Η ποινική προστασία προσωπικών δεδομένων / επισκόπηση νομολογίας

Ημερίδα Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2013

Προστασία Προσωπικών Δεδομένων - Σύγχρονες Θέσεις και Αναζητήσεις

Ερευνητική Ομάδα IHRC ‘Πληροφορία: Iστορία, Ρύθμιση, Πολιτισμός’,  e-Θέμις, Νομική Βιβλιοθήκη

Άρθρο 22 ν.2472/1997 «Ποινικές κυρώσεις» - προβλεπόμενα αδικήματα (παρ.1-5)

1. παράλειψη γνωστοποίησης στην Αρχή (α.6) της σύστασης και λειτουργίας αρχείου ή οποιαδήποτε μεταβολής στους όρους και τις προϋποθέσεις χορηγήσεως της άδειας (α.7 παρ.3) → έως 3 έτη φυλάκιση και χ.π. 1.000.000 δρχ έως 5.000.000 δρχ (παρ.1)

2. διατήρηση αρχείου κατά παράβαση του α.7 ή κατά παράβαση των όρων και προϋποθέσεων της άδειας της Αρχής → τουλάχιστον 1 έτος φυλάκισης και χ.π. 1.000.000 δρχ έως 5.000.000 δρχ. (παρ.2)

3. διασύνδεση αρχείων κατά παράβαση του α.8 και χωρίς γνωστοποίηση στην Αρχή → έως 3 έτη φυλάκισης και χ.π. 1.000.000 δρχ έως 5.000.000 δρχ. (παρ.3 εδ.α’)

4. διασύνδεση αρχείων χωρίς άδεια της Αρχής, όπου αυτή απαιτείται ή κατά παράβαση των όρων της άδειας που έχει χορηγηθεί → τουλάχιστον 1 έτος φυλάκιση και χ.π. 1.000.000 δρχ έως 5.000.000 δρχ. (παρ.3 εδ.β’)

Άρθρο 22 ν.2472/1997 «Ποινικές κυρώσεις» - προβλεπόμενα αδικήματα (παρ.1-5)

5. χωρίς δικαίωμα επέμβαση, με οποιοδήποτε τρόπο, σε αρχείο προσωπικών δεδομένων ή λαμβάνει γνώση των δεδομένων αυτών ή τα αφαιρεί, αλλοιώνει, βλάπτει, καταστρέφει, επεξεργάζεται, μεταδίδει, ανακοινώνει, τα καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ή επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λαμβάνουν γνώση των εν λόγω δεδομένων ή τα εκμεταλλεύεται με οποιονδήποτε τρόπο → ποινή φυλάκισης και χ.π. / Αν ευαίσθητα δεδομένα → τουλάχιστον 1 έτος φυλάκισης και χ.π. 1.000.000 δρχ έως 10.000.000 δρχ. (αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλες διατάξεις) (παρ.4)

6. μη συμμόρφωση υπευθύνου επεξεργασίας με αποφάσεις της Αρχής για την ικανοποίηση του δικαιώματος πρόσβασης (παρ.4 α.12), του δικαιώματος αντίρρησης (παρ.3 α.13), και με πράξεις επιβολής των διοικητικών κυρώσεων των περιπτώσεων γ’δ’ και ε’ παρ.1 α.21 → φυλάκιση 2 ετών τουλάχιστον και χ.π. 1.000.000 δρχ έως 5.000.000 δρχ. (παρ.5 εδ.α’)

7. διαβίβαση προσωπικών δεδομένων από υπεύθυνο επεξεργασίας κατά παράβαση του α.9 και μη συμμόρφωση με απόφαση προσωρινής δικαστικής προστασίας (α.14) → φυλάκιση 2 ετών τουλάχιστον και χ.π. 1.000.000 δρχ έως 5.000.000 δρχ. (παρ.5 εδ.β’)

Άρθρο 22 ν.2472/1997 «Ποινικές κυρώσεις» -διακεκριμένες περιπτώσεις(παρ.6-7)

Αν ο υπαίτιος των πράξεων των παρ.1 έως 5 είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος ή να βλάψει τρίτον → κάθειρξη έως 10 ετών και χ.π. 2.000.000 δρχ έως 10.000.000 δρχ

Αν από τις πράξεις των παρ.1 έως 5 προκλήθηκε κίνδυνος για την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος ή για την εθνική ασφάλεια → κάθειρξη και χ.π. τουλάχιστον 5.000.000 δρχ έως 10.000.000 δρχ.

Η ποινική προστασία των προσωπικών δεδομένων κατά τη νομολογία

«Οι ποινικές του (ν.2472/97) διατάξεις θεραπεύουν την ανάγκη προάσπισης του νεοπαγούς ατομικού δικαιώματος – εννόμου αγαθού της «ιδιωτικής σφαίρας – ζωής. Το τυποποιημένο με τη διάταξη της παρ.4 του άρθρου 22 ν.2472/97 αδίκημα «της παρέμβασης σε αρχείο χωρίς δικαίωμα και της λήψης γνώσης των καταχωρημένων σε αυτό στοιχείων» εισάγεται με τη μορφή τεσσάρων γενικών μορφών τέλεσης με υποπεριπτώσεις (παρέμβαση – λήψη γνώσης – ανακοίνωση – εκμετάλλευση) είναι, δε, προφανές ότι συνιστά αδίκημα υπαλλακτικώς μικτό πλην όμως όχι ιδιαίτερο, καθώς για την πλήρωση της αντικειμενικής του υπόστασης δεν είναι απαραίτητο ο δράστης να έχει την ιδιότητα του υπευθύνου επεξεργασίας.» (ΣυμβΠλημΜυτιλ 66/2010)

Η προϋπόθεση του «αρχείου»

ΣυμβΠλημμΘεσ 1247/2011 : «Δεν συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα οι πληροφορίες που περιήλθαν σε γνώση κάποιου χωρίς να έχει προηγηθεί έρευνα σε αρχείο ή χωρίς να του τις έχει μεταδώσει τρίτος που επενέβη σε αρχείο, καθώς ελλείπει η αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση της πράξεως προϋπόθεση του «αρχείου»».

(ομοίως οι ΑΠ 1564/2010, ΑΠ 1381/2009, ΑΠ 1857/2010, ΑΠ 1187/2009, ΕφΑθ 3202/2007, ΑΠ 2079/2007, ΑΠ 1567/2010, ΑΠ 1370/2010, ΑΠ 2515/2009)

άρθρο2 στοιχ.ε’ ν.2472/1997: «Αρχείο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» (¨αρχείο¨): κάθε διαρθρωμένο σύνολο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία είναι προσιτά με γνώμονα συγκεκριμένα κριτήρια»

Προσωπικά δεδομένα κατά τη νομολογία

- Οικονομικά δεδομένα (ΣυμβΠλημΜυτ 66/2010 )

- Οικονομικά κ.α. στοιχεία καταχωρούμενα στον «Τειρασία» (ΑΠ 793/2003)

- DNA (ΓνωμΕισΑΠ 16/2011, ΠορισμΑναφΕισΕφΘες της 14-10-2013)

- Πορίσματα ΕΔΕ (ΑΠ 49/2011)

- Δεδομένα από βιντεοσκόπηση (ΑΠ 1135/2011, ΓνωμΑΠ 14/2007)

- Εξωτερικά στοιχεία επικοινωνίας (ΑΠ 1564/2010) (δεν αποτελούν δεδομένα….)

- Στοιχεία ταυτότητας (ΑΠ1564/2010)

- Καταδικαστικές / ποινικές αποφάσεις (ΑΠ 1381/2009)

- Τραπεζικοί λογαριασμοί (ΣυμβΠλημμΑθ 3668/2006)

- Ερωτική ζωή (ΕφΑθ 3202/2007, ΑΠ 1567/2010)

- Φωτογραφίες (ΑΠ 1567/2010)

- Ιατρικά δεδομένα (ΑΠ 1370/2010)

- Στοιχεία που εμπεριέχονται σε πιστωτικές κλπ κάρτες τραπεζών (ΕφΑθ 1972/2009)

Βιντεοσκόπηση ΓνωμΕισαγγΑΠ 14/2007: «Δεν δύναται να τεθεί θέμα παραβιάσεως της διάταξης του άρθρου 9Α Σ. και των διατάξεων του ν.2472/1997...διότι: α) Η εγκληματική συμπεριφορά του ατόμου ούτε εμπίπτει ούτε είναι δυνατόν να εμπίπτει στην έννοια των προσωπικών δεδομένων, ούτε καλύπτεται από αυτήν. Ούτε περαιτέρω η αποκάλυψη και επιβεβαίωση της εγκληματικής συμπεριφοράς με τη βοήθεια των ρηθέντων μέσων είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι αποτελεί προσβολή της προσωπικότητας και παραβίαση των προσωπικών δεδομένων β) Τόσο η διάταξη του άρθρου 9Α Σ. όσο και πολύ περισσότερο οι διατάξεις του ν.2472/1997 δεν εκτείνονται στο πεδίο της ποινικής διαδικασίας, και στο πλαίσιο απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, όπως άλλωστε τούτο προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου 7Α παρ.1 περ.στ’ του άνω νόμου...γ) Ούτε η αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων, ούτε οποιαδήποτε άλλη αρχή θα ήταν δυνατό να ελέγξει τη δικαστική εξουσία και τον τρόπο λειτουργίας της. Άλλωστε όλες οι λεγόμενες ανεξάρτητες αρχές, άρα και η ανωτέρω αρχή, ελέγχονται εν τέλει από τη δικαστική εξουσία.» (ομοίως οι ΑΠ 874/2004, ΑΠ 1317/2001) contra ΑΠΔΠΧ 58/2005

Βιντεοσκόπηση AΠ 1135/2011: «η εγκατάσταση κλειστού κυκλώματος και η αποθήκευση των

δεδομένων με τη μορφή αρχείου σε κλειστό δίσκο, έγινε χωρίς προηγουμένως να ζητήσει την άδεια της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα...(ενώ και) η διαβίβαση των δεδομένων αυτών στον παραπάνω τηλεοπτικό σταθμό έγινε επίσης χωρίς άδεια της ως άνω Αρχής και χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις της κατ’εξαίρεση επιτρεπτής τέτοιας διαβίβασης του άρθρου 19 παρ.1 περ.α’ του ν.2472/1997»

ΑΠ 1317/2001: Ιδιοποίηση χρημάτων και τιμαλφών που ανήκαν σε Ιερό

Προσκύνημα από μέλη της διοικητικής επιτροπής. Αποκάλυψη των δραστών με χρήση βιντεοκάμερας που τοποθετήθηκε κρυφά πάνω στο γραφείο του προσκυνήματος. Οι σχετικές βιντεοκασέτες δεν αποτελούν ανεπίτρεπτα αποδεικτικά μέσα, διότι η μαγνητοσκόπηση δεν θίγει την ιδιωτική ζωή των δραστών.

Βιντεοσκόπηση ΑΠ 874/2994: Η χρήση κρυφής κάμερας κατά την εκτέλεση υπηρεσιακών

καθηκόντων που υπόκεινται σε δημόσιο έλεγχο δεν αποτελεί αθέμιτο αποδεικτικό μέσο διότι δεν ανάγεται στον ιδιωτικό βίο του ατόμου. «Δεν περιλαμβάνει δε και τις πράξεις ή εκδηλώσεις τούτων, οι οποίες ανεξάρτητα από τον τρόπο και τον χρόνο που γίνονται, δεν ανάγονται στη σφαίρα της προσωπικής και ιδιωτικής ζωής του, αλλά πραγματοποιούνται στα πλαίσια των ανατιθέμενων σ’αυτούς υπηρεσιακών καθηκόντων κατά την εκτέλεση τούτων, η οποία ως εκ της φύσεως και του είδους των εκπληρουμένων καθηκόντων υπόκειται σε δημόσιο έλεγχο. Τέτοια μη δημόσια κατά την ως αν άνω έννοια πράξη, η μαγνητοσκόπηση της οποίας δεν στοιχειοθετεί αξιόποινη πράξη και ως εκ τούτου η χρήση της σχετικής ταινίας ως αποδεικτικού μέσου είναι επιτρεπτή, αποτελεί η εκτέλεση υπηρεσιακών καθηκόντων των μελών του υπαλληλικού προσωπικού καταστήματος, όπως είναι η είσπραξη και η καταμέτρηση των από τρίτους προς αυτά γενομένων κάθε είδους προσφορών, ανεξαρτήτως του χρόνου και του τόπου στους οποίους αυτά επιτελούνται.»

DNA

ΠορισμΑναφΕισΕφΘες της 14-10-2013 του Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης προς τον Διευθύνοντα την Εισαγγελία Εφετών Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με το οποίο το DNA αποτελεί ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο. Το δικαίωμα λήψης και εξέτασης DNA κατ’άρθρο 200Α ΚΠΔ καταλείπεται στις διωκτικές αρχές. Η υποχρεωτικότητα αυτή όμως δεν πρέπει να φτάνει σε σημείο που να προσβάλλει σοβαρά την προσωπικότητα του ατόμου. Το DNA πρέπει να λαμβάνεται μόνο στις περιπτώσεις που τα λοιπά αποδεικτικά στοιχεία δεν είναι επαρκή ή δεν είναι λιγότερο επαχθή για τον ύποπτο ή τον κατηγορούμενο. Η «υποχρεωτικότητα» κατ’άρθρο 200Α ΚΠΔ έχει την έννοια ότι δεν απαιτείται η συγκατάθεση του υπόπτου ή κατηγορουμένου. Η σύγκριση των στοιχείων στα ευρήματα και στο ληφθέν DNA ενδεικνύουν και δεν αποδεικνύουν την ταυτότητα του φερόμενου ως δράστη, αφού δι’αυτού αποδεικνύεται η παρουσία του δράστη στον τόπο του εγκλήματος, όχι όμως και η τέλεση του εγκλήματος ή η συμμετοχή στην τέλεση του.

Διαδίκτυο ΑΠ 1564/2010: «η εργασία που συνίσταται στην αναγραφή, σε ιστοσελίδα του

διαδικτύου, δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελεί τέτοια επεξεργασία. Η σχετική εργασία πραγματοποιείται, εν μέρει, κατά τρόπο αυτοματοποιημένο, καθόσον η αναγραφή στοιχείων σε ιστοσελίδα του Διαδικτύου προϋποθέτει, σύμφωνα με τις εφαρμοζόμενες σήμερα τεχνικές και μηχανογραφικές διαδικασίες, την εκτέλεση μιας εργασίας τοποθετήσεως της σελίδας αυτής σε ένα διακομιστή του Διαδικτύου (server), καθώς και τις αναγκαίες εργασίες για να μπορούν να έχουν πρόσβαση στη σελίδα αυτή τα πρόσωπα που συνδέονται με το Διαδίκτυο». «…χωρίς δικαίωμα επέμβαση (παράνομη επεξεργασία) σε ‘΄αρχείο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα’’, με την αλλοίωση, μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, πολλών στοιχείων των αναφερομένων σ’αυτό φυσικών προσώπων, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση και συγκατάθεση αυτών, με τέτοιο τρόπο, ώστε άλλοτε να δημιουργείται η εντύπωση στον επισκέπτη της ιστοσελίδας ότι πρόκειται πορνογραφικά έργα και άλλοτε από το προηγηθέν φωτομοντάζ της εικόνας τους να εμφανίζεται το πρόσωπο τους σε γυμνό σώμα, που στην πραγματικότητα δεν τους άνηκε» «…συνιστά αυτοματοποιημένη, εν όλω ή εν μέρει, επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα…».

Διαδίκτυο

ΑΠ 1857/2010: δημοσίευση σε ιστοσελίδα δήθεν αγγελίας ότι η Χ συνευρίσκεται ερωτικά με αόριστο αριθμό προσώπων και ζευγάρια έναντι του ποσού των 100 ευρώ, αναγράφοντας και τον αριθμό του κινητού της. Κρίση ότι δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα του άρθρου 22 παρ.4 ν.2472/1997 καθώς τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα της εγκαλούσας, που κατέστησαν προσιτά σε τρίτους, δεν περιείχοντο σε αρχείο προσωπικών δεδομένων

Δημοσίευση προσωπικών δεδομένων από εφημερίδα

ΑΠ 1567/2010: Παράβαση του άρθρου 22 παρ.4 του ν.2472/1997 με τη δημοσίευση στον Τύπο άσεμνων φωτογραφικών, οι οποίες αφορούσαν στη στενά ιδιωτική (ερωτική) ζωή των παθόντων. «Το αρχείο μιας εφημερίδας αποτελεί σύνολο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα διαρθρωμένο με γνώμονα συγκεκριμένα κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά είναι ο τίτλος της εφημερίδας, η ημερομηνία κυκλοφορίας και ο αριθμός του συγκεκριμένου φύλλου, τα οποία επιτρέπουν την πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα που έχουν δημοσιευτεί….η ελευθερία της έκφρασης και διάδοσης των στοχασμών όπως και η ελευθερία του πληροφορείν και πληροφορείσθαι που κατοχυρώνει το άρθρο 5 παρ.1 του Συντάγματος και ειδικώς ως προς τον έγγραφο τύπο το άρθρο 14 παρ.1 δεν περιλαμβάνει και την ελευθερία διάδοσης πληροφοριών, που ανάγονται στην προστατευόμενη από τα άρθρα 2 παρ.1 και 9 παρ.1 του Συντάγματος απαραβίαστη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής των προσώπων, στον πυρήνα της οποία ανήκει προδήλως και η ερωτική τους ζωή»

Ανακοίνωση προσωπικών δεδομένων από την τηλεόραση

Μετάδοση: ΕφΑθ 3202/2007 : Μετάδοση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων κατά τη διάρκεια ζωντανής ενημερωτικής τηλεοπτικής εκπομπής. Δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα του α.22 παρ.4 του ν.2472/1997 διότι όσα μεταδόθηκαν δεν αποτελούν προϊόν πρόσβασης του κατηγορουμένου δημοσιογράφου σε Αρχείο ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αλλά περιήλθαν σε γνώση του από διηγήσεις προσκεκλημένου στην εκπομπή και από πληροφορίες τρίτων. Ομοίως και η ΑΠ 2079/2007.

Αναμετάδοση: ΕφΑθ 3202/2007: «Τυγχάνει βέβαια εντελώς διαφορετική η περίπτωση μεταδόσεως της εκπομπής από προηγηθείσα μαγνητοσκόπηση αυτής, οπότε ο μεταδίδων αυτή δημοσιογράφος προβαίνει, χωρίς δικαίωμα, σε περαιτέρω διάδοση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που μπορεί να είναι και ευαίσθητα, τα οποία αποτελούν περιεχόμενο του με την ανωτέρω έννοια «Αρχείου» (βιντεοκασέτα ή DVD στα οποία έχει καταγραφεί η εκπομπή), στο οποίο επεμβαίνει, παράνομα, ως υπεύθυνος της εκπομπής δημοσιογράφος, και το περιεχόμενο του μεταδίδει περαιτέρω και επιτρέπει να λάβουν γνώση αυτού μη δικαιούμενα πρόσωπα (τηλεθεατές), τελώντας με τον τρόπο αυτό την αξιόποινη πράξη…Η αυτή λύση προσήκει και σε περίπτωση αναμεταδόσεως της μαγνητοσκοπηθείσας, κατά την «ζωντανή» μετάδοση της, εκπομπής, διότι και τότε έχουμε παράνομη επέμβαση σε αρχείο με την ανωτέρω έννοια ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και περαιτέρω μετάδοση του περιεχομένου του υλικού φορέα (βιντεοκασέτα ή DVD) σε μη δικαιούμενα να λάβουν γνώση αυτού τρίτα άτομα (τηλεθεατές).»

Γνώση και ανακοίνωση προσωπικών δεδομένων σε τρίτους

ΑΠ 1370/2010: «ο κατηγορούμενος…επενέβη με άγνωστο τρόπο, χωρίς να έχει

δικαίωμα προς τούτο, στο αρχείο προσωπικών δεδομένων που νόμιμα, κατά τα ανωτέρω εκτιθέμενα, τηρεί το προαναφερόμενο μαιευτήριο «Β» και πληροφορήθηκε τα ονοματεπώνυμα, τις διευθύνσεις κατοικίας, τα τηλέφωνα και το ιατρικό ιστορικό λεχωίδων, οι οποίες είχαν γεννήσει στο εν λόγω μαιευτήριο, βάσει δε αυτών των στοιχείων απέστειλε απασχολούμενους κατά τον ανωτέρω τρόπο υπαλλήλους του, στις οικίες των λεχωίδων για να επιτύχουν πωλήσεις βιβλίων σχετικών με την φροντίδα και την υγεία των νεογνών.»

Χρήση καταδικαστικών αποφάσεων κ άλλων παραπεμπτικών εγγράφων ΑΠ 1381/2009: Η λήψη αντιγράφων δικαστικών αποφάσεων που αφορούσαν στο μηνυτή,

χωρίς τη συγκατάθεση του μηνυτή και η παράνομη επεξεργασία αυτών με τη διάδοση σε τρίτους, προσβάλλοντας έτσι την υπόληψη του μηνυτή, στοιχειοθετούν το αδίκημα του άρθρου 22 παρ.4 ν.2472/1997. «Ο κατηγορούμενος όμως απέκρυψε το γεγονός ότι οι αποφάσεις αυτές αφορούσαν τον μηνυτή, επιτυγχάνοντας έτσι την έγκριση της χορήγησης των αποφάσεων αυτών, ως αυτόν να ήταν διάδικος, έχοντας έννομο προς τούτο συμφέρον, ενώ η αλήθεια ήταν ότι ο κατηγορούμενος δεν είχε δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων και γνώσεως του περιεχομένου τους, αφού ήταν τρίτο πρόσωπο, γεγονός που απέκρυπτε στο περιεχόμενο των αιτήσεων του….Με τον τρόπο αυτόν, ο κατηγορούμενος επεξεργάστηκε παρανόμως, χωρίς τη συγκατάθεση του μηνυτή, προσωπικά δεδομένα αυτού, τα οποία στη συνέχεια διέδωσε στους ως άνω τρίτους, προσβάλλοντας κατ’αυτόν τον τρόπο την υπόληψη του τελευταίου. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως αποδείχθηκε η διάδοση από τον κατηγορούμενο των προσωπικών δεδομένων του μηνυτή, δεν απέβλεπε στην άσκηση ή υπεράσπιση των δικαιωμάτων του Δικαστηρίου, αφού οι αποφάσεις αυτές αφορούσαν καταδίκες του μηνυτή για…που δεν ασκούσαν οποιαδήποτε επιρροή στις υπάρχουσες τότε διαφορές του κατηγορουμένου με τον μηνυτή, αλλά απέβλεπε στο να δυσφημήσει τον τελευταίο στις χρηματιστηριακές αρχές και στα ως άνω αναφερόμενα πρόσωπα, ως άτομο με ποινικό παρελθόν.». «οι καταδικαστικές αποφάσεις αποτελούν προσωπικά δεδομένα και μάλιστα ευαίσθητα»

Χρήση καταδικαστικών αποφάσεων κ άλλων παραπεμπτικών εγγράφων ΑΠ 1744/2009: αιτιολογημένη η καταδίκη του κατηγορουμένου, ο οποίος

προκάλεσε την απόφαση σε άγνωστο δράστη να επέμβει χωρίς δικαίωμα στο αρχείο του Πρωτοδικείου και του Εφετείου Αθηνών και να λάβει αρχικώς γνώση της υπάρξεως δύο καταδικαστικών αποφάσεων σε βάρος του πολιτικώς ενάγοντα και στη συνέχεια να λάβει γνώση και του κειμένου αυτών, να λάβει αντίγραφα και να τα παραδώσει στον κατηγορούμενο.

ΑΠ 49/2011: μπορούν να χρησιμοποιηθούν πορίσματα ΕΔΕ εφόσον είναι για απόδειξη αθωότητας. τα άρθρα 358 κ 364 ΚΠΔ υπερισχύουν, ως ειδικότερα, του ν.2472/1997

ΑΠ 2054/2010: Παράβαση του ν.2472/1997 δια της παράδοσης αντιγράφου μηνύσεως, της οποίας είχε προηγηθεί ανάκληση και θέση στο Αρχείο της Εισαγγελίας, με συνημμένα αντίγραφα υπομνημάτων, τα οποία περιείχαν προσωπικά δεδομένα φυσικών προσώπων και στη συνέχεια, πρωτοκόλληση αυτής στο γενικό Πρωτόκολλο του Πανεπιστημίου, όπου υπήρχε ελεύθερη πρόσβαση από τρίτους, στοιχειοθετεί την αξιόποινη αυτή πράξη.

ΕφΛαρ 387/2012 (καταδικαστικές αποφάσεις και παραπεμπτικό βούλευμα)

Χρήση καταδικαστικών αποφάσεων κ άλλων παραπεμπτικών εγγράφων

ΣυμβΕφΑθ 984/2001 (contra) : Απαλλαγή του δικηγόρου και του πελάτη του από τις κατηγορίες της παράνομης γνώσης, αλλοίωσης και ανακοίνωσης ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, οι οποίοι προσκόμισαν στο δικαστήριο για ανάγνωση το κατατετμημένο αποφυλακιστήριο του πολιτικώς ενάγοντα – μάρτυρα από το οποίο προέκυπτε η καταδίκη του για δεκάδες εγκλήματα. Το δικαστήριο υποχρεούται να ερευνά κάθε αποδεικτικό μέσο, εφόσον συντελεί στην ανεύρεση της ουσιαστικής αλήθειας. Με το ν.2472/1997 «ο νομοθέτης δεν ηθέλησε να ανατρέψει το υφιστάμενο δικονομικό σύστημα της χώρας ούτε να παραλύσει τη νόμιμη δράση των οργάνων απονομής της δικαιοσύνης, αλλά ούτε και να καταστήσει την Αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων υπερυνταγματική αρχή, η οποία θα εποπτεύει και θα καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας όλων των άλλων αρχών»

Δικογραφίες, αρχεία ποινικών αποφάσεων, Δικαστηρίων και Εισαγγελιών

ΣυμβΠλημΘεσ1247/2011: Τα αρχεία ποινικών αποφάσεων των ποινικών δικαστηρίων, που περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τις ποινικές διώξεις του εκάστοτε κατηγορουμένου και ενδεχομένως καταδίκες αυτού, έχουν το χαρακτήρα διαρθρωμένων συνόλων ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, συνιστούν δε τμήματα/υποσύνολα ενός συνολικού αρχείου ποινικών αποφάσεων της ελληνικής επικράτειας που τηρείται στα επιμέρους ποινικά δικαστήρια με κριτήριο την έδρα του εκδίδοντος την απόφαση δικαστηρίου, ως εκ τούτου δε η χωρίς δικαίωμα επέμβαση, με οποιοδήποτε τρόπο, στα αρχεία ποινικών αποφάσεων, η λήψη γνώσης του περιεχομένου τους και η ανακοίνωση του σε μη δικαιούμενα πρόσωπα στοιχειοθετεί το αδίκημα του άρθρου 22 παρ.4 του ν.2472/1997.

«…τα αρχεία ποινικών αποφάσεων των ποινικών δικαστηρίων αποτελούν διαρθρωμένα σύνολα ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, προσιτά με γνώμονα συγκεκριμένα κριτήρια, εφόσον τηρούνται και είναι προσβάσιμα με συγκεκριμένα κριτήρια ταξινόμησης, βάσει του αύξοντος αριθμού του βιβλίου μηνύσεων, των αποφάσεων και των δικογραφιών και του έτους έκδοσης των αποφάσεων, αλλά και βάσει αλφαβητικού ευρετηρίου των εγκαλουμένων και μηνυομένων, και περιέχουν πληροφορίες σχετικά με ποινικές διώξεις και καταδίκες των φυσικών προσώπων που αφορούν. Κατ΄ακριβολογία, και τούτο έχει σημασία για τον προσδιορισμό της μονάδας του εννόμου αγαθού, πρόκειται για τμήματα-υποσύνολα ενός συνολικού αρχείου ποινικών αποφάσεων της ελληνικής επικράτειας, που τηρείται τα επιμέρους ποινικά δικαστήρια σε όλη την επικράτεια, με κριτήριο την έδρα του δικαστηρίου που εξέδωσε την απόφαση.»

Δικογραφίες, αρχεία ποινικών αποφάσεων, Δικαστηρίων και Εισαγγελιών

ΔιατΕισΠλημΠειρ 95/2005 (contra), με την οποία απορρίφθηκε ως ουσία αβάσιμη σχετική έγκληση: Δεν αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα οι καταδικαστικές αποφάσεις λόγω της δημοσιότητας συνεδριάσεως των δικαστηρίων. Ούτε η χρήση καταδικαστικών αποφάσεων από δικηγόρο ενώπιον ποινικού δικαστηρίου αποτελεί παράνομη πράξη, καθώς αποτελεί υποχρέωση του ως λειτουργού της δικαιοσύνης να συνδράμει στην αναζήτηση της αλήθειας.

ΣυμβΠλημμΑθ 2942/2003: Τα όσα διαλαμβάνονται σε δελτίο τύπου της αστυνομίας σχετικά με την δράση συλληφθέντος για κατηγορουμένου για απαγωγή δεν εμπίπτουν στην έννοια του αρχείου σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.2472/1997, με επίκληση της ΑΠΔΠΧ 147/2001 σύμφωνα με την οποία «όσον αφορά προσωπικά δεδομένα που περιλαμβάνονται σε δικογραφία ή ανακριτικό/προανακριτικό υλικό, η Αρχή δεν έχει αρμοδιότητα, γιατί ο φάκελλος της δικογραφίας εκκρεμούς δίκης και κατ’αναλογία το ανακριτικό/προανακριτικό υλικό, δεν αποτελεί αρχείο σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.2472/1997.»

Δικογραφίες, αρχεία ποινικών αποφάσεων, Δικαστηρίων και Εισαγγελιών

ΑΠ 1187/2009 αναιρέθηκε η καταδικαστική απόφαση για παραβίαση του ν.2472/1997, κατά την οποία ο κατηγορούμενος είχε καταστήσει γνωστά σε τρίτους, μέσω υπομνήματος του στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων, ποινικές διώξεις και καταδίκες της εγκαλούσης, κάνοντας δεκτό ότι «Με τους προαναφερόμενους τρόπους έλαβε γνώση, επεξεργάστηκε, ανακοίνωσε και κατέστησε προσιτά τόσο ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων όσο και στην αντίδικο του επί των ανωτέρω δικών γερμανική εταιρεία και στους πληρεξούσιους δικηγόρους τα ανωτέρω ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα της εγκαλούσης τα οποία συνέλεξε από άτομα που είχαν υποβάλει τις σχετικές μηνύσεις, επιτρέποντας σε αυτούς να λάβουν γνώση, δίχως να θεμελιώνει σχετικό δικαίωμα και χωρίς άδεια από την αρμόδια Αρχή Προστασία προστασίας προσωπικών δεδομένων. Συγκεκριμένα, ενώ τα ανωτέρω συνιστούσαν προσωπικά δεδομένα της εγκαλούσας τα οποία υπήρχαν στα αρχεία του Πρωτοδικείου, της Εισαγγελίας Πρωτοδικών και του Εφετείου και Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών και μολονότι δεν είχε δικαίωμα να γνωρίζει αυτά αφού δεν συμμετείχε στις διαφορές που αφορούσαν τα δεδομένα αυτά με οποιοδήποτε τρόπο, ώστε να έχει νόμιμα πρόσβαση σ’αυτά, αφού έλαβε γνώση αυτών μη νόμιμα τα χρησιμοποίησε προς υποστήριξη των δικαιωμάτων του διοικητικής φύσης χωρίς δικαίωμα και χωρίς προηγουμένως να λάβει άδεια από την αρμόδια αρχή και ενώ δεν ήταν απαραίτητα για τη στήριξη των δικαιωμάτων του». Ενώ λοιπόν η καταδικαστική απόφαση έχει ανάλογη με άλλες αποφάσεις αιτιολογία ο ΑΠ την αναίρεσε κρίνοντας ότι: «ούτε στο σκεπτικό ούτε στο διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης αναφέρεται περιστατικό επέμβασης στα αρχεία του Πρωτοδικείου και του Εφετείου Αθηνών και των αντίστοιχων Εισαγγελιών, όπου φέρονται ότι υπήρχαν καταχωρημένες οι πληροφορίες – δεδομένα σχετικά με τις ποινικές διώξεις και καταδίκες της εγκαλούσας.»

Οι Δικηγόροι ως υπεύθυνοι επεξεργασίας

ΣυμβΠλημΘεσ 1247/2011: «Οι δικηγόροι δύναται να θεωρηθούν υπεύθυνοι επεξεργασίας και υπόκεινται στις διατάξεις του ν.2472/1997. Η ανακοίνωση του περιεχομένου ποινικών αποφάσεων, έστω και αν η συλλογή έγινε νόμιμα, δεν παρέχει άνευ ετέρου δικαίωμα χρησιμοποιήσεώς τους ενώπιον του πολιτικού δικαστηρίου, εφόσον δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με το αντικείμενο της σχετικής δίκης. Παραπέμπονται για παράβαση του α.22 παρ.4 του ν.2472/1997 οι πέντε κατηγορούμενοι, οι οποίοι χωρίς την συγκατάθεση του εγκαλούντος και άνευ σχετικού δικαιώματος, έλαβαν γνώση, μετέδωσαν, ανακοίνωσαν και κατέστησαν προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα εκείνου, και συγκεκριμένα ποινικών αποφάσεων που είχαν εκδοθεί με κατηγορούμενο τον εγκαλούντα ή μέλη της οικογένειας του, ειδικότερα δε ο πρώτος κατηγορούμενος, δικηγόρος, κατέχοντας αντίγραφα καταδικαστικών αποφάσεων κατά του εγκαλούντος ή μελών της οικογένειας του, με την ιδιότητα του συνηγόρου πολιτικής αγωγής στις περισσότερες από τις σχετικές ποινικές δίκες, εξέδωσε και παρέδωσε αντίγραφα αυτών στους συγκατηγορουμένους του, βεβαιώνοντας την γνησιότητα τους, προκειμένου οι τελευταίοι να επικαλεστούν τις επίμαχες ποινικές αποφάσεις και να τις προσκομίσουν σε δίκες που είχαν με τον εγκαλούντα ….. παρά το ότι η σχετική ανακοίνωση του περιεχομένου των ποινικών αποφάσεων ενώπιον του πολιτικού δικαστηρίου δεν ήταν ούτε πρόσφορη ούτε αναγκαία για τη αναγνώριση, άσκηση ή υπεράσπιση οποιουδήποτε δικαιώματος απόδειξης των διαδίκων, εφόσον οι εν λόγω αποφάσεις δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με το αντικείμενο της ως άνω πολιτικής δίκης.»

Οι Δικηγόροι ως υπεύθυνοι επεξεργασίας

Άρθρο 7Α ν.2472/97 ε’: «Όταν η επεξεργασία γίνεται από δικηγόρους, συµβολαιογράφους, άµισθους υποθηκοφύλακες και δικαστικούς επιµελητές ή εταιρείες των προσώπων αυτών και αφορά στην παροχή νοµικών υπηρεσιών προς πελάτες τους, εφόσον ο υπεύθυνος επεξεργασίας και τα µέλη των εταιρειών δεσµεύονται από υποχρέωση απορρήτου που προβλέπει νόµος και τα δεδοµένα δεν διαβιβάζονται ούτε κοινοποιούνται σε τρίτους, εκτός από τις περιπτώσεις που αυτό είναι αναγκαίο και συνδέεται άµεσα µε την εκπλήρωση εντολής του πελάτη.».

ΑΠΔΠΧ 68/2004: απευθύνεται προειδοποίηση σε δικηγόρο να μην χρησιμοποιήσει έγγραφα από μια δικογραφία σε άλλη χωρίς τη προηγούμενη συγκατάθεση και ενημέρωση των υποκειμένων. Ομοίως και η ΑΠΔΠΧ 38/2004.

Χορήγηση εγγράφων δικογραφίας

ΑΠ 1381/2009: «Στις σχετικές αιτήσεις ο κατηγορούμενος, ως δικαιολογητικό λόγο στήριξης του δήθεν δικαιώματος του, πηγάζοντας εκ του άρθρου 147 ΚΠΔ, επικαλείται το γεγονός ότι επιθυμούσε να χρησιμοποιήσει τις αποφάσεις «προς συμπλήρωση του φακέλου της ανακριτικής διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη και υποστήριξη της υπερασπίσεώς μου....Ο κατηγορούμενος όμως απέκρυψε το γεγονός ότι οι αποφάσεις αυτές αφορούσαν τον μηνυτή, επιτυγχάνοντας έτσι την έγκριση της χορήγησης των αποφάσεων αυτών, ως αυτόν να ήταν διάδικος, έχοντας έννομο προς τούτο συμφέρον, ενώ η αλήθεια ήταν ότι ο κατηγορούμενος δεν είχε δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων και γνώσεως του περιεχομένου τους, αφού ήταν τρίτο πρόσωπο, γεγονός που απέκρυπτε στο περιεχόμενο των αιτήσεων του».

Παραβίαση Απορρήτου Επικοινωνιών / Υποκλοπή τηλεφωνικών συνομιλιών

ΑΠΔΠΧ 6/2008: τα δεδομένα ήχου αποτελούν προσωπικά δεδομένα

ΔιατΕισΠλημ 223/2011 : η εν αγνοία καταγραφή σε ταινία της συνομιλίας (εν αγνοία των συμμετοχόντων σε αυτήν) και η περαιτέρω χρησιμοποίηση της, δε συνιστούν παράβαση του ν.2472 καθώς δεν έχουμε επέμβαση σε αρχείο.

ΕφΑθ 3202/2007: «Αρχείο με την ανωτέρω έννοια αποτελούν και οι μαγνητοταινίες στις οποίες έχει καταγραφεί, συνήθως εν αγνοία του συνομιλητή (ων), η συνομιλία τηλεφωνική ή μη δύο ή περισσοτέρων ατόμων, με περιεχόμενο δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που μπορεί να είναι και ευαίσθητα, με την ανωτέρω έννοια, του ενός ή και των περισσοτέρων συνομιλητών, οπότε αυτός που επεμβαίνει στο εν λόγω αρχείο, ακούγοντας τις μαγνητοταινίες, το περιεχόμενο των οποίων ανακοινώνει και καθιστά γνωστό σε μη δικαιούμενα εις τούτο πρόσωπα, τελεί υπό την ερευνώμενη εν προκειμένω αξιόποινη πράξη».

Παραβίαση Απορρήτου Επικοινωνιών / Υποκλοπή τηλεφωνικών συνομιλιών

ΑΠ 53/2012 (εμμέσως) : «Με βάση τις αντιλήψεις του κοινωνικού συνόλου και τις ιεραρχήσεις της έννομης τάξης, το προστατευόμενο από το άρθρο 370Α ΠΚ σε συνδυασμό με τα άρθρα 2 παρ.1, 9 παρ.1β, 19 του Συντάγματος και 8 της ΕΣΔΑ έννομο αγαθό της ελεύθερης επικοινωνίας είναι υπέρτερο από τα αγαθά της περιουσίας και της υπόληψης, οπότε, σε περίπτωση που απειλούνται τα τελευταία του δράστη της πράξης του άρθρου 370Α ΠΚ, δεν μπορεί αυτός, για την απαλλαγή του να επικαλεσθεί την εφαρμογή του άρθρου 25 ΠΚ.»

Contra ΓνωμΕισΑΠ 9/2009, 12/2009, 9/2011

Χρήση παράνομων αποδεικτικών μέσων / Χρήση μαγνητοφωνημένης συνομιλίας

ΑΠ 874/2004, ΑΠ 1317/2001, ΓνωμΕισΑΠ 14/2007, ΑΠ 954/2006: δεν στοιχειοθετείται αδίκημα παραβίασης προσωπικών δεδομένων από τη μαγνητοσκόπηση εγκληματικής συμπεριφοράς ατόμων, που δεν έγινε δημόσια, και εν συνεχεία έλαβε χώρα χρήση των μαγνητοταινιών ως αποδεικτικών μέσων ενώπιον των δικαστηρίων. «Δεν είναι αξιόποινη η πράξη της μαγνητοσκόπησης ή μαγνητοφώνησης σε περίπτωση που οι καταγραφόμενες εκδηλώσεις δεν ανάγονται «στη σφαίρα της προσωπικής και ιδιωτικής ζωής, αλλά πραγματοποιούνται στα πλαίσια των ανατιθέμενων σε αυτούς υπηρεσιακών καθηκόντων».

Χρήση παράνομων αποδεικτικών μέσων / Χρήση μαγνητοφωνημένης συνομιλίας

Για την απόδειξη αθωότηταςΑΠ 49/2011: μπορούν να χρησιμοποιηθούν πορίσματα ΕΔΕ εφόσον είναι για απόδειξη αθωότηταςΑΠ 1537/2007: κάμπτεται ο συνταγματικός κανόνας του άρθρου 19 παρ.3 του Συντάγματος μόνο στην περίπτωση απόδειξης της αθωότητας του κατηγορουμένου και όταν το αποδεικτικό αυτό μέσο είναι το μοναδικό

Για την απόδειξη και της ενοχήςΑΠ 611/2006: παρακάμπτεται ο συνταγματικός κανόνας του άρθρου 19 παρ.3 όχι μόνο για την απόδειξη της αθωότητας του κατηγορουμένου αλλά και για την ενοχή του, προκειμένου να στηρίξει ο παθών την καταγγελία του.

Προσωπικά δεδομένα και απάτη με υπολογιστή

ΣυμβΠλημΑθ 3668/2006: παραπομπή και για 386Α ΠΚ και για α.22 παρ.4-6 ν.2472/97 «οι κατηγορούμενοι παραβιάζοντας το πλέγμα ων κανόνων δικαίου, που έχουν ταχθεί για την προάσπιση του Αρχείου προσωπικών δεδομένων, εντός του οποίου συγκαταλέγονται κατά την έννοια του α.2 παρ.1 στοιχ.α’ του ν.2472/1997 και οι τραπεζικοί λογαριασμοί, παρότι γνώριζαν ότι για την οιαδήποτε παρέμβαση – επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα χρειάζεται η συναίνεση του υποκειμένου, «χωρίς δικαίωμα» και σε αντίθεση με όλες τις προϋποθέσεις νομιμότητας επεξεργασίας των δεδομένων κατά τα αρ.4, 5, 6, 7Α και 11 του εν λόγω Νόμου παρενέβησαν με σκοπό το παράνομο περιουσιακό όφελος, μέσω παράνομης διείσδυσης με ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σύστημα υπολογιστών της Τράπεζας C. και στο τηρούμενο τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Μ.Βρετανία συνδεδεμένο Αρχείο, που αφορούσε τον…λογαριασμό του αλλοδαπού υπηκόου με τα στοιχεία M.S.»

Skimming ΕφΑθ 1972/2009: «Εκαναν χρήση των προαναφερόμενων καρτών με τα στοιχεία

των δικαιούχων, τα οποία περιήλθαν σε γνώση τους χωρίς αυτοί να ερευνήσουν κάποιο αρχείο ή χωρίς να τους έχει μεταδώσει κάποιος τρίτο τα στοιχεία που είχε επέμβει σε αρχείο. Επομένως δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη στοιχειοθέτηση της παράβασης του άρθρου 22 παρ.4 ν.2472/1997»

Δημήτρης Χρ. Αναστασόπουλος