ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf ·...

26
ΓΙΩPΓOΣ KONTOΓIΩPΓHΣ ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ Μια ερμηνεία του ελληνικού αδιεξόδου

Transcript of ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf ·...

Page 1: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

ΓΙΩPΓOΣ KONTOΓIΩPΓHΣ

ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑΚΑΙ

ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια ερμηνεία του ελληνικού αδιεξόδου

Ὀλιγαρχία δὲ τῶν μὲν κινδύνων τοῖς πολλοῖς μεταδίδωσιτῶν δrsquo ὠφελίμων οὐ πλεονεκτεῖ μόνον ἀλλὰ καὶ ξύμπαντrsquoἀφελομένη ἔχει

Θουκυδίδη Ἱστορία ΧΧΧΙΧ2

Περιεχόμενα

Πρόλογος 13Εισαγωγικά στα αίτια της ελληνικής κρίσης 17

Το ΚραΤοΣ ωΣ ΠρωΤοΓΕνηΣ αιΤια ΤηΣ ΚριΣηΣ

η ΔΥναΣΤιΚη ΚοΜΜαΤοΚραΤια

ΣΤο ΕλληνιΚο ΠολιΤιΚο ΣΥΣΤηΜα

1 Το ελληνικό πρόβλημα Το κράτος κατοχής και η έξοδος από την κρίση 51

2 η σταθερά της κομματοκρατίας και το ελληνικό αδιέξοδο 753 Κάλεσμα για μια κοινωνία των πολιτών Τι πρέπει να γίνει

πώς πρέπει να δράσουμε 854 από την laquoκοινωνία της διαμαρτυρίαςraquo στην laquoκοινωνία του δήμουraquo

laquoΤι πρέπει να κάνουμε ενόψει της περικύκλωσης της Βουλήςraquo 925 Το κράτος κατοχής και η δυναστική κομματοκρατία Ή πώς

η αλλοτρίωση λειτουργεί ως πρόκληση η περίπτωση των laquoαπολαβώνraquo των βουλευτών των υπουργών του πρωθυπουργού και του Προέδρου της πολιτείας 94

6 η ελληνική δυναστική κομματοκρατία laquoσυστημικός κίνδυνοςraquo για την Ευρώπη και τον κόσμο να συλληφθεί ο πρωθυπουργός ως πολιτικός εγκληματίας 96

η θΕΜΕλιωΔηΣ ΔΥΣΜορΦια

ΤοΥ ΕλληνιΚοΥ ΠολιΤιΚοΥ ΣΥΣΤηΜαΤοΣ

Το ΚραΤοΣ ωΣ ΜηχανιΣΜοΣ ΚαΤοχηΣ ΤηΣ ΚοΜΜαΤοΚρα-

ΤιαΣ ΕΠι ΤηΣ ΚοινωνιαΣ Των ΠολιΤων

1 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι δυσανεξίες του 1012 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα Παρανοήσεις και σκοπιμότητες 1093 η ελληνική κοινωνία ως εργαστήρι των ευρύτερων εξελίξεων Τα

γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 1144 ο laquoΔεκέμβρης των νέωνraquo του 2008 και το μέλλον της προόδου 121

5 οι πολιτικοί έχουν διαρκές διαζύγιο από τη γνώση και το κοινό συμφέρον 124

6 η Ελλάδα υπό διπλή κατοχή 134

laquoΤο ΣΥΣΤηΜα ΔΕν Ειναι ΔηΜοΚραΤιαraquo

η ολιΓαρχιΚη ΔοΜη Και λοΓιΚη ΤηΣ νΕοΤΕριΚηΣ ΠολιΤΕιαΣ

Και Το ΓνωΣΤιΚο αΒαθΕΣ ΤηΣ ΚραΤιΚηΣ ΔιανοηΣηΣ

1 Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Μια ασύμβατη σχέση μπροστά στο laquoθαύμαraquo της νεοτερικότητας 163

2 η τηλεόραση στο πολιτικό σύστημα 1703 η διαπλοκή και η διαφθορά ως παράγωγα του μη αντιπροσωπευ-

τικού χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος 1744 η διαπλοκή και η διαφθορά ως λειτουργικές συνιστώσες

του νεοτερικού πολιτικού συστήματος 1845 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα άγος στο δυσοίωνο μέλλον

της ελληνικής κοινωνίας 1906 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι πλανητικές εξελίξεις 2057 οι ολιγαρχικές δολιχοδρομίες της κρατικής διανόησης και

η διαχείριση των laquoμέσων χειραγώγησηςraquo ακροτελεύτιο ερώτημα εν απορία πολίτη 217

8 laquoΤο λαμπρακιστάν στη χώρα της Μιμιλάνδηςraquo 2189 Για μια προσομοίωση του πολιτεύματος προς την αντιπροσώπευση

Το διακύβευμα ενός laquoδημοσκοπικού δήμουraquo η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα 231

Το laquoΕθνοΣraquo ΤοΥ ΚραΤοΥΣ αΠΕνανΤι

ΣΤο ΕθνοΣ ΤηΣ ΚοινωνιαΣ

Τα ιΔΕολοΓιΚα θΕΜΕλια

ΤηΣ ΔΥναΣΤιΚηΣ ΚοΜΜαΤοΚραΤιαΣ

1 Πού βρίσκονται οι πνευματικοί άνθρωποι 2372 η ελευθερία ως θεμέλιο της ταυτοτικής συλλογικότητας

η εθνική συλλογικότητα και η αποδομητική λειτουργία της κομματοκρατίας 239

3 η θέση του εθνικού και του κοινωνικού συμφέροντος στις επιλογές της κομματοκρατίας 248

10 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

4 η αναθεώρηση της ιστορίας ως εγχείρημα για την αποδόμηση της εθνικής συλλογικότητας Ένα ενδεικτικό παράδειγμα 254

5 η αναθεωρητική σχολή και τα εθνικά θέματα Το όριο της ασυμβατότητας μεταξύ επιστήμης και ιδεολογίας 258

6 οι ελληνικές αξίες στον παγκόσμιο χάρτη και το ελληνικό πρόβλημα 262

7 Το ελληνικό έθνος υπήρξε πριν από την Επανάσταση 2648 Το laquoέθνοςraquo του κράτους εναντίον του έθνους της κοινωνίας

η θεμελιώδης δυσθυμία στη νεοελληνική ιστορία 267

η ΚοΜΜαΤοΚραΤια Και Τα ΕθνιΚα θΕΜαΤα

1 η εξωτερική πολιτική και το ελληνικό εσωτερικό πρόβλημα 2832 η Ελλάδα στη νέα αγγλοσαξονική αρχιτεκτονική 2913 η Ελλάδα και ο ευρύτερος γεωπολιτικός χώρος 3004 Ποια στρατηγική για τον σύγχρονο ελληνικό κόσμο 310

ΣΤαθΜοι ΣΤη ΔιαΔιΚαΣια αΠοΔοΜηΣηΣ

ΤοΥ ΕλληνιΣΜοΥ αΠο Την ΚοΜΜαΤοΚραΤια

1 ο πόλεμος του 1897 και ο Δημήτριος Βικέλας 3512 Το διακύβευμα της μικρασιατικής εκστρατείας και οι σταθερές

του νεοελληνικού κράτους 3703 laquoαποστασίαraquo και laquoεκτροπήraquoΤο γινόμενο δύο στιγμών

του Ψυχρού Πολέμου 4004 Πολυπολιτισμικότητα ή πολιτισμική πολυσημία Το πολιτικό

διακύβευμα των εννοιών 431

Επίλογος 451

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoη στασιαστική έκφραση της οργής των νέων του περασμέ-νου Δεκεμβρίου ανεξαρτήτως της αφορμής που την προκά-λεσε και της άμεσης αιτιολογίας της ανέδειξε με μεγάλη κα-θαρότητα το αδιέξοδο της εποχής μας αδιέξοδο με ειδικότε-ρα ελληνικά χαρακτηριστικά τα οποία τη φορά αυτή προέ-βαλαν στην παγκόσμια σκηνή ως προάγγελος γενικότερωνεξελίξεων που δεν εγγράφονται στην περιοχή της παραδο-σιακής αμφισβήτησης αδιέξοδο επομένως που έχει να κά-μει με σημαίνουσες διαστάσεις της εξέλιξης τις οποίες ο νεο-τερικός κόσμος είτε αδυνατεί να συλλάβει είτε δεν επιθυμείνα αποκωδικοποιήσει ή να αποδεχθεί επειδή έρχονται σεαντίθεση με νοοτροπιακά στερεότυπα κεκτημένα συμφέρο-ντα και προφανώς ιδεολογικές επιλογές

η συνάντηση αυτή της ελληνικής ιδιαιτερότητας με το γι-νόμενο των καταλυτικών εξελίξεων που έφερε στην επιφά-νεια η χρηματοπιστωτική πτυχή της κρίσης την οποία διέρχε-ται ο κόσμος συνομολογεί με τον πιο απόλυτο τρόπο για τιςβαθιά πολιτικές διαστάσεις της Διότι τελικά η κρίση αποτελείτην κατάληξη μιας διαδικασίας η οποία χρονολογείται ωςπρος τις πηγές της ήδη από τη δεκαετία του 1980 και συνίστα-ται στην ανατροπή της ισορροπίας που είχε εγκατασταθείσταδιακά από το τέλος του 19ου αιώνα μεταξύ κοινωνίας

κράτους και αγοράς η κατανόηση των αιτίων της ανατροπήςαυτής παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί δε τηνεκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας αξιό-πιστης προβληματικής που θα είναι εναρμονισμένη με το πρό-σημο της προόδου δηλαδή με τις εξελίξεις που διαγράφονταιμε σαφήνεια στον ορίζοντα του ανθρωποκεντρικού κοσμο-συστήματος μεγάλης κλίμακας στο οποίο έχει πια με τον έναή τον άλλο τρόπο ιππεύσει το σύνολο των κοινωνιών τουπλανήτηraquo

Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από τον laquoΠρόλο-γοraquo που συνόδευε το βιβλίο μου 122008 Οι νέοι η ελευθερίακαι το κράτος (ιανός αθήνα 2009) το οποίο κυκλοφόρησετρεις μήνες μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 Γεγονόταπου διά γυμνού οφθαλμού προανήγγειλαν τη επερχόμενηθύελλα την οποία όμως όλοι παρήλθαν ως εάν να μην τουςαφορούσε

Στο ανά χείρας βιβλίο επανέρχομαι στο ζήτημα της ελλη-νικής κρίσης την οποία προσεγγίζω υπό το πρίσμα της ασύμ-μετρης καταστροφής που προκάλεσε στην ελληνική κοινω-νία Κατά τούτο επιχειρώ να αναδείξω τις σταθερές της πουχαρακτηρίζουν ουσιαστικά τον σύνολο βίο του ελληνικούκράτους και το θεμελιώδες αίτιο της laquoελληνικήςraquo ιδιαιτερό-τητας

Με γνώμονα την επιλογή αυτή στο πρώτο μέρος περιλαμ-βάνονται κείμενα του συγγραφέα που αφορούν ευθέως στηντρέχουσα κρίση στα αίτια και στη διαχείρισή της από όλουςτους παράγοντες (πολιτειακούς πολιτικούς και κοινωνικούςεν οις και της ίδιας της κοινωνίας) που εμπλέκονται με τονένα ή τον άλλο τρόπο σrsquoαυτήν Στο δεύτερο μέρος αναδει-κνύονται οι δυσμορφίες του ελληνικού κράτους και η μετάλ-λαξή του σε δυναστική συνιστώσα της κοινωνίας με όχηματην κομματοκρατία Στο τρίτο μέρος διαλέγομαι με τη γνω-σιολογία της νεοτερικότητας στη βάση της απόρριψης τηςιδεολογικής της επιλογής να ορίζει το πολιτειακό σύστημα

14 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 2: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

Ὀλιγαρχία δὲ τῶν μὲν κινδύνων τοῖς πολλοῖς μεταδίδωσιτῶν δrsquo ὠφελίμων οὐ πλεονεκτεῖ μόνον ἀλλὰ καὶ ξύμπαντrsquoἀφελομένη ἔχει

Θουκυδίδη Ἱστορία ΧΧΧΙΧ2

Περιεχόμενα

Πρόλογος 13Εισαγωγικά στα αίτια της ελληνικής κρίσης 17

Το ΚραΤοΣ ωΣ ΠρωΤοΓΕνηΣ αιΤια ΤηΣ ΚριΣηΣ

η ΔΥναΣΤιΚη ΚοΜΜαΤοΚραΤια

ΣΤο ΕλληνιΚο ΠολιΤιΚο ΣΥΣΤηΜα

1 Το ελληνικό πρόβλημα Το κράτος κατοχής και η έξοδος από την κρίση 51

2 η σταθερά της κομματοκρατίας και το ελληνικό αδιέξοδο 753 Κάλεσμα για μια κοινωνία των πολιτών Τι πρέπει να γίνει

πώς πρέπει να δράσουμε 854 από την laquoκοινωνία της διαμαρτυρίαςraquo στην laquoκοινωνία του δήμουraquo

laquoΤι πρέπει να κάνουμε ενόψει της περικύκλωσης της Βουλήςraquo 925 Το κράτος κατοχής και η δυναστική κομματοκρατία Ή πώς

η αλλοτρίωση λειτουργεί ως πρόκληση η περίπτωση των laquoαπολαβώνraquo των βουλευτών των υπουργών του πρωθυπουργού και του Προέδρου της πολιτείας 94

6 η ελληνική δυναστική κομματοκρατία laquoσυστημικός κίνδυνοςraquo για την Ευρώπη και τον κόσμο να συλληφθεί ο πρωθυπουργός ως πολιτικός εγκληματίας 96

η θΕΜΕλιωΔηΣ ΔΥΣΜορΦια

ΤοΥ ΕλληνιΚοΥ ΠολιΤιΚοΥ ΣΥΣΤηΜαΤοΣ

Το ΚραΤοΣ ωΣ ΜηχανιΣΜοΣ ΚαΤοχηΣ ΤηΣ ΚοΜΜαΤοΚρα-

ΤιαΣ ΕΠι ΤηΣ ΚοινωνιαΣ Των ΠολιΤων

1 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι δυσανεξίες του 1012 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα Παρανοήσεις και σκοπιμότητες 1093 η ελληνική κοινωνία ως εργαστήρι των ευρύτερων εξελίξεων Τα

γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 1144 ο laquoΔεκέμβρης των νέωνraquo του 2008 και το μέλλον της προόδου 121

5 οι πολιτικοί έχουν διαρκές διαζύγιο από τη γνώση και το κοινό συμφέρον 124

6 η Ελλάδα υπό διπλή κατοχή 134

laquoΤο ΣΥΣΤηΜα ΔΕν Ειναι ΔηΜοΚραΤιαraquo

η ολιΓαρχιΚη ΔοΜη Και λοΓιΚη ΤηΣ νΕοΤΕριΚηΣ ΠολιΤΕιαΣ

Και Το ΓνωΣΤιΚο αΒαθΕΣ ΤηΣ ΚραΤιΚηΣ ΔιανοηΣηΣ

1 Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Μια ασύμβατη σχέση μπροστά στο laquoθαύμαraquo της νεοτερικότητας 163

2 η τηλεόραση στο πολιτικό σύστημα 1703 η διαπλοκή και η διαφθορά ως παράγωγα του μη αντιπροσωπευ-

τικού χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος 1744 η διαπλοκή και η διαφθορά ως λειτουργικές συνιστώσες

του νεοτερικού πολιτικού συστήματος 1845 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα άγος στο δυσοίωνο μέλλον

της ελληνικής κοινωνίας 1906 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι πλανητικές εξελίξεις 2057 οι ολιγαρχικές δολιχοδρομίες της κρατικής διανόησης και

η διαχείριση των laquoμέσων χειραγώγησηςraquo ακροτελεύτιο ερώτημα εν απορία πολίτη 217

8 laquoΤο λαμπρακιστάν στη χώρα της Μιμιλάνδηςraquo 2189 Για μια προσομοίωση του πολιτεύματος προς την αντιπροσώπευση

Το διακύβευμα ενός laquoδημοσκοπικού δήμουraquo η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα 231

Το laquoΕθνοΣraquo ΤοΥ ΚραΤοΥΣ αΠΕνανΤι

ΣΤο ΕθνοΣ ΤηΣ ΚοινωνιαΣ

Τα ιΔΕολοΓιΚα θΕΜΕλια

ΤηΣ ΔΥναΣΤιΚηΣ ΚοΜΜαΤοΚραΤιαΣ

1 Πού βρίσκονται οι πνευματικοί άνθρωποι 2372 η ελευθερία ως θεμέλιο της ταυτοτικής συλλογικότητας

η εθνική συλλογικότητα και η αποδομητική λειτουργία της κομματοκρατίας 239

3 η θέση του εθνικού και του κοινωνικού συμφέροντος στις επιλογές της κομματοκρατίας 248

10 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

4 η αναθεώρηση της ιστορίας ως εγχείρημα για την αποδόμηση της εθνικής συλλογικότητας Ένα ενδεικτικό παράδειγμα 254

5 η αναθεωρητική σχολή και τα εθνικά θέματα Το όριο της ασυμβατότητας μεταξύ επιστήμης και ιδεολογίας 258

6 οι ελληνικές αξίες στον παγκόσμιο χάρτη και το ελληνικό πρόβλημα 262

7 Το ελληνικό έθνος υπήρξε πριν από την Επανάσταση 2648 Το laquoέθνοςraquo του κράτους εναντίον του έθνους της κοινωνίας

η θεμελιώδης δυσθυμία στη νεοελληνική ιστορία 267

η ΚοΜΜαΤοΚραΤια Και Τα ΕθνιΚα θΕΜαΤα

1 η εξωτερική πολιτική και το ελληνικό εσωτερικό πρόβλημα 2832 η Ελλάδα στη νέα αγγλοσαξονική αρχιτεκτονική 2913 η Ελλάδα και ο ευρύτερος γεωπολιτικός χώρος 3004 Ποια στρατηγική για τον σύγχρονο ελληνικό κόσμο 310

ΣΤαθΜοι ΣΤη ΔιαΔιΚαΣια αΠοΔοΜηΣηΣ

ΤοΥ ΕλληνιΣΜοΥ αΠο Την ΚοΜΜαΤοΚραΤια

1 ο πόλεμος του 1897 και ο Δημήτριος Βικέλας 3512 Το διακύβευμα της μικρασιατικής εκστρατείας και οι σταθερές

του νεοελληνικού κράτους 3703 laquoαποστασίαraquo και laquoεκτροπήraquoΤο γινόμενο δύο στιγμών

του Ψυχρού Πολέμου 4004 Πολυπολιτισμικότητα ή πολιτισμική πολυσημία Το πολιτικό

διακύβευμα των εννοιών 431

Επίλογος 451

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoη στασιαστική έκφραση της οργής των νέων του περασμέ-νου Δεκεμβρίου ανεξαρτήτως της αφορμής που την προκά-λεσε και της άμεσης αιτιολογίας της ανέδειξε με μεγάλη κα-θαρότητα το αδιέξοδο της εποχής μας αδιέξοδο με ειδικότε-ρα ελληνικά χαρακτηριστικά τα οποία τη φορά αυτή προέ-βαλαν στην παγκόσμια σκηνή ως προάγγελος γενικότερωνεξελίξεων που δεν εγγράφονται στην περιοχή της παραδο-σιακής αμφισβήτησης αδιέξοδο επομένως που έχει να κά-μει με σημαίνουσες διαστάσεις της εξέλιξης τις οποίες ο νεο-τερικός κόσμος είτε αδυνατεί να συλλάβει είτε δεν επιθυμείνα αποκωδικοποιήσει ή να αποδεχθεί επειδή έρχονται σεαντίθεση με νοοτροπιακά στερεότυπα κεκτημένα συμφέρο-ντα και προφανώς ιδεολογικές επιλογές

η συνάντηση αυτή της ελληνικής ιδιαιτερότητας με το γι-νόμενο των καταλυτικών εξελίξεων που έφερε στην επιφά-νεια η χρηματοπιστωτική πτυχή της κρίσης την οποία διέρχε-ται ο κόσμος συνομολογεί με τον πιο απόλυτο τρόπο για τιςβαθιά πολιτικές διαστάσεις της Διότι τελικά η κρίση αποτελείτην κατάληξη μιας διαδικασίας η οποία χρονολογείται ωςπρος τις πηγές της ήδη από τη δεκαετία του 1980 και συνίστα-ται στην ανατροπή της ισορροπίας που είχε εγκατασταθείσταδιακά από το τέλος του 19ου αιώνα μεταξύ κοινωνίας

κράτους και αγοράς η κατανόηση των αιτίων της ανατροπήςαυτής παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί δε τηνεκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας αξιό-πιστης προβληματικής που θα είναι εναρμονισμένη με το πρό-σημο της προόδου δηλαδή με τις εξελίξεις που διαγράφονταιμε σαφήνεια στον ορίζοντα του ανθρωποκεντρικού κοσμο-συστήματος μεγάλης κλίμακας στο οποίο έχει πια με τον έναή τον άλλο τρόπο ιππεύσει το σύνολο των κοινωνιών τουπλανήτηraquo

Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από τον laquoΠρόλο-γοraquo που συνόδευε το βιβλίο μου 122008 Οι νέοι η ελευθερίακαι το κράτος (ιανός αθήνα 2009) το οποίο κυκλοφόρησετρεις μήνες μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 Γεγονόταπου διά γυμνού οφθαλμού προανήγγειλαν τη επερχόμενηθύελλα την οποία όμως όλοι παρήλθαν ως εάν να μην τουςαφορούσε

Στο ανά χείρας βιβλίο επανέρχομαι στο ζήτημα της ελλη-νικής κρίσης την οποία προσεγγίζω υπό το πρίσμα της ασύμ-μετρης καταστροφής που προκάλεσε στην ελληνική κοινω-νία Κατά τούτο επιχειρώ να αναδείξω τις σταθερές της πουχαρακτηρίζουν ουσιαστικά τον σύνολο βίο του ελληνικούκράτους και το θεμελιώδες αίτιο της laquoελληνικήςraquo ιδιαιτερό-τητας

Με γνώμονα την επιλογή αυτή στο πρώτο μέρος περιλαμ-βάνονται κείμενα του συγγραφέα που αφορούν ευθέως στηντρέχουσα κρίση στα αίτια και στη διαχείρισή της από όλουςτους παράγοντες (πολιτειακούς πολιτικούς και κοινωνικούςεν οις και της ίδιας της κοινωνίας) που εμπλέκονται με τονένα ή τον άλλο τρόπο σrsquoαυτήν Στο δεύτερο μέρος αναδει-κνύονται οι δυσμορφίες του ελληνικού κράτους και η μετάλ-λαξή του σε δυναστική συνιστώσα της κοινωνίας με όχηματην κομματοκρατία Στο τρίτο μέρος διαλέγομαι με τη γνω-σιολογία της νεοτερικότητας στη βάση της απόρριψης τηςιδεολογικής της επιλογής να ορίζει το πολιτειακό σύστημα

14 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 3: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

Περιεχόμενα

Πρόλογος 13Εισαγωγικά στα αίτια της ελληνικής κρίσης 17

Το ΚραΤοΣ ωΣ ΠρωΤοΓΕνηΣ αιΤια ΤηΣ ΚριΣηΣ

η ΔΥναΣΤιΚη ΚοΜΜαΤοΚραΤια

ΣΤο ΕλληνιΚο ΠολιΤιΚο ΣΥΣΤηΜα

1 Το ελληνικό πρόβλημα Το κράτος κατοχής και η έξοδος από την κρίση 51

2 η σταθερά της κομματοκρατίας και το ελληνικό αδιέξοδο 753 Κάλεσμα για μια κοινωνία των πολιτών Τι πρέπει να γίνει

πώς πρέπει να δράσουμε 854 από την laquoκοινωνία της διαμαρτυρίαςraquo στην laquoκοινωνία του δήμουraquo

laquoΤι πρέπει να κάνουμε ενόψει της περικύκλωσης της Βουλήςraquo 925 Το κράτος κατοχής και η δυναστική κομματοκρατία Ή πώς

η αλλοτρίωση λειτουργεί ως πρόκληση η περίπτωση των laquoαπολαβώνraquo των βουλευτών των υπουργών του πρωθυπουργού και του Προέδρου της πολιτείας 94

6 η ελληνική δυναστική κομματοκρατία laquoσυστημικός κίνδυνοςraquo για την Ευρώπη και τον κόσμο να συλληφθεί ο πρωθυπουργός ως πολιτικός εγκληματίας 96

η θΕΜΕλιωΔηΣ ΔΥΣΜορΦια

ΤοΥ ΕλληνιΚοΥ ΠολιΤιΚοΥ ΣΥΣΤηΜαΤοΣ

Το ΚραΤοΣ ωΣ ΜηχανιΣΜοΣ ΚαΤοχηΣ ΤηΣ ΚοΜΜαΤοΚρα-

ΤιαΣ ΕΠι ΤηΣ ΚοινωνιαΣ Των ΠολιΤων

1 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι δυσανεξίες του 1012 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα Παρανοήσεις και σκοπιμότητες 1093 η ελληνική κοινωνία ως εργαστήρι των ευρύτερων εξελίξεων Τα

γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 1144 ο laquoΔεκέμβρης των νέωνraquo του 2008 και το μέλλον της προόδου 121

5 οι πολιτικοί έχουν διαρκές διαζύγιο από τη γνώση και το κοινό συμφέρον 124

6 η Ελλάδα υπό διπλή κατοχή 134

laquoΤο ΣΥΣΤηΜα ΔΕν Ειναι ΔηΜοΚραΤιαraquo

η ολιΓαρχιΚη ΔοΜη Και λοΓιΚη ΤηΣ νΕοΤΕριΚηΣ ΠολιΤΕιαΣ

Και Το ΓνωΣΤιΚο αΒαθΕΣ ΤηΣ ΚραΤιΚηΣ ΔιανοηΣηΣ

1 Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Μια ασύμβατη σχέση μπροστά στο laquoθαύμαraquo της νεοτερικότητας 163

2 η τηλεόραση στο πολιτικό σύστημα 1703 η διαπλοκή και η διαφθορά ως παράγωγα του μη αντιπροσωπευ-

τικού χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος 1744 η διαπλοκή και η διαφθορά ως λειτουργικές συνιστώσες

του νεοτερικού πολιτικού συστήματος 1845 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα άγος στο δυσοίωνο μέλλον

της ελληνικής κοινωνίας 1906 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι πλανητικές εξελίξεις 2057 οι ολιγαρχικές δολιχοδρομίες της κρατικής διανόησης και

η διαχείριση των laquoμέσων χειραγώγησηςraquo ακροτελεύτιο ερώτημα εν απορία πολίτη 217

8 laquoΤο λαμπρακιστάν στη χώρα της Μιμιλάνδηςraquo 2189 Για μια προσομοίωση του πολιτεύματος προς την αντιπροσώπευση

Το διακύβευμα ενός laquoδημοσκοπικού δήμουraquo η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα 231

Το laquoΕθνοΣraquo ΤοΥ ΚραΤοΥΣ αΠΕνανΤι

ΣΤο ΕθνοΣ ΤηΣ ΚοινωνιαΣ

Τα ιΔΕολοΓιΚα θΕΜΕλια

ΤηΣ ΔΥναΣΤιΚηΣ ΚοΜΜαΤοΚραΤιαΣ

1 Πού βρίσκονται οι πνευματικοί άνθρωποι 2372 η ελευθερία ως θεμέλιο της ταυτοτικής συλλογικότητας

η εθνική συλλογικότητα και η αποδομητική λειτουργία της κομματοκρατίας 239

3 η θέση του εθνικού και του κοινωνικού συμφέροντος στις επιλογές της κομματοκρατίας 248

10 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

4 η αναθεώρηση της ιστορίας ως εγχείρημα για την αποδόμηση της εθνικής συλλογικότητας Ένα ενδεικτικό παράδειγμα 254

5 η αναθεωρητική σχολή και τα εθνικά θέματα Το όριο της ασυμβατότητας μεταξύ επιστήμης και ιδεολογίας 258

6 οι ελληνικές αξίες στον παγκόσμιο χάρτη και το ελληνικό πρόβλημα 262

7 Το ελληνικό έθνος υπήρξε πριν από την Επανάσταση 2648 Το laquoέθνοςraquo του κράτους εναντίον του έθνους της κοινωνίας

η θεμελιώδης δυσθυμία στη νεοελληνική ιστορία 267

η ΚοΜΜαΤοΚραΤια Και Τα ΕθνιΚα θΕΜαΤα

1 η εξωτερική πολιτική και το ελληνικό εσωτερικό πρόβλημα 2832 η Ελλάδα στη νέα αγγλοσαξονική αρχιτεκτονική 2913 η Ελλάδα και ο ευρύτερος γεωπολιτικός χώρος 3004 Ποια στρατηγική για τον σύγχρονο ελληνικό κόσμο 310

ΣΤαθΜοι ΣΤη ΔιαΔιΚαΣια αΠοΔοΜηΣηΣ

ΤοΥ ΕλληνιΣΜοΥ αΠο Την ΚοΜΜαΤοΚραΤια

1 ο πόλεμος του 1897 και ο Δημήτριος Βικέλας 3512 Το διακύβευμα της μικρασιατικής εκστρατείας και οι σταθερές

του νεοελληνικού κράτους 3703 laquoαποστασίαraquo και laquoεκτροπήraquoΤο γινόμενο δύο στιγμών

του Ψυχρού Πολέμου 4004 Πολυπολιτισμικότητα ή πολιτισμική πολυσημία Το πολιτικό

διακύβευμα των εννοιών 431

Επίλογος 451

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoη στασιαστική έκφραση της οργής των νέων του περασμέ-νου Δεκεμβρίου ανεξαρτήτως της αφορμής που την προκά-λεσε και της άμεσης αιτιολογίας της ανέδειξε με μεγάλη κα-θαρότητα το αδιέξοδο της εποχής μας αδιέξοδο με ειδικότε-ρα ελληνικά χαρακτηριστικά τα οποία τη φορά αυτή προέ-βαλαν στην παγκόσμια σκηνή ως προάγγελος γενικότερωνεξελίξεων που δεν εγγράφονται στην περιοχή της παραδο-σιακής αμφισβήτησης αδιέξοδο επομένως που έχει να κά-μει με σημαίνουσες διαστάσεις της εξέλιξης τις οποίες ο νεο-τερικός κόσμος είτε αδυνατεί να συλλάβει είτε δεν επιθυμείνα αποκωδικοποιήσει ή να αποδεχθεί επειδή έρχονται σεαντίθεση με νοοτροπιακά στερεότυπα κεκτημένα συμφέρο-ντα και προφανώς ιδεολογικές επιλογές

η συνάντηση αυτή της ελληνικής ιδιαιτερότητας με το γι-νόμενο των καταλυτικών εξελίξεων που έφερε στην επιφά-νεια η χρηματοπιστωτική πτυχή της κρίσης την οποία διέρχε-ται ο κόσμος συνομολογεί με τον πιο απόλυτο τρόπο για τιςβαθιά πολιτικές διαστάσεις της Διότι τελικά η κρίση αποτελείτην κατάληξη μιας διαδικασίας η οποία χρονολογείται ωςπρος τις πηγές της ήδη από τη δεκαετία του 1980 και συνίστα-ται στην ανατροπή της ισορροπίας που είχε εγκατασταθείσταδιακά από το τέλος του 19ου αιώνα μεταξύ κοινωνίας

κράτους και αγοράς η κατανόηση των αιτίων της ανατροπήςαυτής παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί δε τηνεκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας αξιό-πιστης προβληματικής που θα είναι εναρμονισμένη με το πρό-σημο της προόδου δηλαδή με τις εξελίξεις που διαγράφονταιμε σαφήνεια στον ορίζοντα του ανθρωποκεντρικού κοσμο-συστήματος μεγάλης κλίμακας στο οποίο έχει πια με τον έναή τον άλλο τρόπο ιππεύσει το σύνολο των κοινωνιών τουπλανήτηraquo

Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από τον laquoΠρόλο-γοraquo που συνόδευε το βιβλίο μου 122008 Οι νέοι η ελευθερίακαι το κράτος (ιανός αθήνα 2009) το οποίο κυκλοφόρησετρεις μήνες μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 Γεγονόταπου διά γυμνού οφθαλμού προανήγγειλαν τη επερχόμενηθύελλα την οποία όμως όλοι παρήλθαν ως εάν να μην τουςαφορούσε

Στο ανά χείρας βιβλίο επανέρχομαι στο ζήτημα της ελλη-νικής κρίσης την οποία προσεγγίζω υπό το πρίσμα της ασύμ-μετρης καταστροφής που προκάλεσε στην ελληνική κοινω-νία Κατά τούτο επιχειρώ να αναδείξω τις σταθερές της πουχαρακτηρίζουν ουσιαστικά τον σύνολο βίο του ελληνικούκράτους και το θεμελιώδες αίτιο της laquoελληνικήςraquo ιδιαιτερό-τητας

Με γνώμονα την επιλογή αυτή στο πρώτο μέρος περιλαμ-βάνονται κείμενα του συγγραφέα που αφορούν ευθέως στηντρέχουσα κρίση στα αίτια και στη διαχείρισή της από όλουςτους παράγοντες (πολιτειακούς πολιτικούς και κοινωνικούςεν οις και της ίδιας της κοινωνίας) που εμπλέκονται με τονένα ή τον άλλο τρόπο σrsquoαυτήν Στο δεύτερο μέρος αναδει-κνύονται οι δυσμορφίες του ελληνικού κράτους και η μετάλ-λαξή του σε δυναστική συνιστώσα της κοινωνίας με όχηματην κομματοκρατία Στο τρίτο μέρος διαλέγομαι με τη γνω-σιολογία της νεοτερικότητας στη βάση της απόρριψης τηςιδεολογικής της επιλογής να ορίζει το πολιτειακό σύστημα

14 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 4: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

5 οι πολιτικοί έχουν διαρκές διαζύγιο από τη γνώση και το κοινό συμφέρον 124

6 η Ελλάδα υπό διπλή κατοχή 134

laquoΤο ΣΥΣΤηΜα ΔΕν Ειναι ΔηΜοΚραΤιαraquo

η ολιΓαρχιΚη ΔοΜη Και λοΓιΚη ΤηΣ νΕοΤΕριΚηΣ ΠολιΤΕιαΣ

Και Το ΓνωΣΤιΚο αΒαθΕΣ ΤηΣ ΚραΤιΚηΣ ΔιανοηΣηΣ

1 Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Μια ασύμβατη σχέση μπροστά στο laquoθαύμαraquo της νεοτερικότητας 163

2 η τηλεόραση στο πολιτικό σύστημα 1703 η διαπλοκή και η διαφθορά ως παράγωγα του μη αντιπροσωπευ-

τικού χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος 1744 η διαπλοκή και η διαφθορά ως λειτουργικές συνιστώσες

του νεοτερικού πολιτικού συστήματος 1845 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα άγος στο δυσοίωνο μέλλον

της ελληνικής κοινωνίας 1906 Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι πλανητικές εξελίξεις 2057 οι ολιγαρχικές δολιχοδρομίες της κρατικής διανόησης και

η διαχείριση των laquoμέσων χειραγώγησηςraquo ακροτελεύτιο ερώτημα εν απορία πολίτη 217

8 laquoΤο λαμπρακιστάν στη χώρα της Μιμιλάνδηςraquo 2189 Για μια προσομοίωση του πολιτεύματος προς την αντιπροσώπευση

Το διακύβευμα ενός laquoδημοσκοπικού δήμουraquo η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα 231

Το laquoΕθνοΣraquo ΤοΥ ΚραΤοΥΣ αΠΕνανΤι

ΣΤο ΕθνοΣ ΤηΣ ΚοινωνιαΣ

Τα ιΔΕολοΓιΚα θΕΜΕλια

ΤηΣ ΔΥναΣΤιΚηΣ ΚοΜΜαΤοΚραΤιαΣ

1 Πού βρίσκονται οι πνευματικοί άνθρωποι 2372 η ελευθερία ως θεμέλιο της ταυτοτικής συλλογικότητας

η εθνική συλλογικότητα και η αποδομητική λειτουργία της κομματοκρατίας 239

3 η θέση του εθνικού και του κοινωνικού συμφέροντος στις επιλογές της κομματοκρατίας 248

10 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

4 η αναθεώρηση της ιστορίας ως εγχείρημα για την αποδόμηση της εθνικής συλλογικότητας Ένα ενδεικτικό παράδειγμα 254

5 η αναθεωρητική σχολή και τα εθνικά θέματα Το όριο της ασυμβατότητας μεταξύ επιστήμης και ιδεολογίας 258

6 οι ελληνικές αξίες στον παγκόσμιο χάρτη και το ελληνικό πρόβλημα 262

7 Το ελληνικό έθνος υπήρξε πριν από την Επανάσταση 2648 Το laquoέθνοςraquo του κράτους εναντίον του έθνους της κοινωνίας

η θεμελιώδης δυσθυμία στη νεοελληνική ιστορία 267

η ΚοΜΜαΤοΚραΤια Και Τα ΕθνιΚα θΕΜαΤα

1 η εξωτερική πολιτική και το ελληνικό εσωτερικό πρόβλημα 2832 η Ελλάδα στη νέα αγγλοσαξονική αρχιτεκτονική 2913 η Ελλάδα και ο ευρύτερος γεωπολιτικός χώρος 3004 Ποια στρατηγική για τον σύγχρονο ελληνικό κόσμο 310

ΣΤαθΜοι ΣΤη ΔιαΔιΚαΣια αΠοΔοΜηΣηΣ

ΤοΥ ΕλληνιΣΜοΥ αΠο Την ΚοΜΜαΤοΚραΤια

1 ο πόλεμος του 1897 και ο Δημήτριος Βικέλας 3512 Το διακύβευμα της μικρασιατικής εκστρατείας και οι σταθερές

του νεοελληνικού κράτους 3703 laquoαποστασίαraquo και laquoεκτροπήraquoΤο γινόμενο δύο στιγμών

του Ψυχρού Πολέμου 4004 Πολυπολιτισμικότητα ή πολιτισμική πολυσημία Το πολιτικό

διακύβευμα των εννοιών 431

Επίλογος 451

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoη στασιαστική έκφραση της οργής των νέων του περασμέ-νου Δεκεμβρίου ανεξαρτήτως της αφορμής που την προκά-λεσε και της άμεσης αιτιολογίας της ανέδειξε με μεγάλη κα-θαρότητα το αδιέξοδο της εποχής μας αδιέξοδο με ειδικότε-ρα ελληνικά χαρακτηριστικά τα οποία τη φορά αυτή προέ-βαλαν στην παγκόσμια σκηνή ως προάγγελος γενικότερωνεξελίξεων που δεν εγγράφονται στην περιοχή της παραδο-σιακής αμφισβήτησης αδιέξοδο επομένως που έχει να κά-μει με σημαίνουσες διαστάσεις της εξέλιξης τις οποίες ο νεο-τερικός κόσμος είτε αδυνατεί να συλλάβει είτε δεν επιθυμείνα αποκωδικοποιήσει ή να αποδεχθεί επειδή έρχονται σεαντίθεση με νοοτροπιακά στερεότυπα κεκτημένα συμφέρο-ντα και προφανώς ιδεολογικές επιλογές

η συνάντηση αυτή της ελληνικής ιδιαιτερότητας με το γι-νόμενο των καταλυτικών εξελίξεων που έφερε στην επιφά-νεια η χρηματοπιστωτική πτυχή της κρίσης την οποία διέρχε-ται ο κόσμος συνομολογεί με τον πιο απόλυτο τρόπο για τιςβαθιά πολιτικές διαστάσεις της Διότι τελικά η κρίση αποτελείτην κατάληξη μιας διαδικασίας η οποία χρονολογείται ωςπρος τις πηγές της ήδη από τη δεκαετία του 1980 και συνίστα-ται στην ανατροπή της ισορροπίας που είχε εγκατασταθείσταδιακά από το τέλος του 19ου αιώνα μεταξύ κοινωνίας

κράτους και αγοράς η κατανόηση των αιτίων της ανατροπήςαυτής παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί δε τηνεκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας αξιό-πιστης προβληματικής που θα είναι εναρμονισμένη με το πρό-σημο της προόδου δηλαδή με τις εξελίξεις που διαγράφονταιμε σαφήνεια στον ορίζοντα του ανθρωποκεντρικού κοσμο-συστήματος μεγάλης κλίμακας στο οποίο έχει πια με τον έναή τον άλλο τρόπο ιππεύσει το σύνολο των κοινωνιών τουπλανήτηraquo

Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από τον laquoΠρόλο-γοraquo που συνόδευε το βιβλίο μου 122008 Οι νέοι η ελευθερίακαι το κράτος (ιανός αθήνα 2009) το οποίο κυκλοφόρησετρεις μήνες μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 Γεγονόταπου διά γυμνού οφθαλμού προανήγγειλαν τη επερχόμενηθύελλα την οποία όμως όλοι παρήλθαν ως εάν να μην τουςαφορούσε

Στο ανά χείρας βιβλίο επανέρχομαι στο ζήτημα της ελλη-νικής κρίσης την οποία προσεγγίζω υπό το πρίσμα της ασύμ-μετρης καταστροφής που προκάλεσε στην ελληνική κοινω-νία Κατά τούτο επιχειρώ να αναδείξω τις σταθερές της πουχαρακτηρίζουν ουσιαστικά τον σύνολο βίο του ελληνικούκράτους και το θεμελιώδες αίτιο της laquoελληνικήςraquo ιδιαιτερό-τητας

Με γνώμονα την επιλογή αυτή στο πρώτο μέρος περιλαμ-βάνονται κείμενα του συγγραφέα που αφορούν ευθέως στηντρέχουσα κρίση στα αίτια και στη διαχείρισή της από όλουςτους παράγοντες (πολιτειακούς πολιτικούς και κοινωνικούςεν οις και της ίδιας της κοινωνίας) που εμπλέκονται με τονένα ή τον άλλο τρόπο σrsquoαυτήν Στο δεύτερο μέρος αναδει-κνύονται οι δυσμορφίες του ελληνικού κράτους και η μετάλ-λαξή του σε δυναστική συνιστώσα της κοινωνίας με όχηματην κομματοκρατία Στο τρίτο μέρος διαλέγομαι με τη γνω-σιολογία της νεοτερικότητας στη βάση της απόρριψης τηςιδεολογικής της επιλογής να ορίζει το πολιτειακό σύστημα

14 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 5: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

4 η αναθεώρηση της ιστορίας ως εγχείρημα για την αποδόμηση της εθνικής συλλογικότητας Ένα ενδεικτικό παράδειγμα 254

5 η αναθεωρητική σχολή και τα εθνικά θέματα Το όριο της ασυμβατότητας μεταξύ επιστήμης και ιδεολογίας 258

6 οι ελληνικές αξίες στον παγκόσμιο χάρτη και το ελληνικό πρόβλημα 262

7 Το ελληνικό έθνος υπήρξε πριν από την Επανάσταση 2648 Το laquoέθνοςraquo του κράτους εναντίον του έθνους της κοινωνίας

η θεμελιώδης δυσθυμία στη νεοελληνική ιστορία 267

η ΚοΜΜαΤοΚραΤια Και Τα ΕθνιΚα θΕΜαΤα

1 η εξωτερική πολιτική και το ελληνικό εσωτερικό πρόβλημα 2832 η Ελλάδα στη νέα αγγλοσαξονική αρχιτεκτονική 2913 η Ελλάδα και ο ευρύτερος γεωπολιτικός χώρος 3004 Ποια στρατηγική για τον σύγχρονο ελληνικό κόσμο 310

ΣΤαθΜοι ΣΤη ΔιαΔιΚαΣια αΠοΔοΜηΣηΣ

ΤοΥ ΕλληνιΣΜοΥ αΠο Την ΚοΜΜαΤοΚραΤια

1 ο πόλεμος του 1897 και ο Δημήτριος Βικέλας 3512 Το διακύβευμα της μικρασιατικής εκστρατείας και οι σταθερές

του νεοελληνικού κράτους 3703 laquoαποστασίαraquo και laquoεκτροπήraquoΤο γινόμενο δύο στιγμών

του Ψυχρού Πολέμου 4004 Πολυπολιτισμικότητα ή πολιτισμική πολυσημία Το πολιτικό

διακύβευμα των εννοιών 431

Επίλογος 451

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoη στασιαστική έκφραση της οργής των νέων του περασμέ-νου Δεκεμβρίου ανεξαρτήτως της αφορμής που την προκά-λεσε και της άμεσης αιτιολογίας της ανέδειξε με μεγάλη κα-θαρότητα το αδιέξοδο της εποχής μας αδιέξοδο με ειδικότε-ρα ελληνικά χαρακτηριστικά τα οποία τη φορά αυτή προέ-βαλαν στην παγκόσμια σκηνή ως προάγγελος γενικότερωνεξελίξεων που δεν εγγράφονται στην περιοχή της παραδο-σιακής αμφισβήτησης αδιέξοδο επομένως που έχει να κά-μει με σημαίνουσες διαστάσεις της εξέλιξης τις οποίες ο νεο-τερικός κόσμος είτε αδυνατεί να συλλάβει είτε δεν επιθυμείνα αποκωδικοποιήσει ή να αποδεχθεί επειδή έρχονται σεαντίθεση με νοοτροπιακά στερεότυπα κεκτημένα συμφέρο-ντα και προφανώς ιδεολογικές επιλογές

η συνάντηση αυτή της ελληνικής ιδιαιτερότητας με το γι-νόμενο των καταλυτικών εξελίξεων που έφερε στην επιφά-νεια η χρηματοπιστωτική πτυχή της κρίσης την οποία διέρχε-ται ο κόσμος συνομολογεί με τον πιο απόλυτο τρόπο για τιςβαθιά πολιτικές διαστάσεις της Διότι τελικά η κρίση αποτελείτην κατάληξη μιας διαδικασίας η οποία χρονολογείται ωςπρος τις πηγές της ήδη από τη δεκαετία του 1980 και συνίστα-ται στην ανατροπή της ισορροπίας που είχε εγκατασταθείσταδιακά από το τέλος του 19ου αιώνα μεταξύ κοινωνίας

κράτους και αγοράς η κατανόηση των αιτίων της ανατροπήςαυτής παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί δε τηνεκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας αξιό-πιστης προβληματικής που θα είναι εναρμονισμένη με το πρό-σημο της προόδου δηλαδή με τις εξελίξεις που διαγράφονταιμε σαφήνεια στον ορίζοντα του ανθρωποκεντρικού κοσμο-συστήματος μεγάλης κλίμακας στο οποίο έχει πια με τον έναή τον άλλο τρόπο ιππεύσει το σύνολο των κοινωνιών τουπλανήτηraquo

Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από τον laquoΠρόλο-γοraquo που συνόδευε το βιβλίο μου 122008 Οι νέοι η ελευθερίακαι το κράτος (ιανός αθήνα 2009) το οποίο κυκλοφόρησετρεις μήνες μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 Γεγονόταπου διά γυμνού οφθαλμού προανήγγειλαν τη επερχόμενηθύελλα την οποία όμως όλοι παρήλθαν ως εάν να μην τουςαφορούσε

Στο ανά χείρας βιβλίο επανέρχομαι στο ζήτημα της ελλη-νικής κρίσης την οποία προσεγγίζω υπό το πρίσμα της ασύμ-μετρης καταστροφής που προκάλεσε στην ελληνική κοινω-νία Κατά τούτο επιχειρώ να αναδείξω τις σταθερές της πουχαρακτηρίζουν ουσιαστικά τον σύνολο βίο του ελληνικούκράτους και το θεμελιώδες αίτιο της laquoελληνικήςraquo ιδιαιτερό-τητας

Με γνώμονα την επιλογή αυτή στο πρώτο μέρος περιλαμ-βάνονται κείμενα του συγγραφέα που αφορούν ευθέως στηντρέχουσα κρίση στα αίτια και στη διαχείρισή της από όλουςτους παράγοντες (πολιτειακούς πολιτικούς και κοινωνικούςεν οις και της ίδιας της κοινωνίας) που εμπλέκονται με τονένα ή τον άλλο τρόπο σrsquoαυτήν Στο δεύτερο μέρος αναδει-κνύονται οι δυσμορφίες του ελληνικού κράτους και η μετάλ-λαξή του σε δυναστική συνιστώσα της κοινωνίας με όχηματην κομματοκρατία Στο τρίτο μέρος διαλέγομαι με τη γνω-σιολογία της νεοτερικότητας στη βάση της απόρριψης τηςιδεολογικής της επιλογής να ορίζει το πολιτειακό σύστημα

14 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 6: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoη στασιαστική έκφραση της οργής των νέων του περασμέ-νου Δεκεμβρίου ανεξαρτήτως της αφορμής που την προκά-λεσε και της άμεσης αιτιολογίας της ανέδειξε με μεγάλη κα-θαρότητα το αδιέξοδο της εποχής μας αδιέξοδο με ειδικότε-ρα ελληνικά χαρακτηριστικά τα οποία τη φορά αυτή προέ-βαλαν στην παγκόσμια σκηνή ως προάγγελος γενικότερωνεξελίξεων που δεν εγγράφονται στην περιοχή της παραδο-σιακής αμφισβήτησης αδιέξοδο επομένως που έχει να κά-μει με σημαίνουσες διαστάσεις της εξέλιξης τις οποίες ο νεο-τερικός κόσμος είτε αδυνατεί να συλλάβει είτε δεν επιθυμείνα αποκωδικοποιήσει ή να αποδεχθεί επειδή έρχονται σεαντίθεση με νοοτροπιακά στερεότυπα κεκτημένα συμφέρο-ντα και προφανώς ιδεολογικές επιλογές

η συνάντηση αυτή της ελληνικής ιδιαιτερότητας με το γι-νόμενο των καταλυτικών εξελίξεων που έφερε στην επιφά-νεια η χρηματοπιστωτική πτυχή της κρίσης την οποία διέρχε-ται ο κόσμος συνομολογεί με τον πιο απόλυτο τρόπο για τιςβαθιά πολιτικές διαστάσεις της Διότι τελικά η κρίση αποτελείτην κατάληξη μιας διαδικασίας η οποία χρονολογείται ωςπρος τις πηγές της ήδη από τη δεκαετία του 1980 και συνίστα-ται στην ανατροπή της ισορροπίας που είχε εγκατασταθείσταδιακά από το τέλος του 19ου αιώνα μεταξύ κοινωνίας

κράτους και αγοράς η κατανόηση των αιτίων της ανατροπήςαυτής παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί δε τηνεκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας αξιό-πιστης προβληματικής που θα είναι εναρμονισμένη με το πρό-σημο της προόδου δηλαδή με τις εξελίξεις που διαγράφονταιμε σαφήνεια στον ορίζοντα του ανθρωποκεντρικού κοσμο-συστήματος μεγάλης κλίμακας στο οποίο έχει πια με τον έναή τον άλλο τρόπο ιππεύσει το σύνολο των κοινωνιών τουπλανήτηraquo

Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από τον laquoΠρόλο-γοraquo που συνόδευε το βιβλίο μου 122008 Οι νέοι η ελευθερίακαι το κράτος (ιανός αθήνα 2009) το οποίο κυκλοφόρησετρεις μήνες μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 Γεγονόταπου διά γυμνού οφθαλμού προανήγγειλαν τη επερχόμενηθύελλα την οποία όμως όλοι παρήλθαν ως εάν να μην τουςαφορούσε

Στο ανά χείρας βιβλίο επανέρχομαι στο ζήτημα της ελλη-νικής κρίσης την οποία προσεγγίζω υπό το πρίσμα της ασύμ-μετρης καταστροφής που προκάλεσε στην ελληνική κοινω-νία Κατά τούτο επιχειρώ να αναδείξω τις σταθερές της πουχαρακτηρίζουν ουσιαστικά τον σύνολο βίο του ελληνικούκράτους και το θεμελιώδες αίτιο της laquoελληνικήςraquo ιδιαιτερό-τητας

Με γνώμονα την επιλογή αυτή στο πρώτο μέρος περιλαμ-βάνονται κείμενα του συγγραφέα που αφορούν ευθέως στηντρέχουσα κρίση στα αίτια και στη διαχείρισή της από όλουςτους παράγοντες (πολιτειακούς πολιτικούς και κοινωνικούςεν οις και της ίδιας της κοινωνίας) που εμπλέκονται με τονένα ή τον άλλο τρόπο σrsquoαυτήν Στο δεύτερο μέρος αναδει-κνύονται οι δυσμορφίες του ελληνικού κράτους και η μετάλ-λαξή του σε δυναστική συνιστώσα της κοινωνίας με όχηματην κομματοκρατία Στο τρίτο μέρος διαλέγομαι με τη γνω-σιολογία της νεοτερικότητας στη βάση της απόρριψης τηςιδεολογικής της επιλογής να ορίζει το πολιτειακό σύστημα

14 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 7: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

κράτους και αγοράς η κατανόηση των αιτίων της ανατροπήςαυτής παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί δε τηνεκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας αξιό-πιστης προβληματικής που θα είναι εναρμονισμένη με το πρό-σημο της προόδου δηλαδή με τις εξελίξεις που διαγράφονταιμε σαφήνεια στον ορίζοντα του ανθρωποκεντρικού κοσμο-συστήματος μεγάλης κλίμακας στο οποίο έχει πια με τον έναή τον άλλο τρόπο ιππεύσει το σύνολο των κοινωνιών τουπλανήτηraquo

Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από τον laquoΠρόλο-γοraquo που συνόδευε το βιβλίο μου 122008 Οι νέοι η ελευθερίακαι το κράτος (ιανός αθήνα 2009) το οποίο κυκλοφόρησετρεις μήνες μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008 Γεγονόταπου διά γυμνού οφθαλμού προανήγγειλαν τη επερχόμενηθύελλα την οποία όμως όλοι παρήλθαν ως εάν να μην τουςαφορούσε

Στο ανά χείρας βιβλίο επανέρχομαι στο ζήτημα της ελλη-νικής κρίσης την οποία προσεγγίζω υπό το πρίσμα της ασύμ-μετρης καταστροφής που προκάλεσε στην ελληνική κοινω-νία Κατά τούτο επιχειρώ να αναδείξω τις σταθερές της πουχαρακτηρίζουν ουσιαστικά τον σύνολο βίο του ελληνικούκράτους και το θεμελιώδες αίτιο της laquoελληνικήςraquo ιδιαιτερό-τητας

Με γνώμονα την επιλογή αυτή στο πρώτο μέρος περιλαμ-βάνονται κείμενα του συγγραφέα που αφορούν ευθέως στηντρέχουσα κρίση στα αίτια και στη διαχείρισή της από όλουςτους παράγοντες (πολιτειακούς πολιτικούς και κοινωνικούςεν οις και της ίδιας της κοινωνίας) που εμπλέκονται με τονένα ή τον άλλο τρόπο σrsquoαυτήν Στο δεύτερο μέρος αναδει-κνύονται οι δυσμορφίες του ελληνικού κράτους και η μετάλ-λαξή του σε δυναστική συνιστώσα της κοινωνίας με όχηματην κομματοκρατία Στο τρίτο μέρος διαλέγομαι με τη γνω-σιολογία της νεοτερικότητας στη βάση της απόρριψης τηςιδεολογικής της επιλογής να ορίζει το πολιτειακό σύστημα

14 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 8: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

που γέννησε ο Διαφωτισμός ως έμμεση ή αντιπροσωπευτικήδημοκρατία απόρριψη η οποία εντέλει υπέχει θέση κατα-λύτη για την κατανόηση του ελληνικού αδιεξόδου Στο τέταρ-το μέρος αντιπαραθέτω το έθνος της κοινωνίας στο έθνος τουκράτους προκειμένου να καταδείξω τη σημασία του διακυ-βεύματος που αφορά στα πολιτισμικά θεμέλια της κοινωνικήςσυλλογικότητας Στο πέμπτο μέρος επισημαίνω ορισμένεςlaquoστιγμέςraquo στη διαχείριση εθνικών για τη χώρα ζητημάτωνυπό το πρίσμα του συμφέροντος της κομματοκρατίας Καιστο έκτο μέρος πραγματεύομαι χαρακτηριστικά παραδείγ-ματασταθμούς στη διαδικασία αποδόμησης του ελληνισμούαπό τη σταθερά της κομματοκρατίας

Στο σύνολο του βιβλίου καταβάλλεται προσπάθεια να κα-ταδειχθεί εντέλει ότι η έξοδος από την τωρινή κρίση συνδυά-ζεται οργανικά με την απελευθέρωση της ελληνικής κοινω-νίας από τα δεσμά του προ-αντιπροσωπευτικού και κατά τιςεφαρμογές του δυναστικού κράτους Εκτιμώ εν προκειμένωότι οι προοπτικές της απελευθέρωσης αυτής εγγράφονται γιαπρώτη φορά στην ευρύτερη δυναμική της μετάβασης του δυ-τικού ιδίως κόσμου σε μια πολιτειακή πραγματικότητα ηοποία θα συνεκτιμά στις λειτουργίες της την κοινωνική συλ-λογικότητα και οπωσδήποτε τη βούλησή της

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 9: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

στα αίτια της ελληνικής κρίσης

1 η κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι πρωτογενώς πο-λιτική αποτελεί κρίση του κράτους στην οποία ενέχονται μετον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται το ελληνικό πρόβλημα η διασύνδεση τουελληνικού προβλήματος με το ευρύτερο διεθνές δυτικό και ευρωπαϊκό πε-ριβάλλον διερευνάται σε άλλα έργα μου Στα έργα αυτά αναλύεται διεξο-δικά η φύση της τρέχουσας δυτικής κρίσης οι ριζικές μεταβολές που συ-ντελούνται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο χαρακτήρας και οισυνέπειες της λεγόμενης laquoπαγκοσμιοποίησηςraquo και οι προοπτικές που δια-γράφονται στον ορίζοντα του κόσμου της εποχής μας με αφετηρία το γι-νόμενο μιας καθολικής γνωσιολογίας η οποία εκτιμάται ότι κάνει ευανά-γνωστες τις πραγματικότητες και τον χαρακτήρα των ραγδαίων εξελίξεωνπου σημαίνουν τον κόσμο της εποχής μας Ενδεικτικά αναφέρω τα Η δη-

μοκρατία ως ελευθερία Δημοκρατία και αντιπροσώπευση Εκδόσεις Πα-τάκη αθήνα 2007 122008 Οι νέοι η ελευθερία και το κράτος ιανός αθή-να 2009 Οικονομικά συστήματα και ελευθερία Σιδέρης αθήνα 2010 Πε-

ρί έθνους και ελληνικής συνέχειας ιανός αθήνα 2011 LrsquoEurope et le

Monde LrsquoHarmattan Paris 2011 De lrsquoEurope politique LrsquoHarmattan Paris2011 laquoDe la nature de lrsquoEurope politiqueraquo στο Giuliana Laschi (επιμ) Oltre

i confini LrsquoUe fra integrazione interna e relazioni esterne Il Mulino Bologna2012 laquoEacutetat marcheacute et socieacuteteacute La question de lrsquoeacutequilibre dans la relation en-tre socieacuteteacute et politiqueraquo στο Eurolimes 82009 laquoBonne Gouvernance et deacute-mocratieraquo στο F Maron I Horga R de La Brosse (επιμ) Media and the

Good Governance Facing the Challenge of the EU Enlargement Jean Monnet

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 10: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

μεταπολίτευση Εντούτοις η περίοδος που συμπίπτει με τηνάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία και τη θητεία της χώραςστην Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει τους όρους της ολικήςεπαναφοράς στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώναΤο κράτος της κομματοκρατίας ανακτά τα δυναστικά και πε-ραιτέρω λεηλατικά χαρακτηριστικά του στη βάση των οποίωνθα πολιτευθεί το σύνολο των κυβερνήσεων ως σήμερα

η περίοδος ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τα θεμέλια τουδυναστικά συντεταγμένου και λεηλατικού κράτους το οποίοδιαχειρίσθηκε κατά τρόπο αρχετυπικό ως προσωπικό του φέ-ουδο Τις μεταλλάξεις αυτές του κράτους και των πολιτικώντου τις είχα εξαρχής από το 1985 αναδείξει πολλές φορέςκατά τρόπο θα έλεγα αποδεικτικό Εν ολίγοις οικοδόμησε ο

18 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ActionInternational Institute of Administrative Sciences Bruxelles 2005laquoCitizenship and political action The case of Political Europeraquo στο ArianeLanduyt (επιμ) European Integration Process between History and New

Challenges Il Mulino Publishing House Bologna 2011 Στα ανωτέρω προ-σθέτω πλήθος άρθρων σε ελληνικά και ξένα έντυπα και άλλων παρεμβά-σεων στον δημόσιο διάλογο πολλά από τα οποία είναι αναρτημένα στοιστολόγιό μου httpcontogeorgisblogspotcom (ή Κοσμοσύστημα)

Παραπέμπω σε σειρά άρθρων μου στη στήλη laquoΤρίτη Άποψηraquo της εφη-μερίδας Τα Νέα και σε άλλες εφημερίδες της εποχής καθώς και σε επιστη-μονικά μου έργα Ενδεικτικά αναφέρω τις επισημάνσεις στο βιβλίο μου His-

toire de la Gregravece (Eacuteditions Hatier Paris 1992) στις σελίδες 430-437 όπουυπογράμμιζα ήδη την κομματοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους ηοποία απέβλεπε αφενός στη νομή του κοινωνικού πλούτου από τους laquoπρα-σινοφρουρούςraquo του κόμματος και τις ποικιλώνυμες ομάδες των συγκατα-νευσιφάγων και αφετέρου στην οριζόντια ανάπτυξη του πελατειακού συ-στήματος προκειμένου να αντληθεί η αναγκαία ηθική νομιμοποίηση διάτης προσωπικής εξαγοράς ενός μείζονος μέρους του κοινωνικού σώματοςΤο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής έγινε εμφανές εξαρχής σε όλα τα πεδίατης πολιτικής ζωής το λεηλατικό κράτος με θεμέλιο άξονα τη διαπλοκή τηδιαφθορά την απροσχημάτιστη διαρπαγή του δημόσιου πλούτου την έκ-πτωση των ηθών και την αποδόμηση της δημόσιας διοίκησης την αποβιο-μηχάνιση της χώρας το εγχείρημα της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εντέλειτην ασύμμετρη υποθήκευση του κράτους στους ξένους δανειστές

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 11: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

τότε πρωθυπουργός τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό τουκράτους με γνώμονα την πελατειακή λογική της κομματοκρα-τίας έως τα έσχατα όρια των θεσμών και της κοινωνίας ευτέ-λισε θεσμούς ιδέες και πολιτικές με πρόσημο την εμπραγμά-τωσή τους

η προσωποπαγής λογική της εξουσίας την οποία εισήγα-γε ο ανδρέας Παπανδρέου σε συνδυασμό με την εκτός ορίωνφιλοδοξία του να ηγεμονεύσει μετέβαλε τη διαφθορά σε ευ-γενές άθλημα την καταπάτηση των θεσμών σε αυτονόητησυνθήκη του πολιτεύεσθαι και το δημόσιο αγαθό σε λάφυροτης πράσινης νομενκλατούρας των συγκατανευσιφάγωνομάδων και εντέλει σε διακύβευμα για τη συνενοχοποίησητης κοινωνίας

η περίοδος Κώστα Σημίτη συμπίπτει με την ολοσχερή πα-ράδοση του κράτους στα παράσιτα της διαπλοκής και τηνυπερχρέωση της χώρας ενώ την ίδια στιγμή το ίδιο το laquoγρα-φείοraquo του λειτούργησε ως εκτροφείο της διαπλοκής και τηςδιαφθοράς η διακυβέρνηση Σημίτη συμπίπτει με μια μείζο-νος σημασίας στροφή στην επιλογή του πολιτικού προσωπικούμε γνώμονα την προσωπική laquoοικειότηταraquo και με το εγχείρηματης επιστράτευσης της laquoαριστερήςraquo κρατικής διανόησης για νασυνδράμει την laquoαγιολογίαraquo του Το χειρότερο εντούτοις εί-ναι ότι εισήγαγε την Ελλάδα στο ευρώ χωρίς τη δέουσα προ-ετοιμασία ή τουλάχιστον χωρίς να λάβει εκ των υστέρων τααναγκαία διαρθρωτικά μέτρα ώστε το κράτος και η οικονο-μία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος

η περίοδος Κώστα Καραμανλή εγγράφεται στην ίδιαακριβώς κατεύθυνση οικοδομεί τον κύκλο των συνεργατώντου από τα laquoσκουπίδιαraquo της πολιτικής σκηνής ενώ η θητείατου στην κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από την πλήρη αποδό-μηση του κράτους το περαιτέρω βάθεμα της διαπλοκής καιτης διαφθοράς και την επιβράβευση εκείνων που συνέβαλανμε το έργο τους σrsquo αυτά

Εντούτοις η περίοδος της laquoδιακυβέρνησηςraquo της χώρας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 12: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

από τον Γ α Παπανδρέου είναι η πλέον ενδιαφέρουσα διότιαποκαλύπτει με διαύγεια την καθολική λογική που διέπει τοπολιτικό σύστημα Έχει πια ομολογηθεί ότι δεν ήταν καθόλουαναπόφευκτη η καθυπόταξη της χώρας στην laquoτρόικαraquo Υπότον όρο ότι τους πρώτους μήνες θα λαμβάνονταν τα ανα-γκαία περιοριστικά μέτρα για την πάταξη της διασπάθισηςτου δημοσίου χρήματος της διαπλοκής και της διαφθοράςγια την ανασύνταξη του κράτους και τον αναπροσανατολι-σμό των κρατικών πολιτικών Συγχρόνως όμως διαπιστώνε-ται ότι η είσοδος στο μνημόνιο έγινε κατά γενική ομολογίαχωρίς καμία διαπραγμάτευση μακριά επομένως από έναστρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο και στη συνέχεια η διαχεί-ρισή του προσεγγίσθηκε υπό το πρίσμα του laquoναρκομανούςraquoΜε άλλα λόγια η πολιτική ηγεσία αφενός συρόταν κατά τηβούληση των δανειστών και της Γερμανίας και αφετέρου ου-δέν έπραττε για την ανάταξη ή έστω για τη συμμόρφωση τηςχώρας στα υπεσχημένα Με τον τρόπο αυτό τα μέτρα της τε-λευταίας στιγμής συνεπάγονταν ένα ασύμμετρα μεγαλύτεροκόστος και ασφαλώς είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη την κοι-νωνία των μισθωτών και την ακίνητη περιουσία ο στόχος τηςκυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό εστιαζόταν στην εξασφάλισητης laquoδόσηςraquo του ασθενούς και όχι προφανώς στη θεραπείατου δηλαδή στην άρση των αιτίων που οδήγησαν στην ασθέ-νεια Εξού και η διαρκής μετάπτωση σε επαχθέστερα μέτρατα οποία ήταν φυσικό εκτός από την εξαθλίωση που επιφέ-ρουν στην κοινωνία να πλήξουν καίρια τον παραγωγικό ιστότης χώρας Με απλούστερη διατύπωση η πολιτική τάξη τηςχώρας υπερέβη τη φιλοσοφία του επαχθούς μνημονίου προ-κειμένου να διατηρήσει καιή να λειτουργήσει το κεκτημένοτου συστήματος της κομματοκρατίας δηλαδή τα προνόμιαπου επάγεται η δυναστική και λεηλατική κατοχή του κράτουςγια τους ίδιους τις ομάδες συμφερόντων και τους περιμετρι-κούς συγκατανευσιφάγους

Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί η laquoφιλοσοφίαraquo

20 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 13: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

του μνημονίου Επισημάναμε από την πρώτη στιγμή ότι δεναποβλέπει στην αντιμετώπιση του χρέους Δεν αντιμετωπίζε-ται το χρέος με τη μεταβολή της κοινωνίας σε επαίτη με τησυρρίκνωση της αγοράς και ουσιαστικά με την αποδόμησητης παραγωγικής βάσης της χώρας Διότι εν προκειμένω δια-γράφεται η μοναδική πηγή από την οποία θα αντληθούν ταμέσα για την αποπληρωμή του χρέους Επιπλέον δεν συνε-κτιμάται ότι στην ελληνική περίπτωση η λεγόμενη laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση εστιάζεται σε τελική ανάλυση στην υποβάθ-μιση της εισοδηματικής βάσης της μισθωτής εργασίας ηοποία αποτελεί τον τροφοδότη φορολογικό πυλώνα του κρά-τους

η πολιτική αυτή επιλογή εμφανίσθηκε ως αναγκαία γιατην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας στις πα-ραγωγικές δυνατότητες της χώρας Καταβλήθηκε προσπά-θεια να δικαιολογηθεί η επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι ηελληνική κοινωνία ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της μεδανεικά Πρώτον ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής και σεκάθε περίπτωση αποκρύπτει το γεγονός ότι το πιο σημαντικόμέρος του παραγόμενου και εισαγόμενου από την Ευρωπαϊ-κή Ένωση ή από αλλού πλούτου φοροδιαφεύγει και κατrsquoεπέκταση δεν συνεκτιμάται στο ισοζύγιο μεταξύ του βιοτι-κού επιπέδου και της παραγωγικής βάσης της χώρας Δεύτε-ρον δεν λαμβάνει υπόψη επίσης ότι μεγάλο μέρος του πλού-του αυτού λεηλατήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκεςτης πολιτικής ηγεμονίας του κομματικού κατεστημένου ότιδηλαδή διέφυγε από το πραγματικό υπό διαφορετικές συν-θήκες παραγωγικό δυναμικό της χώρας Και τρίτον πρέπεινα ειπωθεί ότι ακόμη και αν έτσι έχει το πράγμα η laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση που επιχειρείται στοχοποιεί αρνητικά το κοι-νωνικό συμφέρον και σε κάθε περίπτωση δεν αποβλέπειστην ανάπτυξη ουδέ καν στη διαφύλαξη της παραγωγικήςβάσης της χώρας Δεν εξηγεί επομένως γιατί η ανάκαμψηοφείλει να λάβει ως σημείο αφετηρίας το καθοδικό σημείο της

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 14: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

αποδόμησης του παραγωγικού ιστού και ουσιαστικά τηςαποβιομηχάνισης της χώρας Διότι σε τελική ανάλυση η επι-λογή που έγινε για τη χώρα εισάγει μια εκδοχή της ανάκαμ-ψης της οποίας όπως θα δούμε η αφετηρία διέρχεται απότην εξαθλίωση θα έλεγα την laquoκινεζοποίησηraquo της κοινωνίαςτην απαξίωση του ιδιωτικού και του δημόσιου πλούτου καιεντέλει την οικονομική και πολιτική εξάρτησή της Εντού-τοις δεν ομολογείται ότι η εξομοίωση της έννοιας laquoεσωτερι-κήraquo υποτίμηση με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματοςοδηγεί στην εναρμόνιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα παρα-γωγικό περιβάλλον το οποίο θα αντιστοιχεί ουσιαστικά στοποσοστό της laquoεσωτερικήςraquo υποτίμησης Ότι δηλαδή στηνπραγματικότητα επιδιώκεται η υποτίμηση του βιοτικού επι-πέδου της κοινωνίας και συγχρόνως η συρρίκνωση του πα-ραγωγικού ιστού της προκειμένου στη συνέχεια η ίδια και οεθνικός της πλούτος να περιέλθει στις κατά τεκμήριο εξωτε-ρικές δυνάμεις της αγοράς αντί πινακίου φακής Ώστε η ελ-ληνική πολιτική laquoηγεσίαraquo επέλεξε σε αγαστή σύμπλευση μετον ξένο παράγοντα να θεσμοθετήσει τη λεηλασία και πε-ραιτέρω την εξωτερική καθυπόταξη της χώρας ορίζονταςως σκοπό του laquoπολιτεύεσθαιraquo το πλέον ακραίο συμφέρον τωναγορών κατά προφανή παράκαμψη του συμφέροντος της ελ-ληνικής κοινωνίας

Υποστηρίζεται επίσης στο ίδιο αυτό πλαίσιο ότι με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσειςκαι θα υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας η επιλογή αυτήτου μνημονίου και οι εφαρμογές του από την ελληνική πολι-τική τάξη αποκρύπτει εντούτοις το γεγονός ότι δεν οδηγείστην ανάκαμψη διότι δεν αίρει την αιτία της επενδυτικήςάπνοιας που συνιστούν όπως είδαμε και την αιτία της κρί-σης

αποδεικτικό του ανωτέρω συλλογισμού είναι η διαπίστω-ση ότι χρειάσθηκε να αποφασισθεί το laquoκούρεμαraquo του χρέουςΕάν συνεκτιμήσουμε στο γεγονός αυτό τις θεσμικές επιβα-

22 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 15: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

ρύνσεις που υφαίνει η αγαστή ως προς τα ουσιώδη σύμπνοιατης περιδεούς πολιτικής τάξης με την τρόικα συνάγεται ότιτο διακύβευμα για τη σύνολη ελληνική ελευθερία (εθνικήκοινωνικο-οικονομική πολιτική κτλ) και για την ευημερίατης κοινωνίας θα είναι τελικά απροσμέτρητο και με βάθοςχρόνου

από την πρώτη στιγμή διατυπώσαμε την άποψη ότι παρrsquoόλη την οικτρή κατάσταση στην οποία υπέβαλε τη χώρα ηκομματοκρατία ούτε η πορεία προς το μνημόνιο ούτε στησυνέχεια ο εκφυλισμός του κράτους ήταν προδιαγεγραμμέ-νος ή αναπόφευκτος Έγινε αναπόφευκτος από τη στιγμήπου η πολιτική τάξη επέλεξε να αγκιστρωθεί στο προνόμιοτης δυναστικής κομματοκρατίας να συνεχίσει επομένως ναπολιτεύεται στο μέσον της κρίσης κατά τον τρόπο της ιδιοποί-ησης του δημόσιου αγαθού δηλαδή μακράν του δημοσίουσυμφέροντος

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη με την καθολική απονομιμο-ποίησή της από την κοινωνία έσπευσε να υφάνει με την τρόι-κα μια laquoσυμφωνία κυρίωνraquo στη βάση του αμοιβαίου συμφέ-ροντος Στο πλαίσιο αυτό η τρόικα διαμορφώνει έως τιςακραίες της λεπτομέρειες τις πολιτικές που απεργάζονταιτην laquoκινεζοποίησηraquo της ελληνικής κοινωνίας και την αποδό-μηση του παραγωγικού ιστού της χώρας τις οποίες η πολιτικήτάξη αναλαμβάνει να εφαρμόσει στο ακέραιο με αντάλλαγματη νομιμοποίησή της στη θέση του εσωτερικού πολιτικού επι-στάτη οι λεγόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα ndashστηνπραγματικότητα με διοικητικά απολειφάδια της διεθνούςτων αγορώνndash εστιάζονται σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα επι-τρέψουν στην επιστασία να εμφανίσει το laquoαποτέλεσμαraquo κατάτρόπο που θα ανακουφίζει την κοινωνία ότι απέφυγε τα χει-ρότερα η έννοια της εσωτερικής συνοχής γίνεται με πρόσημοόχι την ικανοποίηση της κοινωνίας αλλά αποκλειστικά τηναποτροπή μιας μείζονος κοινωνικής έκρηξης Προς επίρρωσητων ανωτέρω αξίζει να προσεχθεί ότι ενώ η τρόικα επιβάλλει

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 23

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 16: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

λεπτομερή σχέδια που αφορούν στους κατώτερους μισθούςκαι στις συντάξεις ή ακόμη και στα επιδόματα ανεργίας δενέθιξε ούτε κατά μικρόν το προνομιακό καθεστώς της πολιτι-κής τάξης η οποία με τη σειρά της έχοντας γίνει αναγκαίοςlaquoσυνομιλητήςraquo της τρόικας σπεύδει έναντι της εκχώρησηςπεριοχών του κράτους στην άμεση δικαιοδοσία της να διευ-ρύνει τα προνόμια και τις απολαβές της να αγκιστρωθεί στηθέση της εμμένοντας στη χειραγώγησή του κράτους στηνπροστασία του εσμού των συγκατανευσιφάγων και των πα-ρασίτων που σιτίζονται από αυτό ή των πάσης φύσεως συμ-μοριών που το λυμαίνονται και μέσω αυτού τις υγιείς δυνά-μεις της κοινωνίας

2 η πολιτική αυτή που αφορά στο περιεχόμενο και στιςεφαρμογές του μνημονίου εμφανίσθηκε ως αναγκαστικόςμονόδρομος θα συμφωνήσω με την άποψη αυτή εάν απο-δεχθούμε ότι ζητούμενο είναι η προστασία στο ακέραιο τουλεηλατικού κράτους των νομέων του και βεβαίως του κα-θεστώτος κατοχής επί της ελληνικής κοινωνίας τη φορά αυτήσε αγαστή συνεργασία με τις ολιγαρχίες των αγορών

Εντούτοις μια εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι όχιμόνον εφικτή αλλά και σωστική για τη χώρα διασφαλιστικήτης ευημερίας της κοινωνίας και προοπτικά υποσχετική γιατην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση του παραγωγικούιστού της η πολιτική αυτή θα εστίαζε το ενδιαφέρον της στηνκατάλυση των τριών πυλώνων της κομματοκρατίας της λεη-λατικής δομής και λειτουργίας του πολιτικού συστήματοςτης ιδιοποιημένης και καταχρηστικής δημόσιας διοίκησης(και υπό μια έννοια της δικαιοσύνης) και οπωσδήποτε τηςνομοθεσίας που συντηρεί το δυναστικό καθεστώς και οριο-θετεί το αδιέξοδο της χώρας Στο πλαίσιο αυτό θα ελαχιστο-ποιούνταν η σπατάλη και η λεηλασία του δημόσιου πλούτουθα ανατρέπονταν οι πολιτικές της πελατειακής και ιδεολο-γικής απορύθμισης του συλλογικού ιστού της κοινωνίας θα

24 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 17: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

ανασυγκροτούνταν οι μηχανισμοί του κράτους (και του πο-λιτικού συστήματος) με πρόσημο το κοινό αγαθό την αποτε-λεσματικότητα το συμφέρον του πολίτη και της οικονομίαςθα πατάσσονταν η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή πουαπό μόνες τους θα ήσαν ικανές να αποτρέψουν την επιδρομήστη μισθωτή εργασία και στη μικρή ιδιοκτησία θα επιμερίζο-νταν τα βάρη για το χρέος και την ανασυγκρότηση της χώραςστα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που ωφελήθηκαν πε-ρισσότερο στο παρελθόν θα πατάσσονταν σε τελική ανάλυ-ση η διαπλοκή και η διαφθορά που κρατούν σε ομηρία τις δη-μιουργικές δυνάμεις της χώρας θα διασφαλιζόταν τέλος έναασφαλές περιβάλλον (διοίκησης και νομοθεσίας) για την οι-κονομία που αφενός δεν θα εξωθούσε την κοινωνία να μετα-κομίσει η ίδια και να μεταφέρει τον πλούτο της στο εξωτερικόκαι αφετέρου θα ενθάρρυνε τις ξένες επενδύσεις στη χώρα

Με απλούστερη διατύπωση η έξοδος από την κρίση συ-ναρτάται με την άρση των αιτίων της δηλαδή επαναλαμβά-νω της κομματοκρατίας και των (νομικών και διοικητικών)πυλώνων του κράτους κατοχής Επομένως η επικέντρωσητου ενδιαφέροντος αποκλειστικά στις συνέπειες της κρίσης(όπως για παράδειγμα στο μνημόνιο) ή στην εναλλαγή στηνεξουσία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να οδηγεί ραγδαία στοβάθεμα του αδιεξόδου και στη διαιώνιση του δυναστικού καικατοχικού καθεστώτος Διότι όπως θα έχει την ευκαιρία ναδιαπιστώσει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό η καταστροφικήεπιδρομή της δυναστικής κομματοκρατίας επί της ελληνικήςκοινωνίας αποτελεί τη σταθερά του εθνοκρατικού της βίουδεν αποκαλύπτει νέο φαινόμενο αρκεί να ανατρέξει κανείςστην εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ για να διαπιστώσει ότι η ελ-ληνική κοινωνία ndashκαι οι αμερικανοί διαχειριστές τουndash ήρθαναντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς laquoσύμπτωμαraquo της λεηλασίαςτου κράτους που επέβαλε η δυναστική κομματοκρατίαΌντως η αμερικανική αποστολή προσήπτε στην ελληνική πο-λιτική τάξη τις ίδιες ακριβώς αιτιάσεις που χαρακτηρίζουν τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 25

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 18: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

σημερινή ομόλογή της Την πολιτική της ιδιοτέλεια (πχ ισό-βιες συντάξεις σε βουλευτές τετραετούς θητείας κτλ) τις πε-λατειακές πρακτικές την αντιπαραγωγική διόγκωση (μευπαλλήλους και υπηρεσίες) του κράτους τη συντήρηση ενόςνοσηρού επιχειρηματικού περιβάλλοντος τη διαπλοκή και τηδιαφθορά τη διόγκωση των δαπανών την αναποτελεσματι-κότητα και την ασυνέπειά της Πιο απλά η αμερικανική απο-στολή προσήπτε στην ελληνική πολιτική τάξη ότι χρησιμοποι-ούσε το κράτος ως όχημα για τη λεηλασία του δημόσιου αγα-θού και της αμερικανικής βοήθειας σε σημείο πρόκλησηςώστε να την απειλήσει με την περικοπή ή με τη διακοπή της

Ερωτάται ωστόσο τι είναι αυτό που εμπόδισε και εξακο-λουθεί να εμποδίζει την πολιτική τάξη να υπερβεί τον εαυτότης και να άρει τα αίτια της κρίσης ή έστω να επιμερίσει το βά-ρος της αντί να το επιβάλλει μονοσήμαντα επί της κοινωνίας(ιδίως στους μισθωτούς) και να βυθίζει τη χώρα στην εξάρτη-ση στην επαιτεία και στην ευτέλεια η επιεικής απάντηση πουεμπεριέχει μια δόση αλήθειας είναι ότι η laquoοπτικήraquo αυτή της πο-λιτικής τάξης συνδέεται ευθέως με την πολιτική και ιδεολογικήαλλοτρίωσή της Με τον εθισμό της στη λογική και στην πράξητης κομματοκρατίας η οποία της περιορίζει τον γνωστικό ορί-ζοντα και τη βούλησή της Εντούτοις ο βαθύτερος λόγος ανά-γεται στο ενσυνείδητο συμφέρον της η άρση των αιτίων καισυνακόλουθα η υπέρβαση της κρίσης θα ακύρωνε την ίδια τηδυναστική της θέση στο πολιτικό σύστημα και στο κράτοςΠροϋποθέτει δηλαδή την παραίτηση από τα προνόμιά τηςαπό τις ασυλίες της τον έλεγχό της την κατάλυση του βαθέοςκράτους που συντηρεί την εξουσία της κατέναντι της κοινω-νίας και φυσικά τους θεμέλιους εξωθεσμικούς μηχανισμούςκαι τις ποικιλώνυμες ομάδες με τις οποίες λυμαίνεται το δημό-σιο αγαθό Προϋποθέτει εν κατακλείδι το πολιτεύεσθαι όχιδιrsquo ίδιον αλλά για το κοινό συμφέρον να διαθέτει εν ολίγοιςπατριωτισμό ώστε να επιδεικνύει αλληλεγγύη προς την κοινω-νία να αγαπά τη χώρα αντί να την εχθρεύεται

26 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 19: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

Μια τέτοια προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας θα αναδεί-κνυε πολιτικές ηγεσίες διεθνούς και όχι μηδενικού διαμετρή-ματος οι οποίες ικανοποιούνται να λειτουργούν ως εντεταλ-μένοι λογιστές υπαλληλίσκων της τρόικας αντί να μεταφέ-ρουν τον διάλογο στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο των δανει-στών Έριξαν τη χώρα στον laquoλάκκο των λεόντωνraquo στον πιοσκληρό πυρήνα του πλέον λεηλατικού συστήματος των αγο-ρών αυτόν που ήταν ήδη γνωστό ότι απομύζησε τον ΤρίτοΚόσμο στο παρελθόν Συνέβη σε τελική ανάλυση η εκάστο-τε κυβέρνηση να μεταβληθεί σε έναν απλώς περιδεή επιστάτητης τρόικας ουδείς πια αμφισβητεί ότι laquoστο όνομα του εθνι-κού συμφέροντος με πνεύμα αυταπάρνησης και ανείπωτουπατριωτισμούraquo η κυβέρνηση ανέλαβε να εκπροσωπήσει τηντρόικα στην Ελλάδα Εξού και πράττει με ευλάβεια ότι τηςυπαγορεύει πράγμα που εάν όντως λειτουργούσε ως θεμα-τοφύλακας του συμφέροντος της χώρας θα είχε επεξεργα-σθεί και θα υλοποιούσε κιόλας ένα περιεκτικό στρατηγικόσχέδιο ανάταξης της χώρας εναρμονισμένο στο διατακτικότης κοινωνίας των πολιτών

Εάν παρατηρήσει κανείς τη διαχείριση της κρίσης από ταγεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 έως σήμερα θα διαπιστώ-σει ότι η διάσωση έστω την τελευταία στιγμή της χώρας δεναποτέλεσε διακύβευμα αφέθηκε κυριολεκτικά στην τύχητης ο τότε απερχόμενος πρωθυπουργός που δημαγώγησεασύστολα με το πρόταγμα της laquoεπανίδρυσηςraquo του κράτουςκαι με το laquoσεμνό και ταπεινό ήθος της εξουσίαςraquo άφησε γιααργότερα το ζήτημα της περισυλλογής των ερειπίων ταοποία ο ίδιος συσσώρευσε ακολουθώντας το παράδειγματων προκατόχων του αρκέστηκε απλώς να επαγγελθεί ταlaquoενδεδειγμέναraquo μέτρα στη διάρκεια των εκλογών όντας βέ-βαιος για την άτακτη ήττα που τον περίμενε

ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός ταξίδευε επί πολλούς μήνεςασκόπως ανά την υφήλιο συναγελαζόταν με επωνύμους ει-δικούς της οικονομίας χωρίς εντούτοις να πράξει το απλό

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 27

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 20: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

που θα του υπεδείκνυαν τα παιδιά του Δημοτικού μιας ορει-νής κοινότητας να λάβει τα ελάχιστα εκείνα μέτρα που θααναπροσανατόλιζαν τις πολιτικές του κράτους και θα διέσω-ζαν την έσχατη στιγμή τη χώρα από την καταστροφή αντι-θέτως η laquoπολιτείαraquo του επιβάρυνε συντριπτικά το κρατικόχρέος τη στιγμή μάλιστα που οι laquoαγορέςraquo τού έδιναν ακόμησημαντική πίστωση χρόνου να επανορθώσει Για να είμαιακριβής έως και την εξευτελιστική αποπομπή του από τουςΜέρκελ και Σαρκοζί δεν έλαβε ούτε ένα ουσιώδες μέτρο γιατην ανασύνταξη της χώρας

Ειπώθηκε ότι η laquoδιαχείρισηraquo αυτής της κρίσης ήταν τοαποτέλεσμα της πανθομολογούμενης οπωσδήποτε βλακείαςτου Γ Παπανδρέου Εντούτοις αυτό είναι ελάχιστα αληθέςΔεν μπορώ να φαντασθώ ότι όλοι αυτοί οι επώνυμοι οικονο-μολόγοι που συναναστρεφόταν δεν τον προϊδέασαν Ή ότιενδεχομένως κάποιος ελάχιστος πλην όμως νουνεχής πολι-τικός δεν του επισήμανε την καταιγίδα που ερχόταν οπωσ-δήποτε σrsquo αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι ούτως ή άλλωςπολύ ολίγοι εξωθεσμικοί πολίτες που έκρουαν δραματικάτον κώδωνα του κινδύνου ή που υπογράμμιζαν τον πολιτικόχαρακτήρα της κρίσης Διότι αυτοί ταξινομούνται κατά πα-ράδοση εκτός των τειχών που φρουρούν οι συγκατανευσιφά-γοι διανοούμενοι επειδή θεωρούνται δυνάμει απειλή για τοκεκτημένο των κρατούντων και ως εκ τούτου το επιχείρημάτους ηχούσε εχθρικά στα αυτιά του

οπωσδήποτε από το πολιτικό αυτό κλίμα δεν φαίνεταινα διαφοροποιείται η παρούσα κυβέρνηση υπό τον λουκάΠαπαδήμο στο μέτρο που πολιτεύεται ακολουθώντας κατάπόδας τα χνάρια της κρατούσης πολιτικής τάξης αποδέχθη-κε να λειτουργήσει ως διαλλακτής μάλλον μεταξύ των κομ-μάτων με ούτως ή άλλως περιορισμένη εντολή και ουσιαστι-κά στο πνεύμα του εντεταλμένου φορέα της τροϊκανής βού-λησης με σχέδιο διαχείρισης της κρίσης και όχι άρσης των αι-τίων της Εξού και η έννοια της μεταρρύθμισης εξακολουθεί

28 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 21: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

να λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης το ζήτημα της εναρμόνισηςτων πολιτικών των κρατών στο διακύβευμα που εισάγει στηνπολιτική κυριαρχία του συστήματος των αγορών Με τηνπροσθήκη στην ελληνική περίπτωση της εκφυλιστικής τηςεκδοχής η οποία μεταφράζεται σε μια βίαιη και οπωσδήπο-τε μονοσήμαντη αποδόμηση του οικονομικού και κοινωνι-κού κεκτημένου της χώρας και πρόσημο την ασύμμετρη εξα-θλίωση της κοινωνίας Το επιχείρημα της ακαμψίας και τωνασφυκτικών πιέσεων της τρόικας η δήλωση ότι η κυβέρνησηπολιτεύεται με γνώμονα το laquoμη χείρον βέλτιστονraquo δηλαδήτην αποτροπή της τυπικής χρεοκοπίας και τη μη μετάβασηστη δραχμή περιγράφει απλώς την άρνηση της πολιτικής τά-ξης να υπερβεί το κατοχικό καθεστώς στο οποίο υπέβαλε τηχώρα ώστε να αποτραπεί το χειρότερο Γιrsquo αυτό και επιμένωότι με ή χωρίς το laquoκούρεμαraquo του χρέους το χειρότερο δεν θααποφευχθεί τόσο σε ότι αφορά στη γενικότερη κατάστασητης χώρας όσο και ως προς τον τελικό αποδέκτη του λογαρια-σμού της κρίσης

Κατά τούτο εκτιμώ ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ηκατρακύλα της χώρας εάν δεν συνεκτιμηθεί η συμπεριφοράτου συνόλου της πολιτικής τάξης η μόνιμη επωδός επικε-ντρώνεται στο ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρίσκουν σταμείζονα ζητήματα ότι δηλαδή τις χωρίζουν μεγάλες διαφο-ρές

ο ισχυρισμός αυτός είναι απολύτως ψευδής Συμφωνούνσε όλα τα ουσιώδη τα οποία συνοψίζονται στη διατήρησηαλώβητου του κεκτημένου του συστήματος της κομματοκρα-τίας εν προκειμένω των πυλώνων εκείνων που οδήγησανστην κρίση και προφανώς των προνομίων τους Είναι εντυ-πωσιακό ότι η κομματική αντιπαράθεση εξαντλείται έως σή-μερα στις λεπτομέρειες του μνημονίου ή στις εφαρμογές τουκαι περαιτέρω στο ερώτημα του ποιος είναι ο καταλληλότε-ρος διαχειριστής του έχει δηλαδή ως πρόσημο την εναλλαγήστην εξουσία Για τις αρνητικές συνέπειες του μνημονίου συμ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 29

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 22: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

φωνείται ότι φταίει η διεθνής κρίση οι αγορές η ΕυρωπαϊκήΈνωση η τρόικα και οπωσδήποτε ο πολιτικός αντίπαλοςόχι η καθολική άρνηση του κομματικού κατεστημένου ναάρει την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας

Με άλλα λόγια διαπιστώνεται ότι ο κορμός της πολιτικήςτάξης από τη μία έως την άλλη πλευρά του κομματικού σκη-νικού ομοφωνεί για τη διατήρηση ατόφιων των πυλώνων τηςκομματοκρατίας και του κράτους κατοχής που ενέχεται γιατην καταστροφή της χώρας Σύσσωμο το πολιτικό προσωπικόαρνείται ρητά να προσποιηθεί ή να προβεί σε συμβολικές κι-νήσεις που θα έδειχναν ότι συμπάσχει και συμμετέχει στη δυ-στυχία της κοινωνίας από τη μία έχει ορθώσει ανυπέρβλητατείχη προστασίας δίκην κακοποιού αποκλείοντας έτσι κάθεδυνατότητα να ελεγχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή ή και ναπροσανατολισθεί η πολιτική πράξη προς το κοινό συμφέρονΚαι από την άλλη δεν αποκρύπτει την προφανή εχθρότητάτου προς την πάσχουσα κοινωνία η αναγκαστική αυτοδικίατων πολιτών ορίζεται ως συμπεριφορά όχλου η διαδήλωσητων απελπισμένων πολιτών ως αντίδραση που συγκροτούνlaquoφασιστοειδή κομμουνιστές και μαλάκεςraquo το αίτημα τουάνεργου του άστεγου ή του μισθωτού των 500 ευρώ να εναρ-μονίσουν τις προκλητικές απολαβές τους στο ύψος των περι-στάσεων ως λαϊκισμός

Συγχρόνως η ανωτέρω θωράκιση και εμμονή στην αλαζο-νική ιδιοποίηση της εξουσίας συνοδεύεται από ρητές απειλέςότι εάν αποτολμήσει κανείς να ζητήσει πολιτικές ευθύνες ενπροκειμένω να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο πρωθυπουργόςτης τελειωτικής καταστροφής laquoθα γίνει μακελειόraquo (α λο-βέρδος) Δεν θα σταθώ στον διάχυτο φόβο που αναδεικνύειη προειδοποίηση αυτή ότι στο ίδιο laquoκαλάθιraquo της ευθύνης το-ποθετούνται όλοι όσοι συνευθύνονται για το έγκλημα θαυπογραμμίσω το σημαίνον της απειλής αιματοχυσίας ότι ηπολιτική τάξη δεν κρύβει τα αισθήματά της το γεγονός ότιαντιμετωπίζει την κοινωνία των πολιτών ως τη μεγίστη απειλή

30 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 23: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

της ηγεμονικής τάξης Και ότι επίσης δεν διστάζει να προει-δοποιεί διαπράττοντας κακουργηματικές πράξεις ότι θαοδηγήσει ακόμη και στον εμφύλιο ή στον αφανισμό της χώ-ρας εάν αποτολμηθεί ο έλεγχός της Έχει ενδιαφέρον να συ-γκρατήσουμε ότι η απειλή του laquoμακελειούraquo απευθύνεται στοαντίπαλο κομματικό στρατόπεδο έχει δηλαδή ως άμεσο απο-δέκτη τις ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις και συγκεκριμέναστο διακύβευμα του ελέγχου της πολιτικής εξουσίας Στηνπραγματικότητα προειδοποιείται ο κομματικός αντίπαλοςνα μην επιχειρήσει τη διάρρηξη του κώδικα των συνενοχώνστο ζήτημα του ανεξέλεγκτου της πολιτικής πράξης Μπο-ρούμε επομένως να συναγάγουμε τα συμπεράσματά μας ωςπρος τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν οι ολιγαρχικές αυτέςσυμμορίες το ενδεχόμενο η κοινωνία των πολιτών να απαιτή-σει να έχει λόγο ndashμέσω ιδικών της θεσμώνndash στην άσκηση ελέγ-χου και στην απόδοση ευθυνών στην πολιτική τάξη για τα πε-πραγμένα της

Εν προκειμένω εγείρεται ένα μείζον ζήτημα που αφοράστη λογική μιας οποιασδήποτε συνταγματικής νομιμότηταςθεμελιώδης αρχή που διέπει ή που οφείλει να διέπει τη νο-μιμότητα δηλαδή το κανονιστικό περιβάλλον της πολιτείαςείναι η εναρμόνισή της με την αρχή του πολιτεύματος η θε-μελιώδης αυτή αρχή αφορά στη νομοθεσία και γιrsquo αυτό ελέγ-χεται ως προς τη συμφωνία της με το Σύνταγμα Εντούτοις ηνεοτερική νομική επιστήμη εξαιρεί από την αρχή αυτή τις μηθεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος που αντιβαίνουνστον καταστατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος Είμαι έτοι-μος να αγνοήσω τις δίκην φληναφήματος διαβεβαιώσεις γιατο δημοκρατικό ή έστω το αντιπροσωπευτικό περιεχόμενοτης πολιτείας και επομένως να μην επικαλεσθώ την πονηράφύση του νομοθέτη ο οποίος προνοεί ότι ναι μεν η πολιτικήαρμοδιότητα ανήκει στον λαό ndashη laquoλαϊκή κυριαρχίαraquondash όμωςασκείται δηλαδή ενθυλακώνεται εξ ορισμού και ολοκληρω-τικά από το κράτος θα σημείωνα απλώς ότι εάν συνέτρεχε

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 31

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 24: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

η παραμικρή laquoδημοκρατικήraquo ευαισθησία στους συντάκτεςτου νεοτερικού συνταγματικού χάρτη θα προνοούσαν ότιαφού ο λαός laquoεκχωρείraquo την κυριαρχία του δικαιούται αυτο-νοήτως και να την ανακαλέσει Παρrsquo όλα αυτά θα συμφω-νήσω για τις ανάγκες του επιχειρήματος ότι η νεοτερικότη-τα επιθυμεί την εγκαθίδρυση μιας προ-αντιπροσωπευτικήςπολιτείας Εντούτοις και στην πολιτεία αυτή καθιερώνεταιρητά η αρχή της αντικειμενικοποίησης του δικαίου και της δι-καιοσύνης αυτή που στην καθομιλουμένη αποδίδεται με τηνέννοια του laquoκράτους δικαίουraquo η αρχή αυτή εισάγει ως προ-απαιτούμενο την εξαγγελία της ισότητας Ώστε δυνάμει τηςαρχής αυτής η οποία ταξινομείται στις θεμέλιες διατάξεις τουπολιτεύματος η εξαίρεση της πολιτικής τάξης από την υπα-γωγή της στον νόμο (η μη τιμωρία των πολιτικών αδικημά-των) στη δικαιοσύνη (η υπαγωγή της στη δικαιοδοτική αρ-μοδιότητα της Βουλής) ή η πρόνοια της αστραπιαίας παρα-γραφής των πολιτικών αδικημάτων αντίκεινται στο θεμέλιοδόγμα της ισότητας των πολιτών που υποτίθεται ότι εισάγειτο κρατούν συνταγματικό πολίτευμα Ώστε ακόμη και σε μιααπλώς ευνομούμενη ολιγαρχική πολιτεία οι ειδικότερες δια-τάξεις του Συντάγματος οι οποίες αντιβαίνουν στη θεμέλιααρχή του πολιτεύματος θα υποβάλλονταν σε έλεγχο από τααρμόδια όργανα της δικαιοσύνης

οι ανωτέρω επισημάνσεις θα αντέτεινε κανείς ότι αποτε-λούν laquoψιλά γράμματαraquo αφού το ουσιώδες του συνταγματι-κού χάρτη καταστρατηγείται ή παραβιάζεται κατά συνή-θεια δηλαδή παγίως από την ίδια την πολιτική τάξη τόσοως προς τις θεμέλιες όσο και ως προς τις μη θεμέλιες διατά-ξεις του Και προφανώς η δικαιοσύνη σιωπά επιχειρώνταςμε παρρησία να χαράξει περιοριστικά τα όρια της laquoανεξαρ-τησίαςraquo της Παρέλκει επομένως η ενασχόληση με το ζήτη-μα αυτό καθόσον υπό τις παρούσες περιστάσεις το διακύ-βευμα αποβαίνει εντελώς δευτερεύον ενώπιον του γεγονό-τος ότι η laquoμεταπολίτευσηraquo αξιολογείται ως η ολική επανα-

32 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 25: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

φορά του καθεστώτος της λεηλατικής φαυλοκρατίας του19ου αιώνα Υπό την έννοια αυτή το ζήτημα επανέρχεταιστο πλαίσιο της αρχικής μας υπόθεσης ότι ενόσω διατηρεί-ται αλώβητο το καθεστώς της δυναστικής κομματοκρατίαςκαι κατrsquo επέκταση το κράτος κατοχής η ελληνική κοινωνίαθα παραμένει εγκιβωτισμένη στη δυναμική της καταστροφήςκαι το χειρότερο θα επισπεύδει την εξακτίνωσή της ως δια-σπορά στον κόσμο

3 η απόφαση να δημοσιευθεί ένας κύκλος κειμένων μου πουαναφέρονται στην ελληνική κρίση οφείλεται στην ανάγκη νααναδειχθεί ο χαρακτήρας της δηλαδή η σταθερά της κακο-δαιμονίας που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την εγκα-τάσταση της απολυταρχίας το 1832 ο τρόπος της απελευθέ-ρωσης ενέχεται για την τοποθέτηση του κράτους ως του μο-χλού για την επιβολή επί της ελληνικής κοινωνίας μιας διπλήςκατοχής εξωτερικής που θα αποκτήσει άμεσο ή αργότεραέμμεσο θεσμικό περιεχόμενο και εσωτερικής που συνέχεταιμεν με την εξωτερική κατοχή απέκτησε όμως ίδια χαρακτη-ριστικά τα οποία αποκρυσταλλώθηκαν με τον χρόνο στη σχέ-ση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

οι δύο αυτές κατοχικές συνιστώσες της χώρας έχουν κοινήαιτία την παταγώδη αποτυχία της Επανάστασης του 1821και στο βάθος το διακύβευμα που απέδιδε η μείζων θέσηπου κατείχε ο ελληνισμός στην ευρύτερη περιοχή και η στρα-τηγική θέση του ελληνικού χώρου η θέση του ελληνισμούέπρεπε να συρρικνωθεί στα μέτρα του κράτους το οποίο μετη σειρά του όφειλε να ελεγχθεί εξ ολοκλήρου

Όντως η εξωτερική κατοχή είχε δύο στόχους Τον έλεγχοδιά του κράτους του μείζονος ελληνισμού και τη σταδιακήτου αποδόμηση ώστε να μην παραμείνει ανταγωνιστικόςαπέναντι στην ηγεμονική φιλοδοξία των αναδυόμενων αν-θρωποκεντρικά Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Την εξαφάνισηεπίσης του καθrsquo όλα προοδευτικού διακυβεύματος που συ-

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 33

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Page 26: ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789601645452-0668615.pdf · Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. ... 3. η διαπλοκή

νιστούσε το ελληνικό παράδειγμα και κατrsquo επέκταση το ελ-ληνικό επαναστατικό πρόταγμα καθώς και οι πολιτειακέςεμπειρίες της επαναστατικής περιόδου συμπεριλαμβανομέ-νου και του Καποδίστρια ο ελληνισμός αντιπροσώπευε μιακοινωνικο-οικονομική και πολιτική πρόταση η οποία αναγό-ταν καθrsquo όλα στη μετα-κρατοκεντρική ή οικουμενική φάσητου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακαςτην οποία βίωνε κατέναντι στη δεσποτική ή κρατική απολυ-ταρχία που επιχειρούσε να αποσείσει ακόμη η Ευρώπη τηςεποχής

απρόσμενος σύμμαχος του θεσμικά εξαρτημένου κρά-τους με όχημα τον θρόνο θα προκύψει η ασυμβατότητα τουπολιτικού συστήματος που αυτό ενσάρκωνε με το επίπεδοπολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας Εννοώ ότιτο μεν (νεοτερικό) κράτος και συγκεκριμένα το πολιτικόσύστημα το οποίο απέδιδε ανταποκρινόταν σε μία κοινω-νία που μόλις διερχόταν τη φάση της εισόδου της στον αν-θρωποκεντρισμό η δε ελληνική κοινωνία αντλούσε από τοπρο-ανθρωποκεντρικό παρελθόν της συμπεριφορές πολιτι-κού βίου οι οποίες αναφέρονταν ευθέως στην πολιτικήελευθερία Το μεν δεν είχε ακόμα εγκολπωθεί την έννοια τουπολίτη του κράτους η δε λειτουργούσε ως εάν να συνέτρεχεγια τα μέλη της η ιδιότητα του πολίτη του δήμου Το μεναντιμετώπιζε το συλλογικό ως υπόθεση που ανήκε εξ ολο-κλήρου στην αρμοδιότητά του η δε ως τον καταλύτη της πο-λιτειακής της λειτουργίας Το μεν απέδιδε το έθνος του κρά-τους η δε το έθνος της κοινωνίας Για το νεοτερικό κράτοςη κοινωνία ήταν ένας απλός ιδιώτης της οποίας η συλλογι-κότητα εξομοιωνόταν με εξωθεσμικές αγελαίεςμαζικές συ-μπεριφορές νομιμοποίησης ή υποστήριξης των δυνάμεωνδιαμεσολάβησης Για την ελληνική κοινωνία η συλλογικό-τητα ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θεσμική της υποστα-σιοποίηση εντός της πολιτείας δηλαδή με το πολιτειακό γε-γονός του δήμου

34 ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ