Olive_oil πειραως μελετη

ΜΟΝΑΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΩΝ 1

ΚΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 16

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Νοέμβριος 2011

Έρευνα-Σύνταξη: Δρ Δαγκαλίδης Αθανάσιος


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Περιγραφή - Ταξινόμηση κλάδου 3 2.Θεσμικό Πλαίσιο 3 3. Συμβολή του κλάδου στην Ελληνική Οικονομία 6 4.Παραγωγική διαδικασία 7 5. Συνθήκες αγοράς - Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση 10

6. Εξέλιξη της δραστηριότητας 13 7. Διάρθρωση του κλάδου 15

8. Οικονομικά στοιχεία του Κλάδου 18 9. Η κατάσταση στον Ευρωπαϊκό και τον Διεθνή χώρο 20 10 . Προβλήματα του κλάδου 22

11. Προοπτικές του κλάδου 30 Συμπεράσματα 36 S.W.O.T. Ανάλυση Κλάδου Ελαιολάδου 39 Βιβλιογραφία-πηγές 40


1. Περιγραφή - Ταξινόμηση κλάδου Ο κλάδος παραγωγής ελαιολάδου είναι από τους πλέον δυναμικούς της Ελληνικής οικονομίας και ένας από τους ελάχιστους που σε περίοδο κρίσης διατηρεί τα μεγέθη του, ενώ διαθέτει και σημαντικές εξαγωγικές δυνατότητες. Από στατιστική άποψη ο κλάδος παραγωγής ελαιολάδου υπάγεται στους τομείς της Γεωργίας και της Βιομηχανίας και σύμφωνα με την κωδικοποίηση NACE (Rev. 2) αποτελεί τμήμα των ακόλουθων υποκλάδων:

01.26: Καλλιέργεια ελαιωδών καρπών 10.4: Παραγωγή φυτικών και ζωικών ελαίων και λιπών

2. Θεσμικό Πλαίσιο Η παραγωγή και εμπορία ελαιολάδου αποτελεί μία από τις πλέον αυστηρά ρυθμιζόμενες δραστηριότητες της ελληνικής οικονομίας, λόγω ενός θεσμικού πλαισίου που καθορίζει ασφυκτικά τις προδιαγραφές, την παραγωγή, τη διακίνηση, την αποθήκευση, την διασφάλιση της ποιότητας, τον ανταγωνισμό, την τιμολογιακή πολίτική, τις εξαγωγές σε τρίτες χώρες, τις εισαγωγές από αυτές και τις συνθήκες αγοράς γενικότερα. Καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της αγοράς φαρμάκου έχουν οι κανονισμοί και οι αποφάσεις της Ε.Ε. για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, την προστασία των καταναλωτών, την προστασία της υγείας του πληθυσμού και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής γεωργίας. (Η Ελληνική νομοθεσία εναρμονίζεται σχεδόν άμεσα στις ντιρεκτίβες της Ε.Ε.). Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 61/2011 της Επιτροπής της 24-1-2011: για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2568/91 σχετικά με τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των ελαιολάδων και των πυρηνελαίων καθώς και με τις μεθόδους προσδιορισμού. Υ.Α. Αγρ. Αν. & Τροφίμων Αρ.263343, ΦΕΚ 772, 4-6-2010 : Λεπτομέρειες εφαρμογής του Μέτρου 1: Βελτίωση της ποιότητας ελαιοκομικών προϊόντων του άρθρου 4 της αριθ. 262345/22.3.2010 απόφασης «Συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής των μέτρων ειδικής στήριξης σε εκτέλεση του άρθρου 68 του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου και του Κανονισμού 1120/2009 της Επιτροπής»(ΦΕΚ 323Β΄). ΚΥΑ 262345/22.3.2010 για την εφαρμογή των μέτρων ειδικής στήριξης του άρθρου 68 Καν. 73/2009. (βλέπε: ειδική στήριξη για ελαιοκομικά προϊόντα ΠΟΠ ή ΠΓΕ στα πλαίσια της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης κατά AGRO 2.1 και 2.2 ή της βιολογικής γεωργίας). Υ.Α. Αγρ. Αν. & Τροφίμων Αρ.263343 249378/28-1-2010: "Ενημέρωση του Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών του Ελαιοκομικού Τομέα". Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 182/2009 της Επιτροπής της 6ης Μαρτίου 2009 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1019/2002 για τις προδιαγραφές εμπορίας του ελαιολάδου Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 867/2008 της Επιτροπής, της 3ης Σεπτεμβρίου 2008 , για τις λεπτομέρειες εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου όσον αφορά τις οργανώσεις ελαιουργικών φορέων, τα οικεία προγράμματα εργασίας και τη χρηματοδότησή τους. (ΕΕ L 237 της 4.9.2008, σ. 5 έως 17) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 445/2007 του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2007 , για ορισμένες λεπτομέρειες εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2991/94 του Συμβουλίου για τον καθορισμό των κανόνων για λιπαρές ουσίες για επάλειψη και του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1898/87 του Συμβουλίου σχετικά με την προστασία της ονομασίας του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων κατά τη διάθεσή τους στο εμπόριο.(ΕΕ L 106 της 24.4.2007, σ. 24 έως 29) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 552/2007 της Επιτροπής, της 22ας Μαΐου 2007 , για τη θέσπιση του ανώτατου ποσού της κοινοτικής συμμετοχής στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων εργασίας στον τομέα του ελαιολάδου και για τον καθορισμό, για το 2007, των ανώτατων δημοσιονομικών ορίων για τη μερική ή προαιρετική εφαρμογή του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης και της ετήσιας συνολικής χρηματοδότησης για το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, το οποίο προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1782/2003 του Συμβουλίου, καθώς και για την τροποποίηση του εν λόγω κανονισμού.(ΕΕ L 131 της 23.5.2007, σ. 10 έως 15) Κανονισμός (ΕΚ) αριθμ. 510/2006 του Συμβουλίου της 20ής Μαρτίου 2006 για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων.

http://www.minagric.gr/greek/data/%CE%91%CF%80%CF%8C%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B7%CE%95%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%9C_2010.pdf

http://www.minagric.gr/greek/data/%CE%91%CF%80%CF%8C%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B7%CE%95%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%9C_2010.pdf


Κανονισμός (EK) αριθ. 865/04 του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 σχετικά με την κοινή οργάνωση της αγοράς ελαιολάδου και επιτραπέζιων ελιών και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 827/68. Κανονισμός 852/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 για την υγιεινή των τροφίμων. Υ.Α. του Υπουργού Γεωργίας (ΥΑ) 220426 / 03-03-2003 (ΦΕΚ τ. Β΄ 285/11.03.03) «Διαδικασία έγκρισης για την αναγραφή της προέλευσης του ελαιολάδου» Εμπορικό Πρότυπο του Διεθνούς Ελαιοκομικού Συμβουλίου για τα ελαιόλαδα και τα πυρηνέλαια (RESOLUTION No RES-3/89- IV/03) όπως δημοσιεύεται στο έγγραφο COI/T15/NC no 3/Rev.1 της 5/12/2003.Εφαρμόζεται στο Διεθνές Εμπόριο (σε τρίτες- εκτός Ε. Ε. - χώρες). Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1019/2002, 13-6-2002 της Επιτροπής για τις προδιαγραφές εμπορίας του ελαιολάδου.(ΕΕ L 155 της 14.6.2002, σ. 27 έως 31) Κανονισμός 178/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 28ης Ιανουαρίου 2002 για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφάλειας τροφίμων. Οδηγία 2001/22/ΕΚ της Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2001 για την καθιέρωση τρόπων δειγματοληψίας και μεθόδων ανάλυσης για τον επίσημο έλεγχο των συγκεντρώσεων μολύβδου, καδμίου, υδραργύρου και 3-MCPD στα τρόφιμα. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 466/2001 της Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2001 για τον καθορισμό μέγιστων τιμών ανοχής για ορισμένες προσμείξεις στα τρόφιμα. Οδηγία 2000/13/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Μαρτίου 2000 για προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση των τροφίμων. Οδηγία 93/43/ΕΚ του Συμβουλίου της 14.06.93 περί υγιεινής των τροφίμων. Η εναρμόνιση προς την Οδηγία έγινε με την Κ.Υ.Α. 487 (ΦΕΚ 1219/Β΄/4-10-2000). Οδηγία 92/59/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 29ης Ιουνίου 1992, για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων. Η εναρμόνιση προς την Οδηγία έγινε με την Υπουργική Απόφαση Αρ. Φ1-503 (ΦΕΚ 98/Β΄/1996) «Γενική Ασφάλεια των Προϊόντων – Εναρμόνιση με την Οδηγία του Συμβουλίου 92/59/ΕΟΚ της 29ης Ιουνίου 1992». Κανονισμός αριθ. 2568/91, 11-7-1991, της Επιτροπής σχετικά με τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των ελαιολάδων και των πυρηνελαίων καθώς και με τις μεθόδους προσδιορισμού, όπως ισχύει με τις μέχρι σήμερα τροποποιήσεις και συγκεκριμένα το παράρτημα Ι αυτού, με τα «χαρακτηριστικά των ελαιολάδων».(ΕΕ L 248 της 5.9.1991, σ. 1 έως 83) Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1720/91 του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 1991 για την τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 136/66/ΕΟΚ περί δημιουργίας κοινής οργανώσεως αγοράς στον τομέα των λιπαρών ουσιών Οδηγία 90/128/ΕΟΚ της Επιτροπής της 23ης Φεβρουαρίου 1990, σχετικά με τα πλαστικά υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα. Η εναρμόνιση έγινε με το Άρθρο 26 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών «Πλαστικά υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τα τρόφιμα». Οδηγία 89/109/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 1988, για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τα υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τα τρόφιμα. Η εναρμόνιση έγινε με το Άρθρο 21 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών «Γενικοί όροι χρήσης-Επισήμανση». Οδηγία 85/7 ΕΟΚ του Συμβουλίου της 19ης Δεκεμβρίου 1984, για την τροποποίηση μιας πρώτης σειράς οδηγιών για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με τα τρόφιμα, όσον αφορά την παρέμβαση της Μόνιμης Επιτροπής Τροφίμων. Οδηγία 82/711/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 18ης Οκτωβρίου 1982 για τον καθορισμό των βασικών κανόνων που είναι αναγκαίοι για τον έλεγχο της μετανάστευσης των συστατικών των υλικών και αντικειμένων από πλαστική ύλη που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα. Η εναρμόνιση έγινε με το Άρθρο 26 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών «Πλαστικά υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τα τρόφιμα». Οδηγία 75/106/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 19ης Δεκεμβρίου 1974 περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των Κρατών μελών των αναφερόμενων στην προ-συσκευασία κατ΄ όγκο ορισμένων προσυσκευασμένων υγρών. Η εναρμόνιση έγινε με την Υπουργική Απόφαση Αρ. Φ1-6909 (Φ.Ε.Κ. 784/Β΄/31-12-85). Απόφαση 300/70 του Γενικού Χημείου του Κράτους και του Ανωτάτου Χημικού Συμβουλίου. Ρυθμίζει στο κεφάλαιο VIII τα σχετικά με τα «εδώδιμα λίπη και έλαια» και στα άρθρα 70-72 τα σχετικά με τα ελαιόλαδα. Συγκεκριμένα κατά άρθρο ρυθμίζονται τα επόμενα:Άρθρο 70: Χαρακτηρισμός και γενικοί όροι επεξεργασίας και διαθέσεως εις την κατανάλωσιν, Άρθρο 71: Ελαιόλαδο, Άρθρο 72: Έλαιο από ελαιοπυρήνες- Πυρηνέλαιο. Κατηγορίες Ελαιολάδων:Σύμφωνα με το Παράρτημα Ι του Κοινοτικού Κανονισμού 865/04 «σχετικά με την Κοινή Οργάνωση Αγοράς Ελαιολάδου και Επιτραπέζιων Ελιών και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ)


αριθ. 827/68», οι κατηγορίες ελαιολάδων που μπορούν να διακινούνται σε κάθε Κράτος-Μέλος είναι οι ακόλουθες: α) Παρθένα Ελαιόλαδα. Είναι έλαια λαμβανόμενα από τον ελαιόκαρπο μόνο με μηχανικές μεθόδους ή άλλες φυσικές επεξεργασίες με συνθήκες που δεν προκαλούν αλλοίωση του ελαίου, και τα οποία δεν έχουν υποστεί καμία άλλη επεξεργασία πλην της πλύσης, της μετάγγισης, της φυγοκέντρισης και της διήθησης- εξαιρούνται τα έλαια που λαμβάνονται με διαλύτες, με βοηθητικές ύλες παραλαβής που έχουν χημική ή βιοχημική δράση, ή με μεθόδους επανεστεροποίησης ή πρόσμειξης με έλαια άλλης φύσης. Σύμφωνα με την αναλυτική ταξινόμηση τα έλαια αυτά κατατάσσονται με τις ακόλουθες ονομασίες: i.1 Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο: Παρθένο ελαιόλαδο του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει τα 0,8 g ανά 100 g και τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτήν. i.2 Παρθένο Ελαιόλαδο: Παρθένο ελαιόλαδο του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει τα 2 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή. i.3 Ελαιόλαδο Λαμπάντε: Παρθένο ελαιόλαδο του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, υπερβαίνει τα 2 g ανά 100 g και/ή του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτήν. ii) Εξευγενισμένο Ελαιόλαδο: Ελαιόλαδο λαμβανόμενο από τον εξευγενισμό παρθένων ελαιολάδων, του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει τα 0,3 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτήν. iii) Ελαιόλαδο-αποτελούμενο από εξευγενισμένα ελαιόλαδα και παρθένα ελαιόλαδα: Έλαιο που λαμβάνεται από ανάμειξη εξευγενισμένου ελαιόλαδου και παρθένων ελαιόλαδων, εκτός από το ελαιόλαδο λαμπάντε, του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει το 1 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτήν. iv) Ακατέργαστο Πυρηνέλαιο: Έλαιο που λαμβάνεται από τους πυρήνες της ελιάς κατόπιν επεξεργασίας με διαλύτες ή με φυσικά μέσα ή έλαιο που αντιστοιχεί, με εξαίρεση ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, σε ελαιόλαδο λαμπάντε- εξαιρούνται τα έλαια που λαμβάνονται με διεργασίες επανεστεροποίησης και πρόσμειξης με έλαια άλλης φύσης και των οποίων τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτήν. V) Εξευγενισμένο Πυρηνέλαιο: Έλαιο που λαμβάνεται από τον εξευγενισμό του ακατέργαστου πυρηνελαίου, του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφρασμένη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει τα 0,3 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτήν. vi) Πυρηνέλαιο: Έλαιο που λαμβάνεται από ανάμειξη εξευγενισμένου πυρηνελαίου και παρθένων ελαιολάδων, εκτός από το ελαιόλαδο λαμπάντε, του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει το 1 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτήν. Οι πιο πάνω περιγραφές και ορισμοί έχουν υποχρεωτική εφαρμογή, χρησιμοποιούνται δε και στο εμπόριο με τις τρίτες χώρες, εφόσον είναι συμβατές και με τους άλλους διεθνείς υποχρεωτικούς κανόνες (Εμπορικό Πρότυπο Διεθνούς Ελαιοκομικού Συμβουλίου ΔΣΕ, Codex Alimentariius). Σε ότι αφορά στη διάθεση ελαιολάδων στο στάδιο του λιανικού εμπορίου, σύμφωνα με το άρθρο 4§2 του Κανονισμού 865/04, μπορούν να διατίθενται μόνο τα ελαιόλαδα που αναφέρονται στα προαναφερθέντα σημεία iα, iβ, iii. και vi, ήτοι οι ποιοτικές κατηγορίες: - Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο - Παρθένο Ελαιόλαδο - Ελαιόλαδο – αποτελούμενο από εξευγενισμένα ελαιόλαδα και παρθένα ελαιόλαδα. -Πυρηνέλαιο. Εκτός τις ανωτέρω κατηγορίες ελαιολάδου, το προϊόν διακρίνεται επίσης σε: Ελαιόλαδο Π.Ο.Π. (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης). Πρόκειται για Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο, το οποίο παράγεται στα συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια κάποιας περιοχής και τα χαρακτηριστικά του οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό αυτό περιβάλλον. Το περιβάλλον αυτό περιλαμβάνει τους φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες και η παραγωγή, η μεταποίηση και η επεξεργασία του προϊόντος λαμβάνουν χώρα στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή. Η τυποποίησή τους γίνεται σε αριθμημένα μπουκάλια. Ελαιόλαδο Π.Γ.Ε. (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης). Πρόκειται για Εξαιρετικά Παρθένο Ελαιόλαδο, του οποίου μια συγκεκριμένη ποιότητα ή φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό μπορούν να αποδοθούν στη


γεωγραφική του προέλευση και του οποίου η παραγωγή ή /και η μεταποίηση ή/και η επεξεργασία πραγματοποιούνται στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή. Ελαιόλαδο Προϊόν Οργανικής Καλλιέργειας. Πρόκειται για Εξαιρετικό Παρθένο ή Παρθένο Ελαιόλαδο, το οποίο προέρχεται από ελαιώνες στους οποίους εφαρμόζονται οι κανόνες της βιολογικής καλλιέργειας. Όλη η διαδικασία, από την καλλιέργεια έως και την εμφιάλωση, ελέγχονται από ειδικούς Οργανισμούς Πιστοποίησης και το ελαιόλαδο συνοδεύεται από ειδικές αναλύσεις που πιστοποιούν την έλλειψη υπολειμμάτων χημικών ουσιών στο τελικό προϊόν. 3. Συμβολή του κλάδου στην Ελληνική Οικονομία

Η παραγωγή ελαιολάδου αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της Ελληνικής Οικονομίας αφού στην ελαιοκομία δραστηριοποιούνται (κατά κύρια ή συμπληρωματική απασχόληση) περισσότερες από 450 χιλ. αγροτικές οικογένειες, κυρίως σε μειονεκτούσες περιοχές, η ελαιοκαλλιέργεια καλύπτει περίπου το 20% της χρησιμοποιούμενης αγροτικής έκτασης της χώρας, ενώ η συμμετοχή του ελαιολάδου στο αγροτικό ΑΕΠ ανέρχεται σε 7,5-10% ετησίως (ανάλογα με την χρονιά) και η συμβολή του στις συνολικές εξαγωγές είναι περίπου 1,5%. Το ελαιόλαδο αποτελεί επίσης βασικό συστατικό της διατροφής των Ελλήνων (4,2% της συνολικής δαπάνης για τρόφιμα και περισσότερο από 5,5% αν ληφθεί υπόψη η ιδιοκατανάλωση). Εκτός από την οικονομική της διάσταση, η ελαιοκαλλιέργεια έχει για τη χώρα μας, τεράστια κοινωνική και περιβαλλοντική σημασία αφού συμβάλει καθοριστικά στην βιωσιμότητα μειονεκτικών περιοχών, στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής σε αυτές, στην προστασία των εδαφών από τη διάβρωση και στην διατήρηση του φυσικού κάλλους (του Ελληνικού τοπίου).

Σημασία του ελαιολάδου για τη χώρα μας

1,36%

19,60%

7,50% 4,20%

52,32%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Εξαγ

ωγώ

ν(20

10)

Χρησ

ιμοπ

οιού

μενη

ςΑ

γροτ

ικής

έκτα

σης

(200

7)

Αγρ

οτικ

ού Α

ΕΠ(2

010)

Οικ

. Δαπ

άνης

για

τρόφ

ημα

(200

8)

Αγρ

οτικ

ών

εκμε

ταλε

ύσεω

ν(20

07

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ και Eurostat.


Κατανομή χρήσεων γής στην Ελληνική γεωργία(2007)

Λοιπές Δενδρώδεις; 2.183; 5,4%

Ελαιώνες; 7973; 19,6%

Αμπελώνες; 1.089; 2,7%

Ετήσιες καλλιέργειες; 19.084; 46,8%

Λοιπες(βοσκότοποι, πολυετείς καλλιέργειες, αγραναπαύσεις,

κ.τ.λ.); 10.433; 26%

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

4. Παραγωγική διαδικασία Η παραγωγική διαδικασία ελαιολάδου εξαρτάται από την χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, δηλαδή έκθλιψης με την χρήση υδραυλικών πιεστηρίων(παραδοσιακή μέθοδος) ή συνεχούς λειτουργίας με τη χρήση φυγοκεντρικών διαχωριστών, που αποτελεί και την επικρατούσα τεχνολογία σήμερα. Η παραδοσιακή μέθοδος(υδραυλικά πιεστήρια) πλεονεκτεί, ως προς την καλύτερη ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου αλλά μειονεκτεί ως προς την απόδοση σε ελαιόλαδο, το κόστος παραγωγής και τη διασφάλιση των απαιτούμενων προδιαγραφών ποιότητας και ασφαλείας του προϊόντος. Με δεδομένες τις συνθήκες της αγοράς αλλά και τις απαιτήσεις της νομοθεσίας ήταν φυσική η επικράτηση στη χώρα μας των ελαιοτριβείων φυγοκεντρικού τύπου, σε αντίθεση με την Ιταλία όπου διατηρείται ακόμη μεγάλος αριθμός παραδοσιακών ελαιοτριβείων( που στηρίζονται σε υψηλής ποιότητας επώνυμα προϊόντα ή αγροτουριστικές δραστηριότητες). Η διαδικασία παραγωγής είναι σε γενικές γραμμές η ακόλουθη: Παραλαβή του καρπού: Μετά τη συγκομιδή οι ελιές μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο, όπου αποθηκεύονται προσωρινά μέχρι την επεξεργασία τους. Αποφύλλωση-Πλύσιμο: Τοποθέτηση σε χοάνη παραλαβής ελαιοκάρπου, μεταφορά με μεταφορική ταινία ή ατέρμονα κοχλία στο αποφυλλωτήριο, όπου απομακρύνονται τα φύλλα, κ.τ.λ. και στη συνέχεια πλύσιμο για απομάκρυνση άλλων ξένων υλών(σκόνη, χώμα, κ.λ.π.). Σπάσιμο-άλεση ελαιόκαρπου: Τεμαχισμός του καρπού και σχηματισμός ελαιοζύμης. Στα παραδοσιακά ελαιοτριβεία η άλεση του καρπού γίνεται με κυλινδρικές μυλόπετρες, ενώ στις σύγχρονες μονάδες χρησιμοποιούνται μεταλλικοί σπαστήρες. Μάλαξη: Η ελαιοζύμη αναμιγνύεται σε μαλακτήρες, σε θερμοκρασία 28-30ºC με προσθήκη ζεστού νερού , ώστε να επιτευχθεί η συνένωση των ελαιοσταγονιδίων σε μεγαλύτερες σταγόνες λαδιού. Εξαγωγή του Ελαιολάδου: Στην παραδοσιακή μέθοδο(υδραυλικό πιεστήριο) εξάγεται σε πρώτη φάση ένα υγρό μίγμα νερού/λαδιού το οποίο διαχωρίζεται σε επόμενη φάση με φυγοκέντριση ώστε να ληφθεί το ελαιόλαδο. Στη συνεχή μέθοδο 3 φάσεων η ελαιοζύμη τοποθετείται σε ένα τριφασικό φυγοκεντρικό διαχωριστήρα (decanter) όπου υπό την επίδραση της φυγόκεντρου δύναμης, διαχωρίζονται το ελαιόλαδο, ο ελαιοπυρήνας και τα απόνερα. Στη συνεχή μέθοδο 2 φάσεων χρησιμοποιείται ένας διφασικός διαχωριστήρας όπου διαχωρίζονται το ελαιόλαδο και η υγρή ελαιοπυρήνα. Καθαρισμός του ελαιόλαδου: Απομάκρυνση των στερεών σωματιδίων με τη χρήση κόσκινων απολάσπωσης.


Τελικός διαχωρισμός: Με τη χρήση φυγοκεντρικών ελαιοδιαχωριστήρων πραγματοποιείται ο τελικός διαχωρισμός του ελαιόλαδου από τα φυτικά υγρά. Το στάδιο αυτό δεν υπάρχει στη μέθοδο 2 φάσεων. Εξαγωγή Πυρηνελαίου: Με την επεξεργασία αυτή (που γίνεται στα πυρηνελαιουργεία) διαχωρίζεται το πυρηνέλαιο από την εκχυλισμένη ελαιοπυρήνα. Στη συνέχεια το πυρηνέλαιο υφίσταται περαιτέρω κατεργασία(εξευγενισμό) ώστε ένα μέρος του να καταστεί βρώσιμο (πυρηνέλαιο ραφινέ ή εξευγενισμένο ελαιόλαδο), ενώ το υπόλοιπο χρησιμοποιείται για την σαπωνοποιία. Η παραγωγική διαδικασία πυρηνελαίου περιλαμβάνει: Άλεση σε σφυρόμυλους-Ξήρανση σε περιστροφικά ξηραντήρια συνεχούς λειτουργίας –Εκχύλιση με εξάνιο. Αξιοποίηση ελαιοπυρήνας: Η ελαιοπυρήνα με την κατάλληλη επεξεργασία χρησιμοποιείται για την παρασκευή ζωοτροφών, σαν καύσιμο ή σαν κομπόστ. Οι επικρατούσες μέθοδοι παραγωγής ελαιολάδου

Πηγή: ΕΔΟΕΕ Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής των ελαιοτριβείων διατίθεται στους ελαιοπαραγωγούς ή στους εμπόρους για χύμα κατανάλωση, ενώ το υπόλοιπο απευθύνεται στις τυποποιητικές μονάδες. Η παραγωγική διαδικασία της τυποποίησης, αν και φαινομενικά απλή, απαιτεί αρκετά σύνθετες διαδικασίες ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα του προϊόντος, σύμφωνα με το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο. Απαιτούνται σύγχρονα εργαστήρια ποιοτικού ελέγχου, των πρώτων υλών, αξιολόγηση των συνθηκών καλλιέργειας, συγκομιδής και σύνθλιψης,


ώστε να εξασφαλίζονται υψηλότερες ποιοτικές προδιαγραφές και να αποτρέπονται οι νοθείες κατά τη διακίνηση. Η παραγωγική διαδικασία περιλαμβάνει: Ποιοτικό έλεγχο κατά την παραλαβή-αποθήκευση της πρώτης ύλης-Ανάμιξη, Ομογενοποίηση-Φιλτάρισμα-Εμφιάλωση-Συσκευασία-Αποθήκευση-Διανομή.

Πηγή: ΕΔΟΕΕ


5. Συνθήκες Αγοράς-Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση Το μέγεθος της Εγχώριας αγοράς εκτιμάται σε περίπου 210.000 τόνους ετησίως. Το 45% της συνολικής αυτής ποσότητας αφορά αυτοκατανάλωση, το 25% κατανάλωση επιχειρήσεων εστίασης, ξενοδοχείων, νοσοκομείων, κ.τ.λ.. ενώ μόλις το 30% διατίθεται μέσω του λιανικού εμπορίου στους τελικούς καταναλωτές.

Διάρθρωση Εγχώριας κατανάλωσης

Εστίαση, κ.τ.λ .25%

Αυτοκατανάλωση45%

Τελικοί καταναλωτές

30%

Συμμετοχή Επωνύμων στην τελική κατανάλωση

Επώνυμα45%Μη

Επώνυμα55%

Πηγή: ΕΛΣΕΒΙΕ Η διατιθέμενη ποσότητα στους τελικούς καταναλωτές αφορά κατά 45 % επώνυμα προϊόντα (branded) και κατά 55% μη επώνυμα. Τα επώνυμα προϊόντα διατίθενται σε διάφορες συσκευασίες (750 ml, 1 lt,2 lt, 3 lt, 5 lt) κυρίως όμως σε συσκευασίες των 5 lt, ενώ τα μη επώνυμα σε συσκευασίες των 16 lt. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική διείσδυση των ελαιολάδων ιδιωτικής ετικέτας που σήμερα καλύπτουν περίπου το 25-30 % της αγοράς Σούπερ Μάρκετ. To 50% της τελικής κατανάλωσης αφορά ελαιόλαδο, το 33% extra παρθένο ελαιόλαδο και το 17% πυρηνέλαια ή εξευγενισμένα ελαιόλαδα.

Κατανομή πωλήσεων στα S/M

Ελαιόλαδο50%

Extra Παρθένο

33%

Πυρηνέλαια, εξευγενισμένα

ελαιόλαδα17%

Μέσες τιμές 2011(σε ευρώ/lt)

5,454,7

2,25

0

1

2

3

4

5

6

Επώνυμα (M

arket

Leaders)

Ιδιωτικ

ής Ετικ

έτας

Τιμή παραγω

γού(1 K

g)

Πηγή: ΕΛΣΕΒΙΕ Οι μέσες τιμές των επώνυμων προϊόντων(market leaders) είναι σήμερα(2011) 5,54 ευρώ το λίτρο, των μικρότερων εταιριών κυμαίνονται σε χαμηλότερα επίπεδα, της ιδιωτικής ετικέτας είναι 4,7 ευρώ/λ., ενώ οι τιμές παραγωγού (για ελαιόλαδο οξύτητας 0,5%) 2,25 ευρώ/Kg.


Παράγοντες που Επηρεάζουν τη Ζήτηση Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση ελαιολάδου είναι η εξέλιξη του πληθυσμού, το διαθέσιμο εισόδημα, η μεταβολή των τιμών, οι τιμές των υποκατάστατων προϊόντων(σπορέλαια), οι μεταβολές των διατροφικών συνηθειών, οι προωθητικές ενέργειες που στηρίζονται στην υψηλή διατροφική αξία και τη συμβολή του ελαιολάδου στην υγεία, κ.τ.λ.. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας Έρευνας οικογενειακών προϋπολογισμών( 2008) η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για την αγορά ελαιολάδου ανήλθε το 2008 σε €13,68 € και σπορελαίων σε 2,20 €, καλύπτοντας το 4,2% και 0,7% αντίστοιχα, των μέσων μηνιαίων δαπανών για αγορά ειδών διατροφής συνολικά. Η πραγματική κατανάλωση ελαιολάδου των νοικοκυριών (ιδιαίτερα των αγροτικών) είναι μεγαλύτερη λόγω του υψηλού ποσοστού αυτοκατανάλωσης. Σύμφωνα με τα ποσοτικά στοιχεία της έρευνας, προκύπτει ότι το 2008 τα νοικοκυριά αγόρασαν μηνιαίως κατά μέσο όρο 3,05 λίτρα ελαιολάδου, ενώ προμηθεύτηκαν κατά μέσο όρο και 1,20 λίτρα με άλλον τρόπο κτήσης (ιδιοπαραγωγή). Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΟΠ το εισόδημα του νοικοκυριού αποτελεί καθοριστικό στοιχείο όχι μόνο για τη ζήτηση ελαιολάδου σε ποσότητα αλλά και σε ποιότητα(χύμα ή τυποποιημένο). Αντίθετα δεν φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τον βαθμό υποκατάστασης του από σπορέλαια.

Εισόδημα και κατανάλωση Ελαιολάδου-σπορελαίων

13,68

6,65

9,9111,21

13,16

15,4313,84

15,3616,43

2,201,10 1,78 2,31 2,07

2,93 2,25 2,59 1,94

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Σύνολο μέχρι 750 € 751-1100 € 1101-1450 € 1451-1800 € 1801-2200 € 2201-2800 € 2801-3500 € 3501καιάνω €

Ελαιόλαδο Σπορέλαια

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Η ηλικία του αρχηγού του νοικοκυριού φαίνεται να επηρεάζει τη ζήτηση, αφού η υψηλότερη κατανάλωση παρατηρείται στις ηλικίες 45-74 ετών.

Ηλικία υπ. νοικοκυριού και κατανάλωση Ελαιολάδου-Σπορελαίων

14,0

4,4

8,0

13,815,9

17,5

15,113,7

2,20,1

2,0 2,1 2,4 2,8 2,1 1,9

0,002,004,006,008,00

10,0012,0014,0016,0018,0020,00

Σύνολο Μέχρι 24ετών

25 - 34 ετών 35 - 44 ετών 45 - 54 ετών 55 - 64 ετών 65-74 ετών 75 ετών καιάνω




Το επάγγελμα επηρεάζει επίσης τη ζήτηση αφού οι εργάτες, τεχνίτες και οι αυτοαπασχολούμενοι σε υπηρεσίες παρουσιάζουν σχετικά υψηλότερη καταναλωτική δαπάνη από τους λοιπούς εργαζόμενους.

Επάγγελμα και κατανάλωση Ελαιολάδου-Σπορελαίων13,7 13,5 14,4

12,614,0 14,6

12,915,2

13,3

2,2 1,8 2,0 2,61,3

2,6 3,2 2,9 2,0

02468

10121416

Σύνολο

Επιστήμονα, ελεύθερο επαγγελματία, κλπ.

Διευθύνοντα ή ανώτερο διοικητικό στέλεχος

Υπάλληλο γραφείου

Έμπορο ή πωλητή

Αυτοαπασχολούμενο στην παροχή υπηρεσιών

Γεωργό, κτηνοτρόφο, δασοκόμο, αλιέα κλπ.

Τεχνίτη ή εργάτη (εκτός γεωργίας)

Μη εργαζόμενο που ζητούσε εργασία για πρώ..

ΕλαιόλαδοΣπορέλαια

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Η περιοχή κατοικίας δεν φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τη ζήτηση, ιδίως αν λάβουμε υπόψη ότι η αυτοκατανάλωση στις αγροτικές περιοχές είναι αρκετά υψηλότερη σε σχέση με τις αστικές.

Περιοχή κατοικίας και κατανάλωση Ελαιολάδου-Σπορελαίων

13,7 14,0

12,5

2,2 2,2 2,4

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Σύνολο Αστικές περιοχές Αγροτικές περιοχές



Από την ανάλυση των στοιχείων της ΕΟΠ 2008 και τη σύγκριση τους με τις αντίστοιχες έρευνες προηγουμένων ετών, προκύπτει ότι το ελαιόλαδο παραμένει το βασικό συστατικό του Ελληνικού διατροφικού μοντέλου, χωρίς σημαντικό κίνδυνο υποκατάστασης του από σπορέλαια (ακόμη και σε περίπτωση επιδείνωσης της οικονομικής κρίσης).


6. Εξέλιξη δραστηριότητας

Η παραγωγή ελαιολάδου αποτελεί μία παραδοσιακή δραστηριότητα της χώρας μας, χωρίς θεαματικές εξελίξεις στην μηχανοποίηση και τις αποδόσεις. Η μέση απόδοση σε λάδι/δένδρο από 2,2 Κg που ήταν τη δεκατία 1961-1970 ανήλθε σε 2,6 Kg τις δύο επόμενες δεκαετίες(1971-1990), σε 3,4 Kg την περίοδο 1991-2000, ενώ έπεσε στα 2,7 Kg την τελευταία δεκαετία). Έτσι η αύξηση της παραγωγής οφείλεται κυρίως στην αύξηση του αριθμού ελαιοδέντρων και σε πολύ μικρότερο βαθμό στην αύξηση της παραγωγικότητας. Πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2006 υπήρξε απώλεια φυτικού κεφαλαίου που μεταφράζεται σε μειωμένη παραγωγή λαδίου κατά 10-15.000 τόνους ανά έτος.

Περίοδος

Μέσος Αριθμός δέντρων (σε εκ.)

Μέση Παραγωγή λαδιού(σε

χιλ.τόνους)

Μέση Aπόδοση

Kg/δενδρο

Μ. Ακαθ. Αξία Παραγωγής(σε

εκ. ευρώ) Μέση Τιμή

ανά Kg 1961-1970 79,0 171,0 2,2 10,7 21,4 Δρχ 1971-1980 90,7 234,3 2,6 40,5 56,8 Δρχ 1981-1990 102,5 264,2 2,6 210,6 276,9 Δρχ 1991-2000 116,3 391,7 3,4 867,9

742,0Δρχ(2,18 ε)

2001-2010 133,6 355,3 2,7 876,0

2,52 ευρώ(2002-9)

Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων

Εξέλιξη δραστηριότητας στον κλάδο ελαιολάδου (1961-2010)

248209

156

249 257225 235

330

230

324

222

344

220167

364304

268

358

466430 414

307 336419

3

277

910

467

700

950

1.445

1.117

922860

680

898

672

937

1.111

811

662

75,191,7

103,8

131,9106,2

131,5121,2

298

192237

183198

154

185

129 19156

407455

453 413 360365

368336

320328275

1.0721.040

796

513

382

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1961 1968 1975 1982 1989 1996 2003 2010

Αριθμός δέντρων(σε εκ.) Παραγωγή λαδιού(σε χιλ.τόνους) Ακαθ. Αξία Παραγωγής(σε εκ. ευρώ)



Προβλέψεις περιόδου 2011/2012: Λόγω των κλιματολογικών συνθηκών, η παραγωγή σε επίπεδο χώρας, της περιόδου 2011/12 αναμένεται μειωμένη κατά 10% περίπου. Οι ποσότητες σε αρκετές σημαντικές παραγωγικές περιοχές όπως η Κρήτη, η Βόρεια Ελλάδα, η Ανατολική Στερεά, η Μυτιλήνη, η Λακωνία, η Αιτωλοακαρνανία και Βορειοανατολική Πελοπόννησος, θα είναι σημαντικά μειωμένες. Η αυξημένη παραγωγή σε άλλες περιοχές όπως η Μεσσηνία, η Ηλεία, η Αρκαδία, η Αττική, κ.τ.λ., μάλλον δεν θα είναι επαρκής για να αντισταθμίσει τη μειωμένη παραγωγή των άλλων περιοχών, με συνέπεια η συνολική εθνική παραγωγή να διαμορφωθεί σε χαμηλότερα από τα περυσινά επίπεδα. Προβλήματα αναμένεται να υπάρξουν και σε ποιοτικό επίπεδο, όχι μόνο λόγω των κλιματολογικών συνθηκών αλλά και της ελλιπούς δακοκτονίας εξαιτίας της περικοπής των σχετικών κονδυλίων.

Στις ανταγωνίστριες χώρες αντίθετα οι προοπτικές είναι θετικές. Η Ισπανία, ενισχύει το ρόλο της σαν ρυθμιστής της παγκόσμιας αγοράς, αφού η παραγωγή της αναμένεται αυξημένη, πιθανότατα υψηλότερη από 1,4 εκατ. τόνους, ενώ η ποιοτική βελτίωση της παραγωγής της συνεχίζεται. Για την Ιταλία αναμένεται μικρή αύξηση της παραγωγής και βελτίωση της ποιότητας στις παραγωγικές περιοχές της κεντρικής και νότιας Ιταλίας που την περυσινή περίοδο αντιμετώπιζαν προβλήματα. Αυξημένη παραγωγή αναμένεται να έχουν και οι λοιπές εκτός Ε.Ε. μεγάλες χώρες παραγωγοί, με την Τυνησία να προσεγγίζει τους 200 χιλ. τόνους, το Μαρόκο τους 90, τη Συρία τους 130 και την Τουρκία τους 180 χιλ. τόνους.


7. Διάρθρωση του κλάδου

Στον κλάδο ελαιολάδου δραστηριοποιούνται περίπου 450 χιλ. αγροτικές οικογένειες που παράγουν ελαιόλαδο για αυτοκατανάλωση ή και εμπορία, απροσδιόριστος αριθμός ιδιωτών(μη αγροτών) που διαθέτουν κάποιον ελαιώνα και παράγουν μικρές ποσότητες για αυτοκατανάλωση, 2.150 ελαιοτριβεία, 35-40 πυρηνελαιουργίες, 260 μεταποιητές-συσκευαστές και αρκετές εμπορικές επιχειρήσεις ή έμποροι.

Υπάρχει μεγάλη γεωγραφική συγκέντρωση του κλάδου, αφού το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής ελαιολάδου πραγματοποιείται στην Κρήτη(39,4%), στην Πελοπόννησο (32,1%), στη Λοιπή Στερεά-Εύβοια (8,8%) και στα Νησιά του Ιονίου (7%). (Τα στοιχεία αφορούν μέσους όρους παραγωγής την 7ετία 2000-2006)

Παραγωγή Ελαιολάδου κατά Περιφέρεια

Πελοπόννησος32,1%

Κρήτη39,4%

Νησιά Αιγαίου5,1%

Θράκη0,2%

Ήπειρος1,7%

Νησιά Ιονίου7,0%Θεσσαλία

1,9%Μακεδονία2,4%

Αττική1,3%

Λοιπή Στερεά Ελλάδα & Εύβοια

8,8%


Ελαιοτριβεία: Τα ελαιοτριβεία είναι συνήθως μικρές μονάδες που δραστηριοποιούνται εποχιακά, ανάλογα με την περίοδο της συγκομιδής σε κάθε περιοχή. Η μέση ετήσια παραγωγή ανά ελαιοτριβείο είναι πολύ χαμηλή και κυμαίνεται μεταξύ 140-200 τόνους ετησίως ανάλογα με τη χρονιά. Υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στο μέσο μέγεθος, ανάλογα με την μορφή και την περιοχή. Τα συνεταιριστικά ελαιοτριβεία είναι κατά κανόνα μεγαλύτερα και αρτιότερα από τα υπόλοιπα, ενώ τα ελαιοτριβεία της Κρήτης έχουν περίπου διπλάσιο μέσο μέγεθος παραγωγής απ’ αυτά της Πελοποννήσου. Το 42,3% των ελαιοτριβείων είναι Ατομικές επιχειρήσεις, το 33,5% Ομόρρυθμες ή Ετερόρρυθμες Εταιρίες, το 20,4% Συνεταιριστικές μονάδες, το 1,2% ΕΠΕ και μόλις το 2,7% Ανώνυμες εταιρίες.


Κατανομή ελαιοτριβείων κατά περιοχή(Αριθμός & %)

ΚΡΗΤΗ; 551; 25,6%

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ; 776; 36,1%

ΝΗΣΙΑ IΟΝIΟΥ; 187; 8,7%ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ; 147;

6,8%

ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΔΑ; 91; 4,2%

ΗΠΕΙΡΟΣ; 58; 2,7%

ΘΕΣΣΑΛΙΑ; 60; 2,8%

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ; 282; 13,1%

Κατανομή Ελαιοτριβείων κατά νομική μορφή(2009)

Ατομική Επιχείρηση; 910;

42,3%ΑΕ; 58; 2,7%

ΕΠΕ; 25; 1,2%

ΟΕ/ ΕΕ; 721; 33,5%

Συνεταιριστική Μονάδα; 438;

20,4%

Εξέλιξη Αριθμού Ελαιοτριβείων

3.530

2.503 2.5412.127 2.152

0500

1.0001.5002.0002.5003.0003.5004.000

1984 1999 2003 2006 2009

Μέση παραγωγή/ελαιοτριβείο σε τόνους

189,0162,9

199,3

141,7

0

50

100

150

200

250

1999 2003 2006 2009

Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων Καθοριστικός παράγοντας της λειτουργίας των ελαιοτριβείων είναι το λεγόμενο «δικαίωμα», δηλαδή η παρακράτηση από τους ελαιοπαραγωγούς μίας ποσότητας ελαιολάδου ως αμοιβής του ελαιοτριβείου. Το δικαίωμα τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται μεταξύ 10-15% της συνολικής ποσότητας ελαιολάδου, ενώ κάθε ελαιοτριβέας μπορεί να καθορίσει μόνος του το ύψος του ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες τη συγκεκριμένη χρονιά ή τον ανταγωνισμό στην περιοχή του. Σε ορισμένες περιοχές παρατηρούνται φαινόμενα άτυπων συμφωνιών μεταξύ των ελαιοτριβείων, ώστε το δικαίωμα να διατηρείται σε επίπεδα που διασφαλίζουν την βιωσιμότητα τους. Παρά τις στρεβλώσεις αυτές δεν έχουν παρατηρηθεί υπερβολικά επίπεδα δικαιωμάτων, αφού οι παραγωγοί έχουν κάποιες εναλλακτικές δυνατότητες (συνεταιριστικά ελαιοτριβεία, μεταφορά σε ελαιοτριβεία γειτονικών περιοχών, μετατόπιση της ελαιοπαραγωγής από το ελαιόλαδο στις βρώσιμες ελιές). Η ποσότητα ελαιολάδου που παράγεται στα ελαιοτριβεία απευθύνεται κυρίως στην αυτοκατανάλωση (των παραγωγών), ενώ το υπόλοιπο διατίθεται σε τυποποιητές, συνεταιρισμούς ή χονδρεμπόρους. Πυρηνελαιουργεία: Λειτουργούν συνολικά περίπου 35 με 40 πυρηνελαιουργεία κυρίως στις περιοχές με μεγάλη παραγωγή (Κρήτη, Μυτιλήνη, Πάτρα, Καλαμάτα κ.τ.λ.). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Icap to 2010 δραστηριοποιούνταν στην παραγωγή πυρηνελαίου 43 επιχειρήσεις, οι περισσότερες των οποίων όμως δεν είχαν σαν κύρια δραστηριότητα την πυρηνελαιουργία, αλλά την παραγωγή ή την τυποποίηση ελαιολάδου. Λόγω των προβλημάτων όχλησης και ρύπανσης που δημιουργούν, αναστέλλονται συχνά οι άδειες λειτουργίας τους και έτσι ο ακριβής αριθμός αυτών που λειτουργούν κάθε χρόνο είναι απροσδιόριστος. Με εξαίρεση ελάχιστα πυρηνελαιουργεία που διαθέτουν ραφιναρία, το παραγόμενο πυρηνέλαιο είναι σε μη βρώσιμη μορφή (μπρούτο) και απαιτείται περεταίρω επεξεργασία του από τυποποιητές στην Ελλάδα και κυρίως στο εξωτερικό. Το 85% περίπου των πωλήσεων ραφιναρισμένου πυρηνελαίου ελέγχεται από δύο επιχειρήσεις(Μινέρβα Α.Ε, Αγροτική Α.Ε.). Τυποποιητές: Την 1/1/2011 υπήρχαν 260 εγκεκριμένοι τυποποιητές, αλλά υπάρχει και απροσδιόριστος αριθμός μικρών μονάδων που λειτουργούν χωρίς έγκριση. Το 34% των εγκεκριμένων μονάδων βρίσκεται στην Πελοπόννησο, το 28% στην Κρήτη, το 7% στην Αττική, το 7% στη Δυτική Ελλάδα, το 5% στη Στερεά, το 7% σε Μακεδονία-Θράκη, το 4% στο Β. Αιγαίο, το 3% στο Ιόνιο και το 2 περίπου στην Ηπειρο.


Κατανομή τυποποιητών κατά περιφέρεια(Αριθμός και %)

ΗΠΕΙΡΟΣ; 4; 2%

ΙΟΝΙΟ; 9; 3%

Α. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ; 9;

3%ΚΕΝΤΡΙΚΗ

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ; 10; 4%

ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ; 10; 4%

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ; 13; 5%

ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ; 18; 7%

ΑΤΤΙΚΗΣ; 19; 7%ΚΡΗΤΗ; 74; 28%

ΘΕΣΣΑΛΙΑ; 4; 2%

Ν.ΑΙΓΑΙΟ; 1; 0%

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ; 89; 35%

Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων Οι περισσότερες είναι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, αλλά υπάρχουν και ορισμένες μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε Αττική, Θεσσαλονίκη, Βοιωτία, κ.τ.λ., καθώς και αρκετές συνεταιριστικές στις παραγωγικές περιοχές. Το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς(>55%) ελέγχεται από 2 εταιρίες, (Ελάνθη ΑΒΕΕ και Μινέρβα Α.Ε.), ενώ σημαντικά μερίδια κατέχουν και ορισμένες συνεταιριστικές μονάδες (ΕΑΣ Πεζών, Ρεθύμνης, Λέσβου, Λακωνίας).

Μερίδια αγοράς τυποποιημένου ελαιολάδου (2009/10) Ελάνθη ΑΒΕΕ 34,0%-35,0% Μινέρβα ΑΕ ≈20,5% ΕΑΣ Πεζών ≈5,0% ΕΑΣ Ρεθύμνης 3,5%-4,0% ΕΑΣ Λέσβου 2,5%-3,0% ΕΑΣ Λακωνίας ≈1,5% Λοιποί 34,0%-35,0%

Μερίδια αγοράς τυποποιημένου πυρηνελαίου (2009/10) Μινέρβα ΑΕ

84%-85% Αγροτική ΑΕ Nutria AE ≈6,0% Λεσέλ ΕΑΣ Λέσβου ≈3,5% Πηγή: Icap Η αγορά του τυποποιημένου ελαιολάδου σημείωσε σημαντική ανάπτυξη κατά τη δεκαετία του ’80 - μέσα της δεκαετίας του ’90, όταν λειτούργησε το κοινοτικό καθεστώς ενίσχυσης στην κατανάλωση ελαιολάδου όπου η ενίσχυση εχορηγείτο μόνο στο επώνυμο ελαιόλαδο και σε συσκευασίες μέχρι 5 λίτρα. Σύμφωνα με την ΣΕΒΙΤΕΛ την περίοδο αυτή η συμμετοχή του τυποποιημένου από 19,28% το 1980 έφθασε το 92,79% την περίοδο 1990 / 1991. Στη συνέχεια όμως, λόγω της κατάργησης της ενίσχυσης και της αύξησης των τιμών η κατανάλωση στράφηκε σταδιακά στο χύμα ελαιόλαδο που καλύπτει σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της εσωτερικής κατανάλωσης(περίπου 75-80%).


Η παραγωγική δυναμικότητα των τυποποιητικών επιχειρήσεων είναι σημαντική (υπερκαλύπτει θεωρητικά τη συνολική παραγωγή ελαιολάδου της χώρας) αλλά λόγω των συνθηκών αγοράς και της χαμηλής διείσδυσης στις αγορές του εξωτερικού, παρουσιάζει πολύ χαμηλό βαθμό αξιοποίησης της δυναμικότητας του.

8. Οικονομικά στοιχεία του Κλάδου

Τα ενοποιημένα στοιχεία των εταιριών του κλάδου ελαιοτριβείων αφορούν τις χρήσεις 2008-2010 (κοινό δείγμα 70 εταιριών). Από την ανάλυση των ισολογισμών προκύπτει μείωση πωλήσεων κατά -28% το 2009 και 32% το 2010, ενώ παρατηρείται χειροτέρευση των δεικτών αποδοτικότητας και μείωση του % κερδοφόρων επιχειρήσεων. Το ποσοστό των κερδοφόρων όμως στις συνολικές πωλήσεις παραμένει πολύ ικανοποιητικό. Η δανειακή επιβάρυνση κινείται σε λογικά επίπεδα, ενώ ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών εξόδων παρουσιάζει βελτίωση το 2010.

Οι δείκτες ρευστότητας κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ οι δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας παρουσιάζουν επιδείνωση.

ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΛΑΔΟΥ 2008 2009 2010 Ελαιοτριβεία Κοινό δείγμα 70 εταιριών

ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % 22,96% 4,66% 8,58% ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIO % 16,16% 3,16% 5,79% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 11,30% 7,42% 8,87% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 6,35% 1,01% 2,23% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 5,41% 1,59% 3,31% ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 2,99 1,98 1,75 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦ. X 4,24 2,92 2,59 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 1,82 1,82 1,88 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 1,54 1,29 1,34 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΔΑΠΑΝΩΝ(2) :1 4,32 1,84 3,34 ΣΧΕΣΗ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,70 0,68 0,67 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,53 1,76 1,76 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,04 1,11 1,14 Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 85,69 96,58 115,95 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 22,83 29,92 30,16 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 46,15 62,37 67,76 % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 56% 56% 50% % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝ.ΠΩΛΗΣΕΙΣ 93% 94% 94% ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΩΛΗΣΕΩΝ (2008=100) 100% 72% 68%

Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισμών

Από την ανάλυση των ισολογισμών των εταιριών τυποποίησης (κοινό δείγμα 76 εταιριών), προκύπτει μικρή μείωση πωλήσεων κατά -3% το 2009 και -8% το 2010, ενώ οι δείκτες αποδοτικότητας κινούνται στα ίδια περίπου επίπεδα. Η δανειακή επιβάρυνση και ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών εξόδων βρίσκονται σε ικανοποιητικά επίπεδα καθ’ όλη την εξεταζόμενη περίοδο.

Οι δείκτες ρευστότητας και κυκλοφοριακής ταχύτητας κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα, αλλά οι δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας χειροτερεύουν το 2010. Το ποσοστό των κερδοφόρων στο σύνολο επιχειρήσεων είναι σχετικά ικανοποιητικό αλλά χειροτερεύει το 2010, ενώ το ποσοστό των κερδοφόρων στις συνολικές πωλήσεις, παραμένει πολύ υψηλό.


ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΛΑΔΟΥ 2008 2009 2010 Τυποποίηση Ελαιολάδου Κοινό δείγμα 76 εταιριών

ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % 13,79% 8,62% 8,10% ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIO % 9,23% 6,39% 6,21% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 11,98% 15,69% 15,78% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 4,12% 2,60% 2,68% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 3,36% 3,06% 3,06% ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 2,75 2,08 2,03 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦ. X 4,11 2,81 2,65 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 1,84 1,54 1,51 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 1,73 1,22 1,34 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΔΑΠΑΝΩΝ(2) :1 3,03 3,11 3,50 ΣΧΕΣΗ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,67 0,74 0,77 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,52 1,51 1,40 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,03 0,95 0,98 Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 98,21 96,49 120,90 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 46,06 55,81 74,13 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 55,69 68,41 58,41 % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 66% 68% 62% % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝ.ΠΩΛΗΣΕΙΣ 94% 97% 96% ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΩΛΗΣΕΩΝ (2008=100) 100% 97% 92%

Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισμών

Για τα πυρηνελαιουργεία δεν κατέστη εφικτή η δημιουργία επαρκούς δείγματος εταιριών.


9. Η κατάσταση στον Ευρωπαϊκό και τον Διεθνή χώρο

Η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου παρουσίασε κατά την τελευταία 20ετία μέση ετήσια αύξηση περίπου 5%. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό και καταναλωτή παγκοσμίως με 75,6% της παραγωγής και το 63,7% της κατανάλωσης το 2010. Οι μεγαλύτερες χώρες παραγωγοί το 2010, ήταν η Ισπανία με 46,2%, η Ιταλία με 15,2%, η Ελλάδα με 10,6%, το Μαρόκο με 5,3%, η Τυνησία με 5%, η Συρία με 5% και η Τουρκία με 4,9%. Μεγαλύτερες καταναλώτριες χώρες είναι η Ιταλία με 23,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης, η Ισπανία με 19,1%, οι ΗΠΑ με 9%, η Ελλάδα με 7,8%, η Συρία με 4,2%, η Γαλλία με 4%, η Τουρκία με 3,8%, το Μαρόκο με 3,1%, η Πορτογαλία με 3%, το Ηνωμένο Βασίλειο με 1,9%, η Βραζιλία με 1,8% και η Γερμανία με 1,6%.

Εξέλιξη Παγκόσμιας Παραγωγής και Κατανάλωσης ελαιολάδου(σε 000 t)

1.453

2.206

1.846

1.684

2.5952.466

2.375

2.566

2.826

2.496

3.174

3.013

2.573

1.9041.853

2.242

2.3822.443

2.924

2.755

2.403

2.7672.6702.713

1.812 1.825

3.024

2.948

2.413

2.691

2.883

2.6782.6072.591

2.873

1.667

1.8571.9951.985

2.7992.832

2.978

1.400

1.600

1.800

2.000

2.200

2.400

2.600

2.800

3.000

3.200

3.400

1990

/91

1991

/92

1992

/93

1993

/94

1994

/95

1995

/96

1996

/97

1997

/98

1998

/919

99/0

2000

/120

01/2

2002

/320

03/4

2004

/520

05/6

2006

/720

07/8

2008

/9

2009

/10

2010

/11

Παραγωγή Κατανάλωση

Πηγή: IOC

Για την τελευταία ελαιοκομική περίοδο(1η Οκτωβρίου 2010- 30 Σεπτεμβρίου 2011) το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου προβλέπει ότι η παγκόσμια παραγωγή θα διαμορφωθεί στους 2.948 χιλ. τόνους, σημειώνοντας μείωση 2,5% σε σχέση με την περίοδο 2009/2010, ενώ η κατανάλωση θα είναι αυξημένη στους 2.978 χιλ. τόνους.


Μερίδια χωρών στην Παγκόσμια παραγωγή

17,5%17,1%13,9%19,0%

23,8%

15,0%

15,2%

19,7%

17,7%16,8%

12,7%

16,6%9,7% 14,4%

16,5%13,4%12,1%

11,4%10,6%11,4%

30,6%24,0%28,5%

24,3%36,8%

14,3%

25,1%

16,8%31,0%19,8%

23,2%

25,4%

21,6%

29,2%24,7%

17,7%18,8%

20,2%15,2%

16,3%

26,9%34,4%30,2%29,2%

20,0%

36,5%43,7%

33,0%28,2%38,0%

50,0%

34,5%44,5%

32,9%32,1%40,2%

45,6%38,6%

46,2%40,6%

11,7%

11,2%

44,0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1990

/91

1991

/92

1992

/93

1993

/94

1994

/95

1995

/96

1996

/97

1997

/98

1998

/99

1999

/00

2000

/01

2001

/02

2002

/03

2003

/04

2004

/05

2005

/06

2006

/07

2007

/8

2008

/9

2009

/10

2010

/11

ΙσπανίαΙταλίαΕλλάδαΛοιποίΣυρίαΤουρκίαΜαρόκοΤυνησία

Πηγή: IOC

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στασιμότητα ή και μείωση της κατανάλωσης στις μεγάλες παραγωγικές χώρες ενώ αντίθετα παρατηρείται σημαντική αύξηση της ζήτησης στις μη παραγωγικές ή στις νέες χώρες παραγωγής.

Τα παραγωγικά συστήματα των μεγάλων ελαιοπαραγωγών χωρών παρουσιάζουν κάποια εξειδίκευση κατά στάδια, κατάσταση που έχει παγιωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις προσπάθειες της Ισπανίας να επεκταθεί στα τελικά στάδια. Έτσι η Ισπανία εξειδικεύεται κυρίως στο χύμα ελαιόλαδο (με σημαντικές εξαγωγές κυρίως στην Ιταλία που το 2010 απορρόφησε το 36% των συνολικών ισπανικών εξαγωγών), η Ιταλία κυρίως στην ανάμιξη, τυποποίηση, συσκευασία και προώθηση επώνυμων προϊόντων, ενώ η Ελλάδα σχεδόν αποκλειστικά στο χύμα ελαιόλαδο.

Ο κλάδος ελαιολάδου σε Ευρωπαϊκό επίπεδο παρουσιάζει πολύ ισχυρή συγκέντρωση στα τελικά στάδια (τυποποίηση, εμπορευματοποίηση) και πολυδιάσπαση στα προηγούμενα στάδια όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός μικρών παραγωγών. Οι μεγάλες επιχειρήσεις που ελέγχουν τα τελικά στάδια καθορίζουν την πορεία του κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο (παραγωγή, τιμές, εμπορικές ροές, διεθνοποιήση παραγωγής, κ.τ.λ.) περιορίζοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης των μικρότερων εταιριών. Οι Ισπανικές εταιρίες μέσω εξαγορών Ιταλικών κυρίως επιχειρήσεων στον τομέα της τυποποίησης, έχουν κατορθώσει να ελέγξουν το μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται επίσης επέκταση πολλών μεγάλων επιχειρήσεων (Deoleo, Sovena, Hojiblanca, Borges, Acesur, κ.τ.λ.) και στα ελαιοτριβεία(κυρίως σε χώρες όπως το Μαρόκο, η Τυνησία, η Τουρκία, κ.τ.λ.) με προφανή στόχο την εξασφάλιση σημαντικού ποσοστού των προμηθειών τους (20-25%) από ιδιοπαραγωγή και την σταθεροποίηση των τιμών παραγωγού. Παράλληλα επεκτείνονται μέσω θυγατρικών τυποποίησης ή εμπορίας, σε αγορές μη παραγωγών χωρών, τόσο στις χώρες της Ε.Ε. όσο και σε τρίτες χώρες, με στόχο την αύξηση των μεριδίων τους. Η διαδικασία πολυεθνικοποίησης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, στοχεύει όχι μόνο στην ισχυροποίηση των θέσεων στις καταναλωτικές αγορές, αλλά και στην παράκαμψη δασμολογικών ή λοιπών εμποδίων που υπάρχουν για τις εισαγωγές ελαιολάδου (π.χ. στις ΗΠΑ όπου τα προϊόντα των νοτίων μεσογειακών χωρών έχουν ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση από τα προερχόμενα από χώρες της Ε.Ε.).


10 . Προβλήματα του κλάδου Παρά τα σοβαρά συγκριτικά πλεονεκτήματα του κλάδου (κλιματολογικές συνθήκες, ποιότητα παραγωγής, σημαντική εγχώρια αγορά), υπάρχουν προβλήματα κυρίως στο κόστος παραγωγής και στην προώθηση των προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Προβλήματα της πρωτογενούς παραγωγής: Οι κλιματολογικές συνθήκες, η μορφολογία του εδάφους, οι καλλιεργητικές συνθήκες, κ.τ.λ. ευνοούν την ελαιοκαλλιέργεια στη χώρα μας τόσο από άποψη στρεμματικών αποδόσεων όσο και ποιότητας παραγωγής, αλλά ταυτόχρονα οι δυσκολίες εκμηχάνισης λόγω των εδαφολογικών και διαρθρωτικών συνθηκών, οι αυξημένες εισροές, κ.τ.λ. έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην αποδοτικότητα των εκμεταλλεύσεων. Οι περισσότερες ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις στη χώρα μας είναι μικρού μεγέθους και βρίσκονται σε μειονεκτικές ορεινές, ημιορεινές ή δύσβατες περιοχές με αποτέλεσμα χαμηλές δυνατότητες εκμηχάνισης και υψηλό κόστος παραγωγής. Το μέσο μέγεθος των εκμεταλλεύσεων στη χώρα μας είναι μικρό(καλύτερο μόνο αυτού της Ιταλίας), ενώ το 82% του συνόλου έχουν έκταση μικρότερη των 10 εκταρίων, όταν το ποσοστό αυτό είναι μόλις 30,4% στην Ισπανία, 36,2% στην Πορτογαλία και 65,5% στην Ιταλία.

Παραγωγή ελαιών ανά κατηγορία εδαφών(σε Kg ανά στρέμμα και ανά δένδρο)

305,2371,4

284,8225,8

15,3 17,9 14,5 12,00

100200300400

Σύνολο Πεδινά Ημιορεινά Ορεινά

Παραγωγή ανα στρέμμα Παραγωγή ανα δένδρο

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ Κατανομή ελαιώνων κατά ζώνη(2007)

45%32% 28%

38%

24% 46%

19%

57%

30%22%

53%

6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία

Ορεινές μειονεκτικές Λοιπές μειονεκτικές Πεδινές

Μέσο μέγεθος εκμεταλλεύσεων σε ha

1,6

5,3

1,3

2,6

0

1

2

3

4

5

6

Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat - Enquete structure des exploitations


Κατανομή ελαιοκομικών εκμεταλεύσεων κατά μέγεθος(2007)

24,5%

4,5%

25,4%

8,3%

34,5%

12,4%

24,4%

14,3%

23,0%

13,4%

15,8%

13,5%

10,4%

13,7%

12,1%

12,4%

3,1%

9,3%

5,9%

6,1%

2,4%

11,1%

5,2%

6,0%

1,6%

12,6%

4,9%

9,8%

0,6%

23,0%

6,4%

29,5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Ελλάδα

Ισπανία

Ιταλία

Πορτογαλία

<2 ha 2 - 4.9 ha 5-9.9 ha 10 -19.9 ha 20-29.9 ha 30-49.9 ha 50-99.9 ha >100 ha

Πηγή: EUROSTAT-Utilisation des sols: Nombre d'exploitations agricoles et superficies de différentes cultures selon la taille de l'exploitation en SAU et par région. Με δεδομένο ότι ο ουσιαστικός ανταγωνισμός στην Ελληνική παραγωγή προέρχεται από την Ισπανία, η σύγκριση των διαρθρωτικών χαρακτηριστικών των δύο χωρών αποκαλύπτει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των Ισπανών. Διαθέτοντας επίπεδες αρδευόμενες εκτάσεις και μεγάλες εκμεταλλεύσεις κυριαρχούν οι εντατικές με 200-400 δέντρα/ha ή οι υπερεντατικές καλλιέργειες με περισσότερα, (ενώ στη χώρα μας κυριαρχούν οι παραδοσιακοί και οι ημιεντατικοί ελαιώνες με πυκνότητα φύτευσης περίπου 50-140 δέντρων/ha), η συλλογή είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό μηχανοποιημένη(ενώ στη χώρα γίνεται χειρονακτικά ή με απλά μηχανήματα) με αποτέλεσμα την υψηλή παραγωγικότητα εργασίας(περίπου 3πλάσια) και το χαμηλό κόστος παραγωγής. Υψηλό κόστος παραγωγής και χαμηλή αποδοτικότητα των εκμεταλλεύσεων στη χώρα μας: Το υψηλό κόστος παραγωγής οφείλεται κυρίως στα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του πρωτογενή τομέα που προαναφέρθηκαν, στο χαμηλό βαθμό εκμηχάνισης, στις χαμηλές αποδόσεις λόγω εδαφολογικών συνθηκών, στην υψηλή εξάρτηση από επιδοτήσεις κ.τ.λ.. Από συγκριτική έρευνα της Agrosynergie που έγινε για την περίοδο 2003-2006 στις κυριότερες ελαιοπαραγωγούς χώρες της Ε.Ε., σε δείγμα 346 ελαιοκομικών εκμεταλλεύσεων(132 στην Ανδαλουσία, 72 στην Κρήτη και 42 στην Πούλια), προέκυψε ότι στη χώρα μας η ελαιοκαλλιέργεια είναι εντάσεως εργασίας ( 0,34 μονάδες εργασίας/ha, έναντι 0,14 στην Ιταλία και 0,13 στην Ισπανία), ενώ το κόστος εισροών/ha είναι εξαιρετικά υψηλό (1.082 ευρώ/ha το 2006, έναντι 807 στην Ιταλία και μόλις 382 στην Ισπανία). Παρά την υψηλότερη παραγωγικότητα/εκτάριο η αποδοτικότητα των εκμεταλλεύσεων στη χώρα μας είναι πολύ χαμηλή, λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής και του μικρού μεγέθους των εκμεταλλεύσεων. Αυτό τις καθιστά περισσότερο ευάλωτες στη μείωση των τιμών ή στην αύξηση του κόστους εισροών και περισσότερο εξαρτημένες από τις επιδοτήσεις. Η καθαρή προστιθέμενη αξία εκμετάλλευσης (Valeur ajoutée nette d'exploitation) είναι καλύτερη στη χώρα μας, συγκριτικά με την Ισπανία και την Ιταλία, ανά χρησιμοποιούμενη αγροτική επιφάνεια (ανά εκτάριο) αλλά αρκετά χαμηλή όταν ανάγεται ανά μονάδα αγροτικής εργασίας (Unite de travail Agricole), κυρίως έναντι της Ισπανίας. Αυτό οφείλεται κυρίως στο χαμηλό βαθμό μηχανοποίησης της παραγωγής, στο μικρό μέγεθος-πολυδιάσπαση των κλήρων και στο υψηλό κόστος των εισροών.


(Καθαρή Προστιθέμενη Αξία Εκμετάλλευσης = έσοδα πωλήσεων (ποσότητα*τιμή)-ενδιάμεσες εισροές+επιδοτήσεις-φόροι-αποσβέσεις) Πηγή: Evaluation des instruments du secteur oléicole dans le cadre de la PAC.Agrosynergie - Novembre 2009 Φθίνουσα πορεία των διεθνών τιμών: Η αύξηση της προσφοράς κυρίως από την Ισπανία που διαθέτει το πλεονέκτημα του χαμηλού κόστους παραγωγής, αλλά και από τις τρίτες χώρες, καθώς και η πολιτική συμπίεσης των τιμών που ακολουθούν οι εμπορικές επιχειρήσεις(κυρίως σούπερ μάρκετς) έχουν αρνητικές επιπτώσεις τόσο στις τιμές παραγωγού όσο και στις τιμές τελικών προϊόντων. Από το 2001 μέχρι τον Μάϊο του 2006, οι τιμές παραγωγού του extra παρθένου, παρά τις κάποιες διακυμάνσεις, είχαν μια συνεχή ανοδική πορεία με αποτέλεσμα να υπερδιπλασιαστούν. Στη συνέχεια όμως παρουσίασαν φθίνουσα πορεία (παρά τις κάποιες ανοδικές εξάρσεις το 2008-2009) και σήμερα κινούνται στο μισό περίπου της ανώτατης τιμής του 2006. Οι τιμές του Ελληνικού ελαιολάδου ακολουθούν σχεδόν παράλληλη πορεία (σε ελαφρώς υψηλότερα όμως επίπεδα) με αυτές του Ισπανικού χωρίς να ακολουθούν τις ανοδικές εξάρσεις του Ιταλικού.

Πηγή: Παγκόσμιο Συμβούλιο Ελαιολάδου


Εξέλιξη τιμών καλλιεργητικής περιόδου 2010/2011

Εκτός της μείωσης των διεθνών τιμών πρόβλημα αποτελούν και οι σχετικά χαμηλές τιμές των Ελληνικών ελαιολάδων έναντι του ανταγωνισμού, παρά την υψηλότερη ποιότητα τους.

Τιμές Ελαιολάδου(24-30 Νοεμβρίου 2011)

2,16 2,25 2,182,02

1,88 1,86 1,90

2,952,73

3,12

3,75

3,30

2,01

1,74 1,75

2,06

2,50

2,00 2,00 1,95 1,95 1,95

1,37 1,37 1,43 1,431,66 1,58 1,55 1,54 1,54 1,51 1,51 1,51

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

Κρή

της

Σπάρ

της

Καλ

αμάτ

ας

Mal

aga

Gra

nada

Jaen

Tole

do

Bar

i

Lecc

e

Fogg

ia

Pal

erm

o

Regg

io

Sfax

Μυτ

ιλήν

ης

Κρή

της

Sal

erno

-

Fogg

ia

And

ria

Bito

nto

Sud

Bar

ese

Brin

disi

Lecc

e

Κρή

της

Μυτ

ιλήν

ης

Δωδε

κανή

σων

Κερκ

ύρας

Jaen

Sfax

Sud

Bar

ese

And

ria

Bito

nto

Brin

disi

Lecc

e

Tara

nto

Εξτρα Παρθένο Παρθένο Lampante

Πηγή: ISMEA-Oli Vegetali N. 42, Settimana n.43


Αδυναμία προώθησης επώνυμων προϊόντων Η αδυναμία προώθησης επώνυμων προϊόντων στις διεθνείς αγορές αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα του κλάδου αφού το υψηλότερο κόστος θα μπορούσε να αντισταθμιστεί από την καλύτερη ποιότητα του Ελληνικού ελαιολάδου συγκριτικά με αυτήν των ανταγωνιστών. Δυστυχώς όμως το άριστης ποιότητας Ελληνικό παρθένο ελαιόλαδο εξάγεται χύμα (κυρίως στην Ιταλία) όπου χρησιμοποιείται για την βελτίωση της ποιότητας των εξαγώγιμων Ιταλικών επώνυμων προϊόντων. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία η Ιταλική αγορά απορροφά ανάλογα με τη χρονιά από 2/3 μέχρι ¾ των συνολικών εξαγωγών σε μορφή χύμα και χαμηλές τιμές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 7μηνο του 2011 η μέση τιμή ανά Kg των εξαγωγών προς όλες τις υπόλοιπες χώρες ήταν κατά 73% υψηλότερη από αυτήν των εξαγωγών προς Ιταλία(με εύρος από 43% υψηλότερό προς Κίνα μέχρι 126% προς Ιαπωνία). Εξαγωγές παρθένου ελαιολάδου και μέσες τιμές/Kg κατά χώρα

Χώρα

2009 2010 2011(7μηνο)

Ποσότητα % Μέση τιμή Ποσότητα %

Μέση τιμή Ποσότητα %

Μέση τιμή

Ιταλία 50.392,7 66,9% 2,27 62.007,0 71,7% 2,26 40.363,9 76,8% 2,20 Γερμανία 6.154,2 8,2% 2,82 3.817,2 4,4% 3,69 2.562,4 4,9% 3,75 ΗΠΑ 3.224,5 4,3% 3,68 3.192,4 3,7% 3,46 1.303,5 2,5% 3,46 Ρωσία 2.456,6 3,3% 3,38 2.248,4 2,6% 3,43 1.545,1 2,9% 3,36 Αυστραλία 1.055,5 1,4% 4,41 459,3 0,5% 4,28 739,1 1,4% 4,48 Κύπρος 1.208,0 1,6% 3,21 1.194,5 1,4% 3,12 544,0 1,0% 3,21 Κίνα 1.041,7 1,4% 3,28 1.944,3 2,2% 4,03 260,6 0,5% 3,14 Αγγλία 930,3 1,2% 3,52 648,8 0,8% 3,80 627,9 1,2% 3,47 Ελβετία 924,4 1,2% 3,12 1.217,2 1,4% 2,98 490,9 0,9% 3,44 Αυστρία 589,5 0,8% 4,78 550,7 0,6% 4,42 335,7 0,6% 4,96 Γαλλία 522,4 0,7% 4,34 466,7 0,5% 4,11 195,2 0,4% 3,82 Ιαπωνία 576,8 0,8% 3,89 852,9 1,0% 2,81 210,2 0,4% 4,98 Λοιπές 8.336,4 11,1% 2,51 13.099,5 15,1% 1,58 3.411,8 6,5% 3,59 Σύνολο 75.376,7 100 % 2,63 86.477,0 100% 2,54 52.590,3 100% 2,52

Πηγή: ΟΠΕ

Λοιπά προβλήματα : Άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος είναι η χαμηλή καθετοποίηση της παραγωγής που έχει σαν συνέπεια τα χαμηλά περιθώρια κέρδους στα ενδιάμεσα στάδια, το χαμηλό τεχνολογικό και οργανωτικό επίπεδο, η ανεξέλεγκτη διακίνηση χύμα προϊόντων και τέλος τα προβλήματα όχλησης ή ρύπανσης που δημιουργούν οι μονάδες επεξεργασίας.

Στον πρωτογενή τομέα τα σημαντικότερα προβλήματα του κλάδου εντοπίζονται στις ακανόνιστες από έτος σε έτος, αποδόσεις της ελαιοκαλλιέργειας, στη διάβρωση των εδαφών σε πολλές ορεινές περιοχές, στον ανταγωνισμό στη χρήση νερού με τον τουρισμό, και την παραθεριστική κατοικία σε αρκετές περιοχές, στην αδυναμία των μικρών παραγωγών να αξιοποιήσουν την υψηλή ποιότητα της παραγωγής τους, λόγω έλλειψης γνώσεων, συνεργατικότητας και πιστοποίησης, κ.τ.λ..

Ο υποκλάδος των ελαιοτριβείων αντιμετωπίζει μεγάλα διαρθρωτικά προβλήματα και σοβαρές οργανωτικές και λειτουργικές ανεπάρκειες. Τα περισσότερα ελαιοτριβεία είναι οικογενειακές επιχειρήσεις μικρού μεγέθους με ανεπαρκείς οργανωτικές και λειτουργικές δομές, μικρή παραγωγική δυναμικότητα, χαμηλό τεχνολογικό επίπεδο και το σημαντικότερο, αδυναμία να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές ποιότητας, υγιεινής, ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος, που απαιτούνται από την αγορά και το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία του καταναλωτή και του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΔΟΕΕ το 29,4% των ελαιοτριβείων λειτουργεί λιγότερο από 70 ημέρες το χρόνο, το 42,8% από 70 έως 90 ημέρες και μόλις το 21,8% πάνω από 100. Το 45,2 % των ελαιοτριβείων απασχολεί μέχρι 3 άτομα και μόλις το 20,7 % πάνω από 10 άτομα, ενώ το 95% των απασχολουμένων είναι ανιδείκευτοι. Από την ανάλυση νεκρού σημείου προκύπτει ότι η βιωσιμότητα ενός ελαιοτριβείου μπορεί να επιτευχθεί για παραγωγή μεγαλύτερη των 252 τόνων ελαιολάδου, επίπεδο που τα περισσότερα ελαιοτριβεία της χώρας δεν το προσεγγίζουν ακόμη και τις καλύτερες χρονιές.


Μέση παραγωγή ανά ελαιοτριβείο κατά περιφέρεια (σε τόνους)

199

102

158177 192

63

128111

268

120

318

0

50

100

150

200

250

300

350

Σύνο

λο Ελλ

άδας

Αττική

Στερ

εά Ε

λλάδα

& Εύβ

οια

Πελοπ

όννη

σος

Νησιά

Ιονίο

υ

Ήπειρος

Θεσσαλία

Μακεδο

νία

Θράκη

Νησιά Α

ιγαίο

υ

Κρήτη

Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων

Μέση Παραγωγή ανά ελαιοτριβείο(σε τόνους)

787

103 142

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Ισπανία(2009) Ιταλία(2006) Ελλάδα(2009)

Πηγή:AGROSYNERGIE, IOC. Η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία στα ελαιοτριβεία είναι κυρίως ή τριφασική μέθοδος(περίπου 80% των ελαιοτριβείων) που παρουσιάζει σοβαρά μειονεκτήματα συγκριτικά με τη διφασική, τόσο από άποψη απόδοσης και κόστους όσο και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας του ΕΜΠ τα διφασικά ελαιοτριβεία επιτυγχάνουν μεγαλύτερη αξιοποίηση του ελαιοκάρπου, καλύτερη ποιότητα παραγωγής, λιγότερα απόβλητα και χαμηλότερο λειτουργικό κόστος. Το συνολικό ετήσιο κόστος ανά μονάδα


βάρους παραγόμενου ελαιολάδου είναι 0,16 ευρώ/kg στην περίπτωση ενός διφασικού ελαιοτριβείου μέσης δυναμικότητας, έναντι 0,19 ευρώ/kg ενός τριφασικού, ενώ για ελαιοτριβεία μεγαλύτερης δυναμικότητας 0,15 ευρώ/kg, έναντι 0,18 ευρώ/kg. Στο στάδιο της τυποποίησης-συσκευασίας η κατάσταση είναι καλύτερη, με σύγχρονες πιστοποιημένες μονάδες οι οποίες όμως υποαπασχολούνται λόγω της κυριαρχίας στην εγχώρια αγορά του χύμα ελαιολάδου. Η διακίνηση χύμα ελαιολάδου έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του διακινούμενου προϊόντος (ανάμιξή του με σπορέλαια), στην προστιθέμενη αξία (απώλεια εσόδων για τον κλάδο τουλάχιστον 1 ευρώ/Kg) και στα φορολογικά έσοδα (φοροδιαφυγή). Με τις πρόσφατες βελτιώσεις πάντως του θεσμικού πλαισίου, προβλέπεται αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού σε ικανοποιητικό βαθμό και ενίσχυση των τυποποιημένων προϊόντων.

Αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης: Η κατά κεφαλή κατανάλωση παραμένει σε υψηλά επίπεδα (με απόσταση τα υψηλότερα παγκοσμίως) αλλά λόγω της οικονομικής κρίσης παρουσιάζεται κάποια μείωση μετά το 2008. Με δεδομένο ότι η οικονομική κρίση θα επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια και η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών θα μειώνεται συνεχώς λόγω και των επώδυνων φορολογικών μέτρων, η αύξηση της εξωστρέφειας αποτελεί την κύρια διέξοδο για τον κλάδο.

Εξέλιξη κατά κεφαλήν κατανάλωσης σε Kg/Κάτοικο

19,5 19,2 18,4 18,119,2

20,9 21,6 21,4 21,823,4 23,8 23,7 23,6 23,5

24,522,8 23,1 22,5

19,4 19,0 18,5

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

1990/91

1991/92

1992/93

1993

/94

1994

/95

1995

/96

1996

/97

1997

/98

1998

/99

1999

/00

2000

/01

2001

/02

2002

/03

2003

/04

2004

/05

2005

/06

2006

/0720

07/8

2008

/9

2009

/10

2010

/11

Πηγή: IOC(Παγκόσμιο Συμβούλιο Ελαιολάδου)

Κίνδυνοι από την επέκταση της ελαιοκαλλιέργειας σε τρίτες χώρες: Τα τελευταία χρόνια αρκετές χώρες με ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες και σημαντικές διαθέσιμες εκτάσεις προσανατολίζονται προς την εντατική ελαιοκαλλιέργεια με στόχο κυρίως την κάλυψη των αυξανόμενων εγχώριων αναγκών τους, αλλά σε ορισμένες χώρες (Βόρεια Αφρική, Μέση Ανατολή) και για αύξηση των Εξαγωγών. Αρκετές χώρες της μεσογειακής λεκάνης προωθούν φιλόδοξα προγράμματα δημιουργίας νέων φυτειών με στόχο, άλλες την κάλυψη της αυξανόμενης εσωτερικής ζήτησης (Αλγερία, Μαρόκο, Τουρκία, Αίγυπτος, Αλβανία και Κροατία) και άλλες με στόχο την αύξηση των μεριδίων τους στις διεθνείς αγορές (Τυνησία, Συρία). Άλλες χώρες που στο παρελθόν σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες με άλλα παραδοσιακά μεσογειακά προϊόντα όπως το κρασί (Αργεντινή, Χιλή, Αυστραλία, Καλιφόρνια) επιχειρούν την τελευταία δεκαετία να δημιουργήσουν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής. Πειραματικές καλλιέργειες έχουν ξεκινήσει επίσης και σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία. Παρόλο που τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα δεν ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικά (λόγω κλιματολογικών συνθηκών, ασθενειών, κ.τ.λ.), οι τεχνολογικές εξελίξεις (δημιουργία νέων ανθεκτικότερων ποικιλιών, μέθοδοι καλλιέργειας, κ.τ.λ.) ενδεχομένως να επιτρέψουν τα επόμενα χρόνια την δημιουργία δυναμικών κλάδων ελαιοπαραγωγής στις χώρες αυτές.


Μεσοπρόθεσμα η εμφάνιση των νέων χωρών δεν θα διαταράξει τις ισορροπίες προσφοράς-ζήτησης που επικρατούν στις διεθνείς αγορές(για την επόμενη 10ετία τουλάχιστον), αφού το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους θα συνεχίσει να απευθύνεται στην ταχύτατα διευρυνόμενη εσωτερική τους αγορά. Μακροπρόθεσμα όμως όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, αν λάβουμε μάλιστα υπόψη τις ανατροπές που προκάλεσε στην οινοπαραγωγή η διείσδυση των νέων χωρών.

Εξέλιξη Παραγωγής και % συμμετοχής τρίτων χωρών

2463,52357

362553

726 656 644 736594,5

730,5 778,5 854

20942245,5

1939

2118,5

20311928,5

2448

1942,5

13%

22%

27%25%

22%

23%

29%27% 26%

22%

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

2001

/2002

2002

/2003

2003

/2004

2004

/2005

2005

/2006

2006

/2007

2007

/2008

2008

/2009

2009

/2010

2010

/2011

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%Ευρωπαϊκή Ενωση Λοιπές % Λοιπών

Αρνητικές επιπτώσεις της Νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής Με τη νέα Κ.ΑΠ που άρχισε να εφαρμόζεται από το 2006, τα όρια που έχουν καθοριστεί για τα μέτρα στήριξης των αγορών και τις άμεσες ενισχύσεις για την περίοδο 2007-2013 θα μειώνονται κάθε χρόνο ενώ οι άμεσες ενισχύσεις στα 12 νέα κράτη μέλη θα αυξάνονται σταδιακά ώστε να φθάσουν τα ανώτατα επίπεδα ενισχύσεων που ισχύουν ήδη για τα 15 παλαιά κράτη μέλη. Οι κύριοι στόχοι που τέθηκαν για την περίοδο 2007-2013 είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας, η βελτίωση του περιβάλλοντος και της διαχείρισης των γαιών, καθώς και η βελτίωση της ποιότητας ζωής, η διαφοροποίηση της οικονομίας στις αγροτικές περιοχές και η εφαρμογή τοπικών στρατηγικών αγροτικής ανάπτυξης μέσω τοπικών συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Οι βασικοί μηχανισμοί της νέας ΚΑΠ είναι οι ακόλουθοι:

· Ενιαία Αποδεσμευμένη Ενίσχυση: Η ενίσχυση αυτή που αντικαθιστά όλες τις υπάρχουσες επιδοτήσεις, χορηγείται κάθε έτος ανεξαρτήτως είδους και ύψους παραγωγής και συνδέεται με το ύψος των ενισχύσεων που εισέπραξε κάθε δικαιούχος κατά την τριετία 2000-2002.

· Δυνατότητα μεταβίβασης(πώλησης) και ενοικίασης του Τίτλου: Τα δικαιώματα της ενιαίας ενίσχυσης δύνανται να μεταβιβάζονται με ή χωρίς τη γεωργική γη αλλά στο ίδιο κράτος μέλος. Μπορούν επίσης να ενοικιάζονται, αλλά στην περίπτωση αυτή μαζί με τη γεωργική έκταση.

· Πολλαπλή Συμμόρφωση: Προϋπόθεση για την είσπραξη της Ενιαίας Αποδεσμευμένης Ενίσχυσης είναι ο σεβασμός των κοινοτικών οδηγιών που αφορούν τη δημόσια υγεία, τις ορθές γεωργικές πρακτικές (διάβρωση του εδάφους, ελάχιστο επίπεδο συντήρησης, κατάλληλη χρήση μηχανημάτων), την υγεία των φυτών και των ζώων και την προστασία του περιβάλλοντος.

· Διαφοροποίηση: Από το 2005 όλες οι ενισχύσεις(που υπερβαίνουν τις 5 χιλ. ευρώ), δηλαδή η ενιαία αποδεσμευμένη ενίσχυση και οι δεσμευμένες ενισχύσεις των άλλων καθεστώτων, μειώνονται προοδευτικά (-3% για το 2005, -4% για το 2006, -5% για το 2007 και τις επόμενες περιόδους). Οι εξοικονομήσεις δεν θα επιστραφούν στον κοινοτικό προϋπολογισμό αλλά θα παραμείνουν στο κράτος μέλος και θα διατεθούν υπέρ της αγροτικής ανάπτυξης. Σε κράτη μέλη με αυξημένες ανάγκες όπως η


Ελλάδα, θα χρησιμοποιηθούν και πόροι που προέρχονται από τις μειώσεις των πιο αναπτυγμένων κρατών μελών.

· Πλήρης αποσύνδεση των ενισχύσεων: Η πλήρης αποσύνδεση (διαχωρισμός των ενισχύσεων από την παραγωγή) αναμένεται να ολοκληρωθεί τα επόμενα χρόνια. Η εφαρμογή της έχει ήδη αρχίσει(με εξαίρεση τα νέα κράτη μέλη) και οι υφιστάμενες άμεσες ενισχύσεις μπορούν να διατηρηθούν μέχρι το 2012, λαμβάνοντας υπόψη ορισμένα κριτήρια (πολλαπλή συμμόρφωση), αλλά θα μειωθούν σταδιακά, ενώ ορισμένες καλλιέργειες θα λαμβάνουν συμπληρωματική ενίσχυση ώστε να αντισταθμιστεί η απώλεια των εισοδημάτων λόγω της διαφοροποίησης και της μετάβασης στην ενιαία ενίσχυση.

Με τη νέα ΚΑΠ αναμένεται σταδιακή μείωση των κοινοτικών εισροών λόγω και της συμμετοχής των νέων χωρών μελών. Για το 2013 προβλέπεται μείωση της συμμετοχής των αγροτικών κονδυλίων του κοινοτικού προϋπολογισμού στο 35% (από 45% που ήταν το 2006) με σοβαρές επιπτώσεις στο αγροτικό εισόδημα, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων αγροτών. Μέχρι το 2013 προβλέπεται ότι οι συνολικές πιστώσεις υπέρ της χώρας μας(ΕΠΑΑ - ΑΥ, ΕΠΑΑ, Leader και Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα Γεωργίας) θα μειωθούν κατά 24%, από 3.437 εκατ. ευρώ σε 2.616,4 εκατ. ευρώ. Στον τομέα του ελαιολάδου προβλέπεται κατάργηση όλων των συνδεδεμένων με την παραγωγή κοινοτικών ενισχύσεων(ενιαία ενίσχυση) και ενσωμάτωση τους στην αποσυνδεδεμένη ενίσχυση. Προβλέπεται πλήρης αποδέσμευση(100%) με δημιουργία παρακρατήματος υπέρ Οργανώσεων Ελαιουργικών Φορέων 2% και υπέρ δακοκτονίας 3%, ποιοτικό παρακράτημα άρθρου 69 Καν. 1782/03 4%, οι πόροι του οποίου θα διατεθούν για τη βελτίωση του συστήματος εμπορίας των ελαιοκομικών προϊόντων με ανάδειξη της παραγωγής προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας και της διάθεσης από τις Οργανώσεις Παραγωγών στην εγχώρια, κοινοτική και διεθνή αγορά. Προβλέπονται επίσης και ορισμένες πρόσθετες ενισχύσεις(με προϋποθέσεις την πολλαπλή συμμόρφωση, τη διαφοροποίηση και τη δημοσιονομική πειθαρχία) κυρίως σαν εθνικές ενισχύσεις με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και ενισχύσεων για νέες φυτείες. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να διαθέτουν ποσοστό έως και 10% του εθνικού τους κονδυλίου « ελαιόλαδο » στα μέτρα βελτίωσης της ποιότητας. Οι επαγγελματικές οργανώσεις ή οργανώσεις φορέων μπορούν να καταρτίζουν προγράμματα εργασίας με σκοπό τη βελτίωση της αγοράς ελαιόλαδου και ελιών, από άποψη ποιότητας, περιβαλλοντικού αντίκτυπου, πληροφόρησης ή διοικητικής διαχείρισης. Η σχετική χρηματοδότηση κυμαίνεται μεταξύ 50 % και 100% του επιλέξιμου κόστους. Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν χρηματοδότηση σε ποσοστό έως και 50% του κόστους που δεν καλύπτεται από την κοινοτική χρηματοδότηση. Οι επιπτώσεις στον κλάδο προβλέπονται αρνητικές λόγω εγκατάλειψης οριακών καλλιεργειών και της δημιουργίας σοβαρών προβλημάτων βιωσιμότητας στα μικρά ελαιουργεία αρκετών περιοχών. Αναμένεται μείωση των συνολικών εισροών λόγω μείωσης της παραγωγής αλλά το ύψος της επιδότησης ανά κιλό θα διατηρηθεί περίπου στα σημερινά επίπεδα (περίπου 1,4 ευρώ ανά κιλό το 2020 έναντι 1,5 το 2009). Αρνητικές επιπτώσεις αναμένονται επίσης από τον ορισμό του «ενεργού» αγρότη, ο οποίος θα δικαιούται να εισπράττει την ενιαία ενίσχυση (η σχετική απόφαση της Επιτροπής ελήφθη τον Οκτώβριο του 2011). Το περιοριστικό κριτήριο που αναμένεται ότι θα προταθεί είναι η μη καταβολή ενισχύσεων σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, των οποίων τα ετήσια έσοδα από την γεωργική δραστηριότητα δεν ξεπερνούν το 5% των συνολικών εισοδημάτων που αντλούνται από όλες τις οικονομικές τους δραστηριότητες, με εξαίρεση τους μικρούς καλλιεργητές, οι οποίοι έλαβαν άμεσες πληρωμές ύψους χαμηλότερου των 5.000 ευρώ κατά το προηγούμενο έτος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι περίπου το 80% του συνόλου των Ελλήνων αγροτών θα συνεχίσουν να είναι δικαιούχοι και μετά το 2013, αλλά στον τομέα της ελαιοπαραγωγής το ποσοστό αυτό αναμένεται μικρότερο. Θετικό στοιχείο πάντως αποτελεί η ειδική πρόνοια που θα υπάρχει για τους νέους αγρότες (άμεσες ενισχύσεις του πρώτου πυλώνα, αλλά και χρηματοδότηση από το δεύτερο πυλώνα) ώστε να αποκτήσουν την απαιτούμενη υποδομή για να γίνουν και ουσιαστικά «ενεργοί αγρότες».

11. Προοπτικές του κλάδου Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές δεν είναι ιδιαίτερα θετικές λόγω των προβλημάτων που προαναφέρθηκαν. Οι μεσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές όμως είναι εξαιρετικά θετικές λόγω της υψηλής ποιότητας του Ελληνικού ελαιολάδου, των δυνατοτήτων ανάπτυξης βιολογικών καλλιεργειών, της αξιοποίησης νέων αποδοτικότερων μεθόδων ελαιοπαραγωγής σε εύφορες περιοχές στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών τους και κυρίως λόγω της ποιοτικής μεταστροφής της κατανάλωσης που παρατηρείται στις μεγάλες αγορές του εξωτερικού. Οι προοπτικές της ζήτησης είναι εξαιρετικές κυρίως στις αγορές των παραδοσιακών εισαγωγικών αγορών όπου παρατηρείται στροφή στην ποιότητα και αύξηση της κατανάλωσης ελαιολάδου λόγω της αναγνώρισης των πλεονεκτημάτων της μεσογειακής διατροφής. Θετικές προοπτικές υπάρχουν επίσης και σε πολλές αναδυόμενες αγορές, όπου τα εύπορα τμήματα του πληθυσμού αναπτύσσουν πλέον εκλεπτισμένα και υγιεινά μοντέλα διατροφής. Υψηλή ποιότητα του ελληνικού ελαιολάδου: Το κύριο πλεονέκτημα του ελληνικού ελαιολάδου είναι η υψηλή του ποιότητα που οφείλεται τόσο στα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά του, όσο και στη γεύση, το χρώμα και το άρωμά του. Εκτιμάται ότι το 75 με 80% του ελληνικού ελαιολάδου ανήκει στην κατηγορία του

http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvb/l11089.htm#CONDITIONNALITY

http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvb/l11089.htm#CONDITIONNALITY


extra παρθένου, έναντι περίπου 50% της Ιταλίας και 35% περίπου της Ισπανίας. Λόγω της ποικιλομορφίας των εδαφών και των μικροκλιμάτων, των εξαιρετικών ποικιλιών και των εφαρμοζόμενων τεχνικών καλλιέργειας και συγκομιδής, τα παραγόμενα ελαιόλαδα στη χώρα μας εκτός από την υψηλή ποιότητα χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό διαφοροποίησης ανάλογα με την περιοχή. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο αριθμός των ελαιολάδων ΠΟΠ και ΠΓΕ στην Ελλάδα είναι σχετικά υψηλός για το μέγεθος της παραγωγής, συγκρινόμενος με αυτόν των άλλων ανταγωνιστικών χωρών. Συνολικά 27 Ελληνικά ελαιόλαδα έχουν Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης ή Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη, έναντι 26 της Ισπανίας (που διπλασίασε τον αριθμό την τελευταία 5ετία), 40 της Ιταλίας, 7 της Γαλλίας και 6 της Πορτογαλίας.

Ελαιόλαδα ΠΟΠ και ΕΟΠ στην Ε.Ε. (2011)

26

16

39

6 7

11

1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Ισπανία Ελλάδα Ιταλία Πορτογαλία Γαλλία

ΠΟΠ ΕΟΠ

Πηγή: Commission européenne,Βάση δεδομένων DOOR

Ελληνικά Ελαιόλαδα Π.Ο.Π και Π.Γ.Ε ΠΟΠ ΕΟΠ

Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο Σέλινο Κρήτης 12/5/2010 Άγιος Ματθαίος Κέρκυρας 23/10/2004 Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο "Τροιζηνία" 13/7/2007 Λέσβος ; Mυτιλήνη 15/5/2003

Φοινικι Λακωνιας 23/7/2003 Σάμος 18/7/1998

Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Θραψανό 11/7/2002 Ζάκυνθος 18/7/1998

Αποκορώνας Χανίων Κρήτης 21/1/1998 Κεφαλονιά 21/6/1996

Σητεία Λασιθίου Κρήτης 21/1/1998 Χανιά Κρήτης 21/6/1996

Καλαμάτα 13/6/1997 Ολυμπία 21/6/1996

Κολυμβάρι Χανίων Κρήτης 13/6/1997 Ρόδος 21/6/1996

Πεζά Ηρακλείου Κρήτης 21/6/1996 Πρέβεζα 21/6/1996

Βιάννος Ηρακλείου Κρήτης 21/6/1996 Θάσος 21/6/1996

Αρχάνες Ηρακλείου Κρήτης 21/6/1996 Λακωνία 21/6/1996

Λυγουριό Ασκληπιείου 21/6/1996 Σε αναμονή Έγκρισης Κρανίδι Αργολίδας 21/6/1996 Καλαμάτα(υπ. Μεσσηνίας) 21/12/2009

Κροκεές Λακωνίας 21/6/1996 Αγουρέλαιο Χαλκιδικής 14/1/2009

Βόρειος Μυλοπόταμος Ρεθύμνης Κρήτης 21/6/1996 Πέτρινα Λακωνίας 21/6/1996

Πηγή: Commission européenne,Βάση δεδομένων DOOR


Η σημασία των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης για την προώθηση των προϊόντων στις διεθνείς αγορές, είναι σημαντική αφού οι καταναλωτές αναζητούν πλέον όχι μόνο την ποιότητα αλλά και τη ουσιαστική διαφοροποίηση των προϊόντων τομέας στον οποίο τα Ελληνικά ελαιόλαδα πλεονεκτούν. Από έρευνες που έγιναν το 2008(Agrosynergie, 2009) προέκυψε ότι στην Ιταλία οι τιμές των λαδιών ΠΟΠ ήταν υψηλότερες απ’ αυτές των λοιπών extra παρθένων κατά 20% έως 600% (AOP Brisighella), στην Πορτογαλία κατά 70% περίπου, στην Ισπανία κατά 5-20%, ενώ στην Ελλάδα οι τιμές ήταν περίπου ίδιες και σε κάποιες περιπτώσεις ελαφρά χαμηλότερες. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στην χαμηλή αναγνωρισιμότητα των ΠΟΠ συγκριτικά με το τυποποιημένο ελαιόλαδο των μεγάλων εταιριών, αφού οι χαμηλές ποσότητες παραγωγής δεν επιτρέπουν μια οργανωμένη προσπάθεια προώθησης. Στις διεθνείς αγορές όμως, με την ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων προώθησης και πωλήσεων (internet),οι δυνατότητες που υπάρχουν, ιδιαίτερα στις αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής είναι σημαντικές. Εξαιρετικές συνθήκες και προοπτικές του βιολογικού ελαιολάδου στη χώρα μας: Οι κλιματολογικές, εδαφολογικές, γεωμορφολογικές και καλλιεργητικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας, είναι ευνοϊκές για την βιολογική ελαιοκαλλιέργεια. Υπό κατάλληλες συνθήκες τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής παραγωγής (ορεινά ή ημιορεινά εδάφη, μικρό μέγεθος εκμεταλλεύσεων, παραδοσιακός τρόπος καλλιέργειας, υψηλό κόστος, κ.τ.λ.) θα μπορούσαν να μετατραπούν σε συγκριτικά πλεονεκτήματα, όχι μόνο έναντι της Ισπανίας που διαθέτει το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους, όσο κυρίως έναντι της Ιταλίας που εξειδικεύεται σε τυποποιημένα προϊόντα υψηλότερης ποιότητας. Το πλέον θετικό στοιχείο που συνηγορεί γι’ αυτό είναι το πολύ υψηλό επίπεδο ενημέρωσης (κυρίως από εναλλακτικά μέσα και όχι από διαφημίσεις ή προωθητικές ενέργειες) που έχουν οι καταναλωτές βιολογικού ελαιολάδου στις ανεπτυγμένες αγορές του εξωτερικού. Είναι πολύ ευκολότερη η διείσδυση της Ελληνικής παραγωγής στο συγκεκριμένο τμήμα της διεθνούς αγοράς για την οποία το καθοριστικό κριτήριο δεν είναι οι τιμές αλλά η υψηλή ποιότητα, παρά στις αγορές τυποποιημένου ή χύμα ελαιολάδου όπου ο ανταγωνισμός διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα (χαμηλές τιμές η Ισπανία, επώνυμα τυποποιημένα προϊόντα και δίκτυα η Ιταλία). Βασική προϋπόθεση βέβαια είναι η αυστηρή τήρηση των προδιαγραφών, η πιστοποίηση των προϊόντων και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει το ιντερνετ, τα εναλλακτικά μέσα και τα εξειδικευμένα περιοδικά καθώς και οι εκθέσεις βιολογικών προϊόντων.

Εξέλιξη βιολογικών καλλιεργειών

143,8 173,4

258,1

396,4

600,0

519,2

641,4 619,2

1.101,9

1.001,4

1.141,9

1.060,1

155,0 130,5

148,8 156,2 136,6

216,5

332,0

641,9

95,5%99,2%

96,6%

80,1% 77,7%

61,7%

54,5% 51,8%56,2% 58,4%

-

200,0

400,0

600,0

800,0

1.000,0

1.200,0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20090,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

120,0%

Ελιές Σύν. Βιολογικών Ποσοστό Ελαιώνων

Βιολογική καλλιέργεια ελαιοποιήσιμης ελιάς κατά νομό(2007)

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ5%

ΜΕΣΣΗΝΙΑ8% ΛΕΣΒΟΣ

27%

ΛΑΚΩΝΙΑ14%

ΗΡΑΚΛΕΙΟ6%

ΑΡΓΟΛΙΔΑ6%

ΛΟΙΠΟΙ29%

ΑΙΤΩΛ/ΝΙΑ5%

Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων

Άλλο θετικό στοιχείο είναι ότι σε αντίθεση με άλλες βιοκαλλιέργειες, υπάρχει σήμερα στη χώρα μας ικανοποιητική τεχνογνωσία στο χώρο, ανεπτυγμένες τεχνικές για την αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων( δάκου, κ.τ.λ.) χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων, ενώ οι αποδόσεις βελτιώνονται σταδιακά σε σημείο που ορισμένοι βιοκαλλιεργητές να επιτυγχάνουν αποδόσεις αντίστοιχες με αυτές των συμβατικών καλλιεργειών. Υπάρχει επίσης, το αναξιοποίητο μέχρι σήμερα πλεονέκτημα αρκετών περιοχών, όπου πολύ μεγάλο τμήμα της παραγωγής τους είναι από τη φύση του βιολογικό(λόγω των καλλιεργητικών και λοιπών συνθηκών που επικρατούν) αλλά διατίθεται σαν χύμα ελαιόλαδο και σε χαμηλές τιμές, ενώ θα μπορούσε με μικρή προσπάθεια και κόστος να χαρακτηριστεί σαν βιολογικό.


Οι προοπτικές της παραγωγής βιολογικού ελαιολάδου είναι θετικές, όχι μόνο λόγω της αύξησης της διεθνούς ζήτησης, αλλά και λόγω του προσανατολισμού της Κ.Α.Π. προς την ποιοτική παραγωγή και την αειφόρο γεωργία. Οι τιμές που επιτυγχάνονται είναι υψηλότερες(τουλάχιστον >20 λεπτών/kg), ενώ πρόσθετο κίνητρο αποτελεί και το ποιοτικό παρακράτημα, αφού δικαιούχοι είναι οι παραγωγοί βιολογικού ελαιολάδου, ΠΟΠ ή ΠΓΕ, που ανήκουν σε ομάδες ολοκληρωμένης διαχείρισης και που η επεξεργασία γίνεται σε πιστοποιημένες μονάδες.

Η ζήτηση προέρχεται κυρίως από το εξωτερικό (περίπου 75 με 80%) όπου ανάλογα με την περιοχή παραγωγής και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά μπορούν να επιτευχθούν πολύ υψηλές τιμές. Στην εγχώρια αγορά η ζήτηση βιολογικού ελαιολάδου είναι σχετικά χαμηλή, κυρίως λόγω της τάσης πολλών καταναλωτών βιολογικών προϊόντων, να προμηθεύονται χύμα λάδι από φίλους και συγγενείς. Η ζήτηση πάντως τα τελευταία ήταν αυξανόμενη, αλλά λόγω της οικονομικής κρίσης οι προοπτικές δεν διαφαίνονται θετικές. Εκτός από τις παραδοσιακές ώριμες αγορές βιολογικού ελαιολάδου(ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία, σκανδιναβικές χώρες κ.τ.λ.) τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση από χώρες όπως η Ιαπωνία, η Κίνα, η Ρωσία και η Νότια Αφρική, όπου η χώρα μας κατέχει ικανοποιητικά μερίδια και μπορεί να τα βελτιώσει ακόμη περισσότερο.

Τα διατροφικά σκάνδαλα των τελευταίων ετών, η εκτεταμένη μηχανοποίηση της παραγωγής που έχει συχνά επιπτώσεις στην ποιότητα, η ανάγκη διαφοροποίησης της κατανάλωσης, η στροφή προς το μεσογειακό μοντέλο διατροφής και η καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών, θα έχουν σαν συνέπεια τη σημαντική διεύρυνση της διεθνούς αγοράς βιολογικού ελαιολάδου. Οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται θα πρέπει να αξιοποιηθούν ώστε να αποσβεστούν οι αρνητικές επιπτώσεις που θα έχουν τα επόμενα χρόνια η μείωση των επιδοτήσεων και οι χαμηλές τιμές για πολλές μειονεκτικές περιοχές της χώρας που όμως παράγουν υψηλής ποιότητας προϊόντα. Εκτός αυτού η καθιέρωση του Ελληνικού βιολογικού ελαιολάδου στις διεθνείς αγορές θα βοηθήσει και τη διείσδυση σ’ αυτές και των συμβατικών τυποποιημένων προϊόντων που σήμερα αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες. Θετικές προοπτικές της παγκόσμιας ζήτησης: Το ελαιόλαδο καλύπτει παγκοσμίως μόλις το 2% της παγκόσμιας κατανάλωσης φυτικών ελαίων και οι ωφέλειες από την κατανάλωση του είναι άγνωστες για το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού.

Εξέλιξη Παγκόσμιας παραγωγής φυτικών ελαίων (σε εκ. t)

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12(Oct)

Κοκοφινικέλαιο 3,53 3,53 3,62 3,68 3,68Βαμβακέλαιο 5,21 4,77 4,62 4,97 5,35Ελαιόλαδο 2,78 2,78 3,05 3,01 3,02Φοινικέλαιο 41,08 43,99 45,86 47,67 50,28Φοινικοπυρηνέλαιο 4,88 5,17 5,5 5,65 5,66Αραχιδέλαιο 4,86 5,02 4,68 5,16 4,97Κραμβέλαιο 18,43 20,49 22,34 23,23 22,72Σογιέλαιο 37,83 35,91 38,87 41,26 43,11Ηλιέλαιο 10,03 12 11,7 11,46 12,83Σύνολο 128,62 133,66 140,23 146,08 151,61


Παγκόσμια παραγωγή φυτικών ελαίων 2010/11(σε εκ. t και σε % )

Βαμβακέλαιο; 4,97; 3,4%

Σογιέλαιο; 41,26; 28,2%

Κραμβέλαιο; 23,23; 15,9%

Αραχιδέλαιο; 5,16; 3,5%Φοινικοπυρηνέλαιο;

5,65; 3,9%

Φοινικέλαιο; 47,67; 32,6%

Ελαιόλαδο; 3,01; 2,1%

Ηλιέλαιο; 11,46; 7,8%

Κοκοφινικέλαιο; 3,68; 2,5%

Πηγή: US Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service: Oilseeds-World Markets and Trade

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του OCDE/FAO (πηγή: Perspectives agricoles de l'OCDE et de la FAO 2011,OECD 2010) η παγκόσμια κατανάλωση βρώσιμων ελαίων φυτικής προέλευσης, προβλέπεται να αυξηθεί μεταξύ 2011-2020 κατά 30% περίπου κυρίως λόγω της αύξησης του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες και σε μικρότερο βαθμό λόγω της αυξημένης κατανάλωσης κατά κεφαλή (από 140 σε 182,2 εκ. τόνους το 2020). Οι μεγαλύτερη αύξηση της ζήτησης θα προέλθει από τις αναπτυσσόμενες χώρες (2,47% μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης έναντι 1,62% των ανεπτυγμένων χωρών), κυρίως από Κίνα, Ινδονησία και Ινδία, την υποσαχάρια Αφρική και τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η μέση κατά κεφαλή κατανάλωση σε παγκόσμιο επίπεδο από 17 Kg/κάτοικο προβλέπεται να ανέλθει σε 19 Kg/κάτοικο το 2020, ενώ το επίπεδο κατανάλωσης στις αναπτυσσόμενες θα προσεγγίσει αυτό των ανεπτυγμένων (18 Kg/κάτοικο έναντι 26 στις ανεπτυγμένες). Η κατανάλωση ελαιολάδου προβλέπεται να αυξάνεται με υψηλότερους ρυθμούς (>3% ετησίως) κυρίως λόγω των αναπτυσσομένων χωρών, ενώ λόγω των σχετικά περιορισμένων δυνατοτήτων αύξησης της παραγωγής οι τιμές προβλέπονται ανοδικές. Εκτός από την αύξηση της διεθνούς ζήτησης και της σχετικά περιορισμένης προσφοράς, αυτό αιτιολογείται και από τα ιστορικά πολύ χαμηλά επίπεδα τιμών του ελαιολάδου έναντι των σπορελαίων που είναι οι ανταγωνιστές του.


Εξέλιξη τιμής έξτρα Παρθένου Ελαιολάδο και άλλων φυτικών ελαίων(σε $/t)

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

Oct 200

1

Feb 20

02

Jun 20

02

Oct 200

2

Feb 20

03

Jun 2

003

Oct 200

3

Feb 20

04

Jun 2

004

Oct 200

4

Feb 20

05

Jun 20

05

Oct 200

5

Feb 20

06

Jun 20

06

Oct 200

6

Feb 20

07

Jun 2

007

Oct 200

7

Feb 20

08

Jun 2

008

Oct 200

8

Feb 20

09

Jun 2

009

Oct 200

9

Feb 20

10

Jun 20

10

Oct 201

0

Feb 20

11

Jun 20

11

Σογιέλαιο Ηλιέλαιο Ελαιόλαδο extra παρθένο

Πηγή: US Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service: Oilseeds-World Markets and Trade Περιθώρια ανάπτυξης νέων υπερεντατικών καλλιεργειών Οι αλλαγές στην Κ.Α.Π. και κυρίως η αποσύνδεση των ενισχύσεων από την παραγωγή, η ανάγκη αναδιάρθρωσης της παραγωγής σε περιοχές με εύφορα εδάφη όπου ορισμένες καλλιέργειες γίνονται ασύμφορες (βαμβάκι, τεύτλα, κ.τ.λ.), η συμπίεση των τιμών και η όξυνση του διεθνούς ανταγωνισμού, επιβάλλουν στη χώρα μας στροφή προς την υπερεντατική ελαιοκαλλιέργεια. Σχηματικά υπάρχουν σήμερα τέσσερις βασικοί τύποι ελαιοπαραγωγής από τους οποίους οι πιο διαδεδομένοι στη χώρα μας είναι οι δύο πρώτοι: • Τα παραδοσιακά συστήματα χαμηλών αποδόσεων: ελαιώνες με χαμηλή πυκνότητα φύτευσης (ή διάσπαρτα δέντρα), συχνά με παλιά (αιωνόβια) δένδρα, μη αρδευόμενοι, μη-μηχανοποιημένοι, που απαιτούν ελάχιστες παρεμβάσεις. Αυτός ο τύπος καλλιέργειας εφαρμόζεται γενικά σε λοφώδεις, ορεινές ή και οριακές πεδινές περιοχές. • τα παραδοσιακά συστήματα με υψηλότερες αποδόσεις: ελαιώνες με χαμηλή πυκνότητα φύτευσης, όπου γίνονται παρεμβάσεις συστηματικής καλλιέργειας (όργωμα, λίπανση, ράντισμα και ορισμένες φορές άρδευση). Αυτές οι φυτείες βρίσκονται συνήθως σε λοφώδεις περιοχές ή κοιλάδες, • εντατικά συστήματα: σε αρδευόμενους ελαιώνες με πυκνότητα φύτευσης μεγαλύτερη από 100 και έως 140 δένδρα/ εκτάριο, όπου γίνονται σημαντικές παρεμβάσεις συστηματικής καλλιέργειας και εκτεταμένη χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού (για καλλιέργεια και συγκομιδή). Οι ελαιώνες αυτοί βρίσκονται κατά κανόνα στα πεδινά. • Υπερεντατικά συστήματα: αναπτύχθηκαν στην Ισπανία εδώ και δεκαπέντε χρόνια περίπου, ενώ πρόσφατα υιοθετούνται και από άλλες χώρες(ΗΠΑ, Πορτογαλία, Χιλή, Μαρόκο, Τυνησία, Αυστραλία κ.τ.λ.). Η φύτευση είναι πυκνότατη (μεταξύ 1000 και 3000 δένδρων μικρού μεγέθους/εκτάριο) σε σειρές(συστάδες) ώστε να διευκολύνεται η εκμηχάνιση και η άρδευση, ενώ για την συλλογή χρησιμοποιούνται τροποποιημένα μηχανήματα της αμπελουργίας. Χρησιμοποιούνται πρώιμες ποικιλίες (κλώνοι). Απαιτούν διατήρηση με τεχνικά μέσα, του ύψους των δένδρων στα 2,4 μέτρα και έχουν προσανατολισμό φύτευσης Βορά – Νότο, ώστε να αποφεύγεται η σκίαση μεταξύ των δέντρων και το πρόβλημα του κυκλοκονίου. Ο μέσος όρος ζωής των καλλιεργειών είναι σχετικά μικρός (10-20 έτη) ενώ η εκμηχάνιση της συλλογής μπορεί να γίνει για φυτείες μεγαλύτερες των 3 ετών. Σε πλήρως ανεπτυγμένους ελαιώνες η παραγωγή μπορεί να ανέλθει στα 180–220 κιλά λαδιού/στρέμμα.


Σχηματική παρουσίαση συστημάτων ελαιοκαλιέργειας

Πηγή: AGROSYNERGIE Στους ελαιώνες υπερεντατικού τύπου, το αρχικό κόστος εγκατάστασης είναι σχετικά υψηλό αλλά η απόσβεση του επιτυγχάνεται σε περίπου 5-6 χρόνια (με τις τρέχουσες τιμές ελαιολάδου). Το κόστος διατήρησης της κόμης, ανέρχεται μόλις σε 1 ημερομίσθιο/4 στρέμματα/έτος, ενώ οι ανάγκες για φυτοπροστασία και θρέψη είναι σε λογικά επίπεδα. Τα οφέλη από την εκμηχάνιση της παραγωγής (και κυρίως της συγκομιδής) είναι τόσο σημαντικά που το κόστος μπορεί να μειωθεί περισσότερο από το μισό. Η αντικατάσταση εκτατικών καλλιεργειών όπως το βαμβάκι, τα τεύτλα, το καλαμπόκι, κ.τ.λ. από υπερεντατικές ελαιοκαλλιέργειες είναι συμφέρουσα για τους καλλιεργητές, το περιβάλλον και την Ελληνική οικονομία γενικότερα. Η αποδοτικότητα είναι υψηλότερη, οι απαιτήσεις σε νερό χαμηλότερες (6-7 φορές χαμηλότερες σε σχέση με το βαμβάκι και 9-11 φορές σε σχέση με το καλαμπόκι), οι ανάγκες σε λιπάσματα μικρότερες και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον ηπιότερες. Η ανάπτυξη βέβαια των νέων περιοχών υψηλής παραγωγικότητας δεν θα πρέπει να γίνει σε βάρος των παραδοσιακών περιοχών που παράγουν υψηλότερου κόστους αλλά καλύτερης ποιότητας ελαιόλαδο και οι οποίες θα πρέπει να εξειδικευτούν σε επώνυμα ή βιολογικά προϊόντα. Συμπεράσματα Η παραγωγή ελαιολάδου αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της Ελληνικής Οικονομίας αφού στην ελαιοκομία απασχολείται μεγάλος αριθμός οικογενειών, η ελαιοκαλλιέργεια καλύπτει περίπου το 20% της χρησιμοποιούμενης αγροτικής έκτασης της χώρας, ενώ η συμμετοχή του ελαιολάδου στο αγροτικό ΑΕΠ ανέρχεται σε 7,5-10% ετησίως (ανάλογα με την χρονιά) και η συμβολή του στις εξαγωγές είναι περίπου 1,5%. Το ελαιόλαδο αποτελεί επίσης βασικό συστατικό της διατροφής των Ελλήνων (4,2% της συνολικής δαπάνης για τρόφιμα και περισσότερο από 5,5% αν ληφθεί υπόψη η ιδιοκατανάλωση).


Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση ελαιολάδου είναι η εξέλιξη του πληθυσμού, το διαθέσιμο εισόδημα, η μεταβολή των τιμών, οι τιμές των υποκατάστατων προϊόντων(σπορέλαια), οι μεταβολές των διατροφικών συνηθειών, οι προωθητικές ενέργειες που στηρίζονται στην υψηλή διατροφική αξία και τη συμβολή του ελαιολάδου στην υγεία, κ.τ.λ.. Το μέγεθος της Εγχώριας αγοράς ελαιολάδου εκτιμάται σε περίπου 210.000 τόνους ετησίως από την οποία το 45% αφορά αυτοκατανάλωση, το 25% κατανάλωση επιχειρήσεων εστίασης, ξενοδοχείων, νοσοκομείων, κ.τ.λ.. ενώ μόλις το 30% διατίθεται μέσω του λιανικού εμπορίου στους τελικούς καταναλωτές. Η κατανάλωση βρώσιμων πυρηνελαίων εκτιμάται περίπου σε 5.500 τόνους περίπου. Η διατιθέμενη ποσότητα ελαιολάδου στους τελικούς καταναλωτές αφορά κατά 45 % επώνυμα προϊόντα (branded) και κατά 55% μη επώνυμα. Οι κλιματολογικές συνθήκες, η μορφολογία του εδάφους, οι καλλιεργητικές συνθήκες, κ.τ.λ. ευνοούν την ελαιοκαλλιέργεια στη χώρα μας τόσο από άποψη στρεμματικών αποδόσεων όσο και ποιότητας παραγωγής, με αποτέλεσμα το ελαιόλαδο να αποτελεί ένα από τα βασικά εξαγώγιμα αγροτικά προϊόντα της χώρας, με υψηλή μάλιστα διεθνή ανταγωνιστικότητα.

Πηγή:Επεξεργασία στοιχείων EUROSTAT Παρά τα σοβαρά συγκριτικά πλεονεκτήματα όμως, τα σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα τόσο στον πρωτογενή, όσο και στον μεταποιητικό τομέα, δεν επιτρέπουν την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων. Η διάρθρωση του πρωτογενούς τομέα (μέγεθος εκμεταλλεύσεων, εδαφολογικά χαρακτηριστικά, κ.τ.λ.) εμποδίζουν την εκμηχάνιση με αποτέλεσμα υψηλότερο κόστος παραγωγής ελαιοκάρπου συγκριτικά με τους Ισπανούς που αποτελούν τους κύριους ανταγωνιστές μας.

Πορεία Εξαγωγών-Εισαγωγών σε τόνους

158.147

129.494 126.287

144.566

6.769 6.680 11.2635.740 3.792 6.412 2.908 6.165 8.583

152.146

117.817107.718 111.351 108.064

87.058

53.330

3.224 6.728

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Εξαγωγές Εισαγωγές

Εξέλιξη Δείκτη Balassa Ελαιολάδου και συνόλου προϊόντων

0,97 0,94 0,88 0,92

0,67

0,93 0,95 0,91 0,95 0,92 0,89

-0,48 -0,48 -0,50 -0,54 -0,55 -0,52 -0,51 -0,54 -0,56 -0,54 -0,49

-0,80

-0,60

-0,40

-0,20

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Κλάδος ΕλαιολάδουΣύνολο Προϊόντων


Στην παραγωγή ελαιολάδου υπάρχουν επίσης σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο κόστος και την ποιότητα παραγωγής. Στον τομέα της τυποποίησης-συσκευασίας τα περισσότερα προβλήματα οφείλονται στη διακίνηση χύμα ελαιολάδου, που έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του διακινούμενου προϊόντος (νοθείες), στην προστιθέμενη αξία (απώλεια εσόδων για τον κλάδο τουλάχιστον 1 ευρώ/Kg) και στα φορολογικά έσοδα (φοροδιαφυγή). Η αδυναμία προώθησης τυποποιημένων επώνυμων προϊόντων στις διεθνείς αγορές, αποτελεί ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα του κλάδου αφού το υψηλότερο κόστος θα μπορούσε θεωρητικά να αντισταθμιστεί από την καλύτερη ποιότητα του Ελληνικού ελαιολάδου συγκριτικά με αυτήν των ανταγωνιστών. Δυστυχώς όμως το άριστης ποιότητας Ελληνικό ελαιόλαδο εξάγεται χύμα (κυρίως στην Ιταλία) όπου χρησιμοποιείται για την βελτίωση της ποιότητας των Ιταλικών επώνυμων προϊόντων. Καθοριστικός παράγοντας για της εξελίξεις στον κλάδο, είναι η Ισπανική παραγωγή λόγω του μεγέθους της, του χαμηλού κόστους και της κυριαρχίας των Ισπανικών εταιριών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ελληνική παραγωγή, παρόλο που τα χαρακτηριστικά της είναι πλησιέστερα με αυτά της Ιταλικής (ποιότητα, τεχνολογία και κόστος παραγωγής) αντιμετωπίζει κυρίως τον Ισπανικό ανταγωνισμό, ο οποίος καθορίζει όχι μόνο τις διεθνείς τιμές, αλλά και τις εξαγωγές Ελληνικού χύμα ελαιολάδου προς την Ιταλία. Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές του κλάδου δεν είναι ιδιαίτερα θετικές λόγω κυρίως των επιπτώσεων που έχει η εντεινόμενη οικονομική κρίση στην εσωτερική κατανάλωση και της αρνητικής πορείας των τιμών στις διεθνείς αγορές.

Σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής οι προοπτικές επηρεάζονται αρνητικά από τις αλλαγές στην Κ.Α.Π. λόγω της μείωσης των επιδοτήσεων που θα οδηγήσει σε εγκατάλειψη αρκετών οριακών εκμεταλλεύσεων και σε κάποιο βαθμό θετικά λόγω της προβλεπόμενης προώθησης της ποιοτικής παραγωγής και της αειφορίας. Υπό τις νέες συνθήκες το πιθανότερο σενάριο για τα επόμενα χρόνια, είναι η μικρή μείωση της παραγωγής αλλά με αξιόλογη βελτίωση της ποιότητας.

Σε επίπεδο μεταποίησης, οι προοπτικές δεν είναι ιδιαίτερα θετικές για τα ελαιοτριβεία αφού αναμένεται το κλείσιμο αρκετών μικρών μονάδων λόγω χαμηλής αποδοτικότητας ή μη τήρησης των προδιαγραφών, ενώ για τον τομέα τυποποίησης-συσκευασίας προβλέπονται καλύτερες, λόγω της επιβαλλόμενης από την κοινοτική νομοθεσία, στροφής προς τα τυποποιημένα προϊόντα.

Οι μεσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές είναι εξαιρετικά θετικές υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα αξιοποιηθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα για την προώθηση υψηλής ποιότητας προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Οι προοπτικές της ζήτησης είναι εξαιρετικές κυρίως στις αγορές των παραδοσιακών εισαγωγικών αγορών όπου παρατηρείται στροφή στην ποιότητα και αύξηση της κατανάλωσης ελαιολάδου λόγω της αναγνώρισης των πλεονεκτημάτων της μεσογειακής διατροφής. Θετικές προοπτικές υπάρχουν επίσης και σε πολλές αναδυόμενες αγορές, όπου τα εύπορα τμήματα του πληθυσμού αναπτύσσουν πλέον εκλεπτισμένα και υγιεινά μοντέλα διατροφής. Κάποια προβλήματα ενδέχεται να δημιουργηθούν από τον αυξημένο ανταγωνισμό λόγω της αύξησης της ελαιοκαλλιέργειας σε αρκετές χώρες (Βόρεια Αφρική, Τουρκία, κ.τ.λ.) η και την είσοδο νέων παραγωγικών χωρών(Αυστραλία, Αργεντινή, κ.τ.λ.) αλλά για την επόμενη 10ετία τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους θα συνεχίσει να απευθύνεται στην ταχύτατα διευρυνόμενη εσωτερική τους αγορά.


S.W.O.T. ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΛΑΔΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ (OPPORTUNITIES) ΑΠΕΙΛΕΣ (THREATS)

Θετικές επιπτώσεις στην παγκόσμια ζήτηση από την στροφή μερίδας των καταναλωτών στη μεσογειακή διατροφή.

Επιδείνωση της οικονομικής κρίσης και των επιπτώσεων της στα χρηματοοικονομικά των επιχειρήσεων του κλάδου. Μείωση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης και πιθανόν μεγαλύτερη στροφή σε σπορέλαια λόγω μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος.

Δυσανάλογη αύξηση των τιμών στα υποκατάστατα του ελαιολάδου, που παράγονται από ελαιούχους σπόρους, λόγω της χρησιμοποίησης τους στην παραγωγή βιοκαυσίμων.

Αρνητικές επιπτώσεις από την Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, με μείωση επιδοτήσεων και εγκατάλειψη οριακών εκμεταλλεύσεων.

Αξιοποίηση των δυνατοτήτων του internet και των εναλλακτικών μέσων για προώθηση προϊόντων υψηλής ποιότητας σε εξειδικευμένα τμήματα της αγοράς.

Σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα που εμποδίζουν την υλοποίηση των προγραμμάτων εδαφικών βελτιώσεων, δακοκτονίας, αναδιάρθρωσης της παραγωγής , κ.τ.λ..

Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει το θεσμικό πλαίσιο για αύξηση του μεριδίου των τυποποιημένων προϊόντων στην εγχώρια αλλά και την Ευρωπαϊκή αγορά.

Αύξηση του ανταγωνισμού μακροπρόθεσμα, από τρίτες χώρες που επιχειρούν να αναπτύξουν τον ελαιοκομικό κλάδο με στόχο την κάλυψη της εγχώριας τους ζήτησης ή της εξαγωγές.

Ευκαιρίες αύξησης των μεριδίων του Ελληνικού ελαιολάδου στις νέες αναπτυσσόμενες αγορές (Ανατολική Ευρώπη, Κίνα, Ιαπωνία, λοιπές χώρες της Ασίας, Λατινική Αμερική) όπου οι ανταγωνιστές μας δεν έχουν ακόμη εδραιώσει ισχυρές θέσεις.

Μεγαλύτερη συγκέντρωση της παραγωγής και διανομής τυποποιημένου ελαιολάδου σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα τη μείωση της διαπραγματευτικής θέσης των μικρών παραγωγών και χαμηλότερες τιμές στο χύμα ελαιόλαδο.

ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ (STRENGTHS)

ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ (WEAKNESSES)

Ικανοποιητικό μέγεθος εγχώριας αγοράς που παρά την μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος μπορεί να απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής.

Διαμόρφωση των τάσεων και των συνθηκών λειτουργίας της διεθνούς αλλά και της εγχώριας αγοράς(τιμές, αποθέματα, εξαγωγές, κ.τ.λ.) από την πορεία της Ισπανικής παραγωγής.

Υψηλής ποιότητας προϊόντα και υψηλή διαφοροποίηση κατά περιοχές με ιδιαίτερα οργανοληπτικά και λοιπά χαρακτηριστικά (γεύση, άρωμα, χρώμα, κ.τ.λ.)

Υψηλό κόστος παραγωγής τόσο σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής, όσο και μεταποίησης. Υψηλή εξάρτηση του εισοδήματος από επιδοτήσεις.

Ύπαρξη ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη της βιολογικής ελαιοκαλλιέργειας και την παραγωγή βιολογικών ελαιολάδων.

Διαρθρωτικά προβλήματα (μικρό μέγεθος εκμεταλλεύσεων, μεγάλος αριθμός μεταποιητικών μονάδων, ανεπαρκής οργάνωση, μέτριο τεχνολογικό επίπεδο).

Σημαντικές δυνατότητες υποκατάστασης άλλων καλλιεργειών (βιομηχανικά φυτά) από ελαιοκαλλιέργεια εντατικού ή υπερεντατικού τύπου.

Χαμηλός βαθμός καθετοποίησης της παραγωγής και χαμηλή προστιθέμενη αξία, λόγω κυρίως της υψηλής συμμετοχής του χύμα ελαιολάδου στην τελική εγχώρια κατανάλωση.

Ύπαρξη αρκετών εγχώριων εταιριών ή συνεταιρισμών με ικανοποιητικές παραγωγικές και εξαγωγικές δυνατότητες στον τομέα της τυποποίησης.

Χαμηλά μερίδια της διεθνούς αγοράς τυποποιημένων ή επώνυμων προϊόντων και υψηλή εξάρτηση των εξαγωγών χύμα ελαιολάδου από την Ιταλία.


Βιβλιογραφία-πηγές: Agrosynergie: Evaluation des instruments du secteur oléicole dans le cadre de la PAC - Novembre 2009 ESVITE: Panayotis Karantonis, Greek Olive Oil Consumer Profile,2011. EUROMED:EU Agricultural Policy Analysis 2008. EUROSTAT: Στατιστικά στοιχεία FAO: Στατιστικά στοιχεία, μελέτες. Galanos George: Analysis of Competitiveness of Greek’s Olive Oil Sector Using Porter’s Diamond Model. Research Journal of Internatıonal Studıes - 16 (September, 2010) ICAP: ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ - ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ, 2011. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ-ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ, 2011. Ηλεκτρονική βάση Ισολογισμών. International oliveoil Counsil(IOC):Στατιστικά στοιχεία, Μελέτες, Ανακοινώσεις.Μελέτες χωρών: L’OLÉICULTURE EN ARGENTINE, L’OLÉICULTURE EN AUSTRALIE. L’OLÉICULTURE EN TURQUIE, L’OLÉICULTURE EN SYRIE, L’OLÉICULTURE EN ALGERIE, L’OLÉICULTURE EN TUNISIE, L’OLÉICULTURE AU MAROC. IOC:Business strategies in the olive oil sector and their impact on the value chain, Alicia Langreo Navarro, 2010 ISMEA-Oli Vegetali N. 42, Settimana n.43 MARM Food Price Observatory: The value chain and price formation in the Spanish olive oil industry,Jan 2010. OCDE/FAO 2011: Perspectives agricoles de l’OCDE et de la FAO 2011-2020 THE VALUE CHAIN AND PRICE FORMATION IN THE SPANISH OLIVE OIL INDUSTRY US Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service: Oilseeds-World Markets and Trade 2011 Tεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης-Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας: Μελέτη για την κατάσταση και τις προοπτικές της ελαιοκαλλιέργειας στο νομό με βάση τις καλλιεργούμενες ποικιλίες και τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά, Ηράκλειο 2008 Αλεξάνδρος Παπαχατζής: Υπερπυκνό Γραμμικό Σύστημα Ελαιοκαλλιέργειας:Μύθοι και Πραγματικότητα, Γεωργία - Κτηνοτροφία, τεύχος 4/2010 ΕΔΟΕΕ: Εγχειρίδιο Οργάνωσης και Λειτουργίας ελαιοτριβείου, Αθήνα 2008. Μελέτη για την κατάσταση και τις προοπτικές των ελαιοτριβείων στην Ελλάδα, Αθήνα 2007. ΕΘΙΑΓΕ-Ινστιτούτο Ελιάς και υποτροπικών φυτών:Εφαρμογή συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης στην ελαιοκαλλιέργεια, Ι. Μετζιδάκης. Χανιά 2006. ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ:Ελαιόλαδο, Κλαδική Μελέτη, Σεπτέμβριος 2011 ΕΛΣΕΒΙΕ: Στατιστικά στοιχεία, Ανακοινώσεις. ΕΛΣΤΑΤ: Στατιστικά στοιχεία Ε.Μ.Π.: Νασιούλα Χρυσοβαλάντου-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΡΙΦΑΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΦΑΣΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΕΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΚΑΡΠΟΥ,Αθήνα 2010 Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Νομοθεσία, Εκθέσεις. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων: Στατιστικά στοιχεία, Μελέτες, Νομοθεσία.


Disclaimer: To παρόν ενημερωτικό σημείωμα συνιστά διαφημιστική ανακοίνωση ενημερωτικού περιεχομένου και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή ούτε υποκίνηση ή προσφορά για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Καμία πληροφορία που εμπεριέχεται σε αυτό, δεν θα πρέπει να εκληφθεί, σε καμία περίπτωση, ως κατάλληλη επένδυση για τον παραλήπτη, ούτε μέσο επίτευξης των συγκεκριμένων επενδυτικών στόχων ή κάλυψης οποιωνδήποτε άλλων αναγκών του παραλήπτη, ούτε υποκατάστατο τυχόν συμβατικών κειμένων που αφορούν τις περιγραφόμενες σε αυτό συναλλαγές. Για τους λόγους αυτούς, κάθε επενδυτής θα πρέπει να προβεί στη δική του αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας παρέχεται στην παρούσα επικοινωνία και δεν θα πρέπει να βασίζεται σε οποιαδήποτε τέτοια πληροφορία ως εάν αυτή αποτελούσε επενδυτική συμβουλή. Το παρόν δε συνιστά, επίσης, έρευνα στον τομέα των επενδύσεων και, συνεπώς, δεν καταρτίσθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που διατίθενται στο κοινό και που θεωρούνται αξιόπιστες. Η Τράπεζα δεν φέρει καμία ευθύνη ως προς την ακρίβεια ή πληρότητα των πληροφοριών αυτών. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία και υπόκεινται σε αλλαγές χωρίς ειδοποίηση. Η Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλαμβάνει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα που δεν ανήκουν στον όμιλο της. Η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες, και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών.Ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία, και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα και οι εταιρείες του ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκειται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά τη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος φυλλαδίου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή.β) Ενδέχεται να παρέχει έναντι αμοιβής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους παρέχονται με το παρόν πληροφορίες, υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής. γ) Ενδέχεται να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να έλκει άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ)Ενδέχεται να παρέχει υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε)Η Τράπεζα Πειραιώς ενδεχομένως να έχει εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν σημείωμα. Ρητά επισημαίνεται ότι: α)τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. β) τα αριθμητικά στοιχεία αφορούν προσομοίωση προηγουμένων επιδόσεων και ότι οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. γ) οι προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. δ) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα εκάστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς τη φορολογική νομοθεσία που τον διέπει. ε) Η Τράπεζα Πειραιώς δεν υποχρεούται να ενημερώνει ή να κρατά επίκαιρες τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν.

Olive_oil πειραως μελετη

Documents

Transcript of Olive_oil πειραως μελετη