RM2000-2012-5-May

Harsu lejnl-Ghasafartas-Sema

N E W S P A P E R P O S T

Ma˙

ru©

mill

‐ÌiΩ

witi

Mal

tin •

Mej

ju 2

012

• Se

na 6

3 •

Num

ru 5

• 7

8, T

riq il

‐Mar

kiΩ

Scic

luna

, Nax

xar N

XR 2

607

Dejjem nittamaw li g˙ada jkun a˙jar mil-lum. Qisna ˙mir ni©ru wara karrotta li ma nil˙quha qatt g˙ax hi marbuta quddiem imne˙irna. Fil-verità, iΩda, mhemmx mument a˙jar mill-mument ta’ issa biex inkunu kuntenti. Jekk mhux issa, meta? Il-˙ajja dejjem mimlija bi sfidi. L-a˙jar li tag˙mel huwa li tammetti dan il-fatt u tiddeçiedi li tkun kuntenta llum. G˙alhekk, g˙oΩΩ kull mument, u g˙oΩΩu l-iktar g˙ax qattajtu ma’ xi ˙add speçjali, u ftakar li l-˙in ma jistenna lil ˙add.

G˙alhekk ieqaf o˙lom li l-kuntentizza se ssibha “meta tispiçça mill-iskola”, “meta nitlef g˙axar kilos”, “meta jkolli t-tfal”, “meta jikbru t-tfal”, “meta niΩΩewwe©”, “meta niddivorzja” eçç.

Il-kuntentizza hija vja©©, mhux destinazzjoni. G˙ix il-mument t’issa bl-a˙jar mod possibbli, g˙ax g˙ada g˙adek ma rajtux, il-biera˙ mar u telaq u kull ma g˙andek biex tg˙ix hi l-©urnata tal-lum. Ta˙lihiex!

Óarsu lejn

l-gÓasafarKemm-il darba nittamaw li l-kuntentizza se nsibuha g˙ada, jew darb’o˙ra. Il-˙ajja se tkun a˙jar la darba niΩΩew©u, la darba jkollna tarbija jew tarbija o˙ra.

“G˙alhekk ng˙idilkom: tinkwetawx ru˙kom g˙al ˙ajjitkom, x’se tieklu jew x’tixorbu, anqas g˙al ©isimkom x’se tilbsu. Jaqaw il-˙ajja mhijiex aqwa mill-ikel, u l-©isem aqwa mill-ilbies?

Óarsu lejn l-g˙asafar tas-sema; la jiΩirg˙u u lanqas ja˙sdu u lanqas igeddsu fl-im˙aΩen, u madankollu Missierkom li hu fis-smewwiet jitmag˙hom! Intom ma tiswewx aktar minnhom? U min minnkom, bl-inkwiet kollu tieg˙u, se jse˙˙lu jtawwal g˙omru mqar b’jum wie˙ed biss? U g˙all-ilbies g˙alfejn tinkwetaw ru˙kom?

Óarsu lejn il-©ilji tal-g˙elieqi, kif jikbru! U la jit˙abtu u lanqas jins©u. Madankollu, ng˙idilkom, anqas Salamun, fil-glorja kollha tieg˙u, ma kien jilbes b˙al wie˙ed minnhom. Mela jekk Alla jlibbes hekk imqar ˙axixa selva©©a li llum hawn u g˙ada tinxte˙et fil-forn, kemm aktar lilkom, nies ta’ fidi çkejkna!

G˙alhekk toqog˙dux tinkwetaw ru˙kom u tg˙idu, 'X’se nieklu?’ jew ‘X’se nixorbu?’ jew ‘X’se nilbsu?’, g˙ax dawn huma kollha ˙wejje© li jfittxuhom il-pagani. Imma Missierkom li hu fis-smewwiet jaf li dan kollu

te˙ti©uh. Mela fittxu l-ewwel is-Saltna u l-©ustizzja ta’ Alla, u dan kollu jing˙atalkom ukoll.

Mela toqog˙dux t˙abblu raskom g˙all-g˙ada, g˙ax il-jum ta’ g˙ada j˙abbel rasu hu g˙alih innifsu. BiΩΩejjed hu g˙all-jum it-ta˙bit tal-©urnata.”

(Mt:6:25-34)

tas-sema

2 • Mejju 2012 • RM2000-LilÓbiebna

‘Xi ˙add’ qal li trid talanqas sitt ©img˙atbiex ter©a’ ti©i g˙an-normal wara li jkollok tarbija.Dan ix-‘xi ˙add’ ma jafx li ladarba ssir omm, il-kelma ‘normal’ trid tinsiha!

‘Xi ˙add’ qal li l-istint se jg˙inek titg˙allem kif tkun omm.Dan ix-‘xi ˙add’ qatt ma kellu jie˙u lil tifel ta’ tliet snin mieg˙u g˙ax-xirja fis-supermarket.

‘Xi ˙add’ qal li tkun omm hi ˙ajja tedjanti u bla eççitament.Dan ix-‘xi ˙add’ qatt ma rikeb ma’ teenager li g˙adu kif beda jsuq karozza.

‘Xi ˙add’ qal li omm tajba qatt m’g˙andha twerΩaq.Dan ix-‘xi ˙add’ qatt ma tela’ jonxor u jiskopri lil bintu miexja fuq iç-çinta tal-bejt.

‘Xi ˙add’ qal li ma tistax t˙obb il-˙ames tarbija b˙al ma t˙obb l-ewwel wa˙da. Dan ix-‘xi ˙add’ Ωgur li ma kellux ˙amest itfal.

‘Xi ˙add’ qal li omm kapaçi ssib soluzzjoni g˙al kull problema fit-trobbija.Dan ix-‘xi ˙add’ qatt ma sab li bintu kienet deffset tliet piΩelliet f’imnifsejha.

‘Xi ˙add’ qal li l-ag˙ar mument hu l-mument tal-˙las.Dan ix-‘xi ˙add’ qatt ma kellu jwassal lil ibnu g˙all-ewwel darba u j˙allih warajh il-kindergarten.

‘Xi ˙add’ qal li omm ma jkollhiex g˙alfejn tinkwieta ladarba t-tfal jiΩΩew©ulha.Dan ix-‘xi ˙add’ ma jafx li biΩ-Ωwie© jiΩdiedu l-ulied u mag˙hom jiΩdied l-inkwiet.

‘Xi ˙add’ qal li x-xog˙ol tal-omm jieqaf meta l-ulied i˙allu d-dar.Dan ix-‘xi ˙add’ qatt ma kellu tfal ta’ wliedu.

‘Xi ˙add’ qal li ommok taf li t˙obbha u g˙alhekkm’hemmx g˙alfejn tg˙idilha.Din ix-‘xi ˙add’ qatt ma kienet omm.

‘XI HADD’ QAL...

JUM L OMM Xi ©miel... u x’diΩastru…


Qatt ma ninsa Jum l-Omm ta’ dik is-sena, meta g˙addejt minn mument tassew sublimi g˙al mument ie˙or mill-aktar ridikolu u ta’ paniku, kollox f’temp ta’ ftit sieg˙at. Il-bniet tieg˙i kien g˙adhom wa˙da ta’ erba’ snin u Ω-Ωg˙ira ta’ sentejn. Kont tqila bit-tielet tarbija. Konna lkoll imbiddlin u puliti g˙ax kien il-Óadd. Wasalna l-knisja kmieni biΩΩejjed biex insibu post fuq quddiem. It-tfal veru ©abu ru˙hom tajjeb dakinhar, iqallbu fil-ktieb tal-knisja bl-istampi li kont ˙adtilhom mieg˙i. Il-kbira kienet kultant iddur lejja tkellimni biex tistaqsini minn ta˙t l-ilsien mistoqsijiet tqal dwar il-Bambin.

Il-Father tg˙idx kemm qal kliem sbie˙ fuq l-omm u jien kont qed in˙ossni s-sebg˙a sema b’uliedi kwieti madwari u Ωew©i ˙dejja. Wara l-quddiesa n-nisa anzjani kollha ©ew jifir˙uli g˙all-familja sabi˙a li kelli. U jien nog˙xa bil-kumplimenti u fer˙ana b’dik il-libsa bajda bajda li xerqitli wisq.

Morna f’restaurant biex niççelebraw il-jum dedikat g˙alija. X’©urnata sabi˙a. Inkwiet u problemi ta’ xejn. L-unika diffikultà kienet biex niddeçiedi jekk ne˙ux ©elat tal-frawli inkella taç-çikkulata!

Imma f’Jum l-Omm ir-restaurants ikunu mballati bin-nies. Kellna nistennew ftit fil-kju u t-tfal bdew jitqarqçu u jiddejqu. Malajr waqg˙etilhom ir-ra©©iera li kellhom fil-knisja. Fl-a˙˙ar po©©ejna fuq mejda u ˙adt ir-ru˙ meta wara sieg˙a nistennew wasal l-ikel. Imma ma tantx domt

ingawdi. IΩ-Ωg˙ira bdiet toqmos fuq is-si©©u u ndunajt li kellha bΩonn tmur it-toilet. Óarist lejn Ωew©i forsi jsalvani mis-sitwazzjoni, imma, povru ra©el, avolja kien Jum l-Omm, ma kienx se jie˙u t-tifla fit-toilets tal-ir©iel!

Ìrejt kemm fla˙t bit-tifla f’dirg˙ajja biex nil˙aq inwassalha fil-˙in, imma kollu g˙alxejn. Kien tard wisq. Ir-riΩultat kien spettakolari. Çaflis u tidlik ma’ kullimkien. Ippruvajt nirrimedja u nnaddaf bil-ftit tissues li kelli, imma aktar kelli bΩonn ta’ xi bowser ilma biex nirrimedja g˙ad-diΩastru li g˙amlet binti.

Bil-g˙ajnuna t’Alla r©ajt lura fuq il-mejda u b’binti tarmi rwejja˙ speçjali. Malli po©©ejt bilqieg˙da intba˙t li l-libsa tieg˙i ma kenitx g˙adha kollha bajda. Qalbi riedet tinΩel f’imsarni. M’hemmx g˙alfejn ng˙id li ma qag˙adniex nitnikkru wisq fuq dik l-ikla.

Liema mument ta’ dak Jum l-Omm kien juri x’ifisser tassew li tkun omm? Is-sentimentalisiti jog˙xew bix-xena sabi˙a ta’ familja ideali mag˙quda, titlob, waqt li konna fil-knisja. Il-femministi estremi Ωgur kienu jaqbΩu fuq l-inçident fir-restaurant biex juru kemm hi miΩerabbli l-˙ajja ta’ mara li trabbi.

It-tnejn jiΩbaljaw. Il-˙ajja tal-omm ma tistax ti©©udikaha mill-mumenti sbie˙ jew minn dawk koroh biss. Hija xi mkien fin-nofs. Il-˙ajja ta’ kul˙add hi mimlija minn dak li hu ordinarju u ta’ kuljum, kemm is-sabi˙ u kemm l-ikrah. Li jg˙odd hu kif u g˙aliex dak li jkun jg˙ix u jaqdi d-doveri tieg˙u. Is-sens ma ssibux meta tag˙mel li jkollok tag˙mel biex tog˙©ob

lill-boss, jew biex tibni reputazzjoni jew biex taqla’ l-flus. Is-sens fil-˙ajja ssibu meta dak li tag˙mel tag˙mlu g˙ax t˙obb u tixtieq il-©id ta’ min t˙obb.

Mara tibqa’ d-dar, trabbi, mhux g˙ax t˙obb tnaddaf, issajjar, ta˙sel il-˙wejje© u tag˙mel il-façendi. Mara tibqa’ d-dar g˙ax b’dan kollu tixtieq li tag˙mel darha post fejn kul˙add - Ωew©ha, uliedha u hi stess - i˙ossu mportanti, ma˙bub u g˙aΩiΩ. Huma x’inhuma l-bΩonnijiet tad-dar, mhumiex dawn li mara jag˙mluha omm tajba. L-essenzjal fil-missjoni tal-omm hu li t˙obb.

Ix-xog˙ol tad-dar ji©i t-tieni. Aktar importanti li tkun hemm biex tisma’ t-tfal jirrakkuntaw x’©ara l-iskola milli biex ta˙slilhom u ssajrilhom. Aktar importanti li tarbija ssib par idejn miftu˙a biex jilqg˙uha meta titlaq timxi. Ferm aktar importanti li omm issib iΩ-Ωmien biex tinΩel g˙arkoptejha titlob g˙al uliedha adolexxenti biex ma jit˙awdux.

A˙na l-ommijiet in˙laqna biex in˙obbu. Il-˙ajja tag˙tina minn kollox. Daqqa tirçievi xi card jew fjuri li jferr˙ulek qalbek u minuta wara jkollok diΩastru g˙ax it-tifla g˙amlet ta˙tha jew irremettiet. Mument ikollok il-fer˙ li tg˙allem lil bintek l-ewwel kelmiet u mument ie˙or tkun imwerwra u msarnek f’saqajk g˙ax trid tg˙allem lil ibnek isuq il-karozza.

A˙na l-ommijiet kapaçi nie˙du kollox u nilqg˙u kollox, g˙ax hekk jaf jag˙mel min i˙obb.

Adattata minn kitbata’ Dari Sockey

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2012 • 5

Il-li©i Marokkina tippermetti li ra©el li jabbuΩa minn tifla ta˙t l-età jista’ jiΩΩewwe© lill-vittma tieg˙u. Hekk je˙les li ji©i akkuΩat u pproçessat g˙ar-reat li g˙amel g˙ax iΩ-Ωwie© isalva l-unur tal-familja tat-tfajla skont it-tradizzjoni Musulmana!

Permezz tal-internet, facebook u twitter ˙afna persuni wrew l-istmerrija tag˙hom g˙al dak li kien ©ara. Fet˙u kampanja ta’ protesta quddiem din l-in©ustizzja u dak li g˙addiet minnu dit-tfajla. Min jaf x’˙asset biex waslet li tag˙mel suwiçidju. Fuq l-internet, wa˙da milli pprotestaw qalet li Amina, ©iet ivvjolentata tlitt darbiet; l-ewwel mir-ra©el li kien ˙atafha, it-tieni mit-tradizzjoni tal-pajjiΩ u t-tielet mill-li©i Marokkina

MILLI TIZZEWWEG BILFORSAHJAR TMUTIl-kaΩ ta’ Amina Filali – tfajla Marokkina ta’ 16 il-sena

L-im˙allef jista’ jirrakkomanda dan it-tip ta’ Ωwie© jekk jaqblu il-familji kkonçernati u l-vittma. Hu kompla Ωied li dawn il-kaΩi ma ji©rux spiss u ammetta li f’˙afna minnhom il-familja tal-vittma taççetta g˙ax tibΩa’ li binthom ma ssibx tiΩΩewwe© jekk ir-ra©el li jg˙aΩilha jsir jaf li kienet ©iet ivvjolentata. Sfortunatament dawn il-kaΩi mhumiex daqshekk rari.

Missier it-tfajla qal li kienu l-uffiçjali tal-qorti li, meta semg˙u li t-tfajla kienet ©iet ivvjolentata, issu©©erew li g˙andu jsir iΩ-Ωwie© u li l-prosekutur qalilhom biex imorru u jag˙mlu l-kuntratt taΩ-Ωwie©.

F’˙afna tipi ta’ soçjetà, meta mara titlef il-ver©nità barra Ω-Ωwie©, dan jitqies b˙ala diΩunur kbir fuq il-familja.

Din il-kultura teΩisti f’˙afna pajjiΩi tal-Lvant. Kienet teΩisti wkoll fi Ωmien il-Bibbja tal-Antik Testment.

G˙alkemm fil-Marokk il-kodiçi tal-familja ©ie a©©ornat fis-sena 2004, speçjalment fejn tid˙ol il-mara, dawk li ja˙dmu g˙ad-drittijiet tan-nisa jg˙idu li g˙ad baqa’ ˙afna x’jitran©a. PereΩempju, f’kaΩi ta’vittma vvjolentata, trid tkun il-vittma li ©©ib il-provi li ©iet attakkata u jekk ma jirnexxilhiex, tista’ ti©i akkuΩata hi g˙aΩ-Ωina jew adulterju.

Fil-Marokk, il-li©i tipprote©i l-moralità pubblika imma mhux l-individwu. Hemm proposta ta’ li©i ©dida kontra kull xorta ta’ vjolenza kontra n-nisa, inkluΩ li l-mara ti©i vvjolentata fiΩ-Ωwie© issir offiΩa. Imma din il-le©islazzjoni ilha mwa˙˙la fil-proçess governativ mis-sena 2006.

Amina, tfajla Marokkina mill-belt ta’ Rabat, ©iet vjolentata minn ra©el li ˙atafha mit-triq u wara stupraha. Amina kellha bilfors tiΩΩewwe© lil dan ir-ra©el u wara ftit taΩ-Ωmien, waslet

biex ikkommettiet suwiçidju billi xorbot velenu li bih joqtlu l-©rieden. Dan g˙amlitu biex tipprotesta kontra dan iΩ-Ωwie© sfurzat ma’ ra©el li sena qabel kien ivvjolentaha.


Hamida, o˙t Amila, qieg˙da iΩΩomm kartellun ta’ o˙tha fi protesta li saret quddiem il-qorti ta’ Larache li kienet approvat iΩ-Ωwie©.

Skont missier Amila, bintu ©iet ma˙tufa u stuprata meta kien g˙ad kellha 15-il sena imma damet xahrejn biex qalet lill-©enituri. Meta l-Qorti qaltilhom li irid isir iΩ-Ωwie©, ir-ra©el li kien stupra lit-tfajla ma riedx jiΩΩewwi©ha. Hu kellu jçedi g˙ax qalulu li l-alternativa kienet li l-prosekutur jifta˙ il-kaΩ ta’ stupru kontra tieg˙u u hu jiffaççja piena ta’ bejn 10 sa 20 sena ˙abs.

Wara ˙ames xhur, Amila bdiet tg˙id lil ommha Filali li r-ra©el tag˙ha kien qieg˙ed isawwatha bla ˙niena imma ommha qaltilha biex tie˙u paçenzja!

Meta se nibdew nirrispettaw il-persuna tal-mara? Kemm tradizzjonijiet u kulturi g˙adhom i˙arsu lejn il-mara b˙ala seftura tar-ra©el jew b˙ala persuna anqas minnu. Inugwaljanza kiefra u li tkaΩbar id-dinjità tal-mara b˙ala persuna umana u, g˙alina Nsara, b˙ala bint Alla daqskemm ir-ra©el hu iben Alla.

Filwaqt li je˙tie© nag˙mlu kulma nistg˙u biex li©ijiet kefrin b˙al dawn jitne˙˙ew mid-dinja, tajjeb nifhmu li anke f’pajjiΩna, bil-kultura u t-tradizzjonijiet Nsara kollha li g˙andna g˙adhom qed isiru in©ustizzji kbar kontra l-persuna tal-mara. Il-vjolenza fid-djar g˙adha teΩisti. L-isfruttament sesswali ta’ nisa fil-prostituzzjoni, night clubs, parties tal-ir©iel isiru

kontinwament ta˙t imnie˙er kul˙add. L-abbuΩi verbali u sesswali tan-nisa fuq il-postijiet tax-xog˙ol fejn ir©iel jittantaw jew jisfruttaw ˙addiema nisa jsiru ukoll. Il-pjaga tat-traffikar ta’ nisa barranin li jin©iebu Malta biex i˙addmuhom fl-industrija tas-sess teΩisti fostna wkoll. Il-lista ma tiqafx.

Xi w˙ud malajr i©ibu skuΩa li issa sirna mo˙˙na miftu˙, jew li n-nisa stess jaççettaw li jbieg˙u ©isimhom. Issib min jg˙idlek li n-nisa stess ˙afna drabi jittantaw lill-ir©iel u jipprovokawhom bl-ilbies u l-im©ieba tag˙hom. Dan kollu jista’ jkun veru. Imma dan ifisser

biss li hemm nisa li ma jirrispettawx id-dinjità tag˙hom infushom. Din qatt ma tista’ tkun skuΩa biex ra©el japprofitta ru˙u minn mara li ma tibΩax g˙aliha nnifisha.

Filwaqt li nitkaΩaw b’dak li qed ji©ri barra minn Malta u nag˙mlu li nistg˙u biex inwaqqfu din it-tbatija, ejja ma ninsewx in˙arsu x’qed ji©ri fostna stess u nibdew a˙na nirrispettaw lil xulxin, ir©iel lin-nisa u nisa lill-ir©iel. Alla ˙alaqna differenti, ir©iel u nisa, mhux biex nisfruttaw lil xulxin, imma biex inkunu ta’ g˙ajnuna u komfort g˙al xulxin.


Il-GappuniziJghallmunaDin l-ittra inkitbet minnimmigrant VietnamiΩ wara t-Tsunamili sar fil-Ìappun f'Marzu li g˙adda


G˙aΩiΩ ˙ija,Kif int? U kif inhi l-familja? Dawn l-a˙˙ar ©ranet hawn kien hawn ©enn u kaos s˙i˙. Meta nag˙laq g˙ajnejja, nara i©sma mejta; meta nifta˙ g˙ajnejja wkoll nara i©sma mejta.

Kull wie˙ed minnha qed ja˙dem g˙oxrin sieg˙a kuljum, imma emmini, nixtieq li l-©urnata kellha 48 sieg˙a ˙alli nkunu nistg˙u nkomplu ng˙inu u nsalvaw in-nies mit-tifrik. M’g˙andniex la ilma u lanqas dawl u l-ikel kwaΩi spiçça. Kif inçaqalqu r-refu©jati g˙al xi post, fil-pront ti©i ordni o˙ra biex inçaqalquhom g˙al xi mkien ie˙or.

B˙alissa qieg˙ed Fukushima, xi 25 kilometru ’l bog˙od mill-impjant nukleari. Tant g˙andi xi ng˙idlek li li kieku kelli nikteb kollox Ωgur li nikteb ktieb s˙i˙ dwar ir-relazzjonijiet bejn il-bnedmin u l-im©iba tan-nies f’mumenti ta’ kriΩi.

In-nies hawn baqg˙u kalmi – g˙andhom sens ta’ dinjità kbira u m©ieba tajba wkoll – g˙alhekk l-affarijiet mhumiex koroh daqs kemm setg˙u kienu. Imma ma nafx x’ji©ri minn hawn u ©img˙a o˙ra, ma

Ha Minh Thanh hu immigrant VjetnamiΩ li jg˙ix fil-Ìappun. Mar hemm meta kien ˙arab minn pajjiΩu min˙abba l-kefrijiet ta’ gvern Komunista. Illum ja˙dem b˙ala pulizija fil-belt ta’ Fukushima, fejn intlaqat l-impjant nukleari. Din hi wa˙da mill-bliet l-aktar li ntlaqtet mid-diΩastru tat-tsunami li g˙amel ˙erba daqshekk kbira minn dawk l-in˙awi tal-Ìappun. Qed in©ibu l-ittra li kiteb lil ˙abibu dwar l-esperjenza tieg˙u fil-˙idma ta’ salvata©© mal-vittmi tat-tsunami. L-ittra hija xhieda qawwija tal-ispirtu ÌappuniΩ u tag˙tina idea ta’ kif il-poplu ÌappuniΩ g˙ex dan id-diΩastru.

nistg˙ux niggarantixxu li l-affarijiet ma jiggravawx tant li ma nkunux nistg˙u nipprovdu l-protezzjoni u l-ordni.

Wara kollox dawn umani, u meta jag˙fas il-©u˙ ma nafx x’isir minnha d-dinjità. Insomma, issa naraw…. Il-gvern qed jibg˙atilna l-affarijiet bl-ajru – ikel u mediçini. Imma qisu qed iwaddab il-mel˙ ©o l-oçean - ftit wisq…

Kelli esperjenza li ˙allietni bla kliem. Tifel Ωg˙ir g˙allimni lezzjoni ta’ kif g˙andu j©ib ru˙u adult. Bag˙tuni fi skola Ωg˙ira biex ng˙in g˙aqda volontarja tqassam l-ikel lir-refu©jati. Kien hemm kju twil ˙afna. Rajt tifel ta’ madwar 9 snin – kien liebes xorts u t-shirt . Kienet il-kes˙a u t-tifel kien fl-a˙˙ar tal-kju. Bdejt ninkwieta li meta jasal hu ma jkunx baqa’ ikel. Allura mort inkellmu. Qalli li kien l-iskola meta g˙amel it-terremot. Missieru, li kienu ja˙dem qrib l-iskola, kien ©ej g˙alih bil-karozza. It-tifel, li kien fil-gallarija tat-tielet sular, ra t-tsunami jibla’ l-karozza ta’ missieru. Saqsejtu dwar ommu. Qalli li d-dar tag˙hom kienet eΩatt max-xatt u ommu u o˙tu x’aktarx in©arru mill-ilmijiet ukoll. It-tifel dar u

mesa˙ id-dmug˙ li kien qed i©elben ma’ ˙addejh.

Sadanittant it-tifel kien qed jirtog˙od bil-mard; g˙alhekk jien inΩajt il-©akketta tal-uniformi u tajthielu. Imbag˙ad tajtu l-ikel tieg˙i. G˙idtlu: Meta jmissek int, na˙seb ma jibqg˙alhomx ikel. Óa tieg˙i, jien di©à kilt. G˙ax ma tiklux?

It-tifel ˙a l-ikel u inklina b’ringrazzjament. Jien ˙sibt li se jieklu dak il-˙in, imma le, qabad il-basket bl-ikel, mar ˙dejn fejn kien hemm l-ikel l-ie˙or u po©©a l-ikel li tajtu jien mal-ikel l-ie˙or.

Bqajt iççassat. Saqsejtu g˙ax g˙amel hekk. Qalli, “G˙ax qed nara nies li huma bil-©u˙ iktar minni. Po©©ejt l-ikel hemm, ˙alli jqassmuh bla preferenzi.” Dawwart wiççi biex in-nies ma jarawnix nibki.

Soçjetà li kapaçi tipproduçi tifel ta’ 9 snin li jifhem li jrid jag˙mel sagrifiççju hu biex tgawdi s-soçjetà in ©enerali, hi soçjetà moralment b’sa˙˙itha, poplu ta’ min jammirah.

Ha Minh Thanh


Mhux tajjeb li nqabblu lilna nfusna ma’ ˙addie˙or, imma ˙a©a tajba ˙afna li nitg˙allmu minn ˙addie˙or. Mhux tajjeb li ni©©eneralizzaw. Fil-popli kollha ssib min hu tajjeb u min hu anqas tajjeb. Imma ˙a©a tajba Ωgur li nitg˙allmu minn dawk li m©iebthom hi mibnija fuq ir-rispett lejn l-o˙rajn u l-©ustizzja.

Il-fatti huma li f’mumenti daqshekk diΩastruΩi u ta’ konfuΩjoni b˙al ma kienu dawk tat-Tsunami li ©ab tant tbatija, l-im©ieba tajba u kontrollata ta’ ˙afna min-nies milquta g˙enet biex it-tbatija ma tkunx akbar milli kienet. X’differenza tag˙mel meta bniedem flok ikun egoist u ja˙seb g˙al rasu biss, ikun kapaçi jinsa l-interessi tieg˙u biex ja˙seb f’dawk tal-o˙rajn.

Dan hu l-Van©elu ˙aj, anke f’nies li ma j˙addnux it-twemmin Nisrani. Jg˙allmuna u jg˙inuna biex inkunu aktar fidili lejn it-tag˙lim ta’ Kristu li nifta˙ru li nemmnu fih!

1. KALMA: Ma rajna ’l ˙add jag˙ti fuq sidru jew jg˙ajjat iddisprat. It-tbatija ˙adet dinjità ©dida.

2. DINJITÀ: Fil-kjuwijiet g˙all-ikel u l-ilma kien hemm dixxiplina kbira. Lil ˙add ma tisma’ jitkellem ˙aΩin jew jag˙mel xi mossa mhux postha.

3. ÓILA: Il-periti pereΩempju. Il-bini xxengel u tbandal imma ma waqax.4. ÓLEWWA: Kul˙add xtara dak li g˙andu bΩonn biss. Hekk kul˙add seta’ jsib

dak li kellu bΩonn.5. ORDNI: l-ebda serq ma sar mill-˙wienet. Ma tismax ˙ornijiet ta’ karozzi; ˙add

ma jipprova jaqbeΩ karozzi o˙ra. Kul˙add jipprova jifhem lil ˙addie˙or.6. SAGRIFIÇÇJU: 50 ˙addiem baqg˙u fir-reattur nukleari biex ikunu jistg˙u

jitfg˙u l-ilma ba˙ar. Kif qatt jistg˙u jit˙allsu ta’ xog˙olhom?7. TENEREZZA: Ir-restoranti baxxew il-prezzjijiet. ATM li ma kellhiex g˙assa,

˙add ma messha. Dawk b’sa˙˙ithom ˙adu ˙sieb id-dg˙ajfa.8. TAÓRIÌ: Kul˙add kien jaf x’g˙andu jag˙mel, xju˙, kbar u tfal. U kul˙add

g˙amel dak li kien m˙arre© g˙alih.9. IL-MEDJA: Il-medja Ωammew lura milli jkunu melodrammatiçi. Óadd ma

pprova juri kemm hu bravu. Rapporti kalmi.10. IL-KUXJENZA: Meta mar id-dawl, in-nies li kien hemm fil-˙wienet re©g˙u

po©©ew kollox fuq l-ixkaffi u telqu bil-kwiet.

GÓAXAR LEZZJONIJIET LI GÓALLMUNA L-ÌAPPUNIÛI


Sur Editur, Qrajt “Kemm konna a˙jar?” fil-magaΩin ta’ Jannar 2012 u g˙o©bitni ˙afna - nista’ ng˙id li niΩlitli g˙asel!

Jien tampar in-nanna. Niftakar sew il-biΩa’ tal-poljo fostna tfal ta’ xi sitt snin; tg˙idx kemm apprezzajt naqra fuq nies u programmi tar-Rediffusion ta’ Ωmienna; kemm d˙aqt naqra Ω-Ωew© tifsiriet tal-kliem minsu©a hekk sabi˙.

Meta qrajt din il-kitba, g˙addieli ˙sieb: “Mela g˙adhom jiktbu kitba b˙al din - kitba b’informazzjoni iΩda bi tbissima wkoll?!” Kultant meta tifta˙ xi magaΩin biex taqra dwar attwalità ta’ Ωmienna, ssewwed qalbek g˙ax ˙lief kitba serja ma ssibx. Ûgur li ma nistg˙ux nwarrbu su©©etti serji, iΩda sabi˙ wisq meta il-magaΩin ikun imΩewwaq b’kitba o˙ra wkoll, b˙al “Kemm Konna A˙jar?”Sa˙˙a.

D. Muscat (Mosta)

Kemm Konna

JikTbu l-QARREJJA

Ahjar


Ms Theuma kienet qedtipprepara biex tibda

l-lezzjoni fil-klassi ta’ Luke.Illum kien imiss li jiddiskutu

t-tema tal-familja. Peress li kien su©©ett delikat g˙al xi w˙ud mit-

tfal, ma xtaqitx li tg˙idilhom is-su©©ett mill-ewwel imma tag˙mel

introduzzjoni ˙elwa g˙alih.


“Hawn xi ˙add li ra l-film Happy Feet?” staqsiethom hekk kif kul˙add sab postu. Ma kinux ftit li qalu iva u li kieku mhux g˙ax waqqfithom kienu di©à pronti li jibdew jg˙idu kemm g˙o©obhom. “Tiftakru x’g˙amel il-pengwin missier fl-istorja?” kompliet l-g˙alliema. Raquela malajr qabΩet u qalet: “Qag˙ad iΩomm il-bajda tal-fer˙ tieg˙u g˙al sitt xhur s˙a˙ fis-s˙ana.” “EΩatt. U sadanittant l-omm fejn kienet?” saqsiet Ms Theuma. Hawnhekk qabeΩ Liam u wie©eb: “L-omm marret tfittex l-ikel g˙all-fer˙ tag˙ha.”

L-g˙alliema kienet kuntenta u qaltlu: “Prosit. Tidhru li tiftakruh sew il-film. Issa, g˙aliex ta˙sbu li g˙amlu hekk dawn iΩ-Ωew© ©enituri?” Damu ja˙sbuha ftit u g˙alhekk l-g˙alliema ppruvat tg˙inhom bi ftit ˙sibijiet: “X’kien ji©ri li kieku l-bajda baqg˙et fil-kes˙a? X’kien i˙oss il-missier kieku ma g˙amilx dak is-sagrifiççju g˙al sitt xhur s˙a˙ u tilef lil ibnu? U kieku l-omm ippreferiet li toqg˙od mal-familja tag˙ha, kif kienu se jg˙ixu ming˙ajr ikel...? U binhom, g˙alkemm xtaq li jkun hu ming˙ajr ma ja˙bi d-differenzi li kellu, dejjem Ωamm lill-©enituri tieg˙u fi ˙siebu.”

U kompliet: “Ma ta˙sbux li din il-familja tg˙allimna ˙afna fuq kemm hu sabi˙ li ng˙ixu f’familja li tg˙oΩΩ l-im˙abba tal-membri tag˙ha, li

temmen li s-sagrifiççju huwa essenzjali biex hi timxi ‘l quddiem u li tag˙raf il-prijoritajiet ta’ kull Ωmien kif imiss?”

It-tfal dehru li kienu qed jixtarru sew dawk il-˙sibijiet li kienet g˙adha kif lissnet Ms Theuma. F’daqqa wa˙da, Luke, tfajjel imqareb imma intelli©enti, staqsieha: “Imma Miss, ma ta˙sibx li dan hu nieqes fil-familji tag˙na, speçjalment jekk il-familja jkollha ©enitur wie˙ed, jew meta l-©enituri jisseparaw?”

Dak li kienet qed tistenna l-g˙alliema! “G˙andek ra©un Luke. Però, a˙na hawnhekk ilkoll nistg˙u nag˙mlu xi ˙a©a, hi x’inhi s-sitwazzjoni tal-familja tag˙na. Vera li tkun aktar diffiçli jekk hemm l-inkwiet fil-familja tag˙na, però xorta wa˙da nistg˙u n˙obbu, nirrispettaw, nag˙mlu sagrifiççji g˙al xulxin, nitolbu g˙al xulxin, ma nxewxux waqt xi argument fil-familja u forsi noqog˙du lura minn xi kelma li tista’ twe©©a’.”

It-tfal baqg˙u msammrin mas-si©©u, ja˙sbu fuq dan il-kliem tqil imma sabi˙ li qaltilhom Ms Theuma. Il-˙in tal-lezzjoni kien tar u g˙alhekk Ms Theuma qaltilhom: “G˙andi biçça xog˙ol Ωg˙ira g˙alikom biex tag˙mluha d-dar – Nixtieqkom li tag˙mlu lista ta’ affarijiet li intom tistg˙u tag˙mlu fil-familji tag˙kom biex issa˙˙u ikunu familji sbie˙ u b’sa˙˙ithom u ma jitkissrux

mill-kurrenti negattivi. Fil-lezzjoni li jmiss, min i˙ossu komdu jista’ jaqralna l-lista biex nag˙mlu lista twila ta’ ideat.”

U int – se tag˙milha din il-lista u x’se tinkludi fiha? Tistenniex li ˙addie˙or jie˙u l-inizjattiva biex tgawdi int. Ag˙mel int l-ewwel pass u itlob biex l-eΩempju tieg˙ek iwassal biex ˙addie˙or ukoll jag˙mel il-pass tieg˙u. U jekk nag˙tu pass wara pass, insiru tassew nixb˙u lil-pingwini tal-film HAPPY FEET!

Grupp Appostolat tat-Talb

Appostolat tat-Talb

Grupp Appostolat tat-Talb

INTENZJONIJIET GÓAL MEJJUÌenerali: Biex f’kull pajjiΩ jittie˙du inizjattivi li jiddefendu u jsa˙˙u l-familja.

Missjoni: Biex Marija Santissma takkumpanja lill-missjunarji kollha meta j˙abbru lil Binha Ìesù.

Isqfijiet: Biex il-komunità çivili tfittex li tg˙in il-familja u sseddaq il-kontribut ewlieni tag˙ha fis-soçjetà.

Appostolattat-Talb


IVA, LILI BIESNI ELVIS PRESLEY

Mother Dolores Hart twieldet fl-20 ta’ Ottubru fis-sena 1938. Kunjom

missiera u ommha kien Hicks. Dawn iΩΩeww©u ta’ sittax u sbatax il-sena

imma iddivorzjaw meta Dolores kellha biss tliet snin. Missierha, Bert

Hicks, kien attur u hi, g˙alkemm Ωg˙ira, kienet in©ibdet lejn il-˙ajja

ta’ Hollywood u xtaqet li ssir attriçi.

MINN ‘fILMStAr’ gHAL Soru L-IStorjA tA’

DoLorES HArt


Wara d-divorzju tal-©enituri tag˙ha, marret tg˙ix man-nanniet tag˙ha f’Chicago u g˙alkemm Dolores ma kenitx Kattolika, bag˙tuha titg˙allem fl-Iskola St. Gregory Catholic School g˙aliex kienet l-eqreb skola. Nannuha kien idawwar il-films f’tejatru viçin u hi ta’ spiss kienet tmur mieg˙u. Mhux ta’ b’xejn li l-©ibda lejn il-˙ajja ta’ attriçi kibret sewwa fiha. F’dan il-perijodu saret Kattolika u, meta g˙alqet ˙dax-il sena, marret toqg˙od ma ommha u bdiet tmur fi skola Kattolika.

Ta’ 18-il sena qalbet isimha g˙al Dolores Hart u bdiet karriera ta’ films li ˙admet ma’ artisti famuΩi b˙al Elvis Presley u o˙rajn. Min jaf kemm tfajliet g˙eru g˙aliha g˙aliex biesha dan il-kantant famuΩ. Óadmet il-parti ta’ soru fil-film ‘Francis of Assisi’. Kienet ukoll tg˙arrset lil neguzjant ta’ Los Angeles li kien jismu Don Robinson.

Il-karriera tag˙ha bdiet meta kienet g˙adha l-iskola. Irçiviet telefonata u riduha tmur g˙al interview f’Paramount Studios. Marret u mill-ewwel ˙atfuha. Riduha tibda fuq film ma’ Elvis Presley mill-©img˙a ta’ wara. Dolores marret l-iskola u talbet lis-Soru li kienet tmexxi l-iskola jekk g˙andhiex taççetta, g˙ax dik il-©imgha kellha t-testijiet. Is-Soru, ta’ g˙aqlija li kienet, qaltilha, “Binti, min jaf kemm tfajliet jixtiequ jkollhom opportunità b˙al din. Isa, a˙tafha!” U hekk g˙amlet.

Waqt wie˙ed mill-films li kienet qed tag˙mel ˙abiba tag˙ha stednitha tmur mag˙ha biex iΩΩur kunvent tas-sorijiet. Dolores qaltilha, “U ˙allina minnek, mo˙˙ is-sorijiet g˙andi.” Imma ˙abibitha insistiet, “Dawn mhux sorijiet b˙al o˙rajn, tafx. Afdani, qatt ma d˙aqt bik!” marret u malli da˙let fil-kunvent, li kien monasteru tal-klawsura, issa˙˙ret bil-paçi u l-fer˙ li ˙asset. Veru dawn kienu sorijiet tassew speçjali.

Wara dik l-ewwel Ωjara baqg˙et tmur g˙andhom, bejn xena u o˙ra tal-films li kienet tag˙mel. Wara ftit marret fuq il-Badessa u qaltilha, “Ma nifla˙x inΩomm aktar. Imma jien g˙andi vokazzjoni? Meta nista’ nid˙ol mag˙kom?” Il-Madre malajr we©bitha, “Binti, g˙adek Ωg˙ira wisq. Mur kompli g˙amel il-films u jekk tibqa’ t˙ossok hekk er©a’ ejja!”

IΩ-Ωmien g˙adda u Dolores kellha tag˙mel il-parti ta’ Santa Klara fil-film ‘Fran©isku t’Assisi’. Il-film sar f’Ruma. Waqt li kienet hemm iltaqg˙et mal-Papa Ìwanni XXIII. Bdiet

tispjegalu li kienet qed tag˙mel il-parti ta’ Klara fil-film. Il-Papa qalilha, “Int Klara!” Óasbet li qed jirreferi g˙all-parti li kienet qed tag˙mel b˙ala attriçi u qaltlu, “Iva, qed nag˙mel il-parti ta’ Klara fil-film.” Imma l-Papa ˙ares dritt f’g˙ajnejha u re©a’ qalilha, “Le, int Klara!” Dik il-kelma baqg˙et f’qalbha u missitha f’ru˙ha. Il-kelma tal-Papa kienet pass importanti f’˙ajjitha biex tasal g˙all-vokazzjoni tag˙ha.

Wasal iΩ-Ωmien meta ˙asset li din il-˙ajja fil-films, g˙alkemm kienet tog˙©obha, ma kenitx qieg˙da tissodisfaha u ta’ ˙amsa u g˙oxrin sena din l-attriçi, ˙assret l-g˙erusija ma’ Robinson u da˙let soru mas-sorijiet tal-Monasteru Benedittini fil-belt ta’ Betlehem, Connecticut. Tant kienet apprezzata li wara 38 sena spiççat biex saret Badessa jew Superjura tal-komunità tag˙ha. Hekk saret Mother Dolores Hart.

Meta staqsewha g˙aliex ˙alliet il-˙ajja ta’ Hollywood, wie©bet hekk, “Jien ma tlaqtx il-˙ajja ta’ Hollywood warajja. Sempliçiment ˙assejt forza li ti©bidni lejn ˙ajja o˙ra u tlaqt ni©ri lejha. Qatt ma ˙allejt lil Hollywood. Óadtu mieg˙i u ©arrejtu fil-Monasteru. Il-forza li ©ibditni jg˙idulha vokazzjoni. U x'xi ˙add li ©enninni warajh insej˙ulu Alla. M’hemmx spjegazzjoni o˙ra. Hija sej˙a ta’ m˙abba li ©©ieg˙elek titla’ l-og˙la muntanja!”


Sirt Djaknu… Biex Naqdi!Sirt Djaknu… Biex Naqdi!16 • Mejju 2012 • RM2000-LilÓbiebna

Il-kliem “djakonat” u “djaknu” ©ejjin mill-kelma griega ‘diakonos’, li tfisser qaddej. L-istituzzjoni tal-ewwel djakni nsibuha fil-ktieb tal-Atti kapitlu 6: “Dan il-kliem g˙o©ob lill-©emg˙a kollha; u g˙aΩlu lil Stiefnu, bniedem mimli bil-fidi u bl-Ispirtu s-Santu, lil Filippu, lil Prokoru, lil Nikanor, lil Timon, lil Parmena, u lil Nikola, proselita minn Antijokja. Lil dawn ressquhom quddiem l-appostli, li talbu u qieg˙du idejhom fuqhom.” (Atti 6, 5-6)

Xi tfisser g˙alijal-ordinazzjoni djakonali?L-ewwel ˙sieb li ©ieni f’rasi hu li d-djakonat hu pass li jwassal g˙all-ordinazzjoni saçerdotali. U peress li Ω-Ωmien bejn iΩ-Ωew© ordinazzjonijiet hu qasir, kelli t-tentazzjoni li nikkunsidra d-djakonat sempliçement b˙ala pass sekondarju, b’importanza mhux daqshekk kbira. Però llum na˙sibha mod ie˙or.

L-ordinazzjoni saçerdotali ma’ t˙assarx l-ordinazzjoni djakonali; il-presbiterat iΩid xi ˙a©a mad-djakonat

ming˙ajr ma din te˙odlu postu. Anzi ng˙id iktar minn hekk: il-presbiterat (li jfisser saçerdozju) jitlef il-veru sens tieg˙u ming˙ajr id-dimensjoni djakonali. Jekk il-presbiteru jinsa li l-ewwel u qabel kollox hu djaknu, qadxcvdej, hemm çans qawwi li dak li jag˙mel ma jag˙mlux verament g˙all-Knisja u g˙all-poplu t’Alla l-Óallieq. Infatti San Pawl appostlu jqis lilu nnifsu djaknu kif kiteb fl-ewwel ittra lill-Korintin:

“U min hu Apollo? Min hu Pawlu? Huma l-ministri (diakonoi) li permezz tag˙hom intom emmintu u kull wie˙ed minnhom skont ma’ tah il-Mulej. Jiena ˙awwilt, Apollo saqqa, imma Alla hu li kabbar.” (1Kor 3,5-6)

U x’tip ta’ servizza˙na msej˙in nag˙tu?Dan jista’ jvarja ˙afna skont is-sitwazzjoni ta’ kull wie˙ed, imma l-ewwel u qabel kollox a˙na msej˙in biex nkunu ma’ Ìesù. Il-Van©elu jirrakkonta kif dan Ìesù “Tela’ fuq

Fil-21 t’April ©ejt ordnat djaknu fil-knisja ta’ Sant’Injazju f’Pari©i flimkien ma’ g˙axar ÌiΩwiti o˙ra minn-pajjiΩi differenti. Pass importanti fil-mixja tieg˙i b˙ala ÌiΩwita; pass fejn id-deçiΩjoni li nkun ta’ servizz lill-poplu t’Alla se tie˙u dimensjoni ekkleΩjali. L-isqof, bit-tqeg˙id tal-idejn tieg˙u fuqna se jikkonfermana f’dan is-servizz tal-Knisja.

l-g˙olja u sejja˙ lejh lil dawk li ried. Huma resqu lejh, u g˙aΩel tnax li semmihom appostli biex jibqg˙u mieg˙u…” (Mk 3,14). M’hemmx servizz li a˙na nistg˙u nag˙tu ming˙ajr Kristu; m’a˙na xejn ˙lief kollaboraturi ta’ Kristu.

Servizz importanti li d-djaknu, il-presbiteru u l-Knisja kollha, lajçi inkuΩi, a˙na msej˙in nag˙tu hu li nift˙u g˙ajnejna g˙as-sinjali taΩ-Ωminijiet u li ninterpretawhom skont id-dawl tal-Van©elu. Hekk inkunu nistg˙u nirrispondu b’mod adatt g˙all-mistoqsijiet eterni u profondi tal-bniedem dwar is-sens tal-˙ajja preΩenti u fuq ir-relazzjonijiet bejnietna l-bnedmin. (ara Gaudium et Spes 4§1).

Biex inkunu veru ta’ servizz g˙all-Van©elu, hemm bΩonn li naraw il-bΩonnijiet tad-dinja tal-lum u nisimg˙u l-karba ta’ dawk li huma fil-bΩonn u nirrea©ixxu skont l-Ispirtu tal-Van©elu, l-Ispirtu ta’ Ìesù Kristu, li g˙adu ja˙dem sal-lum g˙ax, kif weg˙dna hu: “Jien mag˙kom dejjem, sal-a˙˙ar taΩ-Ωmien.” (Mt 28,20)

Christopher Vella,student ÌiΩwita, ©ie ordnat Djaknu Pari©i.Hawn jaqsam mag˙na X'fissret g˙alih dinl-Ordinazzjoni.


IR-RAÓAL TAN-NAR

In-na˙a l-o˙ra tar-ra˙al kien hemm 250 familja Dalit, familji baxxi li kienu s-sefturi ta’ dawk ta’ kasta g˙olja. Dawn ukoll kienu maqsumin politikament. Óafna minn dawn id-Dalit kienu Nsara jew Kattoliçi imma kien hemm ukoll min kien Musulman jew Hindu u dawn kienu ˙bieb mal-Insara. Id-Dalit kollha kienu ja˙dmu fl-g˙elieqi imma l-art ma kinitx tag˙hom. L-iskola primarja tal-Gvern kienet fin-na˙a tar-ra˙al fejn kienu joqog˙du dawk ta’ kasta g˙olja u allura t-tfal tad-Dalit ma setg˙ux imorru l-iskola. Ta’ min jg˙id li fl-Indja il-kasti g˙olja u baxxi ma jit˙alltux. Óadd mid-Dalit ma kien jaf jaqra u jikteb.

Meta bdejt inΩur dan ir-ra˙al u sirt naf b’din is-sitwazzjoni, iltqajt mad-Dalit. G˙all-ewwel iltqajt ma’ kull grupp g˙alih, imma imbag˙ad bdejna niltaqg˙u kollha f’daqqa. Dal-proçess ˙a erba’ snin s˙a˙ imma meta waslu l-elezzjonijiet, id-Dalit kienu lesti li jivvotaw g˙all-‘indipendenza’ tag˙hom. Irnexxilhom jeg˙lbu l-biΩa’ li kellhom min-nies tal-klassi g˙olja u kul˙add ivvota g˙all-istess kandidat. Hekk reb˙u l-elezzjoni. Kif dawk tal-klassi g˙olja indunaw b’dan, ˙arqu d-djar tad-Dalits.

Id-Dalit li issa ©ew bla dar, ir©iel, nisa u tfal, ˙arbu b’ta’ fuqhom senduqhom g˙al ©o foresta li kien hemm fil-qrib.

Kif indunajt b’dan, rajt kif g˙amilt u organzzajt sistema biex ikollhom x’jieklu. L-g˙ada filg˙odu, flimkien immarçjajna lejn Darsi, u morna quddiem l-uffiççju tal-Gvernatur. Domna hemm sebat ijiem s˙a˙, sakemm il-kuntrattur ©ie jkellimna. Ftehemna li jibni ra˙al ©did. Il-gvern kellu jie˙u ˙sieb jibni triq, jinstalla g˙ajn tal-ilma, jda˙˙al l-elettriku u jibni skola ©dida. Naturalment, il-gvern kien se jibni l-istess numru ta’ djar li kien hemm qabel in-nar, ji©ifieri dar g˙al kull tliet familji. G˙alhekk sibt benefattur Awstrijak li ˙are© il-flus biex kull familja jkollha d-dar tag˙ha. Bil-g˙ajnuna tal-provinçja tal-ÌiΩwiti, il-komunità bniet djar temporanji xi ˙ames kilometri ’l bog˙od mir-ra˙al ori©inali. Flimkien imbag˙ad, bnejna 250 dar.

Ir-ra˙al semmejnieh ‘Agripuri’ - Ir-ra˙al tan-Nar. Berikna dan ir-ra˙al ©did f’Lulju tal-1996. Kienet ukoll il-©urnata meta l-bdiewa tal-klassi g˙olja u dawk ta’ Dalit g˙amlu paçi bejniethom!

Din l-esperjenza jien qabbiltha ma’ dik ta’ Mosé meta mexxa l-poplu mill-E©ittu lejn l-Art Imwieg˙da. Kull wie˙ed minnha kellu s-sehem tieg˙u x’jag˙ti f’dan l-eΩodu modern u kollha kemm a˙na ˙assejna li Alla kien miexi mag˙na!

Peter Daniel SJ

Sirt kappillan fir-ra˙al ta’ Darsi, fl-istat ta’ Andhra Pradesh, l-Indja. Smajt li fil-qrib kien hemm ra˙al jismu Erraobanapalli li kien ilu jeΩisti xi mitt sena. F’dan ir-ra˙al kien hemm grupp ta’ aktar minn sittin bidwi li kienu ta’ kasta g˙olja. Kienu maqsuma bejn Ωew© partiti politiçi. Dejjem huma kienu jirb˙u l-elezzjonijiet lokali (Panchayat).


(Nota: L-istorja ta’ Kevin hija wa˙da imma©inarja, g˙alkemm tirrakkonta fatti li ji©ru fir-realtà. Kull xebh ma’ xi persuna jew fatti reali huwa g˙al kollox b’kumbinazzjoni u mhux intenzjonat. L-istorja ta’ Kevin inkitbet biex turi x’sitwazzjonijiet diffiçli jkollhom bosta tfal u Ωg˙aΩag˙. Dan jg˙inna nifhmu kemm hu mportanti s-servizz “OUT OF HOME CARE” li qed toffri l-A©enzija Appo©©)

Omm Kevin kienet ©ejja minn familja b’˙afna problemi kbar; kienet twieldet mit-tielet ra©el li kellha ommha. Missierha kien alko˙oliku, dejjem fis-sakra, isawwat lil ommha kontinwament. Kellha erba a˙wa, tliet subien u tifla o˙ra. Kienet il-kbira u kellha tie˙u ˙sieb ta’ ˙utha iΩg˙ar minnha sa minn meta kellha tmien snin. Kienet anqas biss g˙alqet il-˙mistax-il sena li missierha ma bediex i©ag˙alha tmur mal-ir©iel biex i©©ib il-flus fil-familja.

Ma damitx ma ˙ar©et tqila. It-tarbija kient Kevin. Ma fel˙itx tibqa’ d-dar u telqet g˙al rasha. Ippreferiet trabbi t-tarbija b˙ala single mother. Imma dan ma kien xejn façli. We˙idha, bla flus ˙lief il-ftit tar-relief li kienet tie˙u, x’setg˙et tag˙mel? Missier Kevin kien sparixxa. Marret toqg˙od ma’ ra©el li, g˙all-ewwel, deher ©enwin. Imma biΩ-Ωmien kollox jinbidel. Re©g˙et spiççat we˙idha u bdiet

L-ISTORJA

t˙awwad fid-droga biex ikollha biex tg˙ix u biex tg˙ajjex lil binha. It-ta˙wid ©ab aktar ta˙wid. U l-povra tarbija trabbiet f’konfuΩjoni u insigurtà kbira wisq. Mhux ta’ b’xejn li Kevin Ωviluppa bi problemi psikolo©içi u ta’ karattru. L-iskola ma riedx jaf biha u kien ©a se jaqbad it-triq il-˙aΩina, g˙ax inqabad jisraq.

Flok ˙abs, il-ma©istrat ordna li Kevin jie˙du ˙siebu dawk inkarigati mis-servizzi soçjali. Dawn bdew ifittxu familja li tista’ tg˙in lil Kevin isib dik it-trobbija li qatt ma kellu. G˙alkemm kien beda jit˙arbat, Kevin kellu qalb tad-deheb u kienu g˙ad g˙andu biss g˙axar snin. X’˙asra jekk tifel b˙al dak jispiçça jsir kriminal jew imut b’xi overdose ta’ droga! Jekk isib familja li lesta t˙obbu u tag˙tih trobbija a˙jar huwa wkoll jista’ jsalva u jo˙ro© minn-nassa tal-miΩerja li kienet qerdet lil ommu u lil nanntu!


It-trobbija kul˙add jaf x’inhi u kemm hi essenzjali biex tarbija tikber u ssir persuna tajba u f’sa˙˙itha, kemm fil-©isem kif ukoll fil-karattru u l-personalità. Forsi int stess g˙adek qed trabbi. It-trobbija tikkonsisti f’diversi aspetti fosthom l-edukazzjoni tat-tfal, s-sa˙˙a, l-valuri, affarijiet baΩiçi ta’ kura, u l-im˙abba. Dawn l-aspetti iwasslu lill-ulied sabiex jikbru f’ambjent san u sikur.

Però fid-dinja mhux kollox ward u Ωahar! Sfortunatament fis-soçjetà tag˙na nsibu tfal u Ωg˙aΩag˙ illi, min˙abba diversi ra©unijiet, ma kellhomx l-opportunità li jirçievu trobbija xierqa u jispiççaw f’çirkostanzi fejn ma jistg˙ux jibqg˙u mal-©enituri tag˙hom. U˙ud minn dawn it-tfal ikunu g˙addew minn xi abbuΩ, jew ikollhom problemi psikolo©içi, ta’ edukazzjoni, ta’ droga, jew forsi min˙abba xi diΩabilità. Sforz it-tbatija li jkunu g˙addew minnha, ikun hemm tfal u Ωg˙aΩag˙ illi jkollhom anke im©iba diffiçli u problematika. Però dawn it-tfal u Ωg˙aΩag˙ jista’ jing˙atalhom çans ie˙or fil-˙ajja biex jirçievu dak li je˙tie©u permezz tat-programm “OUT OF HOME CARE”.

Trobbija Speçjalizzata g˙andha l-istess baΩi tat-trobbija normali imma titlob aktar attenzjoni lejn il-bΩonnijiet

partikolari tat-tfal. Min˙abba l-passat diffiçli tag˙hom, dawn it-tfal ikollhom bΩonn ambjent ta’ familja, struttura, attenzjoni kontinwa, jattendu g˙all-appuntamenti me˙tie©a g˙al xi kura medika, iΩommu kuntatt ma’ min qed jg˙inhom u, fejn hu possibbli, jiltaqg˙u mal-©enituri naturali tag˙hom.

Il-©id ta’ dawn it-tfal u Ωg˙aΩag˙ ji©i l-ewwel u qabel kollox. Fit- Trobbija Speçjalizzata jrid ikun hemm persuni disponibbli g˙at-tifel jew tifla biex jg˙inu meta jkun hemm bΩonn. Importanti li min joffri ru˙u biex jg˙in f’dan il-qasam juri impenn s˙i˙ filwaqt li kontinwament ja˙dem id f’id mal-professjonisti sabiex flimkien jing˙elbu l-problemi tat-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙. Biex tara progress fihom je˙tie© ˙afna Ωmien, imma meta tara x’ikunu kisbu f’˙ajjithom permezz ta’ din il-˙idma mag˙hom, t˙ossok kuntent li g˙amilt differenza f’˙ajjithom!

G˙alhekk il-Gvern ˙oloq programm li jismu Out of Home Care, immexxi mill-A©enzija Appo©© u huwa ma˙sub g˙al dawn it-tfal bi problemi li g˙andhom bejn seba’ u tmintax-il sena. Dawn it-tfal u Ωg˙aΩag˙ je˙tie©u trobbija speçjalizzata li tinvolvi familji jew persuni li lesti li jilqg˙u f’darhom lil tfal b˙al dawn.

TA’ KEVIN

Jekk tixtieq tg˙in f’din il-˙idma prezzjuΩa ma tfal u Ωg˙aΩag˙ batuti ikkuntattja lilll-A©enzija Appo©©, fuq TEL: 2702 8700 jew ibg˙at email f’dan l-indirizz: [email protected]


a

a

L-g˙erf ta’ Alla u l-bluha tal-bniedem(NOTA: Qed in©ibu l-ori©inal bl-IngliΩ biex wie˙ed jista’ japprezza l-kitba a˙jar)

a

Ag˙ti lil Alla l-a˙jar mhux l-ag˙ar. (Give God what’s right not what’s left.)

Id-dinja twasslek g˙al tmiem bla tama. Alla jwasslek g˙al tama bla tmiem. (Man’s way leads to hopeless end. God’s way leads to an endless hope.)

Min hu kapaçi jinΩel g˙arkopptejh quddiem Alla jkun kapaçi jibqa’ wieqaf quddiem il-bnedmin. (He who kneels before God can stand before anyone)

Fil-kitba tal-˙ajja x-xitan jista’ jkun ‘comma’. Qatt t˙allih isirlek ‘full-stop’!(In the sentence of life, the devil may be a comma. Never let him be a full-stop.)

Qatt tqieg˙ed ‘question mark’ fejn Alla jkun qeg˙dlek ‘full-stop’.(Don’t put a question mark where God puts a full-stop.)

Wiççek imkemmex bl-inkwiet? Mur sal-knisja biex tag˙mel ‘face-lift’.(Are you wrinkled with burdens? Come to the church for a face-lift.)

Meta titlob, toqg˙odx tg˙id lil Alla x’g˙andu jag˙mel… Sempliçiment ˙alli lilu jg˙idlek x’g˙andek tag˙mel. (When praying, don’t give God instructions… Just report for duty!)

Toqg˙odx tistenna l-mument meta jridu jkunu sitt ir©iel li je˙duk il-knisja fuq l-ispalla.(Don’t wait for six strong men to take you to church.)

M’g˙andniex infittxu kif inbiddlu l-messa©© t’Alla. In˙allu il-messa©© tieg˙u jibdel lilna.(We don't change God’s message....! His message changes us.)

Meta Alla jitlob xi ˙a©a minna, jag˙tina s-sa˙˙a nwettquha. (When God ordains, He sustains.)

Ippjana g˙all-futur. Is-sema kien ik˙al meta Noe beda jibni l-arka. (Plan ahead. It wasn’t raining when Noah built the ark.)

Óafna jridu jaqdu lil Alla, imma b˙ala konsulenti! (Most people want to serve God, but only in an advisory position.)

Ag˙mel eΩerçizzju kuljum… Imxi mal-Mulej. (Exercise daily... walk with the Lord.)

Qatt trikkeb lix-xitan… g˙ax dejjem jispiçça jsuq hu. (Never give the devil a ride... He will always want to drive.)

Xejn ma jeqred il-verità daqs kemm meta i©©ebbidha.(Nothing else ruins the truth like stretching it.)

Meta tag˙ti l-˙niena, diffiçli titlifha, g˙ax dejjem ti©ik lura.(Compassion is difficult to give away because it keeps coming back.)

Min t˙allih jirrabjak tkun qed t˙allih jikkontrollak.(He who angers you controls you.)

L-ansjetà hi l-kamra mudlama fejn jiΩviluppaw in-negattivi.(Worry is the darkroom in which negatives can develop.)

Çedi pulzier lix-xitan u tara juf ikejjilhielek.(Give Satan an inch and he’ll be a ruler.)

Kunu sajjieda tal-bnedmin… Intom taqbduhom u Alla jnaddafhom.(Be fishers of men… You catch them and He will clean them.)

Alla ma jsejja˙x lil min hu tajjeb. Jag˙mel tajjeb lil min isejja˙.(God doesn’t call the qualified. He qualifies the called.)


“G˙aliex ma to˙ro©x bid-dg˙ajsa u tag˙mel xi ˙a©a g˙all-©id minflok ta˙li Ω-Ωmien mix˙ut hemm tpejjep?” qallu b’çertu herra s-sinjur.

“G˙ax qbadt biΩΩejjed ˙ut g˙al-lum” wie©bu b’kalma kbira s-sajjied.

“B’daqshekk! G˙aliex ma tipprovax taqbad iktar ˙ut milli g˙andek bΩonn g˙al ©urnata wa˙da u tmur tbig˙hom?” insista s-sinjur.

“Imbag˙ad x’nag˙mel bihom il-˙ut Ωejda li nkun qbadt?”

“Ara, miskin, dan ukoll! Bil-flus li taqla’ tkun tista’ ttejjeb il-poΩizzjoni tieg˙ek. Tkun tista’ tixtri mutur sura ta’ nies biex to˙rog iktar il-barra u taqbad iktar ˙ut. Imbag˙ad ikollok biΩΩejjed ˙ut u flus biex tixtri xibka

SAJJIED IPEJJEP. . .Kien hemm darba sinjur li kien g˙amel suççess kbir fin-negozju tieg˙u. Kellu fabbriki mferrxin mal-pajjiΩ kollu. Kien sejjer g˙al laqg˙a importanti fejn kellu jiddiskuti pro©ett ie˙or kbir jiswa l-miljuni. Lema˙ fil-qrib sajjied mitluq jistrie˙ mad-dg˙ajsa çkejkna tieg˙u u jpejjep sigarru…

tan-nylon, li tifla˙ iktar ˙ut. U iktar ma tbieg˙ ˙ut, iktar ikollok flus biex tixtri dg˙ajjes u makkinarju. BiΩ-Ωmien tkun tista’ sa˙ansitra tixtri flotta dg˙ajjes u b’hekk tkun ra©el sinjurun… b˙ali!”

“Imbag˙ad x’nag˙mel?” staqsa b’çerta kurΩità s-sajjied.

“Kif, x’tag˙mel? Tkun mo˙˙ok mistrie˙ mill-˙ajja ta’ g˙ada u hekk tgawdiha kemm trid il-˙ajja, ming˙ajr ˙afna nkwiet!” kompla s-sinjur.

“U x’ta˙seb li qed nag˙mel jien b˙alissa? Mhux di©à qed ingawdiha l-˙ajja?” wie©bu bi tbissima kbira s-sajjied.

Anthony de Mello sj


Óri©t mill-isptar f’kundizzjoni miΩerabbli, bla sa˙˙a, bla aptit xejn u b’u©ig˙ ma ©ismi kollu. It-tlett ©img˙at li g˙addejt l-isptar irçevejt trattament qawwi ta’ drip, lejl u nhar kontinwu, injezzjonijiet u g˙add ta’ pilloli kuljum. Barra dan kollu kelli t-tbatija li fil-kamra stajt niççaqlaq fil-wheelchair biss, anke biex immur fit-toilet.

Issa li g˙andi sa˙˙a biΩΩejjed f’idejja u subg˙ajja biex jaqbdu biro biex nikteb, qed naqsam mag˙kom xi ˙sibijiet spiritwali, g˙ax a˙na l-ÌiΩwiti m' g˙andniex ˙a©a o˙ra xi ntukom ˙lief li naqsmu mag˙kom kif l-ispiritwalità Injazjana tg˙inna ng˙ixu l-esperjenzi tal-˙ajja tag˙na.

Peress li din l-esperjenza li se naqsam mag˙kom illum bdiet meta mietet il-mara ta’ ˙ija sa nirrifletti mag˙kom fuq kemm a˙na l-bnedmin in˙ossuna differenti minn xulxin meta l-mewt tifridna mill-g˙eΩieΩ tag˙na. Il-kurΩità tieg˙i bdiet meta smajt fuq ir-reazzjoni ta’ ˙ija Joe fl-a˙˙ar mumenti tal-˙ajja ta’ martu u dak li kien esprima missieri fil-mewt t’ommi. Skantajt bid-differenza bejniethom it-tnejn. Din id-differenza ta’ kif wie˙ed i˙oss g˙al-o˙rajn jin˙ti©ilna nifhmuhom mhux biex nikkritikaw jew nikkundannaw iΩda biex napprezzaw li kul˙add g˙andu s-sabi˙ tieg˙u.

Missieri tilef lil martu ftit aktar minn 50 sena ilu, u ˙ija Joe meta mietet martu ftit xhur ilu. Ommi meta la˙qet l-età ta’ 55 sena mardet serjament u ©iet fi stat li a˙na wliedha kellna

"PROSIT JOE!"Kien id-29 ta’ Diçembru li g˙adda meta mort l-isptar g˙al appuntament mat-tabib tieg˙i, speçjalista tad-demm. Óadt qata’ kbira g˙ax qalli li kelli nibqa l-isptar dak inhar stess min˙abba l-kundizzjoni serja f’sa˙˙ti. L-g˙ada li d˙alt l-isptar nircievi a˙bar mid-dar li ˙asditna wkoll li l-mara ta’ ˙ija Joe mietet. F’din il-burraxka ta’ dulur bdejt is-sena l-©dida 2012.


stajniex nikkonvinçuh, imma fiç-çimiterju, malli d˙alna ©ewwa, mill-ewwel ma fela˙x jieqaf fuq ri©lejh u sal-qabar u lura kellhom iwieΩnuh Ωew©t ir©iel minn spallejh biex iΩomm fuq saqajh. Waqaf ˙dejn il-qabar jolfoq bil-biki. Baqa’ ssumat i˙ares lejn it-tebut li fih hemm l-g˙aΩiΩa martu mejta sakemm it-tebut niΩel fil-˙ofra u tg˙atta bit-trab. Issa j˙ossu kuntent u kburi li lill-martu wrieha l-akbar im˙abba u rispett billi akkompanjaha sal-a˙˙ar.

Issa araw ir-rejazzjoni ta’ ˙ija Joe, li g˙andu 85 sena u martu ftit snin iΩg˙ar minnu. Martu kienet tbati b’qalbha. Fil-©ranet kes˙in kienet tg˙addi minn agunija kbira. Óija kien dejjem jg˙idli li meta tkun il-kes˙a ma kienx jista’ jaraha titg˙awwe© fuq is-sufan. G˙alxejn kien ipprovdielha l-a˙jar heaters. Meta la˙qet l-età ta’ madwar 76 sena qalbha ddeterjorat sew u spiss bdew je˙duha l-isptar fejn kull darba kienu jΩommuha g˙al xi ©ranet. L-a˙˙ar darba li ˙aduha kienet tassew fi stat ˙aΩin. Óija ˙ass li dik kienet probabli l-a˙˙ar darba li se jarha ˙ajja. Infatti, qabel ma ˙ar©uha g˙al-ambulanza, intefg˙u f’dirg˙ajn xulxin u mlew lill-xulxin bid-dmug˙ u l-bews. Kellhom jifirduhom minn xulxin biex ipo©©uha fuq l-istretcher g˙all-isptar. Wara ftit ©ranet mietet.

U hawn jibda l-kuntrast bejn missieri u ˙ija. Wara li martu ˙alliet id-dar biex tmur l-isptar g˙all-a˙˙ar darba, ˙ija nfexx f’bikja kontinwa li ˙add u xejn ma seta jwaqqfu minnha. U hawnhekk fejn beda jiskanta lill-kul˙add, ji©ifieri,

nag˙mlulha kollox: nitimg˙uha, na˙sluha, inlibbsuha, u l-aktar diffiçli li n©orruha minn post g˙al ie˙or fuq si©©u merfug˙ minn tnejn. It-tara© kien difficli wisq! Meta qorbot is-60 sena, l-a˙˙ar xhur ta’ ˙ajjitha g˙addiethom fis-sodda u a˙na qassamna l-˙in tag˙na biex dejjem ikun hemm xi ˙add ma©enbha.

Missieri kien l-aktar wie˙ed li jg˙addi ˙in ˙dejha. Kellu biΩa’ kbir li martu tista’ tmut ming˙ajr saçerdot jassistiha. Kien talab lit-tabib jg˙idlu kif ikun jaf meta it-tmiem ikun qorob biex jista’ jsejja˙ il-qassis. It-tabib qallu li ©isimha spiçça u qalbha, g˙ax b’sa˙˙itha, kienet qed iΩΩomha ˙ajja. L-aktar sinjal çar li l-mewt tkun qorbot hu meta l-pali tal-idejn u tas-saqajn jibdew jiks˙u. Wasal il-mument meta missieri ˙ass li idejha u saqajha bdew jiks˙u. Óare© ji©ri mid-dar u mar ©irja wa˙da lejn il-knisja. Il-kappillan kien jaf tajjeb lil missieri, kif ukoll il-kondizzjoni t’ommi. G˙alhekk qabad is-suttana u telaq ji©ri mieg˙u, anke jaqfel il-buttuni fit-triq. Issa missieri kien kuntent g˙ax qata’ dik ix-xewqa kbira li martu tmut b’qassis ma©enbha.

Missieri kien bniedem emozzjonali ˙afna, jibki kemm bil-fer˙ kif ukoll bid-dulur. Anke jekk toqtol beççun quddiemu, kien i˙ossu ˙aΩin. G˙alhekk fil-funeral t’ommi g˙ednilu: “Pa, a˙jar ma ti©ix iç-çimiterju g˙ax i˙ossok ˙aΩin!” Meta sema dan il-kliem ried jiblag˙na u qalilna: “X’ji©ifieri? Ma nassistix lil marti sal-qabar?!” Ma

minn issa l-quddiem ma jridx jara aktar x’qed isir fil-©isem ta’ martu, ma riedx jersaq lejn l-isptar biex jara l-martu tissielet ma l-a˙˙ar mumenti ta’ w©ig˙ sakemm tmut.

Dakinhar tal-funeral mar il-knisja g˙aç-çelebrazzjoni imma ma marx l-isptar biex jara wiççha qabel ma jag˙lqu t-tebut u lanqas mar iç-çimiterju g˙ad-difna. X’kienet ir-ra©uni ta’ dan kollu? Dan hu li stqarr mieg˙i stess: “Nerik, jiena ridt li l-a˙˙ar xena ta’ marti tkun DIK IT-TGÓANNIQA li g˙annaqtha qabel ma ˙alliet id-dar g˙al kollox. Ma ridt qatt li naraha aktar f’agunija, b’dak il-wiçç ta’ katavru jew f’tebut waqt id-difna tag˙ha. Marti tibqa’ dejjem mg˙annqa mieg˙i, b’dik it-tbissima u d-dmug˙ nieΩel minn g˙ajnejha, kif kien meta ˙allejtha g˙al kollox”.

Nistg˙u ng˙addu ˙afna kummenti, u forsi xi ftit kritika wkoll, dwar ir-reazjonijiet tassew differenti ta’ missieri u ta’ ˙ija. Imma fil-˙ajja m’hemmx mod wie˙ed biss kif tg˙ix esperjenzi profondi b˙al dawn. It-tnejn juru m˙abba kbira u, fuq kollox huma marbuta mal-fidi tag˙na dwar il-mewt u x’ji©ri verament warajha. Mal-mewt ir-ru˙ tistrie˙ mit-tbatija, imma l-persuna tal-mejjet ma tispiççax. L-im˙abba t’Alla ΩΩommna mag˙qudin, g˙alhekk fil-Kredu ng˙idu: “Nemmen fix-Xirka tal-Qaddisin”.

Minn qalbi ng˙id lil ˙ija, ‘Prosit Joe!’

Henry Schembri sj


F’daqqa wa˙da, semg˙u lit-tifel iΩ-Ωg˙ir tag˙hom iwerΩaq u jg˙ajjat bl-u©ig˙. Il-©enituri marru bil-©irja fid-direzzjoni tal-g˙ajjat. Sabu lil Michael, it-tifel il-kbir, bilqieg˙da fuq ˙uh William li kien qed jg˙ajjat bl-u©ig˙.

“Xid-dinja g˙amiltlu lil ˙uk?” saqsiet l-omm lil Michael. “Ilni ng˙idlek biex ma taqbadx mieg˙u” “Ma qbadtx mieg˙u! Ma g˙amiltlu xejn.” ipprotesta Michael.

“Mela g˙alfejn qed jibki? Ovvja li we©©ajtu.” irra©una l-missier.

Michael ˙ares lejn ˙uh tan-nofs, Paul, bit-tama li dan itih palata. Kif ra li dan ma kienx se jg˙inu, ipprova jo˙ro© mis-sitwazzjoni bi skuΩa o˙ra: “Konna qed ni©ru ’l fuq u ’l isfel fuq l-g˙olja u waqt li William kien tiela ’l fuq, jien kont qed ni©ri ’l isfel.” Michael re©a’ ˙ares lejn ˙uh Paul, imma nduna li Paul kien qed jie˙u gost b’din ix-xena.

“Eh u mbag˙ad x’©ara?” saqsew l-omm u l-missier kwaΩi f’daqqa hekk kif raw lil Michael jieqaf.

“Eq, x˙in kont nieΩel ’l isfel, bqajt die˙el fuq William g˙ax ma stajtx nieqaf min˙abba r-rankatura tan-niΩla. G˙alhekk qed jibki... Imma jien m’g˙amiltx hekk apposta, promise!” kompla Michael.

Ara dal-ftit ˙sibijiet jg˙inukx tie˙u l-˙ajja ftit aktar bil-mod. Il-Malti jg˙id: min jimxi bil-mod jasal kmieni. Din hi verità.

• Jekk qed ti©ri biex ming˙alik ta˙rab minn xi problema jew dwejjaq li tinsab fihom, ftakar li l-problema u d-dwejjaq se ©©orrhom mieg˙ek.

• Il-©iri sfrenat ma j˙allikx tintebah kemm tkun tlift id-direzzjoni ta’ fejn sejjer.

• Il-paçenzja g˙andek l-aktar bΩonnha meta tispiççalek. G˙alhekk Ωomm dejjem riΩerva tag˙ha mrekkna f’qalbek.

• Meta ng˙a©©lu fil-˙ajja, nid˙lu fl-illuΩjoni li dak li nkunu qed nag˙mlu jkun ‘importanti’. Jekk nikkonvinçi lili nnifsi li g˙andi ˙afna x’nag˙mel nibda nemmen li jien importanti

• Jekk nimxu bil-mod a˙na stess nintebhu kemm hemm x’titg˙allem mill-˙wejje© sempliçi tal-˙ajja. Fil-©irja nimmissjaw l-essenzjal.

• L-iktar ˙a©a importanti hija l-paçi f’qalbek. U l-paçi ma nsibuhiex fil-©enn u l-©iri, imma meta nag˙tu l-˙in lilna nfusna biex ingawdu dak li nkunu qed ng˙ixu – il-mument preΩenti.

• Il-©iri Ωejjed idallam il-mo˙˙, ikeççi l-˙bieb, itella’ l-pressjoni u j˙alli ˙afna nies imwe©g˙in wara kull pass li tag˙ti.

“Allura kellek bΩonn tibqa’ g˙addej minn fuqu?” saqsa l-missier b’ton li juri li ma ried jisma’ xejn ˙lief il-verità.

Michael waqaf g˙al mument biex ja˙seb kif ©rat eΩatt l-affari u f’daqqa wa˙da, donnu rrealizza eΩatt x’©ara.

“Kont g˙addej ng˙a©©el wisq biex nieqaf, u, ˙eq, William inzerta kien g˙addej minn fejn kont g˙addej jien.” Qalilhom “Ma, Pa, a˙fruli, jiddispjaçini ta’ vera!”

Fil-˙ajja kemm-il darba a˙na wkoll bqajna g˙addejjin minn fuq xi ˙add. Kemm-il darba we©©ajna s-sentimenti ta’ xi ˙add g˙aΩiΩ g˙alina g˙ax konna qed intellqu mal-˙in biex nag˙mlu xi ˙a©a ‘importanti’. U, b˙al Michael, ˙afna drabi jiddispjaçina meta jkun tard wisq biex nirran©aw is-sitwazzjoni.

Kemm niΩbaljaw jekk na˙sbu li biex naslu fejn nixtiequ rridu ni©ru tant li l-˙ajja ssir ©irja wa˙da sfrenata minn ˙a©a g˙all-o˙ra.

X’differenza tag˙mel kemm ng˙a©©lu Ωejjed biex, ming˙alina, naslu xi mkien? Kemm-il darba, ladarba nkunu wasalna, insibu li hemm xi ˙a©a o˙ra tistenniena. U er˙ilna nitilqu f’©irja o˙ra sfrenata biex inla˙˙qu dik il-˙a©a l-o˙ra. U hekk ma nieqfu qatt...

Il-familja Collins marru g˙al picnic fil-park favorit tag˙hom. Waqt li t-tliet subien tag˙hom William, Paul, u Michael, lag˙bu flimkien, ji©ru ’l fuq u ’l isfel fuq l-g˙oljiet b’kemm kellhom sa˙˙a, il-missier lesta l-ikel u l-omm firxet id-dvalja u ˙ar©et il-platti u l-puΩati.

Kien mexa biss xi tliet kantunieri meta ltaqa’ ma’ ra©el anzjan li kien bilqieg˙da fuq bank iççassat lejn il-˙amiem li kien hemm f’dak il-©nien. It-tifel po©©a ˙dejh, feta˙ il-bagalja u kien se jibda jixrob.

Fil-˙in induna li r-ra©el kien jidher bil-©u˙ u, g˙alhekk, offrielu ftit Chips. Ir-ra©el malajr aççetta u tbissimlu. Lit-tifel tant g˙o©bitu dik it-tbissima ˙elwa li xtaq jer©a’ jaraha u offrielu x’jixrob ukoll. Ir-ra©el re©a’ tbissimlu u t-tifel ried itir bil-fer˙!

G˙addew in-nofs ta’ nhar kollu hekk, jieklu u jitbissmu ming˙ajr ma jlissnu kelma.

Mal-g˙abex, it-tifel ˙assu g˙ajjien u qam biex imur lura. IΩda, ma kienx g˙adu mexa ftit passi, meta dar lura u mar ta tg˙annieqa kbira lir-ra©el. Dan, min-na˙a tieg˙u, tah tbissima li ma kien se jinsiha qatt.

Tifel Ωg˙ir xtaq jiltaqa’ m’Alla. Hu kien jaf li, biex jasal g˙andu, it-triq kienet twila; g˙alhekk, ˙a bagalja u ppakkjaha biç-Chips u

po©©a wkoll ftit bottijiet luminata. Telaq g˙al g˙onq it-triq.

Kif wasal id-dar, omm it-tifel indunat li wiçç binha kien jixg˙el bil-fer˙ u staqsietu: “ X’g˙amilt illum biex tidher daqshekk fer˙an?” “Illum kilt m’Alla,” irrisponda t-tifel , “u, taf xejn Ma, qatt ma rajt tbissima b˙al tieg˙u!”

Ir-ra©el anzjan ukoll mar lura d-dar fer˙an se jtir. Ibnu baqa’ mistag˙©eb bil-˙arsa ta’ paçi li ra fuq wiçç missieru. Qallu, “Pa, x’g˙amilt illum biex tidher daqshekk fer˙an?” Ir-risposta tieg˙u kienet, “Illum mort sal-©nien u kilt iç-Chips m’Alla. U taf li Alla jidher iΩg˙ar milli kont na˙sbu jien!”

Óafna drabi lanqas biss nindunaw kemm nag˙mlu ©id meta nitbissmu lil xi ˙add, ng˙idulu xi kelma ta’ ©id, nisimg˙uh, infa˙˙ruh, nag˙tu kasu – dan kollu jista’ jbiddel il-˙ajja ta’ bniedem ie˙or.

Apprezza lil min tiltaqa’ mieg˙u! Mur kul m’Alla... u lestilu ftit Chips.

KILT FTITCHIPS M'ALLA

KILT FTITCHIPS M'ALLA


Il-Bibbja hija l-isba˙ ktieb tal-Óajja. Tajjeb li kbar u tfal inkunu mid˙la tag˙˙a. Inkomplu mill-˙ar©a ta qabel din is-serje tal-Bibbja bl-istampi. Nirringrazzjaw minn qalbna lil Bob West, artist American li tana l-permess in©ibu dan ix-xog˙ol sabi˙ tieg˙u u naqilbuh g˙all-Malti. L-istorja se tkompli minn ˙ar©a g˙al o˙ra tar-rivista.

Ulied il-MissierL-istorja tal-Holqienbl-istampi 14

It-Twissija

Imma, hekk mhux sewwa… G˙alfejn qed tirrabja? G˙ax ˙adt g˙alik? Jekk tag˙mel l-affarijiet

sewwa, ta˙seb li ma naççettakx?

Imma jekk ma toffrix is-sagrifiççju minn qalbek, id-dnub se jirb˙ek. Isa, kun kura©©uΩ u irba˙ lilek innifsek.

I©ifieri Alla ja˙seb li m’g˙andi n˙oss xejn quddiem dal-preferenzi kollha. Kif jista’ jkun? Mela, jien bniedem ˙aΩin, hux hekk? Kull ma

nag˙mel jien ˙aΩin u li jag˙mel Abel hu tajjeb!

U Kain ifur bir-rabja u jfarrak l-artal ta’ Abel

L-G˙ira tirba˙

Hemm arah! Hu l-problema, mhux jien!

Ara, qtiltu. M’hemmx x’tag˙mel issa. Fittex a˙rab qabel jaqbduk.

Il-Qtil ta’ Abel

v

Ming˙ajr l-abbonament u l-offerta tieg˙ek il-magaΩin ma jistax ikompli. G˙andna bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙ek. G˙alhekk IMPORTANTI li ©©edded l-abbonamentIbg˙at ismek, l‐indirizz u n‐numru tat‐telefon flimkien mal‐˙las g˙all‐abbonament tieg˙ek fl‐indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien mal‐05.00 tal‐abbonament regolari. jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l‐˙las tas‐snin mg˙oddija.

ÌeDDeD L-ABBONAMeNT TIeGÓeKÌeDDeD L-ABBONAMeNT TIeGÓeK

PeRMeZZ TAL‐MOBILeIbg˙at SMS fuq dawn in-numri:

5061 89165061 9210

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99(li minnhom e0.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e1.16 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidirizz u l-kodiçi postali. jekk se ©©edded l-abbonament ikteb ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

Biex i©©edded

PeRMeZZ TAL‐INTeRNeTmur fuq il-website www.rm2000.orgTista' t˙allas permezz tal-PayPal

Biex i©©edded

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LuRA:Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar. G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibag˙tu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament

Nirringrazzjaw lill-qarrejja tag˙na g˙all-g˙ajnuna biex l-RM2000-LilÓbiebna ikompli l-missjoni tieg˙u. Ming˙ajr il-˙las tal-abbonamenti u l-offerti tag˙kom dan mhux possibbli. G˙alhekk qed nag˙mlu aktar sforz biex infakkru l-qarrejja meta g˙andhom jibg˙atu l-˙las tag˙hom.

Qed nibdew sistema ©dida li nfakkrukom meta l-abbonament tag˙kom ikun wasal biex jag˙laq. F’Marzu, Ìunju u Settembru ta’ kull sena l-abbonati, li j˙allsu bil-posta jew bl-sms u li l-abbonament tag˙hom jag˙laq f’dak iΩ-Ωmien, se jbdew jirçievu nota li tfakkarhom biex i©eddu l-abbonament g˙as-sena ta’ wara.

F’Diçembru ma jintbag˙tux noti personali, imma jkun hemm, b˙as-soltu, formoli biex wie˙ed i©edded l-abbonament.

Nirringrazzjaw lill-Qarrejja li jibg˙atu l-˙las fil-˙in. Jekk dan ma jsirx qed ikollna diffikultajiet biex in˙allsu l-kontijiet kbar li jkollna kull xahar.INFAKKRU LI L-ABBONAMENT TA’ S5 FIS-SENA HUWA BAXX WISQ. MA NGÓOLLUHX BIEX KULÓADD IÓOSSU KOMDU LI JIBGÓAT L-OFFERTA LI JIXTIEQ MAL-ÓLAS. IRRIDU LI NIDDEPENDU FUQ IL-ÌENOROÛITÀ TAL-QARREJJA.

Nirringrazzjaw lill-abbonati li di©à qed jibg˙atu offerta mal-abbonament tag˙hom.Fr Paul Editur

GRAZZI MILL‐QALB LIL DAWK KOLLHA

LI QeD jIBGÓATu OFFeRTI u GÓAjNuNA

RM2000‐LilÓbiebna c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 2067Tel: 2142 0610 • Mobile: 7982 6899 • email: [email protected]

SE NIBDEW NAGÓMLUSFORZ BIEX NFAKKRU…

v

Tisliba mejjuC

arpe

t Z

on

e ©

enti

lmen

t jo

ffri

Dir

t C

ontr

olle

r b˙

ala

riga

l g˙a

r-re

bbie

˙/a

tal-C

ross

wor

d P

uzzl

eD

isin

n •

Out

look

Coo

p

Mimdudin: 1. Fuq ponot subajk (6)4. G˙ajta ta’ fer˙ meta tinstab skoperta

©dida (6)7. Qabel konna nkejlu distanzi kbar

b’dan mhux bil-kilometru (3)8. Dan nobbli (6)9. Isem antic g˙all-Imdina (6)10. Ma tintinx (4)12. Noe’ kien bena wa˙da biex isalva

l-umanita (4)14. Sparatura (3)15. Ara 16 Mimdudin (3)16. u 15 Mimdudin: Attakk (6)18. Din g˙andha t-tfal (3)20. Xtaq (4)21. Tg˙allmet ix-xog˙ol u ˙adet il-

kunfdenza (4)24. Dak li g˙andu x’jaqsam

mal-vapuri (6)25. Bag˙ad. Ma riedx ikollu

x’jaqsam ma’ (6)

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ April 2012 huwa Mr C. Borg minn PembrokeIMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LIL ÓBIEBNA, 78 Marquis Scicluna Str, Naxxar NXR 2067 It-twe©ibiet iridu jaslulna sal-a˙˙ar tax-xahar.Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000.

26. Temprin (3)27. San Ìovanna ................ , fundatriçi

tas-sorijiet tal-Karita (6)28. Rabba tfal mhux tieg˙u (6)

Weqfin: 1. Çafçifa, forza tal-mew© (6)2. Ûarbun ta’ ©ewwa (6)3. O˙xon (4)4. Kappel tal-metall g˙as-suldat5. Telaq art twelidu u mar jg˙ix pajjiΩ

ie˙or (4)6. Jasser …………., mexxej Palestinjan (6).11. Mhux imwa˙˙lin g˙al ftit Ωmien(5)13. S˙ana w bard ta’ xi pajjiΩ (5)16. Óuta li aktarx nikluha mnixxfa u

mmel˙a (pprofumata?) (6)17. Moqdi, l-aktar waqt l-ikel (6)18. Lvant (6)19. Ra˙al Malti qrib ir-Rabat (6)22. Raspa ssibha fil-Peru? (4)23. Mhux imbag˙ad (4)

TWEÌIBA TAT-TISLIBA APRIL 2011

MIMDUDIN: 1. Randan 4. Passju 7. JMA 8. Katina 9. Lestew 10. Rari 12. Null 14. Spa 15. RAI 16. u 20. Figolla 18. AAM 21. Ilma 24. Darras 25. Irxoxt 26. San 27. Amanda 28. Twissi

WEQFIN: 1. Rikors 2. Natura 3. Njam 4. Palm 5. Settur 6. Ugwali 11. April 13. Laqam 16. Fosdqa 17. Glorja 18. Alfons 19. Martri 22. Issa 23. Çint

Carpet Zone, Valley Road, B’Kara (opposite Post Office)

SE NIBDEW NAGÓMLUSFORZ BIEX NFAKKRU…

Jekk qed tfittex servizz ta’ counsellingAnsjetà – Stress – Tensjoni - Alko˙ol – Drugs – Addictions

- Diffikultajiet f’relazzjonijiet – Tqala mhix mistennija – Sitwazzjonijiet diffiçili o˙rajn

Mrs Grace Gatt Dip. CounsellingÇempel: 9966 6663 (mit-Tnejn sal-Óadd)

Tibqax wa˙dek. A˙na lesti nisimg˙u u ng˙inu

COUNSELLINGMulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturiu ˙bieb tag˙na mejtin

Sliema Anthony Wirth ˙u Fr Robbie Wirth sj

ALLA ˙alaq il-bniedem... u l-bniedem qal:

"JIEN kapacinaghmel ahjar!"

u ALLA qal... u l-BNIEDEM qal...• Mara jew ra©el, mhux l-istess?

• G˙ax m’g˙andux ikolli çans iehor?

• Dak li jitnissel fil-laboratorju huwa ibni

• Ìismi tieg˙i. Niddeçiedi jien!

• Kul˙add g˙andu alla g˙alih!

• Kul˙add g˙andu dritt jemmen li jrid

• Il-verità ma teΩistix!

• Ra©el u mara ˙alaqhom

• Dak li g˙aqqad Alla ma jifirdux il-bniedem

• Dak li jitnissel fik hu bin Alla

• Óudu u kulu, dan ©ismi

• Jien hu Alla sidek

• Ma jkollokx ie˙or g˙ajri

• Min i˙obb il-verità, jisma’ le˙ni

RM2000-2012-5-May

Documents

Transcript of RM2000-2012-5-May