«Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο...

16
Εθνικόν και καπόδιστριακόν πανΕπιστήμιόν αθήνών τμήμα θΕατρικών σπόΥδών ΠανεΠιστημιούΠολη Ζωγραφού 157 84 αθηνα Επιστημονικο συμποσιο «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα» Αθήνα, 13-14 Νοεμβρίου 2015 Πρόγραμμα εργασιών Κτήριο «Κωστής Παλαμάς» (Ακαδημίας 48 & Σίνα)

Transcript of «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο...

Page 1: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

Εθνικόν και καπόδιστριακόν πανΕπιστήμιόν αθήνών

τμήμα θΕατρικών σπόΥδών

ΠανεΠιστημιούΠολη Ζωγραφού

157 84 αθηνα

Επιστημονικο συμποσιο

«Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»

Αθήνα, 13-14 Νοεμβρίου 2015

Πρόγραμμα εργασιών

Κτήριο «Κωστής Παλαμάς»(Ακαδημίας 48 & Σίνα)

Page 2: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

«ΘΑΛΗΣ»

«Χρυσαλλίς»

Πολιτισμικές διαμεσολαβήσειςκαι διαμόρφωση του ‘εθνικού χαρακτήρα’

στον περιοδικό τύπο του 19ου αιώνα

Page 3: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

Επιστημονικο συμποσιο

«Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»

Αθήνα, 13-14 Νοεμβρίου 2015

Πρόγραμμα εργασιών

Κτήριο «Κωστής Παλαμάς»(Ακαδημίας 48 & Σίνα)

Εθνικόν και καπόδιστριακόν πανΕπιστήμιόν αθήνών

τμήμα θΕατρικών σπόΥδών

ΠανεΠιστημιούΠολη Ζωγραφού

157 84 αθηνα

Page 4: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και
Page 5: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου

11.00΄-11.30΄: Προσέλευση Συνέδρων11.30΄-11.40΄: Χαιρετισμοί

• Καθηγήτρια Άννα Ταμπάκη, Πρόεδρος ΤΘΣ, ΕΚΠΑ, Συντονίστρια του προγράμματος «Θα-λής» - «Χρυσαλλίς»

Έναρξη των εργασιών

Α΄ ΣυνεδρίαΠρόεδροι: Γεωργία Γκότση, Σοφία Ντενίση

11.40΄-12.00΄: Φίλιππος Παππάς, Χαρτογραφώντας το μεταφραστικό πεδίο σε μεγάλη κλίμακα: έντυπα, πόλεις, γλώσσες, ρεπερτόριο

12.00΄-12.20΄: Μαρία Σεχοπούλου, Απόπειρες μεταφραστικής ανανέωσης στον περιοδικό τύπο των τελών του 19ου αιώνα. Η πρώτη εμφάνιση μιας… τολμηρής σκανδιναβής δεσποινίδος

12.20΄-12.40΄: Αριστέα Κομνηνέλλη, Περίοδος της Γης εν ημέραις ογδοήκοντα, η μετάφραση του Άγγελου Βλάχου του μυθιστορήματος του Ιουλίου Βερν στο περιοδικό Εστία

12.40΄-13.00΄: Κυριακή Αθανασιάδου, Γυναικείες απεικονίσεις στην πρόσληψη και τη μετάφρα-ση του αρχαίου δράματος. H Μήδεια του Ευριπίδη και του Ernest Legouvé

13.00΄-13.20΄: Γιώργος Ν. Βλαχάκης, Δημιουργώντας «ελληνική» επιστήμη. Οι μεταφράσεις επιστημονικών κειμένων στα περιοδικά του 19ου αιώνα

13.20΄-13.50΄: Συζήτηση14.00΄-15.00΄: Διάλειμμα – Ελαφρύ Γεύμα

Β΄ ΣυνεδρίαΠρόεδροι: Νάσος Βαγενάς, Δέσποινα Προβατά

15.00΄-15.20΄: Λάμπρος Βαρελάς, Λίγα ακόμη για τις ελληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ στον 19ο αιώνα

Page 6: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

6 ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ 19o ΑΙΩΝΑ

15.20΄-15.40΄: Σοφία Ντενίση, Τα «ταξίδια» του Γκιούλλιβερ μέσω της ευρωπαϊκής θάλασσας στη χώρα των ελληνικών μεταφράσεων του 19ου αιώνα

15.40΄-16.00΄: Χάρης Ξανθουδάκης, Μια ελληνική μετάφραση του λήμματος «Μusik» του J. G. Sulzer στον Λόγιο Ερμή

16.00΄-16.20΄: Γεωργία Γκότση, Elizabeth Mayhew Edmonds: Η ελληνική ηθογραφία στην αγ-γλική μεταφραστική σκηνή

16.20΄-16.50΄: Συζήτηση16.50΄-17.15΄: Διάλειμμα

1ο Εργαστήριο

17.30΄-19.00΄: Πολιτισμικές ζυμώσεις: γραμματειακά γένη, λογοτεχνικά και ιδεολογικά ρεύματα Συντονιστές: Ευριπίδης Γαραντούδης, Στέση Αθήνη Παρεμβάσεις: Σοφία Γκίνκο, Κατερίνα Τσιούμα, Μαρία Χαρίτου, Νίκος Φαλα-

γκάς Συνομιλητές: τα μέλη της 1ης ΚΕΟ και της «Χρυσαλλίδας»

Τέλος συνεδρίας

Σάββατο 14 Νοεμβρίου

2ο Εργαστήριο

11.00΄-12.30΄: Η πρόσληψη των δραματουργικών ειδών (συγγραφείς, ιδεολογικά και αισθητι-κά ρεύματα, θεωρία του δράματος)- λυρικό θέατρο

Συντονίστριες: Χρυσόθεμις Βασιλάκου, Αλεξία Αλτουβά Παρεμβάσεις: Κατερίνα Διακουμοπούλου, Αλέξανδρος Κατσιγιάννης, Αύρα Ξε-

παπαδάκου, Βάνια Παπανικολάου Συνομιλητές: τα μέλη της 2ης ΚΕΟ και της «Χρυσαλλίδας»12.30΄-13.00΄: Διάλειμμα

3ο Εργαστήριο

13.00΄-14.30΄: Θεωρήσεις διαπολιτισμικών σχέσεων και μεταφορών: Η εθνική γραμματεία ανάμεσα στο ξένο και στο οικείο

Συντονιστές: Αλεξάνδρα Λιανέρη, Γιώργος Βάρσος

Page 7: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ 19o ΑΙΩΝΑ 7

Παρεμβάσεις: Κατερίνα Καρακάση, Αγγελική Σπυροπούλου, Παναγιώτης Αντω-νόπουλος, Γιώργος Κοτελίδης, Ζωή Μαυρίδου

Συνομιλητές: τα μέλη της 3ης ΚΕΟ και της «Χρυσαλλίδας»14.30΄-15.30΄: Διάλειμμα – Ελαφρύ Γεύμα

Καταληκτήρια Ομιλία

15.50΄-16.20΄: Ευαγγελία Stead, Mέθοδοι προσέγγισης και σύγκρισης των περιοδικών στην Ευ-ρώπη

16.20΄-16.30΄: Συζήτηση16.30΄-16.50΄: Απολογισμός του προγράμματος (Άννα Ταμπάκη)

Τέλος των εργασιών

Page 8: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και
Page 9: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

καταλόγόσ όμιλήτών

αθανασιαδού Κυριακή, Υποψήφια διδάκτωρ, Τμήμα Φιλολογίας, Α.Π.Θ. ([email protected])

αθηνη Στέση, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών ([email protected])

αλτούβα Αλεξία, Λέκτορας θεατρολογίας, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

αντωνοΠούλοσ Παναγιώτης, Υποψήφιος διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης ([email protected])

βαγενασ Νάσος, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

βαρελασ Λάμπρος, Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Α.Π.Θ. ([email protected])

βαρσοσ Γιώργος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

βλαχακησ Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ([email protected])

γαραντούδησ Ευριπίδης, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

γκινκο Σοφία, Υποψήφια διδάκτωρ, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών ([email protected])

γκοτση Γεωργία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών ([email protected])

διακούμοΠούλού-ΖαραμΠούκα Κατερίνα, Διδάκτωρ Τμήματος Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστή-μιο, Διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ([email protected])

Page 10: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

10 ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ 19o ΑΙΩΝΑ

καρακαση Κατερίνα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

κατσιγιαννησ Αλέξανδρος, Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης ([email protected])

κομνηνελλη Αριστέα, Υποψήφια διδάκτωρ, Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

κοτελιδησ Γεώργιος, Υποψήφιος διδάκτωρ, Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

λιανερη Αλεξάνδρα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φιλολογίας, Α.Π.Θ. ([email protected] )

μαύριδού Ζωή, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Τμήμα Φιλολογίας, Α.Π.Θ. ([email protected] )

ντενιση Σοφία, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ([email protected])

Ξανθούδακησ Χάρης, Καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Κοσμήτορας της Σχολής Μουσικής και Οπτικοακουστικών Τεχνών, Ιόνιο Πανεπιστήμιο ([email protected])

ΞεΠαΠαδακού Αύρα, Λέκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης ([email protected] )

ΠαΠανικολαού Βάνια, Διδάκτωρ Θεατρολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης ([email protected])

ΠαΠΠασ Φίλιππος, Διδάκτωρ νεοελληνικής φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Μεταδιδακτορικός ερευνητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ([email protected])

σεχοΠούλού Μαρία, Διδάκτωρ θεατρολογίας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

σΠύροΠούλού Αγγελική, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πελο-ποννήσου ([email protected] )

σταματοΠούλού-βασιλακού Χρυσόθεμις, Καθηγήτρια, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected])

Stead Evanghelia, Καθηγήτρια Συγκριτικής Γραμματολογίας, Université de Versailles Saint-Quentin (UVSQ) – Διευθύντρια του Σεμιναρίου T.I.G.R.E., École Normαle Supérieure, Παρίσι

([email protected])

ταμΠακη Άννα, Καθηγήτρια θεατρολογίας – ιστορίας του θεάτρου, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Ε.Κ.Π.Α. ([email protected] )

τσιούμα Κατερίνα, ΜΔΕ, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών ([email protected])

χαριτού Μαρία, ΜΔΕ, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών ([email protected])

φαλαγκασ Νίκος, Διδάκτωρ Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, King’s College London ([email protected])

Page 11: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

πΕριλήψΕισ ανακόινώσΕών

Κυριακή Αθανασιάδου

Γυναικείες απεικονίσεις στην πρόσληψη και τη μετάφραση του αρχαίου δράματος. H Μήδεια του Ευριπίδη και του Ernest Legouvé

Το 1865 δημοσιεύεται στις σελίδες του περιοδικού Χρυσαλλίς μια κριτική για την παράσταση της Μήδειας του Legouvé συνοδευόμενη από μία συγκριτική μελέτη των δύο τραγωδιών. Η «διασκευή» του Legouvé σκηνοθετεί έναν γυναικείο χαρακτήρα «ὁπωσοῦν ἠπιώτερον ἐκείνου τοῦ Εὐριπίδου», ενώ παράλληλα τονίζει την ετερότητα της Μήδειας και αναδεικνύει ποικίλες απεικονίσεις του γυναι-κείου φύλου. Τρία χρόνια αργότερα, το 1868, η πρώτη μετάφραση της ευριπίδειας Μήδειας επικε-ντρώνεται και αυτή στο γυναικείο φύλο, μέσω των παρατηρήσεων που κάνουν οι δύο μεταφραστές στην εισαγωγή τους αλλά και μέσα από τις επιλογές τους στην απόδοση του αρχαίου κειμένου. Η πρόσληψη του μύθου της Μήδειας καθώς επίσης και οι μεταφραστικές επιλογές προδίδουν τη σχέ-ση των δύο κειμένων με το πρωτότυπο, ενώ συγχρόνως αποκαλύπτουν την τοποθέτησή των δημι-ουργών απέναντι στη παραδοσιακή κατασκευή του γυναικείου φύλου. Πώς εγγράφεται η ευριπίδεια Μήδεια στο κείμενο του Legouvé και ποιες είναι οι εικόνες γυναικών που κομίζει κάθε νέο πρωτό-τυπο κείμενο; Πώς η ενδογλωσσική μετάφραση γίνεται φορέας ιδεολογικών τοποθετήσεων και ποιο είναι το πλέγμα των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ διασκευής και μετάφρασης; Ερωτήματα σαν και αυτά βρίσκουν απάντηση μέσα από τον διάλογο που ανοίγεται μεταξύ της «νέας-πρωτότυ-πης» Μήδειας του γάλλου συγγραφέα και της νεοελληνικής απόδοσης της τραγωδίας του Ευριπίδη.

Λάμπρος Βαρελάς

Λίγα ακόμη για τις ελληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ στον 19ο αιώνα

Η προτεινόμενη ανακοίνωση θα παρουσιάσει άγνωστα στοιχεία από εκδόσεις, από τον περιοδικό και τον ημερήσιο τύπο του 19ου αιώνα, τα οποία φωτίζουν λίγο περισσότερο τις «ελληνικές πε-ριπέτειες του Μπαλζάκ». Θα συνεχίσει δηλαδή, με την ελπίδα να προσθέσει χρήσιμα στοιχεία, πληροφορίες και εκτιμήσεις, τις πλούσιες σχετικές εργασίες της Μαρίας Τσούτσουρα («Οι ελ-ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και του Δημήτρη Αγγελάτου (««Τύχες»

Page 12: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

12 ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ 19o ΑΙΩΝΑ

του Balzac στο β΄ ήμισυ του νεοελληνικού 19ου αιώνα», Νεοελληνική λογοτεχνία και κριτική από τον Διαφωτισμό έως σήμερα. Πρακτικά ΙΓ΄ Διεθνούς επιστημονικής συνάντησης του Τομέα ΜΝΕΣ – ΑΠΘ. Μνήμη Παν. Μουλλά, Σοκόλης-Κουλεδάκης 2014, σσ. 258-272).

Γιώργος Ν. Βλαχάκης

Δημιουργώντας «ελληνική» επιστήμη. Οι μεταφράσεις επιστημονικών κειμένων στα περιοδικά του 19ου αιώνα

Το ενδιαφέρον για την επιστήμη στο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος αποτελεί στοιχείο της προ-σπάθειας συμπόρευσης με την Ευρώπη μέσα στο πλαίσιο της νεωτερικότητας που χαρακτήρι-ζε τις ποικίλες προσπάθειες συγκρότησης θεσμών. Αυτό το ενδιαφέρον καταγράφεται μεταξύ άλλων και σε άρθρα που δημοσιεύονται στον περιοδικό τύπο της εποχής και τα οποία σε ένα μεγάλο μέρος τους αποτελούν μεταφράσεις αντίστοιχων δημοσιευμάτων που αρχικά είδαν το δια του τύπου φως σε ευρωπαϊκά έντυπα.

Στην παρούσα ανακοίνωση θα επιχειρηθεί η καταγραφή και κατηγοριοποίησή τους μέσω μιας σχετικής στατιστικής ανάλυσης καθώς και η συζήτηση για το πως και σε ποιο βαθμό συ-νέβαλαν στη διαμόρφωση μιας αισιόδοξης εικόνας για την επιστήμη και την τεχνολογία στην Ελλάδα ως οχημάτων για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της απόκτησης μιας ολοένα και πιο απαιτητικά διεκδικήσιμης ευημερίας.

Γεωργία Γκότση

Elizabeth Mayhew Edmonds: Η ελληνική ηθογραφία στην αγγλική μεταφραστική σκηνή

Αριστέα Κομνηνέλλη

Περίοδος της Γης εν ημέραις ογδοήκοντα, η μετάφραση του Άγγελου Βλάχου του μυθιστορήμα-τος του Ιουλίου Βερν στο περιοδικό Εστία

Το μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν Le tour du monde en 80 jours, ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα παγκοσμίως, δημοσιεύεται το 1872 σε 32 συνέχειες στο ημερήσιο έντυπο Le Temps. Στην ελληνική γλώσσα μεταφράζεται σε συνέχειες από τον Άγγελο Βλάχο στο περιοδικό Εστία. Η δημοσίευση ξεκινά το 1879 στο τεύχος 169 και ολοκληρώνεται σε 13 τεύχη. Κατά τον 19ο αιώνα η ανάγνωση της λογοτεχνίας υιοθετεί την περιοδικότητα του τύπου, ο οποίος με τη σειρά του διέπεται από κανόνες λογοτεχνικότητας. Η ανακοίνωση θα περιλαμβάνει μία σύντομη εισαγωγή σχετικά με την παρουσία του Βερν στον ελληνικό περιοδικό τύπο του 19ου αιώνα. Στη συνέχεια, αφού αναλυθούν τα χαρακτηριστικά της αφηγηματικής τεχνικής του συγκεκριμένου γαλλικού μυθιστορήματος, θα αναζητηθεί η αποτύπωσή τους στην ελληνική μετάφραση. Ιδιαίτε-ρη έμφαση θα δοθεί στην απόδοση των στοιχείων εκείνων που σχετίζονται με τον τεχνολογικό πολιτισμό του 19ου αιώνα.

Page 13: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ 19o ΑΙΩΝΑ 13

Σοφία Ντενίση

Τα «ταξίδια» του Γκιούλλιβερ μέσω της ευρωπαϊκής θάλασσας στη χώρα των ελληνικών μετα-φράσεων του 19ου αιώνα

Το φημισμένο έργο του Jonathan Swift Gulliver’s Travels (1726) γνωστό σε εμάς ως Τα ταξίδια του Γκιούλλιβερ είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πλέον συζητημένα μυθιστορήματα του 18ου αιώνα. Έργο αλληγορικό, άσκησε πολεμική κριτική στους κοινωνικούς θεσμούς και καταδίκασε τη ματαιοδοξία και τις φιλοπόλεμες τάσεις της ανθρώπινης φύσης. Η λαμπρή μεταφραστική του πορεία στον ευρωπαϊκό χώρο ξεκίνησε ήδη από τον 18ου αιώνα και κορυφώθηκε τον 19ο ενώ παράλληλα διασκευάστηκε για τα παιδιά. Ποια είναι όμως η ελληνική μεταφραστική τύχη του έργου; Στη χώρα μας γνώρισε την πρώτη του αποσπασματική μεταφραστική απόπειρα μέσα από τις σελίδες του πολύ σημαντικού περιοδικού Ευτέρπη. Μεταφραστής του ένας από τους επιφανέστερους λόγιους της εποχής, ο μετέπειτα εκδότης του περιοδικού Πανδώρα Νικόλαος Δραγούμης. Ο Δραγούμης θα μεταφράσει το έργο στο σύνολό του και θα το εκδώσει αυτοτελώς, διασκευάζοντάς το για τα παιδιά, λίγα χρόνια μετά την πρώτη του προσπάθεια. Με την έκδοση αυτή θα αποπειραθεί να εγκαινιάσει την πρώτη σειρά παιδικής λογοτεχνίας στον τόπο μας. Το έργο του Swift θα προσελκύσει το ενδιαφέρον ενός ακόμη μεταφραστή στα τέλη της δεκαετίας του 1880, του λόγιου της διασποράς Σακελλάριου Γ. Σακελλαρίου, ο οποίος θα το εκδώσει στην Οδησσό της Ρωσίας. Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρακολουθήσουμε εκ του σύνεγγυς τη μεταφραστική τύχη του ιδιαίτερου αυτού έργου στην ελληνική του πορεία κατά τον 19ο αιώνα.

Χάρης Ξανθουδάκης

Μια ελληνική μετάφραση του λήμματος «Μusik» του J. G. Sulzer στον Λόγιο Ερμή

Το 1816 το περιοδικό Ερμής ο Λόγιος δημοσίευσε, σε συνέχειες. το εκτενές λήμμα «Μusik», από την πολύτομη Allgemeine Theorie der schönen Künste του Johann Georg Sulzer, μεταφρασμένο ανωνύμως στα ελληνικά, με πολύ μικρές παραλείψεις και με προσθήκες σε υποσημειώσεις και στη βιβλιογραφία. Η ανακοίνωση θα παρουσιάσει το πλαίσιο και τους στόχους της δημοσίευσης, τις ιδιαίτερες μεταφραστικές δυσκολίες και την υπέρβασή τους, καθώς και μιαν υπόθεση για το πρόσωπο του μεταφραστή, βασισμένη στη συνανάγνωση εσωτερικών και εξωτερικών ενδείξεων.

Φίλιππος Παππάς

Χαρτογραφώντας το μεταφραστικό πεδίο σε μεγάλη κλίμακα: έντυπα, πόλεις, γλώσσες, ρεπερ-τόριο

Στόχος της ανακοίνωσής μου θα είναι η συνοπτική «από απόσταση», με διαγράμματα και πί-νακες παρουσίαση της μεταφραστικής δραστηριότητας του 19ου αιώνα προκειμένου να υπο-γραμμιστούν συνοπτικά:

• Πότε δεσπόζει ή εμφανίζεται κάθε τρόπος δημοσίευσης μεταφρασμάτων (αυτοτελή, περιοδικά, εφημερίδες) και τι επιφέρει.

Page 14: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

14 ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ 19o ΑΙΩΝΑ

• Ποια γένη και είδη κυριαρχούν ανά δεκαετία.• Πώς κατανέμεται ποσοτικά και ποιοτικά το ρεπερτόριο ανά δεκαετία.• Σε ποιες πόλεις του ελλαδικού και εξωελλαδικού υπάρχει έντονη παραγωγή μετα-

φράσεων, σε ποιο πλαίσιο και με ποια έμφαση.• Ποιες γλώσσες-πηγή είναι οι βασικότερες σε κάθε περίοδο, με ποια είδη και με ποιες

περιοχές είναι συνδεδεμένες.• Πώς αλλάζει και αυξάνεται το κοινό.

Page 15: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και

όργανώτική Επιτρόπή

Άννα Ταμπάκη, Καθηγήτρια θεατρολογίας – ιστορίας του θεάτρου, Τ.Θ.Σ., Ε.Κ.Π.Α., Συντονίστρια του έργου

Στέση Αθήνη, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Παν/μιο Πατρών

Γιώργος Βάρσος, Επίκουρος Καθηγητής Μετάφρασης – Μεταφρασεολογίας, Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α.

Αλεξάνδρα Λιανέρη, Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας με έμφασηστη μεταφραστική θεωρία και πράξη, Τμήμα Φιλολογίας, Α.Π.Θ.

Σοφία Ντενίση, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας, Α.Σ.Κ.Τ.

Δέσποινα Προβατά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας του Γαλλικού Πολιτισμού, Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α.

Μαρία Σπυριδοπούλου, δρ. Συγκριτικής φιλολογίας, Ε.Ε.Δ.Ι.Π. στο Τ.Θ.Σ., Σχολή Καλών Τεχνών, Παν/μιο Πελοποννήσου

Page 16: «Μετάφραση και περιοδικός τύπος στον 19ο αιώνα»...ληνικές περιπέτειες του Μπαλζάκ», Το Βήμα, 30.5.1999) και