sheng (σενγκ) - Μουσικό Σχολείο...

1 ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΕΓΙΑΖΗΣ ΧΑΡΗΣ

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ

Ήδη από την αρχαιότητα η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί και να επικοινωνήσει δίνει στο ρόλο της μουσικής σημαντική θέση στην καθημερινότητά του. Μέσω της μίμησης αναπαράγει ήχους της φύσης, των ζώων και σταδιακά εξελίσσει την τόσο σημαντική αυτή τέχνη. Τα μέσα που χρησιμοποιεί ξεκινούν από το ίδιο το ανθρώπινο σώμα (χέρια-φωνή), ενώ σταδιακά γίνεται και χρήση ακατέργαστων πρώτων υλών (πέτρες-κοχύλια-όστρακα). Με την πάροδο του χρόνου ο ανθρωπος εξελίσει τα μουσικά όργανα τα οποία διακρίνονται σε 4 κατηγορίες ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής και εκτέλεσης τους. ιδιόφωνα – μεμβρανόφωνα – χορδόφωνα – αερόφωνα.Η μουσική γίνεται κομμάτι της καθημερινότητας τόσο σε σοβαρές τελετουργικές-θρησκευτικές εκφάνσεις, όσο και σε πιο απλές διασκεδαστικού τύπου εκδηλώσεις. (λαϊκή - έντεχνη)Η παρατήρηση των μουσικών πολιτισμών μας διδάσκει πολλά σε σχέση με την εξέλιξη και χρήση της μουσικής όπως επίσης και για τις πολλές ομοιότητες που συναντάμε μεταξύ αυτών.

ΚΙΝΑ (ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΗ) Χαρακτηριστικό ιδίωμα της είναι η χρήση της πεντατονικής κλίμακας . (do re mi sol la )Στην Κίνα υπήρχαν φλάουτα , τύμπανα και καμπάνες τα οποία χρονολογούνται από την περίοδο ανάμεσα στο 1500 και το 1000 π.Χ. Οι κινέζοι ενδιαφέρθηκαν να συσχετίσουν τη μουσική με τους αριθμούς. Ο φιλόσοφος Κομφούκιος που πέθανε γύρω στα 479 π.Χ. υποστήριζε ότι η μουσική εκφράζει το ταίριασμα που υπάρχει στη γη και τον ουρανό.

Ένα ιδιαίτερο μουσικό όργανο είναι το sheng (σενγκ) που αποτελείται από πολλούς αυλούς. Έχει σχήμα πουλιού (φοίνικας) με διπλωμένα φτερά και μπορεί να παίξει συγχορδίες. Είναι ένα από τα αρχαιότερα μουσικά όργανα αυτού του είδους που ανήκει στον τύπο του «εκκλησιαστικού οργάνου».


Οι συμβολισμοί είναι ένα χαρακτηριστικό της δομής της κινέζικης μουσικής και ο μύθος παίζει σημαντικό ρόλο στους κανόνες οργάνωσής της.

Οι αυλοί του αυτοκράτορα, για παράδειγμα, παράγουν την ανώτερη σειρά τονικών υψών που αντιστοιχούν στη φωνή του αρσενικού φοίνικα και την κατώτερη σειρά που αντιστοιχούν στο θηλυκό. Οι 12 φθόγγοι στα λιθόφωνα αντιστοιχούν στους μήνες του έτους και τις ώρες της ημέρας. Οι πέντε βασικοί ήχοι της κλίμακας αντιστοιχούν στα πέντε στοιχεία της φύσης.

Η παραδοσιακή μουσική στην Κίνα παίζεται με σόλο όργανα ή με μικρά σύνολα νυκτών ή εγχόρδων με δοξάρι, αυλούς και διάφορα κύμβαλα, γκονγκ και τύμπανα. Οι μελωδίες είναι συνήθως πεντατονικές. Η κινέζικη παραδοσιακή μουσική τραγουδιέται με λεπτή φωνή ή σε φαλτσέτο και κυρίως σόλο παρά χορωδιακά. Αποτελεί μάλλον εξέλιξη της μελοποιημένης ποίησης.

Τα μουσικά όργανα στην Κίνα ταξινομούνται σε οκτώ κατηγορίες ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους.Γη Πέτρα Μέταλλο Δέρμα

Ξύλο Καλάμι Ασκός Μετάξι

Το πιο διάσημο κλασικό κινέζικο όργανο είναι το qin (τζιν) ένα μακρύ χορδόφωνο τύπου τσίτερ με ιστορία 3000 ετών. Το όργανο αυτό έχει επτά μεταξωτές χορδές. Το μήκος του είναι1,20μ. (3 κινέζικα πόδια και 6.5 κινέζικες ίντσες) και συμβολίζει τις 365 μέρες του χρόνου. Το άνοιγμα στο ηχείο -σε σχήμα δράκου- έχει μήκος 8 κινέζικες ίντσες και συμβολίζει τις οκτώ κατευθύνσεις των ανέμων. Το ηχείο είναι κυρτό στο πάνω μέρος και συμβολίζει τον Ουρανό, ενώ τοκάτω μέρος είναι επίπεδο και συμβολίζει τη Γη. Δεν έχει κινητές γέφυρες και παίζεται με τα δάχτυλακατά μήκος των χορδών. Η μουσική του είναι στενά συνδεδεμένη με τον Κομφούκιο και τους διανοούμενους γενικότερα.


Κλασική μουσική-Yayue (Γιαγιουέ)Κλασική μουσική-Yayue (Γιαγιουέ) Πρόκειται για μια μορφή κινέζικης κλασικής μουσικής, που εκτελούνταν στην αυλή του αυτοκράτορα άμεσα συνδεδεμένη με το κομφουκιανικό τελετουργικό.Μαζί με το νόμο και τις τελετές, διαμόρφωνε την επίσημη παρουσία της αριστοκρατικής δύναμης. Ηαυστηρότητα στη φόρμα της μουσικής αυτής ήταν χαρακτηριστική. Όταν εκτελούνταν, ήταν μεγαλόπρεπη και επίσημη, με στόχο να διακρίνει τις διάφορες αριστοκρατικές τάξεις. Μερικές φορές η μουσική γιαγιουέ είχε και στίχους.

Η μουσική των συμποσίωνΗ μουσική των συμποσίων

Πρόκειται για είδος μουσικής που εκτελούνταν επίσης στην αυλή του αυτοκράτορα κατά τη διάρκειατων συμποσίων.

Μετά την εξαφάνιση των αυτοκρατορικών αυλών στην Κίνα, η μουσική των συμποσίων εκτελούνταν μόνο στους ναούς του κομφουκιανισμού.

Κινέζικη ΌπεραΚινέζικη ΌπεραΠρόκειται για ένα είδος μουσικού θεάτρου που σε μια πρώιμη μορφή εμφανίζεται τον 8ο αι. μ.Χ.Σήμερα υπάρχουν 368 διαφορετικές μορφές Κινέζικης Όπερας, με πιο διάσημη την Όπερα του Πεκίνου, που θεωρείται πως διατηρείται στην ίδια μορφή από τα μέσα του 19ου αι.Αποτελεί ένα συνδυασμό τραγουδιού χορού ποίησης και πολεμικών τεχνικών που εντυπωσιάζει με τα πολύχρωμα κοστούμια το έντονο μακιγιαζ την ποικιλία των εκφράσεων του προσώπου τους ακροβάτες τους γελωτοποιούς και τους παραμυθάδες. Χαρακτηριστικό το falseto των τραγουδιστών οι δυνατοί χτύποι στις καμπάνες τα θορυβώδη κύμβαλα και τύμπανα.

Χαρακτηριστικά κινεζικής μουσικής

1. Η παραδοσιακή κινέζικη μουσική είναι περισσότερο μελωδική παρά αρμονική, κυρίως μονοφωνική.

2. Τα περισσότερα τραγούδια είναι στο ρυθμό 2/4 και 4/4. Αυτό ίσως συσχετίζεται με την πίστη των Κινέζων στην αρχή της δυαδικότητας όπως αυτή απεικονίζεται στη σχέση του αρσενικού (γιανγκ) με το θυληκό(γιν)

3.Η χρήση των πεντατονικών κλιμάκων είναι κοινή στην κινεζική μουσική. (fa sol la do re). Σύμφωνα με την παράδοση η πεντατονική κλίμακα συμβόλιζε για τους κινέζους την έκφραση των 5αρετών καλοσύνη- δικαιοσύνη – ευπρέπεια – σύνεση – τιμιότητα.

4. Το φωνητικό στυλ του τραγουδιού χαρακτηρίζεται για το ψηλο και οξύ του ήχο. Μια συχνή τεχνική είναι η χρήση του φωνητικού glissado (γλίστρημα της φωνής από τη μια νότα στην άλλη) falseto.


ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ


ΑΦΡΙΚΗ

Η ύπαρξη πολλών φυλών σε ολόκληρη την ήπειρο ευνόησε την ανάπτυξη μουσικών ιδιαιτερωτήτων από κάθε χωριστή κοινότητα. Κάθε κοινότητα έχει τα δικά της τραγούδια που είναι τραγούδια της δουλειάςτραγούδια διασκέδασης θρησκευτικά τραγουδια.Παρόλη την ανάμειξη δύο διαφορετικών πολιτισμών (Ισλαμ-Νοτιοανατολική Ασία) η καθαυτό μουσική της Αφρικής θεωρείται η νέγρικη μουσική.

Χαρακτηριστικά

– Προφορική παράδοση (από στόμα σε στόμα η μετάδοση της μουσικής)– Πολυρρυθμία (ταυτόχρονη χρήση πολλών διαφορετικών ρυθμικών σχημάτων)– Πολυφωνία (ακούγοντα ταυτόχρονα περισσότερες από μια μελωδικές γραμμές)– Κλίμακες κυρίως πεντατονικές– Χρήση πολλών κρουστών οργάνων (μεμβρανόφωνα-ιδιόφωνα)


ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

ΤΣΙΤΕΡ

ΛΑΟΥΤΟ


Έγχορδα

Στη Δυτική Αφρική υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες εγχόρδων οργάνων. Η πρώτη περιλαμβάνει τα έγχορδα που παίζονται με δοξάρι. Η δεύτερη κατηγορία αποτελείται από τανυκτά έγχορδα. Και στις δύο αυτές κατηγορίες συναντάμε όργανα με 3 έως 5 χορδές, με ηχεία κατασκευασμένα από κολοκύθες ή ξύλο. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι τα μονόχορδα όργανα, με δοξάρι ή νυκτά. Ένα από αυτά είναι το μόλο (molo) .

Η τρίτη κατηγορία εγχόρδων της περιοχής περιλαμβάνει τα όργανα που ανήκουν στην οικογένεια της άρπας. Εδώ συναντάμε το πιο χαρακτηριστικό ίσως όργανο της Δυτικής Αφρικής, την κόρα (kora) . Το όργανο αυτό προέρχεται από την παράδοση των βασιλικών αυλών, διαθέτει 19 ή 21 χορδές, και εκτελείται μόνο από άνδρες επαγγελματίες μουσικούς.

Μονόχορδο έγχορδο με δοξάρι.(Nketia, J.H. Kwabena. The music of

Africa. New York: W. W. Norton, c1974,

Μόλο (molo). (Anthologie de la musique duNiger, Paris: Ocora, p1990,

Κόρα. (Kubik, Gerhard.

Westafrika. Leipzig:Deutscher Verlag für

Musik, c1989.Musikgeschichte in

Bildern; Bd.


Πνευστά

Πρόκειται μάλλον για την κατηγορία οργάνων που παίζει τον μικρότερο ίσως ρόλο στη μουσική της Δυτικής Αφρικής. Ο διαχωρισμός τους σε υποκατηγορίες ακολουθεί αυτόν της δυτικής μουσικής, δηλαδή υπάρχουν (μεταξύ άλλων) πνευστά που ανήκουν στην οικογένεια του φλάουτου, όργανα που παραπέμπουν στα χάλκινα πνευστά και πνευστά πουανήκουν στην οικογένεια του όμποε, όπως η ευρέως διαδεδομένη αλγκάιτα (algaita).

Αλγκάιτα (algaita).(www.bbc.co.uk/music/features/africa)

Αυλός από μπαμπού.(Kubik, Gerhard. Westafrika. Leipzig:Deutscher Verlag für Musik, c1989.

ΚρουστάΜε δεδομένη την κυρίαρχη θέση του ρυθμού στη μουσική της (Δυτικής) Αφρικής, είναι ευνόητο ότι η σημαντικότερη κατηγορία οργάνων είναι αυτή των κρουστών. Ειδικότερα, τα κρουστά που προσδίδουν στη μουσική της Δυτικής Αφρικής το ιδιαίτερο χρώμα της, σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές της ηπείρου, είναι τα ιδιόφωνα κρουστά, και περισσότερο αυτά που παράγουν μελωδικούς ήχους. Χαρακτηριστικά είναι το μπίρα (mbira), ένα είδος λαμελλόφωνου και το μπάλα (bala) , ένα είδος ξυλόφωνου με 15 έως 19 τόνους. Φυσικά, χρησιμοποιούνται και ιδιόφωνα χωρίς συγκεκριμένο τονικό ύψος, όπως τα κουδούνια, που παίζονται κυρίως από γυναίκες.

Όσον αφορά τα μεμβρανόφωνα κρουστά, ο πιο διαδεδομένος τύπος τυμπάνου είναι το τάμα(tama) που έχει δύο επιφάνειες που χτυπιόνται με τα χέρια ή με μπαγκέτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα όργανα αυτά συνήθως δεν παίζονται από επαγγελματίες μουσικούς, και γι αυτό λίγες είναι οι σχετικές έρευνες που έχουν εκπονηθεί από τους εθνομουσικολόγους.

http://www.bbc.co.uk/music/features/africa


Μπίρα (mbira).(Kubik, Gerhard. Westafrika.Leipzig: Deutscher Verlag für

Musik, c1989. Musikgeschichtein Bildern; Bd. 1, Lfg. 11, σελ.

51).

Mπάλα (bala). (Jali kunda: griots of WestAfrica and beyond. Roslyn,

NY: Ellipsis Arts, c1996, σελ.63).

Το τάμα, το πιο κλασικόείδος τυμπάνου.

www.alpharhythmroots.com

Κρουστό απόκολοκύθα.

(Kubik, Gerhard.Westafrika. Leipzig:Deutscher Verlag für

Musik, c1989.Musikgeschichte inBildern; Bd. 1, Lfg.

11, σελ. 133).

http://www.alpharhythmroots.com/


ΙΝΔΙΑ

Είναι η δεύτερη μεγάλη χώρα παγκοσμίως σε πληθυσμό και η έβδομη μεγαλύτερη σε έκταση. Συνορεύει με το Μπαγκλαντές ,τη Βιρμανία, την Κίνα, το Πακιστάν και τα κρατίδια Μπουτάν και Νεπάλ.

Ο πολιτισμός της Ινδίας στις μέρες μας είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης φυλών και πολιτισμών τόσο αυτοχθόνων όσο και ξένων. Ωστώσο αποτελεί μια από τις παλαιότερες της υφηλίου αφού οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες που έχουμε γι αυτήν χρονολογούνται από το 1000 π.Χ. (4 Βεδικά βιβλία).

Στην έντεχνη μουσική της Ινδίας κυριαρχούν δύο μουσικές παραδόσεις, η Ινδουστανική και ηΚαρνατική, που συναντώνται στη Βόρεια και στη Νότια Ινδία αντίστοιχα. Οι δύο παραδόσεις είναι ίδιες ως προς τις θεμελιώδεις αρχές τους, αλλά διαφορετικές ως προς τις λεπτομέρειες.

Με τη λέξη ράγκα εννοούμε το σύστημα που περιλαμβάνει όλα τα μελωδικά στοιχεία μιας σύνθεσης. Ο ορισμός της ράγκα, που είναι το σημαντικότερο στοιχείο στην ινδική μουσική, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, καθώς, αφενός η ράγκα περιγράφει και διάφορα εξωμουσικά στοιχεία (π.χ. ψυχολογική διάθεση, ώρα της ημέρας κ.ά.), και αφετέρου δεν υπάρχει όρος αντίστοιχός της στη δυτική μουσική. Οι ινδικές κλίμακες επτάφθογγες κατα κανόνα χρησιμοποιούν μικροδιαστήματα (αποστάσεις μικρότερες του ημιτονίου) τα οποία ονομάζονατι σρούτι.

Ο όρος τάλα αναφέρεται σε όλα τα ρυθμικά στοιχεία μιας σύνθεσης και περιγράφει τόσο το κάθε ένα ρυθμικό μέτρο, όσο και τις αλληλουχίες ρυθμικών μέτρων πάνω στις οποίες χτίζεται ένα μουσικό έργο. Και πάλι, η ακριβής έννοια του τάλα, δεν συναντάται στη δυτική μουσική.

Τις αρχαιότερες γνώσεις για την αρχαία Ινδικη μουσική τις οφείλουμε στις συλλογές Βεδικών κειμένεων (επικλήσεις, δοξαστικοί ύμνοι, τελετουργίες.)

Βέδα = Γνώση.


Μουσικά Όργανα

Έγχορδα

Τα αντιπροσωπευτικότερα έγχορδα όργανα της Βόρειας Ινδίας είναι το σιτάρ και το σάροντ (βλ. φωτογραφίες), ενώ στη Νότια Ινδία, τα κυρίαρχα έγχορδα είναι η βίνα και το μπιν. Όλα αυτά τα όργανα εκτελούν τις μελωδικές γραμμές μιας σύνθεσης, ενώ το όργανο ταμπούρα (βλ. φωτογραφία) συνήθως τα συνοδεύει, παράγοντας έναν βόμβο (βλ. τα παραπάνω μουσικά παραδείγματα), χαρακτηριστικό στοιχείο της ινδικής μουσικής.

Ο Ραβί Σανκάρ με το σιτάρ του (Pandit RaviShankar, France, Ocora, Distribution, Harmonia

Mundi, p1995.)

Έγχορδο όργανο

tambura (ταμπούρα)Έγχορδο όργανο sarod (σάροντ)

Κρουστά

Τα κρουστά όργανα κατέχουν βασική θέση στη μουσική της Ινδίας, καθώς φέρουν την κύρια ευθύνη για την τήρηση των τάλα, όλων δηλαδή των ρυθμικών στοιχείων μιας σύνθεσης. Η δεξιοτεχνία των Ινδών στα κρουστά όργανα, και ιδιαίτερα στα μεμβρανόφωνα,είναι μοναδική, και μας εντυπωσιάζει ακόμα περισσότερο όταν συναντάται εξίσου σε ερασιτέχνες μουσικούς. Στις παρακάτω φωτογραφίες βλέπετε τα σημαντικότερα μεμβρανόφωνα κρουστά όργανα, ενώ στην κατηγορία των ιδιόφωνων κρουστών το πιο διαδεδομένο είναι τα κύμβαλα (talam) με τον κουδουνιστό τους ήχο.


Κρουστό όργανο kholΚρουστό όργανο mridangam

(μριντανγκάμ)Κρουστά όργανα tamblas (τάμπλας)

Πνευστά

Ο ρόλος των πνευστών οργάνων είναι αισθητά περιορισμένος στη μουσική της Ινδίας, ειδικά στην καρνατική παράδοση, όπου χρησιμοποιούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Συνήθως πρόκειται για αυλούς που θυμίζουν το δυτικό φλάουτο και το όμποε. Μια ιδιάζουσα περίπτωση είναι ένας τύπος αερόφωνου αρμόνιου (βλ. φωτογραφία) που, ερχόμενο από τη Δύση, κατέλαβε τον 20ό αιώνα σημαντική θέση στη μουσική της Βόρειας Ινδίας, και ιδιαίτερα σε αυτήν του Αφγανιστάν και του Πακιστάν.

Harmonium (αρμόνιο) Πνευστόόργανο shehnai(σενάι)

Φλάουτο που χρησιμοποιούν οι γητευτέςφιδιών

ΠΗΓΕΣ: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗΣ C. HEADINGTON, ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΗΣ-ΖΩΗ ΤΣΙΛΙΚΗ

sheng (σενγκ) - Μουσικό Σχολείο...

Documents

Transcript of sheng (σενγκ) - Μουσικό Σχολείο...