Τα έξι καπέλα του de Bono

Χρήστος Κ. Αγρόγιαννος

Εισαγωγή στον τρόπο σκέψης• Ο de Bono αναφέρει δύο ειδών σκέψης:

• Την κάθετη σκέψη και • Την παράπλευρη σκέψη

• Κάθετη σκέψη, (Vertical thinking)Κάθετη σκέψη είναι η βάση της τοποθέτησης των διαδικασιών της σκέψης μας σε προηγούμενη αποκτώμενη γνώση, εμπειρία και λογική. Η διαδικασία της σκέψης μας βασίζεται σε υποθέσεις και ακολουθεί μια λογική σειρά. Είναι τρόπος τινά μια ουδέτερη μορφή σκέψης και περιορίζει την δημιουργικότατα μας και την ικανότητα να λύνουμε προβλήματα.• Παράπλευρη σκέψη ή Ασύμμετρη σκέψη (Lateral

thinking)Ένα σύνολο από συστηματικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την αλλαγή των εννοιών και αντιλήψεων και την δημιουργία νέων. Γενικότερα είναι η διερεύνηση πολλαπλών πιθανοτήτων και προσεγγίσεων από την επιδίωξη μιας και μόνο προσέγγισης.

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων • Εάν δεν γνωρίζουμε πολλά για το θέμα που

τίθεται, τότε μπορούμε να σκεφτούμε πολύ δημιουργικές λύσεις. • Τα παιδία και οι μη-ειδικοί, μπορούν μερικές

φορές να παράγουν πολύ δημιουργικές λύσεις σε διάφορα προβλήματα. • Εάν είμαστε με «ανοιχτό» μυαλό μπορούμε

να χρησιμοποιήσουμε την παράπλευρη τεχνική σκέψης που θα μας βοηθήσει να γίνουμε πιο δημιουργικοί. • Η τεχνική των έξι καπέλων δεν είναι μια

τεχνική παράπλευρης σκέψης αλλά μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε την ικανότητα μας για την παράπλευρη σκέψη.

• Kάθε καπέλο αναπαριστάνει ένα πιθανό τρόπο σκέψης. Δηλαδή κάθε άτομο μπορεί να δει τα πράγματα διαφορετικά ανάλογα με το καπέλο που φοράει.• Σε μια ομάδα θα μπορούσαμε να ζητήσουμε

στα μέλη της να φορέσουν διαφορετικά καπέλα σε μια σειρά έτσι ώστε να εξετάσουμε τη διαδικασία της επίλυσης προβλημάτων.• Αυτό μπορεί να βοηθήσει να ξεπεράσουμε το

πρόβλημα του κάθε ατόμου της ομάδας με την υιοθέτηση τυχαίων τοποθετήσεων σε τυχαίες χρονικές στιγμές. • Μας βοηθάει επίσης να «ανοίξουν» τα άτομα

που επιμένουν να είναι «κολλημένα» σε μία άποψη- βάζοντάς τους να φορέσουν ένα διαφορετικό καπέλο.

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων

• Τα έξι καπέλα συνοπτικά:1. Άσπρο: (Ουδέτερο) Συλλογή πληροφοριών2. Πράσινο: Δημιουργία Νέων ιδεών και προτάσεων3. Μαύρο: Η λογική της άρνησης. Της προειδοποίησης και της κρίσιμης γνώμης. 4. Κίτρινο: Σκέψου Θετικά! Πως μπορεί να επιτευχθεί;5. Κόκκινο: Συναισθήματα, Ιδέες και διαισθήσεις.6. Μπλε: Συντονισμός- απόφαση για το τι σκέψεις θα γίνουν στη συνέχεια!

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων

• Άσπρο καπέλο • Το άσπρο είναι το ουδέτερο.• Ενώ φοράμε το άσπρο καπέλο, αγνοούμε τα

επιχειρήματα και τις προτάσεις.• Εξετάζουμε τα γεγονότα, αριθμούς και

ενδείξεις και όλη την πληροφόρηση που έχουμε και ανακαλύπτουμε τι πληροφόρηση δεν έχουμε και πως μπορούμε να την πάρουμε. Συνήθεις ερωτήσεις που κάνουμε: • Τι πληροφορίες έχουμε;• Τι πληροφορίες μας λείπουν;• Τι πληροφορίες θα θέλαμε να έχουμε;• Πως μπορούμε να πάρουμε την

πληροφόρηση αυτή;

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων

• Κόκκινο καπέλο • Το κόκκινο είναι για τα συναισθήματα, ιδέες

και διαισθήσεις.• Επιτρέπει στα άτομα να εισηγηθούν μέσω των

συναισθημάτων τους χωρίς την ανάγκη να απολογηθούν. Η διαίσθηση μπορεί να είναι σύνθετη κρίση βασιζόμενη στα χρόνια εμπειρίας και μπορεί να είναι σημαντική ακόμα και όταν οι αιτίες πίσω από αυτή δεν μπορούν να εξηγηθούν συνειδητά.

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων

• Μαύρο καπέλο • Το μαύρο καπέλο είναι η λογική της άρνησης. Είναι το

καπέλο της προειδοποίησης και της κρίσιμης γνώμης.• Είναι το πιο συνηθισμένο καπέλο και μάλλον το πιο

πολύτιμο. Τα λάθη μπορεί να είναι καταστροφικά. Την ιδία στιγμή όμως, είναι πολύ εύκολο να γίνει κατάχρηση. Το μαύρο καπέλο είναι εύκολο να εξοντώσει δημιουργικές ιδέες και να σταματήσει τις συζητήσεις με πρόωρη άρνηση.

• Συνήθεις αντιρρήσεις: • Οι κανόνες δεν μας επιτρέπουν να το κάνουμε αυτό.• Δεν έχουμε την παραγωγική ικανότητα να ανταπεξέλθουμε σε

τέτοιες παραγγελίες.• Όταν δοκιμάσαμε υψηλότερες τιμές οι πωλήσεις έπεσαν

σημαντικά.• Δεν έχει καμιά εμπειρία σε διοίκηση εξαγωγών.

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων

• Κίτρινο καπέλο • Το κίτρινο καπέλο είναι για τους αισιόδοξους

και γι’ αυτούς που σκέπτονται την θετική όψη των πραγμάτων. Αναζητάει διάφορες πρωτοποριακές και μοναδικές προσεγγίσεις και πως μπορούν να υλοποιηθούν. • Συνήθεις προτάσεις:

• Αυτό μπορεί να επιτευχθεί αν μετακομίσουμε την παραγωγή μας δίπλα στον καταναλωτή

• Τα κέρδη θα έρθουν από επαναληπτικές αγορές• Το υψηλό κόστος ενέργειας θα κάνει όλους

περισσότερο αποτελεσματικούς ανά καταναλώσιμη ενέργεια

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων • Πράσινο καπέλο• Το πράσινο καπέλο είναι για την δημιουργική

σκέψη, νέων ιδεών και επιπρόσθετων εναλλακτικών λύσεων.• Φορώντας το πράσινο καπέλο δημιουργείται ο

χρόνος και ο χώρος για δημιουργική προσπάθεια. Το πράσινο καπέλο είναι που υιοθετούμε στην παράπλευρη σκέψη και την δημιουργική τεχνική. • Συνήθεις ερωτήσεις:

• Χρειαζόμαστε νέες ιδέες εδώ• Υπάρχουν επιπρόσθετες εναλλακτικές λύσεις• Μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό διαφορετικά!• Μπορεί να υπάρξει μια άλλη εξήγηση!

Ο de Bono και η τεχνική των έξι καπέλων • Μπλε καπέλο • Το μπλε καπέλο είναι η περιληπτική σύνοψη της

σκέψης ή του ελέγχου των διαδικασιών. Συχνά χρησιμοποιείται από τον επικεφαλής των συναντήσεων.• Τοποθετεί την agenda για σκέψη. Προτείνει το

επόμενο βήμα για σκέψη. Ρωτάει για περιλήψεις, συμπεράσματα και αποφάσεις• Συνήθεις προτάσεις:

• Μπορούμε να έχουμε την περίληψη των δικών σου απόψεων;

• Νομίζω πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στις προτεραιότητες.

• Προτείνω να φορέσουμε το πράσινο καπέλο έτσι ώστε να βρούμε μερικές ιδέες.

• Η χρήση των καπέλων είναι συνήθεις για συναντήσεις όπου οι παραβρισκόμενοι έχουν τις δικές τους θέσεις και τις υπερασπίζονται με σθένος.• Τα 6 καπέλα είναι ένα εργαλείο συνεργασίας

παρά ένα εργαλείο αποτροπής.• Σε μια κανονική και συνηθισμένη συνάντηση,

είναι πολύ εύκολο για κάποιον να παραβλέπει τις θετικές πλευρές, εάν δεν υπάρξει υποστήριξη μιας ιδέας.• Η τεχνική των 6 καπέλων διεγείρει τους

συμμετέχοντες να δουν όλες τις πλευρές.• Κάποια άτομα βλέπουν την αρνητική πλευρά σε

όλα. Η τεχνική των 6 καπέλων τους προσφέρει μια ευρύτερη ευκαιρία για το μαύρο καπέλο σκέψης, καθώς τους διεγείρει να σκεφτούν και με άλλους τρόπους.

Η τεχνική των έξι καπέλων και η χρήση της

• Η τεχνική των 6 καπέλων δεν αποσκοπεί στο να κατηγοριοποιήσει η να χαρακτηρίσει τους ανθρώπους. Σκοπός των έξι καπέλων είναι να κάνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους σκέψης.

• Μερικές φορές είναι χρήσιμο να ακολουθεί κάποιος μια σειρά από καπέλα έτσι ώστε να τον βοηθήσει να σκέφτεται δημιουργικά για κάποιο θέμα.

• Η ακριβή σειρά μπορεί να διαφέρει ανάλογα των περιστάσεων, αλλά για κάποιο νέο θέμα η σειρά μπορεί να είναι:

1. Άσπρο: για συλλογή πληροφοριών2. Πράσινο: για ιδέες και προτάσεις 3. Κίτρινο ακολουθούμενο από το μαύρο: για την

αξιολόγηση εναλλακτικών προτάσεων4. Κόκκινο: για την αποτίμηση συναισθημάτων

στο σημείο αυτό.5. Μπλε: να αποφασίσουν τι σκέψεις να κάνουν

μετέπειτα!

Η τεχνική των έξι καπέλων και η χρήση της

• Αν σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα για την τεχνική και επιθυμείτε να πραγματοποιήσετε στην εταιρεία σας ένα εργαστήριο καινοτομίας και δημιουργικότητας μπορείτε να απευθυνθείτε στέλνοντας την επιθυμία σας στο

xka@xkagrowth.com και θα χαρούμε να σας εξυπηρετήσουμε. Για περισσότερα μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας στο www.xkagrowth.com/services

Και ΤΩΡΑ;