Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και...

14
Wisconsin Card Sorting Test : Ιστορική Αναδρομή (1) Το Τεστ Ταξινόμησης Καρτών Wisconsin δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1948 απο την Esther Berg, στο Journal of General Psychology. Παρ’όλα αυτά η ιστορία μέχρι την πρώτη δημοσίευση της Berg είναι αρκετά μεγάλη, και φτάνει αρκετά χρόνια πρίν. Ο Wilhelm Wundt ίδρυσε το πρώτο πειραματικό εργαστήρι ψυχολογίας στη Γερμανία, το 1873. Η εργασία του Wundt συνεχίστηκε απο τους Ach & Kulpe. Πρώτη δοκιμασία ταξινόμησης -προάγγελος του WCST.

Transcript of Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και...

Page 1: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Wisconsin Card Sorting Test : Ιστορική Αναδρομή (1)

Το Τεστ Ταξινόμησης Καρτών Wisconsin δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1948 απο την Esther Berg, στο Journal of General Psychology.

Παρ’όλα αυτά η ιστορία μέχρι την πρώτη δημοσίευση της Berg είναι αρκετά μεγάλη, και φτάνει αρκετά χρόνια πρίν.

Ο Wilhelm Wundt ίδρυσε το πρώτο πειραματικό εργαστήρι ψυχολογίας στη Γερμανία, το 1873.

Η εργασία του Wundt συνεχίστηκε απο τους Ach & Kulpe. Πρώτη δοκιμασία ταξινόμησης -προάγγελος του WCST.

Page 2: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Wisconsin Card Sorting Test : Ιστορική Αναδρομή (2) Ο Goldstein εισήγαγε τις έννοιες της συγκεκριμένης και αφαιρετικής

σκέψης. Δημιούργησε το Holgrem Test , και το το τεστ ταξινόμησης χρωμάτων Gelb-Goldstein .

O David Grant αναθέτει το 1946 σε μια φοιτήτρια του , την Esther Berg την ολοκλήρωση ενός project που είχε σκοπό την ανάπτυξη ενός τρόπου μέτρησης της ευελιξίας της σκέψης.

Η Berg αναζητεί τη μέθοδο αυτή, και καταλήγει σε μια σειρά 60 καρτών, με ένα ως τέσσερα πανομοιότυπα σχήματα (αστέρια, σταυρούς, τρίγωνα, και κύκλους) όλα στα ίδια χρώματα (κόκκινα, κίτρινα, πράσινα, ή μπλε).

Page 3: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Wisconsin Card Sorting Test : Ιστορική Αναδρομή (3)

Page 4: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Εκδόσεις του WCST

Η γνήσια εκδοχή (original form), όπως προτάθηκε απο την Berg το 1948.

Η συντομευμένη εκδοχή (short form). Οι Axelrod, Henry & Woodard, 1992, επιχείρησαν να μειώσουν τον απαιτούμενο χρόνο, με τη χρήση μόνο 64 καρτών.

Η τροποποιημένη εκδοχή (Modified WCST), όπως προτάθηκε απο την Nelson, το 1976.

Page 5: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Βαθμολόγηση του WCST

Ολοκληρωμένες κατηγορίες ( Categories Completed)

Έμμονες απαντήσεις (Ο αριθμός των προσπαθειών όπου ο ασθενής επιμένει να απαντά σε ένα λανθασμένο παρακινητικό χαρακτηριστικό).

Αποτυχία να διατηρήσει το σετ (failure to maintain set)

Ποσοστιαίο εννοιολογικό επίπεδο απαντήσεων (percent conceptual level responses).

Page 6: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Χαρακτηριστικά του WCST (1)

Ηλικία και φύλο• Η απόδοση αυξάνεται απο την ηλικία των 5 ετών μέχρι την ηλικία των 19

ετών και παραμένει σχετικά σταθερή μεταξύ των δεκαετιών 20 με 50 ετών. (Rhodes, 2004).

• Η επίδραση του φύλου είναι αμφιλεγόμενη. (Arffa et al., 1998)

Μορφωτικό επίπεδο/εκπαίδευση και IQ• Το μορφωτικό επίπεδο επιδεικνύει μέτρια συσχέτιση με την βαθμολογία στο

WCST (Boone et al., 1993).• Μέτρια συσχέτιση μεταξύ γενικής νοημοσύνης (IQ) και βαθμολογίας στο

WCST (Arffa et al. 1998; Boone, 1999).

Page 7: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Χαρακτηριστικά του WCST (2)

Δεδομένα στάθμισης (normative data)• Ο Heaton et al. (1993) παρέχει νόρμες για άτομα ηλικίας από 6 έτη και 5

μήνες μέχρι 89 ετών. Σταθμισμένες τιμές από 84 και κάτω ή Τ τιμές από 39 και κάτω θεωρούνται ότι βρίσκονται στην δυσλειτουργική περιοχή.

• Οι νόρμες του Heaton θεωρούν ως μέσο όρο για νέους ενήλικες καλού μορφωτικού επιπέδου (20-29 ετών, 13-15 έτη εκπαίδευσης), τα 11 λάθη εμμονής και 21 λάθη εμμονής είναι ο μέσος όρος για μεγαλύτερους σε ηλικία ενήλικες καλού επίσης μορφωτικού επιπέδου (70-74 ετών, 13-15 έτη εκπαίδευσης).

• Για το εύρος ηλικιών 9 έως 14 ετών προτιμούνται τα δεδομένα που έχουν προταθεί απο τους Paniak et al.(1996).

Page 8: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Χαρακτηριστικά του WCST (3)

ΑξιοπιστίαΑξιοπιστία επαναληπτικών μετρήσεων• Οι Heaton et al. (1993) αναφέρουν γενικότερους συντελεστές που

κυμαίνονται από .37 (ποσοστιαία λάθη εμμονής) σε .72 (λάθη που δεν οφείλονται σε εμμονή).

• Παρόμοια ευρήματα αναφέρουν και οι Paolo, Axelrod & Troester (1996)

• Ο Basso et al. (1999) επαναξιολόγησε μια ομάδα 50 υγιών ανδρών (Μ.Ο. ηλικίας=32.5, SD=9.27) ακολουθώντας ένα 12-μηνο διάστημα και βρήκε ότι η επαναχορήγηση του τεστ κατέληξε σε σημαντικές βελτιώσεις σε όλους τους δείκτες, ειδικά στον αριθμό των προσπαθειών που χρειάστηκαν να ολοκληρώσουν το τεστ.

Page 9: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Χαρακτηριστικά του WCST (4)Αξιοπιστία ισοδύναμων τύπων• Ο Bowden et al. (1998) δημιούργησε μια εναλλακτική μορφή, με

αλλαγμένη τη σειρά της σωστής ταξινόμησης. Οι συντελεστές αξιοπιστίας ήταν χαμηλοί (.63 και κάτω).

Αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας• Οι δείκτες αξιοπιστίες εσωτερικής συνέπειας ήταν εξαιρετικοί στην

μελέτη του Greve (1993), πάνω απο .83.

Page 10: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Χαρακτηριστικά του WCST (5)

Εγκυρότητα• Έχουν δημοσιευθεί πολλές μελέτες ανάλυσης παραγόντων (Bell et al.,

1997; Greve et al., 1993), χρησιμοποιώντας διάφορους πληθυσμούς (π.χ. νευρολογικούς και ψυχιατρικούς ασθενείς, σχιζοφρενικούς ασθενείς, με TBI). Οι περισσότερες έχουν χρησιμοποιήσει διερευνητική ανάλυση παραγόντων και έχουν βρεί στοιχεία για δύο ή περισσότερους παράγοντες, αλλά πιο συχνά αναφέρονται τρείς παράγοντες:

- ικανότητα αλλαγής κριτηρίου- επίλυση προβλήματος/υπόθεσης- διατήρηση της απάντησης

Page 11: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Χρησιμότητα και κριτική του Wisconsin Card Sorting Test Θεωρείται ότι αξιολογεί τις λειτουργίες των μετωπιαίων λοβών και τις

εκτελεστικές λειτουργίες γενικότερα. Η Milner to 1963, μελέτησε 18 ασθενείς με επιληπτογενή εστία στο πλαγιοραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό και βρήκε ότι σημείωσαν περισσότερα λάθη εμμονής από ασθενείς με εστία στο κογχομετωπιαίο φλοιό, στο μετωπιαίο ή στο κροταφικό λοβό.

Έκτοτε τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης έχουν επηρεάσει όλες τις μελέτες που ακολούθησαν μέχρι και σήμερα.

Η πρόσφατη μετα-ανάλυση των Nyhous & Barcelo (2009), παραθέτει σε πίνακες όλες τις έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με αυτό το ζητούμενο.

Page 12: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Εκτελεστικές λειτουργίες και λειτουργίες των μετωπιαίων λοβών στη Σχιζοφρένεια. (1)

Οι εκτελεστικές λειτουργίες θεωρούνται βασική νευρογνωσιακή δυσλειτουργία της σχιζοφρένειας.

Σε μελέτη των Reed, Harrow, Herbener, και Martin (2002), εξετάστηκαν οι εκτελεστικές λειτουργίες σε 42 ασθενείς με σχιζοφρένεια, 42 ασθενείς με άλλη ψυχωτική διαταραχή και 73 μη ψυχιατρικούς ασθενείς. Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια παρουσίασαν πολύ σημαντικότερα ελλείμματα.

Τα ελλείμματα στις εκτελεστικές λειτουργίες των ασθενών με σχιζοφρένεια έχουν συνδεθεί περισσότερο με τα αρνητικά συμπτώματα και τον υπολειμματικό υπότυπο της νόσου. (Mahurin, Velligan , & Miller,1998; Donohoe & Robertson,2003)

Page 13: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Εκτελεστικές λειτουργίες και λειτουργίες των μετωπιαίων λοβών στη Σχιζοφρένεια. (2)

Οι Liu, Tam, Xie, & Zhao (2002) σύγκριναν το rCBF σε 21 ασθενείς με σχιζοφρένεια και με αρνητικά συμπτώματα με 12 υγιή , φυσιολογικά άτομα καθώς τους χορηγούσαν το WCST. Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια έδειξαν μικρή αλλά σημαντική αύξηση της rCBF στην αριστερή προμετωπιαία περιοχή σε σύγκριση με τα φυσιολογικά άτομα της ομάδας ελέγχου.

Ο Goldberg et al. (1986) προσπάθησε να καθορίσει το αν η φτωχή επίδοση των ασθενών με σχιζοφρένεια δεν οφειλόταν σε δυσλειτουργία του μετωπιαίου λοβού αλλά περισσότερο σε παράγοντες συμπεριφοράς που ενυπάρχουν στη νόσο, όπως η αδυναμία συγκέντρωσης, η φτωχή συνεργασία, ή έλλειψη κινήτρου.

Page 14: Presentation_Εκτελεστικές-Επιτελικές Λειτουργίες και Σχιζοφρένεια_Wisconsin Card Sorting Test

Εκτελεστικές λειτουργίες και λειτουργίες των μετωπιαίων λοβών στη Σχιζοφρένεια. (3)

Έτσι, εξέτασαν το αν οι ασθενείς με σχιζοφρένεια μπορούσαν να μάθουν τη δοκιμασία και να βελτιώσουν την επίδοση τους. Ο Goldberg και οι συνεργάτες του συμπέραναν ότι οι ασθενείς με σχιζοφρένεια δεν ήταν σε θέση να μάθουν το WCST. Επομένως, τα ελλείμματα σε αυτό το τεστ οφείλονταν σε δυσλειτουργία του πλαγιοραχιαίου προμετωπιαίου φλοιού (DLPFC).

Από την μελέτη του Goldberg και έπειτα, αρκετοί ερευνητές προσπάθησαν να διερευνήσουν το αν είναι θεραπεύσιμη η επίδοση των ασθενών με σχιζοφρένεια στο WCST. (Vollema et al., 1995; Everett et al., 2001; Perry, Potterat, & Braff, 2001)