E Π Ι Σ Η Μ Η Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ ΟΥ Π Α Ν Ε Λ Λ Η Ν Ι Α Σ Ε ΤΑ Ι Ρ Ε Ι Α ΣΩ Τ Ο Ρ Ι Ν Ο Λ Α Ρ Υ Γ Γ Ο Λ Ο Γ Ι Α Σ - Χ Ε Ι Ρ Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Η Σ Κ Ε ΦΑ Λ Η Σ Κ Α Ι Τ ΡΑ Χ Η Λ Ο Υ

Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο Ε Χ Ε Ι Τ Η Ν Ε θ Ν Ι Κ Η Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Η Τ Ο Υ Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Υ Υ Γ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Η Σ Α Λ Λ Η Λ Ε Γ Γ Υ Η Σ

Tεύχος 39Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2010

OTORHINOLARYNGOLOGY - HEAD & NECK SURGERYOfficial journal of the Panhellenic Society of Otorhinolaryngology - Head and Neck Surgery

Issue 39 – January - February - March 2010

www.hellasorl.gr

Καταγραφή των ιστολογικών ευρημάτων μετά αμυγδαλεκτομή - αδενοειδεκτομή σε παιδιά και ενήλικες την πενταετία 2003 - 2007: συσχέτιση με τα κλινικά δεδομένα.

Μαρία Αυγέρη, Ιωάννης Κωστόπουλος, Μαρία Εμποριάδου, Κωνσταντίνος Μάρκου

Ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δέντρου σε παιδιά. 10ετης εμπειρία & διερεύνηση των κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων

Μαγγανάρης Αργύρης, Κωτούλα Μαρία, Κιουτσούκη Αικατερίνη, Κόντζογλου Γεώργιος

Ενδοσκοπική επανεγχείρηση ρινόρροιας ΕΝΥμετά από υποφυσεκτομή

Ιορδ. Κωνσταντινίδης, Σ. Μεταξάς

Ασυνήθεις χωροκατακτητικές επεξεργασίες παραφαρυγγικού χώρου. Παρουσίαση δύο περιστατικών

Kαρασμάνης Ηλίας, Βλάχτσης Κωνσταντίνος, Χαραλαμπίδης Γεώργιος, Κουτρούπας Κωνσταντίνος, Παπαεμμανουήλ Στυλιανή, Νικολάου Άγγελος

Φλεγμονώδης μυοϊνοβλαστικός όγκος του λάρυγγα. Αναφορά σπάνιου περιστατικού και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας

Βλάχτσης Κωνσταντίνος, Καρασμάνης Ηλίας, Κουρτίδης Αλέξανδρος, Ναούμ Βασίλειος, Σακκάς Λεωνίδας, Νικολάου Άγγελος

Χειρουργική αντιμετώπιση διατιτραίνοντος τραύματος τραχηλικής χώρας

Αλέξανδρος Καρατζάνης, Ιωάννης Παπαδάκης, Στυλιανός Βελεγράκης,Μαρίνα Καλογριδάκη, Γεώργιος Λαγουδιανάκης, Γεώργιος Βελεγράκης

3

Aγαπητοί συνάδελφοι,

Καταρχάς θέλω να ευχαριστήσω τον απερχόμενο πρόεδρο και το δι-οικητικό συμβούλιο της Πανελλήνιας ΩΡΛ Εταιρείας για την σημαντι-κή τους προσφορά προς το περιοδικό. Συνοψίζω εδώ μερικές από τις αλλαγές που έγιναν στο περιοδικό κατά την διάρκεια της θητείας του προηγούμενου διοικητικού συμβουλίου: νέες και σαφείς οδηγίες προς συγγραφείς, σύσταση αξιόλογης συντακτικής επιτροπής και κανονι-σμού λειτουργίας του περιοδικού, δημιουργία ιστοσελίδας του περιο-δικού, και μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια για Εθνική αναγνώριση και ένταξη του περιοδικού στο SCOPUS.

Σ’ αυτό το σημείο θέλω να αναφερθώ στην ενσωμάτωση όλων των ΩΡΛ περιοδικών της χώρας μας, κάτι που έχει εγκριθεί από την τελευταία συνέλευση της Εταιρίας μας και το οποίο θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να γίνει. Είμαι βέβαιος ότι εάν αυτό δεν γίνει σύντομα, η μεγάλη οικο-νομική κρίση της χώρας μας θα το καταστήσει αναγκαίο! Η ακριβής διαδικασία συγχώνευσης των επιστημονικών περιοδικών πρέπει να καθορισθεί στο άμεσο μέλλον από τις επιμέρους ΩΡΛ Εταιρείες.

Τέλος υπενθυμίζω ότι το Σεμινάριο της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορι-νολαρυγγολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου θα γίνει στην Βέροια μεταξύ 22 και 24 Οκτωβρίου 2010. Το υψηλό επίπεδο του επι-στημονικού προγράμματος και η Ιστορική περιοχή της Βέροιας εγγυώ-νται για ένα παραγωγικό και επιτυχές Σεμινάριο.

Μετά τιμής,

Αριστείδης Αθανασιάδης - Σισμάνης

Πρόεδρος Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου

Σημείωμα της Σύνταξης

ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΑXEIΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΕΦΑΛΗΣ & ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Ι Δ Ι Ο Κ Τ Η Σ Ι Α

OTORHINOLARYNGOLOGYH E A D & N E C K S U R G E R Y

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βελεστίνου 11, 115 23 Αμπελόκηποι, ΑθήναΤηλ./Fax: 210 6435141, E-mail: info@hellasorl.gr, http://www.hellasorl.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . ΑθΑνΑσΙΑδησ-σΙσΜΑνησ ΑρΙστεΙδησΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ΠαΠαβασιλειου αντώνιοσ ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . Μαραγκουδακησ ΠαυλοσΕΙΔΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . κεσιδου ολγαΤΑΜΙΑΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . καΜΠεροσ αντώνιοσΜΕΛΗ . . . . . . . . . . κώνσταντινιδησ ιορδανησ, Παγκαλοσ αρησ,

ΠαΠαδακησ Χαριτών, κυρΜιζακησ διονυσιοσ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΕΚΔΟΤΕΣλοιμώξεις και Παλινδρόμηση: .................... δ. ασηΜακοΠουλοσΧειρουργική κεφαλής και τραχήλου: ................. γ. βελεγρακησεκπαίδευση και διεθνή Θέματα: ...............................Π. γκουΜασρινολογία: ...................................................... ι. κώνσταντινιδησλαρυγγολογία: .......................................................... Α. νικολαουώτολογία: ................................................. α. σισΜανησ, β. βιταλ

ΜΕΛΗβαθυλάκης ι., γιωτάκης ι., δαβρής σ., δανιηλίδης β., καρατζάνης α., κουδουμνάκης ε., κυρμιζάκης δ., κωνσταντινίδης ιορδ., Μάρκου κ., Μαρουδιάς ν., Μπαλατσούρας δ., Μπιζάκης ι., νικολόπουλος Θ., Ξενέλης ι., Παπαδάκης Χ., Παπασπύρου σ., σάνδρης β., σφήκας Θ., τριαρίδης σ.

Eπιμέλεια έκδοσης

συντονισμός & διαφήμιση ...................................EλIZA APΦAPAσελιδοποίηση ........................................................... σοΦια Φιλου

Eμπορικό Kέντρο ÒAIΘPIOÓ, Aγ. Kωνσταντίνου 40, 151 24, Mαρούσι - THλ.: 210 6195994, FAX: 210 6195726 e-mail: info@edilys.gr

PANHELLENIC SOCIETY OF OTORHINOLARYNGOLOGY HEAD & NECK SURGERY

11 Velestinou str, 115 23, Abelokipoi, AthensTel./Fax: 210 6435141, E-mail: info@hellasorl.gr, http://www.hellasorl.gr

EDITORIAL BOARD

ΕDITORSInfections & Reflux: .................................. αssIMAKOPOulOs d.Head & Neck surgery Editor: .............................. VELEGRAKIS G.εducation & International Affairs: .............................. GOuMAs P.Rhinology section Editor: ............................. CONSTANTINIDIS J.laryngology section Editor: ....................................NIKOLAOU A.Otology section Editors: ............................sIsMANIs α., VITAL V.

ΜΕmBERSBizakis J., Vathilakis ι., Yiotakis J., davris s., danielides V., Karatzanis A., Koudoumnakis d., Kyrmizakis d., Konstantinidis I., Markou K., Maroudias N., Balatsouras d., Nikolopoulos T., Xenelis I., Papadakis C., Papaspyrou s., sandris V., sfikas T., Triaridis s.

PROPERTY OF

4

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ“Ωτορινολαρυγγολογία - Χειρουργική Κεφαλής & Τραχήλου”

της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου

Άρθρο 1 (ΣΚΟΠΟΣ)

Η Πανελλήνια Εταιρεία Ωτορινολαρυγ-γολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τρα-χήλου (Bελεστίνου 11, 11523 Αμπελόκηποι, Αθήνα) εκδίδει κάθε τρεις μήνες, επιστη-μονικό περιοδικό με το όνομα “Ωτορινο-λαρυγγολογία - Χειρουργική Κεφαλής & Τραχήλου” το οποίο είναι το μόνο επίσημο περιοδικό της Εταιρείας. Σκοπός της έκδο-σης του περιοδικού είναι:i) η κοινοποίηση και προβολή του κλινικού,

επιστημονικού και ερευνητικού έργου το οποίο επιτελείται από τους Έλληνες Ωτο-ρινολαρυγγολόγους,

ii) η ενημέρωση των Ελλήνων Ωτορινολα-ρυγγολόγων για τις νέες εξελίξεις στην ΩΡΛ ειδικότητα αλλά και για ιατρονομικά θέματα, θέματα εκπαίδευσης και δεο-ντολογίας, νέα της εταιρείας και προσεχή συνέδρια,

iii) η αποτελεσματικότερη επικοινωνία των Ελλήνων Ωτορινολαρυγγολόγων μεταξύ τους και με τους συναδέλφους τους που εργάζονται σε χώρες του εξωτερικού, σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος και

iv) η προώθηση των εννόμων συμφερόντων της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολα-ρυγγολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου.

Άρθρο 2 (ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ)

To περιοδικό δημοσιεύει, μετά από κρί-ση, ελληνικές και ξενόγλωσσες εργασίες με αντικείμενο την Ωτορινολαρυγγολογία, την Χειρουργική Κεφαλής και Τραχήλου, την Ακοολογία, την Παιδοακοολογία, την Φωνιατρική και κάθε άρθρο που κρίνεται ότι έχει σχέση με την ΩΡΛ ειδικότητα. Ανα-λυτικότερα γίνονται δεκτές μετά από κρίση: επιστημονικές εργασίες (ανασκοπήσεις, πρωτότυπες εργασίες, ενδιαφέρουσες πε-ριπτώσεις, κλινικές ή εργαστηριακές με-λέτες), ειδικά άρθρα (ιατρονομικά θέματα, θέματα ψηφιακής τεχνολογίας και διαδι-κτύου), εκτεταμένες περιλήψεις διδακτο-ρικών διατριβών και ενημερωτικά άρθρα (νέα της εταιρείας, θέματα εκπαίδευσης, θέματα δεοντολογίας, βήμα των ειδικευο-μένων, προσεχή συνέδρια, περιλήψεις από ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, βιβλιοπαρου-σιάσεις, επιστολές).

Άρθρο 3 (ΕΚΔΟΣΗ, ΔΙΑΝΟΜΗ, ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ)

Το περιοδικό εκδίδεται κάθε τρεις μή-νες και διανέμεται δωρεάν σε όλα τα μέλη

της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγ-γολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τρα-χήλου, στις ΩΡΛ κλινικές όλων των νοση-λευτικών ιδρυμάτων της χώρας και σε όλες τις ΩΡΛ Επιστημονικές Εταιρείες (τοπικές και υποειδικοτήτων). Συνδρομητές του πε-ριοδικού, σε ετήσια βάση, μπορούν να γί-νουν και ιατροί άλλων ειδικοτήτων εντός ή εκτός Ελλάδος, τιμής ένεκεν ή καταβάλλο-ντος χρηματικό ποσό το οποίο καθορίζεται εκάστοτε από τη Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού.

Άρθρο 4 (ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΕΚΔΟΤΕΣ)

Υπεύθυνα όργανα για την έκδοσή του περιοδικού είναι η Συντακτική Επιτροπή και πέντε Εκδότες - ένας για κάθε γνωστι-κό αντικείμενο της ειδικότητας (Ωτολογία, Ρινολογία, Λαρυγγολογία, Χειρουργική Κε-φαλής & Τραχήλου, Εκπαίδευση & Διεθνείς Σχέσεις). Η Συντακτική Επιτροπή αποτελεί-ται από 20-25 μέλη με τριετή θητεία. Σε αυτήν συμμετέχουν αυτοδίκαια όλοι οι εν ενεργεία τακτικοί καθηγητές Ωτορινολα-ρυγγολογίας των Ελληνικών Πανεπιστημί-ων, ενώ τα υπόλοιπα μέλη ορίζονται από το Διοικητικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας - Χει-ρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου. Οι πέντε Εκδότες (section Editors) έχουν τριετή θη-τεία και επιλέγονται από το Διοικητικό Συμ-βούλιο της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορι-νολαρυγγολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου μετά από σχετική εισήγηση της Συντακτικής Επιτροπής. Τόσο για τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής όσο και για τους Εκδότες του περιοδικού υπάρχει δυνατότητα ανανέωσης της θητείας τους. Τα κριτήρια με τα οποία γίνεται η επιλογή των μελών της Συντακτικής Επιτροπής και των Εκδοτών του περιοδικού καθορίζονται στο επόμενο άρθρο του παρόντος κανονι-σμού. Κάθε ΩΡΛ Επιστημονική Εταιρεία (υποειδικότητας ή τοπική) που με απόφαση της θα ενσωματώσει το επιστημονικό περι-οδικό που εκδίδει στο ενιαίο και επίσημο περιοδικό της Πανελλήνιας ΩΡΛ Εταιρείας ή έχει ανεξάρτητη επιστημονική δραστηρι-ότητα που με απόφαση της θα την κατευ-θύνει προς το ενιαίο και επίσημο περιοδικό της Πανελλήνιας ΩΡΛ Εταιρείας, θα μπορεί να ορίσει, κατ’ εξαίρεση των κριτηρίων, 1-2 μέλη της Συντακτικής Επιτροπής (2 μέλη οι Εταιρείες που εκδίδουν περιοδικό). Επίσης κατ’ εξαίρεση των κριτηρίων που καθορίζο-

νται στο επόμενο άρθρο και σε ποσοστό έως 15% (2-3 μέλη), το Διοικητικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγ-γολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τρα-χήλου μπορεί να ορίσει 2-3 μέλη έτσι ώστε να εκπροσωπούνται όλοι οι Έλληνες Ωτορι-νολαρυγγολόγοι (ιδιώτες, νοσοκομειακοί, πανεπιστημιακοί, συνταξιούχοι, ειδικευ-όμενοι), χωρίς αποκλεισμούς. Οι Έλληνες Ωτορινολαρυγγολόγοι που εργάζονται στο εξωτερικό άλλα και διακεκριμένοι ξένοι συνάδελφοι μπορούν, εφόσον επιθυμούν να συνεισφέρουν επιστημονικά στην έκδο-ση του περιοδικού, να γίνουν μέλη της Συ-ντακτικής Επιτροπής (πρόσθετα των είκοσι μελών και πάντα σύμφωνα με τα κριτήρια του επόμενου άρθρου του κανονισμού) μετά από εισήγηση της Συντακτικής Επιτροπής και σύμφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας - Χειρουργικής Κε-φαλής και Τραχήλου. Ο παρών κανονισμός εξασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία της Συντακτικής Επιτροπής και των Εκδο-τών του περιοδικού και καθορίζει τα πλαί-σια μέσα στα οποία μπορούν και οφείλουν να κινηθούν.

Άρθρο 5 (ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΩΝ)

Τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής και οι Εκδότες του περιοδικού, για να μπορούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντα τους, όπως αυτά ορίζονται στο επόμενο άρθρο του κανονισμού, πρέπει να έχουν γνώση της διαδικασίας κρίσης - αξιολόγησης των επιστημονικών εργασιών και εμπειρία στην εκδοτική δραστηριότητα, που να αποδει-κνύονται: από ανάλογο μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (MSc), από ικανό αριθμό διεθνών δημοσιεύσεων, από εμπειρία ως Εκδότης, ως μέλος Συντακτικής Επιτροπής ή ως κρι-τής σε αναγνωρισμένο διεθνές περιοδικό. 1. Για τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής ορίζονται ως κριτήρια επιλογής: να έχουν τουλάχιστον 25 διεθνείς δημοσιεύσεις ή τουλάχιστον 15 διεθνείς δημοσιεύσεις και ανάλογο μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (MSc) ή τουλάχιστον 15 διεθνείς δημοσιεύσεις και εμπειρία ως Εκδότης, μέλος Συντακτι-κής Επιτροπής ή κριτής σε αναγνωρισμένο διεθνές περιοδικό. Στην επιλογή των μελών πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν το κριτήριο της εκπροσώπησης, σε γεωγραφικό επίπε-δο, όλης της χώρας.

5

2. Για τους Εκδότες ορίζονται ως κριτήρια επιλογής: να έχουν τουλάχιστον 50 διεθνείς δημοσιεύσεις και εμπειρία ως Εκδότης, μέλος Συντακτικής Επιτροπής ή κριτής σε αρκετά αναγνωρισμένα διεθνή περιοδικά. Ο Εκδότης που θα είναι υπεύθυνος για ένα γνωστικό αντικείμενο της ειδικότητας (Ωτο-λογία, Ρινολογία, Λαρυγγολογία και Χει-ρουργική Κεφαλής & Τραχήλου) πέραν της συνολικής επιστημονικής συγκρότησης, θα πρέπει να έχει διεθνή επιστημονική κατα-ξίωση στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικεί-μενο, όπως αυτή αποδεικνύεται: από μεγά-λο αριθμό των διεθνών του δημοσιεύσεων στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, από συγγραφή ή συμμετοχή σε ξενόγλωσσα συγγράμματα στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, από συμμετοχή ως προσκε-κλημένος ομιλητής σε διεθνή συνέδρια, σε-μινάρια ή πρακτικά course στο εξωτερικό στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο.

Άρθρο 6 (ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ, ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΙΣ)

Οι Εκδότες του περιοδικού σε συνεννόη-ση μεταξύ τους ορίζουν τις ημερομηνίες και τα θέματα των συνεδριάσεων της Συντακτι-κής Επιτροπής και επιβλέπουν την εφαρ-μογή των αποφάσεων τους, υπογράφουν τα επίσημα έγγραφα και εκπροσωπούν το περιοδικό. Ο κάθε Εκδότης είναι υπεύθυ-νος της επιστημονικής δραστηριότητας του περιοδικού στο συγκεκριμένο γνωστικό του αντικείμενο (αναθέτει ανασκοπήσεις σε ειδικά θέματα, παραλαμβάνει τις σχετικές εργασίες που υποβάλλονται στο περιοδικό, επιλέγει τους κριτές στους οποίους απο-στέλλει τις προς κρίση εργασίες, επιβλέ-πει τη διαδικασία κρίσης τους και έχει τον τελικό λόγο για τις όποιες διορθώσεις, τις τροποποιήσεις ή την απόρριψη τους).

Η Συντακτική Επιτροπή συνεδριάζει τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο στα πλαί-σια των δραστηριοτήτων της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας (Σεμι-νάριο, Συνέδριο) ή ανεξάρτητα από αυτές. Στις συνεδριάσεις της πρέπει να μετέχουν κάθε φορά τουλάχιστον δύο από τους Εκ-δότες του περιοδικού και τα μισά μέλη της Συντακτικής Επιτροπής. Στις τακτικές αυ-τές συνεδριάσεις συγκροτείται η έκδοση του κάθε τεύχους του περιοδικού και επι-πλέον εξετάζονται τα ειδικά άρθρα και τα ενημερωτικά άρθρα, ζητήματα λογοκλοπής ή πλαγιαρισμού, εμφάνισης του περιοδικού στο διαδίκτυο, αναδημοσίευσεων καθώς και τα γενικά ζητήματα που αφορούν την έκδοση του περιοδικού. Για την έκδοση του κάθε τεύχους, η Συντακτική Επιτροπή ορί-ζει κάποια από τα μέλη της να επιβλέψουν τη διαδικασία της εκτύπωσης (διόρθωση προ-εκτύπωσης, συνεργασία με συγγρα-φείς για έλεγχο τυπογραφικών λαθών κλπ).

Η Συντακτική Επιτροπή έχει τη δυνα-τότητα να αναθέσει συγκεκριμένες δρα-στηριότητες της διαδικασίας έκδοσης του

περιοδικού σε κάποια μέλη της (υπεύθυνος ύλης, υπεύθυνος διαδικασίας εκτύπωσης, υπεύθυνος ιστοσελίδας κλπ).

Άρθρο 7 (ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ)

Τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής και οι Εκδότες που περιοδικού έχουν τριετή θητεία και υπάρχει δυνατότητα ανανέωσης της θητείας τους. Μέλη της Συντακτικής Επιτροπής που αδρανοποιούνται για οποιο-δήποτε λόγο αντικαθίστανται από το Διοικη-τικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας μετά από σχετική εισήγηση της Συντακτικής Επιτροπής.

Μετά την ψήφιση του κανονισμού του περιοδικού σε Γενική Συνέλευση στα πλαί-σια του Πανελληνίου Συνεδρίου, ο παρών κανονισμός θα διέπει την λειτουργία της Συντακτικής Επιτροπής και των Εκδοτών του περιοδικού και θα καθορίζει τα πλαίσια μέσα στα οποία μπορούν και οφείλουν να κινηθούν. Η αναθεώρηση του κανονισμού, με την μορφή τροποποιήσεων, προσθηκών και αφαιρέσεων, μπορεί να γίνει, εφόσον προκύψει σχετική ανάγκη, από Γενική Συ-νέλευση στα πλαίσια του επόμενου Πανελ-ληνίου Συνεδρίου.

Άρθρο 8 (ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ, ΣΥΜΒΑΣΗ ΜΕ ΕΚΔΟΤΗ)

Η οικονομική κάλυψη των όποιων ανα-γκών του περιοδικού γίνεται από το Δ.Σ. της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγ-γολογίας, το οποίο είναι και υπεύθυνο για την προκήρυξη, σύναψη και υπογραφή της συμφωνίας με τον Εκδοτικό Οίκο που εκ-δίδει το περιοδικό και πιστώνεται τα έξοδα ή/και καρπώνεται τα οφέλη από την έκ-δοση του περιοδικού. Για τις ανάγκες των συνεδριάσεων της Συντακτικής Επιτροπής μπορεί να χρησιμοποιείται το ιδιόκτητο γραφείο της Πανελλήνιας ΩΡΛ Εταιρείας (Bελεστίνου 11, 11523 Αμπελόκηποι, Αθή-να) όπου υπάρχει και μπορεί να χρησιμο-ποιηθεί για τους σκοπούς του περιοδικού η αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή. Στο τέλος κάθε χρόνου γίνεται ετήσιος επιστημονικός απολογισμός και εφόσον το περιοδικό έχει έξοδα και έσοδα γίνεται και οικονομικός απολογισμός.

Άρθρο 9 (ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ & ΚΡΙΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ)

Οι εργασίες υποβάλλονται σε ψηφιακή μορφή από πρόγραμμα κειμενογράφου σε CD που αποστέλλεται στην Πανελλήνια ΩΡΛ Εταιρεία ή ως συνημμένα αρχεία σε E-mail που αποστέλλεται στις ηλεκτρονικές διευ-θύνσεις ενός εκ των Εκδοτών. Μαζί με την εργασία υποβάλλονται i) συνοδευτική επιστολή, στην οποία δηλώ-νεται υπεύθυνα ότι η εργασία δεν έχει δη-μοσιευθεί σε άλλο ελληνικό ή ξένο περιο-δικό και ότι όλοι οι συγγραφείς συμφωνούν για τη δημοσί¬ευση της και

ii) ξεχωριστό αρχείο για κάθε εικόνα σε ψη-φιακή μορφή.

Ο κάθε συγγραφέας πρέπει να έχει συμ-μετάσχει ουσιαστικά στην εργασία, ώστε να μπορεί να αναλάβει την ευθύνη του πε-ριεχομένου της. Το περιοδικό διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει αιτιολόγηση της συγ-γραφικής ιδιότητας.

Τα άρθρα κρίνονται από κριτές, που μπο-ρούν να κάνουν διορθώσεις, τροποποιήσεις ή και να τα απορρίψουν. Κατά τη διαδικασία της εκτύπωσης, αποστέλλεται στους συγ-γραφείς δοκίμιο για έλεγχο τυπογραφικών λαθών. Οποιαδήποτε άλλη διόρθωση δεν γίνεται δεκτή στη φάση αυτή. Οι εργασίες που δημοσιεύονται στο περιοδικό, αποτε-λούν πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα και του περιοδικού. Η αναδημοσίευση, με-ρική ή ολική, επιτρέπεται μόνον ύστερα από έγγραφη άδεια της Συντακτικής Επιτροπής. Η δημοσίευση μιας εργασίας δεν συνεπά-γεται αποδοχή των απόψεων των συγγρα-φέων από πλευράς της Πανελλήνιας ΩΡΛ Εταιρείας, η οποία δεν ευθύνεται για το πε-ριεχόμενο των δημοσιευμένων άρθρων.

Άρθρο 10 (ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ)

Το περιοδικό αποδέχεται μετά από κρίση και εκδίδει επιστημονικά άρθρα με δομη-μένη διάρθρωση με προτίμηση σε κλινικές σειρές και πρωτότυπα άρθρα, που ελέγχο-νται για την τήρηση των οδηγιών προς συγ-γραφείς.

Το κείμενο της εργασίας πρέπει να έχει δομημένη διάρθρωση και να περιλαμβάνει: σελίδα τίτλου, αυτοτελή δομημένη περίληψη στα Ελληνικά και στα Αγγλικά (summary) και 3-7 λέξεις κλειδιά, εισαγωγή, υλικό και μέθοδο, αποτελέσματα, συζήτηση, συμπε-ράσματα, πρόσφατη βιβλιογραφία (σύστημα Vancouver), πίνακες και υπότιτλους εικό-νων και πινάκων. Η γλώσσα του κειμένου πρέπει να είναι η απλή νεοελληνική σε μο-νοτονικό σύστημα και να υπάρχει, κατά το δυνατόν, γλωσσική ομοιογένεια. Οι συντμή-σεις θα πρέπει να περιορίζονται στο ελάχι-στο και να επεξηγούνται την πρώτη φορά που εμφανίζονται στο κείμενο.

Αναλυτικές οδηγίες προς τους συγγρα-φείς τόσο στα Ελληνικά όσο και στα Αγγλι-κά μπορεί κανείς να βρει τυπωμένες στα τεύχη του περιοδικού και στην ιστοσελίδα του Εκδοτικού Οίκου του περιοδικού και στην ιστοσελίδα της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας - Χειρουργικής Κε-φαλής και Τραχήλου.

6

To περιοδικό “Ωτορινολαρυγγολογία - Χειρουργική Κεφαλής & Τραχήλου” είναι το επίσημο περιοδικό της Πανελλήνιας Εταιρεί-ας Ωτορινολαρυγγολογίας - Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου (Bελεστίνου 11, 11523 Αμπελόκηποι, Αθήνα) και δημοσιεύει, μετά από κρίση, ελληνικές και ξενόγλωσσες εργασίες (με εκτε-ταμένη ελληνική περίληψη) με αντικείμενο την Ωτορινολαρυγγο-λογία, την Χειρουργική Κεφαλής και Τραχήλου, την Ακοολογία, την Παιδοακοολογία, την Φωνιατρική και κάθε άρθρο που κρίνε-ται ότι έχει σχέση με την ειδικότητα μας. Αναλυτικότερα γίνονται δεκτές μετά από κρίση: επιστημονικές εργασίες (ανασκοπήσεις, πρωτότυπες εργασίες, ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, κλινικές ή εργαστηριακές μελέτες), ειδικά άρθρα (ιατρονομικά θέματα, θέ-ματα ψηφιακής τεχνολογίας και διαδικτύου), εκτεταμένες περι-λήψεις διδακτορικών διατριβών και ενημερωτικά άρθρα (νέα της εταιρείας, θέματα εκπαίδευσης, θέματα δεοντολογίας, βήμα των ειδικευομένων, προσεχή συνέδρια, περιλήψεις από ξενό-γλωσσες δημοσιεύσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, επιστολές).

Οι εργασίες προς κρίση υποβάλλονται σε ψηφιακή μορφή από πρόγραμμα κειμενογράφου (Word της Microsoft), σε CD που αποστέλλεται στη διεύθυνση της Εταιρείας ή ως συνημμένα αρ-χεία σε E-mail που αποστέλλεται στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις: gvel@med.uoc.gr υπόψη Καθηγητή κ. Γ. Βελεγράκη ή triaridi@med.auth.gr υπόψη Λέκτορα κ. Σ. Τριαρίδη. Μαζί με την εργασία υποβάλλονται σε ψηφιακή μορφή i) συνοδευτική επιστολή, στην οποία δηλώνεται υπεύθυνα ότι η εργασία δεν έχει δημοσιευθεί σε άλλο ελληνικό ή ξένο περιο-δικό και ότι όλοι οι συγγραφείς συμφωνούν για τη δημοσίευση της και ii) ξεχωριστό αρχείο για κάθε εικόνα σε ψηφιακή μορφή με ανά-λυση τουλάχιστον 300 dpi.

Το κείμενο της εργασίας πρέπει να είναι γραμμένο με γραμ-ματοσειρά Times New Roman ή Arial σε μέγεθος χαρακτήρων 10-12 pt, σε διπλό διάστημα, με περιθώρια 2.5 cm, με αρίθμηση των σελίδων και να περιλαμβάνει: σελίδα τίτλου, αυτοτελή δομη-μένη περίληψη στα ελληνικά και στα αγγλικά (summary), εισα-γωγή, υλικό και μέθοδο, αποτελέσματα, συζήτηση, συμπεράσμα-τα, βιβλιογραφία, πίνακες και υπότιτλους εικόνων και πινάκων. Η γλώσσα του κειμένου πρέπει να είναι η απλή νεοελληνική σε μονοτονικό σύστημα και να υπάρχει, κατά το δυνατόν, γλωσσική ομοιογένεια. Οι συντμήσεις θα πρέπει να περιορίζονται στο ελά-χιστο και να επεξηγούνται την πρώτη φορά που εμφανίζονται στο κείμενο. Αναλυτικά το κάθε τμήμα του κειμένου περιλαμβάνει:

Σελίδα τίτλου: περιλαμβάνει τον τίτλο της εργασίας (σύντομος, περιεκτικός, χωρίς συντομογραφίες), τα ονόματα των συγγραφέ-ων στην ονομαστική, την κλινική/ές και το Ίδρυμα/τα απ’ όπου προέρχεται η εργασία, την επιστημονική εκδήλωση όπου ανακοι-νώθηκε μέρος ή όλη η εργασία, ενδεχόμενες πηγές που ενίσχυ-σαν οικονομικά και βοήθησαν στην πραγματοποίηση της εργασί-ας καθώς και το όνομα και τη διεύθυνση του υπεύθυνου για την επικοινωνία συγγραφέα.

Ελληνική Περίληψη: 150-200 λέξεις για ανασκοπήσεις και πρωτότυπες εργασίες, μέχρι 100 λέξεις για ενδιαφέρουσες πε-ριπτώσεις, όπου αναφέρονται τα κύρια σημεία του άρθρου και πρέπει να είναι νοηματικά αυτοτελής και δομημένη σε διακριτά μέρη: πρωτότυπες εργασίες (σκοπός, υλικό - μέθοδος, κυριότε-

ρα αποτελέσματα, σημαντικότερα συμπεράσματα), ενδιαφέρου-σες περιπτώσεις (σκοπός, αναφορά περιστατικού, συμπέρασμα). Περιλαμβάνει 3-7 λέξεις κλειδιά.

Αγγλική Περίληψη: μέχρι 200 λέξεις, όπου αναφέρονται τα κύ-ρια σημεία του άρθρου και πρέπει να είναι νοηματικά αυτοτελής και δομημένη σε διακριτά μέρη. Περιλαμβάνει τον αγγλικό τίτλο της εργασίας, τα ονόματα των συγγραφέων και 3-7 λέξεις κλειδιά (key words) στην αγγλική γλώσσα, σύμφωνα με την βάση δεδο-μένων MeSH της U.S. National Library of Medicine http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?db=mesh.

Εισαγωγή: αναφέρει τον σκοπό και την αναγκαιότητα της εργα-σίας και τη θεωρητική τεκμηρίωση της ερευνητικής υπόθεσης μέσω βραχείας ανασκόπησης της βιβλιογραφίας. Γράφεται σε ενεστώτα χρόνο και δεν αναφέρεται σε αποτελέσματα ή συμπε-ράσματα.

Υλικό - Μέθοδος: περιγράφεται το υλικό και η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε (πληθυσμός στόχος, δειγματοληψία και μέγε-θος δείγματος, κριτήρια επιλογής και αποκλεισμού, ερευνητικό πρωτόκολλο, ερευνητικά εργαλεία, στατιστική ανάλυση και δια-στήματα αξιοπιστίας).

Αποτελέσματα: αναφέρονται αναλυτικά τα αποτελέσματα και η στατιστική τους επεξεργασία. Παρουσιάζονται σε παρελθόντα χρόνο, με λογική σειρά και μπορούν να δίδονται με πίνακες (τα ίδια στοιχεία δεν πρέπει να επαναλαμβάνονται στο κείμενο), με σχεδιαγράμματα ή αναλυτικά στο κείμενο. Οι ενδιαφέρουσες πε-ριπτώσεις, αντί για Υλικό - Μέθοδο και Αποτελέσματα περιλαμ-βάνουν την Αναφορά του περιστατικού.

Συζήτηση: περιλαμβάνει την ερμηνεία και κριτική των αποτελε-σμάτων σε σχέση με τα βιβλιογραφικά δεδομένα, την αποδοχή ή απόρριψη της ερευνητικής υπόθεσης και τις κλινικές συνέ-πειες αυτής καθώς και προτάσεις για μελλοντική έρευνα. Δεν επαναλαμβάνονται όσα έχουν ήδη αναφερθεί στην εισαγωγή. Οι ενδιαφέρουσες περιπτώσεις περιλαμβάνουν βραχεία συζήτηση που είναι επικεντρωμένη στις ιδιαιτερότητες της αναφερόμενης κλινικής περίπτωσης και τις διαφορές και ομοιότητές της με ανάλογες από την διεθνή βιβλιογραφία. Στις ανασκοπήσεις δεν υπάρχουν τα παραπάνω διακριτά τμήματα αλλά το κείμενο χωρί-ζεται σε επί μέρους τμήματα με υποτίτλους, ανάλογα με το περι-εχόμενο του.

Βιβλιογραφία: σύμφωνα με το σύστημα Vancouver, οι παραπο-μπές εμφανίζονται στο κείμενο με αραβικούς αριθμούς υπό μορ-φή εκθέτη, με αύξοντα αριθμό σύμφωνα με τη σειρά εμφάνισης τους στο κείμενο. Στη βιβλιογραφία, η κάθε παραπομπή περιλαμ-βάνει τα επώνυμα των συγγραφέων, τα αρχικά των ονομάτων τους, τον τίτλο της εργασίας και το όνομα του περιοδικού (σύντμηση του τίτλου με βάση το Index Medicus), το έτος έκδοσης, τον τόμο και τις σελίδες. Μετά τα αρχικά των συγγραφέων δεν μπαίνουν τε-λείες και τα ονόματα τους χωρίζονται με κόμμα. Εφόσον οι συγ-γραφείς είναι περισσότεροι από έξι, αναγράφονται μόνον οι τρεις πρώτοι και στη συνέχεια μπαίνει η σύντμηση: και συν. ή et al. Η βιβλιογραφία να είναι κατά προτίμηση πρόσφατη και κατά το

ΟΔηΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑφΕΙΣ

7

δυνατόν περιορισμένη (τα ενημερωτικά άρθρα μέχρι 5 παραπο-μπές, οι ανασκοπήσεις και οι πρωτότυπες εργασίες 30-40 παρα-πομπές, οι ενδιαφέρουσες περιπτώσεις 10-15 παραπομπές).

Όταν η παραπομπή αφορά βιβλίο, περιλαμβάνει τα επώνυμα των συγγραφέων, τα αρχικά των ονομάτων τους, τον τίτλο του κε-φαλαίου, το επώνυμο και αρχικό του ονόματος του υπεύθυνου της έκδοσης, τον τίτλο του βιβλίου, τον τόπο έκδοσης, τον εκδοτικό οίκο, το έτος έκδοσης και τις σελίδες.

Παραδείγματα παραπομπής: Konstantinidis Ι, Muller A, Frasnelli J, et al. Post-infectious olfactory dysfunction exhibits a seasonal pattern. Rhinology 2006; 44: 135-139.Kanowitz SJ, Jacobs JB, Lebowitz RA. Chapter 28: Frontal sinus stenting. In: Kountakis S, Senior B, Draf W (eds). The frontal sinus. Springer, Berlin, 2005, 261-266.

Πίνακες: αριθμούνται με αραβικούς αριθμούς, με τη σειρά που εμφανίζονται στο κείμενο και περιλαμβάνουν στο κάτω μέρος τους σύντομο τίτλο και επεξήγηση των συντμήσεων και των συμ-βόλων. Δεν πρέπει να επαναλαμβάνουν πληροφορίες που υπάρ-χουν στο κείμενο.

Εικόνες: αριθμούνται με αραβικούς αριθμούς, με τη σειρά που εμφανίζονται στο κείμενο. Σε ξεχωριστή σελίδα υπάρχει για κάθε εικόνα υπότιτλος που παρέχει μια σύντομη και σαφή επεξήγη-ση. Σε περίπτωση που χρησιμοποιούνται βέλη πρέπει να δίδονται ανάλογες διευκρινήσεις στον υπότιτλο. Οι ιστολογικές εικόνες πρέπει να αναφέρουν την χρώση του παρασκευάσματος και την μεγέθυνση.

Συγγραφική ιδιότητα: Ο κάθε συγγραφέας πρέπει να έχει συμμε-τάσχει ουσιαστικά στην εργασία, ώστε να μπορεί να αναλάβει την ευθύνη του περιεχομένου της. Το περιοδικό διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει αιτιολόγηση της συγγραφικής ιδιότητας. Συνιστώνται 1-2 συγγραφείς για τις ανασκοπήσεις, μέχρι 7 για τις κλινικές μελέτες και μέχρι 5 για τις ενδιαφέρουσες περιπτώσεις.

Κρίση εργασιών: Τα άρθρα κρίνονται από επιτροπή κριτών, οι οποίοι μπορούν να κάνουν διορθώσεις, τροποποιήσεις ή και να τα απορρίψουν. Κατά τη διαδικασία της εκτύπωσης, απο-στέλλεται στους συγγραφείς δοκίμιο για έλεγχο τυπογραφι-κών λαθών. Οποιαδήποτε άλλη διόρθωση δεν γίνεται δεκτή στη φάση αυτή. Οι εργασίες που δημοσιεύονται στο περιοδικό, αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα και του πε-ριοδικού. Η αναδημοσίευση, μερική ή ολική, επιτρέπεται μό-νον ύστερα από έγγραφη άδεια της Συντακτικής Επιτροπής. Η δημοσίευση μιας εργασίας δεν συνεπάγεται αποδοχή των από-ψεων των συγγραφέων από πλευράς της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας, η οποία δεν ευθύνεται για το περιεχόμενο των δημοσιευμένων άρθρων.

8

Εθνική αναγνώριση για το περιοδικό μας

Το περιοδικό της πανελλήνιας ΩΡΛ εταιρείας μετά από ενέργειες του προηγούμενου διοικητικού συμβουλίου περιλαμβάνεται πλεον επίση-

μα στα περιοδικά της χωρας με εθνική αναγνώριση. Οι δημοσιευμένες εργασίες ιατρών στα περιοδικά αυτά αποτελούν κριτήριο αξιολόγη-

σης στις κρίσεις για την κατάληψη θέσεων στο εθνικό σύστημα υγείας.

9

10

Καταγραφή των ιστολογικών ευρημάτων μετά αμυγδαλεκτομή - αδενοειδεκτομή σε παιδιά και ενήλικες

την πενταετία 2003 - 2007: συσχέτιση με τα κλινικά δεδομένα.

ΜΑΡΙΑ ΑΥΓΕΡΗ1, ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ2, ΜΑΡΙΑ ΕΜΠΟΡΙΑΔΟΥ1, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΟΥ3

1 Β΄ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ, Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη2 Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη

3 Πανεπιστημιακή Ωτορινολαρυγγολογική Κλινική Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ, ΘεσσαλονίκηΥπεύθυνος αλληλογραφίας: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΟΥ - Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική, Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ

Τηλ:6932721545, e-mail: kmarkou@med.auth.gr

Τμήμα της παρούσας εργασίας έχει ανακοινωθεί στο: - 47ο Πανελλήνιο Παιδιατρικό Συνέδριο, 19 - 21 Ιουνίου 2009, Χανιά-Κρήτη

- 18ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νοσημάτων Θώρακος, 26 - 29 Νοεμβρίου 2009, Θεσσαλονίκη- Excellence in Paediatrics, 3 - 6 Δεκεμβρίου, Florence, Italy

Περίληψη

Εισαγωγή: Η αμυγδαλεκτομή και η αδενοειδεκτομή αποτελούν τις συχνότερες χειρουργικές επεμβάσεις στα παιδιά. Σκοπός της εργασίας είναι η καταγραφή των συνηθέστερων ιστολογικών ευρημάτων σε παιδιά και ενήλικες που υποβλήθηκαν σε αμυ-γδαλεκτομή και/ή αδενοειδεκτομή και η συσχέτιση των ευρημάτων με την κλινική τους εικόνα.

Υλικό και μέθοδος: Την πενταετία 2003-2007 εξετάστηκαν στο Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής του ΑΠΘ 149 δείγματα παρίσθμιων αμυγδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων. Από αυτά, 84 δείγματα ανήκαν σε παιδιά ηλικίας 1,5-14 χρόνων (μέσος όρος ηλικίας:6,4 έτη) και 65 σε «ενήλικες» ηλικίας 15-28 χρόνων (μέσος όρος ηλικίας:21 έτη). Μελετή-θηκαν δημογραφικές, κλινικές και ιστοπαθολογικές παράμετροι των ασθενών και συγκρίθηκαν με τα διεθνή δεδομένα.

Αποτελέσματα: Κατά την ιστοπαθολογική εξέταση ανευρέθηκε υπερπλασία του λεμφικού ιστού σε όλα σχεδόν τα δείγματα παρίσθμιων αμυγδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων. Επιπλέον, στα δείγματα των παιδιών ανιχνεύθηκαν στοιχεία μικτής φλεγμονής -οξείας και χρόνιας- σε ποσοστό 64,3% ενώ στους ενήλικες τα ιστοπαθολογικά ευρήματα συνηγορούσαν κυρίως υπέρ χρόνιας φλεγμονής (90,8%). Σε ποσοστό 13,1% των παιδιών και 21,5% των ενηλίκων η αμυγδαλεκτομή και/ή αδενοει-δεκτομή εκτελέστηκαν διότι από το ιστορικό και την κλινική εικόνα είχε τεθεί η υποψία κακοήθειας. Τελικά, η κακοήθεια επιβεβαιώθηκε σε 8 από τα 84 παιδιά (9,5%) και σε 6 από τους 65 ενήλικες (9,2%). Τέλος, σημειώθηκαν σημαντικές διαφορές όσον αφορά τον ιστολογικό τύπο του νεοπλάσματος ανάλογα με την ηλικία.

Συμπεράσματα: Η υπερπλασία του λεμφικού ιστού είναι το κύριο ιστοπαθολογικό εύρημα τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες που υποβλήθηκαν σε αμυγδαλεκτομή και/ή αδενοτομή. Στους ενήλικες φαίνεται να επικρατεί η χρόνια φλεγμονή ενώ στα παιδιά συνηθέστερη είναι η μικτού τύπου φλεγμονή (οξεία και χρόνια). Τα ποσοστά κακοήθειας διαπιστώνονται παρόμοια ανάμεσα στις δυο ηλικιακές ομάδες αλλά αναγνωρίζεται διαφορά ως προς τον τύπο του νεοπλάσματος. Πρέπει να σημειωθεί πως για όλους τους ασθενείς με ιστοπαθολογική διάγνωση νεοπλάσματος η υποψία είχε τεθεί προεγχειρητικά από το ιστορικό και την κλινική εικόνα.

Λέξεις κλειδιά: αδενοειδεκτομή, αμυγδαλεκτομή, ιστολογικά ευρήματα, ενηλικες, παιδιά.

ΕΠΙΣΤηΜΟΝΙΚΟ ΑΡΘΡΟ

ΕισαγωγήΤα παιδιά αρχίζουν να βιώνουν λοιμώξεις του ανώτερου ανα-

πνευστικού συστήματος ήδη από τη βρεφική ηλικία. Οι συνήθεις λόγοι προσέλευσης των παιδιών στον Παιδίατρο και τον Ωτορινο-λαρρυγγολόγο είναι οι συχνές λοιμώξεις (αμυγδαλίτιδα, ωτίτιδα, κ.ά.), οι αλλεργίες (π.χ. αλλεργική ρινίτιδα), η δυσχέρεια ρινικής αναπνοής με συνακόλουθα τη ρεγχώδη αναπνοή στον ύπνο, το αδενοειδές προσωπείο, κ.ά.1,2. Πέντε έως οκτώ επεισόδια λοίμω-ξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος το χρόνο θεωρού-νται γενικά αποδεκτός αριθμός για τα παιδιά. Η φαρυγγοαμυγδα-

λίτιδα συνοδεύει το 30 - 70% αυτών των επεισοδίων. Το ποσοστό των παιδιών που πάσχουν από το Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοι-ας-Υπόπνοιας στον Ύπνο (Obstructive Sleep Apnea Syndrome-OSAS) υπολογίζεται3-6 σε 0,7 - 3%. Συνεπώς ένας μεγάλος αριθ-μός παιδιών και νεαρών ενηλίκων επισκέπτονται τις παραπάνω ιατρικές ειδικότητες για νοσήματα που αφορούν το ανώτερο ανα-πνευστικό σύστημα και το λεμφικό ιστό της περιοχής.

Αν και οι παθήσεις των παρίσθμιων αμυγδαλών και των αδε-νοειδών εκβλαστήσεων αφορούν όλες τις ηλικίες, τα παιδιά φαί-νεται να είναι πιο επιρρεπή γεγονός που εξηγείται από το ανα-

Ωτορινολαρυγγολογία - Χειρουργική Κεφαλής & Τραχήλου: τεύχος 39, Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2010, σελίδες 10-15

11

πτυσσόμενο ακόμα ανοσολογικό τους σύστημα αλλά και από τις ιδιαίτερες ανατομικές τους σχέσεις. Ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία, ο λεμφικός ιστός των παρίσθμιων αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων φαίνεται να είναι δυσανάλογα μεγάλος προς τη διάμετρο των αεροφόρων οδών, οι οποίες αναπτύσσονται με βραδύτερο ρυθμό από ότι οι περιβάλλουσες ανατομικές δο-μές. Στην ηλικία αυτή η μάζα του λεμφικού ιστού των παρίσθμιων αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων αποτελεί το 200% της αντίστοιχης του ενήλικα και αυξάνεται περαιτέρω σε περιό-δους λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος 7.

Η υπερτροφία του λεμφικού ιστού του ρινοφάρυγγα αντιμετω-πίζεται αρχικά συντηρητικά και επί αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής, χειρουργικά 8,9. Η αμυγδαλεκτομή και/ή αδενοειδεκτο-μή, αν και επεμβάσεις ρουτίνας, συχνά αμφισβητήθηκαν λόγω της φυσικής πορείας της νόσου αλλά και των ασαφών ενδείξεων οι οποίες συγκεκριμενοποιήθηκαν και τυποποιήθηκαν μόνο τις τελευταίες δυο δεκαετίες 2,10. Πέρα από την αναγκαιότητα εκτέλε-σης της χειρουργικής επέμβασης, τελευταίως αμφισβητείται και η χρησιμότητα της ιστοπαθολογικής εξέτασης των αφαιρεθέντων αμυγδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η καταγραφή των συχνό-τερων ιστολογικών ευρημάτων στα παιδιά και τους ενήλικες που υποβλήθηκαν σε αμυγδαλεκτομή και/ή αδενοτομή καθώς και η συσχέτιση των παραπάνω ευρημάτων με την κλινική τους εικόνα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συχνότητα εμφάνισης κακοήθειας ή σπάνιων παθήσεων του φαρυγγικού λεμφικού ιστού.

Ασθενείς και μέθοδοιΤο υλικό της μελέτης αποτέλεσαν δείγματα παρίσθμιων αμυ-

γδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων που έφτασαν για ιστο-παθολογική εκτίμηση στο Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ-σαλονίκης κατά την πενταετία 2003 - 2007. Τα δείγματα προέρ-χονταν κυρίως από την Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική του Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ, αλλά και από Νοσοκομεία γειτονικών νομών καθώς και από Ιδιωτικές Κλινικές. Ανασκοπήθηκαν ο ιατρικός φάκελος των ασθενών (κλινικά ευρήματα-ατομικό ιστορικό) και η ιστολογική έκθεση του Εργαστηρίου.

Τελικά καταγράφηκαν 149 περιστατικά τα οποία για λόγους ανάλυσης και στατιστικής επεξεργασίας χωρίστηκαν σε δυο ομά-δες: α)την ομάδα 84 παιδιών ηλικίας 1-14 χρόνων με μέσο όρο ηλικίας κατά τη χειρουργική επέμβαση τα 6,4 (±3) έτη και β) την ομάδα 65 «ενηλίκων» ηλικίας 15-30 χρόνων με μέσο όρο ηλικίας τα 21 (±3,5) έτη. Και στις δυο ομάδες ήταν σαφής η επικράτηση του άρρενος φύλου με ποσοστά αρρένων 54,8% στην ομάδα των παιδιών και 58,5% στην ομάδα των «ενηλίκων».

Η ηλικιακή κατανομή των ασθενών που υποβλήθηκαν σε αμυ-γδαλεκτομή/αδενοειδεκτομή στις τρεις πρώτες δεκαετίες της ζωής παρουσιάζει τρικόρυφη κατανομή, με την πρώτη να παρα-τηρείται στην προσχολική ηλικία (3 - 6χρόνων), τη δεύτερη στην εφηβεία (15 - 16 χρόνων) και μια τρίτη στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας της ζωής. Η παρατήρηση αυτή υποστηρίζεται βιβλιο-γραφικά και στην παρούσα μελέτη βρίσκει εφαρμογή όπως φαί-νεται στο Γράφημα 1.

Οι ενδείξεις αμυγδαλεκτομής - αδενοειδεκτομής κατηγο-ριοποιήθηκαν σε 4 ομάδες: ασθενείς με συχνές λοιμώξεις (αμυγδαλίτιδες, ωτίτιδες, παραρρινοκολπίτιδες, κ.τ.λ.), ασθε-νείς με σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας-υπόπνοιας στον ύπνο (OSAS), ασθενείς που εμφάνιζαν τόσο συχνές λοιμώξεις όσο και αποφρακτικά φαινόμενα, και ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση με κάποια άλλη ένδειξη, π.χ. μόρφωμα εμφανές πάνω στις αμυγδαλές, ασυμμετρία στο μέγεθος των αμυγδαλών, υποκείμενο νόσημα (κακοήθεια, συστηματικό νόση-μα). Αναλυτική καταγραφή υπήρξε και για τα «ύποπτα» σημεία και συμπτώματα κακοήθειας έτσι όπως διαμορφώνονται σήμερα στις περισσότερες μελέτες 30 (ασυμμετρία των παρίσθμιων αμυ-γδαλών, ορατή βλάβη ή ψηλαφητή σκληρία, επιχώριος λεμφα-δενίτιδα, συστηματικές εκδηλώσεις - πυρέτιο, απώλεια βάρους, αδυναμία, κ.τ.λ.).

Η ιστοπαθολογική μελέτη εστιάσθηκε κυρίως στην αναζήτηση των παρακάτω ευρημάτων: α) την ύπαρξη ή όχι λεμφοζιδιακής υπερπλασίας β) την παρουσία στοιχείων χρόνιας μόνο φλεγμονής ή συνδυα-σμού οξείας και χρόνιας φλεγμονής γ) την ανεύρεση μικροοργανισμών δ) την παρουσία κακοήθειας ή άλλων ιστοπαθολογικών αλλοιώ-σεων.

Αποτελέσματα

Είδος επέμβασηςΣε 42 από τα 84 παιδιά (50%) πραγματοποιήθηκε μεμονωμένη

αμυγδαλεκτομή , σε 20 από τα 84 (23,8%) μεμονωμένη αδενο-ειδεκτομή , ενώ στα υπόλοιπα 22 παιδιά (26,2%) συνδυασμένη αμυγδαλεκτομή και αδενοειδεκτομή. Όσον αφορά τους ενήλικες, οι 50 από τους 65 (76,9%) υποβλήθηκαν σε μεμονωμένη αμυ-γδαλεκτομή, οι 12 από τους 65 (18,5%) σε μεμονωμένη αδενοει-δεκτομή, ενώ στους 3 εναπομείναντες (4,6%) αφαιρέθηκαν χει-ρουργικά τόσο οι παρίσθμιες αμυγδαλές όσο και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις.

Ενδείξεις αμυγδαλεκτομής και / ή αδενοειδεκτομής Σε 60 από τα 84 παιδιά (71,4%) η ένδειξη για την χειρουργική

επέμβαση ήταν η καταγραφή συχνών λοιμώξεων κατά τα προη-γούμενα έτη. Τα 58 από τα 84 παιδιά (69% επί του συνόλου των παιδιών) εμφάνιζαν OSAS, ενώ τα 36 από τα 84 (42,9% επί του συνόλου των παιδιών) συχνές λοιμώξεις με ταυτόχρονη συμπτω-ματολογία OSAS. Σε 11 από τα 84 παιδιά (13,1% επί του συνόλου των παιδιών) η ένδειξη για επέμβαση ήταν η εμφάνιση άλλης συ-

Η υπερτροφία του λεμφικού ιστού του ρινοφάρυγγα αντιμετωπίζεται αρχικά συντηρητικά και επί

αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής, χειρουργικά 8,9. Η αμυγδαλεκτομή και/ή αδενοειδεκτομή,

αν και επεμβάσεις ρουτίνας, συχνά αμφισβητήθηκαν λόγω της φυσικής πορείας της νόσου αλλά και των ασαφών ενδείξεων

οι οποίες συγκεκριμενοποιήθηκαν και τυποποιήθηκαν μόνο τις τελευταίες δυο

δεκαετίες 2,10. Πέρα από την αναγκαιότητα εκτέλεσης της χειρουργικής επέμβασης,

τελευταίως αμφισβητείται και η χρησιμότητα της ιστοπαθολογικής εξέτασης των αφαιρεθέντων

αμυγδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων.

12

μπτωματολογίας. Στην τελευταία αυτή ομάδα η αμυγδαλεκτομή και/ή αδενοειδεκτομή θεωρήθηκαν επιβεβλημένες, καθώς από το ιστορικό και την κλινική εικόνα είχε τεθεί η υπόνοια κακοή-θους εξεργασίας.

Στην ομάδα των ενηλίκων οι 53 από τους 65 (81,5% επί του συ-νόλου των ενηλίκων) υποβλήθηκαν σε αμυγδαλεκτομή και/ή αδε-νοειδεκτομή εξαιτίας συχνών λοιμώξεων, οι 20 (30,8% επί του συνόλου των ενηλίκων) λόγω OSAS, ενώ σε 9 από τους 65 ενήλι-κες (13,8%) που χειρουργήθηκαν συνυπήρχαν και οι δυο από τις παραπάνω ενδείξεις. Το ποσοστό των ενηλίκων ασθενών στους οποίους συνυπήρχαν συχνές φλεγμονές και OSAS (13,8%) είναι σαφώς μικρότερο από το αντίστοιχο ποσοστό στα παιδιά (42,9%). Αντίθετα, περισσότεροι αναλογικά ήταν οι ενήλικες (9 από τους 65, ποσοστό 21,5%) που χειρουργήθηκαν για κάποια άλλη ένδει-ξη (πλην φλεγμονής ή OSAS) σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό των παιδιών (13,1%). Όπως και στα παιδιά, στην τελευταία αυτή υποομάδα των ενηλίκων προέκυπταν ύποπτα σημεία και συμπτώ-ματα κακοήθειας και για το λόγο αυτό ήταν επιβεβλημένες τόσο η χειρουργική εξαίρεση των παρισθμίων αμυγδαλών και/ή των αδενοειδών εκβλαστήσεων όσο και η ιστολογική εκτίμησή τους. Ιστολογικά ευρήματα

Υπερπλασία του λεμφικού ιστού (λεμφοζιδιακή υπερπλασία) διαπιστώθηκε στο σύνολο σχεδόν των παρασκευασμάτων τόσο των παιδιών (95,2%) όσο και των ενηλίκων (98,5%).

Σε 54 από τα 84 παιδιά ανευρέθηκε η συνύπαρξη στοιχείων οξείας και χρόνιας φλεγμονής (ποσοστό 64,3% επί του συνόλου των χειρουργικών παρασκευασμάτων των παιδιών). Ευρήματα μόνο χρόνιας φλεγμονής βρέθηκαν σε 26 από τα 84 παιδιά (ποσο-στό 31% επί του συνόλου των παιδιών). Αντίστροφα, στην ομάδα των ενηλίκων οι 59 από τους 65 εμφάνιζαν ευρήματα μόνο χρό-νιας φλεγμονής (ποσοστό 90,8% επί του συνόλου των ενηλίκων). Συνδυασμός οξείας και χρόνιας φλεγμονής βρέθηκε στο 6,2% (4 από τους 65 ενήλικες) των παρασκευασμάτων των ενηλίκων.

Μύκητες (ακτινομύκητες) ανευρέθηκαν σε 2 μόνο παιδιά ( 2,4%) και σε κανένα δείγμα «ενηλίκων».

Υποψία κακοήθους εξεργασίας είχε τεθεί αρχικά σε 11 από τα 84 παιδιά (13,1%) και σε 9 από τους 65 ενήλικες (21,5%). Τελι-κά η παρουσία κακοήθειας επιβεβαιώθηκε ιστολογικά σε 8 από τα 84 παιδιά (9,5%) και σε 6 από τους 65 ενήλικες (9,3%) αντί-στοιχα. Από τα 8 παιδιά (7 αγόρια και 1 κορίτσι), σε 3 η τελική διάγνωση ήταν ραβδομυοσάρκωμα, σε 3 non-Hodgkin λέμφωμα (εκ των οποίων το ένα ήταν λέμφωμα Burkitt), σε ένα οξεία μυ-ελογενής λευχαιμία και σε ένα τελευταίο ιστιοκυττάρωση. Από τους 6 ενήλικες (4 άνδρες και 2 γυναίκες), σε 2 διαπιστώθηκε λέμφωμα τύπου Hodgkin, ενώ στους υπόλοιπους 4 διαπιστώθη-κε αντίστοιχα λέμφωμα Burkitt, Χρόνια Λεμφογενής Λευχαιμία, ραβδομυοσάρκωμα και διηθητικό καρκίνωμα από πλακώδες επι-θήλιο (Πίνακας 1).

Σε όλα τα περιστατικά με ιστολογική τεκμηρίωση κακοήθειας, η υπόνοια είχε τεθεί προεγχειρητικά, μια και είχαν καταγραφεί ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω σημεία τα οποία θεωρούνται υψηλού κινδύνου όσο αφορά την ύπαρξη κακοήθειας: ασυμμετρία των αμυγδαλών, ορατή βλάβη, ψηλαφητή σκληρία αμυγδαλών, επιχώριος λεμφαδενίτιδα, παρουσία συστηματικών εκδηλώσεων ή ιστορικό προηγηθείσης κακοήθειας (Πίνακας 2).

ΣυζήτησηΟι παθήσεις των παρίσθμιων αμυγδαλών και των αδενοειδών

εκβλαστήσεων είναι κοινές, ιδιαίτερα στα παιδιά, και πολύ συχνά ο ιατρός θα κληθεί να απαντήσει σε ερωτήσεις συναδέλφων αλλά και γονέων, όπως: «είναι αναγκαία η χειρουργική αφαίρεση των

αμυγδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων;», «αν ναι, ποια είναι η κατάλληλη ηλικία;», «χρειάζεται να αφαιρεθούν τόσο οι αμυ-γδαλές όσο και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις ή μόνο ένα από τα δυο;», «είναι αναγκαία η ιστοπαθολογική εξέταση των χειρουργι-κών παρασκευασμάτων;» κ.ά.. Αν και η απόφαση εξατομικεύεται για κάθε ασθενή, είναι αναγκαίο τόσο οι Παιδίατροι όσο και οι Ωτορινολαρυγγολόγοι να γνωρίζουν βασικά επιδημιολογικά στοι-χεία και διεθνείς τάσεις για τις συχνές αυτές χειρουργικές επεμ-βάσεις στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες.

ηλικία και φύλοΗ συχνότητα αμυγδαλεκτομής και/ή αδενεοειδεκτομής ακο-

λουθεί πολυμορφικό πρότυπο κατανομής, με την πρώτη και με-γαλύτερη κορυφή να παρατηρείται στην προσχολική ηλικία (3-6 χρονών), μια δεύτερη στην εφηβεία (15-16 χρονών) και μια τρίτη στις ηλικίες μετά τα 20 χρόνια, παρατήρηση που βρίσκεται σε συμφωνία με τη διεθνή βιβλιογραφία 10-13 (Γράφημα 1). Οι άρρε-νες φαίνεται να υποβάλλονται συχνότερα στις επεμβάσεις αυτές ανεξαρτήτως ηλικίας 1,2.

Ενδείξεις αμυγδαλεκτομής-αδενοειδεκτομήςΑν και υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις αμυγδαλεκτομής

- αδενενοειδεκτομής 1,2,14 όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί στις ημέρες μας και έχουν προταθεί από επίσημους φορείς υγείας (American Academy of Otolaryngology and Head and Neck Surgery, Children΄s Hospital of Pittsburgh), η τελική απόφαση εξατομικεύεται για κάθε ασθενή.

Στην παρούσα εργασία η κύρια κλινική συμπτωματολογία με την οποία τα παιδιά οδηγήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση ήταν οι συχνές λοιμώξεις (71,4% επί του συνόλου των παιδιών) και τα αποφρακτικά φαινόμενα (69% επί του συνόλου των παιδιών). Σε μικρή ηλικία τα παιδιά βιώνουν αναλογικά περισσότερες λοι-μώξεις του αναπνευστικού συστήματος λόγω της ανεπαρκούς ακόμη ωρίμανσης του ανοσοποιητικού τους συστήματος και της ταυτόχρονης έναρξης σχολικών δραστηριοτήτων (συγχρωτισμός πολλών ατόμων) 15,24. Στην ομάδα των ενηλίκων, η κύρια κλινι-κή ένδειξη χειρουργικής επέμβασης ήταν οι συχνές λοιμώξεις (81,5% επί του συνόλου των ενηλίκων), ενώ το ποσοστό εμφάνι-σης αποφρακτικών φαινομένων ήταν σαφώς μικρότερο σε σχέση με τα παιδιά (30,3% έναντι 69%). Τα παραπάνω συμπεράσματα συμφωνούν με τη βιβλιογραφία 8,16-20.

Επίσης υψηλότερο στους ενήλικες σε σχέση με τα παιδιά εί-ναι και το ποσοστό για το οποίο διενεργείται η επέμβαση εξαι-

Οι παθήσεις των παρίσθμιων αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων είναι κοινές,

ιδιαίτερα στα παιδιά, και πολύ συχνά ο ιατρός θα κληθεί να απαντήσει σε ερωτήσεις συναδέλφων

αλλά και γονέων, όπως: «είναι αναγκαία η χειρουργική αφαίρεση των αμυγδαλών και

αδενοειδών εκβλαστήσεων;», «αν ναι, ποια είναι η κατάλληλη ηλικία;», «χρειάζεται να αφαιρεθούν

τόσο οι αμυγδαλές όσο και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις ή μόνο ένα από τα δυο;»,

«είναι αναγκαία η ιστοπαθολογική εξέταση των χειρουργικών παρασκευασμάτων;» κ.ά..

13

τίας υπόνοιας νεοπλασίας (21,5% έναντι 13,1%). Η πιθανότητα εμφάνισης κακοήθειας αυξάνει με την πάροδο του χρόνου ενώ διαφοροποιούνται όχι μόνο τα ποσοστά αλλά και ο τύπος της νεο-πλασίας ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς 7,21,30.

Ιστολογικά ευρήματαΚατά τη μικροσκοπική εξέταση των χειρουργικών παρασκευ-

ασμάτων, το προεξάρχον εύρημα ήταν η λεμφοζιδιακή υπερπλα-σία, τόσο στα παιδιά (95,2%) όσο και στους ενήλικες (98,5%), κάτι που δικαιολογείται από το χρόνιο ερεθισμό του λεμφικού ιστού 23-25,27,29.

Στα παιδιά ανευρέθηκαν στοιχεία κυρίως μικτής φλεγμο-νής (οξείας και χρόνιας, σε ποσοστό 64,3% επί του συνόλου των παιδιών) και λιγότερο αμιγώς χρόνιας φλεγμονής. Μάλι-

στα η χρόνια φλεγμονή διαπιστώθηκε κυρίως στα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά. Τα παραπάνω ευρήματα είναι συμβατά με τα αναγραφόμενα στη βιβλιογραφία 7,21-27. Το κύριο ιστοπαθολο-γικό εύρημα του λεμφικού ιστού του ρινοφάρυγγα στα παιδιά που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση με τις συνήθεις ενδείξεις είναι πολυάριθμα λεμφοζίδια με υπερπλαστικά βλα-στικά κέντρα. Συνοδά ευρήματα είναι συνήθως στοιχεία οξεί-ας φλεγμονής (διήθηση με πολυμορφοπύρηνα λευκοκύττα-ρα, μικροαποστημάτια, κ.ά.) και λιγότερο χρόνιας φλεγμονής. Σε ορισμένα παρασκευάσματα είναι επίσης δυνατό να ανευρίσκο-νται κυτταρικά ράκη και υπολείμματα τροφών.

Στην ομάδα των ενηλίκων βρέθηκαν στοιχεία κυρίως χρόνιας φλεγμονώδους εξεργασίας. Στην παρατήρηση αυτή στηρίζονται πολλοί ερευνητές οι οποίοι διατυπώνουν την άποψη πως η υπερ-

Πίνακας 1Ποσοστά και είδος κακοήθειας

στους ασθενείς της έρευνας

Παιδιά ΕνήλικεςNon-HodgkinΛέμφωμα 3 1Hodgkin λέμφωμα 0 2Ραβδομυοσάρκωμα 3 1ΟΜΛ 1 0ΧΛΛ 0 1Ιστιοκυττάρωση 1 0Εκ πλακωδών κυττάρων 0 1Σύνολο 8/84 6/65 (9,5%) (9,2%)

Πίνακας 2Παράγοντες κινδύνου από το προεγχειρητικό ιστορικό σε περιπτώσεις

με ιστολογικά θετική διάγνωση κακοήθειας.

Ασυμμετρία αμυγδαλών Ορατήβλάβη ή ψηλαφητή Επιχώριος λεμφαδενίτιδα Συστηματικές εκδηλώσεις Ιστορικό κακοήθειας σκληρία αμυγδαλών Παιδιά

Ασθενής 1 + + + +Ασθενής 2 + + + Ασθενής 3 + + + Ασθενής 4 + + + Ασθενής 5 + + +Ασθενής 6 + + Ασθενής 7 + + + Ασθενής 8 + +

Ενήλικες

Ασθενής 1 + + +Ασθενής 2 + + + Ασθενής 3 + + + + +Ασθενής 4 + + Ασθενής 5 + + Ασθενής 6 + + +

Γράφημα 1. Ηλικιακή κατανομή των 149 ασθενών που υποβλήθηκαν σε αμυγδαλεκτομή και / ή αδενοειδεκτομή.

0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00

Mean = 12,7913Std. Dev. = 7,91369

N = 149

30

25

20

15

10

5

0

Freq

uenc

y

Age

14

τροφία των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων είναι μια εξελισσόμενη δι-αδικασία που έχει την αφετηρία της στην παιδική ηλικία και συνεχίζεται στην εφη-βεία και την ενήλικο ζωή 19.

Μύκητες (ακτινομύκητες) ανευρέθηκαν σε δυο μόνο παιδιά και σε κανένα δείγμα ενήλικα. Διεθνώς, το ποσοστό ανεύρεσης ακτινομυκήτων σε χειρουργικά παρασκευ-άσματα αμυγδαλών κυμαίνεται 26 από 6,7 έως 30%. Το ποσοστό αυτό αναφέρεται στο γενικό πληθυσμό που υποβάλλεται σε αμυ-γδαλεκτομή ανεξάρτητα από την ηλικία των ασθενών. Η παρούσα έρευνα παρουσιάζει το μειονέκτημα του μικρού στατιστικού δείγματος για τον καθορισμό του αντικειμε-νικού ποσοστού ανεύρεσης ακτινομυκήτων στους αμυγδαλεκτομηθέντες ασθενείς.

Κακοήθεια ανευρέθηκε σε 8 από τα 84 παιδιά. Οι πιο συνηθισμένοι κακοήθεις όγκοι που εμφανίζονται στην περιοχή του ρινοφάρυγγα στον παιδιατρικό πληθυσμό είναι τα λεμφώματα και το ραβδομυοσάρ-κωμα 23. Πάντως η εμφάνιση κακοήθειας σ΄ αυτή την περιοχή είναι εξαιρετικά σπάνια, και συνήθως έχει τεθεί η υποψία κλινικά πολύ πριν το παθολογοανατομικό πόρι-σμα, όπως και στις δικές μας περιπτώσεις ασθενών. Το ποσοστό ιστολογικής ανεύρε-σης μη αναμενόμενης κλινικά κακοήθειας στις αμυγδαλές και τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις στα παιδιά αναφέρεται διεθνώς ότι είναι λιγότερο από 1%. Για τον λόγο αυτό πολλοί ερευνητές προτείνουν την κατάργηση της παθολογοανατο-μικής μελέτης των χειρουργικών παρασκευασμάτων στα παιδιά, όταν δεν υπάρχουν κλινικές ενδείξεις κακοήθειας 27,28. Οι Beaty και συν. συνόψισαν την κλινική συμπτωματολογία για πιθανή εμ-φάνιση κακοήθειας στις αμυγδαλές 30 όπως φαίνεται στον Πίνακα 2. Στη δική μας εργασία όλοι οι ασθενείς με ιστολογική διάγνωση νεοπλασίας είχαν τουλάχιστον έναν από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καμία περίπτωση μη αναμενόμενης διάγνωσης καρκίνου.

Στους ενήλικες κακοήθεια ανιχνεύτηκε σε ποσοστό 9,2%, πα-ρόμοιο με αυτό των παιδιών (Πίνακας 1). Η συχνότητα εμφάνισης κακοήθειας στο λεμφικό ιστό του ρινοφάρυγγα στους ενήλικες κυμαίνεται γενικά σε λίγο υψηλότερα ποσοστά από αυτά των παι-διών ενώ παρατηρείται διαφοροποίηση όσον αφορά το είδος του νεοπλάσματος 19,23,30. Τα λεμφώματα εξακολουθούν να κατέχουν υψηλή θέση από πλευράς συχνότητας αλλά ιδιαίτερα συχνοί είναι και οι όγκοι από πλακώδες επιθήλιο. Πάντως, και στην ομάδα των ενηλίκων, η υποψία κακοήθειας είχε τεθεί ήδη από το ιστο-ρικό και την κλινική εικόνα και το αποτέλεσμα της ιστολογικής εξέτασης δεν αποτέλεσε έκπληξη.

Το ποσοστό κακοήθων νεοπλασμάτων στο δείγμα των ενήλι-κων ασθενών μας δεν είναι αντιπροσωπευτικό, όπως και στην πε-ρίπτωση των παιδιών, καθώς σε όλους τους ύποπτους για κακο-ήθεια ασθενείς είχε τεθεί η υποψία ήδη από το ιστορικό και την κλινική εικόνα και συνεπώς η παθολογοανατομική εξέταση ήταν επιβεβλημένη. Όπως προαναφέρθηκε, όλοι οι ασθενείς με τελι-κή διάγνωση καρκίνου στην παρούσα εργασία είχαν το λιγότερο ένα παράγοντα κινδύνου για νεοπλασία. Επιπλέον, δεν φτάνουν στο εργαστήριο όλα τα παρασκευάσματα των αμυγδαλεκτομών

και των αδενοειδεκτομών, καθώς αρκετοί ιατροί επιλέγουν να αποστέλλουν για εξέ-ταση τα ύποπτα μόνο δείγματα 23-25,28,30.

ΣυμπεράσματαΗ αμυγδαλεκτομή με ή χωρίς αδενοειδ�