Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΟΛΔΟΒΛΑΧΙΑ

Παλινωδίες για την έναρξη της ΕπανάστασηςΤην 1η Οκτωβρίου 1820 ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας ο 28χρονος Αλέξανδρος Υψη-λάντης συνοδευόmicroενος από τον Γεώργιο Λασσάνη έφθασε στο Ισmicroαήλιο της Βεσσαρα-βίας και σε σύσκεψη που έγινε τις επόmicroενες ηmicroέρες στην οποία συmicromicroετείχαν microεταξύ άλλων ο Εmicromicroανουήλ Ξάνθος (1772-1851) ο Χριστόφορος Περραιβός (1774-1863) ο Γρηγόριος Δικαίος-Παπαφλέσσας (1786-1825) ο Δ Θέmicroελης και ο Διονύσιος Ευmicroορφό-πουλος (1780-1861) αποφασίστηκε η επίσπευση της Επανάστασης και η κάθοδος του Υψηλάντη στην Πελοπόννησο microέσω Τεργέστης απrsquo όπου θα ξεκινούσε η Επανάσταση στα τέλη Νοεmicroβρίου ή στις αρχές Δεκεmicroβρίου Η απόφαση αυτή στηρίχθηκε στις αισιόδοξες εκτιmicroήσεις ορισmicroένων όπως του Πα-παφλέσσα ότι οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές σε αντίθεση microε τις επιφυλάξεις του Περ-ραιβού Πράγmicroατι η ανταρσία του Αλή πασά των Ιωαννίνων σε microια εποχή κατά την οποία η Οθωmicroανική αυτοκρατορία αντιmicroετώπιζε βαθιά κρίση αποτελούσε σηmicroαντικό αντιπερισπασmicroό Η δε ύπαρξη microυηmicroένων οπλαρχηγών στις Παραδουνάβιες Ηγεmicroονίες (Γεωργάκη Ολύmicroπιου Γιάννη Φαρmicroάκη κά) θα υποκινούσε ταραχές στις περιοχές αυ-τές microε αποτέλεσmicroα την απασχόληση των εχθρικών δυνάmicroεων Επίσης το γεγονός ότι ο Υψηλάντης ως στρατηγός του ρωσικού στρατού έχαιρε της εκτίmicroησης του τσάρου θα microπορούσε να διαταράξει τις ρωσοτουρκικές σχέσεις και να προκαλέσει έναν νέο Ρωσοτουρκικό πόλεmicroο Σε microυστική συνάντηση του Υψηλάντη microε τον Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό πρωθυπουργό της Μολδαβίας και microέλος της Φιλικής Εταιρείας αποφασίστηκε η ενηmicroέρωση από τον Νερουλό του ηγεmicroόνα της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσου προκειmicroένου να πετύχει ο αντιπερισπασmicroός στις Ηγεmicroονίες και η διάσπαση των τουρκικών δυνάmicroεων Στις 8 Οκτωβρίου ο Υψηλάντης εξέδωσε microία διακήρυξη microε την οποία καλούσε όλους

Ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός εκτός από θεατρικός συγγρα-

τους Έλληνες να ετοιmicroαστούν για τον επικείmicroενο αγώνα ενώ παράλληλα ορίστηκαν απόστολοι που θα microετέβαιναν στις περιοχές-κέντρα της επικείmicroενης Επανάστασης εφοδιασmicroένοι microε εγκυκλίους προκηρύξεις και σχετικές επιστολές Το παραπάνω σχέδιο όmicroως επρόκειτο να αλλάξει σύντοmicroα Ο Υψηλάντης microετά το Ισmicroα-ήλιο πήγε στο Κισνόβιο στην κατοικία της οικογένειάς του όπου είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του Στις 24 Οκτωβρίου microαταίωσε το προηγούmicroενο σχέδιο Πληροφο-ρούmicroενος ότι θα ήταν επικίνδυνη η διέλευσή του από την Αυστρία λόγω των αυστηρών microέτρων microετά την έκρηξη της επανάστασης στη Νεάπολη αποφάσισε η Επανάσταση να ξεκινήσει στις Ηγεmicroονίες στις 15 Νοεmicroβρίου Σχέδιο που λίγο αργότερα πάλι microαταιώ-θηκε και microετατέθηκε για την άνοιξη του 1821 Η νέα microεταβολή οφείλεται στο γεγονός ότι οι σχετικές προετοιmicroασίες στην Πελοπόννησο και στη Μολδοβλαχία παρουσίαζαν ελλείψεις Ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας επέmicroενε επίσης στην επιτυχία του σχεδίου της Κωνσταντινούπολης του Μεγάλου Σχεδίου που πρόβλεπε την κατάληψη των πλοί-ων των στρατιωτικών αποθηκών των στρατώνων και των οχυρών θέσεων πυρκαγιές κυρίευση της πόλης από τον ελληνικό πληθυσmicroό και δολοφονία του σουλτάνου Πα-ράλληλα σχεδίαζε ταξίδι στη Γαλλία για την εξασφάλιση των απαραίτητων οικονοmicroικών πόρων ενώ έκανε ενέργειες microε τον ηγεmicroόνα της Σερβίας Μιλός Οmicroπρένοβιτς (1780-1860) για ελληνοσερβική στρατιωτική συmicromicroαχία αξιοποιώντας τις υπηρεσίες προς τη Σερβία του πατέρα του Κωνσταντίνου Υψηλάντη Η Φιλική Εταιρεία υπολόγιζε πολύ στον ρόλο της Σερβίας για την επιτυχία της ΕπανάστασηςΗ νέα καθυστέρηση άρχισε να δηmicroιουργεί ανησυχίες και ανυποmicroονησία στους συνερ-γάτες του Υψηλάντη αφού συγχρόνως υπήρχαν βάσιmicroες πληροφορίες για υποψίες των Τούρκων Έτσι στις 16 Φεβρουαρίου 1821 από το Κισνόβιο αποφασίστηκε η χωρίς άλλη αναβολή κήρυξη της Επανάστασης

Οι Παραδουνάβιες ΗγεmicroονίεςΟι δύο Ηγεmicroονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας υπάγονταν στην Οθωmicroανική αυτοκρα-τορία υπό ειδικό καθεστώς Η Μολδαβία αποτελούσε το ανατολικό τmicroήmicroα της σηmicroερι-νής Ρουmicroανίας και η Βλαχία το νότιο Ο ποταmicroός Προύθος ήταν το ανατολικό σύνορο της Μολδαβίας microε τη Ρωσία και ο Δούναβης το νότιο της Βλαχίας microε τη Βουλγαρία Τα Καρπάθια όρη χώριζαν και τις δύο από την Τρανσυλβανία η οποία τότε ανήκε στην

Με την προκήρυξη laquoΜάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδοςraquo του

Αυστριακή αυτοκρατορία Τη διοίκηση ασκούσαν διορισmicroένοι από τον σουλτάνο ηγεmicroόνες (οσποδάροι) Έλληνες από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης οι δε ανώτεροι πολιτικοί υπάλληλοι ήταν επί-σης Έλληνες Οι ηγεmicroόνες υποστήριζαν τα γράmicromicroατα και τις τέχνες και οι παραδουνά-βιες πόλεις αποτελούσαν σηmicroαντικά κέντρα του ελληνικού Διαφωτισmicroού Στις παρα-δουνάβιες χώρες microετανάστευαν πολλοί Έλληνες πάροικοι προερχόmicroενοι από διάφορες περιοχές της Οθωmicroανικής αυτοκρατορίας οι οποίοι συνήθως εγκαθίσταντο microόνιmicroα εκεί ως κληρικοί λόγιοι γιατροί έmicroποροι microισθωτές των microεγάλων κτηmicroάτων Οι Έλληνες έmicroποροι και επαγγελmicroατίες υπηρετώντας τον Κερδώο και Λόγιο Ερmicroή είχαν ενταχθεί στα ανώτερα οικονοmicroικά και κοινωνικά στρώmicroατα Μαζί δε microε τους συmicroπατριώτες τους λόγιους και διανοούmicroενους που ζούσαν και εργάζονταν στις περιοχές αυτές είχαν δη-microιουργήσει microία ισχυρή ελληνική αστική τάξη και είχαν γίνει φορείς των φιλελεύθερων ευρωπαϊκών ιδεών και του Διαφωτισmicroού συmicroβάλλοντας στον εξευρωπαϊσmicroό των λαών της νοτιανατολικής Ευρώπης Η γη από τις πιο εύφορες της Οθωmicroανικής αυτοκρατορίας ανήκε σε λίγους microεγαλο-κτηmicroατίες τους βογιάρους οι οποίοι διατηρούσαν καλές σχέσεις microε τους Έλληνες ηγεmicroόνες και τους ανθρώπους της ακολουθίας τους microιλούσαν ενίοτε ελληνικά και microαζί τους καταπίεζαν τους χωρικούς Οι τελευταίοι ζώντας microέσα στις άθλιες συνθήκες του φεουδαρχικού συστήmicroατος microισούσαν τους αφέντες τους Το microεγαλύτερο microέρος του λαού βρισκόταν σε πολύ χαmicroηλό οικονοmicroικό και πνευmicroατικό επίπεδοΟι στρατιωτικές φρουρές απαρτίζονταν από τους Αρβανίτες microισθοφόρους περίπου 4000 οπλοφόρους κυρίως Έλληνες αλλά και Αλβανούς Βούλγαρους και Σέρβους που ήταν άτακτοι πεζοί και ιππείς Οι έmicroπειροι αρχηγοί τους ήταν microυηmicroένοι στη Φιλική Εταιρεία Ανάmicroεσά τους ήταν ο Γιάννης Φαρmicroάκης (1772-1821) από το Μπλάτσι της Δυτικής Μακεδονίας ο Γεωργάκης Νικολάου από τη Φτέρη του Ολύmicroπου που επονο-microαζόταν Ολύmicroπιος (1772-1821) και ο Σάββας Φωκιανός από την Πάτmicroο Η στρατιωτική αυτή δύναmicroη όmicroως παρουσίαζε και ελαττώmicroατα λόγω της διαφθοράς και της έλλειψης πειθαρχίας και συνεπώς δεν microπορούσε να αποτελεί υπολογίσιmicroη δύναmicroηΈνα άλλο σηmicroείο που θα πρέπει να επισηmicroανθεί ιδιαίτερα είναι ότι ο οmicroόδοξος ρου-microανικός πληθυσmicroός δεν είχε κοινή συνείδηση microε τους Έλληνες των Ηγεmicroονιών Βιώ-νοντας την καταπίεση και την εκmicroετάλλευση τόσο των βογιάρων όσο και ορισmicroένων

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΟΛ∆ΟΒΛΑΧΙΑ(ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1821)

όρια Μολδαβίας και Βλαχίαςπορεία Αλεξάνδρου Υψηλάντηmicroετακινήσεις του Υψηλάντη πριν από τις 21 Φεβρουαρίου 1821microετακινήσεις του Υψηλάντη στο Αυστριακό έδαφοςπορεία Θεόδωρου Βλαδιmicroηρέσκουκυριότερες πορείες τουρκικών στρατευmicroάτων

κυριότερες microάχεςκυριότερες συγκρούσεις

ΜΑΥΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

(ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ)

∆ούναβης

Κιmicroπολούγγιοmicroονή Κόζιας

ΣτίγκαΙάσιο

Σκουλένι

Οδησσός

Ερmicroανστάντ (Σιmicroπιού)

Ρότεν Τούρmicro

Καϊνάνι

Τυργιβίστι

Μενζίλι

Γαέστι

ΓολέστιΠιτέστι

ΒουκουρέστιΟmicroπιλέστι

Καλαράσι

Κολεντίνα

Φρουmicroός ∆ουmicroπασάρι

Κισνόβιο

Ρώmicroανο

Μπακάου

Φωξάνι

Γαλάτσι

Ισmicroαήλιο

Ρουστσούκι

Ρους-δε-Βέδε

ΚαλαφάτιΒιδίνι

ΣλάτιναΚραϊόβα

Σερεβίνα

ΒούκοβοΠλοέστι

Τσιντσαρένι ∆ραγατσάνι

Αράδη (Αράντ)

Ο υ κ ρ α ν ί α

Β ο υ κ ο β ί ν α

Μ ε γ ά λ η Β λ α χ ί αΜ ι κ ρ ή Β λ α χ ί α

Σ ε ρ β ί α

Βε σ

σαραβί α

Μολ δ

αβί αΤ ρ α ν σ υ λ β α ν ί α

Τρανσυλβανικές(Νότια Καρπάθια)

Άλπεις

Α Υ Σ Τ Ρ Ι Α Κ Η Α Υ Τ Ο Κ Ρ Α Τ Ο Ρ Ι Α

Ο Θ Ω Μ Α Ν Ι Κ Η Α Υ Τ Ο Κ Ρ Α Τ Ο Ρ Ι Α

Ρ Ω Σ Ι Κ Η Α Υ Τ Ο Κ Ρ Α Τ Ο Ρ Ι Α

Π ο δ ο λ ί α

Τέmicroεσβαρ (Τιmicroισοάρα)

Ρίmicroνικο

Β ο υ λ γ α ρ ί α

όρ Αίmicroος

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ηγή-θηκε της επανάστασης στη

Φαναριωτών ηγεmicroόνων ήταν προφανώς αντίθετος και microε τους δύο Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Βλάχου Θεόδωρου Βλαδιmicroηρέσκου ο οποίος επιθυmicroούσε την απαλλαγή και από τους δύο δηλαδή τους Φαναριώτες και τους τοπικούς άρχοντες Οι Παραδουνάβιες Ηγεmicroονίες απολάmicroβαναν καθεστώς αυτονοmicroίας και ειδική προστασία από την πλευρά της Ρωσίας Σύmicroφωνα microε τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (1812) στις Ηγεmicroονίες δεν υπήρχαν τουρκικές στρατιωτικές δυνάmicroεις και ο σουλτάνος δεν είχε δικαίωmicroα να διαβιβάσει στρατό παρά microόνο έπειτα από άδεια της Ρωσίας Σε αυτό υπολόγιζε πολύ η αρχή της Φιλικής Εταιρείας γιατί έως ότου ο σουλτάνος πάρει τη συ-γκατάθεση του τσάρου θα υπήρχε αρκετός χρόνος για την εδραίωση της Επανάστασης Από την άλλη πλευρά οι πλούσιοι πόροι των Ηγεmicroονιών θα microπορούσαν να διατεθούν για τη συντήρηση των επαναστατικών στρατευmicroάτων

Η Επανάσταση στη ΜολδοβλαχίαΗ αποστολή του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία πρόβλεπε την επαναστατική κινητοποίηση των εκεί Ελλήνων καθώς και τον σχηmicroατισmicroό και την οργάνωση ελλη-νικού στρατού τον οποίο στη συνέχεια θα οδηγούσε στην Ελλάδα προτού προλάβει ο εχθρός να στείλει στρατεύmicroατα Ο Υψηλάντης δεν αποσκοπούσε στην αλλαγή του ισχύοντος καθεστώτος και φυσικά τον ενδιέφερε η συmicroπαράσταση της Ρωσίας Στις 21 Φεβρουαρίου ο Έλληνας στρατιωτικός αρχηγός Βασίλειος Καραβιάς εκτελώ-ντας διαταγές του Υψηλάντη επιτέθηκε microε περίπου 150 ένοπλους Έλληνες εναντίον των Τούρκων του Γαλατσίου καταφέρνοντας να γίνει κύριος της πόλης Πρόκειται για την πρώτη ένοπλη σύγκρουση microεταξύ Ελλήνων και Τούρκων κατά την οποία όmicroως οι Έλληνες προέβησαν σε βιαιοπραγίες (σφαγή αιχmicroάλωτου αρχηγού τουρκικής φρουράς και περίπου 30 φιλήσυχων microουσουλmicroάνων εmicroπόρων) που ανησύχησαν τους Μολδα-βούς για πιθανή εκδίκηση των Τούρκων Στις 22 Φεβρουαρίου ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο κοντά στο Σκου-λένι και εισήλθε στο Ιάσιο Φορούσε τη στολή του δηλαδή του Ρώσου στρατηγού εκ-θέτοντας έτσι τη Ρωσία και τον τσάρο Τον συνόδευαν microόνο οι αδελφοί του Γεώργιος και Νικόλαος Υψηλάντης ο Γεώργιος Μάνος και microερικοί άλλοι περίπου είκοσι άτοmicroα Αργότερα ήλθε και ο Μολδαβός γαmicroπρός του Γεώργιος Καντακουζηνός ο οποίος είχε ελληνική παιδεία και συνείδηση Ο Υψηλάντης στις κρίσιmicroες εκείνες στιγmicroές ήταν microόνος

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατά τη διάβαση του ποταmicroού Πρού-

του παρά το γεγονός ότι είχε καλέσει πολλά ηγετικά στελέχη της Φιλικής Εταιρείας και την αγανάκτησή του γιrsquo αυτό microετέφερε σε επιστολή του προς τον Εmicromicroανουήλ Ξάν-θο laquoΕγώ microετά των αδελφών και συγγενών microου κινώ για το Γιάσι όπου θεία συνάρσει θέλω κάmicroει την αρχήν [hellip] Είmicroαι πειραγmicroένος καθrsquo όλων υmicroών των αρχηγών [hellip] Εκτός Δικαίου και Σέκερη microε αφήσατε ολοmicroόναχον και όταν σας γράφω δεν έρχεσθεraquo Στο Ιάσιο η φρουρά του ηγεmicroόνα Μιχαήλ Σούτσου προσχώρησε αmicroέσως στον ΥψηλάντηΤην επόmicroενη ηmicroέρα ο Υψηλάντης για να καθησυχάσει τους φόβους των Μολδαβών εξέδωσε προκήρυξη laquoπρος το έθνος της Μολδαβίαςraquo όπου ανήγγελλε ότι laquoάπασα η Γραικία ύψωσεν [hellip] τας σηmicroαίας [hellip] ζητούσα την ελευθερίαν τηςraquo διαβεβαίωνε για την ασφάλεια της χώρας και δήλωνε ότι θα κατευθυνόταν προς την Ελλάδα Ακολού-θησε στις 24 Φεβρουαρίου η γνωστή προκήρυξη Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος microε την οποία κηρυσσόταν επίσηmicroα η Επανάσταση Με την προκήρυξη αυτή ο Υψη-λάντης καλούσε όλους τους Έλληνες να επαναστατήσουν εναντίον της ηmicroισελήνου και συγχρόνως τους διαβεβαίωνε ότι microία κραταιά δύναmicroη ndashεννοώντας τη Ρωσίαndash θα υποστήριζε τα δίκαιά τους Οι υπαινιγmicroοί του για τη ρωσική συmicroπαράσταση οφείλεται ndashόπως αργότερα ισχυρίστηκεndash σε ενθαρρυντικές προτροπές του τσάρου Αλέξανδρου Αrsquo ο οποίος στο παρελθόν συmicromicroεριζόταν τις αγωνίες των Ελλήνων για απελευθέρωση Αυτό τουλάχιστον ο ίδιος ο Υψηλάντης εξοmicroολογείτο microερικά χρόνια αργότερα τον Ια-νουάριο του 1828 λίγες ηmicroέρες πριν από τον θάνατό του σε υπόmicroνηmicroά του προς τον νέο τσάρο Νικόλαο Αrsquo Στο ίδιο υπόmicroνηmicroα επεσήmicroαινε επίσης ότι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών του τσάρου Ιωάννης Καποδίστριας γνώριζε και επιδοκίmicroαζε την προε-τοιmicroασία του κινήmicroατος Ο ίδιος όmicroως ο Καποδίστριας στη γνωστή Αυτοβιογραφία του δεν επιβεβαιώνει αυτούς τους ισχυρισmicroούς του Υψηλάντη Από την άλλη πλευρά ο Υψηλάντης πίστευε ότι η υπαινισσόmicroενη ρωσική βοήθεια θα κινητοποιούσε τους ντό-πιους βογιάρους οι οποίοι αλλιώς θα δυσπιστούσαν και δεν θα συmicroπαραστέκονταν σε microία καθαρά ελληνική εξέγερσηΤην ίδια ηmicroέρα ο Υψηλάντης κυκλοφόρησε άλλες δύο προκηρύξεις η microία ήταν έκκληση προς τους Φιλικούς και η άλλη πρόσκληση προς τους Έλληνες της Βλαχίας και της Μολ-δαβίας για επιστράτευση Επίσης στις 24 Φεβρουαρίου ο Υψηλάντης microε επιστολή του προς τον τσάρο Αλέξανδρο υπέβαλε την παραίτησή του από τη ρωσική στρατιωτική υπηρεσία ανήγγειλε την Επανάσταση την οποία παρουσίαζε εκτεταmicroένη σε όλες τις

Ο Παναγιώτης Σέκερης (1785-1846) microέλος της Αρχής της

βαλκανικές περιοχές καθώς και στα ελληνικά νησιά ζητώντας τη συmicroπαράσταση και τη βοήθειά του προς τους οmicroόθρησκους λαούς Ταυτόχρονα έστειλε άλλες δύο επιστολές προς τον Καποδίστρια και προς τον Ρώσο πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη βαρόνο Γρηγόριο Στρογκανώφ (Stroganoff) Από τον δεύτερο ζητούσε να εmicroποδίσει ενδεχόmicroε-νη τουρκική εισβολή Οι επιστολές προς τον τσάρο και τον Καποδίστρια έφθασαν στους παραλήπτες τους λίγο πριν από τα microέσα Μαρτίου στο Λάιmicroπαχ (Laybach σηmicroερινή Λουmicroπλιάνα) όπου συνεδρίαζαν οι ηγεmicroόνες της Ιερής ΣυmicromicroαχίαςΣτις 26 Φεβρουαρίου στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών τελέστηκε δοξολογία κατά την οποία ο microητροπολίτης Ιασίου Βενιαmicroίν Κωστάκης ευλόγησε τη σηmicroαία η οποία στη microία πλευρά είχε τον σταυρό και τις εικόνες των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης microε την επιγραφή laquoἐν τούτῳ Νίκαraquo ενώ στην άλλη τον φοίνικα microε τη φράση από κάτω laquoἐκ τῆς στάκτης microου ἀναγεννᾶταιraquo Από την αρχή οι προσπάθειες του Υψηλάντη επικεντρώθηκαν στην οργάνωση του στρα-τού Μαζί του δεν είχε φέρει στρατό και συνεπώς έπρεπε να συγκροτηθεί εκεί από την αρχή Από το πρώτο βράδυ της άφιξής του στο Ιάσιο συγκεντρώθηκαν 2000 άνδρες microεταξύ των οποίων Σέρβοι Βούλγαροι Μαυροβούνιοι και λίγοι Μολδαβοί καθώς και η φρουρά του Μιχαήλ Σούτσου Και ενώ αυξάνονταν όλο και περισσότερο οι εθελοντές υπήρχαν πολλές δυσχέρειες ως προς τη συγκέντρωση των αναγκαίων εφοδίων αφού οι πλούσιοι Έλληνες δεν ανταποκρίθηκαν στις εκκλήσεις του Υψηλάντη όπως περίmicroενε Από την άλλη πλευρά ο Υψηλάντης έβλεπε να ναυαγεί το σχέδιο για κινητοποίηση της Σερβίας αφού ο κοmicroιστής του κειmicroένου της συmicromicroαχίας Αριστείδης Παπάς συνελήφθη από τους Τούρκους πριν συναντήσει τον αρχηγό των Σέρβων Μιλός Οmicroπρένοβιτς Ο Σέρβος ηγέτης τήρησε παθητική στάση έναντι της επανάστασης στη Μολδοβλαχία και σύστησε στον σερβικό λαό να παραmicroείνει ήσυχος Στην απόφασή του αυτή ενισχύθηκε microετά την αποδοκιmicroασία του Υψηλάντη από τον τσάροΟ Υψηλάντης καθυστέρησε στο Ιάσιο και microόλις την 1η Μαρτίου ξεκίνησε για τη Βλαχία microε νότια κατεύθυνση προς το Βουκουρέστι όπου έπειτα από ενδιάmicroεσους σταθmicroούς και καθυστερήσεις εισήλθε στις 28 του microηνός χάνοντας πολύτιmicroο χρόνο Στο Φωξάνι που βρίσκεται στα σύνορα των δύο Ηγεmicroονιών ο Υψηλάντης σχηmicroάτισε τον Ιερό Λόχο ndashmicroιmicroούmicroενος τον οmicroώνυmicroο λόχο του Πελοπίδα της αρχαίας Ελλάδαςndash από ενθουσιώ-δεις νέους εθελοντές microορφωmicroένους και γόνους πλουσίων οικογενειών Στην ίδρυση

Ο Γεώργιος Λασσάνης (1793-1870) λόγιος ιερολοχίτης εξέ-

Γεώργιος Λασσάνης (Κοζάνη 1793 ndash Αθήνα 1870)Από τους στενούς συνεργάτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη Φιλικός και λόγιος Έmicroαθε τα πρώτα γράmicromicroατα στο σχολείο της πατρίδας του Κοζάνης και στα είκοσί του χρόνια πήγε στη Βουδαπέστη για να εργαστεί σε εmicroπορικές επιχειρήσεις αλλά σύντοmicroα έφυγε για σπουδές στη Λειψία (1813-1817) Στη συνέχεια ταξίδεψε και κατέληξε στην Οδησσό όπου το 1818 microυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία Στην περίοδο αυτή εργάστηκε για την εθνική αφύπνιση των συmicroπατριωτών του και για την προετοιmicroασία της επανάστασης Στην Οδησσό δίδαξε στην Ελληνοεmicroπορική Σχολή όπου εφάρmicroοσε την αλληλοδιδακτική microέθοδο του Γεώργιου Κλεόβουλου microετέφρασε βιβλία και συνέταξε σε έξι τόmicroους τη laquoΣτοιχειώδη Εγκυκλοπαιδείαraquo Πολύ σηmicroαντικά έργα του είναι το δράmicroα laquoΗ Ελλάς και ο Ξένοςraquo και η τραγωδία laquoΑρmicroόδιος και Αριστο-γείτωνraquo στις παραστάσεις των οποίων συmicromicroετείχε ως ηθοποιόςΤον Αύγουστο του 1820 γνωρίστηκε στην Οδησσό microε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και έκτοτε έγινε σύmicroβουλος και γραmicromicroατέας του και τον βοήθησε στις προετοιmicroασίες της επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεmicroονίες Μετά τη microάχη του Δραγατσανίου ακο-λούθησε τους αδελφούς Υψηλάντη στην Αυστρία και φυλακίστηκε microαζί τους Μετά την αποφυλάκισή τους συνόδευσε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στη Βιέννη και έmicroεινε microαζί του microέχρι τον θάνατό τουΣτην Ελλάδα έφθασε τον Ιούλιο του 1828 και διορίστηκε από τον Καποδίστρια στρα-τοπεδάρχης της Ανατολικής Ελλάδας υπό τις διαταγές του Δηmicroήτριου Υψηλάντη Κατά την οθωνική περίοδο διορίστηκε πρώτος νοmicroάρχης Αττικοβοιωτίας (1836-1837) γραmicro-microατέας (υπουργός) των Οικονοmicroικών έλαβε τον βαθmicroό του συνταγmicroατάρχη και το 1868 ονοmicroάστηκε υποστράτηγοςΑπό τη συγγραφική του δραστηριότητα ξεχωρίζουν τα ιστορικά του δοκίmicroια που αφορούν στην ιστορία της Ελλάδας (1300-1814) και laquoΤο Στρατιωτικόν της Ελλάδοςraquo δηλαδή ιστορία των ελληνικών στρατιωτικών δυνάmicroεων κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης microέχρι την άφιξη του ΌθωναΣτη διαθήκη του άφησε την περιουσία του στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών προκειmicroένου να αθλοθετηθεί ετήσιος θεατρικός διαγωνισmicroός ο laquoΛασσάνειος Δραmicroατικός Διαγωνισmicroόςraquo που λειτούργησε στο διάστηmicroα 1889-1910 Το κτίριο όπου στεγάστηκε

η Ελληνεmicroπορική Σχολή της

του σώmicroατος αυτού πρωτοστάτησε ο Γεώργιος Λασσάνης Οι Ιερολοχίτες που microέχρι τέλους έmicroειναν πιστοί και αφοσιωmicroένοι στον Υψηλάντη ήταν σώmicroα πεζικού οι οποίοι φορούσαν microαύρες στολές ndashΜαυροφόροιndash και στο κάλυmicromicroά τους είχαν ως έmicroβληmicroα τη νεκροκεφαλή Πρώτος διοικητής διορίστηκε ο Γεώργιος Καντακουζηνός Παράλληλα σχηmicroατίστηκε σώmicroα άτακτου ιππικού microε προσφορά ίππων τροφίmicroων και πολεmicroοφοδί-ων από τον ηγεmicroόνα της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσο Επίσης από το Φωξάνι ο Υψηλά-ντης έστειλε τον Πέτρο Ηπίτη για να κινητοποιήσει το φιλελληνικό ενδιαφέρον στην ΕυρώπηΠαράλληλα microε την πορεία του Υψηλάντη κινήθηκε και ο Βλάχος οπλαρχηγός Θεόδωρος Βλαδιmicroηρέσκου (1780-1821) Ο τελευταίος που είχε διακριθεί κατά τον τελευταίο Ρωσοτουρκικό πόλεmicroο (1806-1812) πολεmicroώντας στο πλευρό των Ρώσων είχε microυηθεί στη Φιλική Εταιρεία από τον φίλο του Γεωργάκη Ολύmicroπιο microε σκοπό να εξεγείρει τους συmicroπατριώτες του στη Μικρή Βλαχία και να τους στρέψει όχι εναντίον του σουλτά-νου αλλά δήθεν εναντίον των Φαναριωτών ηγεmicroόνων και των βογιάρων Έτσι δεν θα προκαλούσε την οθωmicroανική αντίδραση Ο Βλαδιmicroηρέσκου δυσαρεστηmicroένος από την κοινωνική και πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στη Βλαχία και αντιπαθώντας το ίδιο τους Φαναριώτες και τους Τούρκους πίστευε ότι microέσω της Φιλικής Εταιρείας θα microπορούσε να απελευθερωθεί η πατρίδα του Έτσι σε κοινό συmicroφωνητικό που υπέ-γραψε microε τους Γεωργάκη Ολύmicroπιο και Γιάννη Φαρmicroάκη αποφασίστηκε να δράσουν από κοινού microε συναδελφικότητα και οmicroοψυχία Μετά τον θάνατο λοιπόν του ηγεmicroόνα της Βλαχίας Αλέξανδρου Σούτσου τον Ιανου-άριο του 1821 ο Γεωργάκης Ολύmicroπιος έδωσε στον Βλαδιmicroηρέσκου λίγους ντόπιους άνδρες και τον έστειλε στη Μικρή Βλαχία Εκεί ο τελευταίος άρχισε να ξεσηκώνει τον λαό ενώ παράλληλα αποmicroακρυνόmicroενος από τη συmicroφωνία του microε τη Φιλική Εταιρεία έστειλε ικετήρια αναφορά στον σουλτάνο δηλώνοντας την πίστη του και καταγγέλλο-

(Βιβλιογραφία Κων Βακαλόπουλος laquoΤρία ανέκδοτα ιστορικά δοκίmicroια του Φιλικού Γεωρ-γίου Λασσάνηraquo Θεσσαλονίκη 1973 Στέφ Παπαδόπουλος laquoΓεώργιος Λασσάνης ο Κοζα-νίτης αγωνιστής και λόγιοςraquo Θεσσαλονίκη 1977)

Ο Θεόδωρος Βλαδιmicroηρέκου Βλάχος οπλαρχηγός ξεκίνησε

ντας τις καταπιέσεις και τις καταχρήσεις του οσποδάρου Αλέξανδρου Σούτσου τους βογιάρους και τον microητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Διονύσιο Λούπο Η microονίmicroως όmicroως κα-χύποπτη Πύλη φοβούmicroενη γενίκευση του κινήmicroατος και στη γειτονική Σερβία διέταξε την παρακολούθηση των κινήσεων του Βλαδιmicroηρέσκου και την ήπια καταστολή τουΑπό την άλλη πλευρά η δύναmicroη του Βλαδιmicroηρέσκου συνεχώς αυξανόταν και αυτός συνεχώς αποσχιζόταν από τη Φιλική Εταιρεία Στις αρχές Μαρτίου είχε κυριαρχήσει στη Μικρή Βλαχία και είχε συγκεντρώσει 3000 καλά οπλισmicroένους άνδρες κυρίως παν-δούρους (οπλοφόρους) της Μικρής Βλαχίας Έλληνες Σέρβους και Βούλγαρους καθώς και άλλους 3000 άοπλους χωρικούς Οι λεηλασίες στις οποίες προέβαιναν οι άνδρες του καθrsquo οδόν είχαν θορυβήσει τους κατοίκους και οι ευκατάστατοι και οι άρχοντες είχαν αρχίσει να φεύγουν προς την Τρανσυλβανία Στις 18 Μαρτίου ο Βλαδιmicroηρέσκου έmicroπαινε στο Βουκουρέστι και χωρίς να περιmicroένει τον Υψηλάντη κυκλοφόρησε προκή-ρυξη καλώντας τους κατοίκους να προσχωρήσουν στο κίνηmicroά του Την επόmicroενη ηmicroέρα χρίστηκε ο ίδιος ηγεmicroόνας και διόρισε πολιτάρχη (φρούραρχο) τον οπλαρχηγό Σάββα καθώς και νέα Γερουσία αποτελούmicroενη από τους άρχοντες που είχαν παραmicroείνει στην πόλη Έχοντας υπόψη αυτή την εξέλιξη ο Υψηλάντης στρατοπέδευσε στις 25 Μαρτίου στην Κολεντίνα έξω από το Βουκουρέστι και στις 27 του microηνός ηmicroέρα Κυριακή ύψω-σε microέσα στο Βουκουρέστι την επαναστατική σηmicroαία χωρίς επισηmicroότητες αφού δεν παρευρέθηκαν ούτε ο microητροπολίτης ούτε οι άρχοντες της πόλης φοβούmicroενοι τον Βλαδιmicroηρέσκου

Τουρκική και ρωσική αντίδραση εναντίον της ΕπανάστασηςΤαυτόχρονα microε την ανταρσία του Βλαδιmicroηρέσκου ένα νέο πλήγmicroα επρόκειτο να δεχθεί ο Υψηλάντης Ο σουλτάνος Μαχmicroούτ Βrsquo θορυβηmicroένος από την Επανάσταση στη Μολ-δοβλαχία και εκτιmicroώντας ότι η Ρωσία την είχε υποκινήσει (λόγω των υπαινιγmicroών του Υψηλάντη) και ότι σύντοmicroα θα στέλνονταν ρωσικά στρατεύmicroατα αντέδρασε άmicroεσα και βίαια Κάλεσε τον Ρώσο πρέσβη Στρογκανώφ στον οποίο διαmicroαρτυρήθηκε για ενδε-χόmicroενη εmicroπλοκή της χώρας του Οι διαβεβαιώσεις όmicroως του πρέσβη δεν έπεισαν τον σουλτάνο ο οποίος αύξησε τα microέτρα και άρχισε να συγκεντρώνει ισχυρά στρατεύmicroατα για να ενισχύσει την άmicroυνα της Κωνσταντινούπολης αλλά και των φρουρίων στον

Ο οικουmicroενικός πατριάρχης Γρηγόριος ο Εrsquo (1746-1821)

Δούναβη και των παράλιων πόλεων του Εύξεινου Πόντου και της Μικράς Ασίας Τα microέ-τρα αυτά θορύβησαν τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και αρκετές φαναριώτικες οικογένειες άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη Στις 20 Μαρτίου ο σουλτάνος παρέδιδε για microετάφραση στον microεγάλο διερmicroηνέα της Πύλης Κωνσταντίνο Μουρούζη φιρmicroάνι microε το οποίο χορηγούσε αmicroνηστία στους laquoαχά-ριστουςraquo Έλληνες οι οποίοι αν και είχαν στο παρελθόν ευεργετηθεί από τους προγό-νους του παρασύρονταν από την ξένη ndashδηλαδή τη ρωσικήndash ραδιουργία Σε περίπτωση όmicroως microη συmicromicroόρφωσης ο σουλτάνος απειλούσε microε γενική σφαγή Παράλληλα ζητείτο από τον πατριάρχη Γρηγόριο Εrsquo να φροντίσει για την εφαρmicroογή των όρων της αmicroνηστίας και να αφορίσει τον Υψηλάντη και το κίνηmicroά του Στις 23 Μαρτίου ο οικουmicroενικός πα-τριάρχης και η Ιερά Σύνοδος υπέγραψαν τον αφορισmicroό των επαναστατών και έστειλαν αντίγραφά του και σχετικές εγκυκλίους στις επαρχίες για να διαβαστεί στις εκκλησίες Μπορεί έτσι να αποτράπηκε η γενική σφαγή αλλά δεν εmicroποδίστηκαν οι θανατώσεις Φαναριωτών των οποίων το επίθετο παρέπεmicroπε σε πρόσωπα που είχαν ανάmicroειξη microε την επανάσταση της Μολδοβλαχίας Στις 27 Μαρτίου σε δύο εκκλησίες του Βουκουρε-στίου διαβάστηκε ο αφορισmicroός του πατριάρχη καθώς και microία προκήρυξη του ηγεmicroόνα της Βλαχίας Σκαρλάτου Καλλιmicroάχη που ζητούσε από τους ανώτερους κληρικούς τους βογιάρους και τον λαό να ξεσηκωθούν εναντίον των επαναστατώνΟ κλοιός γύρω από τον Υψηλάντη είχε αρχίσει να στενεύει όλο και περισσότερο Όταν ξέσπασε η επανάσταση στη Μολδοβλαχία οι ηγεmicroόνες της Πενταπλής Συmicromicroαχίας συ-νεδρίαζαν από τον Ιανουάριο του 1821 στο Λάιmicroπαχ για την αντιmicroετώπιση του επα-ναστατικού πνεύmicroατος που επικρατούσε τελευταία στην Ευρώπη Είχαν προηγηθεί οι επαναστάσεις της Νεάπολης του Πεδεmicroοντίου και της Ισπανίας καθώς και η στάση του Συντάγmicroατος Συmicroεωνόφσκη στην Πετρούπολη που είχαν θορυβήσει τους ισχυρούς της Ευρώπης για ενδεχόmicroενη ανατροπή της ισχύουσας τάξης πραγmicroάτων Οι ανησυχίες των Ευρωπαίων ηγεmicroόνων για τις φιλελεύθερες ιδέες είχαν διατυπωθεί και στο προη-γούmicroενο συνέδριο του Τροππάου (Troppau) τον Οκτώβριο του 1820 Συνεπώς το κίνηmicroα του Υψηλάντη εντασσόmicroενο microέσα σrsquo αυτό το επαναστατικό πλαίσιο βρέθηκε από την αρχή σrsquo ένα πολύ δυσmicroενές διπλωmicroατικό σκηνικό Δεν ήταν microόνο το αρνητικό κλίmicroα που επικρατούσε στην Ευρώπη έναντι των επαναστάσεων Το γεγονός ότι ο Υψηλάντης ήταν στρατηγός του τσάρου και οι υπαινιγmicroοί στη γνωστή προκήρυξή

Στη διάρκεια των γεγονότων της Μολδοβλαχίας οι Τούρκοι

Ο αυτοκράτορας της Ρωσίας Αλέξανδρος Αrsquo (Γεννάδειος

του για ρωσική συmicroπαράσταση ενέτειναν την ήδη δυσmicroενή του θέση και εξέθεταν τη ρωσική πλευρά Έτσι περιορίζονταν και οι επιλογές του τσάρου Αλέξανδρου Αrsquo ο οποίος υπό το βάρος των εξελίξεων και έπειτα από microία συνάντηση που είχε microε τον Αυστριακό αυτοκράτορα και τον Μέττερνιχ έσπευσε να διαβεβαιώσει για την ουδετε-ρότητα της χώρας του έναντι του κινήmicroατος του Υψηλάντη καθώς και για τη διατήρηση των φιλικών σχέσεων microε την Οθωmicroανική αυτοκρατορία Στην τελική διατύπωση των αποφάσεων του τσάρου καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο Έλ-ληνας υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννης Καποδίστριας ο οποίος ανέλαβε τη σύνταξη του αυτοκρατορικού διατάγmicroατος Με αυτό ο τσάρος διέγραφε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη από τη στρατιωτική υπηρεσία της Ρωσίας αποδοκίmicroαζε το κίνηmicroά του laquoίνα microη δύναται έχειν ουδεmicroίαν ελπίδα συνδροmicroής παρά της Ρωσίας προς υποστήριξινraquo και συγχρόνως διέτασσε τον γενικό αρχηγό των ρωσικών στρατευmicroάτων στον Προύθο και στη Βεσσαραβία να διατηρεί laquoαυστηροτάτην ουδετερότητα και αmicroεροληψίαν ως προς τας εκραγείσας ταραχάς εντός των δύο Ηγεmicroονειώνraquo Δεδοmicroένου ότι η Ιερή Συmicromicroαχία για τα άλλα επαναστατικά κινήmicroατα αποφάσιζε την ένοπλη επέmicroβαση αυτή ακριβώς η ουδετερότητα ήταν σωτήρια για την Ελληνική Επανάσταση Ο Καποδίστριας ανέλαβε επίσης να συντάξει το κείmicroενο της απάντησης του τσάρου στην επιστολή που του είχε απευθύνει ο Υψηλάντης από τις 24 Φεβρουαρίου Στο κείmicroενο αυτό ο Καποδίστριας αποδοκίmicroαζε microεν το κίνηmicroα και την πρωτοβουλία του Υψηλάντη να υποσχεθεί στους κατοίκους των Ηγεmicroονιών τη ρωσική υποστήριξη αλλά συγχρόνως θεωρούσε δίκαιη τη διάθεση των Ελλήνων να βελτιώσουν την τύχη τους Προέτρεπε τον Υψηλάντη να συmicromicroετάσχει στις διαπραγmicroατεύσεις για την κατάπαυση των ταραχών στη Βλαχία και στη Μολδαβία και δήλωνε ότι θα microεσολαβούσε σχετικά στην οθωmicroανική κυβέρνηση Σε περίπτωση όmicroως microη συmicromicroόρφωσης του Υψηλάντη η Ρωσία θα τηρούσε ουδέτερη στά-ση laquoη Ρωσσία έσεται απλούς θεατής των γινοmicroένων ουδέ τα όπλα του Αυτοκράτορος κινηθήσονταιraquo οι δε αδελφοί Υψηλάντη θα αποmicroακρύνονταν από τη ρωσική υπηρεσία και θα τους απαγορευόταν η είσοδος στο ρωσικό έδαφος Η microητέρα τους όmicroως πρι-γκίπισσα Ελισάβετ Υψηλάντη θα εξακολουθούσε να απολαmicroβάνει την προστασία του τσάρου laquoκαθrsquo όσον αφορά προσωπικώς αυτήνraquo Η ουδετερότητα αυτή ήταν διπλωmicroατική επιτυχία για την επανάσταση της Μολδοβλα-χίας microέσα στις δυσmicroενείς για την ελληνική υπόθεση συγκυρίες Από την άλλη πλευρά

Ο Ιωάννης Καποδίστριας (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνα)

Ο Μιχαήλ Σούτσος (1784-1864) ο τελευταίος Έλληνας

όmicroως η στάση του Καποδίστρια κλόνιζε ανεπανόρθωτα τις σχέσεις του microε τον Υψηλά-ντη Ο τελευταίος microέχρι το τέλος της ζωής του δεν έπαυε να υποστηρίζει την προδοσία του παλιού του φίλου και υπουργού Εξωτερικών ο οποίος άλλοτε ενεθάρρυνε την ελληνική υπόθεση Ο Καποδίστριας από την πλευρά του επέmicroενε ότι ποτέ δεν ήταν σύmicroφωνος για την έναρξη της Επανάστασης

Η Επανάσταση σε κρίσιmicroο σηmicroείο Η επιστολή αυτή και το διάταγmicroα του τσάρου έφθασαν στον Υψηλάντη που στρατο-πέδευε στην Κολεντίνα στα τέλη Μαρτίου και διαβάστηκαν στη συνέλευση όλων των αρχηγών Η ρωσική αυτή αντίδραση ήλθε να προστεθεί στο ήδη βαρύ κλίmicroα που είχε διαmicroορφωθεί microετά τον αφορισmicroό του πατριάρχη και της Ιεράς Συνόδου Το κύρος του Υψηλάντη άρχισε να microειώνεται και το ηθικό του στρατεύmicroατος να κλονίζεται πάρα πολύ υπό το βάρος αυτών των απρόβλεπτων εξελίξεων Μόνο οι Ιερολοχίτες παρέmicroεναν απτόητοι Επειδή όπως έχει προαναφερθεί η κατάσταση microέσα στο Βουκουρέστι ήταν πολύ δυ-σάρεστη ο Υψηλάντης αναγκάστηκε να microετακινηθεί προς τα βορειοδυτικά του Βου-κουρεστίου στο Τιργοβίστι στην ορεινή περιοχή της Βλαχίας κοντά στα αυστριακά σύνορα όπου έστησε το στρατηγείο του οργάνωσε την άmicroυνά του και ενίσχυσε τον στρατό του Εκεί όρισε φρούραρχο τον Βασίλη Καραβιά ενώ έστειλε τον νεότερο αδελφό του Νικόλαο στο Κιmicroπολούγγι και κατένειmicroε τα άλλα στρατιωτικά σώmicroατα στην περιοχή Στις 9 Απριλίου σύστησε το Γενικόν Βουλευτήριον microε πρόεδρο τον αδελφό του Γεώργιο Υψηλάντη και αρχιγραmicromicroατέα τον Γεώργιο Λασσάνη Ο Σάββας όmicroως έmicroεινε microε τους άνδρες του στο Βουκουρέστι Η αποδοκιmicroασία του τσάρου προδιάθεσε επίσης εχθρικά τους Μολδαβούς και τους Βλάχους απέναντι στους Έλληνες Ο οσποδάρος της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσος ευ-ρισκόmicroενος σε πολύ δύσκολη θέση και microακριά από τον Υψηλάντη αναγκάστηκε στις 31 Μαρτίου να εγκαταλείψει το Ιάσιο και να φύγει στη Βεσσαραβία microε αποτέλεσmicroα να microειωθεί ακόmicroη περισσότερο το γόητρο του Υψηλάντη και να αυξηθεί η αναρχία στο Ιά-σιο Επίσης η Γερουσία του Ιασίου έστειλε εκπροσώπους της στην Κωνσταντινούπολη για να δηλώσουν στην Πύλη την αφοσίωση των κατοίκων της Μολδαβίας Ενόψει των εξελίξεων αυτών υπήρχε έντονος ο κίνδυνος της εξέγερσης των ντόπιων εναντίον των

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης laquoγενικός έφορος της Αρχήςraquo

Ο Αθανάσιος Τουφεκτσής Καρ-πενησιώτης ο οποίος έπαιξε

επαναστατών και των ελληνικών αρχών Ο Υψηλάντης για να αντιmicroετωπίσει την έκρυθmicroη κατάσταση που επικρατούσε πλέον στη χώρα έστειλε στα microέσα Απριλίου δύο αξιωmicroατικούς του τον Αθανάσιο Τουφεκτσή Καρπενησιώτη στο Γαλάτσι και τον Κωνσταντίνο Πεντεδέκα Ηπειρώτη στο Ιάσιο προ-κειmicroένου να συγκεντρώσουν τους Έλληνες στρατιώτες αυτών των περιοχών και να τους οδηγήσουν microαζί microε πολεmicroοφόδια στο Τιργοβίστι όπου ήταν το γενικό στρατόπεδο Ο Πεντεδέκας στο Ιάσιο συνάντησε την εχθρική διάθεση της τοπικής Γερουσίας εναντίον των Ελλήνων η οποία microάλιστα δεν δίστασε όταν της ζητήθηκε να παραδώσει τους οπλισmicroένους Τούρκους να τους φυγαδεύσει Τότε ο Πεντεδέκας κατέλαβε το microέγαρο της Ηγεmicroονίας και παρά τις εντολές του Υψηλάντη αυτοανακηρύχθηκε laquoαρχιστράτη-γος των ελληνικών φαλάγγωνraquo και παρέmicroεινε στο Ιάσιο Ο δε Καρπενησιώτης κατάφερε να οργανώσει ένα σώmicroα 600 στρατιωτών το οποίο όmicroως κράτησε εκεί έπειτα από παρότρυνση εφόρων της Φιλικής Εταιρείας οι οποίοι τον έπεισαν για την αναγκαιότητα υπεράσπισης της περιοχής αυτής Εκείνη την κρίσιmicroη χρονική στιγmicroή στο στρατόπεδο του Υψηλάντη επικρατούσε microεγά-λη χαλαρότητα και ο ίδιος αδυνατούσε πλέον να επιβάλει την τάξη Απειθαρχία στο στράτευmicroα λιποταξίες ραδιουργίες και ζηλοτυπίες microεταξύ των αρχηγών οι οποίοι προτιmicroούσαν τις διασκεδάσεις Ακόmicroη και ο γαmicroπρός του Υψηλάντη Γεώργιος Καντα-κουζηνός αναmicroείχθηκε σε συνωmicroοσία την οποία έγκαιρα αντιλήφθηκε ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας Παρόmicroοια κατάσταση επικρατούσε και στο στρατόπεδο του Βλαδιmicroη-ρέσκου του οποίου οι σχέσεις microε τον Σάββα είχαν αρχίσει να διαταράσσονται

Η στρατιωτική επέmicroβαση των ΟθωmicroανώνΗ Πύλη ετοιmicroαζόταν να επιτεθεί εναντίον των επαναστατών microετά τη σχετική συγκα-τάθεση της Ρωσίας Τα τουρκικά στρατεύmicroατα εισήλθαν από τη θάλασσα microέσω της Βάρνας και της Βράιλας ενισχυmicroένα microε 44 πλοία microε ναύαρχο τον Αλβανό Ιmicroπραήmicro πασά Η συνολική δύναmicroη του στρατού ήταν 30000 άνδρες Αρχιστράτηγος ορίστηκε ο φρούραρχος της Βράιλας και φανατικός microουσουλmicroάνος Γιουσούφ πασάς Περκόφτσαλης έχοντας υπό τις διαταγές του τον βαλή της Σιλίστριας Σελίmicro Μεχmicroέτ και τον φρούραρ-χο του Βιδινίου Δερβίς Μουσταφά πασάΗ πρώτη microάχη δόθηκε την 1η Μαΐου στο Γαλάτσι κοντά στον ποταmicroό Σερέτη και σε

Σκηνή από τη microεγάλη microάχη του Σκουλενίου όπου microερικές

Σχεδιάγραmicromicroα της microάχης του Δραγατσανίου από την laquoΙστορία

στρατηγική θέση της Μολδαβίας Ο Γιουσούφ Περκόφτσαλης επιτέθηκε αιφνιδιαστικά εναντίον των ελληνικών δυνάmicroεων της πόλης που ανέρχονταν στους 900 άνδρες (600 πεζούς και 300 ιππείς) και δεν microπόρεσαν να αmicroυνθούν Μετά τη microάχη στην οποία δια-κρίθηκε ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης και οι 200 άνδρες του οι Τούρκοι εισήλθαν στην πόλη και την κατέστρεψαν Ακολούθησαν και άλλες συmicroπλοκές microεταξύ των αντιπάλων microε ήττες ή νίκες των επαναστατών που δεν κατάφεραν να ανακόψουν την προέλαση του Γιουσούφ πασά στη ΜολδαβίαΜετά την απώλεια του Γαλατσίου ο Υψηλάντης έστειλε τον Γεώργιο Καντακουζηνό στο Ιάσιο προκειmicroένου να οργανώσει την άmicroυνα της πόλης Κατά τον Φιλήmicroονα η αποστολή αυτή είχε και έναν άλλο σκοπό να αποmicroακρυνθεί κοmicroψά από το Τιργοβίστι ο Καντακουζηνός ο οποίος συνωmicroοτούσε εναντίον του Υψηλάντη Στις 22 Μαΐου ο Κα-ντακουζηνός εισήλθε στο Ιάσιο αλλά microάταια προσπάθησε να επιβάλει την τάξη και να αποκαταστήσει τις καταχρήσεις και τις παρανοmicroίες των στρατιωτικών εις βάρος των κα-τοίκων Στην προσπάθειά του ήλθε σε σύγκρουση microε τον οπλαρχηγό Πεντεδέκα αλλά τελικά και οι δύο κατέληξαν να λιποτακτήσουν στο ρωσικό έδαφος Εγκαταλελειmicromicroένο το Ιάσιο δέχθηκε στις 14 Ιουνίου την επίθεση των Τούρκων Τρεις ηmicroέρες αργότερα αναδιοργανωmicroένος ο ελληνικός στρατός αντιστάθηκε ηρωικά στο Σκουλένι βόρεια του Ιασίου όπου 420 άνδρες υπό τον Καρπενησιώτη και άλλους αρχηγούς αντιmicroετώπισαν επί 8 ώρες τις αλλεπάλληλες επιθέσεις του πολυπληθέστερου εχθρού Όταν όmicroως οι Τούρκοι άρχισαν να χρησιmicroοποιούν τα κανόνια θεωρώντας οι Έλληνες microάταιη κάθε περαιτέρω αντίσταση προσπάθησαν να περάσουν microέσα από τον ποταmicroό Προύθο στη ρωσική γη Ο Καρπενησιώτης και ορισmicroένοι άλλοι οπλαρχηγοί που παρέmicroειναν στις θέσεις τους βρήκαν τον θάνατο Η microάχη στο Σκουλένι είναι η τελευταία επιχείρηση στη ΜολδαβίαΤαυτόχρονα microε την εισβολή στη Μολδαβία οι Τούρκοι εισήλθαν και στη Βλαχία microέσω της Σιλίστριας του Γιούργεβου και του Βιδινίου Στις 16 Μαΐου έmicroπαιναν στο Βουκου-ρέστι απrsquo όπου προηγουmicroένως είχαν αποχωρήσει ο Βλαδιmicroηρέσκου και ο Σάββας οι οποίοι πλέον επιβουλεύονταν ο ένας τον άλλον Ο Σάββας προκειmicroένου να κερδίσει την εmicroπιστοσύνη του Υψηλάντη και να απαλλαγεί από τον Βλαδιmicroηρέσκου κατήγγειλε τον δεύτερο για microυστικές συνεννοήσεις microε τον εχθρό Με διαταγή του Υψηλάντη στάλ-θηκε ο Γεωργάκης Ολύmicroπιος ο οποίος συνέλαβε τον Βλάχο αρχηγό στο στρατόπεδό

Γερmicroανική λιθογραφία στην οποία απεικονίζεται ο

του στο Γκολέστι Οι οπλαρχηγοί του Βλαδιmicroηρέσκου δεν πρόβαλαν αντίσταση εξαιτίας της βάναυσης συmicroπεριφοράς του και φαίνεται microάλιστα πως και οι ίδιοι είχαν οργανώσει συνωmicroοσία εναντίον του microε υποκίνηση των Φιλικών Ο Βλαδιmicroηρέσκου καταδικάστηκε σε θάνατο στο Τιργοβίστι από στρατιωτικό συmicroβούλιο laquoόλων των αρχηγών της στρα-τιωτικής επαναστάσεωςraquo και εκτελέστηκε στις 23 Μαΐου Στη συνέχεια ο στρατός του (4000 Βλάχοι 250 Σέρβοι και Βούλγαροι ιππείς) ενώθηκε microε αυτόν του Γεωργάκη Ολύmicroπιου Λίγες ηmicroέρες νωρίτερα στις 20 Μαΐου από το στρατόπεδο του Τιργοβιστίου απευθύν-θηκε ικετήρια αναφορά των Ελλήνων οπλαρχηγών προς τον τσάρο επικαλούmicroενοι την προστασία του Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης δεν την υπέγραψε αφού είχε αποκηρυχθεί από αυτόν και κατά τον Φιλήmicroονα microε ιδιωτική επιστολή του ζήτησε τη microεσολάβηση της αυτοκράτειρας Μετά την κατάληψη του Βουκουρεστίου από τους Τούρκους ο κεχαγιάmicroπεης Καρά-Αχ-microέτ προχώρησε στην περιοχή του Τιργοβιστίου και επιτέθηκε στη microονή του Νοτσέτου όπου είχαν οχυρωθεί οι άνδρες του Ιωάννη Κολοκοτρώνη οι οποίοι microε τη βοήθεια των ενισχύσεων που έστειλε ο Υψηλάντης αντέκρουσαν αλλεπάλληλες εχθρικές επιθέσεις Από τη microάχη έφυγε απότοmicroα τροmicroοκρατηmicroένος ο Δούκας Κωνσταντίνου και αποχώ-ρησε στο Τιργοβίστι Για να δικαιολογήσει microάλιστα τη φυγή του ή και λόγω εσφαλmicroέ-νης εκτίmicroησης περιέγραψε στον Υψηλάντη φανταστική καταστροφή των υπόλοιπων ελληνικών δυνάmicroεων που ανάγκασε σε υποχώρηση του στρατού από το Τιργοβίστι Πράγmicroατι οι επαναστατικές δυνάmicroεις χωρισmicroένες σε δύο φάλαγγες microετακινήθηκαν η microεγαλύτερη υπό τον Υψηλάντη προς το Κιmicroπολούγγι και η άλλη προς το Πιτέστι Μετά την άφιξη στο Πιτέστι ο Δούκας ο Γεώργιος Μάνου και άλλοι λιποτακτούν προς την Τρανσυλβανία Μετά την αποχώρηση του Υψηλάντη ο κεχαγιάmicroπεης microπήκε στο Τιργοβίστι στις 29 Μα-ΐου Τότε πλέον ο Σάββας προσχώρησε φανερά στο εχθρικό στρατόπεδο και έθεσε στη διάθεσή του περισσότερους από 1000 ιππείς του Έπειτα από πρότασή του ανέλαβε την καταδίωξη του Υψηλάντη ο οποίος συνεχίζοντας την πορεία του έφθασε την 1η Ιουνίου στο Ρίmicroνικο Η δύναmicroή του ήταν αρκετά αξιόλογη 5000 πεζοί 2500 ιππείς και 4 κανόνια Τότε αποφάσισε να microετακινηθεί προς το Δραγατσάνι για να αναmicroετρηθεί microε τον εχθρό σε πεδιάδα

Ο Ιερός Λόχος υπήρξε το στρατιωτικό σώmicroα της Φιλικής

Ανάmicroεσα στους άνδρες του ήταν και οι Ιερολοχίτες οι οποίοι microολονότι καταπονηmicroένοι και εξαντληmicroένοι από τις κακουχίες διατηρούσαν υψηλό το ηθικό τους Πολύ χαρα-κτηριστική είναι η επιστολή του νεαρού εκατόνταρχου Δηmicroήτριου Σούτσου αδελφού του ποιητή Αλέξανδρου Σούτσου λίγες ηmicroέρες πριν από τη microάχη του Δραγατσανίου laquo[hellip] Δεν έχω πλέον υποδήmicroατα τα πόδια microου κατεξεσχίσθησαν Κοιmicroούmicroαι microέσα σε θανατηφόρα τέλmicroατα Ζω microε καρπούς σπανίως ευρίσκω ένα ξερό κοmicromicroάτι ψωmicroί Αλλrsquo αι στερήσεις αυταί microού είναι γλυκείαι ο βίος αυτός microrsquo αρέσει Από παιδί δεν ωνει-ρευόmicroουν άλλο από την ηmicroέραν της ανεξαρτησίας microας Ευρίσκοmicroαι δια πρώτην φοράν επί κεφαλής ελευθέρων ανθρώπων οι οποίοι δεν microε φορτώνουν microε microαταίους τίτλους οι οποίοι microού δίδουν το γλυκύ του αδελφού όνοmicroα Χαίρετε Θα ιδωθώmicroεν που Ο Θεός το ξεύρειraquoΣτο Δραγατσάνι ένα χωριό δυτικά του ποταmicroού Ολτ (Αλούτα) δόθηκε η σηmicroαντική αυτή microάχη στις 7 Ιουνίου Με διαταγή του Υψηλάντη οι οπλαρχηγοί Ολύmicroπιος Νικό-λαος Υψηλάντης και Καραβιάς έλαβαν κατάλληλες θέσεις στην περιοχή και περίmicroεναν τον ίδιο Οι διαταγές ήταν σαφείς έπρεπε να ξεκουραστούν οι αποκαmicroωmicroένοι από την πορεία microέσα στη βροχή και από την πείνα άνδρες τους και να συγκεντρωθούν όλα τα τmicroήmicroατα του στρατού Οι ελπίδες για νίκη εξαλείφθηκαν εξαιτίας της επιπολαιότητας και της αφροσύνης του Καραβιά ο οποίος βιάστηκε να επιτεθεί microε τους 800 ιππείς του παρασύροντας τον Νικόλαο Υψηλάντη microε τον Ιερό Λόχο και το πυροβολικό Οι Τούρκοι βλέποντας ότι οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάmicroεις δεν κινήθηκαν επιτέθηκαν microε το ιππικό τους εναντίον του Καραβιά και των ιερολοχιτών Περισσότεροι από 200 Ιερολοχίτες σκοτώθηκαν Η καταστροφή θα ήταν ολοσχερής αν δεν επενέβαινε ο Γεωργάκης Ολύmicroπιος Το αποτέλεσmicroα της microάχης ήταν να επικρατήσει αναρχία στο ελ-ληνικό στρατόπεδο και να διαλυθεί ο στρατός Όταν ο Υψηλάντης έφθανε στο Δραγατσάνι είδε έκπληκτος τους άνδρες του Καραβιά σε άτακτη υποχώρηση Κατά τον Φιλήmicroονα laquoο χείmicroαρρος της φυγής συmicroπαρέσυρεν επί τέλους εις το Ρίmicroνικον και τον Υψηλάντην βεβυθισmicroένον εν τη δεινοτέρα αγανακτήσει και αmicroηχανίαraquo Την επόmicroενη ηmicroέρα 8 Ιουνίου υπέγραψε την τελευταία ηmicroερήσια διαταγή την οποία είχε συντάξει ο Λασσάνης και microε την οποία καταδίκαζε ηθικά τους προδότες και λιποτάκτες παραδίνοντάς τους laquoεις την απέχθειαν της ανθρωπότητοςraquo αλλά εξαίροντας συγχρόνως τους Ιερολοχίτες

Το ολοκαύτωmicroα της microονής Σέκου ο Γιωργάκης Ολύmicroπιος

Η κατάσταση ήταν πλέον εκτός ελέγχου ενώ υπήρχε κίνδυνος και για την ίδια τη ζωή του Υψηλάντη τον οποίο είχαν επικηρύξει οι Τούρκοι Ο Υψηλάντης τότε microε τη βοή-θεια του Γεωργάκη Ολύmicroπιου διαδίδοντας ότι δήθεν η Αυστρία είχε κηρύξει πόλεmicroο εναντίον της Τουρκίας και ότι έπρεπε να συνοmicroιλήσει microε τον διοικητή των αυστριακών στρατευmicroάτων που ήταν έτοιmicroα να εισβάλουν στα σύνορα της Βλαχίας κατάφερε να εισέλθει στο αυστριακό έδαφος Στις 15 Ιουνίου πέρασε τα αυστριακά σύνορα microε το ψευδώνυmicroο Δηmicroήτριος Παλαιογενείδης εmicroφανιζόmicroενος ως microεγαλέmicroπορος Ρώσος υπήκοος που σκόπευε να microεταβεί στο Αmicroβούργο microε τελικό προορισmicroό την Αmicroερική Μαζί του ήταν οι δύο αδελφοί του Γεώργιος και Νικόλαος ο Γεώργιος Λασσάνης ο Γεράσιmicroος Ορφανός ο Βέντσελ Γκαρνόφσκι ο πιστός του υπηρέτης Κωνσταντίνος Κα-βαλλερόπουλος και άλλοι επτά στενοί του φίλοι

Το τέλος της Επανάστασης στις ΗγεmicroονίεςΜετά τη φυγή του Υψηλάντη και των στενών συνεργατών του τα κατάλοιπα του στρα-τού του καταδιώχθηκαν microε microανία από τους Τούρκους και υπέστησαν την εκδικητική τους microανία Τον θάνατο επίσης δεν άργησε να βρει και ο προδότης Σάββας microαζί microε microερικούς οπλαρχηγούς του και τους στρατιώτες του στις 6 Αυγούστου 1821 Στο microεταξύ ο πιστός οπλαρχηγός του Υψηλάντη Γεωργάκης Ολύmicroπιος ενώθηκε microε τον Γιάννη Φαρmicroάκη και αποφάσισαν να αφήσουν τη Βλαχία και microέσα από τη Μολδαβία να περάσουν στη Βεσσαραβία προκειmicroένου από εκεί να microεταβούν στην Ελλάδα Έπει-τα από πολλές καταδιώξεις και κλεφτοπόλεmicroο στα βουνά της Μολδαβίας κλείστηκαν γύρω στις 19 Αυγούστου στη microονή του Σέκου Ύστερα από δέκα ηmicroέρες έφθασαν οι εχθρικές δυνάmicroεις που τους περικύκλωσαν Τότε ο Ολύmicroπιος διατηρώντας ακέραιο το ηθικό του και το γενναίο φρόνηmicroά του ενθάρρυνε τους συναγωνιστές του microε έναν πύρινο πολιτικό λόγο καλώντας τους να κρατήσουν laquoψηλά το κεφάλιraquo και να σώσουν την τιmicroή τους Επίσης επέκρινε τη βραδύτητα και την ολιγωρία της οmicroόδοξης Ρωσίας την οποία απέδιδε στους φόβους της τελευταίας για την αλmicroατώδη εξέλιξη των Ελ-λήνων των παραδουνάβιων χωρών και στο ριζοσπαστικό τους πνεύmicroα Στον λόγο του αποmicroυθοποιούσε τις παραδοσιακές προσδοκίες των Ελλήνων για ρωσική βοήθεια Ας σηmicroειωθεί ότι οι σκέψεις αυτές είναι οι τελευταίες ενός ανθρώπου που γνώριζε καλά την κοινωνία των χωρών αυτών αφού ζούσε εκεί για πολλά χρόνια και είχε λάβει microέρος

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828) αρχηγός της

στον Ρωσοτουρκικό πόλεmicroο laquoΌλοι microας ευγενείς αδελφοί υποκύψαmicroε σε microια τροmicroερή microοίρα Από τους οmicroόδοξους γείτονές microας εκείνοι που microας υποσχέθηκαν βοήθεια microας εγκατέλειψαν οι άλλοι microε συκοφαντίες εχαρακτήρισαν σαν έγκληmicroα τους αιmicroατηρούς αγώνες για τη θρησκεία microας και την ύπαρξή microας [hellip] Η βοήθεια που υποσχέθηκε η Ρωσσία έρχεται αργά για microας Οι Μοσχοβίτες microεγιστάνες θέλουν πρώτα να ξέρουν ότι έπεσε νεκρό το άνθος της Ελλάδας προτού να έρθει η βοήθειά τους για να έχουν να κατακτήσουν microόνο αmicroόρφωτες microάζες και microετά την εξόντωση των microορφωmicroένων να microην προλάβουν κανένα πνευmicroατικό παλmicroό που τον φοβούνται στην αναγέννησή microας σα microελλοντικό επαναστατικό υλικό Εmicroπρός αδέρφια Ας πεθάνουmicroε κοιτάζοντας άφοβα το θάνατο στα microάτια Ζήτω η θρησκεία και η ελευθερία της Ελλάδας Θάνατος στους βαρβάρουςraquoΟι προτάσεις των Τούρκων προς τον Φαρmicroάκη να φύγει ελεύθερα microε τους συντρόφους του τον έπεισαν και στις 22 Σεπτεmicroβρίου παραδόθηκε θέτοντας ως όρο την ασφάλεια

Για τη στάση του στη Μολδοβλαχία ο Υψηλάντης είχε την ευκαιρία να microιλήσει λίγο πριν από τον θάνατό του την 113 Ιανουαρίου 1828 σε υπόmicroνηmicroά του από τη Βιέννη προς τον τσάρο Νικόλαο Αrsquo αδελφό και διάδοχο του Αλέξανδρου Φρόντισε να διευκρινίσει τη στάση του στη Μολδοβλαχία σε microια ύστατη προσπάθεια αποκατάστασης των εις βάρος του συκοφαντιών καθώς και της δικής του αλήθειας για τα κίνητρα και τις ενέρ-γειές του Το κείmicroενο αυτό αποτελεί το microοναδικό γραπτό του τεκmicroήριο σχετικά microε το θέmicroα Στο υπόmicroνηmicroα αποδίδονται ευθύνες στον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Ιωάννη Καποδίστρια ο οποίος ndashκατά τον Υψηλάντηndash είχε ενθαρρύνει τις προετοιmicroασίες για την επανάσταση και τον είχε συmicroβουλεύσει για την επίσπευσή της Ο Υψηλάντης θεωρούσε microέχρι το τέλος τον Καποδίστρια προδότη Στο ίδιο υπόmicroνηmicroα ανέφερε ότι παρακινήθηκε επίσης από την αόριστη microεν αλλά ευmicroενή στάση που κρατούσε ο τσάρος Αλέξανδρος για το ελληνικό ζήτηmicroα σε ιδιωτικές συζητήσεις τους Από την άλλη πλευρά όmicroως ο Καπο-δίστριας στο γνωστό υπόmicroνηmicroα-laquoΑυτοβιογραφίαraquo του που είχε υποβάλει στον τσάρο Νικόλαο Αrsquo στο τέλος του 1826 απέρριπτε προκαταβολικά αυτές τις κατηγορίες και τόνιζε ότι είχε microάταια προσπαθήσει να τον αποτρέψει Μάλιστα τον θεωρούσε laquoτυφλόν της [Φιλικής] Εταιρείας όργανονraquo

της ζωής του και την ελεύθερη αναχώρηση και των 150 ανδρών του από τη Μολδα-βία Τριάντα τρεις σύντροφοί του όmicroως δυσπιστώντας στις εχθρικές διαβεβαιώσεις δραπέτευσαν τη νύχτα ενώ ο Φαρmicroάκης microεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη όπου πέθανε από τα φρικτά βασανιστήρια Στη microονή είχε microείνει ο Ολύmicroπιος microε έντεκα συ-ντρόφους του ο οποίος για να αποφύγει την τουρκική microανία πυροδότησε τα πυροmicroα-χικά τα οποία ανατινάχθηκαν στις 29 Αυγούστου Από τους συντρόφους του σώθηκε microόνο ένας Ο ηρωισmicroός του Ολύmicroπιου του τελευταίου αγωνιστή της επανάστασης στη Μολδοβλαχία συγκίνησε πάρα πολύ τους συγχρόνους του προξενώντας τον δίκαιο θαυmicroασmicroό τουςΗ θυσία του Ολύmicroπιου αποτελεί τον επίλογο της επανάστασης στη Μολδοβλαχία της επανάστασης που έθεσε σε κίνδυνο τα θεmicroέλια του καθεστώτος που επικρατούσε στην Ευρώπη microετά το συνέδριο της Βιέννης (1815) Μολονότι το κίνηmicroα του Υψηλάντη απέ-τυχε στη Μολδοβλαχία εντούτοις έφερε αντιπερισπασmicroό στους Τούρκους και ευνόησε την εξάπλωση και εmicroπέδωση της επανάστασης που ξέσπασε το Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο Η απασχόληση των τουρκικών στρατευmicroάτων και της προσοχής της Πύλης στις Παραδουνάβιες Ηγεmicroονίες έδωσε την ευκαιρία στους Έλληνες να στερε-ώσουν τη δική τους επανάσταση Από την άλλη πλευρά η microη καλή προετοιmicroασία της επανάστασης στη Μολδοβλαχία η έλλειψη αποφασιστικότητας και ισχυρής θέλησης εκ microέρους του Αλέξανδρου Υψηλάντη η έλλειψη ικανών συmicroβούλων η επιπολαιότητα οι προδοσίες και οι ραδιουργίες οδήγησαν στην αποτυχίαΗ πολύmicroορφη εθνοτικά και γλωσσικά κοινωνία της Βαλκανικής χερσονήσου δεν φάνηκε ώριmicroη και έτοιmicroη να διεκδικήσει συλλογικά την ανεξαρτησία της microολονότι στο σώmicroα του Υψηλάντη πολέmicroησαν όχι microόνο Έλληνες αλλά και Σέρβοι Μολδαβοί Βούλγαροι Αλβανοί Η ποικιλοmicroορφία αυτή ίσως ήταν πιο ισχυρή από τα προβλήmicroατα της κοινωνί-ας Η επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης στο νότιο τmicroήmicroα της Βαλκανικής επιτάχυνε τον σχηmicroατισmicroό εθνικού κράτους και ωρίmicroασε τις βαλκανικές εθνότητες

Η σύλληψη και το τέλος του Αλέξανδρου Υψηλάντη Από την ώρα της εισόδου του Υψηλάντη στην Αυστρία άρχιζε ένα νέο microαρτύριο γιrsquo αυτόν και τους συντρόφους του Ο Καποδίστριας (όπως αναφέρει στην Αυτοβιογραφία του) πρότεινε στον τσάρο να ζητηθεί η έκδοσή του στη Ρωσία όπου θα τιmicroωρείτο

ΥπόmicroνηmicroαlaquoΜετά εξαετή φυλάκισιν απελευθερωθείς επί τέλους [hellip] κατηναγκασmicroένος υπό της ελεεινής καταστάσεως της υγείας microου όπως δια πάσης θυσίας εξέλθω της φυλακής microου [hellip] το καθήκον microοί επιβάλλει όπως αποπειραθώ νrsquo απολογηθώ ενώπιον της Υmicroετέρας Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος εmicroπιστευόmicroενος εις την φρόνησιν Υmicroών γεγονότα microέχρι της σήmicroερον κρυπτόmicroενα εν τω στήθει microου και ων η αποκάλυψις microού επιβάλλεται δια να τύχω της οφειλοmicroένης microοι δικαιοσύνης Πάντες σχεδόν οι περί της Επαναστάσεως των Ελλήνων γράψαντες έκριναν εύλογον όπως οmicroιλήσωσι και περί εmicroού και [hellip] τας αυτάς επανέλαβον συκοφαντίας πάντα συνεσώρευσαν τα σφάλmicroατα επrsquo εmicroού και πάσαν κατέβαλον δύναmicroιν όπως παραστήσω-σιν εmicroέ ενώπιον του Κοινού νέον microανιωδώς φιλόδοξον όστις εν τη παράφρονι εξάψει αυτού και άνευ ελπίδος σωτηρίας έσυρε το έθνος αυτού εις την απώλειαν Ουδέν τούτου ψευδέστερον [hellip] Επίστευσα [το 1820] ότι η ώρα του ζήλου εσήmicroανε διrsquo εmicroέ και την συmicroβουλήν του κόmicroιτος Καποδιστρίου λαβών εδέχθην Ην δε τότε το έτος 1820 αρχόmicroενον καθrsquo ην εποχήν η Οθωmicroανική Πύλη διεκήρυξε θανάσιmicroον πόλεmicroον κατά του Αλή πασά των Ιωαννίνων Το περιστατικόν τούτο όπερ συνεχώρει τοις Έλλησι τον εξο-πλισmicroόν προήγαγε την έξαψιν και τας ελπίδας αυτών εις το άκρον Ουδαmicroώς εγενόmicroην ο έσχατος όπως διακρίνω τα εκ τούτου προκύψαντα ωφελήmicroατα Ο κόmicroις Καποδίστριας ον συνεβουλεύθην συνεφώνησε προς την γνώmicroην microου εύρε τα σχέδια και τας παρασκευάς microου καλάς και καταλλήλους και microοί συνεβούλευσεν ίνα ενερ-γήσω και επιχειρήσω την έναρξιν τούτων microη δεικνύων δισταγmicroόν τινα περί της επιτυ-χίας Αύτη εφαίνετο αυτώ συνδεοmicroένη προς την πολιτικήν της Ρωσίας Όταν οι Έλληνες κατώρθωνον δια των προσπαθειών αυτών την απόσεισιν του ζυγού της Πύλης όταν δια της δυνάmicroεως των όπλων και της θέσεως αυτών ανθίσταντο κατά των Τούρκων εθεωρούντο αν ως ελεύθεροι Ιδού η αρχή εφrsquo ης εστηρίχθη πάσα επιχείρησις και καθrsquo ην ενήργησα εν πάση πεποιθήσει πιστεύων ότι η ΑΜ ο Αυτοκράτωρ ην εντελώς σύmicroφωνος ως αυτός ούτος ευδοκήσας microοί ωmicroίλησε πλειστάκις εν Πετρουπόλει και εν Τσάρσκοϊ Σέλο Αληθές ότι η ΑΜ ωmicroίλει πάντοτε αορίστως αλλά πάντοτε επίσης microετrsquo ευmicroενείας τοιαύτης οία εξήπτεν έτι microάλλον τας ελπίδας microου και microετέτρεπε εις βέβαιον microέλλον [hellip]

εφόσον αποδεικνυόταν η ενοχή του Η πρόταση απορρίφθηκε από τον τσάρο υπό την πίεση των γεγονότων αφήνοντας τον Έλληνα πρίγκιπα στη διάθεση του Μέττερνιχ Μολονότι η αυστριακή κυβέρνηση υποσχέθηκε την ελεύθερη διάβαση από τα εδάφη της του Υψηλάντη και των συντρόφων του τελικά τους συνέλαβε ως πολιτικούς αιχmicroα-λώτους και τους φυλάκισε στο υγρό φρούριο Μούνκατς (Munkatz) στην Ουγγαρία Στη νέα του περιπέτεια ο Υψηλάντης είχε το ψευδώνυmicroο κόmicroης SchoumlnwarthΕκεί έmicroειναν φυλακισmicroένοι και αποmicroονωmicroένοι για δύο χρόνια Όταν τον Ιούλιο του 1821 προσπάθησε να τους επισκεφθεί ο Εmicromicroανουήλ Ξάνθος δεν του επιτράπηκε κα-microία επικοινωνία Ο Μέττερνιχ υποχρέωσε τους αδελφούς Υψηλάντη να επιβαρυνθούν οι ίδιοι τα έξοδα της αιχmicroαλωσίας τους Από το Κισνόφ η microητέρα τους πριγκίπισσα Ελισάβετ Υψηλάντη φρόντιζε για την αποστολή των εmicroβασmicroάτων για τα έξοδα της συντήρησής τους Η αλληλογραφία microε τους γιους της που έχει δηmicroοσιευθεί είναι πολύ συγκινητική Οι απάνθρωπες και ανθυγιεινές συνθήκες του Μούνκατς έπληξαν ανεπανόρθωτα την υγεία του Υψηλάντη Έπειτα από αλλεπάλληλες εκκλήσεις και καταγγελίες του για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής του καθώς και τη σχετική ιατρική βεβαίωση microεταφέρθηκε

Αγνοώ εάν το εις τας εκφράσεις της ΑΜ του Αυτοκράτορος αόριστον περιεχόmicroενον έπεισε τον κόmicroιτα Καποδίστριαν δια να θεωρήση περιττόν όπως πληροφορήση την ΑΜ περί των καθέκαστον όλων microου των σχεδίων και προθέσεών microου Αλλά τότε σφάλ-λων microε ηmicroπόδισε και εις το σφάλmicroα αυτό οφείλω πάσας τας δυστυχίας microουraquo Στην ίδια επιστολή ο Υψηλάντης τόνιζε ότι αναγκάσθηκε να επισπεύσει το κίνηmicroα όταν αντιλήφθηκε ότι η Πύλη γνώριζε πλέον την ύπαρξη της συνωmicroοσίας και συνέχιζεlaquoΗ βραδύτης όπως ζητήσω την οριστικήν άδειάν microου εις το κατεπείγον τούτο οφείλε-ται προ παντός δε εις την σκέψιν του κόmicroιτος Καποδιστρίου ότι εάν microη ήmicroην πλέον εν τη Ρωσική υπηρεσία τούτο εξησθένει επί του πνεύmicroατος των Ελλήνων το ηθικόν αποτέλεσmicroα της επιχειρήσεώς microου Εξ Ιασίου microόνον εζήτησα την παραίτησίν microουraquo (Βιβλιογραφία ΙΦιλήmicroων laquoΔοκίmicroιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεωςraquo τ2 σ224-228 Πολ Ενεπεκίδης laquoΑλέξανδρος Υψηλάντηςraquo σ176-180 laquoAlexandre Ypsilanti Correspondance ineditedraquo σ129-133)

microε τους συντρόφους του στο φρούριο Τερέζιενστατ (Theresienstadt) της Βοηmicroίας όπου έmicroειναν από τον Αύγουστο του 1823 έως τον Νοέmicroβριο του 1827 Τα χρόνια αυτά της αποmicroόνωσης ήταν εφιαλτικά για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη Δεν ήταν microόνο οι ταπεινωτικές συνθήκες της φυλακής οι επικρίσεις που δεχόταν και οι εις βάρος του συκοφαντίες για τη στάση του στην Επανάσταση αλλά και η άδικη συ-microπεριφορά των δύο αδελφών του Γεώργιου και Νικόλαου οι οποίοι τον θεωρούσαν υπεύθυνο για τη συmicroφορά τους και γιrsquo αυτό microάλιστα ο Νικόλαος επί δυόmicroισι χρόνια δεν του microιλούσε Ο Αλέξανδρος στη φυλακή άρχισε να γράφει τα αποmicroνηmicroονεύmicroατά του για την εκστρατεία στη Μολδοβλαχία προκειmicroένου να αποκαταστήσει την υπόληψή του Επίσης για να διασκεδάσει τη microοναξιά και την πίκρα του έγραψε ένα microυθιστόρηmicroα και microερικά ποιήmicroατα Επειδή όmicroως υπό την αυστηρή επιτήρηση που ζούσε του ζητήθηκαν τα κείmicroενά του αγανακτισmicroένος τα έκαψε Μετά την αποφυλάκιση του Υψηλάντη τον Νοέmicroβριο του 1827 η κλονισmicroένη υγεία του δεν του επέτρεψε να ζήσει για πολύ Για τις τελευταίες ηmicroέρες της ζωής του Αλέξαν-δρου Υψηλάντη στη Βιέννη ενδιαφέρουσες πληροφορίες αντλούνται από το ηmicroερολό-γιο της στενής του φίλης Λουλού Τυρχάιmicro η οποία microαζί microε την αδελφή της κόmicroισσα Κωνσταντία Ραmicroουζόφσκυ microεσολαβούσε στον Μέττερνιχ και στον Ρώσο πρέσβη στη

laquoΕφόσον βρισκόταν ο Υψηλάντης στη Βιέννη microας επισκεπτόταν δύο ή τρεις φορές Όταν όmicroως αναγκάστηκε να microένη πια εντελώς στο σπίτι και άρχισαν οι πόνοι του να γίνωνται ολοένα πιο δυνατοί δεν ήταν πια παρά το ήmicroισυ του εγώ του Οι κρίσεις ήταν συχνά τόσο σφοδρές που τον έβλεπα να χύνη δάκρυα Η ψυχή του όmicroως έmicroεινε δυνατή έως την τελευταία στιγmicroή χωρίς να συmicromicroερίζεται την σωmicroατική του αδυναmicroία Άλλοτε πάλι αναστάτωναν τέτοιοι σπασmicroοί τα σπλάχνα του που κάθε προσπάθεια αναπνοής να του γίνεται σωστό microαρτύριο Σε τέτοιες στιγmicroές εσκέπαζε κρύος ιδρώτας το σώmicroα του και αισθανόmicroουν τα χέρια του υγρά όταν κρατούσα το κεφάλι του Ύστερα από την πρώτη κρίσι των σπασmicroών είπαν οι γιατροί ότι η κατάστασίς του ήταν πολύ σοβαρή ενώ η αδελφή microου υπενθύmicroιζε στον ακριβό microας φίλο τα θρησκευτικά του καθήκοντα Αυτό δεν τον τρόmicroαξε γιατί η ψυχή του ήταν τόσο αγνήraquo (Βιβλιογραφία Πολ Ενεπεκίδης laquoΡήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριαςraquo σ119)

Βιέννη Τατίτσεφ για την απελευθέρωσή τουΠέθανε καταπονηmicroένος και εξαντληmicroένος στη Βιέννη στις 31 Ιανουαρίου 1827 πε-ρίπου τον ίδιο καιρό που ο Καποδίστριας ξεκινούσε το ταξίδι του για την Ελλάδα τη διακυβέρνηση της οποίας θα αναλάmicroβανε Πέθανε στο πανδοχείο Το χρυσούν απίδιον της Βιέννης laquoεξ υδρωψίας του στήθους και του καρδιακού θυλακίουraquo Τάφηκε στις 2 Φεβρουαρίου στο αυστριακό τmicroήmicroα του νεκροταφείου Σανκτ Μαρξ και την 1η Αυ-γούστου του ίδιου έτους στο ελληνικό-ορθόδοξο τmicroήmicroα Στις 18 Φεβρουαρίου 1903 έγινε εκταφή των οστών τα οποία τοποθετήθηκαν σε microία microεταλλική σαρκοφάγο και microεταφέρθηκαν στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντη-Σίνα στο Ραππόλτενκίρχεν κο-ντά στη Βιέννη Ύστερα από πολλά χρόνια τον Αύγουστο του 1964 έγινε νέα εκταφή των οστών του Υψηλάντη και εναποτέθηκαν σε microαρmicroάρινο microνηmicroείο στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα

της ζωής του και την ελεύθερη αναχώρηση και των 150 ανδρών του από τη Μολδα-βία Τριάντα τρεις σύντροφοί του όmicroως δυσπιστώντας στις εχθρικές διαβεβαιώσεις δραπέτευσαν τη νύχτα ενώ ο Φαρmicroάκης microεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη όπου πέθανε από τα φρικτά βασανιστήρια Στη microονή είχε microείνει ο Ολύmicroπιος microε έντεκα συ-ντρόφους του ο οποίος για να αποφύγει την τουρκική microανία πυροδότησε τα πυροmicroα-χικά τα οποία ανατινάχθηκαν στις 29 Αυγούστου Από τους συντρόφους του σώθηκε microόνο ένας Ο ηρωισmicroός του Ολύmicroπιου του τελευταίου αγωνιστή της επανάστασης στη Μολδοβλαχία συγκίνησε πάρα πολύ τους συγχρόνους του προξενώντας τον δίκαιο θαυmicroασmicroό τουςΗ θυσία του Ολύmicroπιου αποτελεί τον επίλογο της επανάστασης στη Μολδοβλαχία της επανάστασης που έθεσε σε κίνδυνο τα θεmicroέλια του καθεστώτος που επικρατούσε στην Ευρώπη microετά το συνέδριο της Βιέννης (1815) Μολονότι το κίνηmicroα του Υψηλάντη απέ-τυχε στη Μολδοβλαχία εντούτοις έφερε αντιπερισπασmicroό στους Τούρκους και ευνόησε την εξάπλωση και εmicroπέδωση της επανάστασης που ξέσπασε το Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο Η απασχόληση των τουρκικών στρατευmicroάτων και της προσοχής της Πύλης στις Παραδουνάβιες Ηγεmicroονίες έδωσε την ευκαιρία στους Έλληνες να στερε-ώσουν τη δική τους επανάσταση Από την άλλη πλευρά η microη καλή προετοιmicroασία της επανάστασης στη Μολδοβλαχία η έλλειψη αποφασιστικότητας και ισχυρής θέλησης εκ microέρους του Αλέξανδρου Υψηλάντη η έλλειψη ικανών συmicroβούλων η επιπολαιότητα οι προδοσίες και οι ραδιουργίες οδήγησαν στην αποτυχίαΗ πολύmicroορφη εθνοτικά και γλωσσικά κοινωνία της Βαλκανικής χερσονήσου δεν φάνηκε ώριmicroη και έτοιmicroη να διεκδικήσει συλλογικά την ανεξαρτησία της microολονότι στο σώmicroα του Υψηλάντη πολέmicroησαν όχι microόνο Έλληνες αλλά και Σέρβοι Μολδαβοί Βούλγαροι Αλβανοί Η ποικιλοmicroορφία αυτή ίσως ήταν πιο ισχυρή από τα προβλήmicroατα της κοινωνί-ας Η επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης στο νότιο τmicroήmicroα της Βαλκανικής επιτάχυνε τον σχηmicroατισmicroό εθνικού κράτους και ωρίmicroασε τις βαλκανικές εθνότητες

Η σύλληψη και το τέλος του Αλέξανδρου Υψηλάντη Από την ώρα της εισόδου του Υψηλάντη στην Αυστρία άρχιζε ένα νέο microαρτύριο γιrsquo αυτόν και τους συντρόφους του Ο Καποδίστριας (όπως αναφέρει στην Αυτοβιογραφία του) πρότεινε στον τσάρο να ζητηθεί η έκδοσή του στη Ρωσία όπου θα τιmicroωρείτο

ΥπόmicroνηmicroαlaquoΜετά εξαετή φυλάκισιν απελευθερωθείς επί τέλους [hellip] κατηναγκασmicroένος υπό της ελεεινής καταστάσεως της υγείας microου όπως δια πάσης θυσίας εξέλθω της φυλακής microου [hellip] το καθήκον microοί επιβάλλει όπως αποπειραθώ νrsquo απολογηθώ ενώπιον της Υmicroετέρας Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος εmicroπιστευόmicroενος εις την φρόνησιν Υmicroών γεγονότα microέχρι της σήmicroερον κρυπτόmicroενα εν τω στήθει microου και ων η αποκάλυψις microού επιβάλλεται δια να τύχω της οφειλοmicroένης microοι δικαιοσύνης Πάντες σχεδόν οι περί της Επαναστάσεως των Ελλήνων γράψαντες έκριναν εύλογον όπως οmicroιλήσωσι και περί εmicroού και [hellip] τας αυτάς επανέλαβον συκοφαντίας πάντα συνεσώρευσαν τα σφάλmicroατα επrsquo εmicroού και πάσαν κατέβαλον δύναmicroιν όπως παραστήσω-σιν εmicroέ ενώπιον του Κοινού νέον microανιωδώς φιλόδοξον όστις εν τη παράφρονι εξάψει αυτού και άνευ ελπίδος σωτηρίας έσυρε το έθνος αυτού εις την απώλειαν Ουδέν τούτου ψευδέστερον [hellip] Επίστευσα [το 1820] ότι η ώρα του ζήλου εσήmicroανε διrsquo εmicroέ και την συmicroβουλήν του κόmicroιτος Καποδιστρίου λαβών εδέχθην Ην δε τότε το έτος 1820 αρχόmicroενον καθrsquo ην εποχήν η Οθωmicroανική Πύλη διεκήρυξε θανάσιmicroον πόλεmicroον κατά του Αλή πασά των Ιωαννίνων Το περιστατικόν τούτο όπερ συνεχώρει τοις Έλλησι τον εξο-πλισmicroόν προήγαγε την έξαψιν και τας ελπίδας αυτών εις το άκρον Ουδαmicroώς εγενόmicroην ο έσχατος όπως διακρίνω τα εκ τούτου προκύψαντα ωφελήmicroατα Ο κόmicroις Καποδίστριας ον συνεβουλεύθην συνεφώνησε προς την γνώmicroην microου εύρε τα σχέδια και τας παρασκευάς microου καλάς και καταλλήλους και microοί συνεβούλευσεν ίνα ενερ-γήσω και επιχειρήσω την έναρξιν τούτων microη δεικνύων δισταγmicroόν τινα περί της επιτυ-χίας Αύτη εφαίνετο αυτώ συνδεοmicroένη προς την πολιτικήν της Ρωσίας Όταν οι Έλληνες κατώρθωνον δια των προσπαθειών αυτών την απόσεισιν του ζυγού της Πύλης όταν δια της δυνάmicroεως των όπλων και της θέσεως αυτών ανθίσταντο κατά των Τούρκων εθεωρούντο αν ως ελεύθεροι Ιδού η αρχή εφrsquo ης εστηρίχθη πάσα επιχείρησις και καθrsquo ην ενήργησα εν πάση πεποιθήσει πιστεύων ότι η ΑΜ ο Αυτοκράτωρ ην εντελώς σύmicroφωνος ως αυτός ούτος ευδοκήσας microοί ωmicroίλησε πλειστάκις εν Πετρουπόλει και εν Τσάρσκοϊ Σέλο Αληθές ότι η ΑΜ ωmicroίλει πάντοτε αορίστως αλλά πάντοτε επίσης microετrsquo ευmicroενείας τοιαύτης οία εξήπτεν έτι microάλλον τας ελπίδας microου και microετέτρεπε εις βέβαιον microέλλον [hellip]

εφόσον αποδεικνυόταν η ενοχή του Η πρόταση απορρίφθηκε από τον τσάρο υπό την πίεση των γεγονότων αφήνοντας τον Έλληνα πρίγκιπα στη διάθεση του Μέττερνιχ Μολονότι η αυστριακή κυβέρνηση υποσχέθηκε την ελεύθερη διάβαση από τα εδάφη της του Υψηλάντη και των συντρόφων του τελικά τους συνέλαβε ως πολιτικούς αιχmicroα-λώτους και τους φυλάκισε στο υγρό φρούριο Μούνκατς (Munkatz) στην Ουγγαρία Στη νέα του περιπέτεια ο Υψηλάντης είχε το ψευδώνυmicroο κόmicroης SchoumlnwarthΕκεί έmicroειναν φυλακισmicroένοι και αποmicroονωmicroένοι για δύο χρόνια Όταν τον Ιούλιο του 1821 προσπάθησε να τους επισκεφθεί ο Εmicromicroανουήλ Ξάνθος δεν του επιτράπηκε κα-microία επικοινωνία Ο Μέττερνιχ υποχρέωσε τους αδελφούς Υψηλάντη να επιβαρυνθούν οι ίδιοι τα έξοδα της αιχmicroαλωσίας τους Από το Κισνόφ η microητέρα τους πριγκίπισσα Ελισάβετ Υψηλάντη φρόντιζε για την αποστολή των εmicroβασmicroάτων για τα έξοδα της συντήρησής τους Η αλληλογραφία microε τους γιους της που έχει δηmicroοσιευθεί είναι πολύ συγκινητική Οι απάνθρωπες και ανθυγιεινές συνθήκες του Μούνκατς έπληξαν ανεπανόρθωτα την υγεία του Υψηλάντη Έπειτα από αλλεπάλληλες εκκλήσεις και καταγγελίες του για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής του καθώς και τη σχετική ιατρική βεβαίωση microεταφέρθηκε

Αγνοώ εάν το εις τας εκφράσεις της ΑΜ του Αυτοκράτορος αόριστον περιεχόmicroενον έπεισε τον κόmicroιτα Καποδίστριαν δια να θεωρήση περιττόν όπως πληροφορήση την ΑΜ περί των καθέκαστον όλων microου των σχεδίων και προθέσεών microου Αλλά τότε σφάλ-λων microε ηmicroπόδισε και εις το σφάλmicroα αυτό οφείλω πάσας τας δυστυχίας microουraquo Στην ίδια επιστολή ο Υψηλάντης τόνιζε ότι αναγκάσθηκε να επισπεύσει το κίνηmicroα όταν αντιλήφθηκε ότι η Πύλη γνώριζε πλέον την ύπαρξη της συνωmicroοσίας και συνέχιζεlaquoΗ βραδύτης όπως ζητήσω την οριστικήν άδειάν microου εις το κατεπείγον τούτο οφείλε-ται προ παντός δε εις την σκέψιν του κόmicroιτος Καποδιστρίου ότι εάν microη ήmicroην πλέον εν τη Ρωσική υπηρεσία τούτο εξησθένει επί του πνεύmicroατος των Ελλήνων το ηθικόν αποτέλεσmicroα της επιχειρήσεώς microου Εξ Ιασίου microόνον εζήτησα την παραίτησίν microουraquo (Βιβλιογραφία ΙΦιλήmicroων laquoΔοκίmicroιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεωςraquo τ2 σ224-228 Πολ Ενεπεκίδης laquoΑλέξανδρος Υψηλάντηςraquo σ176-180 laquoAlexandre Ypsilanti Correspondance ineditedraquo σ129-133)

microε τους συντρόφους του στο φρούριο Τερέζιενστατ (Theresienstadt) της Βοηmicroίας όπου έmicroειναν από τον Αύγουστο του 1823 έως τον Νοέmicroβριο του 1827 Τα χρόνια αυτά της αποmicroόνωσης ήταν εφιαλτικά για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη Δεν ήταν microόνο οι ταπεινωτικές συνθήκες της φυλακής οι επικρίσεις που δεχόταν και οι εις βάρος του συκοφαντίες για τη στάση του στην Επανάσταση αλλά και η άδικη συ-microπεριφορά των δύο αδελφών του Γεώργιου και Νικόλαου οι οποίοι τον θεωρούσαν υπεύθυνο για τη συmicroφορά τους και γιrsquo αυτό microάλιστα ο Νικόλαος επί δυόmicroισι χρόνια δεν του microιλούσε Ο Αλέξανδρος στη φυλακή άρχισε να γράφει τα αποmicroνηmicroονεύmicroατά του για την εκστρατεία στη Μολδοβλαχία προκειmicroένου να αποκαταστήσει την υπόληψή του Επίσης για να διασκεδάσει τη microοναξιά και την πίκρα του έγραψε ένα microυθιστόρηmicroα και microερικά ποιήmicroατα Επειδή όmicroως υπό την αυστηρή επιτήρηση που ζούσε του ζητήθηκαν τα κείmicroενά του αγανακτισmicroένος τα έκαψε Μετά την αποφυλάκιση του Υψηλάντη τον Νοέmicroβριο του 1827 η κλονισmicroένη υγεία του δεν του επέτρεψε να ζήσει για πολύ Για τις τελευταίες ηmicroέρες της ζωής του Αλέξαν-δρου Υψηλάντη στη Βιέννη ενδιαφέρουσες πληροφορίες αντλούνται από το ηmicroερολό-γιο της στενής του φίλης Λουλού Τυρχάιmicro η οποία microαζί microε την αδελφή της κόmicroισσα Κωνσταντία Ραmicroουζόφσκυ microεσολαβούσε στον Μέττερνιχ και στον Ρώσο πρέσβη στη

laquoΕφόσον βρισκόταν ο Υψηλάντης στη Βιέννη microας επισκεπτόταν δύο ή τρεις φορές Όταν όmicroως αναγκάστηκε να microένη πια εντελώς στο σπίτι και άρχισαν οι πόνοι του να γίνωνται ολοένα πιο δυνατοί δεν ήταν πια παρά το ήmicroισυ του εγώ του Οι κρίσεις ήταν συχνά τόσο σφοδρές που τον έβλεπα να χύνη δάκρυα Η ψυχή του όmicroως έmicroεινε δυνατή έως την τελευταία στιγmicroή χωρίς να συmicromicroερίζεται την σωmicroατική του αδυναmicroία Άλλοτε πάλι αναστάτωναν τέτοιοι σπασmicroοί τα σπλάχνα του που κάθε προσπάθεια αναπνοής να του γίνεται σωστό microαρτύριο Σε τέτοιες στιγmicroές εσκέπαζε κρύος ιδρώτας το σώmicroα του και αισθανόmicroουν τα χέρια του υγρά όταν κρατούσα το κεφάλι του Ύστερα από την πρώτη κρίσι των σπασmicroών είπαν οι γιατροί ότι η κατάστασίς του ήταν πολύ σοβαρή ενώ η αδελφή microου υπενθύmicroιζε στον ακριβό microας φίλο τα θρησκευτικά του καθήκοντα Αυτό δεν τον τρόmicroαξε γιατί η ψυχή του ήταν τόσο αγνήraquo (Βιβλιογραφία Πολ Ενεπεκίδης laquoΡήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριαςraquo σ119)

Βιέννη Τατίτσεφ για την απελευθέρωσή τουΠέθανε καταπονηmicroένος και εξαντληmicroένος στη Βιέννη στις 31 Ιανουαρίου 1827 πε-ρίπου τον ίδιο καιρό που ο Καποδίστριας ξεκινούσε το ταξίδι του για την Ελλάδα τη διακυβέρνηση της οποίας θα αναλάmicroβανε Πέθανε στο πανδοχείο Το χρυσούν απίδιον της Βιέννης laquoεξ υδρωψίας του στήθους και του καρδιακού θυλακίουraquo Τάφηκε στις 2 Φεβρουαρίου στο αυστριακό τmicroήmicroα του νεκροταφείου Σανκτ Μαρξ και την 1η Αυ-γούστου του ίδιου έτους στο ελληνικό-ορθόδοξο τmicroήmicroα Στις 18 Φεβρουαρίου 1903 έγινε εκταφή των οστών τα οποία τοποθετήθηκαν σε microία microεταλλική σαρκοφάγο και microεταφέρθηκαν στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντη-Σίνα στο Ραππόλτενκίρχεν κο-ντά στη Βιέννη Ύστερα από πολλά χρόνια τον Αύγουστο του 1964 έγινε νέα εκταφή των οστών του Υψηλάντη και εναποτέθηκαν σε microαρmicroάρινο microνηmicroείο στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα

ΥπόmicroνηmicroαlaquoΜετά εξαετή φυλάκισιν απελευθερωθείς επί τέλους [hellip] κατηναγκασmicroένος υπό της ελεεινής καταστάσεως της υγείας microου όπως δια πάσης θυσίας εξέλθω της φυλακής microου [hellip] το καθήκον microοί επιβάλλει όπως αποπειραθώ νrsquo απολογηθώ ενώπιον της Υmicroετέρας Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος εmicroπιστευόmicroενος εις την φρόνησιν Υmicroών γεγονότα microέχρι της σήmicroερον κρυπτόmicroενα εν τω στήθει microου και ων η αποκάλυψις microού επιβάλλεται δια να τύχω της οφειλοmicroένης microοι δικαιοσύνης Πάντες σχεδόν οι περί της Επαναστάσεως των Ελλήνων γράψαντες έκριναν εύλογον όπως οmicroιλήσωσι και περί εmicroού και [hellip] τας αυτάς επανέλαβον συκοφαντίας πάντα συνεσώρευσαν τα σφάλmicroατα επrsquo εmicroού και πάσαν κατέβαλον δύναmicroιν όπως παραστήσω-σιν εmicroέ ενώπιον του Κοινού νέον microανιωδώς φιλόδοξον όστις εν τη παράφρονι εξάψει αυτού και άνευ ελπίδος σωτηρίας έσυρε το έθνος αυτού εις την απώλειαν Ουδέν τούτου ψευδέστερον [hellip] Επίστευσα [το 1820] ότι η ώρα του ζήλου εσήmicroανε διrsquo εmicroέ και την συmicroβουλήν του κόmicroιτος Καποδιστρίου λαβών εδέχθην Ην δε τότε το έτος 1820 αρχόmicroενον καθrsquo ην εποχήν η Οθωmicroανική Πύλη διεκήρυξε θανάσιmicroον πόλεmicroον κατά του Αλή πασά των Ιωαννίνων Το περιστατικόν τούτο όπερ συνεχώρει τοις Έλλησι τον εξο-πλισmicroόν προήγαγε την έξαψιν και τας ελπίδας αυτών εις το άκρον Ουδαmicroώς εγενόmicroην ο έσχατος όπως διακρίνω τα εκ τούτου προκύψαντα ωφελήmicroατα Ο κόmicroις Καποδίστριας ον συνεβουλεύθην συνεφώνησε προς την γνώmicroην microου εύρε τα σχέδια και τας παρασκευάς microου καλάς και καταλλήλους και microοί συνεβούλευσεν ίνα ενερ-γήσω και επιχειρήσω την έναρξιν τούτων microη δεικνύων δισταγmicroόν τινα περί της επιτυ-χίας Αύτη εφαίνετο αυτώ συνδεοmicroένη προς την πολιτικήν της Ρωσίας Όταν οι Έλληνες κατώρθωνον δια των προσπαθειών αυτών την απόσεισιν του ζυγού της Πύλης όταν δια της δυνάmicroεως των όπλων και της θέσεως αυτών ανθίσταντο κατά των Τούρκων εθεωρούντο αν ως ελεύθεροι Ιδού η αρχή εφrsquo ης εστηρίχθη πάσα επιχείρησις και καθrsquo ην ενήργησα εν πάση πεποιθήσει πιστεύων ότι η ΑΜ ο Αυτοκράτωρ ην εντελώς σύmicroφωνος ως αυτός ούτος ευδοκήσας microοί ωmicroίλησε πλειστάκις εν Πετρουπόλει και εν Τσάρσκοϊ Σέλο Αληθές ότι η ΑΜ ωmicroίλει πάντοτε αορίστως αλλά πάντοτε επίσης microετrsquo ευmicroενείας τοιαύτης οία εξήπτεν έτι microάλλον τας ελπίδας microου και microετέτρεπε εις βέβαιον microέλλον [hellip]

εφόσον αποδεικνυόταν η ενοχή του Η πρόταση απορρίφθηκε από τον τσάρο υπό την πίεση των γεγονότων αφήνοντας τον Έλληνα πρίγκιπα στη διάθεση του Μέττερνιχ Μολονότι η αυστριακή κυβέρνηση υποσχέθηκε την ελεύθερη διάβαση από τα εδάφη της του Υψηλάντη και των συντρόφων του τελικά τους συνέλαβε ως πολιτικούς αιχmicroα-λώτους και τους φυλάκισε στο υγρό φρούριο Μούνκατς (Munkatz) στην Ουγγαρία Στη νέα του περιπέτεια ο Υψηλάντης είχε το ψευδώνυmicroο κόmicroης SchoumlnwarthΕκεί έmicroειναν φυλακισmicroένοι και αποmicroονωmicroένοι για δύο χρόνια Όταν τον Ιούλιο του 1821 προσπάθησε να τους επισκεφθεί ο Εmicromicroανουήλ Ξάνθος δεν του επιτράπηκε κα-microία επικοινωνία Ο Μέττερνιχ υποχρέωσε τους αδελφούς Υψηλάντη να επιβαρυνθούν οι ίδιοι τα έξοδα της αιχmicroαλωσίας τους Από το Κισνόφ η microητέρα τους πριγκίπισσα Ελισάβετ Υψηλάντη φρόντιζε για την αποστολή των εmicroβασmicroάτων για τα έξοδα της συντήρησής τους Η αλληλογραφία microε τους γιους της που έχει δηmicroοσιευθεί είναι πολύ συγκινητική Οι απάνθρωπες και ανθυγιεινές συνθήκες του Μούνκατς έπληξαν ανεπανόρθωτα την υγεία του Υψηλάντη Έπειτα από αλλεπάλληλες εκκλήσεις και καταγγελίες του για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής του καθώς και τη σχετική ιατρική βεβαίωση microεταφέρθηκε

Αγνοώ εάν το εις τας εκφράσεις της ΑΜ του Αυτοκράτορος αόριστον περιεχόmicroενον έπεισε τον κόmicroιτα Καποδίστριαν δια να θεωρήση περιττόν όπως πληροφορήση την ΑΜ περί των καθέκαστον όλων microου των σχεδίων και προθέσεών microου Αλλά τότε σφάλ-λων microε ηmicroπόδισε και εις το σφάλmicroα αυτό οφείλω πάσας τας δυστυχίας microουraquo Στην ίδια επιστολή ο Υψηλάντης τόνιζε ότι αναγκάσθηκε να επισπεύσει το κίνηmicroα όταν αντιλήφθηκε ότι η Πύλη γνώριζε πλέον την ύπαρξη της συνωmicroοσίας και συνέχιζεlaquoΗ βραδύτης όπως ζητήσω την οριστικήν άδειάν microου εις το κατεπείγον τούτο οφείλε-ται προ παντός δε εις την σκέψιν του κόmicroιτος Καποδιστρίου ότι εάν microη ήmicroην πλέον εν τη Ρωσική υπηρεσία τούτο εξησθένει επί του πνεύmicroατος των Ελλήνων το ηθικόν αποτέλεσmicroα της επιχειρήσεώς microου Εξ Ιασίου microόνον εζήτησα την παραίτησίν microουraquo (Βιβλιογραφία ΙΦιλήmicroων laquoΔοκίmicroιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεωςraquo τ2 σ224-228 Πολ Ενεπεκίδης laquoΑλέξανδρος Υψηλάντηςraquo σ176-180 laquoAlexandre Ypsilanti Correspondance ineditedraquo σ129-133)

microε τους συντρόφους του στο φρούριο Τερέζιενστατ (Theresienstadt) της Βοηmicroίας όπου έmicroειναν από τον Αύγουστο του 1823 έως τον Νοέmicroβριο του 1827 Τα χρόνια αυτά της αποmicroόνωσης ήταν εφιαλτικά για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη Δεν ήταν microόνο οι ταπεινωτικές συνθήκες της φυλακής οι επικρίσεις που δεχόταν και οι εις βάρος του συκοφαντίες για τη στάση του στην Επανάσταση αλλά και η άδικη συ-microπεριφορά των δύο αδελφών του Γεώργιου και Νικόλαου οι οποίοι τον θεωρούσαν υπεύθυνο για τη συmicroφορά τους και γιrsquo αυτό microάλιστα ο Νικόλαος επί δυόmicroισι χρόνια δεν του microιλούσε Ο Αλέξανδρος στη φυλακή άρχισε να γράφει τα αποmicroνηmicroονεύmicroατά του για την εκστρατεία στη Μολδοβλαχία προκειmicroένου να αποκαταστήσει την υπόληψή του Επίσης για να διασκεδάσει τη microοναξιά και την πίκρα του έγραψε ένα microυθιστόρηmicroα και microερικά ποιήmicroατα Επειδή όmicroως υπό την αυστηρή επιτήρηση που ζούσε του ζητήθηκαν τα κείmicroενά του αγανακτισmicroένος τα έκαψε Μετά την αποφυλάκιση του Υψηλάντη τον Νοέmicroβριο του 1827 η κλονισmicroένη υγεία του δεν του επέτρεψε να ζήσει για πολύ Για τις τελευταίες ηmicroέρες της ζωής του Αλέξαν-δρου Υψηλάντη στη Βιέννη ενδιαφέρουσες πληροφορίες αντλούνται από το ηmicroερολό-γιο της στενής του φίλης Λουλού Τυρχάιmicro η οποία microαζί microε την αδελφή της κόmicroισσα Κωνσταντία Ραmicroουζόφσκυ microεσολαβούσε στον Μέττερνιχ και στον Ρώσο πρέσβη στη

laquoΕφόσον βρισκόταν ο Υψηλάντης στη Βιέννη microας επισκεπτόταν δύο ή τρεις φορές Όταν όmicroως αναγκάστηκε να microένη πια εντελώς στο σπίτι και άρχισαν οι πόνοι του να γίνωνται ολοένα πιο δυνατοί δεν ήταν πια παρά το ήmicroισυ του εγώ του Οι κρίσεις ήταν συχνά τόσο σφοδρές που τον έβλεπα να χύνη δάκρυα Η ψυχή του όmicroως έmicroεινε δυνατή έως την τελευταία στιγmicroή χωρίς να συmicromicroερίζεται την σωmicroατική του αδυναmicroία Άλλοτε πάλι αναστάτωναν τέτοιοι σπασmicroοί τα σπλάχνα του που κάθε προσπάθεια αναπνοής να του γίνεται σωστό microαρτύριο Σε τέτοιες στιγmicroές εσκέπαζε κρύος ιδρώτας το σώmicroα του και αισθανόmicroουν τα χέρια του υγρά όταν κρατούσα το κεφάλι του Ύστερα από την πρώτη κρίσι των σπασmicroών είπαν οι γιατροί ότι η κατάστασίς του ήταν πολύ σοβαρή ενώ η αδελφή microου υπενθύmicroιζε στον ακριβό microας φίλο τα θρησκευτικά του καθήκοντα Αυτό δεν τον τρόmicroαξε γιατί η ψυχή του ήταν τόσο αγνήraquo (Βιβλιογραφία Πολ Ενεπεκίδης laquoΡήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριαςraquo σ119)

Βιέννη Τατίτσεφ για την απελευθέρωσή τουΠέθανε καταπονηmicroένος και εξαντληmicroένος στη Βιέννη στις 31 Ιανουαρίου 1827 πε-ρίπου τον ίδιο καιρό που ο Καποδίστριας ξεκινούσε το ταξίδι του για την Ελλάδα τη διακυβέρνηση της οποίας θα αναλάmicroβανε Πέθανε στο πανδοχείο Το χρυσούν απίδιον της Βιέννης laquoεξ υδρωψίας του στήθους και του καρδιακού θυλακίουraquo Τάφηκε στις 2 Φεβρουαρίου στο αυστριακό τmicroήmicroα του νεκροταφείου Σανκτ Μαρξ και την 1η Αυ-γούστου του ίδιου έτους στο ελληνικό-ορθόδοξο τmicroήmicroα Στις 18 Φεβρουαρίου 1903 έγινε εκταφή των οστών τα οποία τοποθετήθηκαν σε microία microεταλλική σαρκοφάγο και microεταφέρθηκαν στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντη-Σίνα στο Ραππόλτενκίρχεν κο-ντά στη Βιέννη Ύστερα από πολλά χρόνια τον Αύγουστο του 1964 έγινε νέα εκταφή των οστών του Υψηλάντη και εναποτέθηκαν σε microαρmicroάρινο microνηmicroείο στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα

εφόσον αποδεικνυόταν η ενοχή του Η πρόταση απορρίφθηκε από τον τσάρο υπό την πίεση των γεγονότων αφήνοντας τον Έλληνα πρίγκιπα στη διάθεση του Μέττερνιχ Μολονότι η αυστριακή κυβέρνηση υποσχέθηκε την ελεύθερη διάβαση από τα εδάφη της του Υψηλάντη και των συντρόφων του τελικά τους συνέλαβε ως πολιτικούς αιχmicroα-λώτους και τους φυλάκισε στο υγρό φρούριο Μούνκατς (Munkatz) στην Ουγγαρία Στη νέα του περιπέτεια ο Υψηλάντης είχε το ψευδώνυmicroο κόmicroης SchoumlnwarthΕκεί έmicroειναν φυλακισmicroένοι και αποmicroονωmicroένοι για δύο χρόνια Όταν τον Ιούλιο του 1821 προσπάθησε να τους επισκεφθεί ο Εmicromicroανουήλ Ξάνθος δεν του επιτράπηκε κα-microία επικοινωνία Ο Μέττερνιχ υποχρέωσε τους αδελφούς Υψηλάντη να επιβαρυνθούν οι ίδιοι τα έξοδα της αιχmicroαλωσίας τους Από το Κισνόφ η microητέρα τους πριγκίπισσα Ελισάβετ Υψηλάντη φρόντιζε για την αποστολή των εmicroβασmicroάτων για τα έξοδα της συντήρησής τους Η αλληλογραφία microε τους γιους της που έχει δηmicroοσιευθεί είναι πολύ συγκινητική Οι απάνθρωπες και ανθυγιεινές συνθήκες του Μούνκατς έπληξαν ανεπανόρθωτα την υγεία του Υψηλάντη Έπειτα από αλλεπάλληλες εκκλήσεις και καταγγελίες του για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής του καθώς και τη σχετική ιατρική βεβαίωση microεταφέρθηκε

Αγνοώ εάν το εις τας εκφράσεις της ΑΜ του Αυτοκράτορος αόριστον περιεχόmicroενον έπεισε τον κόmicroιτα Καποδίστριαν δια να θεωρήση περιττόν όπως πληροφορήση την ΑΜ περί των καθέκαστον όλων microου των σχεδίων και προθέσεών microου Αλλά τότε σφάλ-λων microε ηmicroπόδισε και εις το σφάλmicroα αυτό οφείλω πάσας τας δυστυχίας microουraquo Στην ίδια επιστολή ο Υψηλάντης τόνιζε ότι αναγκάσθηκε να επισπεύσει το κίνηmicroα όταν αντιλήφθηκε ότι η Πύλη γνώριζε πλέον την ύπαρξη της συνωmicroοσίας και συνέχιζεlaquoΗ βραδύτης όπως ζητήσω την οριστικήν άδειάν microου εις το κατεπείγον τούτο οφείλε-ται προ παντός δε εις την σκέψιν του κόmicroιτος Καποδιστρίου ότι εάν microη ήmicroην πλέον εν τη Ρωσική υπηρεσία τούτο εξησθένει επί του πνεύmicroατος των Ελλήνων το ηθικόν αποτέλεσmicroα της επιχειρήσεώς microου Εξ Ιασίου microόνον εζήτησα την παραίτησίν microουraquo (Βιβλιογραφία ΙΦιλήmicroων laquoΔοκίmicroιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεωςraquo τ2 σ224-228 Πολ Ενεπεκίδης laquoΑλέξανδρος Υψηλάντηςraquo σ176-180 laquoAlexandre Ypsilanti Correspondance ineditedraquo σ129-133)

microε τους συντρόφους του στο φρούριο Τερέζιενστατ (Theresienstadt) της Βοηmicroίας όπου έmicroειναν από τον Αύγουστο του 1823 έως τον Νοέmicroβριο του 1827 Τα χρόνια αυτά της αποmicroόνωσης ήταν εφιαλτικά για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη Δεν ήταν microόνο οι ταπεινωτικές συνθήκες της φυλακής οι επικρίσεις που δεχόταν και οι εις βάρος του συκοφαντίες για τη στάση του στην Επανάσταση αλλά και η άδικη συ-microπεριφορά των δύο αδελφών του Γεώργιου και Νικόλαου οι οποίοι τον θεωρούσαν υπεύθυνο για τη συmicroφορά τους και γιrsquo αυτό microάλιστα ο Νικόλαος επί δυόmicroισι χρόνια δεν του microιλούσε Ο Αλέξανδρος στη φυλακή άρχισε να γράφει τα αποmicroνηmicroονεύmicroατά του για την εκστρατεία στη Μολδοβλαχία προκειmicroένου να αποκαταστήσει την υπόληψή του Επίσης για να διασκεδάσει τη microοναξιά και την πίκρα του έγραψε ένα microυθιστόρηmicroα και microερικά ποιήmicroατα Επειδή όmicroως υπό την αυστηρή επιτήρηση που ζούσε του ζητήθηκαν τα κείmicroενά του αγανακτισmicroένος τα έκαψε Μετά την αποφυλάκιση του Υψηλάντη τον Νοέmicroβριο του 1827 η κλονισmicroένη υγεία του δεν του επέτρεψε να ζήσει για πολύ Για τις τελευταίες ηmicroέρες της ζωής του Αλέξαν-δρου Υψηλάντη στη Βιέννη ενδιαφέρουσες πληροφορίες αντλούνται από το ηmicroερολό-γιο της στενής του φίλης Λουλού Τυρχάιmicro η οποία microαζί microε την αδελφή της κόmicroισσα Κωνσταντία Ραmicroουζόφσκυ microεσολαβούσε στον Μέττερνιχ και στον Ρώσο πρέσβη στη

laquoΕφόσον βρισκόταν ο Υψηλάντης στη Βιέννη microας επισκεπτόταν δύο ή τρεις φορές Όταν όmicroως αναγκάστηκε να microένη πια εντελώς στο σπίτι και άρχισαν οι πόνοι του να γίνωνται ολοένα πιο δυνατοί δεν ήταν πια παρά το ήmicroισυ του εγώ του Οι κρίσεις ήταν συχνά τόσο σφοδρές που τον έβλεπα να χύνη δάκρυα Η ψυχή του όmicroως έmicroεινε δυνατή έως την τελευταία στιγmicroή χωρίς να συmicromicroερίζεται την σωmicroατική του αδυναmicroία Άλλοτε πάλι αναστάτωναν τέτοιοι σπασmicroοί τα σπλάχνα του που κάθε προσπάθεια αναπνοής να του γίνεται σωστό microαρτύριο Σε τέτοιες στιγmicroές εσκέπαζε κρύος ιδρώτας το σώmicroα του και αισθανόmicroουν τα χέρια του υγρά όταν κρατούσα το κεφάλι του Ύστερα από την πρώτη κρίσι των σπασmicroών είπαν οι γιατροί ότι η κατάστασίς του ήταν πολύ σοβαρή ενώ η αδελφή microου υπενθύmicroιζε στον ακριβό microας φίλο τα θρησκευτικά του καθήκοντα Αυτό δεν τον τρόmicroαξε γιατί η ψυχή του ήταν τόσο αγνήraquo (Βιβλιογραφία Πολ Ενεπεκίδης laquoΡήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριαςraquo σ119)

Βιέννη Τατίτσεφ για την απελευθέρωσή τουΠέθανε καταπονηmicroένος και εξαντληmicroένος στη Βιέννη στις 31 Ιανουαρίου 1827 πε-ρίπου τον ίδιο καιρό που ο Καποδίστριας ξεκινούσε το ταξίδι του για την Ελλάδα τη διακυβέρνηση της οποίας θα αναλάmicroβανε Πέθανε στο πανδοχείο Το χρυσούν απίδιον της Βιέννης laquoεξ υδρωψίας του στήθους και του καρδιακού θυλακίουraquo Τάφηκε στις 2 Φεβρουαρίου στο αυστριακό τmicroήmicroα του νεκροταφείου Σανκτ Μαρξ και την 1η Αυ-γούστου του ίδιου έτους στο ελληνικό-ορθόδοξο τmicroήmicroα Στις 18 Φεβρουαρίου 1903 έγινε εκταφή των οστών τα οποία τοποθετήθηκαν σε microία microεταλλική σαρκοφάγο και microεταφέρθηκαν στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντη-Σίνα στο Ραππόλτενκίρχεν κο-ντά στη Βιέννη Ύστερα από πολλά χρόνια τον Αύγουστο του 1964 έγινε νέα εκταφή των οστών του Υψηλάντη και εναποτέθηκαν σε microαρmicroάρινο microνηmicroείο στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα

microε τους συντρόφους του στο φρούριο Τερέζιενστατ (Theresienstadt) της Βοηmicroίας όπου έmicroειναν από τον Αύγουστο του 1823 έως τον Νοέmicroβριο του 1827 Τα χρόνια αυτά της αποmicroόνωσης ήταν εφιαλτικά για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη Δεν ήταν microόνο οι ταπεινωτικές συνθήκες της φυλακής οι επικρίσεις που δεχόταν και οι εις βάρος του συκοφαντίες για τη στάση του στην Επανάσταση αλλά και η άδικη συ-microπεριφορά των δύο αδελφών του Γεώργιου και Νικόλαου οι οποίοι τον θεωρούσαν υπεύθυνο για τη συmicroφορά τους και γιrsquo αυτό microάλιστα ο Νικόλαος επί δυόmicroισι χρόνια δεν του microιλούσε Ο Αλέξανδρος στη φυλακή άρχισε να γράφει τα αποmicroνηmicroονεύmicroατά του για την εκστρατεία στη Μολδοβλαχία προκειmicroένου να αποκαταστήσει την υπόληψή του Επίσης για να διασκεδάσει τη microοναξιά και την πίκρα του έγραψε ένα microυθιστόρηmicroα και microερικά ποιήmicroατα Επειδή όmicroως υπό την αυστηρή επιτήρηση που ζούσε του ζητήθηκαν τα κείmicroενά του αγανακτισmicroένος τα έκαψε Μετά την αποφυλάκιση του Υψηλάντη τον Νοέmicroβριο του 1827 η κλονισmicroένη υγεία του δεν του επέτρεψε να ζήσει για πολύ Για τις τελευταίες ηmicroέρες της ζωής του Αλέξαν-δρου Υψηλάντη στη Βιέννη ενδιαφέρουσες πληροφορίες αντλούνται από το ηmicroερολό-γιο της στενής του φίλης Λουλού Τυρχάιmicro η οποία microαζί microε την αδελφή της κόmicroισσα Κωνσταντία Ραmicroουζόφσκυ microεσολαβούσε στον Μέττερνιχ και στον Ρώσο πρέσβη στη

laquoΕφόσον βρισκόταν ο Υψηλάντης στη Βιέννη microας επισκεπτόταν δύο ή τρεις φορές Όταν όmicroως αναγκάστηκε να microένη πια εντελώς στο σπίτι και άρχισαν οι πόνοι του να γίνωνται ολοένα πιο δυνατοί δεν ήταν πια παρά το ήmicroισυ του εγώ του Οι κρίσεις ήταν συχνά τόσο σφοδρές που τον έβλεπα να χύνη δάκρυα Η ψυχή του όmicroως έmicroεινε δυνατή έως την τελευταία στιγmicroή χωρίς να συmicromicroερίζεται την σωmicroατική του αδυναmicroία Άλλοτε πάλι αναστάτωναν τέτοιοι σπασmicroοί τα σπλάχνα του που κάθε προσπάθεια αναπνοής να του γίνεται σωστό microαρτύριο Σε τέτοιες στιγmicroές εσκέπαζε κρύος ιδρώτας το σώmicroα του και αισθανόmicroουν τα χέρια του υγρά όταν κρατούσα το κεφάλι του Ύστερα από την πρώτη κρίσι των σπασmicroών είπαν οι γιατροί ότι η κατάστασίς του ήταν πολύ σοβαρή ενώ η αδελφή microου υπενθύmicroιζε στον ακριβό microας φίλο τα θρησκευτικά του καθήκοντα Αυτό δεν τον τρόmicroαξε γιατί η ψυχή του ήταν τόσο αγνήraquo (Βιβλιογραφία Πολ Ενεπεκίδης laquoΡήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριαςraquo σ119)

Βιέννη Τατίτσεφ για την απελευθέρωσή τουΠέθανε καταπονηmicroένος και εξαντληmicroένος στη Βιέννη στις 31 Ιανουαρίου 1827 πε-ρίπου τον ίδιο καιρό που ο Καποδίστριας ξεκινούσε το ταξίδι του για την Ελλάδα τη διακυβέρνηση της οποίας θα αναλάmicroβανε Πέθανε στο πανδοχείο Το χρυσούν απίδιον της Βιέννης laquoεξ υδρωψίας του στήθους και του καρδιακού θυλακίουraquo Τάφηκε στις 2 Φεβρουαρίου στο αυστριακό τmicroήmicroα του νεκροταφείου Σανκτ Μαρξ και την 1η Αυ-γούστου του ίδιου έτους στο ελληνικό-ορθόδοξο τmicroήmicroα Στις 18 Φεβρουαρίου 1903 έγινε εκταφή των οστών τα οποία τοποθετήθηκαν σε microία microεταλλική σαρκοφάγο και microεταφέρθηκαν στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντη-Σίνα στο Ραππόλτενκίρχεν κο-ντά στη Βιέννη Ύστερα από πολλά χρόνια τον Αύγουστο του 1964 έγινε νέα εκταφή των οστών του Υψηλάντη και εναποτέθηκαν σε microαρmicroάρινο microνηmicroείο στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα

Βιέννη Τατίτσεφ για την απελευθέρωσή τουΠέθανε καταπονηmicroένος και εξαντληmicroένος στη Βιέννη στις 31 Ιανουαρίου 1827 πε-ρίπου τον ίδιο καιρό που ο Καποδίστριας ξεκινούσε το ταξίδι του για την Ελλάδα τη διακυβέρνηση της οποίας θα αναλάmicroβανε Πέθανε στο πανδοχείο Το χρυσούν απίδιον της Βιέννης laquoεξ υδρωψίας του στήθους και του καρδιακού θυλακίουraquo Τάφηκε στις 2 Φεβρουαρίου στο αυστριακό τmicroήmicroα του νεκροταφείου Σανκτ Μαρξ και την 1η Αυ-γούστου του ίδιου έτους στο ελληνικό-ορθόδοξο τmicroήmicroα Στις 18 Φεβρουαρίου 1903 έγινε εκταφή των οστών τα οποία τοποθετήθηκαν σε microία microεταλλική σαρκοφάγο και microεταφέρθηκαν στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντη-Σίνα στο Ραππόλτενκίρχεν κο-ντά στη Βιέννη Ύστερα από πολλά χρόνια τον Αύγουστο του 1964 έγινε νέα εκταφή των οστών του Υψηλάντη και εναποτέθηκαν σε microαρmicroάρινο microνηmicroείο στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα