1

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ 2013-2014

.

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ:

Περιβολάρη Χρυσάνθη ΠΕ 03

Περιβολάρης Ανδρέας ΠΕ04

∆ιαµαντοπούλου Ελένη ΠΕ02

Αποστολοπούλου Πολυξένη ΠΕ05

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ …………………………………………………………………………σελ. 4

ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ ………………………………………………………..σελ. 5

ΛΑΟΣ ΧΩΡΙΣ ΜΝΗΜΗ ΕΙΝΑΙ ΛΑΟΣ ΧΩΡΙΣ ΜΕΛΛΟΝ ………………………..σελ. 7

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ……………………………………………...σελ. 10

Πρόσφυγες από τα Επτάνησα …………………………………………………………. σελ. 10

Βιοµηχανία «Κύκνος» ………………………………………………………………….σελ. 14

Εργοστάσιο «Πελαργός» ……………………………………………………………...σελ. 15

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ …………………………………………………………………….σελ. 17

Προσφυγικοί συνοικισµοί ………………………………………………………………σελ. 21

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ………………………………………………………………………….σελ. 25

Χώροι πρασίνου ………………………………………………………………………...σελ. 25

Το δάσος των θινών ……………………………………………………………………σελ.27

Ποταµός Πηνειός ………………………………………………………………………σελ. 28

Πηγές και πορεία Πηνειού ……………………………………………………………σελ. 29

Εκβολές Πηνειού ……………………………………………………………………..σελ. 30

Μυθολογία ……………………………………………………………………………σελ. 30

Τεχνητή λίµνη φράγµατος ……………………………………………………………σελ. 30

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ………………………………σελ.32

∆ιαχείριση στερεών αποβλήτων …………………………………………………………σελ.32

∆ιαχείριση υγρών αποβλήτων ……………………………………………………………σελ.33

∆ιαχείριση υδατικών πόρων …………………………………………………………….σελ. 34

∆ιαχείριση λοιπών φυσικών πόρων …………………………………………………….σελ. 34

Πρωτογενής τοµέας …………………………………………………………………….σελ. 34

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ …………………………………………………………………σελ.36

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ……………………………………………………………….σελ.37

3

Χρήση γης και χωροταξικός σχεδιασµός ………………………………………………..σελ. 38

Πολιτισµός –Εκπαίδευση ………………………………………………………………..σελ. 39

Τουρισµός ………………………………………………………………………………..σελ. 39

Προτάσεις ………………………………………………………………………………..σελ. 39

Λοιπά έργα – δραστηριότητες …………………………………………………………...σελ. 41

ΕΠΙΜΕΤΡΟ ………………………………………………………………………………..σελ. 44

Βιοκλιµατικός σχεδιασµός κτιρίων ………………………………………………………σελ. 44

Σκοπός του βιοκλιµατικού σχεδιασµού ………………………………………………….σελ. 44

Ειδικότεροι στόχοι του βιοκλιµατικού σχεδιασµού ………………………………………σελ. 45

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ ……………………………………………………………………………..σελ. 45

Χαρακτηριστικά …………………………………………………………………………..σελ. 45

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ …………………………………………………………………….σελ.45

∆ιαδικασία κοµποστοποίησης ……………………………………………………………σελ.46

Κοµποστοποιήσιµα προϊόντα ……………………………………………………………..σελ.46

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ …………………………………………………………………………..σελ.47

Οφέλη …………………………………………………………………………………….σελ. 47

Ανακυκλώσιµα προϊόντα ………………………………………………………………...σελ. 48

Σηµασία της ανακύκλωσης ……………………………………………………………….σελ. 48

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ …………………………………………………………σελ. 49

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΑΣ …………………………………………………………………σελ. 50

Η ΟΜΑ∆Α ΜΑΣ …………………………………………………………………………..σελ.51

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ………………………………………………………………………….σελ. 53

4

«Το περιβάλλον νοείται ως ζήτηµα υπέρτατης σηµασίας και αξίας αφού από την προστασία του και τη διατήρηση του, εξαρτάται αυτή η ίδια η ύπαρξη της ανθρώπινης ζωής.

Η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, αγωγή και εκπαίδευση ως σηµαντική εκπαιδευτική, κοινωνική και πολιτισµική διαδικασία, µπορεί µε τις συµµετοχικές, βιωµατικές και διεπιστηµονικές της µεθόδους, να συµβάλει στη διαµόρφωση ενός υπεύθυνου και δηµιουργικού πολίτη.

Ο πολίτης αυτός µπορεί να ενισχύσει την προσπάθεια προστασίας, διατήρησης και βελτίωσης της περιβαλλοντικής αξίας των πόρων του πλανήτη µας, τόσο για τις παρούσες, όσο και τις µελλοντικές γενιές, εξασφαλίζοντας συνθήκες ποιότητας ζωής.

Η βιώσιµη ή αειφόρος ανάπτυξη, επιδιώκει την ανάλωση µέρους µόνο των διατιθέµενων φυσικών πόρων «αφήνοντας µερίδιο» στις µελλοντικές γενιές, να καλύψουν και αυτές τις δικές τους ανάγκες. Η προοπτική µιας βιώσιµης ανάπτυξης προϋποθέτει ριζικούς µετασχηµατισµούς της ανθρώπινης σκέψης, στάσης και συµπεριφοράς».

ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ

• Η αναζήτηση της βιωσιµότητας της πόλης µας των αξιών της αειφορίας µέσα από τις καθηµερινές επιλογές των ανθρώπων που την κατοικούν και των φορέων που την διοικούν.

• Η διάπλαση της περιβαλλοντικής αντίληψης των νέων µας µε σηµαντική επίδραση στην αλλαγή συµπεριφορών

• Η εµπλοκή των νέων µας στα κοινά και στην εξεύρεση λύσεων για τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουµε, ως οργανωµένη κοινότητα

Για ένα µέλλον µε υγιές περιβάλλον και οικονοµική ευηµερία , µε πολίτες ενεργούς και ενηµερωµένους που διαθέτουν δεξιότητες επίλυσης προβληµάτων και συµµετέχουν σε υπεύθυνες δράσεις , ατοµικές ή οµαδικές.

5

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ

Ήταν κάποτε µία πόλη…στην Ηλεία. Πολλά τα ονόµατά της. « Η πεδινή κοίλη Ήλις» των

αρχαίων, ονοµάστηκε «Καθολική» στα βυζαντινά χρόνια. Και του «Γάστουνα τα µέρη » κατά τη

Φραγκοκρατία , έγινε το «Κιουτσούκ Μισίρ» του Ιµπραήµ και το «βιλαέτι της Γαστούνης» των Ενετών. Κι έφτασε ως τις µέρες µας µε το όνοµα Γαστούνη.

Όµως µέσα στα βάθη των αιώνων ένα όνοµα την ακολουθούσε πάντα «η νύφη του Ηλειακού

Κάµπου». Κι είχε πάντα πολλά να προσφέρει στην οικονοµία, στον πολιτισµό, στη λευτεριά της περιοχής και όλης της Ελλάδας.

Η γεωπολιτική θέση της Γαστούνης , η µορφολογία του εδάφους και κατ’ επέκταση το κλίµα, σε συνδυασµό µε τις ιστορικές συγκυρίες και το ανθρώπινο δυναµικό διαµορφώνουν τις οικονοµικές

δραστηριότητες οι οποίες µε τη σειρά τους συντελούν ως ένα βαθµό στη διαµόρφωση της αρχιτεκτονικής κουλτούρας του τόπου αυτού µε τη διαφορετικότητα στη δόµηση, στην αισθητική, τη λειτουργικότητα και τη διαµόρφωση των κοινόχρηστων χώρων.

Μία αναδροµή στο παρελθόν και µία µατιά στο παρόν ίσως µας δώσει µία απάντηση χρήσιµη για ένα καλύτερο µέλλον αυτής της πόλης που η αίγλη της από την αρχαία Ήλιδα και η αστείρευτη γονιµότητα της , δώρο του Θεού, υπόσχονται πολλά σε συνδυασµό µε την προκοπή και τη δράση όλων εµάς που την κατοικούµε.

Τα ερείπια της Αρχαίας Ήλιδας, µιας πόλης που γεννήθηκε τα προϊστορικά χρόνια και έφτασε στο απώγειο της ακµής της τον 7ο π.Χ. αιώνα µε τη διοργάνωση των Ολυµπιακών Αγώνων, είναι δείγµα της υψηλής αρχιτεκτονικής της εποχής και της οικονοµικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του βασιλείου της.

Η βυζαντινή αυτοκρατορία από το 550-850 µ. Χ. ανέδειξε τον κάµπο σε µεγάλο µεταξοπαραγωγικό κέντρο, λόγω της µεγάλης ευδοκίµησης της µουριάς . Είναι εύκολο να φανταστούµε την ευµάρεια του κάµπου, της οποίας δείγµα είναι ο σωζόµενος ως τις µέρες µας θαυµάσιος ,καθαρής βυζαντινής αρχιτεκτονικής ναός της Καθολικής, αφιερωµένος στην Παναγία.

Η ιστορία της Γαστούνης αρχίζει περίπου τον 6ο µ.Χ. όταν αποτελούσε ένα σηµαντικό κέντρο παραγωγής µεταξιού. Με τη κατάκτησή της από τους Φράγκους ένας υπάλληλος της κεντρικής διοίκησης του Πριγκιπάτου, ο Gaston, που πήρε τη θέση του Καθολικού (του ανώτατου ταµία) ,της έδωσε το όνοµά του. Στον 12ο αιώνα χρονολογείται η βυζαντινή εκκλησία της <Παναγίας Καθολικής .

Επί φραγκοκρατίας η Γαστούνη ανήκε στο πριγκιπάτο της Αχαΐας , ενώ κατά την τουρκοκρατία το βιλαέτι της Γαστούνης ήταν η πρωτεύουσα όλης της Ηλείας.

Κατά την επανάσταση το 1821 σηµαντικό ρόλο έπαιξε η οικογένεια Σισίνη και η πόλη µας κατέστη κέντρο ανεφοδιασµού του ένοπλου αγώνα. Ο Γεώργιος Σισίνης (1769-1831) ήταν πολιτικός και οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και προσωπικός φίλος του

6

Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Γεννήθηκε στη Γαστούνη και καταγόταν από πλούσια και ιστορική οικογένεια της περιοχής. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν πρόκριτος της Γαστούνης. Είχε µυηθεί στη Φιλική Εταιρεία το 1819. Πριν το ξέσπασµα της Επανάστασης, οι Τούρκοι τον κάλεσαν για να συζητήσουν στην Τρίπολη, αλλά ύστερα από υπόδειξη του Παλαιών Πατρών Γερµανού παρέστησε τον άρρωστο και δεν πήγε. Κήρυξε την Επανάσταση το 1821 στην Ηλεία και βοήθησε σηµαντικά τον αγώνα. Θεωρείται ως ένας από τους σπουδαιότερους τροφοδότες των επαναστατικών σωµάτων της Πελοποννήσου. Στον στρατιωτικό αγώνα διακρίθηκε κυρίως στις µάχες της Πάτρας, του Λάλα και του Χλεµουτσίου. Ως πολιτικός διετέλεσε πληρεξούσιος της Ηλείας και πρόεδρος της Γ’ και ∆’ Εθνοσυνέλευσης, ενώ το 1829 εκλέχτηκε πρόεδρος της Γερουσίας. Το 1825 συνελήφθη µαζί µε τον γιο του, Χρύσανθο, και φυλακίστηκε για τις πολιτικές του πεποιθήσεις στην Ύδρα. Την άνοιξη του ίδιου χρόνου αποφυλακίστηκαν και συνέχισαν τις πολεµικές τους επιχειρήσεις. Την περίοδο του Καποδίστρια διορίστηκε µέλος στο «Πανελλήνιον», αλλά σύντοµα παραιτήθηκε επειδή διαφώνησε µε την πολιτική του. Το 1829 διετέλεσε πρώτος πρόεδρος του Ελληνικού Κοινοβουλίου και απεβίωσε στη Γαστούνη,το 1831.

Το 1922 έγινε εγκατάσταση προσφύγων από την µικρά Ασία , γεγονός που επέδρασε καταλυτικά στην ζωή του τόπου.

Το 1941 η πόλη καταλήφθηκε από τον γερµανικό στρατό µέχρι το τέλος του πολέµου ,το 1944.

Σηµαντικά σηµεία στη διοικητική ιστορία της:

Η Γαστούνη το 1835 γίνεται η έδρα του νεοσύστατου δήµου Ηλειαίων και το 1841 έδρα του νέου δήµου Ήλιδος έως το 1891 που αλλάζει η έδρα για να επανέλθει το 1906. Το 1912 γίνεται ή έδρα της κοινότητας Γαστούνης έως το 1997 που αυτή καταργείται και προσαρτάται στον δήµο Γαστούνης και γίνεται έδρα του, το 2010 προσαρτάται στον δήµου Πηνειού του οποίου αποτελεί έδρα.

7

ΛΑΟΣ ΧΩΡΙΣ ΜΝΗΜΗ ΕΙΝΑΙ ΛΑΟΣ ΧΩΡΙΣ ΜΕΛΛΟΝ

Κάθε τόπος έχει χρέος να σέβεται την λαϊκή να διατηρεί την συλλογική µνήµη, να αναδεικνύει την ιδιαίτερη πολιτιστική του φυσιογνωµία , αξιοποιώντας τα συγκριτικά τα πλεονεκτήµατα στο χώρο του πολιτιστικού τουρισµού , ώστε να επιτύχει παράλληλα µε την οικονοµική ευηµερία την ανάδειξη και προβολή του τόπου.

Μερικά µόνο δείγµατα πολιτισµού της πόλης µας αποτελούν:

• Η εκκλησία της Παναγίας Καθολικής στην οποία απεικονίζεται ο θρησκευτικός και καλλιτεχνικός βίος .

• Η αναπαλαιωµένη οικία της ιστορικής οικογένειας Σισίνη, όπου στο παρελθόν είχε στεγαστεί το δηµαρχείο του τέως δήµου Ήλιδας και σήµερα ,εκτός από µουσείο µε κειµήλια της οικογένειας αυτής, αποτελεί το δηµαρχείο της πόλης µας.

• Το πνευµατικό καλλιτεχνικό κέντρο που συστάθηκε το 1987, κάτω από την αιγίδα του οποίου εκφράστηκαν σηµαντικές πνευµατικές δράσεις θεάτρου , µουσικής, χορού , ζωγραφικής

• Το έργο των δραστήριων πολιτιστικών συλλόγων, όπως των Κεφαλλήνων ,των Ιώνων , των Ετερώνυµων, των Ριζών,της Αρχαίας Ήλιδας,κλπ

• Η επιτυχής διεξαγωγή ηµερίδων και συνεδρίων στην πόλη µας αλλά και εξαιρετικών σχολικών εκδηλώσεων.

• Το δηµοτικό στάδιο Γαστούνης όπου αναπτύσσουν την δραστηριότητά τους τα αθλητικά σωµατεία της πόλης, ο Αίας,ο Γυµναστικός σύλλογος, και παλιότερα ο Απόλλων,η Ολυµπιάδα,κλπ

8

• Αξίζει να αναφερθεί ότι στις µέρες µας ολοκληρώνεται η ανέγερση του δηµοτικού κλειστού αθλητικού κέντρου και σύντοµα θα λειτουργήσει καλύπτοντας τις ανάγκες άθλησης και διεξαγωγής αθλητικών συναντήσεων του ευρύτερου δήµου Πηνειού.

• Το αναπαλαιωµένο κτίριο του 1ου ∆ηµοτικού Σχολείου, που αποτελεί ένα εξαίρετο δείγµα αρχιτεκτονικής της εποχής που δηµιουργήθηκε

• Τα Ανθεστήρια , η µεγάλη γιορτή της άνοιξης και των λουλουδιών µε παρέλαση άνθινων αρµάτων στον κεντρικό δρόµο της πόλης και µε τη συµµετοχή πλήθους πολιτών. Η αρχή τους τοποθετείται το 1975 και στη διάρκειά τους πραγµατοποιούνται ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικές και πνευµατικές εκδηλώσεις που αφήνουν ανεξίτηλο το στίγµα τους στα πολιτιστικά δρώµενα του τόπου µας.

• Ο λαϊκός πνευµατικός πολιτισµός του τόπου µας ( παραµύθια , δηµοτικά τραγούδια) και τα έθιµα όπως το κάψιµο του αράπη την Τρίτη του Πάσχα στην Παναγία την Καθολική αλλά και η Εµποροπανήγυρη που γινόταν από την αρχαιότητα και µετά την επικράτηση του χριστιανισµού συνδέθηκε στον τόπο µας µε τη γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις 21 Μαΐου.

9

• Το Κουρβισιάνειο πολιτιστικό κέντρο που προέρχεται από δωρεά της οικογένειας Κουρβισιάνου αποτελεί πραγµατικό στολίδι για την πόλη µας. Στο χώρο αυτό φιλοξενούνται διαλέξεις , θεατρικές και µουσικές παραστάσεις , προβολές κινηµατογραφικών ταινιών ενώ στον επάνω όροφο η δηµοτική βιβλιοθήκη Γαστούνης µέχρι την ολοκλήρωση της νεοαναγειρόµενης βιβλιοθήκης σε χώρο (735 Τ.Μ.) που παραχωρήθηκε ως δωρεά στο δήµο Γαστούνης από τις αδελφές Παππά.

• Η έκδοση εφηµερίδας από τον σύνδεσµο Γαστουναίων της Αθήνας « Η Αρχαία Ήλις» όπου σε αυτή βρίσκουν βήµα για να εκφραστούν οι συµπολίτες µας και να αναπτύξουν πνευµατική δραστηριότητα.

• Ο ναός του Αγίου Νικολάου, βυζαντινού ρυθµού µε τρούλο και ο ανεγειρόµενος ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης . Ο δεύτερος αποτελεί έργο ζωής του Μικρασιάτη στην καταγωγή Αρχιµανδρίτη Προκόπιου Παγουρτζή , που αγωνίστηκε τόσο για τη σύσταση τρίτης ενορίας στους προσφυγικούς συνοικισµούς , όσο και για την ανέγερση του ναού, µετά από παραχώρηση δηµοτικής έκτασης.

10

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ…..

Η Γαστούνη, το ατρύγητο µελίσσι του Κολοκοτρώνη και ο ευσεβής πόθος του Ιµπραήµ να την κάνει δική του, τράβηξε µε τον καρπερό της κάµπο την προσοχή πολλών µετά την απελευθέρωση , που την έβλεπαν ως τόπο δράσης µε δυνατότητες προκοπής.

Πρόσφυγες από τα Επτάνησα

Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ακόµα είχαν αναπτυχθεί σχέσεις ανάµεσα στη Γαστούνη και τα Επτάνησα, κυρίως µε τη Ζάκυνθο. Επιφανείς Ζακυνθινοί µορφωµένοι έρχονταν στη Γαστούνη για να ζήσουν µόνιµα και να κάνουν οικογένειες. Έτσι ήταν και ο γιατρός ∆ιονύσιος Καρβελλάς που παντρεύτηκε την Ευγενία, εγγονή του Γεωργίου Σισίνη.

11

Κυρίως όµως περνούσαν νέοι που ήθελαν να εργαστούν στην εύφορη πεδιάδα της Γαστούνης. Έτσι γύρω στο 1880 πολλοί νέοι από τη Ζάκυνθο και την Κεφαλλονιά έρχονταν στον κάµπο µας για να δουλέψουν στα σιτάρια, τα καλαµπόκια και τη γλυκόριζα. Μερικοί δούλευαν εδώ τους καλοκαιρινούς µήνες και το χειµώνα έπαιρναν την αµοιβή τους σε είδος τις περισσότερες φορές και επέστρεφαν στα χωριά τους. Άλλοι όµως στέριωναν εδώ, γνώρισαν κοπέλες απ’ο τη Γαστούνη και έκαναν οικογένειες. Έτσι ο ∆ιονύσιος Τσουκαλάς παντρεύτηκε τη ∆ιονυσία Φραγκανδρέα και έκαναν την οικογένειά τους. Τα παλικάρια αυτά ερχόµενα στη Γαστούνη έφεραν µαζί τους τις συνήθειες και τις παραδόσεις τους. Τραγουδούσαν στους δρόµους της πόλης µας κεφαλλονίτικες καντάδες και ζακυνθινές αρέκιες. Γνώριζαν τις αγροτικές δουλειές αφού και στα χωριά τους ,όπως και στο Σαρακηνάδο, καλλιεργούσαν κορινθιακή σταφίδα ,αµπέλια, κηπευτικά και ελιές.

Εκείνα τα χρόνια γύρω στο 1828 στη Γαστούνη, όπως και σε όλη την Πελοπόννησο η σταφίδα ήταν το σηµαντικότερο αγαθό. Η διακίνηση του προϊόντος γινόταν από τους σταφιδέµπορους. Τα εµπόριο αναπτύχθηκε πολύ µε τη σιδηροδροµική γραµµή Πάτρας- Πύργου. Οι φτωχοί αγρότες καλλιεργούσαν τη σταφίδα και πολλές φορές έπεφταν θύµατα εκµετάλλευσης από τους σταφιδέµπορους όταν ζητούσαν από αυτούς δάνεια , καθώς δεν υπήρχε Τράπεζα και δανειοδότηση.

Οι φτωχές αυτές οικογένειες έζησαν στη φτώχεια , στα χρόνια κοντά στο 1893, από την πτώχευση της Ελλάδας, από τις συνεχόµενες Ελληνοτουρκικές συρράξεις και από την επιβολή του ∆ιεθνούς Οικονοµικού Ελέγχου.

12

Έτσι ο κάµπος το 1900 έγινε µία απέραντη φυτεία µαύρης σταφίδας µε πλούσια παραγωγή. Αν σε αυτό το γεγονός προσθέσουµε και την γεωργική εκµετάλλευση και µεταποίηση της αυτοφυούς γλυκόριζας µε τις πολύτιµες ιδιότητες και τις ποικίλες χρήσεις της, στο εργοστάσιο της Εταιρείας Σπηλιοπούλου, συµπεραίνουµε την οικονοµική άνθηση της Γαστούνης αυτή την εποχή και την ανοικοδόµησή της. Όµως δεν υπάρχει ρυµοτοµικό σχέδιο, οι

13

δρόμοι είναι ελάχιστοι και η οικοδόµηση ασύµµετρη.

Ο άνεµος δηµιουργίας που φύσηξε στην χώρα µας επί Τρικούπη έφερε στην πόλη µας το1886 το σιδηρόδροµο, η καλλιέργεια σταφιδαµπέλων τον Α.Σ.Ο.( Αυτόνοµο Σταφιδικό Οργανισµό), και την Ε.Ε.Ο.Ο. (Ελληνική Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευµάτων ). Και τη βόρεια είσοδο της πόλης στόλισε ο σιδηροδροµικός σταθµός , το εργοστάσιο της γλυκόριζας , το αρχοντικό της οικογένειας Σπηλιοπούλου, το διώροφο οίκηµα και οι αποθήκες του Α.Σ.Ο., το Οινοποιείο µε το Χηµείο, ο αλευρόµυλος και το αρχοντικό του Μπεβερίνου. Όλα αυτά τα κτίρια µε χαρακτηριστική την εµφανή πέτρα συνέθεταν το πλέον κοσµοπολίτικο εµπορικό σηµείο της Γαστούνης. Την εποχή αυτή στο νότιο άκρο της πόλης οικοδοµείται το 1ο ∆ηµοτικό Σχολείο.

Το γεγονός ορόσηµο που σηµατοδότησε την εξέλιξη της Γαστούνης υπήρξε η κατασκευή του φράγµατος του ποταµού Πηνειού το1970 και η άρδευση του κάµπου που έφερε την επανάσταση στην γεωργία και άνοιξε νέους ορίζοντες στην οικονοµία της πόλης µας .

Ο αρδεύσιµος πλέον κάµπος προσέλκυσε το ενδιαφέρον επενδυτών και σύντοµα δύο εργοστάσια επεξεργασίας ντοµάτας (ΠΕΛΑΡΓΟΣ , ΚΥΚΝΟΣ) µετέτρεψαν τον κάµπο σε φυτεία ντοµάτας µε σίγουρα κέρδη για τους καλλιεργητές

Έτσι σήµερα η Γαστούνη, η 3η σε πληθυσµό κωµόπολη της Ηλείας, είναι ένα σηµαντικό γεωργικό, κτηνοτροφικό, βιοµηχανικό, εµπορικό και συγκοινωνιακό κέντρο µε όψη σύγχρονης πόλης που σέβεται την ιστορία της.

Οι οικονοµικές δραστηριότητες άλλαξαν γιατί η καλλιέργεια τοµάτας παρήκµασε. Ο κάµπος όµως δεν αναπαύεται ποτέ. Η γη της Γαστούνης κυοφορεί συνεχώς και γεννά νέους διαφορετικούς καρπούς .Οι Γαστουναίοι γεωργοί εστράφησαν σε άλλα προιόντα. Στον εύφορο κάµπο καλλιεργούνται οπωροφόρα δέντρα, ελαιόδενδρα, αµπέλια, όλα τα εποχιακά κηπευτικά και προβλέπεται ότι σύντοµα θα γίνει ο λαχανόκηπος της Ευρώπης. Η κτηνοτροφία έχει εξελιχθεί σε σύγχρονες οργανωµένες µονάδες εκτροφής βοοειδών

14

και χοίρων.

Οι βιοµηχανίες επεξεργασίας τοµάτας ΚΥΚΝΟΣ και PUMMARO UNILEAVER και το εργοστάσιο Γάλακτος ΚΑΛΟΜΟΙΡΗ προσφέρουν εργασία σε αρκετούς πολίτες και αναβαθµίζουν την περιοχή, όπως και το νέο εργοστάσιο γάλακτος ΦΑΡΜΑ, η καραµελοποιία OLYMPIC, τα συσκευαστήρια εσπεριδοειδών, τα σύγχρονα ελαιοτριβεία και οινοποιεία, οι βιοτεχνίες επίπλων. Και όλα έξω από την κατοικηµένη περιοχή.

Βιοµηχανία «Κύκνος» Η Αργολική γη µε την πλούσια παραγωγή κηπευτικών προΪόντων έλκυσε επιχειρηµατίες για απορρόφηση του πλεονάζοντος προΪόντος µε το σύστηµα τυποποιήσεως δια των κονσερβών. Αυτό συνέβη αργότερα και στον Ηλειακό χώρο. Οι πρώτες απόπειρες βιοµηχανοποιήσεως της παραγωγής το 1911 έχουν φτάσει σήµερα σε ανάδειξη µεγάλης βιοµηχανίας µε δύο χωριστές µονάδες άριστης λειτουργίας στο Ναύπλιο και στα Σαβάλια Γαστούνης. Πρόκειται για την πασίγνωστη βιοµηχανία «Κύκνος», που έχει εξελιχθεί για την Ηλεία σε µεγάλης δυναµικότητος οικονοµικό παράγοντα, που ωθεί τους αγρότες σε εντατικές καλλιέργειες µε ικανοποιητικά εισοδήµατα κάθε χρόνο.

Το ξεκίνηµα των οικογενειών Παπαντωνίου-Μανουσάκη στην Ασίνη Ναυπλίου µε κονσερβοποίηση κηπευτικών και η λειτουργία σε δοκιµαστικά εργοστάσια µε αύξουσα κλίµακα ήγαγε σε ίδρυση εταιρείας µε έδρα το Ναύπλιο και λειτουργία εργοστασίων στην Αργολίδα µε εξοπλισµό µηχανηµάτων. Σταθµοί σε αυτήν την ανορθωτική πορεία της επιχειρήσεως υπήρξαν τα έτη 1915(καταστατικό εταιρείας),1928(δεύτερο εργοστάσιο Αργολίδος), 1960(εξαγορά «Αργολικής»), 1963 (ίδρυση εργοστασίου Ηλείας). Είναι προφανής η παρακίνηση των αγροτών να καλλιεργούν,να παράγουν και να προσφέρουν τα προϊόντα τους στην βιοµηχανία,πολύ µάλλον εφ’όσον η βιοµηχανία διαθέτει ειδικούς συµβούλους, εισάγει βελτιωµένους σπόρους και διευκολύνει τις καλλιέργειες µε προκαταβολές προ της παραδόσεως των καρπών. Τέλος ο Κάµπος της Γαστούνης και η Ηλεία γενικότερα έχουν µεταβληθεί σε χώρο τοµατοκαλλιέργειας.

Η οργάνωση και η λειτουργία του εργοστασίου «Κύκνος» το κατέστησαν πρώτο σε δυναµικότητα. Απορροφά 1.300 τόνους ντοµάτας το 24ωρο ,µε απασχόληση 350 ατόµων σε τρεις βάρδιες.Ο εξοπλισµός του εργοστασίου στα Σαβάλια είναι σύγχρονως και διαρκώς ανανεώνεται ,ώστε θεωρείται υπερσύγχρονο µε τις µηχανολογικές εγκαταστάσεις του. Η επεξεργασία της νωπής ντοµάτας αποδίδει κονσερβοποιηµένα προΪόντα σε µεταλλικά κουτιά ,που η εταιρεία παρασκευάζει όπως τοµατοπολτό, χυµούς, αποφλοιωµένες ή ολόκληρες ή τεµαχισµένες ντοµάτες και πυκνές σάλτσες. Η εταιρεία έχει την δυνατότητα να ελέγχει την ποιότητα της παραγόµενης ντοµάτας και προάγει την καλλιέργεια µε τις ποικιλίες που οι ειδικοί συνεργάτες της υποδεικνύουν από την µελέτη των εδαφών. Γι’ αυτό τα προϊόντα τα προϊόντα της έχουν ευρεία κατανάλωση και εξάγονται σε ευρωπαϊκές χώρες. Το Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Αθηνών το 1985 απένειµε βραβείο εξαγωγών το 1985 στην Ελληνική Εταιρεία Κονσερβών «Κύκνος».

15

Οι αγρότες της περιοχής Γαστούνης κατά πρώτον λόγο έχουν προσαρµόσει τις καλλιέργειες τους στα δεδοµένα λειτουργίας του εργοστασίου του «Κύκνου» κατά σοβαρό ποσοστό ,ενώ άλλο αντικείµενο αποδοτικής καλλιέργειας είναι το καλαµπόκι. Φυσικά για τόσο εντατική καλλιέργεια της ντοµάτας σε όλη την ειδική διαδικασία , που ακολουθούν οι αγρότες µε την χρησιµοποίηση σύγχρονων µέσων,δεν επαρκούν τα εγχώρια εργατικά χέρια και οι απέραντες κτηµατικές εκτάσεις που απασχολούν φερτούς εργάτες, όπως άλλοτε µε την σταφίδα, που δεν προέρχονται µόνο από τα ορεινά της Πελοποννήσου διαµερίσµατα,είναι και αλλοδαποί.Η έκταση και η ένταση της καλλιέργειας µέσα στον θερινό καύσωνα απαιτεί κατανοµή του εργαζόµενου προσωπικού σε βάρδιες.

Ιδού λοιπόν ότι µε την ντοµατοβιοµηχανική εκµετάλλευση στην Ηλεία οι αγρότες εντόπισαν τις καλλιέργειές τους,ο κόσµος βρήκε δουλειά και κατά κάποιον τρόπο µία περιοχή αγροτική-µικροαστική οδηγήθηκε στην πιο συστηµατική εκµετάλλευση της πλούσιας γης της, ενώ η ευεργεσία του Πηνειού µέσω του φράγµατος αποδείχθηκε αποφασιστικός παράγοντας για τον αγρότη .

Εργοστάσιο «Πελαργός»

Από το 1926 λειτουργούσε στο Ναύπλιο «Ναυπλιακή Εταιρεία Κονσερβών Πελαργός» (χυµοί,κοµπόστες,λαχανικά,µαρµελάδες).Το 1968 το εργοστάσιο της εταιρείας µεταφέρθηκε στην Γαστούνη,µε αποκλειστική απασχόληση την παραγωγή ντοµάτας. Το 1989 η Εταιρεία περιήλθε στην οικογένεια Κίκιζα ως βιοµηχανία ΠΕΛΑΡΓΟΣ µε την επωνυµία «Αλ Κίκιζας ΑΕΒΕ τροφίµων», µε παραγωγή των ζυµαρικών της «Μέλισσας» µε έδρα την Αθήνα και εργοστάσια παραγωγής µακαρονοποιεία στην Λάρισα. Τα τοµατικά προϊόντα παράγει η µονάδα ∆υτικής Πελοποννήσου.

Το εργοστάσιο Γαστούνης θεωρείται ως η µεγαλύτερη βιοµηχανία παραγωγής κηπευτικών της χώρας. Στην Ηλεία δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή καλλιέργειας της ντοµάτας µε παραγωγή µόνιµη 6 τόνων κατά στρέµµα. Ο ΠΕΛΑΡΓΟΣ απορροφά κάθε χρόνο 60.000 τόνους φρέσκιας ντοµάτας και την µετατρέπει σε µεταποιηµένα τοµατικά προϊόντα, χρησιµοποιώντας σύγχρονες τεχνολογικές µεθόδους στο εξοπλισµένο εργοστάσιο του. Οι εγκαταστάσεις του καταλαµβάνουν 1.200 m/2 σε έκταση 50 στρεµµάτων. Κατά την θερινή περίοδο της παραγωγής συλλέγουν την ντοµάτα στα ατελείωτα κτήµατα(15 Ιουλίου µέχρι τέλους Σεπτεµβρίου) 350 άτοµα σε τρείς βάρδιες. Το εργοστάσιο απασχολεί ως µόνιµο προσωπικό 60 άτοµα, που είναι ασφαλισµένα στο ΙΚΑ, ενώ το καλοκαίρι στην περίοδο εργασίας οι εκτάκτως εργαζόµενο φτάνουν τους 200.Η εταιρεία διαθέτει γεωπόνους για την καθοδήγηση των παραγωγών, στους

16

οποίους προσφέρουν ειδικούς βελτιωµένους σπόρους ντοµάτας και µέχρι την συγκοµιδή χρήσιµες καλλιεργητικές συµβουλές.

Τα προϊόντα του ΠΕΛΑΡΓΟΥ είναι τοµατοπολτός, τοµατοχυµός, ψιλοκοµµένη ντοµάτα. Συσκευασία γίνεται σε µεταλλικό κουτάκι και σε χάρτινη χωριστή συσκευασία της σειράς Pummaro.Η κατανάλωση στην ελληνική αγορά µαρτυρεί την εµπιστοσύνη του κόσµου στα προϊόντα, µε τα οποία συνδέεται η Γαστούνη , η οποία επωφελείται από την λειτουργία του εργοστασίου, γιατί αξιοποιούνται τα ηλειακά προϊόντα και απασχολείται εγχώριο προσωπικό.

17

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ…

Η Γαστούνη ευεκτεί οικονοµικά και εξελίσσεται αλυσιδωτά, οικοδοµείται, ρυµοτοµείται, οργανώνεται. Όµως ρυµοτοµείται µε πολύ αργούς ρυθµούς και οικοδοµείται ασύµµετρα, κυρίως περιφερειακά. Το κέντρο παραµένει µε τα παλαιά κτίρια τα οποία είτε χρησιµοποιούνται όπως είναι είτε φθίνουν εγκαταλελειµµένα. Η αισθητική του κέντρου της πόλης είναι ανάρµοστη µε την γεωγραφική της θέση, τη µορφολογία της , τις οικονοµικές και περιβαλλοντικές δυνατότητες. Από τη µία δηµόσιες υπηρεσίες, τράπεζες, µηχανική καλλιέργεια και νεόδµητες σύγχρονες κατοικίες και από την άλλη δρόµοι µε παλαιό οδόστρωµα φθαρµένο και µε πεζοδρόµια στενά και µισοκατεστραµµένα ή ανύπαρκτα. Οι κεντρικοί δρόµοι µε ανεπαρκή φωταγώγηση και χωρίς ίχνος πράσινου. Οι πλατείες αδιαµόρφωτες και οι παιδότοποι ανύπαρκτοι. Και το κυριώτερο όλα τα παλιά πέτρινα κτίρια της

αγοράς και τα κτίρια- σταθµοί στην ιστορία της Γαστούνης εγκαταλελειµένα µε εµφανή τα σηµάδια της φθοράς του χρόνου. Η οικία

Σισίνη, η οικία Κουµπαρούλη µε τις καµάρες στην οποία έµενε το 1906 ο ∆ήµαρχος Ήλιδας Γεώργιος Ν.Σισίνης, η οικία ∆ιαµαντοπούλου στο παλιό πρατήριο ΗΛ.ΒΙ.ΓΑΛ.,το πέτρινο

18

οικοδοµικό τετράγωνο του Πρακτορείου Εφηµερίδων, η οικία Κοντογιαννόπουλου, η οικία Ι. Μανουρά όπου στεγαζόταν το παλαιό Ειρηνοδικείο και σχολεία, ο σταθµός του τρένου, το 1ο ∆ηµοτικό Σχολείο, η Παναγία η Καθολική..

Η πλατεία Ηρώων τη δεκαετία του 1950

Η πλατεία Ηρώων τη δεκαετία 60-70

Μέχρι το 1988…

Οπότε µε ορόσηµο αφ΄ενός µεν τους µεγάλους σεισµούς που έπληξαν την περιοχή και αφ΄ετέρου την προώθηση των πολεοδοµικών µελετών επέκτασης και αναθεώρησης του σχεδίου της πόλης άρχισε και συνεχίζεται µέχρι σήµερα µία σειρά έργων οδοποιίας, οικοδόµησης, πεζοδρόµησης, διαµόρφωσης κοινόχρηστων

19

χώρων, αναπαλαίωσης διατηρητέων κτιρίων, µε γοργούς ρυθµούς που το ένα διαδέχεται το άλλο.

Την είσοδο της πόλης , από τα βόρεια, κοσµεί η οικία Σισίνη, αναπαλαιωµένη µε σεβασµό στην αισθητική και στην αρχιτεκτονική της εποχής της.

Απέναντι βρίσκεται ο µητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου, µεγαλοπρεπής σε ρυθµό βυζαντινό µε το πανύψηλο καµπαναριό του, σηµείο αναφοράς στην πόλη µας. Στον διαµορφωµένο αύλιο χώρο της δεσπόζει η προτοµή του στρατιωτικού και πολιτικού Ιωάννη Χρύσανθου Σισίνη, του Άρχοντα της Γαστούνης , πρωτοστάτη της Εθνεγερσίας στην Ηλεία , να ατενίζει την οικία Σισίνη και να µας θυµίζει το όνοµα πίσω από το οποίο κρύβεται η ιστορία της Γαστούνης και της Ηλείας , το όνοµα που έφεραν σηµαντικές προσωπικότητες που σηµάδεψαν την ιστορία και για το οποίο οι νεώτεροι πρέπει να είναι υπερήφανοι.

Πίσω από το ναό του Αγ. Νικολάου το Κουρβισιάνειο Πολιτιστικό Κέντρο επισφραγίζει την πολιτιστική µας παράδοση . Το καλόγουστο κτίριο νεοκλασσικού ρυθµού µε αίθουσα θεάτρου και κινηµατογράφου και βιβλιοθήκη φιλοξενεί αξιόλογες παραστάσεις θεατρικές , οµιλίες,

σχολικές εκδηλώσεις και µορφώνει και ψυχαγωγεί τους πολίτες .

Η πλατεία Ελευθερίας αναµορφωµένη και πλαισιωµένη µε σύγχρονα καταστήµατα προσφέρει στιγµές χαλάρωσης και ψυχαγωγίας.

Οι κεντρικοί δρόµοι και οι περισσότεροι κάθετοι είναι στρωµένοι µε νέο ασφαλτοτάπητα και τα πρόσφατα κατασκευασµένα ευρύχωρα και καλαίσθητα πεζοδρόµια έχουν φωταγωγηθεί και

20

δεντροφυτευτεί. Νέοι δρόµοι έχουν ανοιχθεί µε προοπτικές ανάπτυξης στο µέλλον.

Τα παλαιά ερειπωµένα κτίρια της αγοράς έχουν δώσει τη θέση τους σε νεόδµητα σύγχρονα καλαίσθητα κτίσµατα που στεγάζουν εµπορικά καταστήµατα προωθώντας έτσι την εµπορική κίνηση. Ευτυχώς κάποιες παραδοσιακές κατοικίες που άντεξαν µέχρι σήµερα αναπαλαιώθηκαν µε περίτεχνο τρόπο που αναδεικνύει την αρχιτεκτονική της εποχής τους µας συνδέουν µε το παρελθόν και συµβάλλουν άριστα στην αισθητική της πόλης. ∆ιαµορφωµένες µε συντριβάνια και δενδροφύτευση είναι και οι υπόλοιπες πλατείες.

Πριν την έξοδο της πόλης το 1ο ∆ηµοτικό Σχολείο που κατασκευάστηκε το 1929 αναπαλαιώθηκε και η διατηρηµένη πέτρινη όψη το κάνει ένα παραδοσιακό κτίριο, σωστό κόσµηµα.

Στο τέλος της συνοικίας της Καθολικής ο βυζαντινού ρυθµού ναός της Κοιµήσεως της Θεοτόκου που χτίστηκε τα χρόνια του Ιουστινιανού, καταστράφηκε από σεισµούς και πληµµύρες εκτός από το δυτικό µέρος που σώζεται µέχρι σήµερα και ξαναχτίστηκε το 10ο-12ο αιώνα µε τη σηµερινή του µορφή χτισµένος κατά τον σύνθετο τετρακίονο τύπο της Κωνσταντινούπολης ,φυλάσσει στο εσωτερικό του την επάργυρη εικόνα της Παναγίας έργο του 12ο αιώνα. Έχει όµως εµφανή τα σηµάδια της φθοράς του χρόνου και των σεισµών.

Η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Καθολικής στη Γαστούνη ανήκει στο τύπο του τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραµµένου ναού και χρονολογείται στον 12ο αιώνα. Έχει ηµιεξαγωνική αψίδα, τρούλο µε οκτάπλευρο τύµπανο και νάρθηκα στα δυτικά. Οι τοίχοι, κτισµένοι µε πλινθοπερίκλειστο σύστηµα και χρήση διπλών πλίνθων στους αρµούς, ζωογονούνται µε λιτό κεραµοπλαστικό διάκοσµο, κυρίως οδοντωτές ταινίες και µε την ένθεση εφυαλωµένων σκυφίων. Μοναδική φραγκική επίδραση(του 14ου αιώνα) το αξυκόρυφο τόξο της σφραγισµένης σήµερα βόρειας θύρας. Η µεταγενέστερη προσθήκη εξωνάρθηκα και τα νεώτερα µεγάλα θυραία ανοίγµατα συνιστούν τις µόνες µείζονες επεµβάσεις στην αρχική του µορφή. Στο εσωτερικό διατηρούνται δύο στρώµατα τοιχογραφιών. Το δεύτερο, σύµφωνα µε επιγραφή που χρονολογείται το 1702 και έγινε µε δαπάνες του επισκόπου Ωλένης Ιωαννικίου. Μία δεύτερη επιγραφή της ίδιας εποχής, που αναφέρει τους κτήτορες του ναού και ως έτος ανεγέρσεως το 1279, αντιγράφει, πιθανόν, την παλαιότερη κτητορική επιγραφή. Όλοι στην ευρύτερη περιοχή πιστεύουν ότι ο βυζαντινός ναός της Παναγίας της Καθολικής κρύβει πολλά µυστικά για την ύπαρξη της Γαστούνης στην ιστορία. Για αυτό, σε ανασκαφές που έχουν γίνει κατά καιρούς, όπου έχουν βρεθεί σηµαντικά ευρήµατα, δίνεται ιδιαίτερη σηµασία.

Το 1702 έγινε επιζωγράφιση του εσωτερικού διακόσµου του ναού και πιθανότατα και άλλες επισκευές ή τροποποιήσεις, κυρίως στην στέγη του µνηµείου. Ενδεχοµένως σε αυτή την εποχή να ανήκει και η οικοδόµηση της στοάς.

21

Πιθανότατα στα τέλη του 19ου αι. έγινε η τµηµατική δεύτερη επιζωγράφιση του εσωτερικού, επισκευαστικές εργασίες και επίχριση του µνηµείου. Μοιάζει πιθανότερο οι νεώτερες θύρες της νότιας και βόρεια όψης να διανοίχτηκαν τότε και ταυτόχρονα να φράχτηκαν και οι αρχικές. Η συµπλήρωση της στοάς και η στέγασή της, πιθανόν να έγιναν επίσης εκείνη την περίοδο.

Το 1924 έγιναν από την Υπηρεσία Αναστηλώσεως και Συντηρήσεως Αρχαίων Μνηµείων του Κράτους εργασίες αποκατάστασης του ναού µεταξύ των οποίων και αντικαταστάσεις πωρόλιθων καθώς και έκφραξη του δίλοβου παραθύρου το οποίο όπως αναφέρεται στο ∆ελτίο της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας ήταν φραγµένο κατά το ήµισυ.

Στο διαµορφωµένο περιβάλλοντα χώρο έχει χτιστεί και λειτουργεί το Γηροκοµείο της Αρχιεπισκοπής Ηλείας δείγµα της κοινωνικής προσφοράς της πόλης – γαλήνιο λιµάνι για τους απόµαχους της ζωής, µε τη µεγάλη Παρήγορο απέναντί τους να απαλύνει τον πόνο τους.

Προσφυγικοί συνοικισµοί

Οι συνοικίες που συνυφαίνουν τον ιστό της πόλης, αν κάποιος την περπατήσει από βόρεια, είναι η περιοχή του σταθµού µε το 2ο ∆ηµοτικό και Νηπιαγωγείο, η συνοικία των προσφύγων, µετά το κέντρο της πόλης µε προεκτάσεις ανατολικά και δυτικά µε το Γυµνάσιο, το Λύκειο τον Παιδικό Σταθµό, το Κέντρο Υγείας και το Κ.Α.Π.Η., η περιοχή της Καθολικής µε το 3ο ∆ηµοτικό και Νηπιαγωγείο και η Αγκινάρα προσφυγική συνοικία ,µε το 4ο Νηπιαγωγείο.

Μετά την άφιξη των προσφύγων της Μ.Ασίας ,το ρυµοτοµικό σχέδιο της πόλης άλλαξε εντελώς. Χωρίστηκε σε πέντε οικισµούς, στις παρυφές της Γαστούνης, στα χειρότερα σηµεία, τα άχρηστα , τα οποία ήταν απροσπέλαστα και κατά τους ντόπιους στοιχειωµένα.

Η Αγκινάρα: (περιοχή όπου οι αγκινάρες ήταν σαν δέντρα) έρχεται εξ απόψεως χωρογραφικής ,δεύτερη συνοικία της Γαστούνης, µετά την Καθολική, µε πλήρες ρυµοτοµικό σχέδιο, προσαρµοσµένο στο εγκεκριµένο του 1911 πολεοδοµικό σχέδιο .Η νέα πατρίδα των Μικρασιατών προσφύγων φέρει στους κυριότερους δρόµους που την τέµνουν ονόµατα παραδοσιακά της αρχικής τους πατρίδας όπως Χρυσοστόµου Σµύρνης, Μικράς Ασίας, Βοϊνακίου κλπ. Μετά τους τελευταίους σεισµούς του 1988 έχει γίνει, όπως σε όλη τη Γαστούνη, πλήρης ανανέωση και συγχρονισµός των κτισµάτων.

22

Οικονοµέικα : η περιοχή αυτή είχε άφθονα όµβρια ύδατα µέσα σε µια µεγάλη λάκκα ,όπου φύτρωναν ψαθιά και τα χρησιµοποιούσαν οι ντόπιοι για την κάλυψη των καλυβών και για τις καρέκλες.Όµως, χάρη των προσφύγων, το έλος της λάκκας εξουδετερώθηκε και µεταβλήθηκε σε ρυµοτοµηµένη, µικρών διαστάσεων, συνοικία. Σε αυτή την συνοικία σήµερα, βρίσκονται το Ειρηνοδικείο της πόλης και ο Ναός του Αγ.Κωνσταντίνου.

Άλλοι συνοικισµοί ήταν το Καλό πηγάδι και Χονδροµάρα (περιοχές όπου διοχετεύονταν τα λύµατα της κατοικηµένης περιοχής) και τέλος του Σιδ. Σταθµού (που λεγόταν Αρβανιτόρουγα , γιατί κάποτε κατοικούσαν εκεί µόνο Αρβανίτες). Το κράτος εκπόνησε εκεί ρυµοτοµικά σχέδια και µοίρασε οικόπεδα από 300 έως 500 περίπου τ.µ. το καθένα. Σε αυτά κτίστηκαν πλίνθινα σπίτια των δύο δωµατίων και µιας κουζίνας για κάθε οικογένεια. Οι γειτονιές είχαν φυτευτεί στα όρια των δρόµων µε µουριές και οι κήποι των σπιτιών γέµισαν µε κληµαταριές και οπωροφόρα δέντρα. Αυτές οι γειτονιές ήταν πολύ γραφικές µε ωραία λουλούδια να ξεπηδούν από χρωµατισµένα κουτιά και τενεκέδες, ασβεστωµένους χώρους και χειροποίητα είδη νοικοκυριού. Ακόµη, υπήρχαν µικρά µαγαζάκια , στα οποία συγκεντρώνονταν οι πρόσφυγες κάθε βράδυ και τραγουδούσαν νοσταλγικά τους ρυθµούς της Μ. Ασίας.

Οι κάτοικοι προέρχονται από ευηµερούσες περιοχές της Μ. Ασίας και χαρακτηρίζονταν ως φιλοπρόοδοι και αναγνωρίζονται ως συντελεστές της κοινωνικής προόδου. Ως αποτέλεσµα µετέφεραν αυτή την πρόοδο στη Γαστούνη µαζί µε τα διάφορα επαγγέλµατα που ασκούσαν. Οι περισσότεροι ήταν µεγάλοι εργολάβοι, επιχειρηµατίες , έµποροι , εισηγούνταν µηχανικές καλλιέργειες για τους αγρούς και ασχολήθηκαν µε την καλλιέργεια της γης και το εµπόριο. Για αυτό το λόγο, διαµορφώνονται και αντίστοιχες ανάγκες σε υποδοµές κι έτσι διαµορφώθηκε µια αστική αρχιτεκτονική µορφολογία, που αντικατόπτριζε τις επαγγελµατικές ανάγκες και δραστηριότητες, τις οικονοµικές δραστηριότητες και επιρροές από τα ευρωπαϊκά πρότυπα και την κοινωνική διαστρωµάτωση των πληθυσµών.

Στις περισσότερες ανεγειρόµενες κατοικίες κυριάρχησε το νεοκλασικό ύφος µε τις παραλλαγές του και τις µετεξελίξεις του (νεοµπαρόκ), το µέγεθος και η διακόσµηση, εσωτερική και εξωτερική, ποίκιλαν ανάλογα µε την οικονοµική κατάσταση των ιδιοκτητών τους. Οι περισσότερες κατοικίες είχαν 2 ορόφους, ενώ σήµερα µέχρι και 3, καθώς η Γαστούνη είναι σεισµογενής περιοχή. Επίσης, οι κατοικίες είχαν και ισόγεια κυρίως στις περιπτώσεις που

23

βρίσκονταν σε εµπορικούς διαδρόµους. Ακόµα, κάποια κτίρια διέθεταν και καµάρες επηρεασµένα από την τεχνοτροπία των κτιρίων στα Ιόνια νησιά και για να προφυλάσσουν τα προϊόντα τους από τις καιρικές συνθήκες. Τέλος, τα βιοµηχανικά και τα δηµόσια κτίρια ξεχώριζαν για την αρχιτεκτονική τους φυσιογνωµία και αποτελούν σηµείο αναφοράς.

Ο Ναός των Αγ.Κωνσταντίνου και Ελένης

Ο Αρχιµανδρίτης Προκόπιος Παγουρτζής, άφησε τη σφραγίδα του, εκτός των άλλων, στη Γαστούνη, µε την προσπάθεια που έκανε, να παραχωρηθεί οικόπεδο από το ∆ήµο Γαστούνης, για την ανέγερση ιερού ναού των αγίων Κων/νου και Ελένης και για ίδρυση τρίτης ενορίας στη Γαστούνη. Το 1999 ξεκίνησε η εσκαφή των θεµελίων. Ο κυρίως ναός έχει εµβαδόν 400 τµ. Είναι υπερυψωµένος και το κάτω µέρος θα χρησιµοποιηθεί ως βοηθητικός χώρος και κέντρο πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Αρχικά το ισόγειο του κτιρίου λειτούργησε ως Ενοριακός Ναός.

Τον περασµένο Νοέµβριο ξεκίνησε η ολοκλήρωση του έργου της κατασκευής του κτιρίου του Ι.Ν Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης στη Γαστούνη. Όσον αφορά το ρυθµό, είναι σταυρεπίστεγη µετά τρούλου. Είναι σχετικά µικρός ναός και η κεντρική είσοδός του βρίσκεται στο πίσω µέρος ,καθως η διαρρύθµιση του ναού είναι καθορισµένη και δεν υπάρχει δρόµος στα δυτικά του ναού, όπως θα ήταν κατάλληλο. Υπάρχουν και τρεις είσοδοι δεξιά και αριστερά του ναού εκ των οποίων η µια είναι για τους ιερείς και οδηγεί απευθείας στο ιερό. Τις εισόδους τις απαρτίζουν πλατύσκαλα ,τα οποία δεν είναι

24

µονοκόµµατα για να µην φαίνονται κουραστικά .Τα εξωτερικά τοιχώµατα είναι από µπετόν, που προσδίδουν ανθεκτικότητα , ενώ τα καλύπτει φελιζόλ (πάχους 5 εκατοστών ) για την θερµοµόνωση του κτιρίου.

Οι 5000 περίπου κάτοικοι που κατοικούν σε αυτές τις συνοικίες στηρίζονται στις δυνάµεις τους και κάνουν φιλότιµες προσπάθειες να φέρουν την πόλη εκεί που της αξίζει. Αποτελούν ένα ζωντανό οργανισµό που προοδεύει συνεχώς και συµβάλλει στην ανάπτυξη της Γαστούνης µε µεγάλες προοπτικές για το µέλλον. Σε αυτές τις προοπτικές πρέπει να ληφθούν και µέτρα για το µνηµείο που σύρει κοντά του την ιστορία αυτού του τόπου, την Παναγία την Καθολική και για τον αύλειο χώρο που πρέπει να διαµορφωθεί όπως αρµόζει στην αρχιτεκτονική του ναού. Πρέπει να αναζητηθούν και να διασωθούν τα κτίσµατα που σηµατοδοτούν µια ολόκληρη εποχή που η γεωργική εκµετάλλευση της γης αποτελούσε τον πυρήνα της σφύζουσας οικονοµικής και κοινωνικής ζωής και απετέλεσαν αφετηρία για την πρόοδο της πόλης. Βέβαια η αναζήτηση τέτοιων κτισµάτων δεν θα αποδώσει εύκολα καρπούς αφού οι σεισµοί και άλλα γεγονότα συνηγόρησαν καταλυτικά στην εξαφάνισή τους. Όσα αποµένουν περιµένουν < ατάκτως ερριµένα> το ενδιαφέρον και την ευαισθησία µας.

25

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Χώροι πράσινου

Αναµφίβολα, το ποσοστό των ελεύθερων χώρων και των χώρων πρασίνου αποτελεί έναν παράγοντα και µέτρο για τον καλό σχεδιασµό και το υψηλό επίπεδο ποιότητας ζωής µιας πόλης. Η ύπαρξη αστικών χώρων πρασίνου εντός του αστικού ιστού επηρεάζει θετικά όλους τους τοµείς της αστικής διαβίωσης, συµβάλλοντας στη διατήρηση του περιβάλλοντος και την αειφορία, στην προστασία της βιοποικιλότητας, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, συντελώντας έτσι στην ψυχική και σωµατική υγεία των δηµοτών της κάθε πόλης.

Ο ανοιχτός χώρος είναι βασικό τµήµα της αστικής κληρονοµιάς, δοµικό στοιχείο της αισθητικής και αρχιτεκτονικής µορφής µιας πόλης, παίζει σηµαντικό εκπαιδευτικό ρόλο, είναι οικολογικά αξιόλογος, είναι σηµαντικός για την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ενίσχυση της κοινωνικής ανάπτυξης, στηρίζει οικονοµικούς στόχους και δραστηριότητες. Ο ρόλος του είναι πολύ σηµαντικός συνεισφέροντας στις ανάγκες αναψυχής και ελεύθερου

χρόνου της κοινωνίας και έχοντας οικονοµική αξία στην ενίσχυση του περιβάλλοντος.

Κρίνεται επιτακτικό να συνειδητοποιήσουµε τη µείζονα σηµασία της θετικής επίδρασης των χώρων πρασίνου τόσο στην αισθητική της πόλης µας , όσο και στην υγεία µας. Η θετική επίδραση των χώρων πρασίνου στους κατοίκους των πόλεων που καθηµερινά έρχονται αντιµέτωποι µε τα προβλήµατα της

έλλειψης αστικού χώρου, της υποβάθµισης του περιβάλλοντος και της ατµοσφαιρικής ρύπανσης, ήταν πάντοτε κάτι το αυτονόητο. Ο ρόλος τους στην αστική διαβίωση είναι ιδιαίτερα σηµαντικός γιατί συνδέονται µεταξύ τους και διαµορφώνουν έναν ιστό που δοµεί και διαπερνά την πόλη.

Οι θετικές επιδράσεις τους µπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής:

• Στο σύστηµα µετακινήσεων

26

• Στην αναψυχή

• Στην ψυχική και σωµατική υγεία.

• Στην οικολογία του τοπίου

• Στη βελτίωση του µικροκλίµατος.

• Στη διαχείριση των υδάτων.

• Στην αισθητική του τοπίου.

• Στην εξοικονόµηση πόρων

• Στην αναβάθµιση της ποιότητας του αστικού κέντρου

• Στον τουρισµό

• Στην οικονοµία

Ένα δίκτυο χώρων πρασίνου συμβάλλει με ποικίλους τρόπους στην λειτουργία του αστικού

συστήματος. Εισάγει τη φύση μέσα στην πόλη αποτελώντας μια γέφυρα μεταξύ αστικού,

περιαστικού και αγροτικού περιβάλλοντος

και δίνει την ευκαιρία στους πολίτες της

γνωριμίας με τη χλωρίδα και την πανίδα. Η

διαμόρφωση και επέκταση των χώρων

πρασίνου μακροπρόθεσμα οδηγεί σε θετικά

οικονομικά αποτελέσματα στις

γειτνιάζουσες με αυτές περιοχές, καθώς

αυξάνεται η αξία της γης και των κατοικιών,

δημιουργείται έδαφος για νέες

επιχειρηματικές δραστηριότητες και

προκύπτουν νέες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, τα στοιχεία του αστικού πρασίνου

έχουν ιδιαίτερη σημασία από κοινωνική,

χωρική και οικολογική πλευρά καθώς αποτελούν, εκτός από τμήματα του αστικού ιστού επισκέψιμα

στο κοινωνικό σύνολο και φυσικούς βιοτόπους μέσα στην πόλη. Μάλιστα σήμερα διαπιστώνει

κανείς ότι οι κοινωνικές ανάγκες και η αλματώδης ανάπτυξη σε όλους τους τομείς έχουν επηρεάσει

τη θεώρηση αυτών των δομικών μορφών. Η ρομαντική, ανθρωπομορφική και ίσως αισθητική

αντιμετώπιση των χώρων πρασίνου, έχει

δώσει τη θέση της σε μια βιοκεντρική,

οικολογική θεώρηση, σε μια αειφορική

διαχείριση και αντιμετώπιση του αστικού

χώρου της πόλης όπου ο άνθρωπος ως

πρωταγωνιστής προστατεύει και εξελίσσει

τους χώρους πρασίνου.

27

Γενικά διαπιστώνεται, ότι ο βαθµός επιρροής του πρασίνου στον αστικό ιστό εξαρτάται, βασικά,

από τον σωστό σχεδιασµό του τοπίου, τις δηµιουργούµενες σχέσεις αλληλεπίδρασης µεταξύ

δοµηµένου και φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και την ορθή διαχείριση του περιβάλλοντος από

τους χρήστες και τις διοικούσες αρχές.

Συµπερασµατικά καταλήγουµε στη διαπίστωση ότι οι σύγχρονες τάσεις του περιβαλλοντικού σχεδιασµού και της αειφορίας, προτάσσουν τους χώρους πρασίνου ως κύριο στρατηγικό εργαλείο στην προσπάθεια ένταξης πολιτιστικών, αναψυχικών χρήσεων στον αστικό ιστό και στη διατήρηση και προστασία της φύσης. Η διατήρηση και σύνδεση των χώρων πρασίνου µέσα στις αστικές περιοχές αποτελεί βασικό όπλο ενάντια στη φθορά του φυσικού αστικού τοπίου καθώς λειτουργούν ως ταµιευτήρες φυσικού πλούτου, χλωρίδας, και πανίδας και υποβοηθούν τις φυσικές διεργασίες (οξυγόνωση της ατµόσφαιρας, διήθηση των υδάτων κλπ). Η υιοθέτηση µιας οικολογικής προσέγγισης σχεδιασµού και διαχείρισης των χώρων πρασίνου συνηγορεί στην εξασφάλιση καλύτερου περιβαλλοντικά και αισθητικά αστικού χώρου.

Το δάσος των θινών

Εκτός από το γεγονός ότι η πόλη µας δεσπόζει σε ένα καταπράσινο και εύφορο κάµπο, σε µικρή απόσταση από αυτήν υπάρχει ένα τεχνητό δάσος, σχετικά µικρής έκτασης, αλλά εξαιρετικής οµορφιάς, που εκτείνεται από την παραλία της Μπούκας µέχρι τη Γλύφα. Είναι πλούσιο σε πεύκα, ευκαλύπτους και ακακίες. Παρ όλες τις προσπάθειες της ∆ηµοτικής Αρχής για την ανάδειξη και την προστασία του , τροχοπέδη στην αξιοποίησή του, αποτελεί το πεδίο βολής της 117 πτέρυγας µάχης της Αεροπορίας.

H δηµιουργία του ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’50, µε πρωτοβουλία του τότε Επιθεωρητή ∆ασών Ιωάννη Γκουράσα, στην προσπάθεια στερέωσης και αξιοποίησης των θινών Βαρθολοµιού, Λυγιάς και Γλύφας του Ν. Ηλείας.

Στις περιοχές αυτές οι κάτοικοι αντιµετώπιζαν σοβαρό πρόβληµα από τη δράση των θινών που είχαν έκταση 13000 στρέµµατα και κατέστρεφαν τις καλλιέγειές τους. Οι θίνες είχαν δηµιουργηθεί στην παραλία του Ιονίου πελάγους έπειτα από την καταστροφή της δασικής βλάστησης που υπήρχε, οπότε η άµµος που µε τη δράση του ανέµου µετακινείτο κατά το καλοκαίρι κάλυπτε τις εκτάσεις που συναντούσε, αφανίζοντας κάθε καλλιέργεια των κατοίκων. Οι κάτοικοι του Βαρθολοµιού και αργότερα της Λυγιάς, µε τη συνεργασία του τότε προέδρου της

28

Κοινότητας Βαρθολοµιού ∆ιονυσίου Αρβανίτη και την καθοδήγηση του δοσολόγου Ιωάννη Γκουράσα, ξεκίνησαν την δενδροφύτευση της περιοχής που σχηµατίζονταν οι θίνες σε µια προσπάθεια σταθεροποίησής τους.

Χρησιµοποιήθηκαν θάµνοι και δένδρα από ξενικά κυρίως είδη όπως κυανόφυλλη ακακία, ευκάλυπτος και διάφορα είδη πεύκης που είχαν βιολογικές ιδιότητες ικανές να αντιµετωπίσουν τις εξαιρετικά δυσµενείς συνθήκες του περιβάλλοντος των θινών. Αλλά και µετά την επιλογή των κατάλληλων φυτών, το πρωτοποριακό αυτό εγχείρηµα δεν ήταν εύκολο να πραγµατοποιηθεί αφού οι δυνατοί άνεµοι απειλούσαν την οµαλή ανάπτυξη των µικρών δέντρων. Χρειάστηκε να τοποθετηθούν περιµετρικά των φυτών και κλαδοπλέγµατα ώστε αυτά να προστατεύονται αποτελεσµατικά.

Σε µικρό τµήµα του σηµερινού δάσους, στην περιοχή της Γλύφας, δηµιουργήθηκε από την Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αµερικής , το Ιονικό χωριό. Σε αυτό κάθε καλοκαίρι φιλοξενούνται παιδιά ελληνικής καταγωγής από την Αµερική.

Το δάσος αποτελεί πραγµατικό στολίδι για την ευρύτερη περιοχή , πηγή ζωής και ευεξία για τους ανθρώπους καθώς προσφέρεται για δραστηριότητες αναψυχής και άθλησης. Επίσης συµβάλλει στην προστασία της βιοποικιλότητας της φύσης (προστασία πανίδας – χλωρίδας), στον υδρολογικό κύκλο (αποθέµατα νερού) και στις ευεργετικές επιδράσεις στο κλίµα και στην ατµόσφαιρα.

Η προστασία του δάσους αποτελεί υποχρέωσή µας απέναντι στις µελλοντικές γενιές και πρέπει να γίνει υπόθεση όλων , επιστηµόνων , δασικής υπηρεσίας , περιβαλλοντικών συλλόγων , δήµου αλλά και ιδιωτών.

Ποταµός Πηνειός

Το ποτάµι του ηλειακού κάµπου ο Πηνειός µε συνολικό 80,9Km πηγάζει από τα βουνό Ερύµανθο και ρέει δυτικά εκβάλλοντας στο Ιόνιο πέλαγος κοντά στην παραλία της Γαστούνης. Τα προβλήµατα που δηµιουργούσαν συνεχείς πληµµύρες στην ζωή των πολιτών είχαν απασχολήσει τους τοπικούς παράγοντες αλλά και το επίσηµο κράτος από τα µέσα του 19ου αιώνα. Οι παλαιότεροι θυµούνται τις λάκες Χρέππα ,Κουνανή,Σισίνη, τη λάκα Κολοκοτρώνη , την λάκα στα Οικονοµέικα και στη Καθολική καθώς και αρκετές γράνες που διευκόλυναν τη ροή του νερού και ανακούφιζαν τους κατοίκους της περιοχής όταν τα νερά κάλυπταν τα πάντα. Με τα εγγειοβελτιωτικά έργα επιτεύχθηκε η αύξηση

29

της αγροτικής παραγωγής και η βελτίωση της ποιότητας των παραγόµενων προϊόντων, ενώ οι αγρότες απαλλάχθηκαν από την ανασφάλεια για τις κλιµατολογικές συνθήκες.

Πηγές και πορεία του Πηνειού

Οι πηγές του Πηνειού βρίσκονται στον Ερύµανθο και ανάµεσα στις κορυφές του Ωλονού και του Αστρά, όπου από τα επιφανειακά νερά από το λιώσιµο του χιονιού το καλοκαίρι σχηµατίζονται µικρά ρυάκια. Στα ψηλά σηµεία τον δύο κορυφών έχει ελάχιστες πηγές µε λίγα νερά αλλά κατεβαίνοντας πιό χαµηλά στα όρια της Κρυόβρυσης υπάρχουν πλήθος πηγές µε πολλά και παγωµένα νερά. Η πρώτη πηγή του Πηνειού είναι το "κεφαλόβρυσο" στην περιοχή "Μέγα πλάτανος" και µέχρι την πηγή "Κάνδαλος" υπάρχουν πολλές µικρές πηγές, η "µεγάλη βρύση" και η "µικρή βρύση" οι δύο πηγές που υδρεύεται και αρδεύεται κυρίως το χωριό είναι οι επόµενες µεγάλες πηγές του Πηνειού. Άλλες µεγάλες πηγές είναι ο "Κάνδαλος", η "Κορακοφωλιά", η "βρύση του Κούρτη", η "κρύα βρύση", ο "Τροχωτός", οι "βρύσες του Χαριά" κι άλλες.

Από την αρχή της πορείας του ο Πηνειός δέχεται τα νερά πολλών µικρών ποταµών που έχουν νερό όλο τον χρόνο, µερικοί από αυτούς είναι το "Μπερδεσολάγκαδο", το "λαγκάδι του Χαριά", το "λαγκάδι του Ντάρνου", το λαγκάδι της "Παναγιάς", το "λαγκάδι του Βλάχου", το ποτάµι της Κερέσοβας όπου λίγα µετρά µετά αρχίζει το Φαράγγι του Πηνειού. Από τις πηγές του ως την Κερέσοβα ο Πηνειός είναι γνωστός σαν "Ξενιάς". Στην ίδια περιοχή στην κοίτη του αλλά και στους παραπόταµους του υπάρχουν καταβόθρες και βάραθρα που χάνεται ποσότητα του νερού, το ποιό γνωστό από αυτά είναι η ∆ρακότρυπα.

Ο Πηνειός στο ξεκίνηµα του από τον "Μέγα πλάτανο" σχηµατίζει µεγάλο φαράγγι, µε πλατάνια κι έλατα, µε πολλές βαθιές λιµνούλες στην κοίτη του µε βαθύτερη αυτή του "Μπαρδούση" όπως λέγεται. Από τα Καλύβια της Κρυόβρυσης αλλάζει η κοίτη του έως την περιοχή "Ταβέρνα". Μετά την "ταβέρνα" ξεκινά άλλο φαράγγι γνωστό και σαν φαράγγι Ακρώρειας όπου έχει πλούσια βλάστηση και δέντρα κυρίως πλατάνια, υπάρχουν πολλά παλιά πέτρινα αλλά και ξύλινα παραδοσιακά γεφύρια και νερόµυλοι. Στην κοίτη του Πηνείου και µέσα στο φαράγγι υπάρχουν δύο µικρές λίµνες µε µεγάλο βάθος, η Μαύρη λίµνη και η ∆ρακόλιµνα. Στο Κακοτάρι δέχεται νερά από τις πηγές του Κακοταρίου.

Μετά το φαράγγι και το χωριό Κακοτάρι

30

όπου λέγεται και "Κακοταρίτικο ποτάµι" ο Πηνειός συναντά την Φολόη και δέχεται τα νερά των χειµάρρων της Βουντούχλας. Στο σηµείο αυτό αποτελεί το φυσικό σύνορο ανάµεσα στην Αχαΐα και την Ηλεία. Έπειτα ακολουθεί πορεία προς τα νότια και το φράγµα στο Αγραπιδοχώρι. Εκεί ο Πηνειός δέχεται τα νερά του νότιου Λάδωνα και άλλων µικρότερων παραποτάµων. Μετά την τεχνητή λίµνη προχωρά στον ηλειακό κάµπο και την Κοιλάδα του Πηνειού όπου αιώνες προξενούσε πολλές πληµµύρες και καταστροφές, οι Ρωµαίοι µάλιστα είχαν εγκιβωτίσει την κοίτη του σε αρκετά σηµεία ή είχαν κάνει αντιπληµµυρικά τοιχία που ερείπια τους διασώζονται και σήµερα.

Εκβολές Πηνειού

Οι εκβολές του είναι στον Χελωνίτη κόλπο βορειοδυτικά της Γαστούνης. Στο πέρασµα του στον Ηλειακό κάµπο και λέγεται και "ποτάµι της Γαστούνης". Στην αρχαιότητα οι εκβολές του ήταν νοτιότερα στον κόλπο της Κυλλήνης.

Μυθολογία

Ο Πηνειός ποταµός είναι συνδεδεµένος µε τον πέµπτο άθλο του Ηρακλή (καθαρισµός των στάβλων του Αυγεία από την κόπρο). Κατά τον µύθο, ο Ηρακλής, αφού γκρέµισε το µαντρότοιχο των στάβλων, εξέτρεψε τα ποτάµια Πηνειό και Αλφειό καθαρίζοντας τους στάβλους.

Τεχνητή λίµνη φράγµατος

Βρίσκεται πάνω από την Αρχαία Ήλιδα, 20χλµ. περίπου από την ακτή κοντά στο χωριό Κέντρο. Πρόκειται για ένα από τα πιο σηµαντικά εγγειοβελτιωτικά έργα του Νοµού Ηλείας. Το νερό χρησιµοποιείται για την άρδευση των πεδινών εκτάσεων κατά µήκος του άξονα Λάππα-Αµαλιάδα-Καρδαµά, ενώ έχει εκπονηθεί ειδική περιβαλλοντική µελέτη µε στόχο την αξιοποίηση των αναπτυξιακών

δυνατοτήτων της περιοχής, που περιβάλλει τη λίµνη του φράγµατος Πηνειού.Με την κατασκευή του ∆ιυλιστηρίου πόσιµου νερού στο Φράγµα Πηνειού -θα δοθεί οριστική λύση στο πρόβληµα υδροδότησης που αντιµετωπίζει η Αµαλιάδα αλλά και οι υπόλοιποι δήµου του Κάµπου και της Πηνείας.

Αξίζει να σηµειωθεί πως τα εγκαίνιά του έγιναν το Σάββατο 12 Απρίλη και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα έργα των τελευταίων δεκαετιών για το νοµό µας.

Η τεχνητή λίµνη Πηνειού βρίσκεται στο χωριό Κέντρο. Πρόκειται για ένα από τα πιο σηµαντικά εγγειοβελτιωτικά έργα του Νοµού Ηλείας. Η Τεχνητή Λίµνη Πηνειού έχει: επιφάνεια 19,895τ.χλµ.µέγιστο µήκος 8,490χλµ.µέγιστο πλάτος 6,810χλµ.βάθος 60µ.υψόµετρο 80µ. Ο Πηνειός ποταµός σχηµατίζει µια εκτεταµένη δελταϊκή πεδιάδα 83 km2 η οποία αρδεύεται από το οµώνυµο φράγµα του µε µήκος 70km και είναι γνωστός από την αρχαιότητα, αφού σύµφωνα µε τη µυθολογία µε τα νερά του ο Ηρακλής καθάρισε τους στάβλους του βασιλιά Αυγέα. Το νερό

31

χρησιµοποιείται για την άρδευση των πεδινών εκτάσεων κατά µήκος του άξονα Λάππα-Αµαλιάδα-Καρδαµά, ενώ έχει εκπονηθεί ειδική περιβαλλοντική µελέτη µε στόχο την αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής, που περιβάλλει τη λίµνη του φράγµατος Πηνειού.

Η θεµελίωση του έργου άρχισε το 1961 και περατώθηκε το 1968. Έχει εκπονηθεί ειδική περιβαλλοντική µελέτη µε στόχο την αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής που περιβάλλει τη λίµνη του φράγµατος Πηνειού. Οι δράσεις που προτείνεται να αναπτυχθούν είναι η δηµιουργία τουριστικών καταλυµάτων και λοιπών χώρων αναψυχής, η δηµιουργία εγκαταστάσεων ναυταθλητισµού που θα επιτρέπουν την άθληση και διαµονή ενός αριθµού αθλητών µε τον ανάλογο εξοπλισµό τους και την ενίσχυση της χλωρίδας (δενδροφύτευση) και της πανίδας (εµπλουτισµό της περιοχής µε είδη πτηνών,

απαγόρευση κυνηγίου κλπ), του βιοτόπου της περιοχής. Μετά από σειρά δειγµατοληψιών η ποιότητα του νερού της λίµνης κρίθηκε ως εξαιρετικά καλή, δεδοµένου ότι οι τιµές των φυσικοχηµικών παραµέτρων είναι σε πολλές περιπτώσεις καλύτερες και από τις αποδεκτές για το πόσιµο νερό.

32

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

Σήµερα στη Γαστούνη ,που φύσηξε επιτέλους ο άνεµος ανανέωσης, έχουµε όλοι χρέος να εξασφαλίσουµε προυποθέσεις ώστε να είναι συγχρόνως και µία βιώσιµη πόλη, για την προκοπή και την υγεία όλων µας. Γι΄ αυτό το λόγο η προστασία του περιβάλλοντος από τη λειτουργία των εργοστασίων πρέπει να διασφαλίζεται µε απόλυτη αυστηρότητα από την υπεύθυνη υπηρεσία του ∆ήµου. Αλλά και όλοι µας πρέπει να φροντίζουµε για την καθαριότητα της πόλης στους δρόµους, στις πλατείες, στις γειτονιές δίνοντας ο ένας το καλό παράδειγµα στον άλλο. Ο εύφορος κάµπος της Γαστούνης είναι ευλογία Θεού, όµως η υπερβολική χρήση φυτοφαρµάκων είναι κατάρα. Αν δε σε αυτόν τον σοβαρό παράγοντα περιβαλλοντικής ρύπανσης προσθέσουµε και την καύση των απορριµάτων, είναι εύλογη η απορία , αν χωρίς την ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ όλα αυτά τα έργα εκσυγχρονισµού της Γαστούνης έχουν αξία για τους πολίτες της.

Οι απαιτήσεις της εποχής µας σε σχέση µε το περιβάλλον, και κυρίως µε την προστασία του και την αειφόρο-βιώσιµη ανάπτυξη, καθώς και η ανάγκη για πλήρη εφαρµογή της υφιστάµενης και υπό εξέλιξη περιβαλλοντικής νοµοθεσίας (εθνικής και ευρωπαϊκής), κάνουν επιτακτική την ανάγκη για εφαρµογή-υλοποίηση των προβλεποµένων στη νοµοθεσία µέτρων, ούτως ώστε από τη µία να προληφθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και από την άλλη να αποφευχθεί η επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες. Επιπρόσθετα, στην εποχή της παρούσας δύσκολης οικονοµικής συγκυρίας και του έντονου ανταγωνισµού, είναι αναγκαία η βελτίωση/εκσυγχρονισµός των υποδοµών του τόπου, η αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού πλούτου και η παροχή ενός περιβάλλοντος ευχάριστου για τους πολίτες και για τους επισκέπτες

Οι ακόλουθες προτάσεις αφορούν θέµατα που σχετίζονται µε έργα και δραστηριότητες αναπτυξιακού χαρακτήρα, στο πλαίσιο πάντα της αειφόρου-βιώσιµης ανάπτυξης. Κεντρικό ρόλο έχουν οι Πολίτες, οι µαθητές και οι επιχειρήσεις. είναι σηµαντική η συµµετοχή όλων, σε όλα τα επίπεδα. Ο εθελοντισµός και η συµµετοχή στα κοινά είναι ο «καταλύτης» για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, για µία κοινωνία πιο ασφαλή σε όλα τα επίπεδα, ένα περιβάλλον διαβίωσης υψηλό.

∆ιαχείριση στερεών αποβλήτων

Χρειάζεται να εκπονηθεί σε επίπεδο ∆ήµου η «Ολοκληρωµένη διαχείριση στερεών αποβλήτων», µε κύριους άξονες την πρόληψη – επαναχρησιµοποίηση – ανάκτηση – ανακύκλωση:

Είναι ανάγκη να υπάρξουν λειτουργικά προγράµµατα διαλογής στην πηγή (αλουµίνιο, γυαλί, χαρτί, υλικά συσκευασιών, έλαια-ορυκτέλαια), λιπασµατοποίησης (οργανικό κλάσµα απορριµµάτων κυρίως από εστιατόρια, λαϊκές αγορές και καλλιέργειες).

33

Εναλλακτικά, πρόγραµµα παραγωγής ζωοτροφών από απορρίµµατα λαϊκών αγορών-εστιατορίων και κάποιων γεωργικών υπολειµµάτων. Τα σχολεία και οι επιχειρήσεις µπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα των προγραµµάτων αυτών, δίνοντας ίσως ως ανταποδοτικό όφελος στις επιχειρήσεις έκπτωση στα δηµοτικά τέλη.

Επίσης, θα µπορούσαν να υπάρξουν προγράµµατα επιλεκτικής συλλογής επικίνδυνων/ειδικών στερεών αποβλήτων (µπαταρίες, γραφικές ύλες, φάρµακα, διαλύτες-χρώµατα, αγροτικά-γεωργικά υπολείµµατα-απόβλητα, λευκά απορρίµµατα και άλλα απορρίµµατα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, ογκώδη αντικείµενα, ελαστικά οχηµάτων κτλ). Και εδώ οι επιχειρήσεις (χρωµατοπωλεία, φαρµακεία, γεωπόνοι κτλ) µπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα των προγραµµάτων αυτών.

Θα πρέπει να υπάρξει ενεργή συµµετοχή του ∆ήµου στα νέα προγράµµατα συλλογής µπαζών, οικοδοµικών απορριµµάτων, υλικών εκσκαφών και κατεδαφίσεων, επεξεργασία τους και επαναχρησιµοποίησή τους. Τα υδατορεύµατα και οι χείµαρροι πρέπει να προστατεύονται τόσο από απολήψεις όσο και από απορρίψεις.

Συµµετοχή στο πρόγραµµα για την Αποκατάσταση Χώρων Ανεξέλεγκτης ∆ιάθεσης Απορριµµάτων (ΧΑ∆Α).

Χρειάζεται να υπάρξει καλύτερη διαχείριση των ακτών, έργα και δραστηριότητες για καθαρές ακτές (κατάλληλος µηχανολογικός εξοπλισµός, προγράµµατα ενηµέρωσης-ευαισθητοποίησης-ενεργοποίησης των πολιτών).

∆ιαχείριση υγρών αποβλήτων

Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαίο ένα πρόγραµµα συνδιαχείρισης της ιλύος των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυµάτων, των απορριµµάτων λαϊκών, εστιατορίων, καθώς και κάποιων γεωργικών απορριµµάτων, για παραγωγή εδαφοβελτιωτικού-λιπάσµατος.

Επίσης, η «παρεξηγηµένη» επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων λυµάτων στην γεωργία ή για εµπλουτισµό του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα (µελλοντικά) πρόκειται να καταστεί επιτακτική τα επόµενα δύσκολα άνυδρα χρόνια, ήδη η υποχώρηση/πτώση των υπόγειων υδάτων καταδεικνύει το πρόβληµα στον αγροτικό τοµέα (γεωτρήσεις). Εδώ αξίζει να αναφέρουµε ότι τα επόµενα χρόνια θα υπάρξει αυστηρή τιµολογιακή πολιτική στα ύδατα και θα πρέπει να προλαµβάνουµε τις όποιες καταστάσεις, δεδοµένης και της οικονοµικής συγκυρίας.

34

∆ιαχείριση υδατικών πόρων

Υπάρχουν πολλά µικρά έργα, µεγάλης όµως σηµασίας, που αφορούν στη διαχείριση επιφανειακών-υπόγειων υδάτων, όπως διευθετήσεις-αποκαταστάσεις υδατορευµάτων (ο ρόλος τους στα τοπικά µικροκλίµατα είναι σπουδαίος), εµπλουτισµός υπόγειων υδροφόρων οριζόντων και εξωπαραποτάµιες-υδατοδεξαµενές (ενισχύοντας τα διαθέσιµα υδατικά αποθέµατα, και δρώντας αντιπληµµυρικά), έλεγχος των επιβαρηµένων γεωργικών απορροών (ανεξέλεγκτη χρήση σε λιπάσµατα και φυτοφάρµακα) που υποβαθµίζουν την ποιότητα των υδάτων και περιορίζουν µελλοντικές τους χρήσεις.

Πρόγραµµα ενηµέρωσης-ευαισθητοποίησης-ενεργοποίησης (κυρίως όσον αφορά στην πρόληψη κατανάλωσης νερού και στην υποβάθµιση της ποιότητάς του) του κοινού, των τουριστικών επιχειρήσεων, των γεωργών και των τοπικών φορέων. Τρόποι εξοικονόµησης νερού στη καθηµερινότητά µας. «Κύκλος του Νερού» – η αλόγιστη χρήση χηµικών (καθαριστικά σπιτιών, φάρµακα, φυτοφάρµακα, λιπάσµατα κτλ) καταλήγει στο νερό που πίνουµε, στις τροφές που τρώµε (φρούτα, λαχανικά, κρέατα, ψάρια) και στις ακτές κολύµβησης.

Συµµετοχή σε πρόγραµµα για τη βελτίωση ή/και αντικατάσταση εξωτερικών και εσωτερικών δικτύων ύδρευσης σε οικισµούς µε παλαιωµένα δίκτυα και δίκτυα µε µεγάλες απώλειες.

∆ιαχείριση λοιπών φυσικών πόρων

Προστασία και ανάδειξη περιαστικού και αστικού πράσινου, ευαίσθητων οικοσυστηµάτων – ρεµάτων, ακτών, υδροβιότοπων κλπ. Σύνδεση αυτών µε δραστηριότητες/έργα ψυχαγωγίας (ήπια ανάπτυξη µε µονοπάτια, θέσεις θέας/παρατήρησης κτλ).

Ολοκληρωµένη διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων, των αναδασωτέων περιοχών αλλά και των αγροτικών εκτάσεων, έργα και δραστηριότητες για την διατήρηση-προστασία-ανάδειξη-βελτίωσή τους (όπως αντιπυρικές ζώνες, δίκτυο πυρόσβεσης και έλεγχος-διαχείριση γεωργικών εκτάσεων), δηµιουργία εκτροφείου θηραµάτων, προϊόντων δασοκοµίας.

Πρωτογενής Τοµέας

Τα τελευταία όµως χρόνια µε την αύξηση του πληθυσµού και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, ο

35

άνθρωπος άρχισε να επεµβαίνει αλόγιστα στο φυσικό περιβάλλον µε σκοπό να παράγει περισσότερα αγαθά και µε λιγότερο κόπο, έτσι ώστε όχι µόνο να ζει πιο άνετα, αλλά να µπορεί να µεγαλώσει το κέρδος του, χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες και τις βλάβες που µπορεί να προκαλέσει στο περιβάλλον το οποίο κινείται, αλλά και την ίδια του την υγεία.

Έτσι σήµερα η καλλιέργεια της γης γίνεται µε σύγχρονα µέσα, µε τη βοήθεια της επιστήµης και µε τη χρήση διαφόρων µέσων. Μερικά απ' αυτά είναι η εντατικοποίηση των καλλιεργειών, η µονοκαλλιέργεια, η υπερβολική άντληση των υπόγειων νερών, η χρήση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων κ.ά.

Οι συνέπειες της επέµβασης του ανθρώπου στη γη ήταν πολύ λιγότερες τα προηγούµενα χρόνια, σήµερα όµως τις ζούµε καθηµερινά και όλο σε µεγαλύτερο βαθµό. Μεγάλο είναι το µερίδιο σ' αυτές τις συνέπειες της χρήσης των φυτοφαρµάκων στη σύγχρονη γεωργία. Η ατµόσφαιρα ρυπαίνεται, το νερό µολύνεται, το έδαφος καταστρέφεται, η χλωρίδα και η πανίδα εξαφανίζονται. Αλλά και η ίδια µας η υγεία κινδυνεύει. Τα τρόφιµα που παράγει τώρα η γη δεν είναι τόσο υγιεινά, αφού οι βλαβερές ουσίες που περιέχουν τα

φυτοφάρµακα εισχωρούν σ' αυτά και σιγά σιγά βλάπτουν τον οργανισµό του ανθρώπου.

Ως πότε όµως θα συνεχίζεται αυτή η κατάσταση; Τι µπορούµε να κάνουµε όλοι µας για να αλλάξει προς το καλύτερο; Θα πρέπει όλοι µας πρώτα απ' όλα να αποκτήσουµε περιβαλλοντική συνείδηση. Να καταλάβουµε ότι πρέπει να ζούµε µε το φυσικό περιβάλλον χωρίς να το διαταράσσουµε και να το καταστρέφουµε. Κι αυτό µπορούν να το καταλάβουν καλύτερα τα µικρά παιδιά, οι µαθητές µας που στην τρυφερή αυτή ηλικία µπορούν να γίνουν οι καλύτεροι δέκτες οικολογικών µηνυµάτων, αλλά και οι αυριανοί πρωταγωνιστές στη σωτηρία του περιβάλλοντος

και της ίδιας τους της υγείας.

Μόνο τα τελευταία χρόνια διατυπώνονται οι πρώτες ανησυχίες για τη δράση τους αφού σε ορισµένους τόπους εξαφανίζονται οµάδες φυτών και ζώων, ενώ επιστήµονες ανακαλύπτουν και δηµοσιεύουν αποτελέσµατα ερευνών µε τις οποίες διαπιστώνονται βλάβες στην υγεία του ανθρώπου. Έτσι µερικά από τα πρώτα φυτοφάρµακα αποσύρονται από την κυκλοφορία στις σύγχρονες χώρες, εξακολουθούν όµως να κυκλοφορούν σε άλλες.

Οι ανησυχίες όµως των επιστηµόνων αλλά και πολλών άλλων πλέον µεγαλώνουν, διαπιστώνοντας καθηµερινά τις αρνητικές τους επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον, χωρίς να παραβλέπουν βέβαια τη χρησιµότητά τους στη σύγχρονη γεωργία, η οποία χωρίς

36

τη δράση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων δε θα είχε αυτή τη µεγάλη ανάπτυξη.

Σήµερα όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι τα φυτοφάρµακα κατέχουν σηµαντικό µερίδιο στην αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και γίνεται προσπάθεια ώστε να παρθούν µέτρα για την καλύτερη αξιοποίησή τους, ελαχιστοποιώντας τις αρνητικές τους συνέπειες.

Μάλιστα υπάρχει µια στροφή των παραγωγών και των καταναλωτών στη βιολογική γεωργία, στην οποία δε χρησιµοποιούνται φυτοφάρµακα ή άλλες ουσίες. Είναι ίσως η λύση στο πρόβληµα και θα πρέπει όλοι µας να στραφούµε προς αυτήν την κατεύθυνση, µε πρώτους τους αγρότες µας οι οποίοι όµως θα πρέπει να έχουν την συνεργασία και υποστήριξη του κράτους.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και οι απαιτήσεις των καταναλωτών για ασφαλή και υγιεινά προϊόντα οδήγησαν στην προώθηση της βιολογικής γεωργίας. Σε µια βιολογική καλλιέργεια δεν χρησιµοποιούνται χηµικές ή άλλες επικίνδυνες ουσίες και η προστασία των φυτών από τους εχθρούς τους γίνεται µε βιολογικά µέσα.

Η βιολογική προστασία στηρίζεται κυρίως στη βοήθεια των ωφέλιµων εντόµων ή πουλιών τα οποία κατατρώγουν τους βλαβερούς οργανισµούς. Ένα παράδειγµα αποτελούν οι πασχαλίτσες οι οποίες τρώνε τις µελίγκρες, όπως και οι χρυσόπιλοι που τρέφονται επίσης µε µελίγκρες.

Επίσης βιοκαλλιεργητές έχουν δοκιµάσει µε πολύ καλά αποτελέσµατα διάφορα εκχυλίσµατα άγριων βοτάνων. Είναι ακίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου, δεν έχουν υπολείµµατα στα προϊόντα και φτιάχνονται από τους ίδιους µε µηδαµινά έξοδα.

Έτσι µε τη βιολογική καλλιέργεια µπορούµε να διατηρήσουµε τη γονιµότητα του εδάφους, να αποφύγουµε τη µόλυνση και τη ρύπανση του περιβάλλοντος και να παράγουµε τρόφιµα υψηλής βιολογικής αξίας.

Οι ίδιοι οι παραγωγοί βλέπουν στη βιολογική γεωργία µια διέξοδο από τον ανταγωνισµό που θέλει να παράγουν όσο το δυνατό φθηνότερα γιατί δεν απαιτεί µεγάλα κεφάλαια ή τεχνογνωσία και γιατί τα προϊόντα βρίσκουν εύκολη διέξοδο στις αγορές, αφού τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η ζήτησή τους.

Με τη βιολογική γεωργία βελτιώνεται η ποιότητα της καθηµερινής ζωής των ανθρώπων και αναπτύσσεται θετική σχέση µε το περιβάλλον.

37

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επαγγελµατική κατάρτιση και δράσεις ενηµέρωσης των αγροτών, σύσταση γραφείου συµβουλευτικών υπηρεσιών για την εκµετάλλευση γεωργικών και δασοκοµικών προϊόντων (δράσεις συγχρηµατοδοτούµενες από Προγράµµατα).

Βιολογικές καλλιέργειες και κτηνοτροφία, παρακολούθηση-ενηµέρωση νέων τεχνικών και µεθόδων καλλιεργειών και αρδεύσεων. Σύνδεση του πρωτογενούς τοµέα µε την εκπαίδευση (ενηµέρωση στα σχολεία για το νέο τύπο γεωργίας, τα βιολογικά, βιοενεργειακά κτλ).

Ανάπτυξη του πρωτογενούς τοµέα προσανατολισµένη και σε άλλες κατευθύνσεις (καλλιέργεια και εκµετάλλευση ειδικών φυτών, όπως αρωµατικά, βότανα εδώδιµα και για φαρµακευτική χρήση, λουλούδια, µελισσοκοµία, καθώς και προϊόντων δάσους, δασοκοµία).

Εκµετάλλευση εγκαταλελειµµένων και ανεκµετάλλευτων εκτάσεων (είτε στη γεωργία είτε για επενδύσεις π.χ. σε φωτοβολταϊκά).

∆ιερεύνηση για οργάνωση δικτύου και προώθηση/διάθεση τοπικών γεωργικών προϊόντων, δηµιουργία κάθετης παραγωγής (π.χ. συλλογή, επεξεργασία, συσκευασία ελιών, βοτάνων, µελιού κτλ). Πωλήσεις µέσω internet (αναµένεται τα επόµενα χρόνια να αυξηθεί η απευθείας παραγωγών και καταναλωτών στα µεγάλα αστικά κέντρα).

∆ιερεύνηση (βιωσιµότητας) σύγχρονου σφαγείου, τόσο για την εξυπηρέτηση της περιοχής µας όσο και της ευρύτερης. Με στόχο τη δηµιουργία ποιοτικά ανώτερων και ανταγωνιστικών προϊόντων (ιατρικοί έλεγχοι, συνθήκες υγιεινής, βιολογικά προϊόντα) και την ενίσχυση της τοπικής οικονοµίας.

Ο τοµέας της γεωργίας αποδεικνύει την ανάγκη ύπαρξης ενός γραφείου στο ∆ήµο (ίσως µίας δηµοτικής επιχείρησης/αναπτυξιακής) που θα παρέχει στους πολίτες, επιχειρηµατίες, αλλά και στον ίδιο το ∆ήµο, ενηµέρωση και υποστήριξη, θα παρακολουθεί τις εξελίξεις, θα έχει την κατάλληλη εκπαίδευση και εµπειρία σε χρηµατοδοτικά προγράµµατα και σε θέµατα που αφορούν τους ενδιαφερόµενους. Θα πρέπει να είναι σε θέση να εκπονεί κάποιες πρωταρχικές µελέτες, µελέτες σκοπιµότητας και να συµπληρώνει τα διεκπεραιωτικά έγγραφα των αιτήσεων χρηµατοδότησης.

38

Χρήση γης και χωροταξικός σχεδιασµός

Μέρος ενός ευρύτερου Ρυθµιστικού Σχεδίου είναι και το Χωροταξικό Σχέδιο, ο καθορισµός χρήσεων γης (γεωργικών εκτάσεων-ζωνών, περιαστικών και αστικών δασών/πρασίνου, παραλιακές ζώνες, ζώνες παραθεριστικής κατοικίας κτλ), ώστε να µην υπάρχει άναρχη οικιστική ανάπτυξη και παραβάσεις (µπάζωµα ρεµάτων, καταπατήσεις κτλ). Είναι επιτακτική η πολεοδόµηση περιοχών που είναι δοµηµένες µε διάσπαρτη δόµηση, προσφέροντας νέα πρότυπα οικιστικού περιβάλλοντος/ανάπτυξης (µεγάλα πεζοδρόµια, ποδηλατοδρόµους, αυξηµένο ποσοστό πρασίνου κτλ). Κάθε περιοχή έχει «όρια» στα φυσικά της αποθέµατα (π.χ. υδατικό απόθεµα για ύδρευση και άρδευση) και αυτά πρέπει να αποτελούν βασικές παραµέτρους στον εκάστοτε σχεδιασµό.

Χρειάζεται ολοκληρωµένη διαχείριση παράκτιας-παρόχθιας ζώνης, ζώνες-περιοχές ανάπτυξης τουριστικών-εµπορικών επιχειρήσεων, εξυπηρέτησης σκαφών (αλιευτικά καταφύγια ), άλλων θαλάσσιων δραστηριοτήτων (αλιεία, οστρακοκαλλιέργειες, καταδύσεις) και κολύµβησης (εφαρµογή µέτρων για την σωστή λειτουργία, χρήση, προστασία, διατήρηση και ανάδειξή τους).

∆ιαχείριση και αξιοποίηση ανεκµετάλλευτων οικοπέδων εντός σχεδίου πόλεως, καθαρισµός και περίφραξή τους, ώστε να πάψουν να είναι εστίες ρύπανσης και κακής αισθητικής, και να καταστούν «προσωρινοί» χώροι για στάθµευση και άλλες χρήσεις. Συµφωνίες και ανταποδοτικά οφέλη για τους ιδιοκτήτες τους.

Συµµετοχή στο πρόγραµµα «Ολοκληρωµένα Σχέδια για την Αστική και Αγροτική Αναγέννηση» µε στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και αύξηση της ελκυστικότητας των αστικών κέντρων, και ταυτόχρονα την συµπλήρωση - εκσυγχρονισµό των κοινωνικών υποδοµών/παροχή κοινωνικών υπηρεσιών λαµβάνοντας υπόψη την τάση για πληθυσµιακή γήρανση µικρών οικισµών.

Συµµετοχή στο πρόγραµµα «Προώθησης Τόπων Φυσικού Κάλλους», βελτίωση και αξιοποίηση αυτών µε µονοπάτια, θέσεις θέας/παρατήρησης και ανάπαυσης, ποδηλατοδρόµους, δασοκοµία, ήπια ανάπτυξη µε εναλλακτικές δραστηριότητες

Η κυκλοφοριακή µελέτη θα περιλαµβάνει ασφαλώς και τους οικισµούς, καθώς και τις επιπτώσεις του έργου στην

39

ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, θα µελετηθούν πεζοδροµήσεις, ποδηλατοδρόµοι και χώροι στάθµευσης.

Πολιτισµός - Εκπαίδευση

Συνεργασία ∆ήµου και εκπαιδευτικών ιδρυµάτων (όπως Σχολή Καλών Τεχνών, Πολυτεχνεία) για την διεξαγωγή διαγωνισµών/υποτροφιών (αρχιτεκτονικών, διαµόρφωση πλατειών, οικιστικών παρεµβάσεων κτλ) προσελκύοντας κυρίως νέους ανθρώπους να γνωρίσουν την περιοχή µας και να συνδράµουν στη βιώσιµη βελτίωση/ανάπτυξή της.

Αποκατάσταση, αξιοποίηση, ανάδειξη, προστασία της φυσικής, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς (αναπαλαίωση κτιρίων υψηλής αρχιτεκτονικής αξίας, κλπ).

Αξιοποίηση των παραπάνω κτιρίων ώστε να εξασφαλίζονται οι δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης, π.χ. ως χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων, περιβαλλοντικού κέντρου, βιβλιοθήκη, δηµιουργία δηµοτικού Ι.Ε.Κ. µε ειδικότητες που θα µπορούσε να απορροφήσει η τοπική οικονοµία/δραστηριότητα (τουριστικές και γεωργικές). ∆ιοργάνωση επιµορφωτικών σεµιναρίων στους διάφορους τοµείς απασχόλησης και δραστηριοτήτων της περιοχής (τουρισµός, γεωργία κτλ).

∆ιοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων (συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις, µουσική,χορός και καλλιτεχνικοί διαγωνισµοί), µε έµφαση στους νέους, σε µαθητές - φοιτητές, νέους καλλιτέχνες, ερασιτεχνικά καλλιτεχνικά σχήµατα, σε εθνικό και διεθνή επίπεδο (ευρωπαϊκό, µεσογειακό, βαλκανικό). Στόχος η γνωριµία νέων ανθρώπων µε την περιοχή, αλλά και η επαφή της τοπικής κοινωνίας µε σύγχρονους και δηµιουργικούς ανθρώπους.

Τουρισµός

Προτάσεις:

Ανάπτυξη νέων µορφών τουρισµού διαφορετικών από το πρότυπο του µαζικού τουρισµού , όπως είναι ο οικοτουρισµός , ο αγροτουρισµός , ο τουρισµός υγείας κλπ που θα τονώσουν την τα τοπική οικονοµία , θα δηµιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας , θα

40

προβάλλουν τον τόπο µας ως σηµαντικό τουριστικό προορισµό και θα καλλιεργήσουν την ευαισθησία για διάφορες οικολογικές αξίες. Μορφές του αγροτουρισµού αποτελούν οι κατασκηνώσεις , η διαµονή σε παραδοσιακούς οικισµούς και ξενώνες ή συγκροτήµατα συνεταιριστικής µορφής και η ενασχόληση µε παραδοσιακές αυθεντικές δραστηριότητες όπως ύφανση , ζύµωµα ψωµιού κλπ.

∆ιαµόρφωση εντός του δάσους µονοπατιών , χώρων υπαίθριων γευµάτων , χώρων θέας κλπ. µε παράλληλη φροντίδα για την προστασία και πανίδας.

Προβολή και ανάδειξη των τουριστικών-εµπορικών-γεωργικών επιχειρήσεων µε περιβαλλοντικό χαρακτήρα, αλλά και αυτόν της περιοχής (προγράµµατα ανακύκλωσης, βιολογικά προϊόντα, ποδηλατοδρόµοι, µονοπάτια κτλ) προσελκύοντας ειδικές οµάδες τουριστών/επισκεπτών, και προσφέροντας ειδικά ολοκληρωµένα πακέτα. Συµµετοχή του ∆ήµου και των επιχειρήσεων στα προγράµµατα µε στόχο την «αναβάθµιση του τουριστικού προϊόντος της περιοχής».

∆ηµιουργία και αξιοποίηση/βελτίωση µονοπατιών και θέσεων θέας – παρατήρησης, διαδροµών για ποδηλάτες, δροµείς και φυσιολάτρες, αξιοποίηση παραλιακής ζώνης και βουνού, οργάνωση ενιαίου δικτύου και σύνδεση µε τις λοιπές τουριστικές υποδοµές.

Συµµετοχή σε συγχρηµατοδοτούµενα προγράµµατα για ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισµού µε την κατασκευή τουριστικών αγκυροβολίων και ζωνών υποδοχής τουριστικών σκαφών (βελτίωση-ανάπτυξη των υφιστάµενων υποδοµών), σεβόµενοι το περιβάλλον και τις ακτές.

Σύνδεση των τοπικών προορισµών µε προορισµούς της ευρύτερης περιοχής (αρχαιολογικούς χώρους, χώρους υψηλής οικολογικής αξίας και αισθητικής, θρησκευτικούς χώρους. Η συµπληρωµατικότητα των προσφερόµενων υποδοµών/δραστηριοτήτων θα δηµιουργήσει νέους τρόπους προσέλκυσης επισκεπτών και πρόσθετα κοινωνικοοικονοµικά οφέλη για τον τόπο.

∆ηµιουργία κανονισµού για το είδος των διαφηµιστικών πινακίδων των επιχειρήσεων (µέγεθος, υλικά, χρώµατα, ένταση φωτισµού κτλ), καθώς και άλλα µέτρα (όπως χρωµατισµοί κτιρίων, επιτρεπόµενα χρώµατα) στο πλαίσιο ανάπτυξης αρχιτεκτονικού ύφους, ενταγµένου στο ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.

41

Λοιπά έργα – δραστηριότητες

Επίλυση του προβλήµατος των απορριµµάτων που επί σειρά ετών ταλανίζει το νοµό µας µε την κατασκευή και λειτουργία ΧΥΤΥ και εργοστασίου ενεργειακής αξιοποίησης των απορριµµάτων. Ετσι θα σταµατήσουν οι ΧΑ∆Α( χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων) και θα τεθει σε εφαρµογή το πρόγραµµα της ανακύκλωσης

Συνεργασία του ∆ήµου µε ιδιώτες για επενδύσεις σε ΑΠΕ, εκµετάλλευση της πρόσφατης, ευνοϊκής για τους ΟΤΑ, νοµοθεσίας για νέες πηγές εσόδων, µέσω της πράσινης ενέργειας (π.χ. φωτοβολταϊκά). Πράσινα/Βιώσιµα Κτίρια (αρχής των δηµοτικών κτιρίων, των σχολείων κτλ), θα πρέπει να αποτελέσουν βασική προτεραιότητα, ενισχύοντας την οικοδοµική δραστηριότητα, αποκτώντας τεχνογνωσία, δηµιουργώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εξοικονοµώντας ενέργεια.

Εφαρµογή της κοµποστοποίησης για παραγωγή λιπάσµατος από οργανικά υλικά που δεν επιβαρύνει το περιβάλλον.(βιολογικές καλλιέργειες)

αναζήτηση τρόπων εξοικονόµησης ενέργειας(βιοκλιµατικός σχεδιασµός, φωτοβολταικά,δενδροφυτεύσεις-αναδασώσεις για αντιµετώπιση της υπερθέρµανσης)

Ίδρυση Κοινωνικής Επιχείρησης (επιχείρησης κοινωνικού σκοπού), µε µη κερδοσκοπικές δραστηριότητες κοινωφελούς χαρακτήρα (π.χ. συντήρηση πρασίνου και κτιρίων, υπηρεσίες για συγχρηµατοδοτούµενα προγράµµατα).

Στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών οµάδων (άνεργοι, ΑΜΕΑ κλπ). Σύναψη προγραµµατικών συµφωνιών της Κοινωνικής Επιχείρησης µε τον ∆ήµο. Οι χρηµατοδοτικοί πόροι µπορούν να προέλθουν από δράσεις των προγραµµάτων «ανάπτυξης ανθρώπινου δυναµικού» και «ανάπτυξη ανταγωνιστικότητας – επιχειρηµατικότητας».

Σε παράλληλη και αµφίδροµη σχέση µε όλα τα παραπάνω, κρίνεται αναγκαία η εκπόνηση ενός masterplan και ρυθµιστικού σχεδίου της περιοχής, τα οποία θα περιλαµβάνουν το σύνολο των παραπάνω θεµάτων-ζητηµάτων, την ιεράρχησή τους, τις µεταξύ τους σχέσεις, τις τυχόν χρηµατοδοτήσεις, την βιωσιµότητά τους, την ανταλλαγή απόψεων. Το «στοίχηµα» είναι µεγάλο, αλλά σε ένα πλέον ανταγωνιστικό περιβάλλον και υπό την παρούσα δυσχερή οικονοµική συγκυρία, χρειάζεται άµεση ανταπόκριση για µία ολοκληρωµένη, ιεραρχηµένη και σταδιακή υλοποίηση ενός προγράµµατος βιώσιµης ανάπτυξης της περιοχής, που θα σέβεται το περιβάλλον, τους πολίτες του ∆ήµου και θα προσφέρει ανταγωνιστικά προϊόντα (γεωργικά, τουριστικά, εµπορικά) στους απαιτητικούς πλέον επισκέπτες/τουρίστες/καταναλωτές. Η αδράνεια, ο αρνητισµός και η µη συµµετοχή στα κοινά είναι τροχοπέδη.

42

Για όλα τα παραπάνω απαιτείται η εγρήγορση όχο µόνο της πολιτείας και των φορέων αλλά και των ίδιων των πολιτών . µάλιστα στις δύσκολες µέρες που διανύουµε η συµµετοχή τους καθίσταται επιτακτική ανάγκη.

Ο εθελοντισµός είναι µία ανάγκη της σύγχρονης κοινωνίας, οι αγρότες και οι κυνηγοί, εν προκειµένου, αποτελούν σηµαντικό παράγοντα στην ολοκληρωµένη διαχείριση των φυσικών πόρων, στη διατήρηση, βελτίωση και ανάδειξη του δασικού µας πλούτου. Για πολλά από τα έργα και τις δραστηριότητες αυτές υπάρχουν πόροι χρηµατοδότησης, σε Περιφερειακό αλλά και Εθνικό επίπεδο. Σηµαντική παράµετρος ενός επιτυχηµένου έργου/δραστηριότητας είναι η σωστή λειτουργία και διαχείρισή του, προκειµένου όχι µόνο να διαφυλάττει αλλά και να αναδεικνύει το φυσικό πλούτο. «Η πρόληψη κοστίζει ελάχιστα σε σχέση µε την αποκατάσταση/εξυγίανση», προστασία των ακτών, ποταµών, θαλασσών, λιµνών, υπόγειων υδροφορέων, δασών και του φυσικού πλούτου γενικότερα, όχι σπατάλες, υποβάθµιση και ρύπανσή τους.

Ιδιαίτερη απήχηση στις µέρες µας έχει µία συγκεκριµένη µορφή εθελοντισµού. Αυτός ο εθελοντισµός συνήθως απευθύνεται σε νέους και συσχετίζεται µε τις µη κυβερνητικές οργανώσεις, για θέµατα όπως είναι η οικολογία, ο αθλητισµός ή βοήθεια κοινωνικών οµάδων που αντιµετωπίζουν κάποια µορφή δυσκολίας (τοξικοµανείς, άτοµα µε ειδικές ανάγκες κ.α.). Αρκετοί θεωρούν ότι αυτή η µορφή εθελοντισµού πραγµατοποιείται µε ουσιαστικό και µακροπρόθεσµο στόχο την οµαλή ένταξη των νέων στο κοινωνικό σύστηµα, και όχι τόσο την ανάπτυξη κάποιου αισθήµατος αλληλεγγύης

Για την καλύτερη κατανόηση του φαινοµένου του εθελοντισµού θα πρέπει να εξετάσουµε τις βασικές ιδέες και αρχές που τον διέπουν και που ταυτόχρονα απορρέουν από αυτόν.

o Η αρχή του αλτρουισµού και της ευεργεσίας βασίζεται στην ηθική επιταγή της συµπόνιας και της φροντίδας προς τους άλλους ανθρώπους.

o Η ιδέα της αλληλεγγύης εκφράζει την αίσθηση της ταύτισης µε µια οµάδα ή της κοινωνίας των πολιτών και την ευθύνη να συµβάλλουν στην ευηµερία της οµάδα και τα άλλα µέλη της.

o Η αµοιβαιότητα είναι η κατανόηση ότι η βοήθεια προς τους άλλους µπορεί να οδηγήσει στη δηµιουργία µίας αλυσιδωτής προσφοράς βοήθειας , και

o Οι αξίες της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης µε βάση την πεποίθηση ότιη ανισότητα και η αδικία είναι ηθικά και κοινωνικά απορριπτέες, οπότε και θα πρέπει να αντιµετωπιστούν ή να εξαλειφθούν.

43

o Συνιστά µια εξαιρετικά επιµορφωτική λειτουργία που ενδυναµώνει την κοινωνική αλληλεγγύη, ενισχύει την ενεργό συµµετοχή και τη συνύπαρξη, προσδίδοντας νέο περιεχόµενο στη ζωή

- Και επειδή η πόλη µας βρίσκεται στη σκιά της πόλης που γέννησε τον πολιτισµό στον κάµπο, στην Αρχαία Ήλιδα, πρέπει να ολοκληρωθεί το ανασκαφικό πρόγραµµα διάσωσης και ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου, έργο που µαζί µε το αξιόλογο Μουσείο που ήδη έχει γίνει θα συµβάλει στην προβολή και της Γαστούνης στον διεθνή χώρο, µε την πολιτιστική, τουριστική και οικονοµική ανάπτυξη που θα προκαλέσει.

Ξεκίνησα από τα βάθη της ιστορίας το οδοιπορικό µου για την αρχιτεκτονική της Γαστούνης σε συνδυασµό µε τις οικονοµικές δραστηριότητες των κατοίκων της κι όταν έφτασα στο σήµερα , µια σκέψη πέρασε απ΄το µυαλό µου.

Στο περίγραµµα της πόλης µας υπάρχουν η οικία Σισίνη, το Κουρβισιάνειο, η Παναγία η Καθολική και το 1ο ∆ηµοτικό, κτίρια – σύµβολα της Ιστορίας της Γαστούνης, της Πολιτιστικής και Θρησκευτικής µας παράδοσης και των Γραµµάτων

Ε ί ν α ι τ υ χ α ί ο;

44

ΕΠΙΜΕΤΡΟ:

Βιοκλιµατικός σχεδιασµός κτιρίων

Ο βιοκλιµατικός σχεδιασµός κτιρίων ή βιοκλιµατ ική αρχιτεκτονική αφορά τον σχεδιασµό κτιρίων και χώρων (εσωτερικών και εξωτερικών – υπαίθριων) µε βάση το τοπικό κλίµα, συνήθως αναφερόµενο ως µικροκλίµα, µε σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερµικής και οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλες ανανεώσιµες πηγές, αλλά και τα φυσικά φαινόµενα του κλίµατος. Η βιοκλιµατική είναι κλάδος της αρχιτεκτονικής που λαµβάνει υπ' όψη τις επιταγές της οικολογίας και της βιωσιµότητας. Με τον όρο "βιοκλιµατικός σχεδιασµός" εννοείται ο σχεδιασµός ο οποίος αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.

Σκοπός του βιοκλιµατικού σχεδιασµού

Το ζητούµενο στον βιοκλιµατικό σχεδιασµό είναι η ανέγερση κτιρίων, π.χ. βιοµηχανικών µονάδων, κτιρίων γραφείων, κτιρίων κατοικίας, σχεδιασµένων έτσι ώστε αφενός να καλύπτονται πλήρως οι ενεργειακές τους ανάγκες και αφετέρου στο ετήσιο ισοζύγιο να είναι µηδενική η επιβάρυνση του περιβάλλοντος µε εκποµπές βλαβερών για το περιβάλλον αερίων. Επίσης, η ανέγερση κτιρίων των οποίων οι ενεργειακές ανάγκες στον τοµέα της θέρµανσης και της ψύξης να καλύπτονται πλήρως µέσω συστηµάτων εκµετάλλευσης των γεωθερµικών ενεργειακών πόρων, όπου η αναγκαία για τις αντλίες θερµότητας ηλεκτρική ενέργεια να παράγεται µέσω φωτοβολταϊκών στοιχείων. Τέλος, η ανέγερση κτιρίων στο πλαίσιο του συνήθους

45

κόστους των κατασκευών, αλλά µε σεβασµό στους περιορισµένους πόρους του φυσικού περιβάλλοντος.

Ειδικότεροι στόχοι του βιοκλιµατικού σχεδιασµού.

Συνοπτικά, οι στόχοι του βιοκλιµατικού σχεδιασµού είναι:

• Η εξασφάλιση ηλιασµού το χειµώνα • Η προστασία από τους δυνατούς ανέµους του χειµώνα • Η ελαχιστοποίηση των απωλειών θερµότητας το χειµώνα • Η προστασία από τον ήλιο του καλοκαιριού • Η εκµετάλλευση των δροσερών ανέµων το καλοκαίρι • Η αποµάκρυνση της πλεονάζουσας θερµότητας το καλοκαίρι

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ

Βιοκαύσιµα ονοµάζονται τα καύσιµα εκείνα στερεά, υγρά ή αέρια τα οποία προέρχονται από τη βιοµάζα, το βιοδιασπώµενο δηλαδή κλάσµα προϊόντων ή αποβλήτων διαφόρων ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Χαρακτηριστικά

Τα βιοκαύσιµα προέρχονται από οργανικά προϊόντα και θεωρούνται ανανεώσιµα καύσιµα. Ως ανανεώσιµα καύσιµα έχουν το χαρακτηριστικό των χαµηλότερων εκποµπών CO2 στο συνολικό κύκλο ζωής τους σε σχέση µε τα συµβατικά ορυκτά καύσιµα, στοιχείο που εξαρτάται άµεσα από την προέλευση τους, τη χρήση τους αλλά και τον τρόπο παραγωγής και διανοµής τους. Κατά την καύση τους τα καύσιµα αυτά εκπέµπουν περίπου ίσες ποσότητες CO2 µε τα αντίστοιχα πετρελαϊκής προέλευσης. Επειδή όµως είναι οργανικής προέλευσης ο άνθρακας τον οποίο περιέχουν έχει δεσµευτεί κατά την ανάπτυξη της οργαν ικής ύλης από την ατµόσφαιρα στην οποία επανέρχεται µετά την καύση κι έτσι το ισοζύγιο εκποµπών σε όλο τον κύκλο ζωής του βιοκαυσίµου είναι θεωρητικά µηδενικό. Στην πράξη επειδή κατά την παραγωγή και διακίνηση της πρώτης ύλης αλλά και των ίδιων των βιοκαυσίµων υπεισέρχονται και άλλες δραστηριότητες κατά τις οποίες παράγονται εκποµπές CO2το τελικό όφελος από τα καύσιµα αυτά µπορεί να είναι από πολύ µεγάλο έως µηδαµινό. Για να αποφανθεί κανείς ασφαλώς για τα περιβαλλοντικά οφέλη κάποιου βιοκαυσίµου πρέπει να πραγµατοποιήσει εξειδικευµένη ανάλυση κύκλου ζωής. Σχετικά στοιχεία για διάφορα βιοκαύσιµα µπορούν να βρεθούν στη διεύθυνση .

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

Η κοµποστοποίηση είναι µια φυσική διαδικασία η οποία µετατρέπει τα οργανικά υλικά σε µια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κοµπόστ ή χούµους ή εδαφοβελτιωτικό.Η κοµποστοποίηση είναι ένας πολύ άµεσος και σηµαντικός τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριµµάτων µπορούν να κ οµποστοποιηθούν.

46

∆ιαδικασία κοµποστοποίησης

Τα βακτήρια, οι µύκητες και άλλα µικρόβια είναι οι 'εργάτες' της κοµποστοποίησης. Αυτοί υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους µεγαλύτερους οργανισµούς. Κατά τη διάρκεια της κοµποστοποίησης, αυτά τα µικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2), θερµότητα και νερό καθώς αποικοδοµούν τα οργανικά υλικά του σωρού. Το τελικό αποτέλεσµα είναι το κοµπόστ (πλούσιο, σκούρο, θριφτό και άοσµο), τέλειο λίπασµα για τον κήπο. Για την αποτελεσµατική κοµποστοποίηση χρειάζεται:

1. Οργανικό µίγµα υλικών (σε σωστές αναλογίες) 2. Ελάχιστος αερισµός 3. Ελεγχόµενη µέγιστη δυνατή σχετική υγρασία 4. Μικρό µέγεθος υλικών

Κοµποστοποιήσιµα προϊόντα

Πράσινα (πολύ άζωτο) Καφετιά (πολύς άνθρακας)

Υπό προϋποθέσεις Όχι

γκαζόν χαρτί κουζίνας Ξύλα κόκαλα

κλαδέµατα, ξερά φύλλα φλούδες κορµών Λεµονόκουπες – πορτοκαλόφλουδες

απορρίµµατα σκύλων/γατών

φρούτα και λαχανικά άχυρα λάδια

οικιακά φυτά πριονίδια λίπη

φύλλα ξεραµένη χλόη λιπαρές ουσίες

απορρίµµατα κουζίνας π.χ. τσόφλια αβγών, υπολείµµατα καφέ, φίλτρα γαλλικού καφέ

χαρτοπετσέτες υπολείµµατα από κρέατα/ψάρια

47

υπολείµµατα από αφέψηµα

στέλεχος καλαµποκιού γαλακτοκοµικά

φλούδες, κοτσάνια από φρούτα και λαχανικά

στάχτες σπόρους ζιζανίων

κοπριά ( π.χ. από αγελάδες, άλογα, κότες ή κουνέλια)

ψωµί – ζυµαρικά

φυκια ξεπλυµενα απο τα αλατα µε νερο|

άρρωστα φυτά

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

Ανακύκλωση απορριµάτων είναι η διαδικασία µε την οποία επαναχρησιµοποιείται εν µέρει ή ολικά οτιδήποτε αποτελεί έµµεσα ή άµεσα αποτέλεσµα της ανθρώπινης δραστηριότητας και το οποίο στην µορφή που είναι δεν αποτελεί πλέον αγαθό για τον άνθρωπο. Στην διαδικασία αυτή συνήθως τα απορρίµµατα µετατρέποντ αι σε πρώτες ύλες από τις οποίες παράγονται νέα αγαθά.

Μέρος της διαδικασίας της ανακύκλωσης είναι και η µετατροπή βλαβερών για το περιβάλλον υλικών σε λιγότερο ή και καθόλου βλαβερά. Με τον τρόπο αυτό γίνεται οµαλότερα η επανένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον το οποίο ουσιαστικά ολοκληρώνει την διαδικασία την ανακύκλωσης µε φυσικό τρόπο. Παράδειγµα µιας τέτοιας περίπτωσης είναι η µετατροπή οικιακών λυµάτων σε τέτοια µορφή ώστε να είναι λιγότερο βλαβερά σε αντίθεση µε την κατευθείαν εναπόθεσή τους π.χ. στην θάλασσα.

Οφέλη

Η ανακύκλωση µειώνει την κατανάλωση πρώτων υλών και την χρήση ενέργειας και ως εκ τούτου τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου.Αποτελεί µια βασική έννοια της σύγχρονης διαχείρισης των αποβλήτων. Τα ανακυκλώσιµα υλικά, αποκαλούµενα επίσης "recyclables" ή "recyclates", µπορούν να προέλθουν από πολλές πηγές, συµπεριλαµβανοµένων των σπιτιών, των δηµόσιων υπηρεσιών και των βιοµηχανιών.Περιλαµβάνουν το γυαλί, το χαρτί, το αλουµίνιο και άλλα µέταλλα όπως ο χαλκός και ο σίδηρος, την άσφαλτο, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα πλαστικά. Οι ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές πρέπει να ανακυκλώνονται όχι µόνον γιατί η τοποθέτηση τους σε χώρους ταφής απορριµµάτων επιβαρύνει το περιβάλλον αλλά και γιατί βλάπτει την υγεία µας.

Τα βιοδιασπάσιµα απόβλητα, όπως τα υπολείµµατα τροφίµων ή τα απόβλητα κήπων και καλλιεργειών, είναι επίσης ανακυκλώσιµα µε τη βοήθεια µικροοργανισµών µέσω της λιπασµατοποίησης (κοµποστοποίησης) ή της αναερόβιας χώνευσης.

48

Ανακυκλώσιµα προϊόντα

• Μεγάλες οικιακές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια κλπ.), • Μικροσυσκευές που διευκολύνουν τη ζωή (κλιµατιστικά,

φωτιστικά είδη, συσκευές τηλεπικοινωνίας κλπ.) • Προϊόντα εικόνας και ήχου • Εξοπλισµός πληροφορικής • Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία και παιχνίδια • Ιατροτεχνολογικά προϊόντα και φάρµακα • Όργανα παρακολούθησης και ελέγχου • Συσκευές αυτόµατης διανοµής • Ηλεκτρονικοί υπολογιστές • Καταλύτες εξάτµισης οχηµάτων • Φαγητά (λίπασµα) • Χαρτί • Πλαστικό • Αλουµίνιο • Γυαλί • Ελαστικά Αυτοκινήτων • Μπαταρίες • Σακούλες.

Σηµασία της ανακύκλωσης

• Μειώνονται τα απορρίµµατα και τα προβλήµατα διαχείρισής τους

• Εξοικονοµούνται ενέργεια και φυσικοί πόροι, που λαµβάνονται συνεχώς από τη φύση.

• Μειώνεται η ρύπανση της ατµόσφαιρας, του εδάφους και των υπόγειων υδάτων (ελαφρύνεται, έτσι, η επιβάρυνση του περιβάλλοντος).

• Εξοικονοµείται η ενέργεια που απαιτείται για την κατασκευή όλων των προαναφερθέντων αντικειµένων.

• Επιτυγχάνεται µακροπρόθεσµη πτώση (ή µη αύξηση) των τιµών των προϊόντων, καθώς δεν απαιτείται εκ νέου παραγωγή πρώτης ύλης.

• Σώζεται η υγεία όλων των κατοίκων του πλανήτη και διασφαλίζεται το καλύτερο µέλλον των παιδιών.

• ∆ηµιουργούνται νέες θέσεις εργασίας σε τοµείς θετικών ενεργειών για την διάσωση του πλανήτη.

• ∆ηµιουργείται ευχάριστη αίσθηση και ικανοποίηση για τη συµµετοχή στην βελτίωση του περιβάλλοντος και των συνθηκών ζωής.

49

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Η Βιολογική Καλλιέργεια είναι µια µέθοδος καλλιέργειας η οποία ελαχιστοποιεί ή αποφεύγει πλήρως τη χρήση συνθετικών λιπασµάτων και ζιζανιοκτόνων, ρυθµιστών ανάπτυξης των φυτών, ορµονών καθώς και πρόσθετων ουσιών στις ζωοτροφές. Οι βιολογικοί καλλιεργητές βασίζονται σε αµειψισπορά (εναλλαγή φυτών για συγκοµιδή), υπολείµµατα συγκοµιδών, αγρανάπαυση, ζωικά λιπάσµατα (κοπριά) και µηχανική καλλιέργεια για τη διατήρηση της παραγωγικότητας του χώµατος, τον εµπλουτισµό του µε θρεπτικές ουσίες για τα φυτά καθώς και για τον έλεγχο των ζιζανίων, εντόµων και παράσιτων.

Η Βιολογική Καλλιέργεια απορρίπτει τη χρήση συνθετικών χηµικών ουσιών, όπως τα συνθετικά ζιζανιοκτόνα, λιπάσµατα, φυτοφάρµακα και γενετικά τροποποιηµένους οργανισµούς (Γ.Τ.Ο.). Σε µερικές χώρες, κυρίως στην Ευρώπη, η βιολογική καλλιέργεια ορίζεται και από το νόµο, ώστε η εµπορική χρήση του όρου «Βιολογικό» να υπόκειται σε έλεγχο από την κυβέρνηση και το κράτος. Κάποιο είδος «διαπίστευσης» προσφέρεται στους αγρότες έναντι αµοιβής, καθιστώντας παράνοµη την πώληση προϊόντων µε τον τίτλο «Βιολογικό» χωρίς αυτή τη διαπίστευση.

Το κύριο ζήτηµα της Βιολογικής Καλλιέργειας είναι η αντικατάσταση συνθετικών χηµικών ουσιών µε άλλες που βρίσκονται στη φύση. Αντί συνθετικών φυτοφαρµάκων χρησιµοποιούνται οργανικά φυτοφάρµακα όπως για παράδειγµα το Bt, το πύρεθρο και η ροτενόνη. Οι βιολογικοί καλλιεργητές υποστηρίζουν ότι οι συγκεκριµένες οργανικές ουσίες είναι βιοδιασπώµενες και άρα δεν µένουν στο τελικό προϊόν. Αντίθετα υποστηρίζουν, έχοντας στα χέρια τους έρευνες ανεξάρτητων επιστηµόνων, ότι πολλά από τα συνθετικά χηµικά παραµένουν αδιάσπαστα στην τροφική αλυσίδα µέχρι τον τελικό καταναλωτή, που είναι ο άνθρωπος. Χαρακτηριστικό παράδειγµα εντοµοκτόνου που περνά στην τροφική αλυσίδα αποτελεί το DDT. Οι µεγάλες εταιρίες της αγροβιοµηχανίας πραγµατοποιούν δικές τους έρευνες που αποδεικνύουν το αντίθετο.

50

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΑΣ

51

Η ΟΜΑ∆Α ΜΑΣ

1)Αλεβιζοπούλου Παναγιώτα

2)Αντωνιάδη ∆ήµητρα

3)Αραβαντινού Αρετή

4)Βυθούλκας Γρηγόριος,

5)Γεωργοπούλου Χριστίνα

6)Γιατρά Ιωάννα

7)Ζέζα Έλενα

8)Καριώρης ∆ιονύσης

9)Κατελούζου Αικατερίνη

10) Κεχαγιάς Σπυρίδων

11)Κεχάογλου Γεώργιο

12)Κεχάογλου Ιωάννης

13)Κλάδη Κων/να

14)Κοκκορίνος Βασίλειο

15)Κοροντζή Μαρία Κων/να

16)Κουβελιώτη Μαρίνα

52

17)Κουλούρη Μυρσίνη

18)Λαµπρόπουλος Αθανάσιος

19)Λέτσιος Σπυρίδων

20)Λιναρδόπουλος Αποστόλης-Ιωάννης

21)Μάντης Νικόλαος

22)Μαρίνου Ουρανία

23)Μουραντίδη Μαρία-Ζωή

24)Μουραντίδη Παναγιώτα- Άννα

25)Μουραντίδης Θεόφιλος

26)Μπούγου Νικολέτα

27)Νεραντζάκη Αθηνά

28)Ντούγκας Φίλιππος –∆ιονύσιος

29)Πατσούρας ∆ηµήτριος

30)Πετρόπουλος Αναστάσιος

31)Σκορδάκη Μαρία

32)Σκορδάκη Παναγιώτα

33)Σταθακοπούλου Αικατερίνη

34)Τζιώλου Κων/να

35)Φραγκόπουλος Σταύρος

36)Χαλκιάς ∆ηµήτριος

37)Χίντα Κων/νος.

53

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ , Τ.ΓΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΥ,2 ΤΟΜΟΙ

ΓΑΣΤΟΥΝΗ , ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ , Κ. ΛΟΥΡΜΠΑ

Ο ΠΗΝΕΙΟΣ ,ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ, Κ. ΛΟΥΡΜΠΑ

Ο ∆ΗΜΟΣ ΗΛΙ∆ΑΣ ΚΑΙ Η ΓΑΣΤΟΥΝΗ, Κ. ΛΟΥΡΜΠΑ

Ο « ΠΕΛΑΡΓΟΣ» ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ, Κ.ΛΟΥΡΜΠΑ

Η ΓΛΥΚΟΡΙΖΑ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ, Κ. ΛΟΥΡΜΠΑ

ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ , Κ. ΛΟΥΡΜΠΑ

ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΓΟΥΡΤΖΗΣ, Κ. ΛΟΥΡΜΠΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ, Λ. ∆ΑΜΟΥΛΗ

ΣΤΗ ΓΑΣΤΟΥΝΗ ΚΑΠΟΤΕ, Κ. ΛΟΥΡΜΠΑ