Parousiasi Prof Gidarakos Epiptoseis

Πολυτεχνείο ΚρήτηςΕργαστήριο ∆ιαχείρισης Τοξικών & ΕπικινδύνωνΑποβλήτων

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣΤµήµα Μηχανικών ΠεριβάλλοντοςΕργαστήριο ∆ιαχείρισης Τοξικών & Επικινδύνων ΑποβλήτωνTel: +302821037789, Fax: +302821037850Emails: [email protected]

Ποιοτικός και Ποσοτικός ΧαρακτηρισµόςΕπικίνδυνων και Τοξικών Ουσιώναπό το Ναυάγιο του SEA DIAMOND

– Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις(Παρούσες και Μελλοντικές)

Ευάγγελος Γιδαράκος,Καθηγητής

Πολυτεχνείο ΚρήτηςΕργαστήριο ∆ιαχείρισης Τοξικών & Επικινδύνων Αποβλήτων

Ολοκληρωµένη εκτίµησηπεριβαλλοντικών κινδύνων

Σε περίπτωση παραµονής του ναυαγίου στο βυθότου κόλπου της Καλντέρας και µε γνώµονα πάντατην προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήµατος τααποτελέσµατα της Μελέτης του ΠολυτεχνείουΚρήτης είναι τα ακόλουθα:


Συνέπειες µιας εν δυνάµει πηγή ρύπανσης (1)

1. Είναι βέβαιο ότι η διάβρωση ξεκίνησε ήδη καιθα συνεχιστεί µε σταθερούς ρυθµούς.

2. Στην περίπτωση αυτή θα λάβουν χώρα έντονεςκαι ανεξέλεγκτες διαρροές πετρελαιοειδών, βαρέων ελαίων, χηµικών, βαρέων µετάλλων καιάλλων επικίνδυνων ουσιών στο θαλάσσιοπεριβάλλον της Καλντέρας.


3. Σε περίπτωση ολίσθησης του ναυαγίου σεµεγαλύτερα βάθη, εκτός από το γεγονός που θακαταστήσει κάθε εγχείρηµα ανέλκυσης ήαπάντλησης δυσκολότερο έως αδύνατο, τοσίγουρο αποτέλεσµα είναι να πληγείανεπανόρθωτα το ευαίσθητο οικοσύστηµα τηςΚαλντέρας, και όχι µόνο.



4. Όταν µάλιστα οι διαρροές συνδεθούν και µε τηχειρότερη δυνατή περίπτωση («Worst Case Scenario») “σπάσιµο του κουφαριού”, θα επέλθειµε σιγουριά οικολογική καταστροφή µεανεξέλεγκτες διαρροές τοξικών και ρυπογόνωνουσιών και κατά συνέπεια ζηµιές στην αλιεία καιστον τουρισµό του νησιού.



5. Οι συνέπειες µιας τέτοιας καταστροφής θα είναι τόσοπαροδικές όσο και µετρήσιµες σε 10 ή 20 χρόνια. Ακόµηκαι στην περίπτωση που δεν θα είναι ορατές οι κηλίδεςπετρελαίου στην περιοχή, δεν σηµαίνει ότι δεν θα επέλθειοικολογική ζηµιά. Αντίθετα, υπάρχουν ήδη ιδιαίτεραανησυχητικές ενδείξεις από:

a) την πρόσφατη καταστροφή της BP στον κόλπο τουΜεξικού (2010)

µη ορατές πετρελαιοκηλίδες µε νεκρά ήετοιµοθάνατα κοράλλια σε βάθος 1400 µ. ήψαριών σε µεγάλες αποστάσεις από διαλυµένεςπετρελαιοκηλίδες.



b) από το ναυάγιο του Exxon Valdez στον κόλπο Prince William Sound της Αλάσκας (1989)

διαπιστώθηκαν (2010) 80.000-120.000 λίτρα αργούπετρελαίου στα θαλάσσια ιζήµατα.

µάλιστα, από τα 30 είδη πτηνών και χερσαίων ζώωνεπέζησαν µόνο 10 µετά από 21 χρόνια.

αποκαλυπτική έρευνα µε τίτλο «Το Exxon Valdez συνεχίζειτο καταστροφικό του έργο…» στο περιοδικό «NATURE GEOSCIENCE» (21.01.11), oι επιστήµονες διαπίστωσαν ότιη υποθαλάσσια διάσπαση του πετρελαίου είναι 1000 φορές πιο αργή, σε σύγκριση µε την επιφάνεια.



c) PRESTIGE, 2002: Επίδραση µολύνσεων σταανοιχτά της ακτής της Γαλικίας. Ως βιοδείκτηςέκθεσης χρησιµοποιήθηκαν οι ΟλικοίΠολυκυκλικοί Αρωµατικοί Υδρογονάνθρακες σεθαλάσσιους οργανισµούς όπως π.χ. Μύδια.

d) SEA EMPRESS,1996: Επίδραση σοβαρότατηςµόλυνσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος σταανοιχτά της βορειοδυτικής Ουαλίας σεθαλάσσιους οργανισµούς.



6. Η οικολογική καταστροφή που µπορεί να επέλθειστον κόλπο της Καλντέρας έχει µια µοναδικότητα: ποτέποτέ µέχριµέχρι τώρατώρα δενδεν βυθίστηκεβυθίστηκε σεσε έναένα κλειστόκλειστόκόλποκόλπο καικαι σεσε µικρόµικρό σχετικάσχετικά βάθοςβάθος έναένα ΚΖΚΖ µεµε έναένατόσοτόσο πολύπλοκοπολύπλοκο µίγµαµίγµα επικινδύνωνεπικινδύνων ουσιώνουσιών όπωςόπωςτοτο Sea DiamondSea Diamond..

Το αρνητικό στην Καλντέρα οφείλεται εξάλλου καιστο γεγονός, πως ο κόλπος είναι πολύ κλειστός καιτα θαλάσσια ρεύµατα δεν βοηθούν στη διασποράτου πετρελαίου και άλλων απελευθερωµένωνεπικίνδυνων ουσιών.



Συνέπειες των πετρελαιοειδών (1)

7. Στην περιοχή της Καλντέρας, το πετρέλαιο µόνο, ακόµα και σε µικρές ποσότητες, ανάλογα µε τοβαθµό τοξικότητας, µπορεί να προκαλέσει αρνητικέςεπιπτώσεις σε όλους τους οργανισµούς: - σε αυτούς που ζουν κοντά στην επιφάνεια της

θάλασσας, όπως π.χ. φυτοπλαγκτόν και ζωικούςοργανισµούς, αυγά και προνύµφες ψαριών,

- στο βένθος (οργανισµοί κοντά στο βυθό ή θαµµένοιστο ίζηµα), µέσω αύξησης της ευαισθησίας σεασθένειες, βλάβες στη λειτουργία της κυτταρικήςµεµβράνης κτλ.



a) 60-70% των πετρελαιοειδών στην επιφάνειατης θάλασσας σχηµατίζουν ένα λεπτό, «µονοµοριακό» όπως λέγεται, στρώµαπετρελαίου το οποίο εµποδίζει τις φυσικέςανταλλαγές που συµβαίνουν µεταξύ νερού καιατµοσφαιρικού αέρα, και οι οποίες είναιαπαραίτητες για το βιολογικό κύκλο τηςθαλάσσιας ζωής.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι:



b) Το στρώµα αυτό του πετρελαίου, µε άλλα λόγια,

– µειώνει στο ελάχιστο την ανανέωση του νερούµε το οξυγόνο του αέρα,

– εµποδίζει τις ακτίνες του ήλιου ναεισχωρήσουν βαθιά στη θάλασσα για τηφωτοσύνθεση,

– προκαλεί αύξηση της θερµοκρασίας του νερούκαι

– υπερβολική ανάπτυξη µικροοργανισµών πουκαταναλώνουν οξυγόνο.



c) Τα µαλάκια αλλά και τα φυτά είναι ιδιαίτεραευπαθή σε αυτή τη ρύπανση γιατίδηλητηριάζονται και πεθαίνουν από ασφυξία. Μεάλλα λόγια προκαλούνται διαταραχές στηφυσιολογία και συµπεριφορά των οργανισµών, ανωµαλίες στην ανάπτυξη των ψαριών, οδηγώντας τα τελικά σε πρόωρο θάνατο.

Το πλαγκτόν πάντως δηλητηριάζεται και έτσιπολλοί θαλάσσιοι οργανισµοί που ζουν σε αυτό ήαπό αυτό, οδηγούνται σε θάνατο.



d) Από την άλλη το 30-40% των πετρελαιοειδών, δηλ. τα πιο τοξικά και πτητικά συστατικά, εξατµίζονται σε ψηλές θερµοκρασίες, πουσυνήθως επικρατούν στην περιοχή τηςΚαλντέρας τους θερινούς µήνες και όχι µόνο, ρυπαίνοντας έτσι την ατµόσφαιρα της γύρωπεριοχής.



8. Ίχνη πετρελαίου στο νερό επηρεάζουν τηδυνατότητα προσανατολισµού θαλάσσιωνοργανισµών και τους ρυθµούς αφοµοίωσης τηςτροφής τους. Κάποιες µάλιστα από τις συνέπειεςαυτές ενισχύονται από την υγρή αλατότητα καιτις ψηλές θερµοκρασίες της θάλασσας, αφού οιτελευταίες δίνουν στο πετρέλαιο τη µορφήιδιαίτερα ρευστής πίσσας που είναι δύσκολο νααποµακρυνθεί.



9. Συγκεκριµένα πάντως συστατικά του πετρελαίουκαι όχι µόνο ενδέχεται να περάσουν στηντροφική αλυσίδα µέσω των βενθικώνοργανισµών και να καταλήξουν κάποια στιγµήστον άνθρωπο.


Συνέπειες από µελλοντικές διαρροέςρύπων (1)

10.Στην περίπτωση που η κατάσταση συνεχισθεί µετον υφιστάµενο ρυθµό διαρροών (30 - 60 λίτρα/ηµέρα) για µεγάλα χρονικά διαστήµατα (10 -20 χρόνια), τότε θα λάβει χώρα µε µαθηµατικήβεβαιότητα συσσώρευση των πετρελαιοειδώνόσο και των άλλων τοξικών ουσιών.



11.Πολλές από τις συντηρητικές ουσίες που περιέχειτο Sea Diamond εµφανίζουν το φαινόµενο τηςβιοσυσσώρευσης, δηλ. συσσωρεύονται στουςιστούς ζωντανών οργανισµών σε συγκεντρώσειςπολύ µεγαλύτερες από εκείνες στο νερό ή στοίζηµα.



a) Τα ιζήµατα εγγύς του ναυαγίου ήδη κατατάσσονταιως «µέτρια ρυπασµένα», ενώ θέσεις όπου λόγωτης κυκλοφορίας των υδάτων δέχονταιµεγαλύτερη ποσότητα ρύπων ταξινοµούνται ωςοριακά «σηµαντικά ρυπασµένες».



b) Μελλοντικά αυξηµένες συγκεντρώσεις βαρέωνµετάλλων σε αυτά λόγω συσσώρευσης (απόδιάβρωση κτλ.) στα ιζήµατα θα επιφέρουντοξικές επιδράσεις στους βενθικούς οργανισµούς(όπου ήδη η πιθανότητα αυτή µόλις 4 χρόνιαµετά το ναυάγιο δεν είναι αµελητέα), καισυνεπώς και σε ανώτερους οργανισµούς µέσωτης τροφικής αλυσίδας.



c) Μια απλή αλλά ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος οµάδαείναι τα πλαστικά και PVC. Η ρύπανση απόπλαστικά αντικείµενα είναι µια από τις πλέονευδιάκριτες συνέπειες της ανθρώπινηςδραστηριότητας, πλούσια αντιπροσωπούµενηστο κουφάρι του Sea Diamond. Τα πλαστικάαυτά όταν απελευθερωθούν στον κόλπο τηςΚαλντέρας θα αποικοδοµηθούν ως γνωστό µεεξαιρετικά βραδείς ρυθµούς.



12. Τα πετρελαιοειδή θα εντοπίζονται µε την πάροδο τουχρόνου ως «παγιδευµένα» στρώµατα σε νανοσωµατίδια, γεγονός που ήδη απεδείχθη στα ναυάγια του Prestige καιExxon Veldez, αλλά και πρόσφατα στο κόλπο του Μεξικούµετά το καταστροφικό ατύχηµα της ΒΡ (2010).

a) διαπιστώθηκε στα 900-1200 µ. βάθος, αλλά και σειζήµατα του πυθµένα «κρυµµένο» σηµαντικό µέροςπετρελαίου.

b) στο εν λόγο φαινόµενο έχουν συµβάλλει και τα χηµικάδιασκορπιστικά που χρησιµοποιήθηκαν διασπώντας τασταγονίδια πετρελαίου σε νανοσωµατίδια µε διάµετροµικρότερη των 2µm.



c) Τα νανοσωµατίδια βρίσκονται «εγκλωβισµένα» σεθαλάσσιες ζώνες, προσφέροντας άφθονη τροφή σταβακτήρια και απειλώντας έτσι να ανατρέψουν τηνισορροπία στη βιοποικιλότητα της ευρύτερης περιοχής.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι συγκεντρώσεις πετρελαιοειδώντου επιπέδου των 0,2 g/l καταστρέφουν τους βενθικούςοργανισµούς (δηλ. το σύνολο των ζωικών ή φυτικώνοργανισµών που ζουν προσκολληµένοι ή άρπονται στοβυθό της θάλασσας).


Συσσώρευση από επίµονες και τοξικέςουσίες (1)

13. Στο SEA DIAMOND προσδιορίστηκαν και εκτιµήθηκανυψηλές συγκεντρώσεις επικίνδυνων ουσιών, οιοποίες είναι τοξικές, επίµονες και δείχνουν υψηλότατηπροδιάθεση για βιοσυσσώρευση.

14. Η µεγάλη έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες µπορεί ναοδηγήσει σε µια σειρά από ανεπιθύµητες επιδράσειςτόσο στην οικολογία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, όσο και στην υγεία του ανθρώπινου πληθυσµού.



15.Οι ουσίες αυτές έχουν τη δυνατότητα ναεπιδράσουν σε οργανισµούς αναστέλλονταςζωτικής σηµασίας λειτουργίες (οξεία τοξικότητα) ή να αποτελέσουν απειλή για τους πληθυσµούς, εάν ο χρόνος παραµονής τους υπερβαίνεικάποιο όριο, οδηγώντας έτσι σε εκτεταµένηέκθεση (χρόνια τοξικότητα).



16.Ήδη σε ψάρια µετρήθηκαν λίαν αυξηµένες τιµέςβαρέων µετάλλων ενώ σε ορισµένα εξ αυτών είδηη κατανάλωσή των συνεπάγεται πιθανότητατοξικών επιδράσεων στον άνθρωπο.

Επίσης, σε στρείδια αλιευµένα από την εγγύςπεριοχή του ναυαγίου οι συγκεντρώσεις καδµίουείναι πολύ υψηλές, και σε συνδυασµό µε υψηλέςτιµές µολύβδου στους ιστούς τους τα καθιστούνπιθανώς επικίνδυνα εφόσον καταναλίσκονταισυχνά.



a) Ακόµη και σε περιπτώσεις πλοίωνσκοπίµως βυθισµένων (τεχνητοί ύφαλοι) µετά από την απογύµνωσή τους απόεπικίνδυνες ουσίες και παρασκευάσµατα έχειπαρατηρηθεί αύξηση της συγκέντρωσηςµετάλλων σε παρακείµενα ιζήµατα και ψάρια, πολλώ δε µάλλον σε ακούσια ναυάγια τουµεγέθους του Sea Diamond.


Κίνδυνος για τη µονάδα αφαλάτωσης

17. Η διάβρωση, ως αναφέρθηκε, ξεκίνησε ήδη και οιδιαρροές πετρελαιοειδών και άλλων ρυπογόνωνουσιών είναι ήδη σε εξέλιξη. Για τη στιγµή δενυφίσταται κίνδυνος για τη µονάδα αφαλάτωσης.

Ο κίνδυνος βέβαια µπορεί να προκύψει όταν ηκατάσταση ρύπανσης από διαρροέςπετρελαιοειδών ή άλλων ρυπογόνων ουσιώνδιαµορφωθεί σύµφωνα µε τα σενάρια πουέχουν αναφερθεί!


Επιπτώσεις υδατοδιαλυτών συστατικών (1)

18. Στην περίπτωση του Sea Diamond χρησιµο-ποιήθηκαν και συνεχίζουν σε καθηµερινή βάσηνα χρησιµοποιούνται οι λεγόµενες “διαλυτικές”και διασκορπιστικές ουσίες για τηναντιµετώπιση της επιφανειακής ρύπανσης.



19. Οι ποσότητες των πετρελαιοειδών που συλλέγονταιεντός του φράγµατος δεν αντιπροσωπεύουν τηνσυνολική ποσότητα των υφιστάµενων διαρροώνλαµβάνοντας επίσης υπόψη ότι η ταυτόχρονη χρήσηδιαλυτικών ουσιών (Dispergatoren), διευκολύνουν µεντη διάσπαση των πετρελαιοειδών στην επιφάνεια, έχουν όµως την τάση να “κρύβουν” τα πετρελαιοειδήκάτω από την επιφάνεια. Για τον λόγο αυτό υφίστανταιτεράστιες ανησυχίες για τις µακροπρόθεσµες συνέπειεςτων ουσιών διασποράς στους θαλάσσιουςοργανισµούς προκαλώντας µια αργή και µηαναστρέψιµη περιβαλλοντική καταστροφή.



20.Η δράση λοιπόν του πετρελαίου συχνάεντείνεται, ιδίως σε περιπτώσεις κλειστώνκόλπων όπως αυτός της Καλντέρας, γιατίαφοµοιώνεται πιο εύκολα από τους θαλάσσιουςοργανισµούς. Με τον τρόπο αυτό υφίστανταιτεράστιες ανησυχίες για τις µακροπρόθεσµεςσυνέπειες των ουσιών διασποράς στουςθαλάσσιους οργανισµούς.


ΤΕΛΙΚΟ ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Βάσει των συνολικών πορισµάτων της µελέτης, θεωρείται ήδη αναγκαιότητα, ότι το ναυάγιο του Sea Diamond θα πρέπει να ανελκυθεί και/ή αποµακρυνθείαπό την περιοχή της Καλντέρας ή να λάβει χώρα (µεοποιονδήποτε τρόπο) εξουδετέρωσή του. Η επιβάρυνση που έχει επιφέρει στην περιοχή είναισαφής και τον µοναδικό τρόπο αποτροπής τηςσυνέχισής της αποτελεί η αποµάκρυνσή του. Κάθεάλλη καθυστέρηση ή ενέργεια θα έχει ως αποτέλεσµατην οικολογική και όχι µόνον καταστροφή τηςΚαλντέρας.


ΤΕΛΙΚΟ ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Από την Πολιτεία απαιτείται το αυτονόητο:

ΕφαρµογήΕφαρµογή τουτου άρθρουάρθρου 24 24 τουτου ΣυντάγµατοςΣυντάγµατος γιαγια τηντηναποκατάστασηαποκατάσταση τηςτης βλάβηςβλάβης τουτου θαλάσσιουθαλάσσιουπεριβάλλοντοςπεριβάλλοντος καικαι τηντην προστασίαπροστασία τηςτης υγείαςυγείας τωντωνπολιτώνπολιτών. . ΑποτελείΑποτελεί θεµελιώδηθεµελιώδη υποχρέωσήυποχρέωσή τηςτης !!


ΕυχαριστούµεΕυχαριστούµεγιαγια τηντην προσοχήπροσοχή σαςσας

Parousiasi Prof Gidarakos Epiptoseis

Documents

Transcript of Parousiasi Prof Gidarakos Epiptoseis