«Το διπλό βιβλίο»«Το διπλό βιβλίο»Δημήτρη ΧατζήΔημήτρη Χατζή

Γιατί «διπλό»;• Έχουμε από τη μια την κεντρική αυτοδιηγητική αφήγηση των

περιπετειών του Κώστα στην Ελλάδα και στη Γερμανία→ Ένα βιβλίο

• Έχουμε τις παρεκβάσεις του αφηγητή/Κώστα που απευθύνεται στον συγγραφέα που «ακούει» την αφήγηση του

• Ο συγγραφέας αρχικά είναι κι αυτός αναγνώστης/ ακροατής της ιστορίας

• Στο τέλος του βιβλίου έχουμε την ανακάλυψη του δεύτερου βιβλίου του συγγραφέα που είναι μια « εγκιβωτισμένη αφήγηση» που εντάσσεται στην πλοκή .

Αυτοαναφορικότητα κειμένου

• Το κείμενο κάνει αναδίπλωση στον εαυτό του. Αναφέρεται στο ίδιο το κείμενο→Αυτοαναφορικότητα

• Ο αφηγητής σχολιάζει όχι μόνο τα γεγονότα αλλά και την ίδια την αφήγηση

• Έχουμε από τη μια την « μαρτυρία» του Κώστα ( 1ο βιβλίο) και από την άλλη το βιβλίο που γράφει ο συγγραφέας με βάση την ιστορία του Κώστα ( 2ο βιβλίο)

• Στην ουσία πρόκειται για ένα βιβλίο με αυτοσχόλια

« ΑΟΥΤΕΛ- ΑΟΥΤΟ ΕΛΕΚΤΡΙΚΑ»

• « Και τι μπορείς, λοιπόν, να βγάλεις από μένα, κύριε συγγραφέα; Και τι συγγραφέας είσαι εσύ για να’ρθεις σε μένα; Έχει ήρωες, φονιάδες, νοσήματα ψυχικά κι ανησυχίες του πνεύματος- γιατί δε γράφεις γι’ αυτά; Το ρωμαϊκο ζητάς να βρεις από μένα; Τον άνθρωπο, λες το σημερινό; Κολοκύθια τούμπανα άνθρωπος είμαι γω. Και κολοκύθια τούμπανα συγγραφέας μου φαίνεσαι να’σαι κι εσύ. ( σέλ.27)

Ποιος είναι ο συγγραφέας;• Τόσο ο αφηγητής ( Κώστας) όσο κι ο

συγγραφέας είναι πρόσωπα του κειμένου.• Κώστας= πρωταγωνιστής+αφηγητής

( πρωτοπρόσωπη αυτοδιηγητική αφήγηση)• «Συγγραφέας»= ένα πλασματικό πρόσωπο

που ακούει την αφήγηση και την μορφοποιεί σε κείμενο λογοτεχνικό.

« Κολοκύθια τούμπανα άνθρωπος είμαι εγώ»

• - Ο Κώστας μειώνει τον εαυτό του συνεχώς και υποτιμά την αξία της δικής του προσωπικής ιστορίας.

• Αισθάνεται ένα γρανάζι σε ένα μεγάλο μηχανισμό, ένα τίποτα, ένας αριθμός.

• Αποτυπώνεται η καταπίεση του ανθρώπου και η παραίτηση και η αποπροσωποποίησή στις οποίες οδηγεί του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος

«Κολοκύθια τούμπανα συγγραφέας»

• Συνεχώς ο Κώστας/ αφηγητής αποθαρρύνει τον συγγραφέα από το να καταγράψει την ιστορία του. Προσπαθεί να τον αποτρέψει.

• Θεωρεί ότι δεν αξίζει ούτε ο εαυτός του ούτε όσοι ασχολούνται μαζί του= χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεικόνα.

Σιγά-σιγά…• Τα δύο πρόσωπα ( Κώστας+

συγγραφέας) ο Κώστας σταματά να απευθύνεται στον συγγραφέα.

• Ο συγγραφέας παίρνει σάρκα και οστά, γίνεται μέρος της ιστορίας, ένα αμέτοχο της δράσης πρόσωπο

• « Ο συγγραφέας βγήκε στην πόρτα. Στάθηκε εκεί, κοίταξε γύρω τον ήμερο τόπο. Ο αγέρας ερχόταν ζεστός απ’ τη θάλασσα, μύριζε θάλασσα, απάνω στα δέντρα στρογγυλεύανε βαθυπράσινα ακόμα τα φετινά πορτοκάλια»

Κεφ. 9 « Επίλογοι στο πρώτο βιβλίο. Μικρός Πρόλογος για

το δεύτερο»• Στο τέλος του βιβλίου ο Κώστας/

αφηγητής ανακαλύπτει το τετράδιο του συγγραφέα με τις σημειώσεις του

• Στο τέλος ο συγγραφέας είναι το alter ego του αφηγητή και αντίστοιχα: ο αφηγητής είναι ένα προσωπείο του συγγραφέα: Η αφήγηση περιπλέκεται

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ ΠΟΤΕ

(σελ. 171)• « Σχέδια μισοτελειωμένα, σχόλια,

παραλειπόμενα, συμπληρώματα στις ελληνικές ιστορίες αυτού του βιβλίου- όσα δεν τέλειωσε ο συγγραφέας, δεν πρόφτασε να τα τελειώσει. Τα’ αντιγράφω, όπως είτανε στο τετράδιο, χωρίς βέβαια να πειράξω τίποτα- τι να πειράξω εγώ;

Δεύτερο βιβλίο συγγραφέα• Σημειώσεις συγγραφέα για την ιστορία

του Κώστα.• Μια εξέλιξη της ιστορίας όπως θα την

ήθελε ο συγγραφέας• Καταδεικνύεται ότι η ιστορία του είναι

μια κατασκευή, η οποία χάνει συνεχώς σε συνοχή.

Κοινωνία- αφήγηση (σελ.173)

• ‘ «Τους βλέπω καλά τους σπασμένους αρμούς του βιβλίου μου. Και βλέπω πίσω απ’ αυτούς την ουσιαστική του ανεπάρκεια. Η εικόνα που δεν τελειώνεται μέσα στη σημερινή ελληνική κοινωνία, η σημερινή ελληνική κοινωνία που δεν τελειώνεται μέσα σ’ αυτήν».

« Το ρωμεϊκο»• Ο Κώστας κάνει συνεχώς λόγο για την

προσπάθεια του συγγραφέα να ανακαλύψει το « ρωμεϊκο» στη δική του ιστορία.

• Ρωμεϊκο= η Ελλάδα, η ψυχή της σύγχρονης Ελλάδας. Στο τέλος, το δράμα της σύγχρονης Ελλάδας, το χάος στο οποίο βρίσκεται, αποτυπώνεται και στο χάος της αφήγησης. Το «Διπλό βιβλίο» αποτυπώνει τελικά το « Ρωμεϊκο»

ΤΟ ΧΑΟΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ( ΣΕΛ.173)

• Δεν μπορώ να προχωρήσω, να τα δέσω πρόσωπα και καταστάσεις σε μιαν ενότητα. Τα πρόσωπα σπάζουν, το σκηνικό που’ναι πίσω δεν φαίνεται καθαρά- οι δυνάμεις, οι διαρθρώσεις, οι ροπές, οι αντιστάσεις. Το σκηνικό…Δεν είναι ακριβώς ερείπια- είναι κομμάτια, ψηφιά σκορπισμένα. Και δεν ενώνονται το’ να με τ’άλλο

(σελ 177) Συγγραφέας= μέρος ιστορίας

• Γράφει ο συγγραφέας στα σχόλια που ανακαλύπτει ο Κώστας: « Αγάπη μου Αναστασία, Διοτίμα του ονείρου. Ξέρω τώρα τι θα πει- Διοτίμα του θανάτου. Και μου το δίδαξες, εσύ μου το’δωσες τα’αληθινό νόημα της αγωνίας μου. Τα μάτια σου είναι αντίκρυ μου- με κοιτούνε. Ο ουρανός της λύπης αναποδογυρίστηκε μέσα τους

«Ο θάνατος του συγγραφέα»(σελ.178)

• Μακριά στον ορίζοντα, τα μεγάλα πουλιά σου χάνονται- ένας κόσμος που φεύγει. Ανήκω σ’ αυτόν- να φύγω μαζί του: ο συγγραφέας, λοιπόν, που πεθαίνει κι αυτός μαζί με τα πρόσωπα του βιβλίου του, που πεθάίνουν. Έτσι.»

(σελ.191-192) Συγγραφέας αφηγητής ΕΝΩΠΙΟΣ

ΕΝΩΠΙΩ. • «( ο συγγραφέας) ξανάρχεται, αλήθεια, λοιπόν.

Ολοζώντανος. Σηκώνομαι απ’ το κασόνι που κάθομαι τόσες ώρες αναποφάσιστος. Στεκόμαστε ο ένας αντίκρυ στον άλλο[..] Κάτι μου λέει- και δεν ακούεται. Δεν ακούεται- και καταλαβαίνω. Πολύ καθαρά τα καταλαβαίνω μέσα στο δαιμονισμένο θόρυβο. Είναι εκείνα που έγραψε στο ξεχωριστό του σημείωμα. Για μένα. Γι’αυτούς τους άλλους που λέει. Για την ελπίδα. Κι ας είναι και λίγο για την Ελλάδα- γιατί να μην είναι» ΤΕΛΟΣ

Όροι κλειδιά• Αυτοαναφορικότητα• . Εγκιβωτισμένη αφήγηση• «Υποτιθέμενος/πλασματικός συγγραφέας»• Χάος αφήγησης• Αναδιπλασιασμός αφήγησης• Παιχνίδι προσωπείων ανάμεσα σε αφηγητή και συγγραφέα• Εσωτερική αναδίπλωση κειμένου• Άυτοσχόλια• Πρωτοπρόσωπη-αυτοδιηγητική αφήγηση Κώστα• Τριτοπρόσωπη – ετεροδιηγητική αφήγηση συγγραφέα ( δεύτερο

βιβλίο)

Άσκηση• 1. Σχολιάστε τον τίτλο του κειμένου,

φροντίζοντας να χρησιμοποιήσετε όλες τις λέξεις κλειδιά παραπάνω, επεξηγώντας τις.