Opening titles research

aktoαθηναϊκος καλλιτεχνικος τεχνολογικος ομιλοςκλαδος γραφιςτικης

ba (honours) degree in graphic designmiddlesex university

ερευνητικη εργαςιαΤίτλοι Ταινιών – Πληροφοριακή Εισαγωγή ή Αναπόσπαστο Τμήμα;

ςπουδαςτριαΒασιλική Ε. Καβαλλάρη

υπευθυνος καθηγητηςΘεμιστοκλής Χαψής

2010 - 2011

ημερομηνια υποβολης

27 Ιανουαρίου 2011

συνολο λεξεων | 10.100

ερευνα, συγγραφη & σχεδιαση | Βασιλική Ε. Καβαλλάρη | [email protected] υπευθυνοσ καθηγητησ | Θεμιστοκλής Χαψής | [email protected]

γραμματοσειρεσ που χρησιμοποιηθηκαν | Centro Sans Pro της Parachute® | Universal της Parachute® | BP Typewrite της backpacker.gr

προγραμμα σελιδοποιησησ | Adobe Indesign®

© Βασιλική Ε. Καβαλλάρη | 2010 – 2011Πνευματικά Δικαιώματα Κατοχυρωμένα. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση τμημάτων της έκδοσης, κατόπιν έγγραφης άδειας και μόνον με αναφορά της πηγής.

Για τις ανάγκες εικονογράφησης της ερευνητικής, πραγματοποιήθηκε μια σειρά λήψεων από τμήματα ταινιών, τηλεοπτικών σειρών και παιχνιδιών. Τα πνευματικά δικαιώματα όλων των έργων που παρουσιάζονται σε αυτό τον τόμο ανήκουν στις αντίστοιχες εταιρείες παραγωγής, διάθεσης και εκμετάλλευσης ταινιών και στους δημιουργούς τους.

Τίτλοι Ταινιών Πληροφοριακή Εισαγωγή

ή Αναπόσπαστο Τμήμα;Βασιλική Ε. Καβαλλάρη

4

Ο πλανήτης του σχεδιασμού και της γραφιστικής είναι απέραντος. Βρίσκεται παντού, από μια απλή συσκευασία ενός σαπουνιού μέχρι και στους τίτλους εισαγωγής των ταινιών. Πίσω από την δημιουργία τους, κρύβεται πρωταρχικά η σκέψη και η αναζήτηση επίλυσης επικοινωνιακών ζητημάτων του σχεδιαστή απέναντι στο ευρύτερο

κοινό. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή μου Θέμη Χαψή που με στήριξε στην προσπάθειά μου διερεύνησης και σχεδιασμού της ερευνητικής αυτής. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω την φίλη μου την Ντίνα η οποία με μύησε, ακόμα περισσότερο, στον συναρπαστικό κόσμο των ταινιών.

Ευχαριστίες

5

εισαγωγη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08

περιεχομενα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05

κεφαλαιο 1 Ιστορία των Τίτλων Εισαγωγής . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131.1 Ιδέες και Εφευρέσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131.2 Βωβός Κινηματογράφος τα Πρώτα Βήματα . . . . . . . . . . . . . . 141.3 Μεταξύ 1930 – 1940 οι Τίτλοι Ζωντανεύουν . . . . . . . . . . . . . 151.4 Από το 1950 – 1980 η Δημιουργικότητα στα Ύψη . . . . . . . . . . 171.5 Από το 1990 μέχρι Σήμερα Συνεχής Εξέλιξη. . . . . . . . . . . . . . . 21

κεφαλαιο 2 Εισαγωγή στους Τίτλους Ταινιών . . . . . . . . . . . . . . . . 252.1 Κινούμενα Γραφικά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252.2 Γενικά Χαρακτηριστικά των Τίτλων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Τίτλοι ταινιών πληροφοριακή εισαγωγή ή αναπόσπαστο τμήμα;

Περιεχόμενα

6

3.3.7A 28 Days Later . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503.3.7B Dawn of the Dead . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533.4 Pre – credits Σεκάνς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543.4.1 Sin City . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553.5 Απόντες Τίτλοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563.5.1 Blair Witch Project, Rec, Paranormal Activity . . . . . . . . . . . 563.5.2 300 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

κεφαλαιο 4 Τίτλοι Εισαγωγής Τηλεοπτικών Σειρών . . . . . . . . . 594.1 Εισαγωγή στους Τίτλους Τηλεοπτικών Σειρών . . . . . . . . . . 594.1.1 Desperate Housewives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624.1.2 Dexter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634.1.3 True Blood . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684.1.4 Six Feet Under. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724.1.5 Nip Tuck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.1.6 The Tudors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784.1.7 Pre – Credits Σεκάνς Τηλεοπτικών Σειρών . . . . . . . . . . . . . 794.1.7A Criminal Minds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 804.1.7B House M.D. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814.1.8 Big Love . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824.1.9 The Vampire Diaries. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

Περιεχόμενα

κεφαλαιο 3 Τίτλοι Εισαγωγής Κινηματογράφου . . . . . . . . . . . . 293.1 Εισαγωγή στους Τίτλους Κινηματογράφου . . . . . . . . . . . . 293.2 Τίτλοι Συνεχόμενοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303.2A My Big Fat Greek Wedding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313.2B Doubt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333.3.1 Τίτλοι Μη Συνεχόμενοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343.3.2 Τίτλοι Ψυχοσύνθεσης Πρωταγωνιστή . . . . . . . . . . . . . . . . 353.3.2A Seven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353.3.3 Τίτλοι Μετάβασης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373.3.3A Up in the air . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373.3.3B Resident evil: Afterlife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383.3.3C Devil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403.3.4 Τίτλοι Σεναριακής – Ιστορικής Διασύνδεσης . . . . . . . . . . . 413.3.4A Sex and the City . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413.3.4B Spiderman 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433.3.5 Τίτλοι – Σύμβολα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453.3.5A Forest Gump. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453.3.5B Remember Me . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473.3.6 Τίτλοι Τυπογραφικοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483.3.6A Låt den rätte komma in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483.3.6B Irreversible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493.3.7 Τίτλοι Ρεαλισμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

7

κεφαλαιο 7 Τελικά Συμπεράσματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1177.1 Ήχος και Τυπογραφία στους Τίτλους Εισαγωγής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 7.2 Απαντήσεις στα Αρχικά Ερωτήματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

επιλογοσ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 παραθεσεισ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

βιβλιογραφια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

ιστοσελιδεσ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

φιλμογραφια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

τυπογραφικο πλεγμα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

δημιουργικεσ εταιρειεσ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

ημερολογιο εκδοσησ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

κεφαλαιο 5 Τίτλοι Εισαγωγής Κινουμένων Σχεδίων και Βιντεοπαιχνιδιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . 855.1 Εισαγωγή στους Τίτλους Κινουμένων Σχεδίων . . . . . . . . . . 855.3 Coraline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 885.4 How to Train your Dragon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 915.5 Ice Age. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 925.6 Shrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935.7 Τίτλοι Εισαγωγής Βιντεοπαιχνιδιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . 955.7.1 Heavy rain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

κεφαλαιο 6 Αξιοσημείωτα Παραδείγματα Τίτλων Εισαγωγής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 996.1 Ιδιαίτεροι Τίτλοι Ταινιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 996.2 Zombieland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1036.3 Casino Royale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1046.4 Catch me if you Can . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1086.5 Sherlock Holmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112


8

Και κάπως έτσι όλοι μας λίγο πολύ παίρνουμε αποφάσεις στο πώς θέλουμε να περάσουμε ευχάριστα την ώρα μας με τον ή την σύντροφό μας, τους φίλους μας ίσως και μόνοι μας. Από μικροί βλέπαμε κινούμενα σχέδια στην τηλεόραση γιατί διασκεδάζαμε, γιατί γελάγαμε γιατί έτσι αποκτούσαμε κάποιους ήρωες – είδωλα και ταυτόχρονα είχαμε με τους συμμαθητές ή φίλους κάτι παραπάνω να συζητήσουμε, να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε.

Μεγαλώνοντας, επιλέξαμε αν θέλουμε αυτός ο φανταστικός κόσμος των ταινιών να συνεχίσει να υπάρχει στην ζωή μας ή όχι. Επίσης, διαλέξαμε αν μας ευχαριστεί να συνεχίσουμε να

-Βαριέμαι

-Ε, τι θες να κάνουμε σήμερα;

-Κάτι, οτιδήποτε!

-Κοίτα, ό,τι θες εκτός από: club,

bowling, μπιλιάρδο, luna park…

Είμαι χώμα!

-Άφησες και τίποτα εκτός;

-Ναι! Μάντεψε…!

-Τι;

-Μπορούμε να ταξιδέψουμε,

να γελάσουμε, να κλάψουμε,

να τρομάξουμε, να ξεχαστούμε

αλλά παρόλα αυτά να μην

κουραστούμε!

-Κατάλαβα! Θες να δούμε ταινία!

Πάμε σινεμά λοιπόν!

Εισαγωγή

Εισαγωγή

9


θα το εξέφραζε. Τι ήταν όμως αυτό που τελικά μας αύξησε την προσδοκία να δούμε μια ταινία ή το αντίστροφο μας μείωσε την περιέργεια να την παρακολουθήσουμε; Η απάντηση είναι: οι τίτλοι εισαγωγής, generique (στα γαλλικά), opening sequence – credits (στα αγγλικά).

Για να καταλήξει κανείς όμως σε αυτό το συμπέρασμα, πρέπει να μελετήσει εις βάθος αρκετούς τίτλους ταινιών και τι ρόλο τελικά έχουν απέναντι στον θεατή.

Είναι οι τίτλοι μια απλή πληροφοριακή εισαγωγή του θεατή στην ταινία ή είναι αναπόσπαστο τμήμα της;

Πρέπει τελικά να αδιαφορούμε για την ύπαρξή τους ή μήπως πίσω από αυτούς κρύβονται

βλέπουμε κινούμενα σχέδια ή να διαλέξουμε κάτι άλλο όπως: αισθηματικές ταινίες, περιπέτειας, τρόμου, κοινωνικές, δραματικές, τηλεοπτικές σειρές ή πολύ απλά να έχουμε τον ενθουσιασμό και την περιέργεια να δούμε τα πάντα. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ξεφύγει από την πραγματικότητα που ζει, να ταξιδέψει σε άλλες χώρες χωρίς ιδιαίτερα έξοδα μαθαίνοντας γλώσσες, πολιτισμούς, ήθη και έθιμα, να γυρίσει πίσω στον χρόνο και να βιώσει καταστάσεις τις οποίες στην πραγματικότητα ούτε που θα τις φανταζόταν, να συγκινηθεί, να γελάσει με την ψυχή του, να τρομάξει και γενικότερα να νιώσει κάτι το οποίο σε άλλες συνθήκες δεν

Τι ήταν όμως αυτό που τελικά μας αύξησε

την προσδοκία να δούμε μια ταινία ή το αντίστροφο μας μείωσε την

περιέργεια να την παρακολουθήσουμε;

Σκοπός σε αυτήν την έρευνα δεν είναι να αναλυθεί η αισθητική και η τυπογραφία των τίτλων

10

(τέλος) έτσι συμβαίνει και στις ταινίες. Πριν ξεκινήσει μια ταινία, προβάλλεται το λογότυπο, η εταιρία που παρήγαγε την ταινία και τις περισσότερες φορές ξεκινούν οι τίτλοι εισαγωγής οι οποίοι παρουσιάζουν τον τίτλο της ταινίας, τον σκηνοθέτη, τους βασικούς πρωταγωνιστές, τον παραγωγό της. Σε ορισμένες ταινίες εσκεμμένα, και για διάφορους λόγους που θα αναλυθούν παρακάτω, δεν παρουσιάζονται οι τίτλοι εισαγωγής που όμως θα καλύψουν το κενό τους οι τίτλοι τέλους. Θα ήθελα, λοιπόν, να αφιερώσω αυτήν την ερευνητική στους λάτρεις ταινιών και στους ανθρώπους γενικότερα που έχουν ενσωματωμένο το μικρόβιο του γιατί στην ζωή τους.

βαθύτερες σκέψεις, στόχοι και ιδέες; Σκοπός σε αυτήν την έρευνα δεν είναι να αναλυθεί η αισθητική και η τυπογραφία των τίτλων αλλά πώς αυτοί έμμεσα εισέρχονται στο μυαλό του θεατή όπως επίσης ποια ήταν η κεντρική ιδέα αλλά και ο σκοπός του πομπού (σε αυτήν την περίπτωση των δημιουργών τίτλων) απέναντι στον δέκτη (θεατή) αλλά και απέναντι στην ίδια την ταινία.

Σε κάθε ιστορία βάσει και του Αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη υπάρχει μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ότι σε κάθε βιβλίο υπάρχει το εξώφυλλο, ο τίτλος, ο συγγραφέας και μια εισαγωγή (αρχή), η ιστορία (μέση) και ο επίλογος, βιβλιογραφία, γλωσσάριο, οπισθόφυλλο

Σε κάθε ιστορία βάσει και του Αρχαίου

Έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη υπάρχει

μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος

Εισαγωγή

11

Ιστορία των τίτλων εισαγωγής

Σκίτσο της πρώτης κινηματογραφικής μηχανής των αδελφών Lumierès

12

Κεφάλαιο 1

12Ο σχεδιασμός είναι τα πάντα. Τα πάντα!“ „

paul randΔιάσημος Αμερικανός σχεδιαστής γνωστός για τον σχεδιασμό λογοτύπουγια την εταιρεία «ΙΒΜ»

13


έφεραν τον Αμερικανό εφευρέτη Thomas Edison να δημιουργήσει το κινητοσκόπιο—μια μηχανή δηλαδή που συνδύαζε ήχους με εικόνες. Ο ίδιος δημιούργησε το πρώτο κινηματογραφικό στούντιο. Βλέποντας το κινητοσκόπιο σε μια μεγάλη έκθεση του Παρισιού το 1894, ο Antoine Lumierès το αγόρασε και το έδωσε στους δύο γιους του Louis και Auguste Lumières όπου και εφηύραν εν τέλει, μια μηχανή λήψης και προβολής μαζί με φιλμ που θα πρόβαλλε ταινίες σε μια μεγάλη οθόνη για να μπορούν να τις παρακολουθούν πολλοί θεατές2.

Το όνομα αυτής της νέας εφεύρεσης ήταν ο Κινηματογράφος και η πρώτη δημόσια προβολή ήταν στις 28 Δεκεμβρίου 1895.

1 .1 ιδeεσ & εφευρeσεισΟι τίτλοι εισαγωγής ταινιών εξε-λίσσονται με το πέρας του χρόνου. Κάθε τι όμως πριν εξελιχθεί είχε πίσω του ένα παρελθόν. Ψήγματα εικόνων εν κινήσει παρατηρούνται προϊστορικά στην εποχή των σπη-λαίων όπου ο άνθρωπος εξιστορού-σε τον τρόπο ζωής του και τις κατα-στάσεις που βίωνε γύρω του.

Προχωρώντας όμως χρονικά παρατηρούνται και στους αμφορείς στην Αρχαία Ελλάδα αλλά και σε εφευρέσεις που έδιναν την ψευδαίσθηση της κίνησης όπως το θαυματοτρόπιο που έγινε γνωστό στην Ευρώπη το 1820 από τον Άγγλο Φυσικό Dr. John A. Paris. (που όμως η εφεύρεση οφείλεται στον αστρονόμο John Herschel)1.Οι συνεχείς λοιπόν πειραματισμοί

Ψήγματα εικόνων εν κινήσει παρατηρούνται

προϊστορικά στην εποχή των σπηλαίων

όπου ο άνθρωπος εξιστορούσε τον

τρόπο ζωής του και τις καταστάσεις που βίωνε

γύρω του

1Ιστορία των Τίτλων

Εισαγωγής

14

Κεφάλαιο 1

14

μεταξύ τους2 όπως και το Life of an American Fireman (1903) και το Kleptomaniac (1905), όλες ταινίες του Edwin S. Porter3.

Στις αρχές του 1910, παράλληλα με την συνεχή κινηματογραφική ανάπτυξη από άποψη τεχνολογική αλλά και θεατρική, δίνεται περισσότερη έμφαση στους ηθοποιούς και στους δημιουργούς των ταινιών. Έτσι, οι ηθοποιοί άρχισαν να αυτοπαρουσιάζονται όπως έκαναν και στο θέατρο του 5ου αιώνα παραδείγματος χάριν στους τίτλους εισαγωγής της ταινίας Queen Elisabeth (1912)4. Η ιστορία, λοιπόν, των τίτλων ξεκίνησε παρουσιάζοντας απλά το όνομα του βασικού τίτλου της ταινίας σε καρτέλες άσπρες ή μαύρες στις οποίες ορισμένες φορές, στολίζονταν

1 .2 βωβοσ κινηματογραφοσ τα πρωτα βηματαΓεννιούνται λοιπόν, οι πρώτες ταινίες βωβού κινηματογράφου όπως το Le Voyage a travers l’impossible (1904) του Georges Méliès. Δυστυχώς μέχρι σήμερα οι πρώτες ταινίες παρουσιάζονται μη ολοκληρωμένες με αποτέλεσμα να μην μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια πότε εμφανίστηκαν οι πρώτοι τίτλοι. Το σίγουρο πάντως είναι ότι οι πρώτες ταινίες δεν είχαν τίτλους εισαγωγής παρά μόνο το όνομα της εταιρίας που παρήγαγε την ταινία. Δεν μπορούν όμως να παραληφθούν οι ταινίες όπως το The Great Train Robbery (1903) όπου παρουσιάζεται ο τίτλος της ταινίας σε μαύρο φόντο με λευκά γράμματα και ένα μικρό σχεδιαστικό παιχνίδισμα

Εικόνα 1: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Le Voyage a Travers

L’Impossible» (1904)

Εικόνα 2: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «The Great Train Robbery»

15


1 .3 μεταξυ 1930 - 1940οι τιτλοι ζωντανευουνΜε το πέρας του χρόνου οι τίτ-λοι εισαγωγής, όπως και ο κινημα-τογράφος γενικότερα, εξελίσσο-νται. Στην ταινία M – The Monster of Dusseldorf (1931) παρουσιάζεται σταθερά το γράμμα Μ της λέξης «Μurder» (= δολοφόνος) σκαλι-σμένο στον τοίχο ενώ ξαφνικά ει-σέρχεται μια δραματική και γεμά-τη αγωνία μουσική με ένα μελαγ-χολικό σφύριγμα του δολοφόνου. Ο επίλογος των τίτλων γίνεται με την παρουσίαση του ονόματος του σκηνοθέτη και ένα τραγουδάκι ενός μικρού κοριτσιού.

Οι τίτλοι εδώ αποκτούν ζωντάνια, εισέρχεται ο ήχος που προκαλεί στον θεατή αγωνία αλλά και την περιέργεια για το τι θα επακολουθήσει.

με κυματιστές γραμμές, μοτίβα λουλουδιών, περικοκλάδων όπως για παράδειγμα στις ταινίες The Cabinet of Dr. Caligari (1920) και Nosferatu (1922). Επίσης, η Ιταλίδα ιστορικός κινηματογράφου Micaela Veronesi επισημαίνει: «Φυσικά υπήρξαν ταινίες που προσπάθησαν να τραβήξουν το ενδιαφέρον του θεατή με ιδιαίτερους τρόπους όπως το The Ghost Breaker (1914) όπου ο βασικός πρωταγωνιστής παρουσίαζε στους θεατές μια γκαλερί από πίνακες των προγόνων του και οι μετέπειτα ηθοποιοί παρουσιάζονταν στους θεατές ως οι απόγονοι των προηγουμένων5».

Εικόνα 3: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «The Cabinet of Dr. Caligari» (1920)

Εικόνα 4: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Nosferatu» (1922)

16

Κεφάλαιο 1

16

του σύννεφα και κάθε τόσο με την εμφάνιση κάποιου καθαρού γαλάζιου σημείου όπου εμφανίζονται και τα ονόματα των ηθοποιών6.

Ένα άλλο παράδειγμα τίτλων είναι και στην ταινία Gone with the Wind (1939) όπου δίνεται έμφαση στον τίτλο και συγκεκριμένα στην γραμματοσειρά του, η οποία είναι σχεδιασμένη σαν να παρασέρνεται από τον άνεμο από δεξιά προς τα αριστερά δηλαδή προς την αντίθετη κατεύθυνση απ’ ότι θα ανέμενε ο θεατής. Ως φόντο των τίτλων αυτών είναι το τοπίο του Αμερικανικού Νότου, περιοχή καταγωγής και διαβίωσης της πρωταγωνίστριας7.

Τίτλους ιδιαίτερους και με ζωντάνια βλέπουμε και σε άλλες ταινίες όπως στο Scarface, Shame of a Nation (1932), στο Freaks (1932) και στο Dracula (1931). Οι τίτλοι αυτοί, όπως και πολλοί άλλοι της δεκαετίας αυτής, προσπαθούν να τραβήξουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του θεατή έχοντας πλέον ενσωματωμένο και τον ήχο, σημαντικό κομμάτι που εξέλιξε και τον ευρύ κινηματογράφο.

Επιπρόσθετα, εξελίσσεται σημαντικά και η ενσωμάτωση χρώματος στις ταινίες και φυσικά και στους τίτλους ταινιών. Ένα βασικό παράδειγμα είναι στην ταινία Wizard of Oz (1939). Οι τίτλοι σε αυτήν την ταινία είναι ονειρικοί, σαν ένα παραμύθι που μας ταξιδεύει με τα κινούμενά

Εικόνα 5: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας«Μ - The Monster of Dusseldorf» (1931)

Εικόνα 4: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «The Wizard of Oz» (1939)

17


1 .4 απο το 1950 – 1980η δημιουργικοτητα στα υψηΠαρ’ όλα αυτά, προς τα μέσα του 1950 έως την δεκαετία του 1960 παρατηρείται μια έξαρση δημιουργικότητας διαφόρων σχεδιαστών απέναντι στους τίτλους. Ένας σημαντικός Αμερικανός σχεδιαστής τίτλων ήταν ο Saul Bass (1920 – 1996) όπου το 1954 κλήθηκε να δημιουργήσει μια αφίσα για την ταινία The Man with the Golden Arm από τον Otto Preminger (1905 – 1986). Η αφίσα αυτή αποτελούνταν από ασύμμετρα ορθογώνια σχήματα γύρω της, ενώ στο κέντρο σχηματιζόταν ένα χέρι το οποίο αναπαριστούσε και τον τίτλο της ταινίας αλλά και το χέρι του πρωταγωνιστή που ήταν εθισμένος στα ναρκωτικά.

Έχοντας λοιπόν κάνει αρκετούς πειραματισμούς και αλλαγές την περίοδο του ’30, μπαίνοντας στο ’40 οι τίτλοι, με φυσικά ορισμένες εξαιρέσεις όπως οι τίτλοι στην ταινία The Stranger (1946), εξελίσσονται κυρίως από τεχνικής άποψης και όχι τόσο από άποψη φαντασίας και πρωτοτυπίας. Κάποια παραδείγματα είναι στις ταινίες Casablanca (1942), Heaven Can Wait (1943) και Gilda (1946) που όμως οι τίτλοι καθεμίας, παρ’ όλα αυτά, πετυχαίνουν τον πληροφοριακό τους στόχο απέναντι στον θεατή. Πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω κόστους κυρίως, δεν είχε καθιερωθεί σε όλες τις ταινίες η έγχρωμη εικόνα.

Εικόνα 5: Αφίσα της ταινίας «The Man with the Golden Arm» (1954)με το μονοσήμαντο στοιχείο του Saul Bass.

18

Κεφάλαιο 1

18

είχαν και οι τίτλοι του στις ταινίες Vertigo (1958), Psycho (1960) και Anatomy of a Murder (1959). Έτσι ξεκινάει μια νέα εποχή όπου στους τίτλους ταινιών εισέρχεται από τον Saul Bass το καθαρό, αισθητικά καλό design8.

Ένας άλλος σπουδαίος δημιουργός τίτλων είναι ο Κουβανός σχεδιαστής Pablo Ferro. Σημαντικοί τίτλοι που σχεδίασε εκείνη την εποχή ήταν στις ταινίες Dr. Strangelove (1964) και Bullit (1968). Βασικό χαρακτηριστικό σε πολλούς τίτλους του είναι τα ιδιαίτερα γράμματα σχεδιασμένα στο χέρι τα οποία κινούνται μαζί με όλες τις υπόλοιπες εικόνεςγιατί όπως αναφέρει και ο ίδιος «ό,τι και αν κάνω πάντα κινείται9». Μέχρι σήμερα ο ίδιος δημιουργεί τίτλους γνωστών ταινιών όπως: My Big

Το μεγαλύτερο χάρισμα του Bass ήταν, με μονοσήμαντο τρόπο, να αναπαραστήσει αυτό που ήθελε να επικοινωνήσει στον θεατή έτσι ώστε ο συνδυασμός ιδεών και συναισθημάτων να καθηλωθούν μέσα του. Αυτό το μονοσήμαντο στοιχείο συνέπαρε τον Preminger, με αποτέλεσμα να αναθέσει στον Bass την δημιουργία των τίτλων εισαγωγής της ταινίας του. Παρόλο που εκείνη την εποχή το κοινό αδιαφορούσε απέναντι στους τίτλους ταινιών με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην προβάλλονταν καν, ο ίδιος ο Preminger θεώρησε ότι οι συγκεκριμένοι τίτλοι έπρεπε οπωσδήποτε να προβληθούν διότι πίστευε ότι ήταν απαραίτητο στοιχείο για την παρακολούθηση του έργου του. Παρόμοια επιτυχία

Εικόνα 6: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Anatomy of a Murder» (1959)σχεδιασμένοι aπό τον Saul Bass

19


γιατί ο πρωταγωνιστής Ροζ Πάνθηρας ήταν ένα κινούμενο σχέδιο το οποίο έπαιζε με τα γράμματα των ονομάτων των ηθοποιών / παραγωγών της κινηματογραφικής αυτής ταινίας. Με τους φανταστικούς και γεμάτους χιούμορ τίτλους εισαγωγής του Ροζ Πάνθηρα, οι Αμερικανοί σχεδιαστές Isadore (ψευδώνυμο Friz) Freleng (1905 – 1995) και David DePatie κατάφεραν να δημιουργήσουν έναν νέο πρωταγωνιστή σε μια νέα ξεχωριστή σειρά κινουμένων σχεδίων που σύντομα έγινε ο ήρωας πολλών νεαρών ηλικιών.

Παρόμοιο ύφος τίτλων, δηλαδή ενσωμάτωση κινουμένων σχεδίων στους τίτλους, δημιουργεί και ο Καναδός Richard Williams στους τίτλους των ταινιών What’s

Fat Greek Wedding (2002), Men in Black (1997) και Men in Black II (2002) και Doctor Dolittle (1998). Την ίδια περίοδο, ο Αμερικανός title designer Maurice Binder (1925 – 1991) σχεδιάζει τους τίτλους για τις ταινίες με τον γνωστό πράκτορα 007 James Bond. Γίνεται διάσημος, λοιπόν, για όλες τις ταινίες του James Bond με τίτλο Dr. No (1962) εκτός από τις ταινίες From Russia with Love (1963) και Goldfinger (1964), τις οποίες δημιούργησε ο Robert Brownjohn (1925 – 1970). Αξέχαστη μένει η εισαγωγή του James Bond η οποία χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στις ταινίες του.

Ιδιαίτερη επιτυχία είχαν και οι τίτλοι της ταινίας Pink Panther (1963). Αυτοί οι τίτλοι ξεχώριζαν

Εικόνα 7: Στιγμιότυπο των διάσημων τίτλων των ταινιών του James Bond που χρησιμοποιείται και σήμερα με μικρές παραλλαγές

Εικόνα 8: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Dr. Strangelove» (1964)

20

Κεφάλαιο 1

20

τίτλοι που δημιουργήθηκαν με το ψηφιακό animation είναι στην ταινία Superman (1978), οι οποίοι δίνουν την αίσθηση ότι έρχονται προς τον θεατή και ταυτόχρονα οι γραμμές λέιζερ σχηματίζουν τα ονόματα των ηθοποιών μέσα σε ένα γαλαξιακό φόντο. Ένα παρόμοιο παιχνίδισμα γίνεται και στους τίτλους της ταινίας Alien (1979). Σημαντικοί και μεγάλης επιτυχίας είναι και οι τίτλοι της γνωστής ταινίας Star Wars (1977). Σχεδιαστής αυτών είναι ο Dan Perri ο οποίος δημιούργησε πολυάριθμους τίτλους σε ταινίες όπως The Exorcist (1973), Taxi Driver (1976), New York, New York (1977), 9 ½ Weeks (1986), Wall Street (1987), Sister Act 2: Back in the Habit (1993) και πολλούς άλλους ακόμη, μέχρι σήμερα.

New Pussycat? (1965), Casino Royale (1967) και Who Framed Roger Rabbit? (1988). Τίτλοι με ενδιαφέρον, έχουν και αυτοί του Stephen Frankfurt όπως για παράδειγμα στις ταινίες To Kill a Mockingbird (1962) και Rosemary’s Baby (1968).

Ένας νέος δρόμος ανοίγει για τους τίτλους το 1977, με τους Richard και Robert Greenberg οι οποίοι ξεκίνησαν την επεξεργασία των τίτλων μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή, της ψηφιακής εικόνας, του Motion Capture (αντιγραφή κίνησης ενός ηθοποιού και μεταφορά στον ψηφιακό κόσμο του ηλεκτρονικού υπολογιστή) και πολλών άλλων ψηφιακών τεχνικών που εξέλιξαν κατακόρυφα και τον τρισδιάστατο κόσμο (3D). Έτσι, οι πρώτοι

Ένας νέος δρόμος ανοίγει για τους τίτλους το 1977, με τους Richard και Robert Greenberg οι οποίοι ξεκίνησαν την επεξεργασία των τίτλων μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή

Εικόνα 9: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «the Pink Panther» (1964)

Εικόνα 10: Στιγμιότυπο των τίτλων της ται-νίας «Who Framed Roger Rabbit» (1964)

21


1 .5 απο το 1990 μεχρι σημερα συνεχησ εξελιξηΜέρα με την μέρα από το 1990 μέχρι σήμερα η φαντασία, η δημιουργικότητα, οι φρέσκες ιδέες, οι πειραματισμοί και κατά κόρον η εξέλιξη της τεχνολογίας, έχουν κάνει τους τίτλους ταινιών αγνώριστους και ορισμένες φορές καλύτερους και από την ίδια την ταινία που παρουσιάζουν.

Πολύχρωμοι, έξυπνοι, εκρηκτικοί και γεμάτοι έκπληξη είναι οι τίτλοι των σχεδιαστών αυτής της γενιάς. Τα ειδικά τρισδιάστατα εφέ, ο ψηφιακός ήχος Dolby Digital, DTS και η βελτίωση της ψηφιακής εικόνας στον υπολογιστή, διευκόλυναν τους σχεδιαστές όχι μόνο να πληροφορήσουν τον θεατή με τους τίτλους, αλλά και να του δημιουργήσουν

Φυσικά αυτές οι εξελίξεις αφορούν κυρίως τις αμερικάνικες ταινίες γιατί στην Ευρώπη την περίοδο μεταξύ 1970 – 1990 δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους τίτλους εισαγωγής. Παρ’ όλα αυτά, δύο Ισπανοί σχεδιαστές, ονόματι Pablo Nunez και Juan Gatti, ασχολήθηκαν με πάθος στην δημιουργία τίτλων ταινιών του Pedro Almodovar όπως οι Entre Tinieblas (1983), La Ley del deseo (1987) και Mujeres al borde de un ataque de nervios (1988). Γενικά πάντως, σε όλη την Ευρώπη εκείνη την περίοδο πέρα από μεμονωμένα ονόματα σχεδιαστών, υπήρχαν δημιουργικές εταιρίες που σχεδίαζαν τίτλους εισαγωγής για να καλύψουν τις ανάγκες κάθε ταινίας χωριστά.

Τα ειδικά τρισδιάστατα εφέ, ο ψηφιακός ήχος Dolby Digital, DTS και η βελτίωση της ψηφιακής εικόνας στον υπολογιστή, διευκόλυναν τους σχεδιαστές

Εικόνα 11: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Superman» (1978) με ταπρώτα τρισδιάστατα εφέ

22

Κεφάλαιο 1

22

δημιουργικών ομάδων. Σε μια από αυτές ονόματι Prologue Films εργάζεται και ο Kyle Cooper.

Ένας άλλος ιδιαίτερος Αμερικανός σχεδιαστής είναι ο Randal Balsmeyer ιδρυτής και της δημιουργικής ομάδας Big Film Design. Σχεδίασε τους τίτλους των ταινιών Burn After Reading (2008), Vicky, Christina, Barcelona (2008) και Letters to Juliet (2010).

Ιδιαίτερη αξία για την ιδέα αλλά και για τον σχεδιασμό αποκτούν και οι τίτλοι της ταινίας Catch me If you Can (2002) των Γάλλων σχεδιαστών Florence Deygas και Olivier Kuntzel.

Άλλο ένα όνομα σημαντικό στην τέχνη των τίτλων είναι αυτό της Karin Fong που το 2000 κέρδισε και βραβείο για τους τίτλους της ταινίας Bedazzled.

πολύπλευρα συναισθήματα έκπληξης και θαυμασμού «παίζοντας» με το μυαλό του. Όσο συνεχίζουν να δημιουργούν μεγάλοι σχεδιαστές όπως ο Saul Bass και ο Pablo Ferro, προστίθεται και ένα άλλο όνομα ανάμεσα τους, ο Αμερικανός σχεδιαστής Kyle Cooper. Μέχρι σήμερα έχει δημιουργήσει 150 τίτλους εισαγωγής και συνεχίζει ακάθεκτα. Μερικοί τίτλοι, που συντάραξαν το κοινό, είναι αυτοί των ταινιών Seven (1995), Mission Impossible (1996), Dawn of the Dead (2004) και Spiderman 2 (2004). Σημειωτέον, ότι λόγω των ανεπτυγμένων τεχνολογιών, των δυσκολιών marketing που αναπτύχθηκαν και της διαφήμισης, με το πέρας των χρόνων υπήρξε η ανάγκη δημιουργίας διαφόρων

Εικόνα 12: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Vicky Cristina Barcelona» (2008)

Εικόνα 13: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Burn After Reading» (2008)

23


Πέρα από ταινίες κινηματογράφου, παρατηρείται και μια τρομερή εξέλιξη στους τίτλους τηλεοπτικών σειρών όπου εξαιρετικοί είναι οι τίτλοι της Digital Kitchen λόγω της εφευρετικότητάς τους όπως στις σειρές Dexter (2006), True Blood (2008), Six Feet Under (2001) και Big Love (2006).

Εργάζεται, επίσης, στην δημιουργική ομάδα Imaginary Forces που δημιούργησε τίτλους ταινιών όπως: Cats and Dogs – The Revenge of Kitty Galore(2010), Remember Me (2010), My Sister’s Keeper (2009), Pink Panther 2 (2009) και Sex And The City 2 (2010). Ξεχωριστοί είναι και οι τίτλοι εισαγωγής της ταινίας A Beautiful Mind (2001) από τον Jacob Trollback δημιουργό και της Trollback + Company που όμως δεν προβλήθηκαν στην τελική ταινία.

Τίτλοι με έντονη δημιουργικότητα είναι και αυτοί της δημιουργικής εταιρίας Yu+Co. Μπορεί κανείς να το εκλάβει αυτό από τους τίτλους των ταινιών 300 (2006), Shrek Forever After (2010), Fracture (2007) και The Terminal (2004).

Εικόνα 14: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «The Terminal» (2004)

Εικόνα 15: Στιγμιότυπο των τίτλων της ταινίας «Fracture» (2007)

24

milton glasserΔιάσημος designer γνωστός για τον σχεδιασμό του λογοτύπου «I Love NY»

Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές είναι για το Design ό,τι

είναι ο φούρνος μικροκυμάτων για την μαγειρική“ „

25

Εισαγωγή στους τίτλους ταινιών

2 .1 κινουμενα γραφικαΤα κινούμενα γραφικά (Motion Graphics) είναι μια τεχνοτροπία που χρησιμοποιεί τον συνδυασμό γνώσεων τυπογραφίας, οπτικής επικοινωνίας και γενικότερα γραφιστικής με την τεχνολογία και το animation. Τα κινούμενα γραφικά μπορούν να είναι κείμενο, μια ή περισσότερες εικόνες που φαίνεται να κινούνται. Σε σύγκριση όμως με μια κινηματογραφική ταινία, δεν είναι προϊόν βιντεολήψης αλλά σχεδίασης. Αυτή η νέα πτυχή και μείγματος του graphic design με το animation εφαρμόζεται στο διαδίκτυο, στην τηλεόραση, στον κινηματογράφο και στα βιντεοπαιχνίδια. Η περιπλοκότητα

στην δημιουργία κινούμενων γραφικών βρίσκεται στο ότι ο σχεδιαστής πρέπει να έχει γνώσεις και δεξιοτεχνίες και στην γραφιστική αλλά και στον συνδυασμό εικόνων με τον ήχο και την κίνηση γενικότερα ώστε να μπορεί να προσελκύσει τον θεατή έμμεσα ή άμεσα.

Μαζί με την εξέλιξη της τεχνολογίας όμως και σε αυτόν τον τομέα «οι περισσότεροι ξέχασαν να είναι πια δημιουργικοί και μάλιστα, τους λόγους για τους οποίους έγιναν καλλιτέχνες ή σχεδιαστές και δυστυχώς ποτέ τους δεν γύρισαν πίσω» Kyle Cooper. Υπάρχουν, λοιπόν, πάρα πολλά προγράμματα για να πετύχει κανείς αυτό που θέλει

2Ο σχεδιαστής πρέπει

να έχει γνώσεις και δεξιοτεχνίες και στην

γραφιστική αλλά και στον συνδυασμό

εικόνων με τον ήχο και την κίνηση γενικότερα

Εισαγωγή στουςΤίτλους Ταινιών

26

Κεφάλαιο 2

26

έχουν διάρκεια 15 λεπτά με σκοπό κάνουν τον θεατή να νιώσει ασφάλεια τα πρώτα λεπτά όπου διαδραματίζονται παθητικά τα γεγονότα. Συνοδεύουν δηλαδή τον θεατή μέχρι το σημείο όπου ο πρωταγωνιστής συλλαμβάνεται και μπαίνει στο λεωφορείο μαζί με τους άλλους φυλακισμένους. Στο σημείο όμως εκείνο οι τίτλοι σταματάνε και προβάλλονται έντονες σκηνές δράσης οι οποίες διαταράσσουν την ηρεμία του θεατή. Η μεγάλη διάρκεια των τίτλων λοιπόν σε αυτήν την περίπτωση, λειτουργεί σαν ηρεμιστικό απέναντι στον θεατή. Ανεξάρτητα από την αισθητική, το στυλ, την τυπογραφία και τους στόχους των τίτλων κάθε ταινίας, εισέρχονται με μικρές παραλλαγές τα ονόματα που εμφανίζονται κατά

να δημιουργήσει όπως το Apple Motion, το Autodesk Combustion αλλά κυρίως το After Effects το οποίο μετατρέπει «ακατέργαστα» βίντεο, εικόνες, χειροποίητα σχέδια και μουσικά clips, μαζί με γνώσεις καλού design και δημιουργικότητας, σε κάτι ενιαίο και μαγικό.

Έτσι δημιουργούνται και οι τίτλοι ταινιών, τηλεοπτικών σειρών αλλά και βιντεοπαιχνιδιών.

2 .2 γενικα χαρακτηριστικα των τιτλωνΟι τίτλοι εισαγωγής έχουν συνήθως διάρκεια 1 – 3 λεπτά, ενώ ορισμένοι έχουν ελάχιστη ή και καθόλου διάρκεια. Από την άλλη, υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις όπως στην ταινία The Fugitive (1993) όπου οι τίτλοι

το όνομα του στούντιο που διανέμει την ταινία (πχ Columbia, Lions Gate, Dreamworks κ.α.)

το όνομα της εταιρείας που παρήγαγε την ταινία

το όνομα του παραγωγού ή σκηνοθέτη της ταινίας

τα ονόματα των βασικών ηθοποιών της ταινίας (σε μερικές περιπτώσεις όπως σε ταινίες της Disney παραθέτεται κατευθείαν το όνομα της ταινίας)

ο τίτλος της ταινίας

τα δευτερεύοντα ονόματα των ηθοποιών

το όνομα του υπεύθυνου διανομής ρόλων

το όνομα του μουσικού συνθέτη

27

Εισαγωγή στους τίτλους ταινιών

την διάρκεια μιας σεκάνς τίτλων εισαγωγής (βλ. Πίνακα 1). Αυτές οι πληροφορίες, προβάλλονται σε όλους τους τίτλους εισαγωγής είτε αυτοί ξεκινάνε στην αρχή είτε στο τέλος της ταινίας και αυτός είναι άλλωστε και ο αρχικός σκοπός δημιουργίας τους: να αναγνωριστεί το όνομα της ταινίας αλλά και του κάθε ανθρώπου που εργάστηκε για την δημιουργία της ταινίας αυτής.

Η ποιότητα των τίτλων διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος της ταινίας που θα δει κανείς, το μέρος που θα το παρακολουθήσει αλλά και ανάλογα με την οικονομική ενίσχυση που υπήρξε για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού τους.

το όνομα του σχεδιαστή παραγωγής

το όνομα του εκδότη της ταινίας

το όνομα του υπεύθυνου φωτογραφίας

τα ονόματα των δευτερευόντων παραγωγών της ταινίας

το όνομα στο οποίο βασίστηκε η ταινία (πχ το όνομα ενός βιβλίου)

το όνομα του συγγραφέα της ιστορίας της ταινίας

το όνομα του διευθυντή της ταινίας

Η μεγάλη διάρκεια των τίτλων λοιπόν σε μερικές περιπτώσεις

λειτουργεί σαν ηρεμιστικό απέναντι

στον θεατή.

Πίνακας 1: Ταξινόμηση ονομάτων που εμφανίζονται κατά την διάρκεια μιας σεκάνς τίτλων εισαγωγής

“ Ιδιοφυΐα είναι αυτός που έχει 1% έμπνευση

και 99% υδρώτα „

thomas edisonΕφευρέτης του κινητοσκόπιου

29

Τίτλοι εισαγωγής κινηματογράφου

μια συναισθηματική σύνδεση με τον θεατή» Garson Yu (Yu+Co).Κάθε είδος τίτλου χωριστά έχει συγκεκριμένο σκοπό ύπαρξης απέναντι στο είδος της ταινίας και απέναντι στον θεατή. Τέλος, ως προς τους τίτλους κινηματογράφου γίνεται μια προσπάθεια ανάλυσης και κατηγοριοποίησής τους χωρίς όμως να αποκλείει αφενός το γεγονός ότι μπορεί να γίνει επιπρόσθετη κατηγοριοποίηση ή και διαφορετική και αφετέρου ότι σε κάποιες κατηγορίες θα μπορούσαν να αναχθούν και τίτλοι διαφορετικών ειδών, παραδείγματος χάριν οι τίτλοι κινουμένων σχεδίων κλπ.

3 .1 εισαγωγη στουσ τιτλουσ κινηματογραφουΟ στόχος που έχουν οι σχεδιαστές απέναντι στον θεατή διαφοροποιείται και ανάλογα με το τι θα παρακολουθήσει. Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές για παράδειγμα μεταξύ των τίτλων κινηματογράφου και των τίτλων τηλεοπτικών σειρών. «Ενώ οι τηλεοπτικοί τίτλοι ταινιών δημιουργούνται για να μπορεί ο θεατής να τους διαβάζει γρηγορότερα, οι τίτλοι ταινιών κινηματογράφου παροτρύνουν τον θεατή να σκεφτεί και να περιμένει ήσυχα την ταινία που θα ξεκινήσει. Παρ’ όλα αυτά, βασικός τους στόχος είναι να δημιουργήσουν

3Τίτλοι Εισαγωγής Κινηματογράφου

30

Κεφάλαιο 3

30

3 .2 τιτλοι συνεχομενοιΤίτλοι συνεχόμενοι μπορούν να θεωρηθούν οι τίτλοι που εισαγάγουν κατευθείαν τον θεατή στην ταινία. Έχουν συνεχόμενη ροή με την ταινία και τις περισσότερες φορές οι τίτλοι εισέρχονται στην ίδια την ταινία. Αυτός ο τρόπος είναι πιο απλός, πιο άμεσος και το κόστος δημιουργίας τους πολύ μικρότερο.

Εικόνα 16: Στιγμιότυπα των συνεχόμενων τίτλων της ταινίας «My Big Fat Greek Wedding» (2002)

31


3 .2a «my big fat greek wedding»Ένα παράδειγμα είναι στην ταινία My Big Fat Greek Wedding (2002) όπου πολύ πετυχημένα ο Pablo Ferro «παίζει» με την μουσική και την τυπογραφία, προσθέτοντας ελληνικά γράμματα στους τίτλους που παραπέμπουν τον θεατή σε ένα ελληνικό κλίμα ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζεται η πρωταγωνίστρια, ο πατέρας της και ο βασικός τίτλος της ταινίας.

Οι τίτλοι θα εμφανίζονται μέχρι το 8ο λεπτό της ταινίας ενώ ταυτόχρονα ο θεατής μπορεί άνετα να την παρακολουθήσει χωρίς να τον ενοχλούν οι τίτλοι αυτοί.

32

Κεφάλαιο 3

32

Εικόνα 17: Στιγμιότυπα των συνεχόμενων τίτλων της ταινίας «Doubt» (2008)

33


3 .2b «doubt»Μια παρόμοια κατάσταση συμβαίνει και στην ταινία Doubt (2008) όπου ξεκινάει κατευθείαν με πρώτο πλάνο την περιοχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα. Εμφανίζεται μια μητέρα που ξυπνάει το παιδί της για να πάει στην εκκλησία ενώ ταυτόχρονα ξεπροβάλλει το όνομα της ταινίας και σταδιακά τα ονόματα των ηθοποιών μεταφέροντας εν τέλει τον θεατή κατευθείαν στην εκκλησία και στα θρησκευτικά δρώμενα όπου στην πορεία, θα διαδραματιστούν οι καταστάσεις που θα φέρουν σε δυσκολία την πρωταγωνίστρια. Έτσι, με εύκολο τρόπο ο θεατής εισέρχεται κατευθείαν στο θέμα.

34

Κεφάλαιο 3

34

Ένας άλλος λόγος δημιουργίας των τίτλων αυτών είναι ο εξής: «Οι τίτλοι εισαγωγής είναι απαραίτητοι για να δημιουργήσουν την σταδιακή πραγματική σύνδεση της ταινίας με τον θεατή έτσι ώστε να μπορέσει ο θεατής να εισέλθει στον φανταστικό κόσμο της ταινίας» Roger Odin10.

Είναι φυσικά στο χέρι του δημιουργού τίτλων να καθορίσει αν θα συνεπάρουν, ενθουσιάσουν και εκπλήξουν ή όχι τον θεατή. Κάποια παραδείγματα μη συνεχόμενων τίτλων θα δούμε παρακάτω.

3 .3 .1 τιτλοι μη συνεχομενοιΗ αντίπερα όχθη των συνεχόμενων τίτλων είναι οι μη συνεχόμενοι δηλαδή οι τίτλοι που οπτικά πέρα από τον βασικό τίτλο της ταινίας δεν έχουν άμεση σχέση μαζί της. Σκοπός τους είναι να παροτρύνουν τον θεατή να σκεφτεί, να ψάξει τι κρύβεται πίσω τους μέσω διαφορετικών καταστάσεων που θα δούμε παρακάτω. Υπάρχουν ποικίλα είδη τίτλων που βέβαια το κόστος τους αυξάνεται λόγω των διαφόρων εφέ όπως επεξεργασμένες φωτογραφίες, κολλάζ, κόμικς, animation κλπ και περισσότερης σκέψης για την δημιουργία τους.

Εικόνα 18: Στιγμιότυπα των μη συνεχόμενων τίτλων της ταινίας «Seven» (1995)

35


3 .3 .2 τιτλοι ψυχοσυνθεσησ πρωταγωνιστηΤέτοιοι τίτλοι εξιστορούν την ψυχοσύνθεση ενός πρωταγωνιστή ενώ παράλληλα ο θεατής εισέρχεται άμεσα και σύντομα στην ιστορία που αργότερα θα περιγραφεί.

3 .3 .2a «seven» Ένα παράδειγμα είναι στην ταινία Seven (1995) όπου περιγράφεται η διαστροφή ενός κατά συρροή δολοφόνου μέσω κινούμενων εικόνων που δείχνουν την προετοιμασία του δολοφόνου πριν διαπράξει τα εγκλήματά του. Υπογραμμίζει τα μάτια των θυμάτων του, τους οποίους

παρακολουθεί και καταστρώνει σχέδια στο μυαλό του, του πώς να τους δολοφονήσει. Η μουσική γεμάτη αγωνία συν τα χειρόγραφα γράμματα με μια αισθητική αποδόμησης, παρουσιάζουν την πλήρη εικόνα ενός διαταραγμένου ανθρώπου. «Πολύ καλοί τίτλοι ταινιών είναι αυτοί που θα συνταράσσουν αλλά και θα κάνουν τον θεατή να θέλει να δει την ταινία, να ξεχάσει οτιδήποτε άλλο γύρω του και να μην θέλει να βρίσκεται οπουδήποτε αλλού» λέει ο Kyle Cooper11 και το πετυχαίνει στους τίτλους αυτούς.

36

Κεφάλαιο 3

36

Εικόνα 19: Στιγμιότυπα των μη συνεχόμενων τίτλων της ταινίας «Up in the Air» (2009)

37


3 .3 .3 τιτλοι μεταβασησΣκοπός τους είναι, πέρα από το να χαλαρώσουν τον θεατή, να τον ταξιδέψουν περιγράφοντας παράλληλα μια κατάσταση.

3 .3 .3a «up in the air» Ένα παράδειγμα είναι στους τίτλους της ταινίας Up in the Air (2009) όπου οι δημιουργοί της εταιρείας Shadowplay Studios καταφέρνουν δείχνοντας εικόνες κατόψεων διαφόρων περιοχών να καθαρίσουν το μυαλό του θεατή, να τον ταξιδέψουν και τον κάνουν να «μπει» στην θέση του πρωταγωνιστή δίνοντας την αίσθηση ότι οι εικόνες αυτές θα μπορούσαν να είναι και καρτ ποστάλ.

38

Κεφάλαιο 3

38

βλέπει την γη σαν μια υδρόγειο σφαίρα. Ακούγεται η φωνή της πρωταγωνίστριας, όπως συμβαίνει σε όλες τις ταινίες Resident Evil, όπου επεξηγεί περιληπτικά την κατάσταση και στην συνέχεια, ο θεατής μεταφέρεται ξανά σε μια συγκεκριμένη περιοχή όπου ξεκινάει και η βασική ταινία.

Με αυτόν τον τρόπο, ο θεατής νιώθει ότι ταξιδεύει και οι τίτλοι καταφέρνουν να κεντρίσουν την προσοχή του ώστε να παρακολουθήσει με περιέργεια την εξέλιξη της ταινίας.

3 .3 .3b «resident evilafterlife»Μια παρόμοια κατάσταση συμβαίνει και στους τίτλους της ταινίας Resident Evil Afterlife (2010) στους οποίους, ο δημιουργός τίτλων παίζει με το να φέρνει κοντά ή μακριά τον θεατή με τα γεγονότα. Και εδώ φαίνεται η κάτοψη μια πόλης, αλλά στην συνέχεια ο θεατής ανακατεύεται με τον υπόλοιπο κόσμο μέσα στην βροχή. Γίνεται παράλληλα και ένα παιχνίδι αργής κίνησης ενός κοριτσιού – ζόμπι το οποίο μοιάζει να κοιτάει τον θεατή και που όμως επιτίθεται σε έναν αθώο περαστικό πολίτη. Στην συνέχεια, το πλάνο μικραίνει και ξανά ο θεατής φεύγει τόσο που

Εικόνα 20: Στιγμιότυπα των μη συνεχόμενων τίτλων της ταινίας «Resident Evil: Afterlife» (2010)

39


40

Κεφάλαιο 3

40

3 .3 .3c «devil»Ένα τελευταίο παράδειγμα τίτλων μετάβασης, είναι και στους τίτλους της ταινίας Devil (2010) στους οποίους, ο θεατής ταξιδεύει με την κάμερα «ανάποδα» μέχρι να εισέλθει στον ανελκυστήρα όπου είναι και το μέρος που θα εκτυλιχθεί η ταινία.

Εικόνα 21: Στιγμιότυπα των τίτλων μετάβασης της ταινίας «Devil» (2010)

41


3 .3 .4 τιτλοι σεναριακησ ιστορικησ διασυνδεσησΈνας άλλος σκοπός που μπορούν να έχουν οι τίτλοι είναι να εξιστορήσουν με περιεκτικό και έξυπνο τρόπο προηγούμενες ταινίες που κάποιοι θεατές δεν έχουν παρακολουθήσει. 3 .3 .4α «sex and the city»Ένα παράδειγμα είναι στους τίτλους της ταινίας Sex and the City (2008) όπου μέσα σε 4 λεπτά περιγράφεται η ζωή των πρωταγωνιστριών της σειράς Sex and the City (1998) αποτελούμενη από έξι σεζόν. Η επιλογή παρουσίασης των καταστάσεων μέσω ενός βιβλίου γίνεται εσκεμμένα διότι η ταινία βασίστηκε σε ένα μυθιστόρημα. Εικόνα 22: Στιγμιότυπα των τίτλων σεναριακής διασύνδεσης της ταινίας «Sex and the City» (2008)

42

Κεφάλαιο 3

42

Εικόνα 23: Στιγμιότυπα των τίτλων σεναριακής διασύνδεσης της ταινίας «Spiderman 2» (2004)

43


3 .3 .4b «spiderman 2»Τίτλους σεναριακής – ιστορικής διασύνδεσης, βλέπουμε και στην ταινία Spiderman 2 (2004) όπου εμφανίζονται εικόνες από τα κλασσικά κόμικς τής ζωής του πρωταγωνιστή και πώς αυτή άλλαξε, με τις διάφορες καταστάσεις που βίωσε μέχρι να γίνει υπερήρωας.

Από την μια λοιπόν, γίνεται μια σύντομη περίληψη του τι διαδραματίστηκε στην προηγούμενη ταινία Spiderman (2002) και από την άλλη τα σχέδια των κόμικς συγκινούν τους λάτρεις αυτού του ήρωα12.

44

Κεφάλαιο 3

44

Εικόνα 24: Στιγμιότυπα των τίτλων – συμβόλων της ταινίας «Forest Gump» (1994)

45


Προς το τέλος της ταινίας το πούπουλο ελευθερώνεται τυχαία από τον πρωταγωνιστή και πετάει προς τον ουρανό δείχνοντας έτσι και την θλίψη του πρωταγωνιστή που έχασε τον έρωτά της ζωής του. Επίσης, το σήμα του πούπουλου αποσκοπεί στην είσοδο του θεατή στην ταινία (αρχή) αλλά και στην έξοδο από την ταινία (τέλος) όταν αυτό απομακρύνεται.

3 .3 .5 τιτλοι – συμβολαΑυτοί οι τίτλοι έχουν μια αρχή που προκαλεί περιέργεια στον θεατή με ένα στοιχείο συνήθως μονοσήμαντο το οποίο θα εμφανιστεί κατά την διάρκεια ή ακόμη και στο τέλος της ταινίας όπου τότε ο θεατής θα καταλάβει την σημασία του.

3 .3 .5a «forest gump»Ένα παράδειγμα είναι στην ταινία Forest Gump (1994). Υπάρχει ένα πούπουλο σύμβολο της απλότητας και αγνότητας του πρωταγωνιστή το οποίο κάνει ένα ταξίδι πετώντας αόριστα και ταυτόχρονα εμφανίζοντας τους τίτλους. Ενώ όλοι αδιαφορούν γι αυτό, ο πρωταγωνιστής το μαζεύει.

46

Κεφάλαιο 3

46

Εικόνα 24.1: Στιγμιότυπο βασικού τίτλου της ταινίας «Remember Me» (2010)

47


3 .3 .5b «remember me»Ένα άλλο παράδειγμα τέτοιων τίτλων είναι και στην ταινία Remember Me (2010) όπου ξεκινούν προβάλλοντας την πρωταγωνίστρια σε νεαρή ηλικία με την μητέρα της, να περιμένουν μπροστά από ένα τρένο που περνάει με μεγάλη ταχύτητα και προβάλλεται ο τίτλος της ταινίας όπως και η τοποθεσία που διαδραματίζονται τα γεγονότα. Προς το τέλος της ταινίας η πρωταγωνίστρια περιμένει και πάλι το τρένο το οποίο εμφανίζεται πάλι με ταχύτητα και η ανάκλασή της μοιάζει με το πνεύμα της μητέρας της. Στο τέλος, εμφανίζονται οι τίτλοι με τα ονόματα των πρωταγωνιστών – παραγωγών της ταινίας: λευκοί σε μαύρο φόντο.

Εικόνα 24.2: Στιγμιότυπα τίτλων – συμβόλων της ταινίας «Remember Me» (2010)Πάνω: Στιγμιότυπα μου εμφανίζονται στην αρχή της ταινίας - Κάτω: Στιγμιότυπα που εμφανίζονται στο τέλος της ταινίας

48

Κεφάλαιο 3

48

3 .3 .6a «låt den rätte komma in»Ένα παράδειγμα που ξεχωρίζει είναι στην ταινία Låt den rätte komma in (Let the Right One In, 2008). Ευδιάκριτοι τίτλοι με μικρά λευκά γράμματα ξεπροβάλλουν ένας – ένας χωριστά. Ο βασικός τίτλος διαφοροποιείται από τους άλλους με κόκκινα μεγάλα έντονα και ιδιαίτερα στημένα γράμματα που εσκεμμένα παραπέμπουν στο χρώμα του αίματος γιατί άλλωστε η πρωταγωνίστρια είναι βρυκόλακας. Η σεκάνς συνεχίζει με κάποια άλλα ονόματα στο μαύρο φόντο και ο ήχος του ανέμου συνδέει τους τίτλους με την αρχή της ταινίας.

3 .3 .6 τιτλοι τυπογραφικοιΜια ιδιαίτερη κατηγορία τίτλων που μπορεί να τραβήξει το ενδιαφέρον του θεατή αλλά και τους λάτρεις της τυπογραφίας γενικότερα, είναι αυτή που εμφανίζει τους τίτλους εισαγωγής σκέτους σε ένα μαύρο φόντο, χωρίς εικόνες, χωρίς κάποια ιδιαίτερη μουσική υπόκρουση, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο εφέ παρά μόνο γράμματα.

Εικόνα 25: Στιγμιότυπα των τυπογραφικών τίτλων της ταινίας «Lat den rätte komma in» (2008)

49


3 .3 .6b «irreversible»Παρόμοιο στυλ αλλά με ήχο, έχουν οι τίτλοι της ταινίας Irreversible (2002) που γίνεται ένα παιχνίδι αναστροφής των γραμμάτων που παραπέμπουν, πέρα από τον τίτλο, και στην υπόθεση της ίδιας της ταινίας δηλαδή σε καταστάσεις μη αναστρέψιμες.

Εικόνα 26: Στιγμιότυπα των τυπογραφικών τίτλων της ταινίας «Irreversible» (2002)

50

Κεφάλαιο 3

50

παρμένα από κάμερες τύπου δελτίου ειδήσεων και μετά από ένα σωρό τραγικών καταστάσεων εμφανίζεται ένα μαύρο φόντο με τον τίτλο της ταινίας κάτω δεξιά πιο πολύ σαν να θέλει να πληροφορήσει τον θεατή ότι πέρασαν 28 ημέρες παρά να τον ενημερώσει ότι αυτός είναι ο βασικός τίτλος. Οι τίτλοι με τα ονόματα των πρωταγωνιστών –παραγωγών θα εμφανιστούν στο τέλος της ταινίας για να νιώσει ο θεατής, μέχρι τέλους, ότι βλέπει κάτι πραγματικό.

3 .3 .7 τιτλοι ρεαλισμουΟι τίτλοι ρεαλισμού είναι τίτλοι εισαγωγής που σκοπός τους είναι να μπερδέψουν τον θεατή κάνοντάς τον να νιώσει ότι βλέπει κάτι πραγματικό όπως για παράδειγμα ένα δελτίο ειδήσεων ή γενικότερα μια ρεαλιστική καθημερινή κατάσταση. 3 .3 .7a «28 days later»Ένα παράδειγμα είναι στην ταινία 28 Days Later (2002) που η ιστορία σχετίζεται με έναν ανεξήγητο ιό που ύστερα από 28 ημέρες εξελίσσεται σε κάτι μη θεραπεύσιμο και οι πρωταγωνιστές κάνουν τα πάντα για την διάσωσή τους. Οι τίτλοι σε αυτήν την περίπτωση δείχνουν στιγμιότυπα ρεαλιστικά βίας μεταξύ καθημερινών ανθρώπων

Εικόνα 27: Στιγμιότυπα των τίτλων ρεαλισμού της ταινίας «28 Days Later» (2002)

51


Εικόνα 27: Στιγμιότυπα των τίτλων ρεαλισμού της ταινίας «28 Days Later» (2002)

52

Κεφάλαιο 3

52

Εικόνα 28: Στιγμιότυπα των τίτλων ρεαλισμού της ταινίας «Dawn of the Dead» (2004)

53


πρωταγωνιστών – παραγωγών που με ένα ειδικό εφέ, διασπώνται με αιματηρά αποτελέσματα. Και σε αυτήν την περίπτωση, δημιουργείται μια ψευδαίσθηση στον θεατή ότι παρακολουθεί ρεαλιστικά γεγονότα ενώ παράλληλα καταλαβαίνει με τι θέμα σχετίζεται η ταινία.

3 .3 .7b «dawn of the dead»Ένα άλλο παράδειγμα τίτλων που διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι ανάγονται στην κατηγορία τίτλων «ρεαλισμού», είναι αυτό στους τίτλους της ταινίας Dawn of the Dead (2004). Η ταινία σχετίζεται με ζόμπι τα οποία σκορπίζουν τον τρόμο σε μια ολόκληρη πόλη δαγκώνοντας αθώους πολίτες και μετατρέποντάς τους και αυτούς σε ζόμπι. Οι πρωταγωνιστές όμως, προσπαθούν να σωθούν βρίσκοντας καταφύγιο σε ένα εμπορικό κέντρο. Οι τίτλοι εμφανίζονται με σκηνές τύπου δελτίου ειδήσεων ενώ παράλληλα «κόβονται» με ανατριχιαστικές εικόνες από ζόμπι. Ταυτόχρονα, προβάλλονται τα ονόματα των

54

Κεφάλαιο 3

54

3 .4 pre – credits σεκaνσΟρισμένες φορές τυχαίνει πριν τους τίτλους να εισαχθεί στην ταινία μια pre – credits sequence δηλαδή μια σεκάνς (ή παραπάνω από μια) που στέλνει τον θεατή κατευθείαν στον φανταστικό κόσμο πριν καν παραχθεί η σύνδεση του θεατή με τους τίτλους.

Η pre – credits σεκάνς παρατηρείται σε πολλές ταινίες όπως αυτές του James Bond. Πάντα, πριν ξεκινήσουν οι τίτλοι εισαγωγής εμφανίζεται μια pre – credits σεκάνς υπερδράσης που την ακολουθεί το κλασικό σήμα – κατατεθέν εισαγωγής των ταινιών του πράκτορα 007 ενώ στο τέλος προβάλλονται πολύ καλαίσθητοι και εντυπωσιακοί τίτλοι εισαγωγής. Εικόνα 29: Στιγμιότυπα των τίτλων με pre – credits σεκάνς της ταινίας «Sin City» (2005)

55


Ο θεατής, με αυτό τον τρόπο, αφενός υποψιάζεται για το ιδιαίτερο στυλ ταινίας που επρόκειτο να δει και αφετέρου προϊδεάζεται για το θέμα της ταινίας ότι, δηλαδή, η πόλη που διαδραματίζονται τα γεγονότα είναι γεμάτη αίμα και βία.

3 .4 .1 «sin city»Ένα παράδειγμα είναι οι τίτλοι στην ταινία Sin City (2005). Η ταινία ξεκινάει κανονικά με ένα ζευγάρι που φαίνεται ερωτευμένο σε μια ταράτσα και ξαφνικά ο άνδρας ξαφνιάζει τον θεατή πυροβολώντας την γυναίκα. Το πλάνο αρχίζει και μικραίνει και τα μικροσκοπικά κτήρια σχηματίζουν την επιγραφή Sin City που καλύπτεται με κόκκινο χρώμα. Από εκείνο το σημείο εμφανίζονται κινούμενες κάρτες από ασπρόμαυρα στιγμιότυπα του κόμικ που άλλωστε είναι βασισμένη και η ταινία.

56

Κεφάλαιο 3

56

3 .5 .1 «blair witch project», «rec», «paranormal activity»Κάποια παραδείγματα είναι οι τίτλοι στις ταινίες Blair Witch Project (1999), [Rec] (2007) και Paranormal Activity (2007). Πρόκειται για ένα είδος ταινιών που έχουν γυριστεί με ένα στυλ ακραία ρεαλιστικό σε σημείο που οι πρωταγωνιστές κρατούν την ίδια την κάμερα με αποτέλεσμα από την αρχή έως το τέλος ο θεατής να πιστεύει ότι όλα τα γεγονότα που διαδραματίζονται είναι αληθινά. Οι ταινίες αυτές εσκεμμένα προβάλλουν μόνο τον τίτλο τους στην αρχή της ταινίας ενώ οι τίτλοι εισαγωγής θα φανούν στο τέλος έτσι ώστε να πείσουν ότι η ιστορία είναι αληθινή και να τρομάξουν τον θεατή.

3 .5 αποντεσ τιτλοι Μια συχνή κατηγορία τίτλων είναι η απουσία τους και η αίσθηση ότι γυρνάμε πίσω στον χρόνο όπου προβαλλόταν μόνο ο τίτλος της ταινίας. Σε πολλές περιπτώσεις λοιπόν, θα φανεί απλά ο τίτλος της ταινίας αλλά όχι ολόκληρη η σεκάνς. Αυτοί οι τίτλοι θα εμφανιστούν στο τέλος της ταινίας πριν τους τίτλους τέλους. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό, είναι αφενός για να μην περιμένει ο θεατής καθόλου και να εισέλθει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην ιστορία και αφετέρου για να πιστέψει ότι αυτός ο φανταστικός κόσμος είναι πραγματικός.

Εικόνα 30: Στιγμιότυπα των απόντων τίτλων της ταινίας «Blair Witch Project» (1999)

57


3 .5 .2 «300»Απόντες τίτλοι υπάρχουν και σε ταινίες που απλώς θέλουν να εισαγάγουν τον θεατή άμεσα σε αυτό που θα διαδραματιστεί, χωρίς να περιμένει όπως για παράδειγμα οι τίτλοι στην ταινία 300 (2006). Σε αυτή την περίπτωση θα δοθεί ελάχιστος χρόνος στον επιβλητικό τίτλο της ταινίας ενώ οι τίτλοι θα φανούν εντυπωσιακά σχεδιασμένοι σε στυλ κόμικς στο τέλος της.

Εικόνα 31: Στιγμιότυπα των απόντων τίτλων της ταινίας «300» (2006)

58

Προσπαθώ να μην κρίνω αρνητικά τις αρχικές μου ιδέες.

Κάθε ιδέα έχει δυνατότητες“ „

eric anderson Σχεδιαστής των Τίτλων της σειράς «Dexter»

59

Τίτλοι εισαγωγής τηλεοπτικών σειρών

4 .1 εισαγωγη στουσ τιτλουσ τηλεοπτικων σειρων Μια κατηγορία που έχει ξεχωριστή θέση είναι αυτή των τίτλων εισαγωγής στις τηλεοπτικές σειρές. Ο θεατής, σε αυτήν την περίπτωση, δεν βρίσκεται στον κινηματογράφο και πρέπει άμεσα και γρήγορα να εισέλθει στο κλίμα ότι δηλαδή πρόκειται να παρακολουθήσει μια τηλεοπτική σειρά. Εδώ οι τίτλοι πέρα από το να εισαγάγουν, να πληροφορήσουν ή να τραβήξουν την προσοχή του θεατή έχουν ως στόχο να ξεχωρίσουν το επεισόδιο που θα προβληθεί από της τηλεοπτικές διαφημίσεις αλλά και τα τηλεοπτικά προγράμματα που είχαν προηγηθεί.

4Οι τίτλοι, λοιπόν, πρέπει να είναι γρήγοροι ώστε να μην κουράσουν τον θεατή και ταυτόχρονα να είναι διαχωριστικό των προηγούμενων τηλεοπτικών εκπομπών, διαφημίσεων.

Μια άλλη αποστολή των τίτλων των τηλεοπτικών σειρών, πέρα από το να είναι έξυπνοι έτσι ώστε να μην προκαλούν ανία στον θεατή εφόσον θα τους παρακολουθήσει πολλές φορές, είναι ότι πρέπει να ταιριάζουν σε όλα τα επεισόδια που θα προβληθούν. Πρέπει, με λίγα λόγια, οι τίτλοι να έχουν κάτι κοινό που μπορεί να συμπεριλάβει όλο το εύρος των επεισοδίων και να μην εισαγάγουν τον θεατή σε κάποιο συγκεκριμένο επεισόδιο. Για να επιτευχθεί η συμπερίληψη όλων των

επεισοδίων μιας ή πολλών σεζόν μέσα σε ελάχιστα λεπτά οι σχεδιαστές εφηύραν διάφορους τρόπους που επιπρόσθετα θα κρατήσουν τον θεατή κολλημένο στην TV.

Τίτλοι Εισαγωγής Τηλεοπτικών Σειρών

60

Κεφάλαιο 4

60

Εικόνα 32: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «Desperate Housewives» (2004)

61


62

Κεφάλαιο 4

62

των προηγούμενων τηλεοπτικών εκπομπών / διαφημίσεων. Στην συνέχεια ενώ ξεκινάει η ταινία με μια περίληψη του τι συνέβη στο προηγούμενο επεισόδιο, ξεπροβάλλουν αμέσως μετά και οι τίτλοι με τα ονόματα των ηθοποιών / παραγωγών της σειράς.

του ’60 με pop art εικόνες και φτάνοντας στο σήμερα με τις τέσσερις πρωταγωνίστριες που πέφτει και πάλι στα χέρια τους το μήλο του πειρασμού. Με αυτό τον τρόπο ο θεατής καταλαβαίνει τι πρόκειται να παρακολουθήσει και ταυτόχρονα φτιάχνει η διάθεσή του με τις ζωντανές εικόνες και την γεμάτη ενθουσιασμό μουσική που συνοδεύει τους τίτλους. Όπως και σε άλλες σειρές έτσι και σε αυτή, με το πέρας των σεζόν για να μην κουράσουν τον θεατή αλλά και για να τον εισαγάγουν ακόμα πιο σύντομα στα επεισόδια που θα ακολουθήσουν, κόπηκε μεγάλο μέρος των τίτλων αφήνοντας μόνο την αρχική σκηνή με τον κεντρικό τίτλο και το μήλο με τον Αδάμ και την Εύα για να λειτουργήσει και σαν διαχωριστικό

4 .1 .1 «desperate housewives»Η κοινωνική σειρά Desperate Housewives (2004), πραγματεύεται την ζωή κάποιων νοικοκυρών που βρίσκονται σε απόγνωση λόγω της καθημερινής καταπίεσης και των προβλημάτων από τις οικογένειές τους αλλά και από το εκτενέστερό τους περιβάλλον. Οι σχεδιαστές κατάφεραν με την προβολή κινούμενων εικόνων να κερδίσουν τον τηλεθεατή τονίζοντας την θέση της γυναίκας με τον άνδρα σε πολλές χρονικές – ιστορικές περιόδους ξεκινώντας από την ιστορία του Αδάμ και της Εύας με το μήλο, προχωρώντας στην Αίγυπτο με την Κλεοπάτρα, ταξιδεύοντας στο μεσαίωνα και την καταπίεση της γυναίκας, περνώντας και την δεκαετία

Εικόνα 33: Στιγμιότυ-πο του βασικού τίτλου της σειράς «Desperate Housewives» (2004) που έγινε μοναδικό στοιχείο εισαγωγής στις μεταγενέστερες σεζόν της σειράς.

63


το σπίτι του με εικόνες ακραία διφορούμενες που μετατρέπονται συνεχόμενα από αθώες σε φονικές και το αντίστροφο. Η μουσική που περικλείει τους τίτλους είναι σχετικά ανάλαφρη αλλά σε συνδυασμό με τις εικόνες, τρομάζει τον θεατή. Με αυτόν τον τρόπο, αφενός σκιαγραφείται η ψυχοσύνθεση του πρωταγωνιστή και αφετέρου, αναστατώνει διαρκώς τον θεατή μετατρέποντας την διάθεσή του από ανάλαφρη σε φοβισμένη και το αντίστροφο όπως άλλωστε συμβαίνει και σε όλα τα επεισόδια της σειράς.

4 .1 .2 «dexter»Κάποιοι άλλοι τίτλοι με μεγάλη επιτυχία και ενδιαφέρον είναι της σειράς Dexter (2006) όπου πραγματεύεται την ζωή ενός αναλυτή αίματος που συνεργάζεται με την αστυνομία του Miami ενώ παράλληλα αναζητά και επιδιώκει την αθωότητα δολοφόνων για να τους φροντίσει με τον δικό του τρόπο αποδίδοντας έτσι δικαιοσύνη και καλύπτοντας ταυτόχρονα το δολοφονικό του ένστικτο. Για να μπορέσουν λοιπόν οι σχεδιαστές της Digital Kitchen να δημιουργήσουν κάτι πρωτότυπο που να μπορεί να συμπεριλάβει ολόκληρη την σειρά, προτίμησαν να περιγράψουν την πρωινή ρουτίνα και προετοιμασία του πρωταγωνιστή πριν βγει από

Εικόνες ακραία διφορούμενες που

μετατρέπονται συνεχόμενα από

αθώες σε φονικές και το αντίστροφο

64

Κεφάλαιο 4

64

Εικόνα 33: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «Dexter» (2006)

65


66

Κεφάλαιο 4

66

Εικόνα 34: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «Dexter» (2006)

67


68

Κεφάλαιο 4

68

“I wanna do bad things with you” οι οποίοι ταιριάζουν απόλυτα με το όλο σκηνικό. Οι έντονες αντιθέσεις είναι βασικό στοιχείο σε αυτούς τους τίτλους. Ο θεατής μέσα σε ελάχιστα λεπτά εισέρχεται σε μια πραγματικότητα ενός παρακμιακού χωριού με τις δικές του θρησκευτικές και ηθικές πεποιθήσεις. Οι φωτογραφίες είναι άγριες και αληθινές χωρίς κάποια ιδιαίτερη επεξεργασία για να δείξουν στον θεατή αυτήν την παρακμή αλλά και πραγματικότητα του χωριού της Louisiana αλλά και οποιουδήποτε άλλου που είναι προστατευμένο μέσα σε μια γυάλα θρησκείας και ηθών μακριά από οποιαδήποτε είδους εξέλιξης ή αλλαγής ιδεολογιών.Όμως η μουσική βοηθάει στην πραγματική θέληση των

4 .1 .3 «true blood»Τίτλοι που ωθούν στην σκέψη τον θεατή είναι οι αυτοί της σειράς True Blood (2008). Άγρια φύση, μάτι ενός κροκόδειλου και φτάσαμε στην Luiziana—ένα αμερικάνικο παρακμιακό χωριό. Αρκετά αντικρουόμενα σκηνικά προβάλλονται, από την μια πλευρά οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των κατοίκων και από την άλλη έντονες σκηνές σεξουαλικού, βίαιου αλλά και μεταφυσικού περιεχομένου (πχ η προσπάθεια εξορκισμού μιας γυναίκας). Ταυτόχρονα φαίνεται η ταμπέλα “God Ηates Fangs” (= ο Θεός μισεί τους Βρικόλακες) όπως και η αποσύνθεση ενός ζώου. Μέσα σε αυτό το παραλήρημα εικόνων ταυτόχρονα παίζει και η μουσική με στίχους όπως

69


ανθρώπων να κάνουν «bad things» (=ανήθικες πράξεις) και γι αυτό και προβάλλονται σεξουαλικές και βίαιες εικόνες. Όπως αναγράφεται και από την ίδια ομάδα της Digital Kitchen, σκοπός της δημιουργίας αυτών των τίτλων ήταν να βάλουν τον θεατή σε ένα πλήθος καταστάσεων σεξουαλικών, βίας, θρησκείας και μεταφυσικού όπως άλλωστε θα παρατηρήσει ο ίδιος αργότερα παρακολουθώντας το ίδιο το έργο.

Εικόνα 35.1: Στιγμιότυπo βασικού τίτλου της σειράς «True Blood» (2008)

70

Κεφάλαιο 4

70

Εικόνα 35.2: Στιγμιότυπa των τίτλων της σειράς «True Blood» (2008)

71


72

Κεφάλαιο 4

72

του και τέλος η μεταφορά του τάφου του προς την τελετή ταφής υποδηλώνουν ότι η σειρά εξιστορεί τον τρόπο ζωής των πρωταγωνιστών. Έτσι, ο θεατής καταλαβαίνει τι διαδραματίζεται η σειρά βάσει των τίτλων. Οι τίτλοι σε αυτήν την περίπτωση λειτουργούν σαν μια εισαγωγή του θεατή στην σειρά δημιουργώντας ταυτόχρονα διάφορα συναισθήματα στον θεατή: χαλαρώνοντάς τον αφενός με την μουσική και αφετέρου ξαφνιάζοντάς τον με τις εικόνες. Σκοπός ήταν να συνδεθούν στο μυαλό του θεατή τα πραγματικά γεγονότα με τα αλληγορικά και μεταφορικά. Κορύφωση του σκοπού αυτού είναι η τελευταία μινιμαλιστική εικόνα του δέντρου και του τίτλου της σειράς κάτω από το χώμα13.

4 .1 .4 «six feet under»Άλλο ένα παράδειγμα τίτλων μιας τηλεοπτικής σειράς γεμάτο συμβολισμούς είναι οι τίτλοι στην σειρά Six Feet Under (2001). Η σειρά αφορά την ζωή μιας οικογένειας που διατηρούν ένα γραφείο κηδειών. Οι καταστάσεις μπλέκονται όταν πρέπει η οικογένεια να συνδυάσει την νεκρή επαγγελματική πλευρά της ζωής της με την προσωπική ζωντανή πλευρά. Οι τίτλοι εδώ είναι γεμάτοι συμβολισμούς. Εικόνες όπως: ο αποχωρισμός των χεριών, η ελεύθερη πτήση ενός πτηνού στον καθαρό ουρανό υπονοούν τον θάνατο όπως και τον αποχωρισμό ενός ανθρώπου από τους αγαπημένους του. Στη συνέχεια, η μεταφορά ενός νεκρού σε ένα δωμάτιο, η περιποίησή Εικόνα 36: Στιγμιότυπa των τίτλων της σειράς «Six Feet Under» (2001)

73


74

Κεφάλαιο 4

74

Εικόνα 36: Στιγμιότυπa των τίτλων της σειράς «Nip Tuck» (2001)

75


Η μουσική όμως ταιριάζει και αυτή απόλυτα, ολοκληρώνοντας τους τίτλους της σειράς και μεταδίδοντας στον θεατή ότι η απαίτηση της τελειότητας είναι τελικά ένα τέλειο ψέμα. Οι τίτλοι επίσης προϊδεάζουν τον θεατή ότι η σειρά σχετίζεται με πλαστικούς χειρούργους που μπορεί να επιδιορθώσουν την εξωτερική εμφάνιση των ανθρώπων αλλά όχι και την εσωτερική. Οι τίτλοι είναι σύντομοι και περιεκτικοί λόγω του χαμηλού κόστους ενίσχυσης τους και η ομάδα της Digital Kitchen προτίμησε να δώσει μια πιο ρεαλιστική χροιά στις εικόνες14.

Καταφέρνουν παρόλα αυτά μέσα σε περίπου 30’’ να εισαγάγουν τον θεατή στην σειρά που θα παρακολουθήσει.

4 .1 .5 «nip tuck»Σύντομοι τίτλοι, που εξυπηρετούν όμως τον σκοπό τους, είναι αυτοί της σειράς Nip Tuck (2003). Εμφανίζεται ένα χέρι με ένα εξεταστικό γάντι το οποίο σχεδιάζει διακεκομμένες γραμμές με απόλυτη ακρίβεια σε ένα ψεύτικο μανεκέν το οποίο ξαφνικά ζωντανεύει. Αρχίζει να κινείται το χέρι του, τα χείλη του να αποκτούν ζωντάνια και να ανοίγουν τα μάτια του. Η μουσική ταυτόχρονα ενώνεται με όλο το σκηνικό με τους εξής στίχους: «Make me beautiful / A perfect soul / a perfect mind / a perfect face / a perfect lie». Ο θεατής βλέπει ένα μανεκέν – άγαλμα άψυχο και αψεγάδιαστο να μετατρέπεται σε ζωντανό αλλά να συνεχίζει να είναι τέλειο και ξαφνιάζεται.

76

Κεφάλαιο 4

76

Εικόνα 37: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «The Tudors» στην πρώτη σεζόν (2007)

77


Εικόνα 38: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «The Tudors» στην τελευταία σεζόν (2010)

78

Κεφάλαιο 4

78

εισαγωγή της. Η αποχώρηση πρωταγωνιστών από σειρές, είτε το απαιτεί το σενάριο – ιστορία είτε επειδή υπήρξαν διάφορα προβλήματα στην συνέχιση της σειράς, είναι συχνό φαινόμενο. Εφόσον, λοιπόν, οι τίτλοι εισαγωγής παρουσιάζουν τα ονόματα αλλά και τις εικόνες των πρόσωπων των πρωταγωνιστών, είναι αναγκασμένοι να αλλάξουν ανάλογα με τις απαιτήσεις της σειράς.

4 .1 .6 «the tudors»Δεν μπορούμε να παραλείψουμε και τους τίτλους της σειράς The Tudors (2007) αφιερωμένη στην περίπλοκη ζωή του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Η’. Η ιδιαιτερότητα σε αυτούς τους τίτλους έγκειται στο ότι σε κάθε σεζόν οι πρωταγωνιστές αυτοπαρουσιάζονται κοιτάζοντας την κάμερα και μας παραπέμπει σε θέατρο εποχής. Επίσης, σε κάθε σεζόν φαίνεται το πέρας του χρόνου. Ορισμένοι πρωταγωνιστές φαίνονται μεγαλύτερης ηλικίας, άλλοι προστίθενται στην σειρά ενώ άλλοι αποχωρούν. Ο θεατής πέρα του ότι πληροφορείται ότι επρόκειτο να δει την συγκεκριμένη σειρά, νιώθει ότι ο χρόνος περνά, ότι τίποτα δεν μένει στάσιμο και αυτό φαίνεται από την

Εικόνα 39: Στιγμιότυπο του βασικού τίτλου της σειράς «The Tudors» (2006)

79


4 .1 .7 pre – credits σεκανσ τηλεοπτικων σειρωνΥπάρχουν επίσης τίτλοι σειρών που μπορούμε να τους ανάγουμε στην κατηγορία pre – credits σεκάνς. Τέτοιες σειρές ξεκινούν κατευθείαν προβάλλοντας την αρχή του επεισοδίου μια συνταρακτική κατάσταση με σκοπό να προβληματίσει τον θεατή και παράλληλα να του τραβήξει την προσοχή ερωτώμενος ποια ταινία – σειρά παρακολουθεί. Στην συνέχεια θα εμφανίσει τους τίτλους εισαγωγής οι οποίοι θα εισέλθουν για λίγο και στο επεισόδιο.

Εικόνα 40: Στιγμιότυπα της pre – credits σεκάνς της σειράς «Criminal Minds» (2005)

80

Κεφάλαιο 4

80

Επίσης, μαζί με την εμφάνιση των πρωταγωνιστών, παρουσιάζονται εικόνες εγκληματιών και στοιχεία που βοηθούν στην ανάλυση της συμπεριφοράς τους όπως ο τρόπος γραφής, κάποιες συγκεκριμένες λέξεις σε εφημερίδες και κάποιους τύπους μαθηματικών παραπέμποντάς μας στον λογικό τρόπο σκέψης που έχουν οι ήρωες τις σειράς. Η σεκάνς ολοκληρώνεται με την παρουσίαση όλων των πρωταγωνιστών μαζί ενώ πίσω τους για φόντο συγκεντρώνονται με μικρές εικόνες τα πρόσωπα των δολοφόνων. Η σεκάνς διαρκεί 30’’ με αποτέλεσμα οι τίτλοι με τα ονόματα των παραγωγών να συνεχίζουν λίγο ακόμη και κατά την διάρκεια του επεισοδίου.

4 .1 .7α «criminal minds»Ένα παράδειγμα είναι στην σειρά Criminal Minds (2005) που σχετίζεται με μια ομάδα αναλυτών συμπεριφοράς – ψυχολογίας των πιο διεστραμμένων δολοφόνων με σκοπό την ανεύρεσή τους προτού διαπράξουν το επόμενό τους έγκλημα. Κάθε φορά που ξεκινάει ένα επεισόδιο, προβάλλεται μια καθημερινή κατάσταση που όμως ένας φόνος αναστατώνει τα νερά της. Στην συνέχεια εμφανίζεται ο βασικός τίτλος με μια μουσική ακολουθία που προκαλεί περιέργεια και λίγο άγχος για την εξέλιξη της υπόθεσης. Στους τίτλους παρουσιάζονται οι πρωταγωνιστές που ορισμένοι, όπως έχει τονισθεί και προηγουμένως, αλλάζουν σε κάποιες σεζόν. Εικόνα 41: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «Criminal Minds» (2005)

81


Στην συνέχεια, μαζί με τα ονόματα των ηθοποιών και παραγωγών, εμφανίζονται εικόνες με σημαντικά μέλη του σώματος όπως ο εγκέφαλος, οι αρτηρίες, ο θώρακας, η καρδιά και η σπονδυλική στήλη. Μαζί με όλες αυτές τις εικόνες συνδέονται άριστα και κάποια στιγμιότυπα της σειράς όπως για παράδειγμα οι πρωταγωνιστές – γιατροί που πηγαίνουν προς μια κατεύθυνση και μοιάζει σαν να έρχονται προς τον θεατή. Η μουσική δένει με τους τίτλους και παραπέμπει σε εξερεύνηση / σκέψη αλλά και ηρεμία.

4 .1 .7b «house m .d .»Παρόμοια κατηγορία με pre – credits σεκάνς αλλά και σύντομων δυνατών τίτλων είναι και στην διάσημη σειρά House M.D. (2004). Στην αρχή κάθε επεισοδίου η καθημερινότητα συνταράσσεται με ένα ανεξήγητο πρόβλημα υγείας, αφού άλλωστε και η σειρά σχετίζεται με ανεξιχνίαστες ιατρικές υποθέσεις που τις αναλαμβάνει ένας ιδιαίτερος γιατρός με την ομάδα μαθητευόμενών του. Αμέσως μετά εμφανίζεται το αρχικό γράμμα Η του τίτλου της σειράς και η εσωτερική πλάγια όψη ενός ανθρώπινου κρανίου η οποία ενώνεται με το πρόσωπο του πρωταγωνιστή ενώ παράλληλα εμφανίζεται και ο βασικός τίτλος της σειράς House. Εικόνα 42: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «House M.D.» (2004)

82

Κεφάλαιο 4

82

Με τις γρήγορες εναλλαγές και την τελική εικόνα οι τίτλοι εξηγούν με έναν έξυπνο τρόπο τι διαδραματίζεται η σειρά.

του σύζυγο η οποία εναλλάσσεται σύντομα με την δεύτερη και τέλος με την τρίτη. Με την εμφάνιση της κάθε πρωταγωνίστριας εμφανίζεται με ένα τυπογραφικό παιχνίδι και το όνομά της. Αυτός ο χορός διακόπτεται με το σπάσιμο του πάγου και ενώ οι πρωταγωνιστές για λίγο απομακρύνονται στο τέλος καταλήγουν σε ένα δείπνο και οι τέσσερις μαζί που έχει για φόντο το διάστημα και τους πλανήτες γεγονός το οποίο υπονοεί ότι ζουν σε άλλο πλανήτη. Η μουσική συνδέεται με ιδιαίτερη έμφαση στα λόγια «God only knows what I’d be without you» τα οποία ταιριάζουν και με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των πρωταγωνιστών ήτοι Μορμόνοι.

4 .1 .8 «big love»Ένα ωραίο παράδειγμα επικοινωνιακών τίτλων είναι στη σειρά Big Love (2006). Η συγκεκριμένη σειρά αποτελείται από μια διαφορετική οικογένεια από τις συνηθισμένες. Η οικογένεια του πρωταγωνιστή αποτελείται από τρεις συζύγους συν τα παιδιά τους και παρόλο που μεταξύ τους αυτή η κατάσταση είναι αποδεκτή, συναντούν δυσκολίες με το κοινωνικό τους περίγυρο που όμως προσπαθούν ενωμένοι να τις αντιμετωπίσουν. Οι τίτλοι με πολύ σύντομο τρόπο εξιστορούν στον θεατή τι επρόκειτο να δει και συγκεκριμένα την κατάσταση την οποία βιώνουν οι πρωταγωνιστές. Ο πρωταγωνιστής αρχίζει και χορεύει στον πάγο με την πρώτη

Εικόνα 43: Στιγμιότυπο του βασικού τίτλου της σειράς «Big Love» (2006)

83


Εικόνα 44: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «Big Love» (2006)

84

Κεφάλαιο 4

84

από το προηγούμενο επεισόδιο. Στην συνέχεια, δημιουργείται μια pre – credits σεκάνς του κάθε επεισοδίου που θα προβληθεί και αμέσως μετά εμφανίζεται ο βασικός τίτλος. Τα βασικά ονόματα των πρωταγωνιστών και των παραγωγών προβάλλονται κατά την διάρκεια του επεισοδίου. Αυτή η επανάληψη εξιστόρησης της υπόθεσης της σειράς, βοηθάει τον θεατή να ενστερνιστεί την ιστορία αυτή και επίσης να μπορέσει να την παρακολουθήσει με μεγαλύτερη ευκολία, βάσει της περίληψης του προηγούμενου επεισοδίου.

4 .1 .9 «the vampire diaries»Τέλος, υπάρχουν σειρές οι οποίες έχουν μια διηγηματική χροιά απέναντι στον θεατή. Ένα παράδειγμα είναι στους τίτλους της σειράς The Vampire Diaries (2009). Η σειρά σχετίζεται με την ζωή δυο αδελφών βρικολάκων που προσπαθούν να κερδίσουν την καρδιά της πρωταγωνίστριας. Κάθε φορά που ξεκινάει ένα επεισόδιο, ο πρωταγωνιστής (ένας από τους δυο βρικόλακες) εξιστορεί τον τρόπο με τον οποίο έζησε εδώ και αιώνες και για ποιο λόγο αναζητά την πρωταγωνίστρια. Παράλληλα εμφανίζονται περιληπτικά σκηνές

Εικόνα 45: Στιγμιότυπα των τίτλων της σειράς «The Vampire Diaries» (2009)

85

Τίτλοι εισαγωγής κινουμένων σχεδίων και βιντεοπαιχνιδιών

5 .1 εισαγωγη στουσ τιτλουσ κινουμενων σχεδιωνΜια άλλη ενδιαφέρουσα κατηγορία τίτλων είναι αυτή των κινουμένων σχεδίων. Πολλά κινούμενα σχέδια θα μπορούσαν να πάνε στην κατηγορία απόντων τίτλων. Αυτό συμβαίνει διότι είναι προτιμότερο να προσελκυσθεί άμεσα η προσοχή των παιδικών ηλικιών που εύκολα μπορεί να αποσπαστεί και στο τέλος να εμφανιστούν οι τίτλοι. 5

Τίτλοι Εισαγωγής Κινουμένων Σχεδίων και Βιντεοπαιχνιδιών

86

Κεφάλαιο 5

86

5 .2 «beowulf»Στο κινούμενο σχέδιο Beowulf (2007) εμφανίζεται επιβλητικά ο βασικός τίτλος και αμέσως μετά ξεκινάει το έργο. Οι τίτλοι θα φανούν στο τέλος με λευκά γράμματα σε μαύρο φόντο.

Εικόνα 46: Στιγμιότυπo βασικού τίτλου του κινουμένου σχεδίου «Beowulf» (2007)

87


88

Κεφάλαιο 5

88

5 .3 «coraline»Υπάρχουν όμως και τίτλοι οι οποίοι ξεκινούν πριν το κινούμενο σχέδιο όπως για παράδειγμα στο Coraline (2009). Εδώ παρουσιάζεται ένα εκθαμβωτικό animation: ο τίτλος και τα ονόματα των πρωταγωνιστών – παραγωγών είναι κεντητά ενώ φαίνεται η δημιουργία μιας κούκλας από ένα μεταλλικό λεπτό χέρι. Όλες αυτές οι λεπτομέρειες κοπής και ραφής δημιουργούν ένα τρομακτικό κλίμα στον θεατή. Οι τίτλοι με τον τρόπο αυτό όμως υπογραμμίζουν την αισθητική αλλά και την έννοια του συγκεκριμένου κινουμένου σχεδίου με σκοπό ο θεατής να αποδεχθεί ευκολότερα την γενικότερη ιδέα αλλά και αίσθηση του κεντρικού έργου. Εικόνα 47: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής του κινουμένου σχεδίου «Coraline» (2009)

89


90

Κεφάλαιο 5

90

Εικόνα 48: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής του κινουμένου σχεδίου «How to Train your Dragon» (2010)

91


όπως ήθελε ο πατέρας του. Σε αυτή την περίπτωση πάρθηκε ένα στοιχείο από τον πρωταγωνιστή το οποίο ήταν το ένα βιβλίο μελέτης δράκων και με ένα animation, εμφανίζονται σε κάθε σελίδα τα ονόματα των δημιουργών του έργου και δίπλα διάφορα σχέδια δράκων.

Με αυτόν τον τρόπο, προσελκύεται το ενδιαφέρον του θεατή ο οποίος προκειμένου να δει τους τίτλους κάθεται στην θέση του ακόμη και αν τελείωσε το έργο.

5 .4 «how to train your dragon»Κάποιοι τίτλοι έξυπνοι απέναντι στον θεατή είναι οι τίτλοι που φαίνονται στο τέλος του κινουμένου σχεδίου How to Train your Dragon (2010). Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα χωριό με Vikings και συγκεκριμένα στον τρόπο που τελικά ο αδύναμος σωματικά πρωταγωνιστής μπόρεσε με τις γνώσεις του να μελετήσει και να εκπαιδεύσει δράκους αντί να τους σκοτώσει

92

Κεφάλαιο 5

92

5 .5 «ice age»Πρέπει να αναφερθούν και οι τίτλοι των κινουμένων σχεδίων Ice Age (2002) που σχετίζονται με τις περιπέτειες ενός μαμούθ και των φίλων του την εποχή των παγετώνων. Ξεκινάει μια pre – credits σεκάνς με έναν σκίουρο που έχει εμμονή με το βελανίδι του και το κυνηγάει ασταμάτητα μέχρι που ενώ περνάει ένα σωρό δυσκολίες, στο τέλος δεν τα καταφέρνει γιατί τον πατάει ένα μαμούθ όπου και εμφανίζεται ο κεντρικός τίτλος. Οι τίτλοι όμως με τα ονόματα δημιουργών και παραγωγών θα φανούν και πάλι στο τέλος με παιδικά σχέδια σε μαύρο φόντο.

Εικόνα 49: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής του κινουμένου σχεδίου «Ice Age» (2002)

93


προσαρμοσμένα στις περιγραφικές ανάγκες. Για παράδειγμα όταν φαίνεται το όνομα του συγγραφέα της ιστορίας εμφανίζεται μια μικρή εικόνα με ένα μικρό ανθρωπάκι που διαβάζει. Με αυτό τον τρόπο προσελκύεται το ενδιαφέρον του θεατή ενώ παράλληλα ξεκουράζεται το οπτικό του νεύρο από την μεγάλη τρισδιάστατη πληροφορία και τα πολλά ζωηρά χρώματα, που είχαν εισβάλλει στο μυαλό του, κατά την διάρκεια του έργου.

5 .6 «shrek»Ως τελευταίο παράδειγμα τίτλων κινουμένων σχεδίων είναι στο Shrek (2001). Οι περιπέτειες του διάσημου πράσινου ορκ ξεκινούν με ένα βιβλίο παραμυθιού που ανοίγει και ξυπνάει ο πρωταγωνιστής ο οποίος κάνοντας κάποια βήματα έξω από το σπίτι του, πατάει αδιάφορα στις λάσπες δημιουργώντας μια γλίτσα που σχηματίζει τον βασικό τίτλο. Όταν κλείνει το βιβλίο του παραμυθιού και άρα το έργο, φαίνονται οι τίτλοι με τα ονόματα των δημιουργών τα οποία συνοδεύονται από σχέδια παρμένα από το αρχικό βιβλίο που προβλήθηκε αλλά

Εικόνα 50: Στιγμιότυπα εισαγωγής του κινουμένου σχεδίου «Shrek» (2001)

94

Κεφάλαιο 5

94

Εικόνα 51: Στιγμιότυπα βασικού τίτλου και τίτλων του κινουμένου σχεδίου «Shrek» (2001)

95


του παιχνιδιού όπως και ο βασικός τίτλος, τοποθετούνται προοπτικά και όχι μόνο, σε κάθε σκηνή χωρίς να ενοχλούν τις κεντρικές εικόνες.Επίσης παρουσιάζονται τα πρόσωπα παιδιών στην βροχή μέσα σε μια αδιάφορη πόλη ενώ παράλληλα το περιβάλλον περικλείεται από μια αρκετά μελαγχολική και θλιβερή μουσική. Έτσι, προϊδεάσουν τον θεατή σχετικά με το κλίμα του παιχνιδιού και το είδος του.

Οι τίτλοι σε αυτήν την περίπτωση πείθουν ολοκληρωτικά τον παίχτη – θεατή ότι επρόκειτο να παρακολουθήσει μια ταινία ψυχολογικού θρίλερ παρά να παίξει ένα απλό βιντεοπαιχνίδι.

5 .7 .1 «heavy rain»Ένα παράδειγμα είναι στο παιχνίδι Heavy Rain (2010). Τέσσερις χαρακτήρες αναζητούν ο καθένας για τους δικούς του λόγους έναν δολοφόνο παιδιών που αφήνει στα θύματά του χάρτινα σχήματα origami. Αυτό το παιχνίδι ξεχωρίζει διότι ο παίχτης συμμετέχει στην ιστορία και βάσει των αποφάσεων που θα λάβει, θα έχει και ένα αντίστοιχο τέλος. Επειδή το παιχνίδι ουσιαστικά είναι μια διαδραστική ταινία, οι δημιουργοί του αποφάσισαν ότι έπρεπε να βάλουν και τίτλους εισαγωγής.

Οι τίτλοι αυτοί που έχουν διάρκεια 2.30’ εισαγάγουν τον παίχτη – θεατή σε μια βροχερή πόλη. Τα τρισδιάστατα ονόματα των δημιουργών – παραγωγών

5 .7 τιτλοι εισαγωγησ βιντεοπαιχνιδιωνΟι τίτλοι εισαγωγής έχουν επεκταθεί και σε βιντεοπαιχνίδια που με τα άριστα γραφικά τους αλλά και με τον ιδιαίτερο σχεδιασμό τους καθηλώνουν τον θεατή / παίχτη στην τηλεόραση.

96

Κεφάλαιο 5

96

Εικόνα 52: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής του βιντεοπαιχνιδιού «Heavy Rain» (2010)

97


Το Design είναι η σκέψη μετουσιωμένη σε εικόνα“ „

saul bassΔιάσημος Σχεδιαστής Τίτλων Ταινιών

99

Αξιοσημείωτα Παραδείγματα Τίτλων Εισαγωγής

6 .1 ιδιαιτεροι τιτλοι ταινιωνΠέρα από τα παραπάνω παραδείγματα και μια προσπάθεια κατηγοριοποίησής τους, υπάρχουν τίτλοι οι οποίοι δεν μπορούν κατηγοριοποιηθούν ή να μπουν σε κάποιο καλούπι και που όμως παίζουν σημαντικό ρόλο απέναντι στην ψυχολογία και την διάθεση του θεατή. Είναι τίτλοι εισαγωγής που αποδυναμώνουν σημαντικά και την λανθασμένη θεωρία ότι οι τίτλοι είναι κάτι το αδιάφορο και ανούσιο.6

Αξιοσημείωτα Παραδείγματα

Τίτλων Εισαγωγής

100

Κεφάλαιο 6

100

Εικόνα 53: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής της ταινίας «Zombieland» (2010)

101


102

Κεφάλαιο 6

102

103


του. Με αυτόν τον τρόπο σπάει το φράγμα ασφαλείας μεταξύ πραγματικού (που μέχρι τώρα ήταν οι τίτλοι) και ψεύτικου (κεντρική ταινία) που είχε δημιουργηθεί με τον θεατή. Ο δημιουργός των τίτλων αυτών Ben Conrad τονίζει: «Θέλαμε να ενσωματώσουμε την τυπογραφία στους τίτλους έτσι ώστε τα γράμματα να γίνουν ένας άλλος ξεχωριστός χαρακτήρας της ταινίας».

Ακριβώς μετά αρχίζει η προβολή των συναρπαστικών τίτλων. Ο τρόμος των κατοίκων της Αμερικής σε αργή κίνηση μαζί με διάφορες τραγικές καταστάσεις κυνηγητού ζόμπι με τα θύματά τους είναι το επίκεντρο των τίτλων.

Η ιδιαιτερότητα όμως διαφαίνεται στο ότι οι τίτλοι με τα ονόματα των ηθοποιών – παραγωγών δεν περνούν απαρατήρητοι. Όταν για παράδειγμα ένας άνθρωπος ακουμπάει ή καταστρέφει με κάποιο αντικείμενο τα γράμματα, αυτά πέφτουν, μετακινούνται ή διαλύονται. Ο θεατής νιώθει ότι τα θύματα, τα ζόμπι, μέχρι και τα γράμματα θα έρθουν καταπάνω

6 .2 «zombieland»Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι οι τίτλοι στην ταινία Zombieland (2009) μια ξεχωριστή κωμωδία τρόμου με πρωταγωνιστές δυο άνδρες οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο γεμάτο σαρκοβόρα ζόμπι. Παράλληλα, γνωρίζουν δύο γυναίκες που και εκείνες με τον τρόπο τους επέζησαν από τα ζόμπι και που ενώνοντας τις δυνάμεις τους όλοι μαζί θα καταφέρουν να σωθούν από αυτήν την ακραία κατάσταση. Η ταινία ξεκινάει με μια pre – credits σεκάνς κανόνων διαβίωσης από τα ζόμπι όπου τα γράμματα των κανόνων διαλύονται με τις καταστάσεις που εξιστορούνται.

104

Κεφάλαιο 6

104

πρωταγωνιστής με το κουστούμι του να μάχεται με τους κακοποιούς οι οποίοι σπάνε σε καρό και κούπες. Αυτή η εναλλαγή από ασπρόμαυρη εικόνα σε εικόνα με απίστευτα κορεσμένα χρώματα είναι ξεχωριστή. Το οπτικό νεύρο του θεατή ξεκουράζεται με την ασπρόμαυρη εικόνα από προηγούμενες καταστάσεις και ερεθίσματα ενώ παράλληλα όταν γίνεται η αλλαγή σε πολύ ζωντανά χρώματα ξαφνιάζεται ευχάριστα και μαγεύεται. Ο δημιουργός των τίτλων Daniel Kleinman επισημαίνει το εξής: «το μυστικό της δημιουργικότητας είναι να ξέρει κανείς πώς να κρύψει καλά τις πηγές του από τις οποίες εμπνεύστηκε».

6 .3 «casino royale»Ας πάμε και στους εξαιρετικούς τίτλους της ταινίας του James Bond Casino Royale (2006). Στην πρώτη του αποστολή ο πράκτορας 007 καλείται να σταματήσει έναν απατεώνα – τρομοκράτη ονόματι Le Chiffre στο Casino Royale στο Montenegro.

Η ιδιαιτερότητα των τίτλων αυτών είναι ότι ξεκινούν με την κλασσική διάσημη ασπρόμαυρη σκηνή όπου ο James Bond πυροβολεί έναν εγκληματία, γεμίζει η εικόνα με πολύ έντονο κόκκινο χρώμα του αίματος και στη συνέχεια οι εικόνες μετατρέπονται σε καλαίσθητα vector σχέδια που σχετίζονται με τα σύμβολα τραπουλόχαρτων (κούπα, σπαθί, καρό, μπαστούνι). Στην πορεία φαίνεται ο χαρακτηριστικός Εικόνα 54: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής της ταινίας «Casino Royale» (2010)

105


106

Κεφάλαιο 6

106

107


108

Κεφάλαιο 6

108

και ενημερώνουν τον θεατή για το κυνηγητό που θα προβληθεί. Επίσης, οι εικόνες προβάλλουν σκηνές που θα διαδραματιστούν κατά την διάρκεια της ταινίας. Οι τίτλοι αυτοί ενσωματώνουν και το σήμα παραγωγής στο ίδιο στυλ με τους ίδιους δημιουργώντας έτσι μια ομοιόμορφη κατάσταση που αναστατώνει τον θεατή εφόσον είχε συνηθίσει να βλέπει με διαφορετικό τρόπο το σήμα της Dreamworks. Η μουσική παράλληλα, προκαλεί μυστήριο στον θεατή ενώ η τυπογραφία συμβάλλει στο animation συμμετέχοντας και αυτή δυναμικά στους τίτλους εισαγωγής. Τέλος, τα ονόματα των τίτλων (δηλαδή ο ρόλος που είχε ο καθένας στην ταινία) ταιριάζουν με το animation που προβάλλεται κάθε φορά.

6 .4 «catch me if you can»Ένα παράδειγμα ιδιαίτερων τίτλων που αναπαριστούν πρωτότυπα την ταινία είναι οι τίτλοι στην ταινία Catch me if you Can (2002). Η ταινία βασίζεται στον έφηβο Frank Abagnale Jr. ο οποίος βάζει ως στόχο της ζωής του να κερδίσει παράνομα (με πλαστογραφίες σε επιταγές και σε ταυτότητες, μεταμφιέσεις κλπ.) όσο περισσότερα χρήματα μπορεί. Από την άλλη πλευρά ένας πράκτορας του FBI τον κυνηγάει αδιάκοπα βάζοντας ως όνειρο της ζωής του να τον συλλάβει. Η ταινία, λοιπόν, πραγματεύεται ένα ασταμάτητο κυνηγητό «κλέφτη και αστυνόμου» και πολύ έξυπνα οι τίτλοι ταινιών είναι αντίστοιχοι. Η ιδιαιτερότητά τους έγκειται στο ότι είναι animation Εικόνα 55: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής της ταινίας «Catch me if you Can» (2002)

109


Εικόνα 55: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής της ταινίας «Catch me if you Can» (2002)

110

Κεφάλαιο 6

110

111


112

Κεφάλαιο 6

112

και ευφραίνουν το μάτι του θεατή που δεν μπορεί να μην τα παρακολουθήσει. Μαζί με τα σκίτσα και οι εικόνες έχουν ένα χρώμα σέπια ακριβώς για να γίνει πιο εύκολα η εναλλαγή αλλά και για να τονιστεί η εποχή εκείνη. Αξιοπερίεργο είναι και το γεγονός ότι ο κεντρικός τίτλος της ταινίας προβάλλεται στο τέλος της. Επίσης, ο σχεδιαστής Danny Yount δηλώνει: «Θελήσαμε να δείξουμε ένα μέρος της διαδικασίας εκτύπωσης, την συγκεκριμένη περίοδο, χρησιμοποιώντας την μέθοδο της λινοτυπίας». Έτσι ο θεατής, παρατηρώντας τους τίτλους, γυρνάει και πάλι πίσω στο χρόνο, την περίοδο δηλαδή που εξιστορούνται οι περιπέτειες του Sherlock Holmes.

6 .5 sherlock holmesΚαι τέλος, πρέπει να αναφερθούν οι καλαίσθητοι και καλλιτεχνικοί τίτλοι που όμως προβάλλονται στο τέλος της ταινίας Sherlock Holmes (2009). Ο διάσημος ντετέκτιβ και ο πιστός του φίλος Γουότσον αναλαμβάνουν μια περίπλοκη υπόθεση που απειλεί να καταστρέψει την χώρα τους. Σε αυτήν την περίπτωση οι τίτλοι ενσωματώνονται με τους ίδιους πρωταγωνιστές οι οποίοι απότομα μετατρέπονται σε χειροποίητα σκίτσα από μελάνι και παράλληλα, προβάλλονται με μια καλλιγραφική γραμματοσειρά τα ονόματα των πρωταγωνιστών – παραγωγών. Η εξαιρετική εναλλαγή πραγματικών εικόνων με τα σκίτσα μπερδεύουν αλλά

Εικόνα 56: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής της ταινίας «Sherlock Holmes» (2009)

113


Εικόνα 56: Στιγμιότυπα τίτλων εισαγωγής της ταινίας «Sherlock Holmes» (2009)

114

Κεφάλαιο 6

114

115


116

Η διαδικασία της έρευνας, του πειραματισμού και

της διερεύνησης ιδεών για κάθε ταινία, οδηγεί σε

απρόβλεπτες και απροσδόκητες απαντήσεις

“ „

kyle cooperΔιάσημος Σχεδιαστής Τίτλων Ταινιών

117

Τελικά Συμπεράσματα

με το είδος ταινίας όπως και η τυπογραφία. Μάλιστα ο σχεδιαστής τίτλων Jacob Trollback τονίζει: «Είναι ο ρυθμός που δημιουργεί τέλεια κινούμενα γραφικά15» και προσθέτει ο Garson Yu (Yu+Co) «Το μουσικό στοιχείο είναι αναγκαίο για την δημιουργία των τίτλων. Για να δημιουργηθεί μια απόλυτη συναισθηματική σύνδεση με τον θεατή, μετρώντας σε ποσοστά, 51% είναι σημαντική η μουσική και τα ηχητικά εφέ ενώ 49% οι εικόνες». Τυπογραφία και ήχος λοιπόν, λειτουργούν και για να ενισχύσουν τον μηχανισμό των τίτλων, όποιος και αν είναι αυτός.

Τα γράμματα όπως και η μουσική μπορούν είτε να χαλαρώσουν, είτε να αγριέψουν, είτε να τρομάξουν, είτε να διασκεδάσουν τον θεατή.

7 .1 ηχοσ και τυπογραφια στουσ τιτλουσ εισαγωγησΠαρατηρώντας τις περιγραφές στα παραπάνω παραδείγματα τίτλων ταινιών, δεν τονίστηκαν ιδιαίτερα οι επιλογές ήχου και τυπογραφίας στους τίτλους εισαγωγής. Αυτό έγινε διότι στην έρευνα αυτή, εσκεμμένα δεν δόθηκε έμφαση στην αισθητική των τίτλων αλλά στον μηχανισμό τους απέναντι στον θεατή και στην ταινία. Παρόλα αυτά, η επιλογή της μουσικής και της τυπογραφίας δεν ανάγεται αποκλειστικά και μόνο στο αισθητικό κομμάτι της. Εάν παρατηρήσει κανείς τους καλοσχεδιασμένους τίτλους ταινιών, σειρών, κινουμένων σχεδίων και βιντεοπαιχνιδιών θα δει ότι η μουσική ταιριάζει

7Η τυπογραφία και ο

ήχος λειτουργούν και για να ενισχύσουν τον μηχανισμό των τίτλων


118

Κεφάλαιο 7

118

Housewives» (=νοικοκυρές σε απόγνωση) ενώ παράλληλα και η μουσική δυναμώνει τον συγκεκριμένο τρόπο επικοινωνίας με τον θεατή.

7 .2 απαντησεισ στα αρχικα ερωτηματα Συνοψίζοντας, λοιπόν, γυρίσαμε πίσω στον χρόνο ιστορικά μελετώντας την πορεία των τίτλων από το βωβό κινηματογράφο μέχρι σήμερα, γνωρίσαμε διάσημους σχεδιαστές τίτλων, μάθαμε τον τρόπο δημιουργίας των τίτλων, διαβάσαμε κάποιες απόψεις από τους ίδιους τους σχεδιαστές και αναλύσαμε μηχανισμούς επικοινωνίας τους απέναντι στην ταινία και στον θεατή όταν παρακολουθεί μια

Για παράδειγμα, στους τίτλους μιας ταινίας τρόμου δεν μπορεί να ενσωματωθεί μια «χαρούμενη» γραμματοσειρά και φυσικά δεν μπορεί μια πολύ άγρια, αγχώδη και σκοτεινή μουσική να πρωταγωνιστήσει στους τίτλους μιας ανάλαφρης κωμωδίας.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ήχος και η τυπογραφία εάν δεν ταιριάζουν στους τίτλους, καταστρέφουν τον μηχανισμό επικοινωνίας τους απέναντι στον θεατή και φυσικά διαφημίζουν αρνητικά και την ταινία. Ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα, είναι στην σειρά Desperate Housewives, που περιγράφηκε παραπάνω. Η επιλογή των συγκεκριμένων καλλιγραφικών γραμμάτων, παραπέμπει σε κάτι οικείο και σπιτικό και άρα στις «Desperate

ο ήχος και η τυπογραφία εάν δεν

ταιριάζουν στους τίτλους, καταστρέφουν

τον μηχανισμό επικοινωνίας τους

απέναντι στον θεατή

Οι τίτλοι εισαγωγής δεν είναι κάτι απλό που δημιουργήθηκε πρόχειρα απλά και μόνο για να εμπλουτίσει επιφανειακά την βασική ταινία

119


Λέει ο Saul Bass σε μια συνέντευξή του: «Οι αρχικές μου σκέψεις για το τι μπορεί να κάνουν οι τίτλοι, ήταν να ορίσουν την βασική ιδέα της ιστορίας μιας ταινίας με μεταφορικό τρόπο. Είδα όμως ότι οι τίτλοι είναι ένας τρόπος επηρεασμού του κοινού τόσο που όταν ξεκινάει η ταινία οι θεατές έχουν αποκτήσει ήδη μια συναισθηματική σύνδεση μαζί της». Πίσω από την πραγματοποίησή τους υπήρξε μια ιδέα, μια δημιουργική διεργασία που έκανε ο σχεδιαστής προτού παράγει το τελικό αποτέλεσμα. Η δημιουργική ομάδα Trollback+Company επισημαίνει: «Πιστεύουμε ότι για να επικοινωνήσουμε με τους θεατές πρέπει πρώτα να τους κάνουμε

κινηματογραφική ταινία, μια τηλεοπτική σειρά, ένα κινούμενο σχέδιο, ένα βιντεοπαιχνίδι. Και όλο αυτό το ταξίδι μας φέρνει σε περεταίρω σκέψη αλλά κυρίως συμπεράσματα.

Οι τίτλοι εισαγωγής δεν είναι κάτι απλό που δημιουργήθηκε πρόχειρα απλά και μόνο για να εμπλουτίσει επιφανειακά την βασική ταινία. Μέχρι και το πού θα τοποθετηθούν οι τίτλοι (στην αρχή, μετά από μια pre – credits σεκάνς, στο τέλος) ή και η έλλειψή τους κρύβει πίσω μια σκέψη και έναν στόχο και που στην ουσία είναι ότι ο σχεδιαστής θέλει να δημιουργήσει έναν επικοινωνιακό δεσμό με τον θεατή όποιος και αν είναι αυτός.

Μέχρι και το πού θα τοποθετηθούν οι τίτλοι κρύβουν πίσω μια σκέψη, έναν στόχο

Οι τίτλοι είναι ένας τρόπος επηρεασμού

του κοινού τόσο που όταν ξεκινάει η ταινία οι θεατές

έχουν αποκτήσει ήδη μια συναισθηματική

σύνδεση μαζί της

120120

Κεφάλαιο 7

εμπεριστατωμένη ιδέα».Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει στην εξέλιξη των τίτλων αλλά χωρίς ιδέες, φαντασία, πρωτοτυπία και δημιουργικότητα από τους σχεδιαστές τίποτα δεν μπορεί να προχωρήσει. Άλλωστε, «Οποιαδήποτε τεχνολογία και αν χρησιμοποιηθεί, οι τίτλοι ξεκινούν με μια πολύ καλή ιδέα και κατά πόσο αυτή η καλή ιδέα προωθεί την ταινία.» Steph Sebbag (Διευθυντής της δημιουργικής ομάδας BPG στο Los Angeles)

Καταλήγουμε λοιπόν στα εξής: αρχικά οι τίτλοι είχαν πιο πληροφοριακό περιεχόμενο αλλά με το πέρας του χρόνου έγιναν αναπόσπαστο τμήμα μιας ταινίας. Χωρίς τους τίτλους θα

να ενδιαφερθούν για αυτό που πρόκειται να πούμε. Αυτή η συναισθηματική σύνδεση είναι το αποτέλεσμα μιας διεργασίας όπου μια ιδέα μετατρέπεται σε ένα σχέδιο και το σχέδιο οδηγεί στην δημιουργική εκτέλεσή του. Το design γεννιέται από την ιδέα και όχι το αντίστροφο». Οι ιδέες όμως και η δημιουργικότητα πρέπει να καλύψουν την ανάγκη επικοινωνίας με τον θεατή και εδώ προσθέτει η δημιουργική ομάδα Yu+Co τα εξής: «Δεν χρησιμοποιούμε την δημιουργικότητά μας για την τέχνη (αισθητική) γενικά αλλά για να επιλύσουμε προβλήματα, για να επικοινωνήσουμε, να διηγηθούμε μια ιστορία. Υπάρχει πάντα χώρος για δημιουργικότητα μέσα σε μια

αρχικά οι τίτλοι είχαν πιο πληροφοριακό περιεχόμενο αλλά με το πέρας του χρόνου έγιναν αναπόσπαστο τμήμα μιας ταινίας

Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο που μπορεί

να βοηθήσει στην εξέλιξη των τίτλων

121


επικρατούσε ένα χάος τηλεοπτικά και κινηματογραφικά διότι ο θεατής δεν θα είχε χρόνο να χαλαρώσει από άλλους συντελεστές που εισήλθαν προηγουμένως στο οπτικό του πεδίο και άρα θα δυσκολευόταν να συγκεντρωθεί πλήρως σε αυτό που θα παρακολουθούσε. Η δημιουργική ομάδα Digital Kitchen τονίζει: «Δεν πιστεύουμε πλέον ότι οι τίτλοι είναι απλά κάποιοι τίτλοι εισαγωγής. Οι τίτλοι εισαγωγής παρέχουν νόημα και βάθος σε κάθε ταινία και αυτό βοηθά στην προώθησή της». Όσο λοιπόν οι σχεδιαστές θα προσπαθούν με σκέψη και δυνατές ιδέες να επικοινωνούν μέσω των τίτλων με τον θεατή, τόσο και ο ίδιος θα τους εκτιμήσει όλο

και περισσότερο. Ο θεατής από την άλλη πλευρά θα πρέπει να κοιτάζει με προσοχή τους τίτλους και όχι να αδιαφορεί, διότι αφενός θα μπορέσουν να του δώσουν κάποια στοιχεία σημαντικά για την ταινία και αφετέρου μπορούν να τον βοηθήσουν να συγκεντρωθεί περισσότερο σε αυτήν.

Οι τίτλοι εισαγωγής παρέχουν νόημα και βάθος σε κάθε ταινία και αυτό βοηθά στην προώθησή της

Όσο λοιπόν οι σχεδιαστές θα

προσπαθούν με σκέψη και δυνατές ιδέες να επικοινωνούν μέσω

των τίτλων με τον θεατή, τόσο και ο ίδιος θα τους εκτιμήσει όλο

και περισσότερο

122122

ένα brainstorming, μια διεργασία που έκαναν οι σχεδιαστές για να καταλήξουν σε μια κεντρική ιδέα που σκοπός της είναι να συνδεθεί και να επικοινωνήσει με το κοινό. Ακόμη, η επιλογή κάποιων άλλων στοιχείων που φαίνονται ασήμαντοι στο κοινό όπως η τυπογραφία, συμβάλλουν άμεσα στην ενδυνάμωση της ιδέας αλλά και στην διευκόλυνση επικοινωνίας με τον θεατή. Θα είχε λοιπόν ενδιαφέρον να αναλυθεί περεταίρω η λειτουργία της τυπογραφίας ως μέσο επικοινωνίας αλλά και συναισθηματικής σύνδεσης με τον θεατή.

Εδώ ολοκληρώνεται η έρευνά μας για τους τίτλους. Αυτή ήταν απλώς μια μικρή γεύση για την λειτουργικότητα των τίτλων που μπορεί κανείς να παρακολουθήσει και να ευφρανθεί παρατηρώντας τους με μεγαλύτερη προσοχή και ενδιαφέρον. Σίγουρα δεν γίνεται να προστεθούν όλα τα παραδείγματα ταινιών και φυσικά οι κατηγορίες που μπορούν να προκύψουν με μεγαλύτερη μελέτη είναι ακόμα περισσότερες. Αυτό όμως που προέκυψε από την έρευνα αυτή είναι ότι πίσω από ένα αισθητικά όμορφο σχεδιαστικό αποτέλεσμα έγινε μια επεξεργασία και πίσω από αυτήν τη επεξεργασία υπήρξε

Επίλογος

Επίλογος

123

Αρχικές προσχεδιακές ιδέες δημιουργίας τίτλων εισαγωγής του Danny Yount για την ταινία «Sherlock Holmes» (2009)

124124

1. Drate, Spencer, David H. Robbins, and Judith Salavetz. Motion by Design. London: Laurence King, 2006, σελ. 6 - 7.

2. cinemainfo.gr/cinema/cinematographyhistory/index.html. Τελευταία είσοδος: 12/2010.

3. Carlini, Fabio. Popcorn Time: L’arte Dei Titoli Di Testa. Recco, Genova: Le Mani, 2009, σελ. 67.

4. Veronesi, Micaela. Le Soglie Del Film: Inizio E Fine Nel Cinema. Torino: Kaplan, 2005, σελ. 18.

5. Veronesi, Micaela. Le Soglie Del Film: Inizio E Fine Nel Cinema. Torino: Kaplan, 2005, σελ. 19.

6. Carlini, Fabio. Popcorn Time: L’arte Dei Titoli Di Testa. Recco, Genova: Le Mani, 2009, σελ. 76.

7. Δημητρά, Αναστασία. Η Γοητευτική Πορεία του Σχεδιασμού των Τίτλων στον Κινηματογράφο. Λευκάδα: Primarogli, 2006, σελ. 24.

8. Eskilson, Stephen. «Saul Bass.» Graphic Design: a New History. New Haven: Yale UP, 2007. σελ.317-320.

Παραθέσεις


125

9. aiga.org/content.cfm/medalist-pabloferro. Τελευταία είσοδος: 12/2010.

10. Re, Valentina. Ai Margini Del Film Incipit E Titoli Di Testa. Udine: Campanotto, 2006. σελ. 40.

11. watchthetitles.com/articles/00170-Kyle_Cooper_interview_pt_1_2. Τελευταία Είσοδος 12/2010

12. Drate, Spencer, David H. Robbins, and Judith Salavetz. Motion by Design. London: Laurence King, 2006, σελ. 27.



15. Goux, Melaine. On Screen in Time - Transitions in Motion Graphic Design for Film, Television and New Media. Mies: RotoVision, 2003, σελ. 84.


126126

Αρχικές φωτογραφίες κατόψεων διαφόρων περιοχών για την δημιουργία των τίτλων εισαγωγής της ταινίας «Up in the Air» (2009)

127

▶ Δημητρά, Αναστασία. Η Γοητευτική Πορεία του Σχεδιασμού των Τίτλων στον Κινηματογράφο. Λευκάδα: Primarogli, 2006.

▶ Braha, Yael. Creative Motion Graphic Titling for Film, Video, and the Web. Burlington, MA: Focal, 2011.

▶ Byrne, Mark T. «Introduction.» The Art of Layout and Storyboarding. Leixlip, Co Kildare: Mark T. Byrne Production, 1999.

▶ Carlini, Fabio. Popcorn Time: L’arte Dei Titoli Di Testa. Recco, Genova: Le Mani, 2009.

▶ Carter, Rob, Philip B. Meggs, and Ben Day. «Typographic Film Titles.» Typographic Design: Form and Communication. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, 2007. 150-52.

▶ Drate, Spencer, and Judith Salavetz. VFX Artistry: a Visual Tour of How the Studios Create Their Magic. Amsterdam: Focal, 2010.

▶ Drate, Spencer, David H. Robbins, and Judith Salavetz. Motion by Design. London: Laurence King, 2006.

▶ Eskilson, Stephen J. «Motion Graphics.» Graphic Design, a New History. London: Laurence King, 2007. 397-405.

Βιβλιογραφία


128128

▶ Glebas, Francis. «The Goal: Why Do We Watch?» Directing the Story: Professional Storytelling and Storyboarding Techniques for Live Action and Animation. Amsterdam: Elsevier/Focal, 2009.

▶ Gordon, Bob, and Maggie Gordon. «Design for Multimedia.» The Complete Guide to Digital Graphic Design. London: Thames & Hudson, 2005.

▶ Goux, Melaine. On Screen in Time - Transitions in Motion Graphic Design for Film, Television and New Media. Mies: RotoVision, 2003.

▶ Inceer, Melis. An Analysis of the Opening Credit Sequence in Film. Diss. University of Pennsylvania, 2007.

▶ Krasner, Jon S. Motion Graphic Design: Applied History and Aesthetics. Amsterdam: Focal, 2008.

▶ Lupton, Ellen, and Jennifer C. Phillips. «Animating Type.» Graphic Design: the New Basics. New York: Princeton Architectural, 2008.


129

▶ Meyer, Trish, and Chris Meyer. Creating Motion Graphics with After Effects. Amsterdam: Focal, 2008.

▶ Re, Valentina. Ai Margini Del Film Incipit E Titoli Di Testa. Udine: Campanotto, 2006.

▶ Straw, Will. «Letters of Introduction: Film Credits and Cityscapes.» Design and Culture The Journal of the Design Studies Forum. Berg Pub, 2010.

▶ Veronesi, Micaela. «Inizio.» Le Soglie Del Film: Inizio E Fine Nel Cinema. Torino: Kaplan, 2005.

▶ Walsh, Mike, and Michael Goldman. «Titles Discover Renewed Renaissance.» Futuretainment: Yesterday the World Changed, Now It’s Your Turn. London: Phaidon, 2009.

▶ Woolman, Matt. Type in Motion 2. London: Thames & Hudson, 2005.


130130

Κανόνες διάσωσης από τα ζόμπι της ταινίας «Zombieland» (2010) που λειτουργούν ως pre – credits σεκάνς πριν τους βασικούς τίτλους εισαγωγής σχεδιασμένοι από τον Ben Conrad

131

γενικεσ πληροφοριεσ

▶ titledesignproject.com

▶ artofthetitle.com

▶ awn.com

▶ watchthetitles.com

▶ generique-cinema.net

▶ imdb.com

Ιστοσελίδες


132132

▶ filmreference.com/encyclopedia/Academy-Awards-Crime-Films/Credits-MAIN-TITLES-AND-END-TITLES

▶ justcreativedesign.com/2010/03/10/make-beautiful-things-tips-from-saul-bass

▶ nytimes.com/2000/04/22/movies/making-fuss-over-opening-credits-film-titles-offer-peek- future-more-ways-than

▶ designmuseum.org/design/saul-bass

▶ smashingmagazine.com/2010/10/04/the-art-of-the-film-title-throughout-cinema-history

▶ typotheque.com/articles/taking_credit_film_title_sequences_1955-1965_1_contents


133

συνεντευξεισ

▶ Anderson, Eric. «Dexter» artofthetitle.com/2010/09/27/dexter 2010

▶ Caliri, Jamie. «Jamie Caliri Interview» watchthetitles.com/articles/00142-Jamie_Caliri_interview 2009

▶ Cooper, Kyle. «From the Archives: an Interview with Kyle Cooper» reverttosaved.com/2009/03/26/from-the-archives-an-interview-with-kyle-cooper 2009

▶ Cooper, Kyle. «Talking Title Sequences with the Master... KYLE COOPER» thunderchunky.co.uk/articles/talking-title-sequences-with-the-master-kyle-cooper 2005

▶ Fong, Karin. «Karin Fong Interview» watchthetitles.com/articles/00145-Karin_Fong_interview 2009


134134

▶ Marquézy, Olivier. «Olivier Marquézy Interview» watchthetitles.com/articles/00108-Olivier_Marquezy_interview 2008

▶ Smith, Gareth. «Up in the Air» artofthetitle.com/2010/03/10/up-in-the-air 2010

▶ Yount, Danny. «Danny Yount Interview» watchthetitles.com/articles/00157-Danny_Yount_interview 2010

▶ Yount, Danny. «Sherlock Holmes» artofthetitle.com/2010/01/21/sherlock-holmes 2010

▶ Yu, Garson. «Garson Yu Interview» watchthetitles.com/articles/00149-Garson_Yu_interview 2009


140140

Ένας ρόλος cameo είναι μια σύντομη εμφάνιση ενός γνωστού προσώπου σε μια ταινία, χωρίς να παίζει κάποιο ρόλο στο σενάριο ή στην ταινία και χωρίς το ονομά του να εμφανισθεί στους τίτλους. Λάτρης των cameo εμφανίσεων υπήρξε ο σκηνοθέτης Χίτσκοκ με σειρά εμφανίσεων σε δεκάδες από τις ταινίες του.

Στιγμιότυπo της ταινίας «Rear Window» (1954)

Στιγμιότυπo της ταινίας «The Birds» (1963) Στιγμιότυπo της ταινίας «Vertigo» (1958)

141

Για το στήσιμο της ερευνητικής αυτής χρησιμοποιήθηκε το συγκεκριμένο 12στηλο τυπογραφικό πλέγμα και για γραμματοσειρά την Pf Agora Sans Pro 10pt / 13,5pt

Η επιλογή πολλών στηλών στο τυπογραφικό πλέγμα βοηθάει σε μια πιο ελαστική διαμόρφωση της σελίδας δηλαδή δίνει στον σχεδιαστή μεγαλύτερη ευκολία τοποθέτησης εικόνων, κειμένου και πολλών άλλων στοιχείων χωρίς να χαθεί ο σκελετός αυτός.

Τυπογραφικό Πλέγμα

Τυπογραφικό Πλέγμα

142142

Storyboard Τίτλων Εισαγωγής της Τηλεοπτικής Σειράς «Dexter» (2006) σε προσχεδιακή μορφή από τον Eric Anderson.

145

▶ Εβδομάδα 1η 11.10.2010 | Επιλογή θέματος - Παρακολούθηση Ταινιών.

▶ Εβδομάδα 2η 18.10.2010 | Αρχική έρευνα σε διαδίκτυο & βιβλιοθήκη Άκτο.

▶ Εβδομάδα 3η 25.10.2010 | Επίσκεψη βιβλιοπωλείου Παπασωτηρίου παραγγελία βιβλίων μέσω διαδικτύου.

▶ Εβδομάδα 4η 01.11.2010 | Παραλαβή συγγραμάτων. Έρευνα περεταίρω πληροφοριών μέσω διαδικτύου.

▶ Εβδομάδα 5η 08.11.2010 | Μελέτη συγγραμάτων. Αποστολή emails για συνέντευξη με designers τίτλων.

▶ Εβδομάδα 6η 15.11.2010 | Μελέτη συγγραμάτων, παρακολούθηση ταινιών και αρχική ανάλυση τίτλων.

▶ Εβδομάδα 7η 22.11.2010 | Εύρεση συνεντεύξεων, βιβλίων και υλικού μέσω διαδικτύου. Μελέτη Ταινιών.

▶ Εβδομάδα 8η 29.11.2010 | Επεξεργασία υλικού, συγγραφή ανάλυσης τίτλων και μελέτη ταινιών.

▶ Εβδομάδα 9η 06.12.2010 | Σύνταξη 1ου και 2ου κεφαλαίου.

Ημερολόγιο


146146

▶ Εβδομάδα 10η 13.12.2010 | Σύνταξη 3ου και 4ου κεφαλαίου.

▶ Εβδομάδα 11η 20.12.2010 | Σύνταξη 5ου, 6ου και 7ου κεφαλαίου.

▶ Εβδομάδα 12η 27.12.2010 | Επεξεργασία κειμένου, αναζήτηση ταινιών υψηλής ανάλυσης και λήψη στιγμιοτύπων τους.

▶ Εβδομάδα 13η 03.01.2011 | Επανέλεγχος και κατηγοριοποίηση συλλεχθέντων στοιχείων και κειμένου.

▶ Εβδομάδα 14η 10.01.2011 | Δοκιμές στησίματος έκδοσης, επιλογή ιδανικότερης γραμματοσειράς και τυπογραφικού πλέγματος.

▶ Εβδομάδα 15η 17.01.2011 | Τελικό Στήσιμο Έκδοσης.

▶ Εβδομάδα 15η 19.01.2011 | Τελικές Διορθώσεις Έκδοσης.

▶ Εβδομάδα 16η 24.01.2011 | Τύπωμα και Βιβλιοδεσία Ερευνητικής.

▶ Εβδομάδα 16η 27.01.2011 | Παράδοση Ερευνητικής στην Γραμματεία της Σχολής.


147

Έτσι είναι ο τρόπος που θέλω να ζήσω τη ζωή

μου. Θέλω να κάνω ωραία πράγματα, ακόμα κι

αν κανείς δεν νοιάζεται

“„

saul bassΔιάσημος Σχεδιαστής Τίτλων Ταινιών

148148

Τίτλοι Ταινιών Πληροφοριακή Εισαγωγή ή Αναπόσπαστο Τμήμα;

Βασιλική Ε. Καβαλλάρη

ιανουαριος 2011

Opening titles research

Documents

Transcript of Opening titles research