Politico 2015

1

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

TEYΧΟΣ 5ο

[ΤΙΤΛΟΣ ΕΓΓΡΑΦΟΥ] [Υπότιτλος εγγράφου]

5ο ΤΕΥΧΟΣ

Politico 2015

2

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

TEYΧΟΣ 5ο

ΕΚΔΟΤΗΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

www.politikoalumni.gr

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ

Ζαχαριουδάκης Ηλίας

ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

Μήτση Θεoδώρα

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

Ηλίας Σούνας

www.sounasdesign.com

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

EDITORIAL 3

ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΑΠΕΔΔ 4

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ… ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΥΠΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΡΙΣΜΑ.. 6

Θεοδώρα Μήτση

ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΣΥΛΟΥ 10

Άγγελος Τραμουντάνης

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 17

Κύρα Πουλίδου

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ 2015 – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ & ΕΛΛΑΔΑ 22

Φιλώτας Νιάρχος

«ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ, ΟΙ ΒΑΡΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΠΙΔΕΣ» 27

Όθων Καμινιάρης

ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ: ΚΡΙΣΗ ΘΕΣΜΩΝ * ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΝΑ ΖΕΟΝ ΖΗΤΗΜΑ ΧΩΡΙΣ ΕΦΙΚΤΕΣ ΛΥΣΕΙΣ 33

Θηρεσίας Παραμυθιώτη

ΑΚΡΟΒΑΤΩΝΤΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΘΕΣ, ΤΟ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ 40

Χρυσούλας-Άννας Νικολάου

ΕΝΑΣ ΦΟΒΟΣ, ΜΙΑ ΕΛΠΙΔΑ, ΜΙΑ ΑΝΑΜΝΗΣΗ 46

Ζαχαριουδάκης Ηλίας

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ 52

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 56

Politico 2015

3

TEYΧΟΣ 5ο

EDITORIAL

Η παρούσα πέμπτη περιοδική έκδοση αποτελεί τη συνέχεια μιας δυναμικής

προσπάθειάς να μεταφερθούν προβληματισμοί επίκαιρων θεμάτων στα μέλη και τους φίλους

του Συλλόγου Αποφοίτων του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης.

Οι απόφοιτοί μας, έχουν αγκαλιάσει αυτή την προσπάθειά συμμετέχοντας ενεργά. Ο

σύλλογός έχει ήδη κλείσει δύο χρόνια λειτουργίας και έχει καταφέρει να πραγματώσει

αρκετούς από τους στόχους του. Ένας από αυτούς ,να φέρει όλους εμάς πιο κοντά,

ενσαρκώνοντας με τον τρόπο αυτό το POLITICO.

Η θεματική αυτού τεύχους αφορά ένα ζήτημα που έχει προκαλέσει έντονες

συζητήσεις και προβληματισμούς σε Παγκόσμιο επίπεδο: Μετανάστευση και Προσφυγικό:

Θεσμικές, Πολιτικές και Κοινωνικές Διαστάσεις. Στα κείμενα που θα ακολουθήσουν

αναλύεται το ζήτημα αυτό, ενώ παράλληλα εκφράζονται οι σχετικές απόψεις.

Κλείνοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η ευθύνη των κειμένων βαραίνει

αποκλειστικά και μόνο τους γράφοντες αυτών. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους

αρθρογράφους αλλά και όλους όσους συμμετείχαν στην προσπάθεια αυτή.

Θα ήταν χαρά μας λοιπόν να μας συνοδεύσετε και σε επόμενα τεύχη με τη

προσφορά κειμένων σας, την οποία θα χαρούμε να συζητήσουμε. Σχετικά αιτήματα

μπορείτε να τα αποστείλετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση της Επιτροπής Ερευνών και

Νομικών Υποθέσεων (epitropi_ereunwn@hotmail.com) αλλά και στην ηλεκτρονική

διεύθυνση του ΣΑΠΕΔΔ (pspaalumni@yahoo.gr).

Επιτροπή Ερευνών και Νομικών Υποθέσεων του Συλλόγου

Politico 2015

4

TEYΧΟΣ 5ο

ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ

ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Ο Σύλλογος Αποφοίτων Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του

Πανεπιστημίου Αθηνών συνεχίζει την έκδοση του ηλεκτρονικού του περιοδικού με ένα πάρα

πολύ σημαντικό θέμα, το οποίο αυτήν την στιγμή βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα, και

υπάρχει ένας γενικότερος προβληματισμός γύρω από αυτό. Δεν θα μπορούσα όμως να

αρχίσω την παρουσίαση του ηλεκτρονικού μας εντύπου χωρίς να αναφερθώ στο έργο που

έχει κάνει ο Σύλλογος μας την χρονιά που μας πέρασε και στο δεύτερο χρόνο της

λειτουργίας του.

Εν συντομία συνεχίζουμε τις συνεργασίες μας με το One Europe Greece, Youth 4

Europe, Intermediakt καθώς και με τα Ιδρύματα Νάουμαν και Αντενάουερ. Ο Σύλλογος

πλέον ανήκει στις οργανώσεις της Γενικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και Πολιτισμού της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Επιπρόσθετα ο Σύλλογος σε συνεργασία με την I Dialogue και την Spin

Communication έχει στελεχώσει θέσεις πρακτικής άσκησης τρίμηνης διάρκειας στην

εκπόνηση καινοτόμου project επικοινωνίας. Οι ασκούμενοι έχουν πλέον ενταχθεί στην

ομάδα ανάπτυξης των δραστηριοτήτων του i-dialogue. Με την ολοκλήρωση της πρακτικής

τους άσκησης όλοι όσοι κάνουν πρακτική άσκηση λαμβάνουν πιστοποιητικά τόσο από τον

Σύλλογο Αποφοίτων Πολιτικής Επιστήμης όσο και από το i-dialogue και την Spin

Communications, ενώ η εκπομπή Homo Politicarius στο web radio της i-dialogue

συνεχίζεται με μεγάλη επιτυχία.

Politico 2015

5

TEYΧΟΣ 5ο

Ακόμη, ο Σύλλογος Αποφοίτων Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης

ετοιμάζεται να αρχίσει την διαδικασία της έρευνας σχετικά με την επαγγελματική

σταδιοδρομία των αποφοίτων της σχολής μας.

Στο πέμπτο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού της Επιτροπής Ερευνών του

Συλλόγου Αποφοίτων Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης έχει ως θέμα την:

«Μετανάστευση και Προσφυγικό: Θεσμικές, Πολιτικές και Κοινωνικές Διαστάσεις».

Στην ουσία, το πέμπτο τεύχος περιλαμβάνει το θέμα αυτό προκειμένου να αναδείξει

τα σημαντικά προβλήματα που αναδείχθηκαν εξαιτίας των πρόσφατων μεγάλων

μεταναστευτικών κυμάτων, αλλά και το γεγονός πως όλοι αυτοί οι μετανάστες που ήρθαν

στην Ελλάδα και στην Ιταλία, βρήκαν την Ευρωπαϊκή Ένωση απροετοίμαστη. Τα άρθρα

που περιλαμβάνονται στην έκδοση αυτή καταγράφουν τα προβλήματα και προτείνουν λύσεις

αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού, το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το

συντομότερο δυνατό από την ΕΕ με τις δομές και τους μηχανισμούς λειτουργίας, τους

οποίους ενώ τους διαθέτει δεν έχει κάνει χρήση τους.

Περιμένουμε, λοιπόν, να στείλετε και εσείς τα κείμενα σας για να συμβάλλετε στην

προσπάθεια μας για την δημιουργία ενός ορθού επιστημονικού εντύπου που θα

αποκρυσταλλώνει την εμπειρία των αποφοίτων του τμήματος μας όσον αφορά την ανάλυση

των θεμάτων της πολιτικής επικαιρότητας.

Τέλος, ως Πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης

και Δημόσιας Διοίκησης θα ήθελα να καλέσω για άλλη μια φορά μέσα από το περιοδικό

αυτό τους τελειόφοιτους του Τμήματος μας, να γίνουν ενεργά μέλη του Συλλόγου και να

μοιραστούν μαζί μας την εμπειρία, την γνώση και την θέληση τους για ποιοτική αναβάθμιση

της θέσης του Πολιτικού Επιστήμονα στην αγορά εργασίας και πρωτίστως στην Κοινωνία.

Γιάννης Κουτρουμπής

Πρόεδρος Συλλόγου Αποφοίτων Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης

Politico 2015

6

TEYΧΟΣ 5ο

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ… ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΥΠΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΡΙΣΜΑ

Της Θεοδώρας Μήτση

συνεχιζόμενη εσωτερική βίαιη σύγκρουση στη Συρία όλα αυτά τα χρόνια

μας βρίσκει αδρανείς στην ίδια θέση να παρατηρούμε έναν εμφύλιο

μακριά από εμάς. Όμως πλέον, εισέρχονται στη χώρα μας νόμιμοι ή

παράνομοι μετανάστες και πρόσφυγες που μας καλούν σε έκκληση

βοήθειας. Που πήγε η ειρήνευση μεταξύ των χωρών και η αλληλεγγύη της Ευρώπης που

κλείνει τα σύνορα σε μη-ευρωπαϊκές χώρες τρομοκρατημένη απέναντι στις διαστάσεις και

στις συνέπειες της ιλιγγιώδους εισροής; Ποιοι είναι όλοι αυτοί οι ορισμοί που δίνουν τα

ΜΜΕ καθημερινά με την αναμετάδοση των γεγονότων; Υπάρχει κάποιο νομικό πλαίσιο;

Ναι υπάρχει! Το Δίκαιο Αλλοδαπών, το σύνολο των κανόνων δικαίου που ρυθμίζουν

τη νομική κατάσταση των αλλοδαπών. Το Δίκαιο αυτό ασχολείται με δύο περιπτώσεις. Για

την ακρίβεια, θέτει το όριο της διάκρισης και κατηγοριοποιεί τους αλλοδαπούς σε νόμιμους

και παράνομους βάσει του τρόπου εισδοχής. Αφενός μεν οι πρώτοι είναι όσοι εισέρχονται

και διαμένουν στη χώρα μετά τη λήψη ειδικής άδειας διαμονής ανά περίπτωση1 από

αρμόδιες Αρχές, κυρίως από το Υπουργείο Εσωτερικών και την Επιτροπή Μετανάστευσης

και αφετέρου δε οι δεύτεροι, εισέρχονται και διαμένουν χωρίς νόμιμες προϋποθέσεις. Το

status ενός αλλοδαπού μπορεί να μεταβληθεί από τη μία κατηγορία στην άλλη, βάσει

αλλαγών στο οικείο νομοθετικό πλαίσιο. Πέραν αυτής της διάκρισης, ίσως σε αυτό το

σημείο πρέπει να διασαφηνιστούν και οι έννοιες του μετανάστη και του πρόσφυγα.

1 Όπως, άδεια εργασίας, άδεια για εξαιρετικούς λόγους, άδεια επί μακρόν διαμένοντος, άδεια οικογενειακής συνένωσης κ.λπ.

Η

Politico 2015

7

TEYΧΟΣ 5ο

Πιο συγκεκριμένα, μετανάστης είναι το πρόσωπο εκείνο που εγκαταλείπει

οικιοθελώς τη χώρα του προς αναζήτηση ευμενέστερων συνθηκών ζωής. Στον

αντίποδα, πρόσφυγας, βάσει του Πρωτόκολλου της Ν. Υόρκης του 1967 που αφαίρεσε το

γεωγραφικό («Ευρώπη») και το χρονικό περιορισμό της Σύμβασης της Γενεύης του 1951,

είναι το πρόσωπο που βρίσκεται εκτός της χώρας καταγωγής του ή τελευταίας

συνήθους διαμονής του και έχει δικαιολογημένο φόβο δίωξης για λόγους φυλής,

θρησκείας, εθνικότητας, πολιτικών πεποιθήσεων, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική

ομάδα, και εξαιτίας αυτού του φόβου αδυνατεί ή απροθυμεί να επιστρέψει.

Σιγά σιγά είτε μετανάστης καλείτε είτε πρόσφυγας στις ευρωπαϊκές χώρες

κατευθύνεται για να αναζητήσει μια σανίδα σωτηρίας. Η Ελλάδα, όσο και η Κύπρος,

αποτελούν εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης σημειώνοντας υψηλή εισροή. Η πλειονότητα,

δυστυχώς, των προσώπων αυτών αποτελεί οικονομικούς μετανάστες και συνδέεται με το

διασυνοριακό οργανωμένο έγκλημα που αποκαλείται «διακίνηση και εμπορία ανθρώπων». Η

Ε.Ε., έχει εκδώσει Οδηγίες για την αντιμετώπιση του φαινομένου (2001/40/ΕΚ,

2004/81/ΕΚ), ενώ για τον έλεγχο των συνόρων λειτουργεί πλέον μια νέα υπηρεσία, η

Frontex.

Στην Ελλάδα, πρόσφατα τέθηκε

σε ισχύ η πλήρης κωδικοποίηση του

μεταναστευτικού δικαίου υπό

το Ν. 4251/2014

«Κώδικας

Μετανάστευσης

και Κοινωνικής

Ένταξης», κατά

τον οποίο «σε

κάθε πρόσωπο

επιτρέπεται να εισέρχεται

στο ελληνικό έδαφος και να

εξέρχεται από αυτό μόνον από τις ελεγχόμενες

μεθοριακές διαβάσεις». Για όσους δε,

εισέρχονται από μη εγκεγκριμένο σημείο

εισόδου θεωρούνται παράνομα

εισερχόμενοι αλλοδαποί και υπόκεινται σε

άμεση επαναπροώθηση, πράγμα που δεν

ισχύει όμως για τους

πρόσφυγες και τους

αιτούντες άσυλο.

Όσον αφορά

την ποινική

ευθύνη του

παράνομα

εισερχόμενου

αλλοδαπού,

παραμένει σε ισχύ το αρ. 83

Ν. 3386/2005 (ποινή φυλάκισης

τουλάχιστον 3 μηνών και χρηματικό

πρόστιμο) και για όποιον διευκολύνει

παράνομη είσοδο εφαρμόζεται το αρ. 15

Politico 2015

8

TEYΧΟΣ 5ο

του 3536/2007 (ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτους, εάν δε ενεργεί κερδοσκοπικά τουλάχιστον 2

ετών). Ωστόσο, δεν είναι συχνά εφικτή η επαναπροώθηση, λόγω της άρνησης επανεισδοχής των

γειτόνων χωρών.

Η Ευρώπη κάπου εδώ τους τελευταίους μήνες αποφάσισε λόγω των εξελίξεων της

αναρίθμητης εισροής να δημιουργηθούν τα λεγόμενα hot spots, δηλαδή κέντρα ταυτοποίησης

μεταναστών και προσφύγων, τα οποία θα δημιουργηθούν σε Ελλάδα και Ιταλία. Πράγματι, την ανάγκη

των συγκεκριμένων κέντρων καταγραφής τόνισε πρόσφατα τόσο ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου Martin Schulz, ο οποίος προειδοποίησε, παράλληλα, για τους κινδύνους από το

γεγονός ότι μεταξύ χωρών των Βαλκανίων σημειώνονται πλέον πραγματικές εντάσεις με αφορμή την

μετακίνηση των προσφύγων, όσο και ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Francois Hollande

που εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη δημιουργία τους και για την προοπτική ίδρυσης μιας

ευρωπαϊκής ακτοφυλακής.

Όπως σχεδιάζεται, εκεί θα ταυτοποιούνται όσοι εισέρχονται στην Ε.Ε., θα διαχωρίζονται οι

πρόσφυγες από τους οικονομικούς μετανάστες, οι μεν πρόσφυγες θα μπαίνουν στη διαδικασία του

ασύλου και κατόπιν θα διαμοιράζονται στα υπόλοιπα κράτη-μέλη, ενώ οι οικονομικοί μετανάστες θα

απελαύνονται. Τουτέστιν, θα ρωτάει ο υπεύθυνος διαλογής: «Εσύ από τι κινδυνεύεις;». Αν ο

απεγνωσμένος θα απαντά «από σφαίρα», θα «σώζεται», αν απαντά «από πείνα», θα απελαύνεται με

πράξη των αρμόδιων Αρχών υπό ορισμένη διαδικασία και θα απομακρύνεται από τη χώρα για

λόγους που έχουν να κάνουν με τη διοικητική ή ποινική κατάστασή του ή με προάσπιση του

δημοσίου συμφέροντος, διότι δεν εμπεριέχεται στην απάντηση του το στοιχείο της εξαναγκασμένης

διαφυγής. Αυτή η διαπίστωση, όπως παρατηρείτε κι εσείς, χαρακτηρίζεται ανθρωπιστική πολιτική και

το αποδέχονται όλες οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. Ας αναρωτηθείτε μόνοι σας αν είναι πολιτισμός!

Παρά ταύτα, κάθε κράτος είναι υπεύθυνο να εξασφαλίζει το σεβασμό των δικαιωμάτων των

πολιτών του. Όταν οι κυβερνήσεις, λοιπόν, αδυνατούν ή δεν είναι πρόθυμες να το κάνουν αυτό,

άνθρωποι αναγκάζονται να διαφύγουν από τη χώρα ιθαγένειάς τους, μεταβαίνοντας σε άλλη χώρα

και αναζητώντας προστασία, όπως εν προκειμένω οι Σύριοι πρόσφυγες στην χώρα μας. Σ’ αυτή την

περίπτωση, την ευθύνη για την παροχή διεθνούς προστασίας φέρει η Ελλάδα, εφόσον ο εκάστοτε

ενδιαφερόμενος αιτηθεί άσυλο και ελεγχθούν οι προϋποθέσεις υπαγωγής στο συγκεκριμένο

καθεστώς, οι οποίες απορρέουν από τον ορισμό του πρόσφυγα.

Αρμόδια Αρχή εξέτασης αιτημάτων ασύλου είναι η Υπηρεσία Ασύλου στην οποία

περιλαμβάνεται και τμήμα εξέτασης αιτημάτων σε δεύτερο βαθμό, μετά από προσφυγή του

Politico 2015

9

TEYΧΟΣ 5ο

απορριφθέντος αιτούντα. Στον πρώτο πραγματοποιείται υποχρεωτικά συνέντευξη του αιτούντα με

συνδρομή διερμηνέα, όπου ο αιτών αλλοδαπός καλείται να επιβεβαιώσει τα προσωπικά στοιχεία

ταυτότητας και καταγωγής του, το δρομολόγιο που ακολούθησε μέχρι τη χώρα και να εκθέσει τους

ισχυρισμούς του σχετικά με το αίτημα διεθνούς προστασίας. Η διαδικασία εξέτασης διέπεται στην

Ελλάδα από τις διατάξεις του Προεδρικού Διατάγματος 113/2013.

Εφόσον αναγνωρίστηκε το καθεστώς αυτό, διατηρείται, δεδομένου ότι του χορηγείται άδεια

διαμονής, η οποία είναι ανανέωσιμη (αρ. 24 ΠΔ 141/2013), εκτός αν συντρέξουν οι όροι κάποιας

από τις ρήτρες παύσης, που είτε αφορούν τη μεταβολή του status του πρόσφυγα οφειλόμενη σε

ενέργειες του ίδιου, όπως λ.χ. η εκούσια εκ νέου χρήση της εθνικής προστασίας ή εκούσια

επανεγκατάσταση στη χώρα καταγωγής είτε σχετίζονται με την ουσιώδη μεταβολή συνθηκών στη

χώρα του, ώστε να εκλείπουν πια οι λόγοι για τους οποίους υπήρχε φόβος δίωξης.

Η λογική, πάντως, σε κάθε περίπτωση είναι ότι η διεθνής προστασία δεν πρέπει να

παρέχεται όπου πλέον δεν είναι αναγκαία ή δικαιολογημένη. P

Politico 2015

10

TEYΧΟΣ 5ο

ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΩΣ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ

ΚΟΙΝΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΑΣΥΛΟΥ

Του Άγγελου Τραμουντάνη

Ερευνητής, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ)

atramou@ekke.gr

Politico 2015

11

TEYΧΟΣ 5ο

Οι προσφυγικές ροές από τη Συρία

ια περισσότερο από τριάντα χρόνια, το Αφγανιστάν αποτελούσε σταθερά την κύρια

χώρα καταγωγής προσφύγων σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία

της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από το 2014 η Συρία

αναλαμβάνει την θλιβερή αυτή πρωτιά. Ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος ξεκίνησε το 2011

ως απόηχος της Αραβικής Άνοιξης, αποτελεί σαφώς την κύρια γενεσιουργό αιτία της παγκόσμιας

αυτής μετακίνησης.

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, ένα μόνο μέρος των Σύρων προσφύγων καταφεύγει στις

ευρωπαϊκές χώρες. Αντιθέτως, η συντριπτική τους πλειοψηφία παραμένει σε γειτονικές χώρες. Έτσι,

με περισσότερο από 2 εκ. πρόσφυγες, η Τουρκία αποτελεί την κύρια χώρα φιλοξενίας Σύρων

προσφύγων, ενώ μεγάλους αριθμούς φιλοξενεί επίσης ο Λίβανος (1,2 εκ.) και η Ιορδανία (650.000).

Σύροι πρόσφυγες έχουν αναζητήσει άσυλο στις ευρωπαϊκές χώρες ήδη από τα πρώτα χρόνια

της σύρραξης. Σύμφωνα με τη Frontex, υπάρχουν δυο κύριες οδοί για τη μετάβασή τους προς την

Ευρώπη. Η νοτιο-ανατολική οδός, διαμέσου της Τουρκίας, προς την Ελλάδα και στη συνέχεια προς

τις βαλκανικές χώρες, και η οδός της κεντρικής Μεσογείου, διαμέσου της Αιγύπτου και της Λιβύης,

με προορισμό την Ιταλία.

Το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ) και η Ελλάδα

Συνολικά, το 2014, τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ δέχτηκαν 570.800 αιτήσεις για άσυλο, μια

αύξηση δηλαδή της τάξης του 44% σε σχέση με το 2013 (396.700 αιτήσεις), και σχεδόν τις

διπλάσιες από το 2012 (301.000). Αξίζει να σημειωθεί ότι για το 2014, το 30% των αιτήσεων

(173.100) υποβλήθηκαν στη Γερμανία, η οποία προβάλλεται ως η κατ’ εξοχήν χώρα στην οποία

επιθυμούν να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες.

Το καθεστώς υποδοχής και η περαιτέρω αντιμετώπιση των προσφύγων από τις ευρωπαϊκές

χώρες ρυθμίζεται από το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ). Έως τις αρχές της

δεκαετίας του 1990, η πολιτική ασύλου σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολιτικών των

επιμέρους κρατών μελών, πραγματοποιείτο σε μια ad-hoc κυρίως βάση, ανταποκρινόμενη σε

έκτακτες ανάγκες, όποτε και όταν αυτές προέκυπταν. Κομβικός σταθμός στην προσπάθεια

Γ

Politico 2015

12

TEYΧΟΣ 5ο

υιοθέτησης μιας κοινής πολιτικής ασύλου αποτέλεσε η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και των

λοιπών κομμουνιστικών κρατών, ιδίως όμως ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία. Ως επακόλουθο των

ανωτέρω γεγονότων, κατά την τριετία 1991-1993 η Γερμανία έλαβε 1 εκ. αιτήσεις για άσυλο,

γεγονός το οποίο την ανάγκασε να ζητήσει μια περισσότερο δίκαιη “κατανομή των βαρών” μεταξύ

των κρατών-μελών της Ένωσης. Σύμφωνα με την τότε επιχειρηματολογία, οι αιτούντες άσυλο θα

έπρεπε να έχουν ήδη πραγματοποιήσει την αίτησή τους σε οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος από το

οποίο είχαν περάσει, στην πορεία τους προς τη Γερμανία.

Αποτέλεσμα της διαδικασίας υπήρξε η Συνθήκη του Δουβλίνου, βάσει της οποίας ορίστηκε

ότι υπεύθυνο για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου είναι το πρώτο κράτος μέλος στο οποίο ο αιτών

θα πραγματοποιήσει την αίτησή του. Μετεξέλιξη του συστήματος αυτού αποτελεί το υφιστάμενο

Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ). Η δομή του ΚΕΣΑ αποτελείται από τις

τροποποιηθει σες οδηγι ες σχετικα με την αναγνω ριση, τις διαδικασι ες ασυ λου και τις συνθη κες

υποδοχη ς, όπως επίσης και από τους αναθεωρημενους κανονισμούς του Δουβλι νου και Eurodac. Το

σύστημα καθορίζει τις διαδικασίες βάσει των οποίων λαμβάνονται οι αποφάσεις και παρέχεται η

διεθνής προστασία, καθώς και τις συνθήκες και τους μηχανισμούς υπό τους οποίους γίνεται η

επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου.

Το ΚΕΣΑ ωστόσο έχει κατηγορηθεί πως δεν παρέχει δίκαιη, αποτελεσματική και

αποδοτική προστασία, και πως θέτει δυσανάλογα βάρη στις χώρες της περιφέρειας της ΕΕ. Ο

συνδυασμός των δυσανάλογων αυτών βαρών, ενισχυμένος από τις χρόνιες δομικές και

γραφειοκρατικές αδυναμίες, οδήγησε σταδιακά την Ελλάδα σε μια ιδιαίτερα δεινή θέση. Τα

τελευταία έτη η χώρα έχει δεχτεί δριμεία κριτική αναφορικά με την εφαρμογή του συστήματος

ασύλου εντός των συνόρων της, τόσο από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, όσο και από άλλες χώρες

της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποκορύφωμα αποτελεί η καταδίκη της χώρας το 2011 από το

Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η επακόλουθη παύση επιστροφών αιτούντων

άσυλο στο πλαίσιο του Κανονισμού του Δουβλίνου. Ως απάντηση στις επικρίσεις αυτές, η Ελλάδα

με το Ν.3907/2011 προχώρησε στην αναδιάρθρωση των κρατικών λειτουργιών απονομής ασύλου,

με την ίδρυση Υπηρεσίας Ασύλου και Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής.

Politico 2015

13

TEYΧΟΣ 5ο

Το κομβικό έτος 2015

Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές σε ναυάγια στην Ιταλία στις αρχές του έτους, αλλά και οι

μεγάλες εισροές σε απόλυτους αριθμούς καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015, έχουν ασκήσει πολύ μεγάλη

πίεση στο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου.

Οι νέες αυτές συνθήκες, ανάγκασαν την ΕΕ να προχωρήσει σε επανεκτίμηση των δράσεών

της και σε μια προσπάθεια εύρεσης μέτρων τα οποία θα αποφόρτιζαν την κατάσταση. Στο πλαίσιο

του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης - 26ης Ιουνίου 2015 και μετά από μακρά διαπραγμάτευση,

αποφασίστηκαν μια σειρά από μέτρα, τα κυριότερα εκ των οποίων αφορούσαν σε: α)

μετεγκατάσταση 60.000 προσφύγων σε άλλα κράτη μέλη της Ευρώπης σε βάθος διετίας, εκ των

οποίων οι 40.000 θα προέρχονταν από την Ελλάδα και την Ιταλία, β) νέα μέτρα στους τομείς της

επιστροφής, της επανεισδοχής και της επανένταξης, και γ) ενίσχυση του ρόλου της Frontex.

Χαρακτηριστικό ωστόσο της αδυναμίας σύγκλισης απόψεων εντός της ΕΕ, αποτέλεσε ο

αριθμός των προσφύγων που συμφωνήθηκε προς μετεγκατάσταση. Τη στιγμή που μόνο τον Ιούλιο

του 2015 εισήλθαν στην Ελλάδα 50.000 πρόσφυγες και μετανάστες, η απόφαση μιλούσε για

μετεγκατάσταση 40.000 προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία σε βάθος διετίας.

Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων ανέτρεψαν τον προγραμματισμό

του Ιουνίου. Τις δηλώσεις της Καγκελαρίου Μέρκελ πως δεν είναι σωστό ορισμένα κράτη να

αρνούνται να δεχτούν περισσότερους πρόσφυγες, και το επακόλουθο “Willkommenskultur”

(“Πρόσφυγες, καλωσήρθατε”) εκ μέρους των ευρωπαϊκών χωρών, διαδέχτηκε η ανακοίνωση εκ

μέρους του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γιούνκερ για ένα πρόγραμμα έκτακτης ανάγκης,

βάσει του οποίου τα ευρωπαϊκά κράτη δεσμεύονται να μοιραστούν τη φιλοξενία 160.000 προσφύγων

από την Ελλάδα, την Ουγγαρία και την Ιταλία.

Συμπερασματικές παρατηρήσεις

Το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου, στην ισχύουσα μορφή του, φαίνεται να έχει

ολοκληρώσει τον κύκλο εφαρμογής του. Με τον ίδιο τρόπο που η Συνθήκη του Δουβλίνου

αναπτύχθηκε ως απάντηση στην “κρίση ασύλου” της δεκαετίας του 1990, έτσι και το υφιστάμενο

ΚΕΣΑ καλείται να μετεξελιχθεί, προκειμένου να ανταποκριθεί επιτυχώς στις νέες, ιδιαίτερα

πιεστικές συνθήκες. Με δεδομένο ότι δεν διαφαίνεται άμεση λύση στην κρίση της Συρίας, ότι

εξακολουθεί να υφίσταται ένας πολύ μεγάλος πληθυσμός (2 εκ) δυνητικών προσφύγων στην Τουρκία,

αλλά και δεδομένης της περιοδικότητας των εισροών με κορύφωση στους καλοκαιρινούς μήνες, η

Politico 2015

14

TEYΧΟΣ 5ο

ΕΕ θα πρέπει να εκμεταλλευτεί το χρονικό διάστημα έως την επόμενη άνοιξη για να προχωρήσει σε

ριζικό επανασχεδιασμό της ΚΕΣΑ.

Μετά την πρόσφατη οικονομική κρίση, το προσφυγικό ζήτημα αποτελεί την επόμενη

μεγάλη πρόκληση την οποία η ΕΕ καλείται να διαχειριστεί. Λαμβάνοντας υπόψιν τις επερχόμενες

πολιτικές ανακατατάξεις στην Ένωση, ιδίως με τη συνεχή άνοδο ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων

και κινημάτων (π.χ. Pegida) πανευρωπαϊκά, η τρέχουσα πολιτική ηγεσία της ΕΕ καλείται να δράσει

θαρραλέα και αποφασιστικά προκειμένου να κληροδοτήσει μια ισχυρή παρακαταθήκη στον τομέα

του ασύλου.

Politico 2015

15

TEYΧΟΣ 5ο

Ενδεικτικές πηγές:

Frontex (2015), Annual Risk Analysis 2015. Διαθέσιμο:

http://frontex.europa.eu/assets/Publications/Risk_Analysis/Annual_Risk_Analysis_2015.pdf

(Τελευταία πρόσβαση: 9/11/2015)

UNHCR (2015), UNHCR Global Trends 2014: World at War. Διαθέσιμο:

http://www.unhcr.org/556725e69.html (Τελευταία πρόσβαση: 9/11/2015)

Διαδραστικοί χάρτες:

Frontex, Χάρτης μεταναστευτικών οδών. Σύνδεσμος: http://frontex.europa.eu/trends-and-

routes/migratory-routes-map/

UNHCR, Refugees/ Migrants Emergency Response - Mediterranean. Σύνδεσμος:

http://data.unhcr.org/mediterranean/regional.php P

Politico 2015

16

TEYΧΟΣ 5ο

Politico 2015

17

TEYΧΟΣ 5ο

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Της Κύρας Πουλίδου

poulidouk@gmail.com

Politico 2015

18

TEYΧΟΣ 5ο

ε ιδιαίτερη ένταση από τις αρχές του 2015, μεγάλες διαστάσεις έχει λάβει το λεγόμενο

μεταναστευτικό ζήτημα στην Ευρώπη. Κύρια γενεσιουργός αιτία της έκρυθμης

προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης είναι η επιδείνωση της κατάστασης στη Συρία με

την δράση των Τζιχαντιστών του επονομαζόμενου «Ισλαμικού Κράτους» να έχει

τρομοκρατήσει ένα μεγάλο μέρος του Συριακού πληθυσμού που αναζητά καταφύγιο

στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία που μαίνεται από το 2011

έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο κύμα προσφύγων, το οποίο καθοδηγείται από αδίστακτους και

άπληστους δουλεμπόρους στα θαλάσσια χωρικά ύδατα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η Ελλάδα,

ως πρώτος σταθμός των προσφύγων σε Ευρωπαϊκό έδαφος, έχει ηθικό χρέος να τους υποδεχθεί και

να μεριμνήσει για την ασφαλή διαμονή τους επί Ελληνικού εδάφους μέχρι να τους ταυτοποιήσει και

να εξετάσει τυχόν αιτήματα πολιτικού ασύλου.

Για να αντιμετωπιστεί όμως αποτελεσματικά και με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα η

προσφυγική-μεταναστευτική κρίση δεν μπορεί η Ελλάδα μόνη της με τα πενιχρά οικονομικά μέσα

που διαθέτει να ανταπεξέλθει. Για αυτό θα πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα από την Ευρωπαϊκή

Ένωση (ΕΕ) ώστε να αντιμετωπιστεί όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται το μεταναστευτικό ζήτημα και

να ενισχυθεί ο ρόλος των κρατών μέσα σε αυτήν.

Αναλυτικότερα:

Η ΕΕ χρήζει άμεσης αναδιάταξης και ανασυγκρότησης των θεσμών της. Οι σύγχρονες

ανάγκες των μελών της διαφέρουν από τις αρχικές καθώς ο κόσμος κινείται και στο προσκήνιο,

εμφανίζονται νέα, πιο σύνθετα προβλήματα. Αρχικός στόχος της, ήταν η δημιουργία μιας ένωσης

κρατών με κοινές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές αρχές, ο οποίος, φανερά πλέον,

φαίνεται να μην επιτυγχάνεται. Ουσιαστικά ποτέ δεν είχε υλοποιηθεί το όραμά της και είναι σαφές

πως αν δεν γίνουν κάποιες αλλαγές δεν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί και εφεξής. Ως αρχική

πρόταση γενικότερης αλλαγής πρέπει να τεθεί η αρχή της επικουρικότητας. Η Ένωση οφείλει να

ομογενοποιήσει τις διάφορες πολιτικές της, έτσι ώστε να υπάρχει συνοχή και διαφάνεια. Αυτό

μπορεί να γίνει με την λήψη των αποφάσεων πρώτα σε εθνικό επίπεδο και σε επόμενο βήμα σε

υπερεθνικό, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα συμμετοχής στο κάθε κράτος μέλος χωριστά στην

αναδιαμόρφωση των πολιτικών αναγκών του Ευρωπαϊκού συνόλου.

Το κλειδί για την επιτυχία της ΕΕ είναι η συνεργασία. Δεν είναι δυνατόν χωρίς αυτήν να

λειτουργήσει αρμονικά και αποτελεσματικά. Εξάλλου μιλούμε για μία Ένωση. Θέτοντας ως βάση

αυτό, προτείνεται να ενισχυθεί ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Αστυνομίας (Europol) και της Ευρωπαϊκής

Μ

Politico 2015

19

TEYΧΟΣ 5ο

Μονάδας Δικαστικής Συνεργασίας (Eurojust) . Έχοντας αναγνωρίσει πως το πρόβλημα για την

μαζική εισδοχή των προσφύγων είναι πέρα από τις γενεσιουργές αιτίες η πλημμελής φύλαξη των

εξωτερικών συνόρων της ΕΕ αποτελεί μονόδρομο η ενίσχυση του θεσμού της Frontex. Παράλληλα

η Europol και η Eurojust οφείλουν να αποκτήσουν μία καλύτερη συνεργασία, ενισχύοντας την

ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ τους. Με μία δυναμική και στενή συνεργασία των δύο Ευρωπαϊκών

υπηρεσιών θα αντιμετωπιστούν, σε αναπτυσσόμενο βαθμό η εγκληματικότητα και η ανεξέλεγκτη

διέλευση των φανατικών του «Ισλαμικού Κράτους» από το Ευρωπαϊκό έδαφος. Η Ελλάδα καθώς

βρίσκεται σε κομβικό σημείο εξαιτίας της γεωστρατηγικής της θέσης ως η πρώτη χώρα υποδοχής

των προσφύγων, υπόκειται σε οδυνηρές συνέπειες, λόγω του μεγάλου και αυξανόμενου αριθμού

αυτών. Αυτές αναλύονται σε οικονομικό, σε κοινωνικό, σε πολιτικό επίπεδο. Σε οικονομικό πρώτα

επίπεδο, διότι δεν υπάρχουν τα κονδύλια μέριμνας και φροντίδας σε ικανοποιητικό βαθμό ώστε να

αντιμετωπιστεί με τα απαραίτητα είδη πρώτης και άμεσης ανάγκης το κύμα των προσφύγων, εν

καιρώ οικονομικής κρίσης . Σε κοινωνικό, και πολιτικό επίπεδο, καθώς η εισδοχή δεκάδων χιλιάδων

προσφύγων-μεταναστών στην Ελληνική επικράτεια δημιουργεί ανησυχίες για τη συνοχή της

Ελληνικής κοινωνίας δίνοντας την αφορμή σε ακροδεξιά πολιτικά κόμματα να καπηλευτούν

κομματικά το σοβαρό αυτό πρόβλημα καλλιεργώντας ένα κλίμα ξενοφοβίας και ρατσισμού.

Επιπλέον πρέπει να υπάρξουν προτάσεις αρωγής από την ΕΕ που να δίνουν άμεσα

αποτελέσματα, όπως:

Ακύρωση των Κανονισμών του Δουβλίνου Παροχή κονδυλίων για αναβάθμιση των κέντρων

υποδοχής των μεταναστών στην Ελλάδα αλλά και σε χώρες που επλήγησαν από την τεράστια

εισροή μεταναστών, δίνοντας μία ανθρώπινη φροντίδα στους βίαια ξεριζωμένους. Η ΕΕ θα πρέπει

να σταθεί αρωγός και σύμμαχος για να καταπολεμηθεί η κρίση αυτή. Απαραίτητη κρίνεται η

διάθεση των χρημάτων για τον ορισμό διερμηνέων ώστε να πραγματοποιείται η διαδικασία

ταυτοποίησης ταχύτατα, χωρίς χρονοτριβές ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να αιτηθούν πολιτικού

ασύλου. Για αυτούς που θα τους χορηγηθεί πολιτικό άσυλο θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα

εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης των ήδη κατόχων επαγγελματικών και τεχνικών πτυχίων ώστε να

μπορέσουν να ενταχθούν ομαλά στην Ευρωπαϊκή αγορά εργασίας χωρίς να πέφτουν θύματα

εκμετάλλευσης.

Η πρόσφατη συμφωνία σε επίπεδο ΕΕ περί διανομής των προσφύγων σε χώρες της Ένωσης,

όπου το βιοτικό επίπεδο είναι υψηλότερο από αυτό της Ελλάδας θεωρείται, μία αρκετά βιώσιμη

λύση. Επιπλέον, ο Κανονισμός του Δουβλίνου, θα πρέπει να ακυρωθεί, καθώς υποχρεώνει την

Politico 2015

20

TEYΧΟΣ 5ο

πρώτη χώρα υποδοχής ανεξαρτήτως βιοτικού επιπέδου να δέχεται υποχρεωτικά πίσω τους

μετανάστες από την χώρα που έχουν επιλέξει να εγκατασταθούν.

Μία άλλη ιδέα θα μπορούσε να είναι η πρόσκληση Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ)

για συνεισφορά κονδυλίων με στόχο την καταπολέμηση του μεταναστευτικού προβλήματος.

Ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης είναι η αναλυτική καταγραφή κάθε εισερχόμενου

μετανάστη ή πρόσφυγα στην Ελλάδα, από έναν ανεξάρτητο δημόσιο φορέα επιφορτισμένο με αυτό

το καθήκον. Αυτό θα συμβάλλει στην οργανωμένη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των

μεταναστών. Επιπρόσθετα, θα βοηθούσε στην μετέπειτα αποτελεσματική ανακατανομή του

προσφυγικού πληθυσμού στην επικράτεια της ΕΕ, καθώς τα κριτήρια αυτής, θα ήταν η τεχνογνωσία

και η επαγγελματική ιδιότητα κάθε μετανάστη. Έτσι, θα βοηθούσε στην οικονομική και κοινωνική

ανάπτυξη κάθε χώρας-μέλους με το να εισαγάγει και να αφομοιώσει ομαλά και εύρυθμα το εργατικό

και κοινωνικό δυναμικό που της λείπει.

Σε κάθε περίπτωση η προσφυγική-μεταναστευτική κρίση θα έχει αντιμετωπιστεί

αποτελεσματικά από την ΕΕ αν καταφέρει να διασφαλίσει την κοινωνική της συνοχή με την ομαλή

ενσωμάτωση των προσφύγων στο εσωτερικό της ώστε να μπορέσουν να αποτελέσουν τη βάση για

την μετέπειτα οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή της. P

Politico 2015

21

TEYΧΟΣ 5ο

Politico 2015

22

TEYΧΟΣ 5ο

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ 2015 – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

Του Φιλώτα Νιάρχου

Politico 2015

23

TEYΧΟΣ 5ο

εκροί μετανάστες στη Λέσβο», “Πλοιάριο προσέκρουσε ανοιχτά του Αιγαίου», «200

μετανάστες βρέθηκαν νεκροί». Αυτοί είναι οι τίτλοι ειδήσεων τον τελευταίο καιρό. Ορδές

μεταναστών έρχονται από την -όχι και τόσο- μακρινή Συρία, λόγω του πολέμου και τον

εκφοβισμό του Ισλαμικού Χαλιφάτου σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους. Πόσα

γνωρίζουμε όμως για την μετανάστευση? Ποιά η διαφορά της έννοιας «πρόσφυγας» από

την έννοια «μετανάστης»; Πως αντιμετωπίζει η Ευρώπη και πως η Ελλάδα το

μεταναστευτικό αυτό ρεύμα; Πόσο δίκαια είναι η συμφωνία «Δουβλίνο ΙΙ» και πόσο επωφελής ή

ζημιογόνα είναι για την Ελλάδα;

Αρχικά πρέπει να δώσουμε τον ορισμό των εννοιών του «πρόσφυγα» και «μετανάστη» και

στη συνέχεια να δώσουμε μερικές πληροφορίες για την Συμφωνία Δουβλίνο ΙΙ.

Σύμφωνα με το Άρθρο 1 της Συνθήκης του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα του 1951

ως «πρόσφυγας» ορίζεται κάθε πρόσωπο το οποίο «λόγω δικαιολογημένου φόβου δίωξης για λόγους

φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων, βρίσκεται εκτός της χώρας της

οποίας έχει την υπηκοότητα και δεν μπορεί ή λόγω του φόβου αυτού δεν επιθυμεί να απολαμβάνει την

προστασία της χώρας αυτής»2. Με δύο λόγια πρόσφυγας είναι ο άνθρωπος ο οποίος αναγκάζεται να

εγκαταλείψει τη χώρα του συνήθως λόγω του φόβου ότι θα τον σκοτώσουν για τις πολιτικές και

θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Την σημερινή εποχή αυτός ο κίνδυνος ονομάζεται Ισλαμικό

Χαλιφάτο. Αυτό το έκτρωμα- αυτοδημιούργητο ή δημιουργημένο ώστε να εξυπηρετεί κάποια

συμφέροντα- καταστρέφει ανθρώπινες ζωές και περιουσίες αλλά και αρχαία μνημεία, όπως αυτό της

Παλμύρας και του μουσείου στη Μοσούλη.

Από την άλλη, ως «μετανάστης» σύμφωνα με τον Ερυθρό Σταυρό ορίζεται ως «ο άνθρωπος

που εγκαταλείπει με ή χωρίς τη θέλησή του την πατρίδα του για να αναζητήσει αλλού νέες ευκαιρίες ή

ασφαλέστερες και καλύτερες προοπτικές. Επομένως, ο όρος «μετανάστης» είναι ευρύς και μπορεί να

περιλαμβάνει τους αιτούντες άσυλο, τους πρόσφυγες, τα εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα, τους μετανάστες

εργαζόμενους και τους παράνομους μετανάστες»3. Οι μετανάστες πρέπει να διαμείνουν τουλάχιστον 6

μήνες στη χώρα υποδοχής ώστε να θεωρηθούν μετανάστες. Οι λόγοι που μπορεί κάποιος να είναι

μετανάστης διαφέρει πολλές φορές από τον όρο πρόσφυγας. Υπάρχουν οι «οικονομικοί μετανάστες»

2 file:///C:/Documents%20and%20Settings/Alexandra/Desktop/INTERPRETATION%20OF%20ARTICLE%201.pdf 3 http://www.redcross.org.uk/What-we-do/Teaching-resources/Teaching-packages/Positive-Images/~/media/BritishRedCross/Documents/What%20we%20do/Teaching%20resources/Teaching%20packages/Positive%20images/Greek/PDF/Definitions.pdf

Ν

Politico 2015

24

TEYΧΟΣ 5ο

οι οποίοι έρχονται σε μια άλλη χώρα ώστε να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και

διαβίωσης, κυρίως σε Ευρώπη, Αμερική και, τα τελευταία χρόνια, στην Ασία.

Όσον αφορά το Δουβλίνο ΙΙ (ή Κανονισμός 343/2003) είναι «νομικό κείμενο που θεσπίστηκε

από την Ευρωπαϊκή Ένωση και καθορίζει τη χώρα, η οποία θα είναι υπεύθυνη για να δώσει άσυλο στον

αιτούντα πρόσφυγα. Σύμφωνα με τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ, ο μετανάστης δικαιούται να ζητήσει άσυλο στην

ευρωπαϊκή χώρα στην οποία θα εισέλθει την πρώτη φορά. Μετανάστες οι οποίοι εισέρχονται στην Ελλάδα και

κατόπιν μεταβαίνουν σε άλλη χώρα για να αιτηθούν άσυλο θα πρέπει, σύμφωνα με τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ,

να επιστρέφονται πίσω στην Ελλάδα»4. Στην Ελλάδα ο νόμος αυτός είχε και έχει δυσκολίες στην

εφαρμογή με αποτέλεσμα οι βορειοευρωπαϊκές χώρες να αναστείλουν τη Συνθήκη και να δεχθούν

πολλούς μετανάστες στην εγχώρια ζωή και οικονομία. Ωστόσο, οι συνθήκες στις οποίες θα

εργαστούν πολλοί από τους μετανάστες θα είναι πολύ άσχημες και δε θα έχουν όλοι καλή τύχη όπως

δείχνουν τα ΜΜΕ.

Εφόσον έχουμε αναλύσει τους παραπάνω ορισμούς και σας έχει δοθεί μια ιδέα των βασικών

εννοιών που θα χρησιμοποιήσουμε σήμερα, παρακάτω θα αναλύσουμε σύντομα και περιεκτικά γιατί

δέχεται και πώς αντιμετωπίζει η Ελλάδα το Μεταναστευτικό ρεύμα του 2015 και τι αλλαγές

δημιουργούνται στο εσωτερικό της.

Η γεωγραφική θέση των νοτιοευρωπαϊκών χωρών μετατρέπει την Ισπανία, την Ιταλία και την

Ελλάδα σε χώρες υποδοχής του πρώτου ρεύματος μεταναστών. Λειτουργεί δηλαδή σαν

κυματοθραύστης της Ε.Ε. και όχι μόνο. Η Ελλάδα συγκεκριμένα ευρισκόμενη στο μέσον Αφρικής,

Ασίας και Ευρώπης δέχεται το μεγαλύτερο ποσοστό μεταναστών και προσφύγων κυρίως από τη

Μέση Ανατολή. Πολλοί Σύριοι και άλλων εθνικοτήτων άνθρωποι εγκαταλείπουν την εμπόλεμη

Μέση Ανατολή και, περνώντας από τη Τουρκία μέσω δουλεμπόρων που τους εκμεταλλεύονται -με

την ΕΕ να αναλαμβάνει μόλις προσφάτως δράση για αυτούς και μάλιστα πολύ χαλαρή-, έχουν ως

στόχο να φτάσουν στη Γερμανία και σε άλλες οικονομικά αναπτυγμένες χώρες.

Ένας επιπλέον λόγος που η Ελλάδα έχει τεράστιο πρόβλημα με τη μεταναστευτική ροή

είναι ότι τα σύνορά της είναι κατά βάση θαλάσσια. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες της

Ευρώπης, η Ελλάδα βρέχεται από θάλασσα και τα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος είναι

θαλάσσια με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο να προστατευθούν και να ελεγχθούν από το λιμενικό ή το

στρατό. Ακόμη και η δημιουργία της Frontex -της οργάνωσης που προωθεί τη συνεργασία μεταξύ

4 http://issuu.com/kathreftis/docs/efimerida_kathreftis

Politico 2015

25

TEYΧΟΣ 5ο

των συνοριακών φυλάκων στα παραμεθόρια κράτη της Ε.Ε.- το 2004 δεν έχει καταφέρει να

βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος καθώς δεν επικεντρώνεται μόνο στην Ελλάδα αλλά και

στις άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε. που έχουν πρόβλημα μετανάστευσης. Παρ’ όλα αυτά η παρουσία

της Frontex έχει ενισχύσει και βοηθήσει τους συνοριακούς φύλακες σε θάλασσα και ξηρά με

αποτέλεσμα το μεγαλύτερο έλεγχο στις παραμεθόριες περιοχές.

H ενίσχυση των συνοριακών φυλάκων και γενικότερα της προστασίας των συνόρων δεν είναι

αρκετή. Η Ελλάδα έχει μεγάλη έλλειψη σε εξοπλισμό και προσωπικό.

Όσον αφορά τον εξοπλισμό, η ελληνική πολιτεία χρησιμοποιεί ελάχιστα ηλεκτρονικά μέσα

παρακολούθησης. Τα συστήματα του στρατού και της αστυνομίας που ενισχύουν το προσωπικό

είναι είτε ανύπαρκτα σε ορισμένα μέρη λόγω υποχρηματοδότησης είτε παλαιά με αποτέλεσμα να

μη λειτουργούν ή να υπολειτουργούν. Το μόνο σημείο που έχει ανακαινισμένα όργανα

παρακολούθησης είναι ο Έβρος λόγω του προσφάτως ανεγερθέντος τείχους. Άρα θα μπορούσε να

ενισχυθεί το σύστημα παρακολούθησης στα χερσαία σύνορα με μικρότερο κόστος με αποτέλεσμα

τα υπόλοιπα κονδύλια να δοθούν στην εκπαίδευση με τη δημιουργία σχολείων και τον διορισμό

καθηγητών σε σχολεία που έχουν πρόβλημα.

Όσον αφορά την έλλειψη προσωπικού, μια ιδέα θα ήταν να βάλουν τη δυναμη του στρατού-

κυρίως Στρατό Ξηράς και Ναυτικό- να κάνει περιπολίες μαζί με τη δύναμη του Λιμενικού και των

άλλων σωμάτων. Προκειμένου οι φαντάροι να βρίσκονται μέσα στα στρατόπεδα, τα οποία μπορεί

να είναι υπερπλήρη με αποτέλεσμα οι πρώτοι να μην έχουν κάποια υπηρεσία, θα μπορούσαν να

χρησιμοποιηθούν στην ενίσχυση των σωμάτων των εφέδρων και του τακτικού στρατού της χώρας.

Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να αποφεύγονται περιστατικά βίας αφού θα υπάρχει μεγαλύτερη

παρακολούθηση και έλεγχος. Δε πρέπει να ξεχνάμε πως και αυτοί είναι άνθρωποι που μπορεί να

βρίσκονται σε συναισθηματική και ψυχολογική έξαρση και ανησυχία μετά τη φυγή τους από τη

πατρίδα τους.

Τέλος, η εισροή μεταναστών στη χώρα μας έχει αντίκτυπο και στην εσωτερική

πολιτικοοικονομική κατάστασή της. Με τη ταυτόχρονη οικονομική κρίση να μαστίζει τα νοικοκυριά

και κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής, οι μετανάστες αποτελούν το αποκούμπι και τον

αποδιοπομπαίο τράγο. Διάφορες κοινωνικές ομάδες θεωρούν πως ο λόγος της οικονομικής κρίσης

είναι οι μετανάστες και τα «κακά τα οποία κουβαλούν από τις υπανάπτυκτες χώρες τους». Οι

μετανάστες, με τη κατάλληλη οργάνωση και την υποδομή που μπορεί να προσφέρει το κράτος,

μπορούν άνετα να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό του κράτους αλλά και τη κοινωνία. Ωστόσο,

Politico 2015

26

TEYΧΟΣ 5ο

ένας βασικός έλεγχος στα σύνορα, όπως είπαμε παραπάνω, είναι απαραίτητος ώστε το κράτος να

μπορεί να προβεί σε μεταρρυθμίσεις για την απορρόφηση των μεταναστών. Διαφορετικά

οδηγούμαστε σε βίαιες συμπεριφορές και σε κινήματα τα οποία αγαπούν τη βία, αντικαθιστούν τη

κρατική εξουσία όπου είναι απαραίτητο και θεωρούν τους εαυτούς τους κυριάρχους με αποτέλεσμα

η πίεση από αυτά τα πλευρά να εξυπηρετεί συνήθως τη κρατική εξουσία, η οποία χρησιμοποιεί αυτές

τις ομάδες ως εργαλείο για να επιβάλει μέτρα αντίθετα προς το κοινό καλό.

Επομένως, η σωστή διαχείριση του μεταναστευτικού και η απομάκρυνσή μας από

στερεότυπα είναι τα μόνα εργαλεία τα οποία θα μας βοηθήσουν να είμαστε κύριοι του εαυτού μας

και να βοηθήσουμε τους ανθρώπους αυτούς ξεχωρίζοντάς τους από τους τρομοκράτες. Γιατί μη

ξεχνάμε, πριν από περίπου 100 χρόνια, οι Έλληνες ήταν αυτοί που έφυγαν στο εξωτερικό για μια

καλύτερη μοίρα. P

Politico 2015

27

TEYΧΟΣ 5ο

«ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ, ΟΙ ΒΑΡΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ

ΕΛΠΙΔΕΣ»5

Του Όθωνα Καμινιάρη

ottokam88@gmail.com

5 Τα στοιχεία για το άρθρο προέκυψαν από συζήτηση με οικογένεια προσφύγων που έφθασε στην Αθήνα και με την συμβολή της 23χρονης Μαρίας στη μετάφραση από την Αραβική γλώσσα. Η ανωνυμία υπήρξε επιθυμία των ιδίων

Politico 2015

28

TEYΧΟΣ 5ο

τη γειτονική Συρία, από το καλοκαίρι του 2011 μαίνεται ένας πόλεμος που ακόμη και

επαΐοντες των διεθνών σχέσεων αδυνατούσαν να συλλάβουν πλήρως, εξ αιτίας της

πολυπλοκότητάς του και των συνεχών μεταβολών που επιδέχεται. Σε εσωτερικό επίπεδο,

πλέον, πέραν του εμφυλίου πολέμου μεταξύ της Κυβέρνησης του Bashar al-Assad και των

αντικαθεστωτικών, γνωστών με το όνομα “the Free Syrian Army”, υπάρχει και διαμάχη

των Κούρδων και του ISIS (ISIL ή Daesh), με τις τέσσερις πλευρές να μάχονται όλες και

μεταξύ τους. Ο πόλεμος, βέβαια, έχει λάβει και εξωτερικές διαστάσεις, με την εμπλοκή μεσαίων

δυνάμεων αφ’ ενός, φερ’ ειπείν την Τουρκία που βγήκε στον πόλεμο κατά του ISIS, αλλά και το Ιράν

που στηρίζει την Κυβέρνηση, ενώ χώρες της περιφέρειας του Κόλπου, όπως το Κατάρ και η

Σαουδική Αραβία, τους επαναστάτες∙ αφ’ ετέρου όμως, και μεγάλων δυνάμεων, καθώς οι Η.Π.Α., εξ

αρχής, έχουν ταχθεί κατά του καθεστώτος Assad, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο ενεπλάκη και η

Ρωσία, ως αντίπαλο δέος, ξεκινώντας βομβαρδισμούς και υποστηρίζοντας τον δικτάτορα.

Άμεσο απότοκο της πολυεπίπεδης και πολυπαραγοντικής αυτής διαμάχης, υπήρξε το

ζήτημα της εν γένει προστασίας των πληθυσμών της ταλανισμένης χώρας, ιδίως, όμως, των κατοίκων

των περιοχών όπου πραγματοποιούνται ένοπλες συρράξεις ή βομβαρδισμοί. Με τον αριθμό των

εσωτερικά εκτοπισμένων ανθρώπων (Internally Displaced People-IDPs) να ανέρχεται στα περίπου

7, τους νεκρούς να υπερβαίνουν τα 4 και τους τραυματίες να αριθμούνται σχεδόν στα 13.5

εκατομμύρια6 από την αρχή των συρράξεων, η ανθρωπιστική κρίση αναγνωρίστηκε ως τέτοια,

κυρίως με αφετηρία την Ελλάδα, μόλις το περασμένο καλοκαίρι. Σταδιακά, το ζήτημα ανήχθη σε

μείζον και πλέον αφορά όχι μόνο την ίδια την Ελλάδα, αλλά και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μάλιστα, αγγίζει και την Τουρκία, εξ αιτίας των αυξανόμενων ροών προσφύγων που αποκτούν

πρόσβαση στα εξωτερικότερα και ευπαραβίαστα θαλάσσια ευρωπαϊκά σύνορα (το ΝΑ Αιγαίο),

μέσω των εδαφών της.

Αναλογίστηκε, όμως, ποτέ κανείς μας ότι μπορεί να υπάρχουν και κάτοικοι της Ελλάδας,

πολίτες αυτής της χώρας, οι οποίοι να μουδιάζουν στο άκουσμα κάθε αναγγελίας θανάτου

προσφύγων, επειδή έχουν συγγενείς εκεί;

Η Μαρία είναι 23 χρόνων, κατάγεται από τη Συρία και έχει γεννηθεί εδώ στην Ελλάδα,

όπως και η δεκαεπτάχρονη αδερφή της. Τα δύο κορίτσια ανετράφησαν με τα εδώ πρότυπα και,

σήμερα, δεν αναγνωρίζουν καμία από τις δύο χώρες περισσότερο ως πατρίδα τους. Οι γονείς τους

6 Τα στοιχεία προέρχονται από την επίσημη ιστοσελίδα του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τον Συντονισμό των Ανθρωπιστικών Υποθέσεων, διαθέσιμα στο: http://www.unocha.org/syria (επίσκεψη 30 Οκτωβρίου 2015)

Σ

Politico 2015

29

TEYΧΟΣ 5ο

είχαν έρθει στα 18 τους στην Ελλάδα, ως μετανάστες, προκειμένου να σπουδάσουν, όμως δεν

γύρισαν ποτέ πίσω. Ορισμένοι συγγενείς και των δύο γονέων ήρθαν και αυτοί στην Ελλάδα και

έστησαν τις οικογένειές τους εδώ, αλλά η πλειοψηφία των αρχικών οικογενειών έμεινε πίσω.

Σήμερα, που η κατάσταση έχει εκτραχυνθεί πλήρως, αρκετά μέλη της ευρύτερης

οικογένειας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την χώρα τους, διέφυγαν αποζητώντας και εκείνοι ένα

καλύτερο μέλλον. Μόνο που αυτοί ήταν κατατρεγμένοι από τη μάστιγα του πολέμου και

αποστερημένοι οποιασδήποτε άλλης επιλογής. Στόχος των πρώτων πέντε μελών της οικογένειας που

κατέφθασαν, ήταν, όπως όλων, να εγκατασταθούν σε ένα ασφαλές περιβάλλον, κάπου εντός της

Ευρωπαϊκής ηπείρου και Ένωσης. Ήταν δύο μητέρες 45 ετών περίπου, κουνιάδες μεταξύ τους, με τα

παιδιά τους, η μία με κόρη 17 ετών και η άλλη με δύο γιούς 18 και 20 χρόνων αντίστοιχα.

Το κόστος για τη μετάβαση από την Συρία μέχρι τον τελικό προορισμό, ανήλθε σε περίπου

3.000 ευρώ κατ’ άτομο. Κάθε επίδοξος ταξιδιώτης πουλάει την περιουσία του, ούτως ώστε να

συγκεντρώσει το αναγκαίο ποσό, ή, εάν είναι τυχερός και έχει συγγενείς και φίλους σε άλλη χώρα,

του στέλνουν μέρος του ποσού.

Το ταξίδι για το «μέλλον» ξεκινά, φυσικά, λαθραία. Άραβες ή Τούρκοι μεσάζοντες

μεταφέρουν στους κλειστούς χώρους μισθωμένων φορτηγών στοιβαγμένους τους ανθρώπους, τόσο

στριμωγμένους, ώστε το βάρος και η πίεση από τα σώματά τους, τους κρατά όρθιους καθ’ όλο το

ταξίδι. Η μυστικότητα είναι βασικό στοιχείο της όλης επιχείρησης, καθώς γίνονται συνοριακοί και

όχι μόνον έλεγχοι από τον καθεστωτικό στρατό. Εάν βρεθούν άντρες που φαινομενικά λιποτακτούν

από τη χώρα συλλαμβάνονται και στέλνονται πίσω στην ενδοχώρα, εκτός αν παρουσιάσουν κάποιο

επίσημο έγγραφο που να πιστοποιεί ότι υπάρχει κάποιος συγγενής στην Τουρκία που να τους έχει

προσκαλέσει στη χώρα. Στην περίπτωση που η οδική μετάβαση στεφθεί με επιτυχία, ξεκινά το

δεύτερο στάδιο.

Πεζοπορία ημερών ή εβδομάδων και στην καλύτερη περίπτωση κάποιο άλλο μισθωμένο

όχημα είναι ο τρόπος, με τον οποίο οι πρόσφυγες θα φτάσουν στην Σμύρνη ή άλλες τοποθεσίες των

τουρκικών παραλίων που να απέχουν λίγο από τα νησιά του ΝΑ Αιγαίου, όπως η Σάμος, η Λέσβος

ή η Χίος. Εκεί, ξεκινά το πιο επικίνδυνο και ακριβό μέρος του ταξιδιού: το πέρασμα από την

ασιατική στη γηραιά ήπειρο, το οποίο κοστίζει 850-900 ευρώ κατ’ άτομο. Μερικές ημέρες νωρίτερα

που οι καιρικές συνθήκες ήταν ευνοϊκότερες, το κόστος ανερχόταν στα 1200 ευρώ. Όσο μειώνονται

οι θερμοκρασίες, όμως, μειώνεται και το κόστος, ώστε να γίνει πιο ελκυστικό το «πακέτο» και να μην

χάσουν την «πελατεία» τους οι περίφημοι μεσάζοντες -Έλληνες και Τούρκοι σε αυτό το στάδιο-.

Politico 2015

30

TEYΧΟΣ 5ο

Φουσκωτές λέμβοι μίας χρήσεως και χωρητικότητας 30 ατόμων καλούνται να μεταφέρουν 50 άτομα

η καθεμία προς επιτάχυνση των διαδικασιών. Ως εκ τούτου, οποιοδήποτε περιττό βάρος

απορρίπτεται. Τα απολύτως αναγκαία περιορίζονται, συνήθως, σε ένα σακίδιο πλάτης με μια αλλαξιά

ρούχα και ένα δεύτερο ζευγάρι παπούτσια.

Εάν και αυτή η μετάβαση πραγματοποιηθεί επιτυχώς, η υπόλοιπη πορεία φαντάζει πιο

εύκολη. Μετά την κινητοποίηση των ελληνικών αρχών, υπάρχουν πλοία που πραγματοποιούν

δρομολόγια από τα νησιά-προορισμούς προς το λιμάνι του Πειραιά. Από το λιμάνι, αναλαμβάνει

τρίτος μεσάζων, με ευθύνη να μεταφέρει τους πρόσφυγες είτε σε κάποιον καταυλισμό, είτε σε κάποιο

συγγενικό σπίτι, εάν υπάρχει. Στόχος είναι η απόκτηση αδειών παραμονής, συνήθως εξάμηνης

διάρκειας. Η παραμονή στην χώρα για τους περισσότερους, όμως, είναι ολιγοήμερη, καθώς

καταβάλλεται προσπάθεια επίσπευσης των διαδικασιών και άμεσης παροχής των αναγκαίων

εγγράφων από το κράτος, ώστε να συνεχιστεί το ταξίδι τους. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που συνεχίζουν

την ίδια ημέρα το ταξίδι τους, με ή χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα.

Ιδανικούς προορισμούς αποτελούν χώρες, όπως η Σουηδία και η Νορβηγία, οι οποίες, ήδη

πριν και από το ξέσπασμα της προσφυγικής κρίσης, είχαν προνοήσει, προκειμένου μετανάστες να

διευκολύνονται γραφειοκρατικά για την παραμονή τους και ως προς την ανεύρεση εργασίας. Το

ταξίδι, ωστόσο, δεν έχει ακόμη τελειώσει. Από την Αθήνα, πάλι μισθωμένα οχήματα, συνήθως

λεωφορεία, αναλαμβάνουν να μεταφέρουν τους πρόσφυγες στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. Χώρες-

σταθμοί πριν τον τελικό προορισμό (οποιαδήποτε χώρα με ανοικτά ακόμη σύνορα) είναι η ΠΓΔΜ

ή η Βουλγαρία και στη συνέχεια η Σερβία και ούτω καθεξής. Κάθε διάσχιση συνόρων και κάθε

μισθωμένο λεωφορείο που θα πραγματοποιήσει μεταφορά κοστίζει 50-100 ευρώ κατ’ άτομο, από το

ποσό των 3.000.

Οι πληροφορίες για τους συγγενείς της Μαρίας κάπου εδώ σταματάνε, διότι ούτε οι ίδιοι

γνώριζαν ακόμη με σιγουριά την πορεία τους. Το σχέδιο, μετά την αναχώρησή τους από την Αθήνα,

ήταν να φθάσουν στα Σκόπια, από εκεί στη Σερβία και, τελικά, ήλπιζαν να φθάσουν στη Σουηδία.

Οι συγγενείς τους τούς πάρεξαν ρουχισμό και συσκευασμένα-τυποποιημένα τρόφιμα, καθώς και

ορισμένα είδη πρώτης ανάγκης και υγιεινής, εφόσον, σε αυτό το στάδιο του ταξιδιού, δεν υφίστανται

περιορισμοί βάρους.

Με ευχές για μια αίσια κατάληξη του ταξιδιού τους, αυτό που μπορεί να λεχθεί είναι το εξής:

η δήλωση του Guy Verhofstadt, ηγέτη του ALDE, είναι εκείνη που θα έπρεπε να συνοψίζει την

ακολουθητέα από τη διεθνή κοινότητα και την ΕΕ πολιτική, εάν θέλουμε να μπορούμε να ελπίζουμε

Politico 2015

31

TEYΧΟΣ 5ο

σε μια σύντομη και αποτελεσματική επίλυση της προσφυγικής αυτής κρίσης. «…Τα σύνορα της

Ελλάδας είναι γερμανικά, γαλλικά, ολλανδικά, αυστριακά σύνορα, είναι τα Ευρωπαϊκά σύνορα, τα

οποία πρέπει να προστατεύσουμε από κοινού…»7. P

7 Πηγή από το διαδίκτυο (επίσκεψη 30 Οκτωβρίου), μεταφρασμένη από τον συγγραφέα. Διαθέσιμη στο: http://www.diplomaticintelligence.eu/european-union-news/1128-guy-verhofstadt-greece-s-border-is-germany-s-border-european-border-and-coast-guard-starting-in-greece-and-bulgaria-top-priority

Politico 2015

32

TEYΧΟΣ 5ο

Οι Δευτέρες αλλάζουν…. σε μία από αυτές θα είστε και εσείς στην εκπομπή του

Σ.Α.Π.Ε.Δ.Δ.

Ο Σύλλογος Αποφοίτων Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου

Αθηνών, μέσω των δράσεων της «Επιτροπής Επικοινωνίας και Εκδηλώσεων» διατηρεί στο

iDRadio ηλεκτρονική ραδιοφωνική εκπομπή με τίτλο “Homo Politicarius”, παρέχοντας τη

δυνατότητα στα μέλη του Συλλόγου και γενικότερα σε φοιτητές και απόφοιτους, Πολιτικούς

Επιστήμονες εν γένει, να ασχοληθούν με το αντικείμενο τους μέσω των Μ.Μ.Ε. και να

προβληθούν οι ίδιοι!

Τα πρόσωπα των #homopoliticarius αλλάζουν κάθε Δευτέρα!! Εάν επιθυμείτε και εσείς να

κάνετε εκπομπή, στείλτε e-mail στο pspaalumni@yahoo.gr

Politico 2015

33

TEYΧΟΣ 5ο

ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ: ΚΡΙΣΗ ΘΕΣΜΩΝ *

ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΕΝΑ ΖΕΟΝ ΖΗΤΗΜΑ ΧΩΡΙΣ ΕΦΙΚΤΕΣ

ΛΥΣΕΙΣ

της Θηρεσίας Παραμυθιώτη

thiresia26p@gmail.com

Politico 2015

34

TEYΧΟΣ 5ο

ρόσφυγας, προσφυγιά, εκδίωξη, μετανάστευση, εγκατάλειψη υπαρχόντων, δίωξη,

φόβος και άλλες λέξεις και όροι επικρατούσαν και επικρατούν στη διεθνή

ορολογία και διπλωματία από τότε που ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι

λύκος, «homo hominis lupus est» κατά τους Λατίνους. Όροι για να

υποδηλώνουν, κάθε φορά, μια κατάσταση πολιτική, οικονομική, κοινωνική και εν

πολλοίς και θρησκευτική, όροι και ορολογίες που προκαλούν πόνο, θλίψη, στενοχώρια και οργή

αλλά και μεγάλο προβληματισμό, τόσο για τους ενωτιζόμενους όσο και κυρίως για εκείνους που

αποτελούν και τα υποκείμενά τους. Προσφυγιά, ειδικότερα για τη χώρα μας δεν ήταν μια απλή

μετακίνηση, λόγω ανταλλαγής πληθυσμών, ως συνέπεια κάποιων γεωγραφικών ή εδαφικών

μεταβολών που έλαβαν χώρα κατόπιν κάποιου πολέμου ή κάποιας σύρραξης μεταξύ δυο χωρών με

νίκη ή ήττα κάποιου, αλλά «προσφυγιά» ήταν και παραμένει μνήμη, όσο και να έχουν περάσει

αρκετά χρόνια από τότε, μνήμη παρούσα πάντοτε με όνομα και επώνυμο, «Μικρασιατική

καταστροφή», και με ό, τι αυτή επέφερε στη χώρα και στους πολίτες της, κυρίως σε εκείνους που

την υπέστησαν αφού αυτοί ήταν που εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους ή έτρεξαν να «φύγουν»- ιδού

και η ετυμολογία της λέξης πρόσφυγας (προσφυξ = προς φυγήν) και όλα τα παράγωγα της

(προσφεύγω προσφυγιά, προσφυγικός, προσφυγοπούλα προσφυγάκι κ.α.) - ώστε να σώσουν τους

αγαπημένους τους και να σωθούν και οι ίδιοι από την λαίλαπα του πολέμου και την καταστρεπτική

μανία των τότε «νικητών»…

Ας ενθυμηθούμε :Σεπτεμβριανά Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη 1955, εκδίωξη ομογενών

1964, αλλά και άλλες ζοφερές ημερομηνίες και ας διδαχθούμε εμείς οι νεότεροι. Έτσι λοιπόν η

προσφυγιά έχει και με τη σημερινή της μορφή, όπως δηλαδή αυτή εκφράζεται με τα διάφορα

ρεύματα κατατρεγμένων και απροστάτευτων ανθρώπων, μεταξύ των οποίων και πολλών παιδιών,

που κυριολεκτικά κατακλύζουν την Δύση και κυρίως την Ευρώπη και τις χώρες τις Ευρωπαϊκής

Ένωσης ειδικότερα, προερχόμενοι οι περισσότεροι από χώρες στις οποίες τυραννικά και

ανελεύθερα καθεστώτα έχουν κάνει τη ζωή των ανθρώπων αυτών αφόρητη σε πιέσεις, πολιτικές και

θρησκευτικές, εξαναγκάζοντας αυτούς να τις εγκαταλείπουν κατά χιλιάδες, κατευθυνόμενοι «όπου

γης» προς ανεύρεση μιας νέας πατρίδας που ελπίζουν ότι θα τους αγκαλιάσει και θα τους απαλύνει

τον πόνο της ξενιτειάς και της προσφυγιάς.

Τα αίτια της δημιουργίας τέτοιων ανώμαλων καταστάσεων είναι πολλά και ποικίλα και έχουν

ίσως αναλυθεί και εξακολουθούν ν΄ αποτελούν πεδίον έρευνας για ειδικούς αλλά και πολλών

συζητήσεων και από μη ειδικούς. Η παράθεση αυτών ίσως θα ήταν αναγκαία αν με το άρθρο αυτό

δεν επιχειρούσαμε μια σύνδεση των αιτίων του «προσφυγικού προβλήματος» όπως έχουμε συνηθίσει

Π

Politico 2015

35

TEYΧΟΣ 5ο

να το ονομάζουμε και να το ακούμε ή να το διαβάζουμε ενίοτε σε εφημερίδες, περιοδικά,

ραδιόφωνα, τηλεόραση διαδίκτυο κ.λπ., με την αντιμετώπιση του όλου ζητήματος, κυρίως, από τις

Κυβερνήσεις των χωρών που είναι υποδοχείς όλου αυτού του κύματος των προσφύγων αλλά και από

τις ειδικώς κατεστημένες διεθνείς αρχές, και Οργανισμούς και διάφορα «forum» τα οποία

αποκαλούνται είτε ΟΗΕ, είτε Διεθνής Αρμοστεία επί των Προσφύγων είτε με οποιεσδήποτε άλλες

ονομασίες επιλέγουν. Είναι ολοφάνερο ότι δεν θα υπήρχε καμία αντιμετώπιση στο ζήτημα αυτό, αν

αυτό καθεαυτό δεν ενέπιπτε στην καθόλου έννοια των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στην εκ του

νόμου και των διεθνών συνθηκών προβλεπόμενη προστασία τους. Αλήθεια, αναρωτήθηκε κανείς από

κάποιους ιθύνοντες, πόθεν εκπηγάζει η έννοια του ανθρώπου, τι σημαίνει και εντεύθεν του

αναφαίρετου και εκ του Θείου προερχόμενου δικαιώματός του απλώς «να ζει ως άνθρωπος»; Ίσως, ο

Δημιουργός του, βλέποντας «το πλάσμα του» να αναρωτιέται «πως κατάντησε ο άνθρωπος από τον

άνθρωπο». Μόνον, όμως, η λυρική και όλως συναισθηματική αντιμετώπιση στην, με κάθε τρόπο,

προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ουδέν επάγεται έννομο ή άλλα ουσιαστικά αποτελέσματα

με συνέπεια τα ανθρώπινα δικαιώματα να φέρονται ότι απολαύουν κάποιας προστασίας με βάση τις

διακηρύξεις και τις εξ’ αυτών απορρέουσες υποχρεώσεις και τις διεθνώς υφιστάμενες συνθήκες και

συμφωνίες οι οποίες, όμως απλώς και κατά περίπτωση υπενθυμίζονται χωρίς να εφαρμόζονται. Και

είναι παράλογο και περίεργο συνάμα όταν υπάρχει μια Οικουμενική Διακήρυξη περί των

ανθρωπίνων δικαιωμάτων « Magna Charta Libertatum» η αρχή αυτών, ως αναφαίρετων και

προστατευόμενων, και από την άλλη τα δικαιώματα αυτά ούτε εν σπέρματι να μην μπορούν να

προστατεύονται ούτε πολύ περισσότερον να ασκούνται όπως ορίζουν οι νόμοι, οι συνθήκες αλλά και

το έθιμον. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και κυρίως το δικαίωμα να έχεις κατοικία και «πατρίδα» όχι

μόνον όπου γεννάται κάποιος αλλά και όπου έχει επιλέξει για διαφόρους λόγους να κατοικεί σε

περιόδους ειρήνης, ομαλές, αυτά φαίνεται να ασκούνται κατά το μεγαλύτερο μέρος τους και τις

περισσότερες φορές ακώλυτα, αν δεν συντρέχουν άλλες αρνητικές συνθήκες στα ενδιαφερόμενα

πρόσωπα όπως λ.χ.εγκληματική δράση, ποινική καταδίκη κ.λ.π. Τούτο, δηλαδή η προστασία,

υλοποιείται με την παροχή είτε «πολιτικού ασύλου» όπως προβλέπεται από τις διεθνείς συνθήκες με

τη συνδρομή βεβαίως όλων των προβλεπομένων προϋποθέσεων για την εν λόγω παροχή, είτε με την

παροχή δυνατότητας «προσωρινής» εγκατάστασης και εργασίας στις περιπτώσεις «οικονομικών»

μεταναστών οι οποίοι, όπως παρατηρείται, προέρχονται από χώρες πτωχότερες και μεταβαίνουν σε

χώρες πλουσιότερες και πλέον ευημερούσες οι οποίες σύμφωνα και με το Διεθνές Δίκαιο και τους

διεθνείς κανόνες δέχονται μετανάστες και άλλους διαφυγόντες από τις εν λόγω πτωχές χώρες. Και

εδώ θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα δικαιώματα διαφυλάσσονται και η άσκησή τους συνάδει με τη

φύση των προϋποθέσεων που επιτρέπει αυτήν.

Politico 2015

36

TEYΧΟΣ 5ο

Οι λόγοι, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι οποίοι δημιουργούν τέτοιες ανώμαλες και επικίνδυνες,

από κάθε πλευρά, καταστάσεις είναι πολλοί, περισσότερες δε οι αιτίες. Πόλεμοι εσωτερικοί και

εξωτερικοί, δικτατορικά και ανελεύθερα καταπιεστικά καθεστώτα, θρησκευτικοί φανατισμοί,

συγκέντρωση του πλούτου σε ολίγους, εκμετάλλευση, ανεργία, φτώχεια και εξαθλίωση των

πληθυσμών, έλλειψη παιδείας, ασθένειες ενδημικές, έλλειψη ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης

και άλλα συνιστούν την αντίθετη εικόνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα «μη δικαιώματα». Τούτο,

διότι, οι πολίτες των χωρών αυτών οι οποίοι κυριολεκτικά διωκόμενοι από τις ανωτέρω συνθήκες

«εξαναγκάζονται» να εγκαταλείψουν όλα τα υπάρχοντά τους για να σώσουν τη ζωή τους και τη ζωή

των μελών των οικογενειών τους από τους πάσης φύσεως κινδύνους που έχουν ενσκήψει και τους

απειλούν, έχουν απωλέσει κάθε δικαίωμα «ως άνθρωποι» και φεύγουν ώστε να το αναζητήσουν

αλλού, σε άλλους άγνωστους τόπους με άλλες συνήθειες και συνθήκες ζωής και με όλες τις

δυσκολίες. Όμως, στη δυστυχία τους αυτή, θέλουν πάντα να ελπίζουν και έχουν την προσδοκία ότι

θα τύχουν μιας μεταχείρισης που προσιδιάζει και ανήκει σε άνθρωπο από άνθρωπο. Βεβαίως, δεν

είναι λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες εκ των πραγμάτων διαψεύδονται. Οι κίνδυνοι που

εγκυμονούν είναι παρόντες κάθε στιγμή από την ώρα της εγκατάλειψης του τόπου τους και της

αναζήτησης νέου, με διάφορους «υπάνθρωπους» να καραδοκούν, έτοιμοι να εκμεταλλευτούν αυτήν

την ανθρώπινη δυστυχία και εξαθλίωση. Δουλέμποροι τον 21ο αιώνα, μεσάζοντες και διακινητές

προσφύγων αλλά και «συνεργάτες» όλων αυτών, ευάριθμοι κρατικοί λειτουργοί ευτυχώς, τα

βδελυρά πρόσωπα αυτής της κρίσης. Ο περιορισμός τους ή ακόμα και η εξαφάνισή τους δύσκολη

αν όχι αδύνατη. Καραδοκούν σε κάθε λιμάνι σε κάθε ακρογιαλιά, σε κάθε πέρασμα που έχουν

επιλέξει να αρπάξουν, να δηώσουν ό,τι έχουν φέρει ή πρόλαβαν να πάρουν μαζί τους οι

«πρόσφυγες». Έτσι και η τιμωρία τους παραμένει απλή προσδοκία. Τα Μ.Μ.Ε. ασχολούνται

καθημερινώς με την απαρίθμηση των θυμάτων των προσφύγων λόγω των «λαθών» των διακινητών

τους, πλοιάρχων των πλοιαρίων που τους μεταφέρουν από την αντίπερα όχθη και παραλία μέχρι τα

κοντινότερα νησιά της χώρας μας ή της επικινδυνότητος των μέσων κ.λπ. Συζητήσεις και άλλες

συναθροίσεις με θέμα «το προσφυγικό πρόβλημα» ή την «προσφυγική κρίση» όπως συνηθίζεται να

αποκαλείται με το επίθεμα «στην Ευρώπη». Αναλύσεις και άλλες επιστημονικές θέσεις και αντιθέσεις,

κομματικές κορώνες, συζητήσεις στα Βουλευτήρια των χωρών που, εκούσες –άκουσες υπο-δέχονται

πρόσφυγες, στρογγυλά τραπέζια με το «καυτό» αυτό θέμα και με παρωνυχίδα, τα ανθρώπινα

δικαιώματα. Όλα αυτά απασχολούν και υποτίθεται ότι προβληματίζουν τις Κυβερνήσεις και τους

πολιτικούς αλλά και τους άλλους φορείς, όμως τα αποτελέσματα φαίνεται ότι είναι πενιχρά, αν

μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι η μια χώρα διώκει τους πρόσφυγες κτίζοντας μάλιστα «τείχη προστασίας»

η άλλη τους προωθεί διότι δεν αντέχει άλλους κ.ο.κ., και βεβαίως το πρόβλημα, άλλως η

Politico 2015

37

TEYΧΟΣ 5ο

προσφυγική κρίση, μετατρέπεται σε «συστημικό», χωρίς να διαφαίνεται καμία εφικτή και διαρκής

λύση.

Το ερώτημα ή μάλλον τα ερωτήματα εξακολουθούν να πλανώνται σε κάθε άνθρωπο που είτε

από το σπίτι του είτε από τα μέσα ενημέρωσης «μαθαίνει» το τι έγινε στα παράλια της Λέσβου ή της

Σάμου ή της Λήμνου ή ανοικτά της Κω ή στην Λαμπεντούζα κ.α. Μπορεί άραγε μια μόνη χώρα

συγκεκριμένα η σημερινή Ελλάδα που έχει βιώσει την προσφυγιά στο πετσί της, κατά την κοινή

έκφραση να γυρίσει την πλάτη της σε τέτοια εξαθλίωση οποθενδήποτε προερχόμενη: η απάντηση

προφανής. Θέλει όμως βοήθεια και αυτή, δυστυχώς, υπό τις παρούσες κρίσιμες οικονομικές και

λοιπές δυσμενείς συνθήκες που δεν μπορεί ασφαλώς να την παράσχει αν δεν της παρασχεθεί κάποια

εξωτερική βοήθεια. ΄Ετσι χωρούν και άλλες πολλές συζητήσεις και απόψεις πάνω σ΄αυτό, και

πάλιν με τα ανθρώπινα δικαιώματα προμετωπίδα της συζήτησης, χωρίς όμως να υπάρχει συνέχεια

και συνέπεια για την αποτελεσματική τους προστασία. Απαράβατος κανόνας, όμως με ισχύ δικαίου

και ηθικής εξακολουθεί να είναι η βοήθεια και συνδρομή στον έχοντα «πραγματική ανάγκη», αυτό

άλλωστε δεν διδάσκουν τόσον η Χριστιανική θρησκεία όσο και άλλες θρησκείες, για να

αναφερθούμε και στο θρησκευτικό στοιχείο; Οι Κυβερνήσεις όμως φαίνεται ότι «περί άλλα

τυρβάζουν» . Η έννοια και η προστασία εν γένει κάθε ανθρώπινου δικαιώματος αντί να διήκει σε

κάθε αναζήτηση λύσης σε ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα εξακολουθεί και παραμένει «σκιώδης».

Δεν θα πρέπει βεβαίως να παρορώνται οι κίνδυνοι της ανάμειξης και «προσφύγων» που

απολαύουν ή τουλάχιστον πρέπει να είναι οι φορείς εφαρμογής των αρχών του Ανθρωπισμού, αυτήν

την ώρα, με τους οικονομικούς και άλλους μετανάστες οι οποίοι όπως προαναφέραμε

«εγκαταλείπουν» τα σπίτια τους , το νοικοκυριό και τις χώρες τους για άλλους λόγους, όπως η

ανεύρεση εργασίας και νέας επίσης πατρίδας εργασίας. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνεται

σύγχυση καθόσον άλλα είναι τα ατομικά δικαιώματα των μεταναστών που υπό συνθήκες

προστατεύονται και άλλα και σπουδαιότερα αυτά των «προσφύγων» που επιβάλλεται να τυγχάνουν

ανάλογης και αποτελεσματικής προστασίας. Οι κίνδυνοι τέτοιων συγχύσεων είναι παρόντες και

άμεσοι. Δεν εξουδετερώνεται ο κάθε κίνδυνος με την αναφορά του μόνον, θέλει αντιμετώπιση

μεθοδευμένη και μεθοδική που, όμως δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Οι Κυβερνήσεις πάλιν αλλά και

όλοι οι εκείνοι οι Οργανισμοί που προναφέραμε και οι λοιποί φορείς οι οποίοι έχουν αυτήν την

αρμοδιότητα και συνάμα τα μέσα φαίνεται να διακατέχονται από κάποιου είδους δισταγμούς, οι

οποίοι μεταφράζονται ακόμα και σε άρνησή τους να λάβουν κάποια αποφασιστικά και

αποτελεσματικά μέτρα για τους πρόσφυγες και την προστασία αυτών που καταφεύγουν ιδίως στις

χώρες της Ευρώπης, γεγονός το οποίο πρέπει να απασχολεί και να ενδιαφέρει την Ευρωπαϊκή

Politico 2015

38

TEYΧΟΣ 5ο

Ένωση στο σύνολό της και όχι μεμονωμένα, προβάλλοντας μάλιστα ως αιτιολογία- πρόσχημα το

«πολιτικό κόστος» ή το «κομματικό» ίδιο, όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν, και η επίκλησή του

να αποτελεί και ως «άλλοθι» ιδίως στις μέρες μας. Αποτέλεσμα: Δημιουργία ενός φαύλου και

επικίνδυνου κύκλου που σχετίζεται άμεσα με τους τρόπους αντιμετώπισης του «συστημικού» αυτού

πλέον προβλήματος ή κρίσης, όπως αρέσκονται να το αποκαλούν ορισμένοι αναλυτές και άλλοι

αρμόδιοι. Όπως φαίνεται, δε, όσο διαρκούν οι συρράξεις, οι εμφύλιοι πόλεμοι, οι διαμάχες

γειτονικών αλλά και απομακρυσμένων κρατών για τον πλούτο της γης (επίγειο και υπόγειο,

θαλάσσιο και υποθαλάσσιο), οι θρησκευτικές έριδες και φανατισμοί, η διατήρηση στην εξουσία

σκληρών και αιμοσταγών δικτατόρων αλλά και άλλων εν γένει ανελεύθερων και καταπιεστικών

καθεστώτων, σε συνδυασμό με την αδράνεια ή ακόμα την ανικανότητα κρατών και των κυβερνητών

αυτών να θελήσουν να δράσουν, χωρίς κανένα υπολογισμό πολιτικού, κομματικού ή άλλου κόστους

γι’ αυτούς, τόσο στην Οικουμένη θα εξακολουθεί και θα υπάρχει προσφυγιά και άνθρωποι

«πρόσφυγες» κατατρεγμένοι, διωγμένοι, εξαθλιωμένοι, στερούμενοι ακόμα και των απαραιτήτων για

τη ζωή τους (στέγη τροφή, ένδυση, κ.λπ.), θα φεύγουν κατά χιλιάδες εγκαταλείποντας ανθρώπους,

παιδιά, υπάρχοντα και ότι είχαν, για μια νέα γη μια νέα χώρα, προσδοκώντες πλέον ως τελευταίο,

την «φιλανθρωπία» των απλών ανθρώπων των χωρών υποδοχής των - αλήθεια η λέξη «υποδοχή

προσφύγων» πόσο τραγική ακούγεται σήμερα- για να μην αναφερθούμε στους θανάτους, κυρίως

ανυπεράσπιστων παιδιών, που επισυμβαίνουν κάθε μέρα εξαιτίας πολλών και διαφόρων γεγονότων

που είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας ! Απλή και μόνη αναφορά στις συνέπειες όλων όσων

προαναφέραμε δεν αρκεί χωρίς, έστω κάποια στοιχειώδη αντιμετώπιση εκ μέρους όλων των

αρμοδίων που προαναφέρθηκαν. Ο απλός λαός δεν επαρκεί. Ο παράνομος πλουτισμός όλων αυτών

των «ανθρωπάριων» που προαναφέραμε προερχόμενος από τη δυστυχία και την εξαθλίωση των

προσφύγων, η ευζωϊα τους αλλά κυρίως η παντελής ατιμωρησία τους για τις βδελυρές πράξεις τους

οι οποίες συνιστούν εγκλήματα καταπάτησης κάθε έννοιας ανθρωπίνου δικαιώματος, υπό

προϋποθέσεις δε, και εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας, θα συνεχίζονται, εφόσον συνεχίζεται η

σημερινή μη αποδεκτή κατάσταση της μη αποτελεσματικής αντιμετώπισή τους και μάλιστα

αυξανόμενα. Συμπέρασμα: Η καταπάτηση, εξακολουθητικώς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των

«πραγματικών», το τονίζουμε, προσφύγων. P

Politico 2015

39

TEYΧΟΣ 5ο

Politico 2015

40

TEYΧΟΣ 5ο

ΑΚΡΟΒΑΤΩΝΤΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΘΕΣ,

ΤΟ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Προβληματισμοί σχετικά με τη διαδικασία πραγμάτωσης του

«ονείρου» των μεταναστών και προσφύγων για ένα καλύτερο μέλλον

Της Χριστιάννας Νικολάου

chrnik1989@gmail.com

Politico 2015

41

TEYΧΟΣ 5ο

Η ρευστή ιδιότητα της μετανάστευσης ως ανθρώπινη μετακίνηση και ο πολυδιάστατος χαρακτήρας της

άθε είδους ανθρώπινη μετατόπιση αποτελεί μια διακριτή κοινωνική διαδικασία

τόσο εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο αποκτά σάρκα και οστά, όσο και των

συνθηκών μέσα στις οποίες η εκάστοτε λαμβάνει χώρα. Μιλάμε επομένως για μία

διαδικασία πολυδιάστατη και κυρίως ρευστή. Ρευστή γιατί αφενός σηματοδοτείται

από μία συνεχή ροή ανθρώπινου στοιχείου και αφετέρου, διότι οποιαδήποτε

διαδικασία τοπικής μετακίνησης δε μπορεί παρά να καταστήσει σαφές πόσο

εύθραυστα είναι τα σύνορα των χωρών και η προσπέλασή τους, ειδικά όταν εστιάζουμε σε

φαινόμενα όπως η μετανάστευση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μίας τέτοιας απεικόνισης

είναι οι όλο και αυξανόμενες διαστάσεις του προσφυγικού και μεταναστευτικού ρεύματος

που λαμβάνει χώρα στη νοτιοανατολική Ευρώπη, καθιστώντας πιο ανησυχητική από ποτέ

την ανεξέλεγκτη αύτη μαζική μετατόπιση και τις επιπτώσεις της.

Μιλώντας επομένως για τις διαστάσεις του ρεύματος αυτού στον ελληνικό χώρο, κάνουμε

λόγο για ένα πολιτικο-κοινωνικό φαινόμενο και αυτό διότι ξεδιπλώνεται ένα δίκτυο

ανθρώπινων μετακινήσεων, επαφών, θεσμών, πολιτικών και κοινωνικών δεσμών που

καλούνται να αλλάξουν σε βάθος δομές της κοινωνικής, πολιτικής και θεσμικής ζωής του

χώρου αυτού. Οι διαστάσεις του, με τον μαζικό τρόπο και τις ακραίες μορφές που

εκδηλώνονται, καθιστούν σαφές ότι όχι μόνο δεν μπορεί να γίνει λόγος για μονόπλευρη

αιτία πρόκλησης, δημιουργίας και μετακίνησης, αλλά πολύ περισσότερο δεν μπορεί να

ερμηνεύεται και να εξετάζεται μονοδιάστατα ως γεγονός. Μιλώντας λοιπόν για διαστάσεις

του φαινομένου αυτού στην ελληνική κοινωνία, εγείρεται ένας προβληματισμός ως προς τον

τρόπο που αξιολογείται και λαμβάνεται υπόψη η αξία της ζωής των ατόμων που παλεύουν

μέρα νύχτα να διασχίσουν τα σύνορα - χωρικά και χρονικά- , διακινδυνεύοντας την ίδια τους

τη

ζωή με στόχο την αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο στη μακρινή για αυτούς «Δύση».

Η επαναδιαπραγμάτευση της θέσης του παρατηρητή

Ζώντας σαν έλληνες πολίτες σε μία Ελλάδα των κρίσεων, -κρίση σε πληθυντικό

βαθμό καθώς μπορούμε να αντιληφθούμε ότι δεν εντοπίζεται μόνο η έννοια της οικονομικής

μεταβατικής διαδικασίας αλλά πολύ περισσότερο υποβόσκει η κρίση αξιών που κινητοποιεί

το σκέπτεσθαι, φέρεσθαι και πράττειν- καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και να συμβάλουμε με

Κ

Politico 2015

42

TEYΧΟΣ 5ο

πενιχρά μέσα είτε οικονομικά, κοινωνικά, θεσμικά είτε αξιών, την αναζήτηση του καλύτερου

«αύριο» των ατόμων αυτών. Και αυτό σε μία Ελλάδα όπου ανθίζει όλο και περισσότερο το

αντι-πολυπολιτισμικό στοιχείο και η τάση ακραίας ταύτισης με κινήματα αντίθετα στα

ανθρωπιστικά ιδεώδη της αρμονικής συνύπαρξης και αποδοχής του διαφορετικού «Άλλου».

Ταυτόχρονα, τα γεγονότα τα ίδια εμποδίζουν την απάρνηση της σαθρότητας των συνόρων

αλλά και την εμπορευματοποιημένη μετακίνηση των προσφύγων και των μεταναστών. Είτε

κάνουμε λόγο για άτομα τα οποία εκούσια εγκαταλείπουν τη χώρα τους επιλέγοντας τη

μετανάστευση, είτε για πρόσφυγες πολέμου ή και οικονομικούς, η εκρίζωσή τους αποτελεί

την ουσία της μετάβασής τους τόσο γεωγραφικά όσο και κοινωνικά και αυτό όχι μόνο

επηρεάζει τις υπάρχουσες δομές και σχέσεις μεταξύ των κρατών αλλά μας καλεί να

επαναπροσδιορίσουμε το ίδιο μας το σκέπτεσθαι καθώς αποτελούμε μέλη μίας παγκόσμιας

«ανοιχτής» κοινότητας.

Ανθρώπινη μετακίνηση: ποια διάσταση ανοίγει ως προς τη διαμόρφωση της ταυτότητας των

μετακινούμενων πληθυσμών;

Έχοντας αδιάλειπτα στο νου μας την παγκόσμια κοινότητα μέσα στην οποία ζούμε,

μαθαίνουμε, επηρεαζόμαστε, ενημερωνόμαστε και διαντιδρούμε στο ευρύτατο αυτό δίκτυο

σχέσεων, η έννοια της ταυτότητας αναδιαμορφώνεται. Η μετάβαση των ατόμων αυτών από

μία εμπόλεμη κατάσταση στα βράχια ενός άγνωστου νησιού, θα μπορούσε να οριστεί ως μία

διαδικασία και όχι κατάσταση καθώς αποτελεί για τους ίδιους κυρίως, μία τελετή μύησης σε

ένα καινό γίγνεσθαι, νοηματοδωτώντας εκ νέου τον κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και

συλλογικό τους εαυτό. Όπως κάθε τελετή διακρίνεται σε φάσεις και στάδια επιτρέποντας την

ανάπτυξη μίας εσωτερικής δυναμικής επαναπροσδιορισμού, θα μπορούσαμε σύμφωνα με τη

σκοπιά του V.W.Turner8, να μιλήσουμε για μία διάσταση του φαινομένου αυτού από τη

σκοπιά της οριακής θέσης στην οποία βρίσκονται τα άτομα που καταφθάνουν είτε ως

πρόσφυγες είτε ως μετανάστες στον ελληνικό χώρο.

Υπό το πρίσμα της εγκατάλειψης του χώρου στον οποίο ζούσαν και ταυτόχρονα της

άφιξης τους σε νέο περιβάλλον κ δεδομένα, η μετάβαση αυτή κάθε άλλο παρά συμβαίνει εν

8 Στο έργο του The Rites of Passage-Διαβατήριες Τελετές (1959), χαρακτήρισε μία τάξη τριών σημαντικών στιγμών στην τελετουργική ζωή όπου συμπεριλαμβάνονται πρώτον ο αποχωρισμός, στη συνέχεια το περιθώριο (οριακότητα, ανάμεσα στο πρίν κ το μετά) και τέλος η ομαδοποίηση. Πρόκειται για τις τελετουργίες που ορίζουν τα μεγάλα "περάσματα" και που σημαδεύουν τα κρίσιμα γεγονότα της ζωής: τη γέννηση, την μύηση, το γάμο και το θάνατο.

Politico 2015

43

TEYΧΟΣ 5ο

παύση χρόνου. Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που αναδιαμορφώνεται η ταυτότητα είτε

κοινωνική είτε πολιτική είτε όπως και οποιουδήποτε άλλου χαρακτήρα, καθώς βαλλόμαστε

από συνεχείς αλλαγές οι οποίες αναπλάθουν την αντίληψη μας και τον τρόπο που

ερμηνεύουμε τα γεγονότα και τη ρευστότητα των αλλαγών αυτών. Αναρωτώμενοι τι είδους

εσωτερικές αλλαγές θα μπορούσαν να επέλθουν στη δική μας προσωπικότητα και ταυτότητα

αν βρισκόμασταν στη θέση σου «Άλλου», αποτελεί ένα πρώτο στάδιο αντίληψης της

μεταβατικής τους διαδικασίας. Τόσο το περιβάλλον όσο κι ο τρόπος με τον οποίο

εισερχόμαστε σε αυτό, ειδικά αν πρόκειται για ένα άγνωστο μέρος στο οποίο καταφθάνουμε

χωρίς καν να γνωρίζουμε τη γλώσσα του, μας επιβάλει την ανάπτυξη καινούριων μορφών,

κωδικών επικοινωνίας και δεσμών, αφενός αυτών που απορρέουν από εμάς τους ίδιους ως

στρατηγική εναρμόνισης με το νέο αυτό περιβάλλον και αφετέρου αυτών των οποίων

γινόμαστε αποδέκτες. Σε μία τέτοια διαδικασία «μύησης» εισέρχεται κάθε άτομο που δε

γνωρίζει ούτε τη γλώσσα ούτε τους πολιτισμικούς κώδικες επικοινωνίας της χώρας στην

οποία εισέρχεται, είτε ως μετανάστης είτε με την ιδιότητα του πρόσφυγα. Αρκεί να

αναρωτηθεί κανείς το εξής: πόσοι από εμάς έχουν αναρωτηθεί τι είδους διαδικασία

εσωτερικής αναδιαμόρφωσης επέρχεται στο ατομικό επίπεδο του καθενός από αυτά τα

άτομα, αλλά και συλλογικό ως προς την εθνική τους ταυτότητα, όταν προωθούνται μαζικά

και αποτρόπαια διακινδυνεύοντας χωρίς τη δυνατότητα διαπραγμάτευσης, το ταξίδι από το

πρόσφατα εγκαταλειμμένο παρελθόν, σε ένα άγνωστο παρόν έχοντας ως μελλοντικό στόχο

να φτάσουν στη Δύση, τη δική τους γη της επαγγελίας;

Αξίες και ιδεώδη προς επιστράτευση

Σαν λαός τιμούμε την «ιδέα» της φιλοξενίας, της αλληλεγγύης και της βοηθείας προς

τον πληγέντα, έχοντας ταυτόχρονα πολλάκις βρεθεί σε θέση μεταβατική με την ιδιότητα των

μεταναστών, των εκδιωχθέντων ή ακόμα και των προσφύγων. Η αξία της αλληλεγγύης

βρίσκεται σε πρωτεύουσα θέση ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα όφειλε ένα κράτος και οι

πολίτες τους να υποδεχτούν οποιοδήποτε ξένο καταφτάνει σε μία χώρα. Αυτές οι ιδιότητες

αποτελούν βασικό άξονα όχι μόνο των ατόμων που υποδέχονται καθημερινά τους

αφιχθέντες στα νησιά αλλά και όλων των πολιτών μίας χώρας καθώς και των ατόμων που

έχουν εκλεγεί από το λαό έτσι ώστε να επιτευχθεί η εναρμόνιση όλων των διαφορετικών

πρισμάτων πολιτισμού που μπορούν να συναρπάξουν σε ένα καθορισμένο γεωγραφικό

χώρο.

Αδιαμφισβήτητα, γεγονότα όπως ο θάνατος, το ταξίδι της μετανάστευσης, η

εγκατάλειψη της χώρας στην οποία γεννιέται κάποιος, η διαδικασία μετάβασης, τα

Politico 2015

44

TEYΧΟΣ 5ο

συναισθήματα που βομβαρδίζουν τη ψυχή και το μυαλό, αποτελούν όλα μαζί ένα κράμα της

καινούριας ταυτότητας των ατόμων που αναπλάθεται σε μία τέτοια διαδικασία.

Μία διαφορετική διάσταση πρόσληψης της ιδιότητας των προσφύγων – μεταναστών και της ορατότητας

τους

Επομένως εκτός από τις διαστάσεις της πολιτικής και των πολιτικών ως προς τη

μετανάστευση και το προσφυγικό, τις θεσμικές και τις κοινωνικές, άλλη μία εξίσου

σημαντική διάσταση είναι αυτή που δίνουν τα ίδια τα άτομα στην εμπειρία τους.

Προσπαθώντας να αποκρυπτογραφηθεί η συνολική διαδικασία μετάβασής τους από ένα

καθεστώς διαβίωσης σε ένα άλλο, εγκαταλείποντας στεγανά και σύνορα στη σκέψη του,

μπορεί κάποιος να αντιληφθεί πως με τη δράση τους τα άτομα που μετακινούνται,

επιθυμούν να εκπέμψουν κάποιο μήνυμα, ειδικά όταν επιτραπεί να διηγηθούν την ιστορία

τους ακούγοντας την ίδια τη φωνή των πρωταγωνιστών. Το ταξίδι τους δεν είναι μόνο μία

εμπειρία. Έγκειται σε μία ανεξέλεγκτη και συνεχώς μεταβαλλόμενη κατάσταση που

ακροβατεί ανάμεσα στο εκεί και στο εδώ, το πριν και το μετά, το τότε και το τώρα. Η

σωστή ερώτηση δεν είναι κάτω από ποιο πρίσμα θα μπορέσουμε να διατυπώσουμε είτε μία

νέα μεταναστευτική πολιτική είτε μία λύση που να βοηθήσει τους πληγέντες να μην

πληγώνονται άλλο αλλά και την κοινωνίας μας να μη φτάσει τα όρια της αντοχής και της

ανοχής. Η ερώτηση που πρέπει να ακούσουμε προσεχτικά προτού σκεφτούμε πως θα

απαντήσουμε είναι το αν ακούμε πραγματικά τον «Άλλον», το μήνυμά του είτε αυτό έγκειται

στο ίδιο το ταξίδι είτε αυτό έγκειται σε μία λέξη που θα πει στη νέα γλώσσα που θα ακούσει

κατά την υποδοχή του. Πρόκειται για ένα μήνυμα που εκπέμπεται αλλά είτε πολλές φορές

δεν ακούγεται γιατί μπορεί να μην αποτελεί είδηση, είτε δε το βλέπουμε γιατί δεν είναι

εύκολα ορατό. Πόσοι όμως εν τέλει βλέπουν πραγματικά το διαφορετικό με τα μάτια του

«Άλλου»; P

Politico 2015

45

TEYΧΟΣ 5ο

Politico 2015

46

TEYΧΟΣ 5ο

ΕΝΑΣ ΦΟΒΟΣ, ΜΙΑ ΕΛΠΙΔΑ, ΜΙΑ

ΑΝΑΜΝΗΣΗ

Του Ηλία Ζαχαριουδάκη

iliaszacharioudakis@gmail.com

Politico 2015

47

TEYΧΟΣ 5ο

ετανάστες και πρόσφυγες: άνθρωποι που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το

σπίτι τους για την ανεύρεση ενός καλύτερου αύριο. Η μοίρα του ανθρώπου

που εγκαταλείπει το σπίτι του για το άγνωστο είναι συνυφασμένη με

κακοτοπιές, δυσκολίες, μία ελπίδα και μία ανάμνηση. Αυτός ο άνθρωπος,

για να μπορέσει να ζήσει στο μέλλον με αξιοπρέπεια, αναγκάζεται και απαρνείται την (ζεστή

και) οικία ομήγυρη, για να προσεγγίσει ίσως μία μεγαλύτερη πρόσκληση, ή για να

αντιμετώπιση την πιο οδυνηρή πρόκληση.

Η μοίρα των ανθρώπων αυτών; Άγνωστη και γνωστή. Μπορεί να τους ξεβράσει το

κύμα στις ακτές ενός ελληνικού νησιού ή να βρίσκονται απομονωμένοι στους κόλπους μίας

νέας κοινωνίας, που για να τους αποδεχτεί πρέπει να περάσουν ένα καινούργιο ταξίδι, μία

καινούργια Οδύσσεια. Μην πιστεύει κανείς άλλωστε ότι ο φοιτητής που εγκαταλείπει την

Ελλάδα για σπουδές στο εξωτερικό, θα βρει ιδανικότερες συνθήκες από αυτές που καλείται

να αντιμετωπίσει ένας κατατρεγμένος από πόλεμο αλλοδαπός στην Ελλάδα. Αναμφίβολα

στο εν λόγω παράδειγμα υπάρχουν και θα υπάρχουν ισχυρές ενστάσεις, ωστόσο το

συμπέρασμα που προκύπτει είναι ένα και μοναδικό: ο κάθε άνθρωπος που εγκαταλείπει το

σπίτι του, έχει να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο σύμπλεγμα ατελείωτων

εμποδίων.

Ωστόσο το παραπάνω δεν υπολογίζεται όταν τελικά, η επιλογή της φυγής για το

εξωτερικό, φέρνει αντιμέτωπο τον άνθρωπο με ένα θεσμικό σύστημα αντίπαλο προς την ίδια

την ανθρώπινη φύση.

Η διεθνής νομοθεσία προβλέπει διάκριση στους εγκαταλείψαντες την πατρίδα τους,

διαχωρίζοντάς τους σε πρόσφυγες και μετανάστες. Διαχωρισμός που γεννά διάκριση καθώς

βασίζεται στο ζήτημα της οικειοθελούς ή αναγκαστικής αποχώρησης από την εκάστοτε

χώρα. Η διάκριση μεταξύ πρόσφυγα και μετανάστη, αποτελεί ίσως μία από τις

μεγαλύτερες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Γιατί να υφίσταται διαφορετικό νομικό καθεστώς-διαφορετική αντιμετώπιση σε έναν άνθρωπο

που εγκαταλείπει την πατρίδα του, για πάσης φύσεως αίτιο; Είναι όλοι άνθρωποι και είναι όλοι

αναγκαίοι και χρήσιμοι από τη στιγμή που θα τους δοθούν οι συνθήκες δημιουργίας.

Ωστόσο πρόσφυγας και μετανάστης, δύο ιδιότητες που φωτογραφίζουν την ίδια (κοινωνική)

απόφαση, συνεχίζουν να ενισχύονται καθημερινώς από τους εθνικούς και υπερεθνικούς

Μ

Politico 2015

48

TEYΧΟΣ 5ο

θεσμούς και να καθορίζουν κοινωνικά, τη ζωή του ανθρώπου που εγκαταλείπει την

πατρίδα του.

Η λογική της διάκρισης οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια. Οδηγεί σε εθνικιστικές

τάσεις και σε ξεπερασμένες κοινωνικά και επιστημονικά μελέτες για την μοναδικότητα της

φυλής. Με τη διάκριση-εστίαση στον κατατρεγμένο πολίτη ή επίδοξο επιστήμονα, γεννώνται

συζητήσεις για τον άγνωστο άλλον, τον άνθρωπο που δεν γνωρίζει κανείς άρα φοβάται. Τον

άνθρωπο που επειδή δεν τον γνωρίζει και τον φοβάται, αποφασίζει να τον πολεμήσει για να

περιθάλψει την χαμένη του κοινωνική ταυτότητα και ανύπαρκτη προσωπικότητα.

Σε αυτό το πολεμικό παιχνίδι ωστόσο, καθοριστικός παράγοντας δεν είναι μόνο η

λιγοστή ανθρωπιά του ανθρώπου. Σε αυτό εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες, οικονομικοί

και πολιτικοί που καπηλεύονται την τύχη του κάθε ξενιτεμένου. Οι βασικοί πρωταγωνιστές,

είναι οι ίδιοι που λένε παιδιά τους, τα παιδιά κάθε οικογένειας, όμως κάνουν τα πάντα για να μην

υπάρξουν οι συνθήκες εδώ για να αναπτύξουν το είναι τους, ενώ την ίδια στιγμή θρηνούν για

την μοίρα των αδικοχαμένων ψυχών μιας εμπόλεμης κατάστασης, όταν εμπράκτως συμφωνούν

ώστε να μην σταματήσει.

Υποκρισία λοιπόν. Υποκρισία πίσω από βαρύγδουπες πολιτικές δηλώσεις τόσο εντός

όσο και εκτός (ελληνικών) συνόρων. Υποκρισία πίσω από αναποτελεσματικούς θεσμούς

αποκατάστασης των ξενιτεμένων (Δουβλίνο ΙΙ). Υποκρισία πίσω από ένα ανίκανο δίκαιο,

διαμορφωμένο αποκλειστικά ώστε να εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα και πρόσωπα,

αδιαφορώντας για τους πραγματικούς πληγέντες.

Η απάντηση σε αυτή την συστηματική υποκρισία είναι μία και λέγεται ανθρωπιά.

Με μία αγκαλιά, ένα χαμόγελο, μία προσφορά ευκαιρίας. Και με συζητήσεις και με πράξεις.

Με ότι έχει ο καθένας διαθέσιμο και πρόσφορο. Έτσι θα δημιουργηθεί ένα υγιές περιβάλλον

ανάπτυξης τόσο για αυτόν που θα αναγκαστεί να φύγει, όσο και σε αυτόν που θα αναγκαστεί

να έρθει. Τότε αυτή η κοινωνική δυναμική θα αναδημιουργήσει και θα ανακατασκευάσει

όλους αυτούς τους αποτυχημένους, εκ των πραγμάτων, θεσμούς.

Η Ελλάδα δεν αποτελεί αποκλειστικά χώρα εισροής ανθρώπων που εγκατέλειψαν τα

σπίτια τους, αποτελεί την ίδια στιγμή, ιστορικά και (πλέον) παραδοσιακά, χώρα εκροής

ανθρώπων που αναζητούν κάτι το αξιοπρεπές. Στις περισσότερες οικογένειες πάντα υπάρχει

Politico 2015

49

TEYΧΟΣ 5ο

ένας προπάππους, ο οποίος είχε φύγει για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, την

Αυστραλία ή και την κεντρική Ευρώπη. Η ιστορία συνεπώς είναι πάλι εδώ:

Σήμερα η ελληνική κοινωνία, πιο έντονα από ποτέ, έχει να διαχειριστεί ένα νόμισμα

που υπερισχύουν και οι δύο πλευρές. Έχει να διαχειριστεί τόσο την είσοδο κατατρεγμένων ή

και φιλόδοξων ανθρώπων, όσο και την φυγή ανθρώπων που δεν βρήκαν εδώ, σε αυτό το

τόπο, τις ευκαιρίες που ζητούσαν ή τους αρκούσαν. Σε συνδυασμό με ένα καθεστώς από

θεσμούς που περισσότερο δεν βοηθούν. Ποια είναι η λύση; Αυτό που προαναφέρθηκε:

Ανθρωπιά.

Καθώς γράφονται αυτές τις γραμμές ο πόλεμος στη Συρία συνεχίζεται, οι

τρομοκρατικές ενέργειες πολλαπλασιάζονται και ο φόβος κυριαρχεί. Παράλληλα, οι

δαπάνες για πολεμικούς εξοπλισμούς υπεραυξάνονται, οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες

πλουτίζουν, τα κρατικά κονδύλια βρίσκουν ως διαχειριστές τους ίδιους σωτήρες με χθες και ο

εκάστοτε πολίτης, φοβούμενος μήπως είναι το επόμενο θύμα (οικονομικού ή

τρομοκρατικού) πολέμου, κλείνεται στον εαυτό του, αδρανοποιείται, προσεύχεται

(#pray_for_me), καταστρώνει από μόνος του τον φόβο που τον κυριεύει και δεν πολεμά.

Ανθρωπιά: Η ανθρωπιά είναι η άμυνα και η επίθεση της κοινωνίας απέναντι στους

θεσμούς που παράγουν διακρίσεις και ανισότητες, απέναντι στους σωτήρες που λυπούνται

και υποκρίνονται, απέναντι στους αθώους που σκοτώθηκαν για το καπρίτσιο μιας

οικονομικής πραγματικότητας που ψάχνει το κέρδος στο αίμα και το μίσος του διπλανού

μας. Μην ξεχνάμε ότι σήμερα είναι η Συρία, χθες το Ιράν, αύριο;;

Καμία διάκριση για κανέναν. Όχι φόβος για τον άγνωστο δίπλα μας. Σεβασμός και

όλοι μαζί-μία γροθιά για την ανατροπή του παιχνιδιού των Μεγάλων. P

Politico 2015

50

TEYΧΟΣ 5ο

Την Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015 στο «Hipster Bar» στο Γκάζι, ο

Σ.Α.Π.Ε.Δ.Δ. πραγματοποίησε «GRAND REUNION PARTY»,

γιορτάζοντας τοn ΔΕΥΤΕΡΟ ΧΡΟΝΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ του.

Politico 2015

51

TEYΧΟΣ 5ο

Από κοινού σβήσαμε μαζί το Δεύτερο Κεράκι

του Συλλόγου και ευχηθήκαμε σε μια νέα συνάντηση

σύντομα με πολλούς ακόμα συναποφοίτους μας!

Politico 2015

52

TEYΧΟΣ 5ο

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΟΜΑΔΑ

Ζαχαριουδάκης Ηλίας

Ο Ζαχαριουδάκης Ηλίας γεννήθηκε το 1989 στην

Αθήνα. Είναι πτυχιούχος (2012) του Τμήματος

Πολιτικών Επιστημών και Δημοσίας Διοίκησης του

Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με κατεύθυνση

τη Διοικητική Επιστήμη.

Έχει συμμετάσχει σε πλήθος σεμιναρίων με

επίκεντρο τις πολιτικές και οικονομικές επιστήμες.

Διατηρεί προσωπικό ιστολόγιο όπου και παρουσιάζονται

τόσο τις σκέψεις του, όσο και των συνεργατών του, για ζητήματα μικροπολιτικής με

μακροπολιτική σκοπιά.

Στο Σύλλογο ΣΑΠΕΔΔ εκτελεί χρέη ως Γενικός Γραμματέας της Επιτροπής

Ερευνών και Νομικών Υποθέσεων. Σήμερα είναι φοιτητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και

Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Καμινιάρης Όθων

Ο Όθων Καμινιάρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1992

και είναι απόφοιτος του Μαρασλείου. Από το 2015 είναι

πτυχιούχος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας

Διοίκησης, με κατεύθυνση τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές

Σπουδές. Έχει παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων και

συνεδρίων, σχετικών με το αντικείμενο σπουδών του, ενώ μιλά

Αγγλικά, Γαλλικά και Ισπανικά. Σήμερα, συνεχίζει τις σπουδές

του με το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές» του

Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα, εργάζεται στο

Εργαστήριο Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και Πολιτικής του Πανεπιστημίου.

Politico 2015

53

TEYΧΟΣ 5ο

Μήτση Θεοδώρα

Η Θεοδώρα Μήτση αποφοίτησε το 2012 από το

Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης με

κύκλο σπουδών ″Διοικητικής Επιστήμης″ της Σχολής

Ν.Ο.Π.Ε. του Εθνικού και Καποδιστριακού

Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει λάβει, εν συνεχεία,

εξειδίκευση μέσω του Ε.Κ.Π.Α. στο εκπαιδευτικό

αντικείμενο με τίτλο «Human Resources Management and

Organizational Analysis». Είναι ιδρυτικό μέλος και Ειδική

Γραμματέας του Συλλόγου Αποφοίτων Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας

Διοίκησης. Σήμερα, φοιτά στο τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.

Νιάρχος Φιλώτας

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1990. Τελείωσε το Κολλέγιο Αθηνών και είναι απόφοιτος

του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημοσίας Διοικήσεως του Εθνικού και

Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Είναι μεταπτυχιακός φοιτητής

του Queen Mary University of London με ειδίκευση

στο τομέα των Διεθνών Σχέσεων. Διατηρεί το

προσωπικό του διαδικτυακό blog. Από το 2012 είναι

Πρόεδρος στην Επιτροπή Νέων της Διεθνούς

Εταιρείας Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας. Ανάμεσα

στα επιστημονικά του ενδιαφέροντά του

συγκαταλέγεται η Διεθνής και Ελληνική εξωτερική

πολιτική, η Ελληνική και Παγκόσμια Ιστορία και

Φιλοσοφία, το Διεθνές και Εργατικό Δίκαιο όπως και

η Κοινωνική Πολιτική. Έχει συμμετάσχει σε

επιστημονικά και φοιτητικά συνέδρια με σημαντικότερη διάκριση το 1ο βραβείο στο

Συνέδριο της UNICA στο Όσλο το 2012 εκπροσωπώντας, μαζί με άλλους 5 φοιτητές, το

Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Politico 2015

54

TEYΧΟΣ 5ο

Νικολάου Χριστιάννα

Η Χριστιάννα Νικολάου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1989.

Σπούδασε Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και

Κοινωνικές Επιστήμες στο Université Paris V de la Sorbonne. Έκανε

μεταπτυχιακές σπουδές στο τμήμα Κοινωνιολογίας του πανεπιστημίου

Université de Nice Sophia Antipolis με αντικείμενο τις μορφές

ανθρώπινης κινητικότητας και μετανάστευσης.

Έχει πραγματοποιήσει έρευνα στο πλαίσιο της διπλωματικής της εργασίας με

αντικείμενο την εκπαίδευση των παιδιών Ρομά στη Νίκαια της Γαλλίας καθώς επίσης

συμμετείχε σε μία μικρής κλίμακα έρευνα κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών της

σπουδών με θέμα «Διάκριση και ρατσισμός: εθνικότητες υπο-Σαχάριας Αφρικής».

Παραμυθιώτη Θηρεσία

Η Θηρεσία Παραμυθιώτη είναι απόφοιτη του

Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας

Διοίκησης του ΕΚΠΑ ενώ το έτος 2015 έλαβε τον

μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών «Κράτος και Δημόσια

Πολιτική» του ιδίου Τμήματος.

Σήμερα, είναι Υποψήφια Διδάκτωρ του

Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας

Διοίκησης, ΕΚΠΑ. Είναι μέλος του συλλόγου ΣΑΠΕΔΔ και Τομεάρχης Ανθρωπίνων

Δικαιωμάτων.

Politico 2015

55

TEYΧΟΣ 5ο

Πουλίδου Κύρα

Η Πουλίδου Κύρα γεννήθηκε το 1995 και κατάγεται από

τις Σέρρες. Βρίσκεται στο τρίτο (3ο)έτος των σπουδών της στο

τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών (Β.Σ.Α.Σ),

του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με κατεύθυνση, Πολιτική &

Διεθνείς Σχέσεις. Έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια και

σεμινάρια με επίκεντρο τις πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες.

Τραμουντάνης Άγγελος

Ο Τραμουντάνης Άγγελος είναι

ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών

Ερευνών, με γνωστικό αντικείμενο “εφαρμοσμένη

ανάλυση μεταναστευτικής πολιτικής”, και

συνεργάτης του Εργαστηρίου Μελέτης της

Μετανάστευσης και Διασποράς (ΕΜΜΕΔΙΑ)

του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Υποψήφιος

Διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με

μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (MA in Migration Studies) από το Πανεπιστήμιο του Σάσσεξ.

Politico 2015

56

TEYΧΟΣ 5ο

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Πρόεδρος

Ιωάννης Κουτρουμπής

Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος Επιτροπής Ερευνών και Νομικών Υποθέσεων

Σοφία Κατσούλα

Γενική Γραμματέας

Άννα Συλίκου

Ειδική Γραμματέας

Θεοδώρα Μήτση

Ταμίας

Νίκος - Αλέξανδρος Συνοδινός

Μέλος

Όμηρος Τσάπαλος

Μέλος και Πρόεδρος Επιτροπής Επικοινωνίας και Εκδηλώσεων

Φανή Παγώνα

Politico 2015

57

TEYΧΟΣ 5ο