Ι. Β. ΣΤΑΛΙΝ

Η ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΚΑΙ Η ΤΑΚΤΙΚΗ

ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ

ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ

Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η τακτική των Ρώσων ΚοµµουνιστώνΗ Οκτωβριανή Επανάσταση και η τακτική των Ρώσων ΚοµµουνιστώνΗ Οκτωβριανή Επανάσταση και η τακτική των Ρώσων ΚοµµουνιστώνΗ Οκτωβριανή Επανάσταση και η τακτική των Ρώσων Κοµµουνιστών Πρόλογος στο βιβλίο «Στο δρόµο προς τον Οκτώβρη»

ΙΙΙΙ

Οι εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες της Οι εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες της Οι εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες της Οι εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες της ΟκτωβριανήΟκτωβριανήΟκτωβριανήΟκτωβριανής επας επας επας επανάστασηςνάστασηςνάστασηςνάστασης

Τρία περιστατικά εξωτερικής φύσης καθόρισαν εκείνη τη σχετική ευκολία µε την

οποία η προλεταριακή επανάσταση στη Ρωσία κατόρθωσε να σπάσει τις αλυσίδες του

ιµπεριαλισµού και να ανατρέψει έτσι την εξουσία της αστικής τάξης.

Πρώτα, είναι το περιστατικό ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση άρχισε την περίοδο της

απεγνωσµένης πάλης των δυο βασικών ιµπεριαλιστικών οµάδων, της αγγλογαλλικής και

της αυστρογερµανικής, όταν οι οµάδες αυτές, επειδή ήταν απασχοληµένες µ’ ένα

θανάσιµο αγώνα ανάµεσά τους, δεν είχαν ούτε τον καιρό ούτε τα µέσα να δώσουν

σοβαρή προσοχή στην πάλη ενάντια στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Το περιστατικό αυτό

είχε τεράστια σηµασία για την Οκτωβριανή Επανάσταση, γιατί της έδωσε τη δυνατότητα

να επωφεληθεί από τις σκληρές συγκρούσεις µέσα στον ιµπεριαλισµό για τη στερέωση

και την οργάνωση των δυνάµεών της.

∆εύτερο, είναι το περιστατικό ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση άρχισε στην πορεία του

ιµπεριαλιστικού πολέµου, όταν η ίδια η λογική των πραγµάτων είχε οδηγήσει τις

εργαζόµενες µάζες, που ήταν αποκαµωµένες απ’ τον πόλεµο και που διψούσαν για

ειρήνη, στην προλεταριακή επανάσταση, σαν τη µοναδική διέξοδο απ’ τον πόλεµο. Το

περιστατικό αυτό είχε σοβαρότατη σηµασία για την Οκτωβριανή Επανάσταση, γιατί της

έδωσε στο χέρι το ισχυρό όπλο της ειρήνης, γιατί τη διευκόλυνε να συνδέσει τη σοβιετική

ανατροπή µε το τελείωµα του µισητού πολέµου και γιατί, χάρη σ’ αυτό, της δηµιούργησε

µαζική συµπάθεια τόσο στη ∆ύση, ανάµεσα στους εργάτες, όσο και στην Ανατολή,

ανάµεσα στους καταπιεζόµενους λαούς.

Τρίτο, είναι η ύπαρξη ισχυρού εργατικού κινήµατος στην Ευρώπη και το γεγονός ότι

ωρίµασε η επαναστατική κρίση στη ∆ύση και στην Ανατολή, που δηµιουργήθηκε από τον

παρατεταµένο ιµπεριαλιστικό πόλεµο. Το περιστατικό αυτό είχε ανεχτίµητη σηµασία για

την επανάσταση στη Ρωσία, γιατί της εξασφάλισε πιστούς συµµάχους έξω απ’ τη Ρωσία,

στον αγώνα της µε τον παγκόσµιο ιµπεριαλισµό.

Εκτός όµως απ’ τα περιστατικά εξωτερικής φύσης, η Οκτωβριανή Επανάσταση είχε

και µια ολάκερη σειρά από εσωτερικές ευνοϊκές συνθήκες που διευκόλυναν τη νίκη της.

Σαν κυριότερες απ’ αυτές τις συνθήκες πρέπει να θεωρούµε τις παρακάτω:

Πρώτο: Η Οκτωβριανή Επανάσταση είχε την πιο δραστήρια υποστήριξη της τεράστιας

πλειοψηφίας της εργατικής τάξης της Ρωσίας.

∆εύτερο: Είχε την αναµφισβήτητη υποστήριξη της αγροτικής φτωχολογιάς και της

πλειοψηφίας των στρατιωτών, που διψούσαν για ειρήνη και γη.

Τρίτο: Είχε επικεφαλής, σαν καθοδηγητική δύναµη, ένα τέτοιο δοκιµασµένο κόµµα,

όπως το κόµµα των µπολσεβίκων, που ήταν ισχυρό, όχι µονάχα µε την πείρα και την

πειθαρχία του, που την επεξεργάστηκε χρόνια ολόκληρα, µα και µε τους τεράστιους

δεσµούς του µε τις εργαζόµενες µάζες.

Τέταρτο: Η Οκτωβριανή Επανάσταση είχε απέναντί της τέτοιους εχθρούς, που

µπορούσαν αν καταβληθούν σχετικά εύκολα, όπως η λίγο-πολύ αδύνατη ρούσικη αστική

τάξη, η ολότελα αποθαρρηµένη απ’ τις «εξεγέρσεις» των αγροτών τάξη των τσιφλικάδων

και τα κόµµατα των συµβιβασµών (τα κόµµατα των µενσεβίκων και των εσέρων) που

χρεοκόπησαν ολότελα στην πορεία του πολέµου.

Πέµπτο: Είχε στη διάθεσή της την τεράστια έκταση του νεαρού κράτους, όπου

µπορούσε να ελίσσεται ελεύθερα, να υποχωρεί όταν το απαιτούσαν οι συνθήκες, να

ξανασαίνει, να συγκεντρώνει δυνάµεις κ.ά.

Έκτο: Η Οκτωβριανή Επανάσταση µπορούσε να υπολογίζει στον αγώνα της ενάντια

στην αντεπανάσταση, στην ύπαρξη επαρκών ποσοτήτων από τρόφιµα, στην ύπαρξη

πηγών καύσιµης ύλης και πρώτων υλών µέσα στη χώρα.

Ο συνδυασµός αυτών των εξωτερικών και εσωτερικών γεγονότων δηµιούργησε εκείνη

την ιδιόµορφη κατάσταση που καθόρισε τη σχετική ευκολία της νίκης της Οκτωβριανής

Επανάστασης.

Αυτό δε σηµαίνει φυσικά ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση δεν είχε τα µειονεκτήµατά

της απ’ την άποψη των εξωτερικών και εσωτερικών συνθηκών. Τι δε στοιχίζει λ.χ. ένα

τέτοιο µειονέκτηµα, όπως το γεγονός ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση έµεινε µονάχη της

στον κόσµο, ότι απουσιάζει από κοντά της και από τη γειτονιά της µια άλλη σοβιετική

χώρα, που θα µπορούσε να στηριχθεί πάνω της; Χωρίς αµφιβολία η µελλοντική

επανάσταση λ.χ. στη Γερµανία, θα βρισκόταν από την άποψη αυτή σε ευνοϊκότερη θέση,

γιατί θα είχε στη γειτονιά της µια τόσο σοβαρή, λόγω της δύναµής της, σοβιετική χώρα,

σαν τη Σοβιετική µας Ένωση. ∆ε µιλώ καν για ένα τέτοιο µειονέκτηµα, όπως είναι η

έλλειψη µιας προλεταριακής πλειοψηφίας µέσα στη χώρα.

Τα µειονεκτήµατα όµως αυτά υπογραµµίζουν µονάχα την τεράστια σηµασία της

ιδιοµορφίας των εσωτερικών και εξωτερικών συνθηκών της Οκτωβριανής Επανάστασης,

που ανάφερα πιο πάνω.

Την ιδιοµορφία αυτή δεν πρέπει να την ξεχνούµε ούτε µια στιγµή. Πρέπει να τη

θυµόµαστε ιδιαίτερα όταν κάνουµε ανάλυση των γεγονότων στη Γερµανία, το φθινόπωρο

του 1923. Και πριν απ’ όλα πρέπει να τη θυµάται ο Τρότσκι, που κάνει χοντρικούς

παραλληλισµούς ανάµεσα στην Οκτωβριανή Επανάσταση και την επανάσταση της

Γερµανίας και που µαστιγώνει αλύπητα το γερµανικό Κοµµουνιστικό Κόµµα για τα

πραγµατικά και τα φανταστικά του λάθη.

«Για τη Ρωσία -λέει ο Λένιν- ήταν εύκολο ν’ αρχίσειν’ αρχίσειν’ αρχίσειν’ αρχίσει τη σοσιαλιστική επανάσταση µέσα στη

συγκεκριµένη, ιστορικά εξαιρετικά πρωτότυπη κατάσταση του 1917, ενώ θα της είναι πιο

δύσκολο απ’ όσο θα είναι στις ευρωπαϊκές χώρες να τη συνεχίσεισυνεχίσεισυνεχίσεισυνεχίσει και να την οδηγήσει ως το

τέλος. Ακόµα από τις αρχές του 1918 αναγκάστηκα να τονίσω αυτό το γεγονός, και η δίχρονη

κατοπινή πείρα επιβεβαίωσε πέρα για πέρα την ορθότητα αυτού του συλλογισµού. Τέτοιες

ιδιόµορφες συνθήκες όπως: 1) η δυνατότητα της σύνδεσης της σοβιετικής ανατροπής µε τον

τερµατισµό, χάρη σ’ αυτή την ανατροπή, του ιµπεριαλιστικού πολέµου, που εξάντλησε

αφάνταστα τους εργάτες και τους αγρότες, 2) η δυνατότητα να επωφεληθούµε, για ορισµένο

χρονικό διάστηµα, από τη θανάσιµη πάλη ανάµεσα στις δυο παγκόσµιες ισχυρές οµάδες των

ιµπεριαλιστών ληστών, που δε µπορούσαν να ενωθούν ενάντια στο σοβιετικό εχθρό, 3) η

δυνατότητα ν’ αντέξουµε στο σχετικά µακρόχρονο εµφύλιο πόλεµο, εν µέρει χάρη στην

απέραντη έκταση της χώρας και στα κακά µέσα συγκοινωνίας, 4) η ύπαρξη ενός τέτοιου

βαθιού αστικοδηµοκρατικού επαναστατικού κινήµατος στην αγροτιά, που έδωσε τη

δυνατότητα στο κόµµα του προλεταριάτου να υιοθετήσει τις επαναστατικές διεκδικήσεις του

κόµµατος των αγροτών (των εσέρων, που στην πλειοψηφία του ήταν ένα κόµµα πέρα για πέρα

εχθρικό προς το µπολσεβικισµό) και να τις πραγµατοποιήσει µονοµιάς, χάρη στην κατάκτηση

της πολιτικής εξουσίας απ’ το προλεταριάτο - τέτοιες ιδιόµορφες συνθήκες δεν υπάρχουν

τώρα στη δυτική Ευρώπη και η επανάληψη τέτοιων ή παρόµοιων συνθηκών δεν είναι πολύ

εύκολη. Να γιατί -εκτός από πολλές άλλες αιτίες- είναι δυσκολότερο απ’ όσο ήταν σε µας ν’ ν’ ν’ ν’

αρχίσειαρχίσειαρχίσειαρχίσει η σοσιαλιστική επανάσταση στη δυτική Ευρώπη». (Λένιν, Άπαντα, τοµ 25 σελ. 205).

ΙΙΙΙΙΙΙΙ

Για τις δυο ιδιοµορφίες της Για τις δυο ιδιοµορφίες της Για τις δυο ιδιοµορφίες της Για τις δυο ιδιοµορφίες της ΟκτωβριανήΟκτωβριανήΟκτωβριανήΟκτωβριανής ς ς ς Επανάστασης ή ο Επανάστασης ή ο Επανάστασης ή ο Επανάστασης ή ο ΟκτώβρηΟκτώβρηΟκτώβρηΟκτώβρης και η θεωρία της ς και η θεωρία της ς και η θεωρία της ς και η θεωρία της

διαρκούς επανάστασης του Τρότσκιδιαρκούς επανάστασης του Τρότσκιδιαρκούς επανάστασης του Τρότσκιδιαρκούς επανάστασης του Τρότσκι

Υπάρχουν δυο ιδιοµορφίες της Οκτωβριανής Επανάστασης, που η διασαφήνισή τους

είναι απαραίτητη πριν απ’ όλα, για να καταλάβουµε το εσωτερικό νόηµα και ην ιστορική

σηµασία της επανάστασης.

Ποιες είναι αυτές οι ιδιοµορφίες;

Είναι πρώτα, το γεγονός ότι η δικτατορία του προλεταριάτου γεννήθηκε στη χώρα

µας, σαν εξουσία που εµφανίστηκε πάνω στη βάση της συµµαχίας του προλεταριάτου και

των εργαζόµενων µαζών της αγροτιάς, µε την καθοδήγηση των τελευταίων απ’ το

προλεταριάτο. ∆εύτερο, το γεγονός ότι η δικτατορία του προλεταριάτου στερεώθηκε

στη χώρα µας, σαν αποτέλεσµα της νίκης του σοσιαλισµού σε µια καπιταλιστική λίγο

αναπτυγµένη χώρα και µε τη διατήρηση του καπιταλισµού στις άλλες, καπιταλιστικά

περισσότερο αναπτυγµένες χώρες. Αυτό δε σηµαίνει φυσικά ότι η Οκτωβριανή

Επανάσταση δεν είχε άλλες ιδιοµορφίες. Για µας όµως τώρα έχουν σηµασία ακριβώς

αυτές οι δυο ιδιοµορφίες, όχι µονάχα γιατί εκφράζουν ξεκάθαρα την ουσία της

Οκτωβριανής Επανάστασης, µα και γιατί ξεσκεπάζουν θαυµάσια την οπορτουνιστική

φύση της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης».

Ας εξετάσουµε σύντοµα αυτές τις ιδιοµορφίες.

Το ζήτηµα των εργαζοµένων µαζών της µικροαστικής τάξης, της πόλης και του

χωριού, το ζήτηµα της κατάκτησης αυτών των µαζών µε το µέρος του προλεταριάτου,

είναι ένα από τα σπουδαιότερα ζητήµατα της προλεταριακής επανάστασης. Η τύχη της

επανάστασης και η σταθερότητα της δικτατορίας του προλεταριάτου εξαρτιέται από το

γεγονός, ποιον θα υποστηρίξει στον αγώνα για την εξουσία ο εργαζόµενος λαός της

πόλης και του χωριού: την αστική τάξη ή το προλεταριάτο, και ποιανού εφεδρεία θα γίνει:

εφεδρεία της αστικής τάξης ή εφεδρεία του προλεταριάτου; Οι επαναστάσεις του 1848

και του 1871 στη Γαλλία χάθηκαν, κυρίως γιατί οι αγροτικές εφεδρείες βρέθηκαν µε το

µέρος της αστικής τάξης. Η Οκτωβριανή Επανάσταση νίκησε, γιατί κατόρθωσε ν’

αποσπάσει απ’ την αστική τάξη τις αγροτικές της εφεδρείες, γιατί κατόρθωσε να

κατακτήσει αυτές τις εφεδρείες µε το µέρος του προλεταριάτου, και γιατί το

προλεταριάτο βρέθηκε στην επανάσταση αυτή η µοναδική καθοδηγητική δύναµη των

εκατοµµυρίων µαζών του εργαζόµενου λαού της πόλης και του χωριού.

Όποιος δεν το κατάλαβε αυτό δε θα καταλάβει ούτε το χαρακτήρα της Οκτωβριανής

Επανάστασης, ούτε τη φύση της δικτατορίας του προλεταριάτου, ούτε την ιδιοµορφία

της εσωτερικής πολιτικής της προλεταριακής µας εξουσίας.

Η δικτατορία του προλεταριάτου δεν είναι µια απλή κυβερνητική κορυφή «µαστορικά

διαλεγµένη» απ’ το προσεκτικό χέρι του «έµπειρου στρατηλάτη» και «που στηρίζεται

λογικά» σ’ αυτά ή εκείνα τα στρώµατα του πληθυσµού. Η δικτατορία του προλεταριάτου

είναι η ταξική συµµαχία του προλεταριάτου και των εργαζόµενων µαζών της αγροτιάς,

για την ανατροπή του κεφαλαίου, για την οριστική νίκη του σοσιαλισµού, µε τον όρο ότι η

καθοδηγητική δύναµη αυτής της συµµαχίας θα είναι το προλεταριάτο.

Εδώ δεν πρόκειται λοιπόν για το αν υποτιµούµε «λιγάκι» ή για το αν υπερτιµούµε

«λιγάκι» τις επαναστατικές δυνατότητες του αγροτικού κινήµατος, όπως τους αρέσει

τώρα να εκφράζονται µερικοί διπλωµατικοί συνήγοροι της «διαρκούς επανάστασης».

Πρόκειται για τη φύση του καινούριου προλεταριακού κράτους, που εµφανίστηκε σαν

αποτέλεσµα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Πρόκειται για το χαρακτήρα της

προλεταριακής εξουσίας, για τις βάσεις της ίδιας της δικτατορίας του προλεταριάτου.

«Η δικτατορία του προλεταριάτου -λέει ο Λένιν- είναι ιδιαίτερη µορφή ταξικής συµµαχίας

ανάµεσα στο προλεταριάτο, την πρωτοπορία των εργαζοµένων, και στα πολυάριθµα µη

προλεταριακά στρώµατα των εργαζοµένων, και στα πολυάριθµα µη προλεταριακά στρώµατα

των εργαζοµένων (µικροαστική τάξη, µικροί νοικοκυραίοι, αγροτιά, διανοούµενοι κτλ) ή στην

πλειοψηφία τους, συµµαχίας ενάντια στο κεφάλαιο, συµµαχίας µε σκοπό την πλέρια ανατροπή

του κεφαλαίου, την πλέρια κατάπνιξη της αντίστασης της αστικής τάξης και κάθε απόπειρας

παλινόρθωσης από µέρους της, συµµαχίας µε σκοπό την οριστική δηµιουργία και στερέωση

του σοσιαλισµού». (Λένιν, Άπαντα, τοµ. 24. σελ 311).

Και παρακάτω:

«Να τι σηµαίνει δικτατορία του προλεταριάτου, αν µεταφράσουµε αυτή τη λατινική,

επιστηµονική ιστορικοφιλοσοφική έκφραση σε πιο απλή γλώσσα: µονάχα µια ορισµένη τάξη,

και µάλιστα οι εργάτες της πόλης και γενικά οι εργοστασιακοί και βιοµηχανικοί εργάτες, είναι

σε θέση να καθοδηγούν όλη τη µάζα των εργαζοµένων και των εκµεταλλευοµένων στον

αγώνα για την ανατροπή του ζυγού του κεφαλαίου και στην πορεία αυτής της ίδιας της

ανατροπής, στον αγώνα για τη διατήρηση και τη στερέωση της νίκης, στο έργο της

δηµιουργίας νέου, σοσιαλιστικού κοινωνικού συστήµατος, σ’ όλον τον αγώνα για την

ολοκληρωτική εξάλειψη των τάξεων». (Λένιν, Άπαντα, τοµ. 24, σελ 336).

Αυτή είναι η θεωρία της δικτατορίας του προλεταριάτου που δόθηκε από το Λένιν.

Μια απ’ τις ιδιοµορφίες της Οκτωβριανής Επανάστασης βρίσκεται στο γεγονός ότι η

επανάσταση αυτή αποτελεί την κλασική εφαρµογή της λενινιστικής θεωρίας της

δικτατορίας του προλεταριάτου.

Μερικοί σύντροφοι νοµίζουν ότι η θεωρία αυτή είναι καθαρά «ρούσικη» θεωρία, που

έχει σχέση µονάχα µε τη ρούσικη πραγµατικότητα. Αυτό δεν είναι σωστό. Αυτό δεν είναι

καθόλου σωστό. Ο Λένιν µιλώντας για τις εργαζόµενες µάζες των µη προλεταριακών

τάξεων, που καθοδηγούνται απ’ το προλεταριάτο, έχει υπόψη του όχι µονάχα τους

Ρώσους αγρότες, µα και τα εργαζόµενα στοιχεία των ακριανών περιοχών της Σοβιετικής

Ένωσης, που ως τελευταία ήταν αποικίες της Ρωσίας. Ο Λένιν επαναλάµβανε ακούραστα,

ότι χωρίς της συµµαχία µ’ αυτές τις αλλοεθνείς µάζες, το προλεταριάτο της Ρωσίας δε

µπορεί να νικήσει. Στα άρθρα του για το εθνικό ζήτηµα και στους λόγους του στα

συνέδρια της Κοµµουνιστικής ∆ιεθνούς, ο Λένιν έλεγε επανειληµµένα, ότι είναι αδύνατη

η νίκη της παγκόσµιας επανάστασης, χωρίς την επαναστατική συµµαχία, χωρίς τον

επαναστατικό συνασπισµό του προλεταριάτου των προηγµένων χωρών µε τους

καταπιεζόµενους λαούς των υποδουλωµένων αποικιών. Τι άλλο όµως είναι οι αποικίες, αν

όχι οι ίδιες οι καταπιεζόµενες εργαζόµενες µάζες και πριν απ’ όλα οι εργαζόµενες µάζες

της αγροτιάς; Ποιος δεν ξέρει ότι το ζήτηµα της απελευθέρωσης των αποικιών είναι στην στην στην στην

ουσία τουουσία τουουσία τουουσία του ζήτηµα της απελευθέρωσης των εργαζόµενων µαζών των µη προλεταριακών

τάξεων απ’ το ζυγό και την εκµετάλλευση του χρηµατιστικού κεφαλαίου;

Απ’ αυτό όµως βγαίνει ότι η λενινιστική θεωρία της δικτατορίας του προλεταριάτου,

δεν είναι καθαρά «ρούσικη» θεωρία µα θεωρία υποχρεωτική για όλες τις χώρες. Ο

µπολσεβικισµός δεν είναι µονάχα ρούσικο φαινόµενο. «Ο µπολσεβικισµός -λέει ο Λένιν-

είναι υπόδειγµαυπόδειγµαυπόδειγµαυπόδειγµα τακτικής για όλους τακτικής για όλους τακτικής για όλους τακτικής για όλους» (Λένιν, Άπαντα, τοµ. 23 σελ. 386).

Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της πρώτης ιδιοµορφίας της Οκτωβριανής

Επανάστασης.

Πως έχει το ζήτηµα µε τη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» του Τρότσκι, απ’ την

άποψη αυτής της ιδιοµορφίας της Οκτωβριανής Επανάστασης;

∆ε θα επεκταθούµε στη θέση του Τρότσκι το 1905, όταν «απλώς» είχε ξεχάσει την

αγροτιά σαν επαναστατική δύναµη, ρίχνοντας το σύνθηµα: «Εργατική κυβέρνηση, χωρίς

τον τσάρο», δηλαδή το σύνθηµα για επανάσταση χωρίς την αγροτιά. Ακόµα και ο Ράντεκ,

ο διπλωµατικός αυτός συνήγορος της «διαρκούς επανάστασης», αναγκάστηκε τώρα να

παραδεχτεί ότι η «διαρκής επανάσταση» του 1905 σήµαινε ένα «πήδηµα στον αέρα»,

µακριά απ’ την πραγµατικότητα. Τώρα, όπως φαίνεται, όλοι παραδέχονται πως δεν αξίζει

πια ν’ ασχολούνται µ’ αυτό το «πήδηµα στον αέρα».

∆εν θα επεκταθώ επίσης στη θέση του Τρότσκι στο διάστηµα του πολέµου, λ.χ., στη

θέση του του 1915, όταν στο άρθρο του «Ο αγώνας για την εξουσία», ξεκινώντας απ’ το

γεγονός ότι «ζούµε στην εποχή του ιµπεριαλισµού», ότι ο ιµπεριαλισµός «δεν

αντιπαραθέτει το αστικό έθνος στο παλιό καθεστώς, µα το προλεταριάτο στο αστικό

έθνος», έφτασε στο συµπέρασµα ότι πρέπει να µειωθεί ο επαναστατικός ρόλος της

αγροτιάς και ότι το σύνθηµα για την κατάσχεση της γης δεν έχει πια τη σηµασία που είχε

προηγούµενα. Είναι γνωστό ότι ο Λένιν, αναλύοντας το άρθρο αυτό του Τρότσκι, τον

κατηγόρησε τότε για «άρνηση» του «ρόλου της αγροτιάς», λέγοντας ότι «στην

πραγµατικότητα ο Τρότσκι βοηθά τους φιλελεύθερους εργατικούς πολιτικούς της

Ρωσίας, που µε την «άρνηση» του ρόλου της αγροτιάς εννοούν την απροθυµία τους να

ξεσηκώσουν τους αγρότες σε επανάσταση» (Λένιν, Άπαντα, τοµ 18 σελ. 318).

Ας περάσουµε καλύτερα στα πιο κατοπινά έργα του Τρότσκι πάνω σ’ αυτό το ζήτηµα,

στα έργα της περιόδου που η προλεταριακή δικτατορία είχε κατορθώσει πια να στερεωθεί

και όταν ο Τρότσκι είχε τη δυνατότητα να ελέγξει στην πράξη τη θεωρία του της

«διαρκούς επανάστασης» και να διορθώσει τα λάθη του. Ας πάρουµε τον «Πρόλογο» του

Τρότσκι στο βιβλίο «Το 1905», που γράφτηκε το 1922. Να τι λέει ο Τρότσκι στον πρόλογο

αυτόν για τη «διαρκή επανάσταση»:

«Ακριβώς στο χρονικό διάστηµα ανάµεσα στις 9 του Γενάρη και στην απεργία του

Οκτώβρη του 1905 διαµορφώθηκαν στο συγγραφέα εκείνες οι απόψεις για το χαρακτήρα της

επαναστατικής εξέλιξης της Ρωσίας, που πήραν την ονοµασία θεωρία της «διαρκούς

επανάστασης». Η παράξενη αυτή ονοµασία εξέφραζε τη σκέψη ότι η ρούσικη επανάσταση

που βρίσκεται µπροστά σε άµεσα αστικούς σκοπούς δε θα µπορέσει ωστόσο να σταµατήσει σ’

αυτούς. Η επανάσταση δε θα µπορέσει να λύσει αλλιώς τα άµεσα αστικά της καθήκοντα παρά

ανεβάζοντας στην εξουσία το προλεταριάτο. Το προλεταριάτο όµως που πήρε στα χέρια του

την εξουσία δε θα µπορέσει να περιοριστεί στα αστικά πλαίσια της επανάστασης. Αντίθετα,

για να εξασφαλίσει ίσα-ίσα τη νίκη της η προλεταριακή πρωτοπορία θα υποχρεωθεί, ακόµα απ’

τις πρώτες µέρες της κυριαρχίας της, να κάνει πολύ βαθιές επεµβάσεις, όχι µονάχα στη

φεουδαρχική, µα και στην αστική ιδιοκτησία. Στην πορεία αυτών των επεµβάσεων θα έρθει σε σε σε σε

εχθρικές συγκρούσειςεχθρικές συγκρούσειςεχθρικές συγκρούσειςεχθρικές συγκρούσεις όχι µονάχα µε όλες τις οµάδες της αστικής τάξης που το υποστήριξαν

στις πρώτες µέρες του επαναστατικού του αγώνα, µα και µε τις πλατιπλατιπλατιπλατιές µάζες της αγροτιάςές µάζες της αγροτιάςές µάζες της αγροτιάςές µάζες της αγροτιάς,

που µε τη βοήθειά τους ήρθε στην εξουσία. Οι αντιθέσεις που υπάρχουν στην κατάσταση της

εργατικής κυβέρνησης µιας καθυστερηµένης χώρας, που ο πληθυσµός της είναι αγροτικός

στην καταπληκτική του πλειοψηφία, µπορούν να βρουν τη λύση τους µονάχαµονάχαµονάχαµονάχα σε διεθνή

κλίµακα, στο στίβο της παγκόσµιας επανάστασης του προλεταριάτου».

Αυτά λέει ο Τρότσκι για τη «διαρκή επανάστασή» του.

Αρκεί να παραβάλουµε αυτό το τσιτάτο µε τα τσιτάτα απ’ τα έργα του Λένιν για τη

δικτατορία του προλεταριάτου, που αναφέραµε πιο πάνω, για να αντιληφθούµε όλο το

χάσµα που χωρίζει τη λενινιστική θεωρία για τη δικτατορία του προλεταριάτου απ’ τη

θεωρία του Τρότσκι για τη «διαρκή επανάσταση».

Ο Λένιν µιλά για τη συµµαχία συµµαχία συµµαχία συµµαχία του προλεταριάτου και των εργαζόµενων στρωµάτων

της αγροτιάς, σα βάση της δικτατορίας του προλεταριάτου. Κατά τον Τρότσκι όµως

δηµιουργούνται «εχθρικές συγκρούσειςεχθρικές συγκρούσειςεχθρικές συγκρούσειςεχθρικές συγκρούσεις» της «προλεταριακής πρωτοπορίας» µε τις

«πλατιές µάζες της αγροτιάς».

Ο Λένιν µιλά για την καθοδήγηση των εργαζοµένων και εκµεταλλευοµένων µαζών απ’

το προλεταριάτο. Κατά τον Τρότσκι όµως δηµιουργούνται «αντιθέσειςαντιθέσειςαντιθέσειςαντιθέσεις στην κατάσταση

της εργατικής κυβέρνησης µιας καθυστερηµένης χώρας, που ο πληθυσµός της είναι

αγροτικός στην καταπληκτική του πλειοψηφία».

Σύµφωνα µε το Λένιν, η επανάσταση αντλεί τις δυνάµεις της πριν απ’ όλα από τους

εργάτες και τους αγρότες της ίδιας της Ρωσίας. Κατά τον Τρότσκι όµως προκύπτει, ότι

οι απαραίτητες δυνάµεις µπορούν να αντληθούν µονάχα µονάχα µονάχα µονάχα «στο στίβο της παγκόσµιας

επανάστασης του προλεταριάτου».

Τι θα γίνει όµως αν τύχει κι έρθει µε καθυστέρηση η διεθνής επανάσταση; Μήπως

υπάρχει καµιά αχτίδα φωτός για την επανάστασή µας; Ο Τρότσκι δεν προσφέρει καµιά

αχτίδα φωτός, γιατί «οι αντιθέσεις που υπάρχουν στην κατάσταση της εργατικής

κυβέρνησης… µπορούν να βρουν τη λύση τους µονάχαµονάχαµονάχαµονάχα… στο στίβο της παγκόσµιας

επανάστασης του προλεταριάτου». Σύµφωνα µ’ αυτό το σχέδιο µένει για την επανάστασή

µας µονάχα µια προοπτική: να φυτοζωεί µέσα στις ίδιες της τις αντιθέσεις και να σαπίζει

επιτόπου περιµένοντας την παγκόσµια επανάσταση.

Τι είναι η δικτατορία του προλεταριάτου, σύµφωνα µε το Λένιν;

Η δικτατορία του προλεταριάτου είναι µια εξουσία που στηρίζεται στη συµµαχία του

προλεταριάτου και των εργαζόµενων µαζών της αγροτιάς, για την «πλέρια ανατροπή του

κεφαλαίου», για την «οριστική δηµιουργία και στερέωση του σοσιαλισµού».

Τι είναι η δικτατορία του προλεταριάτου σύµφωνα µε τον Τρότσκι;

Η δικτατορία του προλεταριάτου είναι µια εξουσία που έρχεται σε «εχθρικές

συγκρούσεις» µε τις «πλατιές µάζες της αγροτιάς» και που αναζητά τη λύση των

«αντιθέσεων» µονάχα στο «στίβο της παγκόσµιας επανάστασης του προλεταριάτου».

Σε τι διαφέρει αυτή η θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» από τη γνωστή θεωρία

του µενσεβικισµού, για την άρνηση της ιδέας της δικτατορίας του προλεταριάτου;

Στην ουσία σε τίποτα.

Είναι αδύνατο να υπάρχει εδώ καµιά αµφιβολία. Η «διαρκής επανάσταση» δεν είναι

απλή υποτίµηση των επαναστατικών δυνατοτήτων του αγροτικού κινήµατος. Η «διαρκής

επανάσταση» είναι µια τέτοια υποτίµηση του αγροτικού κινήµατος, που οδηγεί στην

άρνησηάρνησηάρνησηάρνηση της λενινιστικής θεωρίας της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Η «διαρκής επανάσταση» του Τρότσκι είναι παραλλαγή του µενσεβικισµού. Έτσι έχει

το ζήτηµα µε την πρώτη ιδιοµορφία της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της δεύτερης ιδιοµορφίας της

Οκτωβριανής Επανάστασης;

Ο Λένιν µελετώντας τον ιµπεριαλισµό, κυρίως στο διάστηµα του πολέµου, έφτασε

στο νόµο για τον ανισόµετρο, αλµατικό χαρακτήρα της οικονοµικής και πολιτικής

ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών. Σύµφωνα µ’ αυτόν το νόµο η ανάπτυξη των

επιχειρήσεων, των τραστ, των κλάδων της βιοµηχανίας και των ξεχωριστών χωρών δε

γίνεται ισόµετρα, µε καθιερωµένη σειρά, δε γίνεται έτσι που το ένα τραστ, ο ένας κλάδος

της βιοµηχανίας ή η µια χώρα να τραβά πάντα µπροστά, ενώ τα άλλα τραστ ή οι άλλες

χώρες να µένουν πίσω, στην ίδια σειρά η µια ύστερα από την άλλη, µα γίνεται αλµατικά,

µε διακοπές στην ανάπτυξη µερικών χωρών και µε άλµατα προς τα µπρος, στην ανάπτυξη

άλλων χωρών. Παράλληλα η «απόλυτα νόµιµη» τάση των χωρών που έµειναν πίσω, να

διατηρήσουν τις παλιές θέσεις και η εξίσου «νόµιµη» τάση των χωρών που τράβηξαν

µπροστά, να καταλάβουν καινούριες θέσεις, οδηγούν στην αναπότρεπτη ανάγκη των

πολεµικών συγκρούσεων των ιµπεριαλιστικών χωρών. Έτσι είχε συµβεί λόγου χάρη µε τη

Γερµανία, που πριν από µισό αιώνα ήταν καθυστερηµένη χώρα σε σύγκριση µε τη Γαλλία

και την Αγγλία. Το ίδιο πρέπει να πούµε και για την Ιαπωνία, σε σύγκριση µε τη Ρωσία,

Είναι γνωστό όµως πως στις αρχές του 20ού αιώνα η Γερµανία και η Ιαπωνία έκαναν

κιόλας ένα τόσο µεγάλο άλµα προς τα µπρος, που η Γερµανία κατόρθωσε να ξεπεράσει

τη Γαλλία και άρχισε να πιέζει την Αγγλία στην παγκόσµια αγορά και η Ιαπωνία τη Ρωσία.

Απ’ τις αντιθέσεις αυτές ακριβώς ξεπήδησε, όπως είναι γνωστό, ο τελευταίος

ιµπεριαλιστικός πόλεµος.

Ο νόµος αυτός ξεκινά απ’ το ότι:

1) «Ο καπιταλισµός µετατράπηκε σε παγκόσµιο σύστηµα αποικιακής καταπίεσης και

χρηµατιστικού στραγγαλισµού της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσµού της γης από

µια χούφτα «προχωρηµένες» χώρες». (Βλ. τον πρόλογο του Λένιν στη γαλλική και στη

γερµανική έκδοση του «Ιµπεριαλισµού». Λένιν. Άπαντα, τοµ 19 σελ. 74).

2) «Το µοίρασµα αυτής της «λείας» γίνεται ανάµεσα σε δυο τρεις παγκόσµιους και

ισχυρούς και από την κορυφή ως τα νύχια οπλισµένους ληστές (Αµερική, Αγγλία,

Ιαπωνία), που για το µοίρασµα της λείας τους παρασέρνουν στον πόλεµό τους όλη τη

γη». (Βλ. στο ίδιο).

3) Η ανάπτυξη των αντιθέσεων στο εσωτερικό του παγκόσµιου συστήµατος

χρηµατιστικής καταπίεσης και το αναπόφευκτο των πολεµικών συγκρούσεων κάνουν

ευπρόσβλητο για την επανάσταση το παγκόσµιο µέτωπο του ιµπεριαλισµού και κάνουν

πιθανή τη διάσπαση αυτού του µετώπου από ξεχωριστές χώρες.

4) Η διάσπαση αυτή µπορεί πιθανότερα να γίνει σε εκείνα τα σηµεία, σε εκείνες τις

χώρες, όπου η αλυσίδα του ιµπεριαλιστικού µετώπου είναι πιο αδύνατη, δηλαδή, όπου ο

ιµπεριαλισµός είναι λιγότερο εξοπλισµένος και όπου η επανάσταση µπορεί ευκολότερα να

αναπτυχθεί.

5) Γι’ αυτό είναι πέρα για πέρα δυνατή και πιθανή η νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα,

ακόµα κι αν η χώρα αυτή είναι καπιταλιστικά λιγότερο αναπτυγµένη, µε παράλληλη

διατήρηση του καπιταλισµού στις άλλες χώρες, ακόµα κι αν οι χώρες αυτές είναι

καπιταλιστικά περισσότερο αναπτυγµένες.

Αυτές είναι µε δυο λόγια οι βάσεις της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής

επανάστασης.

Σε τι συνίσταται η δεύτερη ιδιοµορφία της Οκτωβριανής επανάστασης;

Η δεύτερη ιδιοµορφία της Οκτωβριανής Επανάστασης συνίσταται στο ότι η

επανάσταση αυτή είναι υπόδειγµα εφαρµογής στην πράξη της λενινιστικής θεωρίας της

προλεταριακής επανάστασης.

Όποιος δεν κατάλαβε αυτή την ιδιοµορφία της Οκτωβριανής Επανάστασης, ποτέ δε

θα καταλάβει, ούτε τη διεθνιστική φύση αυτής της επανάστασης, ούτε την κολοσσιαία

διεθνή ισχύ της, ούτε την ιδιόµορφη εξωτερική πολιτική της.

«Η ανισόµετρη οικονοµική και πολιτική ανάπτυξη -λέει ο Λένιν- είναι απόλυτος νόµος του

καπιταλισµού. Απ’ εδώ βγαίνει πως είναι δυνατή η νίκη του σοσιαλισµού, στην αρχή σε µερικές

ή και σε µια µονάχα, χωριστά παρµένη, καπιταλιστική χώρα. Το νικηφόρο προλεταριάτο αυτή

της χώρας, αφού θα απαλλοτρίωνε τους καπιταλιστές και θα οργάνωνε τη σοσιαλιστική

παραγωγή στη χώρα του. Θα αντιτασσόταν ενάντια στον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσµο,

παίρνοντας µε το µέρος του τις καταπιεζόµενες τάξεις των άλλων χωρών, ανάβοντας στις

χώρες αυτές εξεγέρσεις ενάντια στους καπιταλιστές, επεµβαίνοντας σε περίπτωση ανάγκης

ακόµα και µε ένοπλη δύναµη ενάντια στις εκµεταλλεύτριες τάξεις και στα κράτη τους». Γιατί

«δεν είναι δυνατή η ελεύθερη συνένωση των εθνών στο σοσιαλισµό, χωρίς τη λίγο ή πολύ

µακρόχρονη, επίπονη πάλη των σοσιαλιστικών δηµοκρατιών ενάντια στα καθυστερηµένα

κράτη». (Λένιν, Άπαντα, τοµ. 18 σελ. 232-233).

Οι οπορτουνιστές όλων των χωρών ισχυρίζονται ότι η προλεταριακή επανάσταση

µπορεί ν’ αρχίσει -αν γενικά, σύµφωνα µε τη θεωρία τους, πρέπει κάπου ν’ αρχίσει-

µονάχα στις βιοµηχανικά αναπτυγµένες χώρες, ότι όσο περισσότερο αναπτυγµένες είναι

από βιοµηχανική άποψη αυτές οι χώρες, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για

τη νίκη του σοσιαλισµού. Κι όσον αφορά τη δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισµού σε µια

χώρα, και µάλιστα σε µια καπιταλιστικά λίγο αναπτυγµένη χώρα, την αποκλείουν σαν κάτι

το τελείως απίθανο. Ο Λένιν ακόµα στη διάρκεια του πολέµου, στηριζόµενος στο νόµο

της ανισόµετρης ανάπτυξης των ιµπεριαλιστικών κρατών, αντιπαραθέτει στους

οπορτουνιστές τη θεωρία του της προλεταριακής επανάστασης για τη νίκη του

σοσιαλισµού σε µια χώρα, ακόµα και αν αυτή η χώρα είναι καπιταλιστικά λιγότερο

αναπτυγµένη.

Είναι γνωστό ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση επιβεβαίωσε πέρα για πέρα την

ορθότητα της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης.

Πως έχει το ζήτηµα για τη «διαρκή επανάσταση» του Τρότσκι απ’ την άποψη της

λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης;

Ας πάρουµε τη µπροσούρα του Τρότσκι «Η επανάστασή µας» (1906).

Ο Τρότσκι γράφει:

«Χωρίς την άµεση κρατική υποστήριξη του ευρωπαϊκού προλεταριάτου, η εργατική τάξη

της Ρωσίας δε θα µπορέσει να κρατηθεί στην εξουσία και να µετατρέψει την προσωρινή της

κυριαρχία σε µακρόχρονη σοσιαλιστική δικτατορία. ∆εν πρέπει να αµφιβάλλουµε ούτε στιγµή

γι’ αυτό».

Τι λέει αυτό το τσιτάτο; Λέει ότι η νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα, και στη δοσµένη

περίπτωση στη Ρωσία, είναι αδύνατη «χωρίς την άµεση κρατική υποστήριξη του

ευρωπαϊκού προλεταριάτου», δηλαδή, ως την κατάκτηση της εξουσίας απ’ το ευρωπαϊκό

προλεταριάτο.

Τι το κοινό υπάρχει ανάµεσα σ’ αυτή τη «θεωρία» και στη θέση του Λένιν για τη

δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισµού «σε µια , χωριστά παρµένη, καπιταλιστική χώρα»;

Είναι ολοφάνερο ότι δεν υπάρχει εδώ τίποτα το κοινό. Ας παραδεχτούµε όµως, ότι

αυτή η µπροσούρα του Τρότσκι, που εκδόθηκε το 1906, όταν ήταν δύσκολο να καθορίσει

κανείς τον χαρακτήρα της επανάστασής µας, περιέχει άθελα λάθη και δεν ανταποκρίνεται

απόλυτα στις απόψεις που είχε ο Τρότσκι σε µια πιο κατοπινή περίοδο. Ας εξετάσουµε

µιαν άλλη µπροσούρα του Τρότσκι, το «Πρόγραµµα ειρήνης», που εκδόθηκε πριν απ’ την

Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και που επανεκδόθηκε τώρα (το 1924) στο βιβλίο «Το

1917». Στη µπροσούρα αυτή ο Τρότσκι κριτικάρει τη λενινιστική θεωρία της

προλεταριακής επανάστασης για τη νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα και αντιπαραθέτει

σ’ αυτήν το σύνθηµα των Ενωµένων Πολιτειών της Ευρώπης. Ισχυρίζεται ότι είναι

αδύνατη η νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα, ότι η νίκη του σοσιαλισµού είναι δυνατή

µονάχα σα νίκη µερικών βασικών χωρών της Ευρώπης (της Αγγλίας, της Ρωσίας, της

Γερµανίας), που θα συνενωθούν στις Ενωµένες Πολιτείες της Ευρώπης. ∆ιαφορετικά

είναι τελείως αδύνατη. Λέει ανοιχτά πως «δεν είναι νοητή η νικηφόρα επανάσταση στη

Ρωσία ή στην Αγγλία, χωρίς την επανάσταση στη Γερµανία και αντίστροφα».

«Η µοναδική κάπως συγκεκριµένη ιστορική γνώµη -λέει ο Τρότσκι- ενάντια στο σύνθηµα

των Ενωµένων Πολιτειών διατυπώθηκε στην ελβετική εφηµερίδα «Σοσιαλδηµοκράτης» (τότε

κεντρικό όργανο των µπολσεβίκων - Ι.Στάλιν) µε την παρακάτω φράση: «Ο ανισόµετρος

χαρακτήρας της οικονοµικής και πολιτικής ανάπτυξης είναι απόλυτος νόµος του

καπιταλισµού». Από ‘δω ο «Σοσιαλδηµοκράτης» έβγαλε το συµπέρασµα πως είναι δυνατή η

νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα και πως γι’ αυτό δεν είναι ανάγκη να εξαρτούµε τη

δηµιουργία της δικτατορίας του προλεταριάτου σε κάθε ένα ξεχωριστό κράτος από τη

δηµιουργία των Ενωµένων Πολιτειών της Ευρώπης. Είναι πέρα για πέρα αδιαφιλονίκητη η

αντίληψη ότι είναι ανισόµετρη η καπιταλιστική ανάπτυξη των διαφόρων χωρών. Όµως η ίδια

αυτή η ανισοµετρία είναι πολύ ανισόµετρη. Το καπιταλιστικό επίπεδο της Αγγλίας, της

Αυστρίας, της Γερµανίας ή της Γαλλίας δεν είναι το ίδιο. Σε σύγκριση όµως µε την Αφρική και

την Ασία όλες αυτές οι χώρες αποτελούν την καπιταλιστική «Ευρώπη», που ωρίµασε για την

κοινωνική επανάσταση. Το γεγονός ότι ούτε µια χώρα δεν πρέπει να «περιµένει» τις άλλες

στον αγώνα της, αποτελεί µια στοιχειώδη σκέψη, που είναι ωφέλιµο και απαραίτητο να την

επαναλαµβάνουµε, για να µην υποκατασταθεί η ιδέα της παράλληλης διεθνιστικής δράσης µε

την ιδέα της διεθνιστικής απραξίας που κρατά στάση αναµονής. Χωρίς να περιµένουµε τους

άλλους αρχίζουµε και συνεχίζουµε τον αγώνα πάνω σε εθνικό έδαφος, έχοντας απόλυτα την

πεποίθηση ότι η πρωτοβουλία µας θα δώσει ώθηση στον αγώνα των άλλων χωρών. Και αν δεν

θα γινόταν αυτό, τότε θα ‘ταν ανώφελο να πιστεύουµε -αυτό δείχνουν και η πείρα της

ιστορίας και οι θεωρητικές αντιλήψεις- πως λόχου χάρη µια επαναστατική Ρωσία θα µπορέσει

να αντέξει µπροστά σε µια συντηρητική Ευρώπη ή ότι µια σοσιαλιστική Γερµανία θα µπορούσε

να παραµένει αποµονωµένη µέσα στον καπιταλιστικό κόσµο».

Όπως βλέπετε έχουµε µπροστά µας την ίδια θεωρία της ταυτόχρονης νίκης του

σοσιαλισµού στις βασικές χώρες της Ευρώπης, που σαν κανόνα αποκλείει τη λενινιστική

θεωρία της επανάστασης για τη νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα.

Ούτε λόγος να γίνεται ότι για την πλήρη νίκη του σοσιαλισµού, για την πλήρη

εξασφάλιση από µια παλινόρθωση του παλιού καθεστώτος χρειάζονται οι κοινές

προσπάθειες των προλετάριων µερικών χωρών. Ούτε λόγος να γίνεται ότι χωρίς την

υποστήριξη της επανάστασής µας απ’ το προλεταριάτο της Ευρώπης, το προλεταριάτο

της Ρωσίας δε θα µπορούσε να αντέξει στη γενική πίεση, ακριβώς όπως χωρίς την

υποστήριξη του επαναστατικού κινήµατος της ∆ύσης από την επανάσταση στη Ρωσία, το

κίνηµα αυτό δε θα µπορούσε να αναπτυχθεί µε τους ρυθµούς που άρχισε να

αναπτύσσεται ύστερα απ’ την προλεταριακή δικτατορία στη Ρωσία. Ούτε λόγος να

γίνεται ότι µας χρειάζεται υποστήριξη. Τι σηµαίνει όµως υποστήριξη της επανάστασής

µας απ’ το προλεταριάτο της ∆υτικής Ευρώπης; Είναι τάχα υποστήριξη και σοβαρή

βοήθεια η συµπάθεια που τρέφουν οι ευρωπαίοι εργάτες για την επανάστασή µας, η

προθυµία τους να ανατρέπουν τα σχέδια των ιµπεριαλιστών για επέµβαση; Αναµφίβολα

είναι. Χωρίς µια τέτοια υποστήριξη, χωρίς µια τέτοια βοήθεια, όχι µονάχα απ’ τους

ευρωπαίους εργάτες, µα και από τις αποικιακές και τις εξαρτηµένες χώρες, η δικτατορία

του προλεταριάτου στη Ρωσία θα βρισκόταν σε δύσκολη θέση. Ήταν µήπως αρκετές ως

τώρα αυτή η συµπάθεια κι αυτή η βοήθεια, συνδυασµένες µε την ισχύ του Κόκκινου

Στρατού µας και µε την προθυµία των εργατών και αγροτών της Ρωσίας να

υπερασπίσουν µε τα στήθη τους τη σοσιαλιστική πατρίδα - ήταν µήπως αρκετά όλα αυτά

για να αποκρουστούν οι επιθέσεις των ιµπεριαλιστών και να κατακτηθούν οι απαραίτητες

συνθήκες για µια σοβαρή ανοικοδοµητική δουλειά; Ναι ήταν αρκετά. Αυξάνει αυτή η

συµπάθεια ή ελαττώνεται; Αναµφίβολα αυξάνει. Υπάρχουν λοιπόν στη χώρα µας οι

ευνοϊκές συνθήκες όχι µονάχα για να προωθήσουµε το έργο της οργάνωσης της

σοσιαλιστικής οικονοµίας, µα και για να υποστηρίξουµε µε τη σειρά µας τόσο τους

εργάτες της ∆υτικής Ευρώπης όσο και τους καταπιεζόµενους λαούς της Ανατολής; Ναι,

υπάρχουν. Αυτό το δείχνει ξεκάθαρα η επτάχρονη ιστορία της προλεταριακής

δικτατορίας στη Ρωσία. Μπορούµε άραγε ν’ αρνηθούµε το γεγονός ότι άρχισε πια στη

χώρα µας µια γερή άνοδος της δουλειάς; Όχι δεν µπορούµε να το αρνηθούµε.

Τι σηµασία µπορεί να έχει ύστερα απ’ όλα αυτά η δήλωση του Τρότσκι, ότι µια

επαναστατική Ρωσία δε θα µπορούσε να αντέξει µπροστά σε µια συντηρητική Ευρώπη;

Μπορεί να έχει µονάχα µια σηµασία: Πρώτα, ο Τρότσκι δε νιώθει την εσωτερική

δύναµη της επανάστασής µας. ∆εύτερο, ο Τρότσκι δεν καταλαβαίνει την ανεκτίµητη

σηµασία της ηθικής υποστήριξης, που παρέχουν στην επανάστασή µας οι εργάτες της

∆ύσης και οι αγρότες της Ανατολής. Τρίτο, ο Τρότσκι δε µπορεί να συλλάβει την

εσωτερική εκείνη καχεξία που κατατρώει σήµερα τον ιµπεριαλισµό.

Στη µπροσούρα του «Πρόγραµµα ειρήνης», που εκδόθηκε το 1917 και που

επανεκδόθηκε το 1924, ο Τρότσκι άθελά του έσπασε τα µούτρα του παρασυρµένος απ’

την κριτική της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης.

Ίσως όµως να ‘χει παλιώσει κι αυτή η µπροσούρα του Τρότσκι και γι’ αυτό να µην

ανταποκρίνεται για ένα οποιαδήποτε λόγο στις σηµερινές του απόψεις. Ας πάρουµε άλλα

έργα του Τρότσκι που γράφτηκα αργότερα, ύστερα απ’ τη νίκη της προλεταριακής

επανάστασης σε µια χώρα, στη Ρωσία. Ας πάρουµε λόγου χάρη, τον «Πρόλογο» του

Τρότσκι στη νέα έκδοση της µπροσούρας «Πρόγραµµα ειρήνης» που γράφηκε το 1922.

Να τι γράφει σ’ αυτό τον «Πρόλογο»:

«Η διαβεβαίωση, που επαναλαµβάνεται µερικές φορές στο «Πρόγραµµα ειρήνης» ότι η

προλεταριακή επανάσταση δε µπορεί να ολοκληρωθεί νικηφόρα µέσα σε εθνικά πλαίσια, θα

φανεί ίσως σε µερικούς αναγνώστες ότι έχει διαψευσθεί απ’ την πεντάχρονη σχεδόν πείρα της

Σοβιετικής µας ∆ηµοκρατίας. Ένα τέτοιο συµπέρασµα όµως θα ‘ταν αβάσιµο. Το γεγονός ότι

το εργατικό κράτος σε µια χώρα, και µάλιστα σε µια χώρα που είναι καθυστερηµένη,

κρατήθηκε ενάντια σ’ όλο τον κόσµο, δείχνει την κολοσσιαία δύναµη του προλεταριάτου, που

σ’ άλλες πιο προχωρηµένες, πιο πολιτισµένες χώρες θα είναι σε θέση να κάνει πραγµατικά

θαύµατα. Αν όµως υπερασπίσαµε τον εαυτό µας σαν κράτος από πολιτική και στρατιωτική

άποψη, δε φτάσαµε, µα ούτε και ζυγώσαµε στη δηµιουργία της σοσιαλιστικής κοινωνίας… Ως

τότε, που στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη θα βρίσκεται στην εξουσία η αστική τάξη, θα

είµαστε αναγκασµένοι, στον αγώνα ενάντια στην οικονοµική αποµόνωση, να επιδιώκουµε

συµφωνίες µα τον καπιταλιστικό κόσµο. Μπορούµε ταυτόχρονα να πούµε µε πεποίθηση, ότι

αυτές οι συµφωνίες στην καλύτερη περίπτωση µπορούν να µας βοηθήσουν να επουλώσουµε

αυτές ή εκείνες τις οικονοµικές πληγές µας, να κάνουµε αυτό ή εκείνο το βήµα προς τα

µπρος, αλλά ότι µια πραγµατική άνοδος της σοσιαλιστικής οικονοµίας στη Ρωσία θα γίνει

δυνατή µονάχα ύστερα απ’ τη νίκη του προλεταριάτου στις σπουδαιότερες χώρες της

Ευρώπης».

Αυτά λέει ο Τρότσκι, που έρχεται σε ολοφάνερη αντίθεση µε την πραγµατικότητα και

που προσπαθεί επίµονα να σώσει τη «διαρκή επανάσταση» απ’ την ολοκληρωτική

χρεοκοπία.

Απ’ αυτά βγαίνει πως ό,τι και αν κάναµε, όχι µονάχα «δε φτάσαµε», µα «ούτε καν

ζυγώσαµε» στη δηµιουργία της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Αποδεικνύεται πως κάποιοι

είχαν την ελπίδα για «συµφωνίες µε τον καπιταλιστικό κόσµο», µα αποδεικνύεται επίσης

ότι και απ’ αυτές τις συµφωνίες δε βγαίνει τίποτα, γιατί, ότι κι αν κάνεις δε θα ‘χεις

πραγµατική άνοδο της σοσιαλιστικής οικονοµίας, εφόσον δε θα ‘χει νικήσει το

προλεταριάτο «στις σπουδαιότερες χώρες της Ευρώπης».

Και µια που η νίκη αυτή δεν υπάρχει ακόµα στη ∆ύση, δε µένει για την επανάσταση

στη Ρωσία άλλο από την «εκλογή» ή να σαπίσει, ή να εκφυλιστεί σε αστικό κράτος.

∆ε µιλά λοιπόν άδικα ο Τρότσκι εδώ και δυο χρόνια για τον «εκφυλισµό» του κόµµατός

µας.

∆εν προφήτεψε λοιπόν άδικα ο Τρότσκι πέρσι τον «όλεθρο» της χώρας µας.

Πώς να εναρµονίσουµε αυτήν την αλλόκοτη «θεωρία» µε τη θεωρία του Λένιν για «τη

νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα»;

Πώς να εναρµονίσουµε αυτήν την αλλόκοτη «προοπτική» µε την προοπτική του Λένιν

ότι η νέα οικονοµική πολιτική θα µας δώσει τη δυνατότητα «να χτίσουµε τα θεµέλια της

σοσιαλιστικής οικονοµίας»;

Πώς να εναρµονίσουµε αυτήν τη «διαρκή» απόγνωση λόγου χάρη µε τα παρακάτω

λόγια του Λένιν;

«Ο σοσιαλισµός δεν είναι τώρα πια ζήτηµα του µακρινού µέλλοντος ή κάποια αφηρηµένη

εικόνα, ή κάποιο εικόνισµα. Σχετικά µε τα εικονίσµατα διατηρούµε την παλιά, πολύ κακή

γνώµη. Το σοσιαλισµό το µπάσαµε στην καθηµερινή ζωή και σ’ αυτόν πρέπει να

προσαρµοστούµε. Να ποιο είναι το καθήκον των ηµερών µας, να ποιο είναι το καθήκον της

εποχής µας. Επιτρέψτε µου να τελειώσω εκφράζοντας την πεποίθηση, πως όσο δύσκολο κι αν

είναι αυτό το καθήκον, όσο κι αν είναι καινούριο σε σύγκριση µε το προηγούµενο καθήκον

µας, και πως όσες δυσκολίες και αν µας παρουσιάζει, εµείς όλοι µαζί, όχι αύριο, µα µέσα σε

λίγα χρόνια, θα πραγµατοποιήσουµε µε κάθε θυσία αυτό το καθήκον, έτσι που απ’ τη Ρωσία

της ΝΕΠ να γίνει µια Ρωσία σοσιαλιστική». (Λένιν, Άπαντα, τοµ. 27 σελ. 366).

Πώς να εναρµονίσουµε αυτή τη «διαρκή» µαύρη απελπισία µε τα παρακάτω π.χ. λόγια

του Λένιν;

«Στην πραγµατικότητα, η εξουσία του κράτους πάνω σ’ όλα τα µεγάλα µέσα παραγωγής, η

εξουσία του κράτους στα χέρια του προλεταριάτου, η συµµαχία αυτού του προλεταριάτου µε

τα πολλά εκατοµµύρια τους µικρούς και τους πολύ µικρούς αγρότες, η εξασφάλιση της

καθοδήγησης της αγροτιάς απ’ αυτό το προλεταριάτο κλπ, µήπως όλα αυτά δεν είναι ό,τι

χρειάζεται για να µπορέσουµε µε το συνεταιρισµό και µόνο µε το συνεταιρισµό, που πριν τον

θεωρούσαµε µικροεµπορευµατική επιχείρηση και που από ορισµένη πλευρά έχουµε δίκιο αν

τον θεωρούµε τέτοιον, ακόµα και τώρα στην περίοδο της ΝΕΠ, µήπως όλα αυτά δεν είναι ό,τι

χρειάζεται για να χτίσουµε την πλήρη σοσιαλιστική κοινωνία; Αυτό δεν είναι ακόµα

ανοικοδόµηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας, µα είναι ό,τι χρειάζεται και είναι αρκετό γι’ αυτή

την ανοικοδόµηση». (Λένιν, Άπαντα, τόµ.27, σελ. 392).

Είναι φανερό πως εδώ δεν υπάρχει και δεν µπορεί να υπάρχει καµιά εναρµόνιση. Η

«διαρκής επανάσταση» του Τρότσκι είναι η άρνηση της λενινιστικής θεωρίας της

προλεταριακής επανάστασης και αντίστροφα, η λενινιστική θεωρία της προλεταριακής

επανάστασης είναι η άρνηση της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης».

Έλλειψη πίστης στις δυνάµεις και στις ικανότητες της επανάστασής µας, έλλειψη

πίστης στις δυνάµεις και στις ικανότητες του ρούσικου προλεταριάτου, αυτό είναι το

υπέδαφος της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης».

Ως τώρα τόνιζαν συνήθως τη µια πλευρά της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης»,

την έλλειψη πίστης στις επαναστατικές δυνατότητες του αγροτικού κινήµατος. Τώρα, για

να ‘µαστε δίκαιοι, αυτή η πλευρά πρέπει να συµπληρωθεί µε µιαν άλλη, µε την έλλειψη

πίστης στις δυνάµεις και στις ικανότητες του προλεταριάτου της Ρωσίας.

Σε τι διαφέρει η θεωρία του Τρότσκι απ’ τη συνηθισµένη θεωρία του µενσεβικισµού,

για το ότι είναι αδύνατη η νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα, και µάλιστα σε µια

καθυστερηµένη χώρα, χωρίς την προκαταβολική νίκη της προλεταριακής επανάστασης

«στις βασικές χώρες της ∆υτικής Ευρώπης»;

Στην ουσία σε τίποτα.

∆εν είναι δυνατό να υπάρχει καµιά αµφιβολία. Η θεωρία της «διαρκούς επανάστασης»

του Τρότσκι είναι παραλλαγή του µενσεβικισµού.

Στον τύπο µας ξεφύτρωσαν τελευταία σάπιοι διπλωµάτες, που προσπαθούν να

πλασάρουν τη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης»σαν κάτι που συµβιβάζεται µε το

λενινισµό. Λένε φυσικά, πως η θεωρία αυτή αποδείχτηκε ακατάλληλη το 1905. Όµως το

λάθος του Τρότσκι βρίσκεται στο ότι έτρεξε τότε πολύ µπροστά και προσπάθησε να

εφαρµόσει στις συνθήκες του 1905 εκείνο που δεν µπορούσε να εφαρµοστεί την εποχή

εκείνη.

Αργότερα όµως, τον Οκτώβρη λόγου χάρη του 1917, όταν η επανάσταση είχε

ωριµάσει πέρα για πέρα, λένε πως η θεωρία του Τρότσκι αποδείχτηκε ότι είχε απόλυτα τη

θέση της. ∆εν είναι δύσκολο να µαντέψουµε ότι ο κυριότερος απ’ αυτούς τους

διπλωµάτες είναι ο Ράντεκ. Καλά θα’ ναι να τον ακούσουµε:

«Ο πόλεµος άνοιξε ένα χάσµα ανάµεσα στην αγροτιά που επιδίωκε την απόκτηση της γης

και την κατάκτηση της ειρήνης, και στα µικροαστικά κόµµατα. Ο πόλεµος έβαλε την αγροτιά

κάτω απ’ την καθοδήγηση της εργατικής τάξης και της πρωτοπορίας της, του κόµµατος των

µπολσεβίκων. Έτσι έγινε δυνατή όχι η δικτατορία της εργατικής τάξης που στηρίζεται στην

αγροτιά. Εκείνο που πρόβαλαν ενάντια στο Λένιν το 1905, η Ρόζα Λούξεµπουργκ και ο

Τρότσκι (δηλαδή η «διαρκής επανάσταση» - Ι.Στάλιν) αποδείχτηκε στην πράξη δεύτερος

σταθµός της ιστορικής εξέλιξης».

Εδώ κάθε λέξη είναι και µια διαστρέβλωση.

∆εν είναι σωστό πως στη διάρκεια του πολέµου «έγινε δυνατή όχι η δικτατορία της

εργατικής τάξης και της αγροτιάς, µα η δικτατορία της εργατικής τάξης, που στηρίζεται

στην αγροτιά». Στην πραγµατικότητα η επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 ήταν η

πραγµατοποίηση της δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς, που ήταν µε έναν

ιδιόµορφο τρόπο µπλεγµένη µε τη δικτατορία της αστικής τάξης.

∆εν είναι σωστό πως τη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης», που ο Ράντεκ την

αποσιωπά ντροπαλά, την ανακίνησαν το 1905, η Ρόζα Λούξεµπουργκ και ο Τρότσκι. Στην

πραγµατικότητα τη θεωρία αυτή την ανακίνησαν το Πάρβους και ο Τρότσκι. Σήµερα,

ύστερα από δέκα µήνες, ο Ράντεκ διορθώνει το λάθος του, κρίνοντας απαραίτητο να

βρίσει τον Πάρβους για τη «διαρκή επανάσταση». Η δικαιοσύνη όµως απαιτεί απ’ τον

Ράντεκ να βρίσει και τον συνέταιρο του Πάρβους, τον Τρότσκι.

∆εν είναι σωστό ότι η «διαρκής επανάσταση», που απορρίφτηκε απ’ την επανάσταση

του 1905, αποδείχτηκε σωστή «στο δεύτερο σταθµό της ιστορικής εξέλιξης», δηλαδή

στη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης. Όλη η πορεία της Οκτωβριανής

Επανάστασης, όλη η εξέλιξή της, έδειξαν και απέδειξαν ότι είναι ολότελα αβάσιµη η

θεωρία της «διαρκούς επανάστασης», ότι είναι ολότελα ασυµβίβαστη µε τις βάσεις του

λενινισµού.

Τα γλυκά λόγια και η σάπια διπλωµατία δε µπορούν να συγκαλύψουν το αγεφύρωτο

χάσµα που υπάρχει ανάµεσα στη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» και στο λενινισµό.

ΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙ

Για µερικές ιδιοµορφίες της ταχτικής των µπολσεβίκων στην περίοδο της Για µερικές ιδιοµορφίες της ταχτικής των µπολσεβίκων στην περίοδο της Για µερικές ιδιοµορφίες της ταχτικής των µπολσεβίκων στην περίοδο της Για µερικές ιδιοµορφίες της ταχτικής των µπολσεβίκων στην περίοδο της

προετοιµασίας του Οκτώβρηπροετοιµασίας του Οκτώβρηπροετοιµασίας του Οκτώβρηπροετοιµασίας του Οκτώβρη

Για να καταλάβουµε την τακτική των µπολσεβίκων στην περίοδο της προετοιµασίας

του Οκτώβρη, είναι απαραίτητο να διασαφηνίσουµε τουλάχιστον µερικές, ιδιαίτερα

σπουδαίες, ιδιοµορφίες αυτής της τακτικής. Και αυτό είναι ακόµα πιο απαραίτητο, γιατί

στις πολυάριθµες µπροσούρες για την τακτική των µπολσεβίκων παρακάµπτονται, όχι

σπάνια, αυτές ακριβώς οι ιδιοµορφίες.

Ποιες είναι αυτές οι ιδιοµορφίες;

Πρώτη ιδιοµορΠρώτη ιδιοµορΠρώτη ιδιοµορΠρώτη ιδιοµορφία. φία. φία. φία. Αν ακούσει κανείς τον Τρότσκι, µπορεί να νοµίσει ότι στην ιστορία

της προετοιµασίας του Οκτώβρη υπάρχουν µονάχα δυο περίοδοι: Η περίοδος της

ανίχνευσης και η περίοδος της εξέγερσης, και ότι καθετί που υπάρχει πέρα απ’ αυτά

προέρχεται «εκ του πονηρού». Τι είναι η εκδήλωση του Απρίλη του 1917; «Η εκδήλωση

του Απρίλη, που τράβηξε «αριστερότερα» απ’ όσο έπρεπε, ήταν αναγνωριστική εξόρµηση

για την εξακρίβωση των διαθέσεων των µαζών και των αµοιβαίων σχέσεων ανάµεσα σ’

αυτές τις µάζες και στην πλειοψηφία που υπήρχε µέσα στα Σοβιέτ». Και τι είναι η

διαδήλωση του Ιούλη του 1917; Σύµφωνα µε τη γνώµη του Τρότσκι, «στην ουσία κι αυτή

τη φορά η υπόθεση κατέληξε µε µια καινούρια, πιο πλατιά ανίχνευση µέσα σ’ έναν

καινούριο, πιο ψηλό σταθµό του κινήµατος. Είναι περιττό να πούµε πως τη διαδήλωση του

Ιούλη του 1917, που οργανώθηκε µε απαίτηση του κόµµατός µας, πρέπει, σύµφωνα µε

την αντίληψη του Τρότσκι, να τη λέµε ακόµα περισσότερο «ανιχνευτική».

Έτσι βγαίνει το συµπέρασµα ότι οι µπολσεβίκοι, από το Μάρτη κιόλας του 1917, είχαν

έναν έτοιµο πολιτικό στρατό από εργάτες και αγρότες. Κι αν δεν οδήγησαν αυτό το

στρατό στην εξέγερση, ούτε τον Απρίλη, ούτε τον Ιούνη, ούτε τον Ιούλη, µα

ασχολούνταν µονάχα µε την «ανίχνευση», είναι γιατί και µονάχα γιατί τα «στοιχεία της

ανίχνευσης» δεν έδιναν τότε ευνοϊκές «ενδείξεις».

Είναι περιττό να πούµε πως αυτή η απλοποιηµένη αντίληψη για την πολιτική τακτική

του κόµµατός µας δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά τη σύγχυση της συνηθισµένης

πολεµικής τακτικής µε την επαναστατική τακτική των µπολσεβίκων.

Στην πραγµατικότητα, όλες αυτές οι διαδηλώσεις ήταν πριν απ’ όλα αποτέλεσµα της

αυθόρµητης πίεσης των µαζών, αποτέλεσµα της αγανάκτησης των µαζών ενάντια στον

πόλεµο, αγανάκτησης που έτεινε να ξεσπάσει στους δρόµους.

Στην πραγµατικότητα ο ρόλος του κόµµατος στην περίπτωση αυτή ήταν να

διαµορφώνει και να καθοδηγεί, σύµφωνα µε τα επαναστατικά συνθήµατα των

µπολσεβίκων, τις εκδηλώσεις των µαζών που ξεσπούσαν αυθόρµητα.

Στην πραγµατικότητα οι µπολσεβίκοι δεν είχαν και δεν µπορούσαν να έχουν, το

Μάρτη του 1917, έτοιµο πολιτικό στρατό. Οι µπολσεβίκοι δηµιουργούσαν µονάχα τέτοιο

στρατό (και τον δηµιούργησαν τελικά τον Οκτώβρη του 1917) µέσα στην πορεία του

αγώνα και των συγκρούσεων των τάξεων απ’ τον Απρίλη ως τον Οκτώβρη του 1917, τον

δηµιουργούσαν και µε την εκδήλωση του Απρίλη, και µε τις διαδηλώσεις του Ιούνη και του

Ιούλη, και µε τις εκλογές για τις ∆ούµες των περιοχών και των πόλεων, και µε την πάλη

ενάντια στον Κορνίλοφ, και µε την κατάκτηση των σοβιέτ. Ο πολιτικός στρατός δεν είναι

το ίδιο µε τον πολιτικό στρατό. Ενώ µια στρατιωτική διοίκηση αρχίζει τον πόλεµο

διαθέτοντας έτοιµο στρατό, το κόµµα αναγκάζεται να δηµιουργήσει το στρατό του µέσα

στην πορεία του ίδιου του αγώνα, µέσα στην πορεία των ταξικών συγκρούσεων, στο

βαθµό που οι ίδιες οι µάζες πείθονται µε την ίδια τους την πείρα για την ορθότητα των

συνθηµάτων του κόµµατος, για την ορθότητα της πολιτικής του.

Βέβαια κάθε τέτοια διαδήλωση έριχνε ταυτόχρονα ορισµένο φως στον κρυµµένο από

τα µάτια µας συσχετισµό των δυνάµεων, αποτελούσε κάποια ανίχνευση, µα η ανίχνευση

δεν ήταν εδώ το κίνητρο της διαδήλωσης, µα το φυσικό αποτέλεσµά της.

Αναλύοντας τα γεγονότα πριν από την εξέγερση του Οκτώβρη και συγκρίνοντάς τα

µε τα γεγονότα του Απρίλη - Ιούλη, ο Λένιν λέει:

«Το ζήτηµα δεν παρουσιάζεται έτσι ακριβώς όπως παρουσιαζόταν πριν από τις 20-21 του

Απρίλη, στις 9 του Ιούνη και στις 3 του Ιούλη, γιατί τότε είχαµε έναν αυθόρµητο αναβρασµό,

που εµείς, σαν κόµµα, ή δεν τον πιάναµε (20 του Απρίλη) ή τον συγκρατούσαµε και τον

διαµορφώναµε σε ειρηνική διαδήλωση (9 του Ιούνη και 3 του Ιούλη). Γιατί ξέραµε καλά τότε,

πως τα Σοβιέτ δεν ήταν ακόµα δικά µας, πως οι αγρότες πίστευαν ακόµα στο δρόµο των

Λίµπερ, Νταν και Τσερνόφ, και όχι στο δρόµο των µπολσεβίκων (στην εξέγερση), πως,

συνεπώς, δεν µπορούσαµε να ‘χουµε την πλειοψηφία του λαού, πως συνεπώς η εξέγερση ήταν

πρόωρη» (Λένιν, Άπαντα, τοµ. 11 σελ. 345).

Είναι ξεκάθαρο πως µονάχα µε την «ανίχνευση» δε µπορεί αν πάει κανείς µακριά.

Είναι φανερό, ότι δεν πρόκειται εδώ για την «ανίχνευση», µα για το γεγονός ότι:

1. Σ’ όλη την περίοδο της προετοιµασίας του Οκτώβρη, το Κόµµα στον αγώνα του

στηριζόταν στην αυθόρµητη άνοδο του µαζικού επαναστατικού κινήµατος.

2. Το Κόµµα στηριζόµενο πάνω σ’ αυτή την αυθόρµητη άνοδο, διατηρούσε

αδιαίρετα την καθοδήγηση του κινήµατος.

3. Μια τέτοια καθοδήγηση του κινήµατος διευκόλυνε στο Κόµµα το έργο της

συγκρότησης ενός µαζικού πολιτικού στρατού για την εξέγερση του Οκτώβρη.

4. Μια τέτοια πολιτική δε µπορούσε να µην οδηγήσει στο γεγονός ότι όλη η

προετοιµασία του Οκτώβρη έγινε κάτω από την καθοδήγηση ενός κόµµατος, του

κόµµατος των µπολσεβίκων.

5. Μια τέτοια προετοιµασία του Οκτώβρη οδήγησε µε τη σειρά της στο γεγονός

ότι σαν αποτέλεσµα της εξέγερσης του Οκτώβρη η εξουσία βρέθηκε στα χέρια

ενός κόµµατος, του κόµµατος των µπολσεβίκων.

Έτσι το χαρακτηριστικό γνώρισµα της Οκτωβριανής Επανάστασης, η πρώτη

ιδιοµορφία της τακτικής των µπολσεβίκων στην περίοδο της προετοιµασίας του

Οκτώβρη, είναι η αδιαίρετη καθοδήγηση από ένα κόµµα, από το κόµµα των κοµµουνιστών,

που αποτελεί βασικό παράγοντα της προετοιµασίας του Οκτώβρη.

∆ε χρειάζεται ν’ αποδείξουµε ότι χωρίς αυτή την ιδιοµορφία της τακτικής των

µπολσεβίκων, θα ‘ταν αδύνατη η νίκη της δικτατορίας του προλεταριάτου µέσα στις

συνθήκες του ιµπεριαλισµού.

Σ’ αυτό πλεονεκτεί η Οκτωβριανή Επανάσταση σε σύγκριση µε την επανάσταση του

1871 στη Γαλλία, όπου την καθοδήγηση της επανάστασης την µοιράζονταν δυο κόµµατα,

που κανένα απ’ αυτά δε µπορεί να ονοµαστεί κοµµουνιστικό κόµµα.

∆εύτερη ιδιοµορφία. ∆εύτερη ιδιοµορφία. ∆εύτερη ιδιοµορφία. ∆εύτερη ιδιοµορφία. Έτσι η προετοιµασία του Οκτώβρη γινόταν µε την καθοδήγηση

ενός κόµµατος, του Κόµµατος των µπολσεβίκων. Πως όµως πραγµατοποίησε το κόµµα

αυτή την καθοδήγηση, ποια γραµµή ακολουθούσε; Η καθοδήγηση αυτή ακολουθούσε τη

γραµµή της αποµόνωσης των συµβιβαστικών κοµµάτων, που αποτελούσαν τις πιο

επικίνδυνες παρατάξεις στην περίοδο του ξετυλίγµατος της επανάστασης, τη γραµµή

της αποµόνωσης των εσέρων και των µενσεβίκων.

Σε τι συνίσταται ο βασικός στρατηγικός κανόνας του Λενινισµού;

Συνίσταται στην αναγνώριση του γεγονότος ότι:

1. Τα συµβιβαστικά κόµµατα αποτελούν το πιο επικίνδυνο κοινωνικό στήριγµα των

εχθρών της επανάστασης στην περίοδο της επικείµενης επαναστατικής λύσης.

2. Είναι αδύνατο ν’ ανατραπεί ο εχθρός (τσαρισµός ή αστική τάξη) χωρίς την

αποµόνωση αυτών των κοµµάτων.

3. Γι’ αυτό, στην περίοδο της προετοιµασίας της επανάστασης τα κύρια βέλη

πρέπει να κατευθύνονται προς την αποµόνωση αυτών των κοµµάτων, προς την

απόσπαση των πλατιών εργαζόµενων µαζών απ’ αυτά τα κόµµατα.

Στην περίοδο του αγώνα ενάντια στον τσαρισµό, στην περίοδο της προετοιµασίας της

αστικοδηµοκρατικής επανάστασης (1905-1916), το πιο επικίνδυνο κοινωνικό στήριγµα

του τσαρισµού ήταν το φιλελευθεροµοναρχικό κόµµα, το κόµµα των καντέ. Γιατί; Γιατί

ήταν κόµµα συµβιβαστικό, κόµµα που επιδίωκε το συµβιβασµό ανάµεσα στον τσαρισµό

και στην πλειοψηφία του λαού, δηλαδή ανάµεσα στον τσαρισµό και στην αγροτιά σαν

σύνολο. Είναι φυσικό ότι το κόµµα κατεύθυνε τότε τα κύρια χτυπήµατά του ενάντια

στους καντέ γιατί, αν δε αποµονώνονταν οι καντέ, δε µπορούσαµε αν υπολογίζουµε στη

ρήξη της αγροτιάς µε τον τσαρισµό και γιατί, αν δεν εξασφαλιζόταν αυτή η ρήξη, δε

µπορούσαµε να υπολογίζουµε στη νίκη της επανάστασης. Πολλοί δεν καταλάβαιναν τότε

αυτή την ιδιοµορφία της µπολσεβίκικης στρατηγικής, κατηγορούσαν τους µπολσεβίκους

ότι ήταν υπερβολικά «καντετοφάγοι» και ισχυρίζονταν ότι ο αγώνας των µπολσεβίκων

ενάντια στους καντέ «επισκιάζει» τον αγώνα ενάντια στον κύριο εχθρό, τον τσαρισµό. Οι

κατηγορίες όµως αυτές που στερούνταν κάθε βάση, αποκάλυπταν µιαν ολοφάνερη µη

κατανόηση της µπολσεβίκικης στρατηγικής που απαιτεί την αποµόνωση των

συµβιβαστικών κοµµάτων για να διευκολυνθεί και να ‘ρθει πιο κοντά η νίκη ενάντια στον

κύριο εχθρό.

∆εν είναι ανάγκη να αποδείξουµε ότι χωρίς µια τέτοια στρατηγική θα ‘ταν αδύνατη η

ηγεµονία του προλεταριάτου στην αστικοδηµοκρατική επανάσταση.

Στην περίοδο της προετοιµασίας του Οκτώβρη, το κέντρο του βάρους των

αγωνιζόµενων δυνάµεων µετατοπίστηκε σε καινούριο επίπεδο. ∆εν υπήρχε πια ο τσάρος.

Το κόµµα των καντέ µετατράπηκε από δύναµη που επιδίωκε το συµβιβασµό, σε δύναµη

που κυβερνούσε τη χώρα, σε κυρίαρχη δύναµη του ιµπεριαλισµού. Ο αγώνας δε γινόταν

πια ανάµεσα στον τσαρισµό και το λαό, µα ανάµεσα στην αστική τάξη και το

προλεταριάτο. Στην περίοδο αυτή, το πιο επικίνδυνο κοινωνικό στήριγµα του

ιµπεριαλισµού ήταν τα µικροαστικά δηµοκρατικά κόµµατα, τα κόµµατα των εσέρων και

των µενσεβίκων. Γιατί; Γιατί τα κόµµατα αυτά ήταν τότε κόµµατα συµβιβαστικά, κόµµατα

που επιδίωκαν το συµβιβασµό ανάµεσα στον ιµπεριαλισµό και στις εργαζόµενες µάζες.

Είναι φυσικό ότι τα κύρια χτυπήµατα των µπολσεβίκων κατευθύνονταν τότε ενάντια σ’

αυτά τα κόµµατα, γιατί χωρίς την αποµόνωση αυτών των κοµµάτων δε µπορούσαµε να

υπολογίζουµε στη ρήξη των εργαζοµένων µαζών µε τον ιµπεριαλισµό, γιατί χωρίς την

εξασφάλιση αυτής της ρήξης δε µπορούσαµε αν υπολογίζουµε στη νίκη της σοβιετικής

επανάστασης. Πολλοί δεν καταλάβαιναν τότε αυτή την ιδιοµορφία της µπολσεβίκικης

ταχτικής και κατηγορούσαν τους µπολσεβίκους ότι «µισούν υπερβολικά» τους εσέρους

και τους µενσεβίκους και ότι «λησµονούν» τον κύριο σκοπό τους. Όλη όµως η περίοδος

της προετοιµασίας του Οκτώβρη µιλά εύγλωττα για το γεγονός, ότι µονάχα µε µια τέτοια

τακτική µπορούσαν οι µπολσεβίκοι να εξασφαλίσουν τη νίκη της Οκτωβριανής

Επανάστασης.

Χαρακτηριστικό γνώρισµα αυτής της περιόδου είναι η παραπέρα επαναστατικοποίηση

των εργαζόµενων µαζών της αγροτιάς, η απογοήτευσή τους απ’ τους εσέρους και τους

µενσεβίκους, η αποµάκρυνσή τους απ’ αυτά τα κόµµατα, η στροφή τους προς την άµεση

συσπείρωσή τους γύρω από το προλεταριάτο, σαν τη µοναδική, ως το τέλος

επαναστατική δύναµη, που είναι ικανή να οδηγήσει τη χώρα στην ειρήνη. Η ιστορία αυτής

της περιόδου είναι η ιστορία της πάλης των εσέρων και των µενσεβίκων από τη µια µεριά

και των µπολσεβίκων απ’ την άλλη, για τις εργαζόµενες µάζες της αγροτιάς, για την

κατάκτηση αυτών των µαζών. Την τύχη αυτής της πάλης, την έκριναν η περίοδος του

συνασπισµού, η περίοδος του Κερένσκι, η άρνηση των εσέρων και των µενσεβίκων να

κατάσχουν τη γη των τσιφλικάδων, η πάλη των µενσεβίκων και των εσέρων για τη

συνέχιση του πολέµου, η επίθεση στο µέτωπο τον Ιούνη, η θανατική ποινή για τους

στρατιώτες, η εξέγερση του Κορνίλοφ. Και την έκριναν αποκλειστικά προς όφελος της

µπολσεβίκικης στρατηγικής. Γιατί χωρίς την αποµόνωση των εσέρων και των µενσεβίκων

ήταν αδύνατο να ανατραπεί η κυβέρνηση των ιµπεριαλιστών, γιατί χωρίς την ανατροπή

αυτής της κυβέρνησης ήταν αδύνατο να βγούµε απ’ τον πόλεµο. Η πολιτική της

αποµόνωσης των εσέρων και των µενσεβίκων αποδείχτηκε η µοναδικά σωστή πολιτική.

Έτσι η δεύτερη ιδιοµορφία της τακτικής των µπολσεβίκων είναι η αποµόνωση των

κοµµάτων των µενσεβίκων και των εσέρων, που αποτελούσε τη βασική γραµµή

καθοδήγησης της προετοιµασίας του Οκτώβρη.

∆ε χρειάζεται ν’ αποδείξουµε, ότι χωρίς αυτή την ιδιοµορφία της τακτικής των

µπολσεβίκων, θα κρεµόταν στον αέρα η συµµαχία της εργατικής τάξης και των

εργαζοµένων µαζών της αγροτιάς.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι γι’ αυτή την ιδιοµορφία της µπολσεβίκικης

τακτικής, ο Τρότσκι δε λέει τίποτα ή σχεδόν τίποτα στο βιβλίο του «∆ιδάγµατα του

Οκτώβρη».

Τρίτη ιδιοµορφία. Τρίτη ιδιοµορφία. Τρίτη ιδιοµορφία. Τρίτη ιδιοµορφία. Η καθοδήγηση του κόµµατος στην προετοιµασία του Οκτώβρη

ακολουθούσε έτσι τη γραµµή της αποµόνωσης των κοµµάτων των εσέρων και των

µενσεβίκων, τη γραµµή της απόσπασης των πλατιών µαζών των εργατών και αγροτών απ’

αυτά τα κόµµατα. Πως όµως το κόµµα πραγµατοποιούσε συγκεκριµένα αυτή την

αποµόνωση, µε ποια µορφή, µε ποια συνθήµατα; Την πραγµατοποιούσε µε τη µορφή του

επαναστατικού κινήµατος των µαζών για την εξουσία των Σοβιέτ, µε το σύνθηµα: «Όλη η

εξουσία στα Σοβιέτ», µε την πάλη για την µετατροπή των Σοβιέτ, από όργανα

κινητοποίησης των µαζών σε όργανα εξέγερσης, σε όργανα εξουσίας, σε µηχανισµό του

νέου προλεταριακού κράτους.

Γιατί οι µπολσεβίκοι πιάστηκαν ακριβώς απ’ τα Σοβιέτ, σαν το βασικό οργανωτικό

µοχλό, που µπορούσε να διευκολύνει το έργο της αποµόνωσης των µενσεβίκων και των

εσέρων, που ήταν ικανός να προωθήσει το έργο της προλεταριακής επανάστασης και που

ήταν προορισµένος να οδηγήσει τα εκατοµµύρια των εργαζοµένων µαζών στη νίκη της

δικτατορίας του προλεταριάτου;

Τι είναι τα Σοβιέτ;

«Τα Σοβιέτ -έλεγε ο Λένιν, ακόµα από το Σεπτέµβρη του 1917- είναι ο νέος κρατικός

µηχανισµός, που µας δίνει πρώτα την ένοπλη δύναµη των εργατών και των αγροτών, τη

δύναµη αυτή που δεν είναι αποσπασµένη από το λαό, όπως η δύναµη του παλιού µόνιµου

στρατού, µα που συνδέεται πολύ στενά µε το λαό. Από πολεµική άποψη, η δύναµη αυτή είναι

ασύγκριτα ισχυρότερη απ’ τις προηγούµενες, και από επαναστατική άποψη δε µπορεί να

αντικατασταθεί µε τίποτα άλλο. ∆εύτερο, ο µηχανισµός αυτός µας δίνει µια τόσο στενή,

αδιάρρηκτη σύνδεση µε τις µάζες, µε την πλειοψηφία του λαού, σύνδεση που εύκολα

ελέγχεται κι αναπτύσσεται, που ο προηγούµενος κρατικός µηχανισµός δε µπορούσε ούτε να

φανταστεί κάτι το παρόµοιο. Τρίτο, ο µηχανισµός αυτός είναι πολύ πιο δηµοκρατικός απ’ τους

προηγούµενους µηχανισµούς, χάρη στο γεγονός ότι εκλέγεται και η σύνθεσή του µπορεί,

χωρίς γραφειοκρατικές διατυπώσεις, ν’ αλλάζει σύµφωνα µε τη θέληση του λαού. Τέταρτο,

δηµιουργεί γερή σύνδεση µε τα πιο διαφορετικά επαγγέλµατα και διευκολύνει έτσι χωρίς

γραφειοκρατισµό τις πιο διαφορετικές και βαθιές µεταρρυθµίσεις. Πέµπτο, µας δίνει τη µορφή

της οργάνωσης της πρωτοπορίας, δηλαδή του πιο συνειδητού, του πιο δραστήριου, του πιο

προοδευτικού τµήµατος των καταπιεζόµενων τάξεων, των εργατών και των αγροτών και

αποτελεί έτσι το µηχανισµό, που µε τη βοήθειά του η πρωτοπορία των καταπιεζόµενων

τάξεων µπορεί ν’ ανεβάζει, να διαπαιδαγωγεί, να εκπαιδευτεί και να οδηγεί µαζί του όλη τη

γιγάντια µάζα αυτών των τάξεων, που ως τα τώρα βρισκόταν ολότελα έξω απ’ την πολιτική

ζωή, έξω απ’ την ιστορία. Έκτο, µας δίνει τη δυνατότητα να συνδέσουµε τα οφέλη του

κοινοβουλευτικού µε τα οφέλη της άµεσης και ανοιχτής δηµοκρατίας, δηλαδή, αν συνδέσουµε

το πρόσωπο των εκλεγµένων αντιπροσώπων του λαού και τη νοµοθετική λειτουργία και την

εκτέλεση των νόµων. Σε σύγκριση µε τον αστικό κοινοβουλευτισµό αυτό αποτελεί ένα τέτοιο

βήµα προς τα µπρος στην εξέλιξη της δηµοκρατίας, που η σηµασία του είναι κοσµοϊστορική…

Αν η λαϊκή δηµιουργικότητα των επαναστατικών τάξεων δε δηµιουργούσε τα Σοβιέτ, τότε η

προλεταριακή επανάσταση στη Ρωσία θα ήταν µια χωρίς καµιά ελπίδα χαµένη υπόθεση, γιατί

το προλεταριάτο χωρίς καµιά αµφιβολία, δε θα µπορούσε να κρατήσει την εξουσία µε τον

παλιό µηχανισµό και θα ήταν αδύνατο να δηµιουργήσει µε µιας έναν καινούριο µηχανισµό».

(Λένιν, Άπαντα, τοµ 21 σελ 258-259).

Να γιατί οι µπολσεβίκοι πιάστηκαν απ’ τα Σοβιέτ, σαν το βασικό εκείνο οργανωτικό

κρίκο, που µπορεί να διευκολύνει την οργάνωση της Οκτωβριανής Επανάστασης και τη

δηµιουργία ενός καινούριου ισχυρού µηχανισµού του προλεταριακού κράτους.

Το σύνθηµα: «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» πέρασε δυο στάδια απ’ την άποψη της

εσωτερικής του ανάπτυξης: Το πρώτο (ως την ήττα του Ιούλη των µπολσεβίκων, την

εποχή της δυαδικής εξουσίας) και το δεύτερο (ύστερα απ’ την ήττα της εξέγερσης του

Κορνίλοφ).

Στο πρώτο στάδιο το σύνθηµα αυτό σήµαινε διάσπαση του συνασπισµού των

µενσεβίκων και των εσέρων µε τους καντέ, σχηµατισµό σοβιετικής κυβέρνησης απ’ τους

µενσεβίκους και τους εσέρους (γιατί τα Σοβιέτ ήταν τότε εσεροµενσεβίκικα), δικαίωµα

ελεύθερης προπαγάνδας για την αντιπολίτευση (δηλαδή για τους µπολσεβίκους) και

ελεύθερη πάλη των κοµµάτων µέσα στα Σοβιέτ, µε τον υπολογισµό ότι οι µπολσεβίκοι µε

τη βοήθεια αυτής της πάλης θα κατορθώσουν να κατακτήσουν τα Σοβιέτ και ν’ αλλάξουν

τη σύνθεση της σοβιετικής κυβέρνησης στην πορεία µιας ειρηνικής εξέλιξης της

επανάστασης. Το σχέδιο αυτό δε σήµαινε, φυσικά, δικτατορία του προλεταριάτου.

∆ιευκόλυνε όµως αναµφίβολα την προετοιµασία των απαραίτητων όρων για την

εξασφάλιση της δικτατορίας, γιατί, βάζοντας στην εξουσία τους µενσεβίκους και τους

εσέρους και αναγκάζοντάς τους να εφαρµόσουν το αντεπαναστατικό τους πρόγραµµα

στην πράξη, επιτάχυνε το ξεσκέπασµα της αληθινής φύσης αυτών των κοµµάτων,

επιτάχυνε την αποµόνωσή τους, την απόσπασή τους απ’ τις µάζες. Η ήττα του Ιούλη των

µπολσεβίκων διέκοψε ωστόσο αυτή την εξέλιξη, γιατί έδωσε την υπεροχή στην

αντεπανάσταση των καντέ στρατηγών και έριξε τους εσεροµενσεβίκους στην αγκαλιά

των τελευταίων. Το περιστατικό αυτό ανάγκασε το Κόµµα ν’ αποσύρει προσωρινά το

σύνθηµα: «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ», για να το ξαναρίξει στις συνθήκες µιας καινούριας

ανόδου της επανάστασης.

Η ήττα της εξέγερσης του Κορνίλοφ εγκαινίασε το δεύτερο στάδιο. Το σύνθηµα:

«Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» ξαναµπήκε στην ηµερήσια διάταξη. Τώρα όµως το σύνθηµα

αυτό δε σήµαινε πια αυτό που σήµαινε στο πρώτο στάδιο. Το περιεχόµενό του άλλαξε

ριζικά. Τώρα το σύνθηµα αυτό σήµαινε πλήρη ρήξη µε τον ιµπεριαλισµό και πέρασµα της

εξουσίας στους µπολσεβίκους, γιατί τα Σοβιέτ είχαν γίνει πια στην πλειοψηφία τους

µπολσεβίκικα. Τώρα το σύνθηµα αυτό σήµαινε το άµεσο πλησίασµα της επανάστασης στη

δικτατορία του προλεταριάτου µε την εξέγερση. Κάτι παραπάνω, το σύνθηµα αυτό

σήµαινε τώρα την οργάνωση και την κρατική διαµόρφωση της δικτατορίας του

προλεταριάτου.

Η ανεκτίµητη σηµασία που είχε η τακτική της µετατροπής των Σοβιέτ σε όργανα

κρατικής εξουσίας, βρισκόταν στο γεγονός ότι αποσπούσε τα εκατοµµύρια των

εργαζόµενων µαζών απ' τον ιµπεριαλισµό, ξεσκέπαζε τα κόµµατα των εσέρων και των

µενσεβίκων σαν όργανα του ιµπεριαλισµού και έφερνε τις µάζες αυτές, µπορούµε να

πούµε, κατευθείαν στη δικτατορία του προλεταριάτου.

Έτσι, η τρίτη ιδιοµορφία της τακτικής των µπολσεβίκων στην περίοδο της

προετοιµασίας του Οκτώβρη ήταν η πολιτική της µετατροπής των Σοβιέτ σε όργανα

κρατικής εξουσίας, σαν το σπουδαιότερο όρο για την αποµόνωση των συµβιβαστικών

κοµµάτων και για τη νίκη της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Τέταρτη ιδιοµορφία. Τέταρτη ιδιοµορφία. Τέταρτη ιδιοµορφία. Τέταρτη ιδιοµορφία. Η εικόνα δε θα ‘ταν πλήρης αν δεν καταπιανόµασταν µε το

ζήτηµα για το πώς και γιατί κατόρθωναν οι µπολσεβίκοι, να µετατρέπουν τα κοµµατικά

τους συνθήµατα σε συνθήµατα των εκατοµµυρίων µαζών, σε συνθήµατα που κινούν προς

τα µπρος την επανάσταση, πως και γιατί κατόρθωναν οι µπολσεβίκοι να πείθουν για την

ορθότητα της πολιτικής τους, όχι µονάχα την πρωτοπορία, και όχι µονάχα την πλειοψηφία

της εργατικής τάξης, µα την πλειοψηφία του λαού.

Το ζήτηµα έχει έτσι: για τη νίκη της επανάστασης, αν αυτή η επανάσταση είναι

πραγµατικά λαϊκή που αγκαλιάζει τα εκατοµµύρια των µαζών, δε φτάνει µονάχα να ‘ναι

σωστά τα κοµµατικά συνθήµατα. Για τη νίκη της επανάστασης χρειάζεται ακόµα ένας

απαραίτητος όρος, και συγκεκριµένα: οι ίδιες οι µάζες πρέπει να πειστούν µε την ίδια

τους την πείρα για την ορθότητα αυτών των συνθηµάτων. Μονάχα τότε τα συνθήµατα

του κόµµατος γίνονται συνθήµατα των ίδιων των µαζών. Μονάχα τότε η επανάσταση

γίνεται πραγµατικά λαϊκή επανάσταση. Μια απ’ τις ιδιοµορφίες της τακτικής των

µπολσεβίκων στην περίοδο της προετοιµασίας του Οκτώβρη βρίσκεται στο γεγονός ότι

µπόρεσε να καθορίσει σωστά τους δρόµους και τις καµπές, που µε φυσικό τρόπο φέρνουν

τις µάζες κοντά στα συνθήµατα του κόµµατος, στο κατώφλι, µπορούµε να πούµε, της

επανάστασης, και τις διευκολύνουν έτσι να νιώσουν, να ελέγξουν, να διαγνώσουν µε την

ίδια τους την πείρα την ορθότητα αυτών των συνθηµάτων. Με άλλα λόγια, µια απ’ τις

ιδιοµορφίες της τακτικής των µπολσεβίκων βρίσκεται στο γεγονός ότι δε συγχέει την

καθοδήγηση του κόµµατος µε την καθοδήγηση των µαζών, ότι βλέπει καθαρά τη διαφορά

που υπάρχει ανάµεσα στην καθοδήγηση της πρώτης κατηγορίας και στην καθοδήγηση

της δεύτερης κατηγορίας, ότι αποτελεί έτσι την επιστήµη όχι µονάχα για την

καθοδήγηση του κόµµατος, µα και για την καθοδήγηση των εκατοµµυρίων µαζών των

εργαζοµένων.

Παραστατικό παράδειγµα για την εκδήλωση αυτής της ιδιοµορφίας της µπολσεβίκικης

τακτικής είναι η πείρα από τη σύγκληση και τη διάλυση της Συντακτικής Συνέλευσης.

Είναι γνωστό ότι οι µπολσεβίκοι έριξαν το σύνθηµα: ∆ηµοκρατία των Σοβιέτ, ακόµα

από τον Απρίλη του 1917. Είναι γνωστό ότι η Συντακτική Συνέλευση είναι µια αστική

βουλή, που αντιτίθεται ριζικά στις βάσεις της ∆ηµοκρατίας των σοβιέτ. Πως έγινε τότε οι

µπολσεβίκοι, ενώ τραβούσαν για τη ∆ηµοκρατία των Σοβιέτ, ν’ απαιτούν ταυτόχρονα απ’

την Προσωρινή Κυβέρνηση την άµεση σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης; Πως έγινε

τότε, οι µπολσεβίκοι, όχι µονάχα να πάρουν µέρος στις εκλογές, µα και να συγκαλέσουν

οι ίδιοι τη Συντακτική Συνέλευση; Πως έγινε τότε, οι µπολσεβίκοι, ένα µήνα πριν απ’ την

εξέγερση, στην εποχή του περάσµατος απ’ το παλιό στο καινούριο, να παραδεχτούν τη

δυνατότητα του προσωρινού συνδυασµού της ∆ηµοκρατίας των Σοβιέτ και της

Συντακτικής Συνέλευσης;

Αυτό «έγινε» γιατί:

1. Η ιδέα της Συντακτικής Συνέλευσης ήταν µια από τις πιο δηµοφιλείς ιδέες

ανάµεσα στις πλατιές µάζες του πληθυσµού.

2. Το σύνθηµα της άµεσης σύγκλησης Συντακτικής Συνέλευσης διευκόλυνε το

ξεσκέπασµα της αντεπαναστατικής φύσης της Προσωρινής Κυβέρνησης.

3. Για να χρεοκοπήσει στα µάτια των λαϊκών µαζών η ιδέα της Συντακτικής

Συνέλευσης, ήταν απαραίτητο να οδηγηθούν οι µάζες αυτές στην πόρτα της

Συντακτικής Συνέλευσης µε τις διεκδικήσεις τους για γη, για ειρήνη, για την

εξουσία των Σοβιέτ και να ‘ρθουν έτσι σε σύγκρουση µε την πραγµατική και

ζωντανή Συντακτική Συνέλευση.

4. Μονάχα έτσι, µπορούσαν να διευκολυνθούν οι µάζες να πειστούν µε την ίδια

τους την πείρα για την αντεπαναστατικότητα της Συντακτικής Συνέλευσης και

για την ανάγκη της διάλυσής της.

5. Όλα αυτά προϋπέθεταν φυσικά τη δυνατότητα παραδοχής του προσωρινού

συνδυασµού της ∆ηµοκρατίας των Σοβιέτ µε τη Συντακτική Συνέλευση, σαν το

µοναδικό µέσο για να απαλλαχτούν απ’ τη Συντακτική Συνέλευση.

6. Ένας τέτοιος συνδυασµός, αν πραγµατοποιούνταν µέσα στις συνθήκες του

περάσµατος όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ, µπορούσε να σηµαίνει µονάχα την

υποταγή της Συντακτικής Συνέλευσης στα Σοβιέτ, τη µετατροπή της σε

εξάρτηµα των Σοβιέτ, την ανώδυνη απονέκρωσή της.

∆ε χρειάζεται να αποδείξουµε, ότι χωρίς αυτή την πολιτική των µπολσεβίκων, δε θα

γινόταν τόσο οµαλά η διάλυση της Συντακτικής Συνέλευσης και δε θα χρεοκοπούσαν µε

τόσο πάταγο οι παραπέρα ενέργειες των εσέρων και των µενσεβίκων µε το σύνθηµα:

«Όλη η εξουσία στη Συντακτική Συνέλευση»:

«Πήραµε µέρος -λέει ο Λένιν- στις εκλογές για τη Ρωσική αστική βουλή, για τη Συνταχτική

Συνέλευση, το Σεπτέµβρη - Νοέµβρη του 1917. Ήταν σωστή η τακτική µας ή όχι;… ∆εν είχαµε

άραγε εµείς, οι Ρώσοι µπολσεβίκοι, το Σεπτέµβρη - Νοέµβρη του 1917 το δικαίωµα να

θεωρούµε, περισσότερο από οποιουσδήποτε άλλους κοµµουνιστές της ∆ύσης, ότι στη Ρωσία

ο κοινοβουλευτισµός πολιτικά είχε πια ξεπεραστεί; Φυσικά το είχαµε, γιατί το ζήτηµα δεν είναι

αν τα αστικά κοινοβούλια υπάρχουν από πολύ ή λίγο καιρό, µα κατά πόσο οι πλατιές µάζες

των εργαζοµένων είναι έτοιµες (ιδεολογικά, πολιτικά, πραχτικά) να δεχτούν το σοβιετικό

καθεστώς και να διαλύσουν (ή να επιτρέψουν τη διάλυση) του αστικοδηµοκρατικού

κοινοβουλίου. Είναι πέρα για πέρα αδιαφιλονίκητο και ολότελα διαπιστωµένο ιστορικό

γεγονός, ότι το Σεπτέµβρη - Νοέµβρη 1917 στη Ρωσία, η εργατική τάξη των πόλεων, οι

στρατιώτες και οι αγρότες, ήταν εξαιτίας µιας σειράς ειδικών συνθηκών, σε εξαιρετικό βαθµό

προετοιµασµένοι για να δεχθούν το σοβιετικό σύστηµα και να διαλύσουν το πιο δηµοκρατικό

αστικό κοινοβούλιο. Και όµως, παρ’ όλα αυτά οι µπολσεβίκοι δεν µποϋκοτάρησαν τη

Συντακτική Συνέλευση, µα πήραν µέρος στις εκλογές και πριν και ύστερα απ’ την κατάκτηση

της πολιτικής εξουσίας απ’ το προλεταριάτο». (Λένιν, Άπαντα, τοµ 25 σελ. 201-202).

Και γιατί δεν µποϋκοτάρησαν τη Συντακτική Συνέλευση; Γιατί λέει ο Λένιν:

«Ακόµα και µερικές βδοµάδες πριν απ’ τη νίκη της Σοβιετικής ∆ηµοκρατίας, ακόµα και

ύστερα απ’ αυτή τη νίκη, η συµµετοχή στο αστικοδηµοκρατικό κοινοβούλιο, όχι µονάχα δε

ζηµιώνει το επαναστατικό προλεταριάτο, µα του διευκολύνει τη δυνατότητα ν’ αποδείξει στις

καθυστερηµένες µάζες για ποιο λόγο τέτοια κοινοβούλια αξίζουν να διαλύονται, του

διευκολύνει την επιτυχία της διάλυσής τους , διευκολύνει την «πολιτική κατάργηση» του

αστικού κοινοβουλευτισµού». (Λένιν, Άπαντα, στο ίδιο).

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Τρότσκι δεν καταλαβαίνει αυτή την ιδιοµορφία

της µπολσεβίκικης τακτικής, και ειρωνεύεται τη «θεωρία» του συνδυασµού της

Συντακτικής Συνέλευσης µε τα Σοβιέτ σα Χιλφερντινγκισµό.

∆εν καταλαβαίνει ότι η παραδοχή αυτού του συνδυασµού σε σύνδεση µε τη σύγκληση

της Συντακτικής Συνέλευσης και όταν έχει πια ριχτεί το σύνθηµα της εξέγερσης και είναι

πιθανή η νίκη των Σοβιέτ, αποτελεί τη µοναδική επαναστατική τακτική που δεν έχει

τίποτα το κοινό µε την τακτική του Χίλφερντινγκ, που µετατρέπει τα Σοβιέτ σε εξάρτηµα

της Συντακτικής Συνέλευσης. ∆εν καταλαβαίνει πως το λάθος µερικών συντρόφων πάνω

σ’ αυτό το ζήτηµα δεν του δίνει καµιά βάση να καταφέρεται ενάντια στην πέρα για πέρα

σωστή θέση του Λένιν και του κόµµατος, ότι µπορεί να υπάρχει κάτω από ορισµένες

συνθήκες, ένα «κράτος συνδυασµένου τύπου».

∆εν καταλαβαίνει ότι χωρίς την ιδιόµορφη πολιτική των µπολσεβίκων σχετικά µε τη

Συντακτική Συνέλευση, οι µπολσεβίκοι δε θα κατόρθωναν να κατακτήσουν µε το µέρες

τους τα εκατοµµύρια των µαζών του λαού και ότι χωρίς να έχουν προηγούµενα

κατακτήσει αυτές τις µάζες, δε θα µπορούσαν να µετατρέψουν την Οκτωβριανή

εξέγερση σε βαθιά λαϊκή επανάσταση.

Είναι ενδιαφέρον ότι ο Τρότσκι ειρωνεύεται ακόµα και τις λέξεις «λαός»,

«επαναστατική δηµοκρατία» κλπ, που συναντιούνται στα άρθρα των µπολσεβίκων, και τις

θεωρεί σαν ανάρµοστες για ένα µαρξιστή.

Ο Τρότσκι ξεχνά ολοφάνερα ότι ο Λένιν, ο αναµφισβήτητος αυτός µαρξιστής, ακόµα

και το Σεπτέµβρη του 1917, ένα µήνα πριν από τη νίκη της δικτατορίας, έγραφε για την

«ανάγκη του άµεσου περάσµατος όλης της εξουσίας στα χέρια της επαναστατικής

δηµοκρατίας µε επικεφαλής το επαναστατικό προλεταριάτο» (Λένιν, Άπαντα, τοµ.21 σελ.

198).

Ο Τρότσκι ξεχνά ολοφάνερα ότι ο Λένιν, ο αναµφισβήτητος αυτός µαρξιστής,

αναφέροντας ένα απόσπασµα από το γράµµα του Μαρξ προς τον Κούγκελµαν (γραµµένο

τον Απρίλη του 1871), όπου λέγεται ότι το τσάκισµα του γραφειοκρατικο-στρατιωτικού

κρατικού µηχανισµού είναι ο προκαταβολικός όρος κάθε πραγµατικής λαϊκής

επανάστασης στην ήπειρο (δηλ. στην ηπειρωτική Ευρώπη - σηµ. µετ.), γράφει ξεκάθαρα

τις παρακάτω γραµµές:

«Αξίζει να προσέξουµε ιδιαίτερα την εξαιρετικά βαθιά παρατήρηση του Μαρξ, ότι η

καταστροφή της γραφειοκρατικο-στρατιωτικής κρατικής µηχανής είναι «ο προκαταβολικός

όρος κάθε πραγµατικά λαϊκής επανάστασης». Η έννοια αυτή «λαϊκή» επανάσταση φαίνεται

περίεργη στο στόµα του Μαρξ και οι Ρώσοι πλεχανοφικοί και µενσεβίκοι, οι οπαδοί αυτοί του

Στρούβε, που επιθυµούν να θεωρούνται µαρξιστές, θα µπορούσαν ίσως να διακηρύξουν ότι η

έκφραση αυτή αποτελεί «παραδροµής της γλώσσας» του Μαρξ. Έχουν καταντήσει το

µαρξισµό µια τέτοια ελεεινή φιλελεύθερη γελοιογραφία, που γι’ αυτούς δεν υπάρχει τίποτα

άλλο εκτός από την αντιπαράθεση της αστικής µε την προλεταριακή επανάσταση. Κι αυτήν

όµως την αντιπαράθεση την εννοούν µε ένα τόσο άψυχο τρόπο, που δεν παίρνει άλλο… Το

1871 σε καµιά χώρα της ηπειρωτικής Ευρώπης το προλεταριάτο δεν αποτελούσε την

πλειοψηφία του λαού. Μια «λαϊκή» επανάσταση, που τραβά πραγµατικά στο κίνηµα την

πλειοψηφία του λαού, µπορούσε να ‘ναι µονάχα εκείνη που αγκαλιάζει και το προλεταριάτο και

την αγροτιά. Οι δυο αυτές τάξεις αποτελούσαν τότε το «λαό». Οι δυο αυτές τάξεις ενώνονται

γιατί «η γραφειοκρατικο-στρατιωτική κρατική µηχανή» τις καταπιέζει, τις πνίγει, τις

εκµεταλλεύεται. Να συντριβεί αυτή η µηχανή, να τσακιστεί, αυτό απαιτεί το πραγµατικό

συµφέρον του «λαού», της πλειοψηφίας του, των εργατών και της πλειοψηφίας των αγροτών,

αυτός είναι ο «προκαταβολικός όρος» της ελεύθερης συµµαχίας των φτωχών αγροτών µε το

προλεταριάτο, και χωρίς αυτή τη συµµαχία είναι ασταθής η δηµοκρατία και είναι αδύνατος ο

σοσιαλιστικός µετασχηµατισµός». (Λένιν, Άπαντα, τοµ. 21 σελ. 395-396).

∆εν πρέπει να ξεχνούµε αυτά τα λόγια του Λένιν.

Έτσι η τέταρτη ιδιοµορφία της τακτικής των µπολσεβίκων στην περίοδο της

προετοιµασίας του Οκτώβρη, είναι η ικανότητα να πείθουν τις µάζες µε την ίδια τους την

πείρα για την ορθότητα των κοµµατικών συνθηµάτων, µε το τράβηγµα αυτών των µαζών

στις επαναστατικές θέσεις, σαν το σπουδαιότερο όρο για την κατάκτηση των

εκατοµµυρίων εργαζοµένων µε το µέρος του κόµµατος.

Νοµίζω πως αυτά που είπα είναι πέρα για πέρα αρκετά για να ξεκαθαρίσουµε για τον

εαυτό µας τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα αυτής της τακτικής.

IVIVIVIV

Η Οκτωβριανή Επανάσταση σαν απαρχή και προϋΗ Οκτωβριανή Επανάσταση σαν απαρχή και προϋΗ Οκτωβριανή Επανάσταση σαν απαρχή και προϋΗ Οκτωβριανή Επανάσταση σαν απαρχή και προϋπόθεση της παγκόσµιας επανάστασηςπόθεση της παγκόσµιας επανάστασηςπόθεση της παγκόσµιας επανάστασηςπόθεση της παγκόσµιας επανάστασης

∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι η καθολική θεωρία της ταυτόχρονης νίκης της

επανάστασης στις βασικές χώρες της Ευρώπης, η θεωρία για το αδύνατο της νίκης του

σοσιαλισµού σε µια χώρα, αποδείχτηκε τεχνητή, όχι βιώσιµη θεωρία. Η εφτάχρονη ιστορία

της προλεταριακής επανάστασης στη Ρωσία δε µιλά υπέρ, µα ενάντια σ’ αυτή τη θεωρία.

Η θεωρία αυτή είναι απαράδεκτη, όχι µονάχα γιατί σα σχήµα ανάπτυξης της παγκόσµιας

επανάστασης αντιτίθεται στα ολοφάνερα γεγονότα. Είναι απαράδεκτη ακόµα

περισσότερο σα σύνθηµα, γιατί δεσµεύει και δεν απελευθερώνει την πρωτοβουλία των

χωριστών χωρών, που έχουν αποκτήσει τη δυνατότητα, λόγω ορισµένων ιστορικών

συνθηκών, να διασπάσουν ανεξάρτητα το µέτωπο του κεφαλαίου, γιατί δεν υποκινεί στη

δραστήρια επίθεση των χωριστών χωρών ενάντια στο κεφάλαιο, µα στην παθητική

αναµονή της στιγµής «της γενικής λύσης», γιατί δεν καλλιεργεί ανάµεσα στους

προλετάριους των χωριστών χωρών το πνεύµα της επαναστατικής αποφασιστικότητας,

µα το πνεύµα των αµφιβολιών του Αµλέτου: «και τι θα γίνει αν οι άλλοι δε µας

υποστηρίξουν». Ο Λένιν είχε πέρα για πέρα δίκιο, όταν έλεγε ότι η νίκη του

προλεταριάτου σε µια χώρα αποτελεί την «τυπική» περίπτωση και πως «η ταυτόχρονη

επανάσταση σε µια σειρά από χώρες» µπορεί ν’ αποτελεί µονάχα «σπάνια εξαίρεση».

(Λένιν, Άπαντα, τοµ. 23 σελ. 354).

Η λενινιστική όµως θεωρία της επανάστασης δεν περιορίζεται, όπως είναι γνωστό,

µονάχα σ’ αυτή την πλευρά του ζητήµατος. Είναι ταυτόχρονα και θεωρία της ανάπτυξης

της παγκόσµιας επανάστασης. Η νίκη του σοσιαλισµού σε µια χώρα δεν είναι

αυτοσκοπός. Η επανάσταση της νικήτριας χώρας δεν πρέπει να θεωρεί τον εαυτό της

σαν αυτάρκες µέγεθος, µα σα στήριγµα, σα µέσο για την επιτάχυνση της νίκης του

προλεταριάτου σ’ όλες τις χώρες. Γιατί η νίκη της επανάστασης σε µια χώρα, και στη

δοσµένη περίπτωση στη Ρωσία, δεν είναι µονάχα προϊόν της ανισόµετρης ανάπτυξης και

της προοδευτικής αποσύνθεσης του ιµπεριαλισµού. Είναι ταυτόχρονα απαρχή και

προϋπόθεση της παγκόσµιας επανάστασης.

∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι οι δρόµοι της ανάπτυξης της παγκόσµιας επανάστασης δεν

είναι τόσο απλοί, όσο θα µπορούσαν να φανούν προηγούµενα, πριν απ’ τη νίκη της

επανάστασης σε µια χώρα, πριν απ’ την εµφάνιση του αναπτυγµένου ιµπεριαλισµού, που

αποτελεί την «παραµονή της σοσιαλιστικής επανάστασης». Γιατί εµφανίστηκε ένας

τέτοιος καινούριος παράγοντας, όπως ο νόµος της ανισόµετρης ανάπτυξης των

καπιταλιστικών χωρών, που δρα µέσα στις συνθήκες του αναπτυγµένου ιµπεριαλισµού και

που µιλά για το αναπόφευκτο των πολεµικών συγκρούσεων, για τη γενική εξασθένιση του

παγκόσµιου µετώπου του κεφαλαίου και για τη δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισµού σε

ξεχωριστές χώρες. Γιατί εµφανίστηκε ένας τέτοιος καινούριος παράγοντας, όπως η

τεράστια Σοβιετική χώρα, που βρίσκεται ανάµεσα στη ∆ύση και στην Ανατολή, ανάµεσα

στο κέντρο της χρηµατιστικής εκµετάλλευσης του κόσµου και στο πεδίο του αποικιακού

ζυγού και που, µονάχα µε την ύπαρξή της, επαναστατικοποιεί όλο τον κόσµο.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι τέτοιοι (δε µιλώ για τους άλλους λιγότερο σπουδαίους

παράγοντες), που δε µπορεί να µην τους παίρνουµε υπόψη όταν µελετούµε τους

δρόµους της παγκόσµιας επανάστασης.

Παλιότερα νόµιζαν συνήθως ότι η επανάσταση θα αναπτυχθεί µε την ισόµετρη

«ωρίµανση» των στοιχείων του σοσιαλισµού, πριν απ’ όλα στις πιο αναπτυγµένες, στις

«προηγµένες» χώρες. Τώρα αυτή η αντίληψη χρειάζεται να υποστεί ουσιαστικές

αλλαγές.

«Τώρα -λέει ο Λένιν- διαµορφώθηκε ένα τέτοιο σύστηµα διεθνών σχέσεων, που στην

Ευρώπη ένα απ’ τα κράτη, η Γερµανία, είναι υποδουλωµένο στα κράτη-νικητές. Παράλληλα µια

σειρά κράτη, και µάλιστα τα πιο παλιά κράτη της ∆ύσης, βρέθηκαν, χάρη στη νίκη, σε τέτοιες

συνθήκες, που µπορούν να χρησιµοποιήσουν αυτή τη νίκη για να κάνουν µια σειρά ασήµαντες

παραχωρήσεις στις καταπιεζόµενες τάξεις τους, παραχωρήσεις που ωστόσο καθυστερούν το

επαναστατικό κίνηµα στις χώρες τους και δηµιουργούν κάποιο οµοίωµα «κοινωνικής ειρήνης».

Ταυτόχρονα µια ολόκληρη σειρά από χώρες: Ανατολή, Ινδίες, Κίνα κλπ, ακριβώς χάρη στον

τελευταίο ιµπεριαλιστικό πόλεµο πετάχτηκαν οριστικά έξω από την τροχιά τους. Η εξέλιξή

τους πήρε οριστικά τον πανευρωπαϊκό καπιταλιστικό δρόµο. Στις χώρες αυτές άρχισε ο ίδιος

αναβρασµός που επικρατεί σ’ όλη την Ευρώπη. Και είναι τώρα ξεκάθαρο για όλο τον κόσµο,

ότι οι χώρες αυτές τραβήχτηκαν σε τέτοια εξέλιξη, που δεν µπορεί, παρά να οδηγήσει στην

κρίση ολάκερου του παγκόσµιου καπιταλισµού.

Γι’ αυτό και σε σχέση µ’ αυτά «οι δυτικοευρωπαϊκές καπιταλιστικές χώρες» θα

ολοκληρώσουν την εξέλιξή τους προς το σοσιαλισµό… όχι έτσι όπως την περιµέναµε παλιά.

∆εν την ολοκληρώνουν µε την ισόµετρη «ωρίµανση» του σοσιαλισµού στις χώρες αυτές, µα

µε την εκµετάλλευση ορισµένων κρατών από τα άλλα, µε την εκµετάλλευση του πρώτου από

τα ηττηµένα στον ιµπεριαλιστικό πόλεµο κράτη. Εκµετάλλευση που συνδυάζεται µε την

εκµετάλλευση όλης της Ανατολής. Και η Ανατολή απ’ την άλλη µεριά, ακριβώς χάρη σ’ αυτό

τον πρώτο ιµπεριαλιστικό πόλεµο, πέρασε οριστικά στο επαναστατικό κίνηµα και τραβήχτηκε

οριστικά στο γενικό στρόβιλο του παγκόσµιου επαναστατικού κινήµατος». (Λένιν, Άπαντα, τοµ

27 σελ 415-416).

Αν σ’ αυτά προσθέσουµε το γεγονός ότι όχι µονάχα οι ηττηµένες χώρες και οι

αποικίες, που τις εκµεταλλεύονται οι νικήτριες χώρες, αλλά και ένα µέρος των νικητριών

χωρών πέφτει στην τροχιά της χρηµατιστικής εκµετάλλευσης από µέρους των πιο

ισχυρών νικητριών χωρών, της Αµερικής και της Αγγλίας, ότι οι αντιθέσεις ανάµεσα σ’

όλες αυτές τις χώρες είναι βασικός παράγοντας για την αποσύνθεση του παγκόσµιου

ιµπεριαλισµού, ότι εκτός απ’ αυτές τις αντιθέσεις υπάρχουν και αναπτύσσονται οι πιο

βαθιές αντιθέσεις στο εσωτερικό κάθε µιας απ’ αυτές τις χώρες, ότι όλες αυτές οι

αντιθέσεις βαθαίνουν και οξύνονται µε το γεγονός ότι πλάι σ’ αυτές τις χώρες υπάρχει η

µεγάλη ∆ηµοκρατία των Σοβιέτ - αν όλα αυτά τα πάρουµε υπόψη µας, τότε

ολοκληρώνεται λίγο-πολύ η εικόνα της ιδιόµορφης διεθνούς κατάστασης.

Το πιθανότερο απ’ όλα είναι ότι η παγκόσµια επανάσταση θα ακολουθήσει το δρόµο

της επαναστατικής απόσπασης µιας σειράς νέων χωρών από το σύστηµα των

ιµπεριαλιστικών κρατών, και θα γίνει αυτό µε την υποστήριξη των προλετάριων των

χωρών αυτών απ’ το προλεταριάτο των ιµπεριαλιστικών κρατών. Βλέπουµε, ότι η πρώτη

χώρα που αποσπάστηκε, η πρώτη νικήτρια χώρα, υποστηρίζεται κιόλας απ’ τους εργάτες

και απ’ τις εργαζόµενες µάζες γενικά των άλλων χωρών. Χωρίς αυτή την υποστήριξη δε

θα µπορούσε να κρατηθεί. ∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι η υποστήριξη αυτή θα δυναµώνει

και θα αυξάνει. Όµως δεν υπάρχει επίσης αµφιβολία ότι η ίδια η εξέλιξη της παγκόσµιας

επανάστασης, το ίδιο το προτσές της απόσπασης µιας σειράς νέων χωρών απ’ τον

ιµπεριαλισµό, θα συντελείται, τόσο πιο γρήγορα και πιο σταθερά, όσο πιο σταθερά θα

δυναµώνει ο σοσιαλισµός στην πρώτη νικήτρια χώρα, όσο πιο γρήγορα θα µετατρέπεται

αυτή η χώρα σε βάση της παραπέρα ανάπτυξης της παγκόσµιας επανάστασης, σε µοχλό

για την παραπέρα αποσύνθεση του ιµπεριαλισµού.

Αν είναι σωστή η θέση ότι είναι αδύνατη η οριστική νίκη του σοσιαλισµού στην πρώτη

απελευθερωµένη χώρα, χωρίς τις κοινές προσπάθειες των προλετάριων µερικών χωρών,

εξ’ ίσου σωστό είναι και το γεγονός ότι η παγκόσµια επανάσταση θα αναπτυχθεί τόσο πιο

γρήγορα και πιο σταθερά, όσο πιο πραγµατική θα ‘ναι η βοήθεια της πρώτης

σοσιαλιστικής χώρας προς τους εργάτες και τις εργαζόµενες µάζες όλων των υπόλοιπων

χωρών.

Σε τι πρέπει να εκφράζεται αυτή η βοήθεια;

Πρέπει να εκφράζεται πρώτα στο γεγονός ότι η νικήτρια χώρα «θα πραγµατοποιεί

στον ανώτατο βαθµό ότι είναι πραγµατοποιήσιµο σε µια χώρα για την ανάπτυξη, την

υποστήριξη, το ξύπνηµα της επανάστασης σ’ όλες τις χώρες». (Λένιν, Άπαντα, τοµ.23

σελ. 385).

Πρέπει να εκφράζεται, κατά δεύτερο λόγο, στο γεγονός ότι «το νικηφόρο

προλεταριάτο» της µιας χώρας, «αφού απαλλοτριώσει τους καπιταλιστές και αφού

οργανώσει τη σοσιαλιστική παραγωγή στη χώρα του, θα αντιτασσόταν… ενάντια στον

υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσµο, παίρνοντας µε το µέρος του τις καταπιεζόµενες τάξεις

των άλλων χωρών, ανάβοντας στις χώρες αυτές εξεγέρσεις ενάντια στους καπιταλιστές,

επεµβαίνοντας σε περίπτωση ανάγκης ακόµα και µε ένοπλη δύναµη ενάντια στις

εκµεταλλεύτριες τάξεις και τα κράτη τους». (Λένιν, Άπαντα, τοµ.18 σελ. 232-233).

Η χαρακτηριστική ιδιοµορφία αυτής της βοήθειας από µέρους της νικήτριας χώρας

βρίσκεται, όχι µονάχα στο γεγονός ότι επιταχύνει τη νίκη των προλεταρίων των άλλων

χωρών, µα ακόµα και στο γεγονός ότι διευκολύνοντας αυτή τη νίκη εξασφαλίζει έτσι και

την οριστική νίκη του σοσιαλισµού στην πρώτη νικήτρια χώρα.

Το πιο πιθανό απ’ όλα είναι ότι στην πορεία της εξέλιξης της παγκόσµιας

επανάστασης, πλάι στις εστίες του ιµπεριαλισµού στις ξεχωριστές καπιταλιστικές χώρες

και πλάι στο σύστηµα αυτών των χωρών σ’ όλον τον κόσµο, θα δηµιουργούνται εστίες

σοσιαλισµού στις ξεχωριστές Σοβιετικές χώρες και ένα σύστηµα αυτών των εστιών σ’

όλον τον κόσµο. Και η πάλη ανάµεσα σ’ αυτά τα δυο συστήµατα θα γεµίζει την ιστορία

της ανάπτυξης της παγκόσµιας επανάστασης.

«Γιατί -λέει ο Λένιν- είναι αδύνατη η ελεύθερη συνένωση των εθνών στο σοσιαλισµό,

χωρίς ένα λίγο-πολύ µακρόχρονο, επίµονο αγώνα των σοσιαλιστικών δηµοκρατιών ενάντια στα

καθυστερηµένα κράτη». (στο ίδιο).

Η παγκόσµια σηµασία της Οκτωβριανής Επανάστασης βρίσκεται όχι µονάχα στο

γεγονός ότι αποτελεί τη µεγάλη πρωτοβουλία µιας χώρας στη διάσπαση του συστήµατος

του ιµπεριαλισµού και την πρώτη εστία του σοσιαλισµού µέσα στον ωκεανό των

ιµπεριαλιστικών χωρών, µα ακόµα και στο γεγονός ότι αποτελεί τον πρώτο σταθµό της

παγκόσµιας επανάστασης και µια ισχυρή βάση για την παραπέρα ανάπτυξή της.

Γι’ αυτό δεν έχουν δίκιο, όχι µονάχα εκείνοι που, ξεχνώντας το διεθνή χαρακτήρα της

Οκτωβριανής Επανάστασης, διακηρύττουν ότι η νίκη της επανάστασης σε µια χώρα είναι

καθαρά εθνικό, και µονάχα εθνικό φαινόµενο. Μα δεν έχουν δίκιο και εκείνοι που ενώ

θυµούνται το διεθνή χαρακτήρα της Οκτωβριανής Επανάστασης, έχουν όµως την τάση

να εξετάζουν αυτή την επανάσταση σαν κάτι το παθητικό, που είναι προορισµένο να

δέχεται µονάχα υποστήριξη από τα έξω. Στην πραγµατικότητα όχι µονάχα η Οκτωβριανή

Επανάσταση έχει ανάγκη απ’ την υποστήριξη από µέρους της επανάστασης των άλλων

χωρών, µα και η επανάσταση αυτών των χωρών έχει ανάγκη από την υποστήριξη της

Οκτωβριανής Επανάστασης, για να επιταχυνθεί και να προωθηθεί το έργο της ανατροπής

του παγκόσµιου ιµπεριαλισµού.

17 ∆εκέµβρη 1924