ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Ι. ΟΡΙΣΜΟΣ.

Α. Άμεση ή Συνταγματική και Έμμεση ή Νομοθετική εξουσιοδότηση.

Β. Εξουσιοδότηση για την έκδοση κανόνων δικαίου.

Γ.Τακτική εξουσιοδότηση του άρθρου 43 του Συντάγματος , η οποία

συμπεριλαμβάνει τα εκτελεστικά διατάγματα παράγραφος 1 , τα κανονιστικά

διατάγματα εδ.α παρ.2, άλλες κανονιστικές πράξεις εδ.β παρ.2 και τέλος τη Γενική

εξουσιοδότηση που παρέχεται με νόμο πλαίσιο.

Δ Έκτακτη εξουσιοδότηση του άρθρου 44 παρ. 1 του Συντάγματος που παρέχεται

για την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών.

Ε. Εξαιρετική εξουσιοδότηση του άρθρου 48 του Συντάγματος που παρέχεται για

την αντιμετώπιση εξαιρετικών αναγκών.

ΙΙ.Λόγοι καθιέρωσης και επέκτασης του θεσμού, σκοπός της κανονιστικής

εξουσιοδότησης.

ΙΙΙ. Σύντομη ιστορική αναδρομή συνταγματοποίησης της κανονιστικής

εξουσιοδότησης.

ΙV.Αντικείμενο κανόνων που εκδίδονται βάσει νομοθετικής εξουσιοδότησης του

άρθρου 43 παρ.2 και 43 παρ.4 και θέματα που εξαιρούνται από τη νομοθετική

εξουσιοδότηση με ρητή συνταγματική διάταξη ή που η εξαίρεση τους προκύπτει

σαφώς από τις συνταγματικές διατάξεις.

V. Προϋποθέσεις εγκυρότητας – συνταγματικότητας της κανονιστικής

εξουσιοδότησης.

Α. Ειδική και ορισμένη κανονιστική εξουσιοδότηση.

Β. Κρατούσα άποψη πάγια νομολογία – υποστηριζόμενη άποψη της θεωρίας.

IV. Κανονιστική εξουσιοδότηση άρθρου 43 παρ.2

Α. Κανονιστικά διατάγματα ειδικής εξουσιοδότησης εδ.α.

1.Παραγωγή πρωτεύοντων κανόνων δικαίου που εισάγουν νέα ουσιαστική ρύθμιση .

2. Εξουσιοδοτούν και εξουσιοδοτούμενο όργανο της κανονιστικής εξουσιοδότησης

του άρθρου 43 παρ.2α.

3.Η ειδική εξουσιοδότηση είναι εξουσιοδότηση ευρεία.

Β.Έξουσιοδότηση για έκδοση κανονιστικών πράξεων από άλλα όργανα της διοίκησης

προκειμένου να ρυθμιστούν.

1.Ειδικότερα θέματα.

2. Θέματα με τοπικό ενδιαφέρον.

3.Θέματα με χαρακτήρα τεχνικό ή λεπτομερειακό.

VII.Κανονιστική εξουσιοδότηση άρθρου 43 παρ.4.

Α.Ορισμός κανονιστικά διατάγματα γενικής εξουσιοδότησης .

Β.Διαφορές που παρουσιάζει σε σύγκριση με την ειδική κανονιστική εξουσιοδότηση.

VIII. Η ουσιαστική ισχύς και η αναδρομικότητα των κανονιστικών πράξεων.

Επανειλημμένη χρήση της εξουσιοδότησης επιτρέπεται ;

IX. Τυπική ισχύος των κανονιστικών πράξεων της διοικήσεως .

Χ. Φύση κανονιστικής αρμοδιότητας- διακριτική ευχέρεια ή δέσμια

αρμοδιότητα;

ΧΙ. Παροχή υπεξουσιοδότησης.

ΧΙΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ-ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΣΤΕ.

I.ΟΡΙΣΜΟΣ

Κανονιστική εξουσιοδότηση είναι η παρεχόμενη προς τη διοίκηση, από το

συντακτικό ή τον κοινό νομοθέτη, εξουσιοδότηση για την έκδοση κανόνων δικαίου με

την μορφή των κανονιστικών πράξεων , με σκοπό την διευκόλυνση του νομοθετικού

έργου ή την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων ή και κινδύνων .1

Α. ΄Αμεση ή Συνταγματική και Έμμεση ή Νομοθετική.

Στην εξουσιοδότηση διακρίνεται το εξουσιοδοτούν και το εξουσιοδοτούμενο

όργανο . Εξουσιοδοτούν όργανο είναι ο συντακτικός ή ο κοινός νομοθέτης . Με βάση το

όργανο αυτό διακρίνεται η εξουσιοδότηση σε άμεση ή συνταγματική και σε έμμεση ή

νομοθετική. Η διάκριση έχει την έννοια ότι στην περίπτωση της συνταγματικής

εξουσιόδοτησης , που αποτελεί την εξαίρεση , δεν μεσολαβεί νόμος , ενώ είναι

απαραίτητη η μεσολάβηση αυτή στην νομοθετική εξουσιοδότηση , που αποτελεί τον

κανόνα.Η κανονιστική εξουσιοδότηση παρέχεται προς την διοίκηση .

Κανονιστική εξουσιοδότηση είναι εξουσιοδότηση για την έκδοση κανόνων δικαίου.

Αποτελεί το νομικό μηχανισμό , με τον οποίο καθίσταται δυνατή η θέσπιση κανόνων

δικαίου από την διοίκηση. 2

Β. Τακτική κανονιστική εξουσιοδότηση.

Περαιτέρω η κανονιστική εξουσιοδότηση διακρίνεται σε τακτική και έκτακτη με

κριτήριο τις συνθήκες υπό τις οποίες παρέχεται και τους σκοπούς που εξυπηρετεί.

Η τακτική εξουσιοδότηση προβλέπεται από το άρθρο 43 του Συντάγματος .

Παρέχεται σε ομαλές συνταγματικοπολιτικές συνθήκες και διαπλάσσεται ως εξής στο

άρθρο 43:

Η πρώτη παράγραφος αναφέρεται στα εκτελεστικά διατάγματα. Αυτά εκδίδονται

χωρίς τη μεσολάβηση ειδικής διάταξης που να παρέχει κανονιστική εξουσιοδότηση στον

Πρόεδρο της Δημοκρατίας (πρόκειται δηλαδή για άμεση εξουσιότηση), ο οποίος εκδίδει

τα αναγκαία διατάγματα για την εκτέλεση των νόμων και δεν μπορεί ποτέ να αναστείλει

την εφαρμογή τους ούτε να εξαιρέσει κανέναν από την εκτέλεσή τους. Τα εν λόγω

διατάγματα θέτουν δευτερεύοντες κανόνες δικαίου και είναι κανονιστικά3.

1 Βλ.Ανδρέα Γ.Δημητρόπουλο, Γενική Συνταγματική Θεωρία τομ.Α΄ 2001 , σελ. 198.2 Για όλα τα παραπάνω βλ.Ανδρέα Γ.Δημητρόπουλο, όπου παραπάνω σελ.198.

Στη δεύτερη παράγραφο ρυθμίζεται η κανονιστική εξουσιοδότηση βάσει ειδικής

νομοθετικής διάταξης (πρόκειται δηλαδή για έμμεση εξουσιοδότηση). Το πρώτο εδάφιο

της δεύτερης παραγράφου ρυθμίζει τα κανονιστικά διατάγματα (που εκδίδονται από τον

Πρόεδρο της Δημοκρατίας), ενώ το δεύτερο εδάφιο τις άλλες κανονιστικές πράξεις (που

εκδίδονται από άλλα όργανα της διοίκησης) 4.

Τέλος στην παράγραφο 4 του άρθρου 43 προβλέπεται η έκδοση κανονιστικών

διαταγμάτων βάσει γενικής νομοθετικής εξουσιοδότησης που περιέχεται σε «νόμο-

πλαίσιο».

Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας θα ασχοληθούμε με την τακτική κανονιστική

εξουσιοδότηση και συγκεκριμένα με τα κανονιστικά διατάγματα ειδικής και γενικής

εξουσιοδότησης, καθώς και με τις άλλες κανονιστικές πράξεις της διοίκησης που

μπορούν να εκδοθούν βάσει του άρθρου 43 παρ.2 εδ.β , καθώς για αυτά έχει υπάρξει

πλούσια νομολογία από το Συμβούλιο της Επικρατείας, την οποία και θα

παρουσιάσουμε.

Γ. Έκτακτη κανονιστική εξουσιοδότηση.

Το άρθρο 44 παρ.1 του Συντάγματος προβλέπει για την αντιμετώπιση έκτακτων

συνθηκών την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου. Πρόκειται για συνταγματική

ή άμεση εξουσιοδότηση , που παρέχεται στην διοίκηση απευθείας από τον συντακτικό

νομοθέτη. Το εξουσιοδοτούμενο όργανο είναι σύνθετο όργανο , που αποτελείται από τον

πρόεδρο της Δημοκρατίας και το υπουργικό συμβούλιο. Οι πράξεις νομοθετικού

περιεχομένου εκδίδονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά από πρόταση του

υπουργικού συμβουλίου. Είναι εξουσιοδότηση ευρεία , χωρίς καταρχήν περιορισμό του

αντικειμένου της .5

Δ. Εξαιρετική κανονιστική εξουσιοδότηση.

3 Βλ. Επ. Π. Σπηλιωτόπουλο, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου τομ. Ι, εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή 2001, σελ. 65.4 Βλ.Ανδρέα Γ.Δημητρόπουλο, όπου παραπάνω σελ.201.σελ.202.5 Βλ.Ανδρέα Γ.Δημητρόπουλο , όπου παραπάνω σελ.199,σελ. 204.

Η εξαιρετική κανονιστική εξουσιοδότηση που προβλέπεται στο άρθρο 48 του

Συντάγματος παρέχεται για την αντιμετώπιση εξαιρετικών αναγκών , που προκύπτουν

από τους εξαιρετικούς , αλλά και εσωτερικούς κινδύνους . Προϋπόθεση της εξαιρετικής

εξουσιοδότησης είναι το ότι ήδη έχουν τεθεί σε εφαρμογή τα μέτρα κατάστασης ανάγκης.

Η εξαιρετική εξουσιοδότηση παρέχεται απευθείας από το Σύνταγμα , είναι επομένως

άμεση ή συνταγματική εξουσιοδότηση.6

II. ΛΟΓΟΙ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ , ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ

ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟ-ΔΟΤΗΣΗΣ.

Οι λόγοι που συνέβαλαν στην καθιέρωση και επέκταση αυτού του θεσμού στα

σύγχρονα κράτη είναι πολλοί. Κατ΄αρχάς ο όγκος του νομοθετικού έργου που απαιτείται

για τη ρύθμιση των ποικίλων και διαρκώς εξελισσόμενων κοινωνικοοικονομικών

σχέσεων κατέστησε αδύνατη την αποκλειστική άσκηση της νομοθετικής εξουσίας από τη

Βουλή λόγω έλλειψης χρόνου. Ειδικότερα η τεχνική φύση ρυθμιστέων θεμάτων, η

ανάγκη ταχείας προσαρμογής στην πραγματικότητα, η μικρή σημασία κάποιων θεμάτων ,

η μυστικότητα , που πολλές φορές απαιτείται σε τέτοιου είδους ρυθμίσεις και η

αιφνιδιαστική θέσπιση τους και κυρίως η αδυναμία του νομοθέτη να ρυθμίσει ρητά κάθε

περίπτωση και να προβλέψει με τρόπο ρεαλιστικό όλες τις μέλλουσες ιδιοτυπίες της

εφαρμογής του νόμου οδήγησαν στην ανάθεση της νομοθετικής αρμοδιότητας και στη

Διοίκηση. Η κανονιστική εξουσιοδότηση θεωρείται καταρχήν απαραίτητη για την

υποβοήθηση του νομοθετικού έργου , σε ομαλές συνταγματικοπολιτικές συνθήκες

( αρθρ.43 , τακτική κανονιστική εξουσιοδότηση)7.

III.ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ

ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ.

6 Βλ.Ανδρέα Γ.Δημητρόπουλο, όπου παραπάνω σελ.206.7 Βλ. Δημ. Τσάτσο, Συνταγματικό Δίκαιο, τόμος α΄ 1985, σελ. 245-246, Δημ. Αποστολίδη, Η θεωρία της Κυβερνητικής νομοθεσίας, 1954, σελ. 62-63, Επ. Σπηλιωτόπουλο, όπου παραπάνω, σελ. 74-75, Πρ. Δαγτόγλου, Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, τόμος Ι, 1997, σελ. 60, Αρ. Μάνεση, Συνταγματική Θεωρία και Πράξη, 1980, σελ. 277, Ανδρέα Γ. Δημητρόπουλο, όπου παραπάνω, σελ. 199.

Στην Ελλάδα η νομοθετική εξουσιοδότηση συνταγματοποιήθηκε μόλις το 1952 με την

εξ αντιδιαστολής ερμηνεία του άρθρου 59 παρ.2. Ωστόσο και πριν από το Σύνταγμα του

1952 ήταν επιτρεπτή βάσει συμπληρωματικού εθίμου που είχε διαμορφωθεί 8. Το

Σύνταγμα του 1975 καθιερώνει ρητά αυτή την ευχέρεια στα άρθρα 43 παρ.2 και παρ.4.

Η τρίτη παράγραφος του άρθρου 43 που αναφερόταν στα οργανωτικά διατάγματα

καταργήθηκε με την αναθεώρηση του 1986. Με την αναθεώρηση του 2001 το άρθρο 43

έμεινε ως είχε.

IV. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΠΟΥ ΘΕΣΠΙΖΟΝΤΑΙ ΒΑΣΕΙ ΤΗΣ

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ.

Αντικείμενο των κανόνων που θεσπίζονται βάσει κανονιστικής εξουσιοδότησης

μπορεί να είναι κάθε θέμα, το οποίο μπορεί να ρυθμιστεί με νομοθετική πράξη εκτός από

εκείνα που εξαιρούνται από τη κανονιστική εξουσιοδότηση με ρητή συνταγματική

διάταξη ή που η εξαίρεση τους προκύπτει σαφώς από τις συνταγματικές διατάξεις .

Τέτοιες εξαιρέσεις προβλέπονται στα ακόλουθα άρθρα του Συντάγματος: 27 ( μεταβολή

των ορίων της επικράτειας και ξένη στρατιωτική δύναμη στην Ελληνική επικράτεια),

28 παρ.2 ( αναγνώριση αρμοδιοτήτων σε όργανα διεθνών οργανισμών) και παρ.3

( περιορισμοί στην άσκηση της εθνικής κυριαρχίας ), 33 παρ.3 ( καθορισμός της

χορηγίας προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ) και 36 παρ.2 και 4 ( κύρωση των διεθνών

συνθηκών ), 47 παρ.3 ( παροχή αμνηστίας ) , 51παρ.1 ( αριθμός των βουλευτών ) 54

παρ.1 ( εκλογικό σύστημα και εκλογικές περιφέρειας ), άρθρο 75 παρ.1 ( η αυθεντική

ερμηνεία των νόμων ) , 78 ( φορολογία , φορολογικές απαλλαγές και απονομή

συντάξεων. Η απαγόρευση της εξουσιοδότησης που προβλέπεται στην παρ.4 του άρθρου

δεν ισχύει στην περίπτωση των λεγόμενων “ανταποδοτικών τελών ”, δηλαδή των τελών

που επιβάλλονται με ειδική αντιπαροχή ( ΣΕ 3222/1968) όπως π.χ είναι τα τέλη

καθαριότητας των δήμων και κοινοτήτων. Επίσης από την απαγόρευση της κανονιστικής

8 Βλ.Δημ.Αποστολίδη, όπου παραπάνω σελ.69, Αθ.Ράικο, Συνταγματικό Δίκαιο τεύχος

β΄,1989 σελ.323, Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.68.

εξουσιοδότησης εξαιρούνται και τα θέματα που ορίζονται στις παραγράφους 4 2ο

εδάφιο και 5) και 79 ( ψήφιση του προϋπολογισμού).

Εξάλλου , κατά την παρ.5 του άρθρου 43, τα θέματα που ανήκουν στην αρμοδιότητα της

Ολομέλειας της Βουλής ( Σ. άρθρο 72 παρ.1 ) δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο

της εκτεταμένης εξουσιοδότησης , την οποία προβλέπει το άρθρο 43 παρ.4 , ενώ

μπορούν να είναι αντικείμενο της εξουσιοδότησης που προβλέπει η παράγρ. 2 του ίδιου

άρθρου. Δεν μπορεί όμως να χορηγηθεί νομοθετική εξουσιοδότηση με νόμο – πλαίσιο

για τη ρύθμιση της άσκησης ατομικού δικαιώματος , ενώ μπορεί να χορηγηθεί για τον

ίδιο σκοπό εξουσιοδότηση βάσει της παραγρ.2 του άρθρου 43 9.

V. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ – ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ.

Όπως και κατά το συνταγματικό έθιμο που ίσχυσε προηγουμενώς ( ΣΕ197/1945,

ΑΠ 1194/1979, ΝΟΒ 27 , 1256), για να είναι συνταγματικώς επιτρεπτή η κανονιστική

εξουσιοδότηση πρέπει να είναι ειδική και ορισμένη (ΣΕ 1466/1995, 1394/1997)10. Με τη

9 Για όλα τα παραπάνω ζητήτηματα βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.73-74.10 Βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω 68-69, ΣΕ 1466/1995 Ελληνική Αστυνομία.

Κρίσεις αξιωματικών της ΕΛΑΣ. Σύνταγμα. Νομοθετική εξουσιοδότηση. Ορια αυτής.

Ανίσχυρη η προβλεπόμενη στο ΠΔ 499/89 έκτακτη, μόνον για το έτος 1989, κρίση των

αξιωματικών της ΕΛΑΣ, ανεξαρτήτως της συνδρομής των προυποθέσεων του άρθρου 14 Ν.

671/77, διότη βρίσκεται εκτός των ορίων της νομοθετικής εξουσιοδότησης του άρθρου 1 παρ.

1 Ν. 1590/86. Αντίθετα η μειοψηφία. Ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης του

Ανωτάτου Συμβουλίου της ΕΛΑΣ, με την οποία κρίθηκε ο αιτών ως ευδοκίμως τερματίσας

τη σταδιοδρομία του και αποστρατευτέος. ΣΕ 1394/1997 Οργανισμοί Τοπικής

Αυτοδιοίκησης. Με το πδ 552/1989 μεταβιβάστηκε στους ΟΤΑ η αρμοδιότητα χορηγήσεως

των αδειών ίδρυσης των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος. Η εξουσιοδοτική όμως

διάταξη του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 1416/1984, ως μη ειδική, αντίκειται στο άρθρο 43 παρ. 2

του Συντάγματος και συνεπώς είναι ανίσχυρο και το ανωτέρω πδ. Ο λόγος αυτός ακυρώσεως

ερευνάται αυτεπαγγέλτως. Η διάταξη του άρθρου 28 παρ. 10 του ν. 2130/93 δεν

καταλαμβάνει και τις εκδοθείσες πράξεις χορηγήσεως αδειών ιδρύσεως κατά το πδ 552/89

που είχαν προσβληθεί με αίτηση ακύρωσης πριν από την έναρξη ισχύος του Ν. 2130/1993,

αφού διαφορετικά θα κύρωνε μη νόμιμες ατομικές πράξεις προσβληθείσες ενώπιον του ΣτΕ

και θα ήταν αντισυνταγματική. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.

νομολογία του ΣΕ, έχει διαμορφωθεί το κριτήριο του χαρακτήρα της κανονιστικής

εξουσιοδότησης ως ειδικής: είναι ο συγκεκριμένος καθορισμός των θεμάτων που

περιλαμβάνονται σ΄αυτήν , τα οποία πρέπει ή μπορεί να ρυθμιστούν με τις κανονιστικές

πράξεις που θα εκδοθούν (ΣΕ 2309/1992)11 . Η ευρύτητα της εξουσιοδότησης, δηλαδή

μεγάλος αριθμός των θεμάτων δεν επηρεάζει το κύρος της εξουσιοδοτικής διάταξης ,

εφόσον τα θέματα είναι επαρκώς καθορισμένα (ΣΕ 1467/1995 )12. Η εξειδίκευση

εξαρτάται κάθε φορά από τη γενικότητα των όρων που χρησιμοποιούνται στην

εξουσιοδοτική διάταξη. Επικρατεί δε η τάση , όταν οι όροι αυτοί δεν έχουν επαρκώς

καθορισμένο περιεχόμενο είτε από τις διατάξεις της νομοθεσίας είτε από την κοινή

επιστημονική και διοικητική πείρα , τα θέματα να περιγράφονται λεπτομερέστερα.13 Στη

θεωρία σε αντίθεση με την πάγια νομολογία του ΣτΕ έχει διαχωριστεί το χαρακτηριστικό

“ oρισμένη ” από το “ειδική” επιπροσθέτως προσδιοριζόμενο και υποστηρίζεται ότι η

κανονιστική εξουσιοδότηση πρέπει να έχει επαρκή κριτήρια (ΣΕ 2309/1992) , γενικές

αρχές και κατευθύνσεις που καθορίζουν κατά βάση τα πλαίσια της ρύθμισης των

11 Βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.69, ΣΕ 2309/1992 ΟΤΑ. Εξουσιοδοτική

διάταξη άρθρ. 8 ν. 1416/84, επιτρέπουσα τη μεταβίβαση στους ΟΤΑ πάσης αρμοδιότητος

που ασκείται από κάθε όργανο της κεντρικής και περιφερειακής Διοίκησης. Μοναδικό

κριτήριο για τη μεταβίβαση να αφορά η αρμοδιότητα σε υποθέσεις "τοπικού

χαρακτήρα".Αντίθετη της εξουσιοδότησης αυτής στο άρθρο 43 παρ. 2 Σ. ως αόριστης και

ευρύτατης. Δεν καθίσταται ειδική η παραπάνω εξουσιοδοτική διάταξη έστω και αν θεωρηθεί

ότι παραπέμπει στην έννοια της "τοπικής υποθέσεως" . Δεκτή η αίτηση ακύρωσης κατά των

προσβαλλομένων πράξεων που έχουν ως έρεισμα το π.δ. 552/89 εκδοθέν επι τη βάση

ανίσχυρης εξουσιοδιοτικής διάταξης και δια του οποίου μη αδειών ιδρύσεως καταστημάτων

υγειονομικού ενδιαφέροντος. Μειοψηφία.

12 Βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω, ΣΕ 1467/1995 Ελληνική Αστυνομία. Κρίσεις

ανωτέρων και ανωτάτων αξιωματικών της ΕΛΑΣ. Κρίνεται ως ανίσχυρη η προβλεπόμενο

στο ΠΔ 499/89 έκτακτη, μόνον για το έτος 1989, κρίση των αξιωματικών της ΕΛΑΣ,

ανεξαρτήτως της συνδρομής των προυποθέσεων του άρθρου 10 Ν. 671/77, διότι βρίσκεται

εκτός των ορίων της παρεχόμενης από το άρθρο 1 παρ. 1 Ν. 1590/86 νομοθετικής

εξουσιοδότησης. Αντίθετη μειοψηφία. Ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης του

Ανωτάτου Συμβουλίου της ΕΛΑΣ, με την οποία ο αιτών κρίθηκε ευδοκίμως τερματίσας την

σταδιοδρομία του και αποστρατευτέος13 Βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.69

θεμάτων τα οποία αφορά (ΣΕ 478/1989) . Σύμφωνα με τις μεμονωμένες αποφάσεις του

ΣτΕ που αποδέχονται αυτή την άποψη η κανονιστική εξουσιοδότηση είναι

αντισυνταγματική όταν κρίνεται ως γενική και αόριστη (ΣΕ 2309/1992), οι δε

κανονιστικές πράξεις που έχουν εκδοθεί βάσει αυτής πάσχουν ακυρότητα.14

VI. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΑΡΘΡΟΥ 43 ΠΑΡ.2.

Α. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ (ΑΡΘΡΟ 43 ΠΑΡ.

3 ΕΔ. Α΄)

Τα κανονιστικά διατάγματα περιέχουν κανόνες δικαίου. Οι κανόνες που εισάγονται με

τα κανονιστικά διατάγματα είναι πρωτεύοντες , δηλαδή εισάγουν νέα ουσιαστική

ρύθμιση , σε αντίθεση προς τα εκτελεστικά , τα οποία περιέχουν δευτερεύοντες κανόνες

δικαίου. Τα κανονιστικά διατάγματα θεσπίζουν νέα δικαιώματα και υποχρεώσεις , καθώς

και νέες αρμοδιότητες . Αποτελούν τις σπουδαιότερες κανονιστικές πράξεις τις

διοίκησης , διότι περιέχουν , σε σύγκριση με άλλες κανονιστικές πράξεις , τα

σπουδαιότερα θέματα. Η εξουσιοδότηση που ρυθμίζεται στο άρθρο 43 παρ.2α είναι

εξουσιοδότηση νομοθετική . Για την έκδοση κανονιστικού διατάγματος απαιτείται

μεσολάβηση νόμου. Δεν είναι επομένως δυνατή η έκδοση κανονιστικού διατάγματος αν

δεν προβλέπεται από διάταξη νόμου. Εξουσιοδοτούν όργανο είναι κατά συνέπεια ο

κοινός νομοθέτης . Παράλληλα το εξουσιοδοτούμενο όργανο είναι σύνθετο όργανο, που

αποτελείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον αρμόδιο κατά περίπτωση

υπουργό .Η εξουσιοδότηση για την έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων είναι

14 Βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.69.

εξουσιοδότηση ειδική. Είναι επίσης εξουσιοδότηση ευρεία . Δηλαδή επιτρέπεται

καταρχήν για οποιοδήποτε θέμα , χωρίς περιορισμούς του αντικειμένου της .15

Β. ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΑΠΟ ΑΛΛΑ

ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ (ΑΡ. 43 ΠΑΡ. 2 ΕΔ. Β΄)

Το εδάφιο β της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 43 επιτρέπει, κατ ΄

εξαίρεση την παροχή κανονιστικής εξουσιοδότησης για την έκδοση κανονιστικών

πράξεων από άλλα όργανα της διοίκησης μόνο για τη ρύθμιση “ειδικότερων” θεμάτων

ή θεμάτων τοπικού ενδιαφέροντος ή τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα . Εχει δε

κριθεί ότι θέματα σχετικά με την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού

περιβάλλοντος δεν έχουν τοπικό ενδιαφέρον (ΣΕ 358/1998)16 ούτε είναι τεχνικού ή

λεπτομερειακού χαρακτήρα.

(i) Ο χαρακτηρισμός των θεμάτων ως “ειδικότερων” δημιουργεί σοβαρά

ερμηνευτικά προβλήματα. Κατά την πάγια νομολογία του ΣΕ (βλ. ενδεικτικά ΣΕ

358/1998) , ειδικότερα είνα τα θέματα εκείνα , των οποίων το αντικείμενο αποτελεί

μερικότερη περίπτωση του θέματος που αποτελεί κύριο αντικείμενο της νομοθετικής

ρύθμισης (ΣΕ 2701/1996, 4025/1998, 1101/2002)17 .Δηλαδή , το κριτήριο αυτό

15 Βλ.Ανδρέα Γ.Δημητρόπουλο όπου παραπάνω σελ.20316 ΣΕ 358/1998 Σύνταγμα. Νομοθετική εξουσιοδότηση. Προστασία οικιστικού και

πολιτιστικού περιβάλλοντος. Ορια ρυθμιστικής εξουσίας της διοίκησης. Ο καθορισμός ορίων

καθώς και όρων και περιορισμών δομήσεως των παράκτιων οικισμών, αποτελεί ζήτημα που

συνδέεται με την προστασία ζωτικού τομέα του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, και

για τον λόγο αυτό μπορεί να ρυθμιστεί μόνον με Προεδρικό Διάταγμα. Ακύρωση της

σχετικής αποφάσεως του Νομάρχη Δωδεκαννήσου. Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω

σελ.69.

17 ΣΕ 2701 /1996 Σχολή Εκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής και Τεχνικής

Εκπαιδεύσεως (ΣΕΛΕΤΕ). Κριτήρια επιλογής ιδιωτών ως σπουδαστών της Σχολής. Η

εξουσιοδότηση του άρθρου 5 παρ. 5 του νδ 789/1970 αφορά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας

για την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων και όχι τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και

Θρησκευμάτων για την έκδοση υπουργικών αποφάσεων. Δεκτή η αίτηση ακυρώσεως λόγω

αναρμοδιότητας του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. ), ΣΕ 4025/1998

χαρακτηρισμού του θέματος ως ειδικότερου είναι ποσοτικό σε σχέση προς το

συγκεκριμένο θέμα , το οποίο ήδη ρυθμίζει η νομοθετική πράξη που παρέχει την

εξουσιοδότηση . Το κριτήριο όμως μπορεί να είναι και ποιοτικό και να συνίσταται στη

σπουδαιότητα του θέματος ( πχ. η οριοθέτηση υφιστάμενου παραδοσιακού οικισμού).

Έχει κριθεί ότι ο προσδιορισμός του χρόνου προβολής των πολιτικών κομμάτων από τα

ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα κατά την προεκλογική περίοδο έχει χαρακτήρα

Υπόθεση Καζίνο. Αίτηση ακύρωσης της απόφασης του Υφυπουργού Οικονομικών, με την

οποία επιβλήθηκε στους κατόχους αδειών ίδρυσης και λειτουργίας καζίνων του ν. 2206/1994

η υποχρέωση έκδοσης εισιτηρίου εισόδου για κάθε πελάτη. Η επιβολή του εισιτηρίου αυτού

αποτελεί έμμεσο περιορισμό για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Με το μέτρο αυτό δεν

επιδιώκεται η δημιουργία κρατικών εσόδων αλλά σκοπείται αφ' ενός ο έλεγχος της

συναλλακτικής δραστηριότητας των καζίνων, αφετέρου η αποθάρρυνση της συμμετοχής στα

τυχερά παίγνια των προερχομένων από χαμηλές εισοδηματικές τάξεις προσώπων. Η διάταξη

της παραγράφου 10 του άρθρου 2 του ν. 2206/1994 δεν αντίκειται στο άρθρο 78 του

Συντάγματος. Αντίθετη μειοψηφία. Η ανωτέρω διάταξη δεν αντίκειται ούτε στο άρθρο 43

παρ. 2 του Συντάγματος. Οι όροι που περιέχονται στην απόφαση του Υπουργού Τουρισμού

για την παραχώρηση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας του καζίνου και της σχετικής

σύμβασης δεν μπορούν να κατισχύουν των διατάξεων του νόμου. Η επιβολή εισιτηρίου δεν

συνιστά απρόβλεπτη και αιφνίδια ενέργεια της Διοίκησης, η οποία ανέτρεψε προϋφισταμένη

και ευνοϊκή ρύθμιση και δεν υφίσταται παράβαση της αρχής της προστασίας της

δικαιολογημένης εμπιστοσύνης. Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης. Παρατήρηση : Ομοιες οι

4026, 4027/1998 ΣτΕ Ολομέλεια.ΣΕ 1101/2002 Εργα Ολυμπιακών Αγώνων. Ν. 2730/1999.

Κατά την έννοια της περ. 3 της παρ. 2 του άρθρου 2, ως χώρο εντός σχεδίου πόλεως νοούνται και αυτοί που έχουν ενταχθεί σε περιορισμένο ρυμοτομικό σχέδιο, όταν, δηλαδή,

κατ΄ εφαρμογήν των διατάξεων του άρθρου 26 του Ν. 1337/1983, με Προεδρικό Διάταγμα,

ύστερα από πρόταση του ΥΠΕΧΩΔΕ, έχουν καθοριστεί, με χωροταξικά και πολεοδομικά

κριτήρια, χώροι, εκτός των εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων και εκτός ορίων οικισμών προ του

1923, για την ανέγερση κτιρίων δημοσίων, δημοτικών και κοινής ωφέλειας σκοπών και

έχουν, επίσης, ορισθεί γενικά οι όροι και οι περιορισμοί δόμησής τους. Η ανωτέρω

εξουσιοδοτική διάταξη είναι ειδική και ορισμένη, αναφέρεται δε σε ειδικώτερο θέμα και,

συνεπώς, ορθώς χορηγείται εξουσιοδότηση προς τον ΥΠΕΧΩΔΕ να ορίσει όρους και

περιορισμούς δόμησης για το υπό κρίσιν Ολυμπιακό έργο. Αντίθετη η μειοψηφία. Η κατά το

άρθρο 174 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας διαδικασία απαιτείται να

τηρηθεί, προκειμένου περί Ολυμπιακών Εργων που πρόκειται να κατασκευαστούν στις εκτός

σχεδίου περιοχές, Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.69.

ειδικότερου θέματος .Επίσης στην περίπτωση που με νομοθετική πράξη προγενέστερη

από το Σύνταγμα του 1975 είχε χορηγηθεί νομοθετική εξουσιοδότηση προς ένα υπουργό

για τη ρύθμιση θέματος , το οποίο δεν έχει τα χαρακτηριστικά του εδαφίου β΄ της

παραγράφου 2 του άρθρου 43 , μετά την ισχύ του Συντάγματος του 1975 , η

εξουσιοδότηση νοείται ότι παρέχεται στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την έκδοση

διατάγματος με πρόταση του υπουργού αυτού .

(ii) όσον αφορά στα θέματα τοπικού ενδιαφέροντος έχει κριθεί ότι θέματα σχετικά

με την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος δεν έχουν τοπικό

χαρακτήρα (ΣΕ358/1998).

(iii) Τέλος θέματα που έχουν λεπτομερειακό χαρακτήρα είναι αυτά που για τη

ρύθμισή τους αρκεί η θέσπιση δευτερευόντων κανόνων δικαίου.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η κανονιστική εξουσιοδότηση προς άλλα διοικητικά όργανα

, εκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας , μπορεί να παρέχεται με όρους ή με

περιορισμούς . Επίσης έχει κριθεί ότι η κατά νομοθετική εξουσιοδότηση ρύθμιση

θεμάτων σχετικών με την οργάνωση και άσκηση ενός ατομικού δικαιώματος , όπως

είναι η άσκηση οποιουδήποτε επαγγέλματος που ανάγεται στην οικονομική ελευθερία ,

μπορεί να είναι αντικείμενο διατάγματος και όχι υπουργικών αποφάσεων.18

VII. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΑΡΘΡΟΥ 43 ΠΑΡ.4. ΚΑΝΟΝΙΣΙΚΑ

ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ.

Α.ΟΡΙΣΜΟΣ .

18Βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.70

Η παράγραφος 4 του άρθρου 43 προβλέπει την παροχή προς τον Πρόεδρο της

Δημοκρατίας εκτεταμένης κανονιστικής εξουσιοδότησης με νόμους, που καθορίζουν

μόνο σε γενικό πλαίσιο τα θέματα, τα οποία θα ρυθμιστούν με τα κανονιστικά

διατάγματα. Ο εξουσιοδοτικός νόμος, ονομάζεται νόμος-πλαίσιο, προέρχεται από την

Ολομέλεια της Βουλής και πρέπει να καθορίζει τις γενικές γραμμές και τις κατευθύνσεις ,

που θα ακολουθήσει η Διοίκηση κατά τη ρύθμιση των θεμάτων τα οποία

περιλαμβάνονται στην εξουσιοδότηση, καθώς και τα χρονικά όρια για τη χρήση της

εξουσιοδότησης, δηλαδή για την έκδοση των σχετικών κανονιστικών πράξεων.19

Β.ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ.

Η γενική εξουσιοδότηση δεν είναι όπως η ειδική ευρεία αλλά περιορισμένη.

Συγκεκριμένα δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της γενικής εξουσιοδότησης τα

προβλεπόμενα στο άρθρο 72 παρ.1 θέματα της αρμοδιότητας της ολομέλειας της

βουλής. Εξουσιοδοτούν όργανο είναι και στην περίπτωση της γενικής εξουσιοδότησης ο

κοινός νομοθέτης , πρόκειται δηλαδή για νομοθετική εξουσιοδότηση. Όμως ο νόμος-

πλαίσιο πρέπει οπωσδήποτε να ψηφιστεί από την ολομέλεια της βουλής , ενώ η ειδική

εξουσιοδότηση μπορεί να παρέχεται και από τμήμα της βουλής. Ο συντακτικός

νομοθέτης υποχρεώνει τον κοινό νομοθέτη να θέτει χρονικό περιορισμό στην γενική

χρήση της εξουσιοδότησης18.Τέλος εξουσιοδοτούμενο όργανο είναι μόνο ο Πρόεδρος της

Δημοκρατίας.

VIII. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ. ΕΠΑΝΕΙΛΗΜΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ

ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ .

Οι κανονιστικές πράξεις αρχίζουν να ισχύουν από το χρόνο που ορίζουν ρητά οι

ίδιες , δηλαδή είτε από τη δημοσίευσή τους είτε από κάποια άλλη ημερομηνία. Μπορούν

να έχουν αναδρομική ισχύ μόνο εφόσον ορίζεται ρητά από την εξουσιοδοτική διάταξη ή

19 Βλ.Ανδρέα Γ.Δημητρόπουλο όπου παραπάνω σελ.204

απορρέει από το σκοπό του νόμου. Επανειλημμένη χρήση της εξουσιοδότησης

επιτρέπεται εκτός αν αναφέρεται ρητά ότι η προβλεπόμενη κανονιστική πράξη θα

εκδοθεί εφ΄άπαξ. 20

IX.ΤΥΠΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ .

Από την άποψη της τυπικής ισχύος τους είναι ισοδύναμοι προς τους κανόνες που

παράγονται από το νομοθετικό όργανο . Μπορούν επίσης να τροποποιούν ή να

καταργούν απευθείας ή έμμεσα, με διάφορη ή με αντίθετη ρύθμιση διατάξεις

νομοθετικών πράξεων , εκτός βέβαια από αυτές που παρέχουν την

εξουσιοδότηση.Τέλος μπορούν να θεσπίζουν αποκλίσεις από γενική αρχή του

διοικητικού δικαίου, εφόσον προβλέπεται ρητά στην εξουσιοδοτική διάταξη.21

X. ΦΥΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ – «ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ ΕΥΧΕΡΕΙΑ Ή

ΔΕΣΜΙΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ»;

Η χρήση της παρεχόμενης εξουσιοδότησης απόκειται , εφόσον δεν προκύπτει σαφώς

το αντίθετο από τη σχετική εξουσιοδοτική διάταξη, στη «διακριτική ευχέρεια» του

εξουσιοδοτούμενου οργάνου, το οποίο και μόνο μπορεί να εκτιμήσει τη σκοπιμότητα της

έκδοσης των κανονιστικών πράξεων. Δεν είναι δυνατό να υποχρεωθεί το όργανο αυτό

στην έκδοση της κανονιστικής πράξης με αίτηση ακυρώσεως κατά παράλειψης

οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας (ΣΕ 1709/1998)22, εκτός εάν η εξουσιοδοτική πράξη

20 Βλ.Αθ.Ράϊκο όπου παραπάνω σελ.177, Αρ.Μάνεση όπου παραπάνω σελ.287,

Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.66, Δημ.Τσάτσο όπου παραπάνω σελ.257-258.21 Βλ.Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.72.22 ΣΕ 1709/1998 Ιαματικές πηγές. Ο χαρακτηρισμός μιας πηγής ως ιαματικής γίνεται με

προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Τουρισμού μετά από γνώμη

του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας. Το διάταγμα αυτό έχει κανονιστικό χαρακτήρα και η

Διοίκηση δεν έχει υποχρέωση να προβεί στην έκδοσή του, αν και προβλέπεται στην παρ. 1

του άρθρου 1 του ν. 2188/1920 ότι η αναγνώριση πηγής ως ιαματικής μπορεί να γίνει και

μετά από αίτηση του ιδιοκτήτη, η οποία, εφόσον υποβληθεί, έχει την έννοια ευχής για την

άσκηση της κανονιστικής αρμοδιότητας. Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης της άρνησης του

επιβάλει την έκδοση της κανονιστικής πράξης εφόσον συντρέχουν ορισμένες

αντικειμενικές προϋποθέσεις ή αν η έκδοση της κανονιστικής πράξης επιβάλλεται από

συνταγματικές διατάξεις όπως στην περίπτωση της προστασίας του φυσικού

περιβάλλοντος .

XI. ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ.

Καταρχήν η παροχή υπεξουσιοδότησης , η ανάθεση από το εξουσιοδοτούμενο

όργανο σε άλλο διοικητικό όργανο να ασκήσει την κανονιστική αρμοδιότητά που του

έχει χορηγηθεί με νομοθετική εξουσιοδότηση, απαγορεύεται (ΣΕ 3463/1998)23 .

Επιτρέπεται μόνο στην περίπτωση που υπάρχει ειδική διάταξη του εξουσιοδοτούμενου

νόμου. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι δεν αποτελεί ανεπίτρεπτει υπεξουσιοδότηση η

Υπουργού να ικανοποιήσει σχετικό αίτημα, εκδίδοντας το σχετικό κανονιστικό διάταγμα,

αφού δεν είχε τέτοια υποχρέωση. Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου παραπάνω σελ.73

23 ΣΕ 3463/1998 Καθορισμός, με απόφαση του Υπουργού Εμπορίου, κατόπιν

εξουσιοδότησης της Οικονομικής Επιτροπής, της τιμής διάθεσης του κρατικού σίτου.

Χορήγηση επιδοτήσεων από την ΕΟΚ για τις εξαγωγές και ορισμός ότι οι επιδοτήσεις αυτές

θα αποδοθούν στο Ελληνικό Δημόσιο. Αγορά σίτου από την αναιρεσίβλητο εταιρεία, η οποία

διατηρεί κυλινδρόμυλο, με μειωμένες τιμές και είσπραξη από την ΥΔΑΓΕΠ επιδοτήσεων,

μέρος των οποίων επέστρεψε στο Δημόσιο. Ταμειακή βεβαίωση του υπολοίπου ποσού των

επιδοτήσεων. Η Οικονομική Επιτροπή δεν μπορούσε να προβαίνει σε έκδοση εκτελεστών

πράξεων ιδία πράξεων κανονιστικού περιεχομένου, ούτε να εκδόσει πράξη παρέχουσα

νόμιμη υπεξουσιοδότηση στον Υπουργό Εμπορίου για την επιβολή υποχρέωσης απόδοσης

των κοινοτικών επιδοτήσεων. Ορθώς ακυρώθηκε η απόφαση του Νομάρχη και η ατομική

ειδοποίηση της αρμοδίας ΔΟΥ. Απορρίπτεται η αναίρεση. Επ.Π.Σπηλιωτόπουλο όπου

παραπάνω σελ.73, Αθ.Ράϊκο όπου παραπάνω σελ.324.

24.Βλ.Ανδρέας Γ.Δημητρόπουλος όπου παραπάνω σελ.200.

25 . Βλ.Π.Παραρά , Σύνταγμα 1975 CORPUS , 1982, σελ484

ανάθεση , από την κανονιστική πράξη, σε άλλα όργανα της ρύθμισης επουσιωδών

θεμάτων.

ΧΙΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η κανονιστική εξουσιοδότηση αποτελεί «φαινόμενο διασταύρωσης

των εξουσιών» 24 . Με την κανονιστική εξουσιοδότηση μέρος της

νομοθετικής λειτουργίας ασκείται όχι από τη νομοθετική εξουσία αλλά

από όργανα της διοικήσεως τα οποία μπορεί να μην είναι εκλεγμένα και

επομένως να μην διαθέτουν δημοκρατική νομιμοποίηση .Πολλές είναι οι

επιφυλάξεις που διατυπώνονται κατά καιρούς απέναντι στο φαινόμενο της

εξουσιοδότησης. Η μεταβίβαση του νομοθετικού έργου στη Διοίκηση

παρουσιάζει μειονεκτήματα : η έλλειψη δημοσιότητας κατά τη διαδικασία

θεσπίσεως των κανονιστικών πράξεων και διαταγμάτων , η αδυναμία

ασκήσεως κριτικής από την Αντιπολίτευση και η μη επίτευξη του

καλύτερου δυνατού συμβιβασμού των αντιτιθέμενων συμφερόντων,25

καθιστούν επιβεβλημένη την με περίσκεψη χρήση της και την αποφυγή

οποιασδήποτε υπερβολής .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ Δημ. , Η θεωρία τα Κυβερνητικής Νομοθεσίας , εκδόσεις

Σάκκουλα 1954.

ΔΑΓΤΟΓΛΟΥ Πρ. , Γενικό Διοικητικό Δίκαιο , τόμος Ι , εκδόσεις Σάκκουλα

1997.

ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ανδρ. , Γενική Συνταγματική Θεωρία , παραδόσεις

Συνταγματικού Δικαίου , τομ. Α΄ , 2001.

ΜΑΝΕΣΗΣ Αρ. , Συνταγματική Θεωρία και Πράξη , 1980.

ΜΑΥΡΙΑΣ Κωστ. , Συνταγματικό Δίκαιο , εκδόσεις Σάκκουλα 2002.

ΠΑΡΑΡΑΣ Π. , Σύνταγμα 1975 , CORPUS I, 1982.

ΡΑΪΚΟΣ Αθ. , Συνταγματικό Δίκαιο , τεύχος Β΄, εκδόσεις Σάκκουλα 1989 .

ΣΠΗΛΙΩΤΟΥΠΟΥΛΟΣ Επ. Π. , Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου , τόμος Ι,

εκδόσεις Σάκκουλα 2001.

ΤΣΑΤΣΟΣ Δημ. , Συνταγματικό Δίκαιο , τόμος Α΄, εκδόσεις Σάκκουλα 1985.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ 1998.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ 2002.