T G F M C (GFMC) SECRETARIAT OF THE GLOBAL WILDLAND F N … · 2019. 2. 11. · 1.9 Ο...

Έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής που έχει συσταθεί με την ΠρωθυπουργικήΑπόφαση Υ60 (ΦΕΚ 3937/Β/2018) για την ανάλυση των υποκείμενων αιτιώνκαι τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών πυρκαγιώνδασών και υπαίθρου στην Ελλάδα

THE GLOBAL FIRE MONITORING CENTER (GFMC)SECRETARIAT OF THE GLOBAL WILDLAND FIRE NETWORK UNISDR WILDLAND FIRE ADVISORY GROUP INTERNATIONAL WILDFIRE PREPAREDNESS MECHANISM INTERNATIONAL FIRE AVIATION WORKING GROUP

Αθήνα, Ιανουάριος 2019

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΡΩΤΟ:ΠΥΡΚΑΓΙΕΣΔΑΣΩΝΚΑΙΥΠΑΙΘΡΟΥ: ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ 17

1.1 Πυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου 171.1.1 Ανθρώπινεςαπώλειες 191.1.2 Καταστροφέςκατοικιών 191.1.3 Καταστροφέςαγροτικήςπαραγωγής 201.1.4 Απώλειαήυποβάθμισητωνδασικώνπροϊόντων 211.1.5 Δευτερογενείςεπιπτώσειςκαισχέσημεάλλεςκαταστροφές 211.2 Διαχείρισηπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου 211.2.1 Πρόληψηπυρκαγιών 221.2.2 Ηκαταστολήτωνπυρκαγιών 251.2.3 Ημεταπυρικήαποκατάσταση 261.3 ΤοθεσμικόπλαίσιοαντιμετώπισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα 271.4 ΔιαχείρισηπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουσεάλλεςΕυρωπαϊκέςΜεσογειακέςχώρες 351.5 ΙδιαιτερότητεςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα 361.6 Αίτιαέναρξηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκαιχωροχρονικήανάλυσητουαριθμού

πυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνστηνΕλλάδα 391.7 ΠαράγοντεςκινδύνουέναρξηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα 451.7.1 Χαρακτηριστικάτηςβλάστησης 461.7.2 Πυρκαγιέςστηζώνημείξηςδασών-κατοικιών 471.7.3 Κλίμακαιπαγκόσμιααλλαγή 501.7.4 ΠυρκαγιέςκαιμετεωρολογίαστηνΕλλάδα 521.7.5 Πυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουκαικοινωνικοοικονομικοίπαράγοντες 551.8 Μελλοντικήεξέλιξητουκινδύνουέναρξηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου 571.9 Οεθελοντισμόςστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου 581.9.1 ΟμάδεςήεθελοντέςπουεντάσσονταιστηΓΓΠΠ 581.9.2 ΕθελοντέςπυροσβέστεςτουΠυροσβεστικούΣώματος 591.9.3 Αυτόνομαεθελοντικάσχήματα-Ομάδεςπολιτών 59

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟΔΕΥΤΕΡΟ:ΚΕΝΑΚΑΙΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΣΤΗΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΤΩΝΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΔΑΣΩΝΚΑΙΥΠΑΙΘΡΟΥ 60

2.1 ΠολιτικήδιαχείρισηςπυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρου 602.2 ΠρόληψηπυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρου 622.2.1 Χωροταξικόςσχεδιασμός 642.2.2 Χαρτογράφησηκαιδιαχείρισηδασικήςκαύσιμηςύλης 652.2.3 Εκστρατείεςευαισθητοποίησης 66GFMC is a Specialized Euro-Mediterranean Centre serving the EUR-OPA Major Hazards Agreement of the Council of Europe and Coordinator

of the Eurasian Team of Specialists on Landscape Fire ManagementΕκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τη Διερεύνηση των Αιτίων των Πυρκαγιών στο πλαίσιο της Πρωθυπουργικής Απόφασης Υ60/2018 – ΦΕΚ 3937/Β/10-9-201Το GFMC είναι ένα εξειδικευμένο ευρωμεσογειακό κέντρο που εξυπηρετεί τη Συμφωνία Μεγάλων Κινδύνων EUR-OPA του Συμβουλίου της Ευρώπης και Συντονιστής της Ευρασιατικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για τη Διαχείριση Πυρκαγιών Τοπίου

Π ΙΝΑΚΑ Σ Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟΜΕΝΩΝ

2.2.4 Προκατασταλτικάμέτρα(Ετοιμότητακαιμετριασμόςσυνεπειών) 662.2.5 Χαρτογράφησηεκτίμησηςκινδύνουπυρκαγιάς 672.2.6 Αναγγελίαπυρκαγιών 682.3 ΚαταστολήτωνπυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρου 682.3.1 Κατάσβεσημεεπίγειαμέσακαιδυνάμεις 692.3.2 Εναέριαδασοπυρόσβεση 712.4 Εκτίμησηζημιώνκαιαποκατάστασητωνκαμένωνεκτάσεων 742.4.1 Στοτομέατηςκαταγραφήςτωνσυμβάντωνέναρξηςδασικώνπυρκαγιών 742.4.2 Στοντομέατηςκαταγραφής(καιαποτύπωσης)τωνκαμένωνεκτάσεων 742.4.3 Στοντομέατηςαποκατάστασηςκαιπαρακολούθησηςτωνεκτάσεωνπουέχουνπληγεί 752.5 ΕπιχειρήσειςΠολιτικήςΠροστασίαςκαιανθρωπιστικήςβοήθειας 762.6 Θεωρητικήεκπαίδευσηκαιπρακτικήάσκησηστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαι

υπαίθρου 782.7 Κατανομήπροϋπολογισμούκαιαποδοτικότητασυστήματος 792.8 Εθελοντικέςοργανώσειςκαιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου 802.8.1 ΕθελοντέςΠυροσβεστικούΣώματος 802.8.2 ΕθελοντέςτηςΓΓΠΠ 812.8.3 Αυτόνομεςεθελοντικέςομάδες(Ομάδεςέρευναςκαιδιάσωσης,κυνηγετικοίκαι ορειβατικοίσύλλογοικ.λπ.) 812.9 Συμπεράσματαγιαταβαθύτερααίτιατωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου 82

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟΤΡΙΤΟ:ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΓΙΑΤΗΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗΟΡΓΑΝΩΣΗΤΗΣΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΤΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝΔΑΣΩΝΚΑΙΥΠΑΙΘΡΟΥΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ 83

3.1 Γενικόπλαίσιοπροτάσεων 833.2 Βασικέςαρχέςκαιδιαπιστώσεις 833.2.1 Πρόληψη 843.2.2 Καταστολή 853.3 ΤονέοΣύστημα:ΟλοκληρωμένηδιαχείρισηπυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρου 863.3.1 ΟΟργανισμόςΔΙαχείρισηςΠΥρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου(ΟΔΙΠΥ) 873.3.2 ΣύστημαΣυνεργασίαςεμπλεκόμενωνφορέωνστηνκαταστολήτωνΠυρκαγιώνΔασών καιΥπαίθρου 953.4 ΘεσμικάμέτραπρόληψηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα 963.4.1 ΔασικήΥπηρεσία 963.4.2 ΠυροσβεστικόΣώμα 983.4.3 ΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας(ΓΓΠΠ) 993.4.4 ΥπουργείοΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειας 993.4.5 ΈνοπλεςΔυνάμεις-Αστυνομία-Λιμενικό 100

3.4.6 ΟργανισμοίΤοπικήςΑυτοδιοίκησης(ΟΤΑ) 102

3.4.7 ΚοινωνίατωνΠολιτών-Εθελοντές 1023.4.8 ΥπουργείοΑγροτικήςΑνάπτυξηςκαιΤροφίμων(ΥΠΑΑΤ) 104

ΒιβλιογραφικέςΠηγές 105

Παράρτημα 107

ΣυνοπτικήπαρουσίασητωνπροτάσεωντηςΕπιτροπής(Ελληνικά) 138

Summaryofconclusionsandrecommendations(English) 146

ΚΑ Τ Α ΛΟ ΓΟ Σ Ε Ι ΚΟΝΩΝ

Εικόνα1.ΕτήσιακατανομήτωνανθρώπινωναπωλειώναπόπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1977-2018. 18

Εικόνα2.ΠεριοχέςδασώνευαίσθητωνκαιεπικίνδυνωνσεπυρκαγιέςσύμφωναμετοΠ.Δ575/1980 28

Εικόνα3.ΔιαχρονικήεξέλιξηπυρκαγιώνκαικαμένωνεκτάσεωνστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1955-1997. 39

Εικόνα4.ΔιαχρονικήεξέλιξητωνκαμένωνεκτάσεωνστηνΕλλάδασύμφωναμεταεπίσημαστοιχείατουΠυροσβεστικούΣώματοςκαιτηςΔασικήςΥπηρεσίαςκατάτηνπερίοδο1998-2017. 40

Εικόνα5.ΠοσοστάτουαριθμούπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984-2009ανάλογαμετοαίτιοέναρξης. 42

Εικόνα6.ΕπικινδυνότηταέναρξηςπυρκαγιώνανάνομόστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984-2009. 43

Εικόνα7.Επικινδυνότηταμεβάσητηκαμένηέκτασηανά1000εκτάριαδασικώνεκτάσεωνστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984-2009. 44

Εικόνα8.ΚατάταξητηςεπικινδυνότηταςπυρκαγιώντωννομώντηςΕλλάδαςμεβάσητηκαμένηέκτασηανάπυρκαγιάκατάτηνπερίοδο1984-2009. 45

Εικόνα9.ΚατανομήτωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνανάτύποβλάστησηςστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984–2009. 47

Εικόνα10.Χάρτεςκατανομήςτηςεπιφανειακήςέκτασης(επάνω)καιτηςπεριμέτρου(κάτω)τωνπεριοχώνμείξηςδασών-οικισμώνσεεπίπεδονομούμεβάσηταδεδομένακάλυψης/χρήσηςγηςτουCLCγιατηνπερίοδο2000-2012. 48

Εικόνα11.Διαχρονικέςαλλαγέςπεριοχώνμείξηςδασώνοικισμών(WildlandUrbanInterface-WUΙ)στηνΕλλάδαμεταξύ2000-2012 49

Εικόνα12.Κλίσειςτωνετήσιωνβροχοπτώσεωνανάσταθμό(mm/year);τομπλεχρώμαδείχνειθετικήκλίση(αύξησητηςβροχόπτωσης),ενώτοκόκκινοδείχνειτοαντίθετο1940-2012(πηγή:Μarkonisetal.2016.TheorApplClimatol.130:217-232) 51

Εικόνα13.Αύξησηστηντιμήτουμετεωρολογικούδείκτηκινδύνουέναρξηςπυρκαγιών(FWI)κατάτηνπερίοδο2021-2050στηνΕλλάδα(πηγή:Karalietal.2014.Nat.HazardsEarthSyst.Sci.14:143-153). 52

Εικόνα14.ΚατανομήτωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνανάθερμοκρασιακόεύροςστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984-2009. 53

Εικόνα15.ΚατανομήτωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνανάεύρουςτιμώνσχετικήςυγρασίαςστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984-2009. 53

Εικόνα16.ΚατανομήτωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνανάτιμώνταχύτηταςανέμουστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984–2009. 54

Εικόνα17.ΚατανομήτωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνανάδιεύθυνσηανέμουστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1984–2009. 54

Εικόνα18.Διαχρονικήμεταβολήκαλλιεργούμενωνεκτάσεων(1995-2015)καιαπασχόλησηςστονπρωτογενήτομέα(1991-2011). 55

Εικόνα19.Διαχρονική(1995-2015)μείωσητουκτηνοτροφικούκεφαλαίου(αιγοπρόβατα)σεεπίπεδονομού. 56

Εικόνα20.ΔιαχρονικήεξέλιξητουπροϋπολογισμούτουΠΣκατάτηνπερίοδο1987-2017. 69

Εικόνα21.Παρουσίασητωναποκλίσεωνστηνκαταγραφήκαμένωνεκτάσεωντηςπεριόδου1998-2017σύμφωναμεταεπίσημαστοιχείατουΠυροσβεστικούΣώματοςκαιτηςΔασικήςΥπηρεσίας 74

ΚΑ Τ Α ΛΟ ΓΟ Σ Π Ι Ν Α ΚΩΝ

Πίνακας1.ΜέσοςόροςκαμένηςέκτασηςστηνΕλλάδαγιατηνπερίοδο1978–1997(στατιστικάστοιχείααπότηΔ.Υ.)και1998–2017(στατιστικάστοιχείααπότοΠ.Σ.) 69

ΠίνακαςΠ-1Νομοθεσίαπουαφοράτηνπρόληψη 107

ΠίνακαςΠ-2Νομοθεσίαπουαφοράτηνκαταστολή 109

ΠίνακαςΠ-3Νομοθεσίαπουαφοράτηναποκατάστασηκαμένωνεκτάσεων 111

ΠίνακαςΠ-4Διαχρονικήεξέλιξητωνπεριοχώνμείξηςδασών-οικισμώνμεβάσηταδιαθέσιμα χαρτογραφικάδεδομένατουπρογράμματοςCORINE 112

ΠίνακαςΠ-5Εκτάσειςκατάτιςπρόσφατεςαναρτήσεις(2017-2018)ΔασικώνΧαρτώνπουέχουνχαρακτηρισθείως“ΑΔ” 115

Σχήμα1.ΠροτεινόμενηδομήοργάνωσηςτουΟΔΙΠΥ 91Σχήμα2.ΕπιστημονικέςκαιθεματικέςεπιτροπέςστοπλαίσιοτουΟΔΙΠΥ 92

ΚΑ Τ Α ΛΟ ΓΟ Σ Σ ΧΗΜΑ ΤΩΝ

1110

ΠΡOΛΟ ΓΟ Σ

Στις23Αυγούστου2018οΠρωθυπουργόςΑλέξηςΤσίπραςκαιοΔιευθυντήςτουΠαγκόσμιουΚέντρουΠαρακολούθησηςΠυρκαγιών(GlobalFireMonitoringCenter–GFMC),καθηγητήςDr.JohannGeorgGoldammer,συναντήθηκανκαισυμφώνησαν,μεαφορμήτηνπυρκαγιάστοΜάτικαιτοΝ.Βουτζά,τησύστασημιαςΑνεξάρτητηςΕπιτροπήςμεσκοπόνααναλυθούνταβαθύτερααίτιατουδιαρκώςεντεινόμενουπροβλήματοςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουπλήττουντονφυσικόπλούτοτηςχώραςκαιοδηγούνσεπυρκαγιέςμεγάληςκλίμακαςμεέντονησυμπεριφοράκαιτραγικάαποτελέσματα.

ΗΑνεξάρτητηΕπιτροπή,πουσυγκροτήθηκετην10/9/2018μετηνΥΑ60/2018(ΦΕΚ3937/Β/2018),εργάστηκεπάνωσετρειςβασικούςάξονες:

•Στηνανάλυσητωνβαθύτερων,υποκείμενωναιτίωναύξησηςτωνκαταστροφικώνεπιπτώσεωντωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδατατελευταίαχρόνια.

•Στηναξιολόγησητηςεπικινδυνότηταςτωνπυρκαγιώνστιςσυνθήκεςτηςσύγχρονηςεποχήςκαιεπανεξέτασητουυφισταμένουσυστήματοςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουαφοράτηνπρόληψη,τηνετοιμότητα,τηνκαταστολήκαιτομετριασμό-αποκατάστασητωνσυνεπειών.

•Στηδιαμόρφωσησυγκεκριμένωνπροτάσεωνγιατηνανάπτυξηρεαλιστικώνπολιτικώνκαιτηδιασφάλισηαπαιτούμενωνδράσεωνγιατηναναμόρφωσητουσυστήματοςδιαχείρισηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηχώρα,μέσωμιαςενιαίας,οριζόντιαςκαισυνολικήςεθνικήςπολιτικής.

ΗΑνεξάρτητηΕπιτροπήσυνέλεξεαπόψειςαπό73ανεξάρτητουςειδικούς,εμπειρογνώμονεςκαιεπαγγελματίεςμεπολύχρονηεμπειρίακαιεπιστημονικήεξειδίκευσησεθέματαπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,ενώπραγματοποίησεσυναντήσειςμε28συνολικάφορείςπουσυμμετέχουνστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνκαιδραστηριοποιούνταιστοντομέατωνδασών,τηςγεωργίας,τηςπολιτικήςπροστασίας,τηςδημόσιαςυγείας,τηςδημόσιαςασφάλειας,τουαγροτικούκαιτουπεριαστικούσχεδιασμού.Επίσηςπροσπάθησενασυλλέξειδεδομένακαιποσοτικέςπληροφορίεςαπόυπηρεσίες,αρχέςκαιοργανισμούς,σχετικάμεσειράπαραγόντωνπουσχετίζονταιμετιςπυρκαγιές,γιατηβέλτιστηκαιαντικειμενικήπεριγραφήτηςυφιστάμενηςκατάστασης.

Στις 11 Δεκεμβρίου 2018, στοπλαίσιο των εργασιών τηςΑνεξάρτητης Επιτροπής για τιςΠροοπτικέςΔιαχείρισηςΠυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρουστηνΕλλάδα,πραγματοποιήθηκεστοΥπουργείοΠροστασίαςτουΠολίτησυνάντησηστρογγυλήςτραπέζηςμεταξύτωνκύριωνφορέωνπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισητωνΠυρκαγιώνΥπαίθρουκαιΔασών.ΕκτόςαπόταμέλητηςΑνεξάρτητηςΕπιτροπήςυπότηνπροεδρίατουΔιευθυντήτουΠαγκόσμιουΚέντρουΠαρακολούθησηςτηςΠυρκαγιάς(GFMC),ΚαθηγητήJohannGeorgGoldammer,στησυνάντησηεκπροσωπήθηκανσευψηλόεπίπεδοτοΓενικόΕπιτελείοΕθνικήςΆμυνας,τοΓενικόΕπιτελείοΑεροπορίας,τοΓενικόΕπιτελείοΣτρατού,ηΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας,τοΑρχηγείοτουΠυροσβεστικούΣώματος,ηΕλληνικήΑστυνομία,τοΥπουργείοΑγροτικήςΑνάπτυξηςκαιΤροφίμων,τοΥπουργείοΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειαςμετηΓενικήΓραμματείαΧωρικούΣχεδιασμούκαιΑστικούΠεριβάλλοντοςκαιτηΓενικήΔιεύθυνσηΔασώνκαιΔασικούΠεριβάλλοντος,τοΕθνικόΚέντροΕπιχειρήσεωνΥγείας,οιΑποκεντρωμένεςΔιοικήσειςτηςχώρας,ηΈνωσηΠεριφερειώνΕλλάδος,ηΚεντρικήΈνωσηΔήμωνΕλλάδος,καθώςκαιεμπειρογνώμοναςγιαθέματαλειτουργίαςτωνεθελοντικώνομάδων.Ησυζήτηση

1312

Σ ΥΝ ΤΜΗΣ Ε Ι Σ – Α Ρ Κ Τ Ι ΚΟ Λ Ε Ξ Α – Α Κ ΡΩΝΥΜ Ι Α

έγινεσεεποικοδομητικόκλίμαανταλλάσσονταςχρήσιμεςπληροφορίες,απόψειςκαιπροτάσειςπουβοήθησαντηνΕπιτροπήστηνπροετοιμασίατηςπαρούσαςέκθεσης.

ΤαμέλητηςΕπιτροπήςεκφράζουντιςευχαριστίεςτουςστους73ειδικούςεπιστήμονεςκαιεπαγγελματίεςσεθέματαδιαχείρισηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουσυνεργάστηκανκαισυνέβαλλανμεεκτιμήσειςκαιιδέεςστηδιαμόρφωσητωνπροτάσεωνπουδιατυπώνονταιστηνπαρούσαέκθεση.ΕυχαριστίεςεκφράζονταιεπίσηςστοΠυροσβεστικόΣώμα,στηΓενικήΔιεύθυνσηΔασώνκαιΔασικούΠεριβαλλοντοςκαιστηΓενικήΓραμματείαΧωρικούΣχεδιασμούκαιΑστικούΠεριβάλλοντοςτουΥπουργείουΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειας,στοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςκαιστηΓεωγραφικήΥπηρεσίαΣτρατού,στοΥπουργείοΑγροτικήςΑνάπτυξηςκαιΤροφίμων,στιςεπτά(7)ΑποκεντρωμένεςΔιοικήσειςτηςχώρας,στηνΈνωσηΠεριφερειώνΕλλάδας,στηνΚεντρικήΈνωσηΔήμωνΕλλάδος,καιστοΓεωτεχνικόΕπιμελητήριοΕλλάδοςγιατηνενημέρωσηπουπαρείχανκαιτιςαπόψειςπουδιατύπωσανκατάτηδιάρκειασυναντήσεωνκαιανοικτώνσυζητήσεωνγιαθέματαπουαφορούντιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουστηχώρα.Επιπλέον,ηΕπιτροπήευχαριστείτοΠυροσβεστικόΣώμα,τηΓενικήΔιεύθυνσηΔασώνκαιΔασικούΠεριβαλλοντος,τηνΕλληνικήΣτατιστικήΑρχή,τηνΕθνικήΜετεωρολογική,τοΓενικόΛογιστήριοτουΚράτους,τονΟργανισμόΠληρωμώνκαιΕλέγχουΚοινοτικώνΕνισχύσεωνΠροσανατολισμούκαιΕγγυήσεωνκαιτηνΕθνικόΚτηματολόγιοκαιΧαρτογράφησηΑ.Ε.γιατηνπαροχήστατιστικώνστοιχείωνκαιδεδομένωνπουήτανχρήσιμαγιατηνανάλυσηκαιαποτίμησητηςυπάρχουσαςκατάστασης.Τέλος,ηΕπιτροπήθέλειναευχαριστήσειτηνΕλληνικήΚυβέρνησηγιατηδυνατότηταπουτηςέδωσενααποτιμήσειταβαθύτερααίτιατωνπυρκαγιώνστηνΕλλάδακαιναδιατυπώσειμιασύγχρονη,τεκμηριωμένηκαιεπιστημονικήπροσέγγισηγιατηναναμόρφωσητουσυστήματοςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

ΤαμέλητηςΑνεξάρτητηςΕπιτροπήςγιατηδιερεύνησητωνβαθύτερωναιτίωντωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουσυνέταξαντηνπαρούσαέκθεσηείναι(ΥΑ60/2018(ΦΕΚ3937/Β/2018):

•Prof.Dr.Dr.h.c.mult.JohannGeorgGoldammer,Πρόεδρος,ΚαθηγητήςτουΙνστιτούτουΜαξΠλανκ,ΔιευθυντήςτουΠαγκόσμιουΚέντρουΠαρακολούθησηςΠυρκαγιών(GFMC).

•Δρ.ΓαβριήλΞανθόπουλος,ΑναπληρωτήςΕρευνητήςστοΙνστιτούτοΜεσογειακώνκαιΔασικώνΟικοσυστημάτωντουΕλληνικούΓεωργικούΟργανισμού“ΔΗΜΗΤΡΑ”.

•ΓεώργιοςΕυτυχίδης,Δασολόγος–ΣυντονιστήςΈργωνΕ&ΤΑΔιαχείρισηςΚινδύνουΚαταστροφώνκαιΠροστασίαςΚρίσιμωνΥποδομώνστοΚέντροΜελετώνΑσφάλειας(ΚΕΜΕΑ)τουΥπουργείουΠροστασίαςτουΠολίτη,

•Δρ.ΓεώργιοςΜαλλίνης,ΑναπληρωτήςΚαθηγητής,ΕργαστήριοΤηλεπισκόπησηςκαιΓεωχωρικήςΑνάλυσηςστοΤμήμαΔασολογίαςκαιΔιαχείρισηςΦυσικούΠεριβάλλοντοςκαιΦυσικώνΠόρωντουΔημοκρίτειουΠανεπιστημίουΘράκης.

•Δρ.ΙωάννηςΜητσόπουλος,Δρ.Δασολόγος,ειδικόςΔασικώνΠυρκαγιώνστηΓενικήΔιεύθυνσηΠεριβαλλοντικήςΠολιτικήςτουΥπουργείουΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειας.

•Καθ.ΑλέξανδροςΔημητρακόπουλος,ΤακτικόςΚαθηγητής,ΕργαστήριοΥλωρικήςκαιΔασικώνΠυρκαγιώνστοΤμήμαΔασολογίαςκαιΦυσικούΠεριβάλλοντοςτουΑριστοτελείουΠανεπιστημίουΘεσσαλονίκης.

Α/Φ Αεροσκάφη

ΑΕΠ ΑκαθάριστοΕγχώριοΠροϊόν

ΑΠΘ ΑριστοτέλειοΠανεπιστήμιοΘεσσαλονίκης

ΑΣΕΠ ΑνεξάρτητηΑρχήΕπιλογήςΠροσωπικού

ΓΓΠΠ ΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας

ΓΕΑ ΓενικόΕπιτελείοΑεροπορίας

ΓΕΣ ΓενικόΕπιτελείοΣτρατού

ΓΥΣ ΓεωγραφικήΥπηρεσίαΣτρατού

ΔΑΣΩ ΔασικόΣώμα

ΔΕΔΔΗΕ ΔιαχειριστήςΕλληνικούΔικτύουΔιανομήςΗλεκτρικήςΕνέργειας

ΔΕΣΜΗΕ ΔιαχειριστήςΕλληνικούΣυστήματοςΜεταφοράςΗλεκτρικήςΕνέργειας

ΔΣ ΔιοικητικόΣυμβούλιο

ΔΥ ΔασικήΥπηρεσία

Ε.Ε. ΕυρωπαϊκήΕπιτροπή

ΕΔ ΈνοπλεςΔυνάμεις

ΕΔΔΗΕ ΕθνικόΔίκτυοΔιανομήςΗλεκτρικήςΕνέργειας

ΕΕΣ ΕλληνικόςΕρυθρόςΣταυρός

ΕΚΑΒ ΕθνικόΚέντροΆμεσηςΒοήθειας

ΕΚΕΠΥ ΕθνικόΚέντροΕπιχειρήσεωνΥγείας

1514

Σ ΥΝ ΤΜΗΣ Ε Ι Σ – Α Ρ Κ Τ Ι ΚΟ Λ Ε Ξ Α – Α Κ ΡΩΝΥΜ Ι Α

ΕΚΚΑ ΕθνικόΚέντροΚοινωνικήςΑλληλεγγύης

ΕΛΑΣ ΕλληνικήΑστυνομία

ΕΛΓΑ ΟργανισμόςΕλληνικώνΓεωργικώνΑσφαλίσεων

ΕΜΑΚ ΕιδικήΜονάδαΑντιμετώπισηςΚαταστροφών

Ε/Π Ελικόπτερα

ΕΣΚΕ ΕνιαίοΣυντονιστικόΚέντροΕπιχειρήσεων

ΕΣΜΗΕ ΕθνικόΣυστήμαΜεταφοράςΗλεκτρικήςΕνέργειας

ΕΣΠΑ ΕθνικόΣτρατηγικόΠλαίσιοΑναφοράς

ΕΣΠΟΠ ΕθνικήΣχολήΠολιτικήςΠροστασίας

ΕΤΠΑ ΕυρωπαϊκόΤαμείοΠεριφερειακήςΑνάπτυξης

ΕΥΔΕΑ ΕθνικήςΥπηρεσίαςΔιαχείρισηςΕκτάκτωνΑναγκών

ΗΠΑ ΗνωμένεςΠολιτείεςΑμερικής

ΚΑΠ ΚοινήΑγροτικήΠολιτική

ΚΑΠ ΚοινήΑγροτικήΠολιτική

ΚΕΕΛΠΝΟ ΚέντροΕλέγχου&ΠρόληψηςΝοσημάτων

ΚΕΠΠ ΚέντροΕπιχειρήσεωνΠολιτικήςΠροστασίας

ΚτΠ ΚοινωνίατηςΠληροφορίας

ΚΥΑ ΚοινήΥπουργικήΑπόφαση

ΜΚΟ ΜηΚυβερνητικέςΟργανώσεις

ΟΔΙΠΥ ΟργανισμόςΔΙαχείρισηςΠΥρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου

ΟΠΕΚΕΠΕ ΟργανισμόςΠληρωμών&ΕλέγχουΚοινοτικώνΕνισχύσεωνΠροσανατολισμού&Εγγυήσεων

ΟΠΣ ΟλοκληρωμένοΠληροφοριακόΣύστημα

ΟΣΕ ΟργανισμόςΣιδηροδρόμωνΕλλάδος

ΟΤΑ ΟργανισμοίΤοπικήςΑυτοδιοίκησης

ΠΔ ΠροεδρικόΔιάταγμα

ΠΔΠ ΠλαίσιοΔράσεωνΠροτεραιοτήτων

ΠΝΠ ΠράξηΝομοθετικούΠεριεχομένου

ΠΣ ΠυροσβεστικόΣώμα

ΠΣΚ ΠεριφερειακόΣυντονιστικόΚέντρο

ΣΕΚΥΠΣ ΣυντονιστικούΕπιχειρησιακούΚέντρουΥπηρεσιώνΠυροσβεστικούΣώματος

ΣΚΕΔ ΣυντονιστικόΚέντροΔασοπυρόσβεσης

ΣΟΠΠ ΣυντονιστικόΟργάνωνΠολιτικήςΠροστασίας

ΤΕΙ ΤεχνολογικόΕκπαιδευτικόΊδρυμα

ΥΑ ΥπουργικήΑπόφαση

ΥΠΑΑΤ ΥπουργείοΑγροτικήςΑνάπτυξηςκαιΤροφίμων

ΥΠΕΝ ΥπουργείοΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειας

ΥΠΟΜΕΔΙ ΥπουργείοΜεταφορώνκαιΔικτύων

ΦΕΚ ΦύλλοΕφημερίδαςτηςΚυβέρνησης

17

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Π Ρ Ω Τ Ο

16

Π Υ Ρ Κ Α Γ Ι Ε Σ Δ Α Σ Ω Ν Κ Α Ι Υ Π Α Ι Θ Ρ Ο Υ :Υ Φ Ι Σ Τ Α Μ Ε Ν Η Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ Η Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α

1.1 Πυρκαγιές δασών και υπαίθρουΟιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουαποτελούνένααπότασημαντικότεραπροβλήματατουχερσαίου

φυσικούπεριβάλλοντοςκαιοιεπιπτώσειςτουςείναιπλέονπαγκόσμιες,αφούαποτελούνδιαχρονικάσημαντικέςσυνιστώσεςτωνμεγαλύτερωνπαγκόσμιωνπεριβαλλοντικώνπροβλημάτων-του“φαινομένουτουθερμοκηπίου”,της“αλλαγήςτουκλίματοςτηςγης”καιτης“ερημοποίησης”.Παγκοσμίως,ηκαταστροφήτωνδασώναπόπυρκαγιέςέχειωςαποτέλεσμαόχιμόνοτηναπώλειατωνκυριότερωνχερσαίωνδεσμευτώντουCO2 τηςατμόσφαιρας,αλλάκαιτημαζικήαπελευθέρωσητεράστιωνποσοτήτωναερίωντουθερμοκηπίου(CO2,CH4,ΝxΟx)πουπροκύπτουνωςπροϊόντατηςκαύσηςτηςδασικήςκαιφυτικήςβιομάζας.Αύξησητηςσυγκέντρωσηςαυτών των αερίων στην ατμόσφαιρα συνεπάγεται μεγαλύτερη δέσμευση της ανακλώμενης ηλιακήςακτινοβολίαςκοντάστηνεπιφάνειατουεδάφους,μεαποτέλεσματοκλίματηςγηςναγίνεταιπροοδευτικάθερμότερο,ξηρότερο,καιωςεκτούτου,περισσότεροευνοϊκόγιατηνέναρξηκαιεξάπλωσηπυρκαγιώνσταδάσηκαιτηνύπαιθρο.Επιπρόσθετα,οιπυρκαγιέςσυμβάλλουνστιςσυνθήκεςπουευνοούντηνκλιματικήαλλαγή,αποδεσμεύονταςστηνατμόσφαιρατααποθέματαάνθρακα(carbonsequestration)πουδεσμεύονταιεδώκαιαιώνες,μέσωτηςφωτοσύνθεσης,στηφυτικήβιομάζα.Έναεκτάριοδάσουςπαράγει4τόνουςοξυγόνοτοχρόνο,ενώαντίθεταηκαύσητωνδασώνσυνεισφέρεικατά8%στοσυνολικάεκπεμπόμενοστηνατμόσφαιραCO2καιCH4,καικατά13%σεNxOx,παγκοσμίως.

ΟιπυρκαγιέςαποτελούνδιαχρονικάτοσημαντικότεροπρόβληματωνΕλληνικώνδασώνκαι ιδίωςκατάτηντελευταίατριακονταετίαείναιτοκύριοαντικείμενοτηςδασικήςκαιπυροσβεστικήςυπηρεσίας,τουλάχιστοναπόπλευράςδημοσιονομικώνδαπανών.ΟιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουτόσοστηνΕλλάδαόσοκαιδιεθνώςσυνθέτουνέναπερίπλοκο,διαρκέςκαισυνεχώςεπιδεινούμενοκοινωνικό,περιβαλλοντικόκαιοικονομικόπρόβλημαπουαποδίδεταιστιςαλλαγέςτωνκοινωνικοοικονομικώνκαικλιματολογικώνσυνθηκών,στιςανθρώπινεςδραστηριότητες,στηνέλλειψηκατάλληλωνθεσμικώνμέτρων,στονανεπαρκήκαιπαλαιωμένοεξοπλισμόκαιτηναναποτελεσματικήοργάνωσητωνδασοπυροσβεστικώνδυνάμεων,καθώςκαισεσυνδυασμούςτωνπαραπάνωπαραγόντων.

ΣτηνΕλλάδα,αρκετέςπυρκαγιέςείχανστοπαρελθόνπροκαλέσει,εκτόςαπόυλικέςζημιές,σημαντικέςανθρώπινεςαπώλειες(Κηφισιά1981,Γέρακας1982,Ικαρία1993,Σάμος2000).ΟρόσημοαποτέλεσανοιπυρκαγιέςστηνΠελοπόννησοκαιτηνΕύβοιατονΑύγουστοτου2007μετοντραγικόθάνατο78ανθρώπων,2.700.000στρέμματακαμένωνεκτάσεων,1500κατεστραμμένασπίτια,απώλεια1,5εκατομμυρίουελαιόδεντρωνκαι60.000κτηνοτροφικώνζώων.ΤονΙούλιοτου2018,σαναποτέλεσμαπυρκαγιάςστημεικτήζώνηδασικήςβλάστησηςκαιοικισμώνστοΝ.ΒουτζάκαιστοΜάτιΑττικήςχάθηκαν100άνθρωποικαιπροκλήθηκανσημαντικέςοικονομικέςζημιέςστηνπεριοχή.ΗπυρκαγιάαυτήείχεσημαντικόκοινωνικόκαιπολιτικόαντίκτυποκαισυνέβαλλεστοναγίνειαντιληπτόότιησυνεχιζόμενηκρίσηαποτελεσματικότηταςκαισυντονισμούστηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδαείναιέναανησυχητικόσύμπτωμαπουκάνειτηνανάγκηεπανεξέτασηςτουσχεδιασμούκαιτηναναδιοργάνωσητηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνσήμεραπερισσότεροεπιτακτικήαπόποτέ.

Κ ΕΦΑΛΑ Ι Ο Π ΡΩ ΤΟ

1918


Οιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου,πέρααπό τιςοικολογικές τους επιπτώσεις,προξενούνάμεσεςκαταστροφέςκαιζημίεςπουσυνεπάγονταιαντίστοιχεςαπώλειες:

•σεανθρώπινεςζωές,• σε κατοικίες και σε δίκτυα υποδομών ζωτικής σημασίας (δρόμους, ηλεκτρικό δίκτυο, δίκτυο

τηλεπικοινωνιών,δίκτυούδρευσης),•σεκαλλιέργειες(γεωργικές,δενδροκομικές,ελαιώνεςκ.λπ.),•σεκτηνοτροφικόκεφάλαιοκαι•σεδασικάπροϊόντα(π.χ.ξυλεία,ρετσίνι,καρποίκ.λπ.).Επιπρόσθετα,οιπυρκαγιέςέχουνσημαντικέςέμμεσεςεπιπτώσειςστιςπεριοχέςπουεκδηλώνονταιοιοποίες

συνδέονταιμε:•τηδιαταραχήτουρυθμούτηςκοινωνικήςκαιοικονομικήςζωήςκατάτηδιάρκειακαιπιθανόναμέσωςμετά

τηνπυρκαγιά(π.χ.δημιουργίααστέγων),•τηνυποβάθμισητουαισθητικούκαιτουριστικούπροϊόντοςμετάαπόμεγάλεςπυρκαγιέςκοντάσε

κατοικημένεςπεριοχέςκαιτουριστικάθέρετρα,•τηναπώλειατωνοικοσυστημικώνυπηρεσιώντουδάσους(έλεγχοδιάβρωσης,πλημμυρών,παραγωγή

νερούκ.α.),•τηνεπίδρασητουκαπνούκαιτωντοξικώνπροϊόντωνπουπαράγειηκαύσηγιατηνυγείακαιτηζωήτων

κατοίκωντωνπεριοχώνπουπλήττονται.

Οιάμεσεςεπιπτώσειςτωνπυρκαγιώνπεριορίζονταικατάκανόναστηνευρύτερηπεριοχήόπουσυμβαίνειτοπεριστατικό.Ηπεριοχήαυτήδενείναιπάνταιδιαίτεραμεγάλη,όμως,μετηνανάπτυξηεκτεταμένωνπεριοχών

Εικόνα 1. Ετήσια κατανομή των ανθρώπινων απωλειών από δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1977 - 2018.

πρώτηςήπαραθεριστικήςκατοικίαςσεμείξημεδάσηήδασικέςεκτάσειςκατάτιςτελευταίεςδεκαετίες,εμφανίζεταισυχνάτοφαινόμενοακόμηκαιμικρήςέκτασηςπυρκαγιέςναπροξενούνδυσανάλογαμεγάλεςκαταστροφές.Αναλύονταςτονκίνδυνοκαταστροφώναπότιςπυρκαγιέςπρέπειναεπισημανθείότιεκτόςαπότιςανθρώπινεςαπώλειες,τημεγαλύτερησημασίαγιατονπολίτη,έχειηπιθανότητακαταστροφώνσεατομικέςπεριουσίες(κατοικίεςκαιάλλεςεγκαταστάσεις)καισεδιάφορεςκρίσιμεςυποδομές(οδικόδίκτυο,σύστημαμεταφοράςκαιδιανομήςτηςενέργειας,δίκτυούδρευσης,δίκτυοτηλεπικοινωνιώνκ.λπ.)πουεπηρεάζουντηνκαθημερινήζωήτου.Καταστροφέςτέτοιουτύπου,ανκαικατάκανόναείναιπεριορισμένες,τυγχάνουνιδιαίτερηςπροβολήςαπόταΜέσαΜαζικήςΕνημέρωσης,γεγονόςπουαρκετέςφορέςέχειωςαποτέλεσματομέγεθοςτηςκαταστροφήςναμεγεθύνεται,σταμάτιατωνπολιτών,περισσότεροαπόότιείναιστηνπραγματικότητα.

Ηπροβολήαυτή,εστιάζονταςστακαταστροφικάαποτελέσματατωνπυρκαγιών,γίνεταιπάντοτεεκτωνυστέρωνκαιδημιουργείέναβαθύτεροαίσθημαανασφάλειαςστουςπολίτεςεφόσοναφοράακόμηκαιτηνπιθανότητααπώλειαςζωής,βάζονταςστοστόχαστροτηςκοινήςγνώμηςυπηρεσίες,πολιτικέςαρχέςαλλάκαιταίδιαταφυσικάοικοσυστήματατηςχώραςμας.Αντιθέτως,μιαστοχευμένηκαιτεκμηριωμένηενημέρωσηκαιευαισθητοποίηση,θαμπορούσενασυνδράμειστηνμείωσητωνκαταστροφών,εστιάζονταςπροληπτικάσταπροβλήματα,τιςπρακτικέςκαιτιςπολιτικέςπουμπορείναοδηγήσουνσεπυρκαγιέςμεκαταστροφικάαποτελέσματα.

1.1.1 Ανθρώπινες απώλειεςΗαπώλειαανθρώπινωνζωώνσανσυνέπειατωνδασικώνπυρκαγιώνδενείναιένασυχνάεπαναλαμβανόμενο

φαινόμενο.Τέτοιεςαπώλειεςαφορούντόσοτοπροσωπικότηςδασοπυρόσβεσηςόσοκαιτουςαπλούςπολίτεςκαιοφείλονταικυρίωςσεεγκλωβισμόαπότηφωτιά,καθώςοιπυρκαγιέςκινούνταιμεταχύτηταπουσεορισμένακαύσιμα(π.χ.πυκνάχόρτα,χαμηλοίθάμνοι)ήσεακραίεςκαιρικέςσυνθήκες(ισχυρόςάνεμος,χαμηλήυγρασία),ξεπερνάκατάπολύτηνταχύτητακίνησηςτουανθρώπου(>5χιλιόμετραανάώρα).Καταλυτικόρόλοστουςεγκλωβισμούςπαίζεισυχνάητοπογραφία(π.χ.μεγάλεςκλίσεις,κλειστάφαράγγια),ηχωροταξίακαιοισυνθήκεςπουδημιουργείηίδιαηπυρκαγιά(πυκνόςκαπνόςπουπεριορίζειτηνορατότητα,εισπνοήθερμώνκαιτοξικώναερίωνκ.λπ.).Σημαντικοίπαράγοντεςπουμπορείναοδηγήσουνστονεγκλωβισμόείναιοπανικόςκαιηαπώλειαπροσανατολισμούπουεπιδεινώνουντραγικάτιςσυνθήκεςμετακίνησηςείτεαυτήγίνεταιμεόχημαείτεπεζή.Πολλάαπόταθύματατωνπυρκαγιώνχάνουντηζωήτουςστηνπροσπάθειανααπομακρυνθούνμέσασεαυτοκίνητασεμπλοκαρισμένουςήαδιέξοδουςδρόμους.

Επιπλέον,δενείναισπάνιαηαπώλειαζωώνήοισοβαροίτραυματισμοίκατάτηδιάρκειατωνπροσπαθειώνδασοπυρόσβεσης,πουοφείλονταιστιςαντίξοεςπεριβαλλοντικέςκαιεργασιακέςσυνθήκεςστιςοποίεςδιεξάγεταιτοέργοτηςκαταστολής(οδικάατυχήματα,αλυσοπρίονα,θερμοπληξία,εισπνοήμονοξειδίου,πτώσηβράχωνκαιδένδρωνκ.λπ.).Πρέπειακόμηνααναφερθείηεπικινδυνότητατουέργουτηςαεροπυρόσβεσης,καθώςτοτίμημασεζωέςκαιτραυματισμούςπιλότωνελικοπτέρωνκαιπυροσβεστικώναεροσκαφώνσεόλοτονκόσμοκαιστηνΕλλάδαείναιμεγάλο,λόγωτωνεξαιρετικάδύσκολωνσυνθηκώνυπότιςοποίεςαυτόεκτελείται.

1.1.2 Καταστροφές κατοικιώνΟικαταστροφέςκατοικιώναπόδασικέςπυρκαγιέςδενείναιτοίδιοσυχνέςστιςδιάφορεςχώρες.Μεγάλη

σημασίαγιατηνπιθανότητακαταστροφήςέχειτοείδοςκαιηποιότητατωνυλικώνταοποίαχρησιμοποιούνταιγιατιςκατασκευέςσεεκτάσειςμεδασικήβλάστηση.Έτσι,σεχώρεςόπωςοιΗ.Π.Α.,οΚαναδάςαλλάκαιη

2120


Αυστραλία,οικαταστροφέςκατοικιών,πουκατάκανόναείναικατασκευασμένεςαπόξύλο,συχνάφθάνουντιςεκατοντάδεςσεμίαμόνοπυρκαγιά.Αντίθετα,εκείόπουοικατοικίεςκατασκευάζονταιαπόαδρανήυλικά,όπωςστηνΕλλάδα,οιαπώλειεςείναιπολύμικρότερες.Όμως,δενισχύειτοίδιογιαπροκατασκευασμένεςκατοικίες,ήκατασκευέςμεάλλαπρόχειραυλικάπουεύκολαγίνονταιπαρανάλωματουπυρός.ΠρόσφατοπαράδειγμααποτελούνοιπυρκαγιέςτηςΑττικήςτου2018όπουηποιότητακατασκευήςτωνκτηρίωνστοΝ.ΒουτζάπεριόρισετιςζημιέςστονπεριβάλλονταχώροτωνκατοικιώνσεαντίθεσημετιςκατασκευέςστοΜάτιόπουηποιότητατωνυλικώνκαιηπαλαιότητατωνκατασκευών(χωρίςναπαραγνωρίζεταιηέλλειψηπολεοδομικούσχεδιασμού)οδήγησεσεπαρανάλωμα.Οικονομικά,οιάμεσεςκαταστροφέςαπότιςπυρκαγιέςπεριλαμβάνουντόσοτιςζημιέςσεπροσωπικέςπεριουσίεςόσοκαιτιςζημιέςσεκοινάαγαθά.

1.1.3 Καταστροφές αγροτικής παραγωγήςΟικαταστροφέςσιτηρώνμπορείναείναιιδιαίτεραεκτεταμένεςσεπεριοχέςπουέχουντημορφήεκτεταμένου

σιτοβολώνα(π.χ.πεδιάδατουΚιλκίςστηΒόρειαΕλλάδα),ιδίωςότανεκδηλωθείπυρκαγιάακριβώςπριντοθερισμό,πουμπορείναπροκληθείαπότηλειτουργίαθεριζοαλωνιστικώνμηχανών(π.χ.σπινθήραςκομπίνας).Ηοικονομικήόμωςκαταστροφήσεαυτήτηνπερίπτωσηπεριορίζεταιστηνσοδειάμίαςχρονιάς.Αντίθετα,οικαταστροφέςπολυετώνκαλλιεργειώνόπωςταοπωροφόραδένδρακαιιδίωςταελαιόδεντραείναιοικονομικάπολύμεγαλύτερεςγιατίέχουνοικονομικέςεπιπτώσειςγιαπερισσότεραχρόνιακαιείναιπολύπιθανόνναέχουνκαιδευτερογενήαποτελέσματα.Επισημαίνεταιότιοιελαιώνεςκαίγονταιπολύδύσκολαότανέχουνκαλλιεργηθείκαικαθαριστείκατάλληλα,ενώγίνονταιεύκολαπαρανάλωματουπυρόςότανκατάτηναντιπυρικήπερίοδοδενέχουναπομακρυνθείταχόρτακάτωαπόταελαιόδεντρα.Ακόμη,οιαμπελώνεςαποτελούνμίααπότιςκαλλιέργειεςπουκατάκανόναδενβοηθούντηνεξάπλωσητηςπυρκαγιάςανκαιμπορείναυποστούνσημαντικέςκαταστροφές.Ιδιαίτερηπερίπτωσηαποτελείηκαταστροφήθερμοκηπίωνκαιάλλωνγεωργικώνυποδομών(π.χ.δίκτυαποτίσματος)πουσυνεπάγονταισημαντικέςοικονομικέςζημιέςπουδενείναιεύκολονααντιμετωπισθούναπότουςπαραγωγούς.

ΕνδεικτικέςείναιοιπυρκαγιέςτηςΧίουπουείχανσανσυνέπειατηνκαταστροφήμεγάλουμέρουςτωνμαστιχόδεντρωνμετεράστιεςοικονομικέςσυνέπειεςγιατουςπαραγωγούςτουνησιού.Το2012υπολογίζεταιότικάηκαν180.000μαστιχόδεντρασεμίαέκταση20.000στρεμμάτωνπουαντιστοιχείστο12%τηςκαλλιεργήσιμηςέκτασηςτηςΧίου,ενώηοικονομικήζημιάεκτιμήθηκεσε4εκατομμύριαευρώπερίπου.ΗκαταστροφήστηΧίοδενπεριορίστηκεστηνπαραγωγήτηςμαστίχας,αλλάέπληξεκαιάλλεςπαραγωγικέςδραστηριότητες,όπωςημελισσοκομίαπουυπέστηαπώλειαπαραγωγήςσεποσοστότηςτάξηςτου60%.Το2016οιπυρκαγιέςέκαψανπάλιστηΧίοάλλα35.000μαστιχόδεντρακαιπροκάλεσανζημιέςύψους520.000€.Στιςζημιέςθαπρέπεινασυμπεριληφθείκαιηυστέρησηστηνπαραγωγήτουλάχιστονγιαμίαδεκαετίακαθώςτόσοείναιτοδιάστημαπουθαχρειαστούνγιαναξαναφτάσουνσεπλήρηπαραγωγικήικανότητατανέαδένδρα.

ΤοσυνολικόκόστοςγιατηναποκατάστασητουφυτικούκεφαλαίουτωνελαιόδεντρωνκαιτωνενισχύσεωνγιατηναπώλειαπαραγωγήςαπότιςπυρκαγιέςτηςΠελοποννήσουτονΑύγουστοτου2007έχειυπολογιστείσε123εκατομμύριαευρώ.Τοαντίστοιχοκόστοςγιατηναποκατάστασητωναμπελώνωνήταν54εκατομμύριαευρώ.

Ταστοιχείααυτάδείχνουνότιοιμεγάλεςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουέχουντεράστιεςοικονομικέςεπιπτώσειςστηγεωργικήοικονομίατηςχώρας.Οικαταστροφέςστοζωικόκεφάλαιοαναφέρονταισεπυρκαγιέςπουφθάνουνκαικαίνεεγκαταστάσειςενσταβλισμένηςκτηνοτροφίαςήφύλαξηςζώων,εάνδενκαταστείδυνατήηαπομάκρυνσήτους,ενώσπανιότερηείναιηαπώλειαζώωνπουβόσκουνελεύθερα.

1.1.4 Απώλεια ή υποβάθμιση των δασικών προϊόντωνΣημαντικήοικονομικήζημιάπροκαλείταιαπότηναπώλειαήτηνυποβάθμισητηςποιότηταςτωνπροϊόντων

τουδάσους(π.χ.ξυλεία,ρετσίνι,καρποίκ.λπ.)ωςαποτέλεσματωνπυρκαγιών.Τομέγεθοςτηςζημιάςεξαρτάταιαπόταχαρακτηριστικάτηςπυρκαγιάς,τοείδοςκαιτομέγεθοςτωνδένδρωνπουκαίγονταικαιτιςπιθανέςχρήσειςτους(στύλοι,πριστήξυλεία,μοριόπλακες,χαρτοπολτός,κ.λπ.),αλλάκαιαπότιςαποφάσειςκαιτιςενέργειεςγιατηναπόληψηκαιαξιοποίησητηςξυλείαςτωνκαμένωνκορμώνμετάτηνπυρκαγιά.

Ηαντίληψηγιατηνπυροπροστασίατωνδασικώνπόρωνδιαφέρεισημαντικάμεταξύδιαφόρωνκρατώνανάλογαμετοιδιοκτησιακόκαθεστώςτωνδασών.Έτσι,σεχώρεςμειδιωτικάπαραγωγικάδάσηοιιδιοκτήτεςτουςέχουνδημιουργήσειισχυρότατουςσυνδέσμουςπροστασίαςτωνδασώντουςαπότιςπυρκαγιές.Τοίδιοισχύεικαιμεμεγάλεςεταιρείες-δασοκτήμονες,πουσυνεισφέρουνμεμέσακαιπροσωπικόστηδασοπυρόσβεση,επωμιζόμενεςακόμηκαιμέροςτουκόστουςτης,απότιςαρμόδιεςδημόσιεςυπηρεσίες.Αντίθετα,σεχώρεςόπωςηΕλλάδαόπουταπερισσότεραδάσηείναιδημόσιαηαναφοράκαιτοενδιαφέρονγιατηνάμεσηοικονομικήαπώλειααπότηνκαταστροφήτουδάσουςείναισαφώςμικρότερηέωςκαιανύπαρκτη.

1.1.5 Δευτερογενείς επιπτώσεις και σχέση με άλλες καταστροφές Οιδευτερογενείςεπιπτώσειςτωνπυρκαγιώνδενμπορούνναθεωρηθούναμελητέες.Hπιοπροφανής

δευτερογενήςεπίπτωσηείναιηκατακόρυφηαύξησητουκινδύνουπλημμυρώνστιςκαμένεςπεριοχέςκαθώςκαισεπεριοχέςπουβρίσκονταιστακατάντη(χαμηλότερα)τωνκαμένωνπεριοχών.Ηκαταστροφήτηςεδαφικήςκάλυψηςαπότηβλάστησηπουκαίγεταιέχεισαναποτέλεσματηγρήγορηκαιανεμπόδιστηκίνησητουνερούτωνκαταιγίδων,πουακολουθούντηνπερίοδοτωνπυρκαγιών,μεαποτέλεσματηνεπιφανειακήδιάβρωση,τηνπαράσυρσητουεδάφους(λάσπη,πέτρες,υπολείμματαβλάστησης)στηνκοίτηχειμάρρωνκαιρεμάτων,τοστένεμαήκλείσιμοτηςκοίτηςμεαποτέλεσματηνυπερχείλισηαυτώνκαιτελικάτηνπρόκλησηκαταστροφικώνπλημμυρών.Ησχέσηπυρκαγιών-πλημμυρώνείναιπροφανής,καθώςυπάρχουνπάραπολλάπαραδείγματαπουτηνεπιβεβαιώνουνανάτονκόσμο.

1.2 Διαχείριση πυρκαγιών δασών και υπαίθρουΗδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουορίζεταιως“τοσύνολοτωνενεργειώνπουαπαιτούνται

γιατηνπροστασίατωνανθρώπων,τωνπεριουσιώντουςκαιτουφυσικούπεριβάλλοντοςαπότιςπυρκαγιές,περιλαμβανομένηςκαιτηςχρήσηςτηςφωτιάςσανδιαχειριστικόεργαλείογιατηνεπίτευξητωνστόχωντηςδιαχείρισηςτωνδασώνκαιτωνάλλωνχρήσεωνγης”.Οιενέργειεςαυτέςπεριλαμβάνουνκυρίως:

α.τηνπρόληψητωνπυρκαγιών,β.τηνκαταστολήπυρκαγιώνκαιγ.τηναποκατάστασητωνκαμένωνεκτάσεων.

2322


Κάθεένααπόαυτάταστοιχείαείναισημαντικόκαιαπαραίτητογιατηναποτελεσματικήσυνολικήδιαχείρισητουπροβλήματος.Ηστενήσχέσημεταξύτουςκαιηαλληλεπίδρασητωνεπίμέρουςδράσεων(ήηέλλειψηαυτήςτηςαλληλεπίδρασης)δενείναιπάνταεμφανής.Μακροπρόθεσμαόμωςτοαποτέλεσμαστοπεριβάλλον,στοκοινωνικόκαιοικονομικόκόστος,σταστατιστικάστοιχείατωνπυρκαγιώναλλάκαιτησυνολικήαντίληψητηςκοινωνίαςγιατοπρόβλημα,αντανακλάτοκατάπόσοδόθηκεπροσοχήστηνισόρροπηδράσησεόλουςτουςπαραπάνωτομείς.Ησωστήκαιισορροπημένηοργάνωσητηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνείναιλοιπόνμίαλεπτήάσκησηπολιτικήςπουαπαιτείαρμονικήσυνεργασίαπολλώνφορέωνκαιπρέπειναστηρίζεταισεορθολογικήεπιστημονικήανάλυση,ώστεναεπιτευχθείτοκαλύτεροδυνατόαποτέλεσμα.

1.2.1 Πρόληψη πυρκαγιώνΗπρόληψητωνπυρκαγιώνπεριλαμβάνει:•τημείωσηήελαχιστοποίησητηςπιθανότηταςεκδήλωσηςπυρκαγιών(τροποποίησητωνσυνθηκώνπου

διαμορφώνουντοεπίπεδοτουκινδύνουέναρξηςτους),•τημείωσητηςπιθανότηταςεξάπλωσηςμιαςπυρκαγιάςμετάτηνεκδήλωσήτης (τροποποίησητης

δυνατότηταςεξάπλωσήςτης),•τημείωσητωνκαταστροφώνπουμπορείναπροκαλέσειη(κάθε)πυρκαγιά(δηλαδήτημείωσητης

τρωτότηταςτωνεκτεθειμένωνστοιχείωνκαιτουαντικτύπουτηςπυρκαγιάς)και• έναμηχανισμό ικανόναεντοπίζεικαινααναγγέλλειγρήγορακάθενέαεστία,αποστέλλονταςτις

απαιτούμενεςδυνάμειςγιαάμεσηκαταστολήτης(αύξησητηςικανότηταςαντιμετώπισης).

Οιενέργειεςαυτέςέχουνχώροεφαρμογήςδασικέςκαιαγροτικέςπεριοχέςκαισυνδέονταιάμεσαμετηδιαχείρισήτους.Είναισημαντικόναγίνειαντιληπτόότιστόχοςτηςπρόληψηςδενείναιηεξάλειψητηςπιθανότηταςεκδήλωσηςπυρκαγιάςαλλάοέλεγχοςκαιηελαχιστοποίησητωνσυνεπειώνκαιτουαντικτύπουαπότηνεκδήλωσήτης.

Ανκαιηέννοιατηςπρόληψηςείναισχετικάαπλή,στηνπράξηπεριλαμβάνειέναμεγάλοαριθμόδράσεωνκαιμέτρωνόπως:

•Διερεύνησητωναιτίωνκαιανάλυσηστατιστικών.Αναφέρεταιστηνανακριτικήδιερεύνησητωναιτίωντωνπυρκαγιώναπόεκπαιδευμέναστελέχη,μεσκοπότημείωσητουαριθμούτωνπυρκαγιώνμεάγνωστααίτιακαιτηνεξιχνίασηεμπρησμών.Ησυστηματικήσυλλογήστατιστικώνστοιχείωνγιακάθεπυρκαγιάκαθώςκαιηοργάνωσήτουςσεμίαενιαίαεθνικήβάσηδεδομένωνμαζίμετηνεπεξεργασίακαιανάλυσητωναντίστοιχωνδεδομένωναποτελούντονακρογωνιαίολίθογιατηνοργάνωσητηςπρόληψηςστησωστήκατεύθυνση.Ισχύειότι“ανδενγνωρίζειςτοπρόβλημαδενμπορείςναδώσειςτηνκατάλληληλύση”.

•Ευαισθητοποίησηκαιενημέρωσητωνπολιτών.Αυτήείναιιδιαίτεραπολυδιάστατηκαιαπαιτητικήδράσηκαθώςξεκινάειαπότουςμαθητέςκαιτοσχολείο,όπουκαιμπορείναείναιιδιαίτερααποτελεσματική,καιεπεκτείνεταισεμηνύματακαιπληροφορίεςπουμπορείναλάβειοπολίτηςαπότοπλήθοςτωνδιαθέσιμωνμέσωνεπικοινωνίας(τηλεόραση,ραδιόφωνο,ντοκιμαντέρ,εφημερίδες,περιοδικά,βιβλία,διαδίκτυο,κοινωνικάδίκτυα,μηνύματακλπ.)αλλάκαιαπόπροσωπικέςεπαφές.Τοπεριεχόμενότηςείναισύνθετοκαιπρέπειναείναικατάλληλαεστιασμένοκαιναπροσαρμόζεταιστηνεπίτευξησυγκεκριμένωνστόχων.

•Τεχνικάμέτρα.Ορισμένααίτιατωνπυρκαγιώνμπορούνναπροληφθούνμετεχνολογικέςβελτιώσειςσεχρησιμοποιούμεναμέσακαιπρακτικέςπουπροκαλούνσυχνάπυρκαγιές.Παραδείγματααποτελούνοικαταλύτεςτωναυτοκινήτων,οισπινθηροπαγίδεςτωνκινητήρωνεσωτερικήςκαύσης,ταυλικάτωνφρένων

τωνσυρμώντουσιδηροδρόμου,ταυλικάτωνδικτύωνμεταφοράςηλεκτρικούρεύματοςκαιηδιατήρησήτουςσεκαλήκατάσταση,τακαπνιστήριαπουχρησιμοποιούνταιαπότουςμελισσοκόμουςγιατοκάπνισματωνμελισσών,κ.λπ.Τόσοηαξιοποίησησύγχρονηςτεχνολογίαςόσοκαιηχρήσηνέωνυλικών,τεχνικώνκαιηενσωμάτωσηκαλώνπρακτικώνστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώναποτελούνσημαντικάστοιχείαπρόληψης.

•Νομοθετικάμέτρα.Αυτάείναιαπολύτωςαπαραίτηταότανυπάρχουνστηνομοθεσίααδυναμίες(κενά,σφάλματαστοποινολόγιο,ασάφειεςκαιπεριθώριαπαρερμηνείας)πουεπιτρέπουνναδημιουργούνταιστρεβλώσεις,αντιπαραθέσεις,συγκρούσειςπολιτών-κράτουςήσυμφέροντακαιευκαιρίεςπλουτισμούσεβάροςτουδημόσιουσυμφέροντος.Παραδείγματααποτελούνηνομοθεσίαγιατηδημιουργίαδασολογίουκαιδασικώνχαρτώνκαιδασολογίου,ηνομοθεσίαγιατηνεπίλυσηιδιοκτησιακώνθεμάτωντωνδασικώνεκτάσεων,οσχεδιασμός(ήηαπουσίατου)γιατηνανάπτυξητουμηαστικούχώρου,οικατευθύνσειςτηςδασικήςπολιτικής,ησωστήεφαρμογήτηςκείμενηςδασικήςκαιπεριβαλλοντικήςνομοθεσίαςγιατιςτιμωρίεςτωνπαραβατώνκ.λπ..

•Διαχείρισητουδάσους.Ηδιαχείρισητουδάσουςείναιμίαβασικήσυνιστώσατηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.Ταδιαχειριζόμεναδάσημπορούνναπροστατευτούναποτελεσματικάενώταεκτόςδιαχείρισηςδάσηείναιαπολύτωςτρωτάστιςδασικέςπυρκαγιές.Τοαντικείμενοτηςδιαχείρισηςτωνδασώνείναιπολύευρύκαιαπαιτείαπότονδιαχειριστήεπιστημονικήγνώσηγιατοπώςλειτουργείκαιαυξάνεταιτοδασικόοικοσύστημα,ώστενακαθορίσειτοντρόπογιατηναπόληψητηςμέγιστηςδυνατήςπαραγόμενηςβιομάζαςκαιτωνάλλωνωφελειών(υπηρεσιών)τουδάσουςσύμφωναμετιςαρχέςτηςαειφορίαςήβιώσιμηςανάπτυξηςόπωςσυνηθίζεταινααναφέρεταιτατελευταίαχρόνια.Μεδεδομένοότιηδιαχείρισητουδάσουςαποτελείπαραγωγικήδιαδικασία,οσυνδυασμόςτηςμετηνπρόληψητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουείναικαθοριστικόςπροκειμένουναπαραμείνειυπόέλεγχοτοπρόβλημα,μετηνεφαρμογήδιαχειριστικώνμέτρων,χωρίςυπέρμετρηαύξησητωνσυνολικώνδαπανών.Στοπλαίσιοτηςδιαχείρισηςτουδάσουςγίνεταιαπόληψημέρουςτηςπαραγόμενηςβιομάζας,απομακρύνονταινεκράκαιπροσβεβλημένααπόπαθογόνουςοργανισμούςκαιέντομαδένδρα,γίνονταικαλλιεργητικοίχειρισμοίόπωςαραιώσειςκαικλαδεύσειςπουμειώνουντηνπιθανότηταπροβληματικήςσυμπεριφοράςενδεχόμενηςμελλοντικήςπυρκαγιάςκαισυμβάλλουνστημείωσητηςέντασηςγενικότερα,διανοίγονταιδεμονοπάτιακαιδασικοίδρόμοιήσυντηρούνταιόσοιπροϋπάρχουνβοηθώντας τηνπρόσβαση τωνδυνάμεων καταστολήςσεπερίπτωσηπυρκαγιάς κλπ. Ταυτόχρονα, τοδιαχειριζόμενοδάσοςαποτελείπλουτοπαραγωγικόπόρογια την τοπικήκοινωνία, καθώςπροσφέρειαπασχόλησηστουςτοπικούςπληθυσμούς(δασεργάτες,συνεταιρισμοί)καιάμεσαέσοδα,έργομεταφοράςσεμικρέςμεταφορικέςεταιρείες,πρώτηύλη(ξυλεία)γιατοπικέςβιοτεχνίες,καυσόξυλαγιατουςπεριοίκουςκ.λπ.Αυτόέχεισαναποτέλεσμα,πέραντηςμείωσηςτουδυναμικούτηςπυρκαγιάς,ναυπάρχεικίνητροκαιενδιαφέροναπότουςτοπικούςπληθυσμούςγιατηνπροστασίατουδάσουςτόσομετησυμμετοχήσεδράσειςπρόληψηςόσοκαιμετησυμμετοχήτουςστηνκαταστολή.

•Προκατασταλτικός(αντιπυρικός)σχεδιασμός.Οσχεδιασμόςαυτόςαφοράτοσύνολοτωνεμπλεκόμενωνφορέωνσταθέματαδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.Βασίζεταισεμία“ανάλυσηαπειλής”στοχώροκαιτονχρόνοαπότηνοποίαπροκύπτουνοιπροτεραιότητεςπροστασίας.Ηανάλυσηαυτήστηρίζεταιστηναξιολόγησητωνεπίμέρουςστοιχείωναπόταοποίαεξαρτάταιηαπειλή.Ταστοιχείααυτάείναιηπιθανότηταεκδήλωσηςπυρκαγιάς,ηέντασητηςπυρκαγιάςκαιοιαπειλούμενεςαξίες(στοιχείαπουπρέπειναπροστατευτούν),λαμβανομένηςυπόψιντηςπιθανήςέκθεσήςτουςστονκίνδυνο,τηςικανότηταςαντιμετώπισηςτουφαινομένου,τηςτρωτότηταςτωνκατοικιώνκαιτωνκατασκευών,τηςοικονομικήςκαιάλληςαξίας,κ.λπ..Απαραίτηταδεδομένααποτελούνηγνώσητηςχωρικήςκατανομήτηςκαύσιμηςύλης,ταιστορικά

2524


στοιχείατωνπυρκαγιών,τακλιματικάδεδομένα,ητοπογραφίακαιημορφολογίατουεδάφουςκλπ.Μεβάσητηνανάλυσηαπειλήςδημιουργείταιοσυνολικότεροςαντιπυρικόςσχεδιασμόςστονοποίοκαθορίζονταιοιδράσειςκαιταέργαπουπρέπειναγίνουν,οιδυνάμεις,ταμέσακαιηκατανομήτους,οιτρόποικινητοποίησης,οιτρόποισυνεργασίαςμεάλλουςφορείςκλπ.Οαντιπυρικόςσχεδιασμόςέχειστατικάστοιχεία,όπωςγενικότερηοργάνωσηκαιέργα,αλλάκαιδυναμικάστοιχείαόπωςτοεπίπεδοκινητοποίησης,οιπεριπολίεςκλπ.,πουκαθορίζονταιεκτωνπροτέρων,συνδεόμεναμετοεπίπεδοτουημερήσιουπροβλεπόμενουκινδύνου.

•Προκατασταλτικάέργα(δρόμοι,δεξαμενές,ελικοδρόμια,αντιπυρικέςζώνεςκ.λπ.).Αυτάπροκύπτουναπότοναντιπυρικόσχεδιασμόαπότονοποίοκαθορίζονταιόχιμόνοταέργααλλάκαιτοεπίπεδοπροτεραιότηταςγιατηνυλοποίησήτους.Έτσιγίνεταιδυνατόςοκαθορισμόςτηςσειράςμετηνοποίαπρέπειαυτάναγίνουνσταπλαίσιατουδιαθέσιμουπροϋπολογισμού.

•Ετοιμότητα-σύστημαεκτίμησηςκινδύνου.Στόχοςενόςτέτοιουσυστήματοςείναιηδυνατότηταπρόβλεψηςτουκινδύνουέναρξηςκαιεξέλιξηςπυρκαγιώνγιατηνεπόμενηχρονικήπερίοδο(ημέραήημέρες).Αποτελείστοιχείοστοοποίοβασίζεταιτοδυναμικόμέροςτουαντιπυρικούσχεδιασμού.Μετηνκατάλληληαξιοποίησήτου,επιτυγχάνεταιαυξημένηεπιφυλακήκαιμέτρακατάτιςκρίσιμεςημέρεςενώεξοικονομούνταιδυνάμειςκαιπόροιότανοκίνδυνοςείναισχετικάήπιος.Έτσιαυξάνεταιηαποτελεσματικότηταενώταυτόχροναμειώνονταιοιδαπάνες.Ακόμη,ηεκτίμησητουκινδύνουείναιιδιαίτεραχρήσιμηγιατηνενημέρωσητωνπολιτώνώστεναεπιδεικνύουναυξημένηπροσοχή.ΣτηνΕλλάδα,σεημερήσιαβάσημέχριτις13:00,εκδίδεταιαπότηΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας(ΓΓΠΠ),έναςχάρτηςτηςκατανομήςτουκινδύνουπυρκαγιάςγιατηνεπόμενηημέραγιατοσύνολοτηςχώρας.ΟχάρτηςαυτόςαποστέλλεταιαμέσωςσεόλουςτουςαρμόδιουςκαιεμπλεκόμενουςφορείςκαιδημοσιοποιείταιστοδιαδικτυακόιστότοποτηςΓΓΠΠ.Ταεπίπεδακινδύνουτουχάρτησυνδέονταιμεαντίστοιχεςοδηγίεςγιατηλήψηκατάλληλωνμέτρωναπότιςαρμόδιεςυπηρεσίεςκαιφορείς.

•Επίγειεςπεριπολίεςστοδάσος.Είναισημαντικόστοιχείοτηςπρόληψηςγιατίαφενόςμενεγείρουντηνπροσοχήτωνπολιτώναφετέρουδεμπορείναπρολάβουντοξεκίνημαπυρκαγιώναπόαμέλειες(π.χ.άναμμαψησταριάςστοδάσοςσεημέρεςυψηλούκινδύνου)ήκαικακόβουλουςεμπρησμούς.Ιδανικά,οαριθμόςκαιησυχνότηταπεριπολιώντωνδιατιθέμενωνδυνάμεωνκαθώςκαιτοδρομολόγιότους,προκαθορίζονταιαπότοαντιπυρικόσχέδιομεβάσητοεπίπεδοκινδύνουπυρκαγιάς.

•Εντοπισμόςτωνπυρκαγιώναπότοέδαφος,τοναέρακαιτοδιάστημα.Οάμεσοςεντοπισμόςμιαςπυρκαγιάςκαιηγρήγορηαναγγελίατηςαποτελούνκρίσιμαστοιχείαγιατηναποτελεσματικήαντιμετώπισήτης.Έναεπίγειοδίκτυοπυροφυλακείωναποτελείκατάκανόνατοβασικόστοιχείοτηςεπίγειαςυποδομήςγιατονεντοπισμότωνπυρκαγιών.Συνεπικουρείταιαπότιςομάδεςφορέωνκαιεθελοντώνπουκάνουνπεριπολίες,ταπληρώματαπυροσβεστικώνοχημάτωνπουείναιδιεσπαρμένασεδασικέςπεριοχές,αλλάκαιτουςπολίτεςπουαναφέρουνεστίεςπυρκαγιώνπουπέφτουνστηναντίληψήτους.Ηευρείαδιαθεσιμότητατωνκινητώντηλεφώνωνκατάτηντελευταίαδεκαπενταετίαέχειαυξήσεικατάπολύτηναποτελεσματικήσυμβολήτωνπολιτώνστονεντοπισμόπυρκαγιώνστοξεκίνημάτους,ιδίωςσεπυκνοκατοικημένεςπεριοχές.ΚατάτιςδύοτελευταίεςδεκαετίεςσταμέσαεντοπισμούπυρκαγιώνστηνΕλλάδαέχουνδοκιμαστείκαιεπίγειασυστήματαμεκάμερες.Αυτάπεριλαμβάνουνοπτικέςκάμερεςπουστέλνουνεικόνασεοθόνεςενόςτοπικού/περιφερειακούεπιχειρησιακούκέντρουόπουελέγχονταιαπόπροσωπικόεπιτήρησης,αλλάκαιεξελιγμένασυστήματαψηφιακώναισθητήρωνπουλειτουργούνμεδιάφορεςαρχές(υπέρυθρηακτινοβολία,πολυφασματικήεικόνα,αναγνώρισηκίνησηςκαπνού)καιέχουντηδυνατότητανααναγνωρίζουναυτόματαπιθανέςεστίεςπυρκαγιάςκαινασημαίνουνσυναγερμό.Επίσης,ευρίσκονταιυπόδοκιμήκαιάλλαεπίγειασυστήματαεντοπισμού

αποτελούμενααπόειδικούςαισθητήρες(θερμοκρασίας,ήχου,χημικούς)διασπαρμένουςστουπόπαρατήρησηδάσοςπουστοχεύουνεπίσηςστοναυτόματοεντοπισμόπιθανάεκδηλούμενηςπυρκαγιάς.Απόαέροςόλοιοιπιλότοι,περιλαμβανομένωνκαιεκείνωντηςπολιτικήςαεροπορίας,έχουντηνυποχρέωσηνααναφέρουνπυρκαγιέςπουυποπίπτουνστηναντίληψήτους.Επιπλέον,κατάτιςημέρεςκαιώρεςυψηλούκινδύνουγίνονταιπεριπολίεςεπιτήρησης-εντοπισμούαπόμικράσυνήθωςαεροσκάφητηςΠολεμικήςΑεροπορίας,αερολεσχών,κ.λπ..Σεφάσηδοκιμαστικήςεφαρμογήςευρίσκονταιτεχνολογίεςπουαξιοποιούνειδικάεξοπλισμέναμηεπανδρωμένααεροσκάφη.Τέλος,προσπάθειεςεντοπισμούγίνονταικαιμετηχρήσηδορυφορικήςτεχνολογίαςκαιυπάρχειηεκτίμησηότιμελλοντικάίσωςητεχνολογίααυτήναδώσειλύσηστοπρόβλημαεντοπισμούκαιανίχνευσηςτωνπυρκαγιών.Μέχρισήμερα,βασικόπεριορισμόθέτειησυχνότηταμετηνοποίαοιδιάφοροιδορυφόροισαρώνουντιςπεριοχέςτηςγης(χρονικόςπεριορισμός)καιηδιακριτικήτουςικανότητα(τοστοιχειώδεςμέγεθοςτηςπυρκαγιάςπουμπορείναανιχνεύσουν)επειδήδενικανοποιούντιςεπιχειρησιακέςανάγκες,κυρίωςωςπροςτηνταχύτηταεντοπισμούτωνπυρκαγιών.Στηνεπιλογήτηςμεθόδουεντοπισμούτωνπυρκαγιώνπρέπεινασυνυπολογίζονταιπολλοίπαράγοντεςόπωςηφυσικήκαιπολιστικήαξίατωνδασών(π.χ.ΕθνικόΠάρκο),ημορφολογίαεδάφους,τοκόστοςυλοποίησης,οιανάγκεςκαιηβιωσιμότητατηςλειτουργίαςτους,ητεχνολογικήικανότηταφορέωνγιααξιοποίησηκαισυντήρησηπροηγμένωνσυστημάτων,ηδιαθεσιμότηταπαρατηρητών,κ.λπ..Θαπρέπειτέλοςνααναφερθείότιόλατααυτόματασυστήματαανίχνευσηςκαιεντοπισμούπυρκαγιώναντιμετωπίζουνσοβαράπροβλήματαψευδώνσυναγερμών.

1.2.2 Η καταστολή των πυρκαγιών Ηκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουείναιέναδύσκολο,ακριβόκαιεπικίνδυνοέργο.Ηεπιτυχία

τηςαπαιτείένακαλάοργανωμένοκαισυντονισμένοδασοπυροσβεστικόμηχανισμόμεεπαρκήμέσακαικυρίωςμεπροσωπικόπουδιαθέτειγνώσεις,αφοσίωση,πειθαρχία,θάρροςκαικαλήφυσικήκατάσταση.Ηοργάνωσητηςδασοπυρόσβεσηςσυνδέεταιμεμίασειράαπόπαράγοντεςκαιεπιλογέςόπως:

•Ταχαρακτηριστικά(προφίλ)τουφορέαπουέχειτηνκύριαευθύνητηςκαταστολήςτωνπυρκαγιών.Αποτελείβασικήεπιλογήεάντηνκύριαευθύνητηςκαταστολήςθαέχειοφορέαςδιαχείρισηςτουδάσους(ΔασικήΥπηρεσία)ήκάποιοςφορέαςπουασχολείταιμετηναντιμετώπισηκαταστροφών(ΠολιτικήΠροστασία)ήεξειδικευμέναμετηνκατάσβεσητωνπυρκαγιών(ΠυροσβεστικήΥπηρεσία).Ηεπιλογήαυτήεπηρεάζειάμεσατόσοτοκόστοςόσοκαιτηνφιλοσοφίατηςσυνολικήςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.

•Τοπλαίσιοσυνεργασίαςτουκύριουφορέαδασοπυρόσβεσηςμετουςάλλουςφορείς.Οιεπιλογέςξεκινούναπότηναποκλειστικήευθύνηενόςκρατικούφορέα,προχωρούνστονκαθοριστικόρόλοτηςσυμβολήςεθελοντώνόπωςστηνπερίπτωσητηςRuralFireServiceστηνΑυστραλίακαιφθάνουνμέχριτηνύπαρξηενόςσυστήματοςπουκαθορίζειτησυνεργασίαπερισσοτέρωνφορέωνόπωςτοΕθνικόΔιυπηρεσιακόΣύστημαΔιαχείρισηςΣυμβάντων(NationalInteragencyIncidentManagementSystem–NIIMS)στιςΗΠΑκάτωαπότοοποίοσυνεργάζονταιγιαόλουςτουςτύπουςκαταστροφώνέξιομοσπονδιακοίφορείς,τοσύνολοτωνπολιτειακώνφορέωνκαιεθελοντές.

•Τηνέμφασησταεπίγειαήεναέριαμέσαδασοπυρόσβεσης.Καιεδώοιεπιλογέςείναιπολλές.Ηορθολογικήεπιλογήδασοπυροσβεστικώνμέσωνπρέπειναείναιπροσαρμοσμένηστιςυπάρχουσεςσυνθήκεςπεριβάλλοντος(βλάστηση,τοπογραφία,οδικόδίκτυο,ύπαρξηνησιών,κλπ.),τοεπίπεδογνώσηςκαιεκπαίδευσης τουπροσωπικού,αλλάκυρίωςναλαμβάνειυπόψηπολύσοβαράτοκόστοςκαιτηναποδοτικότητατουμηχανισμού.

•Τησυγκεντρωτικήήαποκεντρωμένηφιλοσοφίαοργάνωσης,κινητοποίησηςκαισυντονισμούτωνμέσων.•Τηνπροσέγγισηστηνεπιλογήκαιτοντρόπολειτουργίαςκαιαξιοποίησηςτωνεναέριωνμέσων.Οιβασικές

επιλογέςαφορούν:

2726


1.τηχρήσηαεροπλάνωνήελικοπτέρωνκαιμεβάσητιςαντίστοιχεςανάγκεςκαιτιςδυνατότητεςυδροληψίας,ρίψηςεπιβραδυντικώνουσιών,μεταφοράςπροσωπικούκ.λπ.,

2.τουςτύπουςτωνεναερίωνμέσωνπουθαεπιλεγούν,επειδήεπηρεάζουντιςδυνατότητεςκαιτοκόστοςτηςδασοπυρόσβεσης,

3.τοναριθμότωνμέσωναπότονκάθετύπο,4.τηνπρομήθειακαιλειτουργίατωνμέσωναπότοκράτοςήτηνενοικίασηυπηρεσιώναπόιδιωτικέςεταιρίες.•Τοβαθμόεπαγγελματισμούτωνδασοπυροσβεστικώνδυνάμεων,τοποσοστότωνεθελοντικώνδυνάμεων,

τηνεκπαίδευσηκαιοργάνωσήτουςόπωςκαιτοβαθμόεμπλοκήςτους.•Ταχαρακτηριστικά(ηλικία,ικανότητες,εκπαίδευση,φυσικήκατάσταση)τωνδασοπυροσβεστώναλλάκαι

τωνεπικεφαλήςτους.•Τηνπροτίμησηστιςμεθόδουςδασοπυρόσβεσης(άμεσηήέμμεσηπροσβολή,βαθμόςαξιοποίησηςτου

νερούκαιτωνχειρωνακτικώνμεθόδωνστηδασοπυρόσβεση).•Τηχρήσητηςφωτιάςωςεργαλείοστηδασοπυρόσβεση.Ανκαιτονερόείναιτοαποτελεσματικότερομέσο

δασοπυρόσβεσης,σεπολλέςπεριπτώσεις,όπωςότανδενείναιδιαθέσιμοήότανδενμπορείναφθάσειεύκολαστομέτωποτηςπυρκαγιάς,απαιτείταιηχρήσηεναλλακτικώντρόπωνδασοπυρόσβεσηςμεέμμεσηπροσβολή.Στουςτρόπουςαυτούςπεριλαμβάνεταιτοαντίπυρ.

Απόόλαταπαραπάνωγίνεταιπροφανέςότιοιεπιλογέςείναιπολλέςκαιηοργάνωσηαπαιτείπολύκαλήμελέτη,χωρίςπροκαταλήψεις,καιαποφασιστικότηταγιαεφαρμογήορθολογικώνκαιτεκμηριωμένωνλύσεων.Ειδικότερα,ταεναέριαμέσαμπορούννασυμβάλλουνκαταλυτικάστηνπρόληψηκαιτηνκαταστολήτωνπυρκαγιών,ιδιαίτερασταπλαίσιατηςάμεσηςεπέμβασηςμετηναναγγελίατηςπυρκαγιάς.Ταυτόχροναόμως,λόγωτουυψηλούτουςκόστους,μπορούννααυξήσουνσημαντικάτοκόστοςτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.Επιπλέον,χωρίςικανέςεπίγειεςδυνάμειςκαικαλήσυνεργασίαηαποτελεσματικότητατωνεναερίωνμέσωνπεριορίζεταισημαντικά.Έτσι,γίνεταιπροφανέςότιηορθολογικήεπιλογήτωνμέσωνκαιηβέλτιστηαξιοποίησήτουςμπορούνναπαίξουνκαθοριστικόρόλοστηναποτελεσματικότητααλλάκαιτηναποδοτικότητατουμηχανισμούκαταστολήςτωνπυρκαγιών.

ΤοέργοτηςαντιμετώπισηςτωνπυρκαγιώνστηνΕλλάδαέχειανατεθείαπότο1998στοΠΣ(Ν.2612/1998)τοοποίοενισχύθηκεσημαντικάμεπροσωπικόκαιμέσαγιατοσκοπόαυτό.Σήμερα,τοπροσωπικότουΣώματοςέχειξεπεράσειτις8.700αξιωματικούςκαιπυροσβέστεςοιοποίοιβέβαιαασχολούνταιμεόλουςτουςτύπουςπυρκαγιών(αστικές,βιομηχανικές,αγροτικές,δασικές),αλλάκαιμεόλεςτιςάλλεςφυσικέςκαιτεχνικέςκαταστροφές.Κατάτηθερινήπερίοδοοιμόνιμοιυπάλληλοιπλαισιώνονταιαπό3.900περίπουεποχικούςπυροσβέστεςκαι1750εθελοντέςπυροσβέστες.Ωςπροςταμέσα,τοΠΣδιαθέτειπερίπου3280πυροσβεστικάοχήματαόλωντωντύπων.

1.2.3 Η μεταπυρική αποκατάστασηΗμεταπυρικήαποκατάστασηπεριλαμβάνειόλαταμέτραπουέχουνσκοπόνααποκαταστήσουνπροβλήματα

καιβλάβεςπουδημιουργούνοιπυρκαγιές,ναπρολάβουνδευτερογενείςκαταστροφέςκαιναεπαναφέρουντιςκαμένεςπεριοχέςστηνπροηγούμενηήκαισεκαλύτερηκατάσταση.Ταμέτρααυτάαφορούνκυρίωςτηδιαχείρισητωνκαμένωνκορμώνδένδρων,τηνπροστασίατουαπογυμνωμένουαπόβλάστησηεδάφουςαπότηδιάβρωσημέχριναξανακαλυφθείαπόβλάστησηκαιτηνπαράλληληπροστασίατωνοικισμώνκαιτωνυποδομώναπόπλημμύρεςκαικατολισθήσειςκαιτέλοςτηνεπανάκαμψητηςβλάστησηςμεσποράήαναδάσωση,κατά

κανόναμόνοεκείόπουηφυσικήαναγέννησηδενείναιεξασφαλισμένη.Παράλληλα,επιβάλλεταιπροστασίατηςκαμένηςπεριοχήςαπότηβοσκή,τιςαλλαγέςχρήσηςτηςγηςκαιτιςκαταπατήσεις.

Ηαποτίμησηκαικαταγραφήτωνκαμένωνεκτάσεωνείναιιδιαίτερασημαντικήκαθότιείναιαναγκαίαγια:•Τηναντιμετώπισητηςδιάβρωσηςκαιπιθανήςυποβάθμισηςτωνεδαφών.•Τοσχεδιασμόεπεμβάσεωναποκατάστασης.•Τηδιαχείρισηςτηςχλωρίδαςκαιτωνανθρώπινωνδραστηριοτήτων(πχ.βόσκηση).•Τηδιαχείρισητηςεπιφανειακήςαπορροήςγιατηναποτροπήπλημμυρών.•Τημείωσητηςποσότηταςκαιτηςποιότηταςτωνυδάτινωνπόρων(πόσιμονερόκαινερόγιαάρδευση).•Τηναποτροπήαλλαγώνχρήσεωνγης(καταπατήσεις,παράνομηοικιστικήανάπτυξη).

Στημεταπυρικήαποκατάστασηπεριλαμβάνονταικαιταμέτραεπαναφοράςτηςκανονικότηταςστηλειτουργίατωντοπικώνκοινωνιών,τηδιασφάλισητηςσυνέχειαςτηςοικονομικήςδραστηριότηταςκαιτηνανασυγκρότησητωνπεριοχώνπουπλήττονταιαπόπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.

1.3 Το θεσμικό και επιχειρησιακό πλαίσιο αντιμετώπισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα

Σύμφωναμετοάρθρο24τουΣυντάγματοςτηςΕλλάδας“ηπροστασίατουφυσικούκαιπολιτιστικούπεριβάλλοντοςαποτελείυποχρέωσητουΚράτουςκαιδικαίωματουκάθεπολίτη.Νόμοςορίζειτασχετικάμετηνπροστασίατωνδασώνκαιτωνδασικώνεκτάσεων.Γιατηδιαφύλαξήτουδάσουςτοκράτοςέχειυποχρέωσηναπαίρνειιδιαίτεραπροληπτικάήκατασταλτικάμέτραστοπλαίσιοτηςπροστασίαςτουφυσικούπεριβάλλοντοςκαιτωνδασικώνπόρων.Ησύνταξηδασολογίουσυνιστάυποχρέωσητουκράτους.Απαγορεύεταιημεταβολήτουπροορισμούτωνδασώνκαιτωνδασικώνεκτάσεων,εκτόςεάνπροέχειγιατηνεθνικήοικονομίαήαγροτικήεκμετάλλευσηήάλληχρήσητους,πουτηνεπιβάλλειτοδημόσιοσυμφέρον”.

ΣτοΝ.998/1979(ΦΕΚ289Α’)“ΠερίπροστασίαςτωνδασώνκαιτωνδασικώνενγένειεκτάσεωντηςΧώρας”όπωςτροποποιήθηκεμετοΝ.3208/2003(ΦΕΚ303Α’)“Περίπροστασίαςτωνδασικώνοικοσυστημάτων,κατάρτισηδασολογίου,ρύθμισηεμπραγμάτωνδικαιωμάτωνεπίδασώνκαιδασικώνενγένειεκτάσεωνκαιάλλεςδιατάξεις”αναφέρονταιγιαπρώτηφοράκάποιεςγενικέςδιατάξειςπουέχουννακάνουνμετηναντιμετώπισητωνπυρκαγιών,τιςδιάφορεςαπαγορεύσειςκαιτιςσχετικέςυποχρεώσειςτωνοργανισμώνκοινήςωφέλειαςκαιτωνιδιωτικώνεπιχειρήσεων.Ορίζονταιεπίσης,οιεπικίνδυνεςπεριοχέςαλλάκαιοιαπαραίτητεςμονάδεςκατάσβεσηςπυρκαγιώναπόεδάφουςκαιαπόαέρος,οιαρμοδιότητεςγιατηνκαταστολήπυρκαγιών,οιυποχρεώσειςτουαντιλαμβανόμενουμιαςπυρκαγιάς,οιενέργειεςπουπρέπειναακολουθούνταιγιατηνκατάσβεσημιαςπυρκαγιάς,καθώςκαιοιυποχρεώσειςσυνδρομήςτωναρμόδιωνφορέωνγιατηνκατάσβεσηπυρκαγιώνσεδάσηκαιδασικέςεκτάσεις.Ακόμηορίζονταιοιαμοιβές(χρηματικέςήηθικές)πουλαμβάνουνόσοιεμπλακούνστηνκατάσβεσημιαςδασικήςπυρκαγιάςαπότοκράτοςαλλάκαιοιεπιπτώσειςτωνδαπανώνπουεπιβαρύνουνείτετουςιδιοκτήτεςτωνδασικώνεκτάσεωνείτετουςδιάφορουςοργανισμούς(εταιρείες,συνεταιρισμούςκ.λπ.)οιοποίοιευθύνονταιγιατηνέναρξηκαιτηνεξάπλωσημιαςδασικήςπυρκαγιάς.Σεορισμένεςπεριπτώσειςτοποσόπουκαταλογίζεταισεβάροςτωνωςάνωυπευθύνωνεισπράττεταιωςέσοδοτουπροϋπολογισμού.Επιπροσθέτως,αναφέρονταιοιενέργειεςπουπρέπειναακολουθηθούνμετάτηνκαταστολήτηςπυρκαγιάς,οιμεταβιβάσειςτωνκαμένωνδασικώνεκτάσεων,οιπυροσβεστικοίκανονισμοίγιατηναντιμετώπισηπυρκαγιώνκαθώςκαιοιπαραβάσειςαναφερόμενεςστηναντιμετώπισητωνπυρκαγιών.

2928


ΑκολουθείτοΠΔ575/1980ΠροεδρικόΔιάταγμα(ΦΕΚ157Α’)“Περίκηρύξεωςιδιαιτέρωςευαίσθητωνειςπυρκαγιάςπεριοχώνδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνωςεπικίνδυνων”,καιονόμος1892/1990(ΦΕΚ101Α’)“Γιατονεκσυγχρονισμόκαιτηνανάπτυξηκαιάλλεςδιατάξεις”(ταάρθρατουοποίουαναφέρονταισερυθμίσειςπερίαρμοδιοτήτωντουΥπουργείουΓεωργίας,απαγορεύσειςανοικοδόμησηςδασικώνεκτάσεων,φύλαξηδημοτικώνκαικοινοτικώνχώρωναπορριμμάτων,απαγορεύσειςρίψεωςυλικώνήαπορριμμάτωνσεδάσηκαιδασικέςεκτάσειςκαθώςεπίσηςορίζεταικαιυποχρεωτικήαναδάσωσηδασώνκαιδασικώνεκτάσεωναπότοδημόσιο),ενώπαράλληλαπαρατίθενταιάρθραταοποίααντικαθιστούνήτροποποιούνάρθραπαλαιότερωνσχετικώννόμων.

Εικόνα 2. Περιοχές δασών ευαίσθητων και επικίνδυνων σε πυρκαγιές σύμφωνα με το Π.Δ 575/1980

Το1998,μετονΝ.2612/1998(ΦΕΚ112Α’)ορίζεταιηανάθεσητηςδασοπυρόσβεσηςστοΠυροσβεστικόΣώμα(μέχριτότεγιατηνπροστασίατωνδασώναρμόδιαήτανηΔασικήΥπηρεσία)καθώςκαιοιδιατάξειςπουαφορούντηδιάθεσητωναπαραίτητωνμέσωνστοπυροσβεστικόσώμα,τοαναγκαίοπροσωπικό,τηναναδιάρθρωσητωνΠεριφερειακώνΠυροσβεστικώνΥπηρεσιών,τακαθήκοντατωνπυροσβεστικώνοργάνωνκαιτηνέκδοσηπυροσβεστικώνκανονισμώνκαιδιατάξεων,τημεταβίβασητωνεκάστοτεαρμοδιοτήτωναπότουςυπαλλήλουςτηςδασικήςυπηρεσίαςστουςαντίστοιχουςτηςΠυροσβεστικήςΥπηρεσίαςκαθώςκαιεξουσιοδοτικέςδιατάξειςπουαναφέρουντηρύθμισηθεμάτωνσυνεργασίαςτουΠυροσβεστικούΣώματοςμετουςυπόλοιπουςφορείς(ΕλληνικήΑστυνομία,ΈνοπλεςΔυνάμεις,κ.λπ.).

Ηυπ.αριθμ.12030Φ109.1/10/5/99ΚΥΑ(ΦΕΚ713Β’)ρυθμίζειταθέματασυνεργασίαςτουΠυροσβεστικούΣώματοςμετιςΈνοπλεςΔυνάμεις,τηνΕλληνικήΑστυνομία,τηΔασικήΥπηρεσία,τουςΟΤΑ,τιςΥγειονομικέςΥπηρεσίεςκαιάλλουςφορείςκαιπρόσωπαπουπαρέχουντιςυπηρεσίεςτουςγιατηνπρόληψηκαικαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιώνκαιαναφέρειτιςυποχρεώσειςδιαφόρωνοργανισμών(όπωςτοΥπουργείοΔημοσίας

Τάξης,τοΠυροσβεστικόΣώμα,ηΕλληνικήΑστυνομία,τοΥπουργείοΓεωργίας-καιπιοσυγκεκριμέναηΓενικήΓραμματείαΔασώνκαιΦυσικούΠεριβάλλοντος,οιΠεριφερειακέςΔασικέςΥπηρεσίεςκαιοιΝομαρχιακούΕπιπέδουΔασικέςΥπηρεσίες,τοΥπουργείοΕσωτερικών,ΔημόσιαςΔιοίκησηςκαιΑποκέντρωσης,τοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςκαιάλλοιεμπλεκόμενοιφορείς)ξεχωριστά.Ηαντιπυρικήπερίοδοςστηχώραμαςορίζεταιότιδιαρκείκάθεχρόνοαπότην1ηΜαΐουμέχριτην31ηΟκτωβρίου.

Επίσης,σύμφωναμετοΝ.3013/2002(ΦΕΚ102Α’),ηΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίαςείναιυπεύθυνηγιατηνκινητοποίησηκαιτοσυντονισμότωνεμπλεκόμενωνδημόσιωνυπηρεσιών,όπωςτουΠυροσβεστικούΣώματος,τηςΕλληνικήςΑστυνομίας,τωνΈνοπλωνΔυνάμεων,τωνεθελοντών,τωνπεριφερειακώνκαιτοπικώναρχών,κ.α..

Μεταξύτωνδράσεων,πουαπαιτούνταιγιατηνπροστασίατηςζωήςκαιτηςυγείαςτωνπολιτών,είναικαιηοργανωμένηαπομάκρυνσήτουςαπότηνπεριοχήπουτεκμηριωμέναεκτιμάταιότιαπειλείταιαπόεξελισσόμενηήεπικείμενηκαταστροφή.Στοπλαίσιοαυτόεκδόθηκετοάρθρο18τουΝ.3613/2007(ΦΕΚ263Α’)προκειμένουναυπάρξειθεσμοθετημένηδιαδικασίαστηλήψητηςαπόφασηςπουσυνδέεταιμετηνοργανωμένηαπομάκρυνσητωνπολιτώναπόεξελισσόμενηήεπικείμενηκαταστροφή.Σεεφαρμογήτουάρθρου18τουΝ.3613/2007καιειδικότεραγιαλόγουςπροστασίαςαπόεξελισσόμενηήεπικείμενηκαταστροφήεξαιτίαςδασικώνπυρκαγιών,ηΔ/νσηΣχεδιασμούκαιΑντιμετώπισηςΕκτάκτωνΑναγκώντηςΓενικήςΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίαςεξέδωσετο2008καιτο2011κατευθυντήριεςοδηγίεςγιατηνοργανωμένηαπομάκρυνσηπολιτών.ΟιανωτέρωοδηγίεςέχουνενσωματωθείστοΠαράρτημαΣΤ’τουΓενικούΣχεδίουΑντιμετώπισηςΕκτάκτωνΑναγκώνεξαιτίαςΔασικώνΠυρκαγιών.

Το2014κρίθηκεαναγκαίαηαναθεώρησητουάρθρου18τουΝ.3613/2007βάσειτωνκατευθυντήριωνοδηγιώνπουείχεεκδώσειηΓΓΠΠτο2011.ΟιοδηγίεςαυτέςήδηείχανενσωματώσειτιςαλλαγέςπουείχανεπέλθειστιςνέεςδιοικητικέςδομέςτηςχώραςαπότηνεφαρμογήτουΝ.3852/2010(ΠρόγραμμαΚαλλικράτης).Οιαλλαγέςενσωματώνονταιστοάρθρο108τουΝ.4249/2014(ΦΕΚ73Α’)“ΑναδιοργάνωσηΕλληνικήςΑστυνομίας,ΠυροσβεστικούΣώματος,ΓενικήςΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίαςκ.λπ.”,μεθέμα“Κατευθυντήριεςοδηγίεςγιατηνοργανωμένηαπομάκρυνσηπολιτώνγιαλόγουςπροστασίαςαπόεξελισσόμενηήεπικείμενηκαταστροφήεξαιτίαςδασικώνπυρκαγιών”.Ηλήψητηςαπόφασηςγιατηνοργανωμένηαπομάκρυνσητωνπολιτώναποτελείευθύνη,μετάαπόσχετικήεισήγησητουΠ.Σ.,τωνκατάτόπουςΔημάρχων,οιοποίοιέχουντοσυντονισμότουέργουπολιτικήςπροστασίαςγιατηναντιμετώπισητηςκαταστροφήςσετοπικόεπίπεδο,ενώότανηεξελισσόμενηήεπικείμενηκαταστροφήμπορείναεπηρεάσειπάνωαπόέναΔήμο,ηαπόφασηλαμβάνεταιαπότοναρμόδιοΠεριφερειάρχη,οοποίοςμπορείναεξουσιοδοτήσεισχετικώςτονοικείοΑντιπεριφερειάρχη.Στιςάλλεςπεριπτώσειςιδιαίτερηςέντασης(τουάρθρου2παρ.3σεσυνδυασμόμετοάρθρο8παρ.1περιπτώσειςβ’,γ’καιδ’τουν.3013/2002),ηαπόφασηλαμβάνεταιαπότονΓενικόΓραμματέαΠολιτικήςΠροστασίαςήαπότονΓραμματέατηςοικείαςΑποκεντρωμένηςΔιοίκησης,κατόπινσχετικήςεξουσιοδότησης,καιεκτελείταιαπότουςαρμόδιουςΠεριφερειάρχεςκαιΔημάρχους.Ηλήψητηςαπόφασηςβασίζεταιστιςεισηγήσειςτωνφορέωνπουκατάπερίπτωσηέχουντηνευθύνηπεριορισμούτωνεπιπτώσεωναπότηνεξέλιξητηςκαταστροφής,δηλαδήστουςανθρώπουςτουΠυροσβεστικούΣώματος.

-ΗΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας,πουασχολείταιμετηνπρόληψηκαιτηαντιμετώπισηκαταστροφών,αποστέλλεικάθεέτοςστουςαρμόδιουςφορείςτοετήσιο“ΣχέδιοδράσεωνΠολιτικήςΠροστασίαςγιατηναντιμετώπισηκινδύνωνλόγωδασικώνπυρκαγιών”.Τοσχέδιοαυτόεκπονείταικάθεχρόνοστοπλαίσιο

3130


εφαρμογήςτουΓενικούΣχεδίουΠολιτικήςΠροστασίας“Ξενοκράτης”σύμφωναμετηνυπ.αριθμ.1299/7-4-2003ΥΑ(ΦΕΚ423Β’)καιτουΓενικούΣχεδίουΑντιμετώπισηςΕκτάκτωνΑναγκώνΕξαιτίαςΔασικώνΠυρκαγιών.

-ΣτοντομέατηςπρόληψηςαρμοδιότητατηςΓενικήςΔιεύθυνσηςΔασώνκαιΔασικούΠεριβάλλοντοςτουΥπουργείουΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειας(Ν.2612/1998,Ν.3208/2003,Π.Δ.402/1988,ΚΥΑ23111/2010,Π.Δ.24/2015,Π.Δ.132/2017)είναιηευθύνηέκδοσηςοδηγιώνκαιτεχνικώνπροδιαγραφώνέργωνκαιεργασιώναντιπυρικήςπροστασίαςδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνκαιηεκπόνησηπρογραμμάτωνπροστασίαςτουςαπότονκίνδυνοτωνπυρκαγιών,ενώοιΔ/νσειςΣυντονισμούκαιΕπιθεώρησηςΔασώντωνΑποκεντρωμένωνΔιοικήσεωνέχουν την ευθύνησυντονισμούκαι εποπτείας τηςσύνταξης τωνπάσηςφύσεωςδασικώνπρογραμμάτωνσεεπίπεδοΝομούκαθώςκαιτηνεποπτείαεκτέλεσηςτούτων(Ν.2503/1997,12030/Φ109.1/1999ΚΥΑ,Ν.3852/2010).

-ΟιΟΤΑτηςχώραςέχουναρμοδιότητεςόσοναφορά:•τηνεκτέλεσηπρογραμμάτωνπροληπτικούκαθαρισμούτηςβλάστησηςγιατημείωσητουκινδύνου,σε

περιοχέςιδιαίτερηςπροστασίας(άλση,πάρκα,κατασκηνώσεις,κ.λπ.)αρμοδιότητάςτους,• τηναπομάκρυνσητωνυπολειμμάτωνκαθαρισμούτηςβλάστησηςπουενεργείταιγιατους ίδιους

λόγουςαπόιδιοκτήτεςσεπεριβάλλοντεςχώρουςκατοικιώνκαιοικοπεδικέςεκτάσεις(Πυρ.Διάταξη4/2012,Ν.3852/2010,αρθ.94παρ.1),εντόςτωνδιοικητικώντουςορίων,

•τηνεκτέλεσηέργωνκαιεργασιώνπροληπτικούκαθαρισμούτηςβλάστησηςαπότουςΔήμουςκαθ’υπόδειξηκαισυνεργασίαμετιςκατάτόπουςαρμόδιεςΔασικέςΥπηρεσίεςκυρίωςστηζώνημείξηςδασών-πόλεωνκαιοικισμώνγιαλόγουςαντιπυρικήςπροστασίαςτωνπολεοδομικώντουςσυγκροτημάτων.

-ΜεευθύνητηςΔιεύθυνσηςΣχεδιασμούκαιΑντιμετώπισηςΕκτάκτωνΑναγκώντηςΓενικήςΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίαςαπό1ηςΙουνίουέωςκαιτην31ηΟκτωβρίουσυντάσσεταικαιεκδίδεταιΗμερήσιοςΧάρτηςΠρόβλεψηςΚινδύνουΠυρκαγιάςοοποίοςαποτελείαναπόσπαστομέροςτουσχεδιασμούαντιμετώπισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,πουέχεισκοπόνασυμβάλειστηνπροληπτικήοργάνωσηκαιτοσυντονισμόγιατηνετοιμότηταόλωντωνεμπλεκομένωνφορέων,καθώςκαιστηνευαισθητοποίησητωνπολιτώνγιατηναποτροπήέναρξηςπυρκαγιώναπόαμέλεια.

-Ηενημέρωσητουκοινούγιατηλήψημέτρωναυτοπροστασίαςαπόκινδύνουςπουπροέρχονταιαπόπυρκαγιές,γίνεταισεκεντρικόεπίπεδοαπότηΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας.Ηενημέρωσητουκοινούγιαθέματαπρόληψηςκαικαταστολήςτωνπυρκαγιών,γίνεταιμεευθύνητουΠυροσβεστικούΣώματος(Ν.3013/2002,Ν.4249/2014).Περαιτέρωενημέρωσητουκοινού,μεβάσητιςοδηγίεςκαιτοέντυπουλικότωνανωτέρω,πραγματοποιείταιαπότιςκατάτόπουςαρμόδιεςΠυροσβεστικέςΥπηρεσίες,καθώςκαιτιςαρμόδιεςκατάτόπουςοργανικέςμονάδεςΠολιτικήςΠροστασίαςτωνΑποκεντρωμένωνΔιοικήσεων,ΠεριφερειώνκαιΔήμων.ΣτηδιανομήτουέντυπουενημερωτικούυλικούμπορείνασυμμετέχουνκαιεθελοντικέςοργανώσειςπουείναιενταγμένεςστομητρώοτηςΓενικήςΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίας.

-ΣτηνπρόληψηπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουσυμμετέχουνεπίσηςέναςμεγάλοςαριθμόςφορέωνόπωςτοΥπουργείοΑγροτικήςΑνάπτυξηςκαιΤροφίμωνμέσωτουΟΠΕΚΕΠΕγιατηνεξέτασητηςεφαρμογήςτωνπροβλεπόμενωνκυρώσεωνγιατη«Μηορθήδιαχείρισηυπολειμμάτωνκαλλιεργειών»,τοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςγιατηνεκτέλεσηπρογραμμάτωνκαθαρισμούτηςβλάστησηςεντόςκαιγύρωαπόστρατιωτικέςεγκαταστάσεις(άρθρ.7τηςυπ.αριθμ.12030/Φ109.1/1999ΚΥΑ),τοΥπουργείοΠολιτισμούκαιΑθλητισμούγιατηνεκτέλεσηεργασιώνκαθαρισμούτηςβλάστησηςεντόςαρχαιολογικώνχώρων(άρθρ.8τηςυπ.αριθμ.12030/Φ109.1/1999ΚΥΑ),μεστόχοτηνπροστασίατουςκαιτηνμείωσητουκινδύνουπρόκλησηςπυρκαγιώνστηνύπαιθροκαιταδάσηκατάτηθερινήπερίοδο.

-ΟΔΕΔΔΗΕΑ.Ε.οοποίοςείναιαρμόδιοςγιατησυντήρησητουΔικτύουΔιανομήςΗλεκτρικήςΕνέργειας(ΕΔΔΗΕ)καιοΑΔΜΗΕΑ.Ε.οοποίοςείναιαρμόδιοςγιατησυντήρησητουΣυστήματοςΜεταφοράςΗλεκτρικήςΕνέργειας(ΕΣΜΗΕ)αναλαμβάνουντηνεκτέλεσηπρογραμμάτωνπουαφορούνπροληπτικόκλάδεμαδένδρωνσεπεριοχέςπουδιέρχονταιγραμμέςμεταφοράςηλεκτρικήςενέργειαςαποψίλωσηχώρωνπουβρίσκονταικάτωαπόσημείαζεύξης,καθώςκαιό,τιείναιαναγκαίογιατηνπρόληψηπυρκαγιών(άρθρ.8τηςυπ.αριθμ.12030/Φ109.1/1999Κ.Υ.Α,N.4001/2011).ΓιατονΟΣΕαποτελείυποχρέωσηηεκτέλεσηπρογραμμάτωνπροληπτικώνπαράπλευρωνκαθαρισμώντηςβλάστησηςσεεπικίνδυνεςπεριοχέςαπότιςοποίεςδιέρχονταισιδηροδρομικέςγραμμέςαπόσυνεργείατου,καθώςκαιό,τιείναιαναγκαίογιατηνπρόληψηπυρκαγιών(άρθρ.24Ν.998/79,άρθρ.8τηςυπ.αριθμ.12030/Φ109.1/1999ΚΥΑ).

-ΗΓΓΠΠσυντονίζειτοΠυροσβεστικόΣώμακαιγι’αυτότοΚέντροΕπιχειρήσεωνΠολιτικήςΠροστασίας(ΚΕΠΠ)τηςΓενικήςΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίαςβρίσκεταιστονίδιοχώρομαζίμετοΕνιαίοΣυντονιστικόΚέντροΕπιχειρήσεωντηςΠυροσβεστικής(ΕΣΚΕ).

-ΣτοΠΣλειτουργείέναΠεριφερειακόΣυντονιστικόΚέντρο(ΠΣΚ)γιακάθεπεριφέρεια,παράλληλαμετηλειτουργίασημαντικούαριθμούνέωνπυροσβεστικώνσταθμώνσεόλητηχώρακαιιδιαίτερακοντάσεσημαντικάδασικάσυμπλέγματα.ΜετηδημιουργίατωνΠΣΚκαιτηδιάθεσηστιςπεριφερειακέςυπηρεσίεςμεγαλύτερωνδυνάμεωνεκφράσθηκεηεπιλογήναγίνειπροσπάθειαγιατηναυτάρκη,κατάτοδυνατόν,αντιμετώπισητωνπυρκαγιώνσεεπίπεδοπεριφέρειας,καθώςηεμπειρίακατέδειξεότιημαζικήμεταφοράαπροετοίμαστωνδυνάμεωναπόμίαπεριοχήσεάλληάγνωστηπεριοχή,προκαλείσύγχυσηστοσύστημα,ενώτααποτελέσματαείναιπενιχρά.ΤαΠΣΚσυντονίζουντηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνστααρχικάστάδιαμεαποστολήεπιγείωνδυνάμεωνκαισυντονιστών,διαχειρίζονταιταΑ/ΦPZL(Pezetel)τόσογιαπεριπολίεςόσοκαιγιακατάσβεση,καιενημερώνουντοκεντρικόσυντονιστικόστηνΑθήναγιατηνεξέλιξητωνπυρκαγιών,αιτούμεναεναέριεςήκαιεπίγειεςδυνάμειςόταναπαιτείται.

ΠαράλληλαμεταΠΣΚ,στηνΑθήνα(Χαλάνδρι)λειτουργείτοΣυντονιστικόΚέντροΔασικώνΠυρκαγιών(ΣΚΕΔ)σταπλαίσιατου“ΣυντονιστικούΕπιχειρησιακούΚέντρουΥπηρεσιώνΠυροσβεστικούΣώματος”(ΣΕΚΥΠΣ).ΤοΣΚΕΔενημερώνεταιγιατιςεκδηλούμενεςπυρκαγιέςστηχώραδημιουργώνταςσυνολικήεικόναγιατιςεξελίξεις,συντονίζειτηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνστηνΑττική,καιυποστηρίζειμεεπίγειεςκαικυρίωςεναέριεςδυνάμειςτηδασοπυρόσβεσησεόλητηχώρα.ΣτηνευθύνητουευρίσκεταιηδιαχείρισητωνΑ/ΦCanadairκαιτωνμισθωμένωνελικοπτέρωνστοσύνολοτηςχώρας.Σταδιακά,κατάτατελευταίαέτηβελτιώθηκεηοργάνωσητουΣΚΕΔμεμέσα,υποδομέςκαιπληροφοριακόυλικό(χάρτεςκλπ.)καιενισχύθηκεμεεπιστημονικόπροσωπικό(δασολόγους,μετεωρολόγους)πουυποστηρίζουντοέργοτωνσυντονιστών.

-- ΣτοέργοτουτοΠΣέχειτησυνδρομήτηςΠολεμικήςΑεροπορίας,ηοποίαλειτουργείτονστόλοτωνκρατικώνεναέριωνμέσων.Ακόμη,απότο1999,τοΠΣπροβαίνειστημίσθωσηβαρέωςτύπουελικοπτέρωναπότηδιεθνήαγοράγιατηδιάρκειατηςαντιπυρικήςπεριόδου.ΠαράλληλακαιοστόλοςτωνενάεριωνμέσωντηςΕλληνικήςΑστυνομίαςσυνδράμειειδικότεραστονέγκαιροεντοπισμότωνπυρκαγιών.

ΣεπεριπτώσειςπουοισυνθήκεςξεπερνούνεμφανώςτιςδυνατότητεςτουΠΣσετοπικόεπίπεδο,οιένοπλεςδυνάμειςκαλούνταινασυνεισφέρουνστηναντιμετώπισητωνπυρκαγιών.Κατάκανόναηεμπλοκήτωνοπλιτώνστηδασοπυρόσβεσηείναιμικρή,ελλείψειεκπαίδευσηςκαιεμπειρίας,αλλάαξιοποιούνταικυρίωςγιατηφύλαξημετάτονέλεγχοτηςπυρκαγιάς,ώστεναμειωθούνοιαπαιτούμενεςδυνάμειςτουΠΣγιαφύλαξηώστεναμπορούνναμεταβούνσεάλλεςπυρκαγιές.

3332


-ΤοεπιστημονικόπροσωπικότηςΔασικήςΥπηρεσίαςκαλείταινασυμμετάσχειστοΤοπικόΣυντονιστικόΌργανογιατηναντιμετώπισημεγάλωνπυρκαγιών.

-ΟιΠεριφερειάρχεςήοιαρμόδιοιΑντιπεριφερειάρχεςότανενημερωθούνγιατηνεκδήλωσητηςδασικήςπυρκαγιάςαπότιςαρμόδιεςΔ/νσειςΠολιτικήςΠροστασίας(κάθεπεριφέρειαέχειτοδικότηςτμήμαπολιτικήςπροστασίας)καιαναλόγωςτηςεξέλιξηςτηςπυρκαγιάςδρομολογούνδράσειςγιατηνυποστήριξητουέργουτουΠυροσβεστικούΣώματοςγιατονέλεγχοκαιτηνκαταστολήτηςκαιγιατηναντιμετώπισηεκτάκτωναναγκώνκαιτηνάμεση/βραχείαδιαχείρισητωνσυνεπειών,σεσυνεργασίαμετοναρμόδιοδήμαρχο,σταδιοικητικάόριατουοποίουήτωνοποίωνεξελίσσεταιηπυρκαγιά.Ειδικότερα,οιΠεριφερειάρχεςήοιαρμόδιοιΑντιπεριφερειάρχεςκινητοποιούντοεπιχειρησιακάεμπλεκόμενοδυναμικόκαιταμέσαπολιτικήςπροστασίαςτηςΠεριφέρειας,προκειμένουναδρομολογήσουνδράσειςπουσυνδέονταιμετηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνκαιτωνεπιπτώσεώντους.Συγκεκριμένα:

•τηνπεραιτέρωσυλλογήπληροφοριώνσχετικάμετηνεπικρατούσακατάστασηκαιτιςεπηρεαζόμενεςπεριοχέςεντόςτωνδιοικητικώνορίωντηςΠεριφέρειαςσεεπικοινωνίαμετιςκατάτόπουςυπηρεσίεςτηςΕΛΑΣ,τουΠυροσβεστικούΣώματοςκαιΕΚΑΒ,

•τηδρομολόγησηδράσεωνγιατηνυποστήριξητουέργουτηςκαταστολήςαπότοΠυροσβεστικόΣώμαμετηνδιάθεσηυδροφόρων,μηχανημάτωνκ.λπ.,

•τηνενεργοποίηση,εφόσονσυντρέχουνλόγοι,τωνμνημονίωνσυνεργασίαςμειδιωτικούςφορείςγιατηνεξασφάλισηεπιπλέονπόρωνγιατηνυποστήριξητουέργουτουΠυροσβεστικούΣώματοςγιατονέλεγχοκαιτηνκαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιών,καθώςκαιγιατηναντιμετώπισηεκτάκτωναναγκών,

•τηνυποβολήαιτήματοςσυνδρομήςστοΚέντροΕπιχειρήσεωνΠολιτικήςΠροστασίας/ΕΣΚΕμευλικάκαιμέσαπροςενίσχυσητουέργουτηςΠεριφέρειαςστηναντιμετώπισηεκτάκτωναναγκώνκαιδιαχείρισητωνσυνεπειώνλόγωδασικώνπυρκαγιώνότανησυνδρομήαφοράκυρίωςφορείςτηςκεντρικήςδιοίκησης(ΥπουργείοΕθνικήςΆμυνας,ΥπουργείοΥγείας,κ.λπ.),

•τηλήψηαπόφασηςγιατηνοργανωμένη-προληπτικήαπομάκρυνσηκατοίκων,ότανηκαταστροφήέχειεπηρεάσειπάνωαπόέναΔήμο(άρθρο108τουΝ.4249/2014),κατόπινσχετικήςεισήγησηςαπότονεκάστοτεΕπικεφαλήςΑξιωματικόςτουΠυροσβεστικούΣώματος,οοποίοςενεργείσετοπικόεπίπεδοωςσυντονιστήςτουπυροσβεστικούέργου,

•τησύγκλησητωνΣυντονιστικώνΟργάνωνΠολιτικήςΠροστασίας(ΣΟΠΠ)τωνΠεριφερειακώνΕνοτήτων,εφόσονκρίνεταιαναγκαίογιατηνυποβοήθησητουέργουτωναρμόδιωνΑντιπεριφερειαρχών,

•τηνενημέρωσηκοινούγιαδράσειςπολιτικήςπροστασίαςπουδρομολογούνταιαπότηνΠεριφέρειαγιατηναντιμετώπισηεκτάκτωναναγκώνκαιτηνάμεση/βραχείαδιαχείρισητωνσυνεπειών,καθώςκαιγιατηλήψημέτρωναυτοπροστασίας,

•τηνενημέρωσητουΓενικούΓραμματέαΠολιτικήςΠροστασίαςγιατιςδράσειςπολιτικήςπροστασίαςπουδρομολογούνταιαπότηνΠεριφέρειαγιατηνυποστήριξητουέργουτουΠυροσβεστικούΣώματοςγιατονέλεγχοκαιτηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,καθώςκαιγιατηναντιμετώπισηεκτάκτωναναγκώνκαιτηδιαχείρισητωνσυνεπειώνλόγωτωνπυρκαγιών.

-Οιδήμαρχοιμετάτηνεκδήλωσηπυρκαγιάςστηνπεριοχήευθύνηςτους,κινητοποιούντοεπιχειρησιακάεμπλεκόμενοδυναμικόκαιταμέσαπολιτικήςπροστασίαςτουδήμουκαιείναισεσυνεργασίαμετηνΠεριφέρεια.

-ΟικατάτόπουςΛιμενικέςΑρχές,μετάτηνενημέρωσήτουςαπότηνΠυροσβεστικήγιατηνεκδήλωσηπυρκαγιάς,υλοποιούνμέτραασφάλειαςναυσιπλοΐαςευρύτερηςθαλάσσιαςπεριοχής,σεπεριπτώσειςυδροληψίαςαπόπυροσβεστικάαεροσκάφηκαιθέτουνσεετοιμότηταταπλωτάμέσατουΛιμενικούΣώματος

γιαπαροχήβοήθειαςστααεροσκάφηεφόσοναπαιτηθεί.Επίσης,κατόπινσχετικούαιτήματος,διευκολύνουντηναπόθαλάσσηςμεταφοράμεπλωτάμέσατουπροσωπικούκαιμέσωνεπιχειρησιακάεμπλεκομένωνφορέωνστηναντιμετώπισηεκτάκτωναναγκώνκαιδιαχείρισηςτωνσυνεπειών(ΕΛΑΣ,ΠΣ,ΕΚΑΒ,κ.λπ.)λόγωπυρκαγιών,καθώςκαιυλικώνκαιμέσωνγιατηνπερίθαλψηπληγέντων,όταναυτόκρίνεταιαπαραίτητο.Επίσης,τοΛιμενικόΣώμαυποστηρίζειμεπλωτάμέσαπουδιαθέτει,εφόσονσυντρέχουνλόγοι,τιςεπιχειρήσειςδιάσωσηςπουδιενεργούνταιαπότοΠυροσβεστικόΣώμαήδράσειςοργανωμένης/προληπτικήςαπομάκρυνσηςπολιτών,όταντομέτροαυτόαποφασιστεί.

-ΤατμήματατωνΕνόπλωνδυνάμεωνπουδιατίθενταιβάσειτωνισχυουσώνδιαταγώνκαιτωνυφιστάμενωνσχεδίωνγιααντιμετώπισηπυρκαγιώντίθενταιυπότιςδιαταγέςτουανώτερουστρατιωτικούπουβρίσκεταιστηνπεριοχήκαιμετέχουνστοέργοτηςδασοπυρόσβεσηςυπότονέλεγχοαυτούκαιυπότοσυντονισμότουεπικεφαλήςΑξιωματικούτουΠΣ.

-ΚατάτοστάδιοτωνεπιχειρήσεωνκαταστολήςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουοιΈνοπλεςΔυνάμειςεμπλέκονταιμεταεναέριαμέσακατάσβεσηςτηςΠολεμικήςΑεροπορίαςηοποίαγίνεταισύμφωναμετονυφιστάμενοσχεδιασμό (ΕπιχειρησιακάΣχέδιαήΣχέδιαΕπέμβασηςτουΠυροσβεστικούΣώματος) καιταυτόχρονηενημέρωσητωνκατάτόπουςΛιμενικώνΑρχώνγιατοχώροκαιτοχρόνοεπιχειρήσεωνυδροληψίαςτωνεναέριωνμέσων.ΗαπόφασηεμπλοκήςτωνπτητικώνμέσωνπουδιατίθενταιαπότηνΠολεμικήΑεροπορίαγιασκοπούςδασοπυρόσβεσηςλαμβάνεταιαπότο199ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕΔμεταυτόχρονηενημέρωσητου199ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕΔσύμφωναμε τον επιχειρησιακόσχεδιασμότουΠυροσβεστικούΣώματος.ΣεπερίπτωσηγενικήςκαταστροφήςθέτεισεετοιμότηταταΓενικάΕπιτελείακαιτουςΜείζονεςΕπιχειρησιακούςΣχηματισμούςγιατηνεφαρμογήτουωςάνωσχεδίουκαιασκείτογενικόέλεγχοκαισυντονισμόσύμφωναμετοΣχέδιο«Ξενοκράτης».

-ΤουπουργείοΥγείαςυποστηρίζειμετηνκινητοποίησητουΕΚΑΒκαιτωννοσοκομείωνγιατηναντιμετώπισητωνόποιωνπεριστατικών.

-ΤουπουργείοΜεταφορώνυποστηρίζειμετηνκινητοποίησητωνμέσωνμαζικήςμεταφοράς.

ΚυρίαρχορόλοστηναποτίμησητωνζημιώνκαιτηναποκατάστασητωνπυρόπληκτωνδασικώνπεριοχώνδιαδραματίζειηΔασικήΥπηρεσίασύμφωναμεταπροβλεπόμενατουΝ.998/1979“ΠερίπροστασίαςδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνενγένειτηςΧώρας”(ΦΕΚ289A’)καιτηςυπ.αριθμ.12030/Φ.109.1/1999ΚΥΑ“ΓιατηρύθμισηθεμάτωνσυνεργασίαςτουΠυροσβεστικούΣώματοςμετιςΈνοπλες∆υνάμεις,τηνΕλληνικήΑστυνομία,τη∆ασικήΥπηρεσία,τουςΟΤΑ,τιςΥγειονομικέςΥπηρεσίεςκαιάλλουςφορείςκαιπρόσωπαπουπαρέχουντιςυπηρεσίεςτουςγιατηνπρόληψηκαικαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιών”(ΦΕΚ713Β’).

ΣύμφωναμετιςπροβλέψειςτηςανωτέρωνομοθεσίαςηκαταγραφήτωνκαμένωνεκτάσεωνπουεμπίπτουνστιςδιατάξειςτηςδασικήςνομοθεσίαςαποτελείαρμοδιότητατωνκατάτόπουςαρμόδιωνΔασικώνΥπηρεσιώνγίνεταιαυτεπάγγελταήκατόπινσχετικήςενημέρωσήςτουςαπότιςκατάτόπουςαρμόδιεςΠυροσβεστικέςΥπηρεσίες.

Παράλληλα,καιτοΠυροσβεστικόΣώμακαταγράφειπληροφορίεςμετάτηνκατάσβεσημιαςαγροτοδασικήςπυρκαγιάςμέσωτωνδελτίωνσυμβάντων,ταοποίαπεριλαμβάνουνμεταξύτωνάλλωναναφοράσεγεωγραφικέςπληροφορίες(εμπλεκόμενηυπηρεσίαΠΣ,Δήμος,Νομός,δασαρχείο,τοπωνύμιο/διεύθυνση),τηνκαμένηέκτασηανάκατηγορία(Δάση,ΔασικήΈκταση,Άλση,Χορτ/κέςΕκτάσεις,Καλάμια–Βάλτοι,ΓεωργικέςΕκτάσεις,ΥπολείμματαΚαλλιεργειών,Σκουπιδότοποι)καθώςκαιτοπροσωπικόκαιταεπίγειακαιεναέριαμέσαπουενεπλάκησαν.

3534


Ωστόσο,όπωςπροαναφέρθηκε,κύριορόλοωςπροςτηνκαταγραφήτωνεπιπτώσεωνστιςδασικέςπυρκαγιές,διαδραματίζειηΔασικήΥπηρεσία.ΟιενέργειεςστιςοποίεςπροβαίνειηΔασικήΥπηρεσίαπεριγράφονταιμεσαφήνειαστηνυπ.αριθμ.160596/4511εγκύκλιοτηςΓενικήςΔ/νσηςΑνάπτυξηςκαιΠροστασίαςΔασώνκαιΑγροπεριβάλλοντοςτουΥΠΕΝ.

Συγκεκριμέναγίνεταιαναφοράστηνυποχρέωσηαποτύπωσηςτηςκαμένηςπεριοχήςσετοπογραφικόδιάγραμμαβάσειχαρτογραφικώνσυντεταγμένων (στηναυτήδιαδικασίαόπωςαναφέρεταιδύναταιναχρησιμοποιηθούνδορυφορικάδεδομέναδιατιθέμενααπότοΥπουργείοΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειας).Ηαποτύπωσηαυτήέχειστηριχθείδιαχρονικά,σεχάρτεςτοπογραφικούςκατάλληληςκλίμακας,σεεπίγειεςοριοθετήσειςμετηχρήσηGNSS,σεδορυφορικέςεικόνεςπολύυψηλήςχωρικήςευκρίνειας(σεεπιλεγμένεςπεριοχέςγιαλίγαέτη)καισεορθοφωτογραφίεςτηςΓεωγραφικήςΥπηρεσίαςΣτρατού(σεεπιλεγμένεςπεριοχέςγιαλίγαέτηκαιμέχριτο2009).

Επίτηβάσειαυτήςτηςαποτύπωσηςσυντάσσεταικαιτοδελτίοπυρκαγιάς,όπουκαιεκείαποτυπώνονταιηγεωγραφικήθέσητουσημείουέναρξηςτηςπυρκαγιάς,τοαίτιοτηςπυρκαγιάς,ηέκτασηπουκαταστράφηκε,τοείδοςτηςδασικήςβλάστησης,ήτηςγεωργικήςκαλλιέργειας,καθώςκαιταμέσαπουχρησιμοποιήθηκαν,οιχρόνοικατάσβεσηςκ.λπ.

Ακολούθωςμεβάσητηναποτύπωσηαυτή,κατ’εφαρμογήτωνδιατάξεωντωνάρθρων38και41τουΝ.998/1979ωςισχύει,εκδίδεταιαρμοδίωςαπόφασηκήρυξηςτηςέκτασηςωςαναδασωτέαςεντόςσαφώςοριζόμενουχρονικούπλαισίου.ΗαπόφασηαυτήδημοσιεύεταιστοτεύχοςΔ’τηςΕφημερίδαςτηςΚυβερνήσεωςπεριλαμβάνονταςγιακάθεπερίπτωσηκήρυξηςαναδασωτέας,τηνέκταση,τοτοπωνύμιο,τηνπεριοχήτουΔήμουκαιτοΝομό,στονοποίοανήκειηέκταση,καθώςκαιαπόσπασμαχάρτηκατάλληληςκλίμακας(1:50.000-1:5000)πάνωστοοποίοαποτυπώνονταιταπολύγωνατηςκατεστραμμένηςέκτασης.

Παράλληλα,όπωςπεριγράφειηενλόγωεγκύκλιοςσχεδιάζονταικαιυλοποιούνταιμέτραεπιτήρησηςτωνκαμένωνεκτάσεων(απόκοινούμεαστυνομικές,δασικέςδυνάμειςκ.α.),εκδίδονταιδασικέςαστυνομικέςδιατάξειςγιατηναπαγόρευσηδραστηριοτήτων,καιτροποποιούνται/ανακαλούνταιεγκεκριμένεςδασοπονικέςμελέτεςήπίνακεςυλοτομίας.

Επίτηςοριοθέτησηςτηςέκτασηςτηςκαταστροφής,τοετήσιοσχέδιοδράσεωντηςΓενικήςΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίαςγιατηναντιμετώπισηκινδύνωνλόγωπυρκαγιών,κάνειεπίσηςρητήαναφοράστιςενέργειεςγιατηνκαταγραφήτωνκαμένωνεκτάσεωνμετάαπόμιαπυρκαγιά.ΣτοΕ’μέροςτουενλόγωσχεδίου,γίνεταιαναφοράκατ’αρχάςγιατηνευθύνηοριοθέτησηςτηςπληγείσαςαπόπυρκαγιάπεριοχήςμεευθύνητηςΓενικήςΔιεύθυνσηςκαιτωνΔιευθύνσεωνΑποκατάστασηςΕπιπτώσεωνΦυσικώνΚαταστροφώντηςΓενικήςΓραμματείαςΥποδομών,τουΥπουργείουΥποδομώνκαιΜεταφορώνσύμφωναμετο(ΠΔ123/2017(ΦΕΚ151Α’),γιαέκδοσηστησυνέχειακοινήςαπόφασηςτωνΥπουργώνΕσωτερικών,ΟικονομίαςκαιΑνάπτυξης,ΟικονομικώνκαιΥποδομώνκαιΜεταφορών,μεσκοπότηδιαπίστωσηςτηςέκτασηςτωνζημιών,τηχορήγησηςδανείωνκαιάλλωνμορφώναποκατάστασηςτωνζημιών.Ηοριοθέτησηαυτήπραγματοποιείταισεεπίπεδοδιοικητικώνορίων(δημοτικήενότητα),λαμβάνονταςυπόψηεπιτόπιεςπαρατηρήσεις,χαρτογραφήσειςαπόδεδομένατηλεπισκόπησης.Επίσης,στοσχέδιογίνεταιαναφοράστηνάμεσηχαρτογράφησητηςκαμένηςπεριοχήςσεπεριπτώσειςμεγάλωνκαταστροφώνμέσωτηςυπηρεσίαςCopernicusEmergencyManagementService/Map-

pingτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςμεσκοπούςτηναποτύπωσητηςέκτασηςτηςκαταστροφής,ηοποίαπαρέχειπληροφορίεςγιατονπροσδιορισμότουμεγέθουςτηςκινητοποίησηςπουαπαιτείταιγιατηναντιμετώπισητηςέκτακτηςανάγκης(κατάτηδιάρκειαεξέλιξηςτηςπυρκαγιάς),τηςμεταπυρικήςδιαχείρισηςτωνσυνεπειών,τηςκαταγραφήςτωνζημιών,τηςαποκατάστασης,καθώςκαιστονπρογραμματισμόέργωνκαιδράσεωνπουσυνδέονταιμενέουςπιθανούςεπαγόμενουςκινδύνους(κατολισθήσεις,κ.λπ.).

Περαιτέρωόπωςαναφέρεταικαιστουπ.αριθμ.6128/30-08-2017,έγγραφοτηςΓΓΠΠ,σχετικάμετιςεφαρμογέςκαιδυνατότητεςτουΕυρωπαϊκούΠρογράμματοςCopernicusEmergencyManagementService,ηυπηρεσίααυτή,είναιδυνατόναπαρέχειδυοδιαφορετικέςυπηρεσίες:

Α.ΤηνυπηρεσίαCopernicusEMS-RapidMapping,πουαφοράτηνταχείαπαροχή(εντόςωρώνήημερών)πληροφοριώνγιατιςπυρκαγιέςκαιπεριλαμβάνει:

• χάρτεςαναφοράς(Referencemaps),πουπεριλαμβάνουνταβασικάγεωγραφικάστοιχείατηςπεριοχήςενδιαφέροντος,

•χάρτεςαπεικόνισηςτηςπληγείσαςπεριοχής(Delineationmaps),πουπαρέχουνμιαεκτίμησητηςσυνολικήςέκτασηςπουέχειπληγείτηνστιγμήλήψηςτηςδορυφορικήςεικόναςκαι

•χάρτεςαπεικόνισηςεπιπτώσεων(Gradingmaps),πουπαρέχουνμιααξιολόγησητουμεγέθουςτωνεπιπτώσεωνκαιτηςχωρικήςκατανομήςτου.

Β.ΤηνυπηρεσίαCopernicusEMS-RiskandRecoveryMapping,πουαφοράτηνπαροχήγεωχωρικώνπληροφοριώνγιατηνυποστήριξηδράσεωνπρόληψηςπριντηνκαταστροφήκαιεκτίμησηςτωνζημιώνκαιεπιπτώσεωνμετάτηνπυρκαγιάκαιπεριλαμβάνει:

•χάρτεςαναφοράς(Referencemaps),πουπαρουσιάζουνταβασικάγεωγραφικάστοιχείατηςπεριοχήςενδιαφέροντος

•χάρτεςαπεικόνισηςκατάστασηςπριντηνκαταστροφή(Pre-disasterSituationMaps),πουπαρέχουντηδυνατότηταχαρτογραφικήςαπεικόνισηςπαραμέτρωνόπωςκινδύνου,έκθεσηςπληθυσμούκαιυποδομών,κ.λπ.και

•χάρτεςαπεικόνισηςκατάστασηςμετάτηνκαταστροφή(Post-disasterSituationMaps)πουπαρέχουντηδυνατότηταχαρτογραφικήςαπεικόνισηςπαραμέτρωνόπωςηπερίμετροςτηςπληγείσαςπεριοχής,εκτίμησηζημίαςστοφυσικόπεριβάλλον,πληθυσμόκαιυποδομές,κ.λπ..

ΣτοΠαράρτηματηςπαρούσαςέκθεσηςπεριλαμβάνονταιαναλυτικοίπίνακεςπουπαρουσιάζουντονομοθετικόπλαίσιοκαιτιςαρμοδιότητεςτωνφορέωνπουεμπλέκονταιστηνδιαχείριση(πρόληψη,καταστολήκαιαποκατάσταση)τωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα.

1.4 Διαχείριση πυρκαγιών δασών και υπαίθρου σε άλλες Ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες

ΗδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστιςάλλεςΕυρωπαϊκέςΜεσογειακέςχώρεςπαρουσιάζειδιαφορέςαλλάκαιομοιότητεςσχετικάμετηνοργάνωση,τηνπροσέγγισηκαιταμέσαπουεφαρμόζονταιγιατηναντιμετώπισήτους.

Σεσχέσημετηδομήτηςοργάνωσης,ηπρόληψηκαιηδιαχείρισητωνπυρκαγιώναναπτύσσονταισεπεριφερειακόεπίπεδοστηνΙταλίακαιτηνΙσπανίακαισεεθνικόεπίπεδοστηΓαλλίακαιτηνΠορτογαλία.

3736


Ωστόσο,σεόλεςτιςχώρεςυπάρχειεθνική,περιφερειακήκαιτοπικήοργάνωσηστοντομέατηςκαταστολήςτωνπυρκαγιών.Οιδιαφορέςσχετίζονταιμετακαθήκονταπουκαλύπτονταισεκάθεεπίπεδο.ΣτηνΙταλίακαιτηνΙσπανία,ηαυτονομίαστηνοργάνωσητηςπρόληψηςκαιτηςκαταστολήςπυρκαγιώνλαμβάνειυπόψητοσχετικόεθνικόνομοθετικόπλαίσιο.ΣτηΓαλλίακαιτηνΠορτογαλίαηκαταστολήσυντονίζεταισεεθνικόεπίπεδο,αλλάηκεντρικήδιοίκησηεκπροσωπείταισεπεριφερειακόεπίπεδο,προκειμένουνααυξηθείηετοιμότητασεπερίπτωσηέκτακτηςανάγκηςγιατηνορθολογικήκατανομήτωνμέσωνκαιτωνπόρων.Όλεςοιχώρεςχρησιμοποιούνδείκτεςκινδύνουέναρξηςπυρκαγιώνπουείναιπροσαρμοσμένεςστιςτοπικέςσυνθήκεςτουπυρικούπεριβάλλοντοςγιατηνβέλτιστηοργάνωσητηςπρόληψηςκαιτηςετοιμότηταςσεσχέσημετοεπίπεδοκινδύνουπυρκαγιάς.

Σεσχέσημετοσύστημαεκτέλεσηςσυμβάντων,οιπερισσότερεςθέσειςευθύνηςπροβλέπονταιστηνΙσπανίακαιτηνΠορτογαλία.ΣτηΓαλλίακαιστηνΠορτογαλίαυπάρχειηδυνατότητανασυμμετέχειέναςαξιωματικόςαεροσκαφώνστοεπιχειρησιακόκέντρο,γιατηνυποστήριξητουδιοικητήτωνσυμβάντωνκατάτηνεναέριαδασοπυρόσβεση.

Σεόλεςτιςχώρες,οιεναέριαμέσαδιαχειρίζονταιτόσοσεεθνικόόσοκαισεπεριφερειακό/νομαρχιακόεπίπεδο.Ωστόσο,στηνΙταλίαοπεριφερειακόςεναέριοςδασοπυροσβεστικόςστόλοςείναιανεξάρτητοςκαιχρησιμοποιείταιμόνοεντόςτωνπεριφερειακώνορίων.ΣτηΓαλλίακαιτηνΠορτογαλίαοιεπίγειεςδυνάμειςοργανώνονταισεομάδες.Σεόλεςτιςχώρεςηχρήσηαντιπύρωςμέθοδοςκατάσβεσηςεπιτρέπεταικαιεφαρμόζεταιότανείναιαπαραίτητο.Σεόλεςτιςχώρες,μεεξαίρεσητηνΙσπανία,ηπυρόσβεσηπραγματοποιείταιτόσοαπόεπαγγελματίεςόσοκαιαπόεθελοντέςπυροσβέστες.Ωστόσο,στηνΙταλίαοιεθελοντέςοργανώνονταιωςανεξάρτητεςδομές,ενώστηΓαλλίακαιτηνΠορτογαλίαανήκουνστοδασοπυροσβεστικόσώμα.

Ηγενικήοργάνωσητωνμέσωνκατάσβεσηςείναιπολύπαρόμοια.Ηδιαθεσιμότηταμέσωνσεόλεςσχεδόντιςπεριπτώσειςείναιi)τααεροσκάφηυπόεθνικόέλεγχο,ii)ταελικόπτεραβρίσκονταισυχνάυπόπεριφερειακόέλεγχο,iii)οιεπίγειεςδυνάμειςεπιχειρούνσετοπικόεπίπεδοκαιπάνταυπότονέλεγχοαπόπεριφερειακόήεθνικόσυντονισμόπροκειμένουναδιασφαλιστείηυποστήριξησεπερίπτωσημεγάλωνδασικώνπυρκαγιών.ΣτηνΙταλία,ηεθνικήυπηρεσίαπυρόσβεσηςκαιδιάσωσηςεμπλέκεταιστιςδασικήπυρκαγιάμόνογιατηνπροστασίατωνανθρώπινωνζωών,τωνπεριουσιώνκαιτωνυποδομών.

1.5 Ιδιαιτερότητες των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην ΕλλάδαΣτηνΕλλάδατοφαινόμενοτωνπυρκαγιώνπαρουσιάζειιδιαιτερότητεςσεσχέσημεάλλεςχώρεςπαγκοσμίως.

Οικυριότερεςαπόαυτέςπαρουσιάζονταιπαρακάτω:1)Υπήρξεμεγάληαύξησητουαριθμούτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκαιτωνκαμένων

εκτάσεωνστηνΕλλάδααπότηδεκαετίατου‘80.ΑπόταεπίσημαστατιστικάστοιχείαπυρκαγιώντηςΕλλάδαςπαρατηρείταιμεγάληαύξησητατελευταία35

χρόνια,ιδίωςσεπεριόδουςξηρασίαςήπολιτικώνδραστηριοτήτων(1981,1985,1988,1998,2000,2007),όπουοιετησίωςκαμένεςεκτάσειςξεπέρασαντο1.000.000στρέμματα.Τοφαινόμενοτωνδασικώνπυρκαγιώνπολλέςχρονιέςλαμβάνειδιαστάσειςεθνικήςκαταστροφής,παράτηβελτίωσητωνπυροσβεστικώνμέσωνπουδιαθέτειηχώρα.Το2007υπήρξεηχειρότερηχρονιάγιατηνΕλλάδααπόάποψηπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουμεπερίπου2.700.000στρέμματακαμένα(πανευρωπαϊκήπρωτιά).

2)ΗΕλλάδαέχειπρόβλημαμεγάλωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.Οιπυρκαγιέςπουξεφεύγουναπότηναρχικήεπέμβασητωνδασοπυροσβεστικώνδυνάμεωνκαικαίνεμεγάλες

εκτάσεις(>10.000στρέμματαανάπυρκαγιά)αντιπροσωπεύουνμόνο4%τουσυνόλουτωνπυρκαγιώναλλάείναιυπεύθυνεςγιαπερισσότεροαπό75%τωνσυνολικάκαμένωνεκτάσεων.Επίσης,κατάτηδιάρκειαμεγάλωνπυρκαγιώνπαρατηρούνταιοιπερισσότερεςαπώλειεςανθρώπινωνζωώνκαιοιμεγαλύτερεςκαταστροφέςπεριουσιακώνστοιχείων.

3)Οιπυρκαγιέςστηζώνημείξηςδασώνοικισμών(περιαστικέςκυρίως)αποτελούνιδιαίτεροπρόβλημαγιατηνΕλλάδα.

Περισσότεροαπό80%τουσυνολικούπληθυσμούτηςχώραςείναισυγκεντρωμένοστηΜεσογειακήκλιματικήζώνηκατάμήκοςτωνακτώνή/καισεχαμηλάυψόμετραμεαποτέλεσμαναυπάρχουνμεγάλεςανθρωπογενείςπιέσειςγιααλλαγήχρήσηςγηςκαιαυξημένηοικοδομικήδραστηριότητασεδασικέςπεριοχέςγύρωαπόταμεγάλααστικάκέντραήπεριοχέςμεγάληςτουριστικήςαξίας(Χαλκιδική,Ρόδος,Κρήτη,Αττικήκλπ.).Αυτόδημιουργείσύνθεταπροβλήματαγιατηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνκαιτηνπροστασίατωναστικώνκτισμάτωνκαιτωνκατασκευώνπουπεριβάλλονταιήεφάπτονταιμεδασικήβλάστηση.Οκίνδυνοςζημιώνκαιαπωλειώνείναιιδιαίτερααυξημένοςστιςπεριοχέςαυτές.

4)Ηπυροπροστασίααρχαιολογικώνχώρωνκαιμνημείωνπολιτισμικήςκληρονομιάςπουείναιάρρηκτασυνδεδεμέναμετοφυσικότουςπεριβάλλον,έτσιώστενααποτελούνέναενιαίοτοπίοιδιαίτερουφυσικούκάλλους,είναιιδιαίτερασημαντική.

ΣτηνΕλλάδα,πολλοίαρχαιολογικοίχώροικαιμνημείαβρίσκονταισεφυσικόπεριβάλλονιδιαίτερηςαισθητικήςαξίαςπουείναιπροϋπόθεσηγιατηνανάδειξήτους.ΤοπευκοδάσοςτουΚρόνιουΛόφουστηνΑρχαίαΟλυμπίακαιηφυσικήβλάστησητουΑγίουΌρουςαποτελούνδύοχαρακτηριστικάπαραδείγματα.Ηπυροπροστασίατέτοιωνχώρωνδημιουργείιδιαίτεραπροβλήματακαθ’όσοντααντιπυρικάμέτρακαιοιυποδομέςπροστασίαςδενπρέπεινααλλοιώνουντοφυσικόπεριβάλλον,ενώταυτόχροναπρέπειναείναιαποτελεσματικάκαιναπροστατεύουνταμνημείασεπερίπτωσηπυρκαγιάς.

5)Η Ελλάδαείναιημοναδικήχώρα της Ευρώπηςπουδεν έχει ολοκληρώσει το εθνικό τηςκτηματολόγιοκαιδενέχειδασολόγιο(χάρτεςδημοσίωνκαιιδιωτικώνδασώνκαιδασικώνεκτάσεων).

Ηέλλειψηεθνικούκτηματολογίουκαιδασολογίουκαθιστάεύκοληκαιδυνατήτηνκαταπάτησηκαιοικειοποίησηκαμένωνδημοσίωνδασικώνεκτάσεωνγιααλλαγήτηςχρήσηςτους,γεγονόςπουδίνειέναισχυρόκίνητροστουςεπίδοξουςεμπρηστές.Αυτόσυμβαίνεικυρίωςσεπεριοχέςμεγάληςοικιστικήςπίεσηςκαιτουριστικήςανάπτυξηςόπουταδάσηκαίγονταιγιαναοικοπεδοποιηθούν.Επίσης,σεαγροτικέςπεριοχέςηχρήσηφωτιάςείναιμέσοεκχέρσωσηςδασώνκαιμετατροπήςδασικώνεκτάσεωνσεγεωργικέςκαλλιέργειες.

6)Έλλειψηολοκληρωμένωναντιπυρικώνσχεδίωνγιαόλεςτιςδασικέςεκτάσειςσεεπίπεδονομούή/καιδασικούσυμπλέγματος.

Δενυφίστανταιβασικάεργαλείασχεδιασμούόπωςσύγχρονααντιπυρικάσχέδιαγιατηναντιμετώπισηπυρκαγιώνσεδασικέςπεριοχέςαυξημένηςπυροεπικινδυνότηταςταοποίαναπροβλέπουνκαιτηνάριστηκατανομήτωνδασοπυροσβεστικώνδυνάμεωνστοδάσοςκατάτηναντιπυρικήπερίοδο.Δενέχουνενσωματωθείστηνεπιχειρησιακήπρακτικήεργαλείαόπωςητυποποίησηκαιοχαρακτηρισμόςτηςδασικήςκαύσιμηςύληςγιαχρήσημεθερμοδυναμικάμοντέλαπροσομοίωσηςτηςσυμπεριφοράςεπίγειωνκαιεπικόρυφωνπυρκαγιώνκαι

3938


οιχάρτεςχωρικήςκατανομήςτηςδασικήςκαύσιμηςύληςσύμφωναμετηνπαραπάνωτυποποίηση.ΤαεργαλείααυτάαποτελούνβασικάστοιχείατηςεργαλειοθήκηςτουαντιπυρικούσχεδιασμούκαιτηςδιαχείρισηςτωνδασικώνπυρκαγιώνσεόλεςτιςπροηγμένεςεπιστημονικάκαιτεχνολογικάχώρεςστηνΕυρώπηκαιτονκόσμο(Αμερική,Καναδάς,Αυστραλία,Ισπανία,Πορτογαλίακ.λπ.).Δενυπάρχουνσχέδιαεκκένωσηςτουπληθυσμούπουκινδυνεύεικατάτηδιάρκειαπυρκαγιώνμεσχεδιασμόδρόμωνδιαφυγής,χώρωνσυγκέντρωσης,χώρωνπρώτωνβοηθειώνκ.λπ.ούτεέχειενταχθείησυγκεκριμένηδιαδικασίαστονεπιχειρησιακόσχεδιασμότηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνπαράτατραγικάαποτελέσματατωνπυρκαγιώντιςτελευταίεςδεκαετίες.Ηιδιαιτερότητατηςέκδοσηςοδηγιώνκαιεγκυκλίων(π.χ.γιατηνοργανωμένηαπομάκρυνσηπολιτών)χωρίςναυπάρχειμηχανισμόςελέγχουκαιπιστοποίησηςτηςεφαρμογήςκαιυλοποίησήςτουςείναιβασικήιδιαιτερότητατουελληνικούπροβλήματος.

7)Δενυπάρχειένατυπικόκαιεπιστημονικάτεκμηριωμένοεθνικόσύστημαεκτίμησηςτουκινδύνουεκδήλωσηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουναβασίζεταιστιςεπικρατούσεςσυνθήκεςπυρικούπεριβάλλοντος(μετεωρολογία,υγρασίαδασικήςκαύσιμηςύλης,ανθρωπογενείςδραστηριότητες).

Ησυγκεκριμένηπροσέγγισηείναιτυπικήσεπολλέςχώρεςπροηγμένεςεπιστημονικάκαιτεχνολογικάσεθέματαπυρκαγιών.Ηπροσαρμογήκαιυιοθέτησηενόςτέτοιουσυστήματοςσεεπίπεδονομούθαμπορούσενασυνεισφέρειστηνευαισθητοποίηση,στηναυξημένηεπαγρύπνησητουπληθυσμούκαιστηνετοιμότητατωνδασοπυροσβεστικώνδυνάμεων.ΟχάρτηςπουεκδίδειηΓΓΠΠέχειτέτοιαχαρακτηριστικάαλλάδενέχειτηντεκμηρίωσηκαιτηνεξωστρέφειαπουυπάρχεισεαντίστοιχαπροϊόντακαιυπηρεσίεςσεάλλεςχώρες(π.χ.ηΓαλλίαχρησιμοποιείτονδείκτηFWIγιατηχαρτογράφηση,ηΙταλίατονδείκτηIREPI,ηΑμερικήτοNFDRS).

8)Έλλειψηενιαίουσχεδιασμούαντιπυρικήςπροστασίας.ΣτηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδαεμπλέκονταιλιγότεροήπερισσότερο

πολλοίφορείςκαιδημόσιεςυπηρεσίες (ΠυροσβεστικόΣώμα,ΔασικήΥπηρεσία,ΤοπικήΑυτοδιοίκηση,Αεροπορία,Στρατός,Αστυνομία,ΕθελοντικέςΟργανώσειςκλπ.)μεαποτέλεσμαναδημιουργούνταιπροβλήματαοργάνωσης,συντονισμού,ιεραρχίας,αρμοδιότηταςκαισυνεργασίαςμεταξύτωνεμπλεκόμενωνφορέωνκατάτηδιάρκειατωνεπιχειρήσεων.Θεσμικάηπρόληψητωνδασικώνπυρκαγιώνείναιαποκλειστικήευθύνητηςδασικήςυπηρεσίας,ενώηκαταστολήτουςανήκειαπότο1998καιεντεύθενστοΠυροσβεστικόΣώμα.Αυτόδημιουργείπροβλήματαενιαίουαντιπυρικούσχεδιασμού(πρόληψη–καταστολή)καισυνεργασίαςμεταξύΔασικήςΥπηρεσίαςκαιΠυροσβεστικούΣώματοςκατάτηνκαταστολήεπειδήηγνώσητουδασικούοδικούδικτύουκαιτωνσυνθηκώνβλάστησηςείναιπεριορισμένηέωςανύπαρκτηγιατιςενεργούσεςπυροσβεστικέςδυνάμεις.Επιπρόσθετα,ηδιασποράτωνεπίγειωνπυροσβεστικώνδυνάμεωνκαιμέσωνανάμεσαστοπυροσβεστικόσώμακαιτηντοπικήαυτοδιοίκησηδημιουργούνσύγχυση,ασυνεννοησίακαιδιαπληκτισμούςκατάτηδιάρκειατηςκαταστολήςτωνδασικώνπυρκαγιών.Ηέλλειψηιδιαίτερηςτεχνικήςεκπαίδευσηςτωνπυροσβεστώνσεόλητηνιεραρχίαόσοναφοράθέματακαταστολήςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουεπιδεινώνειτοπρόβλημα.

9)ΗΕλλάδαείναιημόνηχώραστηνΕυρώπηόπουταδαπανώμενακονδύλιαγιατηνκαταστολήείναιδυσανάλογαυψηλάσεσχέσημετηνπρόληψη.

Ηαύξησητωνδαπανώνγιατηνπρόληψητωνδασικώνπυρκαγιών(διαχείρισητηςδασικήςκαύσιμηςύλης,συντήρησητουδασικούοδικούδικτύου,δημιουργίασυστημάτωνπρόγνωσηςκαιπροσομοίωσηςδασικώνπυρκαγιών,δημιουργίαυποδομώνυδροληψίαςστοδάσος,επαυξημένοπροσωπικόπυρανίχνευσης

κατάτηδιάρκειααντιπυρικήςπεριόδου,κλπ.)έχειεπιστημονικάαποδειχθείότιμπορείνασυμβάλλειστηναποτελεσματικότερηαντιμετώπισητωνπυρκαγιώνκαικατ’επέκτασηστημείωσητωνκαμένωνεκτάσεωνκαιτουκόστουςτηςδασοπυρόσβεσης.ΗαντιμετώπισητωνπαραπάνωιδιαιτεροτήτωνπουαφορούντιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδαθαοδηγήσουνστηνεπιτυχήπρόληψηκαικαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιώνστομέλλον.

1.6 Αίτια έναρξης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου και χωροχρονική ανάλυση του αριθμού πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων στην Ελλάδα

Ηανάλυσητωνστοιχείωνγιατιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουβοηθάειναδιακρίνουμεταγενεσιουργάτουςαίτιακαιμπορείνασυμβάλλειστηνεπιλογήτωνκατάλληλωνθεσμικών,προληπτικώνκαικατασταλτικώνμέτρωνγιατηνοργάνωσητηςαντιπυρικήςπροστασίαςτωνδασικώνεκτάσεων.Επίσηςσυνεισφέρειστηνορθήεπιλογήτωνκατάλληλωνδασοπολιτικώνμέτρωνκαιτωνοικονομικώνκινήτρωνπουμπορείναβοηθήσουνστημείωσητωνπυρκαγιώνπουοφείλονταισεανθρωπογενείςαιτίες.

ΗΕικόνα3παρουσιάζειτηδιαχρονικάανοδικήεξέλιξητουαριθμούτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνστηνΕλλάδακατάτηνπερίοδο1955-1997τοοποίοβασίζεταιστααναλυτικάδελτίαπυρκαγιώνπουσυμπλήρωνεσυστηματικάκαιμεόμοιοτρόποηΔασικήΥπηρεσίακαιαποτελείτηνπλέοναξιόπιστηβάσηδεδομένωνιστορικώνστοιχείωνπυρκαγιώνστηχώρα.

Εικόνα 3. Διαχρονική εξέλιξη πυρκαγιών και καμένων εκτάσεων στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1955-1997

4140


Εικόνα 4. Διαχρονική εξέλιξη των καμένων εκτάσεων στην Ελλάδα σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Πυροσβεστικού Σώματος και της Δασικής Υπηρεσίας κατά την περίοδο 1998-2017.

Μετάτο1998καιτημεταφοράτηςκαταστολήςτωνδασικώνπυρκαγιώνστοΠυροσβεστικόΣώμα,οιδύοφορείς(ΔασικήΥπηρεσίακαιΠυροσβεστικόΣώμα)συνέχισαννακαταγράφουντιςπυρκαγιέςαλλάμεδιαφορετικότρόπο,ενώστηΔασικήΥπηρεσίαηκαταγραφήγινόταναποσπασματικάχωρίςναέχειυποχρεωτικόχαρακτήραγιατιςπεριφερειακέςδασικέςδημόσιεςαρχές.ΣτηνΕικόνα4παρουσιάζονταιοικαμένεςεκτάσειςπουαναφέρονταιτιςεπίσημεςεκθέσειςτόσοτουΠυροσβεστικούΣώματοςόσοκαιτηςΔασικήςΥπηρεσίαςκατάτηνπερίοδο1998-2017.

Τηνπερίοδο1950-1980,ηπλειοψηφία(57%)τωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδαοφείλονταισεεμπρησμούςαπόαμέλειαμεκύριεςαιτίεςτην“καύσηαγρών”καιτα“αναμμένατσιγάρα”.Ομεγάλοςαγροτικόςπληθυσμός,ηεντατικήκαλλιέργειατωναγροτικώνεκτάσεων,ηέλλειψηενημέρωσηςσεθέματαπρόληψηςπυρκαγιώνκαιημειωμένηευαισθησίασεθέματαπροστασίαςπεριβάλλοντοςαποτελούνεξήγησηαυτήςτηςκατάστασης.

Μετάτηνμεταπολίτευση(1974)ολοκληρώνεταιένακύμαεσωτερικήςμετανάστευσης,πουείχεξεκινήσειτηδεκαετίατου’60καιπαρατηρείταιμιαμαζικήαστικοποίησητουαγροτικούπληθυσμούσεπολλέςπεριοχέςτηςΕλλάδοςμεσημαντικότεροκέντροτηνΑττική.Οισυνεχώςαυξανόμενεςοικιστικέςανάγκεςτηςπεριόδουαυτήςγύρωαπόταμεγάλααστικάκέντρακαιημεγάλητουριστικήανάπτυξη(πουαυξήθηκεακόμηπερισσότεροτιςεπόμενεςδεκαετίες),δημιούργησανμεγάλεςπιέσειςγιατηναλλαγήχρήσηςπολλώνδασικώνεκτάσεων.Οιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουυπήρξανανέκαθενέναςμηχανισμόςαλλαγήςχρήσηςτηςγηςπουαξιοποιήθηκεαπόδιαφορετικάσυμφέροντασεέναπεριβάλλονανύπαρκτουχωρικούσχεδιασμούκαιπεριφερειακήςανάπτυξης.

ΤογεγονόςαυτόσεσυνδυασμόμεταφαινόμεναεκτεταμένηςξηρασίαςπουπαρατηρήθηκανστηΕλλάδακατάταέτη2007,2000,1994,1992,1988,1985και1981,αλλάκαιτιςπολιτικέςανακατατάξειςκαιέντονεςκοινωνικέςαλλαγέςτωνετών1977,1981,1985,1988,1994,κ.λπ,συνετέλεσε,τιςδεκαετίεςπουακολούθησαν,αφενόςμενστηναύξησητουαριθμούτωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεων,αφετέρουδεστημεγάληαύξησητουαριθμούτωνπυρκαγιώνπουκαταχωρήθηκανωςεμπρησμοί(25%)ήαγνώστωναιτίων(41,5%).

Σύμφωναμεταδιεθνήπρότυπα,τααίτιαέναρξηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουδιακρίνονταισε“φυσικά”,πουαποτελούναπόρροιαφυσικώνφαινομένωνκαι“ανθρωπογενή”,πουοφείλονταιστηεκούσιαή

ακούσιαδράσητουανθρώπου.Πυρκαγιέςτωνοποίωντοαίτιοέναρξηςδενέχειεξακριβωθείμεβεβαιότητα,αποδίδονταισε“άγνωστα”αίτια.Στιςμεσογειακέςχώρες,οιπυρκαγιέςπουοφείλονταισεαγροτικέςεργασίεςείναιπολυάριθμεςκαιαποκτούνιδιαίτερησημασία.

Οιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουκαιοικαμένεςεκτάσειςκατανέμονταιστιςπαρακάτωκατηγορίεςαιτιώνσύμφωναμεταδιεθνήπρότυπα:

•Φυσικά:πυρκαγιέςπουδενοφείλονταισεανθρώπινηδράσηαλλά,σχεδόναποκλειστικά,σεκεραυνούς.•Εμπρησμοί:πυρκαγιέςπουοφείλονταιστηνεκούσιαδράσητουανθρώπουγιαοποιονδήποτελόγο.•Αμέλειες:πυρκαγιέςπουοφείλονταιστηνακούσιαδράσητουανθρώπουόπως“αναμμένατσιγάρα”,

“καύσηαπορριμμάτων”,“εργαζόμενοιστούπαιθρο”,“εκδρομείς-κυνηγοί”,“ανήλικαάτομα”,“άτομαμειωμένηςαντίληψηςπληνπυρομανών”,“βολέςστρατού”,“χρήσηεκρηκτικώνυλώνκατάτηνοδοποιία”,“βραχυκυκλώματαηλεκτροφόρωνσυρμάτωντηςΔΕΗ”,“σπινθήρεςαπόσιδηροδρομικούςσυρμούς,αυτοκίνητακαιμηχανών”καιδιάφορεςάλλεςαιτίεςπουοφείλονταισεακούσιαήτυχαίαγεγονότα.

•Άγνωστα:πυρκαγιέςτωνοποίωντααίτιαέναρξηςδενεξακριβώθηκανμεβεβαιότητα.

Ηεξαιρετικήσπουδαιότητάτουςγιατονελληνικόχώρο,επέβαλετηδιάκρισηκαιδύοιδιαίτερωνκατηγοριών(πουτυπικάκατατάσσονταιμεταξύαμέλειαςκαιεμπρησμού):

•Καύσηαγρών:αγροτικέςεργασίες,πουευθύνονταιγιαέναρξηδασικώνπυρκαγιών,λογίζονταιτοκάψιμουπολειμμάτωνγεωργικώνκαλλιεργειών-”καλαμιάς”,ηκαύσηζιζανίωνκαιξηρώνχόρτωνκαιοκαθαρισμόςαγρώναπόφυσικήβλάστηση(εκχέρσωση),μεήχωρίςτηλήψημέτρωνπυρασφαλείας.

•Δημιουργίαβοσκοτόπων:είναιηκατηγορίατων“εμπρησμών”πουπροκαλούνταιπαραδοσιακάκαιεκούσιααπότουςποιμένεςμεσκοπότηβελτίωσητωνφυσικώνβοσκοτόπων.

Γιατηνπερίοδο1984-2009 (24έτη),σύμφωναμεταστοιχείατηςβάσηςδεδομένωνPYROSTATτουΕργαστηρίουΥλωρικήςκαιΔασικώνΠυρκαγιώντουΑριστοτελείουΠανεπιστημίουΘεσσαλονίκης(ΕικόναΠ-1),τααίτιαέναρξηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκατανέμονταισεολόκληρητηνΕλλάδαωςεξής:αμέλειες(11,26%),εμπρησμοί(11,49%),άγνωστααίτια(57,24%),καύσηαγρών(8,25%),δημιουργίαβοσκοτόπων(7,67%)καιφυσικάαίτια(4,09%)(Εικόνα5).Αντίστοιχα,ταποσοστάτωνσυνολικάκαμένωνεκτάσεωνανάλογαμετοαίτιοέναρξηςπυρκαγιώνκατανέμονταισεολόκληρητηνΕλλάδαωςεξής:αμέλειες(18%),εμπρησμοί(12,93%),άγνωστααίτια(51,65%),καύσηαγρών(8,87%),δημιουργίαβοσκοτόπων(7,50%)καιφυσικάαίτια(1,05%).

Συμπερασματικά:•Δενέχουνδιαπιστωθείτααίτιαέναρξηςγιαπάνωαπότιςμισέςπυρκαγιέςτηςπεριόδου•ΟιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδαπροκαλούνταιαπότηνανθρώπινηδραστηριότητασε

ποσοστό98%•Οιβασικέςαιτίεςεκδήλωσηςπυρκαγιώνσυνδέονταιμεαμέλειαήσκοπιμότητα(εμπρησμοίκαιγεωργικήή

κτηνοτροφικήδραστηριότητα).•Τααίτιαέναρξηςτωνπυρκαγιώνμεταβάλλονταιανάλογαμετιςκατάκαιρούςκρατούσεςκοινωνικές,

οικονομικέςκαιπολιτικέςσυνθήκες.Απόαυτήτηνάποψη,οιδασικέςπυρκαγιέςστηνΕλλάδαμπορούνναχαρακτηριστούνως“κοινωνικόφαινόμενο”.

4342


Εικόνα 5. Ποσοστά του αριθμού πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1984-2009 ανάλογα με το αίτιο έναρξης.

Εικόνα 6. Επικινδυνότητα έναρξης πυρκαγιών ανά νομό στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1984-2009.

Οβαθμόςκινδύνουέναρξηςπυρκαγιών(μέσοςετήσιοςαριθμόςπυρκαγιώνσεμιαπεριοχή)αποτελείκριτήριογιατηλήψηορθολογικώναποφάσεωνκατάτονπροληπτικόκαιπρο-κατασταλτικόαντιπυρικόσχεδιασμό,όσοναφοράτονεπαρκήεξοπλισμό,τοναπαιτούμενοβαθμόετοιμότηταςκαιτηδιασποράτωνκατάτόπουςδασοπυροσβεστικώνδυνάμεων.Ηκατάταξητωννομώνμεκριτήριοτιςδιαχρονικάκαμένεςεκτάσειςείναιχρήσιμητόσοστηνοικονομικήκαιοικολογικήαποτίμησητωνεπιπτώσεωντωνπυρκαγιών,όσοκαιστονκαθορισμόπροτεραιοτήτωναναφορικάμετηνεπανόρθωσητωνκαμένωνοικοσυστημάτωνκαιτηνκατανομήκονδυλίωνγιααποζημιώσειςτωνπληγέντων.Ηκατάμέσοόροκαμένηέκτασηανάπυρκαγιάαποτελείδείκτητόσοτηςαποτελεσματικότηταςτωνδυνάμεωνκαταστολής,όσοκαιτηςσφοδρότηταςτηςκαύσηςκατάτηδιάρκειατηςπυρκαγιάς.

ΟιΕικόνες6-8παρουσιάζουν,μεβάσηταστατιστικάστοιχείατηςπεριόδου1984-2009,τηγεωγραφικήκατανομήτουκινδύνουεκδήλωσηςπυρκαγιών,τηνεπικινδυνότηταανάνομόμεβάσητηνκαμένηέκτασηκαιτηνπροτεραιότηταπροστασίας.ΣημειώνεταιότιταστοιχείααυτάθαμπορούσαννααξιοποιηθούνγιατηναναθεώρησητουχάρτηκατανομήςτουστατικούκινδύνουπυρκαγιώντουΠ.Δ.575/1980“Περίκηρύξεωςιδιαιτέρωςευαίσθητωνειςπυρκαγιάςπεριοχώνδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνωςεπικινδύνων”.

Σεέξινομούς(11,76%επίτουσυνόλου)παρουσιάζεταιεξαιρετικάυψηλός(Ιωαννίνων,Κεφαλληνίας,ΗλείαςκαιΕυβοίας)έωςκαιπολύυψηλός(ΑττικήςκαιΜεσσηνίας)κίνδυνοςεκδήλωσηςπυρκαγιών,εννέανομοί(Αιτωλοακαρνανίας,Χανίων,Θεσπρωτίας,Φθιώτιδας,Γρεβενών,Κέρκυρας,Λάρισας,ΑχαϊαςκαιΜαγνησίας,17,65%επίτουσυνόλου)έχουνυψηλόκίνδυνο,ενώοιυπόλοιποιτριάνταέξινομοί(70,59%)εμφανίζουνμέτριοκαιχαμηλόκίνδυνο(Εικόνα6).

Δεκαέξινομοί(Κερκύρας,Ηλείας,Χίου,Ζακύνθου,Λασιθίου,Κεφαλληνίας,Εύβοιας,Αττικής,Σάμου,Λακωνίας,Μαγνησίας,Μεσσηνίας,Κορινθίας,Θεσπρωτίας,ΛάρισαςκαιΚαβάλας,31,4%επίτουσυνόλου)κατατάσσονταιωςεξαιρετικάήπολύπυρόπληκτοι,δώδεκανομοί(Ρεθύμνου,Δωδεκανήσου,Φθιώτιδας,Κιλκίς,Φλώρινας,Θεσσαλονίκης,Βοιωτίας,Πρέβεζας,Αχαϊας,Χανίων,ΚαστοριάςκαιΗρακλείου23,5%επίτουσυνόλου)ωςπυρόπληκτοι,άλλοιδώδεκανομοί(Αιτωλοακαρνανίας,Τρικάλων,Αρκαδίας,Αργολίδας,Κοζάνης,Λευκάδας,Πιερίας,Πέλλας,Χαλκιδικής,Καρδίτσας,ΓρεβενώνκαιΈβρου23,5%επίτουσυνόλου)ωςμετρίωςπυρόπληκτοιενώοιυπόλοιποιένδεκανομοί(21,6%)ωςλίγοπυρόπληκτοιήπυρασφαλείς(Εικόνα7).

4544


Εικόνα 7. Επικινδυνότητα με βάση τη καμένη έκταση ανά 1000 εκτάρια δασικών εκτάσεων στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1984-2009.

Εικόνα 8. Κατάταξη της επικινδυνότητας πυρκαγιών των νομών της Ελλάδας με βάση τη καμένη έκταση ανά πυρκαγιά κατά την περίοδο 1984-2009.

ΟινομοίΑττικής,Λασιθίου,Λακωνίας,Σάμου,Χίου,Λάρισας,Φθιώτιδας,Δωδεκανήσου,ΘεσσαλονίκηςκαιΜαγνησίαςπαρουσιάζουνεξαιρετικάυψηλήκατάμέσοόροκαιγόμενηέκτασηανάπυρκαγιά,ενώπολύχαμηλέςτιμές,καικατάσυνέπειααυξημένηετοιμότηταδασοπυροσβεστικούμηχανισμού,εμφανίζουνοινομοίΚέρκυρας,Πρέβεζας,Γρεβενών,Κεφαλληνίας,Ημαθίας,Ιωαννίνων,Ξάνθης,ΛευκάδαςκαιΕυρυτανίας(Εικόνα8).

1.7 Παράγοντες κινδύνου έναρξης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην ΕλλάδαΤαΕλληνικάδάσηπαρουσιάζουνορισμένεςοικολογικέςκαιδιαχειριστικέςιδιαιτερότητεςπουτουςδίνουν

μίαξεχωριστήθέσηστηνΕυρωπαϊκήδασοπονία:•Είναιδάσημεγάληςβιολογικήςαξίαςλόγωτηςυψηλήςβιοποικιλότηταςτους,όπωςαυτήεκφράζεται

απότηνπλούσιαχλωριδικήσύνθεση,τοπλήθοςενδημικώνκαισπανίωνφυτικώνειδών,καιτηνποικιλίατωνοικοσυστημάτων.ΗΕλληνικήχλωρίδααπαρτίζεταιαπό6320περίπουείδη,απόταοποίατο15%είναιενδημικά,δηλαδήαπαντώνταιμόνοστηνΕλλάδα.Ηαντίστοιχηχλωρίδατωνμεσευρωπαϊκώνχωρώνδενυπερβαίνειτις3000είδη.

•Είναιδάσηφυσικά,αποτελούμενααπόποικιλίαειδώνπουανανεώνονταιμεφυσικήαναγέννηση.•Παρουσιάζουνιδιαίτερααυξημένηγενετικήποικιλότηταεξαιτίαςτουπλήθουςτωνσταθμώνκαιτης

γεωγραφικήςαπομόνωσης,πουπροέκυψαναπότοπολυκύμαντοτοπογραφικόανάγλυφο,τηνμακρόχρονηιστορίαδιαταραχώνκαιτηνπληθώραεδαφικώντύπων.

• Στηχώραμαςπάνωαπότο60%τωνδασώνανήκειστοδημόσιο.Ορόλοςτηςδασοπονίαςείναισεμεγάλοβαθμόκοινωνικός,υποβοηθούμενοςκαιαπότονδημόσιοχαρακτήρατωνΕλληνικώνδασών.Οδημόσιος

4746


χαρακτήραςτωνδασώνεπιτρέπειστοκράτος(καικατ’επέκτασηστηΔασικήΥπηρεσία)ναδιαχειρίζεταιταδάσηακόμακαισεπεριπτώσεις,πουδενυπάρχειάμεσοοικονομικόκέρδος(κάτιπουδενγίνεταιωστόσοστηνπαρούσασυγκυρία).Αυτόμπορείναενισχύσειτηνκοινωνικήδιάστασητηςδασοπονίας,όπωςείναιηεργατικήαπασχόλησηκατοίκωναπομακρυσμένωνπεριοχών,ηκατανομήεισοδήματοςστουςτοπικούςδασικούςσυνεταιρισμούςκαιηδιατήρησητουπαραδοσιακούεπαγγέλματοςτουυλοτόμου.

•ΗπαραδοσιακήδασοπονίαστηνΕλλάδαβασίζεταιστηναρχήτης‘αειφορικήςδιαχείρισης’απότιςαρχέςτουπερασμένουαιώνα.Ηαειφορικήδιαχείρισηεμπεριέχειισοδύναματηνεπιστημονικήγνώση,τηνπεριβαλλοντικήηθικήκαιτηνοικονομικήανάπτυξηκαιβασίζεταιστιςαρχές‘τηςδικαιοσύνηςμεταξύτωνγενεών’και‘τηςκάλυψηςτωναναγκώντουσήμεραμεταυτόχρονηδιατήρησητηςπαραγωγικότηταςτωνφυσικώνπόρωνειςτοδιηνεκές’.ΤοΕλληνικόδάσοςχαρακτηρίζεταιαπόπολυλειτουργικότηταπουσυνδυάζειπαραγωγήοικονομικώνκαιπροσφοράκοινωφελώναγαθών.Παράλληλα,ηδιατήρησητηςοικολογικήςισορροπίας,τηςβιοποικιλότηταςκαιτηςσταθερότηταςτωνδασικώνοικοσυστημάτωναποτελείπρωταρχικόμέλημα.

•ΗΕλληνικήδασοπονίαεπιδιώκειτηνπολυδιάστατη(πολλαπλή)χρήσητουδάσουςγιαπαραγωγήπλήθουςυλικώναλλάκαιάυλωναγαθών,μηπεριοριζόμενηστηναπλήξυλοπονία.Στηδασοπονίαπολλαπλώνσκοπώνείναιαπαραίτητοηεπιστημονικήγνώσηγιατηνορθολογικήκαιαειφορικήδιαχείρισητουδάσουςωςφυσικούπόρουναλαμβάνειυπόψητόσοταθεμελιώδηπροβλήματατωνσχέσεωντηςανθρώπινηςκοινωνίαςμετιςφυσικέςπαραγωγικέςδυνάμεις,όσοκαιτηνσύγχρονητεχνολογίαμετηνοποίαεπιτυγχάνεταιηεκμετάλλευσητωνπαραγωγικώνδυνάμεωντηςφύσης,χωρίςναδιαταράσσονταιοιφυσικέςδιεργασίες.Διαχείρισηκαιπροστασίατωνφυσικώνπόρωνπρέπειναβρίσκονταισεάμεσησχέσημεταξύτους.Κύριομέλημακάθεμορφήςδασικήςδιαχείρισηςπρέπεινααποτελείηπροστασίατουδάσους.

1.7.1 Χαρακτηριστικά της βλάστησηςΗπλειοψηφίατωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδαεκδηλώνονταισευψόμετραχαμηλότερα

των1000μέτρωνόπουεπικρατούνοιμεσογειακοίτύποιβλάστησηςκαιόπουζεικαιδραστηριοποιείταιτο80%περίπουτουπληθυσμούτηςχώρας.Οιμεσογειακοίτύποιβλάστησηςπεριλαμβάνουντουςθαμνώνεςαειφύλλων/σκληρόφυλλων–πλατυφύλλων,πρινώνες,μεσογειακάπευκοδάσηχαλεπίουκαιτραχείαςπεύκηςμεήχωρίςυπόροφοθάμνωνκαιταπλέονξηρανθεκτικάφρυγανικάοικοσυστήματα.Όλααυτάταοικοσυστήματαυφίστανταιτημακροχρόνιαεπίδρασητουανθρώπουκαιείναιαπόλυταπροσαρμοσμένασεπυρικόκαθεστώςμεαυξημένησυχνότηταπυρκαγιώνπουτουςεξασφαλίζουνσυγκριτικάπλεονεκτήματακατάτηνφυσικήαναγέννηση.Ταμεσογειακάπευκοδάσηαποτελούντονκυρίαρχοτύποβλάστησηςγύρωαπόταμεγάλααστικάκέντρα.

Ταφορτίατηςκαύσιμηςύληςσταμεσογειακάδασικάοικοσυστήματατυπικάκυμαίνονταιωςεξής:•Θαμνώνεςαειφύλλων/σκληροφύλλων-πλατυφύλλων(25-50τόνοιανάεκτάριο,70%κλαδιάδιαμέτρου

μικρότερηςτων7cm,30%χλωρόφύλλωμα)•Πρινώνες(30-35τόνοιανάεκτάριο,80%κλαδιά,20%φύλλωμα)•Φρύγανα(5-10τόνοιανάεκτάριο,100%κλαδιάδιαμέτρουμικρότερηςτων2,5cm)•Bελονοτάπηταςδασώνχαλεπίουκαιτραχείαςπεύκης(2-3τόνοιανάεκτάριο)•Μεσογειακάχορτολίβαδα(4-5τόνοιανάεκτάριολεπτήςχορτολιβαδικήςβιομάζας)•Μεσογειακάπευκοδάσημεήχωρίςυπόροφοβλάστησηαειφύλλων-πλατυφύλλων(40-150τόνοιανά

εκτάριοκαύσιμηύληόλωντωνδιαστάσεων).

Ταδάσηκαιοιθαμνώνεςδίνουνπυρκαγιέςμετημεγαλύτερηθερμικήέντασηοιοποίεςείναιπολύδύσκολονααντιμετωπιστούν.

Οιθαμνώνεςαειφύλλων -πλατυφύλλων (Εικόνα9) είναιο τύποςβλάστησηςπουεκδηλώνονταιοιπερισσότερεςπυρκαγιές(56,38%)μετιςμεγαλύτερεςκαμένεςεκτάσεις(55,73%).Έπονταιταπαράκτιαδάσημεσογειακώνκωνοφόρωνειδών(κυρίωςχαλεπίουκαιτραχείαςπεύκης)με14,49%τουσυνόλουτωνπυρκαγιώνκαι12,32%τωνκαμένωνεκτάσεων.Ταδάσηφυλλοβόλωνδρυώντηςπαραμεσογειακήςζώνηςβλαστήσεωςανκαικαταλαμβάνουνμεγάλεςεκτάσειςυφίστανταιτο5,84%τωνπυρκαγιώνκαιμόνοτο4,67%τωνκαμένωνεκτάσεων.Οιφρυγανότοποι,ταχορτολίβαδααλλάκαιοιαγροτικέςκαλλιέργειεςπαρουσιάζουναριθμόπυρκαγιών7,88%,10,84%και4,2%,αντίστοιχακαικαμένωνεκτάσεων6,77%,8,15%και9,11%,αντίστοιχα.Ταδάσηψυχροβίωνκωνοφόρωνκαιελάτηςέχουνελάχιστεςπυρκαγιές(5,13%και1,07%)καικαμένεςεκτάσεις(2,55%και0,66%),ανκαιτιςτελευταίεςδεκαετίεςτόσοοαριθμόςόσοκαιοικαμένεςεκτάσειςέχουναυξηθεί.

Εικόνα 9. Κατανομή των πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων ανά τύπο βλάστησης στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1984 -2009.

1.7.2 Πυρκαγιές στη ζώνη μείξης δασών-κατοικιώνΚατάτηδιάρκειατωντελευταίωνδεκαετιώνυπήρξεμεγάληκαιγρήγορηανάπτυξητωνοικιστικώνπεριοχών

γύρωαπόμεγαλουπόλεις,μέσαήκοντάσεδασικέςπεριοχέςσεόλοτονκόσμο.Οιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουπουσυμβαίνουνστηζώνημείξηςδασών-κατοικιώνείναιίσωςησοβαρότερηαπειλήγιατιςσύγχρονεςαστικέςκοινωνίεςμεδεδομένοότιμπορείναείναιεξαιρετικάκαταστροφικέςσκοτώνονταςανθρώπουςκαικαταστρέφονταςπεριουσίεςκαιυποδομές,όπωςσυνέβηστηνΚαλιφόρνιατο2003καιτο2018,στηνΕλλάδατο2007καιτο2018,στηνΑυστραλίατο2008,στηΡωσίατο2010καιστηνΠορτογαλίατο2017.Στηχώραμαςτο2007καιτο2018έχασαντηζωήτους178άνθρωποιωςεπίτοπλείστονπολίτεςκαιυπέστησανζημιέςήκαταστράφηκανολοσχερώςπάνωαπό6.000σπίτια.

4948


Τοφαινόμενοάρχισεναεμφανίζεταιπαγκοσμίωςαπότηδεκαετίατου1960σεμέρηόπωςηΚαλιφόρνια,αλλάαπότιςαρχέςτηςδεκαετίαςτου1980αναδείχθηκεσταδιακάσανέναξεχωριστόπρόβλημαμεγάληςσημασίαςσεόλεςσχεδόντιςπυρόπληκτεςπεριοχέςτουανεπτυγμένουκόσμου.ΣτηχώραμαςτοφαινόμενοείναιιδιαίτεραέντονοσεπεριοχέςτηςΑττικήςόπουέχειδημιουργηθείέναμωσαϊκόχρήσεωνγηςμεοικισμούςκαιμεμονωμένεςκατοικίεςμέσασεδασικέςεκτάσεις,δάσηκαικαλλιέργειες.

Ηεπόμενησύνθεσηχαρτών(Εικόνα10)απεικονίζειτηνεξέλιξητηςζώνηςμείξηςδασώνοικισμώνμεταξύτου2000καιτου2012τόσοσεεπίπεδοεπιφάνειαςόσοκαισεπερίμετρο.

Εικόνα 10. Χάρτες κατανομής της επιφανειακής έκτασης (επάνω) και της περιμέτρου (κάτω) των περιοχών μείξης δασών-οικισμών σε επίπεδο νομού με βάση τα δεδομένα κάλυψης/χρήσης γης του CLC για την περίοδο 2000-2012.

ΣτηνΕικόνα11φαίνεταιότιησημαντικότερηεπέκτασητωνοικισμώνέχειγίνει,μεκέντροβάρουςτηνΑττική,στηΣτερεάΕλλάδακαιτηνΑνατολικήΠελοπόννησο(ΠίνακαςΠ-1).Χαρακτηριστικάπαραδείγματαπυρκαγιώνσετέτοιεςπεριοχέςείναιταπεριστατικάτου1981,1992,1998,2001,2005,2009και2018στηΒόρειακαιΑνατολικήΑττική.ΆλλεςπαρόμοιεςκαταστροφέςέγινανκαισεάλλαμέρητηςΕλλάδαςόπωςστηνπυρκαγιάσταπεριαστικάδάσητηςΘεσσαλονίκης(Σειχ-Σου)το1997καιτηςΚαβάλαςτο1995.Οιπυρκαγιέςαυτές,μετηναπειλήκατοικημένωνπεριοχών,αποτέλεσανσεμεγάλοβαθμότοεπιχείρημαγιατημεταφοράτηςδασοπυρόσβεσηςστοΠΣτο1998.

Εικόνα 11. Διαχρονικές αλλαγές περιοχών μείξης δασών οικισμών (Wildland Urban Interface-WUΙ) στην Ελλάδα μεταξύ 2000-2012

Ηαυξημένηεπικινδυνότηταστιςδομημένεςδασικέςπεριοχέςοφείλεταιστηνύπαρξηανθρώπινωνδραστηριοτήτωνκοντάσεδασικάοικοσυστήματα(αναψυχή,εργασίες,κ.λπ.)πουσυνδυάζεταιμεελλιπήυποδομή(δίκτυοδρόμων,πυροσβεστικοίκρουνοίκ.λπ.)καιέλλειψηγνώσηςτωνανθρώπωντηςπόληςσχετικάμετουςκινδύνουςαλλάκαιτοντρόποαντίδρασηςσεπερίπτωσηπυρκαγιάς.Μεδεδομέναταπαραπάνωείναιπροφανέςότιηύπαρξηζωνώνμείξηςδασώνοικισμώνπρέπειναλαμβάνεταισοβαράυπόψηκατάτηνεκπόνησητουαντιπυρικούσχεδιασμούγιαμίαευρύτερηπεριοχή,ώστεναδίδεταιεκείιδιαίτερηπροσοχήτόσοκατάτηφάσητηςπρόληψης,μεειδικόσχεδιασμόκαιμέτραγιαμείωσητηςεπικινδυνότητας,όσοκαισεπερίπτωσηπυρκαγιάςμεειδικάμέτραγιατηνπροστασίατωνκατοικιών.Ηαπομάκρυνσητηςβλάστησηςαπόταστοιχείατηςκατασκευήςκαιηδημιουργίαζωνώνασφαλείας(ζώνεςκαθαρισμένεςαπότηβλάστηση)περιμετρικάκάθεκατοικίαςείναισημαντικόμέτρογιατηνπροστασίατωνοικισμώνκαιτωνμεμονωμένωνκατοικιώναπότηναπειλήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.ΠαράτογεγονόςότιυπάρχουνοδηγίεςκαικατευθύνσειςαπότηΓΓΠΠγιατηνκατάλληληαπόστασηαπότηνκαύσιμηύληπουαπαιτείταιναυπάρχειώστεμιακατοικίαναθεωρείταιασφαλήςαπότιςφλόγεςτωνπυρκαγιών,οιιδιαίτερεςκαιποικίλεςσυνθήκεςτηςτοπογραφίαςκαι

5150


Εικόνα 12. Κλίσεις των ετήσιων βροχοπτώσεων ανά σταθμό (mm/year); το μπλε χρώμα δείχνει θετική κλίση (αύξηση της βροχόπτωσης), ενώ το κόκκινο δείχνει το αντίθετο 1940-2012 (πηγή: Μarkonis et al. 2016. Theor Appl

Climatol. 130:217-232)

τηςκαύσιμηςύλης,καθιστούνδύσκολοτονκαθορισμόγενικώνοδηγιώνγιαόλεςτιςπεριπτώσεις.Έτσι,ηόσοτοδυνατόνπιολεπτομερήςκαιυψηλήςακρίβειαςανάλυσητηςαπειλήςτωνοικισμώνκαιτωνμεμονωμένωνκατοικιώνκρίνεταιαναγκαίαγιατηνορθολογικόαντιπυρικόσχεδιασμότωνπεριοχώναυτών,οοποίοςθαπρέπεινααποτελείευθύνητωντοπικώναρχώνκαιτωνΟΤΑ.

Ηιδιαίτερηδυσκολίαπουυπάρχειστηναντιμετώπισηπυρκαγιώνσταπεριαστικάδάσηκαισεπεριοχέςμείξηςδασώνκατοικιών,οφείλεταιστηδιαφορετικότητατους.Συγκεκριμένα,διαφέρουναπότιςσυνηθισμένεςπυρκαγιέςωςπρος:

•τηνύπαρξημεγάλουαριθμούκατοίκωνκαιεπομένως,τονκίνδυνοαπώλειαςανθρώπινωνζωών,πουέχεισαναποτέλεσματηδημιουργίαιδιαίτερωνσυνθηκώνδασοπυρόσβεσης,

•τηνύπαρξησυγκεντρωμένωνπεριουσιακώνστοιχείων(οικιών,επιχειρήσεων,αυτοκινήτων,υποδομώνκ.λπ.),πουέχουνμεγάληκαιπροφανήοικονομικήαξία,αλλάκαιπολιτισμικήκληρονομιά(αρχαιολογικοίχώροι,μοναστήριακ.λπ..),

•τηνπιθανήύπαρξησημαντικώνδιαφορώνστησύνθεσηκαιτηνκατανομήστοχώροτηςκαύσιμηςύλης,•τηνπιθανήεπίδρασηεπίτωνστοιχείωντουπεριβάλλοντος(καύσιμηύλη,άνεμος)τωνκτιρίωνκαιτων

άλλωνστοιχείωνοικιστικήςανάπτυξηςτηςπεριοχής,•τηνύπαρξηυποδομώνόπωςδρόμοι,σημείαυδροληψίας,δίκτυαηλεκτρισμού,τηλεφώνου,κ.λπ.,•τησημαντικήκαιιδιαίτερηπροβολήτωνπυρκαγιώνστιςπεριοχέςαυτέςαπόταΜέσαΜαζικήςΕνημέρωσης

καιαντίστοιχατομεγάλοενδιαφέρονπουεκδηλώνουνγι’αυτέςτόσοοιπολίτεςόσοκαιοιπολιτικοί.

Όλααυτάταστοιχείασυνθέτουνμίαιδιαίτερηπραγματικότητα,πουείναιεξαιρετικάδύσκοληγιατιςδασοπυροσβεστικέςδυνάμεις.Ηπραγματικότητααυτήαπαιτείειδικήγνώσηκαιπροετοιμασίααπόόλουςτουςσυναρμόδιουςφορείςγιατηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνκαιτηνπροστασίατωνπολιτών.

1.7.3 Κλίμα και παγκόσμια αλλαγήΟιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουόπωςκάθεάλληφυσικήδιαδικασίαενόςοικοσυστήματος,επηρεάζονται

πολύεύκολααπότηνκλιματικήαλλαγήκαθώςηεξάπλωσητηςφωτιάςεξαρτάταιάμεσααπότηνυγρασίατηςκαύσιμηςύλης,πουμετησειράτηςκαθορίζεταιαπότηβροχόπτωση,τησχετικήυγρασίακαιθερμοκρασίατουαέρακαιτηνταχύτητατουανέμου.Έτσιηπροβλεπόμενηάνοδοςτηςμέσηςθερμοκρασίας,εξαιτίαςτηςκλιματικήςαλλαγής,θααυξήσειτηνξηρότητατηςκαύσιμηςύληςμετοφαινόμενοαυτόναγίνεταιπιοέντονοστιςπεριοχέςπουμειώνονταικαιοιβροχοπτώσεις.Παράλληλαηαύξησητηςσυχνότηταςεμφάνισηςακραίωνκαιρικώνσυνθηκώναναμένεταιναέχειμεγάληεπίπτωσηστηντρωτότητατωνδασώναπόπυρκαγιές.

ΓενικότεραόπωςδιαπιστώνεταιαπόερευνητέςστηνΕλλάδαγιατιςβροχοπτώσειςπαρατηρείταιμιαμείωσητουετήσιουύψουςβροχήςανληφθείωςέτοςαναφοράςτο1950,μιααύξησηανληφθείωςέτοςαναφοράςτο1980,ενώκατάτηδιάρκειατωντελευταίων15ετώνπαρατηρείταιμιασταθεροποίηση(Εικόνα12).Αυτήηέντονηχωροχρονικήμεταβλητότητα,μπορείναληφθείωςέναπαράγονταςπουέχειεπηρεάσεικαιτηνδιαφοροποίησητηςκαύσιμηςύληςπουπαρατηρείταιτατελευταίαχρόνια.

Hαλλαγήτωνκλιματικώνπαραμέτρωνκαιειδικότεραηαύξησητηςθερμοκρασίας,ηελάττωσητηςθερινήςβροχόπτωσης,ηαύξησητηςεξατμοσοδιαπνοήςκαιηελάττωσητηςσχετικήςυγρασίαςσυνδέονταιμετηναύξησητουαριθμούτωνπυρκαγιώνκαιτηςκαμένηςέκτασης.Όλαταμελλοντικάκλιματικάσενάριαπουχαρακτηρίζονταιαπόαύξησηκυρίωςτηςθερινήςβροχόπτωσης,ελάττωσητωνμικρήςέντασηςβροχοπτώσεωνκαιαύξησητωνέντονωνβροχοπτώσεωνσυνηγορούνστοότιηκλιματικήαλλαγήθαπροκαλέσειτηναύξησητηςσυχνότηταςεμφάνισηςτωνπυρκαγιώνσταμεσογειακούτύπουοικοσυστήματα.

ΣτηνΕλλάδαέχειδιαπιστωθείισχυρήσυσχέτισημεταξύτωνπαραμέτρωνπουκαθορίζουντονκίνδυνοπυρκαγιώνκαιτηςξηρασίας.Ειδικότερα,διαπιστώθηκεότιστηΒόρειακαιστηΔυτικήΕλλάδαείναισημαντικήηεπίδρασητηςετήσιαςκαιτηςθερινήςξηρασίαςστοναριθμότωνπυρκαγιώνκαιστηνέκτασηπουκαίγεται,ενώστηΝότιακαιστηνΚεντρικήΕλλάδαμόνοηθερινήξηρασίαεπιδράσημαντικάστοναριθμότωνπυρκαγιώνκαιστιςκαμένεςεκτάσεις.Επιπλέον,έτημεαυξημένηξηρασίαεμφανίζουνσημαντικόαριθμόπυρκαγιώνκαισημαντικήκαμένηέκταση.Ενδεικτικά,σύμφωναμεπροσομοιώσειςτουκλιματικούμοντέλουRACMO2-ΚΝΜΙ

5352


τοοποίοβασίζεταιστοσενάριοIPCCSRESA1B,τοοποίοπαρέχειμίαμέσηεκτίμησηγιατιςεκπομπέςτουδιοξειδίου,διαφαίνεταιότικατάτηνπερίοδο2021-2050λόγωτηςαύξησηςτηςθερμοκρασίαςκαιτηςξηρασίαςστιςανατολικέςπεριοχέςτηςχώραςμεχαμηλόυψόμετροθαυπάρξειμεγάλοςαριθμόςημερώνμεαυξημένοκίνδυνοπυρκαγιάς(Εικόνα13).

Ηκλιματικήαλλαγήκαιταακραίακαιρικάφαινόμεναείναιπιθανόναεπηρεάσουνταχαρακτηριστικάτωνδασικώνπυρκαγιών,όπωςτηνπιθανότηταανάφλεξης,τορυθμόεξάπλωσηςκαιτηνένταση,καθώςεπίσηςτησυχνότητα,τομέγεθοςκαιτηδυσκολίακατάσβεσης.

Εικόνα 13. Αύξηση στην τιμή του μετεωρολογικού δείκτη κινδύνου έναρξης πυρκαγιών (FWI) κατά την περίοδο 2021-2050 στην Ελλάδα (πηγή: Karali et al. 2014. Nat. Hazards Earth Syst. Sci.14:143-153).

Εικόνα 14. Κατανομή των πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων ανά θερμοκρασιακό εύρος στην Ελλάδακατά την περίοδο 1984 - 2009.

Εικόνα 15. Κατανομή των πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων ανά εύρους τιμών σχετικής υγρασίας στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1984 – 2009.

1.7.4 Πυρκαγιές και μετεωρολογία στην ΕλλάδαΣτηνΕλλάδαηαντιπυρικήπερίοδοςαρχίζειτυπικάαπότονΙούνιοκαιτελειώνεισταμέσαήτέλοςΟκτωβρίου.

Οιπερισσότερεςπυρκαγιέςσυμβαίνουνκατάτηνξηροθερμικήπερίοδοτουθέρουςκαιτωναρχώνφθινοπώρου,ενώκαταλυτικόρόλοστηνεκδήλωσηκαιτησυμπεριφοράτωνπυρκαγιώνπαίζουνοιετήσιοιπεριοδικοίάνεμοιΒ-ΒΑδιεύθυνσηςπουπνέουνκατάτουςμήνεςΑύγουστοκαιΣεπτέμβριο.Σχεδόντοσύνολοτωνμεγάλωνπυρκαγιών(μεγαλύτερεςτων10000στρεμμάτων)δασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδασυμβαίνουνμετηνπαρουσίαισχυρώνανέμων(πλέοντων6Μποφόρ).

Ηθερμοκρασίακαιησχετικήυγρασίατουαέρακαθώςκαιηταχύτητακαιηδιεύθυνσητουπνέοντοςανέμουείναιοικύριεςμετεωρολογικέςπαράμετροιπουδιαμορφώνουντιςσυνθήκεςκαύσηςστούπαιθροκαιπροκαλούντιςμεταβολέςτηςυγρασίαςστηζωντανή(χλωρή)καιτηνεκρή(ξηρή)καύσιμηύλη.Έτσιεπιδρούνκαθοριστικάστηνταχύτητα,τηθερμικήέντασηκαιτοντρόποδιάδοσηςτωνπυρκαγιών.

Οιπερισσότερεςπυρκαγιές(31,23%)συμβαίνουνότανηθερμοκρασίατουαέραείναι25–30oC,ενώτα¾τωνπυρκαγιώνσυγκεντρώνονταιστοθερμοκρασιακόεύρος21–35oC.Σεσυνθήκεςκαύσωνα(35–40oC)

συμβαίνουνμόνοτα6,59%τωνπυρκαγιώνπουόμωςκαίνεδυσανάλογαμεγάλεςεκτάσεις(16,56%).Ηαύξησητηςθερμοκρασίαςτουαέραφαίνεταιναεπιδράστομέγεθοςτωνκαμένωνεκτάσεωνκαιόχιστηνσυχνότηταέναρξης(αριθμό)τωνπυρκαγιών(Εικόνα14).

Ησχετικήυγρασίατηςατμόσφαιραςεπηρεάζειτηνκαύσητηςδασικήςβλάστησηςκαικατάσυνέπειατομέγεθοςτωνπυρκαγιών.Οιμισέςπυρκαγιές(52,84%)εξαπλώνονταισεσυνθήκεςκανονικήςατμοσφαιρικήςυγρασίας(40-70%),ενώτο33,6%συμβαίνεισεσυνθήκεςατμοσφαιρικήςξηρασίας(σχετικήυγρασίααέραμικρότερηαπό40%).Αυξανομένηςτηςσχετικήςυγρασίαςτουαέραγενικάμειώνεταιτομέγεθοςτωνκαμένωνεκτάσεων.

5554


Ηεπίδρασητουανέμουστιςπυρκαγιέςείναιοπλέονσημαντικόςπαράγονταςγιατομέγεθοςτηςέκτασηςπουθακαεί.Τα2/3(65,72%)τωνπυρκαγιώνδιαδίδονταιμεμέτριαέντασηανέμου(1-4Μποφόρ)καικαίνετιςπερισσότερεςεκτάσεις(43,94%).Ανκαιμόλιςτο1,46%τωνπυρκαγιώνεξαπλώνονταιμεπολύισχυρούςανέμους(7-9Μποφόρ),εντούτοιςευθύνονταιγιατο8,66%τωνσυνολικάκαμένωνεκτάσεων.

Εικόνα 16. Κατανομή των πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων ανά τιμών ταχύτητας ανέμου στην Ελλάδακατά την περίοδο 1984 – 2009.

Εικόνα 18. Διαχρονική μεταβολή καλλιεργούμενων εκτάσεων (1995-2015) και απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα (1991-2011).

Εικόνα 17. Κατανομή των πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων ανά διεύθυνση ανέμου στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1984 - 2009.

ΟιπερισσότερεςπυρκαγιέςδιαδίδονταιμεΒόρεια(43,96%)ήΝότια(19,11%)διεύθυνσηανέμουκαιευθύνονταιγιατομεγαλύτεροποσοστόκαμένωνεκτάσεων(50,01%και16,04%,αντίστοιχα).

1.7.5 Πυρκαγιές δασών και υπαίθρου και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντεςΗμεγάληαύξησητουαριθμούτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκαιτηςκαμένηςέκτασηςαπότο

1980καιμετάδενοφείλεταιμόνοσεκλιματικούςπαράγοντεςαλλάκαισεκοινωνικοοικονομικούςλόγουςκαικυρίωςστηνεσωτερικήμετανάστευσητωναγροτώναπότιςορεινέςπεριοχέςπροςτιςαστικέςκαιστηναλλαγήτωνκοινωνικώνκαιοικονομικώνσυνθηκώνπουέλαβανχώραστηνΕλλάδατιςτελευταίεςδεκαετίες.Κατάτηνπερίοδο1961-2000ηχώραβίωσεθεμελιώδειςκοινωνικοοικονομικέςαλλαγές,όπωςημετακίνησητουαγροτικούπληθυσμούπροςταμεγάλααστικάκέντρακαιηεπέκτασητωνμεγαλουπόλεωνπουοδήγησεσεσυγκρούσειςγιατιςχρήσειςγης.Οιδημόσιεςδασικέςεκτάσειςυπήρξανπεδίοαντιπαράθεσηςκαιθύματαεμπρησμώνκαικαταπατήσεωνεξαιτίαςκυρίωςτουελλιπέστατουνομοθετικούπλαισίουκαιτηςαπουσίαςεθνικούκτηματολογίου.

Οιαυξημένεςοικονομικέςδραστηριότητεςκαιπρόσοδοι,πουοδήγησανστηναύξησητουΑΕΠκαιιδιαίτεραηάνθησητουτουρισμούστανησιάοδήγησεσεαύξησητουαριθμούτωνπυρκαγιών(κυρίωςπυρκαγιέςπουοφείλονταισεάγνωστααίτιακαιεμπρησμούς).Μέχριταμέσατηςδεκαετίαςτου1970οιπερισσότερεςπυρκαγιέςοφείλοντανσεαμέλειες,ενώαπότατέλητηςδεκαετίαςτου1970κιέπειταηανθρώπινηεπίδρασηεντάθηκε,μεαποτέλεσμαηεκδήλωσητωνπερισσοτέρωνπυρκαγιώννασυνδέεταιμεεμπρησμούς.Ηαύξησητωναγροτικώνεκτάσεωνσυμπίπτειμετιςαυξημένεςκαμένεςεκτάσειςκαθώςαπότηδεκαετίατου1970καιμεταγενέστεραεμφανίζεταιέξαρσητουφαινομένουτωνεμπρησμώναπόγεωργούςγιααλλαγήχρήσηςτηςγηςαπόδασικήσεγεωργική.Κατάτηδεκαετίατου1980ηαστικοποίησητωναγροτικώνπεριοχώνκαιηαλλαγήτηςπαραδοσιακήςχρήσηςτουεδάφουςμετέβαλαντοντρόποζωήςτουπληθυσμούκαιοδήγησανστηνεγκατάλειψητωνοριακών(μικρήςαπόδοσης)καλλιεργήσιμωνεδαφών.ΗερήμωσητωναγροτικώνπεριοχώνκαιηεγκατάλειψητωνγεωργικώνεδαφώνήτανηαιτίατηςαύξησηςτωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνστηνΕλλάδατιςτελευταίεςδεκαετίεςδεκαετίες(Εικόνες18-19καιΕικόνεςΠ-14έωςΠ-19).Οαριθμόςτωνκατοίκωντηςχώραςπουασχολούνταιμετοεπάγγελματουγεωργούκαιτουκτηνοτρόφουμειώνεταιενώοιπερισσότεροιαπόαυτούςείναιηλικιωμένοι(Εικόνα18).Τογεγονόςαυτόέχειεπηρεάσειτηνεξέλιξητωνσυστημάτωνγεωργίαςκαιβόσκησηςκαισυνεπώς,τησυχνότηταεκδήλωσηςπυρκαγιών.

5756


Ηνομαδικήκτηνοτροφίαμειώνεται(Εικόνα19),μετάσηπλήρουςεξαφάνισης,μεαποτέλεσμαπολλέςαπομακρυσμένεςεκτάσειςναυποβόσκονταιήναμηβόσκονταικαθόλου,ενώησυσσώρευσηβιομάζαςστουςεγκαταλελειμμένουςκαιδασωμένουςαγρούςοδηγείσευψηλήςέντασηςκαταστροφικέςπυρκαγιέςΣημειώνεταιότισύμφωναμεστοιχείατηςΕθνικόΚτηματολόγιοκαιΧαρτογράφησηΑ.Ε.,κατάτιςπρόσφατες(2018)κυρώσειςδασικώνχαρτών,σενομούςανάτηχώρα,παρατηρείταιμέχρικαι11%τηςσυνολικήςτουςέκτασης,ναέχειχαρακτηρισθείωςδασωθέντεςαγροί(ΠίνακαςΠ-5).

Εικόνα 19. Διαχρονική (1995-2015) μείωση του κτηνοτροφικού κεφαλαίου (αιγοπρόβατα) σε επίπεδο νομού.

Σεαντίθεσημετηγεωργίακαιτηνκτηνοτροφίαοτομέαςπαροχήςυπηρεσιών,στονοποίοσυμπεριλαμβάνεταιοτουρισμός,παρουσιάζειδιαρκείςτάσειςανάπτυξης.Παρατηρείταιέτσιμιααισθητήαύξησητουτουρισμούσεβάροςτωνάλλωντομέων,τουλάχιστοντατελευταίατριάνταχρόνια.Ηαύξησηαυτήπροϋποθέτειεκτεταμένεςεπενδύσειςσετουριστικέςυποδομές.Αυτόσυνεπάγεταιυποβάθμισητωνφυσικώνπόρωνεξαιτίαςτηςπίεσηςπουασκείταιπάνωσεπεριβαλλοντικάευαίσθητεςπεριοχές,κυρίωςσταπαράκτιαδάση.Υπάρχειμιαδυναμικήαλληλοεπίδρασημεταξύπυρκαγιώνκαιτουρισμούεκτουγεγονότοςότιητουριστικήανάπτυξησυμπεριλαμβάνειτοπεριβάλλονστοπροϊόνπουπροσφέρειαλλάπολλέςφορέςαποτελείκαιτηναιτία,άμεσαήέμμεσα,εκδήλωσηςμεγάλωνπυρκαγιών.Πυρκαγιέςπουεκδηλώθηκαντηντελευταίαδεκαετίασεορισμένα

απόταπιοδημοφιλήτουριστικάθέρετρατηςχώρας,συνδέθηκανμετηνταυτόχρονηανάπτυξητουτουρισμούσεαυτέςτιςπεριοχές.

Ηχρήσητηςφύσηςκαιτουτουρισμούγιαλόγουςαναψυχήςωθείπολλούςανθρώπους,κυρίωςκατοίκουςτωνμεγάλωνπόλεων,στηνεξοχήαυξάνονταςτηνπιθανότηταεκδήλωσηςπυρκαγιώναπόαμέλεια.Σεαντίθεσημετοναγροτικόπληθυσμό,τοεποχικόπροσωπικόπουαπασχολείταισετουριστικέςδραστηριότητεςόπωςκαιοιτουρίστες,δενέχουναναπτυγμένοαίσθημαευθύνηςκαισεβασμούγιατοντόποτονοποίοεπισκέπτονται.

Κοντάκαιγύρωαπόπολλάαστικάκέντρα,αναπτύχθηκανεκτεταμένεςζώνεςμείξηςδασών-οικιστικώνπεριοχών.Ηγρήγορηκαιπεριβαλλοντικάαδιάφορηοικιστικήανάπτυξηδιαχειρίστηκεταοικονομικάμεγέθηπουπροσέφερεηδιαθεσιμότητατουχώρουαγνοώνταςσχεδόνολοκληρωτικάταθέματαασφάλειαςτωνπολιτώνκαιπροστασίαςτωνφυσικώνπόρων.Στιςνέεςαυτέςοικιστικέςζώνες,οπληθυσμόςέχειμεταφέρειτοντρόποζωήςτωναστικώνκέντρωνκαιέχειάγνοιατουκινδύνουτηςπυρκαγιάςκαιτηςαντιμετώπισήςτης.Έτσιοκίνδυνοςέναρξηςπυρκαγιώναπόανθρωπογενείςδραστηριότητεςεμφανίζεταιαυξημένοςστηζώνηαυτή.Γιαπαράδειγμα,ηπεριοχήτηςΠεντέληςόπουοικοπεδοποιήθηκεπερισσότεροαπότοένατρίτοτηςδασικήςέκτασηςαπότο1945μέχριτο1998βίωσεεπανειλημμένεςπυρκαγιέςτηνίδιαπερίοδο(Κηφισιά1981,Διόνυσος1982,Βαρυμπόμπη1986,Αγ.Στέφανος1993,1995&1998Πεντέλη).ΗοικονομικήεκμετάλλευσητουδασικούχώρουσεπεριοχέςτηςΕλλάδοςμεμεγάληπυκνότηταπληθυσμούκαιαξίαγης(παράκτιαδάση,θαμνότοποισετουριστικέςπεριοχές)είναιησημαντικότερηαιτίαγιατηνεκδήλωσηπυρκαγιώνενώοιπεριοχέςαυτέςπαρουσιάζουντουψηλότεροποσοστόδασικώνπυρκαγιώνπουοφείλεταισεανθρωπογενήαίτια.

1.8 Μελλοντική εξέλιξη του κινδύνου έναρξης πυρκαγιών δασών και υπαίθρουΟκίνδυνοςέναρξηςπυρκαγιώνσταδάσηκαιτηνύπαιθροαναμένεταιναέχειαυξητικέςτάσειςκαθόσον

στομέλλονπροβλέπονται,λόγωτηςαλλαγήςτουκλίματος,συχνότεραπεριστατικάξηρασίαςμεμεγαλύτερηδιάρκειακαιπερισσότεροικαύσωνεςκατάτηνδιάρκειατουέτους.Αυτόθαέχειωςαποτέλεσματηνεπιμήκυνσητηςαντιπυρικήςπεριόδου,τηνταχύτερηξήρανσηκαιαύξησητηςευφλεκτικότηταςτηςδασικήςκαύσιμηςύλης,τηνδημιουργίαευνοϊκώνσυνθηκώνκαύσηςκαιτελικάτηναύξησητηςσυχνότηταςκαιτηςέντασηςτωνπυρκαγιών.

Μετηνάνοδοτηςθερμοκρασίαςαναμένεταινααυξηθείοαριθμόςτωνπυρκαγιώνκαιησυνολικήκαμένηέκταση,ενώθαμειωθείοχρόνοςπουμεσολαβείμεταξύδύοδιαδοχικώνπυρκαγιώνστηνίδιαπεριοχή.ΤαδάσητηςνότιαςηπειρωτικήςχώραςκαιτηςΚρήτηςαναμένεταιναζημιωθούνπερισσότερο.Εκτιμάταιότιηκαμένηέκτασηκαιαναλογικάτοσυνολικόκόστοςκαταστολήςτωνπυρκαγιών,τωνζημιώνκαιτωνδαπανώναποκατάστασηςθααυξηθείπερίπουκατά10%έως20%ετησίωςσεσχέσημετασημερινάδεδομένα.

Τον20οαιώναδιαπιστώθηκεμικρήαύξησητηςθερμοκρασίαςκαιμείωσητουύψουςτωνατμοσφαιρικώνκατακρημνισμάτων(βροχή,χιόνι,χαλάζι).Ητάσηαυτήεκτιμάταιότιθασυνεχιστείτον21οαιώνασύμφωναμεταμελλοντικάκλιματικάσενάρια.Ωστόσο,ησυνολικήμείωσητωνκατακρημνισμάτωντοέτος2100δενθαείναιομοιόμορφησεόλητηνελληνικήεπικράτεια,καθώςαναμένεταιμείωσήτουςστηνηπειρωτικήχώρα(όπουβρίσκονταιταπαραγωγικάδάσητηςΕλλάδος)καιαύξησηστανησιάτουΑιγαίουΠελάγους(εκτόςτηςΚρήτης).Ταδασικάοικοσυστήματαθαζημιωθούνκατάκύριολόγοαπόταμειωμένακατακρημνίσματακαιτιςυψηλέςθερμοκρασίεςπουθαεπικρατήσουνκατάτηνξηροθερμικήπερίοδο,ενώδιατρέχουναυξημένοκίνδυνο

5958


καταστροφικώνπυρκαγιών.Οισυνθήκεςαυτέςθααυξήσουντοφορτίοτηςλεπτήςκαύσιμηςύληςμεπιθανήσυνέπειατηναύξησητουκινδύνουεκδήλωσηςκαιεξάπλωσηςτωνπυρκαγιών.

Εξαιτίαςτωνκλιματικώναλλαγώνέωςτοέτος2100,θαυπάρξειχωρικήανακατανομήτωνδασώντηςχώραςκαιησυγκόμωσητωνδασώνσυνολικάθαμειωθεί.Όσοναφοράτοείδοςτηςκαύσιμηςύλης,ταδάσητωνθερμόβιωνκωνοφόρωνκαιτωναείφυλλωνπλατύφυλλωνθαεπεκταθούν,ενώταδάσηερυθρελάτης,ελάτης,οξυάςκαιμαύρηςπεύκηςενδεχομένωςθαπεριοριστούνσεέκταση.Συνεπώς,ταδασικάείδημετημεγαλύτερηευφλεκτότηταθαεπεκταθούν.Επίσης,ηεπαλήθευσητωνπροβλέψεωνσημαίνειότιορισμένααπόταπαράκτιαδασικάοικοσυστήματακινδυνεύουνναμετατραπούνσεχορτολιβαδικέςεκτάσειςήναερημοποιηθούν.

ΣύμφωναμεπροβλέψειςπουέχουνγίνειμεανάλυσητουΜετεωρολογικούΔείκτηΚινδύνουΈναρξηςΠυρκαγιών(FWI),στηνΑνατολικήΕλλάδατοδιάστημα2021-2050,οιημέρεςμευψηλόκίνδυνοπυρκαγιάςθαείναι20περισσότερεςκαι45περισσότερεςγιατοδιάστημα2071-2100.ΓιατηΔυτικήΕλλάδααναμένονται20περισσότερεςημέρεςμεαυξημένοκίνδυνοπυρκαγιάςγιατο2021-2050και25-40περισσότερεςγιατηνπερίοδο2071-2100.ΕκτιμάταιπωςηΑττική,ηΑνατολικήΠελοπόννησος,ηΚεντρικήΜακεδονίακαιηΘεσσαλίαθαείναιοιπεριοχέςπουθαεπηρεαστούνπιοέντονα.Επιπλέον,εκτιμάταιότιηαύξησητωνδεικτώνξηρασίαςστηνΕλλάδαταεπόμεναχρόνιαενδέχεταινααυξήσειτοναριθμότωνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνεκτάσεωνστηΒόρειακαιΔυτικήΕλλάδα.

Άλλοιπαράγοντεςπουδρουνσυνεργιστικάκαισυσσωρευτικάμετηναλλαγήτουκλίματοςκαιαναμένεταιναεπιφέρουναυξημένοκίνδυνοπυρκαγιώνείναιηδιαρκώςαυξανόμενητουριστικήανάπτυξησεπεριοχέςφυσικούκάλλους,ησυνεχιζόμενηδόμησησεπεριαστικέςπεριοχέςκαιηεγκατάλειψητηςυπαίθρουκαιτωνπαραδοσιακώνσυστημάτωνγεωργικήςκαικτηνοτροφικήςεκμετάλλευσης.

1.9 Ο εθελοντισμός στη διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρουΟιομάδεςήοιεθελοντέςπουασχολούνταιμετηδασοπροστασία/δασοπυρόσβεσηανήκουνσετρειςβασικές

κατηγορίες:1.τιςομάδεςήτουςεθελοντέςπουεντάσσονταισταμητρώατηςΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίαςή

έχουνάμεσησχέσημετουςΟΤΑ.2.τουςεθελοντέςπυροσβέστεςπουανήκουνστοΠυροσβεστικόΣώμακαι3.ομάδεςήεθελοντέςπουδενέχουνκαμίασχέσημετουςπαραπάνω.

1.9.1 Ομάδες ή εθελοντές που εντάσσονται στη ΓΓΠΠΟθεσμόςτουεθελοντισμούσεζητήματαπολιτικήςπροστασίαςείναισχετικάκαινούριοςστηνΕλλάδα.Οι

εθελοντικέςομάδεςμπορούνναεγγραφούνμεμιααπλήαίτησησταμητρώατηςΓΓΠΠ.ΗΓΓΠΠοργανώνειτιςομάδεςαλλάκαιτουςμεμονωμένουςεθελοντές,οιοποίοιμπορούνεπίσηςναενταχθούνσταμητρώατηςΓΓΠΠ.Οιεθελοντικέςομάδεςδενπαρουσιάζουνενιαίαδομήκαιπολλέςαπόαυτέςέχουναποκλειστικόαντικείμενοτηδασοπροστασία/δασοπυρόσβεση,ενώάλλεςυφίστανταιμεποικίλεςδραστηριότητες.

Ενδεικτικά,οιπιοσυνηθισμένεςμορφέςεθελοντικώνομάδωνείναιοιεξής:•Ομάδεςαποκλειστικήςενασχόλησηςμετηδασοπροστασία/δασοπυρόσβεση.

•Σύλλογοιδιαφορετικώνενδιαφερόντων(π.χ.,κυνηγετικοί,ορειβατικοί,κ.λπ..),οιοποίοισυνεπικουρούνστοαντικείμενοτηςδασοπυρόσβεσης.

• Ομάδες έρευνας και διάσωσης ή παροχής πρώτων βοηθειών, οι οποίες ασχολούνται και με τηδασοπροστασία/δασοπυρόσβεση.

•Ομάδεςπουεμπίπτουνστονπροσκοπισμόκαιτονοδηγισμό.•Περιβαλλοντικέςοργανώσειςκαισύλλογοι.Επιπροσθέτως,οιομάδεςπουδηλώνουνδράσειςδασοπροστασίας/δασοπυρόσβεσηςεντάσσονταισετρεις

βασικέςκατηγορίες:•Κατασταλτικές,οιοποίεςσυμμετέχουνστηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.•Προκατασταλτικές,οιοποίεςστελεχώνουνπυροφυλάκιαή/καιοργανώνουνκινητάπερίπολασεδασικές

περιοχές,ενημερώνονταςτουςαρμόδιουςφορείςγιατιςπυρκαγιέςπουεντοπίζουν•Πολλαπλώνρόλων,οιοποίεςενεργούνκαιστηνκαταστολήαλλάκαικατάτονπροκατασταλτικό

μηχανισμό.Επιπλέον,οιπαραπάνωομάδεςμπορείναασχολούνταικαιμεδράσειςπρόληψης,όπωςτονκαθαρισμό

δασώνκαιμονοπατιών,τηνπληροφόρησητωνπολιτώνμέσωενημερωτικώνφυλλαδίωνκαισεμιναρίωνσεσχολεία,ήμεδράσειςαποκατάστασηςκαμένωνεκτάσεων.

1.9.2 Εθελοντές πυροσβέστες του Πυροσβεστικού ΣώματοςΤο1991καθιερώθηκεοθεσμόςτουεθελοντήπυροσβέστητουστοΠυροσβεστικόΣώμαοποίοιυπηρετούν

σετοπικούςπυροσβεστικούςσταθμούςή/καιστελεχώνουνεθελοντικούςπυροσβεστικούςσταθμούς/κλιμάκια.ΤακλιμάκιαυπάγονταιδιοικητικάστοΠΣκαιησυντήρησήτους,σύμφωναμετηνυφιστάμενηνομοθεσία,είναιαρμοδιότητατωνΟΤΑ.

ΟιεθελοντέςπυροσβέστεςπροάγονταιστουςτιμητικούςκαιάμισθουςβαθμούςτουΑρχιπυροσβέστηκαιτουΠυρονόμου,ότανσυμπληρώνουνπέντε(5)έτηυπηρεσίαςκαιμεαυτότοντρόποαναγνωρίζεταιηεμπειρίατουςκαιησυνεισφοράςτουςστοΠΣ.

1.9.3 Αυτόνομα εθελοντικά σχήματα - Ομάδες πολιτώνΟιεθελοντικέςομάδες,χωρίςκαμίασχέσημεκάποιοκρατικόφορέα,είναισυνήθωςομάδεςοιοποίες

ενεργούναυτόνομαστοαντικείμενοτηςδασοπροστασίας/δασοπυρόσβεσηςκαιαποτελούνταικυρίωςαπόομάδεςπολιτώνήκαιμεμονωμέναάτομαπουσεπεριπτώσειςεκδήλωσηςπυρκαγιώνκοντάσεπεριοχέςπουκατοικούνή/καιδραστηριοποιούνταισυγκεντρώνονταικαιμεταβαίνουνγιατηναντιμετώπισητηςπυρκαγιάς,χωρίςόμωςκάποιοπροηγούμενοσχεδιασμόκαισυντονισμόαπότουςκρατικούςφορείςπουεπιχειρούνστοπεριστατικό.

6160

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο

Κ Ε Ν Α Κ Α Ι Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Α Σ Τ Η Δ Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Η Τ Ω Ν Π Υ Ρ Κ Α Γ Ι Ω Ν Δ Α Σ Ω Ν Κ Α Ι Υ Π Α Ι Θ Ρ Ο Υ

2.1 Πολιτική διαχείρισης πυρκαγιών Δασών και ΥπαίθρουΗδιαχείρισητωνπυρκαγιώνπεριλαμβάνειενέργειεςκαιμέτραγιατονέλεγχοτηςεκδήλωσης,καιτης

συμπεριφοράςτηςφωτιάςσταδάσηκαιτηνύπαιθροκαθώςκαιτωνσυνεπειώνπουπροκαλεί.Ταμέτρακαιοιενέργειεςαναφέρονταισεολόκληροτονκύκλοαντιμετώπισηςτηςκρίσηςτωνπυρκαγιώνπουοργανώνεταιγύρωαπόταστάδιατηςπρόληψης,τηςκαταστολήςκαιτηςαποκατάστασης.ΣύμφωναμετοΝ.2612/1998ηπρόληψητωνπυρκαγιώνείναιευθύνη(σήμερα)τηςΓενικήςΔιεύθυνσηςΔασώνκαιΔασικούΠεριβάλλοντος(ΔασικήΥπηρεσία)πουανήκειστοΥπουργείοΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειαςκαιασκείέργομέσωτωνυπηρεσιώντηςπουανήκουνστιςΑποκεντρωμένεςΔιοικήσειςτουΥπουργείουΕσωτερικών,ενώτηνευθύνητηςκαταστολήςέχειτοΠυροσβεστικόΣώματοοποίοδιαθέτεικάθετη,ημι-στρατιωτικήδομήκαιυπάγεταιστοΥπουργείοΠροστασίαςτουΠολίτησυνεπικουρούμενοόσοναφορά(τουλάχιστον)ταεναέριαμέσααπότοΓΕΑκαιτοΓΕΣπουανήκουνστοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςμετονΣυντονισμότωνΕπιχειρήσεωνναασκείταιαπότηΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας(ΓΓΠΠ)ηοποίαυπάγεταιστοΥπουργείοΠροστασίαςτουΠολίτη.ΕίναισαφέςλοιπόνότιτόσοτοθεσμικόπλαίσιοόσοκαιηεφαρμογήστηνπράξητηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδασυνθέτουνέναπολύπλοκοκαιχαοτικότοπίο.Ηκατάστασηαυτήυποδαυλίζειτοναπαιτούμενοσυντονισμόκαιτηνεπιχειρησιακήετοιμότηταπουαπαιτούνοιμεγάληςκλίμακαςήανεξέλεγκτεςπυρκαγιέςοιοποίεςέχουνδημιουργήσειπολύσοβαράπροβλήματαστηχώραμαςτηντελευταίαδεκαετία.Είναιενδεικτικόότιστηνπρόληψητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουσυμμετέχουνσαράνταπέντε(45)συναρμόδιοιφορείςπουπρέπεινασυντονιστούνσεένακοινόπλαίσιο.ΟσυντονισμόςτηςπρόληψηςθαέπρεπεναασκείταισύμφωναμετοΝ.2612/1998απότηΔασικήΥπηρεσίακάτιτοοποίο,λόγωνομικούκενού(μηενεργοποίησητουάρθρου100τουΝ.4249/2014),δενγίνεται.Γιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνπρέπεινασυνεργαστούνδεκαεπτά(17)φορείςπουανήκουνσεέξι(6)Υπουργεία,προκειμένουναασκήσουνέντεκα(11)διαφορετικέςαρμοδιότητες!

ΗΓΓΠΠασκείτιςαρμοδιότητέςτηςμεβάσητοΝ.3013/2002ενώδενέχουνεκδοθείόλατααπαιτούμεναΠροεδρικάΔιατάγματαπουθαενεργοποιούσαντονΝ.4249/2014πουαφοράτηναναδιοργάνωσηόλωντωνυπηρεσιώντουΥπουργείουΠροστασίαςτουΠολίτη(ΕΛΑΣ,ΠΣ,ΓΓΠΠ).ΣτηνπαρούσαμορφήτηςηΓΓΠΠδενδιαθέτειένασύγχρονοοργανόγραμμα(μηεφαρμογήτουάρθρουτου107τουΝ.4249/2014)καιοιπεριφερειακέςυπηρεσίεςτης (υπάγονταιστοΥπουργείοΕσωτερικών),πουαποτελούντονπολιτικότηςβραχίονα (οεπιχειρησιακόςβραχίοναςτηςΓΓΠΠαντιπροσωπεύεταιαπότοΠΣ),λειτουργούνχωρίςκεντρικόσυντονισμόμεσυνέπειαναμηνέχουνμέχρισήμερααποδειχθείιδιαίτερααποτελεσματικές.ΥπάρχουνπαράλληλεςοριζόντιεςδομέςαπόάλλαεμπλεκόμεναυπουργείαπουεπικαλύπτονταιμετηνΓΓΠΠωςπροςτιςαρμοδιότητέςτους.ΕίναιχαρακτηριστικότηςπολύπλοκηςκαιάναρχηςδομήςτουσυστήματοςότιενώτυπικάηΓΓΠΠβρίσκεταιιεραρχικάεπάνωαπότοΠΣ,τοΚέντροΕπιχειρήσεώντηςβρίσκεταικάτωαπότοΚέντροΕπιχειρήσεωντουΠΣ.ΈναςαριθμόςπροβλεπόμενωνδράσεωνπουαναφέρονταιστοΝ.4249/2014δενέχειυλοποιηθείόπωςησύστασηΣυντονιστικήςΑρχήςΠολιτικήςΠροστασίας(ΣΑΠΠ)ηοποίαθααποτελούσεμέροςτηςΓΓΠΠσεεπίπεδοΓενικήςΔιεύθυνσης(άρθρο105τουΝ.4249/2014)μεαποστολή“τοσυντονισμότωνδράσεωνγιατηνκατάρτισηκαιτηνεφαρμογήτουσχεδιασμούπολιτικήςπροστασίαςσεεθνικήκλίμακα”.Δενέχειυλοποιηθείακόμηεπίσηςηπρόβλεψητουάρθρου114τουΝ.4249/2014πουαναφέρεταιστηνίδρυσηκαιλειτουργίαστη

ΣΑΠΠτουΕθνικούΣυστήματοςΈγκαιρηςΠροειδοποίησης(στοπλαίσιοτουΕυρωπαϊκούΑριθμούΈκτακτηςΑνάγκης112).Ηυπηρεσίααυτήθαπεριλάβειτιςδιαδικασίεςκαιτιςυποδομέςπουεξασφαλίζουντηνπαραγωγήκαιτηναξιολόγησητηςπληροφορίαςσχετικάμεεπερχόμενακαταστροφικάφαινόμεναήσυμβάντα,τηλήψηαποφάσεωνκαιτηνενημέρωσητωνπολιτών,μεσκοπότηνπροετοιμασίατουπληθυσμούκαιτωνδυνάμεωνπολιτικήςπροστασίαςγιατηναντιμετώπισητωνανωτέρωσυμβάντων, τηβελτίωσητηςδυνατότηταςαντίδρασηςσεεθνικόκαιτοπικόεπίπεδοκαιτημείωσητωναπωλειών.

Πέρααπότηχαοτικήδομήκαιτιςελλείψειςτουνομικούπλαισίου,έμμεσηαλλάσυστηματικήείναιηπαρέμβασησταθέματατηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουεκδηλώνεταιμετογεγονόςτηςεμπλοκήςκάθεκυβέρνησηςστηνεπιλογήτωναρχηγώντωνΣωμάτωνκαιτωνθέσεωνευθύνηςτωνφορέωνπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισητωνπυρκαγιών.ΧαρακτηριστικόπαράδειγμαπολιτικήςπαρέμβασηςαποτελείηπερίπτωσητηςμεταφοράςτηςαρμοδιότηταςτηςδασοπυρόσβεσηςαπότηΔασικήΥπηρεσίαστοΠυροσβεστικόΣώμαηοποίαέγινεχωρίςναυπάρξεικαμίαεπιστημονικήτεκμηρίωσηγιατησκοπιμότητάτης,ενώείναιεντυπωσιακόότιεφαρμόστηκεμεΦΕΚπουδημοσιεύτηκετην25/5/1998,δηλαδήενώείχεήδηξεκινήσειηαντιπυρικήπερίοδος!Ταστατιστικάστοιχείατόσοτου1998όσοκαιτου2000αποδεικνύουνότιτοΠΣδενήτανέτοιμο,εκείνητηστιγμή,νααναλάβειτανέακαθήκονταταοποίατουανατέθηκαν.Ηάκομψηαυτήπολιτικήπαρέμβασηδημιούργησεκλίμααντιδικίας,καχυποψίαςκαιαντιπαράθεσηςμεταξύτωνδύοκυριότερωνυπηρεσιώνπουεμπλέκονταισταθέματαπυροπροστασίαςτωνδασών,επισφραγίζονταςτηναντιεπιστημονικήπροσέγγισητηςπολιτικήςεκείνηςεπιλογήςμετονεπιχειρησιακόδιαχωρισμότηςπρόληψηςαπότηνκαταστολήτωνπυρκαγιών.

Απότότε(1998)μέχρικαισήμεραδενέχουνδιευκρινιστείμεσαφήνειαοιεπιμέρουςαρμοδιότητες,οιδιαδικασίεςκαιοτρόποςσυνεργασίας,γιατονκαλύτεροσυντονισμότηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών,σεκεντρικόκαιπεριφερειακόεπίπεδο,μεταξύΠυροσβεστικούΣώματοςκαιΔασικήςΥπηρεσίας1πουαφορούν:α)στιςδράσειςπρόληψηςκαιπροστασίαςτωνδασικώνεκτάσεωναπόπυρκαγιέςκαιστηνεκπόνησησχεδίωνπουναυποστηρίζουντιςδράσειςαυτέςκαιβ)στηνπαροχήυποστήριξηςκαιτηδιασφάλισηάμεσηςσυνδρομήςαπότηνοικείαΔασικήΥπηρεσίαπροςτοΠυροσβεστικόΣώμακατάτηναντιμετώπισητωνδασικώνπυρκαγιών(άρθρο100τουΝ.4249/2014).

Ηπαραπάνωαδιάφορηαντιμετώπισητωναναγκώντηςπρόληψης,επιδύοπερίπουδεκαετίες,καταδεικνύειτηνπολιτικήέμφασηςκαιπριμοδότησηςτηςκαταστολήςέναντιτηςπρόληψηςσεεπίπεδονομοθετικώνρυθμίσεωνηοποίαμεταφράστηκεόληαυτήτηνπερίοδοκαισεεπίπεδοχρηματοδότησηςτωναντίστοιχωνδραστηριοτήτων.Στοσυνολικόπροϋπολογισμόκαιαπολογισμότηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώντατελευταίαείκοσιέτηημερίδατουλέοντοςδιατίθεταιστηνκαταστολή,μεαποτελέσματαπουδεντεκμαίρουνσεκαμίαπερίπτωσηαντίστοιχηαπόδοσητηςεπένδυσηςπουέχειπραγματοποιηθείτηνπερίοδοαυτήεπάνωστησυγκεκριμένηπολιτικήεπιλογή.Ηυιοθέτησητηςπολιτικήςτηςκαταστολής(σεσυνδυασμόμετηνεπιλογήτουΓαλλικούμοντέλουδασοπυρόσβεσης)έχεισυμπαρασύρεικαιταυτίσειτηνεπίλυσητουπροβλήματοςτωνπυρκαγιώνμετηχρήσητωνεναερίωνμέσων,υποβαθμίζονταςτονρόλοκαιτησυμβολήτωνεπίγειωνδυνάμεωνκαιτηνανάγκητηςσυμμετοχήςκαισυνεισφοράςτωνπολιτώνστηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνυπαίθρουκαιδασών.

1. Σήμερα Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ

6362


2.2 Πρόληψη πυρκαγιών Δασών και ΥπαίθρουΗχρηματοδότησητωνμέτρωνκαιέργωνγιατηνπρόληψητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουβαίνει

συνεχώςμειούμενητιςτελευταίεςδεκαετίες.Κατάσυνέπεια,οπροληπτικόςαντιπυρικόςσχεδιασμόςγιατηνπροστασίατωνδασώνέχειστηνουσίαεγκαταλειφθείαπόπολλάχρόνια.ΛόγωελλείψεωςπιστώσεωνδενεκπονούνταιτυποποιημέναεπιχειρησιακάαντιπυρικάσχέδιασεεπίπεδοΔασαρχείουσύμφωναμετιςεγκεκριμένεςτεχνικέςπροδιαγραφές.ΜεμονωμένεςπεριπτώσειςόπωςαυτήτουΔασαρχείουΠάρνηθαςπουδιαθέτεικαιεφαρμόζειένασύγχρονοκαιολοκληρωμένοαντιπυρικόσχέδιοαποτελούναπλώςεξαίρεσηστονκανόνα.

Ταποσάμε ταοποίαχρηματοδοτούνταιοιφορείς τηςαυτοδιοίκησηςαλλάακόμηπερισσότεροοιπεριφερειακέςΔασικέςΥπηρεσίες,πουανήκουνστιςΑποκεντρωμένεςΔιοικήσεις,είναιπροκλητικάχαμηλά(ενδεικτικάτηςτάξηςτων20-30.000€ανάΝομόή500.000στρέμματακατ’έτος).Ηκατάστασηαυτήέχεισαναποτέλεσμαοτομέαςτηςπρόληψηςτωνπυρκαγιώνναπαραμένειουσιαστικάανενεργόςγιαδεκαετίες,μεσυνέπειεςπουαποτυπώνονταισταστατιστικάμεγέθητωνπυρκαγιώντηςίδιαςπεριόδου.Πέρααπόταπροβλήματαυποχρηματοδότησης,υπάρχουνσοβαράπροβλήματαέγκαιρηςδιάθεσηςτωνπιστώσεωνκαισυγχρονισμούτηςεκτέλεσηςέργωνπρόληψηςαπότιςπεριφερειακέςΔασικέςΥπηρεσίες.ΤαπροβλήματααυτάσυνδέονταιμεγραφειοκρατικέςδιαδικασίεςπουοφείλονταιστοδιαφορικόχαρακτήρατηςδιοίκησηςτηςΔασικήςΥπηρεσίας-ηΚεντρικήΔασικήΥπηρεσίαυπάγεταιστοΥπουργείοΠεριβάλλοντοςκαιΕνέργειας,ενώοιΠεριφερειακέςΔασικέςΥπηρεσίεςυπάγονταιστιςΑποκεντρωμένεςΔιοικήσειςτουΥπουργείουΕσωτερικών-αλλά και στους διαφορετικούς τύπους χρηματοδοτικών εργαλείωνπου χρησιμοποιούνται (τακτικόςπροϋπολογισμόςΥΠΕΝ&ΑποκεντρωμένωνΔιοικήσεων,ΠρόγραμμαΔημοσίωνΕπενδύσεων,ΠράσινοΤαμείο,ΠρόγραμμαΑγροτικήςΑνάπτυξης).Τοαποτέλεσμααυτήςτηςκατάστασηςείναιτασχετικάκονδύλιαγιατηνπρόληψηναγίνονταισυχνάδιαθέσιμαστουςτελικούςδικαιούχους(ΑποκεντρωμένεςΓενικέςΔιευθύνσειςΔασών)μετάτηνέναρξηκαισεκάποιεςπεριπτώσειςακόμηκαιστατέλητηςαντιπυρικήςπεριόδου.

Σεεθνικόεπίπεδοπαρατηρούνταιδιαχρονικάαγκυλώσεις,καθυστερήσειςκαιέλλειμαστηνεφαρμογήθεσμικώνκαιτεχνικώνμέτρωνγιατηνυποστήριξητηςπρόληψης(ολοκλήρωσηδασικώνχαρτών,ορθέςγεωργικέςπρακτικέςδιαχείρισηςαγροτικήςγης,νομοθεσίαγιαδασωμένουςαγρούς,επεμβάσειςστηβλάστησηκ.α.).ΗαμφισβήτησητόσοτουιδιοκτησιακούκαθεστώτοςτουδασικούχώρουόσοκαιτωνχρήσεωντηςγηςστηνΕλλάδαείναιέναδιαχρονικόπρόβλημαπουσυνδέεταιπολλέςφορέςμετηνέναρξητωνπυρκαγιώνσταδάσηκαιτηνύπαιθρο.Νομικέςρυθμίσειςπουέχουνπεριληφθείσεψηφισμένουςνόμους(Ν.4280/2014καιΝ.4315/2014)οιοποίοιτροποποιούντοΝ.998/79,προσθέτουνσωρείααπόεπεμβάσειςπουπλέονεπιτρέπονταισταδάσηκαιτιςδασικέςεκτάσεις,καιενδεχομένωςαυξάνουντιςπιέσειςκαιτιςδυνατότητεςαλλαγήςχρήσεωνγης.

ΣτοπλαίσιοτηςαγροτικήςκαιδασικήςπολιτικήςτηςχώραςαλλάκαιτηςπεριβαλλοντικήςδιάστασηςτηςΚοινήςΑγροτικήςΠολιτικής(ΚΑΠ)τηςΕΕδενυπάρχειένασυγκεκριμένοκαιρεαλιστικόΕθνικόΣχέδιοΑγροτικήςΑνάπτυξηςγιατοδασικόχώρο,τοοποίοναπαρέχειουσιαστικάκίνητραγιατηδιατήρησηκαιτηνενίσχυσητωνπαραδοσιακώνδραστηριοτήτωνκαιμορφώνδιαχείρισηςτουαγροδασικούχώρου(υλοτομία,ρητινοπαραγωγή,μελισσοκομία,μηξυλώδηδασικάπροϊόντακ.λπ..).ΤοΣχέδιοαυτόείναιαπαραίτητογιαναπεριοριστείησυνεχιζόμενηγιαδεκαετίεςεγκατάλειψητηςγεωργικήςκαιδασικήςγηςκαινααναβιώσουνοιδασικέςκοινότητεςπουμετηδραστηριότητάτουςστιςορεινέςκαιημιορεινέςπεριοχέςμείωνανπαραδοσιακά

τονκίνδυνοτωνπυρκαγιώνκαιπροστάτευαντοδάσος,καθώςαυτόαποτελούσετηνέδρατηςδικήςτουςοικονομικήςκαικοινωνικήςζωής.Είναιγεγονόςότιηανθρώπινηπαρουσίασταδάσηείναιταυτόχρονακαιαιτίαεκδήλωσηςπυρκαγιώναλλάσυγχρόνωςμπορείναείναικαιπαράγονταςπρόληψηςκαιμετριασμούτουκινδύνου.

Στηνελλειμματικήπρόληψηεντάσσεταικαιημηεκπόνησησχεδίωνδιαχείρισηςτωνδασών,γεγονόςπουοδηγείσεδάσηκαιδασικάοικοσυστήματα,τωνοποίωνηδομήκαιησύνθεσηδενανταποκρίνεταιστιςαρχέςτηςαειφορικήςδιαχείρισηςκαιωςεκτούτουτακαθιστάτρωτάκαιεπικίνδυναγιατηνεκδήλωσηπυρκαγιώνμεγάλωνδιαστάσεων.

Επίσηςστοντομέατηςπρόληψηςδιαπιστώνεταιπλημμελήςεφαρμογήκαιέλεγχοςστιςπεριπτώσειςεκείνεςπουπροβλέπεταιπροληπτικόςκαθαρισμόςτηςβλάστησηςαπόφορείςσεπεριοχέςτηςαρμοδιότηταςτουςγιατημείωσητουκινδύνουπυρκαγιάςσύμφωναμετιςκείμενεςδιατάξεις(Πυρ.Διατάξεις4/2012,9/2000,9Α/2005,Ν.998/1979,ΚΥΑ12030/Φ109.1/1999,Ν.3852/2010,αρθ.94παρ.1).Παράλληλαστιςπεριπτώσειςκοπήςήκλαδεύσεωνδασικώνδένδρωνεντόςιδιόκτητωνοικοπέδων,υπάρχουν(γραφειοκρατικές)διαδικασίεςκαιυποχρέωσηγιααδειοδότησηαπόταΔασαρχείακαιτηνΠολεοδομίαπουαποθαρρύνουντουςιδιοκτήτεςήχρησιμοποιούνταισανπρόσχημαγιαναδικαιολογούντιςπαραλείψειςτους.Αντίστοιχαγιατηνκοπήδένδρωνεντόςδημοτικώνχώρωνπρασίνουήκοινόχρηστωνχώρωνενγένει,χρειάζεταιαδειοδότησηαπότιςυπηρεσίεςτουΔήμουκαιτουΔασαρχείου.

Ηπρόληψηείναιτοστάδιοεκείνοτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνπουμπορείναυποστηριχθείσημαντικάμέσωτηςευαισθητοποίησηςτωνπολιτών,τηςεκπαίδευσηςτουπροσωπικούτωνυπηρεσιώνκαιτηναξιοποίησητηςσύγχρονηςτεχνολογίας.Παρόλααυτάτίποτεαπόταπροηγούμεναδενέχειυλοποιηθείστουφιστάμενοσύστημαστοπλαίσιοενόςολοκληρωμένουσχεδιασμούμεσυγκεκριμένουςστόχους,μέθοδοκαιοργάνωση.

Τοπροσωπικότωνεμπλεκόμενωνδημόσιωνυπηρεσιώνδενέχειεκπαιδευτείστηχρήσηνέωντεχνολογιώνκαισεπολλέςπεριπτώσειςπαρουσιάζεταιτεχνοφοβικόμεαποτέλεσμαναυπάρχειυπηρεσιακόςτεχνολογικόςαναχρονισμόςοοποίοςεντείνεταιαπότηνέλλειψηνέουκαιεξειδικευμένουπροσωπικούστοσύνολοσχεδόντωνεμπλεκομένωνφορέων.Τοαποτέλεσμααυτήςτηςκατάστασηςείναιτοσύνολοσχεδόντωνφορέωνπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνναλειτουργείκατάκύριολόγοεμπειρικάχωρίςναδιαθέτεικατάλληλοεπιστημονικόπροσωπικόκαιχωρίςνααξιοποιείτιςδυνατότητεςπουπροσφέρουνσύγχρονατεχνολογικάεργαλείαγιατηνυποστήριξητουέργουτους.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα παντελούς έλλειψης κεντρικού σχεδιασμού για την αξιοποίησηκονδυλίωνσεεφαρμογέςτεχνολογίαςόσοναφορά(κυρίως)τηνπρόληψητωνδασικώνπυρκαγιώναποτελείηχρηματοδότηση,μετάτιςφονικέςπυρκαγιέςτου2007,τηνπερίοδο2009-2013μεδεκάδεςεκατομμύριαευρώπολυάριθμωνέργωνπληροφορικήςαπότοΕυρωπαϊκόΤαμείοΠεριφερειακήςΑνάπτυξης(ΕΤΠΑ)μεφορέαυλοποίησηςτηνΚοινωνίατηςΠληροφορίαςΑ.Ε.(ΚτΠ).Ηαπρογραμμάτιστη,ασυντόνιστηκαικατακερματισμένηαυτήαπόπειρα(πουεπιδεινώθηκεαπότοναποκεντρωμένοχαρακτήρατηςΔιοίκησης)γιαναυλοποιηθούνχωρίςσχεδιασμό,τεκμηριωμένηανάλυσητωναναγκώνκαικεντρικόσυντονισμόμίασειράαπόασύνδετα,ασύμβατα,ανομοιογενήκαιμηδιαλειτουργικάσυστήματαείχεσαναποτέλεσμαναμηβρίσκεταισήμερακανένασχεδόναπόταδεκάδεςέργαπουυλοποιήθηκανσεεπιχειρησιακήλειτουργία.Εκτόςαπότοκακόαυτόπαράδειγμαθαπρέπειόμωςνααναφερθείότιέχουναναπτυχθείπολλάαξιόλογασυστήματακαιτεχνολογικές

6564


λύσειςπουμπορούνναυποστηρίξουντιςανάγκεςτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνταοποίαδενμπορούνόμωςνααξιολογηθούνκαιναδοκιμαστούνεπιχειρησιακάλόγωέλλειψηςτουκατάλληλουθεσμικούπλαισίου.

2.2.1 Χωροταξικός σχεδιασμόςΈνααπότασημαντικότερασύγχροναπροβλήματαείναιηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνστηζώνημείξηςτων

οικισμώνμεδάση(μεικτήζώνηδασών-οικισμών).Είναιβασικόνασημειώσουμεότιδενυπάρχειαξιόπιστηχαρτογράφησητωνπεριοχώνμείξηςδασών-κατοικιώνσεεθνικόεπίπεδο.Πρόσφαταγίνεταιπροσπάθεια,μέσωτωνδασικώνχαρτών,ναοριοθετηθούνοιπεριοχέςοικιστικώνπυκνώσεων(αυθαίρετα)πουείναιοικατ’εξοχήνζώνεςυψηλούκινδύνουμεγάληςτρωτότητας.Υπάρχουνόμωςκαιπολλοίνόμιμοιοικισμοί(μεεγκεκριμένασχέδια)σεδασικέςπεριοχέςοιοποίοιείναιαντίστοιχαεκτεθειμένοιστιςπυρκαγιές.Τοπρόβληματηςοικιστικήςανάπτυξηςμέσασεδάσηκαιδασικέςπεριοχές,μετρόποαυθαίρετοκαιπαραβατικό,δενέχειαντιμετωπιστείσυστηματικάκαιτελεσίδικαανκαιαπασχολείπολλέςδεκαετίεςτηνπολιτικήκαικοινωνικήζωήτουτόπου.Καθώςηκατάστασηαυτήδενέχειενσωματωθείεξ’αρχήςσταθέματατουχωροταξικούκαιπολεοδομικούσχεδιασμού,στηνπαρούσαφάσηηχωροταξίακαλείταιόχινασχεδιάσειαλλάναδώσειλύσειςσευφιστάμενεςαυθαίρετεςκαταστάσεις.Τομεγαλύτεροπρόβλημαεντοπίζεταιστιςαυθαίρετεςκατασκευές(πουκατασκευάζονταισυνήθωςμεπρόχειραυλικάκαιδενδιαθέτουνάδεια)γιατιςοποίεςδενυπάρχουνκαταγραμμέναδεδομένα.Οινεότερεςκαιαδειοδοτημένεςκατασκευέςμπορείναενταχθούνευκολότεραστοσχεδιασμόκαιναελεγχθούνγιατηνεφαρμογήπροδιαγραφώνκαικανόνωνγιαπροστασίααπότιςπυρκαγιές(πυρασφαλήδομικάυλικά,κλαδεύσειςκαιαπομάκρυνσηβλάστησηςκ.λπ.).

Σύμφωναμετοάρθρο4τουΝ.4447/2016προβλέπονταιειδικάχωροταξικάσχέδιααναφορικάμετηνπεριβαλλοντικήυποβάθμισηκαιτηνπροστασίααπόφυσικέςκαταστροφέςγιατιςπεριοχέςμείξηςδασών-κατοικιών.Ονόμοςεστιάζειστονχωρικόσχεδιασμόμεστόχοτηβιώσιμηανάπτυξη,ηοποία-σύμφωναμετονόμο-περιλαμβάνειτηνοικονομικήανάπτυξη,τηχωρικήκαικοινωνικήσυνοχήκαιτηνπροστασίατουφυσικούκαιπολιτισμικούπεριβάλλοντος.ΔενσυμπεριλαμβάνεταικαθόλουστουςστόχουςτουΝ.4447/2016,ηασφαλήςλειτουργίατηςκοινότηταςκαιηασφάλειατουπληθυσμούσεπερίπτωσηέκτακτωνπεριστατικώνκαιφυσικώνκαταστροφώνκαιδενγίνεταιαναφοράστηνανθεκτικότητατουτοπίουτωνπεριοχώναυτώνσανστοιχείοτουσχεδιασμού.

ΕίναιεντυπωσιακόότιστηδημόσιασυζήτησηγίνεταισυχνάαναφοράσεσχέδιαεκκένωσηςσεεπίπεδοΔήμων,κάτιπουκατάτηΓΓΠΠδενπροβλέπεταιαπότονόμο.Αντίθεταυφίσταταιοόροςτης«οργανωμένηςπροληπτικήςαπομάκρυνσης»λόγωτουμηυποχρεωτικούχαρακτήρατουμέτρουγιατουςπολίτες.Παρατηρείταιόμωςεπιφυλακτικότηταστηνεφαρμογήεπιχειρησιακώνσχεδίωνπροληπτικήςοργανωμένηςαπομάκρυνσης,παράτογεγονόςότιυπάρχουνσαφείςοδηγίεςπουέχειεκδώσειηΓΓΠΠ.Είναισυνηθισμένογιαπολιτικούςκαιοικονομικούςλόγουςναμηνπροβάλλεταιο(υφιστάμενος)τοπικόςκίνδυνοςπυρκαγιάς,ούτεναενημερώνονταισχετικάοικάτοικοι,ώστεναείναιγνώστεςκαιναεξοικειώνονταιμετηνεφαρμογήτυχόντοςσχεδίουασφάλειαςήοργανωμένηςαπομάκρυνσηςπριναπόκάθεαντιπυρικήπερίοδο(υπόδειξη/σήμανσηχώρωνσυγκέντρωσης,διαδρομέςαπομάκρυνσηςαπότονοικισμόσεπερίπτωσηκινδύνου/πυρκαγιάςκ.λπ.).Μεαυτότοντρόποδενυπάρχειούτεεπίγνωσητουκινδύνουούτεετοιμότητααντίδρασηςστουςκατοίκουςσεπερίπτωσηενδεχόμενηςπυρκαγιάς.

2.2.2 Χαρτογράφηση και διαχείριση δασικής καύσιμης ύληςΗδασικήκαύσιμηύληείναιομοναδικόςπαράγονταςπουμπορείηδιαχείρισηναεπηρεάσειπροκειμένου

ναμετριάσειτησυμπεριφοράτηςπυρκαγιάςκαιναμπορέσειομηχανισμόςαντιμετώπισηςνατηνελέγξει,μετηνπροϋπόθεσηότιοιάλλοιδύοπαράγοντεςπουκαθορίζουντησυμπεριφοράτηςπυρκαγιάς(τοπογραφίακαικαιρός)δενέχουνακραίαχαρακτηριστικά.Ταδάσηκαιοιδασικέςεκτάσειςπουκαίγονταιβρίσκονταικατάκανόνασεχαμηλάυψόμετρακαιείναιεκτόςδιαχείρισηςεπειδήδενείναιπαραγωγικά.Παρόλααυτάηδιαχείρισητηςδασικήςκαύσιμηςύληςμεκαθαρισμούς,κλαδεύσεις,απομάκρυνσητηςβιομάζαςακόμηκαικαύσητωνυπολειμμάτωνυλοτομιώνείναιαπαραίτητηγιανααποφεύγεταιυπερσυγκέντρωσηβιομάζαςκαιναδιασπάταιησυνέχειατουστρώματοςτουδασικούκαυσίμου.Ταμικρώνδιαστάσεωνκλαδιάκαιθάμνοιπουμπορείναπροκύψουναπόκαθαρισμούςήτηδημιουργίααντιπυρικώνκαιστεγασμένωνζωνώνθαμπορούσανναχρησιμοποιηθούνσανβιομάζαγιαπαραγωγήενέργειας.Τέτοιοισχεδιασμοίέχουνδοκιμαστείκατάτοπαρελθόναλλάαντιμετώπισανπροβλήματαοικονομικήςβιωσιμότητας.Θαπρέπεινααξιολογηθείκαιναεκτιμηθείστηνανάλυσηκόστους-οφέλουςαντίστοιχωνέργωνημείωσητουκινδύνουμεποσοτικούςόρους,δηλαδήμεβάσητονοικονομικότουλάχιστοναντίκτυποενδεχόμενηςπυρκαγιάςώστεναεκτιμηθείρεαλιστικάησκοπιμότηταεφαρμογήςπαρόμοιωνλύσεων.

Γιατηντεκμηρίωσητουσχεδιασμούτηςδιαχείρισηςτωνδασικώνκαυσίμωνμεστόχοτημείωσητηςεπικινδυνότηταςείναιαπαραίτητηαρχικάητυποποίηση(μεβάσηκοινάχαρακτηριστικάκαύσης)καιστησυνέχειαηαποτύπωση(χαρτογράφηση)τηςκατανομήςτωνδιαφόρωντύπωνδασικώνκαυσίμωνστοχώρο.

ΑνκαικατάτοπρόσφατοπαρελθόνηΔασικήΥπηρεσία(ΥΠΕΝ)χρηματοδότησεσχετικόέργο,μέχρικαισήμεραδενυπάρχειδιαθέσιμοςεπίσημοςχάρτηςδασικήςκαύσιμηςύληςσεεθνικόεπίπεδο.Αντίθετα,συνήθωςχρησιμοποιούνταιεπαναταξινομήσειςάλλωνθεματικώνχαρτογραφήσεωνόπωςτουΕυρωπαϊκούχάρτηκάλυψηςγης(CLC)2γιατηνΕλλάδα.Απόπειρεςτυποποίησηςκαιχαρτογράφησηςέχουνγίνειαποσπασματικάστοπλαίσιοεθνικώνκαιευρωπαϊκώνερευνητικώνέργωνχωρίςόμωςναοδηγήσουνσεαντίστοιχηθεσμοθέτηση.

ΗΕθνικήΣτρατηγικήγιατηνΠροσαρμογήστηνKλιματικήAλλαγήδενέχειεφαρμοστείπλήρωςστηχώραμας,όσοναφοράσυγκεκριμένεςδράσεις,γιατηνπροσαρμογήτωνελληνικώνδασικώνοικοσυστημάτωνσταδιαθέσιμαδεδομένακαιτιςεκτιμήσειςμεταβολήςτουκλίματοςκαιειδικότεραστοναυξημένοκίνδυνοδασικώνπυρκαγιών.

ΥπάρχειστηχώραμαςέλλειμαγνώσηςκαιθεσμικούπλαισίουγιατηνεφαρμογήεπιστημονικώντεχνικώνδιαχείρισηςτηςδασικήςκαύσιμηςύληςόπωςηπροδιαγεγραμμένηκαύσηκαιηορθολογικήβόσκησητηστιγμήπουαυτέςοιπρακτικέςστηΓαλλία,στηνΙσπανίαστηνΙταλίακαιτηνΠορτογαλίαέχουνενσωματωθείωςδιαχειριστικέςπρακτικέςκαιυποστηρίζονταιαπόσυγκεκριμένανομικάεργαλεία.Ηπροδιαγεγραμμένηκαύσηέχειαποδειχθείεπιστημονικάότιμπορεί,εάνπραγματοποιηθείορθάκαιμεκανόνες,νααποτελέσειένααποτελεσματικόκαιοικονομικόεργαλείογιατημείωσητηςσυγκέντρωσηςτηςδασικήςκαύσιμηςύλης,όμωςαυτόαπαιτείεπιπλέονέρευναστηχώραμαςκαθώςοιπροδιαγραφέςκαιτααποτελέσματαμπορείναδιαφέρουναπόέναοικοσύστημασεέναάλλο.Επιπλέον,ημηεφαρμογήτοπικώνσχεδίωνγιατηνάσκησηορθολογικήςβόσκησηςκαιηέλλειψηδιαχειριστικώνλιβαδοπονικώνσχεδίωνπουθακατανείμουνκατάλληλατιςλιβαδικέςμονάδεςέχειαυξήσειτηνανάγκηγιαδημιουργία,μέσωκαύσης,ικανοποιητικώνβοσκήσιμωνγαιών.

2. Corine Land Cover (https://land.copernicus.eu/pan-european/corine-land-cover/clc-2012)

6766


2.2.3 Εκστρατείες ευαισθητοποίησηςΗευαισθητοποίησητουκοινούκαλύπτεταιστηχώραμαςαπότηΓΓΠΠμετηνέκδοσηενημερωτικών

φυλλαδίωνκαιμετηλεοπτικά(κυρίως)spot3.Τουλικόαυτό,ανκαιπαράγεταισχεδόνσεετήσιαβάση,δενείναιενταγμένοστοπλαίσιοενόςδημοσιοποιημένουστρατηγικούσχεδίουπροστασίαςαπότιςπυρκαγιές.Αποτελείαποσπασματικόμέτροπουκαλύπτειμάλλοντυπικάτηνυποχρέωσητηςενημέρωσηςτωνπολιτώνχωρίςνασυνδυάζεταιμεάλλεςενέργειεςπουθαβοηθούσανγιαναευαισθητοποιήσουντουςπολίτεςκαινασυμβάλλουνστησυνειδητοποίησητωνμηνυμάτωντηςσχετικήςενημερωτικήςεκστρατείας.Έτσι,ησυγκεκριμένηδράσηαπέχειπολύαπότονακαλλιεργήσεισυστηματικάμιαθετικήνοοτροπίασεθέματαπρόληψηςκαιναεπιτύχειτηνευαισθητοποίησησυγκεκριμένωνομάδων-στόχων(τουρίστες,αγρότες,κτηνοτρόφοι,κάτοικοι,κ.λπ.)γιατηνπρόληψητωνδασικώνπυρκαγιώνσεεθνικόεπίπεδο.Θαπρέπειπάντωςνασημειωθείότι(ανκαιδενυπάρχουνσυστηματικέςκαιεπίσημεςμετρήσειςαπόδοσης)οιεκστρατείεςενημέρωσηςκαιταενημερωτικάβίντεοέχουνένα,έστωπροσωρινό,θετικόαποτέλεσμαστηνπροστασίααπότιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.

ΟδηγίεςγιατουςπολίτεςκαιχρήσιμοενημερωτικόυλικόόσοναφοράμέτραπρόληψηςκαιπροστασίαςαπότιςπυρκαγιέςδημοσιοποιείηΓΓΠΠστονιστότοποτουοργανισμού4.ΔενυπάρχουνστοιχείααπότηΓΓΠΠγιατηνεπισκεψιμότητατηςσχετικήςσελίδαςώστεναεκτιμηθείησυνεισφοράτηςστηνενημέρωσητουκοινού.ΕνημερωτικάφυλλάδιαγιατηδασοπροστασίαεκδίδεικαιτοΠυροσβεστικόΣώμα.Συστηματικήενημέρωση(έστωκαιμετημορφήπροκαθορισμένηςετήσιαςεκδήλωσης)γιατηναπόκτησηστοιχειώδουςαντίληψηςγιατοφαινόμενοκαιτηνεξοικείωσημετιςδασικέςπυρκαγιέςκαιτουςτρόπουςπρόληψηςκαιπροστασίαςδενυπάρχεισεκαμίαβαθμίδαεκπαίδευσης.

2.2.4 Προκατασταλτικά μέτρα (Ετοιμότητα και μετριασμός συνεπειών) ΣτηνΕλλάδαoεντοπισμόςκαιηαναγγελίατωνπυρκαγιώνγίνεται,όπωςαναφέρθηκεπροηγουμένως,από

εμπλεκόμενουςστιςπροκατασταλτικέςενέργειεςφορείςαλλάσεπολλέςπεριπτώσειςείναιοιίδιοιοιπολίτεςπουειδοποιούντιςαρμόδιεςυπηρεσίεςκαθώςηανθρώπινηπαρουσίαείναιέντονηστιςπερισσότερεςδασικέςπεριοχές(ιδιαίτερασεαυτέςτουυψηλούκινδύνουκατάτηδιάρκειατηςαντιπυρικήςπεριόδου).

Ηανίχνευσηκαιοεντοπισμόςτωνπυρκαγιώνγίνεταιμεδιασποράτωνπυροσβεστικώνοχημάτωνσεπροκαθορισμένεςθέσειςπαρατήρησης.ΟεντοπισμόςτωνπυρκαγιώνγίνεταιεπίσημααπόπεριπολίεςοχημάτωντωνεθελοντώντηςπολιτικήςπροστασίαςτωνΔήμωνκαιαπόάλλεςυπηρεσίεςοιοποίεςπεριπολούν(και)γιαάλλουςσκοπούς,όπωςηΕλληνικήΑστυνομία(επίγειεςαλλάκαιεναέριεςπεριπολίες).Δενυπάρχεισυστηματικόςσχεδιασμόςανάπεριοχήμεανάλυσηοπτικήςκάλυψηςκαιεκτίμησητηςεπικινδυνότηταςστοχώρογιατιςθέσειςπαρατήρησηςκαιπεριπολιώναλλάγίνεταιεφαρμογήεμπειρικώνεκτιμήσεωνκαιγνώσεων.Σεγενικέςγραμμές,οσχεδιασμόςεπιτήρησηςκαιπεριπολιώνγίνεταιμεανεξάρτητοπρογραμματισμότουκάθεεμπλεκόμενουφορέα,μεπεριορισμένηενημέρωσητωνυπολοίπωνκαιχωρίςναυπάρχεισυστηματική/κοινήεικόνακάλυψηςτηςπεριοχήςαπόπλευράςεπιτήρησηςούτεεγκεκριμένοσχέδιοκοινής/συμπληρωματικήςδράσης.

Είναισημαντικήπαράλειψηότι,λόγωασάφειαςτουνομικούπλαισίου,δενχρησιμοποιείταικαιδεναξιοποιείταιτοδίκτυοπυροφυλακείωντηςΔασικήςΥπηρεσίαςπουθαμπορούσεναενισχύσεικατάπολύτοδίκτυοανίχνευσης,εντοπισμούκαιέγκαιρηςαναγγελίαςπυρκαγιών5.Τέλοςδενυπάρχεικαμίααξιοποίησητωνδυνατοτήτωντωνκοινωνικώνδικτύωνκαιτωνεγκαταστάσεωνοπτικήςεπιτήρησηςάλλωνφορέωνκαιιδιωτώνγιατηβελτίωσητουεντοπισμούτόσοχρονικά(ταχύτερα)όσοκαιχωρικά(μεγαλύτερηκάλυψη).

Παράτηδιαθεσιμότητατατελευταίαχρόνια,τόσοαπότοΠυροσβεστικόΣώμαόσοκαιαπότηνΕλληνικήΑστυνομία,μηεπανδρωμένωνεναέριωνμέσωνμεδυνατότητεςγιατηνανίχνευσηκαιτονεντοπισμόεστιώνπυρκαγιών,οσυγκεκριμένοςεξοπλισμόςδεναξιοποιείταιακόμηεπιχειρησιακά.Αυτόείναισυνέπειατηςμεγάληςαντίστασηςτηςδημόσιαςδιοίκησηςστονεκσυγχρονισμό,τηςέλλειψηςτεχνολογικούπροφίλστουςφορείςπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνκαιστηναπουσίαεπιστημονικήςυποστήριξηςστοσχεδιασμότωνεπιχειρήσεων.

2.2.5 Χαρτογράφηση εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάςΟιιδιαίτεραεπικίνδυνεςπεριοχέςτηςχώραςγιατηνεκδήλωσηπυρκαγιώνσεδάσηκαιδασικέςεκτάσεις

αναφέρονταιστοΠ.Δ.575/1980,τοοποίοεκδόθηκεκατ’εφαρμογήτουάρθρου25τουΝ.998/1979μεχωρικήανάλυσησεεπίπεδοΔασαρχείου.Ηχωρικήαυτήαποτύπωσητουστατικούκινδύνουπυρκαγιώνθαπρέπεινααναθεωρηθείμεκριτήριαεπικινδυνότητας(καιόχιαπλώςκινδύνου)καιμεβάσηταστατιστικάστοιχείατωντελευταίωνδεκαετιών,αφούπρώταελεγχθείηποιότητάτουςκαιενοποιηθούν.Ενδεχομένωςθαπρέπειναληφθούνυπ’όψινκαιστοιχείαπουαφορούντιςεκτιμήσειςγιατηνκλιματικήαλλαγήστηχώρα,έτσιώστεονέοςχάρτηςνααποτελέσειτηβάσητουσχεδιασμούτηςδιαχείρισηςτωνδασικώνπυρκαγιώνγιατιςεπόμενεςδεκαετίες.

Πέρααπότηστατικήχωρικήαποτύπωσητουκινδύνου,ηΓΓΠΠσυντάσσεικαιεκδίδεικαθημερινάδελτίοκινδύνουπυρκαγιάς,μετημορφήχάρτη,καθ’όλητηδιάρκειατηςαντιπυρικήςπεριόδου(Υ.Α.1299/7-4-2003,ΦΕΚ423Β’).ΟχάρτηςέχειισχύγιατηνεπόμενηημέρααπότηνέκδοσηκαιαποστέλλεταιαπότηΓΓΠΠστοΚΕΠΠ/ΕΣΚΕγιαπροώθησηστουςεπιχειρησιακούςφορείς.Λαμβάνονταςυπόψηότιέναμεγάλοποσοστότωνπυρκαγιώνστηχώραμαςοφείλεταισεαμέλεια,έναςαπότουςβασικούςστόχουςτηςέκδοσηςτουΗμερήσιουΔελτίου(χάρτης)ΚινδύνουΠυρκαγιάςείναιηαποτροπήενεργειώνπουενδέχεταιναπροκαλέσουντηνέναρξηπυρκαγιάςαπόαμέλεια.ΓιατοσκοπόαυτόηΓΓΠΠεκδίδειοδηγίεςοιοποίεςόμωςδενμεταφέρονταιμεσυστηματικότρόπο(π.χ.μέσωτωνδελτίωνειδήσεωντωνΜΜΕκατάτηνπερίοδοτωνπυρκαγιών)στουςπολίτεςώστενααναπτυχθείηαντίληψητουκινδύνουαπότιςπυρκαγιέςκαινακαλλιεργηθείηνοοτροπίατηςπρόληψης.

Πρέπειναεπισημανθείότι,παρόλεςτιςαδυναμίεςπουέχειενδεχομένωςοχάρτηςκινδύνουπυρκαγιάςτηςΓΓΠΠ,αποτελείτημοναδικήίσωςυλοποίησηενσωμάτωσηςεπιστημονικήςπροσέγγισης(τοσύστημαENGAGEτουΠΣαποτελείέναανάλογοενσωμάτωσηςτεχνολογίαςστηνκαταστολή)στοπλαίσιοτουεπιχειρησιακούσχεδιασμούτηςδιαχείρισηςτωνδασικώνπυρκαγιώνστηνΕλλάδα.

3. https://www.civilprotection.gr/el/ενημερωτική-εκστρατεία-tv-spot

4. https://www.civilprotection.gr/sites/default/gscp.../dasikes_pirkagies_06_6_16_0.pdf

5. Σημειώνεται ότι δεν υπάρχουν/διατέθηκαν στοιχεία αναφορικά με τον αριθμό και την κατάσταση του δικτύου.

6968


ΣύμφωναμεταστοιχείαπουσυγκέντρωσεηΕπιτροπή,οιφορείςπουείναιαποδέκτεςκαιχρησιμοποιούντονημερήσιοχάρτηκινδύνουπυρκαγιάςτηςΓΓΠΠκρίνουντηνπληροφόρησητηνοποίαπαρέχειωςγενικώςεπαρκήγιατιςεπιχειρησιακέςτουςανάγκες.Παράλληλαόμωςεκδηλώνουντηνεπιθυμίαγιαβελτίωσητηςχωρικήςανάλυσηςτωνεκτιμήσεων(απότοεπίπεδοτουΔασαρχείουπουχρησιμοποιείοχάρτηςσήμερα)καιτοενδιαφέρονγιατηνανάπτυξηχάρτημεσοπρόθεσμηςεκτίμησηςτουκινδύνουπυρκαγιώνσεεθνικόεπίπεδο.Ηδυνατότητααυτήθαεπιτρέψειτηνορθολογικήκατανομήτωνπόρωνσετοπικόκαιπεριφερειακόεπίπεδοσύμφωναμετηνδιακύμανσητουεπιπέδουεπικινδυνότητας.

2.2.6 Αναγγελία πυρκαγιώνΘαπρέπεινααναφερθείότιλειτουργούνδύουπηρεσίεςγιατηναναγγελίαπυρκαγιάςαπότουςπολίτες

πουαντιστοιχούνστακέντρακλήσηςτωναριθμών199(ΠυροσβεστικόΣώμα)και“112”(Ευρωπαϊκόςαριθμόςκλήσηςέκτακτηςανάγκης).Δενλειτουργείόμωςιδιαίτερηγραμμήενημέρωσηςτωνπολιτώνμεαποτέλεσμαναζητούνταιαπότοναριθμό«199»πληροφορίεςγιαπυρκαγιέςσεεξέλιξηκαιγιατυχόναγνοούμενους,τραυματίεςήθύματα,γεγονόςτοοποίοεπιβαρύνεισοβαράτηλειτουργίατουκέντρουσεπεριπτώσειςκρίσεων.

Ηυπηρεσίατου“112”,πουέχειεφαρμογήσεόλεςτιςχώρεςτηςΕΕ,περιλαμβάνειδύοτρόπουςεπικοινωνίας:τηλειτουργίαεισερχόμενηςκλήσηςμέσωτηςοποίαςμπορούνναεπικοινωνήσουνοιπολίτες,μετοναριθμό“112”καιναγίνειογεωεντοπισμόςτηςθέσηςτουςτησυγκεκριμένηστιγμήκαιτηλειτουργίαεξερχόμενηςκλήσης,τολεγόμενο“ΣύστημαΣυναγερμούΠολιτών”,(CellBroadcastService-CBS),μέσωτουοποίου,τοκέντροτου“112”,μπορείναστείλειταυτόχροναμήνυμασεκινητάήσταθεράτηλέφωναπουβρίσκονταιστηνπεριοχήμετηνειδοποίησηνατηνεγκαταλείψουνάμεσα,λόγωκινδύνου.Ηυλοποίησητηςυπηρεσίας“112”ξεκίνησετο2010καιαναμένεταινατεθείσεπλήρηλειτουργίααπότιςαρχέςτου2019!!ΑνκαιηυπηρεσίαCBSείναιπολύχρήσιμησεκαταστάσειςκρίσεωνκαιέκτακτωναναγκών,ηεφαρμογήτηςδενμπορείναγίνειχωρίςπροηγούμενηενημέρωση,εκπαίδευσηκαιάσκησητωνσυνδρομητών.Ηυπηρεσία,ηοποίαδενέχειυλοποιηθείακόμηστηχώραμας,θαλειτουργείαπόδύοΚέντραΕπικοινωνιώνεγκατεστημένατοέναστηνΕλληνικήΑστυνομίακαιτοάλλοστοΠυροσβεστικόΣώμα.

2.3 Καταστολή των πυρκαγιών Δασών και ΥπαίθρουΗκαταστολήτωνπυρκαγιώναπότοέδαφοςγίνεταικατάβάσηαπότοΠυροσβεστικόΣώμαμεμίαμικρή

σχετικάσυμβολήαπόεθελοντικέςομάδες,προσωπικότωνΟΤΑκαιενεργούςπολίτες,ενώσεορισμένεςπεριπτώσεις καλούνται νασυμβάλλουν καιοιΈνοπλεςΔυνάμεις. Από τοναέραστηδασοπυρόσβεσησυμβάλλουνταεναέριαμέσα,αεροσκάφηκαιελικόπτερα,πουστηχώραμαςείτεανήκουνστοκράτοςκαιταλειτουργείηΠολεμικήΑεροπορία,ηΑεροπορίαΣτρατού,ηΕΛΑΣκαιτοΠυροσβεστικόΣώμα,είτεανήκουνσειδιωτικέςεταιρείεςοιοποίεςπαρέχουνυπηρεσίεςαεροπυρόσβεσηςστοπλαίσιοσχετικήςσύμβασηςμετοΕλληνικόΔημόσιο.

Σχετικάμετηναποδοτικότητατουμηχανισμούπαρατηρείταισημαντικήαύξησηχρηματοδότησηςτηςκαταστολήςμετάτηνανάληψητηςευθύνηςτηςδασοπυρόσβεσηςτο1998(Εικόνα1),ηοποίαόμωςόπωςπροαναφέρθηκεδενβοήθησεστοναμειωθείηκαμένηέκταση(Πίνακας1),ούτεπρόλαβετουςθανάτουςκαιτιςκαταστροφέςκατοικιώνκαιυποδομών.

2.3.1 Κατάσβεση με επίγεια μέσα και δυνάμειςΠαράτιςικανότητεςκαιτηνεμπειρίατουπροσωπικούτουΠΣοισυνθήκεςτουσχεδιασμούκαιτων

επιχειρήσεωνδασοπυρόσβεσηςδενσυμβάλλουνστηναύξησητηςαποδοτικότηταςκαιτηςαποτελεσματικότηταςτηςκαταστολής.ΗεπιχειρησιακήοργάνωσητωνεπίγειωνδυνάμεωνδασοπυρόσβεσηςτουΠυροσβεστικούΣώματοςχρήζειουσιαστικήςβελτίωσηςστουςτομείςτηςεκπαίδευσης,εξοπλισμού(το43%τωνοχημάτωντουΠΣείναι10-20ετών)καισχεδιασμού.Ανκαικατάτοχρονικόδιάστημα1998-2018πραγματοποιήθηκαν81εκπαιδευτικάσεμινάριακαιεπιμορφώσειςτουΠΣσταπλαίσιατηςδασοπυρόσβεσης,ηεκπαίδευσητωνπυροσβεστώνσεθέματααντιμετώπισηςτωνδασικώνπυρκαγιώνχρήζεισημαντικότατηςβελτίωσης.Αποτελείμεγάλομειονέκτημαότιδενυπάρχουνκοινάπρογράμματαεκπαίδευσηςκαικοινέςασκήσειςόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέων(ΠΣ,ΔΥ,ΟΤΑ,ΓΓΠΠ)πουναυλοποιούνταισεσυστηματικήβάση.Τέτοιακοινήδραστηριότηταθαδιευκόλυνετηνανάπτυξηκλίματοςσυνεργασίαςκαιθαβελτίωνετονσυντονισμόμεταξύτωνεμπλεκόμενωνυπηρεσιών,στηνπερίπτωσημεγάλωνπυρκαγιών.ΟεξοπλισμόςκαιταμέσατουΠΣέχουν

Εικόνα 20. Διαχρονική εξέλιξη του προϋπολογισμού του ΠΣ κατά την περίοδο 1987 - 2017.

ΧρονικήΠερίοδος Μέσοςόροςκαμένηςέκτασης(ha)6

1978-1997 44.805,5

1998-2017 45.017,6

Πίνακας 1. Μέσος όρος καμένης έκτασης στην Ελλάδα για την περίοδο 1978 - 1997 (στατιστικά στοιχεία από τη Δ.Υ.) και 1998 - 2017 (στατιστικά στοιχεία από το Π.Σ.).

6. Το ha (εκτάριο) είναι έκταση ίση με 10 στρέμματα

7170


προβλήματαγήρανσηςκαισυντήρησης,γεγονόςπουυποδαυλίζειτηναποτελεσματικότητατηςκαταστολήςκαιυπονομεύειτηνασφάλειατουπροσωπικούτηςδασοπυρόσβεσης.

Τέλος,ανασταλτικόπαράγοντααποτελείηέλλειψηκοινώνοργανωμένωνκαιεγκεκριμένωνσχεδίωνκαταστολήςδασικώνπυρκαγιώνγιαόλαταδασικάσυμπλέγματακαι,κυρίως,γιαταπεριαστικάδάση.Τασχέδιααυτάθαμπορούσαν,στουφιστάμενοσύστημα,νααποτελούντηνευκαιρίασυνεργασίαςτωναξιωματικώντουΠυροσβεστικούΣώματοςμετουςδασολόγουςτηςΔασικήςΥπηρεσίαςκαιτιςυπηρεσίεςπολιτικήςπροστασίαςτωνΟΤΑ.

Ηνομοθετικήπρόβλεψηρόλωνκαιαρμοδιοτήτωνπουαφορούντησυνεργασίατωνεμπλεκόμενωνφορέωνστηδασοπυρόσβεσηπαρουσιάζειαρκετάκενά,ταοποίασυνήθωςδιαπιστώνονταιεκτωνυστέρων,ιδίωςσεπεριπτώσειςμεγάλωνπυρκαγιών.Τακενάαυτάδενέχουναντιμετωπιστείδιαχρονικά.Τονομικόπλαίσιοπεριορίζεταιαπλώςστηνπεριγραφήδραστηριοτήτωντωνμεμονωμένωνφορέων,αφήνονταςμεγάλακενάόσοναφοράτιςσχέσειςμεταξύτουςιδίωςσταόριατωναρμοδιοτήτωντουςκατάτηδιάρκειατωνεπιχειρήσεων.Τακενάαυτάεμφανίζονταισυνήθωςκατάτηδιάρκειακρίσεωνοπότεπρέπεινααντιμετωπιστούνενθερμώ,χωρίςναυπάρχειοαπαραίτητοςχρόνοςεπεξεργασίας.

Οικυριότερεςαδυναμίεςπουαφορούντουπάρχονσύστημακαταστολήςσυνοψίζονταισταπαρακάτω:•ΥπάρχειμίαγενικότερητάσηαπότοΠΣγιαδασοπυρόσβεσησταόριατωναστικώνπεριοχώνκαιτουοδικού

δικτύουκαιόχιμέσαστοδάσος.Σεορισμένεςπεριπτώσειςαυτόεπηρεάζειτηνπιθανότηταεπιτυχίαςτηςαρχικήςπροσβολήςενώσεάλλεςδίνειτηδυνατότηταστηνπυρκαγιάνααναπτύξειμεγάληέντασηήταχύτητακαιναυπερκεράσειτηγραμμήάμυνας.

•Οιδυνατότητεςσυντονισμούκαιηαποτελεσματικότηταστηναντιμετώπισηπυρκαγιώνπουξεφεύγουντηςαρχικήςπροσβολήςείναισημαντικήπαράμετροςγιατηνεπιτυχημένηδασοπυρόσβεση.Στιςπεριπτώσειςαυτέςθαέπρεπεναγίνεταιεπιτελικόςσχεδιασμόςστοπεδίο(πουδενεφαρμόζεταιστοπλαίσιοτουυφιστάμενουσυστήματος)μετηχρήσηχαρτώντηςπεριοχής,αποτύπωσητηςεπιχειρησιακήςκατάστασηςκαιτηςδιασποράςτωνδυνάμεωνκαισχεδιασμότωνεπιχειρήσεωνγιατοεπόμενοχρονικόδιάστημα,κάτιπουσυχνάέχεισαναποτέλεσματημηαξιοποίησητωνδιαθέσιμωνδυνάμεωνπεριλαμβανομένωντωνεναέριωνμέσων.Ηαδυναμίαεπιτελικούσχεδιασμούεπίχάρτουστοπεδίοδενεπιτρέπειτηνεκτωνυστέρωναποτίμησητηςεπιχειρησιακήςπροσπάθειαςκαιτηνεξαγωγήσυμπερασμάτωνσχετικάμετηναποτελεσματικότητατακτικώνεπιλογώντηςδασοπυρόσβεσης7.

•Δενσυγκεντρώνονταιαπολογιστικάστοιχείακόστουςτωνεπιχειρήσεωνδασοπυρόσβεσηςανάφορέακαιπυρκαγιά,κάτιτοοποίοθαβοηθούσεστηντεκμηρίωσητηςαποδοτικότηταςτηςδασοπυρόσβεσηςκαιτηνανάλυσηκόστους-οφέλουςτουμηχανισμούτηςκαταστολής

•Τουπάρχονσύστημαχαρακτηρίζεταιαπόπολύπεριορισμένηχρήσηχειρωνακτικώνκατασβεστικώνμέσωνκαιμηχανημάτων.Αντίθετα,έχειυπερβολικάμεγάληεξάρτησηαπότησυμβολήτωνεναέριωνμέσωνστιςεπιχειρήσειςκαταστολής.Αυτόέχεισαναποτέλεσματηνκατακόρυφηαύξησητηςπιθανότηταςνααποτύχειη

αρχικήπροσβολή,ακόμηκαισεμέσηςδυσκολίαςπυρκαγιές,σεπερίπτωσηπουδενυπάρχειέγκαιραδιαθέσιμοεναέριομέσοήσεπερίπτωσημηευνοϊκώνκαιρικώνσυνθηκών(οπότεταεναέριαμέσαδενμπορούνναχρησιμοποιηθούν).

•Δενέχειδιερευνηθείηεισαγωγήτηςχρήσηςτηςφωτιάςωςεργαλείουδασοπυρόσβεσης (έλλειψηνομοθετικήςρύθμισης,επιστημονικήςυποστήριξηςκαιεκπαίδευσηςσεαυτότοαντικείμενοκαικατάλληληςοργάνωσης)

•Γενικάτοσύστημαείναιαρκετάεσωστρεφέςκαιαποκλείει,χωρίςκαμίαδοκιμή,τηνεισαγωγήιδεών,μέσων,καιτεχνικώνπουμπορούνναβελτιώσουνπολλάαπότασημείαόπουκαταφανώςυπάρχουναδυναμίες.Παραδείγματααποτελούνηάμεσηαντιμετώπισηπυρκαγιώνπουξεκινούνσεαπομακρυσμένεςθέσειςμεγάλουυψομέτρου(κάτιπουείχεεπιτευχθείμετηδημιουργίατωναερομεταφερόμενωνμεελικόπτεραομάδων“δασοκομάντος”κατάτηνπερίοδο1993-1997,αλλάκαταργήθηκεμετάτο1998)καιηαντιμετώπισηπυρκαγιώνμέσηςέωςυψηλήςέντασηςστομέτωπο(μεενίσχυσητωνδυνατοτήτωνάμεσηςπροσβολήςμεειδικέςμεθόδουςκαιμέσαήμετησωστήκαιαποτελεσματικήαξιοποίησηέμμεσηςπροσβολής).

2.3.2 Εναέρια δασοπυρόσβεση Ταπυροσβεστικάαεροσκάφηδεναποτελούν‘πανάκεια’στηνκαταστολήτωνπυρκαγιών.Έχουνδυσβάστακτο

λειτουργικόκόστοςενώοιισχυροίάνεμοιπουπνέουνστηνπερίπτωσημεγάλωνπυρκαγιώνμπορείνατακαθηλώσουνστοέδαφοςηναμειώσουντηναποτελεσματικότητάτουςστοελάχιστο.Αυτόοφείλεταιστογεγονόςότιοτύποςτωνκυρίωςχρησιμοποιούμενωναεροσκαφών(CANADAIR)δενέχεισχεδιαστείγιαναεπιχειρείσεσυνθήκεςισχυρώνανέμων.ΟθρύλοςτηςαποτελεσματικότηταςτηςαεροπυρόσβεσηςπουέχειδημιουργηθείστηνΕλλάδασυνδέεταιμεσυνθήκεςανέμουπουοιπυρκαγιέςμπορούννααντιμετωπιστούναποτελεσματικάαπόκαλάοργανωμένεςεπίγειεςδυνάμειςενώστηνπερίπτωσηισχυρώνανέμωνηπροσφοράτουςείναιελάχιστη.Αυτόέχειαποδειχτείτόσοστιςπυρκαγιέςτου2007όσοκαιστιςπρόσφατεςπυρκαγιέςτηςΑττικής.Γενικά,ησυνεισφοράτωναεροσκαφώνστηδασοπυρόσβεση,λαμβανομένουυπ’όψιντουσχετικούκόστους,μπορείναθεωρηθείυπερεκτιμημένη.

ΟστόλοςτωναεροσκαφώνCanadairCL-215πουαποκτήθηκεστηνπερίοδο1974-1989,έχειπροφανώςσοβαράπροβλήματαηλικίας.Συνήθωςένααεροσκάφος(κάθετύπου)κρίνεταιωςικανόγιαδράσηεφόσονέχουνγίνειόλεςοιαπαραίτητεςσυντηρήσειςπουπροβλέπονταιαπότονκατασκευαστή.Τααεροσκάφηαποσύρονταικατάκανόναότανησυντήρηση(καθώςοιαπαιτήσειςαυξάνονταιμετηνηλικία)γίνειασύμφορη,ότανξεπεραστούντεχνολογικά(οπότεαναζητούνταισύγχρονεςλύσεις)ήότανυπάρχουνπροβλήματασυντήρησηςλόγωμηυποστήριξηςαπότονκατασκευαστή.ΣτηνπερίπτωσητωνCL-215,ισχύουνσεμεγάλοβαθμόκαιτατρίαανωτέρωστοιχεία.Ιδιαίτεραόσοναφοράτοτελευταίο,ηεγκατάλειψητηςσυντήρησηςτωνCanadairsαπότημητρικήεταιρείαBombardier,μετηνπώλησητωνδικαιωμάτωνυποστήριξηςκαιπαραγωγήςτηςοικογένειας“CanadairCL”απότημικρότερηκαναδικήεταιρίαVikingAir,έχειαυξήσειτιςδυσκολίεςσυντήρησηςκαιμειώσεικατάπολύτιςπροοπτικέςδιατήρησηςτωνCL-215σεεπιχειρησιακήλειτουργία.ΗαπώλειαδύοαεροσκαφώνCL-215πουέκαναναναγκαστικήπροσγείωσηκατάτηδιάρκειαεπιχειρήσεωνδασοπυρόσβεσης(στις17/7/2015στηνπυρκαγιάτηςΝεάποληςΛακωνίαςκαιστις26/8/2016σεπυρκαγιάσταΔερβενοχώρια),ευτυχώςχωρίςαπώλειατωνπληρωμάτων,καθώςκαιημειωμένηγενικάδιαθεσιμότηταδείχνουνότιοχρόνοςπεραιτέρωαξιοποίησήςτουςείναιμικρός.ΗπρόσφατησυντήρησηοκτώκινητήρωνστιςΗΠΑοπωσδήποτεβελτιώνεικάπωςτηνκατάστασηδίνονταςκάποιοπεριθώριοχρόνουγιαναεξετασθούνμελλοντικέςεπιλογές.

7. Είναι γεγονός ότι το σύστημα ENGAGE του Π.Σ. δίνει τέτοιες δυνατότητες οι οποίες πρέπει να συνδυαστούν με κατάλληλη εκπαίδευση για την αξιοποίησή τους.

7372


ΟστόλοςτωνCanadairCL-415(αναφερόμενακαιωςBombardierCL-415)παραγγέλθηκετονΟκτώβριο1998καιαριθμούσε10Α/Φ.Ηπαράδοσήτουςέγινεσταδιακάτηνπερίοδο1999-2004καιμέχρισήμεραέχουνχαθείτρίααπόαυτά.Παράτοότιτααεροσκάφηαυτάείναισχετικάκαινούριαέχουνπαρουσιαστείαρκετάπροβλήματα,γεγονόςπουαποτελείένδειξηπροβληματικήςσυντήρησης.ΣύμφωναμετηνυπάρχουσααρθρογραφίαπαρουσιάζονταισημαντικέςκαθυστερήσειςστιςσυντηρήσειςπουαναλαμβάνειηΕλληνικήΑεροπορικήΒιομηχανία.Έτσιτο2018τέσσερειςαπότουςκινητήρεςturbopropτωνCL-415στάλθηκανστιςΗΠΑγιαεπισκευήμαζίμεεκείνουςτωνCL-215.

ΟστόλοςτωνPezetel(PZLM18Dromader)έχεισυνεισφέρεισημαντικάστηδασοπυρόσβεσηστηχώραμαςαπότο1984,οπότεείχαναποκτηθεί30Α/Φ.Οσυγκεκριμένοςτύποςέχειαποδειχθείαξιόπιστοςενώηαποτελεσματικότητάτουςκυμαίνεταιανάλογαμετοντρόποαξιοποίησήςτους(διασποράσεβάσεις,ρίψειςνερού,αφρούήεπιβραδυντικούυλικού,αξιοποίησησεπροληπτικέςπεριπολίες,αρχικήπροσβολήκλπ.).Ανκαιηδιαθεσιμότητάτουςπαραμένειικανοποιητικήείναιπιθανόνααπαιτηθείσταδιακήαντικατάστασήτουςμέσαστηνεπόμενηδεκαετία.

Ταελικόπτερα(Ε/Π)πουδιαθέτειηΑεροπορίαΣτρατού,κυρίωςCHINOOKCH-47D,έχουνδείξειότιέχουνδυνατότητεςσημαντικήςσυμβολήςστηδασοπυρόσβεση,όμωςυπάρχουνπολλοίπεριοριστικοίπαράγοντεςστησυνεχήεμπλοκήτους.Πρόκειταιγιαέναιδιαίτεραακριβόμέσο,πουέχειπολλαπλέςδυνατότητες,όπωςημεταφοράπροσωπικού,πουτοκάνουναπαραίτητογιατηνάμυνατηςχώραςαλλάκαιγιαάλλεςαποστολές.Οιανάγκεςσυντήρησηςείναιαυξημένεςενώκαιτοκόστοςχρήσηςτουςείναιυψηλό.

ΤαδύοΕ/ΠEurocopterAS332L1SuperPuma(τώραAirbusHelicopters)τουΠυροσβεστικούΣώματοςείναιμέσαμεμεγάλεςδυνατότητεςπουμπορούνναπαίξουνσημαντικόρόλοσεπολλέςκαιδιαφορετικέςαποστολέςτουΠΣκαθώςέχουναρκετόχώρογιαμεταφοράπροσωπικούκαιμεγάληακρίβειαχειρισμών.Ηχρήσητουςστηδασοπυρόσβεσηείναιδυνατήκαιμπορούνναείναιπολύαποτελεσματικά.Ότανόμωςδενχρησιμοποιούνταιπαράμόνογιατηρίψηνερού(πουδενξεπερνάτους3,5τόνουςανάρίψη)ηαποδοτικότηταείναιπολύμειωμένη.ΤαΕ/Παυτάείναισχετικάευαίσθητακαιηλειτουργίακαισυντήρησήτουςείναιυψηλούκόστους(χαρακτηριστικόπαράδειγμαείναιότικαιταδύοχρειάστηκανπολύακριβήσυντήρησηκατάτηντελευταίαδιετία).Γιατολόγοαυτόδενχρησιμοποιούνταιευρέωςγιαδασοπυρόσβεσηδιεθνώς.

2.3.2.1 Ιδιωτικά εναέρια μέσα με σύμβασηΗχώραμαςχρησιμοποίησεγιαπρώτηφοράενοικιαζόμεναεναέριαμέσατο1993καιστησυνέχειατα

χρησιμοποιείσυνεχώςαπότο1999.Απότο1999έωςτο2009υπήρξεγενικότεραμιατάσηαύξησηςτουαριθμούκαιτωνδυνατοτήτωντους,αυξάνονταςσημαντικάτιςδυνατότητεςαεροπυρόσβεσηςτηςχώρας(καθώςπεριλαμβάνονταιμερικάαπότακαλύτεραδασοπυροσβεστικάελικόπτεραπαγκοσμίως),μεαντίστοιχηόμωςαύξησητουκόστους.Μάλιστα,γιατοκόστοςενοικίασηςυπάρχουνκατάκαιρούςσοβαρέςκαταγγελίεςγιακακοδιαχείριση.

Τοπροσωπικό εδάφους και γενικότεραομηχανισμός της δασοπυρόσβεσηςσυνήθισεστηνάμεσηκαιαποτελεσματικήσυνδρομήτωνεναέριωνμέσωντόσοκατάτηναρχικήπροσβολήόσοκαικατάτηναντιμετώπισημεγαλύτερωνπυρκαγιών.Έτσι,δημιουργήθηκεέναμονολιθικόσύστημαγύρωαπόταεναέριαμέσα,υπερτιμώνταςτηναποτελεσματικότητάτουςκαιυποβαθμίζονταςτηνανάγκηκαιτορόλοτωνεπίγειων

δυνάμεων.Αυτήητακτικήανεβάζειτοκόστοςτηςδασοπυρόσβεσηςσεπολύμεγάλαύψηενώσεπερίπτωσηαδυναμίαςχρήσηςτωνπυροσβεστικώνεναέριωνμέσωνοιπυρκαγιέςπαίρνουνκαταστροφικέςδιαστάσεις.Στησχετικάεύκοληδιαθεσιμότηταεναερίωνμέσωνκαιτην«εξάρτηση»τωνεπίγειωνδυνάμεωναπότηνπαρουσίατους,μπορούνσεμεγάλοβαθμόνααποδοθούνοιπαρακάτωαδυναμίες:

•ΈλλειψηέμφασηςστηβελτιστοποίησητηςλειτουργίαςτουΣυντονιστικούΚέντρουΔασοπυρόσβεσης(ΣΚΕΔ)τουΠΣκατάστηντελευταίαεικοσαετία,ώστεναεξασφαλίζεται,κατάτοδυνατόν,ησωστήαποστολήμέσωνανάλογαμετιςπραγματικέςανάγκες.ΑυτόπεριλαμβάνειτόσοτοπροσωπικότουΣΚΕΔ(επιλογή,παραμονήγιαμακρόδιάστημα,συνεχήςβελτίωσημεεπιμόρφωση,κλπ.)όσοκαιτατεχνολογικάμέσαγιατηνυποστήριξήτου(επικοινωνίες,σύστημαυποστήριξηςλήψηςαποφάσεωνμετιςαπαραίτητεςυποδομές,κ.λπ.)

•Έλλειψηδυνάμεωνκαιπροσπάθειαςστοέδαφος(όπωςπροαναφέρθηκε)μεσχεδιασμόεπίχάρτουγιατοντρόποαντιμετώπισηςμιαςσχετικάδύσκοληςπυρκαγιάςπουξέφυγετηναρχικήπροσβολή,μεαποτέλεσμαηπρωτοβουλίαναπερνάεισεμεγάλοβαθμόσταεναέριαμέσα.

•Αδυναμία,κάτωαπόδύσκολεςσυνθήκες,στηναντιμετώπισηπολλαπλώνπεριστατικώνότανπερισσότερεςαπόδύοήτρειςπυρκαγιέςλάβουνδιαστάσειςαπαιτώνταςτησυμβολήεναέριωνμέσων.Διαθέτονταςεναέριαμέσασε2-3πυρκαγιές,μειώνεταιηδυνατότητασυμβολήςτουςστηναρχικήπροσβολήνέωνπυρκαγιών,οπότεκαθώςοιεπίγειεςδυνάμειςδενείναιαποτελεσματικέςαπόμόνεςτους,ηκατάστασηξεφεύγειγρήγορααπότονέλεγχο.Οιπυρκαγιέςτης24-26ηςΑυγούστου2007,αλλάκαιτης23ηςΙουλίου2018αποτελούνχαρακτηριστικάπαραδείγματααυτήςτηςαδυναμίας.

•Σεσυνέχειατουπαραπάνωσημείου,ημείωσητωνενοικιαζόμενωνΕ/Πκατάταέτητηςοικονομικήςκρίσηςκατέβασετο“όριοαποτελεσματικότητας”τουμηχανισμού(δηλαδήσεπόσοφόρτοδασοπυρόσβεσηςμπορείναανταπεξέλθειμεεπιτυχία,διατηρώνταςτονέλεγχο).ΑυτόαποτυπώνεταικαιστηνεξέλιξητηςετησίωςκαιγόμενηςέκτασηςστηνΕλλάδα.Ημεγάληεναέριαισχύςκατάταέτη2001-2006είχεσαναποτέλεσμαπολύεντυπωσιακήμείωσητηςετήσιαςκαμένηςέκτασης,παράτησχετικήακόμηαπειρίατουΠυροσβεστικούΣώματος.

Γενικότερα,οτρόποςαξιοποίησηςτωνιδιωτικώνεναέριωνμέσωναπότοΠΣχαρακτηρίζεταιαπόέλλειψηοικονομίαςστηχρήσητωνπόρων,δίνονταςσυστηματικάέμφασηστηναποτελεσματικότητακαιόχιστηναποδοτικότητατωνεπιχειρήσεων.Εκτόςαπόόσαπροαναφέρθηκαν,δενέχουνγίνεισοβαρέςπροσπάθειεςγιαναπεριοριστείοχρόνοςπτήσηςαπόκαιπροςαεροδρόμια(ferryflight)γιαανεφοδιασμόμεκαύσιμα,μέσωτηςδημιουργίαςβάσεωνανεφοδιασμούκοντάσεπυρκαγιέςπουβρίσκονταισεεξέλιξη,κάτιπουμειώνεισημαντικάτόσοτηναποτελεσματικότηταόσοκαιτηναποδοτικότητατηςχρήσηςτωνεναέριωνμέσων.

Όπωςγίνεταικατανοητόαπόταπαραπάνωταεναέριαμέσαδεναποτελούν‘πανάκεια’γιατηνκαταστολήδασώνκαιυπαίθρου.Ενώέχουνένασημαντικόρόλογιαορισμένεςαποστολές,ανάλογαμάλισταμετοντύποτουμέσου,ομηχανισμόςκαταστολήςδενμπορείναστηρίζεταικατάκύριολόγοσεαυτάεπειδή,μεταξύάλλων,έχουνδυσβάστακτολειτουργικόκόστοςενώηαποτελεσματικότητατουςότανπνέουνισχυροίάνεμοιπεριορίζεταιστοελάχιστο,οπότεοιπυρκαγιέςεξελίσσονταιανεξέλεγκτα,χωρίςεπαρκείςκαιικανέςεπίγειεςδυνάμεις.

2.4 Εκτίμηση ζημιών και αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων2.4.1 Στο τομέα της καταγραφής των συμβάντων έναρξης δασικών πυρκαγιώνΣήμερα(2018),ηχώραδενδιαθέτειμιααξιόπιστηβάσηδεδομένων,γιατηνανάλυσητουφαινομένουτων

7574


πυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκαιτηνυποστήριξητουσχεδιασμούκατάλληλωνπολιτικών.Τακενάκαιταπροβλήματαπουεντοπίζονταιστοθέμααυτόείναιταεξής:

1.ΔιαφορετικόςτρόποςκαταγραφήςτωνσυμβάντωνπρινκαιμετάτημεταφοράτηςδασοπυρόσβεσηςστοΠΣ(1998),γεγονόςπουέχεισαναποτέλεσματηνέλλειψηομοιογενώνδεδομένωνσεβάθοςχρόνου.

2.ΠαρόλοπουοικατάτόπουςΔασικέςΥπηρεσίεςσυνεχίζουνκαιμετάτο1998νασυμπληρώνουνταΔελτίαδασικήςπυρκαγιάς,ωστόσοηκαταγραφήαυτήδενγίνεταιγιατοσύνολοτηςχώρας.Καιεδώσυνεπώςδενμπορείναυπάρξειμιαακριβήςδιαχρονικήανάλυσητωνδασικώνπυρκαγιώνσεεθνικόεπίπεδο.

3.Σεμεγάλοαριθμόσυμβάντων,δενγίνεταιπροσδιορισμόςτουαιτίουτηςπυρκαγιάς4.ΑπόπλευράςΔΥδενυπάρχουνδημόσιαδιαθέσιμαδεδομέναμετασυμβάντατωνδασικώνπυρκαγιώνκαι

φυσικάδενυφίσταταισχετικήψηφιακήβάση.ΑντιθέτωςτοΠΣέχειοργανώσειτοσχετικόαρχείοσυμβάντων,διαθέτονταςταδεδομένααυτά(ωςοφείλουνόλεςοιυπηρεσίεςμετοΝ.4305/2014)καιστοευρύκοινόμέσωδιαδικτύου.

ευκρίνειαςαπότηΔασικήΥπηρεσίαμεσκοπότηναποτύπωσηκαιοριοθέτησημεακρίβειατωνκαμένωνεκτάσεωνστιςπεριπτώσειςεκτεταμένωνκαταστροφών(π.χ.Έβρος,Ζάκυνθος,Κρήτη,Αρκαδία,Αιτωλοακαρνανία).Σεάλλεςπεριπτώσεις(π.χ.Θάσος,Μάτι),έγιναναποσπασματικέςπτήσειςμεμηεπανδρωμένααεροχήματααπόδιάφορεςυπηρεσίεςτουκράτουςσεσυνεργασίαμεδημόσιουςκαιιδιωτικούςφορείς.ΕπίσηςκατάτοπαρελθόνηΓΥΣέχειπραγματοποιήσειεπιλεκτικάαεροφωτογράφησηκαμένωνεκτάσεωνσεεπιλεγμένεςπληγείσεςπεριοχές.Καισεαυτήτηνπερίπτωση,ημηαναβάθμισητουτεχνολογικούεξοπλισμούαλλάκαιηέλλειψηγενικότερουσυντονισμούδενεπέτρεψετηντακτικήχρήσηαυτήςτηςυπηρεσίας.

4.Ηδορυφορικήτεχνολογίαέχειπολύμεγάλεςδυνατότητεςγιατηναποτύπωσητωνκαμένωνεκτάσεων(ΕικόναΠ-2καιΕικόναΠ-3),πληνόμωςδενχρησιμοποιείταισυστηματικάαπότιςεμπλεκόμενεςδημόσιεςυπηρεσίες.Ευκαιριακά,υπηρεσίεςτουΣτρατού(ΓΥΣ)ήτουΔημοσίου(π.χ.ΥΠΟΜΕΔΙ,ΕΛΑΣ)καλούνταινααποτυπώσουνήγιαναεκτιμήσουντηνέκτασητωνζημιώνμετάαπόσημαντικέςπυρκαγιές.Υπάρχουναποτυπώσειςτωνκαμένωνεκτάσεωνμεχρήσηδορυφορικήςτεχνολογίαςαπόφορείςστοπλαίσιοεθνικώνκαιευρωπαϊκώνπρωτοβουλιώνχωρίςόμωςναυπάρχεικατάλληλονομικόκαιθεσμικόπλαίσιο.Παραδείγματαυπηρεσιώναποτύπωσηςτωνκαμένωνεκτάσεωνέχουναναπτυχθείσεπολλέςπεριπτώσειςσαναποτέλεσμαερευνητικώνέργωνμεχρηματοδότησηαπόεθνικούςκαιευρωπαϊκούςπόρους.Παρόλααυτάδενυπάρχειούτεδιαδικασίατυπικήςαξιολόγησηςούτετοπλαίσιοναυποστηριχθείηπαροχήαντίστοιχωνυπηρεσιώνσεεπιχειρησιακόεπίπεδο.Επιπλέονδενυπάρχειμέριμναμέχριτώραγιατηνέκδοσητεχνικώνπροδιαγραφώνκαιαντίστοιχωννομοθετικώνπρωτοβουλιώνγιατηνεπιχειρησιακήαξιοποίησηκαιδιάθεσηαυτήςτηςπληροφορίας.

5.Σεορισμένεςπεριπτώσεις,πουσυνδέονταιμεκαταστροφικέςπυρκαγιές,ηΓΓΠΠ,ενεργοποιείτιςδυνατότητεςτουΕυρωπαϊκούΠρογράμματοςCopernicusEmergencyManagementService(EMS),παρέχονταςμεακρίβειατηνπερίμετροτηςπυρκαγιάςκαιτηνκαμένηέκταση.ΗαξιοποίησητηςυπηρεσίαςCopernicusέχειβελτιωθείτατελευταίαχρόνιαμετηφροντίδατηςΓΓΠΠ.

6.Δενυφίσταταιεπίσημαδιαχρονικήβάσηδεδομένωνυψηλήςχωρικήςκαιθεματικήςακρίβειαςγιατιςκαμένεςεκτάσειςστοσύνολοτηςχώρας.ΜόνοάτυπεςπροσπάθειεςΑκαδημαϊκώνκαιΕρευνητικώνφορέωνχωρίςαντίστοιχονομικόκαιθεσμικόπλαίσιο.

7.Δενπραγματοποιείταιχαρτογράφησητηςσφοδρότηταςκαι τωνεπιπτώσεωντηςπυρκαγιάςστοοικοσύστημαώστεμεορθολογικόκαιαντικειμενικότρόποναγίνεταισχεδιασμόςτωνμεταπυρικώνδράσεωναποκατάστασηςκαιπροστασίαςτωνπληγέντωνπεριοχώναπόάλλουςκινδύνουςπουμπορείναακολουθήσουν(π.χ.πλημμύρες,κατολισθήσειςκ.λπ.).

2.4.3 Στον τομέα της αποκατάστασης και παρακολούθησης των εκτάσεων που έχουν πληγεί

1.Δενυφίσταταιπρόνοιασυλλογήςστοιχείωνούτεδιαχρονικήεπιτήρησητωνκαμένωνεκτάσεωνώστεναμπορείναγίνειαξιολόγησητωντεχνικώνπαρεμβάσεωνκαιέργωνούτεκαιγιατηνπαρακολούθησητηςφυσικήςεπαναφοράςτωνοικοσυστημάτων.

2.Δενυφίσταταιχωρικάκαιχρονικάπροσδιορισμένηκαταγραφήτωνέργωνκαιτωνπαρεμβάσεωνπουπραγματοποιούνταιγιατηνπροστασία/αποκατάστασηκαιτηνεπαναφοράτωνπληγέντωνπεριοχών.Ηέλλειψηαυτήδιατρέχειόλαταστάδιατηςδιαχείρισηςτουπροβλήματοςτωνπυρκαγιώναπότηνπρόληψηέωςτηνανασυγκρότησητωνκαμμένωνεκτάσεωνκαιτωνπυρόπληκτωνπεριοχών.

3.Ηπολιτείακαιοιαρμόδιεςυπηρεσίεςαδυνατούνναπροστατεύσουντιςκαμένεςεκτάσειςαπόαλλαγή

Εικόνα 21. Παρουσίαση των αποκλίσεων στην καταγραφή καμένων εκτάσεων της περιόδου 1998-2017 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Πυροσβεστικού Σώματος και της Δασικής Υπηρεσίας

2.4.2 Στον τομέα της καταγραφής (και αποτύπωσης) των καμένων εκτάσεων:1.ΗΔασικήΥπηρεσίατατελευταίαχρόνιααποτυπώνειτιςκαμένεςδασικέςεκτάσειςμεαντικειμενικόκαι

ακριβήτρόπο(όπωςμπορείναδιαπιστωθείαπότιςδημοσιευμένεςσχετικέςπράξειςκήρυξηςαναδασωτέων),προκειμένουνατιςκηρύξειαναδασωτέες.Ηαποτύπωσηγίνεταιμεεργασίαπροσωπικούστοπεδίοκαιαξιοποίηση τηςσύγχρονης τεχνολογίας γεωεντοπισμού (χρήσησυσκευώνGPS/GNSS).Ωστόσοαυτέςσυλλέγονταιμόνοστιςκατάτόπουςυπηρεσίεςκαιδενκαταχωρούνταισεκεντρικόεπίπεδοσεψηφιακήβάσηδεδομένωνμεενιαίαμορφή.

2.ΤοΠΣπαρέχειαντίστοιχαπληροφορίεςγιατοσύνολοτωνκαμένωνεκτάσεωνκαιτιςκατηγορίεςχρήσης/κάλυψηςγηςχωρίςναπροσδιορίζειτοδασικόχαρακτήρατωνεκτάσεωνπουκαίγονται.

3.Γιακάποιαέτη(π.χ2011),κατέστηδυνατήηπρομήθειακατάλληλωνδορυφορικώνεικόνωνπολύυψηλής

7776


χρήσηςήπαράνομεςδραστηριότητες(π.χ.παράνομηυλοτόμηση,βόσκηση,συλλογήβιολογικούυλικού).ΠέρααπότηνέλλειψησυστηματικήςδιαχρονικήςπαρακολούθησηςτηςπορείαςεπαναφοράςκαιαποκατάστασηςτωνοικοσυστημάτωνπουπροαναφέρθηκεβασικόπρόβλημααποτελείκαιημηολοκλήρωσητουΔασολογίου.

4.Υπάρχειητάσηναεπιρρίπτεταιηευθύνηγιατιςπυρκαγιέςστηνευφλεκτικότητατωνδασοπονικώνειδών(π.χ.τωνμεσογειακώνπεύκων).Θαπρέπειναγίνεικατανοητόότιησύνθεσητηςβλάστησηςείναιαποτέλεσματωνκλιματικώνκαιεδαφικώνσυνθηκώντηςκάθεπεριοχήςκαιεπομένωςηενδεχόμενηπροσπάθειααλλαγήςειδώνμετάαπόπυρκαγιάθααποδειχτείάσκοπηκαιθαοδηγήσειστομέλλον,απόπλευράςευφλεκτικότητας,στηνπροηγούμενηκατάσταση.

5.Ηκοινήγνώμηκαιοιπολιτικέςπιέσειςοδηγούνσυχνάσεαυθαίρετεςκαιμαζικέςαναδασωτικέςπαρεμβάσειςχωρίςπρογραμματισμό,επιστημονικόσχεδιασμόκαιτεκμηρίωση.

6.Δενυπάρχειοικονομικήπρόβλεψη,μέτρακαιπρακτικέςγιαμεσοπρόθεσμηστήριξητωνδραστηριοτήτωνπουθίγονται(π.χ.αναστολήβόσκησης,μελισσοκομία)στιςκαμένεςπεριοχές.

2.5 Επιχειρήσεις Πολιτικής Προστασίας και ανθρωπιστικής βοήθειαςΈναπολύσημαντικόθέμαπουεγείρεταιμετάτιςτραγικέςεμπειρίεςτωντελευταίωνχρόνωνείναιτοανκαι

κατάπόσονοκρατικόςμηχανισμόςείναιέτοιμοςνααντιμετωπίσεικαταστάσειςκρίσεωνπουσυνδέονταιμεεπεισόδιαανεξέλεγκτωνπυρκαγιών,ταοποίαενδεχομένωςθααυξηθούνσεσυχνότητακαιδριμύτηταμέσασταεπόμεναχρόνια,καθώςταμηνύματααπότηνκλιματικήαλλαγήείναιεξαιρετικάδυσοίωναγιατιςχώρεςτουΕυρωπαϊκούΝότου,συμπεριλαμβανομένηςκαιτηςΕλλάδας.Ηθωράκισητηςχώραςέναντιτωνσχετικώνεπιπτώσεωντηςκλιματικήςαλλαγής,πρέπεινααποτελέσειπροτεραιότηταγιατηνπολιτεία,τόσογιατηνπροστασίακαιτηδιατήρησητουοικολογικούαποθέματος,όσοκαιγιατηστήριξητωνκατοίκωντωνπεριοχώνπουαπειλούνται.

Παράτηνεπαναλαμβανόμενηδιαπίστωσηγιαάμεσηαντιμετώπισητωνπροβλημάτωνστέγασης,υποστήριξηςκαιαποκατάστασηςτωνπυρόπληκτωνδενέχουνπροβλεφθείκαιθεσμοθετηθείκατάλληλοιμηχανισμοίπουθαενεργοποιούνταιμεσυστηματικότρόποσεπεριπτώσειςκρίσεωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.Στοπεδίοτηςπολιτικήςετοιμότηταςκαιικανότητας,εκτόςτωνλοιπώναναγκώνπουκαλείταινακαλύψειηπολιτείαμεταχύτητακαιαποτελεσματικότητα,ηδιαδικασίαχορήγησηςοικονομικήςαρωγήςαποτελείκομβικόσημείο.Ηαντιμετώπισητωνπροβλημάτωνπουδημιουργούνταισανσυνέπειατωνοικονομικώνκαταστροφώνμεγάληςέντασηςήέκτασηςπουοφείλονταιστιςπυρκαγιέςαντιμετωπίζεταιαπότηπολιτείαμεadhocδιαδικασίεςκαιπολιτικέςαποφάσειςόπωςηέκδοσηπράξεωννομοθετικούπεριεχομένου(πυρκαγιέςΗλείας2007-29/8/2007,πυρκαγιέςΑττικής2018-26/7/2018)γιακοινωνικέςπαροχέςκαιοικονομικέςενισχύσειςστουςπληγέντεςαπότιςπυρκαγιές.Ηλήψημέτρωνκαιαποφάσεωνυπόσυνθήκεςπίεσηςκαιηλανθασμένηήελλιπήςπληροφόρησηείναισοβαροίπεριοριστικοίπαράγοντεςστοέργοτηςταχείαςαποκατάστασηςτωνσυνθηκώνδιαβίωσηςτωνπληγέντων.

ΕίναιγεγονόςότιμετάτιςπυρκαγιέςτηςΑττικήςτου2018ηαντίδρασητηςπολιτείαςήτανπερισσότεροαποτελεσματικήκαιάμεσηαπόότιμετάτιςπολλαπλέςπυρκαγιέςτηςΠελοποννήσουτου2007.Βέβαιαηέκτασητωνδύοκρίσεωνείναισυγκρίσιμημόνοστοεπίπεδοτουαριθμούθυμάτωνκαθώςοιπυρκαγιέςτου2007είχανπολύμεγαλύτερεςεπιπτώσειςσεεπίπεδοοικονομίαςκαικοινωνικήςαποδιοργάνωσης.Μετάτο2007συστάθηκεμεΠΝΠτοΕιδικόΤαμείοΑντιμετώπισηςΕκτάκτωνΑναγκών,μεπρόεδροτονκύριοΠέτροΜολυβιάτητοοποίο

στησυνέχειακαταργήθηκετο2010(Ν.3895/2010άρθρο1παρ.γ).ΤοΤαμείοαντιμετώπισεπολλάπροβλήματααποτελεσματικότηταςκαιδιαφάνειαςστηδιαχείρισητωνπόρωνπουδιατέθηκανγιατηναποκατάστασητωνπληγέντωνκαιμπορείναχρησιμοποιηθείμόνογιατηνάντλησηδιδαγμάτωνλανθασμένηςδιαχείρισης.

Το2018τοκράτοςαντέδρασεστηφάσητηςαποκατάστασηςμετάτιςπυρκαγιέςτης23/7/2018στηνΑττικήμεένασυνολικόπλαίσιοκαιμηχανισμόπουορίστηκεμεΠΝΠστοΦΕΚ138Α’της26/7/2018.Γιατηναποκατάστασητωνκατοικιώνπουκαταστράφηκανπροβλέφθηκεfasttrackδιαδικασίαγιατηχορήγησηβεβαίωσηςπριντηνανάρτησητωνυπόανάρτησηδασικώνχαρτώντηςπεριοχήςηοποίαβρίσκοντανσεεξέλιξηκαιθααπαιτούσεχρονοβόρεςδιαδικασίες.Παρ’όλααυτά,οιγραφειοκρατικέςαπαιτήσειςείναιδυσανάλογεςμετιςδυνατότητεςτηςκατάστασηςτωνπυρόπληκτωνκαιοιδιαδικασίεςγιατηναποκατάστασητωνζημιώντείνουνακόμηναχρονίζουν.Συμπερασματικάοιπρόνοιεςγιατιςπεριοχέςκαιτουςπληθυσμούςπουπλήττονταιαπότιςπυρκαγιέςθαήτανχρήσιμοναπροβλέπονταιεκτωνπροτέρωνκαιναμηναποτελούναντικείμενοad-hocαντιμετώπισηςαπότηνπολιτείαμετάαπόκάθεπυρκαγιά.

ΗανθρωπιστικήβοήθειακαιηπολιτικήπροστασίαλειτουργούνσυμπληρωματικάμετηχορήγησητηςανθρωπιστικήςβοήθειαςκαιστοεπίπεδοτηςΕ.Ε.γιατηνάμεσηκαιαποτελεσματικήαντιμετώπισησυγκεκριμένωναναγκώνστηνπερίπτωσηεκτεταμένωνκαταστροφών.ΗνομικήβάσηγιατηνπαροχήανθρωπιστικήςβοήθειαπαρέχεταιμέσωτηςΣυνθήκηςτηςΛισαβόνας.Ηπαροχήσχετικήςβοήθειαςαπότηνπλευράτηςελληνικήςπολιτείαςδενείναιοργανωμένησεαντίστοιχοβαθμόαλλάυποκαθίσταταιαπότηναλληλεγγύητωνπολιτών,τωνγειτονικώνκαιφιλικώνκρατώνόπωςκαιευρωπαϊκώνκαιδιεθνώνοργανισμών.

Ηαλληλεγγύητωνπολιτώνκαιηανταπόκρισηστιςανάγκεςτωνπληγέντωναπότιςπυρκαγιέςμετηνπαροχήειδώνπρώτηςανάγκης,φαρμάκων,τροφίμωνμακράςδιαρκείας,ειδώνπροσωπικήςυγιεινήςκ.λπ.εκδηλώνεταιμέσωοργανισμώνκαιυπηρεσιώντωνΟΤΑ,τωνκομμάτων,κοινωνικώνφορέωνκαιεπαγγελματικώνσωματείωναλλάκαιιδιωτώνκαιεταιρειώνστοπλαίσιοτηςΚοινωνικήςΕταιρικήςΕυθύνης,έχειαποδειχθείότιείναιάμεσηκαιαποτελεσματικήανκαιστηρίζεταιπερισσότεροστηναυτοοργάνωση,τηνευαισθησίακαιτηνεθελοντικήσυμμετοχήτωνπολιτώνπαράστονσχεδιασμόκαιτηνοργάνωσητηςπολιτείας.ΤαΜΜΕπαίζουνσημαντικόρόλοστηνκινητοποίηση,ενημέρωσηκαιτηνυποστήριξητουσυντονισμούτωνδράσεωναυτών,οοποίοςτυπικάγίνεταιαπότονδιοικητικόμηχανισμότηςΠεριφέρειας.Είναιγεγονόςότιλόγωελλιπούςσυντονισμούοιπροσφορέςαυτέςδεναντιστοιχούνστιςανάγκεςγιατηστήριξηκαιαποκατάστασητωνπληγέντωνκαθώςοιαποστολέςγίνονταικατάκανόνααυθόρμηταμεαποτέλεσματηνυπερπροσφοράκάποιωναναγκαίωνειδώνκαιτηνέλλειψηάλλων.Ενδεικτικόείναιότι,λίγεςμέρεςμετάτηφωτιάστοΜάτι,ηΚΕΔΕέκανεέκκλησηγιαδιακοπήστηναποστολήειδώνπρώτηςανάγκης,λόγωυπερπροσφοράςαπότουςπολίτεςΠρέπειναεπισημανθείλοιπόνότιδενυπάρχεισυγκεκριμένονομικόκαιθεσμικόπλαίσιογιαταθέματαδιαχείρισηςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςκαιαλληλεγγύηςγιατηστήριξηκαιαποκατάστασητηςκαθημερινότηταςτωνπληγέντωνμετάαπόκαταστροφικέςπυρκαγιές.

ΣύμφωναμετηΥΑ1299/2003 (ΦΕΚ423Β’) τοΥπουργείοΥγείαςυποχρεούταινασυντάσσεισχέδιοαντιμετώπισηςέκτακτωναναγκώνκαιπαροχήςαρωγήςστουςπληγέντες.ΗσχετικήδραστηριότηταυλοποιείταιαπότοΕθνικόΚέντροΚοινωνικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ),οργανισμότουΥπουργείουΥγείας,κατόπινεντολήςτουΕθνικούΚέντρουΕπιχειρήσεωνΥγείας(ΕΚΕΠΥ).ΤοΕΚΚΑδιαθέτειμέσαγιατηνψυχοκοινωνικήυποστήριξητωνπληγέντωνκαιτηνπερίθαλψηευπαθώνομάδωντουπληθυσμού.Μεριμνάγιατηδιασφάλισηκαιδιατήρηση

7978


τωναναγκαίωνποσοτήτωνφαρμάκων,σκηνώνκαικλινοσκεπασμάτωνταοποίαθαδιατεθούνστονπληγένταπληθυσμόσεμιαέκτακτηανάγκη.Παράλληλα,δημιουργείτιςαναγκαίεςκατάτηνκρίσητουυποδομέςγιατοσυντονισμότηςπαροχήςυπηρεσιώνκοινωνικήςστήριξηςκαιτηνπαροχήεξειδικευμένωνυπηρεσιώνσεάτομα,οικογένειεςκαιομάδεςπουπεριέρχονταισεκατάστασηέκτακτηςανάγκης.ΤοΕΚΕΠΥσυντονίζειτουςφορείςπουέχουντηνευθύνηγιατηνυλοποίησηδράσεωνσχετικάμετηναντιμετώπισηέκτακτωνσυνθηκώνπουαφορούνστηδημόσιαυγείακαιστοχώροτηςυγείαςγενικότερακαικαθορίζειεπακριβώςτιςαρμοδιότητεςτωνεμπλεκόμενωνφορέωνσεκαταστάσειςκρίσης.(παρ.3,4,5άρθρο15Ν.3370/05).Παράταύταδενυπάρχειειδικόςσχεδιασμόςγιαταθέματαψυχολογικήςστήριξηςπουνααφορούντιςπυρκαγιέςοοποίοςθαβοηθούσεστηβελτιωμένηπαροχήσχετικώνυπηρεσιώνστουςπληγέντες.

Εντούτοιςσημαντικάκενάταοποίακαλύπτονταιμεad-hocαποφάσειςοργανισμώνκαιυπηρεσιώνκαιυποστήριξηαπόεξειδικευμένουςμηκυβερνητικούςφορείςόπωςοΕΕΣ(ΤομέαςΚοινωνικήςΠρόνοιας)παρουσιάζονταιστηνψυχολογικήυποστήριξητωνσυγγενώνθυμάτων,ευάλωτωνομάδωντουπληθυσμού(ηλικιωμένοι,παιδιάκαιγυναίκες)καιτωνπυρόπληκτωνπουέχουναπωλέσεισημαντικάπεριουσιακάστοιχείασανσυνέπειακαταστροφικώνπυρκαγιών.Αντίστοιχαυπάρχουνανάγκεςγιατηνεπιδημιολογικήεπιτήρησητωνπεριοχώνπουπλήττονταικαιτηδιασφάλισητηςπροστασίαςτηςδημόσιαςυγείας.Ηπαροχήοδηγιώνπροςστουςπολίτεςαπόέγκυρουςοργανισμούςκαιυπηρεσίεςγιαταμέτραπροφύλαξηςκαιπροστασίαςτηςδημόσιαςυγείαςθαπρέπειναεκπορεύονταισυστηματικάκαιοργανωμένααπόεξουσιοδοτημένουςφορείς(π.χ.ΚΕΕΛΠΝΟ,ΕΚΕΠΥ)καιτοσχετικόπληροφοριακόυλικόναείναιπροσβάσιμοστουςπολίτεςμέσωενόςκεντρικούκαναλιούενημέρωσηςσεσυνεργασίαμετηνΓΓΠΠ.

Επίσηςδενυφίσταταιένακατάλληλασχεδιασμένοδίκτυοσημείωνκαιχώρωνκαταφυγήςκαιπροστασίαςγιατηνάμβλυνσητωνπροβλημάτωντηςδιακινδύνευσηςτηςζωήςτωνπολιτώνσεπεριοχέςπουπλήττονταιαπόκαταστροφικέςπυρκαγιές.Ηυποδομήαυτή,πουδενυφίσταταισήμερα,μπορείναείναιανάλογημετιςανάγκεςκαιάλλωνκινδύνωναλλάστηνπερίπτωσητωνπυρκαγιώνέχειμεγαλύτερησημασίακαιανάγκησχεδιασμούλόγωτουιδιαίτερουπεριβάλλοντος(ορατότητα,καπνός,υψηλέςθερμοκρασίες)πουδημιουργείταιστιςπεριοχέςπουβρίσκονταιστηνπορείαεξάπλωσηςτηςπυρκαγιάς.

2.6 Θεωρητική εκπαίδευση και πρακτική άσκηση στη διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου

ΣταΔασολογικάΤμήματατηςτριτοβάθμιαςεκπαίδευσηςτηςχώρας,παρέχονταιστουςφοιτητέςμαθήματασχετικάμετηνολοκληρωμένηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασωνκαιυπαίθρου,κυρίωςόσοναφοράτονοικολογικόρόλοτους,τηνπρόληψήτουςκαιτημεταπυρικήδιαχείρισήτους.ΩστόσοπρέπεινασημειωθείπωςστηνπλειονότητατωνΤμημάτωναυτών,διαπιστώνεται(ιδίωςτατελευταίαχρόνια),σημαντικήυποστελέχωσηκαιελλείψειςαναφορικάμετηδιδασκαλίατωνσχετικώνμαθημάτωναπόΔιδακτικόΕρευνητικόΠροσωπικόμεμεταπτυχιακέςσπουδέςκαισυναφέςγνωστικόαντικείμενοστις“ΔασικέςΠυρκαγιές”.

ΣτοπρόγραμμασπουδώντωνΤμημάτωναυτώνπεριλαμβάνονταιεπίσηςγενικότερεςγνώσειςκαιεκπαίδευσησεεπιστημονικάαντικείμενα(δασικήδιαχείριση,μετεωρολογία,τοπογραφία,οικολογία,ΓΣΠ,τηλεπισκόπηση,κ.λπ.),πουείναιχρήσιμακαιστηδιαχείρισητωνπυρκαγιών(νασημειωθείότιαντίστοιχαγνωστικάαντικείμεναδιδάσκονταικαισεάλλαΤμήματακαιΣχολέςτηςτριτοβάθμιαςεκπαίδευσης).Όσοναφοράτηδασοπυρόσβεσηόμως,οιγνώσειςπουπροσφέρονταιείναικυρίωςθεωρητικές,μεκάποιαπρακτικάστοιχεία(π.χ.επισκέψεις

σεκάποιοπυροσβεστικόσταθμό,επίδειξηπυροσβεστικούοχήματοςκαιλειτουργιώντου,επίσκεψησεβάσηεναερίωνμέσων,κ.λπ.).

Ωστόσο,πρέπεινατονισθείότιηπρακτικήκατάρτισησεθέματακαταστολήςτωνπυρκαγιών,ειδικάσταΤεχνολογικάΙδρύματατηςχώρας,υστερείλόγωέλλειψηςπροσωπικούκαιεκπαιδευτικώνμέσων.

ΌσοναφοράτοΠυροσβεστικόΣώμα,ηεκπαίδευσητωνστελεχώντουγίνεταιαπότηνΠυροσβεστικήΑκαδημίαπουπεριλαμβάνειτιςΣχολές:

•ΣχολήΑνθυποπυραγών•ΣχολήΑρχιπυροσβεστών•ΣχολήΠυροσβεστών•ΣχολήΠυροσβεστώνστηνΠτολεμαΐδα•ΣχολήΕπιμόρφωσης&Μετεκπαίδευσης•ΕθνικήΣχολήΠολιτικήςΠροστασίας(ΕΣΠΟΠ)

ΤοπρόγραμμασπουδώνστησχολήΑνθυποπυραγώντηςΑκαδημίαςτουΠυροσβεστικούΣώματοςδενδίνειιδιαίτερηέμφασηστιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου,ωςθαόφειλε,κάτιπουσεμεγάλοβαθμόεξηγείταιαπότοεύροςτουαντικειμένουτουΠΣκαιεπομένωςτονμεγάλοαριθμόαντικειμένωνπουπρέπειναδιδαχτούν.Αυτόαποτυπώνεταιστηνύπαρξηστοπρόγραμμασπουδώνενόςμόνοσχετικούμαθήματοςδιάρκειαςενόςεξαμήνου(τοοποίομάλισταεισήχθησχετικάπρόσφατα)καιστοσχετικάπεριορισμένοεκπαιδευτικόυλικόπουδιατίθεται.

2.7 Κατανομή προϋπολογισμού και αποδοτικότητα συστήματος Είναικοινήπεποίθησηότιστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,κατάκανόνα,μεγαλύτερες

πιστώσειςβοηθούνσεβελτίωσητηςαποτελεσματικότητας.Όμως,όπωςέχειγίνειαντιληπτόαπόταόσααναφέρθηκανπαραπάνω,ηπολυπλοκότητατουφαινομένουκαιοιπροεκτάσειςτουδενεπιτρέπουνμιατόσοαπλοϊκήσυσχέτιση.‘Όπωςπροκύπτειαπόταδιαθέσιμαστοιχεία,ουπερδιπλασιασμόςτωνδιατιθεμένωνπιστώσεωνστηχώραμαςκατάτηντελευταίαεικοσαετίαδενείχεσανσυνέπειακαλύτερααποτελέσματαόσοναφοράτηνκαμένηέκτασηήτημείωσητωνκαταστροφών.Σεσυνέχειαλοιπόντωνπαραπάνωαναφορών,πρέπειναεπισημανθούνορισμένεςαδυναμίεςσεσχέσημετηνοικονομικήπλευράτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνπουοδήγησανσεαυτότοαπογοητευτικόαποτέλεσμα.

Αρχικά,δενέχειυπάρξειμιαολοκληρωμένημελέτη(μεβάσητουπάρχονσύστημα)πουνακαθορίζειτοελάχιστο,τοιδανικόκαιτομέγιστοεπίπεδοπροϋπολογισμού,πουαξιοποιούμενοςκατάλληλαθαμπορείναεπιτύχειένακαθορισμένοεπίπεδοαποτελέσματος(π.χ.ετήσιαμέσηκαιγόμενηέκταση).Μιατέτοιαοικονομοτεχνικήμελέτηθαείναιαπαραίτητηγιαναυλοποιηθούνμεορθολογικότρόποοιπροτάσειςτηςπαρούσαςμελέτης.Προφανώςπρέπειναυπάρχειάμεσησύνδεσημεταξύτουτελικούσχήματοςοργάνωσηςκαιτηςοικονομοτεχνικήςμελέτηςκαθότιητελευταίαθαπρέπεινακαταλήξεισετεκμηριωμένεςεκτιμήσειςωςπροςτωνπροϋπολογισμότωνεμπλεκόμενωνφορέωνκαιτωνδράσεωνπρόληψηςκαταστολήςκαιαποκατάστασης.

Σεσυνέχειατηςανωτέρωέλλειψης,οιδιατιθέμενεςπιστώσειςγιατηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουορίζονταιωςπροςτοσυνολικόύψοςκαικατανέμονταιχωρίςσαφήαντικειμενικάκριτήρια,μεβάσηυποκειμενικέςπροσεγγίσεις/αντιλήψειςπολιτικώνστελεχών,συγκυρίεςόπωςπολιτικέςπιέσειςγιαπροσλήψειςμεκοινωνικάκριτήρια,πίεσηπροερχόμενηαπόκαταστροφές,συσχετισμοίδυνάμεωνκαιεπιρροήςφορέων,οικονομικήδυσπραγίατουκράτους,κ.λπ..

8180


Ενώμετάτοτέλοςκάθεαντιπυρικήςπεριόδουπαρουσιάζεται,απότηνπλευράκυρίωςτουΠυροσβεστικούΣώματος,έναςεπιχειρησιακόςαπολογισμός,ταδιαθέσιμαοικονομικάστοιχείαείναιελάχισταχωρίςναγίνεταικάποιααξιολόγηση/συσχέτισημετοαποτέλεσμα.Γενικάδενυπάρχουνδιαθέσιμααπολογιστικάοικονομικάστοιχείαούτεανάπυρκαγιάούτεανάφορέαέτσιώστεναμπορείναγίνειεκτίμησητηςαποδοτικότηταςτουυπάρχοντοςσυστήματος.

Ιδιαίτερασημαντικόπρόβλημα,όπωςπροαναφέρθηκε,είναιτοπολύυψηλόκόστοςτηςκαταστολήςτωνπυρκαγιώνκυρίωςεξαιτίαςτουμεγάλουκόστουςτων(ιδιωτικών)εναέριωνμέσωνδασοπυρόσβεσηςκαιτηςεξάρτησηςτουμηχανισμούτηςκαταστολήςαπόαυτά.Ταχρήματαπουέχουνδαπανηθείγιαταμέσααυτάέχουνπιθανότατασυμβάλειστονακαθυστερήσουνσεπολύμεγάλοβαθμό,οεφοδιασμόςτωνδασοπυροσβεστώνμετοναπαραίτητοεξοπλισμόπροσωπικήςπροστασίας,ηπρομήθειαμέσωνκαιεργαλείωνδασοπυρόσβεσης,ηουσιαστικήβελτίωσητηςεκπαίδευσηςστηδασοπυρόσβεση,ηυιοθέτησηκαιεπιχειρησιακήεφαρμογήτεχνολογικώνσυστημάτωνγιατηνυποστήριξηλήψηςαποφάσεωνκλπ.

Τουψηλόκόστοςτηςδασοπυρόσβεσηςέχειεπίσηςλειτουργήσεισεβάροςτωνδιατιθέμενωνπιστώσεωνγιατηνπρόληψη.Ησυστηματικήπριμοδότησητηςκαταστολήςμεδεδομένητηνυποχρηματοδότησητηςπρόληψης,όπωςγίνεταιαπότουπάρχονσύστημαείναιεπιστημονικάκαιεπιχειρησιακάγνωστόότιμπορείναοδηγήσεισεμειωμένηαποδοτικότητατηςσυνολικήςχρηματοδότησηςπουδιατίθεταιγιατηδιαχείρισητωνπυρκαγιών.Στημειωμένηχρηματοδότησητηςπρόληψηςόμωςπρέπειναπροστεθούντρίαακόμησημαντικάπροβλήματα:

1.Χωρίςτηνύπαρξηαντιπυρικώνσχεδίωνπρόληψηςσετοπικόεπίπεδοηκατανομήπιστώσεωνγίνεταιουσιαστικάαυθαίρετα.

2.ΟιπιστώσειςγιαέργαπρόληψηςκατευθύνονταικυρίωςστουςφορείςτηςΤοπικήςΑυτοδιοίκησης(ΟΤΑ),ενώηχρηματοδότησητηςΔασικήΥπηρεσίαείναιυποτυπώδης.

3.Δενυπάρχειουσιαστικόςαπολογισμός,παρακολούθησηκαιαξιολόγησητουτρόπουμετονοποίοαξιοποιούνταιοιπιστώσειςπουδίδονταιαπότηΓΓΠΠστουςΟΤΑγιαέργαπρόληψης.

Συμπερασματικά, είναι απαραίτητο να γίνουν σημαντικά βήματα βελτίωσης ώστε να αυξηθεί ηαποδοτικότητακαινααξιοποιηθούνκαλύτεραοιδιατιθέμενεςπιστώσειςγιατηνεπίτευξητουβέλτιστουδυνατούαποτελέσματος.

2.8 Εθελοντικές οργανώσεις και πυρκαγιές δασών και υπαίθρουΣτοαντικείμενοτωνδασικώνπυρκαγιώνδραστηριοποιούνταιτρειςτύποιεθελοντικώνοργανώσεωνκαι

συγκεκριμέναοιεθελοντέςτουΠΣ,οιεθελοντέςτηςΠολιτικήςΠροστασίαςτωνΟΤΑκαιαυτόνομεςεθελοντικέςομάδες.

2.8.1 Εθελοντές Πυροσβεστικού ΣώματοςΟιεθελοντέςτουΠΣ(1748άτομα)εκπαιδεύονταιαπότοΣώμαχωρίςόμωςνατουςπαρέχεταιοκατάλληλος

εξοπλισμός(σημειωτέονότιαυτήτηστιγμήλειτουργούν21ΕθελοντικέςΠυροσβεστικέςΥπηρεσίεςσύμφωναμετηκείμενηΝομοθεσία).ΗσυμμετοχήτουςστοέργοτηςκατάσβεσηςδεναναγνωρίζεταιουσιαστικάούτεπρακτικάκαιορόλοςκαιηεμπλοκήτουςστηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουεπαφίεταιστονεκάστοτεΔιοικητήτηςτοπικήςΠυροσβεστικήςΥπηρεσίας.ΣτηνπλειονότητατηςχώραςδενεφαρμόζεταιεπιχειρησιακάοθεσμόςτωνεθελοντικώνκλιμακίωντουΠΣκαιδενέχουνσυσταθείοργανωμένατααντίστοιχα

κλιμάκια.ΤοπαρόννομικόπλαίσιοδενέχειτηνευελιξίακαιτιςπροβλέψειςγιαναυποστηρίξειτηνευρύτερησυμμετοχήτωνπολιτώνστιςτάξειςτουΠΣ.Δενυπάρχει,δηλαδή,πρόβλεψηγιατουςανθρώπουςοιοποίοιεπιθυμούνναπροσφέρουνχωρίςναείναιστηνπρώτηγραμμή,αλλάσεάλλουςυποστηρικτικούςκαιοργανωτικούςρόλους(όπωςστελέχωσηπυροφυλακείων,υπηρεσίατηλεφωνείου,διοικητικήμέριμνακ.ά.),οιοποίοιόμωςείναιεξίσουσημαντικοί.Επιπλέον,αποκλείειτηνπιθανότητααξιοποίησηςεθελοντώνεποχικήςαπασχόλησης,οιοποίοιθαμπορούνναενεργοποιούνταιμόνοστηδιάρκειατωναντιπυρικώνπεριόδων.

2.8.2 Εθελοντές της ΓΓΠΠΛειτουργούνστοπλαίσιοτωνΟΤΑ.Δενυπάρχεικαμίαδιαδικασίααξιολόγησήςτουςσεθέματαεκπαίδευσης

καιπιστοποίησήςτουςούτεκαιουσιαστικάκριτήριαγιατηνένταξήςτουςσταΜητρώατηςΓΓΠΠ.Ηεκπαίδευσηδενέχειενιαίοχαρακτήρακαιμπορείναπραγματοποιείταιαπόπληθώραφορέων(ΠΣ,ΕΜΑΚ,ΕΚΑΒ,ΕλληνικόΕρυθρόΣταυρό,τηνΕλληνικήΟμάδαΔιάσωσης,Δασαρχεία,τοπικέςΔιευθύνσειςΠολιτικήςΠροστασίας,ΟΤΑ,).Ηέλλειψηενόςενιαίουπλαισίουεκπαίδευσηςκαιπιστοποίησηςκαθιστάεξαιρετικάδύσκολητησυνεργασίατωνεμπλεκόμενωνφορέωνκαθώςδενυπάρχεικοινόπρότυπουπότοοποίοενεργείοκάθεφορέαςσεπερίπτωσηπυρκαγιάς.Δενυπάρχειθεσμοθετημένηηδιαδικασίαεπιχειρησιακήςένταξήςτουςστηδιαχείρισητωνδασικώνπυρκαγιών.Βάσειτουάρθρου14τουνόμου3013/2002,προβλέπεταιασφαλιστικήκάλυψηγιατουςεθελοντέςπουείναιενταγμένοιστομητρώοτηςΓΓΠΠσεπερίπτωσητραυματισμούκατάτηνεκτέλεσητωνκαθηκόντωντους.Παρ’όλααυτά,δενέχειεκδοθείΚοινήΥπουργικήΑπόφασηηοποίαναεξειδικεύειτηνπαραπάνωπρόβλεψη,σύμφωναμετοάρθρο118τουΝ.4049/2014.Ημηθεσμοθέτηση(ΥΑκαιΚΥΑ)τωνρυθμίσεωνγιατουςεθελοντέςτηςΓΓΠΠόπωςρητάαναφέρεταισεόλαταεδάφιατουάρθρου118τουΝ.4049/2014έχειουσιαστικάοδηγήσεισεμεγάλαπροβλήματαστηνορθολογικήκαιενεργήεμπλοκήτουςστηδιαχείρισητωνδασικώνπυρκαγιών.Παρατηρούνταιμεγάλεςκαθυστερήσειςστηλήψητηςετήσιαςεπιχορήγησης,προβλήματαστηναγοράσυγκεκριμένουαναγκαίουεξοπλισμούκαικαθυστέρησηπληρωμώνσεπρομηθευτές.ΠολλοίΟΤΑλαμβάνουνετησίωςχρήματαγιαδράσειςπολιτικήςπροστασίαςαπόταοποίαελάχισταήκαικαθόλουδιατίθενταιγιααυτούςτουςσκοπούς.ΟΚώδικαςΔήμωνκαιΚοινοτήτωνδενπροβλέπειτηνάμεσηοικονομικήενίσχυσηεθελοντικώνομάδων,πληντωνπολιτιστικώνκαιαθλητικώνσυλλογών,δημιουργώνταςέτσιεπιπρόσθετεςδυσκολίεςστηναπόκτησηκαιαναβάθμισηυλικοτεχνικούεξοπλισμούκαικάλυψηςπαγίωνεξόδωνγιατουςσυλλόγουςδασοπροστασίας/δασοπυρόσβεσηςπουσυνδέονταιμετουςΟΤΑ.ΔενυπάρχεικαμιάθεσμικήπρόβλεψηγιατησυμμετοχήτωνεθελοντικώνομάδωντηςΓΓΠΠσεθέματαπρόληψηςήστοπλαίσιοτωνπροκατασταλτικώνενεργειών(περιπολίες,έγκαιρηπροειδοποίηση)καιησυμμετοχήτουςπεριορίζεταιμόνοκατάτηνκαταστολήτωνπυρκαγιών.

2.8.3 Αυτόνομες εθελοντικές ομάδες (Ομάδες έρευνας και διάσωσης, κυνηγετικοί και ορειβατικοί σύλλογοι κ.λπ.)

Δρουναυτόνομαχωρίςθεσμικόρόλοκαιπολλέςφορέςχωρίςσυντονισμόσεόλητηδιαδικασίατηςκαταστολήςτωνπυρκαγιών,γεγονόςπουδημιουργείπολλέςφορέςπροβλήματαστιςδυνάμειςπουεπιχειρούνστομέτωπο.

Ηεκπαίδευσητουςσεθέματαπρόληψηςκαικαταστολήςτωνπυρκαγιώνθαμπορούσεναενισχύσειτηναποτελεσματικότητακαιτηνπροσφοράτουςστοναντιπυρικόαγώνα.Ωστόσο,ορόλοςτουςοφείλειναείναιεπικουρικόςκαιουδέποτεναεπιχειρούνστομέτωποτηςπυρκαγιάςαυτόνομακαιχωρίςστενήεπιτήρηση.

82 83

Κ ΕΦΑΛΑ Ι Ο Τ Ρ Ι Τ Ο

2.9 Συμπεράσματα για τα βαθύτερα αίτια των πυρκαγιών δασών και υπαίθρουΠαρότι,όπωςαναφέρθηκεαναλυτικάπαραπάνω,υπάρχειμιασειράαπόπερισσότεροήλιγότεροπροφανή

αίτιαγιατηνκατάστασηπουβρίσκεταισήμεραηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδασανβαθύτερααίτιαγιατοπρόβλημαμπορούνναθεωρηθούν:

1.Ηαπουσία ενός εθνικού επιστημονικού,συντονιστικούφορέαγια τονσχεδιασμόπολιτικήςκαιστρατηγικήςγιατηνπροστασίατωνδασώναπότιςπυρκαγιέςοοποίοςνασυνδέεταιμετηνεπιχειρησιακήπράξη.

2.ΗέλλειψηενιαίουΕθνικούΣχεδίουΠροστασίαςαπότιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουτοοποίοναολοκληρώνειτιςαρμοδιότητεςκαιτορόλοόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνσταθέματατηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.

3.Ηδιάσπασητουολοκληρωμένουσχεδιασμούτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνσεαπομονωμένεςκαιασύνδετεςδράσειςείτεπρόληψηςείτεκαταστολής,δημιουργώνταςσυντεχνιακάκαιυπηρεσιακάσιλό.

4.ΗέλλειψηκλίματοςκαιπνεύματοςσυνεργασίαςανάμεσαστουςεμπλεκόμενουςφορείςκαιυπηρεσίεςκαιιδιαίτεραμεταξύΠυροσβεστικούΣώματοςκαιΔασικήςΥπηρεσίας.

5.Ηκαταφανήςπριμοδότησητηςκαταστολήςσεσχέσημετηνπρόληψητόσοσεεπίπεδοστρατηγικήςόσοκαισεεπίπεδοχρηματοδότησης.

6.ΗεξαφάνισητηςπρόληψηςμέσωτηςυποχρηματοδότησηςτωνέργωνπουτηναφορούνκαιτηναποδόμησητηςκάθετηςοργάνωσηςτηςΔασικήςΥπηρεσίαςηοποίαθαυποστήριζετονσυντονισμότουέργουτηςπρόληψηςτωνπυρκαγιώνσεεθνικόεπίπεδο.

7.Οιπολιτικέςπαρεμβάσειςπουδενσυνδυάζονταιμεεπιστημονικήτεκμηρίωσητωναντίστοιχωνεπιλογών(όπωςημεταφοράτηςδασοπυρόσβεσηςμετον.2612/1998).

8. Η έλλειψη επαγγελματικής και πιστοποιημένης εκπαίδευσης του προσωπικού για την κάλυψηεπιχειρησιακώνρόλωνδιοίκησηςτωνεπιχειρήσεωνδασοπυρόσβεσης.

9.Τοχαμηλόεπίπεδοσυντονισμούγιατηναντιπυρικήπροστασίατωνδασώνκαιειδικότεραστηφάσητηςκαταστολής.

10.Ηδιαχρονικήαύξηση(τελευταίεςδεκαετίες)τηςσυνέχειαςκαιτουφορτίουτηςδασικήςκαύσιμηςύληςσανσυνέπειατηςεγκατάλειψηςκαιτηςυποχρηματοδότησηςτηςδιαχείρισηςτωνδασών.

11.Ηυπερβολικήεξάρτησητουσυστήματοςδασοπυρόσβεσηςαπόταεναέριαμέσα.12.Ημεταφοράπρακτικώνπυρόσβεσηςαστικώνπυρκαγιώνστιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.13.Ηστρεβλήαντίληψητηςυπερβολικήςείτεπροστασίαςείτεκαταστολήςστηδιαχείρισητουπροβλήματος

πουοδηγείστοπαράδοξοτωνμεγάλωνπυρκαγιών.14.Τομοντέλοοικονομικήςανάπτυξηςπουαντιλαμβάνεταιτονδασικόχώροωςγεωτεμάχιοκαιόχιως

παραγωγικόπόρο15.Ηέλλειψηαντίληψηςτουκινδύνουπυρκαγιάςστηζώνημείξηςδασών-οικισμώνκαικυρίως16.Οαποκλεισμόςτηςεπιστημονικήςγνώσης,τηςκαινοτομίαςκαιτηςτεχνολογίαςαπότηνεπιχειρησιακή

πράξητηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ Γ Ι Α Τ Η Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ι Κ Η Ο Ρ Γ Α Ν Ω Σ Η Τ Η Σ Δ Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Η Σ Τ Ω Ν Π Υ Ρ Κ Α Γ Ι Ω Ν Δ Α Σ Ω Ν Κ Α Ι Υ Π Α Ι -Θ Ρ Ο Υ Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α

3.1 Γενικό πλαίσιο προτάσεωνΜεβάσηταπροαναφερθέντακαθίσταταισαφήςηανάγκηαλλαγήςτηςστρατηγικήςδιαχείρισηςτων

πυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα.Γιατοσκοπόαυτό,απαιτείταιηλήψητόσοθεσμικώνκαινομοθετικώνμέτρωνόσοκαιηανάληψηδράσεωνστουςτομείςτηςπρόληψηςκαιτηςκαταστολήςπουθαεξασφαλίζουντηβελτιστοποίησητηςαντιμετώπισήςτωνπυρκαγιών,τηνελαχιστοποίησητωνσυνεπαγόμενωνζημιώνκαιτημείωσητουκόστουςτηςδασοπυρόσβεσης.

ΣτοκεφάλαιοαυτόδιατυπώνονταιαναλυτικάπροτάσειςπουμετηνυλοποίησήτουςηΕπιτροπήεκτιμάότιθασυμβάλουνστηνεπιτυχήδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα.

Ηπροσέγγισηγιατηνπαρουσίασητωνπροτάσεωνπουακολουθούνείναι:1.Αρχικά,γίνεταιπαράθεσητωνβασικώναρχώνκαιτωνεπιστημονικώνδιαπιστώσεωνπουτεκμηριώνουν

τιςπροτάσειςπουδιατυπώνονται.2.Στησυνέχεια,περιγράφονταιηδιάρθρωσηκαιταβασικάχαρακτηριστικάενόςεπιτελικούοργανισμού

γιατοσυντονισμότηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουβασίζονταιστιςπαραπάνωαρχέςκαιστηναξιολόγησητωναδυναμιώνπουέχουνεντοπιστείκαιπεριγράφονταισταπροηγούμενακεφάλαιατηςπαρούσαςέκθεσης.

3.Τέλος,οιπροτάσειςεξειδικεύονταιμεδέσμησυγκεκριμένωνμέτρωνπουπαρουσιάζονταισεμεγαλύτεροβάθοςκαιμεπερισσότερεςλεπτομέρειεςόπουαυτόείναιιδιαίτερασημαντικόή/καιεφικτό.

3.2 Βασικές αρχές και διαπιστώσειςΟιπυρκαγιέςδενείναιδυνατόναεξαλειφθούνπλήρωςσταμεσογειακάδασικάοικοσυστήματακαθώς,

στηφυσικήτουςσυχνότητα,αποτελούνσημαντικόπαράγονταγιατηλειτουργίατους.Επομένως,στόχοςενόςσύγχρονουσυστήματοςδιαχείρισηςδενείναιηεξάλειψητωνπυρκαγιώναλλάημείωσητηςεπικινδυνότητάςτουςκαιτωνκαταστροφώνπουενδέχεταιναπροκαλέσουν.

Στοπεδίοτηςμηχανικήςκινδύνου(riskengineering),οόροςεπικινδυνότητααντιπροσωπεύεταιαπότονσυνδυασμότηςπιθανότηταςενόςγεγονότοςκαιτουαναμενόμενουαντίκτυπου,οοποίοςτυπικάεκφράζεταιμετιςσυνέπειεςκαιτιςβλάβεςπουενδέχεταιναπροκαλέσει.Ειδικάγιατιςδασικέςπυρκαγιέςηπιθανότηταταυτίζεταιμετονκίνδυνοκαιτοενδεχόμενοτηςεκδήλωσήςτουςείτεαυτόοφείλεταισεφυσικάείτεσεανθρωπογενήαίτια.Οαντίκτυποςαφοράτιςβλάβεςήτιςκαταστροφέςπουμπορείναπροκαλέσουνοιπυρκαγιέςκαιείναισυνάρτησητωναξιώνπουκινδυνεύουν(ανθρώπινεςζωές,κατοικίες,υποδομές,αγροτικέςκαλλιέργειες,δασικόπεριβάλλον),τουβαθμούτηςέκθεσήςτουςστονκίνδυνοκαιτωνχαρακτηριστικώντηςπυρκαγιάς(αναμενόμενησυμπεριφορά)πουπροσδιορίζουνσεποιοβαθμόμπορείναπροκληθούνζημιέςήαρνητικέςσυνέπειες,αλλάκαιποιαείναιηδυνατότητααντιμετώπισήςτουςέτσιώστενααποφευχθούνήναπεριοριστούνοιεπιπτώσεις.

8584

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Τ Ρ Ι Τ Ο

Είναισημαντικόναεπαναλάβουμεότισεφυσικέςσυνθήκεςοιπυρκαγιέςείναιοικολογικόςπαράγονταςδιαμόρφωσηςτουμεσογειακούτοπίουπουαναλαμβάνεινααποκαταστήσειτηνισορροπίατουκύκλουτωνθρεπτικώνσυστατικώνκαιναεξασφαλίσειτηφυσικήαναγέννηση,διαδικασίεςσημαντικέςστηνδιηνεκήλειτουργίαενόςφυσικούοικοσυστήματος.Οποιαδήποτεαπόπειρασυστηματικούαποκλεισμούτωνπυρκαγιώνοδηγείσεδημιουργίαμεγάλωνφορτίωνεύφλεκτηςβιομάζας(καύσιμηςύλης)πουτροφοδοτείπυρκαγιέςμεγάληςέντασης,δυνητικάανεξέλεγκτες.Ηυπερσυγκέντρωσηαυτήτηςκαύσιμηςύληςμπορείναείναιαποτέλεσμαείτευπερβολικώνπολιτικώνπροστασίαςείτεεπιθετικώνεπιχειρησιακώνπρακτικώνκαταστολήςπουείναιεπιτυχείςσυνήθωςμόνοότανοικαιρικέςκαιπεριβαλλοντικέςσυνθήκεςτοεπιτρέπουν.Μεαυτάταδεδομέναθαπρέπειναγίνεικατανοητόότιοιπυρκαγιέςδενείναιέναεποχικόφαινόμενο,αλλάμίαδυναμικήδιαδικασίαπουβρίσκεταιδιαρκώςσεεξέλιξηκαιεπομένωςοέλεγχοςκαιηδιαχείρισήτουςθαπρέπειναεφαρμόζεταισεόλητηδιάρκειατουχρόνου.

Ηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπρέπειναοργανώνεισεέναενιαίοσχέδιοτουςχειρισμούςπουαφορούνόλαταστάδιατουκύκλουτηςπυρκαγιάςαπότηδημιουργίατωνσυνθηκώνεκδήλωσης,τηνεμφάνισηκαιτηνκαταστολήέωςτηναποκατάστασηκαιανασυγκρότησητωνκαμένωνπεριοχών.

3.2.1 ΠρόληψηΗπρόληψητωνπυρκαγιώνσταδάσηκαιτηνύπαιθροπεριλαμβάνειέναπλήθοςμέτρωνκαιενεργειών

πουστοχεύουνστημείωσητηςπιθανότηταςεκδήλωσηςπυρκαγιάςαπόανθρωπογενήαίτια,τημείωσητηςσφοδρότηταςκαύσηςτωνπυρκαγιών(καιεπομένωςτηςδυσκολίαςαντιμετώπισηςτουςκαι,τελικάτουμεγέθουςτωνκαταστροφώνπουαυτέςπροκαλούν).Ημείωσητουκινδύνουέναρξηςκαιεξάπλωσηςδασικώνπυρκαγιώναλλάκαιηεπιτυχήςκαταστολήτουςέχουνωςαπαραίτητηπροϋπόθεσητονορθολογικόσχεδιασμόκαιτηναποτελεσματικήεφαρμογήτουσχεδιασμούπρόληψης.

Ησυχνότηταμετηνοποίακαίγονταιταοικοσυστήματαστηχώραμαςείναιπολύμεγαλύτερητηςφυσικήςμεσυνέπειαναυπάρχουνσυχνάεπαναλαμβανόμενεςκαταστροφέςκαιναεπέρχεταιυποβάθμισήτουςμεμεγάλοκίνδυνοερημοποίησηςσεπολλάαπόαυτά.Στοπλαίσιοτηςμείωσηςτηςεπικινδυνότηταςαλλάκαιτηςοικολογικήςισορροπίας,είναιαπαραίτητηημείωσητηςσυχνότηταςτωνδασικώνπυρκαγιών.

Ηαξιοποίησητηςβιομάζαςτωνδασικώνοικοσυστημάτωνμέσωτηςδιαχείρισηςτωνδασών,τηςσυλλογήςτηςνεκρής(ξερής)καύσιμηςύλης(κυρίωςγιαενεργειακούςσκοπούς)καιτηςελεγχόμενηςκαιορθολογικήςβόσκησηςαποτελούντυπικούςτρόπουςγιατημείωσητηςέντασηςτωνπυρκαγιών.ΣτηνΕλλάδα,κατάτιςτελευταίεςδεκαετίες,ηαύξησητηςποσότηταςκαιτηςοριζόντιαςσυνέχειαςτηςδασικήςβλάστησης,εξαιτίαςτηςεγκατάλειψηςτηςυπαίθρουαπότουςπαραδασόβιουςπληθυσμούςκαιτηςμειωμένηςδιαχείρισηςτωνδασώναπότηΔασικήΥπηρεσία,λόγωέλλειψηςσχετικώνπιστώσεων,έχεισυμβάλλειστηνεκδήλωσηπυρκαγιώνμεγαλύτερηςέντασηςκαιταχύτηταςεξάπλωσης.

Ακραίεςκαιρικέςσυνθήκεςόπωςπαρατεταμένεςπερίοδοιξηρασίας,άνεμοιιδιαίτεραμεγάληςέντασης,διέλευση ασυνήθιστα ισχυρώνψυχρών μετώπων που συνοδεύονται από ισχυρούς μεταβαλλόμενηςκατεύθυνσηςανέμους,ανεμοστρόβιλοι,κ.λπ.,εμφανίζονταισυχνότερααπόότιστοπαρελθόνκαιαποδίδονταισυχνάστηπαγκόσμιαμεταβολήτουκλίματος.Αυτέςοισυνθήκες,σεσυνδυασμόμετησυσσώρευσηβιομάζας

πουπροαναφέρθηκε,οδηγούνστηνεμφάνισηπυρκαγιώνεξαιρετικάμεγάληςέντασηςπουείναιδύσκολονααντιμετωπισθούνκαιπουμπορούνναπροξενήσουνπολύμεγάλεςκαταστροφές.

Κάθε πυρκαγιά μπορεί να προκαλέσει καταστροφές, ιδιαίτερα αν δεν γίνει δυνατή η έγκαιρη καιαποτελεσματικήαντιμετώπισήτης.Ημείωσητηςεπικινδυνότηταςτωνπυρκαγιώνπροϋποθέτειμέτραγιατημείωσητωνκαταστροφών:

•Όσοναφοράτουςανθρώπους,τιςκατοικίεςκαιτιςυποδομέςτουςαυτόπουμπορείναγίνει,στοπλαίσιοτηςπρόληψης,είναιλήψημέτρωνγιατημείωσητωναιτίωνπουπροκαλούντηνεκδήλωσηπυρκαγιών,τονπεριορισμότηςέκθεσηςστονκίνδυνο(π.χ.απαγόρευσηδόμησηςμέσασεδάση,μείωσητηςφυτικήςβιομάζαςπέριξκαιεντόςοικισμών,κατάλληληχωροθέτησηδραστηριοτήτων,δόμησηανθεκτικώνστηφωτιάκατοικιών),καθώςεπίσηςκαιενημέρωσηκαιπροετοιμασίατωνπολιτώνγιασωστήαντίδρασησεπερίπτωσηπυρκαγιάς,συμπεριλαμβανόμενηςτηςοργανωμένηςπροληπτικήςαπομάκρυνσηςκαιενδεχομένωςυποχρεωτικήςεκκένωσης.

•Όσοναφοράτοναγροτικόκαιδασικόχώρο,ησωστήδιαχείρισητηςβλάστησης(π.χ.κατάλληληδιαχείρισητωνυψηλώνδασών,διάσπασητηςοριζόντιαςσυνέχειαςτηςκαύσιμηςύλης,καθαρισμόςχόρτωνσεελαιώνες,οπωρώνες,αμπελώνες,λελογισμένηβόσκησηβάσεισχεδίου,κ.λπ.)μπορείναεπηρεάσεισημαντικάταχαρακτηριστικά,τηδριμύτητακαιτιςεπιπτώσειςκάθεπυρκαγιάς.

Είναιανάγκηνακατανοηθείτόσοαπότηνκοινωνίαόσοκαιαπότοπολιτικόσύστημαότιπρόληψηδενσημαίνειότιδενυπάρχουνπυρκαγιέςκαιότιδενυπάρχειαποτελεσματικόςκαιαποδοτικόςμηχανισμόςκαταστολήςδίχωςεπαρκήκαιουσιαστικήεπένδυσηστηνπρόληψη.

3.2.2 Καταστολή Τοέργοτηςκαταστολήςείναιαπότηφύσητουιδιαίτεραδαπανηρό.Τατεχνικάμέσαπουείναισήμερα

διαθέσιμααυξάνουντηναποτελεσματικότητααλλάπαράλληλακαιτοκόστοςτηςδασοπυρόσβεσης.Μεδεδομένοότιτακονδύλιαπουδιατίθενταιγιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδενείναιδυνατόννααυξάνονταιδιαρκώς, είναιαπολύτωςαπαραίτητοναυπάρχεισυνεχήςπροσπάθειαόχιμόνο για τηναύξηση τηςαποτελεσματικότητας(effectiveness)τηςδασοπυρόσβεσηςαλλάκαιγιατηναύξησητηςαποδοτικότητάς(efficiency)της.Γιαναμπορέσειοδασοπυροσβεστικόςμηχανισμόςναικανοποιήσειόλεςαυτέςτιςανάγκεςαπαιτείταιπρότυποςεπιχειρησιακόςσχεδιασμός,σύγχρονοςκαιεπαρκήςεξοπλισμός,καλάεκπαιδευμένοκαιέμπειροπροσωπικό,επιλογήτωνκατάλληλωνμέσωνκαιβέβαιαυψηλόςβαθμόςοργάνωσης,συντονισμούκαιπειθαρχίας.Επαγγελματικά,ηδασοπυρόσβεσηείναιμίαδύσκοληκαιαπαιτητικήσωματικάκαιπνευματικάδραστηριότηταπουχρειάζεταιμεγάληπειθαρχία,πολύκαλήφυσικήκατάστασηκαιπνευματικήετοιμότητα,βιωματικήγνώσηκαιαντίληψητουχώρου,πρακτικήεμπειρίακαιπραγματικήεπαγγελματικήαφοσίωση.Σεκάθεάλληπερίπτωσηηαποτελεσματικότητατηςδασοπυρόσβεσηςμειώνεταικαιτόσοηασφάλειατουπροσωπικούόσοκαιηπροστασίατωνπολιτώντίθεταισεκίνδυνο.Ησωστήεπιλογήτουπροσωπικούκαιηκατάλληληεκπαίδευσήτουείναιαπολύτωςαπαραίτηταστοιχείαενόςαξιόπιστουμηχανισμούκαταστολής,εξίσουσημαντικήόμωςείναικαιηορθολογικήαξιοποίησήτου.Χωρίςτηναπαραίτητηποιότηταπροσωπικού,οιαριθμοίέχουνμικρή,σχετικά,σημασίατόσοωςπροςτηναποτελεσματικότηταόσοκαιωςπροςτηναποδοτικότητατηςδασοπυρόσβεσης.

8786


ΣτηνΕλλάδα,οιπυρκαγιέςσταδάσηκαιτηνύπαιθροέχουντημεγαλύτερησυχνότηταεμφάνισηςκαιτημεγαλύτερηδυσκολίααντιμετώπισηςκατάτουςθερμούςμήνες(ΙούνιοέωςΣεπτέμβριο)οπότεμεγιστοποιείταικαικίνδυνοςέναρξήςτους.Επομένως,είναισημαντικόέναμέροςτουπροσωπικούναείναιεποχικό, προκειμένουναεξασφαλιστείηαποδοτικότητατουσυστήματος.

Γιαμεγιστοποίησητηςαποτελεσματικότητας,τοεποχικόπροσωπικόπρέπειναεπιλέγεταικατάλληλακαικατάπροτεραιότηταγιασειράετών,μεβάσητηναξιολόγησητηςαπόδοσήςτου.Οιεποχικοίδασοπυροσβέστεςπρέπειναδιαθέτουνεξαιρετικήφυσικήκατάσταση,ναεκπαιδεύονταιθεωρητικάκαιπρακτικάκαιναέχουνενδιαφέρονγιατηνεργασίατους.Προφανώς,τοπροσωπικόαυτόπρέπειναξεκινάτηνενασχόλησημετιςδασικέςπυρκαγιέςαπόνεαρήηλικίακαινααμείβεταιαντίστοιχαμετοδύσκολοκαιαπαιτητικόέργοτου.Απότοπροσωπικόαυτόμπορούνναπροέρχονται,βάσειμοριοδότησης,οιμελλοντικοίμόνιμοιπυροσβέστες,μεηλικιακόόριοπρόσληψηςτοτριακοστόέτος.

Εδώεντάσσεταικαιοεξίσουσημαντικόςτομέαςτηςπροκαταστολής(presupression)πουαποσκοπείστησυντήρησηκαικαλήλειτουργίαόλωντωνμέσωντηςδασοπυρόσβεσηςκαιστηνετοιμότητακαιεπάρκειαόλωντωνδυνάμεωνκαταστολήςτωνπυρκαγιών.Ηπροκαταστολήπεριλαμβάνειτησυντήρησηκαικαλήλειτουργίατουεξοπλισμού,τωνφορητώνεργαλείων,τωνοχημάτωνκαιτωνεναερίωνμέσωνδασοπυρόσβεσης,τηνεκπαίδευσηκαιεξάσκησητουπροσωπικούκαταστολής,τοσχεδιασμόκαιτηνοργάνωσητηςτροφοδοσίαςκαιυποστήριξηςτωνδασοπυροσβεστικώνδυνάμεωνκατάτηδιάρκειακαταστολήςμιαςδασικήςπυρκαγιάς,τη δημιουργίασχεδίωνβέλτιστης κατανομής των δασοπυροσβεστικώνδυνάμεωνστο χώρο, και τηνελαχιστοποίησητουχρόνουαρχικήςεπέμβασηςστηνπυρκαγιά.

Ηύπαρξηενόςαποδοτικού,αποτελεσματικούαλλάκυρίωςορθολογικούσυστήματοςκαταστολήςτωνδασικώνπυρκαγιώναποτελείαναγκαίαπροϋπόθεσηγιατηναντιμετώπισητουςκαιτηνελαχιστοποίησητωνζημιώνπουπροκαλούν.

3.3 Το νέο Σύστημα: Ολοκληρωμένη διαχείριση πυρκαγιών Δασών και ΥπαίθρουΣεένασύγχρονοσύστημα,τοπρόβληματωνπυρκαγιώνθαπρέπεινααντιμετωπίζεταιαπότηνπολιτεία

ενιαία,μέσααπόέναολοκληρωμένοκαισυνεκτικόπλαίσιοδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,καιόχιμεμεμονωμένεςκαιασύνδετεςυπηρεσίεςκαιδράσειςπρόληψηςήκαταστολής.

Οσυνολικόςκαιενιαίοςσχεδιασμόςθαπρέπεινααφοράτηνπρόληψηκαικαταστολήτωνπυρκαγιών,καθώςκαιτηναποκατάστασηκαιανασυγκρότησητωνκαμένωνεκτάσεωνσεμίααλυσιτελήδιαδικασία.Ηεφαρμογήτωναρχώντηςεπιστήμηςστηδιαχείρισητουδάσουςκαιτουαγροδασικούτοπίουκαιηαξιοποίησητηςσύγχρονηςτεχνολογίαςστοσχεδιασμόκαιτηνυλοποίησητουολοκληρωμένουκαιενιαίουσχεδιασμούθαπρέπειναείναιπροτεραιότηταγιαόλεςτιςεμπλεκόμενεςυπηρεσίες.

Κατάτιςεργασίεςτηςστρογγυλήςτραπέζης,την11Δεκεμβρίου2018μεταξύτωνμελώντηςΑνεξάρτητηςΕπιτροπήςκαιόλωντωνεμπλεκόμενωνσταθέματαδιαχείρισηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,διαπιστώθηκεότι,πέρααπότηνέλλειψησυνεργασίας,ησοβαρότερηαδυναμίατουσυστήματοςείναιηαναποτελεσματικότητατουσυντονισμού.Οσυντονισμόςδενταυτίζεταιαπλάμετονπροσδιορισμόκαιτηνανάθεσηαρμοδιοτήτωνστουςφορείςπουσυμμετέχουνστιςεπιχειρήσεις,αλλάκυρίωςμετονμηχανισμόκαιτουςκανόνεςεμπλοκής

(rulesofengagement),δηλαδήτιςοδηγίεςπροςκάθεφορέαπουκαθορίζουντιςπροϋποθέσεις,τιςσυνθήκες,τονβαθμόκαιτοντρόποπουθαεμπλακείστιςεπιχειρήσεις.Δεναρκείδηλαδήοπροσδιορισμόςτου«ποιοςκάνειτι»αλλάπρέπειναγίνεταιδιαχείρισηκαιτου«πότεκαιπωςτοκάνει».Στηδιάρκειαέκτακτωνκαταστάσεων,όπωςοιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουμεγάληςκλίμακας,υπάρχουνσυχνάεπιχειρησιακάκενά,ασαφήςδιάκρισηαρμοδιοτήτωνκαιαπρόβλεπτεςκαταστάσειςτιςοποίεςομηχανισμόςδιαχείρισηςτηςκρίσηςπρέπεινααντιμετωπίζει.Μετοντρόποαυτόκαλύπτεταιοποιοδήποτεκενόστηδιαδικασίαλήψηςαποφάσεωνπουμπορείναδημιουργήσεικαθυστερήσεις,αντιφάσειςκαιναυπονομεύσειτηναποτελεσματικότητατηςδιαχείρισηςτηςκρίσης.

Σκοπόςτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνθαπρέπειναείναιηενίσχυσητηςανθεκτικότηταςόλωντωνπαραγόντωνπουπρέπειναπροστατευτούν(κοινωνία,οικονομία,περιβάλλον)μεσκοπότηνελαχιστοποίησητωνσυνεπειών,κάτιτοοποίομπορείναδιασφαλιστείθέτονταςστοεπίκεντροτουενιαίουσχεδίουτηδιαχείρισητηςεπικινδυνότητας(όλεςοιπυρκαγιέςδενέχουντηνίδιασημασία)καιόχιαποκλειστικάταεπεισόδιααφούαυτάεκδηλωθούν.

Στοπλαίσιο της αναμόρφωσης τουσυστήματος διαχείρισης τωνπυρκαγιών δασών και υπαίθρουπροτείνεταιηαντιμετώπισηόλωντωνπαραπάνωζητημάτωννααποτελέσειαντικείμενοενόςεπιστημονικού,συμβουλευτικούκαισυντονιστικούΟργανισμούγιατησυστηματικήοργάνωσητηςδιαχείρισηςτωνΠυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρουσεεπίπεδοχώρας.

3.3.1 Ο Οργανισμός ΔΙαχείρισης ΠΥρκαγιών δασών και υπαίθρου (ΟΔΙΠΥ )Κεντρικόστοιχείογιατοσχεδιασμόκαιτηνυλοποίησηενόςολοκληρωμένουσυστήματοςδιαχείρισης

δασικώνπυρκαγιώνείναιηδημιουργίαενόςκεντρικούΟργανισμού(ήΦορέα)οοποίοςθαέχειαυτότοέργοωςβασικότουαντικείμενο.ΟΦορέαςαυτόςθαπαρακολουθεί,θαεπιβλέπεικαισυντονίζειτηδράσηόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνσεθέματαδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.Ομηχανισμόςαυτός,μετοπροσωρινόακρωνύμιο“ΟργανισμόςΔΙαχείρισηςΠΥρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου-ΟΔΙΠΥ“,περιγράφεταιστησυνέχειαμεέμφασησταχαρακτηριστικά,τηδομή,καιτιςαρμοδιότητέςτου.ΗνομικήμορφήτουΟργανισμούκαιηπιθανήυπαγωγήτουστηνεποπτείατουΚοινοβουλίου,τουΠρωθυπουργικούΓραφείουήενόςεπιτελικούυπουργείου(π.χ.ΥπουργείοΕσωτερικώνήΕπικρατείας)θαπρέπεινααποτελέσειαντικείμενοπεραιτέρωσυζήτησηςώστεναληφθούνυπ’όψινόλεςεκείνεςοιπαράμετροικαιταθεσμικά/νομικάεχέγγυαπουθατουεξασφαλίσουντημέγιστηδυνατήαυτονομία,λειτουργικότητακαιαποτελεσματικότητατου.

3.3.1.1 Στόχοι του ΟΔΙΠΥ Αποτελείμίααπότιςβασικότερεςδιαπιστώσειςστηναποτίμησητηςυπάρχουσαςκατάστασηςότιτουπάρχον

σύστημαχαρακτηρίζεταιαπόέλλειψηεπιστημονικήςτεκμηρίωσης,τηναπουσίασυνεργασίαςστοσχεδιασμότηςδιαχείρισηςκαιτηναδυναμίασυντονισμούμεταξύτωνεμπλεκόμενωνφορέωνσεόλαταεπίπεδακαιιδίωςσεσυνθήκεςκρίσης.Γιανααντιμετωπιστούνταπροβλήματααυτά,ηαναμόρφωσητουσυστήματοςδιαχείρισηςδασικώνπυρκαγιώνθαπρέπειναστοχεύεισε:

•ενιαίοκαικοινόσχεδιασμόμέτρωνκαιδράσεωνδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνσεεθνικόεπίπεδο,•ισορροπημένηέμφασηκαισυμπληρωματικήσχέσηανάμεσαστιςπολιτικέςγιαπρόληψηκαικαταστολή,•κοινήκαιπιστοποιημένηεκπαίδευσητουπροσωπικούόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέων,

8988


•κοινές,διυπηρεσιακέςασκήσειςετοιμότητας,•ενοποιημένοκαικοινόσύστημασυνεργασίαςόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνστηνκαταστολήτων

πυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,•ενημέρωση,ευαισθητοποίησηκαιαξιοποίησητηςσυμμετοχήςτωνπολιτώνστονκύκλοδιαχείρισηςτων

πυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

Γιαναδιασφαλιστούνοιπαραπάνωστόχοικρίνεται,όπωςπροαναφέρθηκε,απαραίτητηηδημιουργίαενόςνέουφορέα(ΟΔΙΠΥ)προκειμένουναυποστηριχθείκαιναπροωθηθείέναςσύγχρονος,ολοκληρωμένοςκαιορθολογικόςσχεδιασμόςπουθαστηρίζεταιστησυνεργασίακαιτιςσυνέργειεςμεταξύτωνενδιαφερόμενωνυπηρεσιώνκαιθααναιρείστηνπράξηταστεγανάπουπαρατηρούνταιμέχρισήμεραμεταξύτωνεμπλεκόμενωνφορέων.ΟΟΔΙΠΥθαέχειειδικότερασανέργοτηχάραξηστρατηγικήςγιατηναντιμετώπισητουπροβλήματοςτωνπυρκαγιώνμεβάσητησύγχρονηεπιστημονικήγνώση, τιςδυνατότητεςπουπροσφέρουνοινέεςτεχνολογίεςκαιτηνεμπειρίατωνεπιχειρησιακώνφορέων.ΗστρατηγικήαυτήθαολοκληρώνειόλεςτιςδράσειςτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουσεέναΕνιαίοΕθνικόΣχέδιοτοοποίοθαέχειτοχαρακτήραμιαςεθνικήςκοινήςπροσέγγισηςγιατηνπροστασίααπότιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουηοποίαθαβασίζεταιστησυνεργασία,συνεννόησηκαισυναίνεσηόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέων.

3.3.1.2 Ενιαίο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Πυρκαγιών Δασών και ΥπαίθρουΤοΕθνικόΣχέδιοθασυνδυάζεικαιαξιοποιείστομέγιστοτιςεπιχειρησιακέςδυνατότητεςπερισσότερων

φορέωνσεθέματαπρόληψης,καταστολής,αποκατάστασηςκαιανασυγκρότησηςμεστόχοτηναύξησητηςανθεκτικότηταςτουτοπίουκαιτημείωσητηςπυρκαγιών(αριθμόςπυρκαγιών,καμένηέκταση,καταστροφές)καιτηνελαχιστοποίησητωνκαταστροφώνπουπροκαλούνοιδασικέςπυρκαγιές.Στοπλαίσιοαυτήςτηςστρατηγικήςθαπροβλεφθείένασύνολοθεσμικώνκαιοργανωτικώνμέτρωνπουαφορούντονεξορθολογισμότηςκατανομήςαρμοδιοτήτωνκαιρόλωνμεταξύτωνεπιχειρησιακώνφορέωνσεόλεςτιςφάσειςτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.Παράλληλα,στοΕθνικόΣχέδιοθααναφέρεταικαιοτρόποςκαιοισυνθήκεςαξιοποίησηςτωνδυνατοτήτωνκάθεφορέαμεστόχοτοναποτελεσματικότεροσυντονισμόκαιτηβελτίωσητηςσυνεργασίας.

ΗεκπόνησητουΕνιαίουΕθνικούΣχεδίουΔιαχείρισηςτωνΠυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρουθαγίνεταιμεευθύνητουΟΔΙΠΥμεσκοπότηχάραξημιαςολιστικήςστρατηγικήςγιατησυνολικήαντιμετώπισητουπροβλήματοςκαιτηνεκτίμησητωνπροϋποθέσεωνγιατηνυλοποίησήτης.Επιπλέον,οΟΔΙΠΥθαέχειτηνευθύνηπαρακολούθησηςτηςεφαρμογήςτουσχεδιασμού,τουεντοπισμούαποκλίσεωνκαιτηςυποστήριξηςτουσυντονισμούόλωντωνφάσεωντηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών,αξιοποιώνταςτιςδυνατότητεςτουΠυροσβεστικούΣώματος, τηςΔασικήςΥπηρεσίας, τωνΕνόπλωνΔυνάμεων, των εθελοντώνΠολιτικήςΠροστασίαςτουΠΣκαιτωνΟΤΑ,άλλωνδημόσιωνκαιιδιωτικώνφορέων,καθώςκαιτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνπροκειμένουναδιασφαλιστείαποτελεσματικάηεφαρμογήτουΕνιαίουΕθνικούΣχεδίου.

ΣτοΕθνικόΣχέδιοθαπρέπειναυπάρχουνπροβλέψειςγιατηνεπεξεργασίακανονισμώνπροστασίαςκαισχεδίωνασφάλειαςγιααπειλούμενουςοικισμούςκαικρίσιμεςυποδομές,μέτραγιατηνυποστήριξητωναναγκώνσυντονισμούμεταξύτωνεμπλεκόμενωνφορέωνσεθέματαδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών,τονμηχανισμόπαρακολούθησηςκαιαναφοράςγιατηνεφαρμογήτωνπροβλεπόμενωνμέτρωνκαθώςκαικριτήριαγιατηναναγνώρισηδυσλειτουργιώνκαισυγκρούσεωνκαιτηλήψηδιορθωτικώνμέτρων.

Για να επιτύχει τους σκοπούς του οΟΔΙΠΥ θα συνεργάζεται στο εσωτερικό και το εξωτερικό μεεπιχειρησιακούς,επιστημονικούς,ακαδημαϊκούςκαιερευνητικούςφορείς,μεδημόσιεςυπηρεσίεςκαιοργανισμούς,μεφορείςαπόόλαταεπίπεδατηςδιοίκησηςκαθώςκαιμεοργανωμένασχήματαεθελοντώνήΜΚΟπουέχουνδραστηριότητασεσχετικάθέματακαιπουμπορούνναπροσφέρουνγνώση,τεχνικέςλύσειςκαιάλλεςσχετικέςυπηρεσίες.

3.3.1.3 Δραστηριότητες του ΟΔΙΠΥ ΗλειτουργίατουνέουΦορέα(ΟΔΙΠΥ)θασυνδέεταιμετιςπαρακάτωδραστηριότητες:-ΕκπόνησητουΕνιαίουΕθνικούΣχεδίουΔιαχείρισηςτωνΠυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρουκαιτου

προγραμματισμούτηςεφαρμογήςτουσεετήσιαβάση.-ΚατάρτισηΠλαισίουΔράσεωνκαιΠροτεραιοτήτων(ΠΔΠ)ωςέναεργαλείοστρατηγικούσχεδιασμούστο

οποίοθακαθορίζονταιοιανάγκεςκαιοιπροτεραιότητεςχρηματοδότησηςαναφορικάμετηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουσεεθνικόήπεριφερειακόεπίπεδοκαιμέσωτουοποίουθαδιευκολύνεταιηενσωμάτωσήτουςσεδιαφορετικάχρηματοδοτικάμέσα.Προτεραιότητασεαυτότοπλαίσιοθααποτελείηεπίτευξηορθολογικήςισορροπίαςπρόληψηςκαικαταστολήςόπωςαναλύεταισεεπόμενουποκεφάλαιο.ΤοΠΔΠθακαταρτίζεταισεκάθεπρογραμματικήπερίοδοσεσυνεργασίαμεόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκαιηυλοποίησήτουθαπαρακολουθείταιετησίως.

-Συστηματικήπαρακολούθησητηςεφαρμογήςτουενιαίουσχεδίουαπότουςεμπλεκόμενουςφορείςμεκατάλληλουςδείκτεςαπόδοσης.

-Παρακολούθησητηςδραστηριότηταςτωνπυρκαγιώνκαιτηςεπιχειρησιακήςκατάστασηςσεεπίπεδοχώρας,σεσυνεργασίαμετουςεμπλεκόμενουςφορείς,μεσκοπότηνυποστήριξητουέργουτωνεπιχειρησιακώνφορέων.

-ΕκπόνησηεπιχειρησιακούσχεδίουδράσηςτουΟΔΙΠΥγιαπεριπτώσειςμεγάλωνκαιπολύμεγάλωνπυρκαγιών.

-ΠαροχήεπιστημονικήςυποστήριξηςσταΚέντραΕπιχειρήσεωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνκατάτηδιάρκειατηςπεριόδουτωνπυρκαγιών.

-Συγκέντρωσηεπιστημονικώνπληροφοριώνκαιαξιόπιστωνστατιστικώνδεδομένωνκαιδημιουργίαυποδομήςθεματικώνκαιχωρικώνβάσεωνδεδομένωνπουαφορούντιςπυρκαγιέςκαιπροέρχονταιαπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείς.Οιπληροφορίεςαυτέςθαείναιαπαραίτητεςγιαμελλοντικέςαναλύσεις,αξιολόγηση,διορθωτικάμέτρα,σχεδιασμόκαιχρηματοδότηση.

-Προγραμματισμός,συντονισμόςκαιυποστήριξηυλοποίησηςδικτύωνκαιυπηρεσιώνπαρακολούθησηςτουπεριβάλλοντος,υπηρεσιώνέγκαιρηςπροειδοποίησης,σύνταξηστρατηγικώνκαιεξειδικευμένωνμελετών(π.χ.εκτίμησηκινδύνωνκαιπροσαρμογήςτωνελληνικώνδασώνστηνκλιματικήκαιτιςπαγκόσμιεςαλλαγές),σύνταξηπροδιαγραφώνμελετών,κανονισμώνασφάλειαςκαιπροστασίαςτωνπολιτών(π.χ.σχέδιαεκκένωσης)καιτωνκατασκευών(π.χ.κατασκευαστικοίκώδικες)σεσυνεργασίαμετουςσυναρμόδιουςφορείςκαιοργανισμούς.

-Επεξεργασία,ανάλυσηκαιτεκμηρίωσηπροτάσεωνετήσιουπροϋπολογισμούδιαχείρισηςδασικώνπυρκαγιώνσεσυνεργασίαμετιςαντίστοιχεςεμπλεκόμενεςυπηρεσίεςκαιφορείς(ΠΣ,ΔΥ,ΓΓΠΠ,ΈνοπλεςΔυνάμεις,ΟΤΑ,ΑποκεντρωμένεςΔιοικήσεις&Περιφέρειες),οοποίοςθαυποβάλλεταιγιαέγκρισηστοΥπουργικόΣυμβούλιο.Οιπιστώσειςπουθαπροϋπολογίζονταιπροτείνεταινακατανέμονταιστιςαντίστοιχεςυπηρεσίεςσεειδικούς,μοναδικήςχρήσης,κωδικούςγιατηνυλοποίησητωνπροβλέψεωντουσχεδίουκαιμόνο.

9190


-Διερεύνησηεξασφάλισηςτωνπόρων(χρηματοδότησης)εφαρμογήςτουσχεδίουαπόδιαθέσιμεςπηγές(τακτικόςπροϋπολογισμός,ΕΣΠΑ,ΕΕ).

-Σύνταξηκανονισμώνπροστασίαςκαιασφάλειαςσεσυνεργασίαμετουςαντίστοιχουςφορείς.-Πρωτοβουλίεςσχετικέςμετηνπροώθησηνομοθετικώνκαικανονιστικώνπράξεωνσχετικώνμετη

διαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.-Εξασφάλισητηςενημέρωσης,ευαισθητοποίησηςκαιεκπαίδευσηςτουπληθυσμούσεσυνεργασίαμε

συναρμόδιουςφορείς.- Συντονισμός τηςπληροφόρησης και της εκπαίδευσηςσε όλα τα επίπεδα και εισήγησησχετικών

προγραμμάτωνστουςφορείς τηςστοιχειώδους καιμέσηςπαιδείας καθώς επίσης ενίσχυσησχετικώνακαδημαϊκώνπρογραμμάτωνανώτατωνεκπαιδευτικώνπρογραμμάτωνπροπτυχιακήςήμεταπτυχιακήςεκπαίδευσης.

-Πιστοποίησηειδικώνεπαγγελματικώνεκπαιδεύσεωνκαιεπιχειρησιακώνρόλωνπροσωπικούπουέχειλάβειεκπαίδευσηαπόαρμόδιουςφορείςκαιοργανισμούς.

-Σύστασημόνιμωνθεματικώνεπιστημονικώνεπιτροπώνγιαεμβάθυνσησεεπίμέρουςθέματα(π.χ.αξιολόγηση,σχεδιασμός,καινοτομίες,προετοιμασίαυλικούκαιδράσεωνπρόληψης,κ.λπ.).

-ΠροώθησητηςθέσηςτηςχώραςστοευρωπαϊκόκαιδιεθνέςπεριβάλλονγιαθέματαδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουσεσυνεργασίαμεαντίστοιχουςΕυρωπαϊκούςκαιΔιεθνείςοργανισμούς.

3.3.1.4 Δομή του ΟΔΙΠΥ ΣεμίαπρώτηπροσέγγισηόσοναφοράτηνοργάνωσητουνέουΦορέαπροτείνεταιοΟΔΙΠΥνααποτελείται

απότιςπαρακάτωΔιευθύνσεις:- Σχεδιασμού (Τμήμα Τεκμηρίωσης, Τμήμα Αναλύσεων, Τμήμα Μελετών). - Συντονισμού και Ετοιμότητας (Τμήμα Πρόληψης, Τμήμα Ετοιμότητας & Καταστολής, Τμήμα Αποκατάστασης &

Ανασυγκρότησης).- Τεχνολογίας και Εκπαίδευσης (Τμήμα Τεχνολογίας, Τμήμα Εκπαίδευσης, Τμήμα Πιστοποίησης, Τμήμα Τυποποίησης).- Διοικητικού & Οικονομικού (Τμήμα Διοικητικού, Τμήμα Οικονομικού, Τμήμα Γραμματειακής Υποστήριξης).

Παράλληλα,οΟΔΙΠΥθαπρέπειναδιαθέτεικατάλληλουςχώρουςκαιεγκαταστάσειςγιατηνυποστήριξητηςεθνικήςυποδομήςψηφιακώνκαιχωρικώνπληροφοριώνγιατιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου,τηνεπικοινωνίακαιτηνενημέρωση,τονομοθετικόκαιρυθμιστικόέργοκαιτησυνεργασίαμεευρωπαϊκούςκαιδιεθνείςοργανισμούς.

Ωςπροςτοντρόποοργάνωσης,στελέχωσηςκαιλειτουργίαςοΟΔΙΠΥ,ανεξάρτητατηςνομικήςμορφήςπουθαλάβει,θαπρέπεινααπολαμβάνειλειτουργικήςανεξαρτησίας,διοικητικήςκαιοικονομικήςαυτοτέλειας.Ηλειτουργίατουθαπρέπειναεξασφαλίζεταιπλήρωςαπόπολιτικέςπαρεμβάσεις.ΓιατηδιοίκησήτουπροτείνεταιΔιοικητικόΣυμβούλιο(ΔΣ)μεπενταετήθητεία.ΟΠρόεδροςκαιταμέλητουΔΣθαείναιπρόσωπαεγνωσμένουκύρουςμευψηλήεπιστημονικήεπάρκειακαιεπαγγελματικήεμπειρίασετομείςπουέχουνσχέσημετιςαρμοδιότητεςτουΟΔΙΠΥ.ΗεπιλογήτουΠροέδρουκαιτωνμελώντουΔΣπροτείνεταιναγίνεταιμεανοικτόδιαγωνισμόκαιηεπιλογήτουςαπόανεξάρτητηΕπιτροπήστηνοποίαθαπροεδρεύειοΠρόεδροςτουΑΣΕΠ.

ΣτοεπόμενοσχήμαπαρουσιάζεταιηπροτεινόμενηοργανωτικήδομήτουΟΔΙΠΥ.

ΗαποτελεσματικότητατουΟΔΙΠΥ,λόγωτουεπιτελικούτουρόλου,θαεξαρτηθείσεπολύμεγάλοβαθμόόχιμόνοαπότησωστήεπιλογήτηςδιοίκησήςτουαλλάκαιαπότηνποιότητατουμόνιμουπροσωπικούπουθαστελεχώσειτοοργανόγραμμάτουκαιπουυπολογίζεταισεπλήρηανάπτυξη(μεδύοστελέχηανάτμήμα,δύοστελέχηανάγραφείο,τέσσερειςδιευθυντές,ΑναπληρωτήΓενικόΔιευθυντήκαιΓενικόΔιευθυντή)σεβάθοςπενταετίαςσε45περίπουάτομα.Τοπροσωπικόαυτόθαπρέπειναέχειτόσοτακατάλληλαπροσόντα(ακαδημαϊκότίτλο,μετεκπαιδεύσειςσυναφείςμετοαντικείμενο,πρακτικήεμπειρία,κτλ.)όσοκαιεπιστημονικόενδιαφέρονκαιεπαγγελματικάκίνητραγιαουσιαστικήσυμβολήστοέργοτουνέουΦορέα.Σεαρχικήφάση,τουλάχιστονμέροςτουπροσωπικούμπορείναπροέλθειαπόαποσπάσεις/μετατάξειςστελεχώντουδημόσιουτομέαπουδιαθέτουνταπαραπάνωπροσόντακαιμέσωτουσυστήματοςκινητικότηταςδημοσίωνυπαλλήλωνκαιεφόσονεκδοθείμεΠΔτοοργανόγραμμάτου.

ΈναςβασικόςσκοπόςτουΟΔΙΠΥείναιναλειτουργήσεισανοργανισμόςδιασύνδεσηςτηςεπιστημονικήςγνώσης,τηςτεχνολογίαςκαιτηςεπιχειρησιακήςπράξης(science-policy-practitionersinterface).Γιατολόγοαυτόνθαπρέπειναεξασφαλίσειτησυνεργασίασυναρμοδίωνφορέωνσεθέματαπουαφορούνόλεςτιςφάσειςτηςδιαχείρισηςτωνδασικώνπυρκαγιών,μετηδημιουργίαμόνιμωνδιεπιστημονικώνκαιθεματικώνεπιτροπών.ΣτιςΕπιτροπέςθασυμμετέχουνεπιστήμονεςεγνωσμένουκύρουςαλλάκαιστελέχη-εκπρόσωποιεπιχειρησιακώνφορέωνκαιηλειτουργίατουςθαδιέπεταιαπότονΚανονισμόλειτουργίαςτωνΜονίμωνΕπιτροπώντουνέουΦορέα.ΟιΜόνιμεςΕπιτροπέςτουΟΔΙΠΥφαίνονταιστοΣχήμα2.ΩςπαράδειγμαηΜόνιμηΕπιτροπήΥποστήριξηςΕθνικούΣχεδιασμούμπορείναπεριλαμβάνειέναεκπρόσωποτουΠΣ,ένατηςΔΥ,ένατηςΓΓΠΠ(ήΕΥΔΕΑ),ένατωνΕνόπλωνΔυνάμεων,ένανΑκαδημαϊκόκαιένανερευνητήαπόερευνητικόφορέαειδικούςστιςδασικέςπυρκαγιές,ένανεκπρόσωποΟΤΑκαιέναννομικό).

Σχήμα 1. Προτεινόμενη δομή οργάνωσης του ΟΔΙΠΥ

9392


Τέλος,εφόσονυλοποιηθεί,όπωςέχειεπισήμωςεξαγγελθεί,ηδημιουργίατηςΕθνικήςΥπηρεσίαςΔιαχείρισηςΕκτάκτωνΑναγκών(ΕΥΔΕΑ)σεαντικατάστασητηςΓενικήςΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίας,θαπρέπειναπροσδιοριστείοτρόποςδιασύνδεσηςτουΟΔΙΠΥμετηνΥπηρεσίααυτήγιαθέματατηςαρμοδιότητάςτου.

3.3.1.5 Ισορροπημένη διαχείριση πρόληψης και καταστολήςΣεδιεθνέςεπίπεδοείναιπολύευκολότεροναεξασφαλισθούνπιστώσειςγιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιών

δασώνκαιυπαίθρουπαράγιατηνπρόληψη.Αυτόοφείλεταικυρίωςστογεγονόςότι:•τααποτελέσματατηςκαταστολήςείναιάμεσαορατάενώπαράλληλαηδασοπυρόσβεσηπεριβάλλεταισυχνά

μεστοιχείαδράσηςκαιηρωισμούπουκαταγράφονταιθετικάστησυνείδησητωνπολιτώνκαικαταγράφονταισυχνάσταΜέσαΜαζικήςΕνημέρωσης,

•τηστιγμήτηςκρίσηςηύπαρξηαποτελεσματικήςδασοπυρόσβεσηςείναιάμεσααναγκαίακαιπολλέςφορέςαποδεικνύεταισωτήρια,

•ηαντίληψητηςδασοπυρόσβεσηςγιατουςπολίτεςείναιαρκετάαπλή(απαιτούνταιπερισσότεραμέσακαιπροσωπικό),σεαντίθεσημετηνπρόληψηπουαπαιτείσυμμετοχήτωνπολιτών,διαχρονικήεφαρμογήοδηγιώνκαικανόνωναλλάκαιπολιτικήυπευθυνότηταχωρίςναείναιάμεσακαικαταφανήτααποτελέσματάτης(όπωςσυμβαίνειμετηνκαταστολή)καικυρίωςεπειδή

•μετηνυιοθέτησητηςκαταστολήςοιπολίτεςμεταφέρουνθεσμικάτηνευθύνηγιατηλύσητουπροβλήματοςστηνπολιτεία,απαλλάσσοντας(θεωρητικά)εαυτούςαπόκάθευποχρέωση(καθώςησύγχρονησχέσηπολιτείαςκαιπολιτώνείναιμάλλονοικονομικήπαράσυμμετοχική).

Εντούτοις,ηαποτελεσματικότητατηςκαταστολήςστιςδασικέςπυρκαγιέςέχειαντιφατικόχαρακτήρα(εάνδενσυνδυαστείμεενεργητικάμέτραπρόληψης)εφόσονέχεισαναποτέλεσματησυσσώρευσηκαύσιμηςύληςκαιεπομένωςτηνεπιδείνωσηστομέλλοντουπροβλήματος,πουπροςστιγμήνφαίνεταιναλύνει.

Σύμφωναμεδιεθνείςμελέτες,κάθεμονάδαχρήματοςπουεπενδύεταιστηνπρόληψη,ιδίωςστηνενημέρωσηκαιευαισθητοποίησητωνπολιτών,ισοδυναμείμεπολλαπλάσιαεξοικονόμησηχρήματοςαπότημείωσητωναναγκώντηςδασοπυρόσβεσηςκαιτιςκαταστροφέςπουπροξενείηπυρκαγιά.

Συνεπώς,ημακροχρόνιααποτελεσματικήαντιμετώπισητωνπυρκαγιώνθαπρέπεινασχεδιάζεταιενιαίακαιναστηρίζεταιεπάνωσεέναισορροπημένομίγμαπολιτικώνκαιμέτρωνπρόληψηςκαικαταστολήςκαιτηνανάλογηκατανομήεπιχειρησιακώνπόρωνκαιχρηματοδότησης.

Ημεταπυρικήαποκατάστασητωνκαμένωνεκτάσεωνέχειάμεσησχέσημετηνπρόληψηεπειδήσυνδέεταιμετημορφήκαιταχαρακτηριστικάτηςβλάστησηςπουθαεκτεθείστονκίνδυνοαπόπυρκαγιέςστομέλλον.Τοίδιοισχύεικαιγιατηναποκατάστασητωνζημιώνσεκατοικίεςκαιυποδομέςκαιτηνοικονομικήανασυγκρότησηπεριοχώνπουέχουνπληγείσοβαράαπόδασικέςπυρκαγιέςκαθώςηπρόληψημειώνειτηνέκθεσηστονκίνδυνοκαιμειώνειτοναντίκτυποτηςπυρκαγιάς.

Μεδεδομέναταπαραπάνω,γίνεταιαντιληπτόότιέναςαπότουςσημαντικότερουςστόχους(καιμίαεπιστημονικήκαιεπιχειρησιακήπρόκληση)γιατονΟΔΙΠΥθαείναιέναςενιαίοςεθνικόςσχεδιασμόςπουναδιασφαλίζειισορροπημένηδραστηριότητακαιχρηματοδότησημεταξύτωνπολιτικώνπρόληψηςκαικαταστολής.

3.3.1.6 Αρμοδιότητες και πρωτοβουλίες του ΟΔΙΠΥ που αφορούν την πρόληψη πυρκαγιών δασών και υπαίθρου

ΓιαταθέματαπρόληψηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπροτείνεταιτοσχέδιοδράσηςτουΟΔΙΠΥναεξετάσειτρόπουςδιασφάλισηςτωνπαρακάτω:

•ΑναθεώρησημενεότεραστοιχείατουχάρτητωνπεριοχώνμετιςκατηγορίεςεπικινδυνότηταςτουΠΔ 575/1980(ΦΕΚ157τεύχ.Α’).Κατανομήτωνκονδυλίωνγιατηνπρόληψησύμφωναμετηνεπικινδυνότητατηςκάθεπεριοχής.

•Επανεξέτασητηςδιάρκειαςκαιτηςέναρξης-λήξηςαντιπυρικήςπεριόδουμεταδιαθέσιμαστατιστικάδεδομένακαιτιςπροβλέψειςγιατηνκλιματικήαλλαγή.

•Τυποποίησηκαιχαρτογράφησητηςδασικήςκαύσιμηςύληςκαιδημιουργίατουχάρτηυψηλήςχωρικήςανάλυσηςδασικώνκαυσίμωνσεεθνικόεπίπεδο.

•Προσαρμογήκαιυιοθέτησηενόςεπιστημονικάκαιτεχνικάτεκμηριωμένουσυστήματοςπρόγνωσηςκινδύνου έναρξηςπυρκαγιώνπουναβασίζεταιστις επικρατούσεςσυνθήκεςπυρικούπεριβάλλοντος(μετεωρολογία,υγρασίαδασικήςκαύσιμηςύλης,ανθρωπογενείςδραστηριότητες)σεεπίπεδονομούτοοποίοθασυνεισφέρειστηναυξημένηεπαγρύπνησητουπληθυσμούκαιστηνετοιμότητατωνδασοπυροσβεστικώνδυνάμεων.

• Σε συνεργασίαμε την ΓΓΠΠ (ΕΥΔΕΑ), ανάπτυξη ενοποιημένου και κοινούσυστήματος διοίκησηςπεριστατικών καταστολής τωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου (NIMS/ICS)βασισμένοστιςαρχές τηςεπιχειρησιακήςσυνεργασίας,τηδιάθεσηκαιτηναξιοποίησητωνπόρωνκαιτωνδυνατοτήτων(υπηρεσιών)όλωντωνεμπλεκόμενωνφορέων.

•Παρακολούθησηκαιανάλυσηημερήσιου,μεσοπρόθεσμουκαιμακροπρόθεσμουκινδυνουέναρξηςδασικώνπυρκαγιώνμεεφαρμογήσύγχρονωνσυστημάτωνπουηαξιοπιστίατουςέχειδοκιμασθείμεεπιτυχίασεχώρεςτουεξωτερικού.

Σχήμα 2. Επιστημονικές και θεματικές επιτροπές στο πλαίσιο του ΟΔΙΠΥ

9594


•Καταγραφήδασικούοδικούδικτύουκαιτωνπαραμέτρωνσχετικώνμετηνπρόσβασησεαυτούςσεετήσιαβάση,τησυντήρησήτουςκαιτηβελτίωσήτους.

•Ανάπτυξηκοινώνπρογραμμάτωνδιαρκούςκαιπιστοποιημένηςεπαγγελματικήςεκπαίδευσηςτωνυπαλλήλωντωνφορέωνπουεμπλέκονταισεθέματαδιαχείρισηςπυρκαγιώνμεέμφασηστηχρήσηνέωντεχνολογιών.

•ΔημιουργίαενόςΔιατμηματικούπρογράμματοςΜεταπτυχιακώνσπουδώνστοαντικείμενοτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουώστενακαλυφθούνοιανάγκεςγιακαταρτισμένοπροσωπικόστουςεμπλεκόμενουςσεθέματαδιαχείρισηςπυρκαγιώνφορείς.

•Σχεδιασμόςκαιανάπτυξηπρογραμμάτωνευαισθητοποίησηςκαιενημέρωσηςκατοίκωνπεριοχώνυψηλήςεπικινδυνότηταςγιατονκίνδυνοπυρκαγιάς.

•Σύνταξηκαιεφαρμογήσχεδίωνπροληπτικήςοργανωμένηςαπομάκρυνσηςπληθυσμώνσεπυροευαίσθητεςπεριοχές,σεσυνεργασίαμετουςΟΤΑ,καιεκπαίδευσητωνκατοίκωνγιατηνσωστήεφαρμογήτους.

3.3.1.7 Αρμοδιότητες και πρωτοβουλίες του ΟΔΙΠΥ σχετικών με την καταστολή πυρκαγιών δασών και υπαίθρου

ΣεθέματαδασοπυρόσβεσηςονέοςΟργανισμόςθασυνεργαστείμεόλουςτουςαρμόδιουςφορείςμεαντικείμενοσυνεργασίαςταπαρακάτω:

•ΜελέτηενοποίησηςτωνπληροφοριώντωνυφιστάμενωνΚέντρωνΕπιχειρήσεωνγιατηνυποστήριξητηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνμεανταλλαγήτωνδιαθέσιμωνδεδομένων,πουδιαθέτειήσυλλέγεικάθεένααπόαυτά,μεσκοπότηδημιουργίακοινήςεπιχειρησιακήςεικόνας(CommonOperationalPicture)διαθέσιμηςσεόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκαιυπηρεσίες.

•Σχεδιασμόςυποστήριξηςτηςδασοπυρόσβεσηςμετηναξιοποίησηυπηρεσιώνδιαχείρισηςπυρκαγιώνπουμπορείναπαρέχονταιαπόπερισσότερουςφορείς(ΠΣ,ΔΥ,ΕΔ,ΟΤΑκ.λπ.)στοπλαίσιοενόςσυστήματοςδιοίκησηςπεριστατικών.

• Ανάλυση της κατάστασης του εξοπλισμού του ΠΣ και διαμόρφωση προτάσεων βελτίωσης καιεκσυγχρονισμού.

•Δημιουργίαεπιστημονικώνυποστηρικτικώνομάδωνκαιαξιοποίησήτουςκατάτηδιάρκειατηςπεριόδουτωνπυρκαγιών,ιδιαίτερασεπεριπτώσειςσυμβάντωνμεγάληςκλίμακας.

•Διαμόρφωσηπροτάσεωνενσωμάτωσηςτωνδυνατοτήτωνεκτίμησηςτουκινδύνουέναρξηςκαιτηςπροσομοίωσηςεξάπλωσης(καισυμπεριφοράς)πυρκαγιώνστιςτυπικέςδιαδικασίεςτηςεπιχειρησιακήςλειτουργίας(StandardOperatingProcedures)τωνφορέωνδασοπυρόσβεσης.

•Συντονισμόςτωνενεργειώνγιαάμεσηθεσμοθέτησητωνδιαδικασιώνκαιτουτρόπουσυνεργασίαςγιατονκαλύτεροσυντονισμό,σεκεντρικόκαιπεριφερειακόεπίπεδο,μεταξύΠΣκαιΔασικήςΥπηρεσίαςπουαφοράστιςδράσειςπρόληψηςκαικαταστολήςτωνπυρκαγιώνσταδάσηκαιτηνύπαιθρο.

3.3.1.8 Αρμοδιότητες και πρωτοβουλίες του ΟΔΙΠΥ που αφορούν τη μεταπυρική αποκατάσταση εκτάσεων και περιοχών

Σεσχέσημετηνμεταπυρικήαποκατάστασητωνκαμένωνπεριοχώνκαιτηνανασυγκρότησητωνκαμένωνεκτάσεων,ονέοςΦορέαςθαπρέπειενδεικτικά:

•Νατυποποιήσειτοντρόποαποτύπωσηςκαιχαρτογράφησηςτωνκαμένωνεκτάσεωνμεχρήσηδορυφορικών

δεδομένωνπολύυψηλήςανάλυσηςγιατοσύνολοτηςαντιπυρικήςπεριόδουκαιναδημιουργήσειεπίσημηδιαχρονικήψηφιακήβάσημετααντίστοιχαδεδομένα.

•Ναπροδιαγράψεικαιναπρομηθευτείυπηρεσίεςσχετικάμετηχωρικάπροσδιορισμένηαποτύπωσητουβαθμούκαταστροφήςτωνοικοσυστημάτωνώστεμεορθολογικόκαιαντικειμενικότρόποναγίνεταισχεδιασμόςτωνμεταπυρικώνδράσεωναποκατάστασηςκαιπροστασίαςτωνπληγέντωνπεριοχώναπόάλλουςκινδύνους(π.χ.πλημμύρες,κατολισθήσειςκ.λπ.).

•Ναπροσδιορίσειτιςανάγκεςγιατηνπαρακολούθησηςτηςμεταπυρικήςαναγέννησηςκαικάλυψηςτουεδάφουςγιαπερίοδοδεκαετίαςμετάτηνπυρκαγιά.

•ΝαεξετάσειτηνανάγκηδημιουργίαςδιεπιστημονικήςομάδαςγιατηνάμεσηυποστήριξηαποκατάστασηςτωνπληγέντωνπεριοχώνκατάταπρότυπατηςΑμερικάνικηςΥπηρεσίαςBAES(BurnedAreaEmergencyRe-sponse)σεκεντρικόεπίπεδο.

3.3.2 Σύστημα Συνεργασίας εμπλεκόμενων φορέων στην καταστολή των Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου

Οσυντονισμός τουσυνόλουτωνφορέωνπουσυμμετέχουνστηδασοπυρόσβεση (ΠΣ,ΔΥ,ΈνοπλεςΔυνάμεις,Εθελοντές,ΟΤΑ)θαπρέπειναυποστηριχθείστοπλαίσιοτηςυλοποίησηςτουνέουσυστήματοςαπόέναμηχανισμόσυνεργασίαςκαισυντονισμούμεταξύτωνεμπλεκόμενωνυπηρεσιών.Οκεντρικόςαυτόςσυντονιστικόςμηχανισμόςδιαχειρίζεταιταπεριστατικάτωνπυρκαγιώνκαιζητάεικαιχρησιμοποιείτυποποιημένεςυπηρεσίεςκαιλειτουργίεςκαταστολήςπυρκαγιώναπόοποιονδήποτε(επίσημακαταχωρημένο)φορέαμπορείνατιςπροσφέρει.

Κάτιτέτοιομπορείνααποτελείκαινοτομίαγιαταελληνικάδεδομέναπληνόμωςλειτουργείεπιτυχημένααπότιςαρχέςτηςδεκαετίαςτου1980στηνΑμερικήστοπλαίσιοτουΕθνικούΣυστήματοςΔιαχείρισηςΠεριστατικών(NationalInteragencyIncidentManagementSystem,NIIMS)επιτρέπονταςτησυνεργασίαανάμεσασεέξιομοσπονδιακούςαλλάκαιτοσύνολοτωνπολιτειακώνφορέωντωνΗΠΑ.Τοσύστημαστηρίζεταιστηντυποποίησητωνεπιχειρήσεωνμεκοινέςμεταξύτωνφορέωνπροδιαγραφέςεκπαίδευσηςκαιαξιολόγησηςπροσωπικού(προσόντα,εμπειρία,εξειδικεύσεις),κοινάπρότυπαεξοπλισμού,κοινήορολογίακαιένακοινόσύστημαΣύστημαΔιοίκησηςΠεριστατικών(IncidentCommandSystem,ICS)πουχρησιμοποιείταιγιατηδιαχείρισηδιαφόρωντύπωνέκτακτωναναγκών.ΜετηνυιοθέτησητουΣυστήματοςΣυνεργασίαςαπότουςεμπλεκόμενουςφορείςστηΔασοπυρόσβεσηκαιτηχρήσηενόςκοινούΣυστήματοςΔιοίκησηςΠεριστατικώνμετησυνεργασίατουΟΔΙΠΥ,μπορούνναλυθούνταχρονίζονταπροβλήματασυνεργασίαςτωνφορέωνκαινααυξηθείσημαντικάηαξιοποίησηόλωντωνδυνάμεωνβελτιώνονταςτόσοτηναποτελεσματικότηταόσοκαιτηναποδοτικότητατουμηχανισμού.

ΗυιοθέτησητηςπροσέγγισηςτουσυστήματοςσυνεργασίαςτωνεμπλεκόμενωνφορέωναπότηΓενικήΓραμματείαΠολιτικήςΠροστασίας,μετηνεξαγγελθείσαμορφήτηςΕθνικήςΥπηρεσίαςΔιαχείρισηςΕκτάκτωνΑναγκών(ΕΥΔΕΑ),θαδιευκολύνειτηνάμεσηεφαρμογήτηςπροσέγγισηςκαισταθέματασυντονισμούτηςκαταστολήςτωνδασικώνπυρκαγιών.ΟΟΔΙΠΥθασυνεισφέρειστοσχεδιασμό,όσοναφοράταθέματασυντονισμούτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,σεσυνεργασίαμετηνΕΥΔΕΑσεαυτήτηνπερίπτωση.

ΕιδικότεραθαπρέπειναληφθείπρόνοιαώστετοΣύστημαΔιοίκησηςΠεριστατικώνναανταποκρίνεταιστιςανάγκεςτόσοαπλώνκαιμεμονωμένωνεπεισοδίωνόσοκαισεπολλαπλάκαιπολύμεγάληςέκτασηςπεριστατικά

9796


(ενδεχομένωςαξιοποιώνταςένασύστημακατηγοριοποίησηςτηςκλίμακαςτωνπεριστατικώνπυρκαγιών).Δοθέντοςότιοιπολύμεγάλεςπυρκαγιές(μεγαλύτερεςαπό10000στρέμματα)αποτελούνπερίπουτο4%τουαριθμούτωνδασικώνπυρκαγιώναλλάκαταστρέφουνπερισσότεροαπό75%τωνσυνολικάκαμένωνεκτάσεων,θαπρέπειναδοθείιδιαίτερηπροσοχήστιςανάγκεςαντιμετώπισηςκαισυντονισμούτωνμεγάληςέντασηςκαιέκτασηςπεριστατικώνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

3.4 Θεσμικά μέτρα πρόληψης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην ΕλλάδαΗπυροπροστασίαδενείναιμόνοθέματουμηχανισμούκαταστολής,αλλάεξαρτάταιαπόπολλούς

παράγοντες,καικυρίωςαπότογενικότεροπλαίσιοδιαχείρισηςκαιπροστασίαςτηςελληνικήςυπαίθρου.ΤογεγονόςότιοιετησίωςκαμένεςεκτάσειςστηνΕλλάδαπαρουσιάζουναυξητικήτάσηπαράτησαφήβελτίωσητωνμέσωνκαταστολής,τονίζεικαιτηνκοινωνικοπολιτικήσυνιστώσατωνπυρκαγιών,πουσχετίζεταιμετηνάναρχηανάπτυξητηςελληνικήςκοινωνίαςγύρωαπότααστικάκέντρακαιτηναδυναμίατηςδασικήςνομοθεσίαςνααποτρέψειτοναποχαρακτηρισμότωνδασικώνεκτάσεων.

Ηασφαλέστερηαντιμετώπισητωνπυρκαγιώνέγκειταιστηνεξάλειψητωνγενεσιουργώναιτίωντους.Γιατηνεπίτευξηαυτούτουστόχουπροτείνονταιμιασειράθεσμικώνμέτρωνπουμπορούνναεφαρμοστούνάμεσαμετιςκατάλληλεςνομοθετικέςδιατάξεις,χωρίςπρόσθετηεπιβάρυνσητουπροϋπολογισμού.

Ηυλοποίησηαυτώντωνμέτρωνθααποφέρεισυλλογικέςωφέλειεςμακροπρόθεσμα.Είναικαθήκοντηςπολιτείαςναφροντίσειγιατηθεσμοθέτησηκαιεφαρμογήτουςτόσογιατηνπροστασίατωνδασικώνπόρωνόσοκαιγιατηνασφάλειατηςζωήςτωνπολιτών.

Στησυνέχειαπαρατίθενταιπροτάσειςπουαφορούντησυνεισφοράκαιτορόλοτωνκυριότερωνφορέωνπουεμπλέκονταιστοέργοτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστοπλαίσιοτηςπροτεινόμενηςαναμόρφωσηςτουσυστήματος.

3.4.1 Δασική Υπηρεσία ΑπόταόσαέχουναναφερθείήδηείναιπροφανέςότιηεμπλοκήτηςΔασικήςΥπηρεσίας(ΔΥ),δηλαδήτου

βασικούφορέαδιαχείρισηςτουδασικούπλούτουτηςχώραςκαιπροστασίαςτουαγροδασικούχώρουγενικότερα,είναιαπολύτωςαπαραίτητηγιαμιαορθολογικήδιαχείρισητουπροβλήματοςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου8.Ηαποδιοργάνωσήτηςυπηρεσίαςαυτήςκαιοουσιαστικόςαποκλεισμόςτηςκατάτηντελευταίαεικοσαετίααπότηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουείχεσαφώςαρνητικάαποτελέσματααπόοικονομική,κοινωνικήκαιπεριβαλλοντικήάποψη.ΑποτελείλοιπόνκεντρικήπρότασητηςαναμόρφωσηςτουσυστήματοςηορθολογικήαναδιοργάνωσηκαιενίσχυσητηςΔΥ,καιηενεργήσυμμετοχήτηςσερόλοπουθακαλύπτειτασημαντικάκενάκαιτιςαδυναμίεςτουσημερινούσυστήματος.ΠρέπειναδιευκρινιστείότιοιπροτάσειςπουδιατυπώνονταιστηνπαρούσαέκθεσηαναφέρονταισεμίααναδιαρθρωμένηΔασικήΥπηρεσίαπουθαέχεισανβασικόαντικείμενοτηδιαχείρισηκαιπροστασίατωνχερσαίωνφυσικώνοικοσυστημάτωνκαιτηςυπαίθρουκαιτηνασφάλειατωνπολιτώναπότιςδασικέςπυρκαγιές,στιςνέεςσυνθήκεςπουδιαμορφώνουνταεντεινόμεναακραίακαιρικάφαινόμενακαιηκλιματικήαλλαγή.

Ειδικότερα,γιατηναναδιαρθρωμένηΔασικήΥπηρεσίαπροτείνεται:•ΗκαθετοποίησητηςδομήςτηςΥπηρεσίαςμετηνεπανένταξητωνπεριφερειακώνυπηρεσιώναπότις

ΑποκεντρωμένεςΔιοικήσειςσεέναενιαίοκεντρικόφορέα(ΓενικήΓραμματείαΔασών).•Άμεσηενεργοποίησητουάρθρου100τουΝ.4249/2014γιατηναποσαφήνισητωναρμοδιοτήτωντης

πρόληψηςπουτηναφορούνωςυπεύθυνο,αρμόδιοφορέακαιανάληψητουσχεδιασμούκαιυλοποίησηςτουέργουτηςπρόληψης,συμπεριλαμβανομένηςτηςσυμμετοχήςτηςστηναρχικήεπέμβαση(πρώτηπροσβολή)τωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

•ΗσύστασηΔασικούΣώματος(ΔΑΣΩ)στοπλαίσιοτηςΔασικήςΥπηρεσίας(ήκαλύτερατηςΓενικήςΓραμματείαςΔασών).ΈργοτουΔΑΣΩθαείναιηεφαρμογήτηςπροστατευτικήςνομοθεσίαςτωνδασικώνοικοσυστημάτωναπόπαράνομεςανθρώπινεςδραστηριότητες(π.χ.καταπατήσεις,αλλαγέςχρήσης,λαθροϋλοτομίες,κ.λπ.),ησυμβολήστηνέγκαιρη/πρώτηπροσβολήτωνπυρκαγιώναλλάκαιγενικότεραηπροστασίατουδάσουςαπότουςδιάφορουςφυσικούςβιοτικούςκαιαβιοτικούςκινδύνους(ασθένειες,επιδημίεςεντόμων,δασικέςπυρκαγιές,κ.λπ.)9.ΤοΔΑΣΩπροτείνεταιναυλοποιηθείσεεπίπεδοΔασαρχείουσανέναΓραφείοΠροστασίαςπουθαλειτουργείστοχώροτουΔασαρχείου.ΤοΓραφείοαυτόθαστελεχώνεταιαπόεπιστημονικόπροσωπικόκαιαριθμόένστολωνυπαλλήλων(δασοφυλάκων)ανάλογαμετιςανάγκεςκαιτοδιατιθέμενοπροσωπικό.ΟιανωτέρωυπάλληλοιθαείναιεπιφορτισμένοιμεόλατακαθήκονταπροστασίαςτηςπεριοχήςτουΔασαρχείουτουςκαθ’όλητηδιάρκειατουέτους.ΚεντρικόκαθήκοντουΔΑΣΩθαείναιηπροστασίααπότιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.Στοπλαίσιοτουρόλουτουστηδιαχείρισητωνπυρκαγιών,τοΔΑΣΩθαπρέπειναστηρίζεταικαιμεεποχικόπροσωπικόγιαέργαπρόληψης(π.χ.καθαρισμοίβλάστησης,προληπτικέςπεριπολίες).

•ΕπεξεργασίακαισχεδιασμόςσεβάθοςπενταετίαςγιατηνανάληψηρόλουδασοπυρόσβεσηςαπότοΔΑΣΩσεαμιγώςδασικέςπεριοχέςστοπλαίσιοτουσυστήματοςσυντονισμούκαισυνεργασίαςγιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

•ΗθεσμοθέτησητηςανάπτυξηςκοινώναντιπυρικώνσχεδίωνσεεπίπεδοΔασαρχείουγιαολόκληρητηχώρα.Εκπόνηση,σεβάθοςπενταετίας,αντίστοιχωναντιπυρικώνσχεδίωνβάσειτηςεπικινδυνότηταςτωνπεριοχών.

•Ενίσχυσητηςδασικήςδιαχείρισηςπολλαπλώνσκοπώνμεενσωμάτωσητουσχεδιασμούτηςαντιπυρικήςπροστασίαςστασχέδιατηςαειφορικήςοργάνωσηςτηςπαραγωγήςτωνδασών.

•Υλοποίηση,άμεσα,εθνικούπρογράμματοςτυποποίησηςκαιχαρτογράφησηςτωντύπωντηςδασικήςκαύσιμηςύλης.

•Εκπόνησημελετώνδιαχείρισηςτηςδασικήςκαύσιμηςύληςγιατημείωσητουκινδύνουπυρκαγιάςσεεπιλεγμένεςπεριοχέςτηςχώραςκαιυλοποίησησχετικώνπρογραμμάτων.

•ΤυποποίησητουτρόπουκαταγραφήςτωνσυμβάντωνπυρκαγιώνσύμφωναμεεπικαιροποιημένοκαισύγχρονοΔελτίοΠυρκαγιάςήμεηλεκτρονικήεφαρμογήκαιναοργανώσειτοσχετικόαρχείοσυμβάντων,διαθέτονταςταδεδομένααυτά(ωςοφείλουνόλεςοιυπηρεσίεςμετοΝ.4305/2014)καιστοευρύκοινό.

Όλαταπαραπάνωπροτείνεταιναυλοποιηθούνμετησυνεργασία,τηνκαθοδήγησηκαιτονσυντονισμότουνέουΦορέα(ΟΔΙΠΥ).

8. Η ιδιαίτερη αναφορά στο ρόλο της Δασικής Υπηρεσίας γίνεται προκειμένου να δοθεί έμφαση στην ανάγκη αναβάθμισης της συνεισφοράς του, επειδή οι δυνατότητες και η συμβολή του φορέα αυτού είναι σοβαρά υποβαθμισμένη στο πλαίσιο του υφιστάμενου συστήματος

9. Όλοι αυτοί οι κίνδυνοι αυξάνουν την τρωτότητα των δασών και της υπαίθρου στις πυρκαγιές

9998


3.4.2 Πυροσβεστικό ΣώμαΤοΠυροσβεστικόΣώμα(ΠΣ)θαπρέπεινασυνεχίσειναπροσφέρειτιςυπηρεσίεςτουόσοναφοράτη

δασοπυρόσβεση,αποτελώντας,ωςπροςτομέγεθοςτωνδυνάμεώντου,τονκεντρικόπυλώνατουμηχανισμούτηςκαταστολήςστηχώρα.Παράλληλαθαπρέπειναεξακολουθήσειναεπιτελείκαιτιςάλλεςπολυσχιδείςαποστολέςτου.ΚαθώςθααναπτύσσεταιτοσύστημασυνεργασίαςγιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνκαιθαενισχύεταιτοΔΑΣΩστιςδασικέςπεριοχές,ηέμφασητουΠΣθαπρέπειναστραφείκυρίωςπροςτιςπεριοχέςμεμεγάληπυκνότηταπληθυσμού,όπουέχειπολύμεγάληδύναμη,καιστιςπεριοχέςμεεκτεταμένεςζώνεςμείξηςδασώνοικισμών.

ΕντόςτουΠΣπροτείνεταιναεξεταστούναλλαγέςδομής,λειτουργίαςκαιφιλοσοφίας,όσοναφοράτηδασοπυρόσβεση,πουναστοχεύουνστηναύξησητηςαποτελεσματικότηταςκαιαποδοτικότητας.Συγκεκριμένα,πρέπειτοίδιοτοΠΣ.ναεπανεξετάσειταζητήματαπουαναφέρονταιστηνπαρούσαέκθεσηέτσιώστε:

•Ναμειωθείοβαθμόςεξάρτησηςτηςδασοπυρόσβεσηςαπόταεναέριαμέσακαιναπεριοριστείτοσυνολικόκόστος(απόκτησηκαιλειτουργία,ενοικίαση)τηςκαταστολής.Αυτόμπορείναεπιτευχθείμεπολλούςτρόπουςόπωςαλλαγέςστονεπιχειρησιακότρόποχρήσης,βελτίωσηστηναποστολήαπότοΕνιαίοΣυντονιστικόΚέντροΕπιχειρήσεων(ΕΣΚΕ),μείωσηωρώνπτήσηςγιαμετακινήσειςκαιανεφοδιασμότωνΕ/Πμεέξυπνηοργάνωσηαυτών,επιλογήκατάλληλωνμέσων,κ.λπ.

•ΝαβελτιωθείουσιαστικάηεκπαίδευσηκαιεπιμόρφωσητωνστελεχώντουΠΣαλλάκαιτωνεθελοντώνπουεκπαιδεύει.

•ΝαεπανεξετασθείοτρόποςκατανομήςτωνωρώνεργασίαςτουπροσωπικούτουΠΣ(όχι24ωρεςβάρδιες)γιακαλύτερηδιαθεσιμότητακαιαποτελεσματικότητατουπροσωπικού.

•ΝαβελτιωθείηαξιοποίησηαπότοΠΣδιάφορωνκαινοτόμωνλύσεων,νέωντεχνολογιώνκαιμέσωνπουθαβελτιώσουντηναποτελεσματικότητατουΠΣ,λαμβάνονταςπάντοτευπ΄όψινκαιτοκόστος(αποδοτικότητα).

•ΝαγίνειάνοιγματουΠΣστησυνεργασίαμεάλλουςεμπλεκόμενουςφορείςκαιοργανισμούςστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουγιατηναπόκτησηεκσυγχρονιστικήςυπηρεσιακήςαντίληψης.

•ΝαενισχυθείηαξιοποίησητωνεθελοντώναπότοΠΣσεθέματαπρόληψηςκαικαταστολήςμετάαπόαντίστοιχηπιστοποιημένηεκπαίδευση.

• Να δοθεί έμφαση στη χρήση επίγειων δυνάμεων και μέσων (μηχανημάτων και εργαλείων) στηδασοπυρόσβεση.

•Νααξιοποιηθούνμεορθολογικόσχεδιασμόταπλεονεκτήματατηςχρήσηςτωνεναέριωνμέσωνμεέμφασηστηχρήσηελικοπτέρων.

•ΝαδιασφαλιστείηλειτουργίατωντοπικώνεθελοντικώνκλιμακίωνκατάτηθερινήπερίοδομεστελέχωσηαπόΕθελοντέςΠυροσβέστες,µεευθύνητωντοπικώναρχών,ταοποίοιθαδιοικούνταιαπόπροσωπικότουΠΣ.

•ΝααξιοποιηθείτοπροσωπικότουΠΣμεειδικότηταδασολόγου(τουλάχιστον)σανπροσωπικούειδικώνκαθηκόντωνμεαποκλειστικήαπασχόλησησεθέματαδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

•Νααποσυνδεθείηπρόσληψηεποχικούπροσωπικούδασοπυρόσβεσηςαπόταπροβλεπόμενασήμερακοινωνικοοικονομικάκριτήριακαινασυνδεθείμόνομεκριτήριαεμπειρίας,γνώσεωνκαιφυσικήςκατάστασης.

•ΝαδημιουργηθείπρόγραμμαπιστοποιημένηςεκπαίδευσηςώστεναπιστοποιηθείόλοτοπροσωπικότουΠΣσερόλουςδιαχείρισηςκαιδιοίκησηςπεριστατικώνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

•ΝαδιασφαλιστείηενοποίησητωνπληροφοριώντωνεπιμέρουςΣυντονιστικώνΚέντρωνμεσκοπόνα

δημιουργηθείκοινήεπιχειρησιακήεικόναςπουθαδιαμοιράζεταισεόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκατάτηδιάρκειαπεριστατικώνμεγάληςκλίμακας.

•ΠεραιτέρωαξιοποίησητουσυστήματοςENGAGEτουΠΣκαιεπέκτασήτουμελειτουργίεςδιαχείρισηςπυρκαγιών.Σύνδεσητουμεαλλάσυστήματαπουδιαθέτουνεπιχειρησιακάδεδομένα.Διάθεσηπρόσβασηςμέρουςτωνπληροφοριώντουσεσυναρμόδιουςεμπλεκόμενουςφορείςκαιυπηρεσίες.

ΒασικόςστόχοςτωνπαραπάνωπροτάσεωνείναιναπροκύψειμείωσητουπροϋπολογισμούμεαντίστοιχηαύξησητηςαποδοτικότηταςτουέργουτουΠΣ,όσοναφοράτηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.ΤαμέτρααυτάθασυμβάλλουνστηνπροσαρμογήτουΠΣσεμίανέαφιλοσοφίαδιαχείρισηςτωνδασικώνπυρκαγιώνκαιστοπλαίσιοτουσυστήματοςσυντονισμούτηςκαταστολήςoνέοςΦορέας(ΟΔΙΠΥ)θασυνεργαστείστενάμετοΠΣστηνκατεύθυνσηαυτή.

3.4.3 Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ)ΈχειήδηεξαγγελθείημετεξέλιξητηςΓΓΠΠσεΕθνικήΥπηρεσίαΔιαχείρισηςΕκτάκτωνΑναγκών(ΕΥΔΕΑ).Αν

καιδενείναιγνωστέςοιλεπτομέρειεςγιατιςνέεςαρμοδιότητεςκαιτοπλαίσιολειτουργίαςτηςνέαςΥπηρεσίαςκρίνεταιαπαραίτητηησυνεργασίαμετονΟΔΙΠΥγιαθέματαπουαφορούντηνδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκαιηπροστασίακαιασφάλειατωνπολιτώναπότιςδασικέςπυρκαγιές.

ΗΓΓΠΠπροτείνεταινασυνεισφέρειστονέοσύστημαμε:•ΤησυνεργασίαμετονΟΔΙΠΥγιατηνπαραγωγήνομικώνκαιθεσμικώνκειμένωνπουαφορούνθέματα

διαχείρισηςκαιπροστασίαςαπότιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.•Τονκεντρικόεπιχειρησιακόσυντονισμότωνδράσεωνόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνσεόλεςτιςφάσεις

τουκύκλουδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.•ΤηλειτουργίακαιτοσυντονισμότουΣυστήματοςΔιοίκησηςΠεριστατικώνστοσχεδιασμότουοποίουθα

εντάσσεταιηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.•Τηδημιουργίασυστήματοςαναφοράςγιατηνκατάστασηετοιμότηταςτουμηχανισμούαντιπυρικής

προστασίαςμεέμφασηστηνανταπόκρισητωνΟΤΑ(τουςοποίουςχρηματοδοτείγιαέργαπρόληψης)ανάλογαμετοεπίπεδοτουκινδύνουέναρξηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

•ΣυνεργασίαμετονΟΔΙΠΥγιαθέματασχεδιασμούτηςπροστασίαςαπότιςπυρκαγιέςκαιαλυσιδωτάφαινόμεναπουσυνδέονταιμεαυτέςόπωςπλημμύρες,κατολισθήσειςκ.λπ.

• Σχεδιασμόπροϋποθέσεωνκαι τρόπου εφαρμογήςπροληπτικήςοργανωμένηςαπομάκρυνσης καιενδεχόμενουεκκενώσεωνσεπερίπτωσηανεξέλεγκτωνπυρκαγιώνσεσυνεργασίαμεΟΔΙΠΥ,ΟΤΑ,ΠΣκαιΕΛΑΣ

•ΕιδικότερησυνεργασίαμετονΟΔΙΠΥκαιτοΠ.Σ.σεθέματασχεδιασμούγιαπεριπτώσειςμεγάλωνκαιπολύμεγάλωνπυρκαγιώνμέσωτουΣυστήματοςΔιοίκησηςΠεριστατικών.

3.4.4 Υπουργείο Περιβάλλοντος και ΕνέργειαςΤοΥΠΕΝ,στοπλαίσιοτηςσυνεισφοράςστονέοσύστημαδιαχείρισηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,θα

πρέπεινασυνεργαστείμετονΟΔΙΠΥπροκειμένουναδιερευνηθείηδυνατότηταυλοποίησηςτωνπαρακάτωμέτρων:

•ΕπέκτασητουΝ.4447/2016ώστεσταειδικάχωροταξικάσχέδιαπουαναφέρονταιστηνπεριβαλλοντική

101100


υποβάθμισηκαιτηνπροστασίααπόφυσικέςκαταστροφέςγιατιςπεριοχέςμείξηςδασώνκατοικιών,ναλαμβάνεταιυπόψηηπροστασίατωνυποδομών,ηασφάλειατουπληθυσμούκαιηανθεκτικότητατουτοπίουτωνπεριοχώναυτώνστιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.

•Τάχιστηολοκλήρωσητηςδιαδικασίαςκατάρτισηςκαιθεσμοθέτησηςτωνδασικώνχαρτώνκαιτουδασολογίουκαιανάκλησητωνρυθμίσεωνπουπεριλαμβάνονταιστουςψηφισμένουςνόμους(Ν.4280/2014καιΝ.4315/2014),οιοποίοιαυξάνουντηνέντασηκαιτοναριθμότωνχρήσεωνπουεπιτρέπονταισταελληνικάδάση.

•ΣύνταξησχεδίουδράσηςγιαταμέτραπουπροβλέπονταιστηνπρόσφατηΕθνικήΣτρατηγικήγιαταΔάσηκαιάμεσηυλοποίησήτου.Επιλεκτικήδιαχείρισημηπαραγωγικώνδασώνπουβρίσκονταικοντάσεπεριοχέςμείξηςδασών–κατοικιώνμεκύριοσκοπότηναντιπυρικήπροστασία.

•Έλεγχοςκαιαποτύπωσηκατάστασηςστιςχαρτογραφημένεςπεριοχέςαστικών/οικιστικώνπυκνώσεων.•Άμεσηχαρτογράφησηκαιαποτύπωσητωνπεριοχώνμείξηςδασών-κατοικιώνστηχώρα.•Θέσπισηκανονισμούπροδιαγραφώνοικοδομικώναδειώνκαιειδικέςρυθμίσειςεπέμβασηςστηβλάστηση

σεπεριοχέςμείξηςδασών-οικισμών(π.χ.πυρασφαλήδομικάυλικά,κλαδεύσειςκαιαπομάκρυνσηβλάστησηςκτλ.).

•Υποχρεωτικόςέλεγχοςασφάλειαςσεαυθαίρετεςκατασκευέςεκτόςσχεδίουκαιπροσαρμογή/τροποποίησητωνυφιστάμενωνκτισμάτωνσεπυρασφαλήωςπροϋπόθεσητηςπολεοδομικήςνομιμοποίησήςτους.

•Ενεργοποίησηκαιπαροχήκινήτρωνγιατησυμμετοχήτωνδασικώνσυνεταιρισμώνσεέργαπρόληψηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

•Νομοθετικήρύθμισηγιατηνεπιστημονικήεφαρμογήτηςπροδιαγεγραμμένηςκαύσηςστηχώρα.ΟιυπηρετούντεςστοΔΑΣΩθαεκπαιδευτούνγιατηνανάπτυξηδυναμικούκαιτεχνογνωσίαςστιςπρακτικέςτηςελεγχόμενηςκαύσης.

•ΆμεσηεπίλυσητωνχρόνιωνπροβλημάτωνκαιτροποποίησητηςδασικήςνομοθεσίαςόσοναφοράτηναλλαγήχρήσηςγηςτωνεκτάσεωνπουχαρακτηρίσθηκανωςΑΔ(δασωθέντεςαγροί)στοκτηματολόγιο.

•Τροποποίησητηςνομοθεσίαςαναφορικάμετηδιαδικασίααδειοδότησηςγιαπαρεμβάσειςστηφυσικήβλάστησηεντόςιδιοκτησιών(γηπέδων,οικοπέδωνκ.λπ.).

•Τροποποίησηδασικήςνομοθεσίαςγιαδιαχείρισηκαύσιμηςύλης(π.χ.προδιαγεγραμμένηκαύση,καρπώσειςκαιαραιώσειςκατάπαρέκκλισηδιαχειριστικώνσχεδίωνόταναυτόεπιβάλλεταιγιατηνπροστασίαανθρώπων,περιουσιώνκαιπόρωνυψηλήςφυσικήςκαιπολιτιστικήςαξίας).

•ΣυντήρησηκαιαξιοποίησητουδικτύουτωνπυροφυλακείωντηςΔασικήςΥπηρεσίαςγιατηνενίσχυσητωνδυνατοτήτωνπυρανίχνευσης,εντοπισμούκαιέγκαιρηςαναγγελίαςτωνπυρκαγιών.

3.4.5 Ένοπλες Δυνάμεις - Αστυνομία - ΛιμενικόΟρόλοςτωνΕνόπλωνΔυνάμεωνείναιπολύσημαντικόςστηνπρόληψηκαιτηνκαταστολή,βοηθούν

στηνάμεσηαντιμετώπισητωνκαταστροφικώναποτελεσμάτωνμεγάλωνπυρκαγιώνκαιόταναπαιτηθείσυμβάλλουνκαισεεπείγονταέργααποκατάστασης.Ανκαιδεναρνούνταιποτέναπροσφέρουναυτότοέργο,ανταποκρινόμενεςστιςαποφάσειςτηςπολιτείας,συχνάδενπροσφέρουνμετημέγιστηαποτελεσματικότητακαιαποδοτικότητακαθώςδενεμπλέκονταιουσιαστικάστονσχεδιασμό(συνολικόαλλάκαισεεπίπεδοπεριστατικού).

Στονέοσύστημα,ορόλοςτωνΕΔθαδιατηρηθείμεέμφασηόμωςστημεγιστοποίησητηςαποτελεσματικότηταςκαιαποδοτικότηταςτηςσυμβολήςτουςπουθαπροέλθειαπότηνκαλύτερησυμμετοχήτουςστοσχεδιασμό,μεουσιαστικήκαισυνεχήανταλλαγήαπόψεωνμετουςάλλουςφορείς,στοπλαίσιοτουΟΔΙΠΥ,έτσιώστενααναδειχθούνπροβλήματακαιενστάσειςκαιναβρεθούνβέλτιστεςλύσειςωςπροςτονάριστοτρόποεμπλοκής.Γενικότερα,οιΕΔδιαθέτουνπόρους(μέσακαιπροσωπικό)πουσεκρίσιμεςστιγμέςμπορούνναπροστεθούνεπικουρικάστιςυπόλοιπεςδυνάμειςπροσφέρονταςλύσεις,ενώδενεμπλέκονταισεκαθημερινήβάση.Έτσιεπιτυγχάνεταισημαντικήεξοικονόμησηκόστους.Εξαίρεσηαποτελούνταεθνικάεναέριαμέσα(Canadair,PZL)πουλόγωσυνεχούςεμπλοκήςτωνΕΔαπαιτούνιδιαίτερεςυποδομές,προσωπικό,αλλάκαιπροϋπολογισμό.

Ειδικότερα,ηεμπλοκήτωνΕΔστηδιαχείρισητουεθνικούεναέριουστόλουδασοπυρόσβεσης,μέσωτηςΠολεμικήςΑεροπορίας,επιτρέπειστηχώραναδιαθέτειεναέριαμέσαμεχαμηλόκόστοςακόμηκαιεκτόςαντιπυρικήςπεριόδου.Όμως,συνολικάτοκόστοςτωνμόνιμηςεμπλοκήςεναέριωνμέσωνείναιγενικάαυξημένοκαιηδιαθεσιμότητακαιαξιοπιστία,ιδίωςτωνΑ/ΦCanadair,είναιαρκετάπεριορισμένη.

Γενικότερα,ηόληεμπλοκήτωνΕΔστοθέματηςαεροπυρόσβεσηςπρέπειναεξεταστείπολύπροσεκτικά,σεεπίπεδοΟΔΙΠΥ,μεπροοπτικήτουλάχιστονεικοσιπενταετίας,υπότογενικότεροπρίσμαότιτοσυνολικόκόστοςτηςεναέριαςδασοπυρόσβεσηςστηχώραπρέπειναμειωθεί,χωρίςόμωςναμειωθείηπραγματικήεπιχειρησιακήαποτελεσματικότηταμετηνεπιλογήκαταλληλότερωνμέσων(κόστος/όφελος,επιχειρησιακέςδυνατότητες,ευελιξία,διαθεσιμότητα),τηβελτίωσητουσυστήματοςαποστολής(dispatching),καιτηνκαλύτερηεπιχειρησιακήαξιοποίησήτωνμέσων.

Ωςπρος τις επίγειες δυνάμεις, δεν θεωρείται δυνατήη συνεχής εμπλοκή τωνστελεχών τουςστηδασοπυρόσβεση.Όμωςηδυνατότητασυμβολήςσεπεριπτώσειςκρίσεων,όπωςγίνεταικαισήμερακάτωαπότοΣύστημαΔιαχείρισηςΦυσικώνΚαταστροφώνΔΕΥΚΑΛΙΩΝτωνΕΔ,είναιιδιαίτερασημαντική,ιδιαίτεραμάλισταστανησιάτουΑιγαίουπελάγους.ΣτοπλαίσιοτουΟΔΙΠΥθαπρέπειναδιερευνηθούνθέματαεκπαίδευσηςτωνστελεχώντωνΕΔστοαντικείμενοτωνπυρκαγιών,οισυνέργειεςτωνΕΔμετοΔΑΣΩκαιησυνεργασίασεθέματαάλλαπληντηςκαταστολής.

ΟρόλοςτηςΕΛΑΣείναισημαντικόςστοστάδιοτηςπρόληψηςμετηδιενέργειαπεριπολιών,τηνενημέρωσητωνδυνάμεωνκαταστολήςγιαάμεσηεπέμβασησεπεριστατικάπουεκδηλώνονταικαιτονέλεγχοπρόσβασηςσεπεριοχέςμεαυξημένοκίνδυνοέναρξηςπυρκαγιώνκατάτιςημέρεςμεμεγάληεπικινδυνότητα.ΗσυμμετοχήτηςΕΛΑΣστοχώροτηςπυρκαγιάςγιατονέλεγχοκαιτηρύθμισητηςκυκλοφορίαςτωνοχημάτωνστηνπεριοχήτηςπυρκαγιάς,τηνεξυπηρέτησητηςπρόσβασηςστιςδυνάμειςκατάσβεσηςαλλάκαιτηδιευκόλυνσητηςαπομάκρυνσηςτουπληθυσμούσύμφωναμετιςοδηγίεςκαιτιςυποδείξειςτωνκατάνόμοαρμόδιωνκαιυπεύθυνωνφορέων.Επιπλέον,σημαντικήείναιησυνεισφοράστηφύλαξητηςπεριουσίαςτωνπολιτώνσεπεριοχέςπουπλήττονταιαπότιςπυρκαγιές.ΗκεντρικήδομήκαιοργάνωσητηςΕΛΑΣεξυπηρετείστηνάμεσηανταπόκρισητουςοργανισμούστιςαπαιτήσειςδιαχείρισηςκρίσεωνπουσυνδέονταιμετιςδασικέςπυρκαγιές.Ορόλοςαυτόςθαπρέπειναενισχυθείκαιναυποστηριχθείστοπλαίσιοτηςαναμόρφωσηςτουσυστήματοςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.ΕίναιόμωςαπαραίτητοναδοθείηδυνατότητααπόκτησηςαπότηνΕΛΑΣπρόσβασηςσεκοινήεπιχειρησιακήεικόνααπότοπεδίοκατάτηδιάρκειαδιαχείρισηςκρίσιμωνπεριστατικώνώστεναμπορείνασχεδιάσειμετεκμηριωμένοτρόποτηναπόκρισήτηςστιςανάγκεςτουπεριστατικού.

103102


Επιπλέον,θαπρέπεινααξιοποιηθούνοιδυνατότητεςτωνεναέριωνμέσωνπουδιαθέτειηΕΛΑΣ,μεστελεχωμέναήμηεπανδρωμέναοχήματαστοπλαίσιοτουνέουεθνικούσχεδίουοργάνωσηςτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουτόσοσεθέματαπρόληψηςόσοκαισεθέματακαταστολήςαλλάκαιαποτίμησηςτωνζημιώναπόπυρκαγιέςπολύμεγάληςκλίμακας.

ΌσοναφοράτοΛ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.οιδυνατότητέςτουσεθέματαεπιτήρησηςπαράκτιωνδασικώνεκτάσεων,ελέγχουτωνσημείωνυδροληψίαςτωνΑ/Φκαιυποστήριξηςτηςοργανωμένηςαπομάκρυνσηςήεκκένωσηςπαραλιακώνοικισμώνδιαθαλάσσηςθαπρέπειναενσωματωθούνστοννέοενιαίοεπιχειρησιακόσχεδιασμό.

3.4.6 Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ)ΟιΟΤΑείναιέναςσημαντικόςπαράγονταςτουμηχανισμούπολιτικήςπροστασίαςκαισεσυνεργασία

μετονΟΔΙΠΥμπορούνναέχουνσημαντικήσυνεισφοράσεθέματαπρόληψηςτωνπυρκαγιώναλλάκαιμεπρογράμματατοπικήςανάπτυξηςπουμπορείνασυμβάλλουνστηναντιπυρικήπροστασίατουδάσουςμέσααπότηδημιουργίαοικονομικήςδιάστασης.ΓιατηνενίσχυσητουρόλουτωνΟΤΑσταθέματαδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουθαπρέπει,μεταξύάλλων:

•Ναεξεταστείηδυνατότηταπαρακολούθησης,μέσωηλεκτρονικήςδιαδικτυακήςπλατφόρμας,τωνέργωνπρόληψηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουπουχρηματοδοτούνταισεετήσιαβάσηαπότηΓΓΠΠ.

•ΝαδημιουργηθείμίακεντρικήκαιενιαίαβάσηδεδομένωνενόςΟλοκληρωμένουΠληροφοριακούΣυστήματος(ΟΠΣ)ΠολιτικήςΠροστασίαςμεταμέσα,εργαλείακαιπροσωπικότωνΟΤΑγιαεπιχειρησιακήχρήσηστηδιαχείρισητωνπυρκαγιών,διασφαλίζονταςτηνεπικαιροποίησητωνστοιχείωνκαιτηναξιοπιστίατωνπληροφοριώνπουκαταχωρούνται.Τοσύστημαθαμπορούσεναλειτουργήσειστοπλαίσιοτουσυστήματοςσυντονισμούκαισυνεργασίαςγιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιών.

•ΝαρυθμιστείνομοθετικάηεκπόνησηαπότουςΟΤΑολοκληρωμένωντοπικώνσχεδίωναντιπυρικήςπροστασίαςσεεπίπεδοδημοτικούδιαμερίσματοςκαιτωνπολεοδομικώντουςσυγκροτημάτων.ΜεευθύνητουΟΤΑτοΣχέδιουλοποιείταιλίγοπριντηνέναρξητηςαντιπυρικήςπεριόδου,μεσυναντήσειςσεόλουςτουςδημότεςκαιυπάρχειέλεγχοςεφαρμογήςτου.ΤοΣχέδιοΠυροπροστασίαςθαπεριλαμβάνειάμεσησυμμετοχήτωνπολιτών,ανάλυσηκαιαξιολόγησητουκινδύνουπυρκαγιάς,δημιουργίαζωνώνπυροπροστασίας,καθορισμόςτηςοδικήςπρόσβασης,προετοιμασίαγιαπεριορισμότωνζημιών,ιδιαίτερημέριμναγιαταάτομαμεειδικέςικανότητες,σήμανσηκαικαθοδήγησηασφαλούςαπομάκρυνσηςσεπεριοχέςυψηλούκινδύνου,σχεδίαασφάλειας,προστασίαςκαιεκκένωσης.

•ΝααξιολογηθείηεφαρμογήτουΝ.3013/2002όσοναφοράτιςειδικότητεςτωνθέσεωνεργασίαςκαιειδικοτήτωνστιςΠεριφερειακέςΔομέςΠολιτικήςΠροστασίαςστουςΟΤΑΑ΄καιΒ΄βαθμού,όπουρητάδηλώνεταιότιοιΥπηρεσίεςαυτέςστελεχώνονταιαπόδασολόγους,γεωλόγους,μηχανικούς.ΣεπερίπτωσηπουαπαιτείταιναπραγματοποιηθείμετακίνησητωνυπαλλήλωνπουδεντηρούντιςπαραπάνωπρουποθέσειςσεάλλεςυπηρεσίεςτωνΟΤΑκαιαντικατάστασήτουςμεάλλουςσύμφωναμεταπροβλεπόμενααπότονόμο.

3.4.7 Κοινωνία των Πολιτών - ΕθελοντέςΤαμέτραγιατηναναδιοργάνωσητουσυστήματοςπουέχουνπροταθείήδημπορούνναφέρουνσημαντικά

αποτελέσματασεσχετικάσύντομοχρονικόδιάστημα.Γιαναεπιτευχθούνόμωςουσιαστικάκαιμακροπρόθεσμαθετικάαποτελέσματα,χωρίςυπέρμετρηαύξησηκόστουςγιατηχώρα,απαιτείταιμιασυλλογικήπροσέγγισημεενεργόσυμμετοχήτηςκοινωνίαςτωνπολιτών.Δηλαδή,παράτηνενίσχυσητης ικανότηταςκαιτης

αποτελεσματικότηταςτουκράτουςμέσωτωνφορέωντουστηδιαχείρισητωνπυρκαγιών,απαιτείταινακαλλιεργηθείηευαισθητοποίησηκαιναενισχυθείηενεργόςσυμμετοχήτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνστησυνολικήβελτίωσητηςπρόληψηςτωνπυρκαγιώνκαιτηςπυρασφάλειας.Αυτόσημαίνειότιπρέπειναενισχυθούνοιυφιστάμενεςήναδημιουργηθούνβραχυπρόθεσμακαιμεσοπρόθεσμα,νέεςσυμμετοχικέςπροσεγγίσειςστηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουόσοναφοράτηνπρόληψηκαιτηνκαταστολή.Ηενημέρωση,ηεκπαίδευσηκαιησυμμετοχήτωνπολιτώνσεθέματαπροστασίαςαπότιςπυρκαγιέςείναιπολύσοβαρήπροϋπόθεσηγιατηνασφάλειατουπληθυσμού.Οικάτοικοιτωνπεριοχώνπουαπειλούνταιαπότιςπυρκαγιέςείναιοι«πρώτοιανταποκριτές»σταπεριστατικάτηςπεριοχήςτους.Είναισημαντικόναεκπαιδευτούνοιπολίτες,όχιμόνοπωςθααποφύγουντηνπρόκλησηπυρκαγιάςαλλάκαιπωςπρέπεινααντιδράσουνότανεντοπίσουντηνεκδήλωσήτης.Αυτόμπορείναγίνειμέσααπότησυστηματικήευαισθητοποίησηκαιτησυμμετοχήσεεθελοντικέςομάδες.

Στιςσημερινέςσυνθήκεςκαιμορφέςτουεθελοντισμού,οιπροβλεπόμενοιαπότοννόμοκαιήδηυπάρχοντεςεθελοντικοίσταθμοίτουΠΣείναιμίαμορφήοργάνωσηςιδιαίτεραχρήσιμηπουπρέπειναυποστηριχθείαλλάπαράλληλακαινααναπτυχθεί.

ΟιοργανωμένοιεθελοντέςτηςΠολιτικήςΠροστασίαςέχουνστοπαρελθόνδείξεισημαντικέςικανότητεςότανείναισωστάοργανωμένοικαιαρκετάπολυπληθείς(π.χ.όπουυπάρχειμεγάλοςπληθυσμόςκαιέχειδημιουργηθείκαικάποιαπαράδοσηόπωςστηνΑττική,σεορισμένανησιάόπουείναιαισθητήηανάγκηαυτοπροστασίαςόπωςηΧίος,ηΆνδροςκαιηΣάμος,καισεπεριπτώσειςόπουέχειδημιουργηθείέναςμηχανισμόςμεομάδες(παρακλάδια)σεπολλέςπεριοχέςόπωςτοΕθελοντικόΣώμαΕλλήνωνΠυροσβεστών–Αναδασωτών).Ησυμβολήτουςθαμπορούσεναείναιπολύμεγαλύτερηανυπήρχεσελειτουργίατοκατάλληλοπλαίσιογιατηναξιοποίησήτους.

ΣτοπλαίσιοτηςλειτουργίαςτουΟΔΙΠΥθαπρέπεινασχεδιαστείγιατιςεθελοντικέςομάδεςέναενιαίο/κοινόσύστημαδιακυβέρνησηςσεκεντρικό,περιφερειακόκαιτοπικόεπίπεδο,τοοποίοθαρυθμίζει,μεταξύάλλωνταπαρακάτω:

•Πιστοποιημένηεκπαίδευση,ηοποίαθαπαρέχειταίδιαπρότυπαπουεφαρμόζονταιαπότηνΠυροσβεστικήΥπηρεσία.

•ΣαφείςκανόνεςσυντονισμούμετηνΠυροσβεστικήΥπηρεσίακαιτηνΠολιτικήΠροστασία.•Ζητήματαεξοπλισμού,εργασίαςκαιπροστασίας.•Ασφάλισηκαιρύθμισηθεμάτωναποζημίωσηςζημιώνεθελοντώνπυροσβεστών(θάνατος,τραυματισμός,

απώλειαπροσωπικώνπεριουσιακώνστοιχείων).•Αποζημίωσηεργοδοτώντωνεθελοντώνκαιτωνεθελοντώνπουείναιανεξάρτητοιεπαγγελματίεςή

επιχειρηματίεςσεπερίπτωσηέκτακτηςεμπλοκήςτουςσεπυρκαγιάκατάτηδιάρκειατουωραρίουεργασίας.•Κάλυψηδαπανώνγιαφαγητό,διαμονήκαιάλλααπαραίτηταέξοδαστουςεθελοντέςκατάτηδιάρκεια

επιχειρήσεωνδιαχείρισηςπυρκαγιών.•Κανόνεςσχετικάμετιςυποχρεώσειςτωνεθελοντώνσεεπιχειρήσειςπυρόσβεσης.•Κοινήεκπροσώπησηόλωντων(τύπων)εθελοντώνσεέναενιαίοσχήμακαισεεπίπεδοχώρας.•Ναγίνεταιέλεγχοςμεαυστηρέςπροϋποθέσειςγιατηνένταξησταμητρώατωνεθελοντικώνομάδων

πολιτικήςπροστασίαςκαιοιεθελοντέςναλαμβάνουνεξοπλισμό,ρουχισμό,εκπαίδευσηκαικαλύπτονταιασφαλιστικάμεαντίστοιχηκάλυψημετουςεθελοντέςτουΠΣ.

104 105

Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ ΑΦ Ι Κ E Σ ΠΗ Γ E Σ

•Ηεκπαίδευσηόλωντωνεθελοντικώνομάδωνναέχειενιαίοχαρακτήρα(βασικόπρόγραμμα,κοινήεκπαίδευση)καιναπροβλέπεται,πέραντηςσυμμετοχήςτουςστηνκαταστολή,ηενεργήεμπλοκήτουςσεθέματαπρόληψηςήπροκατασταλτικήςδραστηριότητας(περίπολα,έγκαιρηπροειδοποίηση).

Ταμέτρααυτάστοχεύουνστηνενίσχυσητουθεσμούτωνεθελοντώνκαιμπορούνναυλοποιηθούνμεέναπενταετέςχρονοδιάγραμμαμετησυνεργασίαόλωντωνεμπλεκομένωνφορέων(ΠΣ,ΟΤΑ,ΓΓΠΠ).

3.4.8 Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ)Ηαναζωογόνησηκαιηενίσχυσητουαγροτικούχώρουαποτελείπανευρωπαϊκήπρόκληση,αφούηαγροτική

έξοδοςκαιηαυξανόμενηαστικοποίησηεπηρεάζουνόχιμόνοτηνΕλλάδααλλάτιςπερισσότερεςΕυρωπαϊκέςχώρες.ΑνεξάρτητααπόταπιθανάμελλοντικάκίνητραήμέσαπουθαδοθούναπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπή,κάθεχώρατηςΕΕθαπρέπεινααντιμετωπίσειαυτότοπρόβλημασεεθνικόεπίπεδο,λόγωτωνδιαφορετικώνκοινωνικοοικονομικώνσυσχετισμώνκαιτωναντίστοιχωνπολιτικώνπροβληματισμών.

Οικονομικάμέτρα-συμπεριλαμβανομένωντωνφορολογικώνκινήτρων-θαμπορούσαννασυμβάλουνστηναναζωογόνησητηςδασοκομίας,τηςγεωργίας,τηςκτηνοτροφίαςκτλ.,γεγονόςπουθασυμβάλειστηνεντατικοποίησητηςαπασχόλησηςτουτοπικούανθρώπινουδυναμικούγιατηνπαραγωγήτροφίμων,δασικώνπροϊόντων,ανανεώσιμωνπηγώνενέργειας,τηδιαχείρισητουτοπίου,συμπεριλαμβανομένηςτηςδιατήρησηςκαιτηςπροστασίαςτηςπολιτιστικήςκληρονομιάς,ενώταυτόχροναθαμειώσειτο“φορτίοκαύσιμηςύλης”καισυνεπώςοκίνδυνοπυρκαγιάς.

Ηδημιουργίακινήτρωνθαπρέπειναεντάσσεταισεένασχέδιοανάπτυξηςτηςπεριφέρειαςήτηνενίσχυσητης“πράσινηςοικονομίας”ή“βιοοικονομίας”,ηοποίαθαμπορούσεναοδηγήσειστηδημιουργία«πράσινωνθέσεωνεργασίας»στοναγροτικόχώροπροσφέρονταςεναλλακτικέςθέσειςστηναγοράεργασίας.

Τοθέμααυτόπροτείνεταιναεξεταστείστοπλαίσιοδημόσιαςκοινοβουλευτικήςσυζήτησης,καθώςμπορείναέχειπολύσημαντικέςεπιπτώσειςστηνκοινωνικοοικονομικήανάπτυξητηςχώρας,πέρααπότηνενίσχυσητηςπροστασίαςτουπεριβάλλοντοςκαιτηςασφάλειαςτωνπολιτών.

ΜεβάσηταπαραπάνωπροτείνονταιγιατορόλοτουΥΠΑΑΤ,μετησυνεργασίατουΟΔΙΠΥ,ταπαρακάτω:•ΗδημιουργίαενόςΕθνικούΣχεδίουΑγροτικήςΑνάπτυξηςτοοποίοναπροβλέπεικαιναπαρέχειπραγματικά

καιουσιαστικάκίνητραγιατηδιατήρησηκαιτηνενίσχυσηπαραδοσιακώνδραστηριοτήτωνστηνύπαιθροκαιταδάση(υλοτομία,ρητινοπαραγωγή,μελισσοκομεία,μηξυλώδηδασικάπροϊόντακτλ.)στοπλαίσιοτηςπεριβαλλοντικήςδιάστασηςτηςΚΑΠ.ΣκοπόςτουΣχεδίουείναιοπεριορισμόςτηςεγκατάλειψηςτηςγεωργικήςκαιδασικήςγηςκαιηενίσχυση,στιςπεριοχέςαυτές,τηςαπασχόλησηςπουέχειμειωθείτιςτελευταίεςδεκαετίες.

•ΗσύνδεσητουΠρογράμματοςτουΥπουργείουΑγροτικήςΑνάπτυξηςμεμέτραπρόληψηςκαιδιαχείρισηςτηςκαύσιμηςύληςώστεναμειωθείησυνέχειατηςκαύσιμηςύληςκαιτηςβιομάζαςστιςορεινέςπεριοχές.

•ΗδημιουργίαΣώματοςΕλέγχουστοΥΠΑΑΤσχετικάμετηνεφαρμογήτωνπροβλεπόμενωνκυρώσεωνγιατη“Μηορθήδιαχείρισηυπολειμμάτωνκαλλιεργειών”τηςΚΑΠ.

Ξ Ε Ν Ο Γ Λ Ω Σ Σ Ε Σ-AndelaN,MortonDC,GiglioL,PaugamR,ChenY,HantsonS,vanderWerfGR,RandersonJT(2018)The

GlobalFireAtlasofindividualfiresize,duration,speed,anddirection.EarthSystSciDataDiscuss2018,1–28.doi:10.5194/essd-2018-89.

-BankofGreece2011.Theenvironmental,economicandsocialimpactsofclimatechangeinGreece.BankofGreece.Athens,469p.

-Diakakis,M.,XanthopoulosG.,GregosL..2016.AnalysisofforestfirefatalitiesinGreece:1977–2013.Interna-tionalJournalofWildlandFire25:797–809

-DimitrakopoulosA.,VlahouM.,AnagnostopoulouC.,MitsopoulosI.2011.ImpactofdroughtonwildlandfiresinGreece;Implicationsofclimaticchange?ClimaticChange109:331-347.

-DimitrakopoulosA.,2001.Pyrostat-acomputerprogramforforestfiredatainventoryandanalysisinMedi-terraneancountries.EnvironmentalModellingandSoftware.16(4):351-359.

-DimitrakopoulosA.,GogiK.,StamatelosG.,MitsopoulosI.,2011.StatisticalAnalysisofthePyricEnvironmentofLargeForestFiresinGreece.PolishJournalofEnvironmentalStudies20:327-332.

-DimitrakopoulosA.,MitsopoulosI.2006.ThematicreportonforestfiresintheMediterraneanRegion.In:A.P.Vuorinen(Ed.),GlobalForestResourcesAssessment2005,ForestFireManagementWorkingPaper8,FAO.43p.

-GoldammerJ.,MitsopoulosI.,ByambasurenO.,SeldomP.2013.DefenceofVillages,FarmsandOtherRuralAssetsagainstWildfires:GuidelinesforRuralPopulations,LocalCommunitiesandMunicipalityLeadersintheBalkanRegion.CouncilofEurope-EuropeanandMediterraneanMajorHazardsAgreement.KesselPublishingHouse,Remagen-Oberwinter,Germany.42p.

-KaraliA.,HatzakiM.,GiannakopoulosC.,RoussosA.,XanthopoulosG.,TenentesV.2014.Sensitivityandeval-uationofcurrentfireriskandfutureprojectionsduetoclimatechange:thecasestudyofGreece.NaturalHazardsandEarthSystemScience14(1):143-153.

-KoutsiasN.,XanthopoulosG.,FoundaD.,XystrakisF.,NiotiF.,PleniouM.,MallinisG.,ArianoutsouM.2012.OntherelationshipsbetweenforestfiresandweatherconditionsinGreecefromlong-termnationalobservations(1894–2010).InternationalJournalofWildlandFire22:493-507.

-LaschiA.,MarchiE.2018.SimilaritiesanddifferencesbetweenEUMediterraneanCountriesinforestfirefighting:achallengeforimprovement.MEFISTOproject.DeliverableReport.GeneralDirectorateforCivilProtec-tionandHumanitarianAidOperation(DGECHO)oftheEuropeanCommission(EC),108p.

-MarkonisY.,BatelisS.,DimakosY.MoschouE.,KoutsoyiannisD.2016.TemporalandspatialvariabilityofrainfalloverGreece,TheoreticalandAppliedClimatology130(1-2):217-232.

-MitsopoulosI.,MallinisG.,KaraliA.,GiannakopoulosC.,ArianoutsouM.,2016.MappingfirebehaviorunderchangingclimateinaMediterraneanlandscapeinGreece.RegionalEnvironmentalChange16(7):1859–1861.

-MorenoJ.,OechelW.1994.TheroleoffireinMediterraneantypeecosystems.Ecologicalstudies107,Spring-er-Verlag,NewYork.201p.

-PausasJ.,VallejoV.1999.TheroleoffireinEuropeanMediterraneanecosystems.In‘RemoteSensingofLargeWildfiresintheEuropeanMediterraneanBasin’(Ed.EChuvieco)pp.3–16.Springer-Verlag:Heidelberg.

-PyneS.J.,AndrewsP.L.,LavenR.D.,1996.IntroductiontoWildlandFireScience.2ndedition.JohnWiley&Sons,NewYork.769p.

-VarelaV.,SfetsosA.,VlahogiannisD.,GounarisN.2018.FireWeatherIndex(FWI)classificationforfiredangerassessmentappliedinGreece.JournalofMediterraneanMeteorologyandClimatology15:31-40.

106 107

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Ε Λ Λ Η Ν Ο Γ Λ Ω Σ Σ Ε Σ-ΔημητρακόπουλοςA.,ΜπαξεβάνηςK.,ΜητσόπουλοςI.2009.Διαχρονικήσυσχέτισηδασικώνπυρκαγιώνκαι

κοινωνικοοικονομικώνπαραγόντωνστηνΕλλάδα,κατάτηνπερίοδο1960-2000.Πρακτικά14ουΠανελληνίουΔασολογικούΣυνεδρίου,σελ.307-314,Πάτρα.

-ΔημητρακόπουλοςΑ.,MateevaΜ.,ΞανθόπουλοςΓ.2001.ΜοντέλακαύσιμηςύληςμεσογειακώντύπωνβλάστησηςτηςΕλλάδος.ΓεωτεχνικάΕπιστημονικάΘέματα,ΣειράVI,Τόμος12,Τεύχος3/2001.σελ:192-206.

-ΚαρκατσούληςΠ.,ΣτεφοπούλουΕ.,ΠλυμάκηςΣ.2008.ΠολιτικήκαιΔημόσιαΠολιτική:Ασύμβατεςσχέσεις;Τοπαράδειγματηςπολιτικήςπροστασίας(δασοπροστασία).ΚοινωνικόΚέντρο,Τεύχος2ο,σελ.125-167.

- ΞανθόπουλοςΓ. 2000. Ιδιαίτερεςδυσκολίεςστηναντιμετώπισηπυρκαγιώνσταπεριαστικάδάση.ΠυροσβεστικήΕπιθεώρηση80:22-29.

-ΞανθόπουλοςΓ.2003.Πυρκαγιέςστηζώνημίξης“δασών-οικισμών”.ΠυροσβεστικήΕπιθεώρηση100:20-22.-Ξανθόπουλος,Γ.2016.Οιδασικέςπυρκαγιές,ηδιαχείρισήτουςστηνΕλλάδακαιτοαποτύπωμάτηςστην

Αττική.Γεωγραφίες27:72-88.-WWFHellas.2009.Εθελοντισμός,δασοπροστασίακαιδασοπυρόσβεσηστηνΕλλάδα:Πρότασηγιατην

ουσιαστικήκαιαποτελεσματικήσυμμετοχήτωνεθελοντώνστηνπροστασίατωνδασών,.Αθήνα,37σελ.

• Νομοθεσία για τις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου

Πίνακας Π-1 Νομοθεσία που αφορά την πρόληψη

Νομοθεσία/κανονιστικόπλαίσιο Αρμοδιότητα

•ΟN.998/1979“ΠερίπροστασίαςδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνενγένειτηςΧώρας”(ΦΕΚA’289).• Ο Ν.2503/1997 «Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωσητης Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπικήαυτοδιοίκησηκαιάλλεςδιατάξεις.”(ΦΕΚA’107)• Ν. 2612/1998 “Ανάθεση της δασοπυρόσβεσης στοΠυροσβεστικόΣώμακαιάλλεςδιατάξεις”(ΦΕΚA’112)• Ο Ν.3208/2003 “Προστασία των δασικώνοικοσυστημάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθμισηεμπραγμάτωνδικαιωμάτωνεπίδασώνκαιδασικώνενγένειεκτάσεωνκαιάλλεςδιατάξεις.”(ΦΕΚΑ΄303)• Η ΚΥ.Α. 12030Φ.109.1/10-5-1999 “Για τη ρύθμισηθεμάτων συνεργασίας του Πυροσβεστικού Σώματοςμε τις Ένοπλες ∆υνάμεις, την Ελληνική Αστυνομία,τη ∆ασική Υπηρεσία, τους Ο.Τ.Α., τις ΥγειονομικέςΥπηρεσίες και άλλους φορείς και πρόσωπα πουπαρέχουν τις υπηρεσίες τους για την πρόληψη καικαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιών”(ΦΕΚΒ’713).

Αντιπυρικήπροστασίαδασών

• Ο Ν.2503/1997 “Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωσητης Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπικήαυτοδιοίκησηκαιάλλεςδιατάξεις.”(ΦΕΚA’107)

Καθαρισμοίβλάστησηςγιατημείωσηκινδύνουπυρκαγιάς

• Η Πυροσβεστική Διάταξη 9/2000 “Κανονισμόςρύθμισηςμέτρωνγιατηνπρόληψηκαιαντιμετώπισηπυρκαγιώνσεδασικέςκαιαγροτικέςεκτάσεις”.(ΦΕΚΒ’1459)• Η Πυροσβεστική Διάταξη 9Α /2005 “Τροποποίησηκαι συμπλήρωση διατάξεων της υπ’ αριθμ. 9/2000Πυροσβεστικής Διάταξης “Κανονισμός ρύθμισηςμέτρωνγιατηνπρόληψηκαιαντιμετώπισηπυρκαγιώνσεδασικέςκαιαγροτικέςεκτάσεις”(ΦΕΚΒ’1554)• Οι “Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής” ΚΥΑ125347/568/29-1-2004(ΦΕΚΒ’142).• Η ΚΥΑ 140920/2005 “Τροποποίηση της υπ. Αριθμ568/125347/201.1.2004ΚΥΑσχετικάμετουςΚώδικέςΟρθήςΓεωργικήςΠρακτικής”(ΦΕΚΒ’1710)

Μέτρααποφυγήςέναρξηςδασικώνπυρκαγιώναπόαγροτικέςκαιάλλεςεργασίεςυπαίθρου

Α.Νομοθεσίαπουαφοράτηνπρόληψη

108 109

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ


Αποφυγήπρόκλησηςπυρκαγιάςστουςχώρουςεναπόθεσηςαπορριμμάτων

• Ο Ν.2503/1997 “Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωσητης Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπικήαυτοδιοίκησηκαιάλλεςδιατάξεις.”(ΦΕΚA’107)•ΠΔ210/1992ΚωδικοποίησηδιατάξεωνΠροεδρικώνΔιαταγμάτωντουΚανονισμούΕσωτερικήςΥπηρεσίαςτουΠυροσβεστικούΣώματος.Τροποποιήθηκεαπό:Π.Δ. 62/2018, (ΦΕΚ 121/Α/9.7.2018) “Ρύθμιση θεμάτων έκδοσης Αδειών Ικανότητας Οδηγού - Χειριστή Υπηρεσιακών Οχημάτων - Μηχανημάτων του Πυροσβεστικού Σώματος και κυκλοφορίας αυτών”Π.Δ 72/2017, (ΦΕΚ 104/Α/26.7.2017) “Τροποποίηση του Κεφαλαίου Δ’ του π.δ. 210/1992 “Κωδικοποίηση διατάξεων προεδρικών διαταγμάτων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος” (Α’ 99)””Π.Δ. 82/2016, (ΦΕΚ 153/Α/12.8.2016) “Τροποποίηση και συμπλήρωση διατάξεων του Κεφαλαίου Δ’ του Π.δ. 210/1992 “Κωδικοποίηση διατάξεων Προεδρικών διαταγμάτων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος” (99/Α)”Π.Δ. 3/2014, (ΦΕΚ 6/Α/10.1.2014) “Αντικατάσταση του Κεφαλαίου Δ΄ του Π.Δ. 210/1992 “Κωδικοποίηση διατάξεων Προεδρικών Διαταγμάτων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος” (99/Α) περί αδειών του Πυροσβεστικού Προσωπικού”

Καθαρισμοίβλάστησηςγιατημείωσηκινδύνουπυρκαγιάς


Προληπτικήαπαγόρευσηκυκλοφορίας

•Π.∆.575/1980“Περίκηρύξεωςιδιαιτέρωςευαίσθητωνειςπυρκαγιάςπεριοχώνδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνωςεπικινδύνων”(ΦΕΚΑ’157)

Έκδοσηημερήσιουχάρτηπρόβλεψηςπυρκαγιών

• Ο Ν.3013/2002 “Περί αναβάθμισης της ΠολιτικήςΠροστασίαςκαιλοιπέςδιατάξεις”.(ΦΕΚΑ’102) Συντονισμόςεθελοντικήςεπιτήρησηςδασών


Υλοποίησηδημόσιωνέργωνπρόληψηςδασικώνπυρκαγιών

Πίνακας Π- 2 Νομοθεσία που αφορά την καταστολή


•ΟΝ.2612/1998“ΑνάθεσητηςδασοπυρόσβεσηςστοΠυροσβεστικόΣώμακαιάλλεςδιατάξεις”(ΦΕΚA’112)•ΟΝ.3511/2006“ΑναδιοργάνωσητουΠυροσβεστικούΣώματος, αναβάθμιση της αποστολής του και άλλεςδιατάξεις”(ΦΕΚΑ258)• Η ΚΥ.Α. 12030Φ.109.1/10-5-1999 “Για τη ρύθμισηθεμάτων συνεργασίας του Πυροσβεστικού Σώματοςμε τις Ένοπλες ∆υνάμεις, την Ελληνική Αστυνομία,τη ∆ασική Υπηρεσία, τους Ο.Τ.Α., τις ΥγειονομικέςΥπηρεσίες και άλλους φορείς και πρόσωπα πουπαρέχουν τις υπηρεσίες τους για την πρόληψη καικαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιών”(ΦΕΚΒ’713).• Η Υ.Α.1299/7-4-2003 “Έγκριση του από 7.4.2003Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας με τησυνθηματικήλέξηΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ”(ΦΕΚΒ’423)• Ο Ν.4249/2014 “Αναδιοργάνωση της ΕλληνικήςΑστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος καιτης Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας,αναβάθμιση Υπηρεσιών του Υπουργείου ΔημόσιαςΤάξηςκαιΠροστασίαςτουΠολίτηκαιρύθμισηλοιπώνθεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Δημόσιας ΤάξηςκαιΠροστασίαςτουΠολίτηκαιάλλεςδιατάξεις”(ΦΕΚΑ’73)• Ο Ν.3013/2002 “Περί αναβάθμισης της ΠολιτικήςΠροστασίας&λοιπέςδιατάξεις”(ΦΕΚΑ’102).• Π.Δ.151/2004 “Οργανισμός Γεν. ΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίας(ΦΕΚΑ’107)• Ο Ν.2503/1997 «Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωσητης Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπικήαυτοδιοίκησηκαιάλλεςδιατάξεις.”(ΦΕΚA’107)

Επιχειρησιακόςσχεδιασμόςκαταστολήςπυρκαγιών/Συντονισμόςδασοπυρόσβεσης

•ΟΝ.2612/1998“ΑνάθεσητηςδασοπυρόσβεσηςστοΠυροσβεστικόΣώμακαιάλλεςδιατάξεις”(ΦΕΚA’112)•ΠΔ210/1992ΚωδικοποίησηδιατάξεωνΠροεδρικώνΔιαταγμάτωντουΚανονισμούΕσωτερικήςΥπηρεσίαςτουΠυροσβεστικούΣώματος.

Έρευνακαιδιάσωσηπολιτώνκατάτηδιάρκειαδασικώνπυρκαγιών

B.Νομοθεσίαπουαφοράτηνκαταστολή

110 111

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

• Ο Ν. 3613/2007 “Ρυθμίσεις θεμάτων ΑνεξάρτητωνΑρχών, Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης,ΣώματοςΕπιθεωρητώνΕλεγκτώνΔημόσιαςΔιοίκησηςκαι λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας ΥπουργείουΕσωτερικών.”(ΦΕΚΑ’263)• Ο Ν.4249/2014 “Αναδιοργάνωση της ΕλληνικήςΑστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και τηςΓενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας κ.λπ”(ΦΕΚA’73)• Ο Ν.3013/2002 “Περί αναβάθμισης της ΠολιτικήςΠροστασίας&λοιπέςδιατάξεις”(ΦΕΚΑ’102).

Εκκένωσηπεριοχώνκατάτηδιάρκειαδασικώνπυρκαγιών


ΣυνδρομήκαιυποστήριξητωνΟΤΑΑκαιΒβαθμούστηνκαταστολήδασικώνπυρκαγιών

• Η ΚΥ.Α. 12030Φ.109.1/10-5-1999 “Για τη ρύθμισηθεμάτων συνεργασίας του Πυροσβεστικού Σώματοςμε τις Ένοπλες ∆υνάμεις, την Ελληνική Αστυνομία,τη ∆ασική Υπηρεσία, τους Ο.Τ.Α., τις ΥγειονομικέςΥπηρεσίες και άλλους φορείς και πρόσωπα πουπαρέχουν τις υπηρεσίες τους για την πρόληψη καικαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιών”(ΦΕΚΒ’713).•ΟΝ.2612/1998“ΑνάθεσητηςδασοπυρόσβεσηςστοΠυροσβεστικόΣώμακαιάλλεςδιατάξεις”(ΦΕΚA’112)

Συνδρομήεναέριωνμέσωνδασοπυρόσβεσης

•Π.∆.575/1980“Περίκηρύξεωςιδιαιτέρωςευαίσθητωνειςπυρκαγιάςπεριοχώνδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνωςεπικινδύνων”(ΦΕΚΑ’157).• ΠΔ 151/2004 Οργανισμός Γενικής ΓραμματείαςΠολιτικήςΠροστασίας,(ΦΕΚΑ’107)

Κήρυξηπεριοχήςσεκατάστασηέκτακτηςανάγκης

• Ο Ν.3013/2002 “Περί αναβάθμισης της ΠολιτικήςΠροστασίαςκαιλοιπέςδιατάξεις”.(ΦΕΚΑ’102)• Ο Ν. 3536/2007 “Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτωνμεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτωναρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, ΔημόσιαςΔιοίκησηςκαιΑποκέντρωσης.”(ΦΕΚΑ΄42)• Ο Ν. 3613/2007 “Ρυθμίσεις θεμάτων ΑνεξάρτητωνΑρχών, Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης,ΣώματοςΕπιθεωρητώνΕλεγκτώνΔημόσιαςΔιοίκησηςκαι λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας ΥπουργείουΕσωτερικών.”(ΦΕΚΑ’263)

Συντονισμόςεθελοντικήςεπιτήρησηςδασών


Σύστημαεθελοντικώνομάδωνγιατηνκαταστολήδασικώνπυρκαγιών

• Ο Ν.3013/2002 “Περί αναβάθμισης της ΠολιτικήςΠροστασίαςκαιλοιπέςδιατάξεις”.(ΦΕΚΑ’102)• Ο Ν. 3536/2007 “Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτωνμεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτωναρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, ΔημόσιαςΔιοίκησηςκαιΑποκέντρωσης.”(ΦΕΚΑ΄42)

Αίτημαδιεθνούςσυνδρομήςκατάτηνκαταστολήδασικώνπυρκαγιών

Πίνακας Π- 3 Νομοθεσία που αφορά την αποκατάσταση καμένων εκτάσεων


•ΟN.998/1979“ΠερίπροστασίαςδασώνκαιδασικώνεκτάσεωνενγένειτηςΧώρας”(ΦΕΚA’289).• Η ΚΥ.Α. 12030Φ.109.1/10-5-1999 “Για τη ρύθμισηθεμάτων συνεργασίας του Πυροσβεστικού Σώματοςμε τις Ένοπλες ∆υνάμεις, την Ελληνική Αστυνομία,τη ∆ασική Υπηρεσία, τους Ο.Τ.Α., τις ΥγειονομικέςΥπηρεσίες και άλλους φορείς και πρόσωπα πουπαρέχουν τις υπηρεσίες τους για την πρόληψη καικαταστολήτωνδασικώνπυρκαγιών”(ΦΕΚΒ’713).

Αποκατάστασηκαμένωνεκτάσεων

Γ.Νομοθεσίαπουαφοράτηναποκατάστασηκαμένωνεκτάσεων

112 113

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

• Χαρτογραφικά και στατιστικά δεδομένα για τις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου

Πίνακας Π- 4 Διαχρονική εξέλιξη των περιοχών μείξης δασών-οικισμών με βάση τα διαθέσιμα χαρτογραφικά δεδομένα του προγράμματος CORINE

ΝΟΜ.ΑΘΗΝΩΝ 64.59 4.29 61.42 3.66 81.47 5.14

ΝΟΜ.ΑΝΑΤ.ΑΤΤΙΚΗΣ 421.46 29.51 573.53 39.36 567.53 39.42

ΝΟΜ.ΔΥΤ.ΑΤΤΙΚΗΣ 125.03 9.02 174.35 12.19 176.89 12.37

ΝΟΜ.ΠΕΙΡΑΙΩΣ 203.24 14.75 346.47 24.70 348.60 24.93

ΝΟΜΟΣΑΙΤΩΛΙΑΣΚΑΙΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ 356.65 26.42 523.23 37.23 634.49 45.27

ΝΟΜΟΣΑΡΓΟΛΙΔΟΣ 114.66 8.54 180.89 12.38 231.17 16.22

ΝΟΜΟΣΑΡΚΑΔΙΑΣ 169.56 11.82 214.59 15.02 244.81 17.43

ΝΟΜΟΣΑΡΤΗΣ 68.35 4.77 156.05 10.97 151.49 10.73

ΝΟΜΟΣΑΧΑΪΑΣ 109.10 8.10 112.77 8.34 133.10 9.72

ΝΟΜΟΣΒΟΙΩΤΙΑΣ 200.86 14.35 336.02 22.77 334.82 22.46

ΝΟΜΟΣΓΡΕΒΕΝΩΝ 62.09 4.39 83.28 6.08 77.89 5.64

ΝΟΜΟΣΔΡΑΜΑΣ 102.06 7.22 107.80 7.68 107.52 7.61

ΝΟΜΟΣΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ 229.26 16.09 360.44 24.49 353.93 24.13

ΝΟΜΟΣΕΒΡΟΥ 194.15 13.99 153.55 10.63 154.77 10.76

ΝΟΜΟΣΕΥΒΟΙΑΣ 271.25 18.85 282.72 19.49 287.10 19.78

ΝΟΜΟΣΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ 21.63 1.62 62.18 4.47 62.23 4.48

ΝΟΜΟΣΖΑΚΥΝΘΟΥ 27.91 1.97 85.23 6.19 85.85 6.24

ΝΟΜΟΣΗΛΕΙΑΣ 106.63 7.42 143.77 9.50 154.14 10.21

2000 2006 2012

Περίμετρος(χλμ)

Έκταση(τετρ.χλμ)





ΝΟΜΟΣΗΜΑΘΙΑΣ 73.75 5.22 92.38 6.48 92.68 6.51

ΝΟΜΟΣΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 99.30 6.73 115.21 7.96 122.78 8.48

ΝΟΜΟΣΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 126.11 9.18 184.94 12.75 171.25 11.93

ΝΟΜΟΣΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ 259.83 18.48 314.44 21.94 268.74 18.26

ΝΟΜΟΣΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 250.07 17.87 267.91 18.08 263.71 17.92

ΝΟΜΟΣΚΑΒΑΛΑΣ 251.93 17.87 249.76 17.65 250.37 17.72

ΝΟΜΟΣΚΑΡΔΙΤΣΗΣ 101.78 7.40 114.71 7.95 130.17 9.00

ΝΟΜΟΣΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 69.70 4.80 120.48 8.56 87.73 6.06

ΝΟΜΟΣΚΕΡΚΥΡΑΣ 69.61 4.81 100.52 6.87 99.03 6.81

ΝΟΜΟΣΚΕΦΑΛ/ΝΙΑΣ 81.48 6.06 249.93 16.79 256.54 17.33

ΝΟΜΟΣΚΙΛΚΙΣ 95.20 6.41 133.47 9.04 134.38 9.10

ΝΟΜΟΣΚΟΖΑΝΗΣ 137.72 9.82 166.17 11.47 157.92 10.92

ΝΟΜΟΣΚΟΡΙΝΘΙΑΣ 221.37 15.60 265.40 18.57 308.33 21.32

ΝΟΜΟΣΚΥΚΛΑΔΩΝ 50.15 3.37 472.46 33.71 491.74 35.08

ΝΟΜΟΣΛΑΚΩΝΙΑΣ 128.18 9.01 185.34 13.03 301.16 20.61

ΝΟΜΟΣΛΑΡΙΣΗΣ 164.17 11.76 217.19 15.31 217.95 15.39

ΝΟΜΟΣΛΑΣΙΘΙΟΥ 106.23 7.62 172.23 12.36 184.51 13.20

ΝΟΜΟΣΛΕΣΒΟΥ 60.49 4.01 101.79 7.08 106.26 7.50

ΝΟΜΟΣΛΕΥΚΑΔΟΣ 44.10 3.23 132.91 9.43 139.01 9.88

ΝΟΜΟΣΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 256.00 17.89 352.75 24.31 357.20 24.73

ΝΟΜΟΣΜΕΣΣΗΝΙΑΣ 84.65 5.67 93.70 6.27 113.86 7.79

ΝΟΜΟΣΞΑΝΘΗΣ 75.49 5.38 90.61 6.36 81.19 5.73

ΝΟΜΟΣΠΕΛΛΗΣ 104.43 7.24 135.85 9.44 136.59 9.52

115

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

114

2000 2006 2012







ΝΟΜΟΣΠΙΕΡΙΑΣ 67.31 4.66 97.89 7.25 101.22 7.50

ΝΟΜΟΣΠΡΕΒΕΖΗΣ 104.47 7.35 208.24 14.67 223.48 15.71

ΝΟΜΟΣΡΕΘΥΜΝΗΣ 44.25 2.99 83.06 5.72 88.54 6.04

ΝΟΜΟΣΡΟΔΟΠΗΣ 88.08 6.24 96.54 6.82 100.11 7.07

ΝΟΜΟΣΣΑΜΟΥ 70.40 4.93 127.41 8.99 127.75 9.04

ΝΟΜΟΣΣΕΡΡΩΝ 130.88 9.26 127.71 8.79 139.91 9.78

ΝΟΜΟΣΤΡΙΚΑΛΩΝ 107.55 7.88 114.16 8.20 112.33 8.05

ΝΟΜΟΣΦΘΙΩΤΙΔΟΣ 336.09 23.77 651.25 44.69 651.76 44.72

ΝΟΜΟΣΦΛΩΡΙΝΗΣ 52.35 3.50 65.44 4.43 64.16 4.41

ΝΟΜΟΣΦΩΚΙΔΟΣ 143.12 9.91 279.94 19.06 285.57 19.35

ΝΟΜΟΣΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 282.00 19.72 308.76 20.74 325.46 22.02

ΝΟΜΟΣΧΑΝΙΩΝ 171.18 11.45 222.88 15.11 230.99 15.58

ΝΟΜΟΣΧΙΟΥ 7.59 0.49 71.62 5.05 63.81 4.47

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Νομός Στρέμματα Ποσοστότηςσυνολικήςέκτασηςτωναναρτήσεων

ΑΡΚΑΔΙΑΣ 478876.44 11%

ΑΤΤΙΚΗΣ 89144.38 4%

ΑΧΑΙΑΣ 153953.40 5%

ΔΡΑΜΑΣ 188568.79 6%

ΕΥΒΟΙΑΣ 219448.49 5%

ΗΛΕΙΑΣ 81756.05 3%

ΗΜΑΘΙΑΣ 26485.88 2%

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 90532.46 3%

ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 367053.54 7%

ΚΙΛΚΙΣ 82375.21 3%

ΚΟΖΑΝΗΣ 129624.51 4%

ΛΑΚΩΝΙΑΣ 216676.60 6%

ΛΑΡΙΣΑΣ 75931.68 1%

ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 65508.01 3%

ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ 285956.55 10%

ΠΙΕΡΙΑΣ 27269.44 2%

ΣΕΡΡΩΝ 80278.47 2%

ΤΡΙΚΑΛΩΝ 143785.18 4%

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 83909.77 3%

ΝΟΜΟΣΜΕΣΣΗΝΙΑΣ 84.65 5.67

ΝΟΜΟΣΞΑΝΘΗΣ 75.49 5.38

ΝΟΜΟΣΠΕΛΛΗΣ 104.43 7.24

Πίνακας Π- 5 Εκτάσεις κατά τις πρόσφατες αναρτήσεις (2017-2018) Δασικών Χαρτών που έχουν χαρακτηρισθεί ως “ΑΔ”. Ο χαρακτηρισμός αυτός αντιστοιχεί σε άλλης μορφής/κάλυψης έκταση στους “ιστορικούς ορθοφωτοχάρτες 1945 (1960)” και σε δασική έκταση στις πρόσφατες αεροφωτογραφίες

117116

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 1 Σημεία έναρξης πυρκαγιών όπως καταγράφηκαν από τις επιμέρους Δασικές Υπηρεσίες. Σημειώνεται η μη πληρότητα των στοιχείων από το 1998 έως σήμερα, καθώς και η έλλειψη μιας κεντρικής βάσης για την

αποθήκευση και διάχυση των δεδομένων από μέρους της Δασικής Υπηρεσίας.Εικόνα-Π- 2 Συχνότητα καμένων εκτάσεων όπως υπολογίστηκε από δορυφορικά δεδομένα MODIS. Σημειώνεται

ότι για την κατασκευή του χάρτη, λήφθηκαν υπόψη μόνο περίμετροι πυρκαγιών εντός εκτάσεων φυσικών βλάστησης όπως έχουν αποτυπωθεί στο CLC2000.

119118

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 3 Διαχρονική καταγραφή καμένων εκτάσεων όπως υπολογίστηκε από δορυφορικά δεδομένα MODIS. Σημειώνεται ότι για την κατασκευή του χάρτη, λήφθηκαν υπόψη μόνο περίμετροι πυρκαγιών εντός εκτάσεων

φυσικών βλάστησης όπως έχουν αποτυπωθεί στο CLC2000.Εικόνα-Π- 4 Χάρτης κατανομής της επιφανειακής έκτασης των περιοχών μείξης δασών-οικισμώνσε επίπεδου

νομού με βάση τα γεωχωρικά δεδομένα κάλυψης/χρήσης γης του CLC2000

121120

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 5 Χάρτης κατανομής της της περιμέτρου των περιοχών μείξης δασών-οικισμών σε επίπεδο νομού με βάση τα γεωχωρικά δεδομένα κάλυψης/χρήσης γης του CLC2000

Εικόνα-Π- 6 Χάρτης κατανομής της επιφανειακής έκτασης των περιοχών μείξης δασών-οικισμών σε επίπεδο νομού με βάση τα γεωχωρικά δεδομένα κάλυψης/χρήσης γης του CLC2006

123122

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 7 Χάρτης κατανομής της περιμέτρου των περιοχών μείξης δασών-οικισμών σε επίπεδο νομού με βάση τα γεωχωρικά δεδομένα κάλυψης/χρήσης γης του CLC2006

Εικόνα-Π- 8 Χάρτης κατανομής της επιφανειακής έκτασης των περιοχών μείξης δασών-οικισμών σε επίπεδου νομού με βάση τα γεωχωρικά δεδομένα κάλυψης/χρήσης γης του CLC2012

125124

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 9 Χάρτης κατανομής της περιμέτρου των περιοχών μείξης δασών-οικισμών σε επίπεδο νομού με βάση τα γεωχωρικά δεδομένα κάλυψης/χρήσης γης του CLC2012

Εικόνα-Π- 10 Χαρτογραφικό υλικό μετά την ενεργοποίηση της υπηρεσίας Copernicus Emergency Management Ser-vice/Mapping της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την ΓΓΠΠ. Παρουσιάζονται χάρτες της περιμέτρου της καμένης έκτασης

(άνω) και του βαθμού καταστροφής (κάτω).

127126

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 11 Στατιστικά στοιχεία σε εθνικό επίπεδο μεταξύ των ετών 2001-2017 σχετικά με τις καμένες εκτάσεις και τον αριθμό των πυρκαγιών του συστήματος GWIS (Global Wildfire Information System) το οποίο είναι μια κοινή πρωτοβουλία του GEO (Group of Earth Observations) και του Copernicus Work Programs (της Ευρωπαϊκής Ένωσης)

Εικόνα-Π- 12 Χαρτογράφηση καμένων εκτάσεων για την Ελλάδα το 2018 από το πρόγραμμα Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνολικά χαρτογραφήθηκαν 33 πυρκαγιές για το 2018για τις οποίες δίνονται και αναλυτικά

στοιχεία υπό τη μορφή εκθέσεων αναφοράς

Εικόνα-Π- 13 Έκθεση αναφοράς για μια πυρκαγιά στη Σέριφο στις 10-11-2018. Η αναφορά αυτή είναιδιαθέσιμη μέσω της ιστοσελίδας http://effis.jrc.ec.europa.eu/static/effis_current_situation/ public/index.html

(σελίδα 1 από 6)

129128

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ





131130

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ





133132

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ



Εικόνα-Π- 14 Διαχρονική εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού που διαμένει σε αγροτικές περιοχές ανά νομό για τα έτη 1991, 2001 και 2011.

Εικόνα-Π- 15 Διαχρονική εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού κάτω των 19 ετών που διαμένει σε αγροτικές περιοχές ανά νομό για τα έτη 1991, 2001 και 2011.

135134

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 16 Διαχρονική εξέλιξη του οικονομικά ενεργού πληθυσμού που διαμένει σε αγροτικές περιοχές ανά νομό για τα έτη 1991, 2001 και 2011.

Εικόνα-Π- 17 Διαχρονική εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού ο οποίος απασχολείται στον πρωτογενή τομέα και διαμένει σε αγροτικές περιοχές ανά νομό για τα έτη 1991, 2001 και 2011.

Εικόνα-Π- 18 Διαχρονική εξέλιξη του αριθμού των αιγοπροβάτων ανά νομό για τα έτη 1995, 2005 και 2015.

Εικόνα-Π- 19 Διαχρονική εξέλιξη των καλλιεργειών (συμπεριλαμβανομένων και αυτών σε αγρανάπαυση έως 5 έτη) ανά νομό για τα έτη 1995, 2005 και 2015.

137136

ΠΑΡA Ρ ΤΗΜΑ

Εικόνα-Π- 20 Διαχρονική εξέλιξη του δείκτη γήρανσης ανά νομό για τα έτη 1991, 2001 και 2011. Ο δείκτηςγήρανσης αντιστοχεί στο λόγο των ατόμων 65+ ετών προς τον πληθυσμό των παιδιών ηλικίας 0-14 ετών (μόνιμος

πληθυσμός). Ο λόγος αυτός εκφράζεται συνήθως επί τοις %.

Εικόνα Π 21. Διαχρονική εξέλιξη του προυπολογισμού του Πυροσβεστικού Σώματος από το 1989-201με αναγωγή σε τιμές 2017

• ΦΕΚ Σύστασης Επιτροπής με την ονομασία “Ανεξάρτητη Επιτροπή για τη διερεύνηση των αιτιών των πυρκαγιών”

139138

Σ Υ Ν Ο Ψ Η Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ω Ν της Ανεξάρτητης Επιτροπής10 για την ανάλυση των υποκείμενων αιτίων και τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα

Οιπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουαποτελούνένααπότασημαντικότεραπροβλήματατουφυσικού,πολιτισμικούκαιπεριαστικού-βιομηχανικούτοπίουστηνΕλλάδα.Τοπρόβλημαεπιδεινώνεταιλόγωτωνκοινωνικοοικονομικών(χρήσεωνγης,δημογραφικών)καικλιματολογικώναλλαγών,τηςέλλειψηςήτωνμη-κατάλληλωνθεσμικώνμέτρων,τουανεπαρκούςκαιπαλαιωμένουεξοπλισμούκαιτηςαναποτελεσματικήςοργάνωσηςγιατηδιαχείρισητωνπυρκαγιών,τωνανθρώπινωνδραστηριοτήτων,καιτουσυνδυασμούτωναλληλεπιδράσεωντωνπαραπάνωπαραγόντων.

ΗεξέλιξητουπροβλήματοςκαιησημερινήκατάστασηστοιχειοθετήθηκανμεσαφήτρόποστοπρώτομέροςτηςέκθεσηςτηςΕπιτροπής.ΧαρακτηριστικάαναφέρεταιότιυπάρχειαύξησητουαριθμούτωνδασικώνπυρκαγιώνκαιτωνκαμένωνδασικώνεκτάσεωνστηνΕλλάδααπότηδεκαετίατου‘80καιμετά,φθάνονταςμάλιστατα2.700.000καμέναστρέμματακατάτηδραματικήχρονιάτου2007-περίπουπενταπλάσιατουμέσουόρουτωντελευταίωνσαράνταετών.Επίσης,απόταστατιστικάστοιχείαπροκύπτειότιτο75%τωνκαμένωνεκτάσεωνοφείλεταισεπυρκαγιέςπουξεπερνούντα10.000στρέμματαοιοποίεςαντιστοιχούνστο4%τουσυνόλουτωνπυρκαγιών,δείχνονταςότιυπάρχεισαφώςέναπρόβλημαμεγάλωνδασικώνπυρκαγιών.

Όσοναφοράτουςλόγουςγιατηνεπιδείνωσητουπροβλήματος,σημαντικότατορόλοπαίζειηαύξησητηςποσότηταςκαισυνέχειαςτηςκαύσιμηςύλης,εξαιτίαςτηςεγκατάλειψηςτηςυπαίθρουκαιτηςελλιπούςδιαχείρισηςτωνδασώνλόγωπεριορισμούτωνδιαθέσιμωνκονδυλίων,αλλάκαιηάνευσχεδιασμού,οικονομικήκαιπεριφερειακήανάπτυξηπολλώνπεριοχών.Παράλληλα,σημειώνεταιμιααύξησητουκινδύνουεκδήλωσηςκαιεξάπλωσηςπυρκαγιώνστιςπαρυφέςτωναστικώνπεριοχών,τωνοικισμώντηςυπαίθρου,τωναγροτικώνεκμεταλλεύσεωνκαιτωντουριστικώνπεριοχών.

ΤαπεριστατικάτηςτελευταίαςδεκαετίαςκαιιδιαιτέρωςηκαταστροφικήπυρκαγιάπουεκδηλώθηκεστοΜάτιτονΙούλιοτου2018,καταδεικνύουνότιηανθρώπινηασφάλειακαιυγεία,ιδιωτικάκαιδημόσιααγαθά,καθώςκαικρίσιμεςυποδομές,βρίσκονταιυπότηναπειλήτέτοιωνκαταστροφικώνπυρκαγιών.

Χωρίςτηνύπαρξηέγκαιρουσχεδιασμού,πολλέςαπόαυτέςτιςπυρκαγιέςοιοποίεςεκδηλώνονταιστημείξηαστικώνκαιτουτουριστικώνκέντρων,αποτελούνένασημαντικόθέμαπροςδιαχείριση.

Οιαδυναμίεςστοκομμάτιτηςαποτελεσματικήςπρόληψης,μπορούννααποδοθούν:

-Στηνέλλειψηενιαίουκαικοινούσχεδιασμούαντιπυρικήςπροστασίας.-Στηναπουσίαεγκεκριμένωνκαιτεκμηριωμένωντοπικώναντιπυρικώνσχεδίων.-Στακενάκαιτημειωμένηαξιοπιστίατωνστατιστικώνστοιχείωνγιατοπυρικόιστορικόπουμπορείνα

καθοδηγήσουντιςδράσειςπρόληψης.-Στηδυσκολίαναυιοθετηθείηχρήσησύγχρονωντεχνολογικώνεργαλείωνκαιεπιστημονικώνμεθόδωνστον

επιχειρησιακόσχεδιασμό.

10. Πρωθυπουργική Απόφαση Υ60 (ΦΕΚ 3937/Β/2018)

Σ ΥΝΟΠ Τ Ι ΚΗ Π Α ΡΟΥ Σ Ι Α ΣΗΤΩΝ Π ΡΟ ΤΑ Σ ΕΩΝ Τ Η Σ Ε Π Ι Τ ΡΟΠΗΣ

141140


-Στηνάναρχηκαιαπρογραμμάτιστηδόμησηδασικώνεκτάσεωνκαιτηδημιουργίαζωνώνμείξηςδασών-οικισμώνγύρωαπόμεγάλααστικάκαιτουριστικάκέντρα.

-Τηνπεριστασιακήενημέρωση,ευαισθητοποίησηκαικινητοποίησητωνπολιτώνκαιτηναναποτελεσματικήοργάνωσητουεθελοντισμού.

-Στημεγάληδυσαρμονίατωνκονδυλίωνπουδιατίθενταιγιατηνπρόληψη,σεσχέσημεταπολλαπλάσιακονδύλιαπουδαπανώνταιγιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιών.

Όσοναφοράτηνκαταστολή,τααυξανόμενακονδύλιατηςτελευταίαςεικοσαετίαςδενοδήγησανσεαντίστοιχηαύξησηστηναποτελεσματικότητακαιαποδοτικότητατουμηχανισμού.Ταεπίμέρουςπροβλήματααφορούντόσοτιςδυνάμειςκαιταμέσα(επίγεια,εναέρια),όσοκαιτοντρόποσυνεργασίαςτωνφορέωνμεταξύτους.

Γενικότερα,ηπεποίθησηπουσχηματίσθηκεαπότημελέτητηςνομοθεσίας,ταερωτηματολόγιαπουσυμπλήρωσανειδικοίεμπειρογνώμονεςκαιοιεμπλεκόμενοιφορείς,αλλάκαιαπότιςεπαφέςδιαζώσηςμεεκπροσώπουςτωντελευταίων,είναιότιτόσοτοθεσμικόπλαίσιο,όσοκαιηεφαρμογήστηνπράξητηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα,είναιοικύριοιλόγοιγιατηναναποτελεσματικήδιακυβέρνησηγιατηναντιμετώπισητουπροβλήματος.

Ηκατάστασηαυτήυπονομεύειτοναπαιτούμενοσυντονισμόκαιτηνεπιχειρησιακήετοιμότηταπουαπαιτούνοιμεγάληςκλίμακαςήανεξέλεγκτεςπυρκαγιές,οιοποίεςέχουνδημιουργήσειπολύσοβαράπροβλήματαστηχώραμαςτηντελευταίαδεκαπενταετία.Είναιενδεικτικόότιστηνπρόληψητωνδασικώνπυρκαγιώνσυμμετέχουνσαράνταπέντε(45)συναρμόδιοιφορείςπουπρέπεινασυντονιστούνσεένακοινόπλαίσιο.ΟσυντονισμόςτηςπρόληψηςθαέπρεπεναασκείταισύμφωναμετοΝ.2612/1998απότηΔασικήΥπηρεσίακάτιτοοποίολόγωνομικούκενού(μηενεργοποίησητουάρθρου100τουΝ.4249/2014)δεγίνεται.Γιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνπρέπεινασυνεργαστούνδεκαεπτά(17)φορείς,πουανήκουνσεέξι(6)Υπουργεία,προκειμένουναασκήσουνέντεκα(11)διαφορετικέςαρμοδιότητες.

Συνεπώς,ηύπαρξηκαιημηεπίλυσητουπροβλήματοςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουστηνΕλλάδα,μπορείνααποδοθείστιςπαρακάτωυποκείμενεςαιτίες:

ΈλλειψηενόςενιαίουΕθνικούΣχεδίουΠροστασίαςαπότιςδασικέςπυρκαγιέςτοοποίοναολοκληρώνειτιςαρμοδιότητεςκαιτορόλοόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνσταθέματατηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.

Διάσπασητουολοκληρωμένουσχεδιασμούτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουσεαπομονωμένεςκαιασύνδετεςδράσειςείτεπρόληψηςείτεκαταστολής,δημιουργώνταςσυντεχνιακάκαιυπηρεσιακάσιλό.

Έλλειψησύγχρονων,επιστημονικάτεκμηριωμένωνκαιενημερωμένωναντιπυρικώνσχεδίων. Έλλειψηκλίματοςκαιπνεύματοςσυνεργασίαςανάμεσαστουςεμπλεκόμενουςφορείςκαιυπηρεσίεςκαι

ιδιαίτεραμεταξύΠυροσβεστικούΣώματοςκαιΔασικήςΥπηρεσίας. Καταφανήςπριμοδότησητηςκαταστολήςσεσχέσημετηνπρόληψητόσοσεεπίπεδοστρατηγικήςόσο

καισεεπίπεδοχρηματοδότησης. Μειωμένηαποτελεσματικότητατηςπρόληψηςλόγωα)τηςυποχρηματοδότησηςτωνέργωνπουτην

αφορούνκαιβ)τηςμη-κάθετηςοργάνωσηςτηςΔασικήςΥπηρεσίαςηοποίαθαμπορούσεναυποστηρίξειτοσυντονισμότουέργουτηςπρόληψηςτωνπυρκαγιώνσεεθνικόεπίπεδο.

Πολιτικέςπαρεμβάσειςστοέργοτηςπροστασίαςτωνδασώναπότιςπυρκαγιέςπουδενσυνδυάζονταιμεεπιστημονικήτεκμηρίωσητωναντίστοιχωνεπιλογών,όπωςημεταφοράτηςαρμοδιότηταςτηςδασοπυρόσβεσηςμετοΝ.2612/1998.

΄Έλλειψηεπαγγελματικήςκαιπιστοποιημένηςεκπαίδευσηςτουπροσωπικούτωνεμπλεκόμενωνφορέωνγιατηνκάλυψηεπιχειρησιακώνρόλωνδιοίκησηςτωνεπιχειρήσεωνδασοπυρόσβεσης.

Χαμηλόεπίπεδοανταλλαγήςπληροφοριώνανάμεσαστουςεμπλεκόμενουςφορείςκατάτηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουκαιτοέλλειμασυντονισμούπουπροκαλείηκατάστασηαυτήστηφάσητηςκαταστολής.

Κατακόρυφηαύξησηκατάτιςτελευταίεςδεκαετίεςτηςσυνέχειαςκαιτουφορτίουτηςδασικήςκαύσιμηςύληςσανσυνέπειατηςεγκατάλειψηςτηςυπαίθρουκαιτηςυποχρηματοδότησηςτηςδιαχείρισηςτωνδασών.

Έλλειψησχεδιασμούκαιεφαρμογώνολοκληρωμένωνπολιτικώνδιαχείρισηςτωνδασώνκαιτηςυπαίθρου,οιοποίεςπεριλαμβάνουντηστοχευμένημείωσητηςκαύσιμηςύληςμέσωκατάλληλωνεργαλείων(βόσκησης,γεωργίακ.α.)ήδιαχειριστικώνπρακτικώνοιοποίεςπεριλαμβάνουντηχρήσητηςβιομάζαςωςανανεώσιμηςπηγήςενέργειαςήτηχρήσητηςπροδιαγεγραμμένηςκαύσηςγιατημείωσητηςευφλεκτικότηταςτουτοπίου.Χωρίςτηδιαχείρισητηςκαύσιμηςύλης,ηαποτελεσματικήπρόληψητωνπυρκαγιώνοδηγείσεπεραιτέρωαύξησητηςκαύσιμηςύληςκαιχειρότερεςπυρκαγιές.

Υπερβολικήεξάρτησητουσυστήματοςπυρόσβεσηςπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρουαπόταεναέριαμέσα.

Μεταφοράπρακτικώνπυρόσβεσηςαστικώνπυρκαγιώνσεπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου. Υιοθέτησημοντέλουοικονομικήςανάπτυξηςπουαντιλαμβάνεταιτοδασικόχώροωςγεωτεμάχιοκαιόχι

ωςπαραγωγικόπόρο. Έλλειψηικανοποιητικήςευαισθητοποίησηςκαικινητοποίησηςτωνπολιτώνκαιηαναποτελεσματική

αξιοποίησητωνεθελοντών. Έλλειψηαντίληψηςτουκινδύνουπυρκαγιάςστηζώνημείξηςδασών-οικισμώνκαικυρίως Αποκλεισμόςτηςεπιστημονικήςγνώσης,τηςκαινοτομίαςκαιτηςτεχνολογίαςαπότηνεπιχειρησιακή

πράξητηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών,κάτιπουσυνδέεταιμετηνέλλειψηενόςεθνικούεπιστημονικού,συντονιστικούφορέαγιατονσχεδιασμόπολιτικήςκαιστρατηγικήςγιατηνπροστασίατωνδασώναπότιςπυρκαγιέςοοποίοςνασυνδέεταιμετηνεπιχειρησιακήπράξη.

Τοπροτεινόμενονέοσύστημα Προκειμένουναυλοποιηθείένανέοκαισύγχρονοσύστημα,τοπρόβληματωνπυρκαγιώνθαπρέπεινα

αντιμετωπιστείαπότηνΠολιτείαενιαία,μέσααπόέναολοκληρωμένοκαισυνεκτικόπλαίσιοδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου,καιόχιμεμεμονωμένεςκαιασύνδετεςυπηρεσίεςκαιδράσειςπρόληψηςήκαταστολής.Οσυνολικόςκαιενιαίοςσχεδιασμόςθαπρέπεινααφοράτηνπρόληψηκαικαταστολήτωνπυρκαγιών,καθώςκαιτηναποκατάστασητωνκαμένωνεκτάσεωνσεμίαλυσιτελήδιαδικασίαμεσκοπότηνενίσχυσητηςανθεκτικότηταςόλωντωνπαραγόντωνπουπρέπειναπροστατευτούν(κοινωνία,οικονομία,περιβάλλον).

Είναιανάγκηνααξιοποιούνταιοινομοθετικέςπροβλέψεις,μετηνενσωμάτωσήτουςστονεπιχειρησιακόσχεδιασμόστοπλαίσιοενόςενιαίουεθνικούσχεδίουπροστασίαςκαιασφάλειαςαπότιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.Ηαντιμετώπισηόλωντωνπαραπάνωζητημάτωνθαπρέπεινααποτελέσειαντικείμενοενός

143142

επιστημονικού,συμβουλευτικούκαισυντονιστικούοργανισμούγιατησυστηματικήοργάνωσητηςδιαχείρισηςτωνΠυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρου(ΟΔΙΠΥ)σεεθνικόεπίπεδο.Οοργανισμόςαυτόςθαπρέπειναλειτουργείεπιτελικάκαισυνεργατικάμετουςάλλουςαρμόδιουςφορείςέχονταςρόλοσυμβουλευτικό,συντονιστικόκαιεπιτελικόσεθέματαδιαχείρισηςτωνδασικώνπυρκαγιώνστηχώρακαιτηναποστολήνασχεδιάζει,ναπαρακολουθείκαιναδίνειρυθμόστοεπιχειρησιακόέργοτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.Χωρίςένατέτοιομηχανισμόδενθαείναιδυνατόναεπιτευχθεί,ούτεησυνεχήςκαιουσιαστικήπροσπάθειαγιατηνπρόληψη,ούτετοαπαραίτητοκλίμακαιπνεύμασυνεργασίαςανάμεσαστουςεμπλεκόμενουςφορείς.

HλειτουργίατουΟΔΙΠΥθαπρέπειναδιέπεταιαπότιςακόλουθεςγενικέςαρχέςκαιπροσεγγίσεις:1. Τηδιεπιστημονικότητακαιτηνκαινοτομία:Ηπολιτικήκαιοστρατηγικόςσχεδιασμός,καικατά

συνέπειαηλήψηαποφάσεων,θαβασίζονταιστηνεπιστημονικήγνώσηκαιθααξιοποιούντησύγχρονητεχνολογίακαιλύσειςκαινοτομίας;αυτόθαπεριλαμβάνειτηναναθεώρησηκαιτηνεπανεξέτασηπαραδοσιακών,κοινωνικο-οικονομικάδόκιμωνκαιπεριβαλλοντικάσυμβατώνπρακτικώνχρήσεωνγηςμεδιεπιστημονικήπροσέγγισηώστενααντιμετωπίζονταιοιδια-τομεακέςανάγκεςτηςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνσεεπίπεδοτοπίου.

2.Τηνολιστική,ολοκληρωμένηπροσέγγιση:Ηανάπτυξηπολιτικώνκαιοστρατηγικόςσχεδιασμόςθαπρέπειναέχουνολιστικόχαρακτήρα,δηλαδήνααντιμετωπίζουντοπρόβληματηςφωτιάςσεεπίπεδοτοπίου,λαμβάνονταςυπόψητοθεσμικόπλαίσιοαλλάκαιτιςδυνατότητεςσυμβολήςτηςκοινωνίαςτωνπολιτών.

3.Τησυνοχή:Οιαποφάσειςκαιοιδραστηριότητεςτωνκρατικώνθεσμώνκαιάλλωνενδιαφερόμενωνμερώνγιατηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνθαπρέπειναείναισυνεκτικές(εναρμονισμένες)καινααναφέρονταιστοενιαίοεθνικόσχέδιογιατηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνκαιτηνεφαρμογήτους.

4. Τησυνεκτικότητα:Τοεθνικόσχέδιοδιαχείρισηςπυρκαγιώνθαθεωρείταισυνεκτικό(υποχρεωτικό)γιακάθεθεσμικό/τομεακόσχεδιασμόκαιπρογραμματισμόδραστηριοτήτων.

5.Τοσυντονισμό:ΗεφαρμογήτωνδράσεωνστοπλαίσιοτουΕθνικούΣχεδίουΔιαχείρισηςΠυρκαγιώνθαπρέπεινασυντονίζεταισυστηματικάκαιαποτελεσματικά.

Ειδικότερα,οΟΔΙΠΥθαπρέπειναεργαστείώστεναδιασφαλιστούνταπαρακάτω:1.ΔημιουργίατουΕθνικούΣχεδίουΔιαχείρισηςπυρκαγιώνΔασώνκαιΥπαίθρουπουθαπεριλάβειτον

ενιαίοκαικοινόσχεδιασμόμέτρωνκαιδράσεωνδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνσεόλαταεπίπεδαδιοίκησηςμετησυμμετοχήκαισυνεργασίαόλωντωνεμπλεκoμένωνφορέων.

2.Αναθεώρησητηςδιάρκειαςκαιτηςέναρξης-λήξηςαντιπυρικήςπεριόδουσύμφωναμεταδιαθέσιμαστατιστικάδεδομένακαιτιςπροβλέψειςγιατηνκλιματικήαλλαγή.

3.ΔημιουργίαενόςεπιστημονικάτεκμηριωμένουΕθνικούσυστήματοςεκτίμησηςκινδύνουδασικώνπυρκαγιών.

4.Εξισορρόπησητηςσχέσηςκαιεξορθολογισμόςτωνδαπανώνμεταξύπρόληψηςκαικαταστολήςτωνδασικώνπυρκαγιών.

5.Αξιοποίησητηςχρήσηςόλωντωνπόρωνβάσεικεντρικούσχεδιασμούκαιμεέμφασηστηβελτιστοποίησητηςαποδοτικότηταςτουσυστήματοςτηςδασοπυρόσβεσης.

6.Δημιουργίαπρογραμμάτωνκοινήςκαιπιστοποιημένης εκπαίδευσης τουπροσωπικούόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνγιατηβελτίωσητουσυντονισμού.

7.Διενέργειακοινώνετήσιωνκαιπεριοδικώνασκήσεωνμεταξύτωνεμπλεκόμενωνυπηρεσιών για


εξοικείωσητωνσυμμετεχόντωνόσοναφοράρόλουςκαιδιαδικασίες(ειδικότεραμετουςκανόνεςεμπλοκής),γιαεκπαιδευτικούςσκοπούς(στοπλαίσιοπιστοποιημένηςεκπαίδευσης)καιγιααξιολόγησητηςετοιμότηταςτωνεμπλεκόμενωνφορέων.

8.Σεσυνεργασίαμε τηνΓΓΠΠ (ΕΥΔΕΑ),ανάπτυξηενοποιημένουκαι κοινούσυστήματοςδιοίκησηςπεριστατικών καταστολής τωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου (NIMS/ICS)βασισμένοστιςαρχές τηςεπιχειρησιακήςσυνεργασίας,τηδιάθεσηκαιτηναξιοποίησητωνπόρωνκαιτωνδυνατοτήτων(υπηρεσιών)όλωντωνεμπλεκόμενωνφορέων.

9.Διεύθυνσητωνεπιχειρήσεωνόχιμε ιεραρχικάκριτήριααλλάαπόπροσωπικόεκπαιδευμένοκαιπιστοποιημένοστησυμπεριφοράδασικώνπυρκαγιώνκαιστηδιοίκησηπεριστατικών,στοπλαίσιοτουΕθνικούΣυστήματοςΔιαχείρισηςκαιΔιοίκησηςΠεριστατικών(NIMS/ICS).

10.Ανάπτυξηκεντρικούσυστήματοςαναφοράςημερήσιαςετοιμότητας (αντιπυρικήπερίοδος) τωνεμπλεκόμενωνφορέωνσεθέματααντιπυρικήςπροστασίαςκαισυστήματοςκαταγραφήςκαιχαρτογράφησηςχρηματοδοτούμενωνέργωνπρόληψης(π.χ.ΟΤΑ).

11.Ανάπτυξησυστήματοςκοστολόγησηςκαιαπολογισμούδραστηριότηταςγιατηναξιολόγησητηςαποδοτικότηταςτουσυστήματος.

12.ΕπιστημονικήαξιολόγησητωνδυνατοτήτωνκαιτωνπροϋποθέσεωνεφαρμογήςτηςπροδιαγεγραμμένηςκαύσηςστηνΕλλάδααλλάκαιτηςαξιοποίησηςτηςφωτιάςωςμέσουδασοπυρόσβεσης(αντίπυρ).

13.Ενημέρωσηκαιευαισθητοποίησητουκοινούμεσκοπότηνκαλλιέργειατηςαντίληψηςασφάλειας(απότιςπυρκαγιές)καιτηνενίσχυσητηςεθελοντικήςσυμμετοχήςτωνπολιτώνστονκύκλοδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

14.Ανάπτυξημιαςυποδομήςχωρικώνπληροφοριώνγιατηναποθήκευση,διαχείρισηκαιδιάθεσηιστορικών,σύγχρονωνκαιμελλοντικώνδεδομένωνκαιπληροφοριώνσχετικάμετιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου,χρησιμοποιώνταςτακατάλληλατεχνολογικάμέσα.

15.Ανάπτυξη,σεσυνεργασίαμεταυπόλοιπαεμπλεκόμεναμέρη,χωρικώνθεματικώνεπιπέδωνσχετικάμετιςπεριοχέςμείξηςδασών-οικισμώνκαιάλλωνστοιχείωνσεκίνδυνοόπωςκρίσιμεςυποδομές,περιοχέςυψηλήςπολιτισμικήςαξίαςκ.λπ.

ΣημαντικόστοιχείοτουνέουσυστήματοςθαπρέπειναείναιεπίσηςηουσιαστικήαναδιοργάνωσητηςΔασικήςΥπηρεσίαςηοποίαθαπρέπειναυποστηριχθείκατάλληλασεμέσακαιπόρους.Χωρίςδιαχείρισητουαγροδασικούχώρουτοπρόβληματωνπυρκαγιώννομοτελειακάθααυξάνειξεπερνώνταςτιςόποιεςμονόπλευρεςπολιτικέςενίσχυσηςτουμηχανισμούκαταστολής.ΕιδικότεραωςπροςτηΔασικήΥπηρεσία,θαπρέπειναγίνει:

-ΚαθετοποίησητηςδομήςτηςμετηνεπανένταξητωνπεριφερειακώνυπηρεσιώναπότιςΑποκεντρωμένεςΔιοικήσειςσεέναενιαίοφορέαόπωςηΓενικήΓραμματείαΔασών.

-Άμεσηενεργοποίησητουάρθρου100τουΝ.4249/2014γιατηναποσαφήνισητωναρμοδιοτήτωντηςπρόληψηςπουτηναφορούνωςυπεύθυνο,αρμόδιοφορέακαιανάληψητουσχεδιασμούκαιυλοποίησηςτουέργουτηςπρόληψης,συμπεριλαμβανομένηςτηςσυμμετοχήςτηςστηναρχικήεπέμβαση(πρώτηπροσβολή)σεαμιγώςδασικέςπεριοχές.

-ΣύστασηΔΑσικούΣΩματος(ΔΑΣΩ)στοπλαίσιοτηςΔασικήςΥπηρεσίας(ήκαλύτερατηςΓενικήςΓραμματείαςΔασών).ΈργοτουΔΑΣΩθαείναιηεφαρμογήτηςπροστατευτικήςνομοθεσίαςτωνδασικώνοικοσυστημάτων

145144


απόπαράνομεςανθρώπινεςδραστηριότητες(π.χ.καταπατήσεις,αλλαγέςχρήσης,λαθροϋλοτομίες,κ.λπ.)καιησυμβολήτουστηνέγκαιρη,πρώτηπροσβολήτωνπυρκαγιών.

-Επεξεργασίακαισχεδιασμός,σεβάθοςπενταετίας,τηςχωροταξικήςκατανομήςτωναρμοδιοτήτωνστηναντιμετώπισητωνπυρκαγιώνμετηνανάληψηρόλουδασοπυρόσβεσηςαπότοΔΑΣΩσεαμιγώςδασικέςπεριοχέςκαιτουΠΣσεπεριοχέςμεμεγάληπυκνότηταπληθυσμούκαισεεκτεταμένεςζώνεςμείξηςδασών-οικισμών.στοπλαίσιοτουσυστήματοςσυντονισμούκαισυνεργασίαςγιατηνκαταστολήτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

ΣτοΠυροσβεστικόΣώμα,πουθασυνεχίσειναπροσφέρειτιςυπηρεσίεςτουόσοναφοράτηδασοπυρόσβεση,αποτελώνταςωςπροςτομέγεθοςτωνδυνάμεώντου,τονκεντρικόπυλώνατουμηχανισμούτηςκαταστολήςστηχώρα,απαιτείται:

-Ναβελτιωθείουσιαστικάησυνεργασίατουμετουςάλλουςφορείς,στοπλαίσιοτουNIMS/ICS,αλλάκαιστοσχεδιασμότηςπρόληψης,μεβάσητιςκατευθύνσειςτουΟΔΙΠΥ.

-ΝαβελτιωθείουσιαστικάηεκπαίδευσηκαιεπιμόρφωσητωνστελεχώντουΣώματοςαλλάκαιτωνεκπαιδευόμενωνεθελοντώντουαναφορικάμετηνδασοπυρόσβεση.

Ναβελτιωθείηαξιοποίησηδιάφορωνκαινοτόμωνλύσεων,νέωντεχνολογιώνκαιμέσωνπουθαβελτιώσουντηναποτελεσματικότητατουΠΣ,λαμβάνονταςπάντοτευπόψηκαιτοκόστος(αποδοτικότητα).

- Να δοθεί έμφαση στη χρήση επίγειων δυνάμεων και μέσων (μηχανημάτων και εργαλείων) στηδασοπυρόσβεση.

ΤοΥΠΕΝθααπαιτηθείναλάβειεπίτοπλείστονμέτραθεσμικούχαρακτήραόπως:-ΑναθεώρησητουΝ.4447/2016ώστεσταειδικάχωροταξικάσχέδιαπουαναφέρονταιστηνπεριβαλλοντική

υποβάθμισηκαιτηνπροστασίααπόφυσικέςκαταστροφέςγιατιςπεριοχέςμείξηςδασώνκατοικιών,ναλαμβάνεταιυπόψηηπροστασίατωνυποδομών,ηασφάλειατουπληθυσμούκαιηανθεκτικότητατουτοπίουτωνπεριοχώναυτώνστιςπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρου.

-Τάχιστηολοκλήρωσητηςδιαδικασίαςκατάρτισηςκαιθεσμοθέτησηςτωνδασικώνχαρτώνκαιτουδασολογίουκαιανάκλησητωνρυθμίσεωνπουπεριλαμβάνονταιστουςψηφισμένουςνόμους(Ν.4280/2014καιΝ.4315/2014),οιοποίοιαυξάνουντηνέντασηκαιτοναριθμότωνχρήσεωνπουεπιτρέπονταισταελληνικάδάση.

-ΆμεσηεπίλυσητωνχρόνιωνπροβλημάτωνκαιτροποποίησητηςδασικήςνομοθεσίαςόσοναφοράτηναλλαγήχρήσηςγηςτωνεκτάσεωνπουχαρακτηρίσθηκανωςΑΔ(δασωθέντεςαγροί)στοκτηματολόγιο,ώστεναμειωθείησυνέχειακαιτοφορτίοτηςκαύσιμηςύλης.

-Τροποποίησητηςνομοθεσίαςαναφορικάμετηδιαδικασίααδειοδότησηςγιαπαρεμβάσειςστηφυσικήβλάστησηεντόςιδιοκτησιών(γηπέδων,οικοπέδωνκ.λπ.).

ΗΓΓΠΠμπορείναεπεκτείνειτησυνεισφοράτηςστηδιαχείρισητωνδασικώνπυρκαγιώνστονέοσύστημασεσυνεργασίαμετονΟΔΙΠΥόσοναφορά:

-Τονκεντρικόεπιχειρησιακόσυντονισμότωνδράσεωνόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνσεόλεςτιςφάσειςτουκύκλουδιαχείρισηςτωνπυρκαγιών.

-ΤηλειτουργίακαιτοσυντονισμότουΣυστήματοςΔιοίκησηςΠεριστατικώνστοσχεδιασμότουοποίουθαεντάσσεταιηδιαχείρισητωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.

-Τοσχεδιασμότωνπροϋποθέσεωνκαιτουτρόπουεφαρμογήςτηςπροληπτικήςοργανωμένηςαπομάκρυνσης

καιτουενδεχόμενουεκκενώσεωνσεπερίπτωσηανεξέλεγκτωνπυρκαγιώνσεσυνεργασίαμεΟΔΙΠΥ,ΟΤΑ,ΠΣκαιΕΛΑΣ.

-Τονειδικόσχεδιασμόδιαχείρισηςκρίσηςσεπεριπτώσειςμεγάλωνκαιπολύμεγάλωνπυρκαγιών.

ΓιατουςΟΤΑπροτείνεταινα:-ΣυμβάλλουνστηδημιουργίαμιαςκεντρικήςκαιενιαίαςβάσηςδεδομένωνΟλοκληρωμένουΠληροφοριακού

Συστήματος(ΟΠΣ)ΠολιτικήςΠροστασίαςμεταμέσα,εργαλείακαιπροσωπικόόλωντωνεμπλεκόμενωνφορέωνπουδιατίθενταιγιαεπιχειρησιακήχρήσηστηδιαχείρισητωνπυρκαγιών.

-ΡυθμιστείνομοθετικάηεκπόνησηαπότουςΟΤΑολοκληρωμένωντοπικώνσχεδίωναντιπυρικήςπροστασίαςσεεπίπεδοδημοτικούδιαμερίσματοςκαιτωνπολεοδομικώντουςσυγκροτημάτων.

ΤοΥΠΑΑΤμπορείνασυνεισφέρειστοζήτημαμετιςπαρακάτωδράσεις:-Τηδημιουργίαενόςεθνικούσχεδίουαγροτικήςανάπτυξηςτοοποίοναπροβλέπεικαιναπαρέχει

πραγματικάκαιουσιαστικάκίνητραγιατηδιατήρησηκαιτηνενίσχυσηπαραδοσιακώνδραστηριοτήτωνστηνύπαιθροκαιταδάση(υλοτομία,ρητινοπαραγωγή,μελισσοκομεία,μηξυλώδηδασικάπροϊόντακτλ.)στοπλαίσιοτηςπεριβαλλοντικήςδιάστασηςτηςΚοινήςΑγροτικήςΠολιτικής(ΚΑΠ).

-ΤησύνδεσητουΠρογράμματοςΑγροτικήςΑνάπτυξηςμεμέτραπρόληψηςκαιδιαχείρισηςτηςκαύσιμηςύληςώστεναμειωθείησυνέχειατηςκαύσιμηςύληςκαιτηςβιομάζαςστιςορεινέςπεριοχές(π.χ.ελεγχόμενηβόσκηση).

-ΤηδημιουργίαΣώματοςΕλέγχουστοΥΠΑΑΤσχετικάμετηνεφαρμογήτωνπροβλεπόμενωνκυρώσεωνγιατη“Μηορθήδιαχείρισηυπολειμμάτωνκαλλιεργειών”τηςΚΑΠ.

ΟιΈνοπλεςΔυνάμεις,ΕΛΑΣκαιτοΛιμενικόΣώμα-Ακτοφυλακήδύναταινασυμβάλουνμετιςπαρακάτωδράσεις:

-όσοναφοράτηνεμπλοκήτωνΕΔστοθέματηςαεροπυρόσβεσηςπρέπειναεξεταστείπολύπροσεκτικά,σεεπίπεδοΟΔΙΠΥ,μεπροοπτικήτουλάχιστονεικοσιπενταετίας,υπότογενικότεροπρίσμαότιτοσυνολικόκόστοςτηςεναέριαςδασοπυρόσβεσηςστηχώραπρέπειναμειωθεί,χωρίςόμωςναμειωθείηπραγματικήεπιχειρησιακήαποτελεσματικότηταμετηνεπιλογήκαταλληλότερωνμέσων(κόστος/όφελος,επιχειρησιακέςδυνατότητες,ευελιξία,διαθεσιμότητα),τηβελτίωσητουσυστήματοςαποστολής(dispatching),καιτηνκαλύτερηεπιχειρησιακήαξιοποίησητωνμέσων.

-Συμβολήσεπεριπτώσειςκρίσεων,όπωςγίνεταικαισήμερα,κάτωαπότοΣύστημαΔιαχείρισηςΦυσικώνΚαταστροφώνΔΕΥΚΑΛΙΩΝτωνΕΔ,ιδιαίτεραστανησιάτουΑιγαίουπελάγους.ΣτοπλαίσιοτηςσυνεργασίαςμετονΟΔΙΠΥθαπρέπειναδιερευνηθούνθέματαεκπαίδευσηςτωνστελεχώντωνΕΔστοαντικείμενοτωνπυρκαγιών,οισυνέργειεςμετοΔΑΣΩκαιηδυνατότητασυνεισφοράςτωνΕ.Δ.σεθέματαάλλαπληντηςκαταστολής.

-ΗκεντρικήδομήκαιοργάνωσητηςΕΛΑΣεξυπηρετείστηνάμεσηανταπόκρισητουςοργανισμούστιςαπαιτήσειςδιαχείρισηςκρίσεωνπουσυνδέονταιμετιςδασικέςπυρκαγιές.Ορόλοςαυτόςθαπρέπειναενισχυθείκαιναυποστηριχθείστοπλαίσιοτηςαναμόρφωσηςτουσυστήματοςδιαχείρισηςτωνπυρκαγιώνδασώνκαιυπαίθρου.ΕίναιόμωςαπαραίτητοναδοθείηδυνατότητααπόκτησηςαπότηνΕΛΑΣπρόσβασηςσεκοινήεπιχειρησιακήεικόνααπότοπεδίοκατάτηδιάρκειαδιαχείρισηςκρίσιμωνπεριστατικώνώστεναμπορείνασχεδιάσειμετεκμηριωμένοτρόποτηναπόκρισήτηςστιςανάγκεςτουπεριστατικού.

-ΑξιοποίησητωνεναέριωνμέσωντηςΕΛΑΣ,μεστελεχωμέναήμηεπανδρωμέναοχήματαστοπλαίσιοτου

147146


νέουεθνικούσχεδίουοργάνωσηςτηςδιαχείρισηςτωνδασικώνπυρκαγιώντόσοσεθέματαπρόληψηςόσοκαισεθέματακαταστολήςαλλάκαιαποτίμησηςτωνζημιώνσεπυρκαγιέςδασώνκαιυπαίθρουπολύμεγάληςκλίμακας.

-Ενσωμάτωσηστονενιαίο επιχειρησιακόσχεδιασμότωνδυνατοτήτωντουΛ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.σεθέματαεπιτήρησηςπαράκτιωνδασικώνεκτάσεων,ελέγχουτωνσημείωνυδροληψίαςτωνΑ/Φκαιυποστήριξηςτηςοργανωμένηςαπομάκρυνσηςήεκκένωσηςπαραλιακώνοικισμώνδιαθαλάσσης

ΓιατηνΚοινωνίατωνΠολιτώνκαιτουςΕθελοντέςαπαιτείται:-Ηδημιουργίακινήτρωνγιαοικονομικέςδραστηριότητεςσεδασικέςπεριοχέςμετηνπρουπόθεσητης

διασφάλισηςτηςπροστασίαςκαιτηςασφάλειάςτουςμέσααπότηνενισχυμένησυμμετοχήτουτοπικούπληθυσμού.

-Ηευαισθητοποίησηκαιηενίσχυσητηςενεργήςσυμμετοχήςτωνπολιτώνστησυνολικήβελτίωσητηςπρόληψηςτωνπυρκαγιώνκαιτηςπυρασφάλειαςκαιησυστηματικήευαισθητοποίησήτουςμεσκοπότησυμμετοχήκαιτησυνεργασίατουςμεεθελοντικέςομάδες.

-Οσχεδιασμόςγιατιςεθελοντικέςομάδεςενόςενιαίου/κοινούσυστήματοςδιακυβέρνησηςσεκεντρικό,περιφερειακόκαιτοπικόεπίπεδο,μεπροβλέψειςσχετικέςμετηνπιστοποιημένηεκπαίδευσήτους,τουςκανόνεςσυντονισμούμετηνΠυροσβεστικήΥπηρεσίακαιτηνΠολιτικήΠροστασία,ταζητήματαεξοπλισμούτουςκαιθεμάτωνεργασίαςκαιασφάλισήςτους.

Τέλος,προτείνεταιναξεκινήσειάμεσαμιαδημόσιασυζήτησηκαιέναςκοινοβουλευτικόςδιάλογοςσχετικάμεπιθανάοικονομικάμέτρα,συμπεριλαμβανομένωντωνφορολογικώνκινήτρων,ταοποίαθασυμβάλλουνστηνενίσχυσητηςπεριφερειακήςανάπτυξηςμεέμφασηστηναναζωογόνησητηςδασοπονίας,τηςγεωργίαςκαιτηςκτηνοτροφίας.Σκοπόςείναιναδημιουργηθούννέεςευκαιρίεςγιατηναπασχόλησητωντοπικώνπληθυσμώνστηδασικήκαιγεωργικήπαραγωγή,τηνπροώθησητωνανανεώσιμωνπηγώνενέργειας,τηδιαχείρισητουαγροδασικούτοπίου,συμπεριλαμβανομένηςτηςδιατήρησηςκαιπροστασίαςτηςπολιτιστικήςκληρονομιάς,μειώνονταςταυτόχρονατοφορτίοτηςκαυσίμωνκαι,συνεπώς,τονκίνδυνοπυρκαγιάς.

Ηδημιουργίακινήτρωνθαπρέπεινααποτελείμέροςενόςειδικούσχεδίουπεριφερειακήςανάπτυξηςμεέμφασηστηνενίσχυσητης«πράσινηςοικονομίας»ήτης«βιοοικονομίας»,ηοποίαθαμπορούσεναοδηγήσειστηδημιουργία«πράσινωνθέσεωνεργασίας»στηνύπαιθροπροσφέρονταςεναλλακτικέςθέσειςστηναγοράεργασίας.

Ηενλόγωδημόσιασυζήτησηκαιοκοινοβουλευτικόςδιάλογοςθαμπορούσανναοδηγήσουνστηδημιουργίαενόςκοινούοράματοςγιατηνκοινωνικό-οικονομικήανάπτυξητηςυπαίθρουκαιστονκαθορισμότουκατάλληλουστρατηγικούσχεδιασμούγιατηνενίσχυσητηςπεριβαλλοντικήςπροστασίαςκαιτηςασφάλειαςτωνπολιτώνμέσασεαυτότοπλαίσιο.

R E P O R T O F T H E I N D E P E N D E N T C O M M I T T E Etasked to Analyze the Underlying Causes and Explore the Perspectives for the Future Management of Landscape Fires in Greece

Athens,28January2019

Landscapefiresareoneoftheconstantlygrowingthreatstothenatural,culturalandperiurban-industriallandscapesofGreece.Theproblemisgrowingduetotheconsequencesofclimatechangeandsocio-econom-icchanges(land-usechange,demographic),limitedorlackofappropriateinstitutionalmeasures,inadequate,outdatedequipmentandinstitutionalfiremanagementcapabilities,aswellasduetothesynergisticeffectsoftheabovefactors.Besidesthesocial,environmental,economicandhumanitarianconsequencesoflandscapefires–includingthelossofpublicandprivateassets,criticalinfrastructures–wildfiresaresignificantlyincreasinghumanhealthandsecurity.Theselatterthreatsareduetogrowinghumanpresenceinhighlyflammablenaturalandculturallandscapes.

TheevolutionandthecurrentstateoftheproblemaredescribedinthefirstpartoftheCommission’sreport.Thereisevidenceofanincreaseintheannualareasburnedandthenumberofforestfiresfromthe1980on-wards,reachingevenupto2.7millionburnedstremmata(2.7millionhectares)in2007,almostfivetimesmorethantheaverageintheprecedinglastfortyyears.Statisticsshowthat75%oftheburnedareasarecausedbyfiresexceeding10,000stremmata(1000hectares)accountfor4%ofallfires,provingthattheoccurrenceoflargefiresconstitutesamajorproblem.

Asregardsthereasonsforthedeteriorationoftheproblem,theincreaseofaccumulationandcontinuityofburnablevegetation(wildfirefuels)asaconsequenceoftheabandonmentofintensiveland-useinthecountry-sideandthelackofforestmanagementduetolimitedavailabilityoffundsandinstitutionalstrength,iscrucial.Alongwiththisdevelopmentthereisanincreasingriskofwildfiresburningattheperimetersofurbanareas,villages,farmsteadsandtourismcenters.Theincidentsofthelastdecade,notablytheextremefireaffectingthecommunityofMatiinJuly2018,revealthathumansecurityandhealth,privateandpublicassetsaswellascriticalinfrastructuresareatmajorthreat.Withoutbeingaddressedbypriorplanning,manyofthesefiresburningattheinterfaceofurbanandtouristiccentresconstituteanimportantissuetobemanaged.

Theshortcomingsofeffectivepreventionefforts,withinthecurrentsystem,canbeattributedto:-Lackofcommonandcoordinatedapproachesinfirepreventionplanning-Absenceofapprovedanddocumentedlocalfireplans-Gapsandalowreliabilityoffirehistorystatisticsthatcouldguidepreventionactions-Poorintroductionofmoderntechnologyandscientificmethodstosupportplanningandoperations-Unregulatedandunplannedconstructionofforestareasandthedevelopmentofwildland-urbaninterface

areas

11. Ministerial Decision Υ60 (Gov. Gaz. 3937/Β/2018)

149148

S UMMARY O F C ONC LU S I ON SAND R E COMMENDA T I ON S

-Occasionalorverylimitedpublicinformation,awarenessandmobilizationandineffectiveorganizationofvolunteerism

-Thegreatdiscrepancyinthefundsallocatedtopreventioninrelationtothefundsallocatedtothesuppres-sionoffires.

Regardingfiresuppression,theincreasedfundingduringthelasttwentyyearsdidnotresulttoaproportion-ateincreaseineffectivenessandefficiencyofthesuppressionmechanism.Thereasonsforthisarerelatedtohumanandtechnical(bothgroundandaerial)shortcomingsandthedeficitofcooperationamongtheinvolvedagencies.

Overall,thereviewoflegislation,thequestionnairescompletedbyagencies,individualexpertsandotherstakeholders,aswellasface-to-faceinterviewswithagenciesrepresentatives,revealedthatboththecurrentinstitutionalframeworkandthedeficitsofimplementationoffiremanagementpracticesatlandscapelevelinGreecearethemainreasonsforinsufficientgovernanceinaddressingtheproblemappropriately.

Thissituationisduetothecurrentlackofcoordinationandoperationalreadinessthatarerequiredtobepreparedandmanagelarge-scale(extreme)landscapefiredisastersthathavecausedveryseriousproblemsinthecountryoverthelastdecade.Forinstance,forthepreventionoflandscapefiresforty-five(45)bodies/au-thoritiesareinvolvedinGreecethatwouldneedtobecoordinatedinacommonframework.Inaccordancewithlaw2612/1998thecoordinationofpreventionshouldbeimplementedbytheForestService.However,duetoexistinglegalgaps(e.g.theprovisionofArticle100ofLaw4249/2014isinactive)thisisnotfeasible.Inlandscapefiresuppressionseventeen(17)authoritiesbelongingtosix(6)Ministriesmustcooperateeffectively,inordertoexecuteeleven(11)differentspecificinstitutionalresponsibilities/tasks.

Therefore,thecurrentlyunresolvedproblemoflandscapefiresinGreececanbeattributedtothefollowingunderlyingcauses:

1.Thelackofaunified(coherentandcohesive)NationalLandscapeFireProtectionPlanwhichintegratesthecompetencesandresponsibilitiesofallstakeholdersinthefieldoflandscapefiremanagement.

2.Theexistingplanningoflandscapefiremanagementcharacterizedbyisolatedanddisconnectedactionsofeitherpreventionorsuppression,introducingbarriersamongservicesandagencies.

3.Thelackofmodern,scientificallydocumentedandupdatedfireplans.4.Thelackofcooperationspiritbetweentheagenciesandservicesinvolved,especiallybetweenthefirebri-

gadeandtheforestservice.5.Thefavoringofsuppressioninrelationtopreventionbothatstrategicandoperationallevelsoffunding.6.Theweaknessoffirepreventiondueto(a)sub-financingoftheprojectsconcernedand(b)thenon-vertical

organisationoftheforestryserviceanditslackofmandatetofacilitatethecoordinationofFirePreventionmeas-uresatnationallevel.

7.PoliticalinterventionsthatarenotalignedwithscientificdocumentationoftherespectiveoptionssuchasthetransferoffirefightingresponsibilityaccordingtoLaw2612/1998.

8.Thelackofprofessionalandcertifiedtrainingofstafftoprofessionallyimplementoperationalrolesoffire-fightingunitsinlandscapefiremanagement.

9.Thelowlevelofinformationsharingamongsttheactorsoflandscapefiremanagementandthedeficitinthe

coordinationoffiresuppressioncreatedbysuchlackofinformation.10.Theincreaseofflammablefuelloadandtheriskofoccurrenceofextremeanddifficult-to-controlwildfires

duetounprecedentedfuelaccumulationasaconsequenceofruralabandonmentanddisproportionalunder-fundingofforestmanagement.

11.Thelackofdevelopmentofintegratedlandmanagementapproachesthatincludetargetedprescribedfuelreductionbylanduse(grazing,agriculture,horticulture)ormanagementpracticesinvolvingsystematicuseofbiomassassourceofrenewableenergyortheuseofprescribedfiretoreducetheoverallflammabilityofthelandscape.Withoutfuelmanagement,successesinfiresuppressionleadtofurtherfuelbuilt-upandworsefires.

12.Theexcessivedependenceofthelandscapefire-fightingsystemonaerialresources.13.Theapplicationofurbanfireextinguishingpracticesinlandscapefires.14.Themodelofeconomicdevelopmentthatperceivesforestsasasimplelandparcelratherthanaproduc-

tiveresource.15.Thelackofsatisfactoryawarenessandmobilizationofcitizensandtheinefficientutilizationofvolunteers.16.Thelackofperceptionoffiredisasterriskattheinterfacebetweenthehighlyflammablenatural/cultural

landscapesandtheresidential/peri-urbanareas.17.Thereluctancyoftheinvolvedservicestointroducescientificknowledge,innovationandadvancedtech-

nologiesinfiremanagementpractice,asconsequenceoflackinganationalscientificandcoordinatingbodyplay-ingtheroleofscience-policy-practitionersinterface.

TheProposedNewSystemforLandscapeFireManagementInordertoimplementanewandmodernsystem,theproblemoflandscapefiresshouldbetackledbythe

Stateusingaholisticapproach,throughanintegratedandcoherentframeworkforlandscapefiremanagement.Thissystemshouldreplaceindividualanddisconnectedservicesandactionsinpreventionorsuppression.Theoverallandunifiedplanningshouldaddressjointlythepreventionandsuppressionoffires,aswellastheresto-rationofburnedareasinanintegratedmannertoensureandstrengthensocietal,environmentalandeconomicresilience.

Itisnecessarytoguaranteetheuseoflegislativeprovisionsbyintegratingthemintooperationalplanningwithintheframeworkofaunifiedandinteragencynationalplanfortheprotectionandsafetyfromlandscapefires.

Addressingofalltheaboveissuesshouldbethesubjectofascientific,advisoryandcoordinatingorganiza-tionforthesystematicmanagementoflandscapefires–tentativelydesignatedasODIPY–atnationallevel.Thisorganizationshouldoperateinasupervisoryandco-operativemannerwiththeothercompetentbodieshavinganadvisory,coordinativeandsupervisoryroleinlandscapefiremanagementinthecountrywiththemissiontodevelopanational,interagencyfiremanagementplanandmonitoringandfollowupitsapplication.Withoutsuchamechanism,itwillnotbepossibletoachieveeitheracontinuousandsubstantialefforttopreventfires,orthenecessaryspiritofcooperationbetweentheactorsinvolved.

151150


TheoverallconceptofODIPYshouldenvisagetoconsiderthefollowingprincipleswhendevising,guidingandsupervisingthecollectivemeasuresinlandscapefiremanagementatnationallevel:

-Scholarliness,TransdisciplinarityandInnovation:Policyandstrategicplanningandrelevantdecisionmakingshallbebasedonsoundscientificknowledgeandconsideringtechnologicalcapabilitiesandinnovation;thiswillincludeconsideringtherevivaloftraditional,socio-economicallysoundandenvironmentallybenignland-usepractices.Amulti-disciplinaryscientificapproachismandatorytoaddressthecross-sectoralnatureoffiremanagementatlandscapelevel.

-Holisticness,IntegrationandInclusion:Policydevelopmentandstrategicplanningshallbeholistic,i.e.addressthefireproblematlandscapelevelbyincludingallrelevantinstitutionalmandatesandthepotentialandcapacityofcontributionofthecivilsociety.

-Coherence:ThemandatesandactivitiesinfiremanagementofStateinstitutionsandotherstakeholdersshallbecoherent(harmonized)andmeettheoverarchingnationalfiremanagementpolicyandimplementationplan.

-Cohesiveness:TheNationalFireManagementPlanshallbeconsideredcohesive(obligatory)forindividualinstitutional/sectoralplanningandactivities.

-Coordination:TheimplementationofactionsundertheNationalFireManagementPlanshallbemonitoredinapermanentbasisandhighlycoordinated

Inparticular,theODIPYshallensurethefollowing:1.CreationofaNationalLandscapeFireManagementPlan,whichwillincludeajointdesignofmeasuresand

actionsforlandscapefiremanagementatalladministrativelevelswiththeparticipationandcooperationofallstakeholders.

2.Revisionofthedurationandthestart-endofthefireseasonwiththeavailablestatisticaldataandthecli-matechangeestimates.

3.CreationofascientificallydocumentedNationallandscapefireriskassessmentsystem.4.Balancingtherelationshipandrationalizingexpendituresbetweeninvestments/costsfortheprevention

andsuppressionoflandscapefires.5.Exploitingtheuseofallresourcesbasedoncentralplanningandfocusingonoptimizingthesystem’seffi-

ciencyoffirefighting.6.Creationofjointandcertifiedtrainingprogrammesforstaffofallstakeholderstoimprovecoordination.7.Conductingannual,seasonalregionaljoint,interagencyexercisesforacquaintingwithrolesandprocedures

(inparticulartherulesofengagement),foreducationalpurposes(inthecontextofcertifiededucation)andforevaluatingthereadinessoftheactorsinvolved.

8.CollaborationwithGGPP(EYDEA)fordevelopingaunifiedandcommon(interagency)systemregardinglandscapefiremanagement,tentativelyentitledNIIMS/ICS,basedontheprinciplesofoperationalcooperationandcoordinateddistributionandutilizationofresourcesandcapabilities(services)ofallstakeholders.

9.Incidentcommandandmanagementnotwithhierarchicalcriteriabutbypersonneltrainedandcertifiedinlandscapefirebehaviourandincidentmanagement,undertheNIMS/ICS.

10.Developmentofimplementationmonitoringtoolssuchasacentraldailyreadinessreportingsystem(fireseason)oftheactorsinvolvedinfireprotectionandarecordingandmappingsystemoffundedpreventionpro-jects(e.g.bylocalauthorities).

11.Developmentofacostaccountingandactivityaccountsystemtoevaluatethesystem’sefficiency.12.ScientificevaluationofthepossibilitiesandconditionsforapplyingprescribedburninginGreeceandthe

useoffireasameansoffirefighting(backfires).13.Publicawarenessinordertostrengthenthesecurityperception(fromfires)andthevoluntaryparticipation

ofcitizensinlandscapefiremanagement.14.Developmentofspatialdatainfrastructuretostoreanddisseminatehistorical,currentandfutureland-

scapefirerelatedinformationusingtheappropriatetechnologicalmeans.15.Development,incooperationwithrelevantstakeholders,ofmaplayersregardingthewildland-urbaninter-

faceareasandassetspotentiallyatrisksuchascriticalinfrastructure,culturalheritagesitesetc.

AnimportantelementofthenewsystemshouldalsobetheessentialreorganizationandreformoftheForestService,whichshouldbeproperlysupportedincapabilitiesandresources.Withoutmanagementofthewildlandareastheproblemoflandscapefireswillincreasebyovercominganyunilateralpoliciestostrengthenthesup-pressionmechanism.Inparticular,regardingtheForestService,thefollowingactionsshouldbeconsidered:

-Introducingaverticalstructurebyreintegratingregionalservicesfromdecentralizedadministrationsintoacentralizedagency.

-ImmediateactivationoftheprovisionofArticle100inLaw4249/2014fortheclarificationofitscompetencesinfirepreventionasaresponsible,competentbodyandundertakingtheplanningandimplementationofthepreventiontasks,includingitsparticipationininitialattacktofiresinforestareas.

-FormationofaForestBody(DASO)withintheForestService(alternativelywithintheGeneralSecretariatofForests).DASO’sobjectivewillbetheimplementationofthelegislationinprotectingforestecosystemsfromille-galhumanactivities(e.g.encroachments,landusechanges,illegallogging,etc.)anditscontributiontoserveasfirstresponders(initialattack)toanyfireaffectingforestsandothertypesoftherurallandscape.

-ElaborateanddesignincooperationwiththeODIPYandFireBrigadeoverthenextfiveyears,aplanforthespatialallocationofresponsibilitiesinlandscapefire-fighting.TheDASOwilltakeovertheroleoffirefightingindesignated(pure)forestareas,whereastheFireBrigadewillberesponsibleforareaswithahighpopulationden-sityandinterfacezonesbetweenthenatural/culturallandscapesandtheresidentialareasincludingtheurbanperimeters;bothagenciesshalloperatewithintheinteragencyframeworkofcoordinationandcooperationforthesuppressionoflandscapefires(NIMS/ICS).

TheFireBrigadewillcontinuetoofferitsserviceswithregardtothesuppressionoflandscapefires,beingthemainfiresuppressionauthorityinthecountry,consideringalsoto:

-EnhancethecooperationwiththeotheractorsinvolvedinlandscapefiremanagementintheframeworkoftheNIMS/ICS,andbeinvolvedintheplanningstageofprevention,basedonODIPYguidelines.

-Substantiallyimprovetheeducationandtrainingofitsstaffandthevolunteersregardinglandscapefirefight-ing.

-Improvetheutilizationofvariousinnovativesolutions,newtechnologiesandtoolsthatwillimprovetheef-fectivenessofFireBrigade,alwaystakingintoaccountthecost(efficiency).

-Provideemphasisontheuseofgroundforcesandmeans(machineryandtools)inlandscapefirefighting.

153152


TheMinistryofEnvironmentandEnergywillbenecessarytotakemostlyinstitutionalmeasuressuchas:-AmendmentofLaw4447/2016withregardstothespecialspatialplansthatrefertoenvironmentaldegra-

dationandprotectionfromnaturaldisastersforthewildland-urbaninterfaceareas,totakeintoaccounttheprotectionofinfrastructure,thesafetyandsecurityofthepopulationandtheresilienceofthelandscapeoftheseareastofires.

-AcceleratethecompletionoftheForestMapsandForestCadastreandwithdrawaloftheregulationscon-tainedinlaws(Laws4280/2014and4315/2014),whichallowincreasingtheintensityandthenumberofusesallowedinrecentlyburntareas.

-AmendmentofforestrylegislationregardinglanduseofareasdesignatedasafforestedagriculturalfieldsintheCadasterinordertoreducefuelloadandfuelcontinuity

-Amendmentofthelegislationregardingtheauthorizationprocedureforinterventionsinnaturalvegetationwithinprivateproperties(inparticularinwildland-urbaninterfaceareas).

TheGeneralSecretariatforCivilProtection(GSCP)mayextenditscontributiontothemanagementofland-scapefiresinthenewsystemincooperationwiththeODIPYwithregardto:

-Thecentraloperationalcoordinationoftheactionsofalltheactorsinvolvedinallphasesofthelandscapefiremanagementcycle.

-Theoperationandcoordinationoftheincidentmanagementsystem(NIMS/ICS)inthedesignofwhichland-scapefiremanagementwillbeintegrated.

-ThedesignoftheconditionsandtheimplementationmethodforpreventiveorganizedremovalandeventualevacuationofpopulationintheeventofuncontrolledfiresincooperationwithODIPY,LocalMunicipalities,FireBrigade,ForestService,Ambulance/EmergencyServicesandPolice.

-Thepreparationofspecialplanningforaddressingverylargeormultiplelandscapefiresandmanagingrel-evantcrises.

FortheLocalMunicipalities-Administrationitisproposedto:-ContributetothedevelopmentacentralandunifieddatabaseofanIntegratedInformationSystem(IIS)ofciv-

ilprotectionwiththeinstruments,toolsandpersonnelofallstakeholdersavailableforoperationalinvolvementinlandscapefiremanagement.

-Regulatebylawtheelaborationofintegratedlocalfireprotectionplansbythelocalauthoritiesatmunicipalitylevelincooperationwithallinvolvedstakeholders.

TheMinistryofRuralDevelopmentandFood(YPAAT)shallcontributewiththefollowingactions:-Theestablishmentofanationalruraldevelopmentplan,whichwillforeseeandproviderealandsubstantial

incentivesforthepreservationandreinforcementoftraditionalactivitiesinthecountrysideandforests(logging,resin,honeyproduction,non-woodforestproducts,etc.)withintheframeworkoftheenvironmentaldimensionoftheCommonAgriculturalPolicy(CAP).

-DevelopmentoflinkagesbetweentheProgrammeofRuralDevelopmentwithmeasurestopreventandman-agethefuelloadtoreducethecontinuityoffuelandflammablebiomassinmountainousareas(e.g.controlledgrazing).

-ThecreationofacontrolbodyintheYPAATontheimplementationofthepunitivemeasuresforeseenintheCAPfornotproperlymanagingcropresidues.

TheGreekArmy,HellenicPoliceandtheCoastGuardmaycontributewiththefollowingactions:-WithregardstotheinvolvementoftheArmedForcesinaerialfirefighting,itshouldbeexaminedverycare-

fully,atODIPYlevel,witha25-yearsperspective,waystoreducethetotalcostofaerialfirefightinginthecountrywithoutreducingtheactualoperationaleffectivenessandefficiencybyselectingtheappropriatemeans(asre-gardscost/benefit,operationalcapabilities,flexibility,availability),improvingthemissionsystem(dispatching),andimprovingtheoperationalutilizationofthemeans.

-Continuecontributingduringcrisissituations,asitiscurrentlydone,undertheNationalNaturalDisasterManagementSystem,especiallyintheislandsoftheAegeanSea.IntheframeworkofcooperationwiththeODIPY,issuesoftrainingofGreekArmedForcesstaffinthesubjectoflandscapefiremanagementshouldbeconsidered,synergieswithDASOhavetobeinvestigatedandtheabilityoftheGreekArmedForcestocontributetootheraspectsoflandscapefiremanagementapartfromsuppressionhavetobediscussed.

-ThecentralizedstructureandorganizationofHellenicPolicemaygreatlyservetopromptlyrespondtothecrisismanagementrequirementsassociatedwithlandscapefires.SuchcapacityofHellenicPoliceshouldbestrengthenedandeventuallyfurtherutilizedinthecontextofthereformofthelandscapefiremanagementsys-tem.Inthiscontext,itisnecessarytoenabletheHellenicPolicetohavedirectaccesstoinformationrelevanttofieldoperationstoimproveresponseplansandfacilitateandsupporttheincidentmanagementrequirementsinthefirescene.

-UtilizationoftheaerialresourcesofHellenicPolice,withmannedorunmannedvehiclesintheframeworkofthenewNationalPlanmainlyinpreventionanddamageassessmenttasksoflandscapefiremanagement.

-IntegrationintothecommonoperationalplanofthecapabilitiesoftheHellenicCoastGuardsonissuesre-latedtothesurveillanceofcoastalforestareas,controlofthesea-watersupplypointsofthefirefightingaircraftsandsupporteventuallytheorganizedremovalofpeopleorevacuationofcoastalsettlementsbysea.

ForenhancingtheawarenessandactivecontributionofCivilSocietyandVolunteersitisrequired:-Tocreateincentivesforenhancedinvolvementofthelocalpopulationtoprotectingforestandruralareas

throughthedevelopmentofcompatibleandsustainableeconomicactivity,havingensuredasafeandsecureenvironmentforsuchactivities.

-Toraiseawarenessandenhancetheactiveparticipationofcitizensintheoverallimprovementoffirepre-ventionandfiresafetyandtosystematicallyraisetheirawarenessaimingtoincreasetheirparticipationandcooperationwiththeteamsofvolunteers.

-Setupasingle/commongovernancesystemforvolunteersatcentral,regionalandlocallevel,focusingtotheircertifiedtraining,therulesofcoordinationwiththeFireBrigadeandCivilProtection,andaddressingtheissuesrelatedtotheirequipment,employment,liabilitiesandinsurance.

Finally,itisrecommendedtoinitiateapublicandparliamentarydebateabouteconomicmeasures,includingtaxincentives,thatwouldhelptoreviveforestry,agriculture,livestockfarming,etc.,whichwillhelptointensifytheemploymentoflocalhumanresourcesfortheproductionoffood,forestryproducts,renewableenergysourc-es,landscapemanagement,includingconservationandprotectionofculturalheritage,whileatthesametimereducingthe“fuelload”andthusthefirehazard.

155

Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Κ E Σ Π Η Γ E Σ

154

Thecreationofincentivesshouldbepartofaspecificregionaldevelopmentplanaimingtostrengtheningofthe“greeneconomy”or“bioeconomy”,whichcouldleadtothecreationof“greenjobs”intheforestandruralareas,offeringalternativepositionsinthelabormarket.

Suchapublicandparliamentarydebatecouldleadtodevelopvisionsandplansforthesocio-economicde-velopmentoftheruralspaceofthecountrystrengtheningenvironmentalprotectionandthesafetyofcitizensatthesametime.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ 11ΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2018

T G F M C (GFMC) SECRETARIAT OF THE GLOBAL WILDLAND F N … · 2019. 2. 11. · 1.9 Ο...

Documents

Transcript of T G F M C (GFMC) SECRETARIAT OF THE GLOBAL WILDLAND F N … · 2019. 2. 11. · 1.9 Ο...