Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

23
1 Τν παξάδεηγκα ηεο Εαλόλ Γνπιεύνληαο ρσξίο αθεληηθά: Πόζν εθηθηό ζηνλ θαπηηαιηζκό; (Σν θείκελν απηφ πξσηνδεκνζηεχηεθε ζηε «Θφληξα» ζε ηξεηο ζπλέρεηεο ην Λνέκβξην ηνπ 2010) ηνπ Θ. Βάξια

description

 

Transcript of Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

Page 1: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

1

Τν παξάδεηγκα ηεο Εαλόλ

Γνπιεύνληαο ρσξίο αθεληηθά: Πόζν εθηθηό ζηνλ θαπηηαιηζκό;

(Σν θείκελν απηφ πξσηνδεκνζηεχηεθε ζηε «Θφληξα»

ζε ηξεηο ζπλέρεηεο ην Λνέκβξην ηνπ 2010)

ηνπ Θ. Βάξια

Page 2: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

2

Τν παξάδεηγκα ηεο Εαλόλ

Γνπιεύνληαο ρσξίο αθεληηθά: Πόζν εθηθηό ζηνλ θαπηηαιηζκό; (1)

Σν μέζπαζκα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο –ηεο κεγαιχηεξεο ζηελ κεηαπνιεκηθή ηζηνξία ηνπ παγθφζκηνπ θαπηηαιηζκνχ– έζεζε θαη εμαθνινπζεί λα

ζέηεη έλα θαίξην εξψηεκα. Αλ ν θαπηηαιηζκφο «ηξψεη ηηο ζάξθεο» ησλ παξαγσγψλ ηνπ πινχηνπ θαη γπξίδεη ηελ αλζξσπφηεηα ζε επνρέο αλείπσηεο βαξβαξφηεηαο, ελψ

απηφ πνπ εκθαληδφηαλ ζαλ ζνζηαιηζκφο έρεη θαηαξξεχζεη πξν πνιινχ, πνην κπνξεί λα είλαη ην κέιινλ ηεο εξγαδφκελεο αλζξσπφηεηαο; Σν παξαπάλσ εξψηεκα αλνίγεη

ηνλ αζθφ ηνπ Αηφινπ γηα λα βγνπλ αθφκα πεξηζζφηεξα ζηελ επηθάλεηα. Πνην ην ζχγρξνλν φξακα πνπ ζα δψζεη επηηέινπο ηέινο ζηελ επνρή πνπ ε αλζξψπηλε

πξφνδνο εκθαλίδεηαη λα πεξλά κνλάρα κέζα απφ ηε δπζηπρία απηψλ πνπ ηελ παξάγνπλ; Κπνξνχκε ηειηθά λα δνπιέςνπκε ρσξίο αθεληηθά πνπ λα θαξπψλνληαη

ηελ ππεξαμία καο; Θη αλ λαη, πψο ζα γίλεη απηφ;

Οη απαληήζεηο ζε φια απηά ηα εξσηήκαηα πνηθίινπλ θαη ν ηξφπνο απάληεζεο

εμαξηάηαη απφ ηε ζέζε πνπ έρεη ν θαζέλαο ζηελ παξαγσγή, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο

ηδενινγηθέο θαη θνηλσληθέο ηνπ αθεηεξίεο. Θη ελψ πξηλ κεξηθέο δεθαεηίεο ηα επαλαζηαηηθά θηλήκαηα έζεηαλ επί ηάπεηνο ην δήηεκα ηεο ζπλνιηθήο αλαηξνπήο

ησλ θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ δνκψλ νιφθιεξνπ ηνπ θνηλσληθνχ ζπζηήκαηνο, ζήκεξα αλζίδνπλ νη

«ελαιιαθηηθέο κνξθέο αληίζηαζεο», απφ απηή ηεο

δεκηνπξγίαο ελφο «θαπηηαιηζκνχ κε αλζξψπηλν

πξφζσπν», κέρξη απηέο ηεο άκεζεο νηθνδφκεζεο

ελαιιαθηηθψλ ηξφπσλ παξαγσγήο, είηε κε

«δεκηνπξγηθέο αληηζηάζεηο», πνπ ζπλήζσο δελ μεθεχγνπλ

απφ ην επίπεδν ηεο…

ζπιινγηθήο θνπδίλαο, είηε κε εθθιήζεηο γηα άκεζε εθαξκνγή

ηνπ εξγαηηθνχ ειέγρνπ ζηελ παξαγσγή, πνπ ελ αλππαξμία

κηαο ζεηξάο παξαγφλησλ –ζηνπο νπνίνπο ζα αλαθεξζνχκε ζε επφκελν άξζξν– κεηαηξέπνληαη ζε γξαθηθά επρνιφγηα ρσξίο θακία πξαθηηθή αμία (ζηελ θαιχηεξε

πεξίπησζε) ή ζε επηθίλδπλεο παγίδεο εθηφλσζεο ηεο εξγαηηθήο νξγήο θαη ελζσκάησζήο ηεο ζην ππάξρνλ ζχζηεκα (ζηε ρεηξφηεξε ησλ πεξηπηψζεσλ).

Πξνθεηκέλνπ, κάιηζηα, λα ζηεξηρηνχλ νη δηάθνξεο ζεσξίεο, νη εκπλεπζηέο ηνπο επηθαινχληαη ππαξθηά παξαδείγκαηα πνπ ε ηαμηθή πάιε ησλ εξγαηψλ πέηπρε

θάπνηεο κεξηθέο λίθεο, φπσο ζηελ πεξίπησζε ηεο αξγεληίληθεο Εαλφλ. Λίθεο πνπ,

Page 3: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

3

φκσο, απέρνπλ πνιχ απφ ην λα ζεσξεζνχλ ηειεζίδηθεο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν «πξνηάγκαηα» γηα κηα κειινληηθή θνηλσλία ζηε ζέζε ηεο ππάξρνπζαο.

’ απηή ηε ζεηξά άξζξσλ ζα πξνζπαζήζνπκε λα εμηρληάζνπκε ηελ πεξίπησζε ηεο εθαξκνγήο ηεο εξγαηηθήο απηνδηαρείξηζεο, πνπ ζπληειέζηεθε εδψ θαη ελλέα

πεξίπνπ ρξφληα ζην εξγνζηάζην θεξακνπνηίαο Εαλφλ ζηελ Αξγεληηλή. Θη απηφ γηαηί ην παξάδεηγκα ηεο Εαλφλ δίλεη αξθεηά ρξήζηκα –ζεηηθά θαη αξλεηηθά– δηδάγκαηα ζε

φζνπο ελδηαθέξνληαη γηα ην κέιινλ ηνπ εξγαηηθνχ θηλήκαηνο θαη ηεο αληίζηαζήο ηνπ ζηελ θαπηηαιηζηηθή βαξβαξφηεηα.

Σύληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή

Ζ θεξακνπνηία Εαλφλ ηδξχζεθε ην 1979 ζην Λενπθέλ ηεο Αξγεληηλήο απφ ηνλ

ηηαιφ επηρεηξεκαηία Ινπί Εαλφλ. Ζηαλ ε επνρή πνπ ε Αξγεληηλή δηνηθνχληαλ απφ κία ζηπγλή ζηξαηησηηθή ρνχληα (1976-1983), πνπ έδσζε γε θαη χδσξ ζηνπο

θαπηηαιηζηέο γηα λα θάλνπλ «κεγάια έξγα». Δηζη, ν Εαλφλ έρηηζε ην εξγνζηάζηφ

ηνπ ζε δεκφζηα έθηαζε κε γελλαία θξαηηθή επηρνξήγεζε πνπ πνηέ δελ επέζηξεςε. Κέζα ζηελ επφκελε εηθνζαεηία, ε Εαλφλ έγηλε έλα απφ ηα πην παξαγσγηθά

εξγνζηάζηα θεξακνπνηίαο ζηελ Ιαηηληθή Ακεξηθή, θαιχπηνληαο κηα έθηαζε 80 ζηξεκκάησλ θαη πνπιψληαο θεξακηθά θαη πνξζειάλεο ζε φιε ηελ Αξγεληηλή θαη ζην

εμσηεξηθφ. Οηαλ έπεζε ε δηθηαηνξία, ε Εαλφλ ήηαλ ήδε έλα κεγάιν εξγνζηάζην. Γέθα ρξφληα αξγφηεξα (ην 1994) ε παξαγσγή είρε θηάζεη ην 1 εθαηνκκχξην

ηεηξαγσληθά κέηξα πιαθάθηα ην κήλα, απνθέξνληαο ηεξάζηηα θέξδε ζηνλ Εαλφλ, πνπ θαηά νξηζκέλεο εθηηκήζεηο έθηαζαλ ηα 77 εθαη. δνιάξηα ην ρξφλν[1].

Οκσο απηή ε «έλδνμε» πνξεία ηνπ εξγνζηαζίνπ δε κπνξνχζε παξά λα ραξαρηεί κε πνηάκηα ηδξψηα θαη αίκαηνο ησλ εξγαηψλ ηεο, θαη θαηαιήζηεπζε ηαπηφρξνλα

ησλ πξψησλ πιψλ (πειφο) ησλ εδαθψλ ησλ απηνρζφλσλ (Καπνχηζε). Ζ «ρξπζή επνρή» ηεο θεξδνθνξίαο ζπλνδεπφηαλ απφ ζσξεία εξγαηηθψλ «αηπρεκάησλ», ηα

νπνία έθηαλαλ ηα 30 ην κήλα, ελψ έλαο εξγάηεο ζθνησλφηαλ θαηά κέζν φξν θάζε ρξφλν ζην βσκφ ηνπ αζχδνηνπ θέξδνπο[2].

Πξνλνκηνύρνη… ζθιάβνη

Παξνιααπηά, νη εξγάηεο ηεο Εαλφλ αλήθαλ ζηνπο πην θαινπιεξσκέλνπο ζε εζληθή θιίκαθα. Θεσξνχζαλ ηνπο εαπηνχο ηνπο «κεζαία ηάμε». Λα πσο πεξηγξάθεη

ην ηξφπν ζθέςεο ηνπο, ε Ληέιηα, κηα εξγάηξηα πνπ δνχιεπε επί 20 ρξφληα ζην εξγνζηάζην, ζε ζπλέληεπμε πνπ έδσζε καδί κε άιινπο εξγάηεο ζε δεκνζηνγξάθν

πνπ επηζθέθηεθε ηελ πξψελ Εαλφλ ην 2003[3]: «Επξεπε λα αγγίμνπλ ην πνξηνθφιη ηεο κεζαίαο ηάμεο. Ξηαλ βιέπνπλ έλαλ απνθιεηζκφ δξφκνπ ζήκεξα θαηαιαβαίλνπλ

(ζ.ζ. νη εξγάηεο), επεηδή ηψξα επεξεάδνληαη απφ ηελ θξίζε εμίζνπ. Δπζηπρψο, έπξεπε λα ζπκβεί ζε καο πξψηα γηα λα θαηαιάβνπκε. Οξσηχηεξα είρακε

ηξαπεδηθνχο ινγαξηαζκνχο θαη πηζησηηθέο θάξηεο…Εβιεπα ηνλ εαπηφ κνπ ζηε κεζαία ηάμε ή ηνπιάρηζηνλ ήζεια λα αλήθσ εθεί. Εζηειλα ηελ θφξε κνπ ζε ηδησηηθφ

ζρνιείν θαη πιήξσλα γη’ απηφ…Δελ ελδηαθεξφκνπλ γηα ηνλ αγψλα γηα θαιχηεξε εθπαίδεπζε. Οιήξσλα γη’ απηή».

Απηφ ην «πξνλφκην», φκσο, νη εξγάηεο ην πιήξσλαλ αθξηβά, φπσο επηζεκαίλεη ζηελ ίδηα ζπλέληεπμε ν Ρανχι Γθνληφη, ν γξακκαηέαο ηνπ ζσκαηείνπ ηεο Εαλφλ,

πνπ δνπιεχεη ζην εξγνζηάζην απφ ην 1993: «Νεθηλήζακε λα δνπιεχνπκε εδψ κε

ηέζζεξηο ζπλερφκελεο ζπκβάζεηο, θάζε κία πεξηνξίδνληαλ ζηνπο έμη κήλεο. Αλ αξληφζνπλ ηηο ππεξσξίεο, ζε απνιχαλε. Αλ είρεο έλα αηχρεκα ή αξξψζηαηλεο,

επίζεο ζε απνιχαλε. Τν εξγνζηάζην ηδξχζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηθηαηνξίαο θαη ζην εζσηεξηθφ επηθξαηνχ-ζε έλα δεζπνηηθφ θαζεζηψο…Ελα ζσκαηείν αζηπλνκηθνχ

Page 4: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

4

ηχπνπ, θηιηθφ (ζ.ζ. ζηνπο θαπηηαιηζηέο) είρε ηνλ έιεγρν. Ξκσο, βιέπνληαο απ’ έμσ, ήηαλ πξνλφκην λα εξγάδεζαη ζ’ απηφ ην εξγνζηάζην. Ξη πξψηνη έμη κήλεο ζε απηή ηε

δνπιεηά ήηαλ νη ρεηξφηεξνη νιφθιεξεο ηεο εξγαζηαθήο δσήο κνπ θαη μεθίλεζα λα δνπιεχσ απφ ηα 11… Λαο έβαδαλ λα δνπιεχνπκε δηπινβάξδηεο, 16άσξα, απφ ηηο 6

ην πξσί κέρξη ηηο 10 ην βξάδπ. Γηα έμη κήλεο δελ είρα πξαθηηθά θακία κέξα ξεπφ»[3].

Υπόγεηα δνπιεηά

Ο ζπλδηθαιηζκφο ήηαλ ζρεδφλ αλχπαξθηνο ζην εξγνζηάζην γηα πνιιά ρξφληα.

Πψο ζα κπνξνχζε λα είλαη δηαθνξεηηθά, φηαλ ην ζπλδηθάην ειεγρφηαλ απφ κηα ζπλδηθαιηζηηθή καθία ππνηαγκέλε πιέξηα ζην αθεληηθφ θαη νη εξγάηεο είραλ

θαηαληήζεη εμαξηήκαηα ησλ κεραλψλ; Οξηζκέλνη κάιηζηα ην απνδέρνληαλ απηφ ζην βσκφ ηνπ «κπφλνπο παξαγσγηθφηεηαο», φπσο επηζεκαίλεη ν Ρανχι Γθνληφη: «Σην

εξγνζηάζην νη ζπλάδειθνί ζνπ ζε πίεδαλ λα δνπιεχεηο πεξηζζφηεξν επεηδή

πνζνχζαλ ην κπφλνπο παξαγσγηθφηεηαο. Ξη πην παιηνί ζπλάδειθνί ζνπ ζνπ έιεγαλ: "ε παξαγσγή πξνρσξά αξγά επεηδή απηφο ν ηχπνο δελ δνπιεχεη θαιά".

Απηή ήηαλ κηα εμαηξεηηθή πίεζε»[3].

Απηνί νη εμνλησηηθνί ξπζκνί θαη νη θαζεκεξηλέο ηαπεηλψζεηο γελλνχλ αξγά θαη

ζηαδηαθά έλα ζπλδηθαιηζηηθφ θίλεκα έμσ απφ ηε καθία ηνπ «επίζεκνπ» ζπλδηθάηνπ. Γη’ απηφ ρξεηάζηεθε «ππφγεηα δνπιεηά» πνπ θαηά ηνλ Ρανχι «ήηαλ ην πην

επαλαζηαηηθφ πξάγκα πνπ έρσ θάλεη πνηέ κνπ». Πξνθεηκέλνπ λα βξεζνχλ νη εξγάηεο έμσ απφ ην εξγνζηάζην, νη πην πξσηνπφξνη νξγάλσζαλ πνδνζθαηξηθνχο

αγψλεο ηηο Θπξηαθέο. Κε απηφλ ηνλ ηξφπν δφζεθε ε δπλαηφηεηα λα ζπλαληηνχληαη νη εξγάηεο απ’ φια ηα ηκήκαηα ηνπ εξγνζηαζίνπ θαη λα ζπδεηνχλ έμσ απφ ην

εξγνζηάζην. Απηφ θξάηεζε έλαλ νιφθιεξν ρξφλν. Δλησκεηαμχ, νη αγψλεο ησλ δαζθάισλ θαη ησλ αλέξγσλ άξρηζαλ λα επεξεάδνπλ ηηο ζπλεηδήζεηο ησλ εξγαηψλ.

Οη πην πξσηνπφξνη απφ απηνχο έθαλαλ κεγάιεο πξνζπάζεηεο γηα λα δηεθδηθήζνπλ έλαλ ρψξν γηα ηελ δηεμαγσγή ζπλειεχζεσλ. «Ηηαλ δχζθνιε δνπιεηά λα ην πεηχρεηο

απηφ», ιέεη ν Ρανχι Γθνληφη. «Η δηνίθεζε καο απεηινχ-ζε, ππήξμαλ λνκηθέο

δηψμεηο. Ξη ζπλειεχζεηο απαγνξεχνληαλ, επηηξέπνληαλ κφλν ζηα γξαθεία ηνπ ζσκαηείνπ έμσ απφ ην εξγνζηάζην θαη εθηφο εξγάζηκνπ ρξφλνπ. Μνκηθά απηφ ήηαλ

ακθηζβεηήζηκν. Ξ,ηη πεηχρακε ην πεηχρακε θπξίσο επεηδή ζπάζακε ηνπο θαλφλεο. Ηηαλ έλαο κεγάινο αγψλαο λα δπλακψζνπκε ηηο ζπλειεχζεηο. Οξψηα μεθηλήζακε λα

ρξεζηκνπνηνχκε ην κηζάσξν δηάιεηκκα γηα θαγεηφ ζηελ θαληίλα γηα λα κηιήζνπκε ζηνπο εξγάηεο. Ιάζε βάξδηα είρε κηζή ψξα θαη εκείο ρξεζηκνπνηνχζακε απηφ ην

ρξφλν. Ξ θφζκνο δελ είρε δηάιεηκκα ηαπηφρξνλα, ελψ θάπνηνη έηξσγαλ, νη ππφινηπνη επέβιεπαλ ηηο κεραλέο. Ξηαλ γίλακε πην δπλαηνί, δεηήζακε θνηλά

δηαιείκκαηα. Απηφ ήηαλ κηα αλαπάληερε πξφθιεζε γηα ηελ εηαηξία θαη καο ππέβαιαλ κελχζεηο γη’ απηφ. Η επηβνιή θνηλνχ δηαιείκκαηνο ήηαλ ην πξψην καο

θαηφξζσκα. Απηφ δελ αθνχγεηαη ηψξα ηφζν κεγάιν, αιιά ήηαλ κηα ηεξάζηηα επηηπρία. Λεηά είρακε ζπλειεχζεηο ηεο κίαο ψξαο ή φζν ρξεηαδφηαλ γηα ηελ αηδέληα

καο. Απηέο νη ζπλειεχζεηο ήηαλ κέξνο ηνπ αγψλα».

Ζ δχκσζε, επνκέλσο, ησλ πην πξσηνπφξσλ εξγαηψλ ζηνπο ππφινηπνπο ππήξμε

θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα λ’ αξρίζνπλ λ’ αιιάδνπλ νη ζπλεηδήζεηο. Εχκσζε πνπ

γηλφηαλ «ππφγεηα», γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα, πξηλ αξρίζνπλ λα θηλεηνπνηνχληαη νη εξγάηεο.

Ζ πξώηε απεξγία

Ζ ρξήζε ζπκβαζηνχρσλ εξγαηψλ απφ ηελ εηαηξία, νη εμνλησηηθνί ξπζκνί δνπιεηάο

θαη νη θαζεκεξηλέο ηαπεηλψζεηο απφ ηνπο πξντζηακέλνπο άξρηζαλ λα δεκηνπξγνχλ

Page 5: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

5

δπζαξέζθεηα κέζα ζην εξγνζηάζην. Ωζπνπ κηα κέξα, ηνλ Ηνχιε ηνπ 2000, έλαο 22ρξνλνο εξγάηεο πεζαίλεη ηελ ψξα ηεο δνπιεηάο απφ θαξδηαθή πξνζβνιή. ην

εξγνζηάζην δελ ππήξρε αλαπλεπζηήξαο νμπγφλνπ θαη ν γηαηξφο ηελ θνπάλεζε κεηά απφ δπν ψξεο, αθήλνληαο έλαλ «ππεχζπλν» πνπ δελ ήμεξε ηελ ηχθια ηνπ. Ο

Ληαληέι Φέξαο πέζαλε πξηλ θηάζεη ην αζζελνθφξν ζην εξγνζηάζην. Ο ζάλαηνο ηνπ Ληαληέι ήηαλ ε ζηαγφλα πνπ μερείιηζε ην πνηήξη. Κηα εηαηξία κε ηέηνηα θέξδε λα κε

δηαζέηεη πξψηεο βνήζεηεο, ελψ φηαλ νη εξγάηεο αξξψζηαηλαλ, ε εηαηξία μφδεπε ιεθηά γηα λα ζηείιεη γηαηξφ θαη λα ηζεθάξεη αλ ιέλε αιήζεηα!

Απηφ εμφξγηζε ηνπο εξγάηεο πνπ θαηέβεθαλ ακέζσο ζε απεξγία. Ζηαλ ε πξψηε ηνπο απεξγία πνπ θξάηεζε ελλέα κέξεο, αλαγθάδνληαο ηελ εηαηξία λα δψζεη ιεθηά

γηα λα θηηαρηεί ππνδνκή πξψησλ βνεζεηψλ.

Σην δξόκν πξνο ηε ρξενθνπία

Κεηά ηελ απεξγία ε

δηνίθεζε βάδεη κπξνο ηηο δηαδηθαζίεο ρξενθνπίαο.

Οη θαζπζηεξήζεηο ζηηο πιεξσκέο ησλ εξγαηψλ

πιεζαίλνπλ. Δηζη, νη εξγάηεο μαλαξρίδνπλ ηηο

απεξγίεο πνπ θνξπθψλνληαη ηνλ

Κάξηε ηνπ 2001, δηεθδηθψληαο ηα

δεδνπιεπκέλα. Ζ απεξγία θξαηά 34 κέξεο θαη νη

εξγάηεο ζηξαηνπεδεχνπλ ζε ζθελέο έμσ απφ ην

εξγνζηάζην θαη δνπλ απφ

ηα ηξφθηκα πνπ ηνπο δίλεη ν θφζκνο. Οη εξγάηεο πξνρσξνχλ ζε απνθιεηζκνχο δξφκσλ θαη θφβνπλ ηελ θπθινθνξία ζηελ γέθπξα ηνπ Λενπθέλ. Σφηε, ε ηνπηθή

θπβέξλεζε καδί κε ηελ εξγνδνζία αλαθνηλψλνπλ φηη νη κηζζνί ζα πιεξσζνχλ. Οη εξγάηεο επηζηξέθνπλ ζηε δνπιεηά αιιά δελ αξγεί ν θαηξφο πνπ νη θαπηηαιηζηέο ηεο

Εαλφλ ζα μαλαξρίζνπλ ηα ίδηα.

Λα πσο πεξηγξάθεη ηελ θαηάζηαζε έλαο εξγνδεγφο (ν έλαο απφ ηνπο δχν πνπ

ζπληάρηεθαλ κε ηνλ αγψλα ησλ εξγαηψλ, ζε ζχλνιν 82 εξγνδεγψλ), ν Θάξινο «Καλφηαο», ζηε ζπλέληεπμε ησλ εξγαηψλ πνπ αλαθέξακε πξνεγνχκελα[3]: «Τνλ

Θνχλε θαη ηνλ Θνχιε ε εηαηξία μαλαξρίδεη λα κηιά γηα ην πφζν άζρεκα πάλε νη πσιήζεηο. Νέξακε φηη ε εηαηξία πνπινχ-ζε 500.000 ηεηξαγσληθά κέηξα ην κήλα θαη

φηη έβγαδε εθαηνκκχξηα ζε ακεξηθάληθα δνιάξηα. Ξκσο επέκελαλ φηη δελ είραλ ιεθηά. Απνθαζίζακε ζε κία ζπλέιεπζε φηη αλ νη κηζζνί δελ πιεξψλνληαλ ηελ

θαζνξηζκέλε κέξα ζα μαλαξρίδακε ηελ απεξγία. Ιη απηφ ζπλέβε ηελ 1ε ηνπ Ξθηψβξε (2001) φηαλ δελ ππήξραλ ιεθηά. Σηακαηήζακε ηελ παξαγσγή θαη

ζθεθηήθακε: ηελ ηειεπηαία θνξά καο πήξε 34 κέξεο, απηή ηε θνξά κπνξεί λα

πάξεη δχν κήλεο. Επαλαιάβακε ηηο ίδηεο δξάζεηο φπσο ζηελ απεξγία ησλ 34 εκεξψλ. Λαδεχνληαο θαγεηφ, δεκνζηνπνηψληαο ηε ζχγθξνπζε, νξηζκέλνη πήγαλ θαη

ζην Λπνπέλνο Αηξεο».

Γπν κήλεο κεηά, ζηα ηέιε ηνπ Λνέκβξε, ν Εαλφλ ζηέιλεη επηζηνιέο απφιπζεο ζε

φινπο (θαη ηνπο 380) εξγάηεο! ηηο 30 Λνέκβξε ηνπ 2001, νη εξγάηεο νξγαλψλνπλ

Page 6: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

6

ζπγθέληξσζε έμσ απφ ην θηίξην ηεο ηνπηθήο θπβέξλεζεο θαη θαίλε ηηο επηζηνιέο. Οη εξγάηεο ζπγθξνχνληαη κε ηελ αζηπλνκία πνπ ζπιιακβάλεη 19, φκσο αλαγθάδεηαη λα

ηνπο απειεπζεξψζεη ηελ ίδηα κέξα γηα λα γιπηψζεη ηα ρεηξφηεξα, αθνχ ην ίδην απφγεπκα 3.000 άλζξσπνη θαηεβαίλνπλ ζηνπο δξφκνπο ηνπ Λενπθέλ

δηαδειψλνληαο ελάληηα ζηηο ζπιιήςεηο. Απηφ ήηαλ θαη ην ηέινο ηεο «ρξπζήο επνρήο» ηεο θεξακνπνηίαο Εαλφλ, ε νπνία θιείλεη νξηζηηθά έρνληαο ζπζζσξεχζεη

ρξέε πάλσ απφ 75 εθαη. δνιάξηα, ηα 20 εθαη. απφ ηα νπνία νθείινληαλ ζηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα[4]. Σαπηφρξνλα, νη εξγάηεο κέλνπλ ρσξίο δνπιεηά θαη ρσξίο

ιεθηά αθνχ γηα πνιινχο κήλεο ήηαλ απιήξσηνη.

Ζ παγίδα ηνπ θξάηνπο

Οζα δηαδξακαηίδνληαη ζηελ Εαλφλ είλαη άξξεθηα δεκέλα κε ηε γεληθφηεξε θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζηελ Αξγεληηλή. Γελ είλαη «θεξαπλφο ελ αηζξία», πνπ

ξίρλνπλ εηζηζειηθά θάπνηνη πξσηνπφξνη. Ο,ηη έγηλε έγηλε ζε εθείλε αθξηβψο ηελ

πεξίνδν πνπ έιαβαλ ρψξα θάπνηεο απφ ηηο πην έληνλεο ηαμηθέο ζπγθξνχζεηο ζηελ ηζηνξία ηεο ρψξαο. πγθξνχζεηο πνπ αγθάιηαζαλ νιφθιεξε ηελ Αξγεληηλή θαη

νδήγεζαλ ζηελ πηψζε πέληε πξνέδξσλ κέζα ζε δπν βδνκάδεο (ηέιε 2001-αξρέο 2002). Γη’ απηφ θαη ην θξάηνο παξεκβαίλεη γηα λα ηηζαζεχζεη ηηο αληηδξάζεηο.

Απηφ γίλεηαη κε κία εθ πξψηεο φςεσο αζπλήζηζηε δηθαζηηθή απφθαζε πνπ ιακβάλεηαη ακέζσο κεηά ην ινθ-άνπη. ’ απηή ηελ απφθαζε «ν εξγνδφηεο

θαηαδηθάζηεθε γηα παξάλνκν ινθ-άνπη θαη ην 40% ηνπ ζηνθ παξαδφζεθε ζηνπο εξγάηεο ζαλ απνδεκίσζε γηα ηνπο απιήξσηνπο κηζζνχο»[3]. Ζ παξάδνζε ηνπ ζηνθ

ησλ εκπνξεπκάησλ ζηνπο εξγάηεο κπνξεί λα αθνχγεηαη πνιχ «επαλαζηαηηθφ» κέηξν, φκσο αλ ην ζθεθηεί θαλείο θαιχηεξα, ζα δεη φηη δελ ήηαλ θαη ηφζν. Αληί ην

δηθαζηήξην λα εθπνηήζεη ηελ πεξηνπζία ηνπ Εαλφλ θαη λα πιεξψζεη ηνπο εξγάηεο, ηνπο έδσζε ην εκπφξεπκα ζε κία πεξίνδν πνπ ν θφζκνο δελ είρε ιεθηά (ην θξάηνο

είρε ήδε θεξχμεη ρξενθνπία) θαη ηνπο άθεζε λα θνιπκπήζνπλ ζην πέιαγνο ηεο θαπηηαιηζηηθήο αγνξάο.

Οη εξγάηεο δπζηπρψο δέρηεθαλ. Σν Γεθέκβξε, νη εξγάηεο μεθηλνχλ λα πνπιάλε

ην ζηνθ πνπ ηνπο παξαρψξεζε ην δηθαζηήξην ζαλ απνδεκίσζε γηα ηνπο απιήξσηνπο κηζζνχο, φκσο πφζα λα πάξεηο φηαλ ν θφζκνο δελ έρεη ιεθηά λα μνδέςεη;

Βιέπνληαο ηε δχζθνιε θαηάζηαζε πνπ βηψλνπλ νη εξγάηεο (νη νπνίνη δνπλ κε φζα ιεθηά θαηνξζψλνπλ λα καδέςνπλ κε ηηο πσιήζεηο ηνπ ζηνθ θαη κε ηα ηξφθηκα πνπ

ηνπο δίλεη ν θφζκνο), νη θαπηηαιηζηέο πξψελ ηδηνθηήηεο ηεο Εαλφλ πξνηείλνπλ έλα ζρέδην «αλαζπγθξφηεζεο» ηεο εηαηξίαο ην Γελάξε ηνπ 2002. χκθσλα κε ην ζρέδην

απηφ, ε εηαηξία ζα άλνηγε άκεζα, κε ηελ πξνυπφζεζε λα πεξηνξηζηεί ην πξνζσπηθφ ζηνπο 62! Γειαδή, ζα παξέκελε ζηε δνπιεηά πεξίπνπ ην έλα δέθαην απηψλ πνπ

δνχιεπαλ ζηελ εηαηξία ηνλ Ηνχιε ηνπ 2002, φηαλ πέζαλε ν Ληαληέι Φέξαο (600 άηνκα πεξίπνπ, φπσο αλαθέξεη ε κεηέξα ηνπ ζηε ζπλέληεπμε ησλ εξγαηψλ πνπ

αλαθέξακε παξαπάλσ[3]). Οη εξγάηεο απνξξίπηνπλ ηελ πξφηαζε θαη ζε γεληθή ζπλέιεπζε πνπ πξαγκαηνπνηνχλ ζηηο 27 Φιεβάξε ηνπ 2002, 270 εξγάηεο (262

άληξεο θαη 8 γπλαίθεο) απνθαζίδνπλ λα βάινπλ ηελ παξαγσγή ζε θίλεζε. Θα κπνπλ έηζη άζειά ηνπο ζηε δηαρείξηζε ελφο εξγνζηαζίνπ, κέζα ζε έλα εληειψο

αθηιφμελν πεξηβάιινλ.

Θώζηαο Βάξιαο

Σην επφκελν: Η γέλλεζε ηεο FASINPAT (Fabrica Sin Patrones: Εξγνζηάζην ρσξίο

αθεληηθά). Εξγαηηθή απηνδηαρείξηζε ρσξίο θξαηηθή ζηήξημε ζε ερζξηθφ πεξηβάιινλ. Ονηα ηα απνηειέζκαηα;

Page 7: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

7

Παξαπνκπέο

1. «Εαλφλ: Δλα ζχληνκν ηζηνξηθφ», άξζξν αλζξψπνπ πνπ επηζθέθηεθε ην

εξγνζηάζην. Γεκνζηεχηεθε ζηηο 17 Κάε ηνπ 2010 ζην http://www.instabordination.com/?cat=6.

2.«Θαηαζθεπάδνληαο καρεηέο», άξζξν ηνπ Daniel Morduchowicz ζην ZNET, 8/5/2005, http://www.zcommunications.org/manufacturing-militants-by-daniel-

morduchowicz.pdf.

3. «Θαηάιεςε Εαλφλ – πλέληεπμε κε ηνπο εξγάηεο». Γεκνζηεχηεθε ζηα

ηζπαληθά ην Γεθέκβξε ηνπ 2003 ζην γεξκαληθφ πεξηνδηθφ Wildcat θαη κεηαθξάζηεθε ζηα Αγγιηθά ηνλ Ηνχιε ηνπ 2006. Αλαδεκνζηεχεηαη ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν Libcom,

http://libcom.org/library/zanon-factory-occupation-interview-with-workers. Σν θείκελν ηεο ζπλέληεπμεο πεξηιακβάλεηαη ζε κπξνζνχξα ηνπ Wildcat κε ηίηιν:

«Εαλφλ – Δλα εξγνζηάζην ζηα ρέξηα ησλ εξγαηψλ, Αξγεληηλή» (βι. www.wildcat-

www.de/wildcat/68/zanon-english.pdf).

4. «Αξγεληίληθν εξγνζηάζην θεξδίδεη λνκηθή κάρε: Ζ FACINPAT-ZANON αλήθεη

ζην ιαφ» (άξζξν ηεο Marie Trigona ζην http://upsidedownworld.org/main/content/view/2052/32/), 14/8/2009.

Page 8: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

8

Τν παξάδεηγκα ηεο Εαλόλ

Γνπιεύνληαο ρσξίο αθεληηθά: Πόζν εθηθηό ζηνλ

θαπηηαιηζκό; (2) ην πξνεγνχκελν κέξνο ηνπ αθηεξψκαηνο ζηελ αξγεληίληθε θεξακνπνηεία Εαλφλ,

πνπ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο πέξαζε ζηα ρέξηα ησλ εξγαηψλ, αλαθεξζήθακε ζηνπο εξγαηηθνχο αγψλεο κέρξη ην ινθ-άνπη ησλ θαπηηαιηζηψλ πνπ νδήγεζε θαη ζην

θιείζηκν ηεο εηαηξίαο. Αγψλεο πνπ ήηαλ άξξεθηα δεκέλνη κε ηελ θαηάζηαζε πνπ επηθξαηνχζε εθείλε ηελ πεξίνδν ζηελ Αξγεληηλή. Κηα πεξίνδν πνπ νη «απφ θάησ»

δε κπνξνχζαλ λα θπβεξλεζνχλ φπσο πξηλ θαη νη «απφ πάλσ» δε κπνξνχζαλ λα θπβεξλήζνπλ φπσο πξηλ. Γη’ απηφ θαη ε αζηηθή Γηθαηνζχλε εμέδσζε κηα «πεξίεξγε»

απφθαζε. Λα δψζεη ην 40% ηνπ ζηνθ ζηνπο εξγάηεο σο απνδεκίσζε γηα ηνπο απιήξσηνπο κηζζνχο ηνπο. Αληί δειαδή ην δηθαζηήξην λα εθπνηήζεη ηελ πεξηνπζία

ηνπ Εαλφλ θαη λα πιεξψζεη ηνπο εξγάηεο, ηνπο έδσζε ην εκπφξεπκα, ζε κία πεξίνδν πνπ ν θφζκνο δελ είρε ιεθηά (ην θξάηνο είρε ήδε θεξχμεη ρξενθνπία),

αθήλνληάο ηνπο λα θνιπκπήζνπλ ζην πέιαγνο ηεο θαπηηαιηζηηθήο αγνξάο. Κεηά απφ ηξεηο κήλεο, ζηε γεληθή ζπλέιεπζε ηεο 27εο Φιεβάξε 2002, 270 εξγάηεο (262

άληξεο θαη 8 γπλαίθεο) απνθάζηζαλ λα βάινπλ ηελ παξαγσγή ζε θίλεζε.

Ζ γέλλεζε ηεο FaSinPat

Απηφ ήηαλ ην θχθλεην άζκα ηεο θεξακνπνηείαο Zanon. Γελληέηαη έηζη ε FaSinPat

(Fabrica Sin Patrones: Δξγνζηάζην ρσξίο αθεληηθά). Σν λέν εξγνζηάζην μεθηλά ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζε έλα εληειψο ερζξηθφ πεξηβάιινλ. Γηα πνιιά ρξφληα δελ έρεη

λνκηθή βάζε θαη ιεηηνπξγεί ζε εκηπαξάλνκν θαζεζηψο, γη’ απηφ θαη απαγνξεχεηαη λα πνπιάεη ηα πξντφληα ηνπ ζηε ρνληξηθή. Σα θεξακηθά πσινχληαη κφλν έμσ απφ

ηελ πχιε ηνπ εξγνζηαζίνπ θαη ν θίλδπλνο έμσζεο θξέκεηαη ζαλ Γακφθιεηνο ζπάζε πάλσ απφ ηα θεθάιηα ησλ εξγαηψλ.

Σέζζεξηο πξνζπάζεηεο εθθέλσζεο ηνπ εξγνζηάζηνπ επηρεηξήζεθαλ ζηα επηά ρξφληα κέρξη ηελ νξηζηηθή ηνπ απαιινηξίσζε θαη ηε δηθαζηηθή απφθαζε γηα ην

πέξαζκα ηεο ηδηνθηεζίαο ζηελ θνιεθηίβα. ηελ ηειεπηαία απφπεηξα, πνπ έγηλε ηνλ Απξίιε ηνπ 2003, καδεχηεθαλ πάλσ απφ 3.000 άηνκα έμσ απφ ην εξγνζηάζην θαη

απέηξεςαλ ηελ έθνδν ηεο αζηπλνκίαο. Ο ηνπηθφο θπβεξλήηεο απνθάζηζε λα κε ζηείιεη ηελ αζηπλνκία βιέπνληαο φηη νη εξγάηεο ήηαλ απνθαζηζκέλνη λα

ππεξαζπίζνπλ ην εξγνζηάζην[1]. Δηζη, ε Fasinpat ζπλέρηζε λα ιεηηνπξγεί ρσξίο ηελ παξακηθξή θξαηηθή ζηήξημε, ζε αληίζεζε κε ηελ Εαλφλ πνπ πξηκνδνηήζεθε ρνληξά

απφ ην θξάηνο.

Αλαθέξεη ν Χφξρε Ινπΐο Βεξκνχδεο, εξγάηεο απφ ηε Fasinpat, πνπ επηζθέθηεθε ηε ρψξα καο πξνζθεθιεκέλνο ζην 15ν Αληηξαηζηζηηθφ Φεζηηβάι πνπ έγηλε ηνλ

πεξαζκέλν Ηνχιε:

«Ξ ηδηνθηήηεο ηεο Ζαλφλ, γηα παξάδεηγκα, πξηλ ηελ εξγαηηθή απηνδηαρείξηζε είρε

επηδφηεζε ζηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη ην θπζηθφ αέξην, πνπ έθηαλε ην 70% ηεο αμίαο, πιήξσλε δειαδή ην 30%, είρε θνξναπαιιαγέο, κεηψζεηο ζην ΦΟΑ,

δηαπξαγκαηεπφηαλ κε ην θξάηνο πηζηψζεηο γηα λα πιεξψζεη ηνπο εξγαδφκελνπο πξνθαζηδφκελνο κνλίκσο θξίζε ζηηο πσιήζεηο, ε νπνία δελ ππήξρε, θαη ην θξάηνο

έδηλε δάλεηα ηα νπνία νπδέπνηε εμνθιήζεθαλ. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ην εξγνζηάζην πέξαζε ππφ εξγαηηθφ έιεγρν ην θξάηνο δελ έρεη πάξεη νχηε έλα ηεηξαγσληθφ κέηξν

Page 9: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

9

θεξακηθψλ γηα ηα δεκφζηα έξγα, δελ έρνπκε θακία επηδφηεζε ζην ειεθηξηθφ θαη ην θπζηθφ αέξην θαη, φηαλ ρξεηαδφκαζηε θάπνην δάλεην γηα αλαλέσζε ηνπ ηερληθνχ

εμνπιηζκνχ, θπζηθά δελ ην δίλνπλ»[2].

Οη κφλνη πνπ βνήζεζαλ ηελ Fasinpat ήηαλ νη Καπνχηζε. Οη απηφρζνλεο πνπ είραλ

θαηαιεζηεπζεί απφ ηνλ Εαλφλ, ν νπνίνο ιεειαηνχζε ηηο πξψηεο χιεο (πειφο) απφ ηε γε ηνπο, ρσξίο λα πιεξψζεη δεθάξα. Οη Καπνχηζε ήηαλ νη πξψηνη πνπ ζχλαςαλ

ζπκθσλίεο ζπλεξγαζίαο κε ηε Fasinpat.

Υπνιεηηνπξγία

Κε ηελ θαηάιεςε ηνπ εξγνζηάζηνπ ηελ θνπάλεζαλ ζρεδφλ φινη νη

κεραληθνί θαη εξγνδεγνί. Απφ ηνπο 82 εξγνδεγνχο πνπ δνχιεπαλ ζην

εξγνζηάζην κφιηο δχν είραλ ζπληαρζεί

κε ηνλ αγψλα ησλ εξγαηψλ, ν έλαο εθ ησλ νπνίσλ ήηαλ ν Θάξινο

«Καλφηαο», πνπ –φπσο αλαθέξακε ζην πξψην κέξνο απηνχ ηνπ

αθηεξψκαηνο– εθιέρηεθε «θχξηνο ζπληνληζηήο ηνπ εξγνζηαζίνπ»

(δηεπζπληήο δειαδή). Αλ ζηα παξαπάλσ ζπλππνινγίζεηε φηη ε

πιεηνςεθία ησλ εξγαηψλ ζηεξνχληαλ βαζηθήο κφξθσζεο (πάλσ απφ ηνπο

κηζνχο δελ είραλ θαλ απνιπηήξηα γπκλαζίνπ[4])) ζα έρεηε κηα θαιχηεξε εηθφλα γηα ηα ηεξάζηηα πξνβιήκαηα πνπ είραλ λα αληηκεησπίζνπλ νη εξγάηεο πξνθεηκέλνπ λα

ιεηηνπξγήζνπλ ζσζηά ην εξγνζηάζην.

Δπφκελν ήηαλ ην λέν εξγνζηάζην λα μεθηλήζεη κε κηα πνιχ κηθξή παξαγσγή,

κφιηο 20.000 ηεηξαγσληθά ην κήλα. Ζ παξαγσγή απηή αληηζηνηρνχζε κφιηο ζην 4%

ηεο παξαγσγήο πξηλ θιείζεη ε εηαηξία (ε νπνία ζχκθσλα κε ηνλ Θάξινο «Καλφηαο»[1], ήηαλ 500.000 ηεηξαγσληθά) θαη ζην 2% ηεο κέγηζηεο παξαγσγηθήο

ηθαλφηεηαο ηνπ εξγνζηαζίνπ (1 εθαηνκκχξην ηεηξαγσληθά, φζα δειαδή θαη ην 1994)[3]. Παξφια απηά, ράξε ζηελ απηνζπζία ησλ εξγαηψλ, ην εξγνζηάζην

θαηφξζσζε φρη κφλν λα ιεηηνπξγήζεη αιιά θαη λα απμήζεη αξθεηά γξήγνξα ηελ παξαγσγή ηνπ απφ ηα 20 ζηα 100 ρηιηάδεο ηεηξαγσληθά κέηξα πιαθάθηα ην κήλα,

κέρξη ην Γεθέκβξε ηνπ 2003. Γειαδή, λα πεληαπιαζηάζεη ηελ παξαγσγή κέζα ζε ζρεδφλ δχν ρξφληα.

Σα επφκελα ρξφληα ε παξαγσγή απμήζεθε θη άιιν, θηάλνληαο ηα 300.000 ηεηξαγσληθά ην 2006[5] θαη ηα 400.000 ην 2008, ρσξίο φκσο πνηέ λα θηάζεη ηα

επίπεδα ηεο παξαγσγήο πξηλ ηελ θαηάιεςε ηνπ εξγνζηάζηνπ απφ ηνπο εξγάηεο, ελψ ηα πξάγκαηα έγηλαλ ρεηξφηεξα κε ηελ θξίζε, φπσο ζα δνχκε ζην επφκελν

θχιιν. Κέρξη ην 2003 ην εξγνζηάζην ιεηηνπξγνχζε κφιηο ζην 10% ηεο ηθαλφηεηάο ηνπ, φπσο παξαδέρεηαη ν γξακκαηέαο ηνπ ζσκαηείνπ Ρανχι Γθνληφη[1].

Δξγαηηθή δεκνθξαηία

Σν πέξαζκα ηνπ εξγνζηάζηνπ ππφ εξγαηηθή δηνίθεζε άιιαμε ζεκαληηθά ηηο ζπλζήθεο δνπιεηάο. Σν παιηφ δεζπνηηθφ θαζεζηψο αληηθαηαζηάζεθε κε έλα πνιχ

πην δεκνθξαηηθφ. Σν εξγνζηάζην ρσξίζηεθε ζε πέληε δηαθνξεηηθά ηκήκαηα: θνληνξηνπνίεζε, ζπκπηεζηήξην, θιίβαλνο, έιεγρνο πνηφηεηαο, πσιήζεηο. Γηα θάζε

Page 10: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

10

ηκήκα εθιέρζεθε απφ έλαο ζπληνληζηήο θαη γηα φιν ην εξγνζηάζην έλαο γεληθφο ζπληνληζηήο. Οη απνθάζεηο γηα ηα δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ην εξγνζηάζην παίξλνληαη

απφ ηηο γεληθέο ζπλειεχζεηο. Λα πσο ηηο πεξηγξάθεη ν γεληθφο ζπληνληζηήο ηνπ εξγνζηαζίνπ, Θάξινο «Καλφηαο»:

«Σηηο ζπλειεχζεηο φινη έρνπκε ην δηθαίσκα λα πνχκε ηελ άπνςή καο θαη λα ςεθίζνπκε – φρη ζε κπζηηθή ςεθνθνξία, φπσο θάλεη ε θπξίαξρε ηάμε θαη κεηά ηνλ

ςήθν δελ ζέιεη λα ζπκάηαη ηίπνηε. Εδψ ηίπνηα δελ μερληέηαη. Η ζπλέιεπζε ςεθίδεη θαη ε πιεηνςεθία απνθαζίδεη. Ερσ ράζεη ςεθνθνξίεο ζε ζπλειεχζεηο. Οξέπεη λα

εθαξκφζεηο ηελ απφθαζε, αλεμάξηεηα αλ ράλεηο ή θεξδίδεηο, ην ζεκαληηθφ πξάγκα είλαη φηη απνθαζίδνπκε καδί. Απηφο είλαη ν ηξφπνο πνπ δνπιεχνπκε. Υπάξρνπλ θαη

νη εκέξεο ζπδήηεζεο. Ξη ζπλειεχζεηο είλαη ζεκαληηθέο, φκσο νξηζκέλεο θνξέο δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί ε ξνή ηεο επηθνηλσλίαο. Ιαηά ηε δηάξθεηα ησλ εκεξψλ

ζπδήηεζεο, εκείο νη 270 άλζξσπνη ρσξηδφκαζηε ζε πέληε νκάδεο. Σπδεηάκε φια ηα

ζέκαηα, φπσο ζηε ζπλάληεζε ησλ ζπληνληζηψλ: θαη πνιηηηθά θαη γηα ηελ παξαγσγή. Απηφ καο βνήζεζε λα απνθηήζνπκε ζπλείδεζε».[1]

Φπζηθά ηα πξάγκαηα δελ είλαη ηφζν ξφδηλα φπσο ζα δνχκε παξαθάησ, γηαηί πνηέ νη θαιέο πξνζέζεηο δελ είλαη αξθεηέο, φηαλ έρνπλ λα αλακεηξεζνχλ κε ηνπο

νηθνλνκηθνχο λφκνπο. Πάλησο νη ζπλζήθεο δνπιεηάο βειηηψζεθαλ ζεκαληηθά, πξάγκα πνπ θαίλεηαη θαη απφ ηα αηπρήκαηα πνπ κεηψζεθαλ θαηά 90%, ρσξίο λα

ζεκεησζεί θαλέλα ζαλαηεθφξν (ζε αληίζεζε κε ηελ πεξίνδν ιεηηνπξγίαο θάησ απφ ηελ ζηπγλή κπφηα ηνπ Εαλφλ, πνπ θάζε ρξφλν ζθνησλφηαλ έλαο εξγάηεο, ελψ θάζε

κήλα ηξαπκαηίδνληαλ 25-30 εξγάηεο θαηά κέζν φξν)[1],[3].

Δμίζσζε κηζζώλ

Σαπηφρξνλα κε ηελ αιιαγή ηεο δηνίθεζεο ηεο παξαγσγήο, άιιαμε θαη ν ηξφπνο θαζνξηζκνχ ησλ κηζζψλ. Ζ απφθαζε ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο ησλ εξγαηψλ ζηηο 27

Φιεβάξε 2002, εθηφο απφ ηελ θαηάιεςε ηνπ εξγνζηάζηνπ θαζφξηζε θαη ην χςνο ησλ κηζζψλ: «Θαζέλαο ζηε Εαλφλ παίξλεη 800 πέζνο (πεξίπνπ 270 ακεξηθάληθα

δνιάξηα) – νη εξγάηεο παξαγσγήο, νη εξγάηεο ζην εξγαζηήξην, νη άλζξσπνη ζε

πιεξσκέλε άδεηα, ε γξακκαηέαο ηνπ ζσκαηείνπ, νη γπλαίθεο ζηελ θνπδίλα, νη ζχληξνθνη απφ ηελ νξγάλσζε αλέξγσλ MTD πνπ ελ ησ κεηαμχ δνπιεχνπλ ζην

εξγνζηάζην, ν ζπξσξφο, αθφκα θαη ν δηθεγφξνο»[1].

Ο αξρηθφο κηζζφο πνπ θαζνξίζηεθε ήηαλ 700 πέζνο, αιιά ζε ιηγφηεξν απφ δχν

ρξφληα (κέρξη ην ηέινο ηνπ 2003) δφζεθε κεγάιε αχμεζε (100 πέζνο)[1]. Οκσο, θη απηά ηα ιεθηά δελ ήηαλ ηθαλά γηα λα δήζεη θαλείο, φπσο αλαθέξεη ν

δεκνζηνγξάθνο πνπ πήξε ηε ζπλέληεπμε απφ ηνπο εξγάηεο ηεο Fasinpat : «Ξη εξγάηεο ηεο Ζαλφλ ζπκθψλεζαλ ζε έλα ζηάληαξλη κηζζφ ησλ 800 πέζνο. Εάλ ε

παξαγσγή απνδψζεη πεξηζζφηεξα, ηα ιεθηά δελ μνδεχνληαη γηα απμήζεηο κηζζψλ αιιά γηα αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ εξγαηψλ. Σηελ Αξγεληηλή ζήκεξα (ζ.ζ.

Δεθέκβξεο 2003) 800 πέζνο είλαη ζπγθξηηηθά έλαο θαιφο κηζζφο, αιιά εμαθνινπζνχλ λα είλαη πνιχ ιίγα γηα λα δήζεηο. Επνκέλσο, κεξηθνί ζχληξνθνη

ζθέθηνληαη φηη κηα αχμεζε ζην κηζζφ ζα έπξεπε λα απνηειεί πξνηεξαηφηεηα αληί κηαο ηφζν κεγάιεο αιιειεγγχεο. Λέρξη ζήκεξα θαλέλαο δελ έθεξε απηφ ην δήηεκα

ζηε ζπλέιεπζε, γη’ απηφ θαη ε παιηά απφθαζε εμαθνινπζεί λα είλαη ελεξγή»[1].

Απνηειεί απνξίαο άμην γηαηί θαλείο δελ έζεζε έλα ηφζν ζεκαληηθφ δήηεκα ζηηο ζπλειεχζεηο –φπσο ην κηζζνινγηθφ– ηε ζηηγκή πνπ ζ’ απηέο ππνηίζεηαη φηη

απνθαζίδνληαη ηα πάληα θαη παξά ην γεγνλφο φηη ππήξμαλ εξγάηεο πνπ δε ζπκθσλνχζαλ κε ηελ θαζήισζε ησλ κηζζψλ (θπξίσο νη παιηφηεξνη εξγάηεο)[1].

Ηζσο γηαηί νη εξγάηεο πείζηεθαλ φηη γηα λα κπνξέζεη λα νξζνπνδήζεη ην εξγνζηάζην

Page 11: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

11

ζα πξέπεη λα πξνζιεθζνχλ πεξηζζφηεξνη, ίζσο γηαηί ζηελ «πηάηζα» νη κηζζνί δελ είλαη πνιχ θαιχηεξνη, παξά ην γεγνλφο φηη εθείλε ηελ πεξίνδν (2003) είρε αξρίζεη ε

«αλάθακςε» θαη ήηαλ θπζηθφ λα δίλνληαη θάπνηεο απμήζεηο ζηνπο κηζζνχο.

Μηζζνί ζηα όξηα ηεο επηβίσζεο

χκθσλα κε έλα site πνπ δίλεη πιεξνθνξίεο γηα ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ζηελ Αξγεληηλή[6], ν ειάρηζηνο κηζζφο ζηε ρψξα ήηαλ 350 πέζνο ην κήλα κέρξη ην

επηέκβξε ηνπ 2005, νπφηε θαη απμήζεθε ζηα 450. Ο κέζνο κηζζφο ελφο εξγάηε κε δίπισκα ιπθείνπ ήηαλ 539 πέζνο, ελψ θάπνηνο πνπ δελ είρε ηειεηψζεη ην ζρνιείν

έπαηξλε 388 πέζνο. Δπνκέλσο, ηα 800 πέζνο ησλ εξγαηψλ ηεο Εαλφλ θαίλεηαη λα είλαη έλαο «θαιφο κηζζφο». Οκσο ην λνχκεξν απηφ δελ ζα πξέπεη λα ζαο μεγειά.

Γηαηί, φπσο καο πιεξνθνξεί άξζξν κηαο ηξνηζθηζηηθήο εθεκεξίδαο πνπ έθαλε ζθνδξή θξηηηθή ζην λφκν ηεο απαιινηξίσζεο ηεο Εαλφλ (γηα ηνλ νπνίν ζα

κηιήζνπκε ζην επφκελν θχιιν), ηεο Democracia Obrera, κε ηίηιν «Αξγεληηλή:

Ζ θαηάιεςε ηεο Εαλφλ πνπιήζεθε απφ ηνπο ξεθνξκηζηέο»[7], νη εξγάηεο ζηα θαηεηιεκκέλα εξγνζηάζηα ζηεξνχληαη αζθαιηζηηθήο θάιπςεο. Απηφ είλαη έλα

ζεκαληηθφ πνζφ, πνπ ηζνδπλακεί κε 17% ηνπ κηζζνχ γηα ηηο εξγαηηθέο εηζθνξέο θαη 33% γηα ηηο εξγνδνηηθέο[8].

Γπζηπρψο, απηφ ην ηφζν ζεκαληηθφ ζέκα δελ ην μεθαζαξίδνπλ ηα άξζξα πνπ εθζεηάδνπλ ηελ «εξγαηηθή απηνδηαρείξηζε» ηεο Fasinpat. Αλ φκσο ζθεθηνχκε φηη ην

εξγνζηάζην δελ είρε λνκηθή βάζε κέρξη ην 2009, ζα θαηαιήμνπκε ζην ζπκπέξαζκα φηη είλαη πηζαλφηεξν ζηα 800 πέζνο λα ζπκπεξηιακβάλνληαλ θαη ην πνζφ ηεο

αζθάιηζεο, φπσο γίλνληαλ ζε φια ηα θαηεηιεκκέλα εξγνζηάζηα. Δπνκέλσο, αλ αθαηξεζεί ην 17% ησλ εξγαηηθψλ εηζθνξψλ, ν κηζζφο ησλ 800 πέζνο

αληηζηνηρεί ζε έλα πνζφ 664 πέζνο (ζπκπεξηιακβαλφκελεο ηεο αζθάιηζεο), ελψ αλ αθαηξεζεί θαη ην 33% ησλ εξγνδνηηθψλ εηζθνξψλ, πνπ δελ απνδίδνληαη ζηα ηακεία,

ηφηε ν κηζζφο πέθηεη ζηα 400 πέζνο! Αλ αλαινγηζηνχκε φηη νη εξγάηεο ηεο Εαλφλ αλήθαλ αλέθαζελ ζηνπο «πξνλνκηνχρνπο» θαη ζεσξνχληαλ θαινπιεξσκέλνη ζε

ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο εξγάηεο, ζα δηαπηζηψζνπκε φηη νη κηζζνί πνπ έπαηξλαλ

κε ηελ «απηνδηαρείξηζε» δελ ήηαλ θαη ηφζν κεγάινη. Αλ κάιηζηα ηνπο κηζζνχο απηνχο ηνπο ζπγθξίλνπκε κε ηνλ εηήζην αθαζάξηζην κηζζφ ελφο εηδηθεπκέλνπ

εξγάηε ζην Κπνπέλνο Αηξεο, πνπ ην 2003 ήηαλ 5.100 δνιάξηα (δειαδή 15.300 πέζνο)[6]), ηφηε ε δηαθνξά είλαη αθφκε κεγαιχηεξε ζε βάξνο ησλ εξγαηψλ ηεο

Εαλφλ. Γηαηί ν εηήζηνο κηζζφο ησλ 15.300 πέζνο ζεκαίλεη 1.177 πέζνο ην κήλα (15300/13=1177, κηαο θαη ζηελ Αξγεληηλή ηζρχνπλ νη 13 κηζζνί ην ρξφλν), δειαδή

πνιχ πάλσ απφ ηα 800 πέζνο πνπ ηελ ίδηα επνρή έπαηξλαλ νη εξγάηεο ηεο Εαλφλ!

Απιήξσηεο ππεξσξίεο

χκθσλα κε ηελ εξγαηηθή λνκνζεζία ηεο Αξγεληηλήο, ηζρχεη ην 8σξν θαη νη ππεξσξίεο πιεξψλνληαη κε 150%[8]. Ηζρχεη άξαγε απηφ ζηελ Fasinpat; Θαλέλα

απφ ηα πνιιά άξζξα πνπ έρνπλ γξαθηεί (ηνπιάρηζηνλ απηά πνπ έρνπκε ππφςε καο απφ ηελ έξεπλα πνπ θάλακε ζην δηαδίθηπν) δελ καο πιεξνθνξεί ηη αθξηβψο ηζρχεη.

Σν κφλν πνπ ιέλε είλαη φηη νη κηζζνί είλαη νη ίδηνη γηα φινπο ηνπο εξγάηεο. Οκσο, ζηε κπξνζνχξα πνπ πεξηιακβάλεη θαη ηηο ζπλεληεχμεηο ησλ εξγαηψλ[1]

αλαθέξεηαη:

«Λεηά ηελ θαηάιεςε θξάηεζαλ ην παιηφ κνληέιν κε ηηο βάξδηεο (πξσηλή-απνγεπκαηηλή-βξαδηλή) ζηνλ φξνθν ηεο παξαγσγήο. Η βξαδηλή βάξδηα είλαη

απαξαίηεηε, επεηδή νη θνχξλνη δελ πξέπεη λα ζβήζνπλ. Λφλν ιίγνη άλζξσπνη δνπιεχνπλ ηε βξαδηλή βάξδηα. Ξη πξστλέο θαη απνγεπκαηηλέο βάξδηεο ιεηηνπξγνχλ

Page 12: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

12

θπθιηθά θαη νη πξσηλέο βάξδηεο δνπιεχνπλ θαη ηα Σάββαηα επίζεο. Τα έθηαθηα ηκήκαηα, νη άλζξσπνη ηεο ζπληήξεζεο θαη νη ζπληνληζηέο δνπιεχνπλ απφ ηηο 8 ην

πξσί κέρξη ηηο 4 κε 5 ην απφγεπκα, αιιά ζηελ πξάμε ζπρλά κέλνπλ πεξηζζφηεξν».

Δλαο απφ ηνπο εξγάηεο, ν Ληαληέι, πνπ είλαη κεραληθφο ζπληήξεζεο, ιέεη ηα

εμήο απνθαιππηηθά: «Οαιαηφηεξα ζπλήζηδα λα θάλσ ην νρηάσξφ κνπ θαη λα θεχγσ. Απηφ ήηαλ κνλφηνλν, κφλν κηα ππνρξέσζε γηα λα θέξσ ρξήκαηα ζην ζπίηη κνπ.

Τψξα είλαη δχζθνιν, δεδνκέλνπ ηεο θαηάζηαζεο πνπ βξηζθφκαζηε. Ιαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλαληήζεσλ ζπρλά κηιάκε γχξσ απφ ην γεγνλφο φηη θάπνηνη

ζχληξνθνη βξίζθνληαη ζηα φξηά ηνπο. Γηα κέλα είλαη δηαθνξεηηθά, εγψ έρσ θίλεηξν. Ξξηζκέλνη ζχληξνθνη κνπ ιέλε: "θνίηα πφζν αξγά είλαη θαη εζχ είζαη αθφκα εδψ".

Αιιά κνπ αξέζεη. Εάλ ππάξρεη έλα πξφβιεκα θαη κπνξψ λα ην ιχζσ ζήκεξα, ην ηειεηψλσ ζήκεξα, αθφκα θη αλ ζα πξέπεη λα θάηζσ εδψ 15 ή 16 ψξεο. Αιινη

ζχληξνθνη θεχγνπλ κεηά απφ 8 ψξεο. Κέλε φηη δε κπνξνχλ λα αληέμνπλ άιιν ηηο

ππεξσξίεο. Εηζη είκαζηε φινη δηαθνξεηηθνί, ζθεθηφκαζηε δηαθνξεηηθά, έρνπκε ηηο ηδηαηηεξφηεηέο καο».[1]

Πνην είλαη ην θίλεηξφ ηνπ δε καο ιέεη ν Ληαληέι. Αθφκα, φκσο, θη αλ δερηνχκε φηη ην θίλεηξφ ηνπ είλαη λα νξζνπνδήζεη ε εηαηξία, απηφ δείρλεη φηη ππάξρνπλ

εξγάηεο πνπ δνπιεχνπλ πεξηζζφηεξν, φρη επεηδή ηνπο ην ιέεη ην αθεληηθφ, αιιά επεηδή βιέπνπλ φηη δελ βγαίλεη αιιηψο. Γίλνληαη, δειαδή, ζπλππεχζπλνη γηα ηελ

πνξεία ηεο εηαηξίαο απνθηψληαο ινγηθή ηδηνθηήηε θη φρη εξγάηε. Αλ απηφ γηλφηαλ ζε κηα θνηλσλία πνπ ηα κέζα παξαγσγήο αλήθαλ ζην ιαφ λα ην θαηαιάβνπκε. Λα

γίλεηαη, φκσο, κφλν ζε έλα εξγνζηάζην πνπ θπηνδσεί, ζε κηα θνηλσλία θαπηηαιηζηηθή, είλαη ηνπιάρηζηνλ πξνβιεκαηηθφ, δε λνκίδεηε;

Ζ πνιηηηθή ηεο δηαηήξεζεο ηνπ ίδηνπ επηπέδνπ κηζζψλ ζηα φξηα ηεο επηβίσζεο, ρσξίο αζθάιηζε θαη κε απιήξσηεο ππεξσξίεο, δε κπνξνχζε λα κε δεκηνπξγήζεη

αληηζέζεηο θαη πξνβιήκαηα πεηζαξρίαο ζηε δνπιεηά. Γη’ απηά φκσο ζα κηιήζνπκε ζην επφκελν θχιιν.

Kώζηαο Βάξιαο

ην επφκελν: Δζσηεξηθέο αληηζέζεηο θαη πξνβιήκαηα πεηζαξρίαο. Ο λφκνο πεξί απαιινηξίσζεο έιπζε ηα πξνβιήκαηα ή δεκηνχξγεζε λέα;

Παξαπνκπέο

1. «Θαηάιεςε Εαλφλ – πλέληεπμε κε ηνπο εξγάηεο». Γεκνζηεχηεθε ζηα

ηζπαληθά ην Γεθέκβξε ηνπ 2003, ζην γεξκαληθφ πεξηνδηθφ Wildcat, θαη κεηαθξάζηεθε ζηα Αγγιηθά ηνλ Ηνχιε ηνπ 2006. Αλαδεκνζηεχεηαη ζην δηαδηθηπαθφ

ηφπν Libcom, http://libcom.org/library/zanon-factory-occupation-interview-with-workers. Σν θείκελν ηεο ζπλέληεπμεο πεξηιακβάλεηαη ζε κπξνζνχξα ηνπ Wildcat κε

ηίηιν: «Εαλφλ – Δλα εξγνζηάζην ζηα ρέξηα ησλ εξγαηψλ, Αξγεληηλή» (βι. www.wildcat-www.de/wildcat/68/zanon-english.pdf).

2. Ζ ζπλέληεπμε δεκνζηεχεηαη ζην Γειηίν Θπέιιεο Λν 27, δηκεληαία έθδνζε ηνπ Γηθηχνπ γηα ηα Πνιηηηθά θαη Θνηλσληθά Γηθαηψκαηα.

3. «FASINPAT: Δλα εξγνζηάζην πνπ αλήθεη ζην ιαφ». Αξζξν ηεο Marie Trigona ζην http://www.zcommunications.org/fasinpat-a-factory-that-belongs-to-the-

people-by-marie-trigona, 4/9/2009.

4. «Εαλφλ: Δλα ζχληνκν ηζηνξηθφ», άξζξν δεκνζηνγξάθνπ πνπ επηζθέθηεθε ην εξγνζηάζην. Γεκνζηεχηεθε ζηηο 17 Κάε ηνπ 2010 ζην

http://www.instabordination.com/?cat=6.

Page 13: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

13

5. «Δλαο άιινο θφζκνο είλαη εθηθηφο: Σα θεξακηθά ηεο Εαλφλ». Αξζξν ηνπ Raul Zibechi (ζπγγξαθέα, δεκνζηνγξάθνπ θαη εξεπλεηή ησλ θνηλσληθψλ θηλεκάησλ ζηε

Ιαηηληθή Ακεξηθή) ζην http://www.globalpolitician.com/21574-argentina-south-america, 26/1/2006.

6. http://www.justlanded.com/english/Argentina/Argentina-Guide/Jobs/Working-in-Argentina.

7. http://redrave.blogspot.com/2009/09/ argentina-zanon-occupation-sold-out-by.html, 21/9/2009.

8. http://www.nationsencyclopedia. com/economies/Americas/Argentina-WORKING-CONDITIONS.html#ixzz10OJhHILT.

Page 14: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

14

Τν παξάδεηγκα ηεο Εαλόλ

Γνπιεύνληαο ρσξίο αθεληηθά: Πόζν εθηθηό ζηνλ

θαπηηαιηζκό; (3) ην πξνεγνχκελν θχιιν αλαθεξζήθακε ζηε γέλλεζε ηεο Fasinpat (Fabrica Sin

Patrones: Δξγνζηάζην ρσξίο αθεληηθά), πνπ έκνηαδε λα θάλεη πξάμε ηελ «εξγαηηθή απηνδηαρείξηζε» κέζα ζηνλ θαπηηαιηζκφ. Οκσο, ην εξγνζηάζην ιεηηνχξγεζε ζε έλα

θαζαξά ερζξηθφ πεξηβάιινλ, ππφ ζπλζήθεο εκηπαξάλνκεο (απαγνξεχνληαλ νη πσιήζεηο ζηε ρνληξηθή θαη ηα πιαθάθηα πνπιηφληνπζαλ έμσ απφ ηελ πχιε ηνπ

εξγνζηαζίνπ!), ρσξίο δάλεηα γηα ηελ αλαλέσζε ηνπ ηερληθνχ εμνπιηζκνχ θαη ρσξίο θακία θξαηηθή ζηήξημε (ζε αληίζεζε κε ηνλ Εαλφλ πνπ κάζεζε κπφιηθν θξαηηθφ

παξαδάθη). Δπφκελν ήηαλ, ινηπφλ, ην εξγνζηάζην λα ππνιεηηνπξγεί, κφιηο ζην10% ηεο παξαγσγηθήο ηθαλφηεηάο ηνπ, ελψ νη εξγάηεο, αλ θαη δνχιεπαλ ζε πην

δεκνθξαηηθφ θαζεζηψο θαη κε ιηγφηεξε εληαηηθφηεηα,

αλαγθάζηεθαλ λα αξθεζηνχλ ζε κηζζνχο ζηα φξηα ηεο επηβίσζεο

(ζε επίπεδα κάιηζηα θάησ ηνπ «θαιαζηνχ ηεο αγνξάο», φπσο

παξαδέρεηαη θαη ν Ρανχι

Γθνληφη, ν πξφεδξνο ηνπ ζσκαηείνπ[1]), ρσξίο αζθάιηζε

θαη κε απιήξσηεο ππεξσξίεο (φρη ππνρξεσηηθέο, αιιά πνπ

επηβάιινληαλ απφ ηελ ίδηα ηελ θαηάζηαζε γηα λα επηβηψζεη ην

εξγνζηάζην ππφ ηέηνηεο ζπλζήθεο).

Γελ είλαη ηπραίν, ινηπφλ, πνπ ν Χφξρε Ινπΐο Βεξκνχδεο, εξγάηεο ηεο Fasinpat πνπ επηζθέθηεθε ηε ρψξα καο

πξνζθεθιεκέλνο ηνπ 15νπ Αληηξαηζηζηηθνχ Φεζηηβάι, ηνλ πεξαζκέλν Ηνχ-ιε, ζε εξψηεζε πνπ ηνπ έγηλε ζρεηηθά κε ην ξφιν ηεο Εαλφλ ζηε ξηδνζπαζηηθνπνίεζε ηνπ

αξγεληίληθνπ εξγαηηθνχ θαη θνηλσληθνχ θηλήκαηνο απάληεζε επί ιέμεη: «Δελ είκαη ζίγνπξνο εάλ ζα ην απνθαινχζα ξηδνζπαζηηθνπνίεζε. Μνκίδσ πσο ην

ζεκαληηθφηεξν φζνλ αθνξά ηε δηαδηθαζία ηεο Ζαλφλ είλαη ην γεγνλφο φηη

θαηαθέξακε λα κε θιείζεη ην εξγνζηάζην, λα ζπλερίζνπκε λα παξάγνπκε θαη λα απνθαιχςνπκε ζηελ θνηλσλία ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ην γηαηί ν Ζαλφλ (ηδηνθηήηεο

ηνπ εξγνζηαζίνπ) θιείλεη ην εξγνζηάζην θαη θεχγεη. Είρε θηάζεη λα ζεσξείηαη θάηη θπζηνινγηθφ ζηελ Αξγεληηλή: Γηα θάπνηα ρξφληα νη ηδηνθηήηεο θήξπηηαλ πηψρεπζε,

άδεηαδαλ ηα εξγνζηάζηα, άθελαλ ηεξάζηηα ρξέε, δελ πιήξσλαλ ηνπο εξγαδφκελνπο, νη εξγαδφκελνη απνιχνληαλ θαη θαλέλαο δελ έπαηξλε κηα απφθαζε δηαθνξεηηθή απφ

ην λα πάεη ζπίηη ηνπ. Η Ζαλφλ απηφ πνπ απέδεημε είλαη πσο ππήξρε κηα δηαθνξεηηθή ελαιιαθηηθή ιχζε απφ ηελ απψιεηα ηεο εξγαζίαο»[2].

Δθ πξψηεο φςεσο, απνηειεί έθπιεμε γηαηί είλαη ηφζν «κεηξεκέλνο» ζηα ιφγηα ηνπο ν εθπξφζσπνο ησλ εξγαηψλ. Αληί λα κηιήζεη γηα ξηδνζπαζηηθφ φξακα πνπ

γίλεηαη πξάμε, πεξηνξίδεηαη κφλν ζηελ αλάδεημε ηεο δπλαηφηεηαο ησλ εξγαηψλ λα

Page 15: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

15

ιεηηνπξγήζνπλ ηα εξγνζηάζηα. Οκσο, φπσο ζα δηαπηζηψζνπκε παξαθάησ, θάζε άιιν παξά έθπιεμε ζα έπξεπε λα πξνθαινχλ απηά ηα ιφγηα.

Αληηζέζεηο θαη πξνβιήκαηα πεηζαξρίαο

Σα πεξηζζφηεξα άξζξα πνπ εθζεηάδνπλ ηε Fasinpat δελ αλαθέξνληαη ζηηο

αληηζέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνπο θφιπνπο ησλ εξγαηψλ, νχηε ζηα πξνβιήκαηα πεηζαξρίαο ζηε δνπιεηά. Γελ αζρνινχληαη κε ηέηνηεο «ιεπηνκέξεηεο». Αξθνχληαη

ζην φηη ζε έλα εξγνζηάζην νη εξγάηεο «ειέγρνπλ ηελ παξαγσγή», δηαηεξψληαο ηηο ζέζεηο εξγαζίαο ή θαη απμάλνληάο ηεο. ην ηειεπηαίν ε Fasinpat θαίλεηαη λα ηα

πήγε αξθεηά θαιά, αθνχ ν αξηζκφο ησλ εξγαηψλ ηεο απφ ηνπο 270 πνπ ήηαλ φηαλ πξσηνμεθίλεζε ηελ παξαγσγή ηνλ Κάξηε ηνπ 2002 έθηαζε ηνπο 470 κέρξη ην

2008[3], πιεζηάδνληαο ηνλ αξηζκφ ησλ εξγαηψλ πνπ δνχιεπαλ ζηε Εαλφλ πξηλ θιείζεη ην εξγνζηάζην. Οκσο, αλ ςάμεη θαλείο πέξα απφ ηα δηζπξακβηθά άξζξα, ζα

δηαπηζηψζεη φηη ππάξρνπλ αξθεηά πξνβιήκαηα. Γηαβάζηε ην παξαθάησ απφζπαζκα

απφ ηε κπξνζνχξα κε ηηο ζπλεληεχμεηο ησλ εξγαηψλ[1] γηα λα θαηαιάβεηε ηη ελλννχκε:

«Εθηφο απφ ηνλ ελζνπζηαζκφ γηα ηελ πνιηηηθή δηαδηθαζία, ην θχξην δήηεκα ζην εξγνζηάζην εμαθνινπζεί λα είλαη ε δνπιεηά, κηα ελνριεηηθή αλαγθαηφηεηα, απφ ηελ

νπνία –φπσο φινη νη άιινη– νη ζχληξνθνη ηεο Ζαλφλ ζέινπλ λα μεθχγνπλ. Σηε Ζαλφλ ππάξρνπλ αθφκα θξνπξνί ηνπ εξγνζηαζίνπ, νη ηζάληεο ειέγρνληαη θαη νη

άλζξσπνη πξέπεη λα ρηππνχλ θάξηα ζηελ είζνδν θαη ηελ έμνδν, ζχκβνια ελφο εξγνζηαζηαθνχ θαζεζηψηνο πνπ δελ ζα πεξίκελεο ζε έλα απηνδηνηθνχκελν

εξγνζηάζην. Ξ θχξηνο ζθνπφο ησλ θξνπξψλ είλαη λα αζθαιίζνπλ ην εξγνζηάζην απφ απεηιέο απ’ έμσ. Ιαηά ηελ αξρηθή δηάξθεηα ηεο θαηάιεςεο ππήξραλ ελέξγεηεο

ζακπνηάδ… Δελ ζπκπαζνχλ φινη νη εξγάηεο ηελ πνιηηηθνπνίεζε ζηε Ζαλφλ. Επίζεο, ζην απηνδηνηθνχκελν εξγνζηάζην θάλνπλ κφλν ηε δνπιεηά ηνπο. Τν ξνιφη πνηέ δελ

βγήθε απφ ηε ζέζε ηνπ, νη επαίζζεηεο πεξηνρέο εμαθνινπζνχλ λα είλαη θιεηδσκέλεο θαη ε ζπλέιεπζε απνθάζηζε λα επαλεηζάγεη ηνπο ειέγρνπο ζηηο ηζάληεο, αθφηνπ

ηφζα πνιιά εξγαιεία θαη πιηθά θαζαξηζκνχ εμαθαλίζηεθαλ απφ ην θαηεηιεκκέλν

εξγνζηάζην».

ηε ζπλέρεηα, ηξεηο εξγάηεο παξαζέηνπλ ηηο δηθέο ηνπο εκπεηξίεο ζρεηηθά κε

απηά ηα δεηήκαηα. Οινη ζπκθσλνχλ φηη ππάξρνπλ εξγάηεο πνπ δελ ζπκβαδίδνπλ κε ην ζπιινγηθφ πλεχκα, αξγνχλ ζηε δνπιεηά ή δελ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ πνξεία ηνπ

εξγνζηαζίνπ, αιιά δηαβεβαηψλνπλ φηη απηνί νη εξγάηεο είλαη κεηνςεθία. Παξνιαπηά, φπσο καο ελεκεξψλεη ν ζπγγξαθέαο ηεο κπξνζνχξαο, «ιφγσ ησλ

πξνβιεκάησλ πεηζαξρίαο ζηελ εξγαζία, νη εξγάηεο απνθάζηζαλ έλαλ θαηάινγν θπξψζεσλ. Ξπνηνζδήπνηε έξρεηαη αξγά ή κέλεη εθηφο εξγαζίαο αδηθαηνιφγεηα ή

δελ εκθαλίδεηαη ζηελ ζέζε εξγαζίαο ηνπ αθνχ ρηππήζεη ηελ θάξηα ηνπ, ζα πξέπεη λα πεξηκέλεη κεηψζεηο ζην κηζζφ. Ξ θαηάινγνο εκθαλίδεηαη ζαλ απεηιή ζε κία

ηακπέια, αιιά κέρξη ζήκεξα δελ έρεη ηεζεί ζε εθαξκνγή. Υπήξμαλ φκσο αλαζηνιέο (ζ.ζ. πηζαλφλ ζε κηζζνχο, δελ ην μεθαζαξίδεη) εμαηηίαο απεηιψλ ζε άιινπο

ζπληξφθνπο»[1].

Αλ αλαινγηζηνχκε φηη νη εξγάηεο ηεο πξψελ Εαλφλ θαη λπλ Fasinpat δε δνπλ ζε

γπάια, αιιά ζε έλα θαζαξά αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ (γηαηί έηζη είλαη ν

θαπηηαιηζκφο θαη γηα λα πάςεη λα είλαη έηζη ζα πξέπεη λα πάςεη λα είλαη θαπηηαιηζκφο), κε ρακεινχο κηζζνχο θαη κε κεγάιε έληαζε, ιφγσ ηνπ ερζξηθνχ

πεξηβάιινληνο κέζα ζην νπνίν ιεηηνπξγεί ην εξγνζηάζην (ηνλ θαπηηαιηζηηθφ αληαγσληζκφ δειαδή), είλαη απφιπηα θπζηθφ λα εκθαληζηνχλ ηέηνηεο

ζπκπεξηθνξέο. Ζ πεηζαξρία ζηε δνπιεηά είλαη έλα πνιχ ζνβαξφ δήηεκα, πνπ δελ

Page 16: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

16

μεπεξληέηαη νχηε κε δηαηάγκαηα νχηε κε επρνιφγηα θαη ζα απνηειεί δήηεκα πξνο επίιπζε αθφκα θαη κεηά ην πάξζηκν ηεο εμνπζίαο απφ ηελ εξγαηηθή ηάμε. Αθφκε θαη

νη Κπνιζεβίθνη είραλ λα αληηκεησπίζνπλ ηέηνηα πξνβιήκαηα, κεηά ηελ θαηάθηεζε ηεο εμνπζίαο ζηελ επαλαζηαηεκέλε Ρσζία, πφζν κάιινλ έλα εξγνζηάζην πνπ

ιεηηνπξγεί κέζα ζηελ θαπηηαιηζηηθή αγνξά (αθφκα θη αλ είλαη «απηνδηαρεηξηδφκελν»).

Πέξα, φκσο, απφ ηα πξνβιήκαηα πεηζαξρίαο ζηε δνπιεηά, ππάξρνπλ θαη νη αληηζέζεηο κε ηνπο «απφ πάλσ». Λα πσο ηηο πεξηγξάθεη έλαο κεραλνηερλίηεο πνπ ην

2003 δνχιεπε ζην εξγνζηάζην γηα 11 ρξφληα, ν Κάξην: «Ιαηά θαηξνχο έρσ ηα κηθξά κνπ πξνβιήκαηα κε απηνχο πνπ βξίζθνληαη εθεί πάλσ, κε ηνπο αμησκαηνχρνπο ηνπ

ζσκαηείνπ. Ξρη κε ηνπο ζπληξφθνπο εδψ ζην ηκήκα, ελψ δελ ππάξρνπλ επίζεο πξνβιήκαηα κε ηνπο ζπληνληζηέο. Είλαη φινη ζχληξνθνη, επίζεο δνπιεχνπλ δίπια

ζνπ ζην ηκήκα. Ξκσο νη αμησκαηνχρνη ηνπ ζσκαηείνπ είλαη δηαθνξεηηθνί, θάλνπλ

κηα δηαθνξεηηθή δνπιεηά… Οξφηεηλαλ νη ίδηνη φηη έλαο αμησκαηνχρνο πνπ δελ θάλεη θαιά ηε δνπιεηά κπνξεί απιά λα αλαθιεζεί απφ ηε ζπλέιεπζε. Ξκσο απηφ δελ έρεη

ζπκβεί κέρξη ηψξα. Ιακηά ηέηνηα πεξίπησζε δελ ζπδεηήζεθε πνηέ ζε κία ζπλέιεπζε. Ιαηά ηε γλψκε κνπ απηφ ζα πξέπεη λα ζπδεηεζεί»[1].

Απφ πνχ πξνέθπςαλ νη «αμησκαηνχρνη ηνπ ζσκαηείνπ»; Πνηνη είλαη απηνί; Ο

Κάξην, θπζηθά, δελ ήζειε λ’ αλαθέξεη πεξηζζφηεξα, γηα λα κελ ππνζθάςεη ηελ εμσηεξηθή εηθφλα ηνπ απηνδηαρεηξηδφκελνπ εξγνζηαζίνπ, φκσο ηα ιφγηα ηνπ

απνηππψλνπλ κηα θαηάζηαζε πνπ δελ είλαη δπλαηφλ λα κε ηε ιάβεη θαλείο ππφςε. Γηαηί αθφκα θαη ζε έλα «απηνδηαρεηξηδφκελν εξγνζηάζην» ζα ππάξρνπλ

«αμησκαηνχρνη» θαη κε, αθνχ ε αληίζεζε πλεπκαηηθήο-ζσκαηηθήο εξγαζίαο δελ είλαη δπλαηφλ λα πάςεη λα ππάξρεη. Σν δήηεκα είλαη ηεξάζηην θαη απαζρφιεζε ηηο

πξψηεο ζνζηαιηζηηθέο θνηλσλίεο, πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ηνλ πξνεγνχκελν αηψλα, θαη δε κπνξνχκε λα επεθηαζνχκε ζην πιαίζην απηνχ ηνπ αθηεξψκαηνο. Θα αξθεζηνχκε

κφλν λα ζεκεηψζνπκε, φηη φια απηά ιέγνληαλ ην 2003, δειαδή έλα κφιηο ρξφλν

κεηά ηελ θαηάιεςε ηνπ εξγνζηαζίνπ απφ ηνπο εξγάηεο. Πηζηεχνπκε φκσο φηη νη αληηζέζεηο ζα πξέπεη λα νμχλζεθαλ, φηαλ ε θξίζε αγθάιηαζε ηελ Fasinpat.

Ζ θξίζε αγθαιηάδεη ηε Fasinpat

Αλ θαη «απηνδηαρεηξηδφκελε», ε Fasinpat δε γιίησζε απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε.

Κέζα ζ’ έλα ρξφλν πεξίπνπ, νη πσιήζεηο έπεζαλ θαηά 40-50%, εμαηηίαο ηεο ξηδηθήο επηβξάδπλζεο ηεο παξαγσγηθήο βηνκεραλίαο ζε εζληθφ επίπεδν. Απφ ηα 400

ρηιηάδεο ηεηξαγσληθά κέηξα πιαθάθηα πνπ παξήγαγε ε εηαηξία ην 2008, κέρξη ηα κέζα ηνπ 2009 έπεζε ζηηο 150 ρηιηάδεο[4].

«Η θνπεξαηίβα έπξεπε λα θιείζεη κεξηθνχο θνχξλνπο θαη λα πεξηνξίζεη ηηο βάξδηεο ζηελ παξαγσγή. Σπκπιεξσκαηηθά απηήο ηεο πηψζεο νη εξγάηεο πνπ

έιεγραλ ην εξγνζηάζην είραλ λα αληηκεησπίζνπλ θαη ηελ εθηίλαμε ησλ ηηκψλ ηεο ελέξγεηαο. Ξη εξγάηεο πιεξψλνπλ 300 ρηιηάδεο δνιάξηα ην κήλα γηα ηνλ ειεθηξηζκφ

θαη ην θπζηθφ αέξην». Απηά αλαθέξεη κία δεκνζηνγξάθνο πνπ έρεη γξάςεη πνιιά άξζξα ππέξ ηεο απηνδηαρείξηζεο ηεο Εαλφλ, ζε άξζξν ηεο πνπ δεκνζηεχηεθε ην

Κάε ηνπ 2009[4].

Πνηα ε αληίδξαζε ηεο δηνίθεζεο ηνπ εξγνζηαζίνπ απέλαληη ζε κηα ηέηνηα θαηάζηαζε; Σν άξζξν πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ καο πξντδεάδεη γηα ην ηη πξφθεηηαη

λα ζπκβεί: «Τψξα πνπ νη δνπιεηέο επηβξαδχλνληαη, πνιιέο ζπλειεχζεηο ζηα

Page 17: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

17

θαηεηιεκκέλα απφ ηνπο εξγάηεο εξγνζηάζηα κάιινλ ζα πξνηηκήζνπλ λα δερηνχλ πεξηθνπέο ζηνπο κηζζνχο παξά λα ράζνπλ ηε δνπιεηά ηνπο νη ζπλάδειθνί ηνπο»[4].

Γπζηπρψο, απφ ηφηε κέρξη ζήκεξα θαλέλα άξζξν απφ απηά πνπ βξήθακε δελ αλαθέξεη ηίπνηα γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ εξγαηψλ ηεο Fasinpat κεηά ην

μέζπαζκα ηεο θξίζεο. Σν θεληξηθφ δήηεκα πνπ αθνξά ηελ εμέιημε ησλ κηζζψλ ησλ εξγαηψλ απνζησπάηαη. Αθφκα, φκσο, θη αλ νη κηζζνί δελ έπεζαλ, ε εθηίλαμε ηνπ

πιεζσξηζκνχ ηνπο έρεη ήδε εμαλεκίζεη. χκθσλα κε ην πξαθηνξείν Bloomberg[5], νη απμήζεηο πνπ δεηνχζαλ ην πεξαζκέλν θαινθαίξη ηα ζπλδηθάηα είλαη νη

κεγαιχηεξεο ηεο ηειεπηαίαο 15εηίαο, θαζψο ν πιεζσξηζκφο έρεη εθηηλαρζεί. Σν πξαθηνξείν αλαθέξεη φηη ηνλ πεξαζκέλν Κάε νη εξγάηεο ζηε ζπγθνκηδή δάραξεο

θέξδηζαλ απμήζεηο ηεο ηάμεο ηνπ 43%, νη εξγαδφκελνη ζηηο θαθεηέξηεο 35% θαη νη ζπξσξνί 28%. Θη απηφ γηαηί ν ξπζκφο αχμεζεο ησλ ηηκψλ δελ απνθιείεηαη λα

θηάζεη ην 26% απηφ ην ρξφλν (απφ 15,3% πνπ ήηαλ ην 2009), φπσο αλαθέξεη ζην

ίδην άξζξν κηα έξεπλα ηεο εηαηξίαο Ecolatina πνπ έιεγμε ηηο ηηκέο 500 πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Ση θέξδηζαλ νη εξγάηεο ηεο Εαλφλ; Γελ είλαη ηνπιάρηζηνλ πεξίεξγν

πνπ νη ζηαζψηεο ηεο «εξγαηηθήο απηνδηαρείξηζεο» κέζα ζηνλ θαπηηαιηζκφ ηεξνχλ ζηγήλ ηρζχνο γηα έλα ηφζν ζεκαληηθφ δήηεκα;

«Δζεινληηζκόο»

Κπνξεί νη εξγάηεο ηεο Εαλφλ λα κε θέξδηζαλ θαη πνιιά ζηνλ νηθνλνκηθφ ηνκέα,

ην θξάηνο θαη ε πεξηθέξεηα, φκσο, θέξδηζαλ. Θη απηφ ράξε ζηελ εζεινληηθή εξγαζία πνπ πξνζέθεξαλ ζην «θνηλσληθφ ζχλνιν» νη εξγάηεο ηεο Εαλφλ. Λα πσο ηελ

πεξηγξάθεη ν πξψελ εξγνδεγφο πνπ έγηλε δηεπζπληήο ηνπ εξγνζηαζίνπ, Θάξινο «Καλφηαο»: «Θέινπκε λα δψζνπκε θάηη πίζσ ζηνλ θφζκν, δσξίδνληαο απηά πνπ

παξάγνπκε. Τελ επφκελε βδνκάδα ζα θάλνπκε δσξεά γηα έλα ζρνιείν γηα ηα "παηδηά κε άιιεο ηθαλφηεηεο"… Θέινπκε επίζεο λα θάλνπκε κηα δσξεά γηα ην

λνζνθνκείν, λα δψζνπκε πίζσ θάηη γηα ηελ αιιειεγγχε πνπ ιάβακε απφ απηνχο ηνπο αλζξψπνπο. Γηα παξάδεηγκα, ε αιιειεγγχε ησλ λνζνθφκσλ θαη ησλ γηαηξψλ

πνπ ήξζαλ εδψ θαη δνχιεςαλ εζεινληηθά. Εθαλαλ σηνζηφπ γηα λα έξζνπλ εδψ ή

ήξζαλ αθφκα θαη κε ηα πφδηα. Δελ ζα ην μεράζνπκε πνηέ απηφ»[1].

Ση ην θαθφ ζε φια απηά, ζα πεη θάπνηνο. Ηζα-ίζα πνπ απνηεινχλ έκπξαθηε

αιιειεγγχε κέζα ζηε βαξβαξφηεηα πνπ δνχκε. Οξηζκέλνη ίζσο πξνρσξήζνπλ παξαπέξα ην ζπιινγηζκφ, ηζρπξηδφκελνη φηη έηζη αλνίγνληαη «ξσγκέο» ζηνλ

θαπηηαιηζκφ. Θα πξέπεη, φκσο, λα είλαη θαλείο ηδηαίηεξα αθειήο ή πνιηηηθφο απαηεψλαο γηα λα ηζρπξηζηεί φηη κε ηνλ «εζεινληηζκφ» θαη ηε ηδάκπα εξγαζία, κέζα

ζ’ έλα ζχζηεκα πνπ ειέγρεηαη απφ ηνπο θαπηηαιηζηέο θαη ην θξάηνο ηνπο, κπνξνχλ λα αλνηρηνχλ «ξσγκέο» θαη λα ιάκςεη κηα αρηίδα αιιειεγγχεο. Αιίκνλν αλ ε

ηαμηθή αιιειεγγχε κεηαηξαπεί ζε δσξεάλ εξγαζία γηα ην «θνηλσληθφ ζχλνιν» ή θηιαλζξσπία γηα ηνπο θαηαηξεγκέλνπο. Απηφ πξνζπαζνχλ λα πξνάγνπλ ηα ίδηα ηα

θαπηηαιηζηηθά θξάηε γηα λα απαιιαγνχλ απφ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο («θνηλσληθέο δαπάλεο» ηηο ιέλε θαη πάληα ζέινπλ λα ηηο πεηζνθφςνπλ). Αλ είλαη έηζη, ηφηε ηα

δηάθνξα ξαδηνθάλαια πνπ νξγαλψλνπλ εζεινληηθέο δξάζεηο (γηα ην «πεξηβάιινλ», ζπλήζσο, αθνχ απηφ «πνπιάεη») επηηεινχλ… επαλαζηαηηθφ έξγν!

Ο «εζεινληηζκφο» ζε κηα θνηλσλία πνπ επηθξαηεί ε εθκεηάιιεπζε θαη ε

θαηεδάθηζε αθφκα θη απηνχ ηνπ μεδνληηαζκέλνπ «θξάηνπο πξφλνηαο» ηζνδπλακεί κε ηαμηθή απηνθηνλία. Σν κφλν πνπ θάλεη είλαη λα πξνζθέξεη ηδάκπα εξγαζία γηα

θνηλσληθέο αλάγθεο πνπ έπξεπε λα ηηο θαιχπηεη ην θξάηνο. Ζ ηαμηθή αιιειεγγχε εθθξάδεηαη ζηνπο αγψλεο θαη φρη ζηνλ εχθνια ειεγρφκελν απφ ηνπο θαπηηαιηζηέο

θαη ην θξάηνο ηνπο «εζεινληηζκφ».

Page 18: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

18

Απαιινηξίσζε από… δεμηά πιεηνςεθία!

Ηζσο νξηζκέλνη λα ηζρπξηζηνχλ φηη ε «λνκηκνπνίεζε» ηεο Fasinpat, πνπ

επηηεχρζεθε κε ηνλ λφκν 2656 πνπ ςεθίζηεθε (κε 26 ςήθνπο ππέξ έλαληη 9 θαηά) ζηηο 13 Απγνχζηνπ ηνπ 2009, επηθπξψλνληαο ην αληίζηνηρν λνκνζρέδην 6419 ηεο

27εο Κάε ηνπ 2009, λα έδσζε λέα ψζεζε ζην εξγνζηάζην γηα λα μεπεξάζεη φια ηα πξνβιήκαηα πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ. Ζ 13ε Απγνχζηνπ ηνπ 2009

ραξαθηεξίζηεθε κάιηζηα απφ πνιινχο ζαλ κηα «ηζηνξηθή κέξα», αθνχ επηζθξάγηζε κηα «κεγάιε λίθε». Ορηψ ρξφληα κεηά ηελ θαηάιεςε ηεο Εαλφλ απφ ηνπο εξγάηεο

θαη κεηά απφ επαλεηιεκκέλεο αλεπηηπρείο πξνζπάζεηεο δηάιπζεο ηεο θνιεθηίβαο απφ ην θξάηνο, ε πνιππφζεηε «απαιινηξίσζε» γίλεηαη πξάμε!

Απφ πνηφλ φκσο; Απφ έλα θνηλνβνχιην πνπ ειέγρνληαλ απφ δεμηά πιεηνςεθία! Θαιά δηαβάζαηε. Σν «Ιατθφ θίλεκα ηνπ Λενπθέλ» (Movimiento Popular Neuquino –

MPN), πνπ ειέγρεη ηε βνπιή ηεο πεξηθέξεηαο ηνπ Λενπθέλ, είλαη έλα δεμηφ θφκκα[6]

πνπ γηα ρξφληα αληηζηεθφηαλ ζηε λνκηκνπνίεζε ηεο Fasinpat. Οκσο, σο εθ ζαχκαηνο, ην MPN έθαλε 180 κνίξεο ζηξνθή θαη ν πξφεδξφο ηνπ νζέ Ρνχζν

δήισζε ηα εμήο εθπιεθηηθά: «Απηφ είλαη ζαπκαζηφ… Λέζσ απηψλ ησλ πξνζπαζεηψλ (ζ.ζ. ησλ εξγαηψλ) δεη ην πλεχκα ηεο εξγαζίαο… Απηή ε πξνζπάζεηα

πξέπεη λα επηβξαβεπηεί… Ξη εξγάηεο δνχιεςαλ γηα 8 ρξφληα θάησ απφ ζπλζήθεο αλαζθάιεηαο θαη πξέπεη λα ηνπο ζηεξίμνπκε γηα λα δεκηνπξγήζνπλ έλα κέιινλ»[7].

Οπσο καο πιεξνθνξεί ην άξζξν απφ ην νπνίν παξαζέζακε ην παξαπάλσ απφζπαζκα, ε απαιινηξίσζε έγηλε κε ηε ζχκθσλε γλψκε φισλ απηψλ πνπ ηνπο

ρξσζηνχζε ε Εαλφλ, δειαδή ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο, κηαο ηηαιηθήο εηαηξίαο πνπ πξνκήζεπε ηηο κεραλέο (ηεο SACMI) θαη κηαο ππεξεζίαο ηεο επαξρίαο ηνπ Λενπθέλ

νλφκαηη IADEP (Απηφλνκν Ηλζηηηνχην Παξαγσγηθήο Αλάπηπμεο)! Κα πψο είλαη δπλαηφλ –ζα αλαξσηεζεί θαλείο– νη πνιέκηνη ηεο θνιεθηηβνπνίεζεο ηεο Εαλφλ λα

γίλνπλ ππέξκαρνί ηεο;

Ο λόκνο

Σν «κπζηήξην» ιχλεηαη αλ αλαηξέμεη θαλείο ζηνλ ίδην ην λφκν. Πξνβιέπεη ην

άξζξν 2 ηνπ λφκνπ 2656, πνπ ςεθίζηεθε ζηηο 13 Απγνχζηνπ ηνπ 2009[8]: «Η εθηειεζηηθή εμνπζία ζα πξνρσξήζεη ζηελ απαιινηξίσζε ησλ θηλεηψλ θαη αθίλεησλ

πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ, φπσο απηά πεξηγξάθνληαη ζην επηζπλαπηφκελν παξάξηεκα 2». Σν θξάηνο απαιινηξηψλεη φια ηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ηεο εηαηξίαο,

πξνθεηκέλνπ φπσο αλαθέξεη ην άξζξν 3 «λα γίλεη δπλαηή ε ζπλέρηζε ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ζην ελ ιφγσ εξγνζηάζην». ην άξζξν 4 αλαθέξεηαη φηη

«ην ζχλνιν ησλ δηθαησκάησλ πνπ αθνξνχλ ζηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία απαιινηξηψλνληαη κε ζθνπφ λα κεηαθεξζνχλ κε ζπγθεθξηκέλν ηξφπν ζηελ

εξγαηηθή θνπεξαηίβα FASINPAT ΕΟΕ».

Πνηνο είλαη άξαγε απηφο ν «ζπγθεθξηκέλνο ηξφπνο»; Δδψ εξρφκαζηε ζην

«δνπκί». Σν θξάηνο, ζχκθσλα κε ην άξζξν 5, αλαιακβάλεη λα απνδεκηψζεη ηνπο πηζησηέο ηεο Εαλφλ, πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ, κε 23.406.566 πέζνο

(δεκηνπξγψληαο μερσξηζηφ θνλδχιη ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ) θαη αλαηίζεηαη ζηελ εθηειεζηηθή εμνπζία ε επζχλε γηα ηελ εθαξκνγή απηήο ηεο ππνρξέσζεο. Ζ δε

FASINPAT «ζα θαηαβάιεη σο απνδεκίσζε ζηελ πνιηηεία ηεο επαξρίαο Μενπθέλ, ζε

είδνο, ην ζχλνιν ησλ πνζψλ πνπ δαπαλήζεθαλ (ζ.ζ. δειαδή ησλ 23.4 εθαηνκκπξίσλ πέζνο), κέζσ ηεο πψιεζεο ζε ηηκέο θφζηνπο ησλ πξντφλησλ πνπ

απαηηεί ε Επαξρία γηα δεκφζηνπο ζθνπνχο» (άξζξν 7).

Page 19: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

19

Χσξίο ίρλνο ληξνπήο, ν δηθεγφξνο ηεο FASINPAT ππνζηήξημε φηη νη εξγάηεο ηεο Εαλφλ δελ ρξεηάδεηαη λα πιεξψζνπλ ηίπνηα, θαζψο ην θξάηνο ζα αγνξάζεη ηελ

παξαγσγή ηεο Εαλφλ γηα ηελ θαηαζθεπή ζπηηηψλ, ζρνιείσλ θ.ιπ. ζε ηηκέο θφζηνπο, πνπ πεξηιακβάλεη ηνπο κηζζνχο θαη ηελ απφζβεζε ησλ κεραλεκάησλ[9]. Σν

γεγνλφο, φκσο, είλαη φηη ην θξάηνο ζα θαξπσζεί ηελ ππεξαμία ησλ εξγαηψλ, πνπ ηζνδπλακεί κε 49.800 πέζνο γηα θάζε εξγάηε (απηφ είλαη ην λνχκεξν πνπ πξνθχπηεη

αλ δηαηξέζνπκε ηα 23.4 εθαη. πέζνο κε ην κεληαίν κηζζφ ησλ 800 πέζνο). ‘Ζ, δηαθνξεηηθά, ην θξάηνο ζα θαξπσζεί ηελ ππεξαμία ησλ εξγαηψλ πνπ ηζνδπλακεί κε

62 κηζζνχο, δειαδή κηζζνχο κηαο πεληαεηίαο!

Οη εξγάηεο –πνπ, αλ θαη είραλ κείλεη κήλεο απιήξσηνη, πνηέ δελ απνδεκηψζεθαλ

απφ ηνλ Εαλφλ, παξά κφλν κέζσ ηνπ ζηνθ ηεο επηρείξεζεο πνπ ηνπο παξαδφζεθε γηα λα ην πνπιήζνπλ ελ θαηξψ θξίζεο θαη απαμίσζεο ησλ πάλησλ ηελ ηαξαγκέλε

πεξίνδν ηνπ 2001– αθνχ ζεθψζνπλ ην ζηαπξφ ηνπ καξηπξίνπ γηα λα μεπιεξψζνπλ

ηα ρξέε ηνπ θξάηνπο ζηνπο πηζησηέο, ζα είλαη πιένλ «ειεχζεξνη» κε κηα εηαηξία πνπ ζα κνηάδεη πεξηζζφηεξν κε… αληίθα παξά κε νηηδήπνηε άιιν. Γηαηί είλαη

ακθίβνιν αλ ην θξάηνο ζα δψζεη ιεθηά γηα λα ζηεξίμεη ηελ παξαγσγηθή βάζε ηεο Fasinpat (κέρξη ζήκεξα δεθάξα ηζαθηζηή δελ είρε δψζεη, φπσο αλαθέξνπλ νη ίδηνη νη

εξγάηεο[2]) θαη λα αλαλεψζεη ηνλ ηερληθφ εμνπιηζκφ, φηαλ γλσξίδεη φηη κεηά απφ κεξηθά ρξφληα ζα ράζεη ηνλ έιεγρν θαη ζα ηνλ πάξνπλ νη εξγάηεο! Απφ ηελ άιιε

κεξηά, πνηνο ζα είλαη απηφο πνπ ζα θαζνξίδεη ηηο «ηηκέο θφζηνπο» θαη ην χςνο ησλ κηζζψλ; Οη ηξνηζθηζηέο ζπλδηθαιηζηέο ηνπ ζσκαηείνπ ή ην θξάηνο πνπ ζα είλαη ν

δηαρεηξηζηήο ηεο εηαηξίαο κέρξη λα απνπιεξσζεί ην ρξένο;

Ηζηνξηθή λίθε ή έληαμε ζην ζύζηεκα;

Κπνξεί ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2009 νη εξγάηεο ηεο πξψελ Εαλφλ λα

παλεγχξηδαλ καδί κε ηνλ γξακκαηέα ηνπ ζσκαηείνπ Ρανχι Γθνληφη, θαιφ

φκσο είλαη λα ζπκεζνχκε ηη έιεγε ν

ηειεπηαίνο πξηλ απφ επηά ρξφληα, φηαλ ε Fasinpat ήηαλ ζηα

ζπάξγαλα: «Ινπεξαηίβεο ή φρη, φινη εμαξηηφκαζηε απφ ηελ αγνξά.

Οξέπεη λα αληηκεησπίζεηο ηνπο αληαγσληζηέο ζνπ, πξέπεη λα

κεηψζεηο ηνπο κηζζνχο, λα θφςεηο ηα θφζηε, γίλεζαη ζαλ αληαγσληζηήο

ησλ άιισλ εξγαηψλ. Γη’ απηφ δεηάκε εζληθνπνίεζε, φρη επεηδή λνκίδνπκε φηη ην θξάηνο είλαη θάηη θαιφ. Απηφ είλαη ην θξάηνο ησλ εξγνδνηψλ, έλα θαπηηαιηζηηθφ

θξάηνο, έλαο θαηαπηεζηηθφο κεραληζκφο ελάληηα ζηνπο εξγάηεο θαη ην ιαφ, αιιά ιέκε φηη ζα έπξεπε λα εγγπεζεί ηηο βαζηθέο ζπλζήθεο γηα ηελ παξαγσγή, έηζη πνπ

λα κπνξνχκε λα δνπιεχνπκε θαη λα νξγαλσλφκαζηε – αθξηβψο γηα λα θαηαζηξέςνπκε απηφ ην θξάηνο θαη λα δεκηνπξγήζνπκε έλα δηαθνξεηηθφ»[1].

Ο ζπγγξαθέαο ηεο κπξνζνχξαο, απφ ηελ νπνία πξνέξρεηαη ην παξαπάλσ

απφζπαζκα ζπκπιήξσλε ηφηε: «Η Ζαλφλ θαη θάπνηεο άιιεο θαηεηιεκκέλεο επηρεηξήζεηο δεηνχλ "εζληθνπνίεζε θάησ απφ εξγαηηθφ έιεγρν" αληί λα θηηάμνπλ

θνπεξαηίβεο. Δελ ζέινπλ νχηε λα γίλνπλ εξγνδφηεο, νχηε ππάιιεινη ηνπ θξάηνπο». Ση ελλνεί ν «πνηεηήο»; Σν θξάηνο λα αξλεζεί ηνλ εαπηφ ηνπ ζαλ ζπιινγηθφο

θαπηηαιηζηήο θαη λα ηνπο δψζεη ηελ «εμνπζία», ην εξγνζηάζην: «Ζεηνχλ απφ ην

Page 20: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

20

θξάηνο ηελ πξφβιεςε ελφο γεληθνχ μεθαζαξίζκαηνο: ην θξάηνο ζα πξέπεη λα απαιινηξηψζεη ελ ηέιεη ηα θηίξηα, ηηο κεραλέο θαη ηηο παηέληεο, ρσξίο νη εξγάηεο λα

πξέπεη λα πιεξψζνπλ απνδεκηψζεηο, λα παξαδνζεί ε εηαηξία ζηα ρέξηα ησλ εξγαηψλ πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ λα παξάγνπλ θνηλσληθά επαίζζεηα πξντφληα

θάησ απφ απηνδηνίθεζε. Δελ ζέινπλ λα πάξνπλ ηα κέζα παξαγσγήο. Τν θξάηνο ππνηίζεηαη φηη ζα ηνπο ηα πξνκεζεχεη, αιιηψο λα κείλεη έμσ απ’ απηφ, δεδνκέλνπ

φηη νη εξγάηεο νη ίδηνη μέξνπλ πψο λα ρεηξηζηνχλ ηελ παξαγσγή»[1].

Πέξα απφ ηα αλεδαθηθά πνπ αλαθέξνληαη παξαπάλσ, θαίλεηαη φηη νη εγέηεο ηνπ

ζσκαηείνπ ήηαλ δηζηαθηηθνί λα ζεθψζνπλ ην βάξνο, λα γίλνπλ ηδηνθηήηεο, γη’ απηφ θαη δεηνχζαλ εζληθνπνίεζε. Δθηά ρξφληα κεηά, παλεγπξίδνπλ γη’ απηφ πνπ

θαηεγνξνχζαλ θαη ζα έρνπλ ζπλάκα λα πιεξψλνπλ θαη ηα θεξαηηάηηθα ηνπ Εαλφλ. Απηφ ζα πεη «ηζηνξηθή λίθε»!

Απηή φκσο ε λίθε πξνδηαγξάθεη κε καζεκαηηθή αθξίβεηα θαη ην ζάλαην ηεο

«θνιεθηίβαο» κέζα ζηνλ θαπηηαιηζηηθφ σθεαλφ. Απηφ δελ ην ιέκε κφλν εκείο, αιιά –ζα ζαο θαλεί παξάμελν– ην έιεγε κε ηνλ ηξφπν ηνπ θαη ν ζπγγξαθέαο ηεο

κπξνζνχξαο πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ, ζε αλχπνπηε επνρή (2003), επηθαινχκελνο κάιηζηα θαη έλα θαπηηαιηζηηθφ πεξηνδηθφ, ηνλ Economist: «Ξκσο νη

απηνδηνηθνχκελεο επηρεηξήζεηο, ζαλ λεζηά ζηνλ σθεαλφ ηνπ θαπηηαιηζκνχ, είλαη αληηθαηηθά εγρεηξήκαηα, πνπ κπνξνχλ εχθνια λα θνιιήζνπλ θαη λα κεηαηξαπνχλ

ζε απηνδηνίθεζε ηεο κηδέξηαο… Τν θαπηηαιηζηηθφ πεξηνδηθφ "The Economist" (ζ.ζ. 7 Μνέκβξε 2002, http://www.economist.com/node/ 1431691) αλεζπρεί ιίγν γηα ηελ

«δηάβξσζε ησλ δηθαησκάησλ ηεο ηδηνθηεζίαο», αιιά είλαη γεληθά αηζηφδνμν: "Απηφ ην θίλεκα δελ απεηιεί ηηο θαπηηαιηζηηθέο επηρεηξήζεηο" - επεηδή ε επαλαιεηηνπξγία

ησλ εξγνζηαζίσλ ππφ εξγαηηθφ έιεγρν δελ βνεζά κφλν ηνπο εξγάηεο, αιιά θαη ηνπο εξγνδφηεο, επεηδή ζα κπνξνχζε λα ζψζεη κεραλήκαηα απφ θζνξέο θαη

βαλδαιηζκνχο. Ξη δεκνζηνγξάθνη ηνπ Economist δελ έθηαζαλ ζ’ απηφ ην ζπκπέξαζκα κφλνη ηνπο, επηθαιέζηεθαλ δχν αληηπξνζψπνπο ηνπ MNER, ηνπ

εζληθνχ θηλήκαηνο ησλ απηνδηνηθνχκελσλ επηρεηξήζεσλ. Τν MNER νξγαλψλεη

πεξίπνπ 8.000 εξγάηεο πνπ δνπιεχνπλ ζε πεξίπνπ νγδφληα απηνδηνηθνχκελεο θνπεξαηίβεο. Ξη πεξηζζφηεξεο θαηεηιεκκέλεο εηαηξίεο πξνζδν- θνχζαλ λα θηηάμνπλ

θνπεξαηίβεο, έηζη ήηαλ ηθαλέο λα απνθχγνπλ ηνπιάρηζηνλ ηελ εθπνίεζε θαη ηελ ππνρξεσηηθή πψιεζε. Οξνυπφζεζε γη’ απηή ηε λνκηκνπνίεζε ήηαλ νη εξγάηεο λα

αλαιάβνπλ ηα ρξέε ηνπ πξνεγνχκελνπ ηδηνθηήηε. Σπλεπψο, ε πίεζε ζηνπο εξγάηεο λα εξγάδνληαη παξαγσγηθά θαη ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ησλ αγνξψλ είλαη πςειή.

Λέρξη ζηηγκήο δελ έρεη πησρεχζεη εληειψο θακία θνιεθηίβα, φκσο πνιιέο απ’ απηέο πιεξψλνπλ πνιχ ρακεινχο κηζζνχο θαη εμαλαγθάδνληαη λα θάλνπλ πεξηθνπέο ζηα

αζθαιηζηηθά δηθαηψκαηα θαη ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ή αθφκα θαη λα δηψρλνπλ εξγάηεο. Σε νξηζκέλεο θνπεξαηίβεο ν κηζζφο κφιηο πνπ θηάλεη γηα λα βγάιεηο ηα

πξνο ην δεηλ. Ξη θαηαιεςίεο είλαη ηθαλνί λα αλαζηείινπλ ηελ θαπηηαιηζηηθή δηνίθεζε κέζα ζηελ εηαηξία, αιιά δελ κπνξνχλ λα ειέγμνπλ ηελ αγνξά. Σηελ αγνξά είλαη

ππνρξεσκέλνη λα αληαγσληζηνχλ άιιεο εηαηξίεο, ηηο νπνίεο κπνξνχλ λα αληαγσληζηνχλ κφλν απμάλνληαο ηελ δηθηά ηνπο εθκεηάιιεπζε»[1].

Οπνηαδήπνηε νκνηφηεηα κε ηηο ηειεπηαίεο εμειίμεηο ζηε Εαλφλ είλαη θαζαξά…

ζπκπησκαηηθή! Απφ θαιηξηζκέλε επηρείξεζε έγηλε θαηεηιεκκέλε, δεηψληαο εζληθνπνίεζε κε «εξγαηηθή απηνδηνίθεζε» θαη αξθέζηεθε ζηελ «απαιινηξίσζε»,

γηα λα κεηαηξαπεί ζε ΔΠΔ θαη λα πεξάζεη ζηα ρέξηα ησλ εξγαηψλ (ή κήπσο απηψλ πνπ ηελ δηνηθνχλ;), αθνχ ν θάζε εξγάηεο ραξίζεη κηζζνχο πέληε εηψλ ζην θξάηνο

γηα λα μεπιεξψζεη ηα ρξέε ζηνπο πηζησηέο! Δκείο ηη άιιν λα πξνζζέζνπκε παξά ηα ιφγηα ελφο άιινπ εξγάηε απφ ηελ Fasinpat, ηνπ Δνπγέλην, πνπ έιεγε ην 2003: «Αλ

Page 21: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

21

κε ξσηήζεηε γηα ην κέιινλ… Εγψ ζέισ λα ζηξψζνπλ φια κφλα ηνπο, ην αθεληηθφ, ν ηδηνθηήηεο, λα έξζεη πίζσ θαη ηα πξάγκαηα λα ηξέμνπλ μαλά. Θέισ λα κελ

εμαξηηφκαζηε πηα απφ ηηο πσιήζεηο γηα λα πάξνπκε ην κηζζφ καο. Όηη κπνξψ λα απαιιαγψ απ’ απηέο ηηο αλεζπρίεο. Σήκεξα αλεζπρνχκε δηπιά. Οξψηα θξφληηδεο

κφλν ηελ νηθνγέλεηά ζνπ, ζήκεξα ζα πξέπεη λα θξνληίδεηο θαη λα θέξεηο θάηη πίζσ ζηε θακίιηα ζνπ θαη ηελ εηαηξία επίζεο ε νπνία ηξέρεη. Ερεηο απηή ηε δηπιή

αλεζπρία ζην κπαιφ ζνπ»[1].

Δξγαηηθή «απηνδηαρείξηζε» ή θνκκνπληζηηθή επαλάζηαζε;

Παξαπάλσ είδακε πνπ νδήγεζε ε εθαξκνγή ηεο «εξγαηηθήο απηνδηαρείξηζεο» ζε έλα εξγνζηάζην πνπ νη εξγάηεο έδσζαλ κεγαιεηψδε αγψλα γηα λα θξαηήζνπλ ηηο

δνπιεηέο ηνπο, ζηηο αξρέο ηεο λέαο ρηιηεηίαο. Οκσο ν αγψλαο απηφο δελ νδήγεζε ζε ξηδνζπαζηηθνπνίεζε θαη δελ ζα κπνξνχζε λα γίλεη δηαθνξεηηθά. Οηαλ αλαγθάδεζαη

λα δνπιεχεηο φιν θαη πεξηζζφηεξν γηα λα αληέμεη ε εηαηξία, φηαλ αλαγθάδεζαη λα

απμήζεηο ηε δηθηά ζνπ εθκεηάιιεπζε γηα κία απηαπάηε, ηφηε πνχ κπνξεί λα νδεγήζεη φινο απηφο ν αγψλαο παξά ζηελ πην βαζεηά απνγνήηεπζε; Θαη ηη πνιηηηθφ

αγψλα κπνξείο λα θάλεηο, φηαλ αλαγθάδεζαη λα δνπιεχεηο νινέλα θαη πεξηζζφηεξν θαη νινέλα θαη κε ιηγφηεξα γηα λα πξνζθέξεηο ζην «θνηλσληθφ ζχλνιν»;

Θη φκσο, έλαλ αηψλα ζρεδφλ πξηλ, ην θνκκνπληζηηθφ θίλεκα –κε φζα «ακαξηήκαηα» θη αλ ζέιεη λα ηνπ θαηαινγίζεη ν θαζέλαο– είρε δψζεη μεθάζαξε

απάληεζε ζην δήηεκα ηνπ «εξγαηηθνχ ειέγρνπ» ζηελ παξαγσγή:

«Ξ εξγαηηθφο έιεγρνο δε ζπκβηβάδεηαη κε ηελ αζηηθή εζληθνπνίεζε, νχηε κε ην

πέξαζκα ηεο παξαγσγήο ζηα ρέξηα ηνπ αζηηθνχ θξάηνπο. Ιάζε απφπεηξα ηέηνηαο ζπκθηιίσζεο έρεη ζα δηέμνδν αλαπφθεπθηα ην γεγνλφο φηη ε αζηηθή ηάμε,

δηαηεξψληαο ζηελ νπζία ηελ πξαγκαηηθή ηεο απηνλνκία ζηελ δηνίθεζε ηεο παξαγσγήο, ξίρλεη φιε ηελ ππεπζπλφηεηα ηεο θαηάζηαζεο ζηελ εξγαηηθή ηάμε. Απφ

ηελ άιιε κεξηά, ηέηνηεο απφπεηξεο ζπκθηιίσζεο ηνπ αζπκθηιίσηνπ κπνξνχλ εχθνια λα πξνθαιέζνπλ ηελ απνζχλζεζε ησλ λέσλ επαλαζηαηηθψλ ππξήλσλ ηνπ

ζπλδηθαιηζηηθνχ θηλήκαηνο ζηηο θάκπξηθεο θαη ηα εξγνζηάζηα, πξάγκα πάξα πνιχ

επηθίλδπλν δεδνκέλεο ηεο ηάζεο ηεο ζπλδηθαιηζηηθήο γξαθεηνθξαηίαο λα ππνηάζζεη ζηε θζνξνπνηφ επηξξνή ηεο απηνχο ηνπο ππξήλεο».

Απηά αλέθεξε ε Γηεζλήο ησλ Θφθθηλσλ πλδηθάησλ ζηηο απνθάζεηο ηνπ πξψηνπ ηεο ζπλεδξίνπ, πνπ έγηλε ζηηο 3-9 Ηνχιε ηνπ 1921! Ογδφληα ρξφληα κεηά, ηα

βιέπνπκε λα εθαξκφδνληαη ζηελ πεξίπησζε ηεο Εαλφλ! Πνχ πήγαλ νη αγψλεο ησλ εξγαηψλ; ην λα δνπιεχνπλ γηα λα μεπιεξψζνπλ ηα ρξέε ηνπ πξψελ αθεληηθνχ

ηνπο; Ή ζηε δηαρείξηζε ηεο κηδέξηα ηνπο γηα λα «νξζνπνδήζεη ην εξγνζηάζην»; Ο εξγαηηθφο έιεγρνο έρεη λφεκα κφλν ζε ζπλζήθεο ιίγν πξηλ ηελ θνηλσληθή

επαλάζηαζε, έιεγαλ νη επαλαζηάηεο ζπλδηθαιηζηέο παιαηφηεξα: «Ξρη κφλν ζαλ ζχλζεκα ελφηεηαο ησλ εξγαηηθψλ καδψλ γηα λα ηηο επαλαζηαηηθνπνηεί, κα αθφκα

ζαλ φπιν νηθνλνκηθήο θαη πνιηηηθήο δηαπαηδαγψγεζεο κε ηελ πξννπηηθή ηνπ θνληηλνχ κέιινληνο»[10].

Σελ απάηε ηνπ «εξγαηηθνχ ειέγρνπ» ζε ζπλζήθεο θαπηηαιηζκνχ ηε γλσξίδνπλ θαιχηεξα ηα θνξάθηα ηεο δηεζλνχο θεθαιαηνθξαηίαο, γη’ απηφ θαη δελ αλεζπρνχλ

απφ ην «θίλεκα ηεο θνιεθηηβνπνίεζεο» ζηα εγθαηαιειεηκκέλα ζηελ πιεηνςεθία

ηνπο εξγνζηάζηα ηεο Ιαηηληθήο Ακεξηθήο (φπσο είδαηε απφ ην απφζπαζκα ηνπ Economist, πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ). Αιισζηε, ην πνζνζηφ ησλ εξγαηψλ πνπ

εξγάδεηαη ζηα εξγνζηάζηα απηά δελ μεπεξλά ην 0.1% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ (θάπνηεο εθηηκήζεηο αλαθέξνπλ φηη ζε απηά δνπιεχνπλ 12.000 εξγάηεο ζε ζχλνιν

13.7 εθαηνκκπξίσλ ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ην 2004)[11]. Οη εξγάηεο

Page 22: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

22

απηνί αλεμάξηεηα απφ ην ηη πηζηεχνπλ ή ηη πξνζκέλνπλ, έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ ηνπο αλειέεηνπο νηθνλνκηθνχο λφκνπο ηεο θαπηηαιηζηηθήο αγνξάο. Αο ζπκεζνχκε

ηνλ «γεξν-Δλγθειο»:

«Ζ πιηζηηθή αληίιεςε ηεο ηζηνξίαο μεθηλάεη απφ ηε ζέζε πσο ε παξαγσγή, θαη

θνληά ζ’ απηήλ ε αληαιιαγή ησλ πξντφλησλ ηεο, απνηειεί ηε βάζε γηα θάζε θνηλσληθφ θαζεζηψο, φηη ζε θάζε θνηλσλία, πνπ εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία, ε

θαηαλνκή ησλ πξντφλησλ θαη καδί κ’ απηήλ ε δηαίξεζε ηεο θνηλσλίαο ζε ηάμεηο ή θνηλσληθέο θάζηεο, ξπζκίδεηαη απφ ην ηη θαη πψο παξάγεηαη θαη απφ ην πψο

αληαιιάζζνληαη ηα πξντφληα. Θαηά ζπλέπεηα ηα ηειηθά αίηηα φισλ ησλ θνηλσληθψλ αιιαγψλ θαη πνιηηηθψλ αλαηξνπψλ πξέπεη λα ηα αλαδεηνχκε φρη ζηα θεθάιηα ησλ

αλζξψπσλ, νχηε ζηηο νινέλα απμαλφκελεο γλψζεηο ηνπο γηα ηελ αιήζεηα θαη ηελ αηψληα δηθαηνζχλε, αιιά ζηηο αιιαγέο ηνπ ηξφπνπ παξαγσγήο θαη αληαιιαγήο,

πξέπεη λα ηα αλαδεηνχκε φρη ζηε θ η ι ν ζ ν θ ί α, αιιά ζηελ ν η θ ν λ ν κ ί α ηεο

ζπγθεθξηκέλεο επνρήο»[12].

Ζ νηθνλνκία ηεο ζπγθεθξηκέλεο επνρήο, φρη κφλν ζηελ Αξγεληηλή αιιά

παγθφζκηα, είλαη θαπηηαιηζηηθή. Θαη θάζε «απηνδηαρεηξηδφκελν» εξγνζηάζην νθείιεη λα ιεηηνπξγήζεη κέζα ζ’ απηή ηελ αγνξά θαη φρη ζε θάπνηα άιιε «ηδεαηή». Απηή

είλαη κηα πξαγκαηηθφηεηα πνπ δελ αιιάδεη φζα «απηνδηαρεηξηδφκελα εξγνζηάζηα» θη αλ θηηάμεη ε εξγαηηθή ηάμε. Αλ νη θαπηηαιηζηέο θνβνχληαλ φηη απεηινχληαλ απ’

απηά ηα εξγνζηάζηα, ζα ηα είραλ αθαλίζεη πνιχ εχθνια, εθαξκφδνληαο πνηθηιία κεζφδσλ πνπ δηαζέηεη ν θαπηηαιηζκφο, απφ ηνλ «αζέκηην αληαγσληζκφ» (π.ρ.

ληάκπηλγθ ηηκψλ, πψιεζε δειαδή ζε ηηκέο θάησ ηνπ θφζηνπο κέρξη λα ηα γνλαηίζνπλ) κέρξη ηελ πην άγξηα θαηαζηνιή. Σν εξψηεκα πνπ πξνθχπηεη επνκέλσο

δελ είλαη άιιν παξά απηφ: Αληί γηα «απηνδηαρεηξηδφκελα εξγνζηάζηα» θαη δηαρείξηζε ηεο κηδέξηαο, δελ είλαη θαηξφο λα κηιήζνπκε γηα ηελ θαηάξγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο

κηζζσηήο ζθιαβηάο; Γηα λα πεξάζνπκε επηηέινπο ζε έλα ζχζηεκα πνπ δελ ζα ζηεξίδεηαη ζηελ αξρή ηεο ηεξφηεηαο ηνπ θέξδνπο ησλ θαπηηαιηζηψλ, αιιά ζα βάδεη

ζηηο ζεκαίεο ηνπ ην ζχλζεκα: «ν θαζέλαο αλάινγα κε ηηο ηθαλφηεηέο ηνπ, ζηνλ

θαζέλα αλάινγα κε ηελ εξγαζία ηνπ», κε ηειηθφ ζθνπφ «ζηνλ θαζέλα αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ». ε έλα ζχζηεκα πνπ ην θξάηνο ζα πθίζηαηαη φρη γηα λα

δηαζθαιίδεη ηελ ηαμηθή δηθηαηνξία ησλ θαπηηαιηζηψλ, αιιά ηε δηθηαηνξία ησλ εξγαηψλ πάλσ ζ’ απηνχο πνπ ζα ζειήζνπλ ηελ παιηλφξζσζε ηνπ θαπηηαιηζκνχ θαη

ηαπηφρξνλα ηελ πην πιαηηά δεκνθξαηία γηα ηνπο παξαγσγνχο ηνπ θνηλσληθνχ πινχηνπ. ε έλα θξάηνο πνπ ζα αξρίδεη λα απνλεθξψλεηαη φζν μεπεξληνχληαη νη

αληηζέζεηο θαη ηα ππνιείκκαηα ηεο παιηάο θνηλσλίαο θαη φζν ε δηνίθεζε ηνπ θξάηνπο, ν ζρεδηαζκφο θαη ν έιεγρνο ηεο παξαγσγήο δελ είλαη έξγν ηεο

πξσηνπνξίαο αιιά νινέλα θαη κεγαιχηεξνπ κέξνπο ηεο εξγαδφκελεο θνηλσλίαο.

Kώζηαο Βάξιαο

Παξαπνκπέο:

1. «Θαηάιεςε Εαλφλ – πλέληεπμε κε ηνπο εξγάηεο». Γεκνζηεχηεθε ζηα

ηζπαληθά ην Γεθέκβξε ηνπ 2003 ζην γεξκαληθφ πεξηνδηθφ Wildcat θαη κεηαθξάζηεθε ζηα Αγγιηθά ηνλ Ηνχιε ηνπ 2006. Αλαδεκνζηεχεηαη ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν Libcom,

http://libcom.org/library/zanon-factory-occupation-interview-with-workers. Σν

θείκελν ηεο ζπλέληεπμεο πεξηιακβάλεηαη ζε κπξνζνχξα ηνπ Wildcat κε ηίηιν: «Εαλφλ – Δλα εξγνζηάζην ζηα ρέξηα ησλ εξγαηψλ, Αξγεληηλή» (βι. www.wildcat-

www.de/wildcat/68/zanon-english.pdf).

2. Ζ ζπλέληεπμε ηνπ Χφξρε Ινπΐο Βεξκνχδεο, εξγάηε ηεο Fasinpat πνπ

επηζθέθηεθε ηε ρψξα καο πξνζθεθιεκέλνο ηνπ 15νπ Αληηξαηζηζηηθνχ Φεζηηβάι,

Page 23: Tο παράδειγμα της ζανόν κ βάρλας

23

ηνλ πεξαζκέλν Ηνχιε, δεκνζηεχεηαη ζην Γειηίν Θπέιιεο Λν 27, δηκεληαία έθδνζε ηνπ Γηθηχνπ γηα ηα Πνιηηηθά θαη Θνηλσληθά Γηθαηψκαηα.

3. «FASINPAT: Δλα εξγνζηάζην πνπ αλήθεη ζην ιαφ». Αξζξν ηεο Marie Trigona ζην http://www.zcommunications.org/fasinpat-a-factory-that-belongs-to-the-

people-by-marie-trigona, 4/9/2009.

4. «Αξγεληίληθν εξγνζηάζην ζηα ρέξηα ησλ εξγαηψλ: Fasinpat πην θνληά ζηνλ

κφληκν εξγαηηθφ έιεγρν». Αξζξν ηεο Marie Trigona, ζην Upsidedownworld (site πνπ ελεκεξψλεη γχξσ απφ ηα θηλήκαηα ζηελ Ιαηηληθή Ακεξηθή), 26/5/2009

(http://upsidedownworld.org/main/content/view/1875/32/).

5. «Κηζζνινγηθέο απμήζεηο 43%, ελψ νη εξγάηεο ηεο Αξγεληηλήο ιέλε φηη ν

πιεζσξηζκφο είλαη ηξηπιάζηνο απφ ην θπβεξλεηηθφ πνζνζηφ». Bloomberg, 16/6/2010.

6. «Αξγεληίληθν εξγνζηάζην θεξδίδεη λνκηθή κάρε: Ζ Fasinpat-Zanon αλήθεη ζην

ιαφ». Αξζξν ηεο Marie Trigona ζην http://upsidedownworld.org/main/content/vew/2052/32/, 13/8/2009. χκθσλα

κε ην άξζξν ην «Ιατθφ θίλεκα ηνπ Λενπθέλ» (Movimiento Popular Neuquino – MPN), πνπ ειέγρεη ην θνηλνβνχιην, είλαη δεμηφ θαη γηα ρξφληα αληίζεην κε ηελ

θνιεθηίβα.

7. «Αξγεληηλή: Δγξαςαλ ηζηνξία – Οη εξγάηεο ζα είλαη ηδηνθηήηεο ηεο

θεξακνπνηίαο Εαλφλ». Αξζξν ζην http://www.marxist.com/argentina-workers-owners-ceramica-zanon.htm, 21/8/2009.

8. Οιφθιεξνο ν λφκνο γηα ηελ απαιινηξίσζε ηεο Εαλφλ βξίζθεηαη ζην δηαδίθηπν (ζηα ηζπαληθά) ζηε δηεχζπλζε:

http://www.legislaturaneuquen.gov.ar/hln/documentos/leyesPDF/L002656_09.pdf.

9. θνδξή θξηηηθή ζην λφκν ηεο «απαιινηξίσζεο» άζθεζαλ αθφκα θαη ηξνηζθηζηηθέο νκάδεο, φπσο ε εθεκεξίδα Democracia Obrera, ζε άξζξν κε ηίηιν:

«Αξγεληηλή: Ζ θαηάιεςε ηεο Εαλφλ πνπιήζεθε απφ ηνπο ξεθνξκηζηέο», 15/9/2010

(αλαδεκνζίεπζε ζην http://redrave.blogspot.com/2009/09/argentina-zanon-occupation-sold-out-by.html). Ζ εθεκεξίδα επηθαιείηαη άξζξν ηνπ δηθεγφξνπ ηεο

Fasinpat, Πεδξάλν, ζε άξζξν πνπ είρε γξάςεη ζηηο 20 Απγνχζηνπ ηνπ 2009 κε ηίηιν: «Ζ Εαλφλ απαιινηξηψζεθε απφ ηνπο θαπηηαιηζηέο».

10. «Ζ Γηεζλήο ησλ Θφθθηλσλ πλδηθάησλ», 1ν ζπλέδξην, 3-19 Ηνχιε 1921.

11. «Θαηαιακβάλνληαο, αληηζηεθφκελνη, παξάγνληαο» - Οη Αξγεληίλνη εξγάηεο

θαηαιακβάλνπλ εγθαηαιειεηκκέλα εξγνζηάζηα. Αξζξν ηνπ Andres Gaudin, ζην πεξηνδηθφ "Dolars and Sense magazine", Κάξηεο/Απξίιεο 2004,

http://www.thirdworldtraveler.com/South_America/Occupy_Resist_Argentina.html.

12. Φξίληξηρ Δλγθειο, Αληη-Ληχξηγθ, ζει. 394.