ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-PROJECT

2013-2014

EIKONA-MHNYMA 3o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ»

ΤΑΞΗ Α΄

2

3

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Η ομάδα του project ΕΙΚΟΝΑ-ΜΗΝΥΜΑ θα ήθελε να ευχαριστήσει

θερμά τον υπεύθυνο καθηγητή της ερευνητικής εργασίας Λοντόρφο

Γιάννη για την σημαντική βοήθεια του, την υπομονή του και φυσικά

την ανεκτικότητα του. Ακόμη θα θέλαμε να επισημάνουμε πως η

ολοκλήρωση του project μας βασίζεται στις ιδέες και την ατέλειωτη

φαντασία μας .Τέλος θα ήταν μεγάλο μας λάθος να παραλείψουμε

την εξίσου πολύ σημαντική βοήθεια της Κα. Κατερίνας Φυσάκη.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!

4

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2014

ΕΙΚΟΝΑ-ΜΗΝΥΜΑ

ΔΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Εποπτεύων καθηγητής: Λοντόρφος Γιάννης

Μέλος: Φυσάκη Κατερίνα

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΝΤΥΠΟΥ: ΓΑΛΑΤΙΑΝΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ:

ΓΑΛΑΤΙΑΝΟΥ, ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΥ, ΚΟΥΡΑΜΠΑ, ΚΑΙΛΑΣ,

ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥ, ΜΑΣΑΛΗ, ΝΤΑΒΑΡΙΝΟΥ, ΝΤΑΙΦΑΣ,

ΣΤΟΥΡΑΪΤΗ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥ,

ΘΑΝΑΣΟΥΛΑΣ, ΜΠΕΡΙΟΣ, ΜΑΛΑΙΝΟΥ

5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΟΡΙΣΜΟΙ .................................................................................................................................... 6

Εικόνα.................................................................................................................................... 6

Μήνυμα................................................................................................................................. 6

Κατηγορίες Χρωμάτων .............................................................................................................. 7

ΜΗ ΧΡΩΜΑΤΑ ......................................................................................................................... 10

Τέχνη........................................................................................................................................ 10

Τι είναι Τέχνη;...................................................................................................................... 10

Πώς σχετίζεται η Τέχνη με την Εικόνα; ............................................................................... 10

Καλές-Εφαρμοσμένες Τέχνες .................................................................................................. 11

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΕΣ....................................................................................................... 12

Τι είναι;................................................................................................................................ 12

Ποιες είναι;.......................................................................................................................... 12

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ....................................................................................................................... 13

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ................................................................................................. 14

ΣΧΕΔΙΟ ΜΟΔΑΣ........................................................................................................................ 15

Πώς σχετίζονται οι Καλές με τις Εφαρμοσμένες Τέχνες; ........................................................ 16

ΚΥΒΙΣΜΟΣ ................................................................................................................................ 17

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ............................................................................................................... 19

6

ΟΡΙΣΜΟΙ

Εικόνα είναι η αποτύπωση, η απομνημόνευση, της εμφάνισης ενός ή

περισσότερων αντικειμένων. Η αποτύπωση αυτή μπορεί να γίνεται σε μέσο όπως

το χαρτί, στη μνήμη και την οθόνη ενός υπολογιστή ή μιας φωτογραφικής μηχανής,

στο ανθρώπινο μυαλό κλπ. Η εικόνα περιέχει συνήθως πληροφορία δύο ή τριών

διαστάσεων και η «κινούμενη» εικόνα (βίντεο) έχει την έννοια της απεικόνισης με

σειρές εικόνων στον χρόνο του θέματος που αποτυπώνεται.

Μια φευγαλέα εικόνα συγκρατείται για μικρό χρονικό διάστημα. Τέτοια μπορεί να

είναι αντανάκλασή μας που βλέπουμε σε έναν καθρέφτη ή μια σκηνή (καρέ) που

εμφανίζεται σε μια ταινία. Μια σταθερή εικόνα, όπως μια φωτογραφία τυπωμένη

σε χαρτί, έχει απομνημονευθεί για περισσότερο χρόνο.

Μια εικόνα μπορεί να μορφώνεται στο μυαλό κάποιου από τη φαντασία του ή να

ανασύρεται από τη μνήμη του.

Μήνυµα

Α) γραπτό ή προφορικό κείμενο που αφήνει ή στέλνει κάποιος σε άλλον

Β) ιδέα ή νόημα που προσπαθεί κάποιος να επικοινωνήσει, η κεντρική ιδέα μιας

ενέργειας, ενός κειμένου κλπ.

7

Κατηγορίες Χρωµάτων

Απλά χρώματα ονομάζουμε τα χρώματα που παράγονται από αυστηρή

μονοχρωματική ακτινοβολία.

Σύνθετα είναι αυτά που δημιουργούνται από πολλές συχνότητες.

Τα χρώματα χωρίζονται σε κατηγορίες:

1) Βασικά (κόκκινο, κίτρινο, μπλε ) είναι τα χρώματα που δεν μπορούν να

δημιουργηθούν από άλλα χρώματα.

2) Συμπληρωματικά ή δευτερεύοντα είναι αυτά που προκύπτουν από την ανάμιξη

των βασικών χρωμάτων ανά δυο σε ίσες ποσότητες.

α) μωβ που προκύπτει από την ανάμιξη

κόκκινου και μπλε

β) πράσινο που προκύπτει από την ανάμιξη κίτρινου και μπλε γ) πορτοκαλί που

προκύπτει από την ανάμιξη κόκκινου και κίτρινου.

3) Αντίθετα: κάθε συμπληρωματικό χρώμα έχει αντίθετο εκείνο το βασικό που δεν

συμμετέχει στην ανάμιξη του για την δημιουργία του. Έχουμε 3 ζευγάρια αντίθετων

χρωμάτων:

α) μωβ-κίτρινο

β) πράσινο-κόκκινο

γ) πορτοκαλί-μπλε

8

4) Τριτεύοντα είναι τα χρώματα που προκύπτουν από της αναμίξεις των

δευτερευόντων χρωμάτων. α) μωβ+ πορτοκαλί β) μωβ+ πράσινο γ) πράσινο+

πορτοκαλί.

5) Αρμονικά ή συγγενικά είναι αυτά που προκύπτουν από την ανάμιξη ενός

συμπληρωματικού με μια απόχρωση ενός από τα βασικά (π.χ. γαλάζιο + πράσινο).

6) Ουδέτερα είναι τα χρώματα που προκύπτουν είτε από την ανάμιξη των τριών

βασικών σε διαφορετικές αναλογίες, είτε από την ανάμιξη των ζευγαριών των

συμπληρωματικών χρωμάτων. Τα ουδέτερα χρώματα είναι

α) γκρι (κόκκινο+ κίτρινο+ μπλε περισσότερο)

β) καφέ (κόκκινο περισσότερο+ κίτρινο+ μπλε)

γ) μπεζ (κόκκινο+ κίτρινο περισσότερο+ μπλε)

Τα χρώματα που χρησιμοποιούμε σήμερα χωρίζονται σε 2 βασικές κατηγορίες,

ανάλογα με το υλικό που έχουν ως βάση:

τα υδροχρώματα και τα ελαιοχρώματα.

1.Υδροχρώματα : με υδάτινη βάση που διαλύονται και καθαρίζονται με νερό.

α ) Τέμπερες : οι τέμπερες κυκλοφορούν σε υγρή μορφή, σκόνη ή πάστα και αφού

διαλυθούν σε νερό, δουλεύονται με πινέλα πάνω σε χαρτόνι ή χαρτί.

β ) Ακουαρέλες ( νερομπογιές ) : κυκλοφορούν σε σωληνάρια και πλακέτες και

δουλεύονται με πολύ βρεγμένο πινέλο ή σφουγγάρια σε πολύ απορροφητικό χαρτί,

για να συγκρατείται το χρώμα. Όταν οι ακουαρέλες αναμιγνύονται με νερό, τα

χρώματα γίνονται διάφανα.

γ ) Μελάνια ζωγραφικής : τα μελάνια ζωγραφικής αραιώνονται και αυτά με νερό

και δουλεύονται, όπως οι ακουαρέλες, είναι διάφανα χρώματα που με τον καιρό

ξεθωριάζουν.

δ ) Ακρυλικά : τα ακριλικά χρώματα αραιώνονται με νερό και χρησιμοποιούνται

πηχτά ή αραιωμένα. Δουλεύονται με πινέλα και στεγνώνουν πολύ γρήγορα.

Κυκλοφορούν σε σωληνάρια ή βαζάκια.

ε ) Πλαστικό χρώμα : είναι παχύρρευστο και αραιώνεται με νερό. Κυκλοφορεί σε

τενεκεδένια κουτιά και δουλεύεται με πινέλο. Το ακριλικό και το πλαστικό χρώμα

είναι αδιαφανείς μπογιές και καλύπτουν οποιαδήποτε επιφάνεια.

στ ) Μαλακά και σκληρά παστέλ : μαλακά και σκληρά παστέλ, όπου έχουν ως μέσο

συγκόλλησης την κόλλα από καουτσούκ. Τα μαλακά παστέλ έχουν ελάχιστη

ποσότητα συνδετικής ύλης και γι’ αυτό σπάζουν εύκολα, δίνουν όμως έντονα και

ζωηρά χρώματα. Ένα είδος μαλακού παστέλ είναι η κιμωλία.

9

Τα σκληρά παστέλ έχουν λεπτόκοκκη σύσταση, μπορούν να ξυστούν και να γίνουν

μυτερά, είναι ανθεκτικά και μας δίνουν την δυνατότητα να ζωγραφίσουμε

κρατώντας τα σε πλάγια θέση.

ζ ) Δακτυλομπογιές : φτιάχνονται από χρώματα, σκόνες και κόλλα. Οι

δακτυλομπογιές είναι κατάλληλες για ζωγραφική με τα δάκτυλα και με όλη την

παλάμη. Η ανάμειξη των χρωμάτων γίνεται πάνω στο χαρτί ή μέσα στην παλάμη

μας. Έχει το πλεονέκτημα ότι μας φέρνει σε άμεση επαφή με το υλικό.

2.Ελαιοχρώματα : έχουν ως βάση συνήθως το λάδι, το λινέλαιο ή το οινόπνευμα γι’

αυτό διαλύονται και καθαρίζονται με καθαρό οινόπνευμα ή νέφτι .

α ) Μαρκαδόροι : με μύτη από τσόχα, που χρησιμοποιούνται είτε σε χαρτί και

χαρτόνι είτε σε γυάλινες και πλαστικές επιφάνειες.

β) Λάδια : τα λάδια μπορούμε να τα βρούμε είτε σε διάφανη είτε σε ματ μορφή, τα

οποία δουλεύονται με πινέλα ή σπάτουλα πάνω σε μουσαμά και κυκλοφορούν σε

σωληνάρια σε μορφή πάστας. Τα λάδια αργούν να στεγνώσουν.

γ) Λαδοπαστέλ, κεροπαστέλ : δουλεύονται, σε χαρτί και μπορούν να απλωθούν με

τα δάχτυλα ή να δουλευτούν συρόμενα με όλη τους την πλάγια επιφάνεια.

δ) Ξυλομπογιές : Οι γνωστές σε όλους μας ξυλομπογιές (ο όρος αυτός δεν υπάρχει

κανονικά, η σωστή ονομασία είναι χρωματιστά μολύβια) είναι το πρώτο υλικό που

χρησιμοποιήσαμε όταν ξεκινήσαμε να ζωγραφίζουμε.

ε) Xρώματα σμάλτου: σε διαφανή ή αδιαφανή μορφή. Για όλα τα είδη χρωμάτων

υπάρχουν στεγνωτικά , σταθεροποιητικά και γυαλιστά βερνίκια , είτε σε υγρή

μορφή , που απλώνονται , είτε σε μορφή σπρέι.

7) Θερμά χρώματα είναι το κίτρινο, το κόκκινο και όλες οι αποχρώσεις που

προκύπτουν από τις αναμίξεις τους, όπως το πορτοκαλί. Τα θερμά χρώματα δίνουν

την αίσθηση ότι απλώνουν σε μια επιφάνεια. Διεγείρουν την κυκλοφορία του

αίματος και προκαλούν μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος.

8) Ψυχρά χρώματα είναι το μπλε, το πράσινο και όλα τα άλλα που προκύπτουν από

τις αναμίξεις τους, όπως το μωβ.

Τα ψυχρά χρώματα δίνουν μια αίσθηση συρρίκνωσης και κατάληψης μικρότερου

χώρου σε μια επιφάνεια. Έτσι ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχούν οι αποχρώσεις

του μπλε, προκαλεί ηρεμία, μειώνεται η κυκλοφορία του αίματος και πέφτει

ελαφρώς η θερμοκρασία του σώματος.

10

ΜΗ ΧΡΩΜΑΤΑ

Μη-χρώματα: αυτά που δεν θεωρούνται επιστημονικά σαν χρώματα αλλά σαν φως

έλλειψη φωτός καθώς και οι μεταξύ τους διαβαθμίσεις.

Το λευκό χρώμα θεωρείται αντίστοιχο του φωτός, γιατί δεν είναι παρά η

αντανάκλαση όλων των ακτινοβολιών του φωτός που προσπίπτουν σε μια

επιφάνεια από την οποία δεν απορροφώνται αλλά αντανακλώνται και

συλλαμβάνονται από τα οπτικά όργανα σαν λευκό χρώμα.

Το μαύρο χρώμα αντιστοιχεί στην έλλειψη φωτός, ενώ οι μεταξύ φωτός και

απουσίας του διαβαθμίσεις εκφράζονται με τα φαιά χρώματα, δηλαδή τα γκρίζα και

καφετιά χρώματα.

Τα χρώματα λοιπόν που αποτελούν την ομάδα των Μη – χρωμάτων μπορεί μεν,

επιστημονικά να μην θεωρούνται σαν χρώματα αλλά σαν διαβαθμίσεις φωτός (ή

σαν μη καθαρά χρώματα, ή σαν χρωματικές μουντζούρες), πρακτικά όμως εμείς οι

άνθρωποι τα βλέπουμε σαν χρώματα και σαν τέτοια τα εκλαμβάνουμε, οπότε και

αυτά λειτουργούν για μας (ψυχολογικά, διακοσμητικά κλπ.) όπως και τα

θεωρούμενα ως κανονικά χρώματα, δηλαδή τα χρώματα του φάσματος.

Τέχνη

Τι είναι Τέχνη; Τέχνη είναι η διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος προσπαθεί με

διάφορους τρόπους να εκφράσει σκέψεις και συναισθήματα στην

προσπάθειά του να εξωτερικεύσει τις σκέψεις του μα και να επικοινωνήσει.

Πώς σχετίζεται η Τέχνη µε την Εικόνα; Η εικόνα αποτελεί ένα μέσο έκφρασης της τέχνης. Μια εικόνα, ανεξαρτήτως

της χρήσης ή του είδους της, είτε είναι ένα σκίτσο, είτε μια φωτογραφία,

είτε μια ζωγραφιά, αποτελεί ένα κομμάτι, ένα έργο τέχνης, όσο λυτή και

απλή κι αν είναι. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια εικόνα είναι και ένας

φορέας της τέχνης, ένα μέσο με το οποίο η τέχνη γίνεται ορατή και

μεταφέρεται σε μας, που, με την σειρά μας, δεχόμαστε την επίδρασή της

σύμφωνα με το πώς είναι διαμορφωμένος ο χαρακτήρας μα κι η διάθεσή

μας. Εν τέλει, οι έννοιες «εικόνα-τέχνη» είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ

τους.

11

Καλές-Εφαρµοσµένες Τέχνες

• Τι είναι Καλές Τέχνες και ποιες είναι;

Οι καλές τέχνες υπηρετούν το ωραίο κι αποσκοπούν στην αισθητική απόλαυση,

δηλαδή δεν έχουν κάποια πρακτική χρήση όπως οι εφαρμοσμένες.

Είναι οι εξής:

1. ΜΟΥΣΙΚΗ: η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων με σκοπό την

σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός μουσικού έργου.

2. ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ: η τέχνη παραγωγής ή αναπαράστασης μια πραγματικής ή

φαντασιακής εικόνας, μέσω προσωπικής εργασίας.

3. ΧΟΡΟΣ: μια μορφή καλλιτεχνικής κι αθλητικής έκφρασης η οποία γενικά

αναφέρεται στη σύμφωνη με τη μουσική και ρυθμική κίνηση του σώματος.

4. ΓΛΥΠΤΙΚΗ: η τέχνη της καλλιτεχνικής δημιουργίας-έκφρασης, που εκτελείται

μέσω της δημιουργίας τρισδιάστατων μορφών σε οποιοδήποτε μέσο.

5. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: η διαδικασία δημιουργίας οπτικών εικόνων μέσω της

καταγραφής και αποτύπωσης του φωτός με χρήση κατάλληλων συσκευών

(φωτογραφικών μηχανών)

6. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ: η τέχνη σχεδίασης και υλοποίησης διάφορων κατασκευών

(π.χ. κτηρίων)

7. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ: η τέχνη καταγραφής της κίνησης κι οπτικοποίησή της

(ονομάζεται αλλιώς 7η τέχνη)

12

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

Τι είναι;

Ο όρος εφαρµοσµένες τέχνες αναφέρεται στην εφαρµογή του σχεδίου και της αισθητικής σε λειτουργικά και καθηµερινής χρήσης αντικείµενα. Ενώ οι καλές τέχνες χρησιµεύουν για να προκαλέσουν πνευµατική διέγερση στον θεατή ή ακαδηµαϊκές ευαισθησίες, οι οποίες έχουν σχέση κυρίως µε την οµορφιά, οι εφαρµοσµένες τέχνες ενσωµατώνουν το σχέδιο και τα δηµιουργικά ιδανικά στα χρήσιµα αντικείµενα, όπως το φλυτζάνι, το περιοδικό, το παγκάκι.

Πολλά αντικείµενα που έχουν προκύψει από τις εφαρµοσµένες τέχνες συλλέγονται, όπως τα κεραµικά, τα νήµατα, τα κοσµήµατα, το γυαλί, τα έπιπλα καθώς και αφίσες ταινιών ή παλιές διαφηµίσεις.

Ποιες είναι;

Οι τοµείς βιοµηχανικό σχέδιο, γραφικό σχέδιο, σχέδιο µόδας, εσωτερικό σχέδιο, διακοσµητική τέχνη και λειτουργική τέχνη θεωρούνται εφαρµοσµένες τέχνες.

Σε ένα δηµιουργικό και/ή αφηρηµένο πλαίσιο, οι τοµείς αρχιτεκτονική και φωτογραφία θεωρείται εφαρµοσµένες τέχνες.

13

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Αρχιτεκτονική είναι η τέχνη και η εφαρµοσµένη επιστήµη της σχεδίασης και της υλοποίησης διαφόρων κατασκευών, όπως κτηρίων και γεφυρών, µε έµφαση στην εργονοµία και στην αισθητική τους. Οι κατάλληλα καταρτισµένοι επιστήµονες καλούνται αρχιτέκτονες µηχανικοί.

Αντικείµενο της αρχιτεκτονικής είναι ο σχεδιασµός όλων των κτιστών υποδοµών στο περιβάλλον, από το µακροσκοπικό επίπεδο του σχεδιασµού πόλεων ως το µικροσκοπικό του σχεδιασµού επίπλων και προϊόντων καθηµερινής χρήσης. Ετυµολογικά, ο όρος προέρχεται από το ελληνικό «αρχή» και «τέχνη» - «τεκτονική» (κατασκευή / δηµιουργία). Οι επιστηµονικοί κλάδοι της αρχιτεκτονικής, όπως ορίζονται από τα περισσότερα ακαδηµαϊκά ιδρύµατα, περιλαµβάνουν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό, τον αστικό και πολεοδοµικό σχεδιασµό, τον σχεδιασµό τοπίου και περιβάλλοντος και τη συντήρηση και αποκατάσταση αρχιτεκτονικών µνηµείων και συνόλων.

Η αρχιτεκτονική συνθέτει επιµέρους γνώσεις από τις καλές τέχνες, τις ανθρωπιστικές επιστήµες και τις επιστήµες µηχανικών. Παράλληλα, επικαλύπτεται µε συγγενείς αλλά διακριτούς επιστηµονικούς κλάδους όπως η επιστήµη πολιτικού µηχανικού, η οποία δίνει έµφαση στις τεχνικές όψεις της κατασκευαστικής δραστηριότητας (π.χ. στη στατική στήριξη), και η χωροταξία-πολεοδοµία, η οποία αρχικά θεωρείτο τοµέας της αρχιτεκτονικής και εξακολουθεί να διδάσκεται σε νέους αρχιτέκτονες.

14

Σηµαντικοί Αρχιτέκτονες

Μπαουχάους

Αρχιτέκτονες της Αναγέννησης: Λεονάρντο ντα Βίντσι, Αντρέας Σλύτερ

Αρχιτέκτονες του 19ου αιώνα: Ερνστ Τσίλλερ, Καρλ Φρίντριχ Σίνκελ, Θεόφιλος Χάνσεν

Αρχιτέκτονες του µοντερνισµού: Μπαουχάους, Μις βαν ντερ Ρόε, Βάλτερ Γκρόπιους, Λε Κορµπυζιέ, Πάτροκλος Καραντινός, Κούνιο Μαεκάβα

Αρχιτέκτονες του µεταµοντερνισµού και της αποδόµησης: Ι.Μ. Πέι, Μάικλ Γκρέιβς, Σαντιάγκο Καλατράβα, Πίτερ Άιζενµαν

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ

Ο βιοµηχανικός σχεδιασµός (Industrial Design ή Product Design) δηµιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα µε τον καταµερισµό της εργασίας στην βιοµηχανία.

“Βιοµηχανικός Σχεδιασµός είναι η επαγγελµατική υπηρεσία της δηµιουργίας και εξέλιξης ιδεών και χαρακτηριστικών που βελτιώνουν τον τρόπο λειτουργίας, την αξία και την αισθητική εµφάνιση των προϊόντων και συστηµάτων προϊόντων, µε σκοπό την εξίσου µέγιστη ωφέλεια τόσο του χρήστη όσο και του κατασκευαστή.”

15

“Ο σχεδιασµός (προϊόντων) είναι µια δηµιουργική δουλειά που σκοπό του έχει να ορίσει τις διάφορες ποιότητες των προϊόντων ή συστηµάτων προϊόντων. Ο σχεδιασµός ενός προϊόντος είναι ο κεντρικός παράγοντας που δίνει στην τεχνολογία ένα “ανθρώπινο” πρόσωπο έτσι ώστε να γίνει ελκυστική σε αυτόν που απευθύνεται προς χρήση. Ο σχεδιασµός, επίσης, είναι από τους πιο σηµαντικούς παράγοντες πολιτισµικής και οικονοµικής ανταλλαγής µεταξύ ανθρώπων.”

ΣΧΕ∆ΙΟ ΜΟ∆ΑΣ

Το σχέδιο μόδας είναι η τέχνη που ασχολείται με την εφαρμογή του σχεδίου και της

αισθητικής ή φυσικής ομορφιάς σε ρούχα και αξεσουάρ. Το σχέδιο μόδας

επηρεάζεται από πολιτισμικούς και κοινωνικούς παράγοντες και έχει αλλάξει με την

πάροδο του χρόνου και του τόπου. Οι σχεδιαστές μόδας εργάζονται με πολλούς

διαφορετικούς τρόπους για να σχεδιάσουν ρούχα και αξεσουάρ και εξαιτίας του

χρόνου που χρειάζεται να βγει ένα ένδυμα στην αγορά πρέπει να είναι

αναμενόμενη η πιθανή αλλαγή γούστου των καταναλωτών.

Οι σχεδιαστές μόδας επιχειρούν να σχεδιάζουν ρούχα τα οποία είναι λειτουργικά

καθώς και αισθητικά ευχάριστα. Πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ποιος πρόκειται να

φορέσει το ένδυμα αλλά και σε ποιες περιστάσεις. Έχουν μεγάλη ποικιλία και

συνδυασμούς υλικών για να δουλέψουν και χρωμάτων, υποδειγμάτων και στυλ για

να διαλέξουν.

Κάποια ρούχα σχεδιάζονται ειδικά για ένα άτομο, όπως στην περίπτωση του haute

couture ή bespoke tailoring. Σήμερα, όμως, τα περισσότερα ενδύματα προορίζονται

για την μαζική αγορά, ιδιαίτερα αυτά που είναι καθημερινής χρήσης και αυτά που

χαρακτηρίζονται ως casual.

16

Πώς σχετίζονται οι Καλές µε τις Εφαρµοσµένες Τέχνες;

Πολλές φορές στις εφαρμοσμένες τέχνες συμβάλλουν κι οι καλές τέχνες, έτσι ώστε

να είναι το αποτέλεσμα και αισθητικά ελκυστικό και πρακτικό.

Σύνθεση: ο τρόπος που ο καλλιτέχνης τοποθετεί ως σκέψεις του στην προσπάθειά

του να μας μιλήσει για το έργο του. Δηλαδή προσπαθεί μέσω της συγκεκριμένης

τοποθέτησης των σκέψεών του στο έργο να μας περάσει τις δικές του ιδέες.

Αισθητική: προσπαθεί να προσεγγίσει την τέχνη µε επιστημονικό τρόπο χωρίς να

γίνεται απόλυτη επιστήµη γιατί η τέχνη πάντα ξεφεύγει από νόρµες, όρια κλπ.

Βέβαια δημιουργεί άλλες νόρµες, άλλες αρχές, δικές της, καινούριες, που η

αισθητική προσπαθεί να τις αναδείξει, να τις βγάλει στην επιφάνεια για να τις

καταλάβουμε

Αφαίρεση: η απομάκρυνση από τον αισθητό κόσμο και την αναπαράστασή του στη

ζωγραφική επιφάνεια

Απλοποίηση-Αφαίρεση-Σχηματοποίηση: Ως τα μέσα περίπου της δεκαετίας του

’40 η ανθρώπινη μορφή και η παραστατική απεικόνιση μονοπωλούν σχεδόν το

ενδιαφέρον των ελλήνων γλυπτών. Τα ερεθίσματα όμως που δέχονται στο Παρίσι

είναι πολλά και ποικίλα. Έτσι, ενώ ορισμένοι παραμένουν πιστοί στο ακαδημαϊκό

ύφος, ιδιαίτερα στις παραγγελίες, άλλοι στρέφονται σταδιακά σε πιο

απλοποιημένες και αφαιρετικές φόρμες, που οδηγούν σε μια σχηματική,

υπαινικτική, αποσπασματική ή εξπρεσιονιστική απόδοση, προβάλλοντας έτσι τον

ανθρωποκεντρισμό με νέο ύφος.

Γιατί; Μια εικόνα που αποδίδεται µε αφαιρετικό τρόπο, μεταδίδει έµµεσα και

περιεκτικά ένα σύνθετο και εκτεταμένο μήνυµα σε ανθρώπους µε διαφορετική

κουλτούρα και γλώσσα και δημιουργεί σύμβολα και σήματα ως μέσα οπτικής

επικοινωνίας και κουλτούρας.

17

ΚΥΒΙΣΜΟΣ

Ο κυβισμός είναι καλλιτεχνικό ρεύμα της ζωγραφικής και της γλυπτικής,

στην Ευρώπη του 20ού αιώνα.

Στα έργα τέχνης κυβιστών τα αντικείμενα χωρίζονται, αναλύονται, και συνθέτονται

ξανά σε μια αφηρημένη μορφή - αντί οι καλλιτέχνες να αποδίδουν τα αντικείμενα

από μια συγκεκριμένη γωνία, τα διαιρούν σε πολλαπλές απόψεις, βλέποντας έτσι

ταυτόχρονα πολλές διαφορετικές διαστάσεις ή όψεις των αντικειμένων. Συχνά οι

επιφάνειες των όψεων, ή τα πλάνα, τέμνονται σε γωνίες που δεν έχουν κάποιο

αναγνωρίσιμο βάθος.

Ο κυβισμός άρχισε στα μέσα του 1906 με τους Ζωρζ Μπρακ (Georges Braque) και

Πάμπλο Πικάσσο, που ζούσαν στη Μονμάρτρη του Παρισιού. Γνωρίστηκαν το 1907,

και δούλεψαν μαζί στενά μέχρι την έναρξη του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου το

1914.

Ο όρος κυβισμός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο κριτικό

τέχνης Λουί Βωσέλ (Louis Vauxcelles) το 1908. Κατόπιν τον δανείστηκαν και οι ίδιοι

οι δημιουργοί του κυβισμού.

Το ρεύμα του κυβισμού αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα αφενός χάρη στη συγκέντρωση

πολλών καλλιτεχνών στην Μονμάρτρη και αφετέρου από την προσπάθεια

προώθησής του από τον έμπορο τέχνης Ανρί Κανβαιλέρ (Henry Kahnweiler). Ήδη το

1910 υπάρχουν αναφορές για σχολή του κυβισμού. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί

πως πολλοί αυτοαποκαλούμενοι κυβιστές καλλιτέχνες, κινήθηκαν σε διαφορετικές

κατευθύνσεις από τους εισηγητές του κυβισμού Μπρακ και Πικάσσο.

Ο κυβισμός επηρέασε βαθιά τον καλλιτεχνικό κόσμο, κυρίως στις αρχές του 20ού

αιώνα και αποτέλεσε τον πρόδρομο μελλοντικών τάσεων όπως ο φουτουρισμός,

ο κονστρουκτιβισμός και ο εξπρεσιονισμός.

18

Πάμπλο Πικάσσο

Κυβιστές Καλλιτέχνες:

• Μαρσέλ Ντυσάν

• Φράνσις Πικαμπιά

• Πάμπλο Πικάσσο

• Ζώρζ Μπρακ

19

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Ο Γάλλος ιστορικός Ζακ Αε Γκοφ, στο βιβλίο του Ιστορία και Μνήμη, αναφέρει: Ή

λέξη histoire (σε όλες τις γλώσσες που προέκυψαν από τα λατινικά, καθώς και στα

αγγλικά) προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "ιστορία" της ιωνικής διαλέκτου.

O τύπος αυτός κατάγεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα "wid weid", "voir" (=βλέπω).

Εξ ου και το σανσκριτικό "βέτας", "μάρτυρας", και το ελληνικό "ίστωρ", "μάρτυρας",

με την έννοια "εκείνου που βλέπει". Αυτή η αντίληψη για την όραση ως ουσιαστική

πηγή γνώσης οδηγεί στην άποψη ότι ο "ίστωρ", εκείνος που βλέπει, είναι επίσης

αυτός που γνωρίζει. "Ιστορείν" στα αρχαία ελληνικά σημαίνει "προσπαθώ να

γνωρίσω", "να πληροφορηθώ". Ιστορία σημαίνει λοιπόν έρευνα. Αυτή είναι η

σημασία της λέξης στον Ήρόδοτο στην αφετηρία των "Ιστοριών" του, οι οποίες είναι

"αναζητήσεις", "έρευνες" (Ζακ Αε Γκοφ, Ιστορία και Μνήμη, Αθήνα 1998, σελ. 147).

H Ιστορία, για να παρουσιάσει τις διάφορες στιγμές της ανθρωπότητας, βασίζεται

σε αποδείξεις και μαρτυρίες. Για την Ιστορία της Τέχνης μαρτυρίες είναι τα έργα

τέχνης.

H Ιστορία της Τέχνης μέσα από την προσέγγιση των διάφορων επιτευγμάτων του

πολιτισμού, έχει ως στόχο την καλύτερη κατανόηση του παρόντος. Από την

αρχαιότητα το ενδιαφέρον για τα έργα της τέχνης ήταν ζωηρό. H Φυσική Ιστορία

του Πλίνιου του Νεότερου (1ος αιώνας μ.Χ.) αποτελεί μία από τις πρώτες

προσεγγίσεις παρουσίασης των έργων τέχνης. Το βιβλίο που δημοσίευσε το 1550 ο

Τζ. Βαζάρι (1511- 74), με τίτλο H ζωή των πιο επιφανών ζωγράφων, γλυπτών και

αρχιτεκτόνων, αποτέλεσε μια πρώτη Ιστορία της τέχνης και περιελάμβανε

πληροφορίες για την εκτέλεση των έργων, καθώς και σχόλια για την ικανότητα των

καλλιτεχνών. Κατά την Αναγέννηση, μέσα από τη γενικότερη επαφή με την τέχνη

των κλασικών, το ενδιαφέρον για ιστορικές μαρτυρίες γύρω από τη δημιουργία των

έργων τέχνης αυξήθηκε. H Ιστορία της Τέχνης αναπτύχθηκε από τους διάφορους

συλλέκτες και τους "εραστές των τεχνών", ενώ το 1764 ο Γ. Γ. Βίνκελμαν (1717- 68),

στο βιβλίο του H τέχνη των αρχαίων Ελλήνων, συνέδεσε την τέχνη με τη γενικότερη

πολιτισμική πορεία μιας κοινωνικής ομάδας.

Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετώπισε η Ιστορία της Τέχνης, όταν από τα

μέσα του 19ου αιώνα αποτέλεσε μια ξεχωριστή επιστήμη, ήταν ο τρόπος γραφής

της ιστορίας, η διαμόρφωση των περιόδων και των εποχών της τέχνης. Κυρίως οι

δόκιμες ιστορίες αναφέρονται σε ποικίλες μορφές της τέχνης, από την κλασική

εποχή και μετά, με έμφαση στην ανάλυση της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της

αρχιτεκτονικής και των εφαρμοσμένων τεχνών, ιδιαίτερα όσον αφορά τις

καλλιτεχνικές δημιουργίες του δυτικού κόσμου. H τέχνη θεωρήθηκε ως τμήμα της

πολιτισμικής πορείας της ανθρωπότητας, ενώ η ιστορία της, μαζί με την οικονομική,

πολιτική και κοινωνική ιστορία, θεωρήθηκε ότι μπορούσε να πιστοποιήσει την

εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Ο 20ός αιώνας προσέθεσε στην Ιστορία της

Τέχνης, ως επιστήμης, τη συγκριτική παρατήρηση και μελέτη έργων διαφορετικών

20

εποχών, μέσω της μορφολογικής προσέγγισης (Χ. Βέφλιν, 1864-1945), και την

εικονολογική μέθοδο, τη διείσδυση δηλαδή στην επιμέρους ανάλυση των

εικονογραφικών στοιχείων των έργων, συνδέοντας έτσι την τέχνη με άλλους τομείς

του πνεύματος όπως τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία, την ιστορία, την ψυχολογία (Α.

Βαρμπούργκ, 1866-1929, Ε. Πανόφσκυ, 1892-1968).

21

22

2013-2014

3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ»

ΕΡΕΥΝHΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-PROJECT