Sakkos of St. Nifon

14
Ο ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟΣ ΣΑΚΚΟΣ ΤΟΥ ΑΓ ΙΟΥ ΝΗΦΩΝΟΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ - ΑΝΑΛΥΣΗ - ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ Χρῆστος Χ. Καρύδης Δρ Προληπτικῆς Συντρησης καὶ Ἱστορας φασμτων Ἐπισκ. Διδσκων Προληπτικῆς Συντρησης Α.Π.Θ. Εσαγωγὴ* Η Μοναστικὴ Πολιτεία τοῦ Ἄθωνος, μεγάλο πνευματικὸ καὶ πολιτιστικὸ κέν- τρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, δέχθηκε κατὰ τὴν χιλιχρονη ἱστορα της πλούσιες δωρεὲς ἀπὸ Βυζαντινοὺς αὐτοκρτορες, πατριρχες, ἀντατους πολιτικοὺς καὶ ἐκκλησιαστικοὺς ἀξιωματοχους, καθὼς καὶ πολλοὺς πιστος. Στὰ σκευοφυλάκια τῶν εἴκοσι Ἁγιορειτικῶν Μονῶν φυλάσσεται σμερα, μεταξὺ ἄλλων πολυτίμων κειμηλίων, σημαντικὸς ἀριθμὸς ὑφασμάτων τῆς βυζαντινῆς, μεταβυζαν- τινῆς καὶ νεοελληνικῆς περιδου, λειτουργικὰ ἀντικείμενα μὲ ἰδιαίτερο θεολογικὸ περιεχόμενο 1 . Ἀνάμεσα στὰ λειτουργικὰ ἐνδύματα σημαντικὴ θέση κατέχει ὁ ἐπισκοπικὸς σάκ- κος, λόγῳ καὶ τῆς θέσεως τοῦ ἐπισκόπου στὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, ὡς προεστῶτος τῆς εὐχαριστιακῆς συνάξεως. Ὁ σκκος, ὡς κοσμικὸ καὶ ἀργτερα ἱερατικὸ λειτουργικὸ ἔνδυμα, ἀποτελεῖ πολπλοκο ἱστορικὸ ζτημα γιὰ τοὺς ἐρευνητὲς τοῦ ὑφσματος. Ἀπαντᾶται στὸ Βυ- ζάντιο, ἀρχικὰ ὡς αὐτοκρατορικὸ ἔνδυμα, καὶ ἀποτελεῖ μετεξλιξη τοῦ ἑλληνικοῦ χιτνα (10ος-8ος π.Χ.) στὴν ρωμακὴ δαλματικὴ (180 π.Χ. ἕως 192 μ.Χ.). Στὰ μσα τοῦ 11ου αἰώνα ἐπετρπη γιὰ πρώτη φορὰ νὰ φρεται καὶ ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριρχη, ὡς εἰδικὸ προνμιο, μνον στὶς τρεῖς μεγλες Δεσποτικὲς ἑορτές, Χρι- στογεννα, Πσχα καὶ Πεντηκοστ. Στὶς ἀρχὲς τοῦ 12ου αἰώνα ἐπετράπη ἡ χρση του καὶ σὲ ὁρισμνους μητροπολτες. Ἀργτερα, ὁ σκκος χρησιμοποιθηκε γενικὰ ἀπὸ ὅλους τοὺς ἐπισκπους, ἀντικαθιστντας τὸ φελνιο, τὸ ὁποῖο πλον χρησιμο- ποιεῖται μνο ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς. Ὁ σκκος εναι σχήματος Τ, καὶ τὰ πλγια του δὲν ἑννονται μὲ ραφή, ἀλλὰ κλε- νουν μὲ κωδωνσκους, μὲ ὑφασμάτινες ταινες, ἢ μὲ κομβία. Οἱ κωδωνσκοι συνθως εναι δδεκα. Συμβολζουν, σύμφωνα μὲ τὴν ἄποψη ὁρισμένων, τοὺς δδεκα ἀποστ- λους, ἢ κατ’ ἄλλους ἔχουν ἀναφορὰ στοὺς κώδωνες τοῦ ἐνδύματος τοῦ Ἀαρών. Συνήθως Ὁ Ἀρχιερατικὸς Σάκκος τοῦ Ἁγίου Νήφωνος, ἐμπρόσθια ὄψη. 472 * Ἡ ἀνάλυση μὲ Ὑγρὴ Χρωματογραφία Ὑψη- λῆς Ἀποδόσεως ἡ ὁποία ἀναφέρεται στὸ ἄρθρο, πραγματοποιήθηκε καὶ καταγράφηκε ἀπὸ τὸν δρ. Ἰωννη Καραπαναγιτη (Ἵδρυμα Ὀρμύλια - Δια- γνωστικὸ Κέντρο Ἔργων Τέχνης) καὶ τὰ μεταλλικὰ νήματα μελετθηκαν καὶ καταγράφηκαν σὲ συνερ- γασα μὲ τὴν Ἀμαλα Σιτου (συντηρήτρια ἀρχαι- οτήτων). Ἰδιαίτερες εὐχαριστες ὀφελονται στὸν Κωνσταντῖνο Σκαμπαβα, Διευθυντὴ τοῦ Μουσεου Π. καὶ Α. Κανελλοπολου, γιὰ τὴν κριτικὴ ἀνγνω- ση τοῦ κειμνου καὶ τὸν Ἀριστοτλη Σακελλαρου, συντηρητ, Μ.Α, γιὰ ὁρισμνες ἀπὸ τὶς φωτογρα- φες τοῦ κειμνου. 1. Βλ. σχετικὰ J. B�a�n, J. B�a�n, B�a�n, B�a�n, Die liturgische Gewandung in Occident und Orient, F�eib�g - S�. �i�. 1907· S�. �i�. 1907· S�. �i�. 1907· K. Kούρκουλας, . Kούρκουλας, Kούρκουλας, ούρκουλας, Τὰ Ἱερατικὰ Ἄμφια καὶ ὁ Συμβολι- σμὸς ατῶν ἐν τῇ Ὀρθδοξῳ Ἑλληνικῇ Ἐκκλησᾳ, Ἀθνα 1991· Μ. Θεοχάρη, Κεντητικ, Θησαυροὶ τοῦ Ἁγου Ὄρους, Κατάλογος Ἔκθεσης, Θεσσαλο- νκη 1997, σσ. 379-384· B. Ζηδιανάκης καὶ Ἄ. Μπαλ- B. Ζηδιανάκης καὶ Ἄ. Μπαλ- Ζηδιανάκης καὶ Ἄ. Μπαλ- λιάν, Ἄμφια. Τὸ Ἔνδυμα τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- Ἔνδυμα τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- Ἔνδυμα τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- δυμα τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- δυμα τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- μα τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- μα τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- τῆς Ὀρθδοξης Ἐκκλη- Ὀρθδοξης Ἐκκλη- Ὀρθδοξης Ἐκκλη- θδοξης Ἐκκλη- θδοξης Ἐκκλη- δοξης Ἐκκλη- δοξης Ἐκκλη- ξης Ἐκκλη- ξης Ἐκκλη- Ἐκκλη- Ἐκκλη- κλη- κλη- σας, Μουσεῖο Μπενκη , Μουσεῖο Μπενκη Μουσεῖο Μπενκη σεῖο Μπενκη σεῖο Μπενκη Μπενκη Μπενκη νκη νκη κη κη. Ἀθνα 1999 κ.ἄ. Ἀθνα 1999 κ.ἄ. να 1999 κ.ἄ. να 1999 κ.ἄ. 1999 κ.ἄ.

description

472 Ὁ Ἀρχιερατικὸς Σάκκος τοῦ Ἁγίου Νήφωνος, ἐμπρόσθια ὄψη. Εἰ­σαγωγὴ* Ἐπισκ. Διδά­σκων Προληπτικῆς Συντή­ρησης Α.Π.Θ. 473 Ο ΑΓΙΟΣ ΝΗΦΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Ὁ Ἅγιος Νήφων. Τοιχογραφία στὸ Νάρθηκα τοῦ Καθολικοῦ, 1547. ┘ ┘ ┘ ┘ Ο ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟΣ ΣΑΚΚΟΣ νίκη 2 1997, σσ. 386-387. 9. Οἱ ἐπιγραφὲς αὐτὲς εἶ­ναι ὑφα- σμένες ἀντίστροφα. 8. Ἄ. Μπαλλιάν, Χρυσοΰ­φαντος Ἀρ- χιερατικὸς Σά­κκος, Θησαυροὶ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, Κατάλογος Ἔκθεσης, Θεσσαλο-

Transcript of Sakkos of St. Nifon

  • : - - -

    .

    . ...

    *

    , - , , , , . , , , - , 1.

    -, , .

    , , . -, , (10-8 ..) (180 .. 192 ..). 11 , , , -, . 12 . , , , - .

    , , - , , . . , , -, .

    , .

    472

    * - , . ( - - ) - ( -). , . . , - ,

    , ., - .

    1. . J. Ban,J. Ban, Ban,Ban, Die liturgische Gewandung in Occident und Orient, Feibg - S. i . 1907 S. i . 1907S. i . 1907 K. K,. K,K,, - , 1991 . , , , , - 1997, . 379-384 B. . - B. . - . -, . - - - - - - - - - - - - - - - - - -- ---, , . 1999 .. 1999 .. 1999 .. 1999 .. 1999 ..

  • 473

  • , -. , , , . , , , 2. -, , (

    )3, ,

    (. . 475). - , 4.

    (. . 473). , , . - , - .

    1.

    - 5. , , (1486-1487, 1497-1498), 1508. 1517 .

    6, , , 7. . (1974) . .

    [C[C XC () ()].

    . , 1547.

    474

    2. . aydi, The Orthodox Christian Sakkos: Repentance Garments dating to the 15th-19th c. from the Holy Mountain of Athos. Collection Survey, Scien-tific Analysis & Preventive Conservation, PhD The-sis, Univeiy f incn-nevain Depamen 2008.

    3. . D. ck,. D. ck,. D. ck, D. ck, D. ck, D. ck, D. ck, D. ck, D. ck, Textile Fabrics, ndn 1870, . , iii 9.. , iii 9.. , iii 9. 9. 9.

    4. . , , 2004, . 10, 14, 22, 142, 167, 168, 172, 173-189.

    5. - ( -) 18 . - .

    6. eic exie, . . aydi,. aydi, The Or-thodox Christian Sakkos, ..

    7. - 4 .

  • 1.1

    , - -8. - ( - ) , :

    - , , -, - , 3,5 x 3,5 . - bottony cross flory, 7,5 x 7,5 . [ () ()] (. . 474)9. , , -, 11 . 10,5 . , - 9,5 . 10,5 . , , . - , , , . - . , , , . , ( ) . (, , ) . - - , , - .

    475

    8. . , - , , , -

    21997, . 386-387. 9. -

    .

  • (. . 476). lampas10 satin 8/111, , 3/1 .

    - 65 ., . 130 140 ., ( -) . , , - , . - . , 34,5 . 63 ., 33,5 . 65 . ( ). , , 130 ., 122 . , , , - , . , - (. . 477). slip .

    ( - ) ( )12. - ( ) (. . 478). , .

    [ ].

    (C) ( x25).

    476

    10. 10 . .

    11. . . , - , .., . 386-387, , , - , - - . . A. Seie-Badinge,A. Seie-Badinge,. Seie-Badinge,Seie-Badinge,-Badinge,Badinge,, Textiles. A Classification of. A Classification ofA Classification of Techniques. Smihnian Iniin Pe, ahingn

    D.. 1994, . 92,. 92,. 92, I. Emey, I. Emey, The Primary Structures of Fabrics: An Illustrated Classification. ahingn, . 137. -. 137. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- -- --- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --- ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) Jean-Pa ececq (, ee de de e, ee de de e , ee de de e, ee de de e , ee de de e, ee de de e , ee de de e, ee de de e, ee de de e exie, ).). ).). ).).).

    12. 14 14 14 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . .. . . . , -- , - , . 17 (1993-1994), . 67-76.

  • , , - .

    , , -, , , jech-Ba 13, -14, , 15.

    , - , 16, - 17 , 1583, - 18. . - 19. (), 20, , , , - , . , . . - , , . [dbe face]21.

    .

    477

    13. . N. Aay - . Denny - . ackie. N. Aay - . Denny - . ackie. N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie and H. ezcan, The Crescent & the Rose. Imperial Otto-man Silks and Velvets, ndn 2001, . 102-104.. 102-104.. 102-104.

    14. . N. Aay - . Denny - . ackie and H.. N. Aay - . Denny - . ackie and H.. N. Aay - . Denny - . ackie and H. ezcan, The Crescent & the Rose, ........

    15. . . , - 16-17 ., , 2004, . 345. , , (. eibe,, Two Thousand ears of Textiles Thousand ears of TextilesThousand ears of Textiles ears of Textilesears of Textiles of Textilesof Textiles TextilesTextiles, New kNew k kk 1952, . 204). . , , .., . 386-387, , (17 ).

    16. . H. Evan,. H. Evan,. H. Evan, H. Evan, H. Evan, H. Evan, H. Evan, H. Evan, H. Evan, Byzantium Faith and Power 1261-1557, Exhibiin aage, epian

    em f New k, New k 2004, . 445.. 445.. 445. 17. . ,

    . , , 424-1925, 1971, . 117.

    18. . N. Aay - . Denny - . ackie. N. Aay - . Denny - . ackie. N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie N. Aay - . Denny - . ackie and H. ezcan, The Crescent & the Rose, .., ..., ..., .., .., ... 103-104.

    19. . ...

    20. . -, - , , . 52 (2002), . 144, - .

    21. (--).

  • . , , - (. . 479), , . , , . , , , . - , , .

    - - , , -

    ( - ). - -, , - .

    , 15 . , 22.

    , , - . , . , - ( ). , - (Raphael Cartoons), icia & Abe em 23. , 24.

    .

    478

    22. . , , .., . 44. - -, 25 - .

    23. . J. P. Henney,. J. P. Henney,. J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, The Raphael Car-

    toons, ndn 1966, . 6. . 6. . 6. aphae - 1517, - Piee van Ae. . J. P. Henney,. J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, J. P. Henney, The Raphael Car-toons, .. . eynd,.. . eynd,.. . eynd,. . eynd,. . eynd, . eynd, . eynd, The Raphael Cartoons, ndn 1966.

    24. . Henney, J. P.1966: . 6. 25.25.

  • 1.2

    -. , 25, .

    , - . , . , (. . 479), ( ), . , . ( ) .

    (. . 480). , . - , - . , , .

    - . - , - , .

    , , . .

    ( ), , 1/1. -, , (. . 481). ( 24-27 .) , .

    .

    .

    479

    25. . . ,. . ,. . , . , . , . , . , . , . ,. ,. ,, ,, ,,, - -

    , 2006, . 18-19.. 18-19.. 18-19.

  • , . - , . , -. -, - filigran, .

    - , , , .

    1.3 :

    , - , , - -. , , :

    .

    . . . 26. -

    : () -

    27.

    () ..

    480

    26. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- -- --- , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --- . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . - . . . -. . . - . . . -. . . - . . . -. . . -. . . -. . -. . -. -. -- ---, . . , - , . . , -, . . , -, . . , -. . , -. . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , -. , -. , -, - , -, - , -, - , -, -, ---

    , , , , , , , ,, ,, ,,, , . 85 (2002), . 61-65.. 85 (2002), . 61-65. (2002), . 61-65. (2002), . 61-65.. 61-65.. 61-65.

    27. . . . cne, Paied igh. . . cne, Paied igh. . . cne, Paied igh . . cne, Paied igh . . cne, Paied igh . . cne, Paied igh . . cne, Paied igh . . cne, Paied igh . . cne, Paied igh iccpy in nevain: A Pena Pepecive, Journal of the American Institute for Conservation, . 33/2 (1994), . 101-114 J. ain,. 33/2 (1994), . 101-114 J. ain,. 101-114 J. ain,. 101-114 J. ain, The Use of

  • (HP-DAD), - .

    - (SE-EDS)28, - - .

    . () , - . - -

    , , -, , , , .

    , in situ - (f Pim eecpe Specwe 0616 6x16) - - , .

    (3 .) - . (inca Nikn Ecipe E400 Fecence iccpe - Nikn pix 995). - x25 x400. - eica D P , - (SE).

    ( ), , ( ) -

    .

    481

    a Combined Polarizing Light/Epi-fluorescence Micro-scope for Examination and Analysis of Painted and Coated Objects and Samples, iiamwn A nevain ene, Nfk-iginia 1996 S. Be, Forensic Chemistry, New Jeey 2006.

    28. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- -- --- 1935 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1960. 1963.

  • ( ). - , . .

    , -. ( ) (mercerized cotton) , .

    - - ( ). (. . 484).

    II. - (HP-DAD) . HP-DAD . .

    . - (H), 29. - (HP-DAD).

    (

  • , - , , - .

    1. HP-DAD (350-550nm). (EA), (FIS) (SU) ( - - ).

    . . , , 13 - 30.

    I. - (SE) JEO JS 5310 anmiin SE, INA OFOD fwae . - ( ) , . .

    0,3 . - . , . , -

    483

    30. J. H. Hfenk de Gaaff. 2004. The Colourful Past.

  • . , - (.. ) . , , 31, .

    , (), - - 32. x350, x2000. :

    1: - (. . 482).

    2: - (. . 484). , , -

    , . SE (. . 485).

    (10m ). . .

    -, . 1 (Ag), (A) (). 2 (Ag) (). , , (

  • . (O2) (),

    33 34. . (O2) . , - , ( ) (.. ) .

    . , - , . , - , 35.

    SEM ( x350).

    485

    33. (tarnishing) - ( ) - - - - - - - - - . , (S) (.. ), . - . Sewyn, Hiica Sive: Sage, Dipay and anih emva, Journal of International Institute for Conservation-Canadia Group. . 15, (Canada). 15, (Canada). 15, (Canada)Canada)) 1990. . 12-22. . 12-22. . 12-22. -, (. J. . nyn, The Elements of Archaeological Conservation, ndn 1990, . 230-235) .

    - . . D. hicke, hide, D and H, ik in aa and Inand Aea, Preprints of the IA 6th Annual Meeting, 10-12 Nvembe, 2004, Padva 2004, [Onine].[Onine].

    34. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- --- . . . . . . . . . . . . . .. .. ...

    35. . . , -. . , -. . , - . , - . , - . , - . , - . , - . , -. , -. , -, - , -, - , -, -, - - - - - - -- --- , ,, ,,, Corpus, . 65 (2004) . 62-64, .. 65 (2004) . 62-64, .. 65 (2004) . 62-64, .. 62-64, .. 62-64, . . . Kaydi, he Ehica Diemma f he Peevain f eic exie: Sakk f S. Nifn, Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, 21-26 Ag, ndn 2006, . 365.. 365.. 365.