ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ- ΝΑΝΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ · 12.Ίων - Ιωάννης Γ....

Απολογισμός 2002 σελίδα 1

πρόλογος

Η χρονιά που πέρασε είχε ειδική σημασία για το Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων-Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων (Ι/Ρ-ΡΠ). Αφενός, βίωσε - μαζί με όλο το Κέντρο - την οδύνη της απώλειας του καθηγητή Διονύση Ιθακήσιου. Ο Διονύσης προήλθε από τον χώρο του Ινστιτούτου, του οποίου υπήρξε ο πρώτος μεταπτυχιακός σπουδαστής, και στο οποίο επέστρεψε, αρχικά ως Ερευνητής και αργότερα ως Διευθυντής, μετά από πολυετή επιτυχή σταδιοδρομία στο εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια είχε αναλάβει τη διεύθυνση του ΕΚΕΦΕ «Δ». Είναι εύκολο να γίνει κατανοητή η οδύνη του προσωπικού του Ινστιτούτου για την απώλεια του συνεργάτη και φίλου, για τους παλιότερους συναδέλφους στο χώρο μας, και του δάσκαλου για τους νεώτερους. Από την άλλη, και για να κρατηθεί η ισορροπία που χαρακτηρίζει συνήθως τα ανθρώπινα, το Ινστιτούτο είχε τη χαρά, στο τέλος του 2002 και μετά από δύο χρόνια αναμονής, να δει την εκλογή του νέου Διευθυντή του, Δρ. Γ. Παντελιά. Πιστεύουμε ότι η στελέχωσή του αυτή θα δώσει στο Ι/Ρ-ΡΠ όλες τις δυνατότητες γρήγορης και σωστής ανάπτυξης και πραγμάτωσης των ερευνητικών του στόχων.

Κατά το έτος 2002, όπως και κατά το παρελθόν, το προσωπικό του Ινστιτούτου Ραδιοϊσοτόπων-Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων συνέχισε να ενεργοποιείται στο ευρύτερο πεδίο των Επιστημών Υγείας. Ήδη από τα τέλη του 2001, και μετά από εισήγηση διεθνούς Επιτροπής Κριτών, το Ινστιτούτο έχει χαρακτηρισθεί από τη ΓΓΕΤ ως Κέντρο Αριστείας στους τομείς της Ραδιοφαρμακευτικής και της Βιοδιάγνωσης. Μία τρίτη κατεύθυνση δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου συνδέεται με την ανάπτυξη υψηλής τεχνολογίας και καινοτόμων προϊόντων, καθώς και με την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών στους τομείς της in vivo διάγνωσης/θεραπείας και της in vitro διάγνωσης. Στους προαναφερόμενους επιστημονικούς τομείς το Ινστιτούτο παρουσίασε έντονη ερευνητική δραστηριότητα, η οποία συνοψίζεται σε 29 δημοσιεύσεις, 79 ανακοινώσεις σε διεθνή και εθνικά συνέδρια και 6 αιτήσεις για χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (τα τρία διεθνή). Παράλληλα, κατά το έτος 2002 χορηγήθηκαν 2 διπλώματα εξειδίκευσης και 1 διδακτορικό δίπλωμα σε μεταπτυχιακούς σπουδαστές του Ινστιτούτου. Ταυτόχρονα, έντονες προσπάθειες καταβλήθηκαν για τη σύνδεση της αναπτυξιακής δραστηριότητας των ομάδων με την ιδιωτική πρωτοβουλία. Στα πλαίσια αυτά και παράλληλα με την συνεργασία του Ι/Ρ-ΡΠ με τον Όμιλο Γερολυμάτου, το Ινστιτούτο επέτυχε την επιχορήγηση από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας πέντε προγραμμάτων της κατηγορίας ΠΡΑΞΕ, σε συνεργασία με την εταιρεία “Biomedica Life Sciences SA”, για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και τεχνολογιών με δυνατότητα βιομηχανικής εφαρμογής. Από την άλλη πλευρά, συνεχίστηκε και κατά το 2002 η συνεργασία του Ινστιτούτου με Εθνικούς και Διεθνείς


Οργανισμούς, όπως η ΕΕΑΕ, ο ΔΟΑΕ, ο ΕΟΦ, κ.λπ. Με δεδομένο τον σχετικά περιορισμένο αριθμό των ερευνητών (12), θεωρούμε την απόδοση του Ι/Ρ-ΡΠ στους ερευνητικούς και αναπτυξιακούς τομείς των ενδιαφερόντων του ως πολύ ικανοποιητική. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι κατά το έτος 2002 οι ερευνητικοί και αναπτυξιακοί στόχοι του Ινστιτούτου, καθώς και η διασύνδεσή με τους ιδιωτικούς φορείς, αναπτύχθηκαν με αδιάκοπη, στενή συνεργασία της Αναπληρώτριας Διευθύντριας με το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο με θετικά, όπως ελπίζω, αποτελέσματα για το Ινστιτούτο. Θα ήθελα, και από την θέση αυτή, να εκφράσω τις θερμότερες ευχαριστίες μου σε όλο το προσωπικό του Ι/Ρ-ΡΠ για την εμπιστοσύνη με την οποία με περιέβαλε και για τη συμπαράσταση και κατανόηση την οποία βρήκα και να ευχηθώ ολόψυχα «Καλή Επιτυχία» στον κ. Παντελιά.

Α. Δ. Βαρβαρήγου

Αναπληρώτρια Διευθύντρια


οργανόγραμμα του ινστιτούτου ραδιοϊσοτόπων - ραδιοδιαγνωστικών προϊόντωνΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ

Α. Δ. ΒΑΡΒΑΡΗΓΟΥ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Ραδιοφάρμακα-Ραδιοϊσότοπα-

Ανοσοδιαγνωστικά Προϊόντα

Π. Ν. Γερολυμάτος ΑΕΒΕ

ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΧΗΜΕΙΑ

Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Βιοανόργανες Ενώσεις Μ. Παπαδόπουλος

Πεπτίδια και Βιομόρια στην Ογκολογία

Θ. Μάινα

Τεχνολογία Ραδιοφαρμάκων Μ. Παπαδόπουλος

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΕΠΙΣΗΜΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

Σ. ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ

Ραδιοχημεία Επισημασμένων

Ενώσεων Σ. Αρχιμανδρίτης

Ραδιοβιολογία Επισημασμένων

Ενώσεων Α. Βαρβαρήγου

ΑΝΟΣΟΠΕΠΤΙΔΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ

Γ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ

Διαγνωστική Ανοσοχημεία Ε. Λιβανίου

Ανοσοπεπτιδική Χημεία

Γ. Ευαγγελάτος

ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ

Ι. ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ

Χημεία Ανοσοαναλύσεων Ι. Χριστοφίδης

Ανοσοαισθητήρες – Νέα Υλικά

Σ. Κακαμπάκος

ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Γ. ΝΟΥΝΕΣΗΣ

Βιομοριακή Φυσική

Γ. Νούνεσης

Μοριακή Διαγνωστική

Δ. Γιαννουκάκος

Ραδιοφάρμακα-Ραδιοϊσότοπα-

Ανοσοδιαγνωστικά Προϊόντα

Α. Δ. Βαρβαρήγου

Βιοπεπτιδική Χημεία

Λ. Λεοντιάδης

ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Εργαστήριο Ε.Φ.Α.Μ.Α.Δ.

Ιδρυτής: Δ. Ιθακήσιος

Προϊστάμενος: Λ. Λεοντιάδης


περιεχόμενα Σελίδα ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ

1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1.1 Κατανομή του προσωπικού του Ινστιτούτου 1.2 Ερευνητικά Προγράμματα του Ινστιτούτου 2. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥΣ

ΦΟΡΕΙΣ

2.1 Συνεργασίες με εξωτερικούς φορείς σε τομείς εφαρμοσμένης έρευνας και ανάπτυξης

2.2 Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά και Ελληνικά επιστημονικά δίκτυα 2.3 Συμμετοχή του Ινστιτούτου σε Διεθνή και Ελληνικά επιστημονικά

γεγονότα

3. ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 4. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ 5. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΡΙΕΤΙΑ 5.1 Νέες δραστηριότητες του Ινστιτούτου που ξεκίνησαν την τελευταία

τριετία

5.2 Εξέλιξη προσωπικού τα τελευταία τρία χρόνια 5.3 Ιmpact Factor 5.4 Επιστημονικά και οικονομικά στοιχεία 5.5 Εργαστήρια παροχής υπηρεσιών 6. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

7. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ / ΕΡΓΟ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

7.1 Πρόγραμμα: Ραδιοφαρμακευτική Χημεία Έργο: Βιοανόργανες Ενώσεις Έργο: Πεπτίδια και Βιομόρια στην Ογκολογία Έργο: Τεχνολογία Ραδιοφαρμάκων 7.2 Πρόγραμμα: Ραδιοχημεία - Ραδιοβιολογία Επισημασμένων Ενώσεων Έργο: Ραδιοχημεία Επισημασμένων Ενώσεων Έργο: Ραδιοβιολογία Επισημασμένων Ενώσεων 7.3 Πρόγραμμα: Ανοσοπεπτιδική Χημεία Έργο: Ανοσοπεπτιδική Χημεία Έργο: Διαγνωστική Ανοσοχημεία 7.4 Πρόγραμμα: Ανοσοανάλυση Έργο: Χημεία Ανοσοαναλύσεων Έργο: Ανοσοαισθητήρες - Νέα Υλικά 7.5 Πρόγραμμα: Βιομοριακά Συστήματα Έργο: Βιομοριακή Φυσική Έργο: Μοριακή Διαγνωστική Έργο: Βιοπεπτιδική Χημεία 7.6 Πρόγραμμα: Εφαρμοσμένη Τεχνολογία και Υπηρεσίες Ραδιοϊσότοπα - Ραδιοφάρμακα - Ανοσοδιαγνωστικά Προϊόντα Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών


1. γενικά στοιχεία 1.1 κατανομή προσωπικού

ερευνητές ειδικότητα βαθμίδα 1. Αλεξάνδρα Δ. Βαρβαρήγου Διδάκτωρ Φαρμακευτικής Χημείας,

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1974)

Α (Αν. Δ/ντρια)

2. Σπυρίδων X. Αρχιμανδρίτης Διδάκτωρ Ραδιοχημείας, Πανεπιστήμιο Πατρών (1984)

Α

3. Δρακούλης Μ. Γιαννουκάκος Ph.D. Biochimie, Université de Paris XII (1991)

Γ

4. Γρηγόριος Π. Ευαγγελάτος Διδάκτωρ Βιοχημείας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1977)

Α

5. Σωτήριος Η. Κακαμπάκος Διδάκτωρ Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών, (1989)

Β

6. Λεόντιος Ι. Λεοντιάδης Ph.D. Science de la Vie-Chimie, Université de Paris XI (1991)

Γ

7. Ευαγγελία Ι. Λιβανίου Διδάκτωρ Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών (1988)

Β

8. Θεοδοσία Ε. Μάινα Διδάκτωρ Φαρμακευτικής Χημείας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1989)

Γ

9. Γεώργιος Φ. Νούνεσης Ph.D. Physics, University of Minnesota (1990)

Α

10. Μηνάς Σ. Παπαδόπουλος Διδάκτωρ Φαρμακευτικής Χημείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1991)

Β

11. Κων/νος Γ. Σωτηριάδης-Βλάχος Πτυχιούχος Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1964)

Γ

12. Ίων - Ιωάννης Γ. Χριστοφίδης Docteur en Sciences, Université de Liège (1976)

Α

συνεργαζόμενοι ερευνητές

Α) Μεταδιδακτορικοί Συνεργάτες 1. Χρήστος Ζήκος Διδάκτωρ Χημείας,

Πανεπιστήμιο Αθηνών (1999) 2. Ειρήνη Α. Κωνσταντοπούλου Διδάκτωρ Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Θεσσαλονίκης (1997) 3. Berthold Α. Nock Ph.D. Inorganic Chemistry, University of Basel,

(1994) 4. Γεώργιος Πάτσης Διδάκτωρ Χημείας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 5. Ιωάννης Xρ. Πιρμεττής Διδάκτωρ Φαρμακευτικής Χημείας, Εθνικό και

Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1995)


Β) Με συμβάσεις Έργου

1. Πηνελόπη Μπουζιώτη Διδάκτωρ Φαρμακευτικής Χημείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών (2000)

2. Απόστολος Παπαδόπουλος Διδάκτωρ Χημείας, Πανεπιστήμιο Βόννης 3. Αχιλλέας Κ. Τσορτός PhD Biophysics, State University of New York at

Buffalo (1994)

4. Χαράλαμπος Τσουκαλάς Διδάκτωρ Φαρμακευτικής Χημείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

ειδικό επιστημονικό προσωπικό

1. Ειρήνη Βασιλειάδου Διδάκτωρ Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών 2. Ματρώνα Κυπριανίδου Χημικός, Υπεύθυνη Τεκμηρίωσης Προϊόντων Ι/Ρ-ΡΠ,

Διαδικασίας και Κατάθεσης Φακέλων Ε.Ο.Φ. 3. Δανάη Κωστοπούλου Διδάκτωρ Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών 4. Αθανάσιος Παπαδόπουλος Χημικός Μηχανικός 5. Μαρία Παραβατού-Πετσωτά Διδάκτωρ Βιολογίας, Université de Paris VII 6. Παναγιώτα Πέτρου Διδάκτωρ Χημείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

μεταπτυχιακοί υπότροφοι 1. Σαράντης Γιατρέλλης Γενικό Τμήμα, ΕΜΠ 2. Περσεφόνη Κλημέντζου Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 3. Άντζελα Λαδοπούλου Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 4. Χρίστος Μαστιχιάδης Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 5. Ελισάβετ Μαυρογιαννοπούλου Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 6. Αφροδίτη Νεοκοσμίδη Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 7. Μαρία Νικολαδού Φαρμακευτικό Τμήμα, Πανεπιστήμιo Αθηνών 8. Αναστασία Νικολοπούλου Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 9. Γεώργιος Νικολόπουλος Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 10. Κωνσταντίνα Νίκου Φαρμακευτικό Τμήμα, Πανεπιστήμιo Πατρών 11. Ελένη Νοικοκύρη Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 12. Ηλίας Παπασαράντος Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 13. Μαρία Παπαχρίστου Φαρμακευτικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 14. Σεραπίων Πυρπασόπουλος Φυσικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Κρήτης 15. Μελπομένη Φάνη Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών

μεταπτυχιακοί φοιτητές με σύμβαση

1. Σοφία Αρμάου Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 2. Ελένη Γουρνή Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 3. Αλεξάνδρα Ευαγγέλου Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 4. Ελένη Ευσταθίου Ιατρός, Ογκολόγος 5. Γεώργιος Κορδογιάννης Φυσικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 6. Ευτυχία Κουμαριανού Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 7. Βασιλική Κουτραφούρη Υπότροφος ΙΚΥ, Φαρμακευτικό Τμήμα Πανεπιστήμιο

Πατρών 8. Αθανασία Μπούρκουλα Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών 9. Αριστείδης Νιώτης Χημικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 10. Δημήτρης Ψημάδας Βιολογικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών


ειδικοί συνεργάτες Ι/Ρ-ΡΠ

1. Κ. Μακρυγιαννάκη Φιλόλογος - Διοικητική Υποστήριξη Ερευνητικών Προγραμμάτων Ι/Ρ-ΡΠ

τεχνικό προσωπικό

1. Α. Βώρου Παρασκευάστρια 2. Α. Δημακοπούλου Παρασκευάστρια 3. Α. Κουφόγιωργα Παρασκευάστρια 4. Κ. Κουφόγιωργας Παρασκευαστής (με σύμβαση έργου) 5. Ν. Μητσοκάπας Εργοδηγός Χημικός 6. Χ. Μπιτζίου Εργοδηγός Χημικός ΤΕΙ 7. Ι. Νακόπουλος Τεχνικός 8. Σ. Ξανθόπουλος Ειδικός Τεχνικός 9. Ε. Σιγανού Εργοδηγός Χημικός 10. Β. Σταματόπουλος Παρασκευαστής 11. Ν. Στράτης Παρασκευαστής

διοικητικό προσωπικό

1. Α. Βίλλια Οικονομική Παρακολούθηση Προγραμμάτων, Χρεοπιστώσεις του Προγράμματος Εφαρμοσμένης Τεχνολογίας και Υπηρεσιών

2. Α. Δημητρίου Γραμματεία 3. Γ. Κοσμάς Διαχειριστής


1.2 ερευνητικά προγράμματα του ινστιτούτου

τίτλος έργου επιστημονικός υπεύθυνος

πηγή χρηματοδότησης συνολικό ποσό

1. Biologically and Optically Engineered Materials for Immunosensors

Κ. Μισιακός, Ι. Μικρ. για το Ι/Ρ-ΡΠ: Σ. Κακαμπάκος

BRITE EURAM III (1997)

1.500 kECU

2. Development of Novel Peptide based Radiopharmaceuticals for in vivo Receptor Associated Tumor Diagnosis and Therapy

B. Johansen, Germany για το Ι/Ρ-ΡΠ: Ε. Χιωτέλλης

BIOMED II (1998) 800 kECU

3. A Bioanalytical Microsystem Based on an Optical Microchip (BIOMIC)

Σ. Κακαμπάκος IST-2000-28214 2,33 Μ€

4. Micrometer Scale Patterning of Protein and DNA Chips (MICROPROTEIN)

Σ. Κακαμπάκος Δ. Γιαννουκάκος

GROWTH, G5RD-CT-2002-00744

3,9 Μ€

5. Radiotracers for in vivo Assessment of Biological Function: Radioligands for Brain Receptors – WG 1 Technetium Chelates –WG5

P. A. Schubiger, Paul Scherrer Institute, Switzerland για το Ι/Ρ-ΡΠ: Μ. Παπαδόπουλος

COST B12 Action (1999) – Working Group 1 – Working Group 5

6. Radiotracers for in vivo Assessment of Biological Function: Radiolabelled biologically active peptides and oligonucleotides –WG 3

P. A. Schubiger, Paul Scherrer Institute, Switzerland για το Ι/Ρ-ΡΠ: Θ. Μάινα

COST B12 Action (1999) – Working Group 3

7. Soft Condensed Matter V. de Jeu, FOM, Netherlands για το Ι/Ρ-ΡΠ: Γ. Νούνεσης

COST P1 Action (1998)

80 kECU

8. Δραστικά και Τροποποιημένα Βιομόρια στη Βιο-διάγνωση και τη Ραδιοφαρμακευτική

Α.Δ. Βαρβαρήγου

‘Προώθηση της Αριστείας στην Τεχνολογική Ανάπτυξη και έρευνα’ Γ.Γ.Ε.Τ.

200.000 €

9. Παραγωγή Διαγνωστικού & Θεραπευτικού Ραδιοσημασμένου Πεπτιδίου

Α. Δ. Βαρβαρήγου Πρόγραμμα ΠΡΑΞΕ, ΓΓΕΤ, σε συνεργασία με Biomedica Life Sciences

44.000 €

10. Εφαρμογή βελτιστοποιημένης τεχνολογίας IgY στην ανάπτυξη πολυκλωνικών αντισωμάτων εναντίον συνθετικού 24-πεπτιδίου, σχετιζόμενου με τη νόσο Alzheimer (humanin)

Γ.Π. Ευαγγελάτος Πρόγραμμα ΠΡΑΞΕ, Γ.Γ.Ε.Τ., 02 ΠΡΑΞΕ 26.

44.000 €

11. Ανάπτυξη σκευάσματος Θ. Μάινα ΠΡΑΞΕ (Γ.Γ.Ε.Τ.) 44.000 €


[99mTc]Demotensin για εφαρμογή στην απεικονιστική διάγνωση NTS1-R-θετικών νεοπλασμάτων

12. Βιοχημική και βιοφυσική μελέτη των υδρολασών χιτίνης: χιτινάση, χιτοβιάση

Κ. Πετράτος, ΙΤΕ για το Ι/Ρ-ΡΠ, Γ. Νούνεσης

ΠΕΝΕΔ 99 50 εκατ. δρχ.

13. Δομική και λειτουργική ανάλυση του ρυθμιστικού μεταγραφικού παράγοντα SSN6 (CYC8)

Μ. Βλάση, ΙΒ για το Ι/Ρ-ΡΠ Δ. Γιαννουκάκος

ΠΕΝΕΔ 99 47,9 εκ. δρχ.

14. Ανάπτυξη εμβολίων με βάση τα συμπολυμερή πολύ(γαλακτικού-γλυκολικού) οξέος για ρύθμιση του Th1/Th2 τύπου της ανοσοαποκρίσης

Κωνσταντίνος Αυγουστάκης, Παν/μίου Πατρών για το Ι/Ρ-ΡΠ Λ. Λεοντιάδης

ΠΕΝΕΔ 99 50,9 εκ. δρχ

15. Ραδιοεπισημασμένα βιοδραστικά μόρια στην διάγνωση και θεραπεία

Α. Δ. Βαρβαρήγου ΠΕΝΕΔ 2001 Γ.Γ.Ε.Τ.

153.000 €

16. Ιn vivo απεικόνιση των υποδοχέων 1Α της σεροτονίνης (5-ΗΤ1Α) στον εγκέφαλο με ενώσεις του τεχνητίου-99m

Μ. Παπαδόπουλος ΠΕΝΕΔ 2001 Γ.Γ.Ε.Τ.

135.000 €

17. Μελέτη των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 σε Ελληνικές και Ρουμανικές οικογένειες με καρκίνο μαστού/ωοθηκών.

Δ. Γιαννουκάκος Πρόγραμμα Ελληνορουμανικής Συνεργασίας, 2000-2001

12 εκ. δρχ.

18. Μελέτη των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 σε Ελληνικές και Κυπριακές οικογένειες με ιστορικό καρκίνου μαστού/ωοθηκών.

Δ. Γιαννουκάκος Πρόγραμμα Ε&Τ Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, 2000-2002

12 εκ δρχ.

19. Σύμπλοκες ενώσεις μετάλλων της VIIης και VIIIης ομάδας με πιθανή ιατρική εφαρμογή

Ι. Πιρμεττής Ελληνο-Γιουγκοσλαβική Συνεργασία Γ.Γ.Ε.Τ.

10.400 €

20. Έλεγχος ποιότητος διαγνωστικών και θεραπευτικών ραδιογνωστικών και θεραπευτικών ραδιοφαρμάκων. Μελέτη 18F-FDG και βιομορίων επισημασμένων με 123I. Προκλινική αξιολόγηση.

Σ. Αρχιμανδρίτης Ελληνοσλοβακική συνεργασία, ΓΓΕΤ

12.325,74 €

21. Επισήμανση βιομορίων με ραδιοϊσότοπα παρασκευαζόμενα στο κυκλοτρόνιο, για χρήση στην Πυρηνική Ιατρική

Σ. Αρχιμανδρίτης Ελληνο-γιουγκοσλαβική συνεργασία, ΓΓΕΤ

11.709,46 €


22. Μελέτη και εφαρμογή ραδιοεπισκευασμένων ενώσεων για τη σπινθηρογραφική απεικόνιση της αγγειογενέσεως

Α. Δ. Βαρβαρήγου Ελληνοκυπριακή συνεργασία, ΓΓΕΤ

9.244,31 €

23. Δομικές και Θερμοδυναμικές Μελέτες Βιομοριακών Υλικών

Γ. Νούνεσης Ελληνοσλοβενική συνεργασία, 2000, ΓΓΕΤ

12.000 €

24. Μελέτη Νανοδομικών Υγροκρυσταλλικών Φάσεων και Μεταπτώσεων Φάσης

Γ. Νούνεσης Ελληνοσλοβενική συνεργασία, 2002, ΓΓΕΤ

12.000 €

25. Μελέτη των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 σε Eλληνικές και Κυπριακές οικογένειες με ιστορικό καρκίνου μαστού/ωοθηκών

Ν. Πανδής για το Ι/Ρ-ΡΠ: Δ. Γιαννουκάκος

Ε&Τ Συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, 2000-2002.

12 εκ. δρχ.

26. Μελέτη των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 σε Ελληνικές και Γιουγκοσλαβικές οικογένειες με ιστορικό καρκίνου μαστού/ωοθηκών

E.Kωνσταντοπούλου Ε&Τ Συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Γιουγκοσλαβίας.

12 εκ. δρχ.

27. Population genetics of BRCA1 & BRCA2 in Turkey and Greece

Δ. Γιαννουκάκος Ε&Τ Συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

10 εκ. δρχ.

28. Παρασκευή και Προκλινική Αξιολόγηση Λιποσωμιακών Αντικαρκινικών Φαρμάκων για Διαδερμική Χορήγηση

Π. Ν. Γερολυμάτος ΑΕΒΕ για το Ι/Ρ-ΡΠ Γ. Νούνεσης

ΠΑΒΕ 99 68 εκ. δρχ.

29. Αξιολόγηση Εξειδικευμένης Ανοσοϊστοχημικής Διαγνωστικής Μεθόδου για τον Εντοπισμό Καρκινικών Κυττάρων σε Ιστικά Παρασκευάσματα

ΦΑΡΑΝ ΑΕ Για το Ι/Ρ-ΡΠ: Γ. Ευαγγελάτος

ΠΑΒΕ 96 55,5 εκ. δρχ.

30. Πιλοτική Παρασκευή του Αντικαρκινικού Δραστικού Οξική Λεουπρολίδη και Ανάπτυξη Νέας Φαρμακοτεχνικής Μορφής του

Γ. Νούνεσης ΠΑΒΕΤ 2000 71 εκατ. δρχ.

31. Development of novel mixed ligand complexes (3+1 combination) for imaging central neural system receptors

Μ. Παπαδόπουλος Δ.Ο.Α.Ε. (2000) 5.000 US $

32. Development of radioimmunometric kits for the determination of prostate – specific antigen

I. Χριστοφίδης Δ.Ο.Α.Ε. (1998) 4.000 US $


33. Development of radioimmunometric assay and kits for non-clinical applications

Ι. Χριστοφίδης Δ.Ο.Α.Ε. 4.000 $ ετησίως

34. Development of immunometric assay for the determination of advanced glycation end products and evaluation regarding the long term management of diabetes mellitus

Ι. Χριστοφίδης Δ.Ο.Α.Ε. 5.000 $ ετησίως

35. Comparative Evaluation of Therapeutic Radiopharmaceuticals”: “Evaluation of 188Re and other beta isotopes based peptides for receptor-targeted radiotherapy of malignant tumors

Θ. Μάινα Δ.Ο.Α.Ε. CRP 4.000 US$

36. Ανάπτυξη & αξιολόγηση ανοσοδιαγνωστικής μεθόδου προσδιορισμού της εξωκυτταρικής υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης στα ούρα, για την έγκαιρη ανίχνευση βλαβών των νεφρικών σωληναρίων σε άτομα με επαγγελματική έκθεση σε νεφροτοξικές ουσίες

Ε. Λιβανίου Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.),

13,8 εκ. δρχ.

37. Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Α.Ε.Ι.

Σ. Αρχιμανδρίτης ΕΠΕΑΕΚ

38. Πρόγραμμα Εξειδικεύσεως Σπουδαστών Τ.Ε.Ι.


39. Πρόγραμμα εξειδικεύσεως Φυσικών Νοσοκομείων


40. Παραγωγή και Έλεγχος Φαρμακευτικών Ενώσεων – Φαρμακευτικά Τμήματα Πανεπιστημίου Αθηνών - Θεσσαλονίκης

Μ. Παπαδόπουλος ΕΠΕΑΕΚ

41. Οργανική Σύνθεση και Εφαρμογές στη Χημική Βιομηχανία

Λ. Λεοντιάδης Νέο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ

208.000 €


2. συνεργασίες του ινστιτούτου με εξωτερικούς φορείς 2.1 συνεργασίες με εξωτερικούς φορείς σε τομείς εφαρμοσμένης έρευνας & ανάπτυξης Το Ι/Ρ-ΡΠ έχει πολύ στενή και μακροχρόνια συνεργασία σε τομείς εφαρμοσμένης έρευνας και ανάπτυξης ραδιοδιαγνωστικών και ραδιοθεραπευτικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας και τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας. Το 1999 το Ι/Ρ-ΡΠ υπέγραψε σύμβαση πολύπλευρης συνεργασίας με τη φαρμακευτική βιομηχανία Π. Ν. Γερολυμάτος ΑΕΒΕ που αφορά στην προώθηση των προϊόντων του Ινστιτούτου, καθώς και σε κοινά αναπτυξιακά και ερευνητικά προγράμματα, η οποία άρχισε να υλοποιείται το 2000. Σε θέματα κλινικών δοκιμών προϊόντων του Ι/Ρ-ΡΠ έχουν αναπτυχθεί συνεργασίες με Δημόσια και Ιδιωτικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα σε όλη την Ελλάδα. Πέρα από τις συνεργασίες αυτές, το Ι/Ρ-ΡΠ συνεργάζεται, στα πλαίσια Ευρωπαϊκών και Ελληνικών Προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας, με βιομηχανικούς φορείς σε θέματα που αφορούν στην ανάπτυξη και μεταφορά τεχνογνωσίας στον ευρύτερο χώρο της Φαρμακευτικής. Παρατίθεται πίνακας με τις κυριότερες συνεργασίες του Ινστιτούτου σε θέματα εφαρμοσμένης έρευνας.

1. Συνεργασίες με εξωτερικούς φορείς σε θέματα εφαρμοσμένης έρευνας Βιομηχανίες - Παραγωγικοί Φορείς

Φορέας Συνεργασία Χρηματοδότηση 1. Π.Ν. ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΣ ΑΕΒΕ Λιποσωμιακό Νιφλουμικό Οξύ

Λιποσωμιακά Αντικαρκινικά Φάρμακα

ΠΑΒΕ 99 ΠΑΒΕ 00

2. Biomedica Life Sciences Α.Ε. Ανάπτυξη Νέων Προϊόντων Βιοτεχνολογίας

ΠΡΑΞΕ Γ.Γ.Ε.Τ.

3. NUNC, Denmark Τεχνολογία Ανοσοαισθητήρων BRITE EURAM III, IST, GROWTH

4. Krejcki Engineering, Chez Rep.

Τεχνολογία Ανοσοαισθητήρων GROWTH

5. NORCHIP A/S, Norway Τεχνολογία Ανοσοαισθητήρων GROWTH 6. BIOANALYTICA Πιστοποίηση προτύπου υλικού

PSA SMT IV

7. SERATEC, Germany Πιστοποίηση προτύπου υλικού PSA

SMT IV

8. SYNGENTA, Great Britain

Τεχνολογία Ανοσοαισθητήρων BRITE EURAM III

9. ST MICROELECTRONICS AST, Italy

Τεχνολογία Ανοσοαισθητήρων IST

10. TechnoBiochip sprli, Italy Τεχνολογία Ανοσοαισθητήρων IST 2. Συνεργασίες με εξωτερικούς φορείς σε θέματα εφαρμοσμένης έρευνας

Κλινικές Δοκιμές - Κλινικοεργαστηριακές Μελέτες Νοσοκομείο Συνεργασία

1. Νοσοκομείο “Αρεταίειο”

Κλινική Δοκιμή με το νέο ραδιοφάρμακο 153Sm-


Νοσοκομείο “Άγιος Σάββας”

EDTMP «Θεραπευτικές Εφαρμογές σε οστικές μεταστάσεις»

2. Ιατρικό Κέντρο Αθηνών Νοσοκομείο “Αλεξάνδρα”

Κλινική Δοκιμή με το νέο ραδιοφάρμακο 99mTc-Ethyl Cysteinate Dimer σε ασθενείς με νευροψυχιατρικά νοσήματα

3. Νοσοκομείο “Αλεξάνδρα” Κλινική Δοκιμή με το νέο ραδιοφάρμακο Flegmon (99mTc-Human Immunoglobulin G) για διάγνωση και εντοπισμό φλεγμονών στα μαλακά μόρια (ενδομητρίωση)

4. Νοσοκομείο “Αλεξάνδρα”

Αξιολόγηση ραδιοεπισημασμένων πεπτιδίων για απεικόνιση/θεραπεία όγκων του νευροενδοκρινικού συστήματος

5. Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και Εφαρμογών,Εθνικό Μετσόβιο Πανεπιστήμιο

Ανάπτυξη πειραματικής ανιχνευτικής διατάξεως για την απεικόνιση πειραματόζωων και μικρών οργάνων του σώματος

6. Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, Νοσοκομείο "Άγιος Σάββας"

Αξιολόγηση Εξειδικευμένης Ανοσοϊστοχημικής Διαγνωστικής Μεθόδου για τον Εντοπισμό Καρκινικών Κυττάρων σε Ιστικά Παρασκευάσματα

7. Νοσοκομείο "Αμαλία Φλέμιγκ"

Εξωτερική αξιολόγηση ποιότητας μεθόδων ανοσοανάλυσης - Παρασκευή προτύπων δειγμάτων

8. Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού

Ανάπτυξη ανοσοενζυμομετρικής ανάλυσης της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (IEMA - TSA) για το ανιχνευτικό πρόγραμμα του Συγγενή Υπερθυρεοειδισμού στα νεογνά της Ελλάδας.


2.2 συμμετοχή σε ευρωπαϊκά και ελληνικά επιστημονικά δίκτυα Το Ινστιτούτο συμμετέχει στα παρακάτω επιστημονικά Δίκτυα: Ελληνικά Δίκτυα Δίκτυο “Κέντρο Κρυσταλλογραφίας Μακρομορίων” Ευρωπαϊκά Δίκτυα − COST B12 Action: Radiotracers for in vivo Assessment of Biological Function − COST P1 Action: Soft Condensed Matter Physics − BCLC: Breast Cancer Linkage Consortium 2.3 συμμετοχή του ινστιτούτου σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά γεγονότα

(conferences, θερινά σχολεία κλπ) α) conferences

1. Το Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων - Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων συμμετείχε για έβδομη συνεχόμενη χρονιά στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πυρηνικής Ιατρικής (European Association of Nuclear Medicine, EANM/2000), που διοργανώθηκε στη Βιέννη, 31 Αυγούστου – 4 Σεπτεμβρίου, με περίπτερο όπου παρουσίασε τα προϊόντα του. Για τέταρτη χρονιά έγινε κοινή παρουσίαση με τον νέο αντιπρόσωπο των προϊόντων τεχνολογίας Ι/Ρ-ΡΠ, τον ΟΜΙΛΟ ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΥ.

2. 8th Congress of the World Federation of Nuclear Medicine and Biology, September 2002.

3. 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, Αθήνα 2002.

4. 6th International Symposium on Technetium in Chemistry and Nuclear Medicine, Bressanone, Italy, September 2002.

5. Radioactive Isotopes in Clinical Medicine and Research, 8-11 January, 2002; Bad Gastein, Austria

6. Conference on Advances and Perspectives in Radiotracer Development, 7-8 March, 2002, FZR/Dresden, Germany.

7. 27th European Peptide Symposium, 31 August – 6 September, 2002, Sorrento, Italy.

8. 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελλ. Εταιρείας Πυρηνικής Ιατρικής και Βιολογίας, 5 – 7 Απριλίου, 2002, Αθήνα.

9. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002.

10. 5th Conference of the Chemistry Department of the University of Ioannina on “Basic and Applied Chemical Research”, University of Ioannina, Ioannina, 22-24 October, 2002

11. 19ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χημείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ηράκλειο, 6-10 Νοεμβρίου, 2002.


12. 4th International Conference on Gene Regulation, Oncogenesis and AIDS, 22-25 September, 2002.

13. 19th International Conference on Advances in the Application of Monoclonal Antibodies in Clinical Oncology, 26-28 June, 2002.

14. XVIth World Congress on Safety and Health at Work, Vienna, Austria, May 26-31, 2002

15. VIIth European Congress of Entomology, October 7-13, 2002, Thessaloniki, Greece.

16. 7th World congress on Biosensors, BIOSENSORS 2002, Kyoto, Japan, 15-17 May 2002, P3-6.09

17. European Conference on Current Trends in Microcalorimetry, Dublin, Ireland, August 27-30, 2002

18. 1ο Συνέδριο Ελληνικής Κρυσταλλογραφικής Εταιρείας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 17-18 Μαΐου, 2002 .

19. Πανελλήνιο Συνέδριο Θερμικής Ανάλυσης, ΘΕΡΜΑ 2002, Λίμνη Κερκίνη, 27-29 Σεπτεμβρίου, 2002.

20. International BRCA1/2 Carrier Cohort Study Meeting. Europe Against Cancer program. IARC, WHO, Lyon, France April 18-19 2002.

21. European Human Genetics Conference 2002, Strasbourg, France, 25.5-28.5.02.

22. 27th Congress of the International Society of Blood Transfusion August 24 – August 28, 2002 Vancouver, BC.

23. 54th Meeting of the Hellenic Society of Biochemistry and Molecular Biology. Ioannina 25-27 October 2002.

β) επιστημονικές συναντήσεις

1. 15th IRIST meeting: Peptide and MoAb radiopharmaceuticals, 24-25 May, 2002, Rotterdam, The Netherlands; Cancer Biother. Radiopharm. 17/3: 343;2002

2. COST ACTION B12, WG-5: “Technetium chelates”, 7 March, 2002, FZR/Dresden, Germany.

3. COST ACTION B12, WG-3: “Radiolabelled biologically active peptides”, 15 November, 2002; SACAVEM Portugal.

4. First Research Co-oordination meeting of the Co-ordinated research programme “Comparative Evaluation of Therapeutic Radiopharmaceuticals”14-17 October, 2002; Bucharest, Romania

5. COST Chemistry Working Group 4 Meeting of the COST ACTION D18: Lanthanides in therapy: Particle emitting Radiolanthanides and Stable Lanthanides with Radiation Induced by External Irradiation, Heidelberg, Germany, July 2002.

6. American Society of Human Genetics, 52nd Annual Meeting, Baltimore, Maryland. October 15-19, 2002


3. παροχή υπηρεσιών

Το Ινστιτούτο έχει αναπτύξει σύστημα αξιοποίησης προϊόντων της τεχνογνωσίας του στον τομέα της Ραδιοφαρμακευτικής και των Ανοσοδιαγνωστικών αντιδραστηρίων (Παράρτημα, Πρόγραμμα Εφαρμοσμένης Τεχνολογίας, Έργο Ραδιοφάρμακα - Ραδιοϊσότοπα - Ανοσοδιαγνωστικά Προϊόντα). Συνολικά παρασκευάζονται 14 προϊόντα για Ιατρική χρήση. Το είδος των προϊόντων και η εφαρμογή τους περιγράφεται αναλυτικά στο Παράρτημα.

Το Εργαστήρια Ελέγχου Ποιότητος του Ι/Ρ-ΡΠ έχουν εξουσιοδοτηθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) για τον Προληπτικό και Κατασταλτικό Έλεγχο Ποιότητος όλων των ραδιοφαρμάκων και ραδιοανοσοαντιδραστηρίων που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, είτε αυτά εισάγονται από το εξωτερικό, είτε παράγονται στη Χώρα. Επίσης αξιοποιώντας την τεχνογνωσία τους αλλά και τις εγκαταστάσεις τους, τα Εργαστήρια Ελέγχου Ποιότητος του Ινστιτούτου και πάλι με ανάθεση από τον ΕΟΦ, παρέχουν υπηρεσίες προς τρίτους και κυρίως προς Φαρμακοβιομηχανίες, για την εκτέλεση εξειδικευμένων αναλύσεων πολλές από τις οποίες απαιτούν τη χρήση ραδιενεργών αντιδραστηρίων, εξειδικευμένων εγκαταστάσεων και προσωπικού.

Tο Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών (EΦΑΜΑΔ) λειτουργεί από το 2002 στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις που πληρούν όλους τους όρους ασφαλείας, έμπειρο επιστημονικό προσωπικό κι εξειδικευμένο αναλυτικό εξοπλισμό που του παρέχουν τη δυνατότητα απομόνωσης και λεπτομερούς προσδιορισμού διοξινών και παρεμφερών ενώσεων σε διάφορα είδη δειγμάτων (πχ τρόφιμα, βιολογικά και περιβαλλοντικά δείγματα) και γενικότερα προσδιορισμού ουσιών σε ίχνη. Η επιστημoνική κατάρτιση και εμπειρία του προσωπικού, καθώς και η απόκτηση εξειδικευμένης τεχνογνωσίας μέσω διεθνών συνεργασιών και διεργαστηριακών προγραμμάτων αποτελούν εγγύηση για τη ορθή λειτουργία του εργαστηρίου και την αξιοπιστία των αναλύσεων που πραγματοποιεί. Γενικό πεδίο ενδιαφέροντος του εργαστηρίου είναι η ανάπτυξη και εφαρμογή αναλύσεων και ο χαρακτηρισμός μορίων μικρού και μεγάλου μοριακού βάρους με τεχνικές φασματομετρίας μάζας σε θέματα που αφορούν την υγεία, την ιατρική και το περιβάλλον.


4. επιμόρφωση – εκπαίδευση – εξειδίκευση

− Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση

• Σειρά μεταπτυχιακών μαθημάτων του Ινστιτούτου Ρ-ΡΠ: Ραδιοφάρμακα Ανοσοπεπτιδική Χημεία Ανοσοχημεία Μοριακός Χαρακτηρισμός Ασθενειών

• 9η Μεταπτυχιακή Ειδίκευση: Ραδιοφαρμακευτική Χημεία, Φαρμακευτικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών

• Διάλεξη για ραδιοφάρμακα τεχνητίου-99m στην μεταπτυχιακή ειδίκευση της Ακτινοφυσικής, Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, Αγία Παρασκευή

• Μεταπτυχιακό Μάθημα με τίτλο "Ανάλυση μορίων μικρού και μεγάλου μοριακού βάρους με φασματομετρία μάζας" στους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Τομέα Οργανικής Χημείας του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

• Σεμινάριο στο μεταπτυχιακό μάθημα «Βιοχημεία» του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

• Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Α.Ε.Ι. (ΕΠΕΑΕΚ)

• Πρόγραμμα Εξειδικεύσεως Σπουδαστών Τ.Ε.Ι. (ΕΠΕΑΕΚ)

• Θερινό Σχολείο, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

− Σεμινάρια

• Σεμινάρια Ελληνικής Εταιρείας Πυρηνικής Ιατρικής και Βιολογίας

• Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και Εφαρμογών)

• Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Τμήμα Ηλεκτρολόγων)

• Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας, (Ινστιτούτο Ακτινοφυσικής)

− Εκπαίδευση τεχνικών


5. στοιχεία για την τελευταία τριετία 5.1 νέες δραστηριότητες του ινστιτούτου που ξεκίνησαν την τελευταία τριετία ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ Ανοσοαισθητήρες σε ψηφίδες πυριτίου Ανοσοαναλύσεις για καρκινικούς δείκτες Ψηφίδες μικροκηλίδων πρωτεϊνών και DNA

5.2 εξέλιξη προσωπικού τα τελευταία τρία χρόνια

προσωπικό 2000 2001 2002 Μόνιμο 13 13 12 Post Docs/Συνεργάτες 14* 11* 9 Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό 0 4 6 Mεταπτυχιακοί 24* 26* 25 Τεχνικοί 22* 10* 11* Διοικητικοί 2 3 3 Ειδικοί Συνεργάτες 4* 1* 1* ΣΥΝΟΛΟ 80 68 67

* Συμπεριλαμβάνεται και το προσωπικό με σύμβαση έργου.


5.3 impact factor impact factor - 2000

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΙMPACT FACTOR

Περιοδικά (με κριτές)

Πρακτικά συνεδρίων(με κριτές)

Συνέδρια (Ανακοι- νώσεις)

ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ

8 1 22 19,1

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ – ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

7* 7 24 2,1


2* 0 6 2,5

ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ 2 2 4 2

ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

7 4 9 22

ΣΥΝΟΛΟ 23 14 65 47,7 Δύο κοινές δημοσιεύσεις

*Μία κοινή δημοσίευση


impact factor - 2001





ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ

14* 2** 22 36,673*


3* 6** 9 8,513*


3 2 8 5,844

ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ 2 7 1 2,452

ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

1 8 15 20,612

ΣΥΝΟΛΟ 20 24 55 65,581 *Τρεις κοινές δημοσιεύσεις **Μία κοινή δημοσίευση


impact factor - 2002





ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ 4 12 32 9,3


6 13* 0 4,8

ΑΝΟΣΟΠΕΠΤΙΔΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ 2 2* 2 1,6

ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ 8 0 1 16,2 ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 11 8 14 18,4

ΣΥΝΟΛΟ 29 31 49 47,9 Δύο κοινές δημοσιεύσεις *4 κοινές ανακοινώσεις 1 κοινή ανακοίνωση


5.4 συνοπτικά επιστημονικά και οικονομικά στοιχεία

A. 2000 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ (δρχ)


Πρακτικά συνεδρίων (με κριτές)


Ανταγωνιστικά-Διαρθρωτικά Προγράμματα

Ερευνητικός Ιστός

Σύνολο

ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚEYTIKH ΧΗΜΕΙΑ

8 1 22 44.750.000 0 44.750.000ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ – ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

7* 7 24 17.200.000 0 17.200.000


2* 0 6 16.016.000 0 16.016.000

ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ 2 2 4 30.300.000 0 30.300.000 ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

7 4 9 39.600.000 0 39.600.000 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

0 0 0 0 0 0

ΣΥΝΟΛΟ 23 14 65 147.866.000 0 147.866.000 Δύο κοινές δημοσιεύσεις

*Μία κοινή δημοσίευση

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΡΟΩΝ ΑΠΟ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: 262.448.217 δρχ.

B. 2001 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ (δρχ)



Συνέδρια(Ανακοι-νώσεις)



Σύνολο

ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚEYTIKH ΧΗΜΕΙΑ

14* 2** 22 29.500.000 0 29.500.000ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ – ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

3* 6** 9 20.200.000 0 20.200.000

ΑΝΟΣΟΠΕΠΤΙΔΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ 3 2 8 16.747.000 1.000.000 17.747.000

ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ 2 7 1 21.910.225 0 21.910.225ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

1 8 15 35.000.000 0 35.000.000

ΣΥΝΟΛΟ 20 24 55 123.357.225 1.000.000 124.357.225*Τρεις κοινές δημοσιεύσεις **Μία κοινή δημοσίευση

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΡΟΩΝ ΑΠΟ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: 31.599.944 δρχ* *Κατά τo έτος 2001 το Κέντρο Διακίνησης Ραδιοϊσοτόπων περιήλθε από το Ι/Ρ-ΡΠ στη διοίκηση του ΕΚΕΦΕ «Δ».


Γ. 2002

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ (€) Περιοδικά

(με κριτές) Πρακτικά συνεδρίων(με κριτές)

Συνέδρια(Ανακοι-νώσεις)



Σύνολο

ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚEYTIKH ΧΗΜΕΙΑ 4 12 32 36.400 0 36.400 ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ – ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

6 13* 0 74.500 0 74.500

ΑΝΟΣΟΠΕΠΤΙΔΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ 2 2* 2 27.500 0 27.500

ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ 8 0 1 137.500 0 137.500 ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 11 8 14 120.000 0 120.000

ΣΥΝΟΛΟ 29 31 49 395.900 0 395.900

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΡΟΩΝ ΑΠΟ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: 94.529 € Δύο κοινές δημοσιεύσεις *4 κοινές ανακοινώσεις 1 κοινή ανακοίνωση


5.5 εργαστήρια παροχής υπηρεσιών

Ραδιοϊσότοπα - Ραδιοφάρμακα - Ανοσοδιαγνωστικά Προϊόντα

ΕΣΟΔΑ (Δρχ.) ΣΥΝΟΛΟ

2000 2001 2002

95.983 92.736 94.529 283.248

έσοδα Ι/Ρ-ΡΠ σε εκατ. δρχ.

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

450000

2000 2001 2002

Ανταγωνιστικα -Διαρθρωτικά

ΠαροχήΥπηρεσιών


6. δυνατότητα αξιοποίησης του υφιστάμενου σύγχρονου εξοπλισμού μεγάλες εργαστηριακές μονάδες Ι/Ρ-ΡΠ

Εργαστηριακή εγκατάσταση απομόνωσης και χαρακτηρισμού ραδιενεργών ενώσεων. Περιλαμβάνει Αναλυτή για στοιχειακή ανάλυση C, H, N, S, φασματοφωτόμετρο FT-IR, UV-vis με δυνατότητα μελέτης της κινητικής της αντίδρασης, σταθμό HPLC o οποίος περιλαμβάνει συνδυασμό δύο αναλυτικών συσκευών και μιας ημιπαρασκευαστικής, συνδεδεμένων με φωτομετρικό και ραδιενεργό ανιχνευτή για ταυτόχρονη ανίχνευση. Ο ανωτέρω εξοπλισμός χρησιμοποιείται πλήρως στην έρευνα για την ταυτοποίηση ραδιενεργών και μη ενώσεων και υπάρχει η δυνατότητα να αποτελέσει μονάδα χαρακτηρισμού ενώσεων και από άλλους ενδιαφερόμενους φορείς.

Εργαστηριακή εγκατάσταση σύνθεσης και χαρακτηρισμού πεπτιδίων. Έχει τη δυνατότητα σύνθεσης πεπτιδίων σε ποσότητες έως γραμμαρίου με τεχνικές στερεάς φάσης. Περιλαμβάνει σταθμό HPLC αποτελούμενο από μία αναλυτική συσκευή και μία ημιπαρασκευαστική, συνδεδεμένες με ανιχνευτές διάταξης φωτοδιόδων, όπως και σύστημα αμινοξικής ανάλυσης. Επίσης, εγκαταστάθηκε και λειτουργεί αναλυτικό σύστημα υγρής χρωματογραφίας – φασματομετρίας μάζας εξοπλισμένο με μεθόδους ιονισμού ESI και APCI κατάλληλες για τον λεπτομερή χαρακτηρισμό πεπτιδίων / πρωτεϊνών και άλλων πολικών βιομορίων και συμπλόκων.

Εργαστηριακή εγκατάσταση με ειδικούς κλωβούς προστασίας εξοπλισμένους με συστήματα εξαερισμού για την επισήμανση και κατεργασία ενώσεων με ραδιονουκλίδια ακτινοβολίας γ και β (χωριστοί εργαστηριακοί χώροι με ειδικές προδιαγραφές). Οι χώροι, μοναδικοί στη χώρα, αξιοποιούνται πλήρως στην έρευνα νέων Ραδιοφαρμάκων.

Συγκρότημα παρασκευής ραδιενεργών ετοίμων διαλυμάτων με ραδιονουκλίδια υψηλής ακτινοβολίας γ για Ιατρική ή άλλη χρήση. Αξιοποιείται ικανοποιητικά στα πλαίσια των διαφόρων δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου. Το συγκρότημα είναι εξοπλισμένο με μοναδικούς στην χώρα ειδικούς προστατευτικούς κλωβούς ασφαλείας (hot cells).

Συγκρότημα στείρων χώρων class 100, με προδιαγραφές ΕΟΦ και σύμφωνα με τις οδηγίες της Ε.Ε., εξοπλισμένος με λυοφιλοποιητική συσκευή υψηλής τεχνολογίας κατάλληλος για την παρασκευή λυοφίλων προσκευασμάτων ραδιοφαρμάκων και άλλων βιολογικών υλικών. Η εγκατάσταση έχει θεωρηθεί πρότυπη από τον ΔΟΑΕ και έχει λάβει άδεια λειτουργίας από τον ΕΟΦ. Στην παρούσα φάση αξιοποιείται ικανοποιητικά για την παρασκευή προσκευασμάτων ραδιοφαρμάκων τα οποία διατίθενται στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα της χώρας. Το συγκρότημα μπορεί να ανταποκριθεί σε αυξημένη κλίμακα παρασκευής. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και από άλλους φορείς οι οποίοι επιθυμούν την παρασκευή λυοφίλων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Παρόμοιες εγκαταστάσεις στείρων χώρων class 100 είναι ελάχιστες στον Ελληνικό χώρο.

Εργαστηριακή εγκατάσταση ελέγχου ποιότητας ραδιοφαρμάκων (Ραδιοχημικός και Ραδιοβιολογικός έλεγχος). Περιλαμβάνει αναλυτικά όργανα υψηλής πιστότητας (multi channel analyzer, single channel analyser, ηλεκτρονική αυτοραδιογραφία κ.α.) για τον έλεγχο της ραδιονουκλιδικής και ραδιοχημικής καθαρότητας ραδιενεργών ενώσεων, καθαρούς χώρους class 1000 για τον εμβολιασμό δειγμάτων για την πιστοποίηση της βιολογικής καταλληλότητάς τους. Οι εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται πλήρως για τις τρέχουσες υποχρεώσεις του Ινστιτούτου. Παρέχει επίσης υπηρεσίες στον ΕΟΦ εκτελώντας τους έλεγχους ποιότητας των εισαγόμενων ραδιοφαρμάκων που κυκλοφορούν στην χώρα.


Εργαστηριακή μονάδα ελέγχου ποιότητας ανοσοαντιδραστηρίων με αντίστοιχο εξοπλισμό για την πιστοποίηση της ποιότητας

Μικροθερμιδομετρία Βιομοριακών Υλικών: Ο βασικός εξοπλισμός αποτελείται από ένα Αδιαβατικό Μικροθερμιδόμετρο Διαφορικής Σάρωσης (Ultrasensitive Adiabatic VP-DSC της Εταιρείας Μicrocal Inc.), πολύ μεγάλης ακρίβειας και επομένως ιδανικό για μελέτες εξαιρετικά αραιών διαλυμάτων. Αποτελείται ακόμη από ένα Μικροθερμιδόμετρο Ισόθερμης Τιτλοδότησης (MCS-ITC, Microcal Inc.) υψηλής ακρίβειας και διακριτικής ικανότητας (0.2 μcal) για μελέτες μοριακής πρόσδεσης.

Κρυσταλλογραφία Μακρομορίων: Το Κέντρο Κρυσταλλογραφίας Μακρομορίων έχει εγκατασταθεί στα πλαίσια της συνεργασίας με τα Ινστιτούτα Φυσικοχημείας και Βιολογίας. Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει Σύστημα περίθλασης ακτινών Χ, (Γεννήτρια περιστρεφόμενης ανόδου 18 KW (Rigaku) με ανιχνευτή Image Plate 30 cm x 30 cm (MRC) και Φασματοπολωσίμετρο κυκλικού διχροϊσμού (Jasco). Το σύστημα περίθλασης ακτινών Χ είναι ιδανικό για κρυσταλλογραφικές μελέτες πρωτεϊνών. Θα χρησιμοποιηθεί ευρύτατα και για μελέτες της μοριακής τάξης σε υπερμοριακά λιπιδικά και υγροκρυσταλλικά συστήματα και πολυμερή.

Φασματόμετρο NMR 500 MHz Bruker, ψηφιακής τεχνολογίας, εξοπλισμένο με σύστημα field

gradient και δυνατότητα ανίχνευσης πυρήνων 1H, 13C, 19F, 15N και βαρέων πυρήνων από 31P-109Ag. Λόγω των υψηλών δυνατοτήτων του είναι ικανό να επιλύσει δομικά προβλήματα σύνθετων βιολογικών μακρομορίων και συμπλόκων μετάλλων.

Αυτόματος αναλυτής βάσεων του DNA (PE ABI310) με δυνατότητα ανάλυσης μέχρι 10.000 βάσεις το 24ωρο.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αναλυτική περιγραφή δραστηριοτήτων ανά πρόγραμμα / έργο / εργαστήριο


πρόγραμμα: Ραδιοφαρμακευτική Χημεία

υπεύθυνος: Μ. Παπαδόπουλος

ερευνητές: Θ. Μάινα Μ. Παπαδόπουλος

μεταδιδακτορικοί συνεργάτες: Β. Νοck Α. Παπαδόπουλος (μερική απασχόληση) Γ. Πάτσης (Βiomedica) Ι. Πιρμεττής Χ. Τσουκαλάς (ΠΕΝΕΔ 1999, ΙΚΥ)

σπουδαστές για διδακτορικό: Μ. Νικολαδού Ν. Νικολοπούλου Μ. Παπαχρίστου

αντικείμενο

Το Πρόγραμμα «Ραδιοφαρμακευτική Χημεία» αποτελεί εξέλιξη του παλαιότερου προγράμματος με τίτλο «Ραδιοφάρμακα», το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 1970. Αρχικός στόχος του Προγράμματος ήταν η έρευνα και η ανάπτυξη οργανικών επισημασμένων ενώσεων με ραδιονουκλίδια και η εφαρμογή τους στην Ιατρική.

Στη σημερινή του μορφή το Πρόγραμμα της Ραδιοφαρμακευτικής Χημείας ασχολείται με τον σχεδιασμό και τη σύνθεση ενώσεων φαρμακολογικού ενδιαφέροντος, οι οποίες φέρουν στο μόριό τους ραδιονουκλίδιο. Μελετά λεπτομερώς τις φυσικοχημικές ιδιότητες των επισημασμένων ενώσεων, όπως δομή, στερεοχημεία, λιποφιλικότητα, φορτίο κλπ, οι οποίες τις κατευθύνουν σε όργανα ή ιστούς-στόχους, ώστε να επιτυγχάνεται το επιθυμητό διαγνωστικό ή θεραπευτικό αποτέλεσμα. Ο ορθολογικός σχεδιασμός των ενώσεων αυτών επιβάλλει επίσης τη συστηματική μελέτη του βιολογικού υποστρώματος με το οποίο πρόκειται να αλληλεπιδράσουν, ώστε ο εντοπισμός τους στο μελετούμενο σύστημα να είναι κατά το δυνατόν περισσότερο εξειδικευμένος. Απώτερος στόχος του προγράμματος είναι η ανάπτυξη ραδιοφαρμακευτικών ενώσεων οι οποίες θα έχουν τις κατάλληλες φυσικοχημικές και βιολογικές ιδιότητες για πιθανή εφαρμογή στην in vivo διάγνωση και θεραπεία.

Tο Πρόγραμμα της Ραδιοφαρμακευτικής Χημείας βασίζεται στη μακρόχρονη εμπειρία και την εξειδίκευσή του και δραστηριοποιείται με επιτυχία σε τομείς αιχμής της Ραδιοφαρμακευτικής έρευνας, όπως πεπτίδια, υποδοχείς ΚΝΣ κ.α. Οι ερευνητικές δραστηριότητες του προγράμματος της Ραδιοφαρμακευτικής Χημείας επικεντρώνονται στα εξής έργα: • ΒΙΟΑΝΟΡΓΑΝΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ • ΠΕΠΤΙΔΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΒΙΟΜΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ • ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΩΝ


ραδιοφαρμακευτική χημεία ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ

ΕΡΓΑ Περιοδικά (με κριτές)


Συνέδρια (Ανακοινώσεις)

Ανταγωνιστικά Διαρθρωτικά Προγράμματα


ΣΥΝΟΛΟ

βιοανόργανες ενώσεις 3 7 6 22.400 0 22.400

πεπτίδια και βιομόρια στην ογκολογία

1

5 26 14.000 0 14.000

τεχνολογία ραδιοφαρμάκων

- - - 0 0 0

ΣΥΝΟΛΟ

4

12

32

36.400 0

36.400


έργο: Βιοανόργανες Ενώσεις

υπεύθυνος: Μ. Παπαδόπουλος αντικείμενο Το μετασταθερό 99mΤc είναι το σημαντικότερο ραδιονουκλίδιο στην Πυρηνική Ιατρική. Το 80% των διαγνωστικών ραδιοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα κλινικά είναι ενώσεις του 99mTc, οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή στην απεικόνιση της μορφολογίας και παθοφυσιολογίας των οργάνων και συστημάτων του ανθρώπινου σώματος. Η εκτεταμένη χρήση του 99mTc οφείλεται στις σχεδόν άριστες φυσικές του ιδιότητες. Ο σχετικά βραχύς χρόνος υποδιπλασιασμού του (T1/2: 6 ώρες) αλλά και η απουσία ακτινοβολίας β έχουν ως αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση της δόσης ακτινοβολίας στον ασθενή. Η μονοενεργητική ακτινοβολία γ του (140 keV) θεωρείται από τις πλέον κατάλληλες για ανίχνευση με τη σημερινή τεχνολογία της Πυρηνικής Ιατρικής. Στα πλεονεκτήματα του 99mTc προστίθεται και το συγκριτικά μικρό κόστος παρασκευής του και η δυνατότητα ευρείας διάθεσής του σε μεγάλες αποστάσεις από τον τόπο παραγωγής του, μέσω των γεννητριών 99Mo - 99mTc. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει επίσης συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη χημεία συναρμογής του ρηνίου, λόγω του σημαντικού ρόλου που έχει στη ραδιοθεραπεία. Το 186Re και το 188Re εκπέμπουν ακτινοβολία β με μέγιστη ενέργεια 1,1 MeV και 2,1 ΜeV αντίστοιχα. Ο χρόνος ημιζωής του 186Re είναι 90,64 ώρες με ακτινοβολία γ 137 keV (9,5%) και o χρόνος ημιζωής του 188Re είναι 17 ώρες με ακτινοβολία γ 155 keV (15%). Tα δύο ραδιονουκλίδια έχουν το πλεονέκτημα της εκπομπής ακτινοβολίας β μέτριας έως υψηλής ενέργειας, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται μεγάλη διείσδυση στον παθολογικό ιστό. Το ρήνιο ανήκει στα στοιχεία μετάπτωσης και βρίσκεται στην ίδια υποομάδα του περιοδικού πίνακα με το τεχνήτιο. Τα δύο στοιχεία σχηματίζουν συνήθως ανάλογα σύμπλοκα με τους ίδιους χημικούς περιφερειακούς υποκαταστάτες. Το συγκεκριμένο ερευνητικό έργο πραγματεύεται τη σύνθεση, τον χαρακτηρισμό και την φαρμακολογική αξιολόγηση συμπλόκων του τεχνητίου και του ρηνίου του γενικού τύπου ΜΟL1L2 ή ΜΟL (όπου Μ=Tc και Re). Αναλυτικότερα περιλαμβάνει: − Σύνθεση των κατάλληλων χημικών υποκαταστατών. − Σύνθεση και χαρακτηρισμό των συμπλόκων τους σε μακροσκοπικό επίπεδο, Re και Τc-99, με τις

κλασικές αναλυτικές μεθόδους (IR, UV-vis, NMR, στοιχειακή ανάλυση, κρυσταλλογραφία ακτίνων-Χ).

− Σύνθεση σε επίπεδο ιχνηθέτη των συμπλόκων του 99mTc και του 186/188Re. Η συγκριτική χρωματογραφική μελέτη τους (κυρίως με HPLC) με τα αντίστοιχα σύμπλοκα σε επίπεδο φορέα επιβεβαιώνει ή όχι τον σχηματισμό συμπλόκων ίδιας δομής σε επίπεδο ιχνηθέτη.

− Προσδιορισμό φυσικοχημικών ιδιοτήτων. − Μελέτη της βιοκατανομής τους σε φυσιολογικά πειραματόζωα − Διερεύνηση της σταθερότητας στο βιολογικό περιβάλλον, του μηχανισμού πρόσληψης αλλά και

κατακράτησης από τα διάφορα όργανα

Το ερευνητικό έργο έχει ως απώτερο στόχο την εξεύρεση νέων ραδιοφαρμάκων του τεχνητίου και του ρηνίου με εξειδικευμένη βιολογική δράση. Βασική προϋπόθεση για την έρευνα και την ανάπτυξη νέων ραδιοφαρμάκων είναι η μελέτη της χημικής συμπεριφοράς του ραδιονουκλιδίου με διάφορες κατηγορίες χημικών περιφερειακών υποκαταστατών. Η διερεύνηση της σταθερότητας στο βιολογικό περιβάλλον, του μηχανισμού πρόσληψης αλλά και κατακράτησης από τα διάφορα όργανα συμβάλλει στον σχεδιασμό και στη σύνθεση νέων επισημασμένων ενώσεων με βελτιωμένες ιδιότητες και με μεγαλύτερη πιθανότητα επιλεκτικής εντόπισης στις περιοχές ενδιαφέροντος.


δραστηριότητες του έργου Μικτά σύμπλοκα του γενικού τύπου ΜΟ[SN(R)S][S], (3+1). Μικτά σύμπλοκα του γενικού τύπου ΜΟ[SN][S][S] Σύμπλοκα του γενικού τύπου ΜΟ[NNΝΟ] Μικτά σύμπλοκα του γενικού τύπου ΜΟ(ΝΝ)(NSO) Μελέτη σταθερότητας, φαρμακολογικής δράσης και μεταβολισμού μικτών 99mTc-συμπλόκων του συνδυασμού “3+1” SNS/S Μελέτη in vitro μηχανισμού βιολογικής δράσης 99mTc-συμπλόκων, του συνδυασμού “3+1” SNS/S, με εστερική ομάδα Ανάπτυξη επισημασμένων ενώσεων του τεχνητίου (3+1 συνδυασμός) για τους υποδοχείς της σεροτονίνης (5-ΗΤ1Α)

Ανάπτυξη και μελέτη μικτών συμπλόκων ρηνίου παραγώγων της ο-ΜΡΡ με επιλεκτική δράση στους υποδοχείς 5-ΗΤ1Α συνεργασίες

Δρ. Χ. Στασινοπούλου και Δρ. Μ. Πελεκάνου, Ινστιτούτο Βιολογίας, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

Δρ. Α. Τερζής και Δρ. Κ. Ραπτοπούλου, Ινστιτούτο Επιστήμης Υλικών, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

Δρ. Θ. Σιάτρα-Παπασταϊκούδη, Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Καθ. Ζ. Νταϊφώτη-Παπαδοπούλου, Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Dr. Η. Spies and Prof. B. Johannsen, Forschungszentrum Rossendorf, Institut für Biorganische

und Radiopharmazeutische Chemie, Dresden, Germany

Prof. U. Mazzi, University of Padova, Italy

Prof. A. Leon, Catedra de Radiochimica, University of Montevideo, Uruguay

Prof. R. Pandurangi, Department of Chemistry, University of Missouri διδακτικό έργο Μ. Παπαδόπουλος, Ι. Πιρμεττής, – Διδασκαλία του μαθήματος «Ραδιοφαρμάκων» στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Ινστιτούτου

Ραδιοϊσοτόπων και Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων


– 9η Μεταπτυχιακή Ειδίκευση: Ραδιοφαρμακευτική Χημεία. Φαρμακευτικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών

– Διάλεξη για ραδιοφάρμακα τεχνητίου-99m στην μεταπτυχιακή ειδίκευση της Ακτινοφυσικής, Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, Αγία Παρασκευή

παρουσίαση διδακτορικών διατριβών «Σύμπλοκα του τεχνητίου και του ρηνίου με πιθανό φαρμακολογικό ενδιαφέρον» υπό Μ. Παπαχρίστου, φαρμακοποιού, εσωτερικής υποτρόφου του Ινστιτούτου Ραδιοϊσοτόπων - Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών , Δεκέμβρης 2002. παρουσίαση μεταπτυχιακής ειδίκευσης στη Ραδιοφαρμακευτική Χημεία «Σύμπλοκα του οξοτεχνητίου(V) ως πιθανά ραδιοφάρμακα για την απεικόνιση των υποδοχέων του εγκεφάλου 5-ΗΤ1Α» υπό Μ. Νικολαδού, φαρμακοποιού, εσωτερικής υποτρόφου του Ινστιτούτου Ραδιοϊσοτόπων - Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών , Δεκέμβρης 2002. διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη 1. «Σύμπλοκα Τεχνητίου-99m για την απεικόνιση υποδοχέων της σεροτονίνης» υπό Μ.

Νικολαδού, φαρμακοποιού, εσωτερικής υποτρόφου του Ινστιτούτου Ραδιοϊσοτόπων - Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστημίου Αθηνών .

άλλες δραστηριότητες Παπαδόπουλος Μηνάς, Πιρμεττής Ιωάννης, Παπαχρίστου Μαρία Βressanone, Italy, Συμμετοχή στο Συνέδριο «Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine» Σεπτέμβρης 2002.

Πιρμεττής Ιωάννης,

Συνεργασία και επίσκεψη στο VINCA Institute of Nuclear Sciences, Belgrade, Yugoslavia.

προγράμματα που συμμετέχει η ομάδα του έργου

COST B12 “RADIOTRACERS FOR IN VIVO ASSESSMENT OF BIOLOGICAL FUNCTION” στο Working group 1 “Radioligands for Brain Receptors”, και στο Working group 5 “Technetium chelates”, Ε.Ε.

«ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ», Φαρμακευτικά Τμήματα Πανεπιστημίου Αθηνών και Θεσσαλονίκης, ΕΠΕΑΕΚ

“Σύμπλοκες ενώσεις μετάλλων της VIIης και VIIIης ομάδας με πιθανή ιατρική εφαρμογή”. Ελληνο-Γιουγκοσλαβική Συνεργασία, Γενικής Γραμματείας ΄Ερευνας και Τεχνολογίας Υπουργείου Ανάπτυξης. Επιχορήγηση: 10.400 ευρώ.


“Ραδιοεπισημασμένα βιοδραστικά μόρια στην διάγνωση και θεραπεία», ΠΕΝΕΔ 2001, Γενική Γραμματεία ΄Ερευνας και Τεχνολογίας Υπουργείου Ανάπτυξης, Συνολικός προϋπολογισμός 153.000€. (έναρξη: 2003)

«Ιn vivo απεικόνιση των υποδοχέων 1Α της σεροτονίνης (5-ΗΤ1Α) στον εγκέφαλο με ενώσεις του τεχνητίου-99m” ΠΕΝΕΔ 2001, Γενική Γραμματεία ΄Ερευνας και Τεχνολογίας Υπουργείου Ανάπτυξης, Συνολικός προϋπολογισμός 135.000€. (έναρξη: 2003)

«Δραστικά και Τροποποιημένα Βιομόρια στη Βιο-διάγνωση και τη Ραδιοφαρμακευτική», «Προώθηση της Αριστείας στην Τεχνολογική Ανάπτυξη και έρευνα» Γ.Γ.Ε.Τ. Συνολικός προϋπολογισμός: 200.000 €


έργο: Πεπτίδια και άλλα Βιομόρια στην Ογκολογία υπεύθυνος: Θ. Μάινα

αντικείμενο Οι τελευταίες εξελίξεις στην Ογκολογία περιλαμβάνουν την χρήση πεπτιδικών αναλόγων επισημασμένων με διαγνωστικά ή θεραπευτικά ραδιονουκλίδια για την in vivo απεικόνιση ή και θεραπεία νεοπλασμάτων. Η προσέγγιση αυτή στηρίζεται στο γεγονός, ότι πολλοί τύποι καρκίνου υπερεκφράζουν στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων υποδοχείς πεπτιδίων, όπως για παράδειγμα υποδοχείς της πεπτιδορμόνης σωματοστατίνης (SMS). Με αυτό το σκεπτικό η απεικόνιση όγκων και των μεταστάσεων τους επιχειρείται σήμερα με την τεχνική SPECT (single photon emission computed tomography) και πεπτιδίων επισημασμένων με τα ραδιονουκλίδια 99mTc, 67Ga, 111In, 123I κά, ή εναλλακτικά με την τεχνική PET (positron emission tomography) και πεπτιδίων επισημασμένων με τα ραδιονουκλίδια 64Cu, 68Ga, 18F κά. Εξάλλου γίνονται σημαντικές προσπάθειες για ραδιοθεραπεία με την χρήση πεπτιδίων επισημασμένων με 64Cu, 67Cu, 111In, 90Y, 188Re, οι οποίες όμως δεν έχουν μέχρι αυτή τη στιγμή οδηγήσει σε ανάπτυξη εγκεκριμένου και διαθέσιμου στο εμπόριο ραδιοσκευάσματος. Δεδομένου ότι η πλειοψηφία των εφαρμογών αυτών αφορά μεταλλικά ραδιονουκλίδια, η μητρική και βιολογικά δραστική ένωση πρέπει να τροποποιηθεί κατάλληλα, ώστε να εξασφαλίζεται τόσο η αποτελεσματική συναρμογή του ραδιομετάλλου όσο και η βιολογική δραστικότητα της ένωσης. Αυτό συνήθως επιτυγχάνεται με την ομοιοπολική πρόσδεση κατάλληλου χημικού υποκαταστάτη διπλής λειτουργίας σε επιλεγμένη θέση της μητρικής ένωσης. Η επιλογή του τύπου του χημικού υποκαταστάτη για το κάθε μεταλλικό ραδιονουκλίδιο καθώς και της θέσης πρόσδεσης του παίζουν ρόλο – κλειδί στην επιτυχία της μεθόδου αυτής. Οι δραστηριότητες του Εργαστηρίου Ραδιοφαρμάκων στα πλαίσια του έργου αυτού στοχεύουν αφ’ ενός μεν στην ανάπτυξη και αξιολόγηση πεπτιδικών αναλόγων επισημασμένων με 99mTc (ή και άλλα ραδιονουκλίδια) με διάφορα in vitro και in vivo πρότυπα, αφ’ ετέρου δε την ανάπτυξη και μελέτη νέων πεπτιδικών ενώσεων συναρμογής με τεχνήτιο, ή/και ρήνιο. Ήδη πληθώρα παραγώγων νευροπεπτιδίων, τα οποία έχουν αναπτυχθεί στο Εργαστήριο Ραδιοφαρμάκων έχουν μελετηθεί διεξοδικά σε κυτταρικό επίπεδο (μελέτες δέσμευσης στον υποδοχέα, εσωτερίκευσης και εξωτερίκευσης ραδιοπροσδεμάτων σε ζωντανά κύτταρα), καθώς και σε φυσιολογικά και παθολογικά πρότυπα πειραματοζώων (μελέτη μεταβολισμού και βιοκατανομή σε επίμυες, ποντίκια και άθυμα ποντίκια μετά από ανάπτυξη πειραματικών όγκων). Η μελέτη αυτή έχει υποδείξει ενώσεις επιλογής από διάφορες κατηγορίες νευροπεπτιδίων με βέλτιστες φαρμακοκινητικές ιδιότητες για τη διάγνωση νεοπλασμάτων σε ασθενείς με την τεχνική SPECT. Ήδη ανάλογο της σωματοστατίνης επισημασμένο με 99mTc έχει αξιολογηθεί σε μικρό αριθμό ασθενών με καρκινοειδή ή καρκίνο του παγκρέατος στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Innsbruck στην Αυστρία με πολύ θετικά αποτελέσματα. Άλλα δύο ανάλογα των πεπτιδίων ΒΒΝ και γαστρίνης βρίσκονται ήδη σε στάδιο αξιολόγησης σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη (Λωζάνη, Ελβετία) και μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδούς (Marburg, Γερμανία), αντίστοιχα.

δραστηριότητες Α. Ανάπτυξη και μελέτη αναλόγων σωματοστατίνης επισημασμένων με 99mTc και 111In για την in vivo απεικόνιση υποδοχέων σωματοστατίνης Β. Ανάπτυξη και μελέτη αναλόγων μπομπεσίνης (ΒΒΝ) επισημασμένων με 99mTc και 111In για την in vivo απεικόνιση BBN/GRP υποδοχέων


Γ. Ανάπτυξη και μελέτη αναλόγων νευροτενσίνης (ΝΤ) επισημασμένων με 99mTc για την in vivo απεικόνιση ΝΤ υποδοχέων Δ. Ανάπτυξη και μελέτη αναλόγων μινιγαστρίνης (miniG) επισημασμένων με 99mTc και 111In για την in vivo απεικόνιση CCK-B/gastrin υποδοχέων E. Ανάπτυξη και μελέτη αναλόγων βιοτίνης επισημασμένων με 99mTc για χρήση στην ραδιοανοσοδιάγνωση (στρατηγικές προστόχευσης με χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων) επιτεύγματα

Χορήγηση άδειας από το Ελβετικό Oμοσπονδιακό Γραφείο Υγείας για τη διεξαγωγή πιλοτικής κλινικής μελέτης με [99mTc]Demobesin σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, στην Παν/κή Κλινική της Λωζάνης.

Ολοκλήρωση πιλοτικής κλινικής μελέτης για την εφαρμογή του [99mTc]Demotate 1 σε ασθενείς με καρκινοειδή ή καρκίνο του παγκρέατος από την ομάδα του Dr. R. Moncayo, Πανεπιστημιακή Κλινική Innsbruck, Αυστρία.

συνεργασίες Prof. P.A. Schubiger – Dr. P. Bläuenstein, PSI, Switzerland Prof. D. Tourwé, VUB-ORGC, Belgium. Dr. A. Bischof-Delaloye, NUC-CHUV Prof. J-C Reubi, Institute of Pathology, University of Berne, Switzerland Prof. Η. Maecke, University Hospital, Institute of Nuclear Medicine, Basel, Switzerland. Dr. M. deJong – Prof. E. Krenning, Erasmus Medical Center Rotterdam, The Netherlands Dr. C. Decristoforo – Prof. G. Riccabona, Nuclear Medicine Dept., University Clinics Innsbruck, Austria Dr. M. Béhé – Prof. T. Behr, Nuclear Medicine Dept., University Clinics Marburg, Germany Dr. F. Tisato, ICTIMA-CNR Padova and Prof. A. Duatti, University of Ferrara, Italy Π. Κορδοπάτης, Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών.

διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη 1. “Ανάπτυξη και αξιολόγηση ραδιοεπισημασμένου συνθετικού αναλόγου της σωματοστατίνης για

την in vivo εντόπιση νεοπλασμάτων“, από Α. Νικολοπούλου, χημικό.


διδακτικό έργο Θ. Μάινα • Διδασκαλία του μαθήματος “Ραδιοφαρμάκων” στο μεταπτυχιακό του Ινστιτούτου Ραδιοϊσοτόπων

- Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων άλλες δραστηριότητες Θ. Μάινα

• Συμμετοχή, και παρουσίαση εργασιών στο Conference on Advances and Perspectives in Radiotracer Development και στο COST B12 WG-5 Meeting, 7-8 March, 2002, FZR/Dresden, Germany.

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασιών στο 15th IRIST meeting: Peptide and MoAb radiopharmaceuticals, 24-25 May, 2002, Rotterdam, The Netherlands.

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασιών στο EANM Congress, 31 August – 4 September, 2002; Vienna, Austria.

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασιών στο 6th International Symposium on Technetium in Chemistry and Nuclear Medicine, 4 – 7 September, 2002, Bressanone, Italy.

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασίας στο First Research Co-oordination meeting of the Co-ordinated research programme “Comparative Evaluation of Therapeutic Radiopharmaceuticals”14-17 October, 2002; Bucharest, Romania

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασιών στο 5th COST B12 WG3 meeting “Radiolabelled biologically active peptides”, November 15, 2002; SACAVEM Portugal.

Β. Νock

• Συμμετοχή, και παρουσίαση εργασιών στο Conference on Advances and Perspectives in Radiotracer Development και στο COST B12 WG-5 Meeting, 7-8 March, 2002, FZR/Dresden, Germany.

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασιών στο EANM Congress, 31 August – 4 September, 2002; Vienna, Austria.

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασιών στο 6th International Symposium on Technetium in Chemistry and Nuclear Medicine, 4 – 7 September, 2002, Bressanone, Italy.

• Συμμετοχή και παρουσίαση εργασιών στο 5th COST B12 WG3 meeting “Radiolabelled biologically active peptides”, November 15, 2002; SACAVEM Portugal.

Α. Νικολοπούλου


• Συμμετοχή στο European School of Radiopharmacy. 3rd Block, Saclay, Paris, France, 18 – 27 Μαρτίου 2002.

προγράμματα που συμμετέχει η ομάδα του έργου COST B12 “RADIOTRACERS FOR IN VIVO ASSESSMENT OF BIOLOGICAL FUNCTION” στο Working group 3 “Radiolabelled biologically active peptides and oligonucleotides”, Ε.Ε. «Δραστικά και Τροποποιημένα Βιομόρια στη Βιο-διάγνωση και τη Ραδιοφαρμακευτική», «Προώθηση της Αριστείας στην Τεχνολογική Ανάπτυξη και έρευνα» Γ.Γ.Ε.Τ. Συνολικός προϋπολογισμός: 200.000 € “Ραδιοεπισημασμένα βιοδραστικά μόρια στην διάγνωση και θεραπεία», ΠΕΝΕΔ 2001, Γενική Γραμματεία ΄Ερευνας και Τεχνολογίας Υπουργείου Ανάπτυξης, Συνολικός προϋπολογισμός 153.000€. (έναρξη: 2003) ΙΑΕΑ CRP“Comparative Evaluation of Therapeutic Radiopharmaceuticals”: “Evaluation of 188Re and other beta isotopes based peptides for receptor-targeted radiotherapy of malignant tumors” 2000 USD for 2002. Πρόγραμμα ΠΡΑΞΕ: «Ανάπτυξη σκευάσματος [99mTc]Demotensin για εφαρμογή στην απεικονιστική διάγνωση NTS1-R-θετικών νεοπλασμάτων»


έργο: Τεχνολογία Ραδιοφαρμάκων υπεύθυνος: Μ. Παπαδόπουλος


Το πρόγραμμα της Τεχνολογίας Ραδιοφαρμάκων ασχολείται με την ανάπτυξη μεθοδολογιών και τεχνολογιών σύνθεσης και μορφοποίησης ραδιοφαρμακευτικών ενώσεων, οι οποίες παρουσιάζουν κατάλληλες φαρμακολογικές ιδιότητες για εφαρμογή στην Πυρηνική Ιατρική είτε για διάγνωση ή για θεραπεία. Ανάλογα με το φαρμακολογικό ενδιαφέρον της ένωσης, η τεχνολογία αναπτύσσεται μέχρι τη διαδικασία πιλοτικής παραγωγής, ώστε να μπορεί να μεταφερθεί σε μεγάλη κλίμακα. Στον τομέα αυτό ακολουθείται η πολιτική της κατάθεσης Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας το οποίο προστατεύει τα ερευνητικά αποτελέσματα.

δραστηριότητες • Ανάπτυξη του Ραδιοφαρμάκου DMS(V)/Demoscan το οποίο αποτελεί καινοτομία ως προς τη

μορφοποίησή του (προσκεύασμα Tc-99m). • Ανάπτυξη μεθοδολογίας για την παρασκευή και αξιολόγηση του νέου θεραπευτικού

Ραδιοφαρμάκου 188Re-DMS(V) με εφαρμογή στην ογκολογία. • Ανάπτυξη μεθοδολογίας για την παρασκευή και αξιολόγηση του νέου θεραπευτικού

Ραδιοφαρμάκου 188Re-HEDP για την απάλυνση του πόνου από οστικές μεταστάσεις • Ανάπτυξη μεθοδολογίας για την παρασκευή του ραδιοφαρμάκου 153Sm-EDTMP για την

απάλυνση του πόνου από οστικές μεταστάσεις συνεργασίες

MAP Medical Τechnologies, Finland.

VINCA Institute of Nuclear Sciences, Belgrade, Yugoslavia.


πρόγραμμα: Ραδιοχημεία – Ραδιοβιολογία Επισημασμένων Ενώσεων

υπεύθυνος: Σ.Χ. Αρχιμανδρίτης

ερευνητές: Σ.Χ. Αρχιμανδρίτης Α.Δ. Βαρβαρήγου

συνεργαζόμενοι ερευνητές: Π. Μπουζιώτη

σπουδαστές για διδακτορικό: Ε. Γουρνή Ε. Κουμαριανού Μ. Φάνη Δ. Ψημάδας

τεχνικοί: Ν. Μητσοκάπας Σ. Ξανθόπουλος Ν. Στράτης (αποσπασμένος από την Εταιρεία “Biomedica Life Sciences”)

αντικείμενο-δραστηριότητες

Οι ερευνητικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες του προγράμματος “Ραδιοχημεία-Ραδιοβιολογία Επισημασμένων Ενώσεων” περιλαμβάνουν:

• Tη μελέτη των συνθηκών επισημάνσεως εξειδικευμένων μορίων βιολογικής προελεύσεως (μονοκλωνικών αντισωμάτων, πεπτιδίων), με ραδιονουκλίδια, τα οποία εκπέμπουν ακτινοβολία β- ή/και γ. Απώτερο στόχο αποτελεί μορφοποίηση σε τυποποιημένη συσκευασία και η εφαρμογή των νέων αυτών επισημασμένων παραγώγων στην Πυρηνική Ιατρική και ειδικότερα στη ραδιοδιάγνωση ή/και στη ραδιοθεραπεία.

• Την ανάπτυξη Ραδιοαναλυτικής Μεθοδολογίας (ραδιοϊσοτοπικών, ραδιοχημικών και χημικών τεχνικών) και Ραδιοβιολογικών Προτύπων για τον προσδιορισμό της καθαρότητας, της in vitro και in vivo σταθερότητας, της βιολογικής συμπεριφοράς και της καταλληλότητας νέων, εξειδικευμένων ραδιοφαρμάκων. Για τον σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί και εφαρμόζονται εξειδικευμένες φυσικοχημικές αναλυτικές τεχνικές φασματοσκοπίας γ, χρωματογραφικής αναλύσεως και ηλεκτρονικής αυτοραδιογραφίας και έχουν γίνει εκτενείς μελέτες του συσχετισμού δομής-δράσεως ραδιοφαρμακευτικών ουσιών.

• Τη μελέτη και εφαρμογή πειραματικής μεθοδολογίας για πρόκληση παθολογικών καταστάσεων σε ζώα προκειμένου να αξιολογηθούν in vivo νέα ραδιοφάρμακα και ραδιοεπισημασμένα βιομόρια. Μελέτη της διαμόρφωσης προσκευασμάτων των πιο πάνω νέων ενώσεων και αξιολόγησή της σταθερότητάς τους προκειμένου να εφαρμοσθούν κλινικά.

• Τη συνεργασία με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του Εξωτερικού με σκοπό την ανάπτυξη σπινθηρογραφικών απεικονιστικών διατάξεων για διερεύνηση της βιοκατανομής βιομορίων και ραδιοφαρμάκων σε μικρά ζώα.

Στα πλαίσια του προγράμματος μελετήθηκε η επισήμανση βιομορίων με ραδιονουκλίδια, τα

οποία εκπέμπουν ακτινοβολία γ και β και ειδικότερα με τα ραδιοϊσότοπα Tc-99m, Tl-201, ραδιοϊσότοπα του ιωδίου (Ι-131, I-125), Re-188 και Sm-153. Για τον διαχωρισμό, την ταυτοποίηση και τη μελέτη της in vitro και in vivo σταθερότητας των ραδιοεπισημασμένων παραγώγων μελετήθηκαν και αναπτύχθηκαν ειδικές αναλυτικές τεχνικές. Προκειμένου να διερευνηθούν τα νέα


βιομόρια ως προς την in vivo συμπεριφορά τους, μελετήθηκε η δημιουργία παθολογικών καταστάσεων σε πειραματόζωα. Επίσης συνεχίστηκε η μελέτη νέων εξειδικευμένων ραδιοεπισημασμένων πεπτιδίων, τα οποία είχαν σχεδιασθεί και παραχθεί κατά το προηγούμενο έτος για τη σπινθηρογραφική απεικόνιση όγκων του νευροενδοκρινικού συστήματος, των πνευμόνων και του προστάτη. Αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του προγράμματος ήταν να δημοσιευθούν σε Διεθνή Περιοδικά με κριτές έξι εργασίες. Παράλληλα έγιναν δεκατρείς επιστημονικές παρουσιάσεις των εργασιών του προγράμματος σε Διεθνή Συνέδρια. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τα εξής έργα: • ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Μελέτη και ανάπτυξη Ραδιοαναλυτικών Μεθόδων για τον προσδιορισμό και την ταυτοποίηση ραδιοεπισημασμένων ενώσεων και ραδιοφαρμάκων. Προσδιορισμός των ραδιοχημικών ιδιοτήτων και της in vitro σταθερότητας • ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Συγκριτική αξιολόγηση της Βιολογικής Συμπεριφοράς, της τοξικότητας και της in vivo σταθερότητας ραδιοεπισημασμένων ενώσεων και ραδιοφαρμάκων σε φυσιολογικά και παθολογικά πρότυπα πειραματοζώων

ραδιοχημεία-ραδιοβιολογία ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ (δρχ)





ΣΥΝΟΛΟ

ραδιοχημεία 6 12 - 37.250 37.250

ραδιοβιολογία 6 13 - 37.250 37.250

ΣΥΝΟΛΟ

6 13 - 74.500 74.500


έργο: Ραδιοχημεία Επισημασμένων Ενώσεων υπεύθυνος: Σ.Χ. Αρχιμανδρίτης

ερευνητές: Σ.Χ. Αρχιμανδρίτης

συνεργαζόμενη ερευνήτρια: Π. Μπουζιώτη

σπουδάστρια για διδακτορικό: Ε. Κουμαριανού

τεχνικοί: Ν. Μητσοκάπας

αντικείμενο- δραστηριότητες Αντικείμενο του έργου ”Ραδιοχημεία Επισημασμένων Ενώσεων” είναι η ανάπτυξη ραδιοαναλυτικών τεχνικών και η διερεύνηση των ραδιοϊσοτοπικών χαρακτηριστικών και των ραδιοχημικών ιδιοτήτων πρωτογενών ραδιοϊσοτόπων, καθώς και μορίων επισημασμένων με ραδιοϊσότοπα τα οποία εκπέμπουν γ ή/και β ακτινοβολία με στόχο την αξιολόγησή τους ως διαγνωστικών ή θεραπευτικών ραδιοφαρμάκων. Στα πλαίσια της Αναπτυξιακής δραστηριότητας του Εργαστηρίου και του Ινστιτούτου γενικότερα, προσδιορίζεται η ραδιοϊσοτοπική και ραδιοχημική καταλληλότητα καθώς και άλλες έξη σταθερές ποιότητος ραδιοσκευασμάτων και επισημασμένων προσκευασμάτων που προορίζονται για κλινική εφαρμογή. Η δραστηριότητα αυτή αναπτύσσεται στα πλαίσια του Ελέγχου Ποιότητος Ραδιοφαρμάκων τα οποία είτε παράγονται στο Ινστιτούτο είτε εισάγονται από το εξωτερικό, όπως ορίζεται από την κειμένη Εθνική και Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Επιπροσθέτως η διεξαγωγή εξειδικευμένων ραδιοχημικών αναλύσεων φαρμακευτικών παρασκευασμάτων αποτελεί άλλη μία σημαντική δραστηριότητα του Εργαστηρίου. Οι δύο τελευταίες δραστηριότητες εντάσσονται στα πλαίσια του Προληπτικού-Κατασταλτικού Ελέγχου Ποιότητος που εκτελείται με εντολή του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων. Στο ερευνητικό πεδίο, οι δραστηριότητες του έργου “Ραδιοχημεία Επισημασμένων Ενώσεων” εναρμονιζόμενες με την εξέλιξη της Ραδιοχημείας και της Ραδιοφαρμακευτικής και για την ικανοποίηση των αναγκών της Πυρηνικής Ιατρικής, συνοψίζονται στα εξής: • Μελέτη των πυρηνικών και ραδιοχημικών ιδιοτήτων ραδιοϊσοτόπων που εκπέμπουν β- ή/και γ

ακτινοβολία (Ι-125, Ι-131, Sm-153, Re-186, Re-188 κλπ). Ραδιοϊσοτοπική μελέτη και Ραδιοχημική αξιολόγηση επισημασμένων παραγώγων των ραδιοϊσοτόπων αυτών, με στόχο την ανάπτυξη νέων ραδιοφαρμάκων για σπινθηρογραφική απεικόνιση και ραδιοθεραπεία.

• Μελέτη της παραγωγής και ραδιοχημική αξιολόγηση ραδιοϊσοτόπων των λανθανιδών όπως Lu-177, Ho-166 και Dy-165

• Ραδιοχημική μελέτη και αξιολόγηση της σταθερότητας με εξειδικευμένες ραδιοαναλυτικές τεχνικές πεπτιδίων, παραγώγων της Μπομπεσίνης, επισημασμένων με 99mTc, και 188Re για διάγνωση και θεραπεία. Ειδικότερα, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ραδιοβιολογικών Μελετών και Ανοσοπεπτιδικής Χημείας του Ινστιτούτου και με επιχορήγηση της Εταιρείας Biomedica, έχει συντεθεί και μελετάται αριθμός παραγώγων του πεπτιδίου Μπομπεσίνη ως ακολούθως:

Παράγωγο Μπομπεσίνης ΒΝ1:


Μετά από έγκριση των αρμοδίων φορέων, συνεχίζεται με επιτυχία η κλινική δοκιμή του παραγώγου 99mTc-BΝ1, στο Πανεπιστήμιο “La Sapienza” της Ρώμης, για απεικόνιση καρκίνου του μαστού και του προστάτη, καθώς και μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα, ενώ αντίστοιχες μελέτες έχουν αρχίσει και στην Αθήνα, στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Το νέο αυτό παράγωγο υπήρξε προϊόν της ερευνητικής δραστηριότητας του Ινστιτούτου και η τυποποίησή του έχει υποβληθεί, με την υποστήριξη της Εταιρείας Biomedica, για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Η παρασκευή και η διερεύνηση της καταλληλότητας του προσκευάσματος, πριν από την κλινική εφαρμογή διενεργούνται στο Ι/Ρ-ΡΠ. Παράλληλα, το παράγωγο ΒΝ1 επισημάνθηκε με Re-188. Το ραδιοεπισημασμένο προϊόν 188Re-BN1 βρίσκεται σε φάση προκλινικής αξιολόγησης, προκειμένου να διερευνηθεί ως πιθανό θεραπευτικό ραδιοσκεύασμα. Παράγωγο Μπομπεσίνης ΒΝ2:

Συντέθηκε, επισημάνθηκε και άρχισε η προκλινική μελέτη νέου παραγώγου της Μπομπεσίνης, ΒΝ2, τροποποιημένης δομής. Η δομή του νέου πεπτιδίου έχει υποβληθεί, για την χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Παράγωγο Μπομπεσίνης ΒΝ3: Συντέθηκε και άρχισε η ραδιοχημική μελέτη τρίτου (ΒΝ3) παραγώγου της Μπομπεσίνης. • Συνεχίσθηκε η Ραδιοχημική μελέτη των μονοκλωνικών αντισωμάτων antiCEA (για καρκίνο του εντέρου) και anti-VEGF (κατά του παράγοντα αγγειογένεσης). Τα βιομόρια αυτά επισημάνθηκαν με 99mTc, 188Re και 153Sm και μελετώνται για εφαρμογές στη Ραδιοανοσοσπινθηρογράφηση και Ραδιοανοσοθεραπεία.

• Μελετήθηκε η μεθοδολογία ακτινοβολήσεως και ραδιοχημικής επεξεργασίας του ραδιοϊσοτόπου Lu-177. Μετα τις πρώτες παραγωγές, άρχισε η μελέτη της επισημάνσεως του πεπτιδίου DOTA-Lanreotide με Lu-177, για θεραπευτική εφαρμογή.

συνεργασίες 1. Ελληνικά και Ξένα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα • Πανεπιστήμιο Ρώμης “La Sapienza”. Συνεργασία με το Τμήμα Φυσικής και το Τμήμα Πυρηνικής

Ιατρικής. • Πανεπιστήμιο Αθηνών:

⇒ Ιατρική Σχολή, ⇒ Φυσικό Τμήμα (Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και Εφαρμογών), ⇒ Χημικό Τμήμα, ⇒ Φαρμακευτικό Τμήμα.

• Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο: Τμήμα Ηλεκτρολόγων, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών.

• Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα 2. Νοσηλευτικά Ιδρύματα Υπάρχει διαρκής συνεργασία του επιστημονικού προσωπικού με όλα τα κρατικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα και με τα περισσότερα ιδιωτικά, σε θέματα: • Μελέτης και αξιολογήσεως των ραδιοχημικών ιδιοτήτων νέων ραδιοφαρμάκων. • Επισημάνσεως, ελέγχου ποιότητας και καταλληλότητας, των ραδιοφαρμακευτικών

παρασκευασμάτων των παραγομένων στο ΕΚΕΦΕ «Δ».


• Επιλύσεως προβλημάτων που ανακύπτουν κατά την μεταφορά, διάθεση και φύλαξη των ραδιοφαρμακευτικών παρασκευασμάτων.

3. Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (Ε.Ο.Φ.) Προληπτικός-Κατασταλτικός Έλεγχος Εισαγομένων Ραδιοσκευασμάτων. Διενεργείται, κατόπιν εντολής του Ε.Ο.Φ., περιοδική τυχαία δειγματοληψία εισαγομένων ραδιοδιαγνωστικών παρασκευασμάτων, για διακρίβωση της ποιότητάς τους, με καθιερωμένα πρωτόκολλα Ελέγχου Ποιότητας. 4. Ιδιωτικός Φορέας ♦ Συνεχίζεται η συνεργασία του Ι-Ρ/ΡΠ με την Εταιρεία “Π.Ν. Γερολυμάτος Α.Ε.”, στην οποία συμμετέχει ενεργά το πρόγραμμα, με την αξιολόγηση της ποιότητας των παραγομένων ραδιοφαρμακευτικών προϊόντων.

♦ Ξεκίνησε συνεργασία του προγράμματος με την Εταιρεία «Biomedica Life Sciences», για την ανάπτυξη κοινών ερευνητικών προγραμμάτων στον τομέα των Ραδιοεπισημασμένων Βιομορίων. Στα πλαίσια αυτά υπεβλήθησαν από κοινού ερευνητικά προγράμματα στην Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας (διμερείς συνεργασίες, ΕΠΑΝ) ενώ ταυτόχρονα υπήρξε και οικονομική υποστήριξη της υποβολής αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

επιστημονικές ανταλλαγές • Στα πλαίσια Ελληνο-Γιουγκοσλαβικής διμερούς συνεργασίας ο Δρ. Σ. Αρχιμανδρίτης μετέβη στο

Βελιγράδι και συνεργάσθηκε με τον επικεφαλής του κυκλοτρονίου του Ινστιτούτου Vinca Dr. N. Neskovich και με συνεργάτες στη διμερή διακρατική συνεργασία επί θεμάτων διαχωρισμού Λανθανιδών με εξειδικευμένα εκχυλιστικά συστήματα. Επίσης παρουσίασε εργασία στο 4th International Yugoslav Nuclear Society Conference, Σεπτέμβριος 2002.

• Στα πλαίσια της ιδίας διακρατικής συνεργασίας οι Dr. Tanja Trtic και Ksenja Kumric επισκέφθηκαν τον Δημόκριτο και συνεργάσθηκαν με ερευνητές των Εργαστηρίων Ραδιοβιολογικών και Ραδιοχημικών Μελετών, σε θέματα διαχωρισμού λανθανιδών και επισημάνσεως βιομορίων για εφαρμογή στη ραδιοθεραπεία.

• Στα πλαίσια Ελληνο-Σλοβακικής διμερούς συνεργασίας ο Δρ. Σ. Αρχιμανδρίτης μετέβη στη Μπρατισλάβα και συνεργάσθηκε με τον Prof. Fedor. Macasek και τους συνεργάτες του στο Comenius University της Μπρατσλάβα, Σλοβακία, επί θεμάτων προσδιορισμού χημικών μορφών και μοριακών βαρών ραδιοεπισημασμένων ενώσεων με τεχνικές MS-LC. Στα πλαίσια της ιδίας διμερούς συνεργασίας ο Prof. Fedor. Macasek και οι Dr. Peter Bruder και Dr. Emilia Buriova, του Comenius University της Μπρατσλάβα επισκέφθηκαν τον Δημόκριτο και συνεργάσθηκαν με ερευνητές των Εργαστηρίων Ραδιοβιολογικών και Ραδιοχημικών Μελετών σε θέματα επισημάνσεως πεπτιδίων.

• O Dr. David Turino Perez, Χημικός από την Κούβα, υπότροφος του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενεργείας (ΔΟΑΕ), παρέμεινε επί τρίμηνο στα Εργαστήρια Ραδιοχημείας και Ραδιοβιολογικών Μελετών και εξειδικεύτηκε σε θέματα ραδιοϊσοτοπικού, ραδιοχημικού και ραδιοβιολογικού ελέγχου ραδιοσκευασμάτων για κλινική εφαρμογή καθώς και σε θέματα παρασκευής και προκλινικής μελέτης βιομορίων, επισημασμένων με Tc-99m, για εφαρμογή στην διάγνωση.

• Επ’ ευκαιρία της συμμετοχής του στο Annual Congress της European Association of Nuclear Medicine στη Βιέννη Αυστρίας, ο Δρ. Σ. Αρχιμανδρίτης υποστήριξε ανηρτημένη ανακοίνωση και συμμετέσχε στην προβολή του Περιπτέρου του Ινστιτούτου στην παράλληλη έκθεση που διοργανώθηκε στα πλαίσια του Συνεδρίου.

σεμινάρια-διαλέξεις


• Σεμινάρια Ελληνικής Εταιρείας Πυρηνικής Ιατρικής και Βιολογίας • Στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και

Εφαρμογών) • Στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο (Τμήμα Ηλεκτρολόγων) • Στο Ινστιτούτο Ακτινοφυσικής της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας • Διδασκαλία του μαθήματος “Ραδιοφαρμάκων” στο μεταπτυχιακό του Ινστιτούτου Ραδιοϊσοτόπων

- Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων άλλες δραστηριότητες Σ. Χ. Αρχιμανδρίτης • Εμπειρογνώμων του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενεργείας. • Μέλος του Editorial Board του Περιοδικού Journal of the International Society of Tumor

Targeting. προγράμματα που συμμετέχει η ομάδα του έργου

«Βιοδραστικά μόρια στην Πυρηνική Ιατρική», Πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ, Επιχορήγηση ΓΓΕΤ

«Δραστικά και Τροποποιημένα Βιομόρια στη Βιο-διάγνωση και τη Ραδιοφαρμακευτική», «Προώθηση της Αριστείας στην Τεχνολογική Ανάπτυξη και έρευνα» Γ.Γ.Ε.Τ. Συνολικός προϋπολογισμός: 200.000 €

«ΕΛΛΗΝΟ-ΣΛΟΒΑΚΙΚΗ ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ,

«ΕΛΛΗΝΟ-ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗ ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ,

«ΕΛΛΗΝΟ-ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ,

ΕΛΛΗΝΟ-ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ,

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (ΕΠΕΑΕΚ). Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Α.Ε.Ι.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (ΕΠΕΑΕΚ). Πρόγραμμα Εξειδικεύσεως Σπουδαστών Τ.Ε.Ι.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (ΕΠΕΑΕΚ). Πρόγραμμα εξειδικεύσεως Φυσικών Νοσοκομείων.

επιχορηγήσεις από εξωτερικές πηγές • ΕΟΦ 23.500 € • Φαρμακοβιομηχανίες 3.000 € - Γ.Γ.Ε.Τ.

- Δύο Διμερείς Διακρατικές 24.000 € - Αριστεία 24.000 €


έργο: Ραδιοβιολογία Επισημασμένων Ενώσεων υπεύθυνος: Α.Δ. Βαρβαρήγου

ερευνητές: Α.Δ. Βαρβαρήγου

συνεργαζόμενη ερευνήτρια: Π. Μπουζιώτη

σπουδαστές για διδακτορικό: Ε. Γουρνή

Μ. Φάνη Δ. Ψημάδας

τεχνικοί: Ν. Στράτης (αποσπασμένος από την Εταιρεία “Biomedica Life Sciences”) Σ. Ξανθόπουλος

αντικείμενο Αντικείμενο του έργου «Ραδιοβιολογία Επισημασμένων Ενώσεων» αποτελεί ο σχεδιασμός, η παρασκευή και η αποτίμηση της βιολογικής συμπεριφοράς ενώσεων επισημασμένων με ραδιονουκλίδια που εκπέμπουν ακτινοβολία γ ή β, με στόχο την αξιολόγησή τους ως πιθανών ραδιοφαρμάκων. Για τον σκοπό αυτό, αφού διερευνηθεί πιθανή τοξικότητα των υπό αξιολόγηση νέων μορίων, αφενός μελετάται η in vivo συμπεριφορά των ραδιοεπισημασμένων παραγώγων τους σε φυσιολογικά πειραματόζωα και αφετέρου ελέγχεται η πρόσληψη και η βιοκατανομή τους σε διάφορα πειραματικά πρότυπα, τα οποία απεικονίζουν ή μιμούνται παθολογικές καταστάσεις. Στο επίπεδο της δραστηριότητας της παραγωγής και διαθέσεως ραδιοφαρμάκων του Ι/Ρ-ΡΠ στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα, στο Εργαστήριο Ραδιοβιολογικών Μελετών εξετάζεται η βιοκατανομή σε φυσιολογικά τρωκτικά ραδιοσκευασμάτων και επισημασμένων προσκευασμάτων, προοριζομένων για κλινική εφαρμογή, ενώ παράλληλα ελέγχεται η στειρότητα και η απουσία πυρετογόνων ουσιών στα εν λόγω σκευάσματα. Η μελέτες αυτές διενεργούνται τόσο για κάθε νέα παραγωγή του Ινστιτούτου όσο και δειγματοληπτικά σύμφωνα με εντολή του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, σε αριθμό εισαγομένων ραδιοσκευασμάτων. Στο ερευνητικό πεδίο, οι δραστηριότητες του έργου για το έτος 2002 μπορούν να συνοψισθούν στα εξής: – Σχεδιασμός, μελέτη και συγκριτική αξιολόγηση της in vivo συμπεριφοράς νέων πεπτιδικών

παραγώγων. Μελετήθηκαν οι εξής κατηγορίες πεπτιδίων: Παράγωγα Μπομπεσίνης: Σε συνεργασία του Εργαστηρίου Ραδιοβιολογικών Μελετών με τα Εργαστήρια Ανοσοπεπτιδικής Χημείας και Ραδιοχημείας του Ινστιτούτου και με επιχορήγηση της Εταιρείας Biomedica, έχει συντεθεί και μελετάται μικρός αριθμός παραγώγων του πεπτιδίου Μπομπεσίνη. Ειδικότερα: -Κατά το παρελθόν έτος, μετά από έγκριση των αρμοδίων φορέων, συνεχίσθηκε με επιτυχία η κλινική δοκιμή του παραγώγου 99mTc-BΝ1, στο Πανεπιστήμιο “La Sapienza” της Ρώμης, για απεικόνιση καρκίνου του μαστού και του προστάτη, καθώς και μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα, ενώ αντίστοιχες μελέτες έχουν αρχίσει και στην Αθήνα, στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Το νέο αυτό παράγωγο υπήρξε προϊόν της ερευνητικής δραστηριότητας του Ινστιτούτου και η τυποποίησή του έχει υποβληθεί, από την ομάδα Ραδιοβιολογικών Μελετών, με υποστήριξη της Biomedica, για την χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Η παρασκευή και η διερεύνηση της καταλληλότητας του προσκευάσματος, πριν από την κλινική εφαρμογή διενεργούνται στο Ι/Ρ-ΡΠ.


- Παράλληλα, το παράγωγο ΒΝ1 επισημάνθηκε με Re-188. Το ραδιοεπισημασμένο προϊόν 188Re-BN1 βρίσκεται σε φάση προκλινικής αξιολόγησης, προκειμένου να διερευνηθεί ως πιθανό θεραπευτικό ραδιοσκεύασμα. - Συντέθηκε και άρχισε η προκλινική μελέτη νέου παραγώγου Μπομπεσίνης, ΒΝ2, τροποποιημένης δομής. Η δομή του νέου πεπτιδίου έχει υποβληθεί, από την ομάδα Ραδιοβιολογικών Μελετών για την χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας.

Παράγωγα Σεκρετίνης: Σχεδιάσθηκε, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ανοσοπεπτιδικής Χημείας και άρχισε η σύνθεση σειράς παραγώγων του πεπτιδίου Σεκρετίνη, με στόχο την μελέτη των βιοχημικών μηχανισμών της in vivo προσλήψεως και δράσεως και ενδεχομένως την απεικόνιση αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος. Πεπτιδικά Παράγωγα με την αλληλουχία RGD (αργινίνη-γλυκίνη-ασπαρτικό οξύ): Σχεδιάσθηκαν και άρχισε η σύνθεση σειράς μικρών πεπτιδίων, τα οποία περιέχουν στο μόριό τους την πεπτιδική αλληλουχία RGD, η οποία αναγνωρίζει τις α-ιντεγρίνες, παράγοντα αγγειογένεσης.

– Μελέτη της διαμόρφωσης προσκευάσματος για κλινική αξιολόγηση των νέων ραδιοεπισημασμένων

πεπτιδικών παραγώγων της Μπομπεσίνης. Μελέτη επισήμασμένων Μονοκλωνικών Αντισωμάτων κατά του παράγοντα αγγειογένεσης VEGF:

- Μελετήθηκε η επισήμανση του αντισώματος anti-VEGF με τα ραδιονουκλίδια Tc- 99m, για διάγνωση και Sm-153, για θεραπευτική εφαρμογή.

- Αξιολογήθηκε η βιοκατανομή των ραδιοεπισημασμένων παραγώγων σε φυσιολογικά πειραματόζωα.

- Δημιουργήθηκαν παθολογικά πειραματικά πρότυπα καρκίνου του μαστού, για την in vivo αξιολόγηση των παραγώγων 99mTc-antiVEGF και 153Sm-antiVEGF.

- Οι πειραματικοί όγκοι απεικονίσθηκαν σε γ-camera, απομονώθηκαν με ανατομικές τεχνικές και προσδιορίσθηκε η συγκέντρωση του Μονοκλωνικού Αντισώματος σε αυτούς.

Μελέτη της επισημάνσεως του Μονοκλωνικού Αντισώματος antiCEA με θεραπευτικά ραδιονουκλίδια.

- Ολοκληρώθηκε η μελέτη των συνθηκών επισημάνσεως του antiCEA με Sm-153. - Δημιουργήθηκαν πειραματικά πρότυπα καρκίνου των εντέρων. - Αξιολογήθηκε, με απεικονιστικές και ανατομικές τεχνικές η πρόσληψη του ραδιοεπισημασμένου αντισώματος στους πειραματικούς όγκους, σε συνάρτηση με το μέγεθος των όγκων και το χρονικό διάστημα από την χορήγηση του ραδιοεπισημασμένου παραγώγου.

συνεργασίες

Ελληνικά και Ξένα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα - Πανεπιστήμιο Ρώμης “La Sapienza”. Συνεργασία με το Τμήμα Φυσικής (Prof.R.Pani) και το

Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής (Prof.F. Scopinaro) - Πανεπιστήμιο Αθηνών:

⇒ Ιατρική Σχολή, ⇒ Φυσικό Τμήμα (Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και Εφαρμογών), ⇒ Χημικό Τμήμα, ⇒ Φαρμακευτικό Τμήμα.

- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: Τμήμα Ηλεκτρολόγων, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών.

- Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα


Νοσηλευτικά Ιδρύματα Υπάρχει διαρκής συνεργασία του επιστημονικού προσωπικού με όλα τα κρατικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα και με τα περισσότερα ιδιωτικά, σε θέματα:

- Βιολογικής μελέτης και αξιολογήσεως της in vivo συμπεριφοράς νέων ραδιοφαρμάκων. - Ελέγχου ποιότητας και καταλληλότητας των ραδιοφαρμακευτικών παρασκευασμάτων των

παραγομένων στο ΕΚΕΦΕ «Δ». Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (Ε.Ο.Φ.) - Προληπτικός - Κατασταλτικός Έλεγχος Εισαγομένων Ραδιοσκευασμάτων. Διενεργείται, κατόπιν

εντολής του Ε.Ο.Φ., περιοδική τυχαία δειγματοληψία εισαγομένων ραδιοδιαγνωστικών παρασκευασμάτων για διακρίβωση της ποιότητάς τους με καθιερωμένα πρωτόκολλα Ελέγχου Ποιότητας.

Ιδιωτικός Φορέας - Συνεχίζεται η συνεργασία του Ι/Ρ-ΡΠ με την Εταιρεία «Π.Ν. Γερολυμάτος Α.Ε.», στην οποία

συμμετέχει ενεργά το πρόγραμμα, με την αξιολόγηση της βιολογικής καταλληλότητας των παραγομένων προϊόντων.

- Υπήρξε σημαντική συνεργασία του προγράμματος «Ραδιοβιολογία Επισημασμένων Ενώσεων» με την Εταιρεία «Biomedica Life Sciences», για την ανάπτυξη κοινών ερευνητικών προγραμμάτων στον τομέα των Ραδιοεπισημασμένων Βιομορίων. Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας εξειδικευμένος τεχνολόγος αποσπάσθηκε από την Εταιρεία και απασχολείται στο πρόγραμμα, ενώ παράλληλα η Biomedica υποστήριξε το πρόγραμμα με την αγορά καρκινικών σειρών και ειδικών πειραματοζώων για την ανάπτυξη κατάλληλων πειραματικών προτύπων. Συνεργασία με τον εν λόγω ιδιωτικό φορέα υπήρξε επιπλέον στην από κοινού υποβολή ερευνητικών προγραμμάτων στην Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας (διμερείς συνεργασίες, ΕΠΑΝ) και στην οικονομική υποστήριξη της υποβολής αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη

1. «Μελέτη Επισήμανσης Μονοκλωνικών Αντισωμάτων με Θεραπευτικά Ραδιονουκλίδια», Μελπομένη Φάνη, χημικός. Ολοκληρώθηκε και πρόκειται να υποστηριχθεί εντός του Μαρτίου 2003.

2. «Επισημασμένα Πεπτίδια για την Σπινθηρογραφική Απεικόνιση της Αγγειογένεσης», Δημήτρης Ψημάδας, Βιολόγος.

3. «Απεικόνιση Όγκων και Ανίχνευση Παθολογικών Καταστάσεων με τη βοήθεια Επισημασμένων Πεπτιδικών Παραγώγων», Ελένη Γουρνή, Χημικός.

επιστημονικές ανταλλαγές • Στα πλαίσια της συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο της Ρώμης “La Sapienza” η Δρ. A.Δ.

Βαρβαρήγου, προσκλήθηκε, τον Ιανουάριο του 2002 στο Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής και έδωσε διάλεξη με θέμα “Derivati di Bombesina marcati con Tc-99m e Re-188: preparazione e valutazione”

• O Dr. David Turino Perez, χημικός, παρέμεινε επί τρίμηνο στα Εργαστήρια Ραδιοχημείας και

Ραδιοβιολογικών Μελετών και εξειδικεύτηκε σε θέματα ραδιοϊσοτοπικού, ραδιοχημικού και


ραδιοβιολογικού ελέγχου ραδιοσκευασμάτων για κλινική εφαρμογή καθώς και σε θέματα παρασκευής και προκλινικής μελέτης βιομορίων, επισημασμένων με Tc-99m, για εφαρμογή στην διάγνωση.

σεμινάρια – διαλέξεις - Στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και

Εφαρμογών) - Στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Τμήμα Ηλεκτρολόγων). - Στην Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας, (Ινστιτούτο Ακτινοφυσικής) - Στο Σεμινάριο της Ελληνικής Εταιρείας Πυρηνικής Ιατρικής και Βιολογίας. - Διδασκαλία του μαθήματος “Ραδιοφαρμάκων” στο μεταπτυχιακό του Ινστιτούτου

Ραδιοϊσοτόπων - Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων άλλες δραστηριότητες Α. Δ. Βαρβαρήγου: • Εμπειρογνώμων του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενεργείας • Κριτής ερευνητικών εργασιών υπό δημοσίευση στο Journal of Radioanalytical Chemistry



«Βιοδραστικά μόρια στην Πυρηνική Ιατρική», Πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ, Επιχορήγηση ΓΓΕΤ «Δραστικά και Τροποποιημένα Βιομόρια στη Βιο-διάγνωση και τη Ραδιοφαρμακευτική»,

«Προώθηση της Αριστείας στην Τεχνολογική Ανάπτυξη και έρευνα» Γ.Γ.Ε.Τ. Συνολικός προϋπολογισμός: 200.000 €

«Παραγωγή Διαγνωστικού & Θεραπευτικού Ραδιοσημασμένου Πεπτιδίου» Πρόγραμμα ΠΡΑΞΕ, Επιχορήγηση ΓΓΕΤ, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό φορέα Biomedica Life Sciences

«ΕΛΛΗΝΟ-ΣΛΟΒΑΚΙΚΗ ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ, «ΕΛΛΗΝΟ-ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ, ΕΛΛΗΝΟ-ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ, «Ελληνο-Γιουγκοσλαβική Διμερής Συνεργασία», Επιχορήγηση ΓΓΕΤ, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ). Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Α.Ε.Ι.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ). Πρόγραμμα εξειδικεύσεως σπουδαστών Τ.Ε.Ι.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ). Πρόγραμμα εξειδικεύσεως Φυσικών Νοσοκομείων.

επιχορηγήσεις από εξωτερικές πηγές • ΕΟΦ 23.500 € • Φαρμακοβιομηχανίες 3.000 € - Γ.Γ.Ε.Τ.

- Δύο Διμερείς Διακρατικές 24.000 € - Αριστεία 24.000 €


πρόγραμμα: Ανοσοπεπτιδική Χημεία

υπεύθυνος: Γ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ

ερευνητές: Γ. Ευαγγελάτος Ε. Λιβανίου

ειδικό επιστημονικό προσωπικό: Μ. Παραβατού-Πετσωτά

μεταδιδακτορικός συνεργάτης: Χ. Ζήκος

σπουδαστές για διδακτορικό: Α. Νεοκοσμίδη Π. Κλημέντζου Η. Παπασαράντος Α. Ευαγγέλου Α. Μπούρκουλα

τεχνικοί: Α. Βώρου

αντικείμενο Tο Πρόγραμμα "Ανοσοπεπτιδική Χημεία" επιτελεί ερευνητικό έργο στους τομείς της Ανοσοχημείας και της Πεπτιδικής Χημείας. Aντικείμενο του Προγράμματος αποτελούν τα ακόλουθα: Α) Ο σχεδιασμός, η σύνθεση ή η απομόνωση, ο χαρακτηρισμός, η (ραδιο)επισήμανση και η αξιολόγηση αντιγονικών πεπτιδίων, με στόχο τη χρήση τους στην in vitro ανοσοδιάγνωση. Β) Η ανάπτυξη, η απομόνωση, ο χαρακτηρισμός, η (ραδιο)επισήμανση και η αξιολόγηση αντισωμάτων, με στόχο τη χρήση τους στην in vitro ανοσοδιάγνωση . Γ) Η εφαρμογή αντιγόνων (πεπτιδικής ή άλλης δομής) και αντισωμάτων σε ανοσοχημικά συστήματα εντοπισμού / προσδιορισμού ουσιών σε βιολογικά δείγματα, με στόχο τη δημιουργία νέων in vitro ανοσοδιαγνωστικών μέσων. Για την υποστήριξη των γενικότερων δραστηριοτήτων του Ι/ΡΡΠ, στα αντικείμενα του Προγράμματος περιλαμβάνονται επίσης: Δ) Ο σχεδιασμός, η σύνθεση και ο χαρακτηρισμός πεπτιδίων που αναγνωρίζουν ειδικούς κυτταρικούς υποδοχείς, με στόχο την εφαρμογή τους στη Ραδιοφαρμακευτική. Ε) Ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και ο χαρακτηρισμός μονοκλωνικών αντισωμάτων που αναγνωρίζουν ενδογενή βιομόρια, π.χ. ειδικά καρκινικά αντιγόνα, με στόχο την εφαρμογή τους στη Ραδιοφαρμακευτική. ΣΤ) Η in vitro αξιολόγηση ραδιοεπισημασμένων πεπτιδίων και μονοκλωνικών αντισωμάτων, με πιθανή χρήση στη Ραδιοφαρμακευτική.


ανοσοπεπτιδική χημεία ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ (δρχ)

ΕΡΓΑ Διεθνή


Πρακτικά διεθνών συνεδρίων

Ελληνικά Περιοδικά & Πρακτικά


ΣΥΝΟΛΟ

ανοσοπεπτιδική χημεία

2 2 - 27.500 27.500

διαγνωστική ανοσοχημεία

2 2 - 27.500 27.500

ΣΥΝΟΛΟ

2 2 - 27.500 27.500


έργο: Ανοσοπεπτιδική Χημεία υπεύθυνος : Γ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ

ερευνητές: Γ. Ευαγγελάτος

Ε. Λιβανίου


συνεργαζόμενοι ερευνητές: Χ. Ζήκος

σπουδαστές για διδακτορικό: Α. Νεοκοσμίδη Α. Ευαγγέλου

τεχνικοί: Α. Βώρου αντικείμενο έργου Tο έργο "Ανοσοπεπτιδική Χημεία" έχει ως γενικό ερευνητικό αντικείμενο το σχεδιασμό, τη σύνθεση ή απομόνωση, το χαρακτηρισμό, τη (ραδιο)επισήμανση, τη μελέτη και την αξιολόγηση πεπτιδίων ή πεπτιδικών παραγώγων (π.χ. πεπτιδικών επιτόπων πολυπεπτιδίων ή πρωτεϊνών, πεπτιδικών δενδριμερών, κ.λπ.) με στόχο την εφαρμογή τους, κυρίως, στην in vitro Ανοσοδιάγνωση. Στα αντικείμενα του Εργου –και στα πλαίσια της μεγαλύτερης ενίσχυσης και αλληλοσυμπλήρωσης των δραστηριοτήτων του Ι/ΡΡΠ- περιλαμβάνονται επίσης: α) ο σχεδιασμός, η σύνθεση και ο χαρακτηρισμός πεπτιδίων με στόχο τη χρήση τους στη Ραδιοφαρμακευτική (υπεύθυνος δραστηριότητας: Δρ. Χ. Ζήκος), β) η in vitro αξιολόγηση ραδιοεπισημασμένων πεπτιδίων με πιθανή χρήση στη Ραδιοφαρμακευτική (υπεύθυνη δραστηριότητας: Δρ. Μαρία Παραβατού-Πετσωτά). κύριες δραστηριότητες έργου Οι κυριότερες από τις ερευνητικές δραστηριότητες του έργου κατά το 2002 ήταν οι εξής: -Μελέτη των πεπτιδίων της οικογένειας των άλφα- και βήτα- θυμοσινών. -Συνθετική παρασκευή του μορίου της humanin, 24-πεπτιδίου που ανακαλύφθηκε πρόσφατα και έχει συσχετισθεί με τη νόσο Alzheimer. -Μελέτη της αντιγονικής τοπολογίας και συνθετική παρασκευή πεπτιδικών επιτόπων του μορίου της humanin. -Σχεδιασμός και συνθετική παρασκευή βιοτινυλιωμένων απτενίων (με έμφαση, στο σχεδιασμό και την παρασκευή βιοτινυλιωμένων παραγώγων της φερομόνης του δάκου). -Σχεδιασμός και συνθετική παρασκευή ειδικών πεπτιδικών επιτόπων του ενζύμου εξωκυτταρική υπεροξειδάση της γλουταθειόνης. -Σχεδιασμός και συνθετική παρασκευή πεπτιδικών δενδριμερών, με ελεγχόμενο αριθμό και είδος χημικώς ενεργών ομάδων, με στόχο τη χρήση τους στην ακινητοποίηση μικρών οργανικών μορίων (π.χ. φερομόνη του δάκου της ελιάς, L-καρνιτίνη) σε πλακίδια πολυστυρολίου. -Συνθετική παρασκευή παραγώγων του πεπτιδίου bombesin, με στόχο τη χρήση τους στην Πυρηνική Ιατρική. -Συνθετική παρασκευή παραγώγων του πεπτιδίου secretin, με στόχο τη χρήση τους στη Ραδιοφαρμακευτική. -Συνθετική παρασκευή πεπτιδικών παραγώγων που φέρουν την αλληλουχία IGSR, με στόχο την εφαρμογή τους στη Ραδιοφαρμακευτική.


-Καλλιέργεια κατάλληλα επιλεγμένων σειρών καρκινικών κυττάρων - Ανάπτυξη τεχνικών για την in vitro μελέτη των χαρακτηριστικών σύνδεσης ραδιοεπισημασμένων πεπτιδίων με ειδικούς κυτταρικούς υποδοχείς (Scatchard plot, Saturation Curves, κ.λπ.). -Ανάπτυξη in vitro τεχνικών για τη μελέτη της σταθερότητας ραδιοεπισημασμένων πεπτιδίων.


έργο: ∆ιαγνωστική Ανοσοχημεία υπεύθυνος: Ε. ΛΙΒΑΝΙΟΥ

ερευνητές: Ε. Λιβανίου Γ. Ευαγγελάτος


συνεργαζόμενοι ερευνητές: Χ. Ζήκος

σπουδαστές για διδακτορικό: Π. Κλημέντζου Η. Παπασαράντος Α. Μπούρκουλα

τεχνικοί: Α. Βώρου αντικείμενο έργου Tο έργο "Διαγνωστική Ανοσοχημεία" έχει ως ερευνητικό αντικείμενο το σχεδιασμό, την παρασκευή, τη (ραδιο)επισήμανση και την αξιολόγηση ειδικών αντιγόνων και αντισωμάτων, με στόχο την εφαρμογή τους στην Ανοσοδιάγνωση. Το γενικό αντικείμενο του έργου μπορεί να αναλυθεί στα ακόλουθα επιμέρους αντικείμενα έρευνας: -Σχεδιασμός, ανάπτυξη, (ραδιο)επισήμανση, μελέτη και αξιολόγηση αντιγόνων / ανοσογόνων και αντισωμάτων με πιθανή διαγνωστική αξία. -Σχεδιασμός, ανάπτυξη και αξιολόγηση in vitro ανοσοαναλυτικών συστημάτων (π.χ. RIA, IRMA, ELISA, κ.λπ.) ή άλλων ανοσοχημικών τεχνικών (π.χ. τεχνικών ανοσοϊστοχημείας, ανοσοκυτταροχημείας, κ.λπ.) για τον ποσοτικό προσδιορισμό ή τον ποιοτικό εντοπισμό ουσιών με διαγνωστικό, κυρίως, ενδιαφέρον σε βιολογικά δείγματα. Στα ενδιαφέροντα του Εργου –και στα πλαίσια της μεγαλύτερης δυνατής σύγκλισης και αλληλοσυμπλήρωσης των δραστηριοτήτων του Ι/ΡΡΠ- περιλαμβάνονται επίσης ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η in vitro αξιολόγηση ραδιοεπισημασμένων μονοκλωνικών αντισωμάτων με πιθανή χρήση είτε στην in vitro Ανοσοδιάγνωση είτε στη Ραδιοφαρμακευτική (υπεύθυνη δραστηριότητας: Δρ. Μαρία Παραβατού-Πετσωτά).

κύριες δραστηριότητες έργου Οι κυριότερες από τις ερευνητικές δραστηριότητες του έργου κατά το 2002 ήταν οι εξής: -Ανάπτυξη τεχνικών ανοσοποίησης ορνίθων ωοτοκίας (Gallus domesticus) και απομόνωσης των ανοσοσφαιρινών Υ (IgY) από τον κρόκο των αυγών. -Ανάπτυξη και προκαταρκτική αξιολόγηση εξειδικευμένων αντισωμάτων της τάξεως των IgY εναντίον ανοσογονικών παραγώγων του πεπτιδίου προθυμοσίνη άλφα ή συνθετικών επιτόπων του. -Ανάπτυξη και προκαταρκτική αξιολόγηση εξειδικευμένων αντισωμάτων της τάξεως των IgY εναντίον ανοσογονικών παραγώγων του πεπτιδίου θυμοσίνη βήτα-4 ή συνθετικών επιτόπων του. -Μελέτη των άλφα- και βήτα- θυμοσινών, με τη βοήθεια εξειδικευμένων αντισωμάτων και ανοσοχημικών τεχνικών. -Ανάπτυξη εξειδικευμένων αντισωμάτων και ενζυμοανοσοανάλυσης τύπου ELISA για τον προσδιορισμό της φερομόνης του δάκου.


-Ανάπτυξη εξειδικευμένων αντισωμάτων και ανοσοαναλυτικής μεθοδολογίας για τον προσδιορισμό του ενζύμου εξωκυτταρική υπεροξειδάση της γλουταθειόνης σε δείγματα ούρων από νεφροπαθείς και από εργαζομένους, που έχουν εκτεθεί σε νεφροτοξικές ουσίες. -Ανάπτυξη, σε λευκά κουνέλια Νέας Ζηλανδίας, και αξιολόγηση αντισωμάτων εναντίον συνθετικών ανοσογονικών παραγώγων της L-carnitine. -Καλλιέργεια κατάλληλα επιλεγμένων σειρών καρκινικών κυττάρων και ανάπτυξη τεχνικών για την in vitro αξιολόγηση των χαρακτηριστικών σύνδεσης ραδιοεπισημασμένων μονοκλωνικών αντισωμάτων (π.χ. αντι-VEGF) με ειδικά κυτταρικά αντιγόνα. -Ανάπτυξη in vitro τεχνικών για τη μελέτη της σταθερότητας ραδιοεπισημασμένων μονοκλωνικών αντισωμάτων. διπλώματα ευρεσιτεχνίας Κατά το 2002 υπoβλήθηκε στον Ο.Β.Ι. αίτηση για χορήγηση ελληνικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας με τίτλο: «Νέα, ανοσοαναλυτική, μέθοδος προσδιορισμού της φερομόνης του δάκου της ελιάς» (Αριθμός αίτησης: 20020100339, Ημερομηνία κατάθεσης: 18.07.2002) διπλώματα ειδίκευσης • Τον Σεπτέμβριο 2002 η κ. Περσεφόνη Κλημέντζου, Χημικός, μεταπτυχιακή υπότροφος του

Εργαστηρίου Ανοσοπεπτιδικής Χημείας (Επιβλέπουσα: Δρ. Ε. Λιβανίου), παρουσίασε στο Χημικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (Επιβλέπουσα: Επικ. Καθ. Ντ. Γαλανοπούλου) ερευνητική εργασία με τίτλο «Ανάπτυξη, καθαρισμός και χαρακτηρισμός αντισωμάτων Υ εναντίον προθυμοσίνης α», για τη χορήγηση Διπλώματος Ειδίκευσης στη Βιοχημεία.

διπλώματα ειδίκευσης σε εξέλιξη • Ηλίας Παπασαράντου: «Ανάπτυξη και αξιολόγηση αντισωμάτων εναντίον ανοσογονικών

παραγώγων της L-καρνιτίνης» (Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δ», Επιβλέπουσα: Δρ. Ε. Λιβανίου - Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Βιοχημείας, Επιβλέπουσα: Επικ. Καθ. Μ. Μαυρή)

• Αλεξάνδρα Ευαγγέλου: «Σύνθεση, σε στερεά φάση, του πεπτιδίου humanin και παραγώγων αυτού, με στόχο την ανάπτυξη εξειδικευμένων αντι-humanin αντισωμάτων» (Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δ», Επιβλέποντες: Δρ. Γ. Ευαγγελάτος, Δρ. Χ. Ζήκος - Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Οργανικής Χημείας, Επιβλέπων: Αν. Καθ. Ν. Φερδερίγος )

• Αθανασία Μπούρκουλα: «Ανάπτυξη και αξιολόγηση εξειδικευμένων αντισωμάτων Υ εναντίον της θυμοσίνης β4» (Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δ», Επιβλέπουσα: Δρ. Μ. Παραβατού-Πετσωτά - Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Βιοχημείας, Επιβλέπουσα: Επικ. Καθ. Μ. Μαυρή).

διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη • Αφροδίτη Νεοκοσμίδη: «Ανάπτυξη και αξιολόγηση σειράς αντισωμάτων για τον ανοσοαναλυτικό

προσδιορισμό της φερομόνης του δάκου της ελιάς» (Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δ», Επιβλέποντες: Δρ. Γ. Ευαγγελάτος, Δρ. Χ. Ζήκος - Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Οργανικής Χημείας, Επιβλέπουσα: Αν. Καθ. Β. Ραγκούση ).


• Περσεφόνη Κλημέντζου: «Μελέτη πεπτιδίων της οικογένειας των θυμοσινών με τη βοήθεια αντισωμάτων» (Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δ», Επιβλέπουσα: Δρ. Ε. Λιβανίου - Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Βιοχημείας, Επιβλέπουσα: Επικ. Καθ. Ντ. Γαλανοπούλου ).

λοιπές εκπαιδευτικές δραστηριότητες • Κατά το διάστημα Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2002, ο κ. Κωνσταντίνος Γούλιαρης, Χημικός

Μηχανικός, εκπόνησε στο Εργαστήριο Ανοσοπεπτιδικής Χημείας το πειραματικό τμήμα της μεταπτυχιακής ερευνητικής του εργασίας (MSc in Biochemical Engineering Thesis, University of Birmingham, Supervisor: Prof. M. Al Rubeai), με τίτλο “Preliminary immunochemical evaluation of immunoglobulins Y isolated from twelve avian species”, υπό την επίβλεψη της Δρ. Ε. Λιβανίου.

• Κατά τον Ιούλιο 2002, η κ. Στέλλα Σωτηριάδου, φοιτήτρια του Τμήματος Γενετικής και Μοριακής Βιολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, εκπαιδεύτηκε σε εργαστηριακές τεχνικές υπό την επίβλεψη των Δρ. Ε. Λιβανίου και Μ. Παραβατού – Πετσωτά.

• Η κ. Β. Κουτραφούρη, Φαρμακοποιός, ολοκλήρωσε τη διδακτορική διατριβή της, με τίτλο «Ανάπτυξη ανοσοχημικών τεχνικών για την αξιολόγηση της θυμοσίνης β15 ως πιθανού καρκινικού δείκτη στον καρκίνο του μαστού», η οποία εκπονήθηκε με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Ανοσοπεπτιδικής Χημείας.

επιστημονικές συνεργασίες (εκτός ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος») -Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, Φαρμακευτικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών: Κ. Αυγουστάκης, Δ.Σ. Ιθακήσιος. -Τομέας Οργανικής Χημείας, Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών: Β. Ραγκούση, Ν. Φερδερίγος. -Τομέας Βιοχημείας και Χημείας Τροφίμων, Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών: Ν. Γαλανοπούλου, Μ. Μαυρή. -Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, Περιφερειακό Ογκολογικό Νοσοκομείο «Αγιος Σάββας»: Ν. Αποστολίκας. -Τομέας Νεφρολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Ι. Στεφανίδης. -Thymoorgan GmbH, Vienenburg, Γερμανία: J. Czarnecki. -Department of Physical Biochemistry, University of Tuebingen, Tuebingen, Germany: Prof. W. Voelter. συνεργασία με ιδιωτικούς φορείς -Biomedica Life Sciences Α.Ε. -Vioryl Α.Ε. άλλες δραστηριότητες Γ.Π. Ευαγγελάτος: • Μέλος του Εditorial Board του Περιοδικού «International Journal of Thymology». • Μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του Περιοδικού "Φαρμακευτική". Ε. Λιβανίου:


• Μέλος της Επιτροπής Ερευνών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» • Κριτής επιστημονικών εργασιών υπό δημοσίευση σε Διεθνή Περιοδικά (Acta Paediatrica

Scandinavica) ερευνητικά προγράμματα 1.“Ανάπτυξη και αξιολόγηση ανοσοδιαγνωστικής μεθόδου προσδιορισμού της εξωκυτταρικής υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης στα ούρα, για την έγκαιρη ανίχνευση βλαβών των νεφρικών σωληναρίων σε άτομα με επαγγελματική έκθεση σε νεφροτοξικές ουσίες”, Πρόγραμμα του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.), Προϋπολογισμός: 13.790.000 δρχ., Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Ε. Λιβανίου. 2.“Εφαρμογή βελτιστοποιημένης τεχνολογίας IgY στην ανάπτυξη πολυκλωνικών αντισωμάτων εναντίον συνθετικού 24-πεπτιδίου, σχετιζόμενου με τη νόσο Alzheimer (humanin)”, Πρόγραμμα ΠΡΑΞΕ της Γενικής Γραμματείας Ερευνας & Τεχνολογίας (Γ.Γ.Ε.Τ.), 02 ΠΡΑΞΕ 26, Προϋπολογισμός: 44.000 Ευρώ, Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Γ.Π. Ευαγγελάτος. συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα “Functional and Functionalized Biomolecules: Biochemical Applications in Diagnosis”, Πρόγραμμα ΑΡΙΣΤΕΙΑ της Γενικής Γραμματείας Ερευνας & Τεχνολογίας (Γ.Γ.Ε.Τ.), Προϋπολογισμός: 200.000 Ευρώ, Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Α. Βαρβαρήγου.

επιχορηγήσεις από εξωτερικές πηγές (€) • ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.

4.500

• Γ.Γ.Ε.Τ. (ΠΡΑΞΕ)

39.000

• Γ.Γ.Ε.Τ. (Αριστεία)

23.000

Στις 5 Σεπτεμβρίου 2002 έφυγε από κοντά μας ο Διονύσης ο Ιθακήσιος, Πρόεδρος εν ενεργεία του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» και πολύτιμος συνεργάτης του Εργαστηρίου Ανοσοπεπτιδικής Χημείας. Μέσα από τις σελίδες αυτού του Απολογισμού νοιώθω την ανάγκη να αποχαιρετήσω όχι μόνο το συνεργάτη, αλλά κυρίως τον άνθρωπο και φίλο, που μαζί του με έδεσαν -και θα με ενώνουν για πάντα- η Ζάκυνθος, οι σεισμοί του 1953 και είκοσι χρόνια κοινού ερευνητικού μόχθου. Γ. Π. Ευαγγελάτος


πρόγραμμα: Ανοσοανάλυση υπεύθυνος: Ι. ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ

ερευνητές: Σ. Κακαμπάκος

Ι. Χριστοφίδης

ειδικό επιστημονικό προσωπικό: Π. Πέτρου

σπουδαστές για διδακτορικό: Χ. Μαστιχιάδης E. Μαυρογιαννοπούλου Ε. Νοικοκύρη Α. Νιώτης

Τεχνικοί: Ε. Σιγανού αντικείμενο

Βασική έρευνα στους τομείς σύνθεσης, απομόνωσης, παρασκευής και φυσικοχημικού χαρακτηρισμού νέων αντιδραστηρίων ανοσοανάλυσης καθώς και διερεύνησης του ρόλου βιολογικών ουσιών ή φαρμάκων στη λειτουργία του οργανισμού μέσω τεχνικών ανοσοχημείας και ανοσοανάλυσης. Έρευνα και ανάπτυξη νέας τεχνολογίας ανοσοχημικών αναλύσεων κυρίως προς την κατεύθυνση ανάπτυξης οπτικών ανοσοαισθητήρων και μικροσυστημάτων ανοσοανάλυσης. Εφαρμοσμένη έρευνα στον τομέα της ανάπτυξης και αξιολόγησης νέων μεθοδολογιών ανοσοανάλυσης, κυρίως, για τον προσδιορισμό ορμονών (μικρού και μεγάλου μοριακού βάρους), καρκινικών και καρδιολογικών δεικτών καθώς και στον τομέα της προτυποποίησης ουσιών για χρήση στη βαθμονόμηση ανοσοαναλύσεων. Οι επιμέρους δραστηριότητες του Προγράμματος έχουν επιλεγεί ώστε να σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με πεδία αιχμής των Ευρωπαϊκών Ανταγωνιστικών Προγραμμάτων ή άλλων Διεθνών Οργανισμών.

ανοσοχημεία ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ (€)






ΣΥΝΟΛΟ

χημεία ανοσοαναλύσεων

2 - -

21.500 21.500

ανοσοαισθητήρες - νέα υλικά

6 - -

116.000 116.000

ΣΥΝΟΛΟ

8 - -

137.500 137.500


Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τα εξής έργα: Χημεία Ανοσοαναλύσεων

υπεύθυνος έργου: Δρ. Ι. Χριστοφίδης αντικείμενο – Βασική έρευνα στους τομείς σύνθεσης, απομόνωσης, παρασκευής και φυσικοχημικού

χαρακτηρισμού νέων αντιδραστηρίων ανοσοανάλυσης καθώς και διερεύνησης του ρόλου βιολογικών ουσιών ή φαρμάκων στη λειτουργία του οργανισμού μέσω τεχνικών ανοσοχημείας και ανοσοανάλυσης.

– Εφαρμοσμένη έρευνα στον τομέα της ανάπτυξης και αξιολόγησης νέων μεθοδολογιών ανοσοανάλυσης, κυρίως, για τον προσδιορισμό ορμονών (μικρού και μεγάλου μοριακού βάρους) και καρκινικών δεικτών καθώς και στον τομέα της προτυποποίησης ουσιών για χρήση στη βαθμονόμηση ανοσοαναλύσεων. Η βασική και η εφαρμοσμένη έρευνα είναι άρρηκτα συνδεδεμένες στα πλαίσια του έργου και οι

επιμέρους δραστηριότητές του έχουν επιλεγεί ώστε να σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με πεδία αιχμής των Ευρωπαϊκών Ανταγωνιστικών Προγραμμάτων ή άλλων Διεθνών Οργανισμών. Ανοσοαισθητήρες - Νέα Υλικά

υπεύθυνος έργου: Δρ. Σ. Κακαμπάκος αντικείμενο

Ανάπτυξη νέας τεχνολογίας ανοσοχημικών αναλύσεων κυρίως προς την κατεύθυνση ανάπτυξης οπτικών ανοσοαισθητήρων. Το αντικείμενο αυτό έχει ιδιαίτερο ερευνητικό, τεχνολογικό και βιομηχανικό ενδιαφέρον γιατί συνδέει τις ανοσοχημικές αναλύσεις με τη μικροηλεκτρονική τεχνολογία και την τεχνολογία πυριτίου. Για τους λόγους αυτούς αποτελεί ένα από τα πεδία αιχμής πολλών Ανταγωνιστικών Προγραμμάτων Πλαισίων της Ε.Ε.

Η ανάπτυξη μικροσυστημάτων μέτρησης και αυτοματισμού στο πεδίο των ανοσοαναλύσεων αποτελεί ένα γρήγορα εξελισσόμενο και αναπτυσσόμενο τομέα έρευνας που αναμένεται να έχει πολλές εφαρμογές και σημαντική συνεισφορά τόσο ως προς τη μείωση του κόστους των μετρήσεων (υλικά, αντιδραστήρια, εργασία) όσο και ως προς τον όγκο και την ποιότητα των πληροφοριών που παρέχονται από τις αναλύσεις. Ο στόχος αυτών των ερευνών στο πεδίο των ανοσοαναλυτικών τεχνικών εστιάζεται στην ανάπτυξη ανοσοαισθητήρων. Ο κύριος λόγος για την ανάπτυξη ανοσοαισθητήρων είναι η ανάγκη παρασκευής απλών, γρήγορων, ευαίσθητων και εύκολων στη χρήση τους αναλυτικών συστημάτων τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιούνται από μη-ειδικούς ή τουλάχιστον από όχι ιδιαίτερα εξειδικευμένους χρήστες.

Λόγω της φύσεως του αντικειμένου για την πραγματοποίηση του έργου απαιτείται στενή συνεργασία ερευνητών πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων. Για τον λόγο αυτό εκτελείται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε "Δημόκριτος" (Δρ. Κ. Μισιακός, Δρ. Π. Αργείτης, Ν. Γλέζος, Ε. Γογγολίδης), καθώς και με άλλους επιστήμονες του Ινστιτούτου μας (Δρ. Γ. Νούνεσης, Δρ. Δ. Γιαννουκάκος).


δραστηριότητες προγράμματος – Ανάπτυξη μεθοδολογιών πρόσδεσης Αντισωμάτων-Αντιγόνων σε στερεές επιφάνειες – Ανάπτυξη οπτικών ανοσοαισθητήρων με χρήση πλαστικών τριχοειδών σωλήνων. – Ανάπτυξη οπτικών ανοσοαισθητήρων σε ψηφίδες πυριτίου (chips) – Έρευνα, ανάπτυξη ή/και αξιολόγηση νέων ενεργοποιημένων στερεών υλικών κατάλληλων για

χρήση σε ανοσοαισθητήρες ή σε συμβατικές ανοσοαναλύσεις. επιτεύγματα Τα κύρια επιτεύγματα του προγράμματος κατά το 2002 ήταν: – Αναπτύχθηκε πλήρως ολοκληρωμένος οπτικός ανοσοαισθητήρας σε ψηφίδες πυριτίου με

δυνατότητα ανίχνευσης ουσιών σε συγκεντρώσεις επιπέδου 10-14 M μετά την απομάκρυνση των ανοσοαντιδραστηρίων. Για την κατοχύρωση των αποτελεσμάτων υπεβλήθη Αίτηση Χορήγησης Διεθνούς Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας (Νοέμβριος 2002) πέραν του Εθνικού για το οποίο είχε κατατεθεί Αίτηση το 2001. Βάσει αυτού του αισθητήρα που αναπτύχθηκε, εκτελείται το έργο “A Bioanalytical Microsystem Based on an Optical Microchip” στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος IST το οποίο ξεκίνησε την 01/06/2001. Σε συνεργασία με το Fraunhofer IBMT κατασκευάσθηκε συσκευή μικροροής η οποία προσφέρει τη δυνατότητα ανίχνευσης εξαιρετικά χαμηλών συγκεντρώσεων (10-15 M) της προς μέτρηση ουσίας σε πραγματικό χρόνο χωρίς να απαιτείται η απομάκρυνση των ανοσοαντιδραστηρίων από την επιφάνεια της ψηφίδας.

– Αναπτύχθηκε και βελτιστοποιήθηκε μεθοδολογία για τον προσδιορισμό ουσιών σε πραγματικό χρόνο (real-time signal determination) με χρήση τριχοειδούς οπτικού ανοσοαισθητήρα και εφαρμόσθηκε για τον ποσοτικό προσδιορισμό γ-σφαιρινών κουνελιού.

– Αναπτύχθηκε φθορισμοανοσοανάλυση σε πλαστικά φρεάτια μικροτιτλοδότησης, σε συνεργασία με την εταιρεία Syngenta, για τον προσδιορισμό του ζιζανιοκτόνου Mesotrione σε νερό. Πρόκειται για την πρώτη ανοσοχημική μέθοδο προσδιορισμού αυτής της ουσίας σε Παγκόσμιο επίπεδο.

– Αναπτύχθηκε κατάλληλη μεθοδολογία δημιουργίας σχεδίων βιομορίων στην επιφάνεια ψηφίδων πυριτίου, ή υάλου ή πλαστικού μέσω χρήσης νέου βιοσυμβατού φωτοπολυμερικού υλικού και βιοσυμβατής φωτολιθογραφικής διαδικασίας. Τον Νοέμβριο του 2002 αποκτήθηκε Εθνικό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας από τον ΟΒΙ (ημερομηνία προτεραιότητας Μάιος 2001) καθώς επίσης υπεβλήθη Αίτηση χορήγησης Διεθνούς Διπλώματος το οποίο δημοσιεύθηκε το Νοέμβριο του 2002. Επίσης, το Μάιο του 2002 ξεκίνησε η εκτέλεση του έργου που εγκρίθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Sustainable Growth με τίτλο “Micrometer scale patterning of Protein and DNA chips”.

διπλώματα ευρεσιτεχνίας 1. Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας

ΟΒΙ 1004058 15/11/2002 Ημ. Δημοσίευσης 15/11/2002. “Φωτοπολυμερικά υλικά με βιοσυμβατές λιθογραφικές απαιτήσεις κατάλληλα για σχηματοποίηση επιστρώσεων πολλαπλών βιομορίων” Π. Αργείτης, Κ. Μισιακός, Σ. Κακαμπάκος, Α. Δούβας, Κ. Διακουμάκος.

2. International Patent Application, PCT, IPN, WO 02/097533 published 05/12/2002.


“Photoresists processable under biocompatible conditions for multi-biomolecule patterning”. P. Argitis, K. Misiakos, S. Kakabakos, A, Douvas, C. Diakoumakos.

3. International Patent Application, PCT, PCT/GR 02/00061 “Integrated optoelectronic silicon biosensor for the detection of biomolecules labeled with chromophore groups or nanoparticles”. K. Misiakos, S. Kakabakos.

4. U.S.P. Application 10/145,837/14-05-2002.

Sensor having electrode for determining the rate of flow of a fluid. S.A. Karinka, I. Moser, G. Jobst, U. Tietjen, P. Petrou, U. Herberth.


εταιρείες NUNC Α/S, Denmark (Dr. S.E. Rasmussen, Dr. M. Pedersen) SYNGENTA, Great Britain (Dr. C. Willetts, Dr. S. Hadfield) TechnoBiochip sprli, Italy (Dr. M. Cocco, Dr. R. Orselli, Dr. A Scarpa) ST MICROELECTRONICS srl. AST, Italy (Dr. M. Palmieri) NORCHIP A/S, Norway (Dr. F. Karlsen) Ing. Ilia Krejci Engineering, Chez Rep. (Dr. J. Krejci) ελληνικά ινστιτούτα και εργαστήρια πανεπιστημίων Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής, ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” (Δρ. Κ. Μισιακός, Δρ. Π. Αργείτης, Δρ. Ν. Γλέζος) Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων-Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων, ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” (Δρ. Γ. Νούνεσης, Δρ. Δ. Γιαννουκάκος) Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας, Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Καθ. Μ. Κουππάρης) Εργαστήριο Βιοχημείας, Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Αναπλ. Καθ. Α. Σιαφάκα) Εργαστήριο Βιοχημείας Νοσοκομείου “Αμαλία Φλέμιγκ” (Δρ. Ι. Μανώλης) Εργαστήριο Βιοχημείας Νοσοκομείου “Άγιοι Ανάργυροι” (Δρ. Ν. Στράνζαλης) Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας, Ε.Ι.Ε. (Δρ. Κ. Κεφαλάς) εργαστήρια ξένων πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων Fraunhofer IBMT, Dept. of Sensors/Microsystems, St. Ingberts,Germany (Prof. J-U. Meyer, Dr. Η. Ruf) Fraunhofer IBMT, Dept. of Biosensors, Berlin,Germany (Dr. Bier) ΙΜΤΕΚ- Albert Ludwigs University, Freiburg, Germany (Dr. G. Jobst, Dr. I. Mosser) Vienna University of Technology (TUV) (DR. F. Kohl) University of California at Berkeley, Dept. Bioengineering, USA (Prof. L. Lee) Universita Rovira I Virgili, Dept. D´Enginyeria Quimica, Spain (Prof. I. Katakis) University of Liege-Hospital Centre, Dept Clinical Biology, Belgium (Prof. J. Gielen, Dr. J. Collette) Επίσης, η ομάδα συνεργάζεται με άλλα δεκατρία Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο μέσω των προγραμμάτων του ΔΟΑΕ.


διδακτικό έργο Ι. ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ Δίδαξε στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών “Ιατρική Φυσική-Ακτινοφυσική” και έδωσε 2 διαλέξεις στα πλαίσια του μαθήματος «Ανοσοχημεία» σε μεταπτυχιακούς φοιτητές των Ινστιτούτων Ρ.-Ρ.Π, Φυσικοχημείας και Βιολογίας. Σ. ΚΑΚΑΜΠΑΚΟΣ Έδωσε 9 διαλέξεις στα πλαίσια του μαθήματος «Ανοσοχημεία» σε μεταπτυχιακούς φοιτητές των Ινστιτούτων Ρ.-Ρ.Π, Φυσικοχημείας και Βιολογίας. Π. ΠΕΤΡΟΥ Έδωσε 4 διαλέξεις στα πλαίσια του μαθήματος «Ανοσοχημεία» σε μεταπτυχιακούς φοιτητές των Ινστιτούτων Ρ.-Ρ.Π, Φυσικοχημείας και Βιολογίας. Χ. ΜΑΣΤΙΧΙΑΔΗΣ Έδωσε 1 διαλέξη στα πλαίσια του μαθήματος «Ανοσοχημεία» σε μεταπτυχιακούς φοιτητές των Ινστιτούτων Ρ.-Ρ.Π, Φυσικοχημείας και Βιολογίας. διδακτορικές διατριβές διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη • Χ. Μαστιχιάδης. “Ανάπτυξη οπτικών ανοσοαισθητήρων”. Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών εργασίες μεταπτυχιακής ειδίκευσης σε εξέλιξη • Ε. Μαυρογιαννοπούλου: Ανάπτυξη ανοσοαναλυτικής μεθόδου για τον προσδιορισμό προϊόντων

μη ενζυματικής υπερ-γλυκοζυλίωσης στον ανθρώπινο ορό. • Ε. Νοικοκύρη: Ανάπτυξη ανοσοαναλυτικής μεθόδου προσδιορισμού της προγεστερόνης στο

γάλα. • Α. Νιώτης: Ανάπτυξη ανοσοαναλυτικών μεθόδων για τον προσδιορισμό καρδιολογικών δεικτών. άλλες δραστηριότητες Ι. ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ Αντιπρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του 4ου Πανελληνίου Συνεδρίου Δεικτών Καρκίνου με Διεθνή Συμμετοχή, Αθήνα 29 Νοεμβρίου- 1 Δεκεμβρίου, 2002. Σ. ΚΑΚΑΜΠΑΚΟΣ – Μέλος του Management Board του Προγράμματος BIOMIC (IST-2000-28214) – Μέλος του Management Board του Προγράμματος MICROPROTEIN (G5RD-CT-2002-00744) Π. ΠΕΤΡΟΥ Συμμετοχή και παρουσίαση εργασίας με τίτλο «Microdevice with integrated dialysis probe and biosensor array for continuous analyte monitoring» στο 7th World congress on Biosensors, BIOSENSORS 2002, Kyoto, Japan, 15-17 May 2002


βραβεία – διακρίσεις Σ. ΚΑΚΑΜΠΑΚΟΣ Τιμήθηκε με έπαινο από τον Ο.Β.Ι. σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης για το Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας ΟΒΙ1003421 με τίτλο «Βιοσυμβατές λιθογραφικές διεργασίες και υλικά για τη διαμόρφωση σχηματοποιημένων επιστρώσεων βιομορίων» σε διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε για τα Διπλώματα ευρεσιτεχνίας της τελευταίας δεκαετίας. προγράμματα που συμμετέχει η ομάδα 1. A BIOANALYTICAL MICROSYSTEM BASED ON AN OPTICAL MICROCHIP (BIOMIC)

Contract No IST-2000-28214 (Προϋπολογισμός 2,33 MEURO).

2. MICROMETER SCALE PATTERNING OF PROTEIN AND DNA CHIPS (MICROPROTEIN) Contract No G5RD-CT-2002-00744 (Προϋπολογισμός 3,9 ΜEURO)

3. DEVELOPMENT OF RADIOIMMUNOMETRIC ASSAY AND KITS FOR NON-CLINICAL APPLICATIONS. IAEA Research Contract No: 11711/Regular Budget Fund 4.000 $ ετησίως.

4. DEVELOPMENT OF IMMUNOMETRIC ASSAY FOR THE DETERMINATION OF ADVANCED GLYCATION END PRODUCTS AND EVALUATION REGARDING THE LONG TERM MANAGEMENT OF DIABETES MELLITUS. IAEA Research Contract No: 11334/Regular Budget Fund 5.000 $ ετησίως.

5. «ΔΡΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΒΙΟΜΟΡΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟ-ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ

ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ», «ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ» Γ.Γ.Ε.Τ. Συνολικός προϋπολογισμός: 200.000 €

επιχορηγήσεις από εξωτερικές πηγές – BIOMIC, IST-2000-28214 27.000 € – MICROPROTEIN, G5RD-CT-202-00744 76.500 € – IAEA Research Contract No: 11711 4.000 $ – IAEA Research Contract No: 11334 5.000 $ – ΑΡΙΣΤΕΙΑ 25.000 € πρόγραμμα: Βιομοριακά Συστήματα

υπεύθυνος: Γ. Νούνεσης


ερευνητές: Δ. Γιαννουκάκος Λ. Λεοντιάδης

Γ. Νούνεσης

συνεργαζόμενοι ερευνητές: Ε. Κωνσταντοπούλου Α. Τσορτός (έως 31-7-02)

ειδικό επιστημονικό προσωπικό: Ε. Βασιλειάδου Δ. Κωστοπούλου Θ. Παπαδόπουλος

σπουδαστές για διδακτορικό: Σ. Αρμάου Σ. Βαμβακάς Σ. Γιατρέλλης Γ. Κορδογιάννης Β. Κουτραφούρη Α. Λαδοπούλου Γ. Νικολόπουλος Κ. Νίκου Σ. Πυρπασόπουλος Ε. Ευσταθίου (ιατρός-κλινική ογκολόγος)


Μελέτη βιομοριακών συστημάτων με χρήση τεχνικών γενετικής ανάλυσης, μοριακής βιοφυσικής και φυσικοχημείας, με στόχο την ανάπτυξη εφαρμογών στη βιοδιαγνωστική.

Ανάπτυξη μεθόδων ανάλυσης του ανθρώπινου γενετικού υλικού (DNA) και των προϊόντων του, καθώς και ταυτοποίηση και μελέτη των αλλοιώσεων/μεταλλάξεών του που συνδέονται με την εμφάνιση ασθενειών.

Σχεδιασμός, σύνθεση και βιολογική αξιολόγηση πεπτιδίων και/ή πεπτιδικών επιτόπων με διαγνωστική / θεραπευτική αξία.

Ανάλυση σε μοριακό και υπερμοριακό επίπεδο των δομικών και θερμοδυναμικών ιδιοτήτων συστημάτων με βιολογικό και φαρμακευτικό ενδιαφέρον καθώς και των αλληλεπιδράσεων τους με άλλα βιομόρια και με οργανωμένα υπερμοριακά συστήματα - συσχέτιση με τη βιολογική δράση πεπτιδίων και πρωτεϊνών

Ανάπτυξη και εφαρμογή state of the art τεχνικών φασματοσκοπίας μάζας, ΝΜR, μικροθερμιδομετριας ισόθερμης τιτλοδότησης και αδιαβατικής μικροθερμιδομετρίας διαφορικής σάρωσης, φασματοσκοπίας κυκλικού διχροϊσμού και σκέδασης ακτίνων-Χ. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει τα εξής έργα: • ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΗ ΦΥΣΙΚΗ • ΜΟΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ • ΒΙΟΠΕΠΤΙΔΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ


βιομοριακά συστήματα ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ (δρχ)






ΣΥΝΟΛΟ

βιομοριακή φυσική 3 5 8 25.000 - 25.000

μοριακή διαγνωστική 6 2 8 22.000 - 22.000

βιοπεπτιδική χημεία

2 3 - 73.000 - 73.000

ΣΥΝΟΛΟ

11 8 14 120.000 - 120.000


έργο: Βιομοριακή Φυσική υπεύθυνος: Γιώργος Νούνεσης

μεταδιδακτορικός ερευνητής: Α. Τσορτός (έως 31-7-02)

σπουδαστές για διδακτορικό: Σ. Γιατρέλλης

Γ. Κορδογιάννης Σ. Πυρπασόπουλος

αντικείμενο Αντικείμενο του έργου είναι η μελέτη της δομής και των θερμοδυναμικών ιδιοτήτων μορίων και υπερμοριακών συστημάτων με φαρμακευτικό και βιολογικό ενδιαφέρον. Χρησιμοποιούνται οι τεχνικές υπερυψηλής ακριβείας: Αδιαβατική Μικροθερμιδομετρία Διαφορικής Σάρωσης και Μικροθερμιδομετρία Ισόθερμης Τιτλοδότησης μεγάλης ακριβείας, Κυκλικό Διχροϊσμό και Σκέδαση Ακτινών-Χ. Κύριες ερευνητικές κατευθύνσεις του Έργου αποτελούν τα εξής: – Θερμοδυναμική με-βάση-τη-δομή μελέτη της θερμικής αποδιάταξης πρωτεϊνών και

υπερμοριακών οργανικών συστημάτων με βιολογικό ενδιαφέρον σε αραιά διαλύματα, καθώς και των αλληλεπιδράσεών τους (με μοναδικό χαρακτηρισμό του ενεργού τους κέντρου) με άλλα βιομόρια (υποστρώματα, αναστολείς), οργανωμένα υπερμοριακά συστήματα και σωματίδια. Στόχος είναι εφαρμογές στη νανοβιοτεχνολογία, στη μοριακή διαγνωστική και στην υπερμοριακή χημεία.

– Θερμοδυναμική με-βάση-τη-μοριακή-τάξη και την-υπερμοριακή-αρχιτεκτονική μελέτη των μεσοφάσεων και των μεταπτώσεων φάσης λιπιδικών μεμβρανών, καθώς και των αλληλεπιδράσεών τους με φαρμακευτικά μόρια, πρωτεϊνικά μόρια και DNA, και τέλος άλλες συζυγείς μεταξύ τους αναγνωρίσιμες μεμβράνες.

δραστηριότητες 1. Θερμοδυναμική, με-Βάση-τη-Δομή, Μελέτη Πρωτεϊνών σε Διάλυμα Σ. Πυρπασόπουλος, A. Τσορτός, Γ. Νούνεσης, Δ. Γιαννουκάκος, Ε. Κωνσταντοπούλου, Λαδοπούλου, Γ. Νικολόπουλος, Σ. Αρμάου

Συνδυάζονται πειραματικές τεχνικές εξαιρετικά μεγάλης ακρίβειας και διακριτικής

ικανότητας, με στόχο την απ’ ευθείας μέτρηση θερμοδυναμικών παραμέτρων που είναι κρίσιμες για τον χαρακτηρισμό της δομής και των αλληλεπιδράσεων βιομορίων σε διάλυμα. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι η αδιαβατική μικροθερμιδομετρία μεγάλης ακρίβειας (0.2 μcal/sec), ο κυκλικός διχροϊσμός και σκέδαση ακτίνων-Χ (μεγάλης διακριτικής ικανότητας). Για τις δύο τελευταίες τεχνικές χρησιμοποιείται ο εξοπλισμός του Κέντρου Κρυσταλλογραφίας Μακρομορίων του «Δημοκρίτου».

Οι θερμοδυναμικές, με-βάση-τη-δομή, μελέτες αποτελούν τομέα ερευνητικής αιχμής στην πρωτεομική και στη δομική γονιδιωματική. Αυτό οφείλεται στο ότι οι εξαιρετικές τεχνολογικές δυνατότητες, που υπάρχουν πλέον στη μέτρηση της θερμότητας, καθιστούν δυνατές τις συστηματικές θερμοδυναμικές μελέτες των μακρομορίων, των μεταλλαγμένων μορφών τους καθώς και των επιμέρους λειτουργικών τους περιοχών τους σε πολύ αραιά διαλύματα. Καθιστούν επίσης


δυνατή την πλήρη διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων των πρωτεϊνικών μορίων με τον διαλύτη και με τα ανάλογα υποστρώματα (βιοπολυμερή, άλλες πρωτεΐνες, DNA) με μοναδικό χαρακτηρισμό του ενεργού τους κέντρου. Θερμοδυναμικές με βάση τη δομή μελέτες πρωτεϊνών είναι το αντικείμενο της Διδακτορικής Διατριβής του Σ. Πυρπασόπουλου που αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2003. Λειτουργική Περιοχή BRCT της Ανθρώπινης Πρωτεΐνης BRCA1 Ολοκληρώθηκε η μελέτη της λειτουργικής περιοχής BRCT της πρωτεΐνης BRCA1. Μεταλλάξεις του γονιδίου BRCA1 ευθύνονται για περίπου 10% του οικογενούς καρκίνου του μαστού/ωοθηκών. Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης μελέτης των μεταλλάξεων του γονιδίου αυτού στον Ελληνικό πληθυσμό (μελέτη που συμπεριέλαβε 300 ασθενείς και μέλη των οικογενειών τους) η περιοχή BRCT, που περιέχει τις κυριότερες μεταλλάξεις που εντοπίσθηκαν, υπερεκφράσθηκε και αναλύθηκε η θερμοδυναμική και δομική της συμπεριφορά χρησιμοποιώντας μικροθερμιδομετρία DSC και κυκλικό διχροϊσμό με κύριο στόχο να διερευνηθεί η σχέση δομής / λειτουργίας / παθογένεσης. Τα αποτελέσματα υπήρξαν εξαιρετικά αποκαλυπτικά. Ανακαλύφθηκε η ύπαρξη ενός θερμοδυναμικά σταθερού δομικού ενδιάμεσου που χαρακτηρίστηκε φασματοσκοπικά και θερμιδομετρικά.

40 600

20

40

60

80

100

120A

Tm2Tm1

c

b

a

Cp (

kcal

/K m

ol)

Temperature (oC)

40 60 80

B

a′

e′

b′

c′

d′

f′

Θερμογράμματα DSC για τη θερμική αποδιάταξη της BRCT σε (Α) pH = 7.0 όπου το μόριο είναι μονομερές και (Β) σε pH 9.0 όπου το μόριo είναι σε μορφή διμερούς. Τα θερμογράμματα αντιστοιχούν σε διαφορετικές συγκεντρώσεις της BRCT από 0.4 mg/ml (a και a’) έως 2 mg/ml (f’). Η κορυφή σε θερμοκρασία ~ 50 °C αντιστοιχεί σε μερική αποδιάταξη στον ενδιάμεσο δομικό τύπο ενώ η δεύτερη κορυφή αντιστοιχεί σε συσσωματοποίηση και ολική αποδιάταξη. Εφαρμόσθηκαν με επιτυχία παραμετρικά μοντέλα με-βάση-τη-δομή που επιβεβαίωσαν ότι η αποσταθεροποίηση της BRCT και η αποδιάταξή της στην ενδιάμεση μορφή πραγματοποιείται με μεταβολή της σχετικής θέσης στο χώρο των δύο δομικών οντοτήτων (BRCT-repeats) που απαρτίζουν το μόριο. Ο ενδιάμεσος, μερικά αποδιαταγμένος τύπος της πρωτεΐνης παρουσιάζει ισχυρότατη τάση για συσσωματοποίηση λόγω του ότι 1600 Å2 υδρόφοβης επιφάνειας έρχονται σε επαφή με τον διαλύτη. Η συσσωματοποιημένη πρωτεΐνη χάνει βεβαίως τη λειτουργικότητά της. Παθογόνοι μη παρανοηματικές μεταλλάξεις της BRCT έχουν εξαιρετικά μειωμένη θερμοδυναμική σταθερότητα ως προς την ενδιάμεση μορφή με αποτέλεσμα την συσσωματοποίηση και την απώλεια της λειτουργικότητας. Θερμική Αποδιάταξη της Χιτινάσης 40 από Streptomyces Thermoviolaceus Οι χιτινάσες είναι ένζυμα που απαντώνται σε βακτήρια, μύκητες, φυτά, ασπόνδυλα καθώς και σε όλες τις κατηγορίες των σπονδυλωτών, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου. Ο ρόλος τους είναι η αναγνώριση και υδρόλυση των γλυκοζιτικών δεσμών β(1→4) της χιτίνης. Η δομή της


χιτινάσης 40 (ChiA) από το βακτήριο Streptomyces Thermoviolaceus δεν έχει ακόμη λυθεί. Σε αντίθεση με τις μελέτες άλλων χιτινασών όπως η Χιτινάση-Α, οι θερμοδυναμικές μελέτες της μικρότερης χιτινάσης-40 εμφανίζουν θερμική αποδιάταξη ως μία αντιστρεπτή διεργασία περιγραφομένη πλήρως από το μοντέλο δύο καταστάσεων, (two-state reversible model). Η ιδιαιτερότητα του φαινομένου για την χιτινάση 40 είναι ότι η αντιστρεπτή θερμική αποδιάταξή της είναι εξαιρετικά αργή πολύ πιθανώς λόγω ισομερισμού των προλινών. Αυτό καταδεικνύεται από την πολύ επιτυχή εφαρμογή του μοντέλου δύο καταστάσεων για τα δεδομένα θερμοχωρητικότητας συναρτήσει της θερμοκρασίας για πολύ αργούς ρυθμούς θέρμανσης του DSC. Τα θερμοδυναμικά και φασματοσκοπικά αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι στην αποδιαταγμένη του μορφή το μόριο έχει ολοκληρωτικά απωλέσει την τριτοταγή του δομή άλλα και σε πολύ μεγάλο βαθμό τα στοιχεία της δευτεροταγούς του δομής. Τα θερμοδυναμικά αποτελέσματα κατέστησαν επίσης δυνατή την ολοκλήρωση μοντέλου για τη δομή του μορίου. Σύμπλοκα Κυκλοδεξτρινών Γ. Κορδογιάννης, Γ. Νούνεσης Ολοκληρώθηκαν οι θερμικές μελέτες, με χρήση μικροθερμιδομετρίας ισόθερμης τιτλοδότησης της αλληλεπίδρασης της γ-κυκλοδεξτρίνης με την αζο-χρωστική Congo Red (CR). Σε συνδυασμό με μελέτες NMR (Γιαννακοπούλου, Μουρτζής, Ινστιτούτο Φυσικοχημείας), δείχθηκε ότι ή συμπλοκοποίηση της γ-κυκλοδεξτρίνης με την CR δημιουργεί ένα πολύ σταθερό 1:1 σύμπλοκο (ΔG = -26.1 kJ/mol, ΔH = -21.7 kJ/mol). Το 1:1 σύμπλοκο, μετά από δομικές μεταβολές διμερίζεται δημιουργώντας 2:2 σύμπλοκα (ΔG = -6.36 kJ/mol, ΔH = 43.3 kJ/mol). Σε συνθήκες περίσσειας CR παρατηρούνται φαινόμενα συσσωματοποίησης. συνεργάτες BRCT, Χιτινάση 40 Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας, Ίδρυμα

Τεχνολογίας και Έρευνας, Κ. Πετράτος, Ι. Παπανικολάου Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Κ. Βοργιάς Ινστιτούτο Βιολογίας, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. “Δημόκριτος”, Δρ. Μ. Βλάση

Σύμπλοκα Κυκλοδεξτρινών Ινστιτούτο Φυσικοχημείας, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. “Δημόκριτος”, Κ. Γιαννακοπούλου, Κ. Ηλιάδου και Ε. Μαυρίδου ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ: Πρόγραμμα Ερευνητικής Αριστείας, ΓΓΕΤ 2. Φωσφολιπιδικές Μεμβράνες: Μοριακή Τάξη – Κρίσιμα Φαινόμενα -

Αλληλεπιδράσεις με Βιομόρια – Εφαρμογές στη Φαρμακευτική Τεχνολογία Σ. Γιατρέλλης, Σ. Πυρπασόπουλος, Α. Τσορτός, Α. Λαδοπούλου και Γ. Νούνεσης Με χρήση κυρίως τεχνικών μικροθερμιδομετρίας που υποστηρίζονται από μετρήσεις σκέδασης φωτός, σκέδασης ακτίνων-Χ, διηλεκτρικής φασματοσκοπίας και μικροσκοπίας (οπτική, AFM), μελετώνται οι μεταπτώσεις φάσης και τα κρίσιμα φαινόμενα σε φωσφολιπιδικές μεμβράνες. Το ενδιαφέρον εστιάζεται ιδιαίτερα στην επίδραση της διάστασης (3D και σχεδόν-2D), του μοριακού χειρομορφισμού και της μοριακής τάξης των διπλοστοιβάδων στην υπερμοριακή αρχιτεκτονική της μεμβράνης (σφαιρικά λιποσώματα, κυλινδρικά σωληνίδια, κλπ), με στόχο την κατανόηση των μηχανισμών που διέπουν τη μοριακή αυτο-οργάνωση των λιπιδίων (Διδακτορική Διατριβή Σ.


Γιατρέλλη). Μοριακή Αναγνώριση σε Λιπιδικές Μεμβράνες Ολοκληρώθηκαν οι μελέτες μοριακής αναγνώρισης μεταξύ PC-μονοστοιβαδικών λιποσωμάτων που περιέχουν βαρβιτουρικό οξύ και αδενίνη, κατάλληλα τροποποιημένων για να εμφυτευτούν στη λιπιδική διπλοστοιβάδα, με χρήση οπτικής μικροσκοπίας, μικροσκοπίας AFM και μικροθερμιδομετρίας ισόθερμης τιτλοδότησης. Σε θερμοκρασίες κάτω από τη θερμοκρασία μετάβασης για την κύρια λιπιδική μετάπτωση φάσης βρέθηκε ότι μεταξύ αδενίνης και βαρβιτουρικού οξέος δημιουργούνται δεσμοί υδρογόνου με στοιχειομετρία 1:1. Η αλληλεπίδραση δεν καταστρέφει τα λιποσώματα. Η παρουσία χοληστερόλης στη διπλοστοιβάδα (σε αναλογία 2:1 ως προς το PC) επιφέρει σημαντικές μεταβολές στην αλληλεπίδραση δημιουργώντας νέες θέσεις δέσμευσης. Λιποσωμιακά Φάρμακα Με στόχο εφαρμογές στη φαρμακευτική τεχνολογία για ελεγχόμενη αποδέσμευση μελετώνται συστηματικά τόσο ο εγκλωβισμός (στο εσωτερικό ή στις λιπιδικές διπλοστοιβάδες) όσο και η αποδέσμευση από λιποσωμιακούς φορείς, φαρμακευτικών μορίων και βιομορίων (πεπτίδια, DNA). Ολοκληρώθηκαν οι μελέτες για τον εγκλωβισμό του αντικαρκινικού φαρμάκου vinblastine sulfate σε μονοστοιβαδικά λιποσώματα με βάση τα λιπίδια DPPC, DMPC και DPPG καθώς και μιγμάτων τους με χοληστερόλη. Οι μελέτες έγιναν με χρήση τεχνικών μικροθερμιδομετρίας, φασματοσκοπίας NMR και μοριακής προσομοίωσης. Προχώρησε επίσης η κατάθεση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για το λιποσωμιακό νιφλουμικό οξύ, από κοινού με την εταιρεία Π.Ν. Γερολυμάτος ΑΕΒΕ και στις ΗΠΑ. συνεργάτες Μοριακή Αναγνώριση Ινστιτούτο Φυσικοχημείας, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. “Δημόκριτος” Μεμβρανών Κ. Παλαιός, Ζ. Σιδεράτου και Δ. Τσιούρβας

Λιποσωμιακά Φάρμακα Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Κ. Δεμέτζος Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Θ. Μαυρομούστακος Π.Ν. Γερολυμάτος Α.Ε.Β.Ε.

Αλληλεπιδράσεις με DNA J. Stefan Institute, Slovenia, Zdravko Kutnjak Τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, Ε.Μ.Π., Π.

Πίσσης ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ: ΠΑΒΕΤ 2000, Π.Ν. Γερολυμάτος Α.Ε.Β.Ε. 3. Λοιπές Ερευνητικές Δραστηριότητες Γ. Κορδογιάννης, Σ. Πυρπασόπουλος, Σ. Γιατρέλλης, Α. Τσορτός και Γ. Νούνεσης Φυσικοχημικοί χαρακτηρισμοί βιομορίων για εφαρμογές στη Ραδιοφαρμακευτική: Μελέτες κυκλικού διχροϊσμού γραμμικών πεπτιδικών αναλόγων της σωματοστατίνης, της βομβεσίνης και της νευροτενσίνης. Λυοτροπικά και θερμοτροπικά υγροκρυσταλλικά συστήματα με περιοχές μοριακής τάξης στη νάνο-κλίμακα – Συστήματα χωρικά εντοπισμένης μοριακής τάξης (Υγροί κρύσταλλοι σε aerogels, υγροί


κρύσταλλοι σε aerosols, υγροκρυσταλλικά συστήματα νερού / υγρού κρυστάλλου / απορρυπαντικού: Θερμιδομετρικές - διηλεκτρικές και μελέτες σκέδασης ακτίνων-Χ της φασικής συμπεριφοράς και των κρισίμων φαινομένων που παρουσιάζουν τα συστήματα αυτά.(Διδακτορική Διατριβή Γ. Κορδογιάννη) συνεργάτες Ραδιοφαρμακευτική Ι/Ρ-ΡΠ, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. “Δημόκριτος” Μ. Παπαδόπουλος, Θ. Μάινα

Λυοτροπικοί Υγροί Τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Κρύσταλλοι Επιστημών, Ε.Μ.Π., Π. Πίσσης Τμήμα Επιστήμης των Υλικών Πανεπιστήμιο Πατρών, Δ. Φωτεινός J. Stefan Institute, Ljubljana, Ζ. Kutnjak, V. Bobnar ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ: Διακρατικό Πρόγραμμα Ελλάς – Σλοβενία 2000 & 2002 διδακτικό έργο • Γ. Νούνεσης, Υπεύθυνος Εκπαίδευσης Ι/Ρ-ΡΠ, Μέλος Συμβουλίου Εκπαίδευσης ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος». διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη

«Θερμοδυναμικές, με-βάση-τη-δομή, μελέτες της θερμικής αποδιάταξης χιτινασών και των αλληλεπιδράσεών τους με ολιγοσακχαρίτες», Σ. Πυρπασόπουλος, Τμήμα Εφηρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, ΕΜΠ (Ολοκλήρωση 2003)

«Μελέτη της δομής του συμπλέγματος πολυστοιβαδικών λιπιδικών μεμβρανών - DNA και θερμοδυναμικός χαραρακτηρισμός των μεσοφάσεων και μεταβάσεων φάσης που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση κατιονικών λιποσωμάτων με DNA» Σ. Γιατρέλλης, Τμήμα Εφηρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, ΕΜΠ (5ο Ετος)

«Νανοδομικά υγροκρυσταλλικά συστήματα με χωρικά εντοπισμένη μοριακή τάξη», Γ. Κορδογιάννης, Τμήμα Εφηρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, ΕΜΠ (2ο Ετος)

προγράμματα που συμμετέχει η ομάδα του έργου • Πιλοτική Παρασκευή του Αντικαρκινικού Δραστικού Οξική Λεουπρολίδη και Ανάπτυξη Νέας

Φαρμακοτεχνικής Μορφής του, ΠΑΒΕΤ 2000, Προϋπολογισμός 71 εκατ. δρχ. • Παρασκευή και Προκλινική Αξιολόγηση Λιποσωμιακών Αντικαρκινικών Φαρμάκων για

Διαδερμική Χορήγηση, ΠΑΒΕ 99, Προϋπολογισμός 68 εκατ. δρχ. • Structure-based thermodynamic studies of biomolecules, Διακρατικό Ελλάς – Σλοβενία 2000,

12.000 €. • Nanostructured Liquid Crystals, Διακρατικό Ελλάς – Σλοβενία 2002, 12.000 €.


• «Δραστικά και Τροποποιημένα Βιομόρια στη Βιο-διάγνωση και τη Ραδιοφαρμακευτική», «Προώθηση της Αριστείας στην Τεχνολογική Ανάπτυξη και έρευνα» Γ.Γ.Ε.Τ. Συνολικός προϋπολογισμός: 200.000 €

επιχορηγήσεις από εξωτερικές πηγές (€)

• ΠΑΒΕ 00 3.000 • Διακρατικό Σλοβενία – Ελλάς 00 6.000 • Διακρατικό Σλοβενία – Ελλάς 02 6.000 • Πρόγραμμα Ερευνητικής Αριστείας 10.000


έργο: Μοριακή ∆ιαγνωστική υπεύθυνος: Δρακούλης Γιαννουκάκος

συνεργαζόμενη ερευνήτρια: Ε. Κωνσταντοπούλου

συνεργαζόμενος ερευνητής (σύμβαση έργου): Α. Πανταζίδης (έως 3/2001)

σπουδαστές για διδακτορικό: Άντζελα Λαδοπούλου

Γεώργιος Νικολόπουλος Σοφία Αρμάου Ελένη Ευσταθίου (ιατρός-κλινική ογκολόγος)


Το αντικείμενο του Εργαστηρίου Μοριακής Διαγνωστικής είναι η ανάπτυξη μεθόδων ανάλυσης του γενετικού υλικού (DNA) του ανθρώπου όπως επίσης και των προϊόντων του, δηλαδή του RNA και των πρωτεϊνών.

Οι ερευνητικές κατευθύνσεις κινούνται τόσο στο επίπεδο της βασικής όσο και της εφαρμοσμένης έρευνας και απεικονίζονται από τους παρακάτω άξονες: • Γενετική ανάλυση: Χαρακτηρισμός μεταλλάξεων των γονιδίων προδιάθεσης στον καρκίνο του

μαστού/ωοθηκών BRCA1 & BRCA2. • Διερεύνηση σχέσης δομής-λειτουργίας πρωτεϊνών. Βιοχημικές – Βιοφυσικές -

Κρυσταλλογραφικές μελέτες της πρωτεΐνης BRCA1. Ρόλος των διαφόρων μεταλλάξεων στη δομή και λειτουργία της πρωτεΐνης BRCA1.

δραστηριότητες α. Γενετική ανάλυση: Χαρακτηρισμός μεταλλάξεων των γονιδίων προδιάθεσης στον καρκίνο του μαστού/ωοθηκών BRCA1 & BRCA2

To σύνδρομο του κληρονομικού καρκίνου μαστού/ωοθηκών μπορεί να προκληθεί από

κληρονομούμενες μεταλλάξεις σε ένα από τα ογκοκατασταλτικά γονίδια BRCA1 και BRCA2. Οι φορείς των κληρονομούμενων αυτών μεταλλάξεων παρουσιάζουν επικινδυνότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού 50-85% και καρκίνου των ωοθηκών 15-45%. Εκτιμάται ότι περίπου το 7% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού και το 10% των περιπτώσεων καρκίνου των ωοθηκών στο γενικό πληθυσμό είναι φορείς παθογόνων μεταλλάξεων στα γονίδια προδιάθεσης στον καρκίνο του μαστού/ωοθηκών. Οι γυναίκες αυτές βρίσκονται κύρια σε οικογένειες με ιστορικό πολλαπλών καρκίνου του μαστού σε νεαρή ηλικία (30-45 χρονών).

Το είδος των μεταλλάξεων που ανιχνεύονται εξαρτάται από τον πληθυσμό που μελετάται. Σε χώρες με υψηλά ποσοστά ενδογαμίας, όπως η Ισλανδία, το Ισραήλ, η Νορβηγία αλλά και η Ρωσία, ο αριθμός των παθογόνων μεταλλάξεων που έχουν εντοπιστεί είναι πολύ μικρός. Στο γενικό πληθυσμό το ποσοστό των φορέων κυμαίνεται από 0.6 έως 2.7%. Αντίθετα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες παρουσιάζεται εξαιρετικά μεγάλη ετερογένεια στο παρατηρούμενο φάσμα των μεταλλάξεων με αποτέλεσμα η ανίχνευσή τους να είναι μία εξαιρετικά χρονοβόρα και πολυδάπανη διαδικασία. Το εργαστήριο Μοριακής Διαγνωστικής του Εθνικού Κέντρου Φυσικών Ερευνών "Δημόκριτος" συντονίζει από το Σεπτέμβριο του 1998 την καταγραφή των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 και BRCA2 στον ελληνικό πληθυσμό σε συνεργασία με μεγάλο αριθμό νοσοκομείων και εργαστηρίων.


(α)

Μέχρι σήμερα έχουν συλλεγεί δείγματα αίματος από περίπου 350 οικογένειες. Από τα δείγματα αυτά έχουν αναλυθεί 180 και έχουν βρεθεί παθογόνες μεταλλάξεις σε 39 από αυτές. Η μετάλλαξη 5382insC του γονιδίου BRCA1 έχει βρεθεί σε 9 διαφορετικές οικογένειες ενώ οι υπόλοιπες 18 εντοπίζονται σε διάφορες θέσεις και των δύο γονιδίων. Η κατανομή αυτή στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 φαίνεται στην Εικόνα 1. Επίσης έχει χαρακτηριστεί ένας μεγάλος αριθμός (~50) άλλων μεταλλάξεων, η πλειοψηφία των οποίων κατατάσσονται σαν πολυμορφισμοί.

Κατανομή κατά μήκος των γονιδίων BRCA1 (α) και BRCA2 (β) των κληρονομούμενων μεταλλάξεων που βρέθηκαν σε ελληνικές οικογένειες. Κάθε κύκλος αντιπροσωπέυει μία οικογένεια – οι μαύροι οικογένειες με περιστατικά καρκίνου μαστού και οι γκρίζοι με περιστατικά καρκίνου μαστού και ωοθηκών. β. Βιοχημικές – Βιοφυσικές - Κρυσταλλογραφικές μελέτες της πρωτεΐνης BRCA1. Κύριος στόχος της κατεύθυνσης αυτής είναι η μελέτη του ρόλου διαφόρων μεταλλάξεων στη δομή και λειτουργία της πρωτεΐνης BRCA1, με χρήση βιοφυσικών μεθόδων όπως η κρυσταλλογραφία, ο κυκλικός διχροϊσμός, η Μικροθερμιδομετρία Διαφορικής Σάρωσης (Differential Scanning Calorimetry - DSC) και η Μικροθερμιδομετρία Ισόθερμης Τιτλοδότησης (Isothermal Titration Calorimetry - ITC ). Ιδιαίτερo ενδιαφέρον παρουσιάζουν διάφορες παρανοηματικές μεταλλάξεις, οι οποίες έχουν χαρακτηρισθεί σε ασθενείς, και των οποίων ο ρόλος τους είναι ασαφής στη δομή και τη λειτουργία της πρωτεΐνης. Για παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί η μετάλλαξη G1738R η οποία έχει βρεθεί σε εννέα μη σχετιζόμενες οικογένειες και έχει δειχθεί από την ομάδα του A. Monteiro ότι μία άλλη μεταλλαγή στην ίδια θέση (G1738E) έχει σαν αποτέλεσμα της απώλεια λειτουργίας της πρωτεΐνης.

H πρωτεΐνη BRCA1 αποτελείται από 1863 αμινοξέα και εμφανίζει δύο χαρακτηριστικές δομές (α) ένα RING-finger motif στην αμινο-τερματική περιοχή και (β) δύο δομές BRCT στην καρβόξυ-

(β)


τελική περιοχή (Εικόνα). Με εξαίρεση τις δύο προηγούμενες δομές, η BRCA1 δεν εμφανίζει ομολογία με άλλες πρωτεΐνες.

Κύρια λειτουργικά στοιχεία της πρωτεΐνης BRCA1. Ο τομέας BRCT έχει κλωνοποιηθεί και εκφραστεί με καθαρότητα >99% σε ποσότητες μεγαλύτερες από 100 μg.

(Α) (Β) Έκφραση, απομόνωση και δομή του καρβόξυ-τερματικού του διμερούς του τομέα BRCT της πρωτεΐνης BRCA1. Α. SDS PAGE διαφορετικών ποσοτήτων της πρωτεΐνης BRCT (66, 22.5, and 12 μg ) Β. Η δομή του διμερούς τομέα BRCT. Σύμφωνα με : Pyrpasopoulos S, Ladopoulou A, Papanikolau Y, Vlassi M, Vorgias C, Yannoukakos D, Nounesis G. Thermodynamic stability of the BRCT domains of human BRCA1. Submitted to J Biol. Chem.


ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ Κλινικοί Γενετιστές

- Αν. Καθ. Ν. Πανδής, Lund University, Διευθυντής Εργ. Γενετικής Αντικαρκινικού Νοσοκομείου "Αγ. Σάββας"

- Δρ. Λ. Φλορεντίν, Διευθύντρια Αλφα/LAB, Μαιευτήριο ΛΗΤΩ - Δρ. Μ. Petersen, Διευθυντής Γενετικής, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού - Δρ. Α. Αντωνιάδη, Διευθύντρια Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας ΜΗΤΕΡΑ - Δρ. Χρ. Γιαπιτζάκης, Aιγινήτειο Νοσοκομείο - Δρ. Γ. Νασιούλας, Διευθυντής Εργ. Μοριακής Βιολογίας, Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

BRCT BRCT

Zing Finger BRCT BRCT

Zinc Finger NLS


Ερευνητές στους τομείς της Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας

- Επ. Καθ. Κ. Βοργιάς, Τμήμα Βιολογίας, Παν/μίου Αθηνών - Δρ. Μ. Βλάση, Υπεύθυνη Εργαστηρίου Κρυσταλλογραφίας Πρωτεϊνών, Ιστ. Βιολογίας,

ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος" - Δρ. Μ. Πελεκάνου, Πρόγραμμα Δομικής Βιολογίας, Ινστιτούτο Βιολογίας ΕΚΕΦΕ

«Δημόκριτος» Δρ. Δ. Τζαμαρίας, Ινστ. Μορ. Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας, Ι.Τ.Ε, Ηράκλειο Κρήτης

- Καθ. Χ. Κίττας, Λέκτ. Β. Γοργούλης, Εργ. Ιστολογίας Εμβρυολογίας, Ιατρική Σχ. Παν. Αθηνών

- Καθ. Φ. Στυλιανοπούλου, Επικ. Καθ. Ο. Δαφνή, Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών

- Επ. Καθ. Ε. Λιανίδου, Χρ. Κρούπης, Εργ. Αναλυτικής Χημείας, Τμήμα Χημείας Παν/μίου Αθηνών

Κλινικοί Ογκολόγοι

- Καθ. Γ. Φούντζηλας, Διευθυντής Κλινικής, Νοσ. ΑΧΕΠΑ, Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. Πρόεδρος της Ελληνικής Συνεργαζόμενης Ογκολογικής Ομάδας (He.CΟ.G) όπου συμμετέχουν 38 κλινικοί ογκολόγοι

- Δ. Σκάρλος, Ιατρικό Κέντρο. Σήμερα Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν. - Ε. Ραζή, Νοσοκομείο Υγεία

Ιατροί Χειρουργοί - Δρ. Χ. Τσιώνου, Γυναικολόγος-Χειρούργος, Μαιευτήριο ΜΗΤΕΡΑ - Καθ. Γ. Ανδρουλάκης, Λεκτ. Μ. Κωνσταντουλάκης, Ιπποκράτειο-Ιατρική Αθηνών - Επ. Καθ. Γ. Ζωγράφος, Ιπποκράτειο-Ιατρική Αθηνών - Επ. Καθ. Λ. Ιωαννίδου-Μουζάκα, Γυναικολόγος-Χειρούργος, Ιατρική Αθηνών, ΙΑΣΩ. - Γ. Γκαράς, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΤΥΟ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ

- Prof. Neva Haites, Director Dept. of Medical Genetics, University of Aberdeen, Aberdeen, Scotland

- Prof. David Goldgar, Head, Unit of Genetic Epidemiology, International Agency for Research on Cancer (IARC, Lyon-France).

- Dr. Olga Sinilnikova , International Agency for Research on Cancer (IARC, Lyon-France).

- Prof. Εdith Olah, National Institute of Oncology, Budapest, Hungary

- Prof. P. Devilee, Univ. of Leiden NL, Breast Cancer Linkage Consortium

- Dr. Dominique Stoppa-Lyonnet, Chef du Service de Génétique Oncologique de l’Institut Curie, Paris, France

- Dr Ros Eeles, Institute of Cancer Research, Sutton, UK

- Prof. Κάτια Κάραλη, Children’s Hospital Harvard Medical School Boston, U.S.A

- Δρ. Κυριάκος Κυριακού, Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, Λευκωσία

- Prof. Alvaro Monteiro, Rockefeller University, New York, USA.

- Prof. Ion Balanescu, Institute of Oncology, Bucharest, Romania


- Prof. Sinisa Radulovic, MD, PhD, Institute for Oncology and Radiology of Serbia, Department of Experimental Oncology, Belgrade, Yugoslavia

- Assoc. Professor Tayfun Özçelik, M.D. Department of Molecular Biology and Genetics, Bilkent University, Ankara, Turkey.

διακρίσεις Βραβείο καλύτερης Εργαστηριακής Εργασίας στο Πανελλήνιο Συνέδριο Μαστολογίας με διεθνή συμμετοχή, 7-10 Μαρτίου 2002, Θεσσαλονίκη στην εργασία: Α. Λαδοπούλου, Ε. Κωνσταντοπούλου, Λ. Ιωαννίδου-Μουζάκα, Χ. Κρούπης, Α. Πανταζίδης, Σ. Αρμάου, Ε. Λιανίδου, Χ. Τσιώνου, Ε. Ευσταθίου, N.E. Haites, Γ. Νασιούλας, Δ. Σκάρλος, Γ. Φούντζηλας, Ν. Πανδής, Δ. Γιαννουκάκος. Ποικιλομορφία των μεταλλαγών στα γονίδια BRCA1 & BRCA2 στον ελληνικό πληθυσμό.

διδακτικό έργο Δ. ΓΙΑΝΝΟΥΚΑΚΟΣ • Οργάνωση και διδασκαλία του μεταπτυχιακού μαθήματος «Μοριακός Χαρακτηρισμός Ασθενειών» σε

υποτρόφους των Ινστιτούτων Ι/Ρ-ΡΠ, Βιολογίας, ΙΠΤΑ (36 διδακτικές ώρες, 4 μήνες). • Σεμινάριο στο μεταπτυχιακό μάθημα «Βιοχημεία» του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη Άντζελα Λαδοπούλου Τίτλος Διατριβής: «Aυτόματη ανάλυση της αλληλουχίας των γονιδίων προδιάθεσης για καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών. Συσχέτιση των μεταλλάξεων με τη λειτουργία της πρωτεΐνης» Τμήμα Χημείας (ΕΚΠΑ). Γεώργιος Νικολόπουλος Τίτλος Διατριβής «Δομική και λειτουργική μελέτη τομέων των πρωτεϊνών BRCA1 & BRCA2. Eπίδραση παθογόνων μεταλλάξεων στην πρόσδεση άλλων πρωτεϊνών» Τμήμα Χημείας (ΕΚΠΑ). Σοφία Αρμάου (ΠΕΝΕΔ '99) Εκπόνηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης. Εγγραφή στο Τμήμα Χημείας (ΕΚΠΑ). Ελένη Ευσταθίου Ιατρός, Ειδικευόμενη στην Κλινική Ογκολογία Νοσοκομείου Αλεξάνδρα. Εκπονεί το διδακτορικό της στα πλαίσια της Ιατρικής Σχολής. Το Εργαστηριακό μέρος εκπονείται στο Εργαστήριο Μοριακής Διαγνωστικής. άλλες δραστηριότητες Δ. ΓΙΑΝΝΟΥΚΑΚΟΣ

Mέλος του Breast Cancer Linkage Consortium

Μέλος του International Collaborative Group on Familial Breast Ovarian Cancer (ICG-FBOC).

Μέλος του European Molecular Genetics Quality Network (EMQN) (www.emqn.org)

Mέλος της Επιτροπής Γονιδιακής Θεραπείας του ΚΕΣΥ (Υπουργείο Υγείας) (11/01/02).

http://www.emqn.org/


Reviewer στο περιοδικό Human Mutation

Συμμετοχή στην πανευρωπαϊκή δικαστική εναντίωση στην εκμετάλλευση των πνευματικών δικαιωμάτων από τη Εταιρεία Myriad Genetics, σχετικά με τo γονίδιο προδιάθεσης στον καρκίνο του μαστού-ωοθηκών BRCA1.


1. Πρόγραμμα Ε&Τ Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ρουμανίας, 2001-2002. Μελέτη των

μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 σε Ελληνικές και Ρουμανικές οικογένειες με καρκίνο μαστού/ωοθηκών. Προϋπολογισμός 12 εκ. Ε.Υ. Δ. Γιαννουκάκος.

2. Πρόγραμμα Ε&Τ Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, 2000-2002. Μελέτη των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 σε Eλληνικές και Κυπριακές οικογένειες με ιστορικό καρκίνου μαστού/ωοθηκών. Προϋπολογισμός 12 εκ. Ε.Υ. Ν. Πανδής.

3. Πρόγραμμα Ε&Τ Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Γιουγκοσλαβίας. Μελέτη των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 σε Ελληνικές και Γιουγκοσλαβικές οικογένειες με ιστορικό καρκίνου μαστού/ωοθηκών. Προϋπολογισμός 12 εκ. Ε.Υ. E. Kωνσταντοπούλου

4. GROWTH thematic priorities GROW-2001-5.2 and GROW-2001-5.1. "Micrometer scale patterning of Protein and DNA chips". Costs Requested: 3.7 ΜEUROs, Προϋπολογισμός Ινστιτούτου 380.000 ΕUROs. Principal Investigator: K. Misiakos.

5. Πρόγραμμα Ε&Τ Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Population genetics of BRCA1 & BRCA2 in Turkey and Greece. Προϋπολογισμός 10 εκ. (Εργ. Μορ. Διαγνωστικής: 5 εκ.). Ε.Υ. Δ. Γιαννουκάκος.

6. «Δραστικά και Τροποποιημένα Βιομόρια στη Βιο-διάγνωση και τη Ραδιοφαρμακευτική», «Προώθηση της Αριστείας στην Τεχνολογική Ανάπτυξη και έρευνα» Γ.Γ.Ε.Τ. Συνολικός προϋπολογισμός: 200.000 €

επιχορηγήσεις από εξωτερικές πηγές (€) • Ελληνορουμανική Συν. 3.000 € • Ελληνοκυπριακή Συν. 3.000 € • Ελληνογιουγκοσλαβική Συν. 6.000 € • Ερευνητική Αριστεία ΓΓΕΤ 10.000 €


έργο: Βιοπεπτιδική Χημεία υπεύθυνος : Λ. ΛΕΟΝΤΙΑΔΗΣ

ερευνητές: Λ. Λεοντιάδης

ειδικό επιστημονικό προσωπικό: Ε. Βασιλειάδου

Δ. Κωστοπούλου Θ. Παπαδόπουλος

σπουδαστές για διδακτορικό: Β. Κουτραφούρη (Υπότροφος Ι.Κ.Υ.) Κ. Νίκου (Υπότροφος ΕΚΕΦΕ «Δ») Σ. Βαμβακάς

αντικείμενο Το έργο Βιοπεπτιδική Χημεία έχει ως γενικό ερευνητικό αντικείμενο το σχεδιασμό, τη σύνθεση ή απομόνωση και την αξιολόγηση βιοδραστικών πεπτιδίων με πιθανή διαγνωστική / θεραπευτική χρήση. Το αντικείμενο του έργου μπορεί να αναλυθεί στα ακόλουθα επί μέρους αντικείμενα έρευνας: -Σχεδιασμός, σύνθεση, φυσικοχημικός χαρακτηρισμός, μελέτη και αξιολόγηση πεπτιδίων και/ή πεπτιδικών επιτόπων με διαγνωστική / θεραπευτική αξία. -Ανάλυση της δομής, μελετη της διαμόρφωσης και συσχέτιση με τη βιολογική δράση πεπτιδίων / πρωτεϊνών. -Aνάπτυξη και εφαρμογή αναλύσεων και χαρακτηρισμός μορίων μικρού και μεγάλου μοριακού βάρους με τεχνικές φασματομετρίας μάζας σε θέματα που αφορούν την υγεία, την ιατρική και το περιβάλλον. -Μελέτη της επίδρασης πεπτιδίων σε ειδικά βιολογικά μοντέλα (π.χ. μοντέλα αγγειογένεσης ή επούλωσης πληγών). -Επιλογή και/ή τροποποίηση πεπτιδικών τμημάτων για ειδικές εφαρμογές π.χ. ανάπτυξη εξειδικευμένων ολιγοκλωνικών αντισωμάτων, τη σύζευξη του πεπτιδίου σε μόρια-ιχνηθέτες, την πρόσδεσή του σε στερεές επιφάνειες ή σε φορείς χορήγησης κ.λπ. -Αξιολόγηση συστημάτων χορήγησης, π.χ. νανοσωματιδίων από βιοδιασπώμενα πολυμερή ή λιποσωμάτων, για in vivo ελεγχόμενη αποδέσμευση βιοδραστικών/ανοσοδραστικών πεπτιδίων.

δραστηριότητες έργου -Μελέτη της βιολογικής δράσης των άλφα και βήτα θυμοσινών, διερεύνηση της διαγνωστικής ή/και θεραπευτικής χρήσης τους. -Σχεδιασμός, σύνθεση και αξιολόγηση πεπτιδίων αναλόγων της β-αμυλοειδικής πρωτεΐνης που εμπλέκεται στην νόσο Alzheimer. -Δομική μελέτη με NMR του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτενσίνης με την σύνθεση επισημασμένων με 13C και 15Ν πρωτεϊνών. -Σχεδιασμός, σύνθεση και αξιολόγηση πεπτιδικών αντικαρκινικών εμβολίων κατά της Her-2/new ογκοπρωτεΐνης. -Μελέτη της ανοσολογικής απόκρισης μετά την χορήγηση πεπτιδικών αντιγόνων εγκλεισμένων, προσροφημένων ή προσδεδεμένων σε βιοδιασπώμενες μικροσφαίρες πολυ(λακτικού-γλυκολικού)οξέος


διπλώματα ευρεσιτεχνίας Κατά το 2002 υπεβλήθη αίτηση για διεθνές δίπλωμα ευρεσιτεχνίας με τίτλο: «Cancer Prognosis using Τhymosin β10» (Αριθμός αίτησης: PCT/GR02/00060, Ημερομηνία κατάθεσης: 28.11.2002) συνεργασίες 1. Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, Φαρμακευτικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών: Κ.

Αυγουστάκης, Σ. Νικολαρόπουλος , Π. Κορδοπάτης. 2. Τομέας Οργανικής Χημείας, Χημικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών: Ν. Φερδερίγος, Χ.

Τζουγκράκη. 3. Τομέας Φαρμακευτικής Χημείας, Φαρμακευτικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών: Ε. Μικρός. 4. Παθολογοανατομική Κλινική, Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο, Νοσοκομείο "Αγιος

Σάββας": Δρ. Ν. Αποστολίκας. 5. Τμήμα Ανοσολογίας, Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο, Νοσοκομείο "Αγιος Σάββας": Δρ. Μ.

Παπαμιχαήλ. 6. Dept. Immunochimie des Peptides et des Virus, Institut de Biologie Moleculaire et Cellulaire,

CNRS, Strasbourg, France: Dr. C. Partidos. 7. RIVM, National Institute of Public Health and Enviroment: Dr A Baumman άλλες δραστηριότητες Λ. Λεοντιάδης: • Υπεύθυνος του εργαστηρίου Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών του ΕΚΕΦΕ

"Δημόκριτος". • Μέλος τριμελούς επιτροπής λειτουργίας των φασματομέτρων NMR 500MHz και 250 MHz των

Ινστιτούτων ΡΡΠ, Φυσικοχημείας και Βιολογίας του ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος". διδακτικό έργο Λ. Λεοντιάδης: Διδασκαλία του Μεταπτυχιακού Μαθήματος με τίτλο "Ανάλυση μορίων μικρού και μεγάλου μοριακού βάρους με φασματομετρία μάζας" στους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Τομέα Οργανικής Χημείας του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. συμμετοχή σε προγράμματα Συμμετοχή στο Νέο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Επιστημονικός Υπεύθυνος καθηγητής Γ. Κόκοτος) με τίτλο «Οργανική Σύνθεση και Εφαρμογές στη Χημική Βιομηχανία» ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ (208.000 €) επιχορηγήσεις από εξωτερικές πηγές Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ)

73.367,50 €


πρόγραμμα: Εφαρμοσμένη Τεχνολογία και Υπηρεσίες υπεύθυνη: Α. Δ. Βαρβαρήγου

ερευνητές:

α) μερική απασχόληση: Σ. Αρχιμανδρίτης Α. Βαρβαρήγου Γ. Νούνεσης Ι. Χριστοφίδης

β)πλήρης απασχόληση: Κ. Σωτηριάδης – Βλάχος

συνεργαζόμενοι ερευνητές: Ι. Πιρμεττής

ειδικοί επιστήμονες: Π. Κυπριανίδου

τεχνικοί: Α. Δημακοπούλου Α. Κουφόγιωργα Κ. Κουφόγιωργας Ν. Μητσοκάπας Χ. Μπιτζίου Ι. Νακόπουλος Σ. Ξανθόπουλος Ε. Σιγανού Β. Σταματόπουλος Ν. Στράτης

ειδικοί συνεργάτες: Α. Βίλλια με σύμβαση έργου: Κ. Μακρυγιαννάκη


Το Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων & Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων στην πορεία της εξέλιξής

του έχει αναπτύξει εξειδικευμένη τεχνογνωσία και έχει εγκαταστήσει εξοπλισμό ο οποίος είναι μοναδικός στον Ελληνικό χώρο. Στο Ινστιτούτο λειτουργούν εξειδικευμένα και αδειοδοτημένα Εργαστήρια, τα οποία αξιοποιούν τα προϊόντα έρευνας και τεχνολογίας του. Τα Εργαστήρια Παρασκευής και Ελέγχου Ποιότητας Ραδιοσκευασμάτων έχουν σαν στόχο την Παρασκευή και τον Έλεγχο Ποιότητας Ραδιοφαρμακευτικών και Ανοσοδιαγνωστικών Προϊόντων τεχνογνωσίας Ι/Ρ-ΡΠ. Τα προϊόντα αυτά διατίθενται στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα και Ιδιωτικά Εργαστήρια της χώρας.

Η δραστηριότητα αυτή είναι διασυνδεδεμένη με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ), ο οποίος και την εποπτεύει. επιτεύγματα - Αναπτύχθηκε η τεχνολογία για την παρασκευή νέων ραδιοφαρμάκων με προοπτική κλινικής

εφαρμογής. - Χορηγήθηκε ένα νέο Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας ραδιοφαρμάκων.


- Το Ινστιτούτο συμμετείχε με επιτυχία για έκτη συνεχή χρονιά στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο και στην Έκθεση Πυρηνικής Ιατρικής στη Νάπολη της Ιταλίας με περίπτερο, όπου παρουσίασε τα προϊόντα της τεχνολογίας του από κοινού με τον εμπορικό αντιπρόσωπό του, τον Όμιλο Γερολυμάτου, επεκτείνοντας έτσι νέες συνεργασίες σε διεθνές επίπεδο για εξαγωγές των προϊόντων του.

Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει το έργο:

• ΡΑΔΙΟΪΣΟΤΟΠΑ – ΡΑΔΙΟΦΑΡΜΑΚΑ – ΑΝΟΣΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ


έργο: Ραδιοϊσότοπα - Ραδιοφάρμακα - Ανοσοδιαγνωστικά Προϊόντα υπεύθυνη: Α. Δ. Βαρβαρήγου

ερευνητές:

α) υπεύθυνος παραγωγής: Μ. Παπαδόπουλος (Ε.Ο.Φ.) β) υπεύθυνος ελέγχου: Σ. Αρχιμανδρίτης (Ε.Ο.Φ.)

γ) υπεύθυνος ραδιοβιολογικού ελέγχου: Α. Βαρβαρήγου δ) υπεύθυνος παραγωγής – ελέγχου ανοσοδιαγνωστικών προϊόντων: Ι. Χριστοφίδης

συνεργαζόμενοι ερευνητές: Ι. Πιρμεττής

ειδικοί επιστήμονες: Π. Κυπριανίδου

τεχνικοί: Α. Δημακοπούλου

Α.Κουφόγιωργα Κ. Κουφόγιωργας Ν. Μητσοκάπας Χ. Μπιτζίου Ι. Νακόπουλος Σ. Ξανθόπουλος Ε. Σιγανού Β. Σταματόπουλος Ν. Στράτης

ειδικοί συνεργάτες: Α. Βίλλια με σύμβαση έργου: Κ. Μακρυγιαννάκη

αντικείμενο Ραδιοϊσότοπα – Ραδιοφάρμακα

Στο Εργαστήριο Ραδιοϊσοτόπων – Ραδιοφαρμάκων υπάρχει μακρόχρονη εμπειρία και τεχνογνωσία για την ανάπτυξη και παρασκευή ραδιοφαρμάκων. Στις άρτια εξοπλισμένες εγκαταστάσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται ασφαλείς διατάξεις για την προστασία από την ακτινοβολία, καθώς και στείροι χώροι class 100 για την παρασκευή ενεσίμων διαλυμάτων, γίνεται η παραγωγή ετοίμων ραδιενεργών διαλυμάτων, καψουλών και προσκευασμάτων ραδιοφαρμάκων, σύμφωνα με τους κανόνες Καλής Πρακτικής Παρασκευής Φαρμακευτικών Προϊόντων. Τα ραδιοφάρμακα αυτά, τα οποία είναι αποτέλεσμα τεχνογνωσίας του Ινστιτούτου, αφού υποβληθούν στους θεσμοθετημένους ελέγχους ποιότητας (ραδιοϊσοτοπικό, ραδιοχημικό και ραδιοβιολογικό) στα Εργαστήρια του Ι/Ρ-ΡΠ, διανέμονται στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα και σε Ιδιωτικά Εργαστήρια της χώρας μέσω της ιδιωτικής εταιρείας «Π. Ν. Γερολυμάτος Α.Ε.Β.Ε.».

Ο Έλεγχος Ποιότητας των Ραδιοφαρμακευτικών Προϊόντων είναι καθοριστικής σημασίας για την ασφαλή χορήγησή τους και τη λήψη των απαιτούμενων πληροφοριών με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση σε ακτινοβολία του εξεταζόμενου. H Παρασκευή και ο Έλεγχος Ποιότητας διενεργούνται σύμφωνα με τις κανονιστικές διατάξεις και εγκυκλίους του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, σύμφωνα με τους κανονισμούς και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Αξιολόγησης Φαρμακευτικών Προϊόντων (European Medicinal Evaluation Agency, EMEA). Το Εργαστήριο Ραδιοϊσοτόπων – Ραδιοφαρμάκων εποπτεύεται από τον Ε.Ο.Φ. ο οποίος και χορηγεί την άδεια λειτουργίας της μονάδας «Παρασκευή – Έλεγχος Ραδιοϊσοτόπων – Ραδιοφαρμάκων». Ο Ε.Ο.Φ. ορίζει επίσης τον Υπεύθυνο Εργοστασίου,


αλλά και τους αντίστοιχους Υπεύθυνους Παρασκευής και Ελέγχου, μετά από εισηγήσεις των οικείων Εργαστηρίων και του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος». Ανοσοδιαγνωστικά προϊόντα

Στο Εργαστήριο Ανοσοδιαγνωστικών Προϊόντων γίνεται η παρασκευή τυποποιημένων συσκευασιών ραδιοανοσοαναλύσεων (RIA kits) με τη μέθοδο της Στερεάς Φάσης σε σωλήνες επικαλυμμένους με το αντίστοιχο αντίσωμα.

Οι τυποποιημένες συσκευασίες ραδιοανοσοαναλύσεων τεχνολογίας Ι/Ρ-ΡΠ υποβάλλονται στους καθορισμένους ελέγχους ποιότητας από το Εργαστήριο Ελέγχου Ποιότητας Ανοσοαντιδραστηρίων πριν από τη διάθεσή τους στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα. δραστηριότητες - Παραγωγή Ραδιοφαρμάκων: Παρασκευάζονται σε καθημερινή βάση και διατίθενται σε

Νοσηλευτικά Ιδρύματα και Ιδιωτικά Εργαστήρια της χώρας, τέσσερα σκευάσματα υπό μορφή έτοιμων ραδιενεργών διαλυμάτων, εννέα προσκευάσματα Τεχνητίου και δύο σκευάσματα υπό μορφή καψουλών. Τα ραδιενεργά in situ διαλύματα λόγω της φύσης τους έχουν περιορισμένο χρόνο φύλαξης, ενώ τα προσκευάσματα τεχνητίου μπορούν να διατηρηθούν έως και ένα χρόνο από την ημερομηνία παραγωγής. Η ετήσια παραγωγή ανέρχεται σε πάνω από 4000 τυποποιημένες συσκευασίες.

- Έλεγχος Ποιότητας Ραδιοϊσοτόπων – Ραδιοφαρμάκων: Λόγω των ιδιαιτεροτήτων των ραδιοσκευασμάτων γίνονται περίπου χίλιες αναλύσεις δειγμάτων κατ’ έτος για την αξιολόγηση 8-10 παραμέτρων ποιότητος, όπως ραδιοϊσοτοπική καθαρότητα, ραδιοχημική καθαρότητα, στειρότητα, απουσία πυρετογόνων, βιολογική κατανομή κ.λ.π., ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα των προϊόντων των παραγόμενων από το Ινστιτούτο μέχρι τον αναγραφόμενο χρόνο λήξεως.

- Προληπτικός – Κατασταλτικός Έλεγχος Ποιότητας Εισαγόμενων Ραδιοφαρμάκων: Τα Εργαστήρια Ελέγχου Ποιότητας Ραδιοφαρμάκων, σύμφωνα με αποφάσεις του Ε.Ο.Φ. (073/28-09-94), είναι αρμόδια για την εκτέλεση ελέγχων ποιότητας των εισαγόμενων στη χώρα ραδιοφαρμάκων, ώστε να εξασφαλίζεται η φαρμακευτική καταλληλότητα των σκευασμάτων. Το 2002 έγιναν 76 έλεγχοι πρωτογενών ραδιοϊσοτόπων και τυποποιημένων συσκευασιών, καθώς και 30 έλεγχοι δραστικών ουσιών φαρμακευτικών προϊόντων.

- Παραγωγή Ανοσοδιαγνωστικών Αντιδραστηρίων: Παρασκευάζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και χορηγούνται στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα και Ιδιωτικά Εργαστήρια της χώρας ανοσοδιαγνωστικά αντιδραστήρια για τον προσδιορισμό της ολικής τριιωδοθυρονίνης (Τ3) και ολικής θυροξίνης (Τ4), τεχνογνωσίας του Ινστιτούτου. Η ετήσια παραγωγή ανέρχεται γύρω στα 800 kits (των 100 σωλήνων).

- Έλεγχος Ποιότητας Ραδιοανοσοαναλύσεων: Το Εργαστήριο Ελέγχου Ποιότητας Ραδιοανοσοαναλύσεων πραγματοποίησε το 2002 περίπου 100 ελέγχους ιχνηθετών. Για τον έλεγχο παραγωγής σωλήνων επικαλυμμένων με αντισώματα κατά της Τ3 και της Τ4 έγιναν περίπου 19 έλεγχοι βάσει πρωτοκόλλου που αναπτύχθηκε το 1996. Για διαλύματα προτύπων έγιναν 35 προσδιορισμοί και 20 προσδιορισμοί φυσιολογικής και παθολογικής περιοχής.

επιτεύγματα - Χορηγήθηκε Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας σε νέο ραδιοφάρμακο (ανάλογα της

μπομπεσίνης επισημασμένα με τεχνήτιο-99m).


- Εργαστήρια Πυρηνικής Ιατρικής του εξωτερικού (Ιταλία, Ρουμανία, Αίγυπτος, Ισραήλ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κ.α.) προμηθεύονται και χρησιμοποιούν τυποποιημένες συσκευασίες προσκευασμάτων τεχνητίου τεχνολογίας Ι/Ρ-ΡΠ.

συμμετοχή σε εκθέσεις

Το Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων - Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων συμμετείχε για έβδομη συνεχόμενη χρονιά στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πυρηνικής Ιατρικής (European Association of Nuclear Medicine, EANM/2000), που διοργανώθηκε στη Βιέννη, 31 Αυγούστου – 4 Σεπτεμβρίου, με περίπτερο όπου παρουσίασε τα προϊόντα του. Για τέταρτη χρονιά έγινε κοινή παρουσίαση με τον νέο αντιπρόσωπο των προϊόντων τεχνολογίας Ι/Ρ-ΡΠ, τον ΟΜΙΛΟ ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΥ.

Πυρηνικοί ιατροί από όλο τον κόσμο επισκέφτηκαν το περίπτερο με προτάσεις συνεργασίας σε επιστημονικό και εμπορικό επίπεδο. συνεργασίες

Τα ραδιοσκευάσματα τεχνολογίας Ι/Ρ-ΡΠ έχουν ικανοποιητικό βαθμό εφαρμογής σε 200

περίπου Νοσηλευτικά Ιδρύματα και Ιδιωτικά Εργαστήρια. έσοδα

Διάθεση προϊόντων τεχνογνωσίας Ι/Ρ-ΡΠ: 94.529 €


εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης ∆ιοξινών ιδρυτής: Δ. Ιθακήσιος υπεύθυνος: Λ. Λεοντιάδης

ερευνητές: Λ. Λεοντιάδης

ειδικό επιστημονικό προσωπικό: Ε. Βασιλειάδου

Δ. Κωστοπούλου Θ. Παπαδόπουλος

παροχή υπηρεσιών Tο Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών (EΦΑΜΑΔ) λειτουργεί από το 2002 στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις που πληρούν όλους τους όρους ασφαλείας, έμπειρο επιστημονικό προσωπικό κι εξειδικευμένο αναλυτικό εξοπλισμό που του παρέχουν τη δυνατότητα απομόνωσης και λεπτομερούς προσδιορισμού διοξινών και παρεμφερών ενώσεων σε διάφορα είδη δειγμάτων (πχ τρόφιμα, βιολογικά και περιβαλλοντικά δείγματα) και γενικότερα προσδιορισμού ουσιών σε ίχνη. Η επιστημoνική κατάρτιση και εμπειρία του προσωπικού, καθώς και η απόκτηση εξειδικευμένης τεχνογνωσίας μέσω διεθνών συνεργασιών και διεργαστηριακών προγραμμάτων αποτελούν εγγύηση για τη ορθή λειτουργία του εργαστηρίου και την αξιοπιστία των αναλύσεων που πραγματοποιεί. Γενικό πεδίο ενδιαφέροντος του εργαστηρίου είναι η ανάπτυξη και εφαρμογή αναλύσεων και ο χαρακτηρισμός μορίων μικρού και μεγάλου μοριακού βάρους με τεχνικές φασματομετρίας μάζας σε θέματα που αφορούν την υγεία, την ιατρική και το περιβάλλον.


δημοσιεύσεις

1. A. León, A. Rey, L. Mallo, I. Pirmettis, M. Papadopoulos, E. León, M. Pagano, E. Manta, M.

Incerti, C. Raptopoulou, A. Terzis, E. Chiotellis “Novel mixed ligand technetium complexes as 5-HT1A receptor imaging agents”, Nucl. Med. Biol., 29, 217-226, 2002.

2. C. Chryssou, M. Pelecanou, I. Pirmettis, M. Papadopoulos, C. Raptopoulou, A. Terzis, E. Chiotellis, C.I. Stassinopoulou, “New Oxorhenium(V) Complexes from the Widely Used Diaminedithiol (DADT) Ligand System, Inorg. Chem., 41, 4653 – 4663, 2002.

3. D. Papagiannopoulou, I. Pirmettis, Ch. Tsoukalas, L. Nikoladou, G. Drossopoulou, C. Dalla, M. Pelecanou, Z. Papadopoulou-Daifotis, M. Papadopoulos, E. Chiotellis “Oxotechnetium 99mTcO[SN(R)S][S] complexes as potential 5-HT1A receptor imaging agents” Nucl. Med. Biol., 29, 825-832, 2002

4. Maina T, Nock B, Nikolopoulou A, Sotiriou P, Loudos G, Maintas D, Cordopatis P, Chiotellis E. [99mTc]Demotate, a new 99mTc-based [Tyr3]octreotate analogue for the detection of somatostatin receptor-positive tumours: synthesis and preclinical results. Eur. J. Nucl. Med. Mol. Imag. 29: 742-753; 2002

5. A.D.Varvarigou, F.Scopinaro, L.Leondiadis, V.Corleto, O.Schillaci, G. De Vincentis, T.G.Sourlingas, K.E.Sekeri-Pataryas, G.P.Evangelatos, A. Leonti, S.Xanthopoulos, G. Delle Fave, S.C.Archimandritis, “Synthesis, chemical, radiochemical and radiobiological evaluation of a new Tc-99m-labeled Bombesin-like peptide”, Cancer Biotherapy & Radiopharmaceuticals, 17, 317-326, 2002.

6. F. Scopinaro, A. D. Varvarigou, W. Ussof, G. De Vincentis, S.C.Archimandritis, T.G.Sourligas, G.P.Evangelatos, J. Datseris, “A new Technetium-99m labelled bombesin like peptide. Preliminary report on breast cancer uptake”, Cancer Biotherapy & Radiopharmaceuticals, 17, 327-338, 2002.

7. Scopinaro F, Varvarigou A, Ussof W, De Vincentis G, Archimandritis S, Evangelatos G, Corleto V, Pulcini A, Capoccetti F, Remediani S, Massa R, “Breast cancer takes up Tc-99m bombesin. A preliminary report”, TUMORI, 88, 25-28, 2002.

8. De Vincentis G, Scopinaro F, Varvarigou A, Ussof W, Schillaci O, Archimandritis S, Corleto V, Longo F, Delle Fave G., “Phase I trial of technetium [Leu(13)] bombesin as cancer seeking agent: Possible scintigraphic guide for surgery?”, TUMORI, 88: 28-30, 2002.

9. Laznicek M., Laznickova A., Trejtnar F., Lorenc P., Varvarigou A., Bouziotis P. and Archimandritis S., “Lanreotide labeled with 99mTc: Preparation, preclinical testing and comparison with 111In-DTPA-Octreotide” Anticancer Research 22: 2125-2128, 2002.

10. Fani M., Vranjes S., Archimandritis S.C., Potamianos S., Xanthopoulos S., Bouziotis P. and Varvarigou A.D., “Labeling of Monoclonal Antibodies with Samarium-153 for potential use in Radioimmunotherapy” Applied Radiation and Isotopes, 57: 665-674, 2002.

11. A.D. Zacharopoulou, I. Christofidis, S.E. Kakabakos, and M.A. Koupparis. Free thyroxine solid-analog immunoassays. Investigation of the albumin effect on the antibody binding to immobilized thyroxine-protein conjugates. J. Immunoassay & Immunochemistry 23, 95-105 (2002).


12. N. Glezos, K. Misiakos, S.E. Kakabakos, P. Petrou, G. Terzoudi, Electron beam patterning of biomolecules. Biosens. Bioelectron. 17, 279-282 (2002).

13. A. Douvas, P. Argitis, K. Misiakos, D. Dimotikali, P.S. Petrou, S.E. Kakabakos, Biocompatible photolithographic process for the patterning of biomolecules. Biosens. Bioelectron 17, 269-278 (2002).

14. P.S. Petrou, S.E. Kakabakos, I. Christofidis, P. Argitis, K. Misiakos, Multi-analyte capillary immunosensor for the determination of hormones in human serum samples. Biosens. Bioelectron. 17, 261-268 (2002).

15. C.D. Diakoumakos, A. Douvas, I. Raptis, S.E. Kakabakos, D. Dimotikalli, G. Terzoudi, P. Argitis, Dilute aqueous base developable resists for environmentally friendly and biocompatible processes. Microelectron. Eng. 61, 819-827 (2002).

16. P.S. Petrou, S. Georgiou, I. Christofidis, and S.E. Κakabakos, Increased sensitivity of heterogeneous fluoroimmunoassays employing fluorescein-labeled antibodies by simple treatment of the wells with glycerin solution. J. Immunol. Methods 266, 175-179 (2002).

17. P.S. Petrou, I. Moser, G. Jobst, BioMEMS device with integrated microdialysis probe and biosensor array. Biosens. Bioelectron. 17, 859-865 (2002).

18. C. Mastichiadis, S.E. Kakabakos, I. Christofidis, M.A. Koupparis, C. Willetts, K. Misiakos. Simultaneous determination of pesticides using a four-band disposable optical capillary immunosensor. Anal. Chem. 74, 6064-6072 (2002).

19. D. Tsiourvas, Z. Sideratou, C. M. Paleos, A. Tsortos, S. Pyrpassopoulos and G. Nounesis, “Molecular Recognition of Phosphatidyl Based Mixed Liposomes Functionalized at the Interface with Adenine and Barbituric Acid Moieties”, Langmuir 18, 829 (2002)

20. H. Maswadeh, C. Demetzos, I. Daliani, I. Kyrikou, T. Mavromoustakos, A. Tsortos and G. Nounesis, “A molecular basis explanation of the dynamic and thermal effects of vinblastine sulfate upon dipalmitoylphosphatidylcholine (DPPC) bilayer membranes”, Biochimica et Biophysica Acta (Biomembranes) 1567, 49 (2002)

21. H. Maswadeh, C. Demetzos, I. Daliani, T. Mavromoustakos, G. Nounesis and A. Tsortos

“The Effects of Vinblastine Sulfate on Dipalmytoylphosphatidylcholine Single and Multiple Bilayer Membranes” Bioactive Drugs in Drug Discovery and Design, IOS press, Amsterdam, (2002)

22. Armakolas A, Ladopoulou Α, Konstantopoulou Ι, Gomatos IP, Kataki A, Konstadoulakis MM, Stathopoulos GP, Markopoulos C, Leandros E, Gogas I, Yannoukakos D, Androulakis G. The BRCA2 gene in Greek breast cancer patients. Human Mutation (2002) 19(1): 81-2.

23. Ladopoulou A, Konstantopoulou I, Armaou S, Efstathiou E, Mihalatos M, Nasioulas G, Bardi G, Pandis N, Yannoukakos D. A change in the last base of BRCA1 exon 23, 5586G>A, results in abnormal RNA splicing. Cancer Genetics and Cytogenetics (2002) 134: 175-177.

24. Ladopoulou A, Kroupis C, Konstantopoulou I, Ioannidou-Mouzaka L, Schofield AC, Pantazidis A, Armaou S, Tsiagas I, Lianidou E, Efstathiou E, Tsionou C, Panopoulos C, Mihalatos M, Nasioulas G, Skarlos D, Haites NE, Fountzilas G, Pandis N, Yannoukakos D. Germ line BRCA1 & BRCA2 mutations in Greek breast/ovarian cancer families: 5382insC is the most frequent mutation observed. Cancer Letters (2002) 185(1): 61-70.


25. Tsoli E, Zacharatos P, Dasiou-Plakida D, Peros , Evangelou C, Zavras AI, Yannoukakos D, Konstantopoulou I, Asimakopoulos PJ, Kittas C and Gorgoulis VG. Growth Index is Independent of Microvessel Density in Non-Small Cell Lung Carcinomas. (2002). Human Pathology (2002) 33(8): 812-818

26. Pampanos A, Economides J, Iliadou V, Neou P, Leotsakos P, Voyiatzis N, Eleftheriades N, Tsakanikos M, Antoniadi T, Hatzaki A, Konstantopoulou I, Yannoukakos D, Gronskov K, Brondum-Nielsen K, Grigoriadou M, Gyftodimou J, Iliades T, Skevas A, Petersen MB. Prevalence of GJB2 mutations in prelingual deafness in the Greek population. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology (2002) 65(2):101-108.

27. Iliades T, Eleftheriades N, Iliadou V, Pampanos A, Voyiatzis N, Economides J, Leotsakos P, Neou P, Tsakanikos M, Antoniadi T, Konstantopoulou I, Yannoukakos D, Grigoriadou M, Skevas A, Petersen MB. Prelingual Nonsyndromic Hearing Loss in Greece. molecular and clinical findings. ORL Journal of Oto-Rhino-Laryngology and Its Related Specialties (2002) 64(5):321-3.

28. Δ. Γιαννουκάκος. Νέα δεδομένα για τον Γενετικό Έλεγχο στον Καρκίνο του Μαστού. Ελληνική Ιατρική, 68, suppl. 1, 11-14, 2002.

29. "A new tag reagent for efficient capping and easy separation of deletion peptides". N. Vavourakis, L. Leondiadis, N. Ferderigos. Tetrahedron Letters, 43, 8343-8345, (2002).

In press 30. V. Koutrafouri, L. Leondiadis, N. Fedrerigos, K. Avgoustakis, E. Livaniou, G.P. Evangelatos,

D.S. Ithakissios, “Synthesis and Angiogenetic Activity in the Chick Chorioallantoic Membrane Model of Thymosin beta-15”, Peptides, in press.

31. C. Zikos, E. Livaniou, L. Leondiadis, N. Ferderigos, D.S. Ithakissios, G.P. Evangelatos, “Comparative Evaluation of Four Trityl-Type Amidomethyl Polystyrene Resins in Fmoc Solid Phase Peptide Synthesis”, Journal of Peptide Science, in press.

32. T.G. Sourlingas, M.R. Issidorides, B. Alevizos, V.P. Kontaxakis, M. Chrysanthou-Piterou, E. Livaniou, A. Karpouza, K.E. Sekeris-Pataryias, “Lymphocytes from Bipolar and Schizophrenic Patients Share Common Biochemical Markers Related to Histone Synthesis and Histone Cell Membrane Localization Characteristic of an Activated State”, Psychiatry Research, in press.

33. P. Bouziotis, M. Fani, S.C. Archimandritis, G. Loundos, M. Paravatou, R. Bicknell, A.L. Harris, S. Xanthopoulos, N. Stratis, A.D. Varvarigou, “Samarium-153 and Technetium-99m-Labeled Monoclonal Antibodies in Angiogenesis for Tumor Visualization and Inhibition”, Anticancer Research, in press.

34. N. Mourtzis, G. Cordoyiannis, G. Nounesis and K. Yiannakopoulou, “Rotaxanation of congo red into γ-cyclodextrin. Solution structures and thermodynamic parameters of the 1:1 and 2:2 adducts, as obtained from NMR spectroscopy and microcalorimetry,” in press Supramolecular Chemistry (2003)

35. S. Pyrpassopoulos, A. Ladopoulou, M. Vlassi, Y. Papanikolau, C. E. Vorgias, D. Yannoukakos and G. Nounesis, “Thermodynamic Stability of the BRCT Tandem Repeats of Human Tumour Suppressor Gene Product BRCA1: Characterisation of the Partly Unfolded Intermediate”, submitted, The Journal of Biological Chemistry (2003)


36. Z. Kutnjak, G. Cordoyiannis and G. Nounesis, “Dielectric and thermal study of the influence of aerosils on the ferroelectric SmA – SmC* phase transition”, Ferroelectrics in press (2003)

37. Mihalatos Μ, Danielides J, Beloyianni J, Harokopos E, Kalimanis G, Tsiava M, Triantafillidis JK, Kosmidis PA, Fountzilas G, Agnantis NJ, Yannoukakos D and Nasioulas G. Novel mutations of the APC gene in Greek Familial Adenomatous Polyposis (FAP) patients. Cancer Genetics and Cytogenetics (2003) 141: 65-70.

38. S. Ginolhac, S. Gad, M. Corbex, B. Bressac-de-Paillerets, A. Chompret, Y-J. Bignon, J.P. Peyrat, J. Fournier, C. Lasset, S. Giraud, D. Muller, J.P. Fricker, A. Hardouin, P. Berthet, C. Maugard, C. Nogues, R. Lidereau, M. Longy, S. Olschwang, C. Toulas, R. Guimbaud, D. Yannoukakos, F. Durocher, J. Simard, H.T. Lynch, D. Goldgar, G.M. Lenoir, D. Stoppa-Lyonnet, O.M. Sinilnikova. BRCA1 wild-type allele polymorphisms as modifiers of breast and ovarian cancer risk in carriers of BRCA1 germline mutations. Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention (2003) 12(2): 90-95.

39. Kroupis C, Goutas N, Ladopoulou A, Konstantopoulou I, Pantazidis A, Efstathiou E, Vourlidis N, Yannoukakos D, Tsionou C, Lianidou E.. Atypical Medullary Breast Carcinoma in a family carrying the 5382insC BRCA1 mutation. In press The Breast Journal (2003).

40. Mihalatos M, Apessos A, Triantafillidis JK, Kosmidis PA, Fountzilas G, Agnantis NJ, Yannoukakos D and Nasioulas G. Evaluation of dHPLC in Mutation Screening of the APC Gene in a Greek FAP Cohort. In press Anticancer Research (2003).

41. Mihalatos Μ, Apessos A, Papadopoulou E, Agnantis NJ, Yannoukakos D, Fountzilas G, Nasioulas G. Genetic Alterations of the APC gene in Familial Adenomatous Polyposis Patients of the Hellenic Group for the Study of Colorectal Cancer. In press Anticancer Research (2003).

42. Antoniadi T, Hatzaki A, Konstantopoulou I, Pampanos A, Economides J, Leotsakos P, Iliadis T, Voyiatzis N, Neou P, Tsakanikos M, Grigoriadou M, Yannoukakos D, Skevas A, Petersen MB Recurrent GJB2 mutations causing non-syndromic hearing impairment in the Greek population. Submitted to Clinical Genetics.


ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια

1. P. Bouziotis, M. Fani, M. Pelecanou, I. Pirmettis, M. Paravatou, L. Leondiadis, S. Xanthopoulos, S.C. Archimandritis, A.D. Varvarigou, “Preparation of a new Re-186 labeled bombesin-like pentadecapeptide and evaluation in radiotherapy”, Poster presentation at the European Association of Nuclear Medicine Annual Congress, Vienna, Austria, August 2002.

2. Decristoforo C, Maina T, Nock B, Sotiriou P, Cordopatis P, Gabriel M, Vonguggenberg E, Chiotellis E, Moncayo R. Pilot/Phase I study of a new technetium-labelled somatostatin-analogue (99mTc-Demotate). EANM Congress, 31 August – 4 September, 2002; Vienna, Austria; Eur. J. Nucl. Med. 29: S84, 139; 2002

3. Nock B, Nikolopoulou A, Chiotellis E, Reubi JC, Maina T. New potent bombesin analogs for the scintigraphic localization of BBN/GRP-R-positive tumors with 99mTc: Synthesis and preclinical data. EANM Congress, 31 August – 4 September, 2002; Vienna, Austria; Eur. J. Nucl. Med. 29: S147, 373; 2002

4. Nock B, Nikolopoulou A, Mäcke H, Maina T. New tetraamine-functionalized minigastrins labeled with 99mTc efficiently localize in CCK-B/gastrin-R-positive tissues in vivo. EANM Congress, 31 August – 4 September, 2002; Vienna, Austria; Eur. J. Nucl. Med. 29: S84, 138; 2002

5. Maina T, Nock B, Cordopatis P, Bernard HF, Breeman WAP, van Gameren A, Krenning EP, de Jong M. [99mTc-N4-Asp0,Tyr3]octreotate and [111In-DOTA0,Tyr3]octreotate radiotracers for efficient targeting of SST-R-positive tumors – Preclinical results. EANM Congress, 31 August – 4 September, 2002; Vienna, Austria; Eur. J. Nucl. Med. 29: S117, 257; 2002

6. G.K. Loudos, K.S. Nikita, N.K.Uzunoglu, N.D.Giokaris, C.N. Papanicolas, S.C. Archimandritis, A.D.Varvarigou, D.Papanagiotou, D.Maintas, “High resolution and high sensitivity scintimammography based on a position sensitive photomultiplier tube: a phantom study”, Oral presentation at the European Association of Nuclear Medicine Annual Congress, Vienna, Austria, August 2002.

7. G. De Vincentis, F.Scopinaro, A.Varvarigou, F.Iori, F.D’Amico, C.Laurenti, L. Magnamaro, A.Paolozzi “13 Leu 99mTc Bombesin detects primary prostate cancer” Oral presentation at the European Association of Nuclear Medicine Annual Congress, Vienna, Austria, August 2002. Η εργασία καταχωρήθηκε στα Highlights του συνεδρίου

8. M. Mallo, G. Patsis, I. Pirmettis, D. Papagiannopoulou, L. Nikoladou, Ch. Tsoukalas, M. Pelecanou, G. Drossopoulou, C. Dalla, Z. Papadopoulou-Daifotis, A. Leon, E. Manta, M. Papadopoulos, E. Chiotellis, “Oxotechnetium 99mTcO[SNS][S] complexes as potential 5-HT1A receptor imaging agents” Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine, 6, M. Nicolini, U. Mazzi eds, SGE Ditorialli Padova, 191-193, 2002.

9. M. Papachristou, I. Pirmettis, T. Papastaicoudi, M. Pelecanou, Ch. Tsoukalas, C. Raptopoulou, A. Terzis, M. Papadopoulos, E. Chiotellis, “Synthesis and biodistribution of ReO, 99gTcO and 99mTcO complexes with a novel tetradentate NNNO bifunctional ligand” Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine, 6, M. Nicolini, U. Mazzi eds, SGE Ditorialli Padova, 199-201, 2002.


10. Pirmettis, D. Papagiannopoulou, Ch. Tsoukalas, M. Papachristou, G. Patsis, C. Raptopoulou, A. Terzis, C. I. Stassinopoulou, M. Pelecanou, M. Papadopoulos, E. Chiotellis, “Oxotechnetium and oxorhenium bipyridine complexes with tridentade [SNO] ligands” Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine, 6, M. Nicolini, U. Mazzi eds, SGE Ditorialli Padova, 203-205, 2002.

11. C. Tsoukalas, I. Pirmettis, D. Papagiannopoulou, M. Pelecanou, G. Patsis, A. Papadopoulos, C. P. Raptopoulou, A. Terzis, M. Papadopoulos, E. Chiotellis, “Synthesis and characterization of novel oxorhenium ReO[NN][SNO] complexes” Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine, 6, M. Nicolini, U. Mazzi eds, SGE Ditorialli Padova, 207-209, 2002.

12. D. Papagiannopoulou, I. Pirmettis, M. Pelecanou, C. Tsoukalas, M. Papachristou, G. Patsis, C. P. Raptopoulou, A. Terzis, M. Papadopoulos, E. Chiotellis, “Isolation of a novel Re[P][NN][S][SO] mixed ligand hexacoordinated rhenium(III) complex” Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine, 6, M. Nicolini, U. Mazzi eds, SGE Ditorialli Padova, 219-221, 2002.

13. S. Tzanopoulou, C. Tsoukalas, M. Papachristou, I. Pirmettis, G. Patsis, A. Papadopoulos, C. P. Raptopoulou, A. Terzis, C. I. Stassinopoulou, E. Chiotellis, M. Papadopoulos, M. Pelecanou, “2-Pyridin-2΄-yl-benzothiazole oxorhenium complexes : Synthesis and characterization” Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine, 6, M. Nicolini, U. Mazzi eds, SGE Ditorialli Padova, 235-237, 2002.

14. Rey, M. Papadopoulos, J. Giglio, E. León, I. Pirmettis, D. Chiara, A. Paolino, M. Fernández, A. Chabalogoity, E. Chiotellis, A. León, “Technetium "3+1" mixed ligand complexes as potential melanoma imaging agents ” Τechnetium, Rhenium and other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine, 6, M. Nicolini, U. Mazzi eds, SGE Ditorialli Padova, 427-429, 2002.

15. Nock B, Nikolopoulou A, Petrou C, Cordopatis P, Maina T. Substitution of (D)Phe1 by Asp1 in [99mTc-N4

0,Tyr3]octreotate – Effects on target-tissue localization and kidney uptake. in Technetium, Rhenium and Other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine 6, (M. Nicolini, U. Mazzi Eds.) SGEditoriali, Padova, 523-525; 2002

16. Nock B, Nikolopoulou A, Galanis A, Cordopatis P, Maina T. Potent bombesin analogs based on 99mTc in the GRP-R-associated scintigraphic diagnosis of tumors: first results in mice. in Technetium, Rhenium and Other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine 6, (M. Nicolini, U. Mazzi Eds.) SGEditoriali, Padova, 407-409; 2002

17. Nock B, Maina T, Malagò E, Duatti A, Porchia M, Refosco F, Tisato F. Synthesis of asymmetrical heterocomplexes of the [99mTc/99gTc(N)(PNP)]2+ fragment with cysteine-functionalized biotin. in Technetium, Rhenium and Other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine 6, (M. Nicolini, U. Mazzi Eds.) SGEditoriali, Padova, 479-481; 2002

18. Nock B, Tisato F, Bolzati C, Raptopoulou C, Terzis A, Maina T. Synthesis and characterization of oxorhenium(V) complexes containing o-diphenylphosphinophenolato and monothiolato ligands. in Technetium, Rhenium and Other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine 6, (M. Nicolini, U. Mazzi Eds.) SGEditoriali, Padova, 215-217; 2002

19. Laznickova A, Laznicek M, Mäcke H, Maina T, Nock B, Béhé M, Decristoforo C. Labeling of receptor-specific peptides with Tc-99m: Comparison of direct labeling with bifunctional


chelate approach. in Technetium, Rhenium and Other Metals in Chemistry and Nuclear Medicine 6, (M. Nicolini, U. Mazzi Eds.) SGEditoriali, Padova, 515-517; 2002

20. Α. Rey, H. Cerecetto, J. Giglio, E. Leon, I. Pirmettis, M. Papadopoulos, M. Fernadez, A. Monge, A. Paolino "Design and evaluation of potential biorreductive radiopharmaceuticals based on the 3+1 mixed ligand approach”, 8th Congress of the World Federation of Nuclear Medicine and Biology, ALASBIMN, 17, September 2002.

21. Decristoforo C, Maina T, Nock B, Sotiriou P, Cordopatis P, Moncayo R. Pharmacokinetics and imaging properties in patients of 99mTc-N4-Octreotate, a promising new radiopharmaceutical to image somatostatin receptor positive tumors. Radioactive Isotopes in Clinical Medicine and Research, 8-11 January, 2002; Bad Gastein, Austria; Eur. J. Nucl. Med.Mol. Imag. 29: 3.1, S5; 2002

22. Nock B, Nikolopoulou A, Chiotellis E, Mäcke H, Maina T. Synthesis and preclinical data on 99mTc N4-functionalized gastrins for imaging CCK-B/gastrin receptor positive tumors. Conference on Advances and Perspectives in Radiotracer Development, 7-8 March, 2002, FZR/Dresden, Germany; Proceedings: P3, 28; 2002

23. Nikolopoulou A, Nock B, Sotiriou P, Cordopatis P, Chiotellis E, Maina T. Comparison of 99mTc N4-modified [Tyr3]octreotide and [Tyr3]octreotate in cells and tumor bearing animals. Conference on Advances and Perspectives in Radiotracer Development, 7-8 March, 2002, FZR/Dresden, Germany; Proceedings: P4, 29; 2002

24. Decristoforo C, Maina T, Nock B, Sotiriou P, Cordopatis P, Moncayo R. 99mTc-N4-octreotate: initial results in patients with a new radiopharmaceutical for somatostatin receptor scintigraphy. Conference on Advances and Perspectives in Radiotracer Development, 7-8 March, 2002, FZR/Dresden, Germany; Proceedings: P5, 30; 2002

25. Nock B, Nikolopoulou A, Chiotellis E, Galanis A, Cordopatis P, Maina T. The potential role of 99mTc based neurotensin analogs in the diagnosis of neurotensin receptor-positive tumors. The 15th IRIST meeting: Peptide and MoAb radiopharmaceuticals, 24-25 May, 2002, Rotterdam, The Netherlands; Cancer Biother. Radiopharm. 17/3: 343;2002

26. Maina T, Nock B, Cordopatis P, Bernard HF, Breeman WAP, van Gameren A, Krenning EP, de Jong M. Comparative evaluation of [99mTc-N4-Asp0,Tyr3]octreotate and [111In-DOTA0,Tyr3]octreotate in cells and tumor bearing rats. The 15th IRIST meeting: Peptide and MoAb radiopharmaceuticals, 24-25 May, 2002, Rotterdam, The Netherlands; Cancer Biother. Radiopharm. 17/3: 343-344;2002

27. Nock B, Nikolopoulou A, Chiotellis E, Maina T, Galanis A, Sotiriou P, Pairas G, Cordopatis G. Tetraamine functionalized neurotensin analogues labeled with 99mTc with potential application in the diagnosis of tumours. 27th European Peptide Symposium, 31 August – 6 September, 2002, Sorrento, Italy; In “Peptides 2002” (E. Benedetti, Ed.), in press.

28. Sotiriou P, Galanis A, Spyroulias GA, Cordopatis P, Nock B, Nikolopoulou A, Chiotellis E, Maina T. Conformational studies of a new tetraamine-functionalized Tyr3-octreotate derivative (Demotate). 27th European Peptide Symposium, 31 August – 6 September, 2002, Sorrento, Italy; In “Peptides 2002” (E. Benedetti, Ed.), in press.

29. “Synthesis, Mass Spectrometry Analysis and Potency of Human Parathymosin (101 aminoacids)”, L. Leondiadis, V. Koutrafouri, E. Livaniou, N. Ferderigos, C. Zikos, D.S. Ithakissios, G.P. Evangelatos, In: Proceedings of the 27th European Peptide Symposium


(Peptides 2002), E. Benedetti and C. Pedone (Eds), pp. 188-189, Edizioni Ziino, Napoli, Italy, 2002.

30. “Application of High Capacity Aminomethylated Polystyrene Resins to the Fmoc Solid Phase Synthesis of Leu-Enk”, C. Zikos, N. Ferderigos, G.P. Evangelatos, In: Proceedings of the 27th European Peptide Symposium (Peptides 2002), E. Benedetti and C. Pedone (Eds), pp. 344-345, Edizioni Ziino, Napoli, Italy, 2002.

31. “Fmoc Solid Phase Synthesis and Immunochemical Evaluation of Thymosin beta-4”, C. Zikos, L. Leondiadis, I. Vassiliadou, E. Livaniou, N. Ferderigos, D.S. Ithakissios, In: Proceedings of the 27th European Peptide Symposium (Peptides 2002), E. Benedetti and C. Pedone (Eds), pp. 346-347, Edizioni Ziino, Napoli, Italy, 2002.

32. “Development and Preliminary Evaluation of Immunoglobulins Y against Thymosin Peptides”, P. Klimentzou, A. Neokosmidi, M. Paravatou-Petsotas, I. Vassiliadou, E. Livaniou, J. Czarnecki, D.S. Ithakissios, G.P. Evangelatos, In: Proceedings of the 27th European Peptide Symposium (Peptides 2002), E. Benedetti and C. Pedone (Eds), pp. 980-981, Edizioni Ziino, Napoli, Italy, 2002.

33. P. Bouziotis, M. Fani, S. C. Archimandritis, G. Loudos, M. Paravatou, R. Bicknell, A.L.Harris, S. Xanthopoulos, N. Stratis and A.D. Varvarigou, “Samarium-153-labeled monoclonal antibodies in angiogenesis for tumor inhibition”, Oral presentation at the 4th

International Conference on Gene Regulation, Oncogenesis and AIDS, 22-25 September, 2002.

34. M. Fani, S. C. Archimandritis, S. Xanthopoulos, N. Stratis, P. Bouziotis, G. Loudos, and A.D. Varvarigou, “Biodistribution and scintigraphic studies of Sm-153-labeled anti-CEA monoclonal antibody for radioimmunoscintigraphy and radioimmunotherapy” (oral presentation), 4th International Conference on Gene Regulation, Oncogenesis and AIDS, 22-25 September, 2002.

35. P. Bouziotis, M. Fani, S. C. Archimandritis, G. Loudos, M. Paravatou, R. Bicknell, A.L.Harris, S. Xanthopoulos, N. Stratis and A.D. Varvarigou, “Evaluation of experimentally-induced angiogenesis by use of radiolabeled biomolecules”, Poster presentation at the 6th International Symposium on Technetium in Chemistry and Nuclear Medicine, Bressanone, Italy, September 2002.

36. P. Bouziotis, M. Fani, S. C. Archimandritis, R. Bicknell, A.L. Harris, S. Xanthopoulos, N. Stratis, M. Paravatou, M. Sotiropoulou, G. Loudos and A.D. Varvarigou, “Labeling of anti-VEGF monoclonal antibody with Technetium-99m for visualization of angiogenic sites”, Oral presentation at the 19th International Conference on Advances in the Application of Monoclonal Antibodies in Clinical Oncology, 26-28 June, 2002.

37. M. Fani, S. C. Archimandritis, S. Xanthopoulos, P. Bouziotis, G. Loudos, T. Sourlingas and A.D. Varvarigou, “Radiochemical and radiobiological evaluation of the antiCEA monoclonal antibody labeled with Sm-153”, Poster presentation at the 19th International Conference on Advances in the Application of Monoclonal Antibodies in Clinical Oncology, 26-28 June, 2002.

38. V. Makropoulos, E. Livaniou, I. Stefanidis, L. Leondiadis, C. Zikos, I. Vassiliadou, A. Stroulia, G.P. Evangelatos, D.S. Ithakissios, “Human Plasma Glutathione Peroxidase in Urine Samples of Workers Exposed to Nephrotoxic Substances vs. Patients with Renal Diseases and


Normal Individuals”, In: Proceedings of the XVIth World Congress on Safety and Health at Work, Vienna, Austria, May 26-31, 2002 (Oral Presentation).

39. A. Neokosmidi, V. Ragoussis, C. Zikos, M. Paravatou, E. Livaniou, N. Ragoussis, G.P. Evangelatos, “Development of an Immunoassay for Determining the Pheromone of the Olive Fruit Fly (Bactrocera oleae Gmelin)”, VIIth European Congress of Entomology, October 7-13, 2002, Thessaloniki, Greece.

40. P. Bouziotis, M. Fani, S.C. Archimandritis, R. Bicknell, A.L. Harris, S. Xanthopoulos, N. Stratis, M. Paravatou, M. Sotiropoulou, A.D. Varvarigou, “Labeling of anti-VEGF Monoclonal Antibody with Technetium-99m for Visualization of Angiogenesis Sites”, Advances in the Application of Monoclonal Antibodies in Clinical Oncology, June 26-28, 2002, Athens, Greece.

41. P.S. Petrou, I. Moser, G. Urban, G. Jobst. 7th World congress on Biosensors, Microdevice with integrated dialysis probe and biosensor array for continuous analyte monitoring. BIOSENSORS 2002, Kyoto, Japan, 15-17 May 2002, P3-6.09.

42. S. Pyrpassopoulos, A. Tsortos, Y. Papanikolau, C. E. Vorgias, K. Petratos and G. Nounesis “Reversible Thermal Unfolding of Chitinase 40: A Calorimetric and Circular Dichroism Study”, European Conference on Current Trends in Microcalorimetry, Dublin, Ireland, August 27-30, 2002 (Poster presentation)

43. International BRCA1/2 Carrier Cohort Study Meeting. Europe Against Cancer program. IARC, WHO, Lyon, France April 18-19 2002.

44. Pampanos, M. Grigoriadou, T. Iliades, N. Voyiatzis, J. Economides, P. Leotsakos, P. Neou, M. Tsakanikos, T. Antoniadi, I. Konstantopoulou, D. Yannoukakos, K. Gronskov, K. Brondum-Nielsen, E. Papadopoulou, J. Gyftodimou, A. Skevas and M.B. Petersen. Prevalence of GJB2 and mtDNA mutations in childhood deafness in the greek population. European Human Genetics Conference 2002, Strasbourg, France, 25.5-28.5.02.

45. Yapijakis, I. Konstantopoulou, T. Antoniadi, D. Yannoukakos. Prenatal diagnosis of X-linked Opitz G/BBB syndrome. European Human Genetics Conference 2002, Strasbourg, France, 25.5-28.5.02.

46. G. Apergis, I. Georgopoulos, I. Konstantopoulou, D. Yannoukakos, K.Hatzidimitriou, E. Kapasourh, V. Tsagari, V. Merianou, E. Digenopoulou. First description of H variants in a Greek family – Serological and Molecular analysis. 27th Congress of the International Society of Blood Transfusion August 24 – August 28, 2002 Vancouver, BC.

47. Hatzaki A, Pampanos A, Antoniadi T, Iliadis T, Voyiatzis N, Economides J, Leotsakos P, Neou P, Tsakanikos M, Konstantopoulou I, Yannoukakos D, Grigoriadou M, Skevas A, Petersen MB. A deletion involving the GJB6 gene in not a frequent cause of nonsyndromic deafness in the Greek population. American Society of Human Genetics, 52nd Annual Meeting, Baltimore, Maryland. October 15-19, 2002. Am J Hum Genet 2002, 71:4, 510.

48. Pampanos A, Grigoriadou M, Iliadis T, Voyiatzis N, Economides J, Leotsakos P, Neou P, Tsakanikos M, Antoniadi T, Hatzaki A, Konstantopoulou I, Yannoukakos D, Gyftodimou J, Skevas A, Petersen MB. The spectrum of GJB2 and mtDNA mutations in prelingual nonsyndromic deafness in Greece. American Society of Human Genetics, 52nd Annual Meeting, Baltimore, Maryland. October 15-19, 2002. Am J Hum Genet 2002, 71:4, 511.


ανακοινώσεις σε ελληνικά συνέδρια

1. Μ. Παπαχρίστου, Ι. Πιρμεττής, Μ. Πελεκάνου, Κ. Ραπτοπούλου, Α. Τερζής, Θ. Σιάτρα-Παπασταϊκούδη, Μ. Παπαδόπουλος, E. Xιωτέλλης, «Σύνθεση και χαρακτηρισμός μικτών συμπλόκων (NN)(Β)(S)n του οξορηνίου και του οξοτεχνητίου», 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, Α30, Αθήνα 2002.

2. Γ. Πάτσης, Χ. Τσουκαλάς, Ι. Πιρμεττής, Α. Παπαδόπουλος, Μ. Πελεκάνου, Μ. Φάνη, Κ. Ραπτοπούλου, Α. Τερζής, Μ. Παπαδόπουλος «Σύνθεση και ταυτοποίηση συμπλόκων του τεχνητίου (Ι) και του ρηνίου(Ι) με υποκαταστάτη διπλής λειτουργικότητας», 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, Α31, Αθήνα 2002.

3. Χ. Τσουκαλάς, Δ. Παπαγιανοπούλου, Ι. Πιρμεττής, Α. Παπαδόπουλος, Μ. Πελεκάνου, Γ. Πάτσης, Κ. Ραπτοπούλου, Α. Τερζής, Μ. Παπαδόπουλος, E. Xιωτέλλης, «Σύνθεση και χαρακτηρισμός μικτών συμπλόκων (NN)(SΝΟ) του οξορηνίου(V)» 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, Α32, Αθήνα 2002.

4. Μ. Νικολαδού, Γ. Πάτσης, Δ. Παπαγιανοπούλου, Ι. Πιρμεττής, Γ. Δροσοπούλου, Χ. Δάλα, Χ. Τσουκαλάς, Ζ. Παπαδοπούλου-Νταϊφώτη, Μ. Παπαδόπουλος, E. Xιωτέλλης, «Σύμπλοκα του οξοτεχνητίου(V) SNS/S ως πιθανά ραδιοφάρμακα για την απεικόνιση των υποδοχέων του εγκεφάλου 5-ΗΤ1A», 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, Ε9, Αθήνα 2002.

5. Νικολοπούλου Α, Nock B, Σταθοπούλου Ε, Μάϊνα Θ, Τσίπρα Κ, Mäcke H, Χιωτέλλης Ε. Ανάπτυξη και προκλινική αξιολόγηση νέων πεπτιδικών αναλόγων της γαστρίνης επισημασμένων με 99mTc. 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, 25 – 26 Ιανουαρίου, 2002, Αθήνα; Πρακτικά: Α34, 2002

6. Σταθοπούλου Ε, Νικολοπούλου Α, Nock B, Μάϊνα Θ, Τσίπρα Κ, Γαλάνης Α, Κορδοπάτης Π, Χιωτέλλης Ε. Σύνθεση και βιολογική αξιολόγηση νέων πεπτιδικών αναλόγων νευροτενσίνης επισημασμένων με 99mTc. 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, 25 – 26 Ιανουαρίου, 2002, Αθήνα; Πρακτικά: Α35, 2002

7. Τσίπρα Κ, Nock B, Μάϊνα Θ, Νικολοπούλου Α, Malagò E, Tisato F, Χιωτέλλης Ε. 99mTc≡N(SO/PNP) ανάλογα βιοτίνης: Σύνθεση, ραδιοχημεία και προκαταρκτικά βιολογικά αποτελέσματα. 99mTc. 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Φαρμακοχημείας, 25 – 26 Ιανουαρίου, 2002, Αθήνα; Πρακτικά: Ε8, 2002

8. Sotiriou P, Galanis A, Spyroulias GA, Cordopatis P, Nock B, Nikolopoulou A, Chiotellis E, Maina T. Synthesis and conformational studies through NMR spectroscopy of a new bioactive somatostatin analogue bearing chelate substituents. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002; P-19, Proceedings: in press; 2002

9. Nock B, Nikolopoulou A, Stathopoulou E, Galanis A, Cordopatis P, Chiotellis E, Maina T. Novel 99mTc labeled neurotensin analogs and their potential role in in vivo imaging of neoplasms. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002; P-46, Proceedings: in press; 2002

10. Nikolopoulou A, Nock B, Maina T, Galanis A, Cordopatis P, Chiotellis E. Comparative evaluation of [99mTc-N4

0,Tyr3]octreotide and [99mTc-N40,Tyr3]octreotate in cells and

experimental animal models. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002; P-41, Proceedings: in press; 2002


11. Nock B, Nikolopoulou A, Mäcke H, Chiotellis E, Maina T. Synthesis of 99mTc labeled minigastrin peptide analogs – Evaluation of their biological behavior. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002; P-42, Proceedings: in press; 2002

12. Nock B, Nikolopoulou A, Reubi JC, Chiotellis E, Maina T. 99mTc labeled bombesin antagonists in the scintigraphic imaging of GRP receptor positive neoplasms. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002; P-43, Proceedings: in press; 2002

13. Maina T, Nock B, Nikolopoulou A, Sotiriou P, Galanis A, Tsipra C, Chiotellis E, Cordopatis P. N4-functionalized [Tyr3]octreotate analogs labeled with 99mTc: Synthesis and comparative biological performance study. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002; P-40, Proceedings: in press; 2002

14. Maina T, Nock B, Tourwé D, Mäcke H, Cordopatis P, Chiotellis E. N4-functionalized neuropeptide analogs labeled with 99mTc and their potential role in nuclear oncology. 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, University of Patras, Patras, 11-14 April, 2002; SL-07, Proceedings: in press; 2002

15. P. Bouziotis, M. Fani, S. C. Archimandritis, M. Pelekanou, M. Laznicek, A. Laznickova and A. D. Varvarigou, “Peptides labeled with radionuclides for use in radiotherapy”, Poster presentation at the 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, 11-14 April, 2002.

16. C. Zikos, I. Vassiliadou, L. Leondiadis, E. Livaniou, N. Ferderigos, D.S. Ithakissios, G.P. Evangelatos, “Preparation of Controlled Loading Capacity Aminomethyl Polystyrene Resins and their Application in the Solid Phase Synthesis of Bioactive Peptides Using Trityl-Type Handles”, In: Proceedings of the 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, in press.

17. P. Klimentzou, M. Paravatou-Petsotas, C. Zikos, I. Vassiliadou, D.S. Ithakissios, G.P. Evangelatos, “Development and Preliminary Evaluation of Immunoglobulins Y against Prothymosin alpha”, In: Proceedings of the 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, in press.

18. S.C. Archimandritis, G. Evangelatos, P. Bouziotis, M. Fani, L. Leondiadis, M. Pelekanou, N. Mitsokapas, A.D. Varvarigou, “Study of a Bombesin Derivative for Application in Diagnosis and Therapy of Malignancies”, In: Proceedings of the 3rd Hellenic Forum on Bioactive Peptides, in press.

19. Μάϊνα Θ, Nock B, Νικολοπούλου Α, Χιωτέλλης Ε, Μαϊντάς Δ, Κορδοπάτης Π, Decristoforo C. Ανάπτυξη και αξιολόγηση [99mTc]Demotate στην απεικονιστική ανίχνευση νευροενδοκρινικών όγκων με τη μεσολάβηση υποδοχέων σωματοστατίνης. 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελλ. Εταιρείας Πυρηνικής Ιατρικής και Βιολογίας, 5 – 7 Απριλίου, 2002, Αθήνα; pg. 43, 2002.

20. A.Δ. Βαρβαρήγου, «Επισημασμένα Βιομόρια στην Πυρηνική Ιατρική και στην Ογκολογία» 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πυρηνικής Ιατρικής, Αθήνα, 2002

21. P. Bouziotis, M. Fani, S. C. Archimandritis, S. Xanthopoulos, M. Laznicek, A. Laznickova and A. D. Varvarigou, “Labeling of the octapeptide Lanreotide with isotopes suitable for application in diagnosis and therapy of cancer”, Oral presentation at the 8th Panhellenic Nuclear Medicine Conference, 5-7 April, 2002.


22. M. Fani, S.C. Archimandritis, Th.Sourlinga, S. Xanthopoulos, P.Bouziotis and A.D. Varvarigou “Experimental study of the monoclonal antibody anti-CEA, labeled with Samarium-153” ”, Oral presentation at the 8th Panhellenic Nuclear Medicine Conference, 5-7 April, 2002.

23. Galanis AS, Sotiriou P, Spyroulias GA, Maina T, Nock B, Nikolopoulou A, Cordopatis P. Structural insights on somatostatin analogues exhibiting variant affinity against somatostatin receptor. The 5th Conference of the Chemistry Department of the University of Ioannina on “Basic and Applied Chemical Research”, University of Ioannina, Ioannina, 22-24 October, 2002; Proceedings: P52, 206

24. Πέτρου Χ, Nock B, Νικολοπούλου Α, Μαγκαφά Β, Μάϊνα Θ, Κορδοπάτης Π. Σύνθεση και βιολογική μελέτη του [99mTc-N4

0,Asp1,Tyr3]octreotate. 19ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χημείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ηράκλειο, 6-10 Νοεμβρίου, 2002; Πρακτικά: 550-553.

25. Νικολοπούλου Α, Nock B, Σωτηρίου Π, Κορδοπάτης Π, Χιωτέλλης Ε, Μάϊνα Θ. Σύγκριση 99mTc επισημασμένων αναλόγων σωματοστατίνης, παραγώγων octreotide / octreotate. 19ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χημείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ηράκλειο, 6-10 Νοεμβρίου, 2002; Πρακτικά: 364-367

26. Α. Ladopoulou, S. Pyrpassopoulos, Y. Papanikolau, C.E. Vorgias, G. Nounesis, D. Yannoukakos. Purification and Biochemical Characterization of the BRCT tandem repeat of the tumor suppressor gene BRCA1. 54th Meeting of the Hellenic Society of Biochemistry and Molecular Biology. Ioannina 25-27 October 2002. Proceedings 49, 184-188.

27. S. Pyrpassopoulos, A. Ladopoulou, Y. Papanikolau, C. E. Vorgias, D. Yannoukakos and G. Nounesis. Thermal Denaturation of the BRCT domain of the tumor suppressor gene product BRCA1 – Characterization of the partly folded intermediate. 54th Meeting of the Hellenic Society of Biochemistry and Molecular Biology. Ioannina 25-27 October 2002, Proceedings 49, 285-290.

28. Α. Τσορτός, Σ. Πυρπασόπουλος, Ι. Παπανικολάου, Α. Ζης, Κ. Πετράτος, Κ. Ε. Βοργιάς και Γ. Νούνεσης «Θερμική Αποδιάταξη των Πρωτεϊνών Χιτινάση Α (CHI A) και Χιτινάση 40 (CHI 40)», Πανελλήνιο Συνέδριο Θερμικής Ανάλυσης, ΘΕΡΜΑ 2002, Λίμνη Κερκίνη, 27-29 Σεπτεμβρίου, 2002 (Προφορική Παρουσίαση), Πρακτικά Συνεδρίου 147 - 152.

29. Σ. Γιατρέλλης Ζ. Σιδεράτου, Κ. Παλαιός, Π. Πίσσης και Γ. Νούνεσης, «Θερμιδομετρική Μελέτη των Μεταπτώσεων Φάσης Κατιονικών Λιπιδικών Μεμβρανών Dm-Tap», Πανελλήνιο Συνέδριο Θερμικής Ανάλυσης, ΘΕΡΜΑ 2002, Λίμνη Κερκίνη, 27-29 Σεπτεμβρίου, 2002 (Προφορική Παρουσίαση), Πρακτικά Συνεδρίου 143 - 146.

30. Α. Τσορτός, Σ. Πυρπασόπουλος, Ι. Παπανικολάου, Κ. Πετράτος, Κ. Ε. Βοργιάς και Γ. Νούνεσης «Θερμική Αποδιάταξη της Χιτινάσης Α από το Μεσόφιλο Βακτήριο Serratia Marcescens», 1ο Συνέδριο Ελληνικής Κρυσταλλογραφικής Εταιρείας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 17-18 Μαΐου, 2002 (Poster presentation).

31. Σ. Πυρπασόπουλος, Α. Τσορτός, Ι. Παπανικολάου, Κ. Πετράτος, Κ. Ε. Βοργιάς και Γ. Νούνεσης «Αντιστρεπτή Θερμική Αποδιάταξη της Χιτινάσης 40 από το Θερμοσταθερό Βακτήριο Streptomyces Thermoviolaceus», 1ο Συνέδριο Ελληνικής Κρυσταλλογραφικής Εταιρείας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 17-18 Μαΐου, 2002 (Poster presentation).


διάφορες επιστημονικές δημοσιεύσεις - ανακοινώσεις

1. Maina T, Nock B. Συνάντηση COST ACTION B12, WG-5: “Technetium chelates”, 7 March, 2002, FZR/Dresden, Germany: “Incorporation of biotin in the [Tc(N)(PNP)] synthon”

2. Maina T, Nock B. Συνάντηση COST ACTION B12, WG-3: “Radiolabelled biologically active peptides”, 15November, 2002; SACAVEM Portugal: “Comparison of 111In-DOTATATE and 99mTc-Demotate in cells and tumor bearing animals”

3. P. Bouziotis, M. Fani, S.C. Archimandritis, M. Papadopoulos, I. Pirmettis, G. Loudos and A.D. Varvarigou, “Sm-153 labeled monoclonal antibodies for radioimmunotherapy” Poster Presentation at the COST Chemistry Working Group 4 Meeting of the COST ACTION D18: Lanthanides in therapy: Particle emitting Radiolanthanides and Stable Lanthanides with Radiation Induced by External Irradiation, Heidelberg, Germany, July 2002.

4. Μάϊνα Θ. Βιοδραστικά ραδιοπεπτίδια στη διάγνωση και θεραπεία. Ελλην. Πυρ. Ιατρ. 3(1-4): 201-214; 2002

5. Γ. Νούνεσης, «Μεταπτυχιακά Προγράμματα Εξειδίκευσης Θετικών Επιστημών: Μελέτη της Διασύνδεσής τους με Ελληνικούς Βιομηχανικούς Κλάδους», στο Έργο «Έρευνα» 1997 – 2000, Επιμέλεια Α. Βερεβή, Εκδόσεις Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας, Αθήνα σελ. 340 – 349 (2002)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ- ΝΑΝΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ · 12.Ίων - Ιωάννης Γ....

Documents

Transcript of ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ- ΝΑΝΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ · 12.Ίων - Ιωάννης Γ....