1

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΣΎΡΟ

M A R I A R O T A , A R C H A E O L O G I S TΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΡΏΤΑ, ΑΡΧΑΊΟΛΟΓΟΥ

ΔΗΜΟΣ ΣΥΡΟΥ- ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣM U N I C I P A L I T Y O F S Y R O S - H E R M O U P O L I S

ACQUAINTANCE WITH SYROS

ΠΗΛΊΝΟ ΤΗΓΑΝΟΣΧΗΜΟ ΣΚΕΥΟΣ ΜΕ ΧΑΡΑΧΤΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΛΟΊΟΥ.ΧΑΛΑΝΔΡΊΑΝΗ ΣΥΡΟΥ. 2800–2300 Π.X.

CLAY FRYING-PAN SHAPE VESSELWITH INCISED BOAT DECORATION.CHALANDRIANI, SYROS. 2800–2300 BC

2

ν κάνουμε μία αναδρομή πίσω στο απώτατο παρελθόν θα συναντήσουμε τις πρώτες ρίζες του ανθρώπου του Αιγαίου, του Κυκλαδίτη… που κάπου στα μέσα της 7ης χιλιετίας κάνει την πιο ειρηνική επανάσταση που γνώρισε ποτέ το ανθρώπινο γένος.

Τη «Νεολιθική Επανάσταση». Το πέρασμα δηλαδή του ανθρώπου, από το στάδιο του πλάνητα κυνηγού - τροφοσυλλέκτη, στο στάδιο του καλλιεργητή - κτηνοτρό-φου, με την εγκατάστασή του σε μόνιμο συνοικισμό.

Η «Νεολιθική Επανάσταση» συντελείται για πρώτη φορά στον Ελλαδικό χώρο και αρχίζει ο πρώτος πολιτισμός σε Ευρωπαϊκό έδαφος, όπου και θεμελιώνεται οριστικά η νεολιθική Kοινότητα με χωρογεωγραφική και θεσμική αξία.

Ο νεολιθικός άνθρωπος αρχίζει να ελέγχει, να διαμορφώνει και να εκμεταλλεύ-εται το περιβάλλον του. Κατάλαβε τι μπορούσε να του προσφέρει αυτό που τόσες χιλιάδες χρόνια είχε τόσο κοντά του. Το χώμα και το νερό.

Το τυχαίο αποτύπωμα της πατημασιάς του στη λάσπη έδωσε την έμπνευση πως σ’ αυτό το υλικό μπορούσε εύκολα να δώσει κι αυτός με τα χέρια του σχήματα και μορφές. Αυτός ο άνθρωπος είναι ο εμπνευστής και επινοητής της χρήσης του πηλού, που μ’ αυτόν κατασκεύασε ποικίλα είδη αγγείων και σκευών. Η τεχνική, ως φαίνεται, δεν άλλαξε μέχρι σήμερα.

Για τις ανάγκες τις καλλιέργειας ο αρχαίος Κυκλαδίτης κατασκευάζει: αξίνες, πελέκεις, σμίλες, δρεπάνια, γουδιά από σκληρή πέτρα και από τον περίφημο ΟΨΙΑΝΟ —τη μαύρη σκληρή πέτρα της Μήλου— κάνει το πρώτο του ξυράφι.

Οι Κυκλαδίτες είναι κατεξοχήν ναυτικοί. Στα περισσότερα Κυκλαδονήσια έχουν αναπτυχθεί αξιόλογοι οικισμοί και ακροπόλεις.

Την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύσσεται στον Κυκλαδικό χώρο ένας από τους 5 μεγά-λους πολιτισμούς του κόσμου, ο περίφημος Κυκλαδικός πολιτισμός που διεθνώς έχει ονομαστεί από τους ειδικούς: «Ο Πολιτισμός Κέρου-Σύρου».

Η Κέρος είναι ένα μικρό ακατοίκητο νησί κοντά στην Αμοργό. Η Σύρος, όπως και τα περισσότερα Κυκλαδονήσια, αναδύεται από τη θάλασσα

σε μορφή γυμνών και απότομων βράχων. Και το όνομα της Σουρ ή Οσούρα ή Σύρα σημαίνει βραχώδης.Στον Όμηρο, στο έπος Οδύσσεια, πρωτογίνεται γνωστή η Σύρος. Οι στίχοι που

ακολουθούν δείχνουν ότι εδώ σ’ αυτό το βασίλειο υπήρχε πλούτος, ευτυχία και καλή υγεία στους κατοίκους.

Φαίνεται ότι οι πληροφορίες του Ομήρου για το νησί ήταν σωστές, αφού τις επιβεβαιώνει απόλυτα η αρχαιολογική σκαπάνη του Χρήστου Τσούντα. Τα ευρήματα υποδηλούν την ευμάρεια των κατοίκων.

Όταν ο Οδυσσέας λοιπόν μετά τον Τρωικό πόλεμο γυρίζει στην Ιθάκη, θέλοντας να δει την κατάσταση που επικρατεί στο βασίλειό του χωρίς να τον δουν, μεταμορ-φώνεται σε ζητιάνο και επισκέπτεται τον πιστό του χοιροβοσκό Εύμαιο.

Για να είναι πιο πειστικός τον ρωτά σαν ξένος από που είναι. Κι ο Εύμαιος απαντά:

«Συρίη λένε το νησί —αν τόχεις ακουστά σου—στην Ορτυγία πιο ψηλά στο γύρισμα του ήλιου,όχι πυκνοκατοίκητο, μα καρποφόρο μέρος,βοσκότοπο, πολύσταρο μ’ αμπέλια και κοπάδια.Πείνα ποτέ δεν έπεσε στη Χώρα μήτε αρρώστιακακή, που τους ταλαίπωρους θερίζει ανθρώπους.Μα σαν γεράσουν των θνητών οι φάρες, τότε ο Φοίβοςθάρθει ο αργυροδόξαρος κι η Άρτεμη μαζί τουκαι με πυκνές σαΐτες τους, τους γλυκοθανατώνουν.Δυο πολιτείες είναι εκεί κι όλα σε δυο μοιράζουν

Α

ε λ λ η ν ι κ α e n g l i s h

3

κι είχανε τον πατέρα μου κι οι δυο για βασιλιά τωντον Κτήσιο του Ορμένου γιό, με τους θεούς παρόμοιο.»

Δυο στοιχεία επιβεβαιώνουν τα λόγια του Όμηρου για το ότι αυτή η Συρίη είναι η Σύρος.

Το πρώτο είναι η γεωγραφική της θέση. Δυτικά της Ορτυγίας, δηλ. της Δήλου, δεν υπάρχει άλλο νησί παρά μόνο η Σύρος.

Το δεύτερο που είναι πράγματι συγκλονιστικό, είναι ότι από τις ανασκαφές ήρθε στο φως όστρακο (δηλ. κομμάτι πηλού) που είχε την επιγραφή «Κτησίας Ορμενού». Δηλαδή το όνομα του βασιλιά που αναφέρει ο Όμηρος δια του Εύμαιου.

Στο τέλος του 19ου αιώνα ο μεγάλος Έλληνας αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας κάνει ανασκαφές στη Σύρο και φέρνει στο φως το καλύτερο και το πιο χαρακτηρι-στικό δείγμα οργανωμένου, πλούσιου και πολυάνθρωπου συνοικισμού κοντά στη θάλασσα, με τεχνητή και φυσική οχύρωση, στην κορυφή του λόφου Καστρί και με εκτεταμένο νεκροταφείο που βρέθηκε στη Χαλανδριανή. Η περιοχή είναι Β.Α. της Σύρου απέναντι από την Τήνο και Δυτικά της Δήλου.Εκτός από την ακρόπολη «Καστρί» ο Τσούντας ανάσκαψε πλήθος τάφων και έφερε στο φως πλούσια κτερίσματα που δίνουν μια εικόνα της καλής οικονομικής κατά-στασης των κατοίκων.

Ένα άλλο αξιόλογο εύρημα είναι τα περίφημα Συριανά κάτοπτρα από σκούρο πηλό που, ως φαίνεται, οι Κυκλαδίτες τα γέμιζαν νερό στη λεία κοίλη εσωτερική τους επιφάνεια και… καθρεπτιζόντουσαν. Είναι πανέμορφα σκεύη. Την αισθητική απόλαυση που δέχεται ο παρατηρητής, την αυξάνει και τη δυναμώνει ο πλούτος της χαρακτής και γραπτής διακόσμησης που στολίζει τις επιφάνειές του.

Στην πίσω πλευρά υπάρχει εμπίεστη και χαρακτή σπειροειδής διακόσμηση. Η σπείρα (δηλ. ο ατέλειωτος κύκλος) συμβολίζει τον αφρό του κύματος. Στο κέντρο υπάρχει πλοίο με 2 σειρές κουπιά, δείγμα του ότι οι προϊστορικοί Συριανοί ήταν ναυ-τικός λαός.

Έτσι φτάνουμε στο τέλος του Κυκλαδικού πολιτισμού που πεθαίνει γύρω στο 1900 π.Χ. Ήταν ένας πολιτισμός από τους πιο ιδιότυπους και ζωντανούς της απώτε-ρης πολιτιστικής ιστορίας της Ελλάδας.

Η εποχή «Σύρος-Κέρος» που μεγαλούργησε για 2 χιλιετίες περίπου, χάνεται στα βάθη της προϊστορίας.

Ακρόπολη Καστρί. Φωτογραφία: Γιώργος Στεφάνου / Kastri citadel. Photo: Giorgos Stefanou

4

Άνω ΣύροςΗ πρώτη πόλη! Η πανέμορφη μικρή, γραφική, μεσαιωνική πολιτειούλα είναι απλω-μένη στο κεντρικό και υψηλότερο λόφο του νησιού μας που στεφανώνεται από την Εκκλησιά του Αγ. Γεωργίου, την καθολική επισκοπή.

Η ίδρυση και η ζωή της πόλης είναι στενά δεμένη με την περίοδο της Φραγκο-κρατίας στην Ελλάδα.

Το 1207 όταν οι Σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, ο Βενετός Μάρ-κος Σανούδος καταλαμβάνει στ’ όνομα του Δόγη της Βενετίας Ερρίκου Δάνδολου τις περισσότερες από τις Κυκλάδες και τη Σύρο και ιδρύει το περίφημο Δουκάτο της Νάξου.

Έτσι μετά από πολλούς αιώνες που η Σύρος είναι σχεδόν άσημη και αραιοκατοι-κημένη, αυτό το βραχονήσι των 85 τετραγωνικών χιλιομέτρων, αποκτά κατοίκους και δημιουργεί τον πρώτο της οικισμό, έναν οικισμό που από άγνωστη αιτία κατοικείται από ένα σχεδόν συμπαγή καθολικό πληθυσμό.

Με τους βράχους και τις πέτρες που φυτρώνουν σε κάθε τετραγωνικό μέτρο γης, οι Συριανοί παλεύουν από αιώνες τώρα.

Πουθενά αλλού η γη δεν έσφιξε με τόσο πείσμα τα δόντια της, όσο στο νησί μας. Αλλά και ποτέ άλλοτε άνθρωποι δεν πολέμησαν τόσο επίμονα για να νικήσουν τη μοίρα τους όπως οι Συριανοί χωρικοί. Άνθρωποι και γη στάθηκαν αντιμέτωποι και αναμετρήθηκαν. Νίκησαν οι Συριανοί!

Βρήκαν νερό, φύτεψαν δέντρα και σκόρπισαν λαχανόκηπους στους λίγους κά-μπους. Κι έζησαν και συντηρήθηκαν και το πιο σημαντικό είναι ότι οι κάτοικοι κίνησαν το ενδιαφέρον του βασιλιά στης Γαλλίας που έβαλε το νησί υπό την προστασία του.

Οι Καπουτσίνοι μοναχοί, που ήρθαν στη Σύρο, στα 1633 και οι Ιησουΐτες που ήρθαν λίγο αργότερα, βοήθησαν τους Συριανούς να έρθουν σε επικοινωνία με τον Ευρωπαϊκό κόσμο.

Αξίζει να επισκεφτεί κανείς σήμερα αυτή την όμορφη πόλη που το κάθε παλιό της σπίτι κι η κάθε εκκλησία της είναι ένα μνημείο 700 χρόνων.

Είναι η πόλη χωρίς τους θορύβους και τα καυσαέρια αφού οι δρόμοι και τα στενά της εξυπηρετούν μόνο τους ανθρώπους και όχι τα αυτοκίνητα.

Στη κορυφή του λόφου της Άνω Σύρου δεσπόζει ο ναός του Αγ. Γεωργίου που κτίστηκε για πρώτη φορά το 1208 περίπου. Κάηκε όμως και ξαναχτίστηκε 3 φορές.

Άνω Σύρος. Φωτογραφία: Αντώνης Λεμονάκης / Ano Syros. Photo: Antonis Lemonakis

5

Ο Άγ. Γεώργιος έγινε το 1652 η Μητρόπολη των καθολικών.Αξιόλογο και μοναδικό ίσως στις Κυκλάδες, είναι το ιστορικό αρχείο της Μη-

τρόπολης που φιλοξενεί σπουδαία και πολύτιμα έγγραφα για κάθε μελετητή ιστο-ρικό και επιστολές, όπως του Βασιλιά Όθωνα όταν επισκέφτηκε την Άνω Σύρο, του Βασιλιά Γεωργίου του Α’ που επισκέφτηκε 3 φορές την Άνω Σύρο, του Ελευθερίου Βενιζέλου και πολλών άλλων.

Πριν από τον Αγ. Γεώργιο ήταν Μητρόπολη η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη που αργότερα έγινε Μονή των Καπουτσίνων μοναχών.

Ιστορική είναι η αυλή της εκκλησίας όπου εκεί γίνονταν οι συνελεύσεις της δη-μογεροντίας, η ψηφοφορία, οι ομιλίες.

Αξιοπρόσεκτη είναι η εκκλησία της Παναγίας, η Μονή του Τάγματος των Ιησου-ϊτών μοναχών. Το Τάγμα ιδρύθηκε το 1540 από τον Ιγνάτιο Λογιόλα στην Ισπανία. Πολύτιμο είναι το αρχείο και αυτής της Μονής.

Σπάνια αλλά με τη συνηθισμένη αγριότητα και ωμότητα η τουρκική κυριαρχία έκανε αισθητή την παρουσία της στη Σύρα. Το 1617 ο στόλος του Καπουδάν Λαβά κα-ταστρέφει εντελώς το νησί και απαγχονίζει τον καθολικό επίσκοπο Ιωάννη - Ανδρέα Κάργα. Όμως, γενικά, η Οθωμανική κυριαρχία παραμένει σε απόσταση.

Ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ παραχώρησε τη Σύρο στην ανιψιά του Σαχ Σουλτάνα με τους πιο ευνοϊκούς όρους. Τουρκικές αρχές δεν υπήρχαν, ούτε Τούρκοι κάτοικοι στο νησί. Πλήρωναν μόνο έναν ετήσιο φόρο.

Έτσι, ελεύθερη η καθολική εκκλησία, ανέπτυξε τέτοιες δραστηριότητες ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την κατοπινή ανάπτυξη του ελεύθερου λιμανιού που δεχόταν ξένα πλοία, την ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας.

Οι εμπορικές και ναυτιλιακές αυτές δραστηριότητες του 18ου αιώνα θα αποτελέ-σουν υπόβαθρο για την ανάπτυξη που θα ακολουθήσει στις αρχές του 19ου αιώνα.

Με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης το 1821 χιλιάδες Έλληνες που ξέφυ-γαν από το μαχαίρι του Τούρκου, θα ζητήσουν καταφύγιο στη Σύρο και θα δημιουρ-γήσουν την πρώτη πόλη και το πρώτο λιμάνι της νεώτερης Ελλάδας, την Ερμούπολη.

Η Ερμούπολη έμελλε να παίξει πρωταρχικό ρόλο στην οικονομική και πολιτιστική ζωή του τόπου, σ’ ολόκληρο το 19ο αιώνα, όταν η άλλη Ελλάδα στέναζε ακόμη κάτω από το Τουρκικό γιαταγάνι.

Η προσφορά των κατοίκων του νησιού στον αγώνα της ανεξαρτησίας είναι με-γάλη.

Ερμούπολη 1822

Η Αρχή μιας νέας πόλης.Αυτό που έγινε εδώ πριν από ένα αιώνα… δεν έγινε πουθενά αλλού. Στη Σύρο

ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα… είπε κάποτε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αυτή η φράση τα συνοψίζει όλα.

Εδώ, στο βραχονήσι των 85 τετραγωνικών χιλιομέτρων άνθισε ένας πολιτισμός, όμοιος με αυτόν των μεγάλων ελεύθερων Ευρωπαϊκών πόλεων.

Ο περιηγητής Θεόφιλος Γκωτιέ που επισκέφτηκε τη Σύρο στις αρχές του 19ου αιώνα θα γράψει μεταξύ άλλων:

«Ουγγρική ορχήστρα έπαιζε αποσπάσματα από Ιταλικά μελοδράματα. Η εντύ-πωση ήταν έξοχη. Η Σύρος είναι περίπου ο ομφαλός της Ελλάδας, πρωτεύουσα της κομψότητας και της αρχοντιάς. Ποιος αλήθεια θα φανταζόταν ότι θα συναντούσε τον κόσμο αυτό φυτεμένο σ’ ένα βραχονήσι του Αιγαίου!»

6

Αυτός ο πολιτισμός δημιουργήθηκε και άνθισε σε 11 μόλις χρόνια από τότε που οι πρώτοι πρόσφυγες έφτασαν στις ακτές του νησιού μας. Ήταν το 1822 όταν έγινε η μεγάλη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους. Ακολούθησαν τα Ψαρά, η Κρήτη, η Κάσσος, η Ιωνία.

Το Αιγαίο δονήθηκε από κραυγές ξεριζωμένων ανθρώπων. Αυλακωνόταν από πλοία με πρόσφυγες, που αναζητούσαν μια νέα πατρίδα. Όλη η Ελλάδα ήταν γεμάτη ερείπια και φωτιά.

Και τότε ανακαλύφτηκε το καλύτερο καταφύγιο. Η Σύρος! Ήταν ιδανικός τόπος. Το νησί δεν το άγγιξε ο πόλεμος. Ήταν ελεύθερο και προ-

στατευμένο από μια μεγάλη Ευρωπαϊκή δύναμη: τη Γαλλία.Οι πρώτοι πρόσφυγες που αποβιβάζονται είναι Χιώτες. Πάμφτωχοι και ρακένδυ-

τοι, αλλά πλούσιοι σε πείρα και γνώσεις. Οι πρόσφυγες φτιάχνουν πρόχειρες καλύβες στο ακατοίκητο αλλά θαυμάσιο

φυσικό λιμάνι. Σαν εργατικές μέλισσες αυτοί οι νέοι κάτοικοι ρίχνονται με πάθος στη δουλειά. Ενώ όλη η Ελλάδα ζει την περιπέτεια του πολέμου η Σύρος περνά την ειρηνική και δημιουργική επανάσταση που θα την οδηγήσει στην ακμή.

«Από Θεού άρχεσθε»! Μοιάζει να ‘ναι το μήνυμα των νέων κατοίκων. Το 1823 κτί-ζουν τον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Αφιερώνεται στο Σωτήρα Χρι-στό που τους έσωσε από τη σφαγή. Έτσι κτίζεται στη νέα πόλη ο πρώτος ναός της Ορθοδοξίας που μέχρι σήμερα είναι η Μητρόπολη των Ορθοδόξων. Η Μεταμόρφωση είναι σε ρυθμό βασιλικής. Το περίτεχνο ξύλινο τέμπλο της, ο Άμβωνας, ο Επισκοπικός θρόνος και ο γυναικωνίτης είναι μπαρόκ. Αξιοπρόσεχτες είναι οι φορητές εικόνες αγίων που είναι αφιερώματα των πρώτων συντεχνιών (όπως οπωροπωλών, εμπόρων κ.α.).

Ο ξακουστός Ναός της Παναγίας της Τήνου έχει πανομοιότυπο ολοσκάλιστο τέμπλο με το τέμπλο της Μεταμόρφωσης.

Οι περίφημες βοτσαλωτές αυλές του ναού έγιναν από τους Χιώτες πολύ αργό-τερα όταν μπόρεσαν να επιστρέψουν στο νησί τους και να μεταφέρουν μαύρα βό-τσαλα από τη μαύρη παραλία του νησιού, «βόλια».

Στον αυλόγυρο της εκκλησίας βρίσκεται ο τάφος του Άνθιμου Γαζή του μεγάλου διδασκάλου του γένους.

Το 1826, όταν η νέα πόλη αρχίζει να αναπτύσσεται από το εμπόριο και την ναυ-τιλία, οι δημογέροντες συγκεντρώνονται στις αυλές του Ναού και με προτροπή του Λουκά Ράλλη αποφασίζουν ομόφωνα να αφιερώσουν τη νέα πόλη στον Κερδώο αλλά και το Λόγιο Θεό Ερμή.

«Ερμούπολιν! Ερμούπολιν!» Φώναξαν όλοι οι δημογέροντες. Και ο Λόγιος Ερμής έκανε το θαύμα του!

Το 1833, ακριβώς 11 χρόνια από τη στιγμή που έφτασαν οι ρακένδυτοι πρόσφυγες στο νησί χτίζουν το πρώτο Δημόσιο Γυμνάσιο της Ελεύθερης Ελλάδας με πρώτο γυμνασιάρχη το Νεόφυτο Βάμβα, το μεγάλο διδάσκαλο του γένους. Είναι αληθινό θαύμα η ίδρυση αυτού του σχολείου γιατί, αν κατάφεραν αυτοί οι πάμφτωχοι άν-θρωποι να ασχοληθούν με τα γράμματα και τις τέχνες τόσο σύντομα, σημαίνει ότι είχαν εξασφαλίσει ήδη μια άνετη ζωή από σκληρή δουλειά.

Όταν λίγα χρόνια αργότερα ο Δήμος Ερμούπολης δεξιώθηκε στη Λέσχη τον Άγ-γλο Ναύαρχο Μεσογείου που είχε επισκεφτεί με το στόλο του τη Σύρο, κάποιος νέος έπρεπε να προσφωνήσει τον Άγγλο στόλαρχο στην υποδοχή. Ο Γυμνασιάρχης Δουκάκης είπε πως έχει μαθητές που μιλούν Αγγλικά. Επέλεξε τον καλύτερο και του ζήτησε να γράψει την προσφώνηση. Την τελευταία όμως στιγμή προέκυψε ένα εμπόδιο. Ο Γυμνασιάρχης ήθελε να δει το κείμενο, πράγμα που ο μαθητής δεν φαι-νόταν διατεθειμένος να δεχτεί.

«Δεν θα με λογοκρίνετε», είπε.«Εν τοιαύτη περιπτώσει δεν θα μιλήσεις», απείλησε ο Γυμνασιάρχης.

7

«Το προτιμώ», είπε ο νεαρός μαθητής.Ήταν όμως αργά για να ανατεθεί σε άλλον η προσφώνηση. Ο μαθητής μίλησε

τόσο λαμπρά ώστε ο Άγγλος του είπε: «Είσαι σπουδαίος παιδί μου». Ο μαθητής επαι-νέθηκε και φυσικά πήρε άριστα στο Απολυτήριό του γιατί ήταν καλός μαθητής. Ο μα-θητής εκείνος ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Σύρου.

Το 1830 ιδρύονται οι πρώτες Λέσχες της Σύρου: Η μια είναι των Χίων και η άλλη των μη Χίων. Η λέσχη των Χίων είναι το σημερινό Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης. Αυτές οι αίθουσες ήταν αίθουσες χορού όπου γέμιζαν με τις μελωδίες των Βιεννέ-ζικων βαλς.

Την ίδια εποχή εκδίδεται στην Ερμούπολη η πρώτη ξενόγλωσση εφημερίδα που εμφανίστηκε στην Ελλάδα. Είναι η «Μέλισσα» που συντάσσεται στα Ελληνικά και τα Γαλλικά.

Την ίδια εποχή ιδρύεται το πρώτο εργοστάσιο βυρσοδεψίας, όπου όπως λέγεται έκανε ετήσιο τζίρο 1.000.000 δρχ. όταν ο προϋπολογισμός της υπόλοιπης Ελλάδας ήταν μόλις 900.000 δρχ. τότε.

Αργότερα ακολουθούν τόσα άλλα εργοστάσια και βιοτεχνίες ώστε δίκαια η πόλη γίνεται η πρώτη βιομηχανική πόλη της Χώρας. Παράλληλα γίνεται και το πρώτο λι-μάνι. Τεράστιες αποθήκες και τελωνείο χτίζονται με σχέδια του αρχιτέκτονα Erlacher και συνεχίζονται από το Βαυαρό Weiler. Τα σχέδια του Weiler εκτίθενται σήμερα στο Ιστορικό Μουσείο Αθηνών. Η θεμελίωση του έργου έγινε επίσημα από τον ίδιο τον Όθωνα.

Τα περισσότερα από τα ξένα πλοία πιάνουν μόνο Σύρο απ‘ όπου γίνεται το διαμε-τακομιστικό εμπόριο με την υπόλοιπη Ελλάδα, Ρωσία και Ανατολή.

Τη ναυτιλιακή ανάπτυξη τη χρωστάει η Ερμούπολη κατά κύριο λόγο στη δράση της εταιρίας «Ελληνική Ατμοπλοΐα» που ιδρύεται το 1856, αλλά και στα Ναυπηγεία της, τους περίφημους Ταρσανάδες, που τροφοδοτούσαν όλη την Ελλάδα με πλοία. Υπολογίζεται ότι αυτή την εποχή ναυπηγήθηκαν στους Συριανούς ταρσανάδες πάνω από 2.000 πλοία. Αργότερα εδώ θα δημιουργηθεί και το πρώτο σιδερένιο Ελληνικό Ατμόπλοιο.

Οροφογραφία μεγάρου Χρήστου Νικολαΐδη, σήμερα Α. Κοή / Ceiling painting in Christos Nikolaidis’s mansion, currently A. Kois’s mansion

8

Έτσι στα μέσα του 19ου αιώνα, η Ερμούπολη είναι το μεγαλύτερο ναυτιλιακό, βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της Χώρας. Είναι η γέφυρα που συνδέει τη Δύση με την Ανατολή.

Όλα αυτά την σπρώχνουν προς τα εμπρός. Το όνομά της ξεφεύγει από τα στενά όρια του Αιγαίου και ακούγεται στις μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης. Η ακτινο-βολία του πλούτου αλλά και του πνεύματος δημιουργεί το πρώτο τουριστικό ρεύμα προς την Ελλάδα.

Δεν είναι σχήμα λόγου λοιπόν ότι η Ερμούπολη είναι φερώνυμος όχι μόνο του Κερδώου αλλά και του Λόγιου Ερμή. Το αποδεικνύουν η ιστορία των σχολείων της που είναι αρκετά, η ίδρυση βιβλιοθήκης, Μουσείου, θεάτρου, οι τοπικές εφημερίδες καθώς και τα πολυάριθμα τυπογραφεία της.

Το 1864 έγιναν με μεγάλη επισημότητα τα εγκαίνια του θεάτρου ΑΠΟΛΛΩΝ πανο-μοιότυπου της Σκάλας του Μιλάνου που όπως έγραψαν οι εφημερίδες: «Πρωτεύει όλων των εν Ανατολή θεάτρων και ιδίως των Αθηνών, Σμύρνης και Αλεξάνδρειας».

Το θέατρο κατακλύζεται από Ιταλικούς θιάσους του μελοδράματος. Το ΑΠΟΛΛΩΝ καθώς και η Λέσχη Ελλάς (το σημερινό Πνευματικό Κέντρο), έγιναν με σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Σαμπώ που υπηρέτησε στο Δήμο ως Δημοτικός Μηχανικός.

Το 1848 υψώνεται στη Σύρο, στη συνοικία Βαπόρια, ένα από τα λαμπρότερα δείγ-ματα της Ελληνικής αρχιτεκτονικής. Είναι ο περίλαμπρος Ναός του Αγίου Νικολάου, πολιούχου. Προβάλλει επιβλητικός από μακριά με το γαλάζιο τρούλλο και τα ψηλά καμπαναριά του. Στις εφημερίδες της εποχής είχε γραφτεί εύστοχα ότι: «Φέρει τα πρωτεία των εν Ελλάδι ναών, υπερτερών μάλιστα και της εν Αθήναις Μητροπόλεως». Στο Δήμο της Ερμούπολης, στον Όθωνα, στο βαρώνο Σίνα και σε πολλούς άλλους δωρητές, κυρίως Χιώτες, οφείλει ο ναός την οικοδομή του και την πλούσια διακό-σμηση που στοίχισε τότε 40.000 χρυσές λίρες.

Στο κηπάριο του ναού φιλοξενείται το περίτεχνο μνημείο στη μνήμη των «Άτα-φων Ηρώων» έργο του Γ. Βιτάλη. Ολόκληρο το μνημείο επιστέφεται με σαρκοφάγο διακοσμημένη, πάνω στην οποία αναπαύεται μεγαλόσωμο λιοντάρι. Ανάγλυφη μορφή γυναίκας, πιθανόν η Ελλάδα, εικονίζεται γονατιστή στην κύρια όψη.

Θα τελειώσουμε την περιήγηση στην πόλη μας με την αναφορά στο καλλιμάρ-μαρο Δημαρχιακό μέγαρο. Η εντύπωση που δημιουργεί είναι μνημειακή.

Θέατρο Απόλλων. Φωτογραφία: Αντώνης Λεμονάκης / Apollon theatre. Photo: Antonis Lemonakis

9

Μοιάζει θα έλεγε κανείς περισσότερο με ανάκτορο, γράφουν οι μελετητές του. Και πράγματι, από το ημερολόγιο του μεγάλου αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν μαθαί-νουμε ότι το Δημαρχείο χτίστηκε από το Γερμανό αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ πάνω στα Ομηρικά ανακτορικά πρότυπα. Αντιγράφει τα ανάκτορα του βασιλέα Πριάμου της Τροίας.

Το Μέγαρο θεμελιώθηκε το 1876 και τελείωσε το 1898. Το συγκινητικό είναι ότι το τέλος της οικοδομής του μεγαλόπρεπου μεγάρου συμπίπτει με το θάνατο του Δημάρχου Δημητρίου Βαφειαδάκη που στην επιμονή και στο ζήλο του οφείλεται η θεμελίωση και η ολοκλήρωση του Δημαρχείου.

Περπατώντας μέσα στην πόλη, στους γρανιτένιους ή πλακόστρωτους δρόμους, μπορεί ο επισκέπτης να διακρίνει στις ολομάρμαρες προσόψεις των δημοσίων κτι-ρίων αλλά και των σπιτιών της εποχής την προσεγμένη λαξευτή τοιχοδομία, τη στέρεη κατασκευή και τον αρχιτεκτονικό διάκοσμο δουλεμένο με συνέπεια στα κλασσικά Ελληνικά γλυπτά και με περισσή δεξιοτεχνία.

Οι Ευρωπαίοι αρχιτέκτονες, γλύπτες και ζωγράφοι σεβάστηκαν τις αρχές της αρχαίας Ελληνικής τέχνης του 5ου αιώνα και ακολούθησαν τα διδάγματά της. Ήταν αδύνατον όμως να μην κουβαλήσουν μαζί τους και το ρομαντισμό της Δύσης.

Έτσι κατάφεραν να παντρέψουν δυο ρυθμούς με αποτέλεσμα η Ερμούπολη να χαρακτηρίζεται από τον «Ρομαντικό Κλασσικισμό».

f we look back at the distant past we will come across the first roots of the Aegean man, the man from the Cyclades… who, somewhere in the middle of the 7th millen-nium, started the most peaceful revolution that the human race has ever experienced.

The “Neolithic Revolution”, that is the passage of man, from the stage of the wan-derer hunter and food collector, to the stage of the farmer and breeder, through his establishment on a permanent settlement.

The “Neolithic Revolution” occurred for the first time in Greece and the first civi-lization on European soil began, a place where the Neolithic Community was finally founded with geographic and institutional value.

The Neolithic man began to control, form and exploit his environment. He realized what he could gain from those two things he was close to for thousands of years, soil and water.

His footprint on the mud inspired him and showed him that he could easily shape and form this material with his own hands. This man was the inspirer and inventor of clay utilization, which he used to construct various types of pots and utensils. The technique, as it seems, has not changed until today.

For the purpose of cultivation, the ancient Cycladic man made tools like: mat-tocks, axes, chisels, scythes, mortars made of hard stone and also his first razor, made of the marvellous OBSIDIAN, the black hard stone found in Milos.

Principally, the islanders are seamen. Notable settlements and citadels have de-veloped on most of the Cyclades.

During the 3rd millennium BC, one of the 5 great civilizations of the world devel-oped in the Cyclades, the famous Cycladic Civilization which internationally has been named by experts “The Civilization of Keros-Syros”.

Keros is a small uninhabited island close to Amorgos.Syros, like most of the Cyclades, is emerging from the sea in the form of bare and

steep rocks.

Iε λ λ η ν ι κ α e n g l i s h

10

And its name “Sour” or “Osoura” or “Syra” means rocky.Syros is mentioned for the first time in Homer’s Odyssey. The verses that follow

show that here, in this kingdom, there was wealth, happiness and good health among the inhabitants.

It seems that Homer’s information about the island was correct, since it is perfectly confirmed by the archaeological excavations carried out by Christos Tsountas. The archaeological findings indicate the inhabitants’ prosperity.

When Ulysses returned to Ithaca after the Trojan War, he wanted to see the situa-tion in his kingdom without being noticed. Thus, he changed into a beggar and visited his faithful swineherd Eumaeus.

To sound more convincing, he asked him where he came from. And Eumaeus re-plied:

“You may have heard of an island called Syra that lies over aboveOrtygia, where the land begins to turn round and look in another direction.It is not very thickly peopled, but the soil is good, with much pasturefit for cattle and sheep, and it abounds with wine and wheat. Dearthnever comes there, nor are the people plagued by any sickness, butwhen they grow old Apollo comes with Diana and kills them with hispainless shafts. It contains two communities, and the whole countryis divided between these two. My father Ctesius son of Ormenus, aman comparable to the gods, reigned over both.”

(translated by Samuel Butler, 1900)

Two elements confirm Homer’s words that Syra is actually Syros.The first one is its geographical position. West of Ortygia, i.e. Delos, there is no

other island apart from Syros.The second element, which indeed is amazing, is that the excavations brought a

potsherd to light (i.e. a piece of clay) with the inscription “Ctesius Ormenus”. That is the king’s name mentioned by Homer through Eumaeus.

At the end of the 19th century the great Greek archaeologist Christos Tsountas carried out excavations in Syros and brought to light the best and the most character-istic sample of organised, rich and populous settlement by the sea, with artificial and natural fortification, on top of the hill Kastri, and an extensive cemetery found in Cha-landriani. This area is situated northeast of Syros facing Tinos and to the west of Delos.

Besides “Kastri” citadel, Tsountas excavated a large number of tombs with rich funeral gifts that provide an image of the inhabitants’ welfare.

Other remarkable findings are the famous mirrors of Syros, made of dark clay that, apparently, the islanders filled their smooth concave inner surface with water... and watched their reflections. These are beautiful utensils. The aesthetic pleasure the observer receives is increased and strengthened by the richness of the engravings and the painted decorations that embellish their surface.

On their rear side there is an impressed and engraved spiral decoration. The spiral (i.e. the unending circle) symbolizes the foam of the waves. In the centre there is a ship with two rows of oars, a piece of evidence that the prehistoric inhabitants of Syros were seamen.

The Cycladic Civilization ends around 1900 BC. It was one of the most idiosyncratic and vivid civilizations of the distant cultural history of Greece.

The era “Syros-Keros” which flourished for about two millenniums, is lost in the mists of prehistory.

11

Ano Syros

The first city! The beautiful small picturesque medieval settlement is spread in the central and highest hill of our island, crowned by the Church of St. George, the Catholic Cathedral.

The city’s foundation and life are closely tied to the period of the French Occupa-tion in Greece.

In 1207, when the Crusaders occupied Constantinople, the Venetian Marco Sanudo occupied, in the name of the Doge of Venice Enrico Dandolo, most of the Cyclades including Syros, and founded the well-known Duchy of Naxos.

Thus, after many centuries when Syros was almost insignificant and underpop-ulated, this rocky island, 85 square kilometres in area, acquired residents and its first settlement was built. A settlement which, for unknown reasons, was inhabited by an almost compact Catholic population.

The inhabitants of Syros have been struggling with rocks and stones on every square metre of land for centuries.

Nowhere else in the world has the earth clenched its teeth so strongly as on our island. Moreover, never again have the people fought so hard to overcome their des-tiny, as the farmers have in Syros. The people and the earth stood up and confronted each other. And the people won!

They found water, planted trees and created vegetable gardens scattered around the very few plains. They lived and survived; and the most notable thing is that the inhabitants aroused the interest of the French King who put the island under his pro-tection.

The Capuchin monks who came to Syros in 1633 and the Jesuits who came a little later, helped the inhabitants come into contact with the European world.

It is worth visiting this beautiful city today, where every old house and every church constitute a 700-year monument.

It is a city without noise and exhaust gases, since its streets and alleys are meant for people only, not for cars.

St. George’s church dominates the top of the hill of Ano Syros. It was first built around 1208, but it was burnt down and rebuilt three times. St. George’s church be-came the Catholics’ Cathedral in 1652.

The historical archives of the Cathedral, which are remarkable and probably unique in the Cyclades, host significant documents and letters, valuable for every

Αγ. Γεώργιος. Φωτογραφία: Αντώνης Λεμονάκης / St. George’s church. Photo: Antonis Lemonakis

12

historian, like those from King Otto of Greece when he visited Ano Syros, King George I who visited Ano Syros three times, Eleftherios Venizelos and many more.

St. John’s church was the Cathedral before that of St. George, which later became a monastery of the Capuchin monks.

The church yard is also historical, as the assemblies of the elderly, the elections and the speeches were taking place there.

Another remarkable church is the church of the Virgin Mary, the monastery of the Order of Jesuits. The Order was founded in Spain, in 1540, by Ignatius of Loyola. This monastery’s archives are precious too.

The Turkish dominance was rarely felt in Syros, but its ferocity and brutality were very common. In 1617, Kapoudan Lava’s fleet completely destroyed the island and hung the Catholic bishop John-Andrew Kargas. In general, though, the Ottoman domi-nance remained distant.

The Sultan Abdul Hamid turned Syros over to his niece Sah Sultan on the most favourable terms. There were neither Turkish authorities, nor Turkish inhabitants, on the island. There was only an annual tax to be paid.

So, the Catholic Church was free to develop enterprises in order to create the proper conditions for the subsequent development of the free harbour which was open to foreign vessels, the development of trade and shipping.

These commercial and shipping enterprises of the 18th century would be the back-ground for the development that followed early in the 19th century.

After the beginning of the Greek Revolution in 1821, thousands of Greeks who es-caped from the Turks’ knife, sought shelter in Syros and built the first city and the first port of modern Greece, Hermoupolis.

Hermoupolis was meant to play the primary role in the economic and cultural life of the whole 19th century, while the rest of Greece was still suffering under the Turkish yataghan.

The inhabitants’ contribution to the struggle for independence was immense.

Hermoupolis 1822

The Beginning of a new city. What happened here over a century ago... was unique. Greece was reborn in

Syros... Eleftherios Venizelos once said. This phrase sums everything up. Here, on the 85-square kilometre rocky island, a civilization, similar to that of the

major free European cities, flourished.The traveller Théophile Gautier, who visited Syros in the early 19th century, wrote:

“A Hungarian orchestra played excerpts from Italian operas. The impression was excellent. Syros is almost the navel of Greece, the capital of elegance and nobility. Who could really im-agine he could meet this world, planted on a rocky Aegean island!”

This civilization was developed and flourished within just 11 years since the arrival of the first refugees at the shore of our island. It was 1822 when the great massacre of Chios by the Turks occurred. Psara, Crete, Kassos and Ionia followed.

The Aegean Sea was shaken by the uprooted people’s cries. It was corrugated by the ships full of refugees who were seeking a new home. The entire Greece was full of ruins and fire.

And then, the best refuge was discovered. Syros!It was an ideal place. The island was not touched by the war. It was free and pro-

tected by a great European power: France.

13

The first refugees who disembarked came from Chios. Poverty-stricken and dressed in rags, but rich in experience and knowledge.

The refugees built cottages around the uninhabited but wonderful, natural har-bour. Just like the bees, these new residents started working passionately. While the entire Greece was in war, Syros was experiencing a peaceful and creative revolution that would lead to prosperity.

“Let’s begin with God!” This seemed to be the new residents’ message. In 1823, they built the Church of Metamorphosis. It was dedicated to Christ the Saviour, who saved them from the massacre. Thus, the first Orthodox Church was built in the new city, which is the Orthodox Cathedral until today. Metamorphosis is a basilica. Its elaborate wooden iconostasis, the Pulpit, the Episcopal throne and the loft are baroque. The portable icons of Saints are noteworthy; they have been donated by the first unions (greengrocers, merchants etc).

The well-known Church of the Virgin Mary in Tinos, houses an identical carved iconostasis to that of Metamorphosis.

The marvellous pebbly churchyards were made by Chians much later, when they were able to return to their island and bring back black pebbles from the black beach of Chios, “volia”.

In the churchyard, the grave of Anthimos Gazis, the great teacher of the Nation, still exists.

In 1826, when the new city started to develop through trade and shipping, the elderly gathered in the churchyard and, encouraged by Loukas Rallis, decided unan-imously to dedicate the new city to “Kerdoos and Logios Hermes” (Hermes Orator).

“Hermoupolis! Hermoupolis!” all the elderly shouted. And Logios Hermes per-formed his miracle.

In 1833, exactly 11 years after the refugees arrived in Syros, the First Public High School of Free Greece was built. The first headmaster was Neophytos Vamvas, the great teacher of the Nation. The foundation of this school is a real miracle, because if those poor people managed to engage in literature and arts so soon, this meant that they had already secured a comfortable life through hard work.

Άγιος Νικόλαος. Φωτογραφία: Νικόλας Μάστορας / St. Nicholas church. Photo: Nicholas Mastoras

14

A few years later, when the Municipality of Hermoupolis organised a reception, in the Club, for the English Admiral of the Mediterranean, who visited Syros with his fleet, a young boy should address the English Admiral of the Fleet. The headmaster Doukakis said that there were some pupils who could speak English. He chose the best pupil and asked him to write the speech. However, an obstacle came up. The headmaster wanted to see the text, which the student did not seem to accept.

“He cannot censor me,” he said.“In that case, you shall not speak,” the headmaster threatened him.“I prefer that” the young pupil said.It was too late, though, for a new speech to be assigned to another pupil. And the

pupil spoke so brilliantly that the Englishman said: “You are great my boy.” The pupil was praised and naturally gained honours in his school certificate, as he was a good pupil. That pupil was Eleftherios Venizelos, who graduated from the High School of Syros.

In 1830, the first clubs of Syros were founded. One of them was “Chios Club”, while the other one was for those who didn’t come from Chios. Chios Club is today’s Cul-tural Centre of Hermoupolis. These rooms were dancing halls, which filled with the Viennese waltz melodies.

At the same time, the first foreign language newspaper in Greece was published in Hermoupolis. It was the newspaper “Melissa”, printed in Greek and French.

At the same time, as well, the first tannery was established, where and it is said that the annual turnover amounted 1,000,000 drachmas, whereas the budget of the rest of Greece was just 900,000 drachmas.

Later, many other factories and small industries started their operation and the city became the first industrial city in the country. In addition, it became the primary port. Huge warehouses and customs offices were built, whose plans were made by the architect Erlacher and continued by the Bavarian Weiler. Weiler’s plans are now exhibited at the National Historical Museum in Athens. King Otto of Greece himself founded the project.

Most of the foreign ships only called at the port of Syros, where their cargo was transited to the rest of Greece, Russia and the East.

Hermoupolis owes its maritime development primarily to “Hellenic Steam Naviga-tion Co.”, which was founded in 1856, and to its Shipyards, the well-known boat-yards,

Port de Syra, Vue prise du Lazaret, 17 Décembre 1843

15

which built ships for the entire country. It is estimated that over 2,000 ships were built in Syros Shipyards at that time. Later, the first Greek steel steamship was built.

Thus, around the middle of the 19th century, Hermoupolis was the country’s larg-est maritime, industrial and commercial centre. It was the bridge between the West and the East.

All these pushed Hermoupolis forward. Its name went beyond the narrow limits of the Aegean Sea and was heard in the major European capitals. The brilliance of its wealth and spirit encouraged the first tourists to travel to Greece.

It is not a figure of speech that Hermoupolis was named after not only “Kerdoos” but also “Logios” Hermes. The history of its schools, the foundation of a library, muse-ums, a theatre, the local newspapers and the numerous printing houses prove that.

In 1864, APOLLON theatre was formally inaugurated. It was identical to “La Scala” in Milan, according to the newspapers: “It precedes all Eastern theatres, in particular those in Athens, Smyrna and Alexandria.”

The theatre was “flooded” by Italian melodrama troupes. Apollon Theatre, as well as Hellas Club (the current Cultural Centre), were designed by Sambo, an Italian ar-chitect who worked for the Municipality as a Civil Engineer.

In 1848, one of the most brilliant samples of Greek architecture is constructed in Syros, at the district called Vaporia. It is the glorious Church of St. Nicholas, the patron saint. It bulks large from very far with its blue dome and tall bell-towers. This had been written in the newspapers of that time: “A supreme church, which surpasses even the Cathedral in Athens”. Its construction cost 40,000 gold sovereign coins, donated by the Municipality of Hermoupolis, King Otto of Greece, Baron Sinas and many more benefactors coming mainly from Chios.

The monument which is dedicated to the “Unburied Heroes”, a work of G. Vitalis, is situated in the garden of the church. The entire monument is crowned with a dec-orated sarcophagus on which a large-bodied lion is resting. A sculptured woman, probably Greece, is depicted kneeling at the front.

The city tour will end with a reference to the Town Hall, made of fine marble, which is monumental!

Scholars say that it looks more like a palace. And indeed, while reading the diary of the great archaeologist Heinrich Schliemann, we find out that the Town Hall was built by the German architect Ernst Ziller, based on Homeric palace standards. It is a replica of King Priam of Troy’s palace.

The Town Hall was founded in 1876 and finished in 1898. The most touching part is that the construction of this magnificent edifice coincided with Mayor Dimitrios Vafiadakis’s death. It was his perseverance and zeal that led to the foundation and completion of the Town Hall.

When the visitors are walking on the granite or paved streets through the city, they can observe the meticulous ashlaring, the solid construction and the architectural decoration, consistently based on classical Greek sculptures and abundant craftsman-ship, on the marble facades of public buildings and houses of that time.

The European architects, sculptors and artists respected the principles of the an-cient Greek art of the 5th century and followed its lessons. However, it was impossible not to follow the romance of the West as well.

Thus, they managed to combine both orders; as a result, Hermoupolis is charac-terised by “Romantic Classicism”!

Φωτογραφία εξωφύλλου: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Φωτογράφος: Γιάννης Πατρικιάνος Copyright © Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας & Θρησκευμάτων / Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων

Cover photo: National Archaeological Museum, Athens. Photographer: Yiannis PatrikianosCopyright © Hellenic Ministry of Culture, Education and Religious Affairs / Archaeological Receipts Fund

Πλατεία Μιαούλη, Ερμούπολη, 84100 Σύρος / Miaoulis sqr., Hermoupolis, 84100 Syros, GreeceΤηλ./Tel.: +30 22813 61002, +30 22813 61010, Email: info@syrosisland.gr

www.syrosisland.gr

ΔΗΜΟΣ ΣΥΡΟΥ- ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣM U N I C I P A L I T Y O F S Y R O S - H E R M O U P O L I S

Curriculum vitae Maria Rota Archaeologist

Born and raised in the heart of the Cy-clades. She met, loved and studied all the Cyclades, their culture, traditions and distinctiveness.

She studied Archaeology at the University of Athens. She studied and worked together with the great profes-sors of archaeology of that time, Marina-tos, Kontoleon, Orlandos.

She specialized in prehistoric archae-ology and the Cycladic civilization.

She also studied at the Tourist Guide School and obtained a tourist guide’s li-cense in 1960. She has also worked as a tourist guide.

Βιογραφικό σημείωμα Μαρίας Ρώτα Αρχαιολόγου

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην καρδιά των Κυκλάδων. Γνώρισε, αγάπησε και μελέτησε όλα τα Κυκλαδονήσια, τον πολιτισμό τους, τις παραδόσεις τους και τις ιδιαιτερότητές τους.

Φοίτησε στο Αχαιολογικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε και εργάσθηκε κοντά στους μεγάλους καθηγητές αρχαιολογίας της εποχής, Μαρινάτο, Κοντολέοντα, Ορλάνδο.

Ειδικεύθηκε στην προϊστορική αρ-χαιολογία και στον Κυκλαδικό πολιτι-σμό. Φοίτησε και πήρε την άδεια της ξεναγού από τη Σχολή ξεναγών το 1960. Εργάσθηκε και ως ξεναγός.