Παιδαγωγική και ΟργάνωσηΠαιδαγωγική και ΟργάνωσηΠαιδαγωγική και ΟργάνωσηΔιδασκαλίας

Παιδαγωγική και ΟργάνωσηΔιδασκαλίας

Ν. Σπυρέλλης, Καθηγητής ΕΜΠΝ. Σπυρέλλης, Καθηγητής ΕΜΠΕ. Παυλάτου, Επικ. Καθηγήτρια ΕΜΠ Σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ

2ο Εξάμηνο 2006-072ο Εξάμηνο, 2006-07

Σ ό θήΣ ό θήΣκοπός του μαθήματοςΣκοπός του μαθήματος

Εισαγωγή των σπουδαστών στις βασικές αρχές της παιδαγωγικής, έτσι ώστε ώστε να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την απασχόλησή τους στον τομέα της Β’ βάθμιας εκπαίδευσης.

? ΓΙΑΤΙ (ρόλος εκπαιδευτή)? ΓΙΑΤΙ (ρόλος εκπαιδευτή)Παρουσίαση των κυρίαρχων θεωριών και στοιχείων της Παιδαγωγικής μέσα από τις οποίες να αντιλαμβάνεται το ρόλο της εκπαίδευσης στη σύγχρονη κοινωνία και να μπορεί νατης εκπαίδευσης στη σύγχρονη κοινωνία και να μπορεί να εφαρμόζει, να διαμορφώνει το πρόγραμμα σπουδών, τα διδακτικά εφαρμόζει, να διαμορφώνει το πρόγραμμα σπουδών, τα διδακτικά μέσα και τις διδακτικές πράξεις (Φυσικές Επιστήμες).μέσα και τις διδακτικές πράξεις (Φυσικές Επιστήμες).

Περιεχόμενο και ΘεματικέςΕ όΠεριεχόμενο και ΘεματικέςΕ όΕνότητεςΕνότητες

Εισαγωγή στην Επιστήμη της Παιδαγωγικής (βασικοί όροι-έννοιες) -γ γή η ήμη ης γ γ ής (β ρ ς)Μοντέλα ΕκπαίδευσηςΣτοιχεία Γνωσιακής Επιστήμης-Ψυχολογικές Θεωρίες Μάθησης και Νοητικής Ανάπτυξης

– Πως «μαθαίνουμε»?– Παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση(αποτελεσματική)– Μάθηση και απόδοση-μαθησιακές δυσκολίες– Εξελικτική ανάπτυξη νοημοσύνηςΕξελικτική ανάπτυξη νοημοσύνηςΒασικές αρχές επικοινωνίας Διδασκόντων-Διδασκομένων και διαπροσωπικών σχέσεωνΔιδακτικές ΜεθοδολογίεςΔιδακτικές Μεθοδολογίες Αρχιτεκτονική της Διδασκαλίας

– Συστηματικός σχεδιασμός και οργάνωση μαθήματοςΔιδακτικοί στόχοι Ταξινόμηση– Διδακτικοί στόχοι –Ταξινόμηση

– Διεξαγωγή και αξιολόγηση μαθητών και εκπαιδευτικού έργουΠροσαρμοσμένη Σχολική Επιστήμη- Αναλυτικό Πρόγραμμα ΣπουδώνΔ δ ό Υλ ό ή ξ Δ δ λίΔιδακτικό Υλικό για την υποστήριξη της Διδασκαλίας

– Εγχειρίδια, συνοδευτικό υλικό, εποπτικό υλικό– Προδιαγραφές και κριτήρια αξιολόγησης (Χημεία-Τεχνολογία)

Ε έ όΕ έ όΕπιμέρους στόχοιΕπιμέρους στόχοιΝα αποκτήσουν οι σπουδαστές τα εννοιολογικά εργαλεία και τον προβληματισμό στην ανάλυση της εκπαίδευσης μέσα από την επιστήμη της ΠαιδαγωγικήςΠαιδαγωγικής.Να γνωρίσουν τη θεωρητική θεμελίωση, τον τρόπο οργάνωσης και τις εφαρμογές σύγχρονων διδακτικών προτάσεων.Να ενημερωθούν για το σύγχρονο προβληματισμό, τις τάσεις και τις κατευθύνσεις στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών.Να αποκτήσουν τα κριτήρια για την επιλογή και την παραγωγή παιδαγωγικούΝα αποκτήσουν τα κριτήρια για την επιλογή και την παραγωγή παιδαγωγικού διδακτικού υλικού.Να είναι σε θέση να αξιολογούν και να επιλέγουν τα κατάλληλα διδακτικά

λεργαλεία.

Διεξαγωγή και ΕξέτασηΜ θήΔιεξαγωγή και ΕξέτασηΜ θήΜαθήματοςΜαθήματος

Διεξαγωγή– Διδασκαλία– Προετοιμασία εργασιών σχετικών με τις θεματικές ενότητες του μαθήματος

Βαθμολογία–– Αξιολόγηση εργασιώνΑξιολόγηση εργασιών ⇒⇒ 40%40%–– Τελική εξέτασηΤελική εξέταση ⇒⇒ 60%60%

Δ δ ό λ όΔιδακτικό υλικό– Σημειώσεις μαθήματος– Σχετική ΒιβλιογραφίαΣχετική Βιβλιογραφία.

Π ό Β βλ ίΠ ό Β βλ ίΠροτεινόμενη ΒιβλιογραφίαΠροτεινόμενη Βιβλιογραφία1. Δ. Γ. Τσουρέκης, Σύγχρονη Παιδαγωγική, 19871. Δ. Γ. Τσουρέκης, Σύγχρονη Παιδαγωγική, 19872. Χ. Π. Φράγκου, Ψυχοπαιδαγωγική, Gutenberg, 19983. Ε..Γ. Δημητρόπουλος, Ο.Χ. Καλούρη, Παιδαγωγική Ψυχολογία, 20034 Ι Ν Παρασκευόπουλου Εξελικτική Ψυχολογία Τομ 3 44. Ι.Ν. Παρασκευόπουλου, Εξελικτική Ψυχολογία, Τομ. 3,45. Φ. Κοσσυβάκη, Κριτική Επικοινωνιακή Διδασκαλία, Gutenberg, 19986. Α.Κ. Δανάσσης-Αφεντάκης, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, Α, Β, Γ, 19927 Π Κό Δ δ ή Φ ώ Ε ώ 19897. Π. Κόκκοτας, Διδακτική των Φυσικών Επιστημών, 19898. Π. Κόκκοτας, Διδακτική των Φυσικών Επιστημών ΙΙ, 19969. Η. Ματσαγγούρας,, Θεωρία και Πράξη της Διδασκαλίας, Τόμος

Ι Gutenberg 1995Ι,Gutenberg, 199510. Η. Ματσαγγούρας,, Στρατηγικές Διδασκαλίας, Τόμος ΙΙ,Gutenberg,

ΙΙ, 1998Β X λ ό λ Ο ά Δ δ λί Μάθ11. Β. Xαραλαμπόπουλος, Οργάνωση της Διδασκαλίας και Μάθησης, Gutenberg, 1984

12. Ι. Βρεττός, Α. Καψάλης, Αναλυτικά Προγράμματα, Art of Text, 1994Γ Ζ ό λ Κ Κ ζό λ Ε Μ ζ ύ Ν Π ί13. Γ. Ζησιμόπουλος, Κ. Καφετζόπουλος, Ε. Μουτζούρη, Ν.ΠαπασταματίουΘέματα Διδακτικής για τα μαθήματα των ΦΕ, Πατάκη, 2002

Παιδαγωγική-Βασικές ΈννοιεςΠαιδαγωγική-Βασικές Έννοιες

Β έ έΒ έ έΒασικές έννοιεςΒασικές έννοιεςΠαιδαγωγικήΠαιδαγωγικήγ γ ήγ γ ή

«οδηγώ το παιδί», οδήγηση-χειραγώγηση για την επίτευξη συγκεκριμένου σκοπού (βελτίωση συμπεριφοράς, ικανοτήτων

Ιστορία: Αρχαία Ελλάδα-Ρωμαϊκοί χρόνοι: Ο δούλος (μορφωμένος) που οδηγούσε το παιδί στο σχολείο, Μεσαίωνας: οικοδιδάσκαλος (Θεολόγος ή Φιλόσοφος)

ΣήμεραΣήμερα⇒Αντικείμενο: σκόπιμη τροποποίηση της συμπεριφοράς του ανθρώπου -Δημιουργία Θεωρίας και Μοντέλων πάνω στην Αγωγή Αγωγή

Σ άδΣ άδ Α ίΑ ί Α λ ή Φ λ ίΑ λ ή Φ λ ί R M t iR M t i Κ έΚ έΣτάδια: Στάδια: Αφετηρία:Αφετηρία: Αριστοτελική Φιλοσοφία, Αριστοτελική Φιλοσοφία, Rousseau, Montaigne, Rousseau, Montaigne, Κομένιος, Κομένιος, Νέα Σχολεία (19Νέα Σχολεία (19οςος --2020οςος ), Σύγχρονη Παιδαγωγική ), Σύγχρονη Παιδαγωγική (Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος)(Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος)

Συχνά εμφανίζεται το θέμα διεπιστημονικότητας ΨυχολογίαςΣυχνά εμφανίζεται το θέμα διεπιστημονικότητας Ψυχολογίας--Παιδαγωγικής!Παιδαγωγικής!Τι είναι?Τι είναι? –– Επιστήμη,Επιστήμη, Τεχνική, Φιλοσοφία και Τέχνη (πολυδιάστατη)Αντικατάσταση του όρου Παιδαγωγική σε Επιστήμες της ΑγωγήςΕπιστήμες της Αγωγής

Συμβολή από πολλές Επιστήμες: Ψυχολογία (π χ Εξελικτική Ψυχολογία)– Συμβολή από πολλές Επιστήμες: Ψυχολογία (π.χ. Εξελικτική Ψυχολογία), Φιλοσοφία, Κοινωνιολογία, Θετικές Επιστήμες, κ.ά.

Σύγχρονη Παιδαγωγική-καθοριστικοί παράγοντεςΆτομο σε ανάπτυξη-μαθητήςΆτομο σε ανάπτυξη-μαθητήςΆτομο που επηρεάζει-παιδαγωγόςΠεριβάλλον που πραγματοποιείται η τροποποίηση

Β έ έΒ έ έΒασικές έννοιεςΒασικές έννοιεςΕξελικτικά Στάδια των Επιστημών ΑγωγήςΕξελικτικά Στάδια των Επιστημών Αγωγής

–– Ενστικτώδη ΠαιδαγωγικήΕνστικτώδη Παιδαγωγική (εμπειρική μετάβαση εθίμων, παραδόσεων, συνηθειών)η )

–– ΠαραδοσιακήΠαραδοσιακή (Παιδαγώγηση νέων με βάση το ένστικτο και την πείρα που μεταδίδεται με γνωμικά, παροιμίες, μύθους εκφράζοντας στερεότυπους κάθε εποχής και κάθε λαού.ΔημιουργικήΔημιουργική (Μεγάλοι παιδαγωγοί διατυπώνουν κανόνες αγωγής)–– ΔημιουργικήΔημιουργική (Μεγάλοι παιδαγωγοί διατυπώνουν κανόνες αγωγής)

–– Συστηματική ΠαιδαγωγικήΣυστηματική Παιδαγωγική (Σήμερα: Συστηματική και επιστημονική μεθοδολογία του προβλήματος τη αγωγής)

– Ιστορική Παιδαγωγική (εξέλιξη παιδαγωγικής σκέψης, προβλήματα κ.ά.Ιστορική Παιδαγωγική (εξέλιξη παιδαγωγικής σκέψης, προβλήματα κ.ά.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ:Η Μεθοδολογία περιλαμβάνειΗ Μεθοδολογία περιλαμβάνει: παρατήρηση, πείραμα, τεστ προσωπικότητας, γ ρ μβγ ρ μβ ρ ήρη η, ρ μ , ρ η ς,στατιστική (ερμηνεία δεδομένων), συγκριτική Παιδαγωγική (αίτια, εκτίμηση-αξιολόγηση συστημάτων)⇒ δεν στηρίζεται σε απόψεις μόνο μεγάλων δεν στηρίζεται σε απόψεις μόνο μεγάλων παιδαγωγών και φιλοσόφων!!!παιδαγωγών και φιλοσόφων!!!

Β έ έΒ έ έΒασικές έννοιεςΒασικές έννοιες

Ψυχολογία Μάθησης: ανάλυση του φαινομένου της μάθησης (υποκλάδος

Γνωστικά αντικείμενα (πεδία) ΠαιδαγωγικήςΓνωστικά αντικείμενα (πεδία) Παιδαγωγικής

χ γ η ης η φ μ ης μ η ης ( ςΠαιδαγωγικής Ψυχολογίας)

Σχολική Ψυχολογία: Εφαρμογή της Ψυχολογίας στο σχολικό περιβάλλον

Γνωστική Ψυχολογία: γνωστικός τομέας της ανθρώπινης ανάπτυξης και συμπεριφοράς, νοητικές και μεταγνωστικές λειτουργίες

Παιδαγωγική Ψυχολογία (Ψυχοπαιδαγωγική): αξιοποίηση Ψυχολογίας στηνΠαιδαγωγική Ψυχολογία (Ψυχοπαιδαγωγική): αξιοποίηση Ψυχολογίας στην αγωγή και αναφέρεται στη Ψυχολογική Διδακτική και στην πειραματική παιδαγωγική

Διδακτική: πρακτική εφαρμογή τρόπων διδασκαλίας, Γενική και Ειδική Διδακτική!

Α ή Μό Π δ ίΑ ή Μό Π δ ίΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΤι είναι όμως Αγωγή? Μόρφωση? Παιδεία?Τι είναι όμως Αγωγή? Μόρφωση? Παιδεία?Τι είναι όμως Αγωγή? Μόρφωση? Παιδεία?Τι είναι όμως Αγωγή? Μόρφωση? Παιδεία?

ReneRene HubertHubert:: Σύνολο των ενεργειών και επιδράσεων με προσδιορισμένεςμεθόδους και κατάλληλα μέσα και αποβλέπει σε προκαθορισμένους σκοπούς.Ο ί ύ β λ ί ά λήΟι σκοποί αποσκοπούν στη βελτίωση της συμπεριφοράς και καταλήγει στηνολοκληρωτική διαμόρφωση της προσωπικότητας, με κύριο χαρακτηριστικό τηναυτονομία του ατόμου και την ικανότητά του να αναλαμβάνει ευθύνες και ναασκεί τα δικαιώματά του στη ζωή προϊόν της αγωγής είναι ηασκεί τα δικαιώματά του στη ζωή προϊόν της αγωγής είναι ημόρφωση!!! Μόρφωση με φορά από μέσα προς τα έξω και η αγωγή από έξω προςτα μέσα (πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου με βάση ιδεώδη και αξίες)Η αγωγή προηγείται της μόρφωσηςΗ αγωγή προηγείται της μόρφωσηςΗ μόρφωση εκφράζει την ατομική διάκρισηΗ αγωγή απευθύνεται στο «σώμα» (έμφυτη δυνατότητα επιδόσεων) και η

μόρφωση στο πνεύμα (εννοιολογικός προσανατολισμός ανθρώπου)μόρφωση στο πνεύμα (εννοιολογικός προσανατολισμός ανθρώπου)ΠαιδείαΠαιδεία είναι το περιεχόμενο της αγωγής και της μόρφωσης.Η παιδεία είναι εμπλουτισμός, ευαισθησία του νου και χαρακτήρα

δ δ ξΕκπαίδευση είναι η προγραμματισμένη απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων!Γ. Μπαμπινιώτης: Νους και ψυχή συνθέτουν το πνεύμα, που θα πρέπει νακαλλιεργεί μια ολοκληρωμένη Παιδεία!!!

Α ή Μό Π δ ίΑ ή Μό Π δ ίΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΚ ά ί θ ώΚ ά ί θ ώ λή ήΚοινά σημεία θεωριώνΚοινά σημεία θεωριών και αντιλήψεων για την αγωγή– Για τον άνθρωπο– Ενέργεια και επίδραση από ψυχοσωματικά ώριμο και εξειδικευμένο άτομο

έ έ βάλλ θύ ώ (?)μέσα σε οργανωμένο περιβάλλον και απευθύνονται στον ανώριμο(?)– Έχει σκοπούς που καθορίζονται !!!!– Αποκτώνται μερικές ικανότητες για να καταστήσουν πιο άνετη την οικείωση

δ δ ώ θώ ώδιδακτικών αγαθών, γνώσεων.Αξιώματα αγωγήςΑξιώματα αγωγής--ΣκοποίΣκοποί– Αναπτυξιακό (διατήρηση σωματικής και ψυχικής υγείας, ανάπτυξη σε ώριμο

ά ο ο και νευ α ική αυ ο ρα ά ω η)άτομο και πνευματική αυτοπραγμάτωση)– Γνωστικό (Γνώσεις γενικές και ειδικές για να δημιουργήσει στο περιβάλλον

του)Κοινωνική προσαρμογή (Κοινωνικοποίηση και επάγγελμα)– Κοινωνική προσαρμογή (Κοινωνικοποίηση και επάγγελμα)

– Πολιτιστικό (ανθρώπινες αξίες, π.χ. ελευθερία, ειρήνη)– Πολιτικό (ενδιαφέρον για τα κοινά, δημοκρατική συνείδηση)Η ή ί έ ά θ ύθ ό δ όΗ ή ί έ ά θ ύθ ό δ όΗ αγωγή αποσκοπεί σε έναν άνθρωπο υπεύθυνο, συνεργατικό, δημιουργικό, Η αγωγή αποσκοπεί σε έναν άνθρωπο υπεύθυνο, συνεργατικό, δημιουργικό, Δημοκρατικό, φιλειρηνικό και ικανό για τον εαυτό του και το περιβάλλον του!Δημοκρατικό, φιλειρηνικό και ικανό για τον εαυτό του και το περιβάλλον του!

Α ή Μό Π δ ίΑ ή Μό Π δ ίΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΑγωγή Αγωγή (Gessel) (Gessel) –– κοινωνικό φαινόμενο (επιδράσεις)κοινωνικό φαινόμενο (επιδράσεις)

Οι παιδαγωγικές σχέσεις μαθητήΟι παιδαγωγικές σχέσεις μαθητή--δασκάλου είναι αμοιβαίες!δασκάλου είναι αμοιβαίες!

Προϋποθέσεις για επιτυχή μόρφωση: ο δάσκαλος

να είναι της αποδοχής του μαθητή

Να συνεργεί με το μαθητή

Αμοιβαία εμπιστοσύνη

Εμπλουτισμός διαπροσωπικών σχέσεων

Κατάλληλη οργάνωση σχολικής ζωής

Α ή Μό Π δ ίΑ ή Μό Π δ ίΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΠεριεχόμενο αγωγήςΠεριεχόμενο αγωγής

Κεντρικά στοιχεία

Περιφερειακά στοιχεία

Οι σκοποί αγωγής έχουν δυναμικό χαρακτήρα μετασχηματισμού μέσα στην κοινωνία!

Α ή Μό Π δ ίΑ ή Μό Π δ ίΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΑγωγή-Μόρφωση-ΠαιδείαΜέσα ΑγωγήςΜέσα Αγωγής (δραστηριοποίηση του μαθητή για την επίτευξη των σκοπών αγωγής! Μέτρα δασκάλου!)

Ταξινομούνται σε άμεσαάμεσα (πχ. έπαινος, αμοιβή) και έμμεσαέμμεσα (εργασία, αναλυτικό πρόγραμμα) ανάλογα με τον τρόπο επίδρασή τους

Διακρίνονται ανάλογα με τη σκοπιμότητά τους και σε–– ΠροληπτικάΠροληπτικά (ανταπόκριση αναγκών του μαθητή από το σχολικό σύστημα, διδασκαλία, επίβλεψη, παράδειγμα δασκάλων και της ημ , , β ψη, ρ γμ ηςκοινωνίας)

–– Κατασταλτικά Κατασταλτικά (ποινές)–– ΠροσελκυστικάΠροσελκυστικά (παιχνίδι, ψυχαγωγία, αμοιβές, έπαινοι, κ.ά)ρρ ( χ , ψ χ γ γ , μ β ς, , )

Στοιχεία Γνωσιακής Επιστήμης-Ψυχολογικές Στοιχεία Γνωσιακής Επιστήμης-Ψυχολογικές τοιχεία νωσια ής πιστήμης υχο ογι έςΘεωρίες Μάθησης και Νοητικής Ανάπτυξηςτοιχεία νωσια ής πιστήμης υχο ογι έςΘεωρίες Μάθησης και Νοητικής Ανάπτυξης

Δ δ λί ΜάθΔ δ λί ΜάθΔιδασκαλία - ΜάθησηΔιδασκαλία - Μάθηση• Ετυμολογία: ρήμα δάω = φωτίζω, δηλαδή πληροφορώ ή καθιστώ κατανοητό κάτι σε κάποιον

Ιστορία: Αναφέρεται πρώτη φορά ως διδασκαλία=διδαχή (Πίνδαρος, Ηρόδοτος, Δημόκριτος) (και θρησκευτική διαπαιδαγώγηση)

•Αποδεκτός όρος σήμεραΑποδεκτός όρος σήμερα

Διδασκαλία είναι το σύστημα μεθοδικών και προγραμματισμένων ενεργειών, που Διδασκαλία είναι το σύστημα μεθοδικών και προγραμματισμένων ενεργειών, που γίνονται στο πλαίσιο άμεσης διαπροσωπικής επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικού γίνονται στο πλαίσιο άμεσης διαπροσωπικής επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικού

θ ώ έ ό έθ ώ έ ό έ άθάθ λ ίλ ίκαι μαθητών και έχουν σκοπό να επιφέρουν τη και μαθητών και έχουν σκοπό να επιφέρουν τη μάθηση μάθηση στους τελευταίους.στους τελευταίους.

Σκόπιμη ενέργεια

J D ( έ λά ϊό έ θ ί!) W Kil t i k (Δ έJ. Dewey (ο έμπορος πουλάει προϊόντα αν έχουν αγορασθεί!), W. Kilpatrick (Δεν έχω διδάξει αν δεν έχει μάθει ο μαθητής): αιτιατή σχέση μεταξύ διδασκαλίας και μάθησης???

Σήμερα: Σχέση εννοιολογική και πιθανόν αιτιατή, π.χ. πώληση-αγορά, νίκη-αγώνας, έρευνα-ζητούμενο κ.ά.

Δ δ λί Μ θ ί ΜάθΔ δ λί Μ θ ί ΜάθΔιδασκαλία-Μαθητεία-ΜάθησηΔιδασκαλία-Μαθητεία-ΜάθησηΔιδακτικός ορισμός Διδασκαλίας

Σύνολο προγραμματισμένων και μεθοδικών δραστηριοτήτων που επιλέγει να αναπτύξει ο εκπαιδευτικός μέσα σε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τους μαθητέςεκπαιδευτικός μέσα σε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τους μαθητές προκειμένου να εμπλέξει με φυσικό και αβίαστο τρόπο τους τελευταίους σε δραστηριότητεςμαθητείας, οι οποίες κρίνει ότι θα τον οδηγήσουν στην υλοποίηση των μαθησιακών και αναπτυξιακών σκοπών του αναλυτικού προγράμματος.αναπτυξιακών σκοπών του αναλυτικού προγράμματος.

Διδασκαλία ⇒Μαθητεία (συνδετικός κρίκος)⇒Μάθηση

Μαθητεία: σύνολο ενεργειών που αποτελούν τη διαδικαστική πλευρά της μάθησηςη ργ η ή ρ ης μ η ης

π.χ. προσοχή, ανάγνωση, γραφή, ερώτηση, απάντηση, που αναπτύσσει ο μαθητής κατά τη διδασκαλία.

Σαφής αντιστοίχηση μαθητείας και διδασκαλίας

π.χ. διήγηση-ακρόαση, παρουσίαση-παρακολούθηση, γνωστικός προβληματισμός- γνωστική επεξεργασία κ τ λεπεξεργασία κ.τ.λ.

Η μαθητεία διασώζει στη διδασκαλία την έννοια της επιτυχίας (κινητοποίηση δραστηριοτήτων μαθητείας).

Δ δ λί Μ θ ίΔ δ λί Μ θ ίΔιδασκαλία- ΜαθητείαΔιδασκαλία- Μαθητείαδ δ λίΗ διδασκαλία

• Είναι διαδικασία (σκέψη και δράση)

Σ ό δ δ ί ( βλέ άθ ά ξ λ ό• Σκόπιμη διαδικασία (αποβλέπει στη μάθηση και την ανάπτυξη, αναλυτικό πρόγραμμα)

• Παίζει διαμεσολαβικό ρόλο (διαμεσολαβεί μεταξύ μαθητή και μαθησιακού περιεχομένου)

• Πραγματώνεται μέσα από διαπροσωπική επικοινωνία (λόγος, εικόνα, κ.ά)

• Προϋποθέτει οργάνωση και μεθοδικότητα (απόρροια τελολογικής φύσης)

• Έχει εκτελεστικό χαρακτήρα (όρια που καθορίζονται από το αναλυτικό πρόγραμμα)πρόγραμμα)

• Έχει ενεργητικό χαρακτήρα (εκπαιδευτής-μαθητής)

• Έχει προπαρασκευαστικό χαρακτήρα (προετοιμασία για τη ζωή)χ ρ ρ χ ρ ήρ ( ρ μ γ η ζ ή)

• Είναι τέχνη με επιστημονικό υπόβαθρο

Έ έ ΜάθΈ έ ΜάθΈννοια και αρχές ΜάθησηςΈννοια και αρχές ΜάθησηςΗ μάθηση χαρακτηρίζει τον άνθρωπο! Ετυμολογία: έχουν κοινή ρίζα τη λέξη

μένθηρη (φροντίδα-μέριμνα) η οποία με τις μεταλλαγές έγινε μενθ, μανθ (μανθάνω) και ανθ (άνθρωπος)και ανθ (άνθρωπος)

Έχουν διατυπωθεί αρκετοί ορισμοί από διάφορες επιστήμες

ΜάθησηΜάθησηΜάθησηΜάθηση

Μπιχεβιοριστική ΨυχολογίαΜπιχεβιοριστική Ψυχολογία Γνωστική ΨυχολογίαΓνωστική ΨυχολογίαΜπιχεβιοριστική ΨυχολογίαΜπιχεβιοριστική Ψυχολογία Γνωστική ΨυχολογίαΓνωστική Ψυχολογία

Μόνιμη μεταβολήΜόνιμη μεταβολή της συμπεριφοράς που προκύπτει ως

Απόκτηση γνωστικού γνωστικού δυναμικού που απαιτείται για συμπεριφοράς που προκύπτει ως

αποτέλεσμα της άσκησης ή άσκησης ή εμπειρίαςεμπειρίας

Σ ά ό β λή ά ή δ ό δήλ

μ γανταπόκριση των απαιτήσεων εαυτού και περιβάλλοντος .

Σχετικά μόνιμη μεταβολή στη συμπεριφορά ή στο δυναμικό για εκδήλωση συμπεριφοράς που είναι αποτέλεσμα ενισχυμένης άσκησης-εμπειρίας.

Έ έ ΜάθΈ έ ΜάθΈννοια και αρχές ΜάθησηςΈννοια και αρχές Μάθησης

•• τι μαθαίνει τι μαθαίνει ((περιεχόμενο μάθησης)? (περιεχόμενο μάθησης)? (Tolman, Gagne)Tolman, Gagne)

ΤΟΜΕΙΣΤΟΜΕΙΣΤΟΜΕΙΣΤΟΜΕΙΣ

Γνωστικός Γνωστικός Συναισθηματικός Κινητικός ΣυνδυασμόςΣυναισθηματικός Κινητικός Συνδυασμός

CognitiveCognitive AffectiveAffective motor/sensorimotormotor/sensorimotor

Νοητικές Νοητικές λειτουργίεςλειτουργίες Στάσεις,

δ θέ

Ψυχοκινητικές λειτουργίες

(σκέψη, ανάκληση, αναπαραγωγή,

Αντίληψη

διαθέσεις, πεποιθήσεις, αρχές, αξίες κ ά

Μυϊκές κινήσεις, σωματικές, κινητικές Αντίληψη,

Mεταγνωστικότητα κ.λ.π.)

κ.ά. δεξιότητες, γλωσσικές δεξιότητες, κ.ά.

Π ό ΜάθΠ ό ΜάθΠεριεχόμενο ΜάθησηςΠεριεχόμενο ΜάθησηςΘεωρίες Θεωρίες GagnGagnéé, Tolman (, Tolman (τι μαθαίνει?)τι μαθαίνει?)

Gagné: 8 είδη μάθησης (πληροφορικά σήματα/μηνύματα, ερέθισμα/αντίδραση, αλυσίδας, λεκτικές ακολουθίες, διάκριση/ταξινόμηση, συγκεκριμένες έννοιες,αλυσίδας, λεκτικές ακολουθίες, διάκριση/ταξινόμηση, συγκεκριμένες έννοιες, έννοιες/κανόνες, στρατηγικές επίλυσης καταστάσεων)

Tolman: 6 είδη μάθησης: καθέξεις (σύνδεση αντικειμένου με κίνητρο/ανάγκη), θή δ ί δ ί δί ό ίλ δί δ ίπεποιθήσεις ισοδυναμίας, προσδοκίες πεδίου, τρόποι αντίληψης πεδίου, διακρίσεις

κινήτρων, κινητικά πρότυπα/σχήματα

1.1. ΠληροφορίεςΠληροφορίες--γνώσειςγνώσεις

2.2. ΜεθοδολογίαΜεθοδολογία--Διαδικασίες (οργάνωση στη ζωή)Διαδικασίες (οργάνωση στη ζωή)

3.3. Δεξιότητες (κοινωνικές, επαγγελματικές, επικοινωνιακές, κ.ά.)Δεξιότητες (κοινωνικές, επαγγελματικές, επικοινωνιακές, κ.ά.)

4.4. Συνήθειες (μάθηση ως αυτόματη λειτουργία)Συνήθειες (μάθηση ως αυτόματη λειτουργία)

5.5. Προσδοκίες (διαμόρφωση προσδοκιών από τους άλλους)Προσδοκίες (διαμόρφωση προσδοκιών από τους άλλους)

6.6. Συναισθήματα (επίκτητα?)Συναισθήματα (επίκτητα?)

Π ό ΜάθΠ ό ΜάθΠεριεχόμενο ΜάθησηςΠεριεχόμενο Μάθησης77 Αξί ( έ ξί ά )Αξί ( έ ξί ά )7.7. Αξίες (π.χ. κοινωνικές αξίες κ.ά.)Αξίες (π.χ. κοινωνικές αξίες κ.ά.)8.8. Στάσεις, προδιαθέσεις (προς πρόσωπα, καταστάσεις κ.ά.)Στάσεις, προδιαθέσεις (προς πρόσωπα, καταστάσεις κ.ά.)9.9. Σύμβολα (γλώσσα, συμβολισμοί)Σύμβολα (γλώσσα, συμβολισμοί)10.10. ΜεταΜετα--γνωστικότητα (μαθαίνει να κρίνει, να ασκεί αυτοέλεγχο κ.ά.)γνωστικότητα (μαθαίνει να κρίνει, να ασκεί αυτοέλεγχο κ.ά.)

Γιατί μαθαίνει? (είναι σκόπιμη, συνειδητή και εκούσια η μάθηση!)Γιατί μαθαίνει? (είναι σκόπιμη, συνειδητή και εκούσια η μάθηση!)

•• Περιέργεια (φύσει ειδέναι ορέγεται)Περιέργεια (φύσει ειδέναι ορέγεται)

•• Ανάγκες Ανάγκες ––κίνητρα (ψυχολογικές, κοινωνικές, επαγγελματικές) κίνητρα (ψυχολογικές, κοινωνικές, επαγγελματικές)

•• Ενδιαφέροντα (προσωπικά, επαγγελματικά, κοινωνικά κ.ά.)Ενδιαφέροντα (προσωπικά, επαγγελματικά, κοινωνικά κ.ά.)

•• ΣκοποίΣκοποί--επιδιώξεις (σχεδιασμός σταδιοδρομίας, προγραμματισμός ζωής κ.ά.)επιδιώξεις (σχεδιασμός σταδιοδρομίας, προγραμματισμός ζωής κ.ά.)ξ ς ( χ μ ς ρ μ ς ρ γρ μμ μ ς ζ ής )ξ ς ( χ μ ς ρ μ ς ρ γρ μμ μ ς ζ ής )

•• Συνδυασμοί Συνδυασμοί

ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Το εκπαιδευτικό σύστημαΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Το εκπαιδευτικό σύστημαΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Το εκπαιδευτικό σύστημα ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Το εκπαιδευτικό σύστημα αξιοποιεί τη θεωρία μάθησης και το φαινόμενο μάθησης!αξιοποιεί τη θεωρία μάθησης και το φαινόμενο μάθησης!

Θ ί ΜάθΘ ί ΜάθΘεωρίες ΜάθησηςΘεωρίες ΜάθησηςΗ θεωρία μάθησης έχει σκοπό να βοηθήσει στη διαδικασία μάθησηςΗ θεωρία μάθησης έχει σκοπό να βοηθήσει στη διαδικασία μάθησηςΗ θεωρία μάθησης έχει σκοπό να βοηθήσει στη διαδικασία μάθησης Η θεωρία μάθησης έχει σκοπό να βοηθήσει στη διαδικασία μάθησης

•Πρόταση και περιγραφή διαδικασιών με σωστές εμπειρίες μάθησης δηλαδή που οδηγούν σε καλύτερα αποτελέσματα (αποτελείται από περιγραφή-ερμηνεία-όβλ )πρόβλεψη)

• Κατανόηση και ερμηνεία της μάθησης

Να υ οδείξει ω ά έ ρα αν ι ε ώ ι ης /φρα ά ων ου δυ εραίνουν η• Να υποδείξει σωστά μέτρα αντιμετώπισης /φραγμάτων που δυσχεραίνουν τη μάθηση

• Να παρέχει πληροφορίες για επιπλοκές που δημιουργούνται στην υλοποίηση διαδικασιών αγωγής Τα ερωτήματα που απαντούν είναι

Μέχρι που φτάνει η μάθηση?Τα μέτρα αμοιβών, κινήτρων

επηρεάζουν τη μάθηση?Μέχρι που φτάνει η μάθηση?

Παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση

Σχέση μάθησης-άσκησης

ηρ ζ η μ η η

Μάθηση-λήθη?Θυμάμαι?

Πως μαθαίνω? (σταδιακά, χ η μ η ης η ης

Μεταβίβαση μάθησηςεξελικτικά, στιγμιαία)

Θ ί ΜάθΘ ί ΜάθΘεωρίες ΜάθησηςΘεωρίες Μάθησης

ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Ενδιάμεσες Εξέλιξης Επεξεργασίας

ΔεδομένωνTolman, Gagné,

R. Bolles

(δ β έ )

β έ έ έ λ έ

Estes (δαρβινιστές) Atkinson& Shiffrin

Μπιχεβιοριστικές Γνωστικές Κοινωνικο-γνωστικές Νευρο-ΦυσιολογικέςΕ-Α

Thorndike (γάτα-κουτί-ψάρι),

Μορφολογική Θεωρία (Gestalt), Lewin Piaget

Dollard&Miller, Bandura Mahoney

Hebb (Φυσιολογική

λ )Pavlov (σκύλος,-εκκρίσεις-,κρέας) Watson, Skinner, Hull

Lewin, Piaget, Bruner, Vygotsky,Ausubel, Harlow

Bandura, Mahoney Ψυχολογία)

Κοινές αντιλήψεις γύρω από τη ΜάθησηΚοινές αντιλήψεις γύρω από τη Μάθηση

Η μάθηση έχει νευροφυσιολογική υποδομή (βιοχημικές και ψυχολογικές επιδράσεις καθορίζουν τη βάση της μάθησης)Η τάση για μάθηση είναι έμφυτη γιατί συνδέεται με την αυτοάμυνα και την η γ μ η η μφ η γ μ η μ ηαυτοσυντήρηση του είδους (ανάπτυξη- εμπειρίες- μάθηση)Η μάθηση είναι εσωτερική εσωτερική διαδικασία επεξεργασίας δεδομένων (θεωρία μάθησης εποικοδομισμού). Η μάθηση δεν είναιδεν είναι απορρόφηση πληροφοριών, λλά ή δ δ ί ξ ί θ ά βάλλαλλά εσωτερική διαδικασία επεξεργασία ερεθισμάτων του περιβάλλοντοςστην οποία προβαίνει το άτομο για να δώσει νόημα στις εμπειρίες του. Άρα παρατηρώ τη συμπεριφορά για να παρατηρήσω έμμεσα τη μάθηση, η οποία όμως επηρεάζεται από την ωρίμανση και την ανάπτυξηόμως επηρεάζεται από την ωρίμανση και την ανάπτυξη. Η μάθηση επηρεάζεται από εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες (μπιχεβιοριστικές θεωρίες Gagneκαι γνωστικές). (προσωπική υπόθεση του μανθάνοντος)μ ς)Η μάθηση διευκολύνεται από τις προηγούμενες γνώσεις . Γνωστική Ψυχολογία ⇒ η γνώση είναι οργανωμένη σε γνωστικά σχήματα-δομές, προβλέπω, συνεπάγω, σχεδιάζω ⇒ μάθηση και σκέψη (ρόλος εκπαιδευτή)

Κοινές αντιλήψεις γύρω από τη ΜάθησηΚοινές αντιλήψεις γύρω από τη Μάθηση

Η μάθηση και ως διαδικασία και ως περιεχόμενο είναι κοινωνικά προσδιορισμένη (κοινωνικός εποικοδομισμός)Τα αποτελέσματα της μάθησης διαμορφώνουν συμπεριφορά (διαμόρφωσηΤα αποτελέσματα της μάθησης διαμορφώνουν συμπεριφορά (διαμόρφωση προσωπικότητας)Η σχολική μάθηση συντελείται με διαφορετικούς τρόπους και μέσα σε δ ά λ ί Τ ό ξά (P l ) ί (Ski )διαφορετικά πλαίσια. Τρόποι: εξάρτηση (Pavlov),ενίσχυση (Skinner),μίμηση (Bandura) μέχρι την αυτομάθηση. Η φύση του διδακτικού αντικειμένου και ο σκοπός της διδασκαλίας καθορίζουν τους τρόπους και το πλαίσιο και αυτά με τη σειρά τους την ποιότητα της μάθησηςπλαίσιο και αυτά με τη σειρά τους την ποιότητα της μάθησης.Η ποιότητα της μάθησης εξαρτάται από το πλαίσιο και τις διαδικασίες από το πλαίσιο και τις διαδικασίες απόκτησης.απόκτησης. Π.χ. η δογματική διδασκαλία οδηγούν σε διαφορετικό επίπεδο μάθησης από την κριτική διδασκαλία (στοιχείο κατανόησης Κριτήριο κατάμάθησης από την κριτική διδασκαλία (στοιχείο κατανόησης, Κριτήριο κατά Bloom η ικανότητα μεταφοράς της πληροφορίας σε άλλο σύμβολο, κατά Piaget η ικανότητα αντιστροφής της σκέψης!).

Τρόποι/Είδη ΜάθησηςΤρόποι/Είδη Μάθησης

Τρόποι ΜάθησηςΤρόποι ΜάθησηςEξ ίEξωτερικοί

Συνάφεια (ταυτόχρονη συνύπαρξη ερεθίσματος-απάντησης)Άσκηση(επανάληψη)Ενίσχυση (θετική-αρνητική)

Τρόποι διαμόρφωσης μάθησηςΓενίκευσηΔιάκρισηΟργάνωση του υλικού ΑνακάλυψηψηΤρόπος παρουσίασης υλικού (εποπτικά μέσα κ.ά.)Δραστηριότητα μαθητή(Πείραμα-πειραματισμός, συζήτηση-μονόλογος, ομιλία-ανάγνωση, καταγραφή σημειώσεων)μ γ η γρ φή ημ )Εξετάσεις (κατεύθυνση μάθησης-στείρα απομνημόνευση?)Καθοδήγηση!!!

Αρχές-Νόμοι ΜάθησηςΑρχές-Νόμοι Μάθησης

Νόμος ομοιότητας (π.χ. ανάκληση πληροφοριών όμοιες με το ερέθισμα)Νόμος αντίθεσης (π.χ. ευχάριστο-δυσάρεστο, όξινο-βασικό)Νόμος συχνότητας (το ερέθισμα προκαλεί την ανάκληση ενός γεγονότος, τόσο εδραιώνεται η συσχέτιση)Νόμος συνάφειας (χωρική, χρονική)Νόμος συνάφειας (χωρική, χρονική)Νόμος ετοιμότηταςΝόμος Χρήσης-ΑχρησίαςΑρχή της αναλογίαςΝόμος χρονικής προτεραιότηταςΝόμος της έντασηςΝόμος της έντασης

Μάθ ήΜάθ ήΜάθηση και μνήμηΜάθηση και μνήμηΜορφές μνήμηςΜορφές μνήμης

1. Τρόποι εκδήλωσης (Ανάκληση, αναγνώριση, ανακατασκευή/αναδόμηση, διευκόλυνση νέας μάθησης –Ebbinghaus)

2. Ρόλος αισθήσεων ( αισθητηριακή μνήμη, αισθησιοκινητική)

3. Διάρκεια (μνήμη βραχείας διάρκειας ή μνήμη εργασίας, μακράς διάρκειας)

4. Τρόπος διαπίστωσης (ρητή η δηλωτική, άρρητη-έμμεση)

5 Π ό λ ύ λ ύ ( δ ή λ ή ή5. Περιεχόμενο ανακαλούμενου υλικού (επεισοδιακή, σημασιολογική-σχήματα, διαδικαστική)

Παράγοντες ίδιοι με της αποτελεσματικής μάθησης (ηλικία, νοημοσύνη, άσκηση, ρ γ ς μ ης μ ής μ η ης (η , ημ η, η η,επανάληψη, οργάνωση υλικού στη μνήμη, ποιότητα αρχικής μάθησης, χρόνος απόκτησης γνώσης, ένταση προσοχής κ.ά.)

ΤρόποιΤρόποι διευκόλυνσηςδιευκόλυνσης:: ΕπιμερισμόςΕπιμερισμός χωροταξικοίχωροταξικοί συνειρμοίσυνειρμοί δημιουργίαδημιουργία συνειρμώνσυνειρμών ππ χχΤρόποιΤρόποι διευκόλυνσηςδιευκόλυνσης:: Επιμερισμός,Επιμερισμός, χωροταξικοίχωροταξικοί συνειρμοί,συνειρμοί, δημιουργίαδημιουργία συνειρμώνσυνειρμών ππ..χχ..ζώοζώο--ήχος,ήχος, δημιουργίαδημιουργία ακροστιχίδων,ακροστιχίδων, κατηγοριοποιήσειςκατηγοριοποιήσεις

Α λ ή ΜάθΑ λ ή ΜάθΑποτελεσματική ΜάθησηΑποτελεσματική Μάθηση

Αποτελεσματική μάθηση θεωρείται όταν:Αποτελεσματική μάθηση θεωρείται όταν:

Η αρχική μάθηση επιτυγχάνεται με αποτελεσματικό τρόπο δηλαδή μεΗ αρχική μάθηση επιτυγχάνεται με αποτελεσματικό τρόπο δηλαδή με τη μικρότερη δαπάνη χρόνου και προσπάθειας

Οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν είναι σε ποιοτικό επίπεδο αυτές που μ ρ ς ή η ςεξυπηρετούν τις λειτουργικές ανάγκες του ατόμου

Η μάθηση εξασφαλίζει δυνατότητες μεταβίβασης σε κάθε κατάσταση μάθησης ή εφαρμογής της

Η συμπεριφορά που αποκτήθηκε είναι δυνατόν να διατηρηθεί για όσο διάστημα είναι στο άτομο χρήσιμηδιάστημα είναι στο άτομο χρήσιμη.

Π ά άθΠ ά άθΠαράγοντες μάθησηςΠαράγοντες μάθησης

Κί άθΚί άθΚίνητρα μάθησηςΚίνητρα μάθησηςΠαρώθηση (motivation) - Ψυχολογία: κατάσταση στην οποία το άτομο έχει θετική θετική στάση απέναντι σε κάτι και επιδιώκει να δραστηριοποιηθεί

Κίνητρο (motive): η δύναμη που ωθεί το άτομο δηλαδή είναι παρωθητικό στοιχείο, είναι εγγενή ιδίοτητα

Είδη κινήτρωνΕίδη κινήτρων

Εσωτερικά (ανάγκες, τάσεις κ.ά.) – εξωτερικά (από άλλα πρόσωπα δραστηριότητα)

Ψυχολογικά, Υλικά, Σωματικά, Κοινωνικά, Γνωστικά

Εγγενή/έμφυτα-επίκτητα

Θετικά-αρνητικά

Ένστικτα, διέγερσης, εξωτερικοί ερεθισμοί

Κί άθΚί άθΚίνητρα μάθησηςΚίνητρα μάθησηςΒασικά κίνητρα

• Κίνητρο για επιτυχία (αποδοχή και από το περιβάλλον)• Κίνητρο για επιτυχία (αποδοχή και από το περιβάλλον)

•Άμιλλα (συναγωνισμός και όχι ανταγωνισμός, στην άμιλλα και τη συνεργασία)ργ )

• Συνεργασία (συνεργατική μάθηση)

• Περιέργεια ερευνητική διάθεση ελευθερίαΠεριέργεια, ερευνητική διάθεση, ελευθερία

•Αμοιβές και ποινές

•Αποτελέσματα ανατροφοδότηση•Αποτελέσματα-ανατροφοδότηση

• Φιλοδοξίες ατόμου, ενδιαφέροντα, αξίες, προσοχή

Ο θή ί ( έ δ ί )•Οι πεποιθήσεις για το αντικείμενο (ευνοϊκές και δυσμενείς)