Ο Σ Σ Ο

"ΛΕΦΤΑ ΧΩΡΙΣ ΕΝΟΧΕΣ"

Μετάφραση-Επιλογή Κειμένων: Λίνα Σαϊσανά

Επιμέλεια Έκδοσης: Δημήτρης Ανδρίκογλου

Εξώφυλλο: Πάρις Κούτσικος

Διορθώσεις: Αιμιλία Κουγιά

© by Osho International Foundation. © Εκδόσεις Ρέμπελ για την ελληνική γλώσσα, 2001.

<$> ΕΚΔΌΣΕΙΣ Ρ Ε Μ Π Ε Λ

ΘΕΜΙΣΤΟΚΛEΟΥΣ 90

106 81 ΑΘΗΝΑ Τ Η Λ . : 3 8 19 3 3 5 ΙSΒΝ: 960-7259-59-9

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΛΕΠΤΟ ΘΕΜΑ, ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ

χρήμα δεν είναι μόνο αυτό που φαίνε­ται.

Το χρήμα έχει πολύ βαθιές ρίζες. Το χρή­μα δεν είναι μόνο τα χαρτονομίσματα, αλλά είναι κάτι που σχετίζεται με τον εσωτερικό

5

T ι ε ί ν α ι το χ ρ ή μ α ;

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

σου νου και τη συμπεριφορά. Τα χρήματα εί­ναι η αγάπη σου για τα πράγματα, τα χρήμα­τα είναι η φυγή σου από τους ανθρώπους, τα χρήματα είναι η σιγουριά σου απέναντι στο θάνατο, τα χρήματα είναι η προσπάθειά σου να ελέγξεις τη ζωή, τα χρήματα είναι χίλια-δυο πράγματα.

Τα χρήματα δεν είναι μόνο τα χαρτονομί­σματα, αλλιώς τα πράγματα θα ήταν απλά.

Τα χρήματα είναι η αγάπη σου για τα πράγ­ματα, όχι για τους ανθρώπους. Η πιο άνετη αγάπη είναι αυτή για τα πράγματα, επειδή τα πράγματα είναι κάτι νεκρό και μπορείς να τα κατέχεις εύκολα.

Μπορείς να έχεις στην κατοχή σου ένα με­γάλο σπίτι, ένα σωστό παλάτι, αλλά δεν μπο­ρείς να κατέχεις ούτε το μικρότερο μωρό. Ακόμα κι αυτό το μωρό πολεμά για την ελευ-

6

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ;

θερία του. Θα ξεσηκωθεί, δεν θα επιτρέπει σε κανέναν να το κάνει κτήμα του.

Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να αγαπή­σουν τους ανθρώπους, αρχίζουν να αγαπούν τα χρήματα, επειδή τα χρήματα έχουν την έν­νοια ότι μπορείς να έχεις πράγματα στην κα­τοχή σου.

Όσο περισσότερα χρήματα έχεις, τόσα πε­ρισσότερα πράγματα μπορείς να κατέχεις. Και όσα περισσότερα πράγματα μπορείς να κατέ­χεις, τόσο περισσότερο μπορείς να ξεχνάς τους ανθρώπους. Θα έχεις πολλά πράγματα, αλλά δεν θα είσαι ευχαριστημένος, επειδή η βαθιά ευχαρίστηση έρχεται μόνο όταν αγαπάς έναν άνθρωπο.

Τα χρήματα δεν απωθούν την αγάπη σου, αλλά ούτε και ανταποκρίνονται κι αυτό είναι το πρόβλημα.

7

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Οι δυστυχισμένοι άνθρωποι γίνονται άσχη­μοι επειδή κανένας ποτέ δεν έχει ανταποκρι­θεί στην αγάπη τους.

Πώς μπορείς να είσαι όμορφος χωρίς να πέφτει πάνω σου η αγάπη να σε λούζει και να σε ραίνει με λουλούδια; Πώς μπορείς να είσαι όμορφος; Ασχημίζεις, γίνεσαι κλειστός. Ο άν­θρωπος που έχει χρήματα ή που προσπαθεί να αποκτήσει χρήματα είναι τσιγκούνης και συνεχώς φοβάται τους άλλους γιατί, αν τους επιτρέψει να έρθουν πιο κοντά του, τότε ίσως αρχίσει να μοιράζεται. Αν επιτρέψεις σε κά­ποιον να έρθει κοντά σου, τότε πρέπει να επι­τρέψεις επίσης και κάποιο μοίρασμα.

Οι άνθρωποι που αγαπούν τα πράγματα, γί­νονται σαν τα πράγματα: νεκροί, κλειστοί.

Τίποτα δεν δονείται σ' αυτούς, τίποτα δεν χορεύει και δεν τραγουδά σ' αυτούς. Η καρ-

8

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ;

διά τους έχει χάσει το χτύπο της. Ζουν μια ζωή μηχανική. Σέρνονται πιεζόμενοι από το βάρος των πολλών πραγμάτων, μα δεν έχουν καμία ελευθερία, γιατί μόνο η αγάπη σου δί­νει ελευθερία και η αγάπη μπορεί να σου δώ­σει ελευθερία μόνο όταν δίνεις ελευθερία στην αγάπη.

Οι άνθρωποι που φοβούνται την αγάπη γίνο­νται κτητικοί με τα χρήματα. Οι άνθρωποι που αγαπούν δεν είναι κτηηκοί, δεν δίνουν μεγάλη σημασία στα χρήματα. Αν υπάρχουν, τα χρησι­μοποιούν. Αν δεν υπάρχουν, έτσι κι αλλιώς η αγάπη είναι ένα βασίλειο που δεν μπορεί να αγοραστεί. Η αγάπη δίνει τόσο βαθιά πληρό­τητα, που μπορείς να ζητιανεύεις στο δρόμο κι αν έχεις αγάπη στην καρδιά σου, μέσα σου να τραγουδάς. Αν έχεις αγαπήσει και έχεις αγαπηθεί, η αγάπη σε κάνει βασιλιά.

9

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Το χρήμα σε κάνει άσχημο. Δεν είμαι εναντίον των χρημάτων. Δεν λέω

"πήγαινε και πέτα τα," γιατι αυτό είναι το άλλο άκρο. Αυτό είναι επίσης το τελευταίο βήμα του τσιγκούνη νου.

Ο άνθρωπος που έχει υποφέρει τόσο εξαι­τίας των χρημάτων, που έχει προσκολληθεί στα χρήματα και δεν μπορεί ν΄ αγαπήσει κα­νέναν ή να γίνει ανοιχτός, απογοητεύεται τόσο πολύ, που στο τέλος τα πετάει, τα αρνείται, πηγαίνει στα Ιμαλάια, σε ένα θιβετανικό μο­ναστήρι και γίνεται λάμα.

Οι άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν, δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα είτε επειδή είναι τσιγκούνηδες είτε επειδή τα αρ­νούνται, πράγμα που είναι επίσης τσιγκουνιά, γιατί τα αρνούνται προκειμένου να κρατήσουν τον ίδιο νου. Τα αρνούνται και ξεφεύγουν απ'

10

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ;

το θέμα. Ούτε αυτοί όμως μπορούν να τα χρη­σιμοποιήσουν, επειδή τα φοβούνται.

Ο άνθρωπος που καταλαβαίνει, όταν έχει χρήματα τα μοιράζεται, επειδή τα χρήματα είναι για να ζει κανείς. Αν νιώσει πως η ζωή τα χρειάζεται, πως η αγάπη τα χρειάζεται, μπορεί να τα πετάξει όλα, αυτό όμως δεν εί­ναι άρνηση, είναι χρήση. Ο στόχος για εκεί­νον είναι η αγάπη, όχι τα χρήματα.

Το χρήμα είναι απλώς το μέσο. Για τους αν­θρώπους όμως που κυνηγούν το χρήμα, η αγάπη είναι το μέσο και τα χρήματα ο στόχος. Ακόμα και οι προσευχές τους γίνονται για τα χρήματα. Ακόμα και η προσευχή είναι το μέ­σο για τα χρήματα.

Τα χρήματα είναι ένα πολυσύνθετο φαινό­μενο. Έχουν μια μαγνητική, μια υπνωτική γοητεία, που έχει να κάνει με το γεγονός ότι

11

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

μπορείς να τα κατέχεις εντελώς. Τα χρήματα είναι απολύτως πειθήνια, γίνονται σκλάβοι. Το εγώ νιώθει μεγάλη ικανοποίηση.

Η αγάπη δεν είναι πειθήνια, η αγάπη είναι αντάρτισσα. Δεν μπορείς να κατέχεις την αγά­πη. Μπορείς να κατέχεις έναν άντρα, μπορείς να κατέχεις μια γυναίκα, αλλά δεν μπορείς ποτέ να κατέχεις την αγάπη. Αν κατέχεις έναν άνθρωπο, τότε τον μετατρέπεις σε αντικείμε­νο, σε εργαλείο. Ο άνθρωπος όμως είναι άν­θρωπος μόνο όταν στοχεύει μέσα του και δεν γίνεται. μέσο για τίποτε άλλο. Τα χρήματα εί­ναι το μέσο και το να έχεις εμμονές με το μέ­σο είναι η μεγαλύτερη βλακεία και η μεγαλύ­τερη κατάρα που μπορεί να συμβεί στον άνθρωπο.

Τα χρήματα δεν μπορούν να γίνουν ο στό­χος, αλλά δεν σου λέω να τα αρνηθείς και να

12

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ;

γίνεις ζητιάνος. Χρησιμοποίησε τα. Είναι ένα καλό μέσο. Μπορούν να είναι όμορφα.

Τα χρήματα είναι σαν το αίμα που κυκλο­φορεί στο σώμα. Στο σώμα της κοινωνίας κυ­κλοφορεί το χρήμα. Βοηθά την κοινωνία να εμπλουτίζεται, να είναι ζωντανή. Πρέπει να έχεις ακούσει για αρρώστιες που σταματούν το αίμα και δεν το αφήνουν να κυκλοφορή­σει. Θρόμβοι αίματος μπλοκάρουν την κυκλο­φορία του, παραλύεις και αν ο θρόμβος φτά­σει στην καρδιά, πεθαίνεις.

Όταν κυκλοφορούν τα χρήματα, κινούνται από χέρι σε χέρι και όσο περισσότερο κινού­νται τόσο το καλύτερο, τότε το αίμα κυκλοφο­ρεί καλά και η ζωή είναι υγιής.

Όταν όμως μπαίνει ένας τσιγκούνης, συμ­βαίνει ο θρόμβος. Όταν κάποιος συσσωρεύει και δεν μοιράζεται, γίνεται θρόμβος στην κυ-

13

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

κλοφορία του αίματος. Ο άνθρωπος αναστα­τώνεται, δεν μπορεί να ζήσει και εξαιτίας αυ­τής της εμπλοκής του, δεν επιτρέπει και στους άλλους να ζήσουν. Τα χρήματα έχουν σταμα­τήσει να κυκλοφορούν.

Η κυκλοφορία του αίματος είναι ζωή. Αν σταματήσει το αίμα, αν μπλοκαριστεί, έρχεται ο θάνατος. Η κυκλοφορία του χρήματος είναι ζωή. Αν σταματήσουν τα χρήματα, αν μπλο­καριστούν, έρχεται ο θάνατος.

Πρέπει κανείς να έχει χρήματα, να κερδί­ζει χρήματα, να παράγει χρήματα και να τα χρησιμοποιεί.

Πρέπει να τα κρατάει μόνο για να τα χρη­σιμοποιεί και πρέπει να τα χρησιμοποιεί για να τα κρατάει. Έτσι γίνεται κύκλος. Τότε ο άν­θρωπος είναι ταυτόχρονα και τσιγκούνης και αρνητής. Και όταν είσαι ταυτόχρονα και τα

14

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ;

δύο -και τσιγκούνης και αρνητής- απλώς α­πολαμβάνεις αυτά που μπορούν να σου προ­σφέρουν τα χρήματα.

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να αγοράσουν τα χρήματα, αλλά και πολλά πράγματα που δεν μπορούν να τα αγοράσουν.

Τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν όλα τα εξωτερικά πράγματα. Και δεν είναι λάθος το να θέλεις ένα όμορφο σπίτι, έναν όμορφο κή­πο. Τα χρήματα όμως δεν μπορούν να σου δώσουν αγάπη. Είναι υπερβολικό να προσδο­κείς κάτι τέτοιο! Μπορείς να ζητάς από τα χρήματα να σου δώσουν μόνο αυτό που μπο­ρούν.

Μη θυμώνεις με τα χρήματα, μην τα σκίζεις και μην τα πετάς, για να πας στα Ιμαλάια. Δεν φταίνε τα κακόμοιρα τα χρήματα αν εσύ τους ζητάς κάτι ανέφικτο!

15

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Η νεύρωση μπορεί να κινηθεί από το ένα άκρο στο άλλο. Χρησιμοποίησε τα χρήματα. Τα χρήματα είναι όμορφα μέχρι εκεί που μπορούν να πάνε και μπορούν να πάνε αρκε­τά μακριά! Μην περιμένεις όμως να σου δώ­σουν αγάπη, γιατί αυτή έρχεται από μέσα και μη ζητάς να σου δώσουν το Θεό γιατί αυτός είναι αβέβαιος.

Χρησιμοποίησε κάθετι μέσα στις δυνατότη­τές του, όχι σύμφωνα με τα όνειρά σου. Τότε είσαι υγιής και το να είσαι υγιής σημαίνει να είσαι ολόκληρος.

Μη γίνεσαι αφύσικος με κανένα τρόπο. Να είσαι φυσικός, συνηθισμένος και απλώς δη­μιούργησε περισσότερη κατανόηση, ώστε να μπορέσεις να δεις.

Τα χρήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν, πρέπει να χρησιμοποιούνται, μπορούν να

16

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ;

σου δώσουν έναν όμορφο κόσμο. Διαφορετι­κά, αν στραφείς εναντίον των χρημάτων, θα δημιουργήσεις μια βρώμικη χώρα, σαν την Ιν­δία. Τα πάντα είναι μέσα στην κακομοιριά, μα όλοι νομίζουν πως είναι σπουδαίοι πνευματι-κοί άνθρωποι, επειδή έχουν απαρνηθεί τα χρήματα.

Γι' αυτό τα πράγματα πάνε τόσο άσχημα. Νομίζουν πως πρέπει κανείς να κλείσει απλώς τα μάτια και να κοιτάζει προς τα μέσα.

Είναι καλό να κοιτάζεις προς τα έξω, επει­δή το έξω είναι δημιούργημα του Θεού. Είναι καλό να κοιτάζεις προς τα μέσα, επειδή μέ­σα κάθεται ο δημιουργός. Και τα δύο είναι καλά. Τα μάτια είναι φτιαγμένα για ν' ανοιγο­κλείνουν. Ανοίγουν και κλείνουν, ανοίγουν και κλείνουν. Αυτός είναι ο ρυθμός μέσα κι έξω, μέσα κι έξω.

17

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Κοίτα προς τα έξω, την ομορφιά της δη­μιουργίας. Κοίτα προς τα μέσα, την ομορφιά του Θεού. Και σιγά - σιγά θα δεις το μέσα και το έξω να συναντιούνται, να ενώνονται και να γίνονται ένα.

[Ταο: The Three Treasure, Τόμος β' ]

18

ΕΡΩΤΗΣΗ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ. Έχει δύο μέ­ρη και πρέπει να γίνουν και τα δυο κα­τανοητά.

Το ένα μέρος είναι ότι οι γονείς σου, οι δάσκαλοι, οι γείτονες, η κοινωνία. ποτέ δεν σε αποδέχθηκαν όπως είσαι.

19

Ο Α λ η θ ι ν ό ς Π λ ο ύ τ ο ς

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Ο καθένας προσπαθούσε να σε βελτιώσει, να σε κάνει καλύτερο. Ο καθένας έδειχνε τα ψεγάδια σου, τα λάθη σου, τα σφάλματά σου, τις αδυναμίες σου, τα ελαττώματά σου. Κανέ­νας δεν δίνει έμφαση στην ομορφιά σου, στην ευφυΐα σου, στο μεγαλείο σου.

Και μόνο το να είσαι ζωντανός, είναι τόσο μεγάλο δώρο, κανένας όμως δεν σου είπε πο­τέ να ευχαριστείς την ύπαρξη. Αντίθετα, όλοι γκρινιάζουν και παραπονιούνται.

Φυσικά, αν όλοι όσοι είναι γύρω από τη ζωή σου, σού δείχνουν όπ δεν είσαι αυτό που θα έπρεπε να είσαι και εξακολουθούν να σου δίνουν μεγάλα ιδανικά που πρέπει να ακο­λουθήσεις και που πρέπει να γίνεις, τότε η οντότητά σου δεν επαινείται ποτέ.

Αυτό που επαινείται είναι το μέλλον σου: Το να μπορέσεις να γίνεις σεβαστός, δυνατός,

20

Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

πλούσιος, διανοούμενος, διάσημος. Όταν λοι­πόν σε στρέφουν διαρκώς εναντίον του εαυτού σου, δημιουργείς την ιδέα: "Δεν είμαι αρκετός έτσι όπως είμαι, κάτι λείπει. Και πρέπει να είμαι κάπου αλλού, όχι εδώ. Δεν είναι αυτός ο τόπος που είμαι προορισμένος να είμαι, αλλά κά­που πιο ψηλά, που να έχω δύναμη, να με σέ­βονται και να με υπολογίζουν."

Αυτή είναι η μισή ιστορία, που είναι άσχη­μη, που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει. Αυτό θα μπορούσε να εξαλειφθεί, αν οι άνθρωποι ήταν λίγο περισσότερο ευφυείς γονείς και δάσκα­λοι.

Δεν χρειάζεται να κακομαθαίνεις το παιδί, αλλά πρέπει να το βοηθήσεις να αναπτύξει τον αυτοσεβασμό του, την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να αποδέχεται τον εαυτό του. Αντί­θετα, εσύ γίνεσαι εμπόδιο στην ανάπτυξή του.

21

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Αυτή η πλευρά είναι η άσχημη, είναι όμως η απλή πλευρά. Μπορεί να απομακρυνθεί, γιατί είναι τόσο απλό και τόσο λογικό να δεις ότι δεν είσαι εσύ υπεύθυνος γι' αυτό που είσαι, αλλά ο τρόπος που σ' έφτιαξε η φύση. Το να θρηνείς πάνω απ' το χυμένο γάλα είναι σκέτη ανοησία.

Το δεύτερο μέρος όμως, είναι εξαιρετικά σημαντικό. Ακόμα και αν αφαιρεθούν όλες αυτές οι αντιλήψεις, αν αποπρογραμματιστείς, αν αυτές οι ιδέες βγουν έξω απ' το νου σου, ακόμα και τότε θα νιώθεις πως δεν είσαι αρκετός, αλλά αυιό είναι μια εντελώς διαφορετική εμ­πειρία. Οι λέξεις είναι ίδιες, αλλά η εμπειρία θα είναι διαφορετική. Δεν είσαι αρκετός, επει­δή μπορείς να είσαι περισσότερο. Δεν τίθεται πλέον ζήτημα να γίνεις διάσημος, σεβαστός, δυναιός, πλούσιος. Αυτό που θα σε ενδιαφέ-

22

Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

ρει θα είναι ότι η ύπαρξή σου είναι απλώς και μόνο ένας σπόρος...

Δεν έχεις γεννηθεί έτοιμο δέντρο, αλλά απλώς ένας σπόρος. Και πρέπει να αναπτυ­χθείς μέχρι να φτάσεις στο σημείο ν' ανθί­σεις. Και αυτό το άνθισμα θα είναι η πληρό­τητά σου.

Αυτό το άνθισμα δεν έχει καμιά σχέση με τη δύναμη, με τα χρήματα, με την εξουσία. Έ­χει σχέση μόνο μ' εσένα. Είναι μια ατομική πορεία. Γι' αυτό και η άλλη αντίληψη είναι εμπόδιο, είναι αναστάτωση, είναι κακή χρή­ση της φυσικής επιθυμίας για ανάπτυξη.

Κάθε παιδί γεννιέται για να αναπτυχθεί και να γίνει ένα ολοκληρωμένο ανθρώπινο ον, γε­μάτο αγάπη, συμπόνια, σιωπή. Δεν τίθεται ζή­τημα σύγκρισης και ανταγωνισμού.

Η άλλη αντίληψη όμως, η πρώτη, σε ανα-

23

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

στατώνει, επειδή η τάση να αναπτυχθείς, η τάση να απλωθείς, η τάση να γίνεις κάτι πε­ρισσότερο χρησιμοποιείται από την κοινωνία, από τα επενδυμένα συμφέροντα.

Σου γεμίζουν το μυαλό, ώστε να νομίζεις πως αυτή η τάση είναι για να κάνεις περισσό­τερα χρήματα, αυτή η τάση σημαίνει να είσαι στην κορυφή με κάθε τρόπο. Όπου κι αν βρί­σκεσαι, πρέπει να είσαι στην κορυφή. Λιγότε­ρο απ' αυτό και θα νιώθεις πως δεν τα κάνεις καλά, θα νιώθεις ένα βαθύ σύμπλεγμα κατω­τερότητας.

Όλη αυτή η αντίληψη παράγει ένα σύμπλεγ­μα κατωτερότητας, επειδή σε θέλει να είσαι ανώτερος από τους άλλους. Σου διδάσκει τη σύγκριση και τον ανταγωνισμό. Σου διδάσκει τη βία.

Σου διδάσκει πως η επιτυχία είναι ο στό-

24

Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

χος. Έτσι, αναπτύσσεσαι με την τάση να είσαι κάποιος άλλος.

Η κοινωνία έχει μετακινήσει το κεφάλι σου στα επίγεια πράγματα κι έχεις ξεχάσει εντε­λώς ότι το κεφάλι σου έχει μετακινηθεί.

Και πρέπει να προσέχεις να μη χειραγωγεί­σαι από κανέναν, όσο καλές προθέσεις κι αν έχει. Πρέπει να σώσεις τον εαυτό σου από τους ανθρώπους καλών προθέσεων, από εκεί­νους που σε συμβουλεύουν να κάνεις αυτό κι εκείνο.

Άκουσέ τους και ευχαρίστησέ τους. Δεν θέ­λουν να κάνουν κακό, αλλά το κάνουν. Άκου­σε μόνο την καρδιά σου. Αυτή είναι ο μόνος δάσκαλος. Στο αληθινό ταξίδι της ζωής, η διαίσθησή σου είναι ο μοναδικός δάσκαλος.

Ένας σπόρος πρέπει να ταξίδεψα πολύ μέχρι να γίνει λουλούδι. Η κοινωνία όμως είναι πο-

25

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

νηρή. Μετατρέπει τα φυσικά σου ένστικτα σε κοινωνική χρησιμότητα.

Αυτά τα δυο μέρη σού δίνουν την αίσθηση ότι, όπου κι αν βρίσκεσαι, κάτι σου λείπει. Πρέπει να πετύχεις κάτι άλλο, να κατορθώ­σεις κάτι άλλο, να αναρριχηθείς. Τώρα χρειά­ζεται η ευφυΐα σου για να ξεκαθαρίσεις τι εί­ναι φυσική σου τάση και τι είναι κοινωνική αντίληψη.

Ξέκοψε από τα σκουπίδια αυτών των κοινω­νικών αντιλήψεων, για να μπορέσει η φύση να παραμένει καθαρή, αγνή και αμόλυντη. Και θ' αναπτυχθείς, θα ανθίσεις και μπορεί να βγά­λεις τριαντάφυλλα ή μπορεί να βγάλεις κατι-φέδες. Δεν θα είσαι ανώτερος αν βγάλεις τρια­ντάφυλλα ούτε θα είσαι κατώτερος αν βγάλεις κατιφέδες.

Το ζήτημα είναι ν' ανθίσεις. Το ίδιο το άν-

26

Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

θισμα σού δίνει βαθιά ευχαρίστηση. Όλη η ένταση, όλη η απογοήτευση εξαφανίζονται και σε τυλίγει μια βαθιά γαλήνη. Πρώτα όμως πρέπει να πετάξεις τα κοινωνικά σκουπίδια, αλλιώς θα συνεχίσουν να σε αποσπούν.

Πρέπει να γίνεις πλούσιος, μα όχι οικονο­μικά. Ο πλούτος είναι κάτι άλλο. Ένας ζητιά­νος μπορεί να είναι πλούσιος και ένας βασι­λιάς όχι.

Ο πλούτος είναι ποιότητα της ύπαρξης. Ο πλούτος είναι η αυθεντικότητά σου, η

εντιμότητά σου, η αλήθεια σου, η αγάπη σου, η δημιουργικότητά σου, η ευαισθησία σου, η διαλογιστικότητά σου.

Αυτά είναι ο πλούτος σου. Αυτά είναι ο αληθινός πλούτος. Αυτά είναι η αληθινή δύναμη.

(The Trasmission of the Lamp]

27

Τί άλλο να σκέφτεσαι;

Το ΧΡΉΜΑ ΕΊΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ. Μην ανησυ­χείς, όλοι τα χρήματα σκέφτονται! Ακόμα κι εκείνοι που νομίζουν πως

σκέφτονται πέρα από αυτό τον κόσμο, έχουν απλώς διαφορετικά νομίσματα, αλλά πάλι χρήματα σκέφτονται.

29

Το χρήμα ε ί ν α ι δύναμη

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Τα χρήματα αντιπροσωπεύουν τη δύναμη που μπορείς να αγοράσεις με αυτά. Οι άγιοί σας επίσης σκέφτονται τα χρήματα. Εκείνοι τα ονομάζουν αρετή. Με την αρετή μπορείς να αγοράσεις ένα καλύτερο σπίτι στον παρά­δεισο, ένα καλύτερο αυτοκίνητο, μια καλύ­τερη γυναίκα. Μερικοί άνθρωποι δεν είναι τόσο άπληστοι. Σκέφτονται απλώς ότι τα χρήματα είναι το νόμισμα αυτού του κό­σμου. Μερικοί άνθρωποι είναι περισσότερο άπληστοι και σκέφτονται τον άλλο κόσμο. Και αν σκέφτεσαι το πώς να φτάσεις στον παράδεισο, τότε η αρετή είναι τα χρήματα για να το πετύχεις.

Ο άνθρωπος σταματά να σκέφτεται για τα χρήματα μόνο όταν αρχίσει να ζει στο παρόν.

30

Το ΧΡΉΜΑ ΕΊΝΑΙ ΔΎΝΑΜΗ

Τα χρήματα αφορούν το μέλλον, είναι η σι­γουριά για το μέλλον, η εγγύηση για το μέλ­λον. Αν έχεις καλό τραπεζικό λογαριασμό, τό­τε το μέλλον σου είναι ασφαλές. Αν έχεις καλό χαρακτήρα, τότε ακόμα και η ζωή μετά το θάνατο θα είναι ασφαλής. Ολόκληρος ο κόσμος σκέφτεται με χρηματικούς όρους. Γι' αυτό συνεχίζεις να συσσωρεύεις όλο και πε­ρισσότερα χρήματα, αλλά η δίψα για δύναμη είναι απεριόριστη, δεν έχει τέλος. Και οι άν­θρωποι διψάνε για δύναμη, επειδή στο βά­θος είναι άδειοι και πρέπει να γεμίσουν κά­πως το κενό τους μπορεί να είναι χρήματα, δύναμη, κύρος, σεβασμός, χαρακτήρας, αρε­τή.

Υπάρχουν δυο τύποι ανθρώπων στον κό-

31

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

σμο: Εκείνοι που προσπαθούν να γεμίσουν το εσωτερικό τους κενό και εκείνα τα πολύ σπάνια, τα πολύτιμα όντα, που προσπαθούν να δουν το εσωτερικό τους κενό.

Εκείνοι που προσπαθούν να γεμίσουν το κενό, παραμένουν άδειοι, απογοητευμένοι. Συνεχίζουν να μαζεύουν σκουπίδια. Όλη τους η ζωή είναι μάταιη και άκαρπη. Μόνο εκείνο το είδος, οι πολύ σπάνιοι άνθρωποι που προ­σπαθούν να δουν μέσα στην κενότητά τους, χωρίς καμιά επιθυμία να τη γεμίσουν, γίνο­νται διαλογιστές.

Διαλογισμός είναι το να κοιτάζεις μέσα στην κενότητά σου, να την καλωσορίζεις, να την απολαμβάνεις, να γίνεσαι ένα μαζί της, χωρίς την επιθυμία να τη γεμίσεις.

32

Το ΧΡΉΜΑ ΕΊΝΑΙ ΔΎΝΑΜΗ

Δεν υπάρχει ανάγκη, γιατί είναι ήδη γεμά-τη. Φαίνεται άδεια, επειδή δεν έχεις το σωστό τρόπο να βλέπεις. Βλέπεις μέσα από το νου, πράγμα που είναι ο λάθος τρόπος.

Αν βάλεις το νου στην άκρη και κοιτάξεις μέσα στην κενότητά σου, έχει τρομερή ομορ­φιά, είναι θεϊκή, ξεχειλίζει χαρά.

Τίποτε άλλο δεν χρειάζεται. Μόνο τότε στα­ματάει ο άνθρωπος να σκέφτεται τα χρήματα, τη δύναμη, τον παράδεισο, επειδή βρίσκεται ήδη στον παράδεισο, επειδή είναι ήδη πλού­σιος, επειδή είναι ήδη δυνατός.

[The Book of Wisdom, τόμος β']

33

Η Φτώχια Δεν Είναι Πνευματικότητα

35

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ να

γίνουν κατανοητά. Όλοι οι δάσκαλοι του παρελθόντος

προερχόταν από βασιλικές οικογένειες. Απο­λάμβαναν τα χρήματα, απολάμβαναν το σεξ, ζούσαν με τον πολυτελέστερο δυνατό τρόπο και όμως, βαθιά μέσα τους, ένιωθαν κενό.

Δεν έχουν γεννηθεί όμως όλοι οι άνθρωποι σε βασιλικές οικογένειες. Δεν έχουν όλοι την ευκαιρία να γευθούν τα χρήματα, το σεξ και ης άλλες απολαύσεις του εξωτερικού κόσμου.

Επειδή τα χρήματα δεν τους ικανοποιούσαν -το σεξ ήταν επιφανειακό και όλες οι απολαύ­σεις ήταν απλώς μια επαναλαμβανόμενη ρου-

36

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

τίνα, βαριόταν που ζούσαν- εγκατέλειπαν τον κόσμο και πήγαιναν στα δάση και στα βουνά. Έτσι, γεννήθηκε η εσφαλμένη ανάληψη ότι αν δεν εγκαταλείψεις τον κόσμο και τις απολαύ­σεις του, δεν μπορείς να αφυπνιστείς, δεν μπορείς να φωτιστείς. Είναι ανθρώπινη τάση να μετατρέπεται η ατομική εμπειρία σε συ-μπαντικό νόμο. Και αυτός ο νόμος επιμένει ακόμη.

Για παράδειγμα, στον Φρόυντ πήγαιναν μό­νο άρρωστοι άνθρωποι. Προφανώς εκείνος που έχει πνευματική υγεία δεν χρειάζεται να πάει στον Φρόυντ. Επειδή λοιπόν ο Φρόυντ συναντούσε μόνο άρρωστους ανθρώπους, κα­τέληξε στο συμπέρασμα πως ολόκληρη η αν­θρωπότητα αποτελείται από αρρώστους. Γνώ­ριζε μόνο τα όνειρα των άρρωστων ανθρώπων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όλα τα όνει-

37

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

ρα είναι απωθημένα. Και πράγματι, η δική του εμπειρία αυτό έδειχνε, μόνο που η δική του εμπειρία δεν είναι συμπαντική.

Συμβαίνει και σ' εσένα, είναι ανθρώπινο: Συναντάς έναν Ινδό ο οποίος σε κλέβει και αμέσως καταλήγεις στο συμπέρασμα ότι όλοι οι Ινδοί είναι αναξιόπιστοι.

Μία περίπτωση γίνεται για σένα χαρακτηρι­στικό ολόκληρου του σύμπαντος. Στην πραγ­ματικότητα όμως, όλοι οι αφυπνισμένοι του παρελθόντος υποστηρίζουν τη θέση μου. Φυ­σικά δεν τη γνωρίζουν καν!

Αυτό που λέω είναι ότι αν δεν εξοικειωθείς βαθιά με τον εξωτερικό κόσμο, αν δεν γίνεις Ζορμπάς ολοκληρωτικά, δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα για σένα να γίνεις βούδας.

Πρέπει πρώτα να ζήσεις στον κόσμο, για να μπορέσεις να τον αρνηθείς.

38

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

Πώς μπορείς να αρνηθείς κάτι που δεν έχεις;

Πρέπει να νιώσεις πα ματαιότητα, να μπου-χτίσεις με τις εξωτερικές απολαύσεις, που γί­νονται πόνος, βάσανο και αγωνία, πριν μπο­ρέσεις να στραφείς προς τα μέσα.

Όλοι αυτοί οι αφυπνισμένοι του παρελθό­ντος έπεσαν στο ίδιο ανθρώπινο λάθος και πρόβαλλαν τη δική τους εμπειρία.

Θεώρησαν ότι μπορεί να τους κατανοήσει ο πεινασμένος, ο άνθρωπος που δεν έχει γνω­ρίσει καμία απόλαυση στη ζωή του. Και το αποτέλεσμα ήταν πλήρης καταστροφή.

Ο φτωχός της Ανατολής, όταν βλέπει ότι όλοι εκείνοι οι μεγάλοι, οι φωτισμένοι άνθρω­ποι εγκατέλειψαν την πολυτέλεια, έχει παρα­μείνει φτωχός, θεωρώντας: "Ποιός ο λόγος να αποκτήσω πλούτη, ποιός ο λόγος να ζήσω με

39

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

πολυτέλεια;" Ίσως μάλιστα να νομίζει ότι βρί­σκεται σε καλύτερη θέση από όλους εκείνους, αφού είναι ήδη φτωχός.

Ο Βούδας έγινε ζητιάνος, εγκαταλείποντας το βασίλειό του, αλλά νομίζεις ότι μπορεί να μπει στην ίδια κατηγορία με οποιονδήποτε άλλο ζητιάνο, που δεν έχει γνωρίσει όμορ­φες γυναίκες, νόστιμο φαγητό, παλάτια και όλες τις διαθέσιμες απολαύσεις;

Επιφανειακά μοιάζουν και οι δυο ίδιοι κρατάνε μια κούπα και ζητιανεύουν φαγητό. Θα σε ήθελα να ανήκεις στην κατηγορία του Βούδα. Πρώτα ήταν Ζορμπάς και μόνο τότε έγινε Βούδας.

Ο άλλος δεν έχει ποτέ βιώσει την εξωτερι­κή πραγματικότητα. Έχει απλώς καταπιέσει τη σεξουαλικότητά του. Δεν ασχολείται μ' αυτήν. Ο Βούδας δεν χρειάζεται να καταπιέσει τίπο-

40

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

τε. Έχει ζήσει και έχει χορτάσει τα πάντα, αλ­λιώς δεν εγκαταλείπει κανείς τον κόσμο στα είκοσι εννιά του χρόνια, αναζητώντας εκείνο που δεν πεθαίνει.

Ο Βούδας εγκατέλειψε τον κόσμο και βρή­κε την αλήθεια. Πρέπει να είχε την εσφαλμέ­νη αντίληψη ότι βρήκε την αλήθεια επειδή εγκατέλειψε τον κόσμο. Δεν ήταν όμως αυτό.

Η αναζήτηση άρχισε εξαιτίας της πολυτε­λούς ζωής του. Η πολυτέλεια είχε αποτύχει, τα χρήματα ήταν μια αυταπάτη, τα παλάτια άδειασαν, το βασίλειο ήταν χωρίς νόημα και δεν υπάρχει λόγος να βαλθείς να σκοτώνεις χιλιάδες ανθρώπους, όταν στο τέλος μείνουν άδεια τα χέρια σου.

Έτσι, θεώρησε ότι το να εγκαταλείψει τον κόσμο θα ήταν χρήσιμο για να βρει την αλή­θεια. Ξέχασε όμως ένα πράγμα: Ότι δεν είναι

41

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

όλοι βασιλιάδες. Έτσι, η εσφαλμένη αντίληψη του Βούδα έγινε παγκόσμια αντίληψη. Οι άλ­λοι, που δεν ήταν βασιλιάδες, άρχισαν να απομονώνονται στα δάση και στα βουνά.

Ξέρω έναν άνθρωπο που ήταν συνταξιού­χος διευθυντής ταχυδρομείου. Ήταν λίγο πα­λαβός, έτσι δεν αποφάσισε ποτέ να παντρευ­τεί. Οι γονείς του προσπάθησαν πολύ, αλλά επειδή ήταν παλαβός πάντα έκανε κάτι στρα­βό και χάλαγε το προξενιό. Όταν συνταξιοδο­τήθηκε, έγινε ζαϊνιστής μοναχός.

Όταν εργαζόταν, έπαιρνε τρεις κι εξήντα, δεν παντρεύτηκε ποτέ, δεν ήξερε τίποτα από άνεση, η πολυτέλεια ήταν ένα πολύ μακρινό αστέρι. Δεν μπορούσε να πληρώνει υπηρέτη και μαγείρευε μόνος του το φαγητό του.

Όταν εγκατέλειψε τον κόσμο, είχε ζήσει οκτώ χρόνια σε διάφορα μοναστήρια, όταν

42

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

συναντηθήκαμε τυχαία στην Καλκούτα. Οι άν­θρωποι που μου τον συνέστησαν, δεν ήξεραν ότι γνωριζόμασταν από παλιά, μου είπαν ότι εγκατέλειψε όλα όσα είχε.

Είπα: "Ξέρω. Ζούσε σε νοικιασμένο σπίτι, μαγείρευε ο ίδιος το φαγητό του και έπαιρνε τρεις κι εξήντα κάθε μήνα, στον ταχυδρομι­κό του λογαριασμό. Τίποτα δεν εγκατέλειψε, ούτε καν τον ταχυδρομικό του λογαριασμό."

Θύμωσε πολύ και όταν μείναμε μόνοι μας μου είπε: "Αυτό δεν ήταν καλό εκ μέρους σου. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι έχω εγκατα­λείψει τα πάντα κι εσύ τους λες πως δεν εγκα­τέλειψα τίποτα. Είναι αλήθεια ότι έχω κρατή­σει στο λογαριασμό μου εκείνες τις τρεις κι εξήντα, σε περίπτωση που αρρωστήσω, για τα γεράματά μου. Εσύ όμως καταστρέφεις την καλή μου φήμη. Όλοι αυτοί με σεβόταν πολύ."

43

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Ένας φτωχός μπορεί να γίνει σεβαστός με το να γίνει ζητιάνος στο όνομα της θρησκείας, αλλά δεν θα γίνει ποτέ φωτισμένος.

Εδώ ακριβώς δίνω έμφαση: Πριν μπεις στον εσωτερικό κόσμο, τέλειωσε με τον εξωτερικό. Ζήσε ολοκληρωπκά. Κάνε τη ζωή σου δάδα, που να καίει και από πς δυο άκρες μαζί.

Όσο πιο ολοκληρωτικά ζήσεις, τόσο πιο γρήγορα θα καταλάβεις πως ποτέ δεν είναι αρκετό. Όλα αυτά που δεν έζησες, φαίνονται ιδιαίτερα ελκυστικά. Αν όμως έχεις ζήσεις ολοκληρωπκά, τότε τίποτα δεν φαίνεται ελκυ­στικό. Και μόνο όταν βρεθείς σ' αυτή την κα­τάσταση, μπορείς να κινηθείς προς τα μέσα, χωρίς κανένα δισταγμό και κανένα διχασμό.

Δεν σου λέω να αρνηθείς το εξωτερικό. Δεν υπάρχει λόγος. Η άρνηση είναι αποτέλεσμα

44

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

του φόβου. Και φυσικά έχουν περάσει είκοσι πέντε αιώνες, από τον καιρό του Γκωτάμα Βού­δα. Σ' αυτούς τους είκοσι πέντε αιώνες, δεν έχει προοδεύσει μόνο η επιστήμη και η τεχνολο­γία, αλλά και η πνευματική συνειδητότητα και οι μέθοδοι που μπορούν να σε οδηγήσουν στη φώτιση. Μετά από όλα αυτά, ο Γκωτάμα Βούδας είναι απλώς μια βοϊδάμαξα. Δεν ξέρει τίποτα για τις Ρολλς Ρόυς!

Οι άνθρωποι μου, θα ήθελα να ζουν με όλες τις ανέσεις που είναι διαθέσιμες στον εξωτερικό κόσμο.

Μη βιάζεσαι, γιατί ό,τι έχει μείνει χωρίς να το ζήσεις, θα σε τραβάει προς τα πίσω ξανά και ξανά. Τέλειωσέ το. Και τότε δεν θα υπάρ­χει ανάγκη να δραπετεύσεις απ' το σπίτι σου ή από τον τραπεζικό σου λογαριασμό, γιατί

45

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

δεν θα σε βαραίνουν πια. Δεν σημαίνουν τί­ποτα. Μπορεί να έχουν μια κάποια χρησιμό­τητα και τίποτα δεν είναι λάθος μ' αυτά.

Ακόμα και ο Γκωτάμα Βούδας χρειάζεται τροφή, μόνο που κάποιος άλλος το έχει κερ­δίσει. Χρειάζεται ρούχα και κάποιος άλλος τα έχει κερδίσει.

Μπορείς να κερδίζεις ο ίδιος την τροφή σου. Είναι προτιμότερο να κερδίζεις ο ίδιος τα ρούχα σου, το καταφύγιό σου.

Ποιά είναι η ουσία, που πρέπει να κατα­νοηθεί; Δεν υπάρχει τίποτα που να σε δένει μ' αυτά. Αυτό που σε δένει είναι η δίψα για τη ζωή που δεν έζησες.

Ζήσε λοιπόν ολοκληρωτικά και σβήσε αυ­τή τη δίψα. Τότε μπορείς να ζεις σε ένα πα-λάτι, με την ίδια ευκολία που μπορείς να ζή­σεις και σε ένα φτωχικό καλύβι. Όταν όμως

46

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

είναι διαθέσιμο ένα παλάτι, γιατί να βασανί­ζεις χωρίς λόγο τον εαυτό σου, με το να ζεις στο φτωχικό καλύβι;

Και επειδή όλοι εκείνοι οι μεγάλοι φωτι­σμένοι επέμεναν να εγκαταλείπουν τον κό­σμο, δημιουργήθηκε η εντύπωση σ' ολόκληρη την Ανατολή ότι η φτώχια είναι κάτι πνευματι-κό. Αυτό είναι σκέτη ανοησία!

Η φτώχια δεν είναι πνευματική, είναι άσχη­μη.

Είναι μία από τις πληγές, που πρέπει να θεραπευτούν. Αν η φτώχια ήταν πνευματική, τότε θα υπήρχαν εκατομμύρια Γκωτάμα Βού­δες στην Ανατολή. Δεν ακούστηκε όμως ποτέ ότι ένας ζητιάνος έγινες βούδας.

Η προσέγγισή μου είναι η αποκοπή από το παρελθόν.

Σας διδάσκω να ζήσετε πρώτα σαν Ζορμπά-

47

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

δες και μόνο πάνω σ' αυτά τα θεμέλια θα υψώσετε το ναό της συνειδητότητάς σας. Και μ' αυτόν τον τρόπο συνδέουμε το εσωτερικό με το εξωτερικό σε μια αδιαίρετη ενότητα. Το εξωτερικό είναι το ίδιο δικό σου, όπως και το εσωτερικό. Δεν τίθεται ζήτημα να αρνηθείς τίποτα ούτε να είσαι εναντίον κανενός.

Σου λέω λοιπόν: Η απόλαυση μπορεί να είναι το χαμηλότε­

ρο σκαλοπάτι, είναι όμως μέρος της ίδιας σκάλας.

Το ψηλότερο σκαλοπάτι μπορεί να είναι η φώτιση, η μακαριότητα, πρόκειται όμως για την ίδια σκάλα. Και αν αρνηθείς το πρώτο σκαλί, δεν θα φτάσεις ποτέ στο τελευταίο σκα­λί της σκάλας.

Σκέψου το: Στέκεσαι στο πρώτο σκαλοπάτι. Υπάρχουν

48

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

δύο τρόποι να το εγκαταλείψεις: Ο ένας είναι να κατέβεις από το σκαλί, ο άλλος είναι να κι­νηθείς προς το δεύτερο σκαλί. Και με τους δύο τρόπους έχεις εγκαταλείψει το πρώτο σκαλοπάτι.

Ο Γκωτάμα Βούδας κινείται προς το δεύτε­ρο και εσύ κατεβαίνεις από τη σκάλα. Βλέ­πεις πως έχει αφήσει το πρώτο σκαλοπάτι, μα δεν καταλαβαίνεις πως το άφησε για να πάει στο δεύτερο. Θα αφήσει το δεύτερο σκα­λοπάτι για το τρίτο και θα συνεχίσει, αφήνο­ντας το τρίτο και το τέταρτο, για το τελικό.

Εσύ όμως φοβάσαι το πρώτο, επειδή είδες τους βούδες να το αφήνουν, οπότε δεν πατάς ποτέ στο πρώτο. Παραμένεις χαμηλότερα και από το πρώτο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ποτέ προσεγγίσει την υψηλότερη ευδαιμονία και παραμένουν πεινασμένοι και διψασμένοι,

49

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

ακόμα και για ας πιο ασήμαντες απολαύσεις, που μπορεί να διαθέσει το πρώτο σκαλί.

Κι έπειτα, οι φωτισμένοι του παρελθόντος δεν ενδιαφερόταν για καμιά κοινωνική επανά­σταση. Το μόνο που τους ένοιαζε ήταν τα δι­κά τους πνευματικά επιτεύγματα. Με μια έν­νοια, ήταν πολύ εγωκεντρικοί. Και εξαιτίας αυτού του εγωκεντρισμού, η Ανατολή δεν ξέ­ρει απολύτως τίποτα από επαναστάσεις.

Όταν όλοι οι μεγαλοφυείς έγιναν τόσο εγω­κεντρικοί, ποιός θα έδινε στις μάζες την ιδέα της επανάστασης; Το περισσότερο που μπο­ρούν να διδάξουν είναι ελεημοσύνη, δεν μπο­ρούν όμως ούτε να φανταστούν έναν κόσμο χωρίς φτώχια.

Οραματίζομαι έναν κόσμο χωρίς φτώχια, χωρίς τάξεις, χωρίς έθνη, χωρίς θρησκείες, χωρίς κανένα είδος διακρίσεων.

50

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

Οραματίζομαι έναν κόσμο που θα είναι ένα, μια ανθρωπότητα που θα είναι ένα, μια ανθρωπότητα που θα τα μοιράζεται όλα -και τα εξωτερικά και τα εσωτερικά- μια βαθιά πνευματική αδελφοσύνη.

Η δουλειά μου λοιπόν δεν είναι να τελειώ­νω με τη δική μου φώτιση. Στην πραγματικό­τητα, η δουλειά μου άρχισε μετά από τη φώ­τισή μου. Η δουλειά του Γκωτάμα Βούδα τελείωσε όταν φωτίστηκε. Σε ό,τι με αφορά, δεν μου χρειάζεται να ζήσω ούτε μία ακόμα στιγμή, γιατί ούτε η εξωτερική ούτε η εσωτε­ρική ζωή μπορεί να μου δώσει ύποτα περισ­σότερο από αυτό που έχω ήδη πετύχει.

Μου φαίνεται όμως πολύ εγωιστικό. Θα ήθελα εκατομμύρια άνθρωποι να φωτιστούν από το ίδιο φως, από το ίδιο όραμα, από το ίδιο όνειρο.

51

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Θα ήθελα να γεννηθεί ο καινούργιος άν­θρωπος, η καινούργια ανθρωπότητα, όπου θα εξαφανιστούν οι άσχημοι διαχωρισμοί, που δεν θα υπάρχουν πόλεμοι ούτε ατομικά ή πυ­ρηνικά όπλα ούτε έθνη ούτε φυλές. Εκεί που θα μπορεί ο άνθρωπος να μοιράζεται όλη τη γενναιοδωρία της ύπαρξης και όλες ης εμπει­ρίες της εσωτερικής του ύπαρξης. Θέλω ολό­κληρη αυτή η ανθρωπότητα να γίνει ένας ω­κεανός συνειδητότητας.

Ότι έκαναν οι βούδες του παρελθόντος ήταν καλό, μα δεν ήταν αρκετό. Δημιούργη­σαν για τον εαυτό τους την υψηλότερη κορυφή της συνειδητότητας. Εγώ θέλω να δημιουργή­σω αυτή την κορυφή για όλους, τουλάχιστον για εκείνους που ψάχνουν γι' αυτήν.

Και δεν μπορώ να πω: "εγκατέλειψε τον εξωτερικό κόσμο," επειδή το εξωτερικό είναι

52

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

το ίδιο ουσιώδες με το εσωτερικό. Απλώς μην προσκολλάσαι σ' αυτό. Πώς μπορείς να εγκα­ταλείψεις το εξωτερικό; Μπορείς να εγκατα­λείψεις το παλάτι, μα πώς μπορείς να εγκατα­λείψεις την αναπνοή σου; Κάθε στιγμή της εξωτερικής ανάσας μπαίνει μέσα σου. Πώς μπορείς να εγκαταλείψεις το φαγητό; Έρχεται απ' έξω. Πώς μπορείς να εγκαταλείψεις το νε­ρό; Κι αυτό απ' έξω έρχεται.

Όταν κοιτάζεις με καθαρά μάπα, δεν υπάρ­χει κανένας διαχωρισμός ανάμεσα στο εξωτε­ρικό και στο εσωτερικό, αλλά μια διαρκής αρ­μονία, όπως η εισπνοή και η εκπνοή.

Σου δίνω μια καινούργια αντίληψη, ένα και­νούργιο όραμα, ένα καινούργιο όνειρο.

[The Rebellious Spirit]

53

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΡΑΓΜΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕ1 ΚΑ-

τανοητό είναι ότι εγώ δεν όρισα ποτέ τον εαυτό μου ως δάσκαλο των πλου-

σίων.

55

Χ ρ ή μ α τ α κ α ι Π λ ο ύ τ ο ς

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Αυτά τα λέει ο κίτρινος Τύπος. Δέχομαι αυτό που λένε, αλλά με μία εντελώς διαφο­ρετική έννοια, αν και εκείνοι το λένε για να με ταπεινώσουν.

Ο Βαν Γκονγκ είναι απείρως πλουσιότερος από τον Χένρυ Φορντ. Ο πλούτος δεν είναι μόνο τα χρήματα. Ο πλούτος είναι ένα πολυ­διάστατο φαινόμενο. Ένας ποιητής μπορεί να είναι φτωχός, μα έχει τέτοια ευαισθησία που δεν μπορεί να αγοραστεί με κανένα ποσό χρη­μάτων. Είναι πλουσιότερος από οποιονδήπο­τε πλούσιο. Ένας μουσικός μπορεί να μην εί­ναι πλούσιος, μα σε ό,τι αφορά τη μουσική του, δεν υπάρχει πλούτος μεγαλύτερος απ' αυτήν.

Για μένα, πλούσιος είναι ο άνθρωπος που είναι δεκτικός, ευαίσθητος, δημιουργικός. Και

56

ΧΡΉΜΑΤΑ & ΠΛΟΎΤΟΣ

οι άνθρωποι των χρημάτων όμως είναι επί­σης δημιουργικοί καλλιτέχνες, αφού δημιουρ­γούν χρήματα.

Δεν μπορεί ο καθένας να είναι Χένρυ Φορντ. Τα ταλέντα του πρέπει να είναι σεβαστά, αν και ό,τι δημιουργεί αφορά τα εγκόσμια. Δεν μπορεί να συγκριθεί με τη μουσική του Μό­τσαρτ ή το χορό του Νιζίνσκυ ή τη φιλοσοφία του Ζαν Πωλ Σαρτρ. Και πάλι όμως δημιουρ­γεί κάτι πολυτιμο, χρήσιμο και ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν υπήρχαν περισσότεροι Χένρυ Φορντ.

Όταν λοιπόν δέχομαι τον χαρακτηρισμό, εν­νοώ τον πλούτο σε κάθε διάσταση. Μόνο ένας πλούσιος μπορεί να έχει επαφή μαζί μου, γιατί είναι απαραίτητη μια κάποια ευαισθη­σία.

57

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

Φτωχός είναι εκείνος που έχει καθυστερη­μένο νου. Μπορεί να έχει πολλά χρήματα, αυτό δεν έχει καμιά σημασία, αλλά δεν μπο­ρεί να καταλάβει την κλασσική μουσική, δεν μπορεί να καταλάβει από ποίηση, δεν μπορεί να καταλάβει από φιλοσοφία και δεν μπορεί να καταλάβει τις υψηλές πτήσεις του ανθρώ­πινου πνεύματος. Ναι, μία από ης διαστάσεις της φτώχιας είναι ο άνθρωπος που δεν μπο­ρεί να παράγει χρήματα. Είναι ο φτωχότερος των φτωχών, επειδή το χρήμα είναι κάτι γήι­νο. Αν δεν μπορείς να το δημιουργήσεις, απλώς δείχνεις ότι δεν έχεις αρκετή ευφυΐα.

Οι φτωχοί του κόσμου είναι υπεύθυνοι για τη φτώχια τους.

Ποιός τους είπε να κάνουν παιδιά; Και κά­θε παιδί τους κάνει ακόμα πιο φτωχούς.

58

ΧΡΉΜΑΤΑ & ΠΛΟΎΤΟΣ

Ποιός τους είπε να πιστεύουν πως είναι φτωχοί επειδή έκαναν κακές πράξεις σε προηγούμενες ζωές;

Ποιός τους είπε να πιστεύουν σε τέτοιες ανοησίες; Γιατί δεν ακούν τη λογική ότι ο φτω­χός δεν μπορεί να κάνει παιδιά, πρέπει να κάνει λεφτά.

Είναι περίεργο φαινόμενο το γεγονός ότι οι πλουσιότερες χώρες ελαττώνουν συνεχώς τον πληθυσμό τους, ενώ οι φτωχότερες αυξάνο­νται τόσο πολύ, που υπάρχει κίνδυνος για ολόκληρο τον κόσμο.

Πώς να έρθω σε επαφή με τέτοιους ανθρώ­πους; Δεν είναι δυνατό να επικοινωνήσουμε ούτε για το πιο καθημερινό θέμα.

Όταν λοιπόν είπα όπ δέχομαι τον ορισμό, είναι σαφές αυτό που εννοώ: Μόνο εκείνος

59

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

που έχει πλούτο ύπαρξης και νοημοσύνης είναι ικανός να καταλάβει κάτι σχετικά με το δια­λογισμό, κάτι για το υπέρτατο, για το συμπα­ντικό. Άνθρωποι που πεινάνε, που λιμοκτο­νούν...

Αν πας στην Αιθιοπία κι αρχίσεις να μιλάς για διαλογισμό, νομίζεις πως οι άνθρωποι θα σου δώσουν καμιά σημασία; Θα σε σκοτώ­σουν. Καλύτερα να σε φάνε, παρά ν' ακούν για τεχνικές διαλογισμού!

Υπάρχουν μερικές βασικές ανάγκες, που πρέπει να ικανοποιηθούν και υπάρχει μια ιε­ραρχία. Πρώτα πρέπει να ικανοποιηθούν οι σωματικές σου ανάγκες και ύστερα οι ψυχο­λογικές ανάγκες. Μόνο τότε, για πρώτη φορά, αρχίζεις να διψάς και για πνευματικές εμπει­ρίες. Αυτή είναι η φύση των πραγμάτων.

60

ΧΡΉΜΑΤΑ & ΠΛΟΎΤΟΣ

Και αυτή είναι η ιεραρχία: Πρώτα οι σωμα­τικές ανάγκες, ύστερα οι ψυχολογικές ανά­γκες και μόνο τότε οι πνευματικές ανάγκες.

Αυτά που σου δίνω αφορούν τη δίψα σου για πνευμαπκή ανάπτυξη. Αν δεν υπάρχει αυ­τή η δίψα, δεν μπορώ να τη δημιουργήσω εγώ. Αν υπάρχει, μπορώ να σου δείξω το μο-νοπάτι.

Μπορείς να το δεις: Δεν βγήκα στο δρόμο ν' αναζητάω πλούσιους. Εκείνοι έρχονται σ' εμένα, από μόνοι τους. Η δίψα τους είναι που τους έχει φέρει σ' εμένα. Δεν βγαίνω έξω να κυνηγάω τους ανθρώπους, να τους πείθω, όπως οι χριστιανοί ιεραπόστολοι να γίνουν χριστια­νοί και να τους υπόσχομαι όλα τα καλά στη μελλοντική ζωή.

Δεν έχω δώσει καμιά υπόσχεση σε κανένα. Δεν έχω πάει ξοπίσω από κανέναν. Εκατομμύ-

61

ΛΕΦΤΆ ΧΩΡΊΣ ΕΝΟΧΕΣ

ρια άνθρωποι που ήρθαν σ' εμένα, ήρθαν από μόνοι τους.

Το βλέπεις και μόνος σου. Εκείνοι που έχουν έρθει εδώ είναι πολλών ειδών πλούσιοι, όχι μόνο των χρημάτων. Γύρω μου υπάρχουν άνθρωποι με διάφορα είδη ευφυίας.

Κατά κάποιο τρόπο, η ίδια μου η προσέγ­γιση αποτρέπει τους ανθρώπους που δεν θα ευεργετηθούν ερχόμενοι κοντά μου. Ακόμα κι αν συμβεί να έρθουν, εξαφανίζονται, δεν μέ­νουν.

Δεν γίνονται μέρος του κόσμου μου. Δεν μοιραζόμαστε τα ίδια οράματα. Κανένας δεν ταξινομείται σε πλούσιους και φτωχούς και οι φτωχοί να στέλνονται πίσω, ενώ οι πλού­σιοι να παραμένουν.

Κανένας δεν κάνει τέτοιου είδους έλεγχο! Από μια υπαρξιακή συμφωνία όμως, μπορώ

62

ΧΡΉΜΑΤΑ & ΠΛΟΎΤΟΣ

να προσελκύω μόνο ανθρώπους που είναι πολύ ταλαντούχοι, εξαιρετικά ευφυείς και πολύ πλού­σιοι σε κάποια ποιότητα της ζωής. Μόνο μ' αυτή την έννοια του πλούτου μπορούν να έχουν σχέση μαζί μου.

Και οι κίτρινοι δημοσιογράφοι συνεχίζουν να λένε ανοησίες στους ανθρώπους, ψευτιές, ασχήμιες, λόγια χωρίς νόημα.

Αν λοιπόν πρέπει να το ξεκαθαρίσω, λέω: Δεν είμαι δάσκαλος κανενός, αλλά φίλος

ανθρώπων που έχουν ταλέντα, ευφυΐα και μια παρόρμηση για πνευματική ανάπτυξη.

Για μένα, αυτοί είναι οι πλούσιοι άνθρω­ποι.

[Socrates Poisoned Again After Twenty Five Centuries]

63