ΗΜΕΡΙΔΑ - TEElibrary.tee.gr/digital/m2481.pdfΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ 26ΗΣ...

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ 26ΗΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010

1

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ

ΕΛΛΑΔΑΣ

&

ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ

ΕΡΓΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ

ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ:

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010

…………………………….

…………………..

…………..



2

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

09:00-09:30 Προσέλευση

09:30-11:45 Α΄ ΕΝΟΤΗΤΑ

«Ο απολογισμός της Κοπεγχάγης».

Προεδρείο : Γ . Αλαβάνος , Γ . Παναγόπουλος , Ηρ . Δρούλιας

Θ . Δραγκιώτης , Χρήματα . Θεοχάρη .

ΟΜΙΛΗΤΕΣ:

Γ . Αλαβάνος: Πρόεδρος ΤΕΕ

Γ . Παναγόπουλος: Πρόεδρος ΓΣΕΕ

Γ . Μανιάτης: Υφυπουργός Περιβάλλοντος

Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

Κ . Καρτάλης: Βουελυτής , Πρόεδρος Επιτροπής

Περιβάλλοντος της Βουλής

Κυρ . Μητσοτάκης: Βουλευτής , Τομεάρχης

Περιβάλλοντος της Ν .Δ .

Εκπρόσωποι Κομμάτων .

11:45-12:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

12:00-13:30 Β΄ ΕΝΟΤΗΤΑ

«Οι δεσμεύσεις της χώρας εν όψει του 2020

Ρυθμίσεις-Εργαλεία-Μηχανισμοί ελέγχου .

Προεδρείο : Φ . Αγαδάκος , Α . Μπούρα , Ρ . Λειβαδάρος

Δ . Χατζηδάκης

ΟΜΙΛΗΤΕΣ

Μ . Καραβασίλη , Ειδική Γραμματέας

Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας

του ΥΠΕΚΑ

Κ . Τίγκας , Διευθυντής Ενεργειακής Πολιτικής

Και Σχεδιασμού του ΚΑΠΕ .



3

Φ . Δεληγιάννης , Συντονιστής Βιομηχανικών

Υποδομών και Ανάπτυξης ΣΕΒ .

Μ . Σανταμούρης , Καθηγητής Εθνικού

Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών .

Ν . Φιντικάκης , ΑΜ , Διευθυντής Προγράμματος

UIA-ARES

Π . Ρυλμόν , Επιστημονικός Σύμβουλος

Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ /ΑΔΕΔΥ

Ν . Χαραλαμπίδης , Διευθυντής Greenpeace.

13:30-13:45 ΣΥΖΗΤΗΣΗ

13:45-15:15 Γ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ

«Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Τομεακή προσέγγιση»

Προεδρείο : Χρήματα . Θεοχάρη , Μ . Παπαδοπούλου ,

Η . Διαβάτης , Β . Τσουκαλά .

Δ . Χατζηδάκης

ΟΜΙΛΗΤΕΣ

Δρ . Χριστίνα Θεοχάρη , Περιβαλλοντολόγος

ΠΜ Επιμελήτρια ΜΕΠΠΑ

Ε . Αργύρης , Βουλευτής , Αντιπρόεδρος

της Βουλής .

Θ . Δραγκιώτης , Μέλος ΔΕ /ΤΕΕ

Δ . Οικονόμου , Καθ . Χωροταξίας

Πανεπιστημίου

Θεσσαλίας .

Σπ . Παπαγρηγορίου , Μελετητής , Μέλος

ΜΕΠΠΑ

Αχ . Πληθάρας , Υπεύθυνος εκστρατειών

Πολιτικής WWF.

15:15-15:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΚΛΕΙΣΙΜΟ



4

15:30 ΕΛΑΦΡΥ ΓΕΥΜΑ

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Από το ΤΕΕ

Γ . Αλαβάνος Πρόεδρος του ΤΕΕ

Ηρ . Δρούλιας Γεν . Γραμματέας ΔΕ /ΤΕΕ

Θ . Δραγκιώτης Μέλος ΔΕ /ΤΕΕ

Χρ . Θεοχάρη Επιμελήτρια ΜΕΠΠΑ

Η . Διαβάτης Μέλος ΜΕΠΠΑ

Ρ . Λειβαδάρος Μέλος ΜΕΠΠΑ

Α . Μπούρα Μέλος ΜΕΠΠΑ

Μ . Παπαδοπούλου Μέλος ΜΕΠΠΑ

Β . Τσουκαλά Μέλος ΜΕΠΠΑ

Δ . Χατζηδάκης Μέλος ΜΕΠΠΑ

Από την ΓΣΕΕ

Γ . Παπαγόπουλος Πρόεδρος ΓΣΕΕ

Φ . Αγαδάκος Αν . Γραμματέας Οικονομικού ΓΣΕΕ

Χρ . Θεοχάρη Γραμματέας ΓΟΠ2 ΓΣΕΕ

***************



5

Κα ΘΕΟΧΑΡΗ:

Σας καλωσορίζουμε στην ημερίδα μας , η οποία συνδιοργανώνεται από

το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και την Γενική Συνομοσπονδία

Εργατών Ελλάδας στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας που

έχουμε υπογράψει από το 2005 και που έχει μια ευρεία γκάμα

θεμάτων , προφανώς και ζητήματα περιβάλλοντος .

Ξεκινάμε ευθύς αμέσως και δίνω τον λόγο στον Πρόεδρο του

Τ .Ε .Ε . τον Γιάννη τον Αλαβάνο προκειμένου να μας κάνει την πρώτη

παρουσίαση . Κύριε Πρόεδρε έχετε τον λόγο .

Κος ΑΛΑΒΑΝΟΣ:

Καλημέρα . Το γνωστό πρόβλημα που βαραίνει το Τ .Ε .Ε . για την

έγκαιρη δημοσιοποίηση των εκδηλώσεών του , ίσως έχει οδηγήσει σε

αυτή τη λειψή παρουσία , ίσως όμως είναι ότι στη δική μου συνείδηση

και νομίζω του περισσότερου κόσμου η Κοπεγχάγη φαίνεται κάτι πολύ

μακρινό . Μπορεί να έχουν Υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής πια , αλλά

τα γεγονότα είναι τόσο ραγδαία αποφαίνεται πολυτέλεια να

ασχολούμαστε με αυτό το ζήτημα .

Να ακούω ότι δύο γεγονότα που νομίζω ότι συνδέονται από την

χθεσινή ημέρα , το πρωί ήταν η συνάντηση του υπουργού οικονομικών

με τους φορείς για το φορολογικό , η Κεντρική Επιτροπή Φορολογικών

Μεταρρυθμίσεων , η δική μου αίσθηση ήταν , πέρα από τα σοβαρά

ζητήματα που έθεσαν όλοι οι φορείς και με μια πολύ σημαντική

παρουσία και πρόταση από μεριάς της Γ .Σ .Ε .Ε . , ότι υπάρχει ένα

πλέγμα δικαίου εθνικού και κυρίως ευρωπαϊκού , που τον πλούτο που

παράχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα δεν μπορούν αυτή τη

στιγμή να τον αξιοποιήσουν για την ανάπτυξη της χώρας , δεν μπορούν

ούτε να τον βρουν , ούτε να τον φορολογήσουν , ούτε να τον πείσουν να

έρθει στην Ελλάδα και παρά τις πολλές προσπάθειες και τα πολλά

μέτρα που ανακοίνωσε ο Υπουργός Οικονομικών .

Ποια είναι η επίπτωση , νομίζω ότι είδαμε το βράδυ για όσους

παρακολούθησαν , εγώ προς το τέλος την πέτυχα , την συνέντευξη που

έδωσε η Υπουργός Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής στην ΝΕΤ .

Όπου την ρώτησε η κυρία Παναγιωταρέα για τα ¨πράσινα τέλη¨ στα

αυτοκίνητα και έδωσε η υπουργός την εξήγηση , αλλά διευκρίνισε ότι

δεν είναι πια ¨πράσινα¨ , τα τέλη πάνε αυτή τη στιγμή στον

προϋπολογισμό για τις τρομακτικές ανάγκες που έχει η χώρα .



6

Ήδη , λοιπόν , έχουμε μια μεγάλη , ίσως υποχώρηση στην στήριξη

των αναγκαίων μέτρων που όλοι έχουμε συμφωνήσει ότι πρέπει να

παρθούν .

Επειδή στην συνέχεια και με προτάσεις του Τεχνικού

Επιμελητηρίου θα υπάρξουν τέτοιες παρεμβάσεις , ώστε να υπάρξουν

πόροι για συγκεκριμένες ενέργειες σε θέματα περιβάλλοντος , του

πολεοδομικού περιβάλλοντος προφανώς εμπεριεχομένου , θα πρέπει να

παρθούν αυτά τα μέτρα που να βεβαιώνουν ότι οι πόροι θα πηγαίνουν

προς αυτές τις κατευθύνσεις .

Έχουμε από το 1956 νομοθεσίες αυστηρές οι οποίες όμως ποτέ

δεν πέτυχαν , δηλαδή νόμους οι οποίοι προβλέπουν την συγκέντρωση

πόρων για το περιβάλλον και ποτέ δεν έχουν κατευθυνθεί προς αυτή

την κατεύθυνση .

Θέλω να πω γενικότερα ότι και σε μια συζήτηση που είχαμε για

την Κοπεγχάγη λίγες μέρες πριν πραγματοποιηθεί η συνδιάσκεψη ,

είχαμε πει τότε ότι αισθανόμαστε όμορφα , γιατί θεωρούμε ότι κάνουμε

έναν πόλεμο , όπου τουλάχιστον κατά δήλωσή τους όλοι οι πολίτες

αυτού του κόσμου και όλες τις χώρες είναι από την ίδια πλευρά .

Σήμερα αισθανόμαστε ότι βομβαρδιζόμαστε , εδώ στην Ελλάδα

βομβαρδιζόμαστε και μόνη αντίδρασή μας είναι να κλείνουμε τις

τηλεοράσεις . Αυτή είναι μια πρώτη , γιατί δεν αντέχει πια ο άλλος αυτό

το κλίμα της τρομοκρατίας . Αυτή είναι μια πρώτη αντίδραση ,

φαντάζομαι ότι οι επόμενες αντιδράσεις θα είναι πιο αποτελεσματικές .

Επειδή όμως δεν παραιτούμαστε κανείς νομίζω από αυτούς είναι

εδώ πέρα και οι περισσότεροι έχετε συμβάλει πολύ σημαντικά στα

ζητήματα του περιβάλλοντος , να αναφερθώ στην Συνδιάσκεψη της

Κοπεγχάγης , που έγινε με την συμμετοχή 192 χωρών , 120 αρχηγών

κρατών και 40.000 ανθρώπων , εκπροσώπων κυβερνήσεων ,

κυβερνητικών οργανώσεων , εκπροσώπων του ΟΗΕ , μη κυβερνητικών

οργανώσεων , συνδικάτων εργαζομένων , ο οργανώσεων τοπικής

αυτοδιοίκησης .

Το Τεχνικό Επιμελητήριο συμμετείχε με τρεις εκπρόσωπος , θα

μιλήσουν , η Χριστίνα η Θεοχάρη ήταν η συντονίστρια της παρουσίας

μας και η ψυχή της σημερινής ημερίδας .

Η Κοπεγχάγη σηματοδότησε την κορύφωση μιας

διαπραγματευτικής διαδικασίας δύο ετών από τη συνδιάσκεψη του



7

Μπαλί το 2007 και μια . . διαδικασιών δύο εβδομάδων τον Δεκέμβριο

του 2009. Τα αποτελέσματα ήταν εξαιρετικά ανοιχτά και γι ' αυτό

απογοητευτικά .

Θεωρείται ότι οι δύο νέοι παίκτες της σκακιέρας της κλιματικής

αλλαγής , αυτοί δηλαδή που δεν συμμετέχουν στο Σύμφωνο του Κιότο ,

οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα ήταν αυτές που έδωσαν τον τόνο

στις αποφάσεις της Κοπεγχάγης και είναι ταυτόχρονα και οι δύο χώρες

που παράγουν τους περισσότερους ρύπους , βέβαια εμείς θεωρούμε ότι

η κάθε χώρα έχει τα διαφορετικά της χαρακτηριστικά , η κάθε χώρα

έχει τις δικές της ευθύνες για το που έχουμε φτάσει , υπάρχουν χώρες

που έχουν αξιοποιήσει και εκμεταλλευτεί άλλες χώρες και οφείλουν

κάποιες να επιστρέψουν κάποιο από τον πλούτο που αξιοποίησαν με

αυτό τον τρόπο , αλλά όλες οι χώρες αντιμετωπίζουν διαφορετικούς

κινδύνους από την κλιματική αλλαγή , υπολογίζουν διαφορετικά το τι

θα συνιστούσε δίκαιη συνεισφορά τους στην αντιμετώπιση της κρίσης ,

αυτό είναι απόλυτα θεμιτό και θα πρέπει στις σκέψεις μας να το

συνεκτιμούμε .

Η Ευρωπαϊκή Ένωση που μέχρι τώρα είχε ηγετικό ρόλο σε

διεθνές επίπεδο για την προώθηση των δεσμεύσεων για τη μείωση των

εκπομπών των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου στην

Κοπεγχάγη φαίνεται ότι έχασε τη δυναμική της , πρόκειται για

αρνητική εξέλιξη και θα μπορεί να αρθεί με κατάλληλες πρωτοβουλίες

το επόμενο διάστημα .

Εδώ να ξανά κάνω μια αναφορά στον επίτροπο που νομίζω ότι

τίμησε με την παρουσία του την Ελλάδα , τον κ . Δήμα τα προηγούμενα

χρόνια και τις πρωτοβουλίες που είχε η Ευρωπαϊκή Ένωση στην

κατεύθυνση του περιβάλλοντος .

Η συμφωνία της Κοπεγχάγης τελικά είναι ένα κείμενο που δεν

έγινε αποδεκτό από όλους , ήταν το προϊόν της συνεργασίας της Κίνας

και των Ηνωμένων Πολιτειών με την Βραζιλία , την Νότια Αφρική και

την Ινδία . Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες κατηγόρησαν τους

διοργανωτές στις αναπτυγμένες χώρες για αδιαφάνεια , έλλειψη

δημοκρατίας και παρασκήνιο .

Ποια είναι τα βασικά σημεία της Συμφωνίας της Κοπεγχάγης ;

Συνοψίζονται στα εξής .



8

Η συμφωνία αναγνωρίζει την επιστημονική άποψη ότι η αύξηση

της παγκόσμιας θερμοκρασίας έως το 2050 πρέπει να είναι κάτω από

τους 2 βαθμούς Κελσίου και επίσης , ότι απαιτούνται σημαντικές

περικοπές στις παγκόσμιες εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου , δεν

προβλέπει όμως καμία νέα νομική υποχρέωση για οποιαδήποτε χώρα

προκειμένου να μειώσει τις εκπομπές της , ούτε περιλαμβάνει κάποιον

συγκεκριμένο ποσοτικό στόχο .

Καλεί όλες τις χώρες να υποβάλουν έως το 2010 τα σχέδιά τους

όσον αφορά τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως

το 2020, χωρίς όμως να προβλέπει κυρώσεις για όσες χώρες δεν

τηρήσουν αυτή την δέσμευση .

Δεσμεύει τις αναπτυγμένες χώρες θα συνδράμουν τις

αναπτυσσόμενες και ιδίως στις πλέον ευάλωτες με 30 δισ . $ το

διάστημα 2010 - 2012 με ισόρροπη κατανομή ανάμεσα στην

προσαρμογή και τη μείωση των εκπομπών , την διατήρηση των δασών

και νέες επενδύσεις μέσω διεθνών οργανισμών . Επιπλέον , οι

ανεπτυγμένες χώρες θα συνδράμουν τις αναπτυσσόμενες με 100 δισ . $

κατά έτος μέχρι το 2020.

Αυτά τα ποσά που θα αντληθούν από τον δημόσιο και τον

ιδιωτικό τομέα διμερώς και πολυμερώς , συμπεριλαμβανομένων και

εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης .

Θα δημιουργηθεί το ‘Ταμείο της Κοπεγχάγης’ για την κλιματική

αλλαγή ως μια λειτουργική μονάδα του οικονομικού μηχανισμού της

σύμβασης για την κλιματική αλλαγή , με σκοπό την υποστήριξη

σχεδίων , προγραμμάτων , πολιτικών και δραστηριοτήτων στις

αναπτυσσόμενες χώρες που σχετίζονται με τη μείωση των εκπομπών ,

την προσαρμογή , την δημιουργία ικανότητας , την ανάπτυξη τεχνολογία

και τη μεταφορά της .

Τώρα , η Ελλάδα έχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις . Η ίδια παράγει

το δύο τοις χιλίοις των παγκόσμιων εκπομπών του αερίου του

θερμοκηπίου , λίγο παραπάνω από την πληθυσμιακή αναλογία . Θα

πρέπει να επεξεργαστεί πολιτικές σε όλους τους τομείς που

σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και από κατ ' ουσίαν περιέχουν

όλα τα περιβαλλοντικά θέματα , που ούτως ή άλλως , πρέπει να

αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά .



9

Οι δεσμεύσεις έναντι των πλαισίων μέτρων της ευρωπαϊκής

ένωσης για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή θυμίζω ότι είναι το

γνωστό 20-20-20, εάν και το ένα έχει γίνει 18, μείωση των εκπομπών

αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2020 συγκριτικά με τα επίπεδα των

εκπομπών του 1990, εξοικονόμηση ενέργειας 20% μέχρι το 2020, και

ένα ποσοστό 20% από την ενέργεια να προέρχεται από τις

ανανεώσιμες πηγές .

Η στροφή της στην οικονομία των χαμηλών εκπομπών αποτελεί

πρόκληση και ευκαιρία , καθώς θα οδηγήσει σε οικολογικές

καινοτομίες , σε καθαρές νέες τεχνολογίες και προϊόντα που θα

αναζωογονήσουν και θα δώσουν συμβατή με το περιβάλλον διάσταση

στην οικονομία , δημιουργώντας νέες προϋποθέσεις οικονομικής

ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας .

Και επειδή είμαστε σε μια περίοδο που η απασχόληση και οι

συνθήκες εργασίας μας καίνε , σας αναφέρω ενδεικτικούς τομείς , η

διαχείριση των αποβλήτων , η πρόληψη και ο έλεγχος της

ατμοσφαιρικής ρύπανσης , η ανακύκλωση , η εξοικονόμηση ενέργειας ,

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με τρόπο που να παραμένει στην Ελλάδα

μεγάλη εσωτερική προστιθέμενη αξία , η διατήρηση της

βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος , η ανάπλαση των

αστικών περιοχών , η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία , ο

οικοτουρισμός , οι καθαρές τεχνολογίες , οι μεταφορές , οι καινοτόμοι

τρόποι παραγωγής και παροχής υπηρεσιών .

Για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα πρέπει να

υπάρξουν άμεσα μέτρα στα οποία ο ελληνικός κόσμος καλύτερα να

συμβάλει , και αυτό είναι παραδειγματικά την εκπόνηση χωροταξικών

σχεδίων που θα συνεκτιμούν τις κλιματικές εξελίξεις , η

αποτελεσματικότερη διαχείριση και χρήση των υδατικών πόρων , η

προσαρμογή των προδιαγραφών κατασκευής έργων υποδομής , ώστε να

είναι και ανθεκτικά στις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες , η

κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων και η ανύψωση αναχωμάτων για

την προστασία από την άνοδο της στάθμης της θαλάσσης . Σε κάθε

περίπτωση θα πρέπει να μελετήσουμε από τώρα τις πιθανές συνέπειες .

Η ανάπτυξη δασικών ειδών και δασοκομικών πρακτικών λιγότερο

ευάλωτων στις αλλαγές του κλίματος .



10

Θα πρέπει να δώσουμε πολύ μεγάλη βαρύτητα στην πολιτική

προστασία με ανάπτυξη μεθόδων και μοντέλων για την εκτίμηση και

πρόβλεψη των κινδύνων , την εκτίμηση των επιπτώσεων στην υγεία και

των περιβαλλοντικών , οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων , την

χαρτογράφηση των ευάλωτων περιοχών με κριτήριο τα είδη των

επιπτώσεων , την δορυφορική και επίγεια παρατήρηση για την

υποστήριξη τεχνολογιών διαχείρισης κινδύνου , την προστασία

περιοχών της χώρας μας όπου αναμένεται να πληγούν από την άνοδο

της στάθμης της θάλασσας .

Είναι γνωστή μια πρόταση που το Τεχνικό Επιμελητήριο έχει

επεξεργαστεί , στηρίζεται πάρα πολύ στην ομόφωνη απόφαση της

Βουλής το 1992 για την δημιουργία ενός εθνικού ενιαίου φορέα

αποκατάστασης και ανασυγκρότησης από φυσικές καταστροφές .

Ο φορέας αυτός θα έχει ως στόχο τόσο την πρόληψη όσο και την

αποτελεσματική αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον ,

θα μεριμνά για την σύνταξη αντιστοίχων προγραμμάτων και θα

συνεργάζεται και θα κινητοποιεί τους επιμέρους φορείς και υπηρεσίες

της κεντρικής διοίκησης της περιφέρειας και της αυτοδιοίκησης για

την υλοποίησή τους .

Όλα αυτά προφανώς συνεπάγονται ουσιαστικές διαβουλεύσεις .

Εμείς σε αυτές τις διαβουλεύσεις θα μπούμε με αισιοδοξία και δεν

είναι μόνο αισιοδοξία των μηχανικών και του Τεχνικού

Επιμελητηρίου , είναι αισιοδοξία η οποία έχει καταγραφεί από όλους

τους φορείς των μηχανικών , από την Παγκόσμια Ένωση Μηχανικών η

οποία έκανε μια μελέτη πέρυσι ενόψει της Κοπεγχάγης και έβαλε

πέντε ουσιαστικούς στόχους οι οποίοι είναι :

Να επιμένουμε σε δεσμευτικούς αλλά διαφοροποιημένους

στόχους για όλες τις χώρες που θα διασφαλίζουν ότι οι εκπομπές

αερίων του θερμοκηπίου θα κορυφωθούν το συντομότερο δυνατόν , σε

κάθε περίπτωση πριν το 2020.

Να δεσμευτούμε ότι τα εθνικά σχέδια για τη μείωση των

εκπομπών με ορίζοντα το 2050 θα έχουν καταρτιστεί πριν το 2012.

Να καταρτιστεί ένα κατάλληλο πλαίσιο για την από κοινού

ανάπτυξη με μια πολυεπίπεδη τεχνολογική προσέγγιση .

Να ενισχυθεί η οικονομική αρωγή για την μεταφορά

τεχνογνωσίας που με την σειρά της θα πρέπει να είναι συμβατή με



11

διάφορες σχετικές τεχνολογίες και αυτό να μην αποτελεί τέτοια

μεγαλύτερης εξάρτησης χωρών από άλλες χώρες .

Να δεσμευτούμε σε μια κοινή προσπάθεια στον τομέα των

καθαρών μεταφορών .

Είχε κάνει συγκεκριμένες προτάσεις η Παγκόσμια Ένωση

Μηχανικών στους τέσσερις βασικούς τομείς , ενέργεια , βιομηχανία ,

κατασκευές και μεταφορές . Θα πω αυτές που μας ενδιαφέρουν ίσως

περισσότερο .

1 . Οι χωροταξικές ρυθμίσεις για άλλη μια φορά , γιατί ήταν το

κυριότερο και εμένα με εντυπωσίασε , το κυριότερο μέτρο για να

αντιμετωπίσουμε τα περιβαλλοντικά παγκόσμια προβλήματα .

Τουλάχιστον η παγκόσμια ένωση μηχανικών αναφέρει τις

χωροταξικές ρυθμίσεις ως μέτρο για αντιμετώπιση . Είναι

κατανοητό αυτό .

2 . Σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας απέναντι στην

αυτοκίνηση και τις κοντινές αεροπορικές διαδρομές .

3 . Έξυπνα δίκτυα ηλεκτρισμού .

4 . Ενεργειακά συστήματα , τα οποία θα μεγιστοποιούν την

ικανότητα χρήσης ενέργειας από τον άνεμο και τα

φωτοβολταϊκά .

5 . Χρήση υπηρεσιών Τεχνολογιών , Πληροφορικής και

Επικοινωνιών .

Κλείνω , λέγοντας ότι η εκτίμηση της παγκόσμιας οργάνωσης

μηχανικών και δική μας εκτίμηση είναι ότι μπορούν να επιτευχθούν οι

στόχοι με τις σημερινές τεχνολογίας , κυρίως αυτές που αφορούν την

ενεργειακή αποδοτικότητα και τις μεταφορές . Έχουμε δηλαδή την

τεχνολογία για να παρέμβουμε άμεσα .

Όσο νέα τεχνολογικά εργαλεία προκύψουν μέσα από την

απαραίτητη ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας , θα επιταχύνουν

και θα συνδράμουν στην επίτευξη των μεσομακροπρόθεσμων στόχων

μας .

Άρα εμείς ούτε παρατηρητές τα είμαστε απλοί , ούτε θα

εγκαταλείψουμε , θα πιέζουμε προς τις κατευθύνσεις που είχαμε θέσει

πριν από την διάσκεψη της Κοπεγχάγης .

Ευχαριστώ πολύ .

Κος ΔΡΟΥΛΙΑΣ:



12

Ευχαριστούμε πολύ τον Πρόεδρο τον Γιάννη τον Αλαβάνο . Τον λόγο

τώρα έχει ο Πρόεδρος της Γ .Σ .Ε .Ε . ο Γιάννης ο Παναγόπουλος .

Κος ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ::

Καλημέρα σας . Δεν με εξέπληξε , βέβαια με στεναχωρεί η απουσία των

εκπροσώπων των μέσων ενημέρωσης για να προβάλουν μια ημερίδα

και μια δουλειά πολλών επιστημόνων που κατά τη γνώμη μου είναι

συμβολή στα μεγάλα ερωτηματικά που υπάρχουν , ιδιαίτερα για το τι

θα κάνει η χώρα μας μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες .

Ενδεχομένως αντανακλά την απογοήτευση από τις προσδοκίες που

είχαν δημιουργηθεί από την Σύνοδο της Κοπεγχάγης , όμως για όσους

έχουν αντιληφθεί ότι το παραγωγικό μοντέλο που γενικά όλος ο

πλανήτης έχει αναπτύξει έχει πλέον εκπνεύσει , νομίζω ότι εάν το

δούμε από την θετική σκοπιά ότι υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία μέσα σε

αυτή την κρίση , θα μπορούμε να προσφέρουμε και στη χώρα μας ,

καθώς ιδιαίτερα χώρα μας πρέπει εγκαίρως και παρά τις δύσκολες

δημοσιονομικές συνθήκες , που εύχομαι και ελπίζω να μη γίνουν

παραγωγικές , θα πρέπει να καταλάβει εγκαίρως μια θέση στη νέα

ανάπτυξη που θα δημιουργηθεί .

Γιατί , εάν και ο αναπτυγμένος κόσμος έχει καταφέρει να

κατακτήσει ένα υψηλό επίπεδο διαβίωσης με κάλυψη πραγματικών και

πλασματικών αναγκών τα τελευταία χρόνια , ένα μεγάλο μέρος του

παγκόσμιου πληθυσμού μένει κάτω από το όριο της φτώχειας , πολλοί

κάτοικοι του πλανήτη χάνουν σταδιακά αγαθά που είχαν στο

παρελθόν , ο αέρας των αστικών κέντρων ρυπαίνεται , η ποιότητα και

την ποσότητα του πόσιμου νερού βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω της

ρύπανσης , της μόλυνσης και της υπερκατανάλωσης , η θάλασσα

ρυπαίνεται , η βιοποικιλότητα που αποτελεί το βασικό υπόβαθρο για

την επιβίωση του ανθρώπου απειλείται με σταδιακή εξαφάνιση και όλα

τα άλλα .

Αυτά έχουν μεγάλες ανυπολόγιστες επιπτώσεις και συνέπειες

στην υγεία , στην οικονομία , στην ποιότητα ζωής και εν τέλει σε αυτό

που ονομάζουμε επίπεδο ευημερίας των λαών .

Σήμερα βιώνουμε δύο κρίσεις . Η μία είναι η οικονομική και η

περιβαλλοντολογική που διαρκώς επιδεινώνεται λόγο από την

εκδήλωση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής .



13

Όσον αφορά στην οικονομική κρίση , η οποία αποτελεί μια

πραγματικότητα που κυριαρχεί σε όλες τις εξελίξεις , στις διεθνείς και

στην χώρα μας , αυτό που πρέπει να δούμε και από τη μεριά των

συνδικάτων αυτό κυρίως πρέπει να προσεγγίζουμε , είναι οι επιπτώσεις

που έχουν οι εξελίξεις αυτές στη ζωή των απλών ανθρώπων . Χάνονται

χιλιάδες θέσεις εργασίας και απειλούνται ακόμα περισσότερες εφόσον

η ύφεση συνεχίζεται και δυστυχώς με μέτρα μόνο δημοσιονομικής

λιτότητας αφαιρούνται πόροι από την ανάπτυξη .

Αυτό που εμάς μας λένε οι ειδικοί είναι ότι το δυσοίωνο για το

μέλλον είναι ότι και εάν υπάρξει ανάκαμψη , θα είναι άνεργη

ανάκαμψη , με την έννοια ότι δεν θα δημιουργηθούν νέες θέσεις

εργασίας . Γι ' αυτό οι απαντήσεις για την οικονομική κρίση δεν είναι

εύκολες ούτε δεδομένες . Γι ' αυτό πιστεύουμε ότι εάν προσεγγίσουμε

το ζήτημα του περιβάλλοντος με όρους και προστασίας και ανάπτυξης ,

μπορεί να έχουμε ένα διαφορετικό μοντέλο . Θα σας πω τι δουλειά

έχουμε κάνει και πώς το έχουμε προσεγγίσει .

Νομίζω ότι και η αποτυχία της συνδιάσκεψης της Κοπεγχάγης

οφείλεται εν πολλοίς ακριβώς και σε αυτή την αρνητική συγκυρία και

βεβαίως το διακύβευμα είναι χαλάρωση όλων των περιορισμών των

εκπομπών των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου και ξέρουμε

όλοι τι συνεπάγεται αυτό .

Μέχρι την Έκθεση Στερν το 2006 δεν είχε υπάρξει μια απτή και

ολοκληρωμένη ποσοτικοποίηση του κόστους των επιπτώσεων της

κλιματικής αλλαγής . Αυτή τη θέση για τους υπολογισμούς της οποίας

δεν έχει υπάρξει πραγματικός πειστικός αντίλογος , τεκμηριώνει ότι η

απειλούμενη ανατροπή του παγκόσμιου κλίματος θα έχει επιπτώσεις

στην παγκόσμια οικονομία αντίστοιχης έκτασης με εκείνες του κραχ

του 1929.

Η ανάγκη , λοιπόν , για ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης είναι

προφανής . Αυτή την προσέγγιση για το ¨άλλο μοντέλο¨ επιχείρησαν

και οι παγκόσμιες συνδιασκέψεις τόσο του Ρίο το ΄92 για την βιώσιμη

ανάπτυξη , όσο και του Γιοχάνεσμπουργκ το 2002.

Επειδή απαιτούνται ριζικές αλλαγές και ανατροπές οι προτάσεις

που μέσω αυτών των σε διασκέψεων έχουν παρουσιαστεί , είναι

εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθούν .



14

Τα Συνδικάτα αποτελούν μια από τις μείζονες ομάδες της

‘Ατζέντα 21’ του Ρίο για την βιώσιμη ανάπτυξη και έχουμε υποχρέωση

να μεριμνούμε , τόσο για τον κοινωνικό αντίκτυπο των επιπτώσεων από

την καταστροφή του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή , όσο και

για την κοινωνική διάσταση των πολιτικών που θα ασκηθούν για την

αντιμετώπισή τους .

Για εμάς το κύριο ζήτημα που αναδεικνύεται είναι το ζήτημα και

κρίσιμο , είναι το ζήτημα της απασχόλησης , καθώς έχουμε θέσει ως

στόχο την δημιουργία νέων θέσεων ποιοτικής και αξιοπρεπούς

εργασίας σε τομείς που προωθούν την βιωσιμότητα , ώστε να δοθούν

διέξοδοι στην ανεργία και αναπαράγεται η προστιθέμενη αξία της

προστασίας του περιβάλλοντος .

Ως Συνδικάτα θεωρούμε ότι η κοινωνία χρειάζεται μια νέα

αντίληψη των πραγμάτων , η οποία δεν θα εξαντλείται σε δείκτες ,

αλλά θα εστιάζει στην ευημερία κάθε πολίτη και στην ευθύνη όλων

μας απέναντι στις επόμενες γενεές .

Θέλοντας να συνδέσουμε όλες τις δουλειές που γίνονται , τις

εργασίες των επιστημόνων που γίνονται , έχουμε αναθέσει σε ομάδες

επιστημόνων συνεπικουρούμενοι από μια μεγάλη ομάδα του Εθνικού

Μετσόβειου Πολυτεχνείου , να μας κάνει μια πραγματική μελέτη

πεδίου για συγκεκριμένα επαγγέλματα και πώς συνδέονται με την

απασχόληση .

Το περίγραμμα το παραδοτέο είναι , το πρώτο μέρος και με τον

άλλο μήνα , όπου θα μπορέσουμε , το έχει ζητήσει και ο Πρωθυπουργός

της χώρας , να κάνουμε μια μεγάλη συζήτηση γύρω από αυτό , γιατί

ποτέ δεν συνδέσαμε πολύ συγκεκριμένα την περίφημη ¨πράσινη

ανάπτυξη¨ με την απασχόληση και τα συγκεκριμένα επαγγέλματα .

Είναι προφανές ότι η περιβαλλοντική προστασία είναι σύμμαχος

της απασχόλησης , το θεωρούμε δεδομένο , γιατί ενισχύει τις

επενδύσεις , δημιουργεί θέσεις εργασίας σε τομείς προστασίας του

περιβάλλοντος , τις λεγόμενες ¨πράσινες¨ , προωθεί όμως και την

καθαρή παραγωγή και προϊόντα που είναι φιλικά προς το περιβάλλον .

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ η περιβαλλοντική απασχόληση

καλύπτει παγκοσμίως το 0 ,4 έως 3% της συνολικής απασχόλησης , ενώ

στην Ευρώπη των 15 το αντίστοιχο ποσοστό είναι κατά μέσο όρο 1,3%

με πρωτοπόρους στην Αυστρία , το Βέλγιο και την Δανία .



15

Οι ευεργετικές επιπτώσεις των επενδύσεων στον τομέα της

προστασίας του περιβάλλοντος είναι υπαρκτές , καθώς σύμφωνα με τα

ίδια στοιχεία 500.000 νέες θέσεις εργασίας προστίθενται κάθε χρόνο

στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15.

Οι ΑΠΕ έχουν δημιουργήσει 300.000 θέσεις εργασίας και κύκλο

εργασιών 20 δισεκατομμυρίων ευρώ , ενώ ο στόχος για μερίδιο 20%

των ανανεώσιμων που υπάρχει υπολογίζεται ότι θα δημιουργήσει στην

χώρα μας , εάν τον πιάσουμε , 1 εκατ . θέσεις εργασίας μέχρι το 2020.

Σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυτός ο τομέας προστασίας του

περιβάλλοντος απαριθμεί για 3,4 εκατ . θέσεις εργασίας και προσφέρει

ιδιαίτερα δυνατότητα ανάπτυξης . Οι οικολογικές τεχνολογίες δεν

αποτελούν και αυτό πρέπει να το προσέξουμε γιατί το θέμα των

τεχνολογιών είναι σημαντικό , γιατί δεν είναι να κάνουμε εισαγωγή ,

αλλά μπορούμε , έχουμε παράξει καινοτομίες και τεχνολογίες που θα

μπορούμε να εξάγουμε μιας μεμονωμένης περιοχής της Ευρώπης , δεν

αποτελούν μονοπώλιο , αλλά αποτελούν αναπτυσσόμενο τμήμα της

βιομηχανίας , τώρα σε επίπεδο Ευρώπης συμπληρώνει κύκλο εργασιών

περισσότερα από 227 δισεκατομμύρια ευρώ και αποτελεί πλεονέκτημα

για όποιον επιθυμεί να εισέλθει , να πάρει θέση , δηλαδή πιο γρήγορα

σε αυτή την αγορά .

Με αυτά , περίπου που είπα νομίζω ότι θα επιταχυνθεί τα επόμενα

χρόνια ο ρυθμός αύξησης των πράσινων θέσεων εργασίας .

Μια ολοκληρωμένη μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία με

χαμηλές εκπομπές διοξειδίου μπορεί να δημιουργήσει νέους κλάδους

δραστηριοτήτων και στη χώρα μας . Νέες θέσεις εργασίας , νέες

δεξιότητες και να συμβάλει στην αύξηση της απασχόλησης μέσω της

προώθησης της καινοτομίας και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας

και των παραγωγικών επενδύσεων .

Για την υλοποίηση των πολιτικών αυτών καθοριστικής σημασίας

κρίνεται η επένδυση στα λεγόμενα ¨πράσινα επαγγέλματα¨ , τα οποία

αναφέρονται στη διαχείριση των αποβλήτων κάθε είδους , στην

παραγωγή , ανέφερε και ο Γιάννης , στην παραγωγή προϊόντων ή την

παροχή υπηρεσιών φιλικών προς το περιβάλλον , προστασία

οικοσυστημάτων και βιοποικιλότητας , μείωση κατανάλωσης ενέργειας

υλικών και νερού , της χρήσης άνθρακα στην οικονομία και της



16

δημιουργίας αποβλήτων και ρύπανσης , συμβάλλοντας στην διατήρηση ,

την αποκατάσταση ποιότητας του περιβάλλοντος .

Οι νέες ευκαιρίες που αναδύονται στον τομέα της ¨πράσινης

απασχόλησης¨ καλύπτουν ένα ευρύτατο πλαίσιο δραστηριοτήτων στον

πρωτογενή , δευτερογενή και τριτογενή τομέα . Ενδεικτικά θα

απαριθμήσω .

Στον πρωτογενή τομέα : βιολογική γεωργία , κτηνοτροφία ,

αειφορική διαχείριση δασών , αειφορική αλιεία , σχεδιασμένη

αποκατάσταση μεταλλευτικών χώρων και λατομείων , διαχείριση

βιοποικιλότητας , διαχείριση αστικού και περιαστικού πρασίνου .

Στον δευτερογενή τομέα : οικολογικά ή βιολογικά προϊόντα

διατροφής , ανανεώσιμες πηγές ενέργειας , βιομηχανική επεξεργασία

λυμάτων και αποβλήτων , φιλικά προς το περιβάλλον οχήματα

συγκοινωνίας και μεταφοράς , αποκατάσταση και συντήρηση κτιρίων ,

ανακύκλωση απορριμμάτων , διαχείριση - αποκατάσταση τοπίου ,

ανακύκλωση συσκευασιών και άλλων προϊόντων , ορυκτελαίων ,

μπαταριών , πλαστικών , αποβλήτων εκσκαφών και τα λοιπά .

Χθες έμαθα ότι για τις μπαταρίες τις στέλνουμε στην Ιταλία και

υπάρχουν 1000 θέσεις εργασίας που καλύπτονται από μπαταρίες που

στέλνει η Ελλάδα στην Ιταλία για ανακύκλωση .

Τριτογενής τομέας : εμπόριο πράσινων προϊόντων , φιλικές προς

το περιβάλλον μεταφορές που λειτουργούν σαν διαμεσολαβητικές

δράσεις μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης .

Στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος δημιουργούνται

και τα νέα επαγγέλματα , τα οποία στην πλειονότητά τους

προϋποθέτουν υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων . Οι υφιστάμενες βασικές

δεξιότητες που υπάρχουν σε κάθε τομέα αποτελούν σημαντική βάση

για την προσθήκη νέων , καθώς επιτρέπουν στους εργαζόμενους να

αποκτούν με ταχύτερους ρυθμούς γνώσεις για νέα θεματικά πεδία .

Ένας από τους σημαντικότερους τομείς έντασης εργασίας που

σχετίζεται με την εφαρμογή των πολιτικών για την αντιμετώπιση της

κλιματικής αλλαγής , καθώς υπάρχει η δέσμευση της εξοικονόμησης

κατά 20% της ενέργειας μέχρι το 2020, είναι ο κτιριακός προκειμένου

να ενσωματωθεί σε αυτόν το στοιχείο του περιβαλλοντολογικού

σχεδιασμού και να υπάρξει βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας

των κτιρίων .



17

Φαντάζομαι ότι ο υπουργός που παρευρίσκεται θα μας πείτε τι

έγινε με αυτό το περίφημο πρόγραμμα των 400 εκατομμυρίων που δεν

βρέθηκε δραχμή . 400 δισεκατομμυρίων .

Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας με το Ινστιτούτο

Εργασίας εργάζεται με το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης για την

ανάπτυξη επαγγελματικών περιγραμμάτων που έχουν σχέση με το

περιβάλλον και αφορούν μέχρι τώρα τεχνικούς εγκαταστάσεων

απορρύπανσης , τεχνικούς διαχείρισης απορριμμάτων , τεχνικούς στον

τομέα της ανακύκλωσης , τεχνικούς διαχείρισης και αξιοποίησης

βιομάζας και άλλα .

Παράλληλα , μέσω της Ακαδημίας της Εργασίας που έχουμε

δημιουργήσει η νέα γενιά συνδικαλιστών , δεν είναι σαν και εμένα

εντελώς αγράμματοι , εννοώ ψηφιακά αγράμματοι , εκπαιδεύεται και

στα θέματα του περιβάλλοντος για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει

τις προκλήσεις και σε αυτό τον τομέα , καθώς αποτελεί προϋπόθεση για

την ευημερία των πολιτών .

Σας ευχαριστώ .


Ευχαριστούμε πολύ και θα παρακαλέσουμε τώρα τον Υφυπουργό

Περιβάλλοντος , Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής , τον Γιάννη τον

Μανιάτη να ανέβει στο βήμα για έναν χαιρετισμό .

Κος ΜΑΝΙΑΤΗΣ:

Καλημέρα . Ήρθα με μια σκοπιμότητα πρέπει να σας πω εδώ σήμερα .

Όταν μου είπαν τα παιδιά από το Επιμελητήριο ότι έλα να βοηθήσεις

στην εκδήλωση , να συμβάλλεις , λέω τώρα τι να πάω να κάνω εκεί ;

Όλοι από την ίδια μεριά του λόφου είμαστε . Όσοι θα είμαστε εκεί , τα

ίδια πράγματα θα λέμε . Τι παραπάνω μπορεί να πει κανείς ;

Πρέπει να σας πω ότι έρχομαι επειδή το Τεχνικό Επιμελητήριο

και η Γ .Σ .Ε .Ε . νομίζω και αυτό θα σας καταθέσω σε λίγο , ότι μπορούν

να αποτελέσουν δυο πολύ ενδιαφέροντες παράγοντες στην δημιουργία

ενός παγκόσμιου Lobby σε μια πλατφόρμα που θα σας πω τις πέντε

σκέψεις ακριβώς που έχω κάνει και που νομίζω ότι μπορούμε να

κάνουμε ένα βήμα παραπέρα ως Ελλάδα πια .

Χθες το βράδυ είχα την τύχη να δω από την μέση και μετά ένα

ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ-1, δεν ξέρω πόσοι το είδατε , αφορούσε το νερό ,

την διαχείριση του νερού σε παγκόσμιο επίπεδο . Ήταν μια εκπληκτική



18

δουλειά και βεβαίως κάποια στιγμή ο ρεπόρτερ εκεί είπε κάτι που

ξεχνάμε πολλές φορές , ότι η βιομηχανία νερού με ένα κύκλο εργασιών

400 δισεκατομμυρίων δολαρίων , είναι η τρίτη μεγαλύτερη βιομηχανία

της παγκόσμιας οικονομίας μετά τον ηλεκτρισμό και το πετρέλαιο . Ας

το κρατήσουμε αυτό .

Το δεύτερο που θέλω να πω έτσι ξεκινώντας , είναι ότι εγώ

καταρχήν από την Κοπεγχάγη την φορά όχι απογοητευμένος , είμαι

τσαντισμένος , είμαι οργισμένος . Για να εξηγιόμαστε . Όσοι ήμασταν

εκεί και ήταν και ο Κυριάκος και ο Κώστας ο Καρτάλης ,

αισθανθήκαμε μια πολύ μεγάλη απογοήτευση και εδώ οφείλω να πω

ότι πρέπει να λέμε τα καλά λόγια , ήταν από τις λίγες αυτές φορές , τις

ευτυχισμένες στιγμές της Ελλάδας , όπου το σύνολο της εθνικής

αντιπροσωπείας , εκπρόσωποι της κυβέρνησης , εκπρόσωποι του

κοινοβουλίου , εκπρόσωποι μη κυβερνητικών οργανώσεων , όλα τα

κόμματα που συμμετείχαν , εγώ το λέω περήφανα αυτό , βοηθήσαμε

θετικά όσο μπορούσαμε ο καθένας από το μετερίζι του .

Τώρα , σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις εμένα μου αρέσει να

χρησιμοποιώ δύο , τρεις φάσεις . Ας πούμε , μόνο σε αυτό που είπε ο

Ούγκο Τσάβες , ότι εάν το κλίμα ήταν τράπεζα , θα την είχαν σώσει οι

διάφοροι οι ηγέτες του κόσμου . Και είναι αλήθεια . Και την αλήθεια ,

γιατί πάντα να κρατάμε στο μυαλό μας , ότι για να σώσουμε το

χρηματοπιστωτικό σύστημα τα τελευταία δύο χρόνια από την κρίση

του , διαθέσαμε όλοι μας 4 τρις περίπου , δηλαδή 4 τρις είναι 4.000 δις

δολάρια . Και ολόκληρη Κοπεγχάγη υποτίθεται ότι αποφάσισε , στην

πραγματικότητα φοβάμαι πάρα πολύ ότι ούτε και αυτό αποφάσισε , να

διαθέσει 100 δις για να σώσει όλο τον πλανήτη . Άρα είναι μια σχέση 1

προς 40, άρα είναι κάτι άδικο εδώ , κάτι όχι καλό .

Κοπεγχάγη . Με δύο κουβέντες . Για μένα είναι μια πλήρης

απογοήτευση . Έχω προσπαθήσει να βρω τα θετικά , νομίζω ότι

υπάρχουν , ας πούμε , εάν κοιτάξουν αισιόδοξα το μέλλον κάποια

στοιχεία , απλώς με την έννοια ότι κινητοποιήθηκε παγκόσμια

κοινότητα , οι ηγέτες όμως του κόσμου αποδείχθηκαν απολύτως

ανεπαρκείς . Απαράδεκτη . Όλοι .

Εκεί που υπάρχει έτσι μια ελπίδα φωτός είναι η Ευρώπη και

θέλω να πάω για αυτή την γηραιά Ευρώπη , ότι στάθηκε έντιμα…

(…)



19

το πολύ σε εισαγωγικά . Ο αγαπημένος μας κ . Μπαρόζο .

Εδώ να προσθέσω κάτι που ίσως δεν είναι γνωστό , δεν ξέρω για

ποιο λόγο δεν δόθηκε δημοσιότητα , στο πλαίσιο των συναντήσεων της

Κοπεγχάγης υπήρξαν επιμέρους Fora, μη κυβερνητικές οργανώσεις , τα

κοινοβούλια βρέθηκαν μεταξύ τους και τα λοιπά , υπήρξε και μια

συνάντηση των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών υπό την προεδρία του

Ρανσμούσεν .

Εκεί λοιπόν αποφάσισαν οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές να προτείνουν

στην Ευρώπη και η Ευρώπη στην παγκόσμια κοινότητα να

ανακοινώσει να πάρουμε μονομερή απόφαση ως Ευρώπη , αυτό είναι

πρόταση των ευρωπαίων σοσιαλιστών , μονομερή απόφαση η Ευρώπη

να μειώσει κατά 30% η Ευρώπη τους ρύπους , δηλαδή από το 20% να

πάμε στο 30%. Αυτό , απ ' ό ,τι φάνηκε τελικά , δεν πέρασε από τις

κυβερνήσεις , γιατί θέλει ομοφωνία εδώ .

Δύο κουβέντες για το τι κάνει η Ελλάδα . Νομίζω ότι αυτή τη

στιγμή η Ελλάδα μπορεί να κοιτάει τον εαυτό της στον καθρέφτη και

να μην ντρέπεται . Και πραγματικά θεωρώ ότι με τα όποια προβλήματα

υπάρχουν στο ξεκίνημα μιας νέας προσπάθειας , η δημιουργία του νέου

υπουργείου , οι προσπάθειες που καταβάλλονται , η συμμετοχή

κοινωνικών φορέων σε αυτή την προσπάθειά μας δείχνει ότι είμαστε

στο σωστό δρόμο , έστω και εάν όλοι θα θέλαμε να είμαστε ακόμα πιο

μπροστά , ακόμη πιο γρήγορα , ακόμη πιο αποτελεσματικά , ακόμη πιο

ψηλά , παρόλα αυτά είναι απολύτως βέβαιο ότι κάτι κάνουμε καλά ,

που θα έλεγα πολύ καλά σε ορισμένους τομείς , σε κάποιους άλλους

τομείς ίσως όχι τόσο καλά , αλλά είμαστε στη σωστή κατεύθυνση .

Να πω μια φάση για να απαντήσω σε αυτά που είπε ο Γιάννης ο

Παναγόπουλος και ο Γιάννης ο Αλαβάνος για την εξοικονόμηση της

ενέργειας την οποία εγώ θεωρώ το ανεκμετάλλευτο , ανεξάντλητο

εθνικό κοίτασμα ενέργειας , σε μία εβδομάδα , δέκα μέρες θα έχουμε

επιτέλους τι θα γίνει με αυτό το περίφημο πρόγραμμα εξοικονόμησης

ενέργειας στον οικιακό τομέα και επιπλέον πρέπει να σας πω ότι αυτό

είναι μόνο ένα κομμάτι του πάζλ , θα υπάρξει πακέτο δράσεων

εξοικονόμησης ενέργειας , όχι μόνο και στον υπόλοιπο κτιριακό τομέα ,

δηλαδή δημόσια κτίρια , δηλαδή επαγγελματικά κτίρια και άλλα κτίρια ,

αλλά και στο σύνολο των άλλων δράσεων , κυρίως με το κομμάτι της

ενέργειας .



20

Ο ορυκτός πλούτος . Το Τ .Ε .Ε . πριν από ένα μήνα περίπου

οργανώσετε μια εξαιρετική εκδήλωση , εξαιρετικό συνέδριο , ημερίδα ,

νομίζω τα συμπεράσματά μας τα στείλατε , εμείς δεσμευόμαστε ότι σε

διάστημα λίγων μηνών θα παρουσιάσουμε μια πρόταση ¨πράσινης

αξιοποίησης¨ του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας .

Νομίζω ότι πραγματικά αυτό που δοκιμάζουμε τώρα σε

συνεργασία και με το Τεχνικό Επιμελητήριο και με το ΓΕΩΤ .Ε .Ε . και

με το ΙΓΜΕ να διαμορφώσουμε αλλά και με τους αντίστοιχους

επιχειρηματίες του κλάδου πρέπει να σας πάω είναι αρκετά

ελπιδοφόρο .

Τώρα , να πω τα πέντε πράγματα για τα οποία ήρθα εδώ . Σας

προτείνω να κάνετε ένα Lobby σε παγκόσμιο επίπεδο , γιατί πια το

θέμα ξεπερνάει την Ελλάδα , με τους ακόλουθους πέντε άξονες και να

το χρησιμοποιήσετε ως πλατφόρμα , πετάξτε το , συμπληρώστε το ,

διορθώστε το , κάντε το ότι θέλετε , αλλά νομίζω ότι το παιχνίδι μας

ξεπερνά πια .

Δράση πρώτη . Ενεργότερος ρόλος των κοινοβουλίων στα

ζητήματα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης . Η παγκόσμια

διακυβέρνηση μέσω του ΟΗΕ , δηλαδή Συμβούλιο Ασφαλείας , Γενική

Συνέλευση του ΟΗΕ και διαδικασίες Κοπεγχάγης αποδείχθηκαν μη

επαρκείς . Δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων .

Νομίζω ότι είναι καιρός τα Εθνικά Κοινοβούλια να αναλάβουν

πρωτοβουλίες , γιατί να είμαστε καθαροί μεταξύ μας , τα Εθνικά

Κοινοβούλια είναι που εκφράζουν την λαϊκή θέληση . Οι κυβερνήσεις

προς το παρόν και οι μεγάλοι στο Συμβούλιο Ασφαλείας και οι

υπόλοιποι στις Γενικές Συνελεύσεις του ΟΗΕ δεν ξέρω εάν στάθηκαν

στο ύψος των περιστάσεων .

Αυτή την στιγμή υπάρχει ένα μόρφωμα , μια ενδιαφέρουσα , είναι

η IRU, η Διεθνής Διακοινοβουλευτική Ένωση , είναι ένα καλό σχήμα

πάνω στο οποίο , εάν βοηθήσετε και εσείς , επαναλαμβάνω , ως Lobby

Εργαζομένων και ως Lobby Τεχνικών Επιστημόνων να πειστούν οι

αντίστοιχες κυβερνήσεις να δώσουν ένα μεγαλύτερο βήμα στα

Κοινοβούλια .

Δεύτερον . Δεύτερη πρόταση . Επιτέλους να κουβεντιάσουμε

καλά και να συμβάλουμε όλοι , ακόμη και ο Γκόρντον Μπράουν άρχισε

να το λέει , στην επιβολή ενός οριζόντιου Παγκόσμιου Φόρουμ , είτε



21

τον πούμε τόμπινγκ , είτε τον πούμε όπως θέλουμε , αλλά εν τοιαύτη

περιπτώσει , να υπάρξει μια πολύ ισχυρότερη πίεση στο

χρηματοπιστωτικό σύστημα για το 0,000001 έστω οριζόντιου Φόρουμ

σε δυο πράγματα . Βραχυπρόθεσμες χρηματιστηριακές συναλλαγές και

δεύτερο , επίσημο παγκόσμιο εμπόριο όπλων . Μιλάω για το επίσημο .

Το ανεπίσημο έτσι και αλλιώς δεν μπορείς να το πιάσεις .

Τρίτη πρόταση . Παγκόσμια συμφωνία , να τα βρούμε πια μεταξύ

μας , τι σημαίνει ΑΕΠ . Τι σημαίνει εθνικός λογαριασμός , πως

υπολογίζουμε το ΑΕΠ της χώρας , τον εθνικό της πλούτο . Εγώ δεν

καταλαβαίνω , γιατί δεν πρέπει να παλέψουμε να ενσωματώσουμε

στους εθνικούς λογαριασμούς την λογική , αυτό που το λέμε όλοι μας ,

είμαι βέβαιος ότι όλοι συμφωνούμε σε αυτό , να εσωτερικεύσουμε το

εξωτερικό κόστος .

Ένας δρόμος δεν κοστίζει μόνο όσο είναι η άσφαλτος και οι

απαλλοτριώσεις , ένας δρόμος επιπλέον κοστίζει και τι αφαιρεί από γη

υψηλής παραγωγικότητας , τι προσθέτει καθημερινά από πλευράς

ρύπανσης και τα λοιπά .

Τέταρτη πρόταση . Παγκόσμια Τράπεζα . Είναι στο προσκήνιο

τώρα τελευταία , Παγκόσμια Τράπεζα , Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και

τα λοιπά . Εντάξει , όλοι αυτοί χρηματοδοτούν διάφορα μεγάλα

μαγαζιά , είτε είναι χώρες , είτε είναι τράπεζες και τα λοιπά . Γιατί να

μην διαμορφώσουμε μια πρόταση , αυτά τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά

ιδρύματα να χρηματοδοτήσουν και πράσινες μικρομεσαίες

επιχειρήσεις ; Με ειδικούς όρους και με κριτήρια που μπορούμε να τα

βρούμε σε μια λογική διαμόρφωσης ενός , τώρα το έχουν πει Ταμείο

της Κοπεγχάγης , δεν ξέρω εάν είναι , μακάρι να υλοποιηθεί , αλλά ένα

παγκόσμιο ¨πράσινο ταμείο¨ επιτέλους .

Πέμπτη πρόταση . Είναι η διασυνοριακή περιβαλλοντική

εγκληματικότητα . Κάτι που είναι ακόμη και εάν σε εθνικό επίπεδο

έχεις την καλύτερη κυβέρνηση του κόσμου , το καλύτερο Κοινοβούλιο ,

την καλύτερη αστυνόμευση , την καλύτερη κοινωνία , σου είναι

εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπίσεις την ρύπανση ή την υποβάθμιση

του περιβάλλοντος που προέρχεται από τον γείτονά σου όταν δεν είναι

στο ίδιο επίπεδο με σένα .

Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο σε παγκόσμιο επίπεδο κατά το

ανάλογο των αντιμετωπίσεων που έχουμε , με συγχωρείτε για την



22

έκφραση αλλά εγώ έτσι το αντιλαμβάνομαι , το εμπόριο λευκής σαρκός

ή την παιδική πορνεία , την πολεμάνε όλες οι χώρες ενώνοντας

δυνάμεις . Για την διασυνοριακή περιβαλλοντική εγκληματικότητα δεν

υπάρχει αντίστοιχο σχήμα . Να το φτιάξουμε , να το δημιουργήσουμε .

Και εάν αυτό δεν είναι τόσο απαραίτητο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής

Ένωσης των 27, είμαι απολύτως βέβαιος είναι ότι εξαιρετικά χρήσιμο

στην Αφρική , στην Λατινική Αμερική ή σε άλλα μέρη του κόσμου που

πραγματικά τα συστήματα μεταξύ τους δεν είναι καθόλου συμβατά .

Αυτή ήταν η σκοπιμότητα , γι’ αυτό είμαι σήμερα εδώ , για να σας

κάνω αυτές τις προτάσεις . Εύχομαι να συνεισέφερα στον

προβληματισμό σας . Εγώ χαίρομαι που στην χώρα μου , στην χώρα μας ,

όλοι εμείς που είμαστε εδώ θα παλέψουμε , έστω και από διαφορετικές

οπτικές γωνίες για τον ίδιο στόχο , ξέρω ότι είμαστε όλοι μαζί και με

τις εσωτερικές μας διαφωνίες και νομίζω ότι είναι μια καλή ιστορική

στιγμή για την Ελλάδα το σύνολο των δυνάμεών της , πολιτικών ,

οικονομικών , κοινωνικών , να μας δώσουν την δυνατότητα , σε ένα

τουλάχιστον κομμάτι , στο τμήμα αυτό της περιβαλλοντικής

υποβάθμισης εάν μπορούμε να γίνουμε πρωτοπορία .



Ευχαριστούμε πολύ τον υφυπουργό και μετά τους τρεις Γιάννηδες

επόμενος ομιλητής θα είναι ο Κώστας ο Καρτάλης , βουλευτής

Μαγνησίας και Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής .

Κος ΚΑΡΤΑΛΗΣ:

Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση και σας συγχαίρω για την

πρωτοβουλία . Οφείλω να πω ότι και για μένα φαίνεται μακριά η

Κοπεγχάγη και νομίζω ότι για πολλούς από εμάς φαίνεται ότι είναι

μακριά , διότι συνήθως έτσι γίνεται , όταν ένα γεγονός ανεβαίνει πολύ

ψηλά στη δημοσιότητα στη συνέχεια τη δημοσιότητα στρέφεται σε ένα

άλλο γεγονός που παρακολουθεί .

Θα έπρεπε ίσως να δούμε τρόπους για να κάνουμε πιο

ενδιαφέρουσες τέτοιες συζητήσεις . Για παράδειγμα , έβλεπα την αφίσα

που είμαι στην πλάτη μου και έλεγα ότι θα μπορούσαμε να συζητάγαμε

για την Κοπεγχάγη στο Ελληνικό . Δηλαδή , πως η ανάπτυξη του

Ελληνικού επηρεάζει το ζήτημα της ενέργειας και της κλιματικής

αλλαγής και να σκεφτούμε εάν τελικά το Ελληνικό πρέπει να γίνει



23

μητροπολιτικό πάρκο πρασίνου ή εάν θέλετε ένας νέος χώρος real

estate, ο οποίος θα επιφορτίσει , θα φορτώσει μάλλον το ενεργειακό

ισοζύγιο της περιοχής , ενδεχομένως και της πόλης .

Νομίζω την Κοπεγχάγη έδειξε πόσο πάσχει το πλαίσιο των

πολυμερών διαπραγματεύσεων . Και το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Έθνη

που είναι το κατεξοχήν όργανο πολυμερών διαπραγματεύσεων δεν

κατάφερε να έχει μια συνοχή τις τελευταίες κρίσιμες ημέρες . Αυτό

είναι ένα πολύ αρνητικό σημείο , γιατί η χώρα μας κατεξοχήν πολιτικά

επιθυμεί πολυμερείς διαπραγματεύσεις και για το Κυπριακό και για το

Σκοπιανό , ένα πλαίσιο , δηλαδή από το περιβάλλον που της δίνει την

ασφάλεια ότι έχει τη δύναμη να πει την άποψή της , να την

συναποφασίσει , να την συνδιαμορφώνει και δεν εξαντλεί τις σχέσεις

τις διεθνείς πάνω σε διμερή πλαίσια .

Αυτή , εάν θέλετε , είναι βασική πολιτική διάσταση κατά την

δική μου ανάγνωση της Κοπεγχάγης σε ένα ζήτημα που μοιάζει

καθαρά περιβαλλοντικό αλλά είναι καθαρά πολιτικό .

Το δεύτερο είναι ότι συμφωνώ με τον Γιάννη τον Μανιάτη ότι

υπήρχε μια απογοήτευση τις τελευταίες ημέρες , εγώ ένιωσα ότι όταν

ήρθε η αντιπροσωπεία του Μπαράκ Ομπάμα στην Κοπεγχάγη ότι

γέμισε αυτό το μεγάλο κέντρο που γινόντουσαν διαπραγματεύσεις με

¨πράσινους καουμπόης¨ , ανθρώπους οι οποίοι μπήκαν μέσα και

θεώρησαν ότι μπορούν να καθαρίσουν το τοπίο με πολύ γρήγορες

διαδικασίες μέσα από διμερείς συζητήσεις που θα γίνονται με άλλες

χώρες και μέσα από , εάν θέλετε , την αίγλη που είχε ο Μπαράκ

Ομπάμα στο διεθνές πλαίσιο για να μπορεί να λύνει προβλήματα . Δεν

τα κατάφερε όμως . Και νομίζω ότι δεν τα κατάφερε , γιατί δεν ήθελε

και ο ίδιος .

Δεν είναι καθόλου τυχαίο , αγαπητοί φίλοι , το γεγονός ότι πριν

από μερικές μέρες Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν στροφή εκ νέου

στην πυρηνική ενέργεια , γιατί κατά τη δική μου άποψη , αυτό που

φάνηκε καθαρά στην Κοπεγχάγη ήταν το Lobby του Άνθρακα αλλά και

το Lobby της Πυρηνικής Ενέργειας , είναι ακόμη πολύ δυνατά . Και

είναι τόσο δυνατά ώστε να μπλοκάρουν πολιτικές αποφάσεις που

στοχεύουν στην αλλαγή του τρόπου παραγωγής και διαχείρισης

ενεργείας σε παγκόσμιο επίπεδο , δηλαδή σε μια στροφή σε



24

καθαρότητα νέες μορφές ενεργείας , οι οποίες είναι , εάν θέλετε , το

μέλλον και του πλανήτη .

Το τρίτο στοιχείο είναι ότι δεν θα πάμε σε συμφωνία ούτε το

τέλος του 2010 και αυτή είναι η άποψή μου , γιατί οι παίκτες που θα

αποφασίσουν είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα .

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαρτώνται από την Κίνα , γνωρίζετε

όλοι ότι τα αποθέματα των Ηνωμένων Πολιτειών κατά 70 ή κατά 60%

κατά άλλους ελέγχονται από την Κίνα , τα αποθέματα εννοώ των

ομολόγων , τα συναλλαγματικά αποθέματα , κατά συνέπεια η σχέση

τους είναι πολύ , εάν θέλετε , εξαρτημένη , οι αποφάσεις που θα

ληφθούν αποκλείεται θα οδηγήσουν στην λήψη σοβαρών μέτρων για

την Κίνα , για την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου , για την

αλλαγή του τρόπου ανάπτυξης εάν δεν το επιθυμεί και η ίδια .

Και επειδή πιστεύω ότι δεν το επιθυμεί και η ίδια για τα

επόμενα πέντε χρόνια , δεν θα υπάρξει ουσιαστική πολιτική συμφωνία

ούτε στο Μεξικό στο τέλος του 2010.

Τώρα , σε ό ,τι αφορά σε εμάς και εμείς πρέπει να κινηθούμε σε

ένα πλαίσιο το οποίο πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό για αυτά που

κάνουμε και εγώ συμφωνώ με τον Γιάννη τον Μανιάτη ότι έχει δοθεί

μια θέση στα θέματα της ενέργειας , στην ¨πράσινη ανάπτυξη¨ , εάν και

ο όρος αρχίζει και χρησιμοποιείται τόσο πολύ που κουράζει και

νομίζω ότι αυτό πρέπει να το προσέξουμε .

Και πρέπει να δούμε πού στεκόμαστε και στεκόμαστε πολιτικά

ως προς τι ; Στηρίζουμε την συνέχιση του Κιότο ; Είναι μια σοβαρή

πολιτική απόφαση . Γιατί το 2012 στο τέλος εάν δεν υπάρχει συμφωνία

δεν έχουμε πλαίσιο μειώσεως των αερίων του θερμοκηπίου από καμία

χώρα . Άρα νομίζω ότι έχουμε υποχρέωση να πούμε ότι στηρίζουμε την

συνέχιση , την επέκταση του Κιότο εάν στο Μεξικό δεν προκύψει λύση .

Αυτή είναι μια σοβαρή πολιτική απόφαση και για την Ευρωπαϊκή

Ένωση

Και βεβαίως , συμφωνώ ότι ο επίτροπος περιβάλλοντος ο κ .

Δήμας και η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους , στην

τελική όμως ευθεία , στο τέλος του εκατοσταριού σταμάτησαν

λαχανιασμένοι . Δεν κατάφεραν να δείξουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση

πραγματικά είναι ένας ισχυρός εταίρος στο παγκόσμιο σύστημα .



25

Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να δούμε πώς εφαρμόζουμε το

περίφημο 20-20-20 το 2020. Και πολλά από αυτά που είπε ο Γιάννης ο

Αλαβάνος και ο Γιάννης ο Παναγόπουλος είναι προς αυτό το μήκος

κύματος , πώς τα εφαρμόζουμε και με ποιες διαδικασίες , όμως εγώ

θέλω να σας πω ότι ενώ χαίρομαι για τη στροφή προς την πράσινη

ενέργεια με ανησυχεί ο πράσινος ή ο ¨ενεργειακός παροξυσμός¨ που

παρατηρείται στην χώρα μας . Γιατί τώρα έχουμε μια νέα μορφή

ανθρώπων με βαλιτσάκια , οι οποίοι έχουν μέσα στα βαλιτσάκια τους

καθαρές τεχνολογίες , κινούνται ανά την χώρα δημιουργώντας

συνθήκες οι οποίες μπορούν να μοιάσουν κάποια στιγμή , εάν δεν

προσέξουμε , με έναν ¨Ελντοράντο πράσινης ενέργειας¨ , δηλαδή που

υπάρχουν , εν πάση περιπτώσει , χώροι για να βάλουμε νέες

ανεμογεννήτριες , νέα φωτοβολταϊκά , νέες βιομάζες , εν πάση

περιπτώσει , επεξεργασία βιομάζας εννοώ και ούτω καθεξής , άρα

λοιπόν χρειάζονται καθαροί κανόνες .

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος Κλιματικής Αλλαγής και

Ενέργειας κινείται προς αυτή την κατεύθυνση και χαίρομαι που βάζει

αυτούς τους κανόνες , για να προσέξουμε ώστε να έχουμε , εάν θέλετε ,

μια συνέχιση προς την κατεύθυνση που όλοι θέλουμε και νομίζω ότι οι

κανόνες πρέπει να έχουν , να πω αυτό και να κλείσω , τέσσερα , πέντε

χαρακτηριστικά .

Πρώτος κανόνας . Πρέπει να είναι ότι τελικά πρέπει να

κινηθούμε μεσοπρόθεσμα , σταδιακά σε μια οικονομία χαμηλού

άνθρακα . Δεν μπορεί να συνεχίσουμε με αυτό το ενεργειακό μοντέλο .

Είναι άκαμπτο και αναποτελεσματικό , παρά το γεγονός ότι δίνει λύση

στις δημοσιονομικές αυτό το διάστημα . Σταδιακά , μεσοπρόθεσμα

πρέπει να πάμε σε απεξάρτηση από τον άνθρακα όσο γίνεται


Ο δεύτερος κανόνας είναι ότι πρέπει να προτάξουμε την

εξοικονόμηση ενέργειας . Ορθά το είπατε όλοι , γιατί αυτή τη στιγμή

προτάσσουμε την εισαγωγή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην

ενέργεια στο 20%, όμως , κυρίες και κύριοι , άλλο είναι το 20% εάν

πρέπει να δώσεις 100 μονάδες είναι 20 και άλλο είναι εάν οι 100

μονάδες κατέβουν στις 70. Τότε είναι το 14.

Αλλά λοιπόν , δεν υπάρχει λόγος , μάλλον πρέπει να

εξοικονομήσουμε την ενέργεια , να κατεβάσουμε την οροφή , να



26

κατεβάσουμε το φορτίο αιχμής για να μην παράγουμε νέες μονάδες

είτε αυτές είναι ΑΠΕ είτε είναι συμβατικές για να ικανοποιήσουμε το

φορτίο αιχμής .

Άρα λοιπόν , σωστά το λέτε αγαπητέ υφυπουργέ , ότι πρέπει η

εξοικονόμηση ενέργειας θα είναι ένας σοβαρός πυλώνας στην

προσπάθεια για την πράσινη ενέργεια .

Το τρίτο είναι η βιωσιμότητα των ενεργειακών επενδύσεων . Εδώ

πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και γίνεται μια συζήτηση με το

Υπουργείο Οικονομίας , τι θα είναι επιλέξιμο στον αναπτυξιακό νόμο ,

γιατί το τελευταίο που θα θέλαμε , κυρίες και κύριοι , θα ήταν να

βρούμε τα ενεργειακά , επιτρέψτε μου τη φράση , ¨ενεργειακά γιαπιά¨

στην ελληνική ύπαιθρο τα επόμενα χρόνια . Δηλαδή επενδύσεις οι

οποίες ξεκίνησαν κάποια στιγμή κάτι άλλαξε ή δεν απέδωσαν και

έμειναν ωραίες σταματημένες ανεμογεννήτριες στα βουνά ή πάρκα

φωτοβολταϊκών σε αγροτικές εκτάσεις που έχασαν τη χρήση τους .

Εκεί θα πρέπει και η κυβέρνηση , η πολιτεία να είναι σοβαρή

στην τιμολογιακή της πολιτική , να είναι σταθερή και να μην την

αλλάζει , για να δώσει και στον επενδυτή , που έχει σημασία να

εμπλακεί με καθαρούς κανόνες στην προσπάθεια , βάθος χρόνου στην

επένδυσή του .

Ο τέταρτος κανόνας , θα πρέπει να έχουμε μια ισορροπία .

Ακούω όλη αυτή τη συζήτηση , φωτοβολταϊκά , ανεμογεννήτριες ,

βιομάζα , ναι , όλα είναι πάρα πολύ χρήσιμα , όμως μήπως πρέπει να

προσέξουμε πόσο εκτατική πρέπει να είναι η δράση των

φωτοβολταϊκών , δηλαδή πόση αγροτική γη έχουμε στη διάθεσή μας να

παραχωρήσουμε στην ¨πράσινη ενέργεια¨ ; Και πως χωροταξικά αντέχει

μια περιοχή ώστε να έχει φωτοβολταϊκά περισσότερα από

ανεμογεννήτριες ή το αντίστροφο ;

Με άλλα λόγια , δεν θυμάμαι ποιος ομιλητής το είπε

προηγουμένως , μήπως πρέπει να δώσουμε πολύ μεγάλη έμφαση στην

χωροταξία παράλληλα με την προσπάθειά μας για την πράσινη

ανάπτυξη ; Ο Γιάννης ο Αλαβάνος . Η χωροταξία είναι πολύ κρίσιμο

πράγμα και η χωροταξία δεν είναι μόνο που θα πάει ένας οικισμός ή

που θα γίνει μια πολεοδομική μελέτη , αλλά και πως οργανώνεις τον

εξωαστικό χώρο ώστε να υποδεχθεί νέες υποδομές ενέργειας .



27

Και ο τελευταίος κανόνας , ότι δεν υπάρχουν πιστώσεις για όλα .

Πρέπει να βρούμε λοιπόν τρόπους συνέργειας μεταξύ δημόσιου και

ιδιωτικού τομέα , με καθαρούς κανόνες και πάλι , γιατί κάποιος μου

έλεγε και δεν μπόρεσα να κάνω τον υπολογισμό , καταρχάς ο Γιάννης

μπορεί να τον ξέρει καλύτερα από εμένα , ότι για πιάσουμε τον στόχο

20-20-20 το 2020 το κομμάτι 20 που αφορά τις ανανεώσιμες πηγές

ενέργειας στην ενέργεια , απαιτεί μέχρι το 2020 επενδύσεις 23 δις

ευρώ .

Για λόγους σύγκρισης σας αναφέρω ότι το ΕΣΠΑ 2007-2013

είναι 22 δις ευρώ , άρα λοιπόν κάπου πρέπει να βρεθούν τα χρήματα

για να πιαστεί ο στόχος , να επιτευχθεί ο στόχος . Και χρήματα δεν

υπάρχουν πολλά και δεν υπάρχουν και μαγικοί τρόποι . Άρα λοιπόν η

συνέργεια μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα πρέπει να προκύψει

για να μπορέσει πραγματικά να πετύχει ο στόχος , αλλιώς θα ψάχνουμε

τα ποσοστά σε μερικά χρόνια και δεν θα τα βρίσκουμε .

Εγώ πιστεύω στην πράσινη ενέργεια και πιστεύω στην ¨πράσινη

ανάπτυξη¨ μέσα από την ¨πράσινη ενέργεια¨ , απλώς λέω μερικούς

κανόνες , θεωρώ ότι και ως βουλευτής αλλά και ως άνθρωπος του

χώρου , του επιστημονικού χώρου , αλλά και ως επιτροπή

περιβάλλοντος πρέπει πολύ να προσέξουμε , ώστε να μην πάμε από την

¨πράσινη ενέργεια¨ σε μια ¨πράσινη φούσκα¨ , γιατί θα είναι

εγκληματικό για το μέλλον του περιβάλλοντος στην χώρα μας , αλλά

και του τρόπου ανάπτυξης της χώρας μας .

Τέλος νομίζω και αυτά που είπε ο Γιάννης ο Μανιάτης με τις

προτάσεις τους αξίζει τον κόπο να συζητηθούν , γιατί άλλαξε το

πλαίσιο . Κάθε φορά όταν πηγαίνεις σε μια ημερίδα λες ότι θα ακούσω

τα ίδια πράγματα , αλλά όλοι είπατε διαφορετικά πράγματα και έχει

πολύ μεγάλο ενδιαφέρον αυτό , που σημαίνει ότι υπάρχει χώρος για

νέες ιδέες . Ελπίζω όμως αγαπητέ Γιάννη και φαντάζομαι ότι συμφωνεί

με αυτό και ο Κυριάκος , ότι την άλλη φορά που θα πάμε στην Βόννη ή

στο Μεξικό για το κλίμα εμείς οι βουλευτές που θα είμαστε

αντιπροσωπεία θα συμμετέχουμε και στις διαπραγματεύσεις , αφού

τόσο πολύ αγαπάτε τον ρόλο του βουλευτή και των Κοινοβουλίων στην

διαπραγμάτευση για το κλίμα .

Κυρίες και κύριοι αυτά ήθελα να σας πω , δεν μπαίνω σε

αριθμούς , δεν έχει νόημα , σημασία έχει να πάνε τα πράγματα μπροστά ,



28

αλλά για να πάνε μπροστά πρέπει να έχουμε κανόνες για το μέλλον , με

αντοχή στον χρόνο , με προστασία του περιβάλλοντος , με εμπιστοσύνη

σε νέες ιδέες και σε νέες καινοτομίες και βεβαίως με ρόλο για την

ελληνική βιομηχανία μέσα από τον αναπτυξιακό νόμο , ώστε όταν

επιδοτείται κάτι που αφορά στην ¨πράσινη ενέργεια¨ να μην είναι όλο

εισαγόμενο , ένα κομμάτι να παράγεται στην Ελλάδα όσο το δυνατόν


Σας ευχαριστώ πολύ .

Κος ΔΡΑΓΚΙΩΤΗΣ:

Να ευχαριστήσουμε τον Πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος της

Βουλής για τις πολύ χρήσιμες επισημάνσεις του . Να μου επιτρέψει

μόνο να πω ότι οικιστικό απόθεμα γης στο λεκανοπέδιο δεν είναι μόνο

το αεροδρόμιο του Ελληνικού , είναι και ο Ελαιώνας /Βοτανικός και τα

μη χρησιμοποιούμενα στρατόπεδα και καλό είναι να τα σκεφτούμε και

αυτά σε μια ενδεχομένως καλύτερη προσέγγιση , θα έλεγα , της χρήσης

της χωροταξίας στην βελτίωση της καθημερινής ζωής του Έλληνα

πολίτη .

Θα καλέσουμε στην συνέχεια στο βήμα τον κ . Κυριάκο

Μητσοτάκη , βουλευτή Τομεάρχη Περιβάλλοντος της Ν .Δ . .

Κος ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ:

Κύριε υπουργέ , κύριοι Πρόεδροι , κυρίες και κύριοι , συμμερίζομαι και

εγώ την απαισιοδοξία των προηγούμενων ομιλητών σχετικά με τα

αποτελέσματα της Κοπεγχάγης αλλά και τις δυσοίωνες προβλέψεις

τους σχετικά με τις δυνατότητες του πολυμερούς πλαισίου

διαπραγματεύσεων των Ηνωμένων Εθνών να επιλύσει ένα εξαιρετικά

σύνθετο και περίπλοκο πρόβλημα .

Πήγα και εγώ στην Κοπεγχάγη , ήταν η τρίτη τέτοια διάσκεψη

στην οποία συμμετείχα , είχα βρεθεί και στο Μπαλί και στο Πόζναν το

2007 και το 2008 και καθ’ όλη την διάρκεια των παρουσιών μου σε

αυτές τις διασκέψεις διαπίστωσα την πρακτική αδυναμία του πλαισίου

πολυμερών διαπραγματεύσεων να αντιμετωπίσει αυτό το εξαιρετικά

σύνθετο πρόβλημα .

Θυμάμαι ότι όταν βρέθηκα στο Πόζναν πριν από ένα χρόνο

διαπίστωσα με έντονο προβληματισμό , ότι ενώ θα έπρεπε να είχαμε

διανύσει το 50% της απόστασης από το Μπαλί στην Κοπεγχάγη δεν

είχε επί της ουσίας επιτευχθεί καμία πρόοδος . Και όταν είχαμε κάνει



29

την συζήτηση , κύριε Πρόεδρε , φίλε Κώστα , στην Επιτροπή

Περιβάλλοντος της Βουλής , πολλοί από εμάς είχαμε προβλέψει ότι τα

αποτελέσματα της Κοπεγχάγης δεν θα ήταν τόσο θετικά όσοι κάποιοι

που για λόγους ενδεχομένως δικούς τους φρόντιζαν να παρουσιάζουν .

Στην Κοπεγχάγη πήγαμε σταδιακά από τον φιλόδοξο στόχο μιας

νομικής συμφωνίας , στο δεύτερο καλύτερο αποτέλεσμα που θα ήταν

μια πολιτική συμφωνία και καταλήξαμε με ένα κείμενο προθέσεων

χωρίς καμία ουσιαστικά νομική ή πολιτική βαρύτητα , με αποτέλεσμα

δικαίως να θεωρούμε ότι η Κοπεγχάγη ήταν πολύ κατώτερη των

προσδοκιών .

Τι πήγε στραβά στην Κοπεγχάγη ; Νομίζω ότι τα είπε και ο

Κώστας και ο Γιάννης , οι μεγάλοι παίκτες οι οποίοι συμμετείχαν δεν

είχαν διάθεση να πετύχουν μια συμφωνία . Βάζω σε αυτή την

κατηγορία την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες με αυτή την σειρά ,

πιστεύω ότι εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς , εάν μια χώρα

πραγματικά τορπίλισε τις διαπραγματεύσεις της Κοπεγχάγης ήταν η

Κίνα .

Ήταν πολύ εντυπωσιακό ότι στα πλαίσια διαφόρων επιμέρους

διαπραγματεύσεων που έγιναν στην Κοπεγχάγη κάποια στιγμή βρέθηκε

ο Γάλλος Πρόεδρος , ο κ . Σαρκοζί σε ένα δωμάτιο , διότι έτσι κάπως

γινόντουσαν οι διαπραγματεύσεις , μην νομίζετε δηλαδή ότι

καθόντουσαν 192 χώρες σε έναν μεγάλο χώρο και συζητούσαν ,

επιμέρους διαπραγματεύσεις έγιναν μεταξύ των ισχυρών παικτών .

Βρέθηκε λοιπόν ο Γάλλος Πρόεδρος ο κ . Σαρκοζί σε ένα δωμάτιο

να συνομιλήσει με τον Κινέζο ομόλογό του ίσως περίμενε και βρέθηκε

να συνομιλεί με έναν υφυπουργό Εξωτερικών της Κίνας . Και δικαίως

είπε ότι ποιος είναι αυτός ; Εγώ δεν μπορώ να μιλήσω σε αυτό το

επίπεδο , δείχνοντας βέβαια και ίσως μια τάση αλαζονείας που τον

διακρίνει , πλην όμως , θέτοντας επί της ουσίας και την Κίνα προ των

ευθυνών της για αυτή την αδυναμία συνεισφοράς σε αυτή την

διαπραγμάτευση .

Τώρα , πήγαν όλα στραβά στην Κοπεγχάγη ; Όχι . Κρατήστε δυο

θετικές εξελίξεις από την Κοπεγχάγη . Η πρώτη θετική εξέλιξη είναι

ότι για πρώτη φορά αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες

δέχθηκαν ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της

κλιματικής αλλαγής μέσα από ένα κοινό πλαίσιο , διότι η βασική



30

διάκριση του Κιότο ήταν ακριβώς αυτή τη διάκριση , ότι οι

ανεπτυγμένες χώρες κάνουν όλη τη δουλειά και οι αναπτυσσόμενες

χώρες δεν είναι διατεθειμένες να θυσιάσουν μέρος της δικής τους

ανάπτυξης για να πετύχουν ένα νομικά δεσμευτικό στόχο .

Δεν φτάσαμε στο σημείο όπου θα θέλαμε , αλλά σίγουρα υπήρχε

ένα καλύτερο πλαίσιο συνεννόησης μεταξύ αναπτυγμένων και

αναπτυσσόμενων χωρών .

Το δεύτερο θετικό είναι ότι μέσα από την Κοπεγχάγη προέκυψε

και μέσα πέρα , εάν θέλετε , την αδυναμία αυτού του μηχανισμού

αντιμετώπισης του προβλήματος , προέκυψε , ενδεχομένως , μια

καινούργια δομή και αυτή την καινούργια δομή έχει να κάνει με το

γεγονός ότι οι μεγάλες χώρες παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου

αποφασίζουν να συνομιλήσουν σε διαφορετικά μικρότερα Fora.

Για κάποιον οπαδό του συστήματος πολυμερών

διαπραγματεύσεων αυτό μπορεί να αποτελεί μια υπονόμευση του ΟΗΕ ,

στην πράξη όμως αποδείχθηκε ότι το σύστημα αυτό δεν μπορεί να

δουλέψει . Κατά συνέπεια , εγώ θεωρώ το γεγονός ότι δημιουργούνται

διαφορετικά γκρουπ , το γκρουπ των G20 ή το γκρουπ των 17

μεγαλύτερων παραγωγών εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου ως

επιμέρους Fora Διεθνών Διαπραγματεύσεων , θεωρώ ότι είναι μια

θετική τελικά εξέλιξη και μπορεί να αποφέρει περισσότερα πρακτικά

αποτελέσματα .

Νομίζω ότι η ταφόπλακα , εάν θέλετε , στο πλαίσιο των

πολυμερών διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ , ίσως να μπήκε

με την παραίτηση πριν από δύο εβδομάδες , δεν ξέρω εάν υπέπεσε στην

προσοχή σας , του Ύβο ντε Μπόρ , του Κεντρικού Διαπραγματευτή των

Ηνωμένων Εθνών , ενός χαρισματικού Ολλανδού , ο οποίος

παραιτήθηκε εξαντλημένος , εξουθενωμένος και πολύ απογοητευμένος ,

διότι δεν κατάφερε τελικά να πετύχει τον στόχο τον οποίο είχε θέσει .

Εάν η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αποφασίσουν πολύ

σοβαρά να θέσουν οι ίδιες δεσμευτικούς στόχους για τον περιορισμό

των εκπομπών τους , το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί .

Όσον αφορά την Κίνα συμμερίζομαι την άποψη του Κώστα ,

φαίνεται αυτή τη στιγμή ότι δεν είναι διατεθειμένη να κάνει

ουσιαστικές παραχωρήσεις , τουλάχιστον για τα επόμενα τρία με πέντε

χρόνια . Όσον αφορά στην Αμερική , τα πράγματα άλλαξαν μετά την



31

εκλογή ενός απίθανου γερουσιαστή στην πολιτεία της Μασαχουσέτης ,

ο οποίος στερεί από τον Πρόεδρο Ομπάμα την υπέρ πλειοψηφία την

οποία είχε στη Γερουσία , έτσι ώστε να μπορούσε ο ίδιος να περάσει

ένα πιο επιθετικό πρόγραμμα περιορισμού των εκπομπών .

Δεν πιστεύω , λοιπόν , ότι ούτε στην Αμερική θα υπάρχει μια

ιδιαίτερη δυναμική προς αυτή την κατεύθυνση και αυτό αφήνει , εάν

θέλετε , ομάδες χωρών όπως η Ευρώπη ή άλλες χώρες όπως είναι η

Ιαπωνία να θέτουν από μόνες τους μονομερείς στόχους , οι οποίοι δεν

θα είναι αρκετοί για να πετύχουμε τον τελικό στόχο και οι οποίοι

ενδεχομένως να αφήνουν και τις ομάδες χωρών αυτών ανοικτές σε

κατηγορίες , γιατί πρέπει από τους σκεπτικιστές της κλιματικής

αλλαγής , γιατί πρέπει , ενδεχομένως , εμείς να κάνουμε αυτές τις

θυσίες , όταν οι άλλοι δεν συμμετέχουν σε αυτό το πλαίσιο

διαπραγμάτευσης .

Είχα βρεθεί πριν από τέσσερις εβδομάδες στην Ιαπωνία που είχα

συνομιλίες με τον Υπουργό Περιβάλλοντος της Ιαπωνίας αλλά και με

τον Κεντρικό Διαπραγματευτή τον Γιαπωνέζο στην Κοπεγχάγη και θα

ήθελα να σας αναφέρω ως παράδειγμα ότι η Ιαπωνία από μόνη της

έθεσε έναν εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών μέχρι το

2020 κατά 25% και σας θυμίζω ότι η Ιαπωνία ξεκινάει από άλλη

αφετηρία , είναι μια χώρα η οποία ήδη είναι πολύ ενεργειακά

αποδοτική .

Νομίζω ότι οφείλουμε όλοι μας να χαιρετίσουμε τέτοιες

πρωτοβουλίες και επειδή δείχνουν , εάν θέλετε , μια μεγάλη αίσθηση

ευθύνης από τις χώρες που θέτουν τέτοιους στόχους , αλλά και διότι ,

εάν θέλετε , τέτοιες πρωτοβουλίες στέλνουν το σήμα στη βιομηχανία

ότι πρέπει να καινοτομήσει , διότι μην χάνεστε , οι λύσεις για την

κλιματική αλλαγή θα προέλθουν τελικά μέσα από την ενεργειακή

καινοτομία και εάν υπάρχει ένα πρόβλημα μετά το αποτέλεσμα της

Κοπεγχάγης , είναι ότι αρχίζει και καλλιεργείται στην ενεργειακή

επιχειρηματική κοινότητα κάτι το οποίο οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν

¨green fatigue¨ , δηλαδή μια κούραση , εάν θέλετε , η οποία στερεί από

την επιχειρηματική κοινότητα και από τους καινούργιους

επιχειρηματίες που ασχολούνται με αυτές τις επενδύσεις τους

απαραίτητους πόρους για να μπορέσουν τελικά να καινοτομήσουν και



32

να παράγουν εκείνες τις λύσεις οι οποίες θα διευκολύνουν στην

συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος .

Αυτές είναι κάποιες σκέψεις σχετικά με το τι έγινε στην

Κοπεγχάγη , τα αρνητικά αλλά και κάποια θετικά τα οποία μπορούμε

να κρατήσουμε . Τώρα , ως προς την χώρα μας δεν θέλω να επαναλάβω

πράγματα τα οποία ειπώθηκαν από τους προηγούμενους ομιλητές ,

νομίζω ότι υπάρχει μια διακομματική συμφωνία ως προς την ανάγκη η

χώρα μας να αλλάξει το μοντέλο παραγωγής της και να στραφεί προς

μια πιο πράσινη ανάπτυξη , αλλά όπως συνήθως σε αυτές τις

περιπτώσεις ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες .

Υπάρχει πράγματι ένας κίνδυνος και σωστά τον επισημαίνει ο

Κώστας ο Καρτάλης , να δώσουμε υπερβολική έμφαση με υπερβολικά ,

ενδεχομένως , κίνητρα προς ορισμένες κατηγορίες επενδύσεων , χωρίς

τελικά να έχουμε τα απαραίτητα αποτελέσματα .

Από την άλλη προσυπογράφω απόλυτα αυτό το οποίο ειπώθηκε

και το λέω και σε σας Υπουργέ φίλε Γιάννη , ότι η αγορά για να

κινηθεί χρειάζεται σταθερούς κανόνες . Το γεγονός ότι το Υπουργείο

Κλιματικής Αλλαγής Ενέργειας και Περιβάλλοντος πριν από δέκα

ημέρες έθεσε σε δημόσια διαβούλευση μια πολύ επιθετική μείωση της

τιμής που θα πληρώνονται οι παραγωγοί ενέργειας από φωτοβολταϊκά

συστήματα δημιούργησε μεγάλη αναστάτωση στην αγορά των

φωτοβολταϊκών και δεν συνάδει με αυτή την σταθερότητα την

επενδυτική την οποία θέλουμε προκειμένου να μπορούμε να

προωθήσουμε τέτοιες επενδύσεις .

(…) πλαίσιο το οποίο θα είναι δίκαιο , σταθερό και θα δίνει τόσα

κίνητρα όσα είναι απαραίτητα για να κινητοποιηθεί πραγματικά μία

καινούρια αγορά , ούτε λιγότερα αλλά ούτε περισσότερα , διότι αυτή

την στιγμή χρήματα δεν μας περισσεύουν .

Και θα πρέπει να γνωρίζουμε όλοι μας ότι ναι μεν κινητοποιούμε

ιδιωτικά κεφάλαια για να γίνουν οι επενδύσεις , πλην όμως η πράσινη

ενέργεια ακόμα είναι μία επιδοτούμενη μορφή ενέργειας την οποία την

πληρώνουμε όλοι μας μέσα από το ειδικό τέλος ΑΠΕ το οποίο

επιβαρύνει τους λογαριασμούς μας και θα τους επιβαρύνει προφανώς

περισσότερο στο μέλλον .

Άρα , το ζητούμενο , και κλείνω με αυτό , για την πράσινη

ανάπτυξη και την πράσινη ενέργεια είναι να καταφέρουμε να



33

περάσουμε από τα λόγια στα έργα και να μην θεωρούμε απλά ότι

επειδή λέμε κάποια πράγματα θα γίνουν και αυτόματα . Να

εκμεταλλευτούμε αυτό το πεδίο πολιτικής συναίνεσης το οποίο

διαμορφώνεται μεταξύ των κομμάτων , μεταξύ των μεγάλων

συνδικαλιστικών οργανώσεων και να καταλήξουμε σε συγκεκριμένες

και εφαρμόσιμες πολιτικές που θα μπορούν πραγματικά , σε μία πολύ

δύσκολη εποχή για την χώρα μας να δώσουν μία αναπτυξιακή ανάσα

και μία διέξοδο , μία ελπίδα φωτός , μία νότα αισιοδοξίας σε μία εποχή

όπου δυστυχώς όλα παρουσιάζονται μαύρα , σε μία εποχή όπου

ξέρουμε ότι οι οικονομικές πολιτικές της Κυβέρνησης με τον ένα ή τον

άλλο τρόπο θα ρίξουν την οικονομία σε ύφεση .

Και αυτό το οποίο χρειαζόμαστε πάνω από όλα είναι

αναπτυξιακά αντίβαρα έτσι ώστε να μπορέσουμε να βάλουμε την

οικονομία μας αργά αλλά σταθερά σε μία διαφορετική τροχιά

ανάπτυξης .

Σας ευχαριστώ πολύ .


Να ευχαριστήσουμε τον κύριο Μητσοτάκη .

Να θυμίσω ότι ο τίτλος της ημερίδας είναι «Κοπεγχάγη , η

επόμενη μέρα για την Ελλάδα». Και το λέω αυτό γιατί ναι μεν το δικό

μας ποσοστό συνεισφοράς στη μόλυνση του πλανήτη είναι το 2 τοις

χιλίοις , αλλά μην ξεχνάτε ότι ο πληθυσμός μας είναι κάτω από το 1,5

τοις χιλίοις , άρα χρωστάμε μία μείωση , για να είμαστε σωστοί και

εμείς στην συμπεριφορά μας ως προς τον πλανήτη , τουλάχιστον 50%

των εκπομπών μας .

Μην το ξεχνάμε αυτό . Αν θέλετε αυτός είναι ο κύριος στόχος της

σημερινής μας ημερίδας .

Με αυτά να καλέσω στο βήμα τον εκπρόσωπο του

Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος , τον συνάδελφο τον Μπάμπη τον

Ζιώγα για ένα σύντομο χαιρετισμό .

Παράκληση , η αυτοσυγκράτηση , το πρόγραμμα πρέπει να το

κρατήσουμε μέχρι τις 11.45’. Ευχαριστώ πολύ .

Κος ΖΙΩΓΑΣ:

Ευχαριστώ πολύ , Πρόεδρε , φίλε Θόδωρε . Δεν θα υπερβώ τον χρόνο

των άλλων ομιλητών αλλά πιστεύω ότι θα έχω και εγώ την δυνατότητα

να αναπτύξω τις θέσεις του κόμματός μας .



34

Εμείς δηλώνουμε ότι δεν είμαστε με την ίδια πλευρά του λόφου .

Όχι μόνο γιατί διαφωνούμε ως προς τα αίτια τα οποία δημιουργούν το

πρόβλημα , όχι μόνο γιατί διαφωνούμε και ως προς τις λύσεις που

πρέπει να δοθούν και ως προς την πολιτική τους βαρύτητα που πρέπει

να έχουν . Αλλά εδώ διαφωνούμε και σε βασικές έννοιες .

Αναφέρθηκε η περίπτωση του Τσάβες . Μα αν αυτό κανείς το

αναλύσει με μία άλλη οπτική , θα πρέπει να δεχθεί ότι αυτοί που έχουν

συμφέρον για να σώσουν τις τράπεζες , ξέρουμε ποιοι είναι . Είναι τα

μεγάλα διεθνικά μονοπώλια .

Αυτοί , λοιπόν , δεν έχουν κανένα συμφέρον να σώσουν το κλίμα

γιατί επενδύοντας σε αυτό δεν προσδοκούν να έχουν , υπό αυτές τις

συνθήκες , τα κέρδη τα οποία θα έχουν μέσα από άλλες επενδύσεις .

Αυτό εννοούσε ο Τσάβες , αλλά είμαι βέβαιος ότι ο κύριος

Υπουργός δεν εννοούσε αυτό , γιατί τότε θα έπρεπε να δηλώσει ενάντια

στις πολιτικές εκείνες που συντηρούν την κερδοφορία και επαυξάνουν

την κερδοφορία των μονοπωλίων .

Διαφωνούμε , επίσης , ότι δεν φταίει το πολυμερές σύστημα

διαπραγματεύσεων για τα αποτελέσματα της Κοπεγχάγης , προς Θεού .

Φταίνε οι βασικότερες πολιτικές και τα βασικότερα συμφέροντα που

κρύβονται πίσω από αυτά . Θα αναφερθούμε στην συνέχεια .

Και βέβαια ο καημένος ο απίθανος , συμφωνούμε στο απίθανος ,

γερουσιαστής της Μασαχουσέτης , μην το φορτώσουμε τώρα στις

πλάτες του καημένου όλο το βάρος της αποτυχίας , της

προδιαγεγραμμένης για εμάς αποτυχίας της Κοπεγχάγης . Δεν

προχωράει έτσι η ιστορία , ξέρουμε πολύ καλά πώς διαμορφώνονται οι

ιστορικές σχέσεις .

Για εμάς , λοιπόν , είναι ξεκάθαρο ότι οι αυξανόμενοι κίνδυνοι

για το περιβάλλον και την υγεία , οι επικίνδυνες , ειδικότερα ,

κλιματικές αλλαγές με την υπερθέρμανση του πλανήτη είναι το

αποτέλεσμα της βιομηχανικής ανάπτυξης με κριτήριο το καπιταλιστικό

κέρδος , την εμπορευματοποίηση της γης , του αέρα , της ενέργειας , του

νερού .

Η αντιμετώπιση , ο μετριασμός έστω των φαινομένων αυτών δεν

μπορεί να γίνει από την εξουσία των διεθνικών μονοπωλίων , από

αυτούς , δηλαδή , που ευθύνονται για την δημιουργία τους .



35

Καταδεικνύεται καθημερινά στην πράξη ότι οι στρατηγικές και

τα μέτρα που προτείνουν έχουν ως κύριο στόχο την παραπέρα

κερδοφορία των κεφαλαίων που θα επενδυθούν και όχι την

αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων σε συνδυασμό με

την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών .

Αναφέρθηκε και ο κύριος Υπουργός σε ένα χαρακτηριστικό

παράδειγμα για την βιομηχανία του νερού . Είναι τυχαίο το ότι έχουν

μπει και εκεί μέσα δυναμικά το μεγάλο κεφάλαιο ; Είναι τυχαίο από το

γεγονός ότι εξαιτίας αυτής της εμπορευματοποίησης εκατομμύρια

ανθρώπων τον χρόνο πεθαίνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες , τα

περισσότερό τους παιδιά , από μη δυνατότητα πρόσβασης σε καθαρό

και υγιεινό νερό ;

Εμείς , λοιπόν , το λέμε ξεκάθαρα , ότι πίσω από τις υποκριτικές

διακηρύξεις των αστικών κυβερνήσεων , των διακρατικών τους

οργανώσεων και οργανισμών για σεβασμό στο περιβάλλον , πίσω από

τις προτάσεις τους για βιώσιμη πράσινη οικονομία , για οικονομική

ανάπτυξη χαμηλού άνθρακα , κρύβονται :

Η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων στο πεδίο της

ενέργειας . Αυτό φάνηκε και στην Κοπεγχάγη .

Η αναζήτηση κερδοφόρας διεξόδου για υπερσυσσωρευμένα

κεφάλαια μέσω της «βιώσιμης» πράσινης οικονομίας .

Η επιτάχυνση της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του

κεφαλαίου .

Η προώθηση των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά

με τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις .

Αυτό είναι το γενικό πλαίσιο μέσα από το οποίο εξειδικεύονται

πολιτικές τις οποίες βλέπουμε πώς υλοποιούνται . Η Κοπεγχάγη είναι

ένα αποτέλεσμα .

Λέμε , λοιπόν , ότι με αυτά ακριβώς τα υλικά ήταν στρωμένος και

ο δρόμος προς την Κοπεγχάγη και τα αποτελέσματα της ομώνυμης

διάσκεψης προέκυψαν αντίστοιχα . Ας έρθουμε λοιπόν σε αυτά .

Είναι γεγονός ότι σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας , πλην

του ΚΚΕ , φυσικά , σε όλες τις μη κυβερνητικές οργανώσεις , στα μέσα

μαζικής ενημέρωσης , ηλεκτρονικά και μη , όλα τα κοινοτικά έδρανα

πραγματικά περίσσευαν και ακόμα περισσεύουν οι εκδηλώσεις



36

απογοήτευσης για τα φτωχά αποτελέσματα . Ο Μπαρόζο είναι γνωστό

τι δήλωσε .

Όμως , αν δούμε όλη την πορεία , την πρόσφατη , από την διετία ,

από το Μπαλί έως την Κοπεγχάγη , θα δούμε ότι αυτό το λειψό

τρισέλιδο που βγήκε δεν ήταν έκπληξη . Γιατί ήταν έκπληξη ;

Απογοήτευση στο Μπαλί , απογοήτευση στο Πότσδαμ . Τι περιμέναμε ,

δηλαδή , να γίνει στην Κοπεγχάγη ; Απλά ήταν ένα επίπλαστο κλίμα

αισιοδοξίας να υπάρχουν στην επικαιρότητα κάποια πράγματα και στο

τέλος ήρθε κατακέφαλα για άλλους , για εμάς ήταν αναμενόμενο , το

περιμέναμε αυτό το αποτέλεσμα .

Αναφέρονται ως θετικά το ότι δέχθηκαν όλοι ότι δεν πρέπει να

ξεπεράσουμε τους 2 βαθμούς Κελσίου . Αυτό ήταν διαπιστωμένο από

επιστημονικές μελέτες . Δεν χρειαζόταν πολιτική επικύρωση .

Και αναφέρθηκε επίσης ότι πάρθηκαν και κάποιες αποφάσεις να

χρηματοδοτηθούν χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου . Εδώ επιτρέψτε

μου μία μικρή στάση .

Τι σημαίνει χρηματοδότηση στις αναπτυσσόμενες χώρες ; Πώς

την εννοούν οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες , μαζί και η

Ευρωπαϊκή Ένωση ;

Πρώτα , πρώτα να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν μιλάνε για τις

αναπτυσσόμενες χώρες γενικά . Εντοπίζονται στις χώρες της Αφρικής ,

τις λεγόμενες λιγότερο αναπτυγμένες χώρες . Και τα μικρά νησιωτικά

κράτη .

Από εκεί και πέρα ξέρουμε πολύ καλά , το βλέπουμε , το

διαπιστώνουμε , το λέμε σε άλλες περιπτώσεις , αλλά εδώ κλείνουμε τα

μάτια μας , ότι σημαίνει παραπέρα αφαίμαξη των χωρών , των

εργαζομένων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με πράσινους

χώρους , από πού θα βγουν τα κεφάλαια , από εκεί θα βγουν , για να

προωθηθούν καινοτομικές δήθεν σε μεγάλο βαθμό τεχνολογίες

χαμηλού άνθρακα και υψηλού κόστους που θα εγκαταστήσουν τα

ευρω-ενωσιακά μονοπώλια , μιλώντας για τις πτωχεύσεις της

Ευρωπαϊκής Ένωσης με άριστους για αυτά οικονομικούς όρους .

Είναι έτσι ή δεν είναι έτσι ; Ή μήπως αλλού τα μονοπώλια είναι

καλά , αλλού είναι κακά , όταν μπαίνουν γεωστρατηγικά συμφέροντα οι

μεγάλες χώρες στην Αφρική , όταν υποκινούν και υποδαυλίζουν

συγκρούσεις φυλετικές , είναι κακές αλλά από την άλλη μεριά τους



37

αναγνωρίζουμε ότι ναι έχουν καλή πρόθεση και πάνε να βοηθήσουν τις

αναπτυσσόμενες χώρες ; Δεν είναι έτσι .

Έχουμε μπει στην ενίσχυση της ιμπεριαλιστικής παρουσίας των

αναπτυγμένων ευρωπαϊκών κρατών σε περιοχές γεωστρατηγικών τους

συμφερόντων , πρώτα και κύρια στην Αφρική . Αυτό είναι γνωστό της

πάση και για αυτό προβάλλεται και η Αφρική . Υπάρχουν και άλλες

χώρες που θα μπορούσαν να βοηθηθούν .

Ένα άλλο στοιχείο , δεν θα πω περιττά , μόνο αυτό , ότι με τον

τρόπο αυτό δημιουργείται ένα αναπτυξιακό μοντέλο , το έχουμε νιώσει

και στην χώρα μας με τις προτεραιότητες και τα επιλεκτέα έργα από τα

προηγούμενα ταμεία .

Διαμόρφωση , λοιπόν , αναπτυξιακού μοντέλου με βάση τις

επιλογές και τις κατευθύνσεις για έργα προτεραιότητας που θα

επιλέξουν τα μεγάλα καπιταλιστικά κράτη . Και με τι κριτήρια θα τα

επιλέξουν , με κριτήρια να αποδώσουν περισσότερο οι επενδύσεις οι

οποίες θα κάνει το μεγάλο κεφάλαιο .

Για εμάς , λοιπόν , για το ΚΚΕ , τα αποτελέσματα ήταν

αναμενόμενα , είχαμε έγκαιρα επισημάνει ότι ο αρχικός στόχος της

Ευρωπαϊκής Ένωσης , μαζί και όλων των κομμάτων του

ευρωμονόδρομου και των μη κυβερνητικών οργανώσεων να

διαμορφωθεί μία νέα διεθνή συμφωνία ενιαία με νομικά δεσμευτικούς

στόχους , δεν ήταν υλοποιήσιμη .

Θα θέλαμε εδώ να πούμε , ειπώθηκε και από προηγούμενους

ομιλητές , η μεγάλη σημασία την οποία έχουν διάφορες παράμετροι οι

οποίες έχουν δοθεί για την μείωση των αερίων θερμοκηπίου . Ανάμεσά

στους και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας .

Εδώ , σαφώς , οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να παίξουν

ένα σημαντικό ρόλο στο θέμα των περιορισμών των αερίων

θερμοκηπίου , όμως εμείς πιστεύουμε ότι προέχουν άλλες λύσεις .

Ειπώθηκε και από το Πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου ,

επαναλήφθηκαν και από άλλες . Οπωσδήποτε το θέμα της

εξοικονόμησης της ενέργειας έχει την πρώτη προτεραιότητά του . Το

θέμα του περιορισμού , μάλλον μίας καλύτερης οργάνωσης των

μεταφορών έχουν την μεγάλη τους σημασία .

Αλλά έλα που τελικά επειδή άλλα είναι τα κριτήρια και άλλες

τελικά είναι οι στοχεύσεις και οι πολιτικές επιλογές , αντί να δοθεί



38

προτεραιότητα σε τέτοιους τομείς και στην χώρα μας , ουσιαστικά

δίνεται προτεραιότητα , ενισχύεται αυτός ο ενεργειακός παροξυσμός

τον οποίο επεσήμανε προηγούμενα ο κύριος Καρτάλης , δείτε τι γράφει

στην αρχή το νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ , αυτό το οποίο είναι για

διαβούλευση .

Λέει ότι η προστασία του κλίματος μέσω της προώθησης της

παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ , ακούστε το λοιπόν , ένα εξ

ορισμού πλανητικό πρόβλημα και όχι εθνικό πρόβλημα , πλανητικό

πρόβλημα , αποτελεί , λέει , περιβαλλοντική και ενεργειακή

προτεραιότητα υψίστης σημασίας για την χώρα .

Η προτεραιότητα αυτή , δεν ξέρω αν άλλαξε , αντιγράφω ακριβώς

αυτό που λέει το νομοσχέδιο στο άρθρο 1ο επάνω : η προτεραιότητα

αυτή λαμβάνεται υπόψη , λέει , σε περιπτώσεις στάθμισης με άλλες

περιβαλλοντικές ή κοινωνικές παραμέτρους .

Εδώ έχουν βγει , και είναι γνωστό ότι έχουν βγει ήδη στο

διαδίκτυο φυλλάδια , διαμαρτυρίες από οικολογικές εταιρείες , εγώ

αναφέρω την Ορθολογική Εταιρεία η οποία ουσιαστικά επισημαίνει ,

και έτσι είναι , ότι βάζοντας ως προτεραιότητα την ενεργειακή ,

ουσιαστικά , παρέμβαση μέσα στον χώρο της ενέργειας μέσω των ΑΠΕ ,

θα καταστραφεί ακόμα περισσότερο το περιβάλλον .

Ο κύριος Καρτάλης το είπε με άλλο τρόπο , με αυτούς που

γυρίζουν με τις τσάντες . Αλλά ήδη , θα πρέπει να πούμε ότι η

κατεύθυνση η οποία δίνει , και όπως φαίνεται και από άλλα άρθρα

αυτού του νομοσχεδίου , καταστρατηγεί την νομοθεσία για τις μελέτες

περιβαλλοντικών επιπτώσεων . Καταργείται η χωροθέτηση .

Καταργείται η διαδικασία της χωροθέτησης σαν ένα αυτόνομο στάδιο .

Αν το διαβάσει κανείς θα δει ότι πραγματικά αυτό το οποίο

βασικό μέλημα είναι το πώς θα προωθηθούν , θα συντμηθούν όλες οι

προθεσμίες και θα μπει ασύδοτα το μεγάλο κεφάλαιο να επενδύσει και

να κερδοσκοπήσει επάνω στον τομέα της ενέργειας .

Τελειώνοντας , θέλουμε να πούμε ότι πιστεύουμε ακράδαντα ότι η

τακτική όλων , των οποιωνδήποτε συμβιβασμών , γύρω από το ζήτημα

αυτό με την αντίληψη , με την λογική του ήσσονος κακού , ότι η

αντίληψη της συστράτευσης με δήθεν προοδευτικές , σοσιαλιστικές

αριστερές δυνάμεις του συστήματος , το μόνο που καταφέρνει , όπως

και ιστορικά έχει καταδειχθεί , είναι να συμβάλλουν στην επιδείνωση



39

των περιβαλλοντικών προβλημάτων , τοπικών , περιφερειακών και

πλανητικών όπως η υπερθέρμανση της γης .

Η δική μας θέση είναι εντελώς διαφορετική . Είπαμε ότι από

τεχνική άποψη υπάρχουν λύσεις . Το ΚΚΕ έχει κάνει μία

ολοκληρωμένη , και την έχει παρουσιάσει σε ειδική ημερίδα που έχει

κάνει , θέση για τον τομέα της ενέργειας , μέσα στον οποίο υπάρχουν

και ολοκληρωμένα μέτρα για τον περιορισμό των αερίων του

θερμοκηπίου .

Πιστεύουμε , λοιπόν , ότι το ζήτημα είναι κυρίως πολιτικό . Ότι

για να υλοποιηθεί και να σχεδιαστεί μία αναπτυξιακή πορεία που θα

συμβάλλει στην εξισορρόπηση της σχέσης του ανθρώπου με την φύση

και στην συνδυασμένη ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών ,

πρέπει να υπάρχει κοινωνική ιδιοκτησία στην γη , σε όλους τους

φυσικούς πόρους , στα βασικά μέσα παραγωγής , να υπάρχει κεντρικός

σχεδιασμός σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης , μαζί και των

χρήσεων γης , άσκηση της εξουσίας με λαϊκό έλεγχο και εργατικό

έλεγχο .

Με άλλα λόγια πρέπει , και το λέμε ξεκάθαρα , να ανατραπούν οι

καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής που παράγουν όλα αυτά και

επιδεινώνουν τα φαινόμενα , να γίνει πράξη η λαϊκή εξουσία με λαϊκή

οικονομία .

Ευχαριστώ .


Ευχαριστούμε τον συνάδελφο Μπάμπη Ζιώγα . Και θα παρακαλέσουμε

τον επίσης συνάδελφο , κύριο Αλέξανδρο Οικονόμου , εκπρόσωπο του

Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού .

Κος ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ:

Κύριε Πρόεδρε του Τ .Ε .Ε . , κύριε Υπουργέ , κύριε Πρόεδρε της Γενικής

Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος , κύριοι βουλευτές , συνάδελφοι και

συναδέλφισσες , ευχαριστούμε για την πρόσκληση σε αυτή την

ημερίδα .

Και να ξεκινήσω διερωτώμενος και εγώ τι πρόβλημα έχουμε με

τον κύριο Μπαρόζο . Λίγο με την χωρίστρα του έχει ένα πρόβλημα ,

μερικοί μάλιστα λένε ότι είναι με λαδάκι σαρδέλας που είναι το εθνικό

προϊόν της Πορτογαλίας .



40

Και βέβαια αυτός ο κύριος χρεώνει με 800.000 ευρώ το χρόνο

για 66 ταξίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση σε καιρό κρίσης , εκ των οποίων

τα μισά είναι εκτός ορίων Ευρωπαϊκής Ένωσης , όταν η Ευρωπαϊκή

Ένωση δεν έχει εξωτερική πολιτική . Πώς γίνεται αυτό το πράγμα .

Επειδή το μέλλον ανήκει στους αιρετικούς , έχω την τάση σε

κάθε συνέδριο ή ημερίδα που μας καλεί το Τ .Ε .Ε . , και το

ευχαριστούμε για αυτό , να προτείνω ένα άλλο συνέδριο , το επόμενο .

Και σήμερα , λοιπόν , συγκεκριμένα θέλω να πω ότι το επόμενο

συνέδριο μπορεί να είναι για την κατσαρίδα . Η κατσαρίδα ως

ανθεκτικός κελυφωτός έμβιος οργανισμός .

Και το λέω αυτό βέβαια , διότι όπως ξέρουμε , το 3050, έτσι που

πάμε και έτσι όπως αποδείχθηκε στην Κοπεγχάγη , στον πλανήτη γη θα

υπάρχουν κατσαρίδες δισεκατομμύρια και ορισμένα ανθεκτικά χόρτα .

Και βέβαια αυτό μας κάνει να σκεφτούμε και κάτι άλλο .

Χρησιμοποιώντας μία παλιά ρήση «Θαυμάσια μεγάλη αναταραχή ,

θαυμάσια κατάσταση».

Εγώ μπορώ να πω , όπως είπαν και όλοι οι προλαλήσαντες , και

εκεί δεν διαφωνούμε , μεγάλη αποτυχία , θαυμάσια κατάσταση . Ο

γνωστός αγαπητός Πρόεδρος Μάο το έχει πει αυτό .

Γιατί τι έγινε ; Στην Κοπεγχάγη η αποτυχία απέδειξε το όριο

αυτών των διεθνών happenings τα οποία είναι και ενεργοβόρα εκτός

των άλλων . Σκεφτείτε μόνο πόσα δέντρα κόπηκαν για τις εισηγήσεις

σε χαρτί εκεί .

Βεβαίως εδώ δεν ήρθαμε για να πούμε τόσο συγκεκριμένα τις

γενικότερες θέσεις των κομμάτων μας . Πρέπει να συνδέσουμε τις

απόψεις των πολιτικών μας φορέων με την Κοπεγχάγη .

Εμείς στο Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό έχουμε μία σταθερή και

ισχυρή άποψη , ότι η περιβαλλοντική μέριμνα για την διάσωση του

περιβάλλοντος είναι προτεραιότητα και μάλιστα είναι προτεραιότητα

διαστρωματική και διαταξική .

Πλανητική όπως ελέχθη και προηγουμένως . Δηλαδή δεν μπορεί

να περιοριστεί τόσο εύκολα σε τοπικό επίπεδο , παρόλο ότι πρέπει να

υπάρχουν τοπικές δράσεις . Δεν μπορούμε να φτιάξουμε πράσινες

φούσκες πάνω από μία χώρα σαν την Ελλάδα όταν , παραδείγματος

χάριν , οι διπλανές χώρες θα μας στείλουν πυρηνικά απόβλητα ή άλλες

μολύνσεις .



41

Γεια σας , κύριε Υπουργέ , ευχαριστούμε πολύ . Δεν είναι τυχαίο ,

δεν είναι σύμπτωση ; Ή μάλλον είναι σύμπτωση ότι φεύγετε τώρα . Θα

έλεγα ένα σωρό πράγματα στα οποία συμφωνώ μαζί σας . Αλίμονο .

Παρακαλώ .

Άρα , λοιπόν , δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι υπάρχει

απομόνωση των προβλημάτων αυτών διότι μπορεί ο καπιταλισμός να

ήθελε και μερικά έτη ή μήνες για να αλώσει τις αντιστεκόμενες

εθνικές οικονομίες , αλλά η ραδιενέργεια του Τσερνομπίλ ήρθε σε 8

ώρες εδώ .

Και βεβαίως εκεί εμείς πάλι προτείνουμε ότι πρέπει να

βρίσκουμε πάντα χρυσές τομές . Δεν θέλουμε να λέμε εύκολα : για όλα

φταίει το κεφάλαιο και η πλουτοκρατία , αν και φταίει σε πολλά .

Δεν θέλουμε , επίσης , να λέμε εύκολα αυτό που λένε κάποιοι το

κέρδος και με τον παρά μου , το γνωστό ρητό , εκεί με την κυρά μου . Ή

ο ρυπαίνων πληρώνει . Αυτό δεν λέει πάρα πολλά πράγματα , γιατί άντε

βρες τον για να πληρώσει .

Και βεβαίως δεν θέλουμε να ονειρευτούμε τις ιδέες της άγριας

οικολογίας για κοινωνίες μουσεία χλωρίδας και πανίδας . Πρέπει να

βρίσκουμε σύνθετες λύσεις .

Ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός λέει ότι το πρόβλημα του

ελέγχου του περιβάλλοντος , και σε τοπικό και σε εθνικό και σε

διεθνές επίπεδο , περιλαμβάνει , δυστυχώς , και την διάσταση της

επιβολής και της καταστολής .

Τι θα γίνει με αυτόν ο οποίος αρνείται ; Τι θα γίνει με αυτόν ο

οποίος δεν εκπαιδεύεται ; Και λοιπά , και λοιπά . Αυτό , λοιπόν , δεν

μπορούμε να το αποφύγουμε .

Βεβαίως είμαστε υπέρ της αξιοποίησης των εγχωρίων πηγών

ενέργειας . Βεβαίως είμαστε υπέρ της αξιοποίησης των περίφημων

ταπωμένων πετρελαίων του Αιγαίου για τα οποία είναι πιθανό ότι ο

ακύρηχτος πόλεμος , όπως λέει ο Κουρής , με την Τουρκία καλά κρατεί

τόσα χρόνια .

Βεβαίως είμαστε υπέρ του εκσυγχρονισμού των μονάδων των

. . .ώστε να έχουμε περιβαλλλοντικά καλύτερες μονάδες της Δ .Ε .Η .

Βεβαίως είμαστε υπέρ της κατάργησης των ΧΥΤΑ , καταργήθηκαν

τώρα για μεγάλες μονάδες διαχείρισης των αποβλήτων .



42

Βεβαίως είμαστε υπέρ του να εξεταστεί , να εξεταστεί , και το

θέμα της πυρηνικής ενέργειας με καινούριες τεχνολογίες και

καινούριες προσεγγίσεις , με θόριο αντί για ουράνιο , όπως αυτό που

συζητούνται στην Ινδία και στον Καναδά για μεγαλύτερη ασφάλεια .

Αλλά το πρόβλημα δεν είναι αυτά . Το πρόβλημα είναι η

Κοπεγχάγη ή το Κοπεν-χάος , όπως είπαν κάποιοι . Ή η μεγάλη

αποτυχία , ή η απογοήτευση . Σοκαριστική αποτυχία είπε ο Στίνγκλς .

Θρίαμβος για τους χρήστες του λιθάνθρακα , είπε ο Δημήτρης Ιμπραήμ

από την Green Peace. Να μην πούμε τι είπε η WWF κλπ .

Υπήρξε συνολικότερη αίσθηση μεγάλης απογοήτευσης αυτής της

ενεργοβόρου και άχρηστης τελετής , η οποία κατέληξε σε κηδεία ενώ

είχε ξεκινήσει για γάμο , όπως ελέχθη .

Τι απέδειξε η Κοπεγχάγη ; Απέδειξε ότι είμαστε εμείς η κορωνίδα

τάχα της δημιουργίας που τελικά έχουμε εξελιχθεί στον καρκίνο του

πλανήτη . Και με το 99% των ειδών που ζούσαν εδώ και εκατομμύρια

χρόνια στον πλανήτη , με δικές μας δράσεις και παραλείψεις να έχουν

εξαφανιστεί .

Είμαστε πιο ανίκανοι και από τις κατσαρίδες στο να

συμφωνήσουμε μεταξύ μας να συντονιστούμε και να βρούμε και

τρόπους επιβολής στην συνολική μας φωλιά . Δεν την βλέπουμε και

σαν φωλιά , αυτού του ωραίου γαλαζοπράσινου πλανήτη μέσα σε ένα

αρνητικό σκοτεινό και κρύο σύμπαν .

Και πότε αυτό ; Πότε αποδεικνύεται ότι αποτυγχάνουμε ; Εμείς οι

έξυπνοι ; Όταν οι πάγοι λιώνουν με εκθετικά αυξανόμενη ταχύτητα .

Όταν σε 50-100 χρόνια 300 εκατομμύρια κάτοικοι παρακτίων πόλεων

θα εξαφανιστούν κάτω από το νερό , μεταξύ των οποίων , λυπάμαι που

το λέω , αλλά για να το τοπικοποιήσω , και η Ερμούπολη η αγαπημένη

μου και ο Πειραιάς ο τόπος καταγωγής μου , και ο Βόλος και άλλες

τέτοιες δικές μας πόλεις , μίας παραλιακής χώρας .

Και όταν εμείς οι μεγαλύτεροι , οι οποίοι πάμε και στην σύνταξη

σε λίγο καιρό , θυμόμαστε πώς ήταν οι 4 εποχές παλιά , και βλέπουμε

τώρα ότι έχει εξαφανιστεί το αεράκι της άνοιξης και ο γλυκός ήλιος

του φθινοπώρου . Μη με κατηγορήσετε για συναισθηματισμό .

Τεχνοκρατική προσέγγιση είναι αυτή .



43

Και σηκώνουμε το κεφάλι μας και βλέπουμε ότι το φως του

ήλιου κάτι από άρρωστο έχει . Άρρωστο μας θυμίζει όταν πηγαίνουμε

να κάνουμε ακτινογραφία και μας λένε κλείσε τα μάτια σου .

Λοιπόν , τι φάνηκε στην Κοπεγχάγη . Φάνηκε ότι το μέλλον μας

είναι το μέλλον του πλανήτη Άρη , αυτού άνυδρου και ξερού σομόν

πλανήτη .

Και γιατί ; Εμείς είμαστε και μηχανικοί και κάνουμε και λίγο

project management. Λείπουν τρία σχέδια εκ των οποίων ένα έχει

τρεις υποπεριοχές .

Καταρχήν λείπει ένα παγκόσμια αποδεκτό σχέδιο problem

formulation. Να αποφασίσουμε πόσο και ποιο είναι το πρόβλημα , ποια

είναι η λύση του και πώς θα γίνει . Δεν υπάρχει αυτό .

Τα συνέδρια για το περιβάλλον είναι συνέδρια ερίδων και

επιστημονικών . Κάποιοι το αρνούνται καν το πρόβλημα . Λέει το

φουσκώνουν οι οικολόγοι , δεν έχουμε πρόβλημα .

Μετά λείπει ένα σχέδιο μετάβασης . Το οποίο σχέδιο μετάβασης

στην κατάσταση που θα πρέπει να οδηγηθούμε , έχει τρεις υποπεριοχές .

Καμία από αυτές δεν θίγει καμία Κοπεγχάγη ούτε και θίγεται ακόμα

και στα τοπικά συνέδρια .

Συντονισμός και συνδυασμένες δράσεις . Ή το κάνεις όλο μαζί σε

όλο τον πλανήτη , έστω σε όλη την Ελλάδα και παγκόσμια σε όλο τον

πλανήτη , έτσι ώστε να μην προλαβαίνει ό ,τι γλιτώνεις από τη μία

πλευρά να πάσχει από το ότι δεν το προχώρησες στην άλλη . Άρα ,

λοιπόν , χρειάζεσαι ένα σχέδιο συντονισμού και συνολικής

αντιμετώπισης .

Χρειάζεσαι ένα σχέδιο εκπαίδευσης , επιβολής και καταστολής .

Θα το πούμε και ίσως είμαστε οι μόνοι οι οποίοι θα κατηγορηθούμε

ότι λέμε τα πράγματα λίγο πιο άγρια και λίγο πιο αστυνομικά .

Χρειάζεται μία παγκόσμια αστυνομία περιβάλλοντος . Δεν είναι

δυνατόν να έχουμε ένα ΝΑΤΟ το οποίο για ίδια συμφέροντα να

βομβαρδίζει μία έρμη Γιουγκοσλαβία και να την διαλύει , και να μην

έχουμε κατανοήσει ότι κάποια στιγμή στο μέλλον όταν ξεπεραστούν οι

καλές προθέσεις και το να το αφήνουμε στον πατριωτισμό τον

οικολογικό των διαφόρων εθνών και κρατών , θα πρέπει να υπάρξουν

δυνάμεις επιβολής .



44

Ούτε είναι δυνατόν , φυσικά , να αφήνουμε χώρες σαν τις ΗΠΑ

και την Κίνα να καταστρέφουν την οποιαδήποτε δυνατότητα

συζήτησης . Από την άλλη όμως μεριά βάζοντας στο ίδιο τσουβάλι τις

ΗΠΑ και την Κίνα , όταν ο τρίτος κόσμος , με τον παλιό ορισμό , δεν

κάνει τίποτα άλλο παρά να μιμείται , με καθυστέρηση 200 ετών , το

μοντέλο της αέναης ανάπτυξης αυτό το καταστροφικό ανορθολογικό

μοντέλο , που τους πέρασε και τους έμαθε η Δύση .

Τι λένε οι Κινέζοι ; Λένε , πληρώστε μας πρώτα ό ,τι καταστροφή

διαφορική κάνατε τα 200 χρόνια που εμείς ήμαστε μία ασιατική

κοινωνία με μικρές αυτορύθμιστες κοινότητες , όπως και η Αφρική , και

μετά ελάτε να έρθουμε στο ίδιο επίπεδο .

Άρα , λοιπόν , εδώ πέρα υπάρχει μία λαθροχειρία η οποία γίνεται ,

ίσως εναντίον της Κίνας διότι πρέπει να υπάρξει μία διαφοροποίηση

να τα φέρουμε στο ίδιο επίπεδο , χωρίς να σημαίνει ότι πρέπει να την

εξαιρέσουμε από τις σημερινές ρυθμίσεις .

Το σίγουρο είναι ένα . Και εδώ είμαστε στο δεύτερο υποσύστημα

της δεύτερης αναγκαίας παραμέτρου . Ό ,τι μέτρο και να ληφθεί πώς θα

επιβληθεί ; Πώς θα υπάρξουν συνέπειες για αυτό που δεν το επιβάλλει ;

Με παγκόσμιο μποϋκοτάζ ; Με βομβαρδισμό των εγκαταστάσεών του

στο τέλος ;

Το Ισραήλ ενοχλείται από τα πυρηνικά πλάνα του Ιράν και

μερικές από μερικά χρόνια βομβάρδισε τις πυρηνικές εγκαταστάσεις

σε τοπικό επίπεδο . Δεν λέω να πάμε σε βομβαρδισμούς .

Άρα , λοιπόν , αυτή είναι η δεύτερη διάσταση , την οποία δεν την

λένε συνήθως , κανείς , ότι θα χρειαστεί καταστολή σε παγκόσμιο αλλά

και σε τοπικό επίπεδο .

Σχέδιο για μία εξισορρόπηση μεταξύ των περιβαλλοντικών

ρυθμίσεων , της φροντίδας , και των κοινωνικοοικονομικών ισορροπιών .

Είπαν κάποιοι προλαλήσαντες , και σωστά , θα δημιουργηθούν

χιλιάδες θέσεις εργασίας από τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες , ναι .

Αλλά πότε ; Αργότερα . Μέχρι τότε οι επιχειρήσεις και δη οι ελληνικές

επιχειρήσεις με πρόσχημα ότι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με

τους αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους , φίλτρα , κανονισμοί και

λοιπά , θα έχουν απολύσει κόσμο . Ήδη στο Θριάσιο Πεδίο λένε δεν

βγαίνουμε αν μας φορέσετε και πέντε φίλτρα . Δεν έχω λεφτά να το

κάνω αυτό .



45

Άρα , λοιπόν , και εκεί πρέπει να υπάρξει μία ισορροπία .

Αυτή , λοιπόν , είναι η τρίτη υποπεριοχή της δεύτερης διάστασης

που δεν την ψάχνει καμία Κοπεγχάγη .

Και το τρίτο βέβαια είναι ένα σχέδιο συντήρησης , ελέγχου και

διατήρησης αυτής της κατάστασης .

Δεν νομίζω ότι υπάρχει ελπίδα ότι θα μπορέσει ένας πλανήτης με

ένα παράλυτο . . .και με 15 τοπικούς πολέμους σε εξέλιξη να κάνει μία

τέτοια ρύθμιση έτσι από τα πάνω , όπως επιδιώκεται από ηγέτες

κρατών και συνέδρια .

Θεωρούμε , εμείς στον Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό , ότι μόνο ένα

από τα κάτω κινήματα , μία περιβαλλοντική διεθνής , όσο διεθνής ήταν

και η άλλη το ’17, ενάντια σε αυτό το φάντασμα το οποίο δεν είναι

μόνο πάνω από την Ευρώπη και δεν είναι μόνο κόκκινο , αλλά είναι

παγκόσμιο και μαύρο , μόνο ένα τέτοιο συγχρονισμένο παγκόσμιο

κίνημα , το οποίο σε εκείνους πήρε από το 1900 μέχρι το 1917 για να

το φτιάξουν , και όταν ήταν έτοιμοι να το ξεκινήσουν σχεδόν σε

παγκόσμιο επίπεδο , μόνο τότε ξεκίνησε .

Μόνο , λοιπόν , ένα τέτοιο κίνημα θα μπορέσει να ωθήσει και να

υποχρεώσει σε όλα τα επίπεδα που είπαμε , ατομικό , τοπικό , εθνικό και

παγκόσμιο , να αλλάξει η κατάσταση για το περιβάλλον . Και βεβαίως

βάζοντας χέρι και στις ελευθερίες του άκρατου φιλελευθερισμού .

Θα σας πω ένα παράδειγμα . Ένας από τους βασικούς μολυντές

του πλανήτη είναι η βιομηχανία βοοειδών , η εκτροφή βοοειδών . Από

τους μεγαλύτερους ρυπαντές . Χορτάρια , βόδια , σφαγεία και ούτε

καθεξής . Ο τρίτος κόσμος τρέφεται με ψάρια , ρύζι και χόρτα .

Να ένα θέμα , να απαγορευτούν οι μπριζόλες . Δεν το λέω

γραφικά . Το λέω με την διάσταση ότι τι βαριές παρεμβάσεις θα

χρειαστούμε .

Αν δεν τα κάνουμε όλα αυτά , τότε δυστυχώς θα τελειώσουμε με

την αναφορά που ξεκίνησα : cockroaches, shall prevail , οι κατσαρίδες

θα κυριαρχήσουν .

Σας ευχαριστώ . Και σας προτείνω να πάτε να δείτε τον Δρόμο .

Το παίζει ακόμα στο Οπερά . Δεν έχει λύσεις για το μέλλον , αλλά έχει

ανατριχιαστικές εικόνες για το μέλλον μας , και μόνο μία μικρή ελπίδα

στο τέλος του έργου που δεν θα σας την πω .




46


Ευχαριστούμε πολύ .

Το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ μας έχει τιμήσει με δύο εκπροσώπους . Θα

παρακαλέσουμε τον εξ αυτών συνάδελφο και βουλευτή , τον κύριο

Παπαδημούλη να έρθει στο βήμα .

Κος ΠΑΠΑΔΗΜΟΥΛΗΣ:

Ευχαριστώ για την πρόσκληση και για την ευκαιρία να μοιραστώ μαζί

σας κάποιες σκέψεις . Όσα θα σας πω θα απολαύσουν ενός

πλεονεκτήματος , ότι είμαι εκ των τελευταίων σε μία μακρά σειρά

ομιλητών και θα αποφύγω να επαναλάβω πράγματα , γιατί ήδη έχετε

κουραστεί .

Και το δεύτερο είναι ότι Όσα θα σας πω , θα προσπαθήσω να

συνδυάσουν και να συμπυκνώσουν ορισμένες ιδιότητες .

Εκπροσωπώ ένα χώρο που εδώ και δεκαετίες έχει μιλήσει για τα

περιβαλλοντικά προβλήματα καταγράφοντας και καταθέτοντας όχι

μόνο ευαισθησίες αλλά και επεξεργασίες και λύσεις .

Όταν ξεκινήσαμε , πριν δεκαετίες , μας έλεγαν γραφικούς . Άλλοι

μας έλεγαν ότι υπονομεύετε την ανάπτυξη , άλλοι μας έλεγαν ότι το

πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός .

( . . . . )

Κος ΠΑΠΑΔΗΜΟΥΛΗΣ:

. . . .ως Ευρωβουλευτής του Συνασπισμού ήμουν μέλος της επιτροπής

περιβάλλοντος που ασχολήθηκε για χρόνια με τα θέματα της

κλιματικής αλλαγής . Και συντονιστής της ευρω-ομάδας της Αριστεράς

για τα θέματα της κλιματικής αλλαγής .

Και η τρίτη ιδιότητα , που την θεωρώ εξίσου σημαντική , ίσως και

πιο σημαντική , είναι η ιδιότητα ενός μηχανικού που επαγγελματικά

και επιστημονικά έχει ασχοληθεί με αυτά τα θέματα περίπου 25

χρόνια .

Να προχωρήσω στις διαπιστώσεις . Πρώτα από όλα η Κοπεγχάγη

για όσους παρακολουθούσαν το πράγμα από κοντά ήταν το χρονικό

μίας προαναγγελθείσας αποτυχίας . Όλα από πριν έδειχναν αποτυχία .

Όσοι , μέχρι και την τελευταία στιγμή δήλωναν αισιόδοξοι ότι

κάτι καλό και σημαντικό θα προκύψει , είτε ήταν κλασικοί

βολονταριστές , και ήθελαν πάντα να βλέπουν ως εφικτό το επιθυμητό .



47

Είτε απλώς πουλάγανε περιβαλλοντική μόδα επειδή αυτό το πράγμα

εκείνη την περίοδο συγκινούσε .

Αυτή η αποτυχία τι κατέγραψε ; Κατέγραψε ένα έλλειμμα

πολιτικής βούλησης αυτών των ισχυρών παικτών που έπρεπε να

συμφωνήσουν για να υπάρξει νομικά δεσμευτική συμφωνία .

Ένα έλλειμμα αποτελεσματικότητας αυτών των μορφών

πολυμερούς διαπραγμάτευσης . Κάποια στιγμή υποκαταστάθηκαν

πλήρως αυτές και ο Ομπάμα με τους Κινέζους απέκλεισαν ακόμα και

την Ευρωπαϊκή Ένωση από τις τελικές φάσεις στις διαπραγματεύσεις .

Χοντρά πράγματα .

Ένα έλλειμμα διαθέσιμων πόρων . Με ποια λεφτά θα κάνουμε

αυτά τα πράγματα έτσι ώστε να δώσουμε και βοήθεια οικονομική και

τεχνολογική στις αναπτυσσόμενες χώρες που για να μπουν σε μία

παγκόσμια συμφωνία , και επειδή δεν έχουν το ίδιο μερίδιο ευθύνης με

τις αναπτυγμένες και τις πλούσιες χώρες για τη μέχρι τώρα ρύπανση ,

δικαίως απαιτούν μία δίκαιη κατανομή των βαρών .

Και επίσης ένα έλλειμμα διορατικότητας . Ένα έλλειμμα

διορατικότητας διότι στενά οικονομικά συμφέροντα , εθνικοί εγωισμοί ,

λογικές επιβολής , είτε από τους Κινέζους , είτε από τους Αμερικάνους

κλπ , πριονίζουν ένα κλαδί στο οποίο κάθεται όλος ο πλανήτης και για

το οποίο για την οικονομική του διάσταση η μελέτη , η έκθεση Stern

έχει πει πολύ καθαρά πράγματα .

Δηλαδή αν δεν δώσουμε τώρα 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ για

δράσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής ,

το κόστος και το οικονομικό , πέρα από το περιβαλλοντικό , μπορεί να

είναι 25%.

Όλα αυτά τα πράγματα μαζί , αν δεν θέλουμε να ελεεινολογούμε

την κατάσταση , νομίζω ότι ένα βασικό συμπέρασμα βγάζουν , ότι όσοι

απογοητεύτηκαν ή τσαντίστηκαν ή θύμωσαν ή προέβλεπαν την

αποτυχία της Κοπεγχάγης , πρέπει να κάνουν ό ,τι μπορούν για να μην

στεφθεί με την ίδια παταγώδη αποτυχία το Μεξικό , το οποίο είναι

περίπου σε ένα χρόνο .

Επειδή όλα αυτά που σας περιέγραψα δεν πρόκειται να αλλάξουν

θεαματικά στο επίπεδο της κορυφής και των παικτών , ο μόνος

παράγων που μπορεί να αλλάξει είναι το πολιτικό κόστος από την

εμμονή στην ίδια γραμμή , που οδηγεί στην αποτυχία , να γίνει πολύ



48

περισσότερο έναντι του προσδοκώμενου οφέλους από την διατήρηση

του s tatus quo, ότι δεν κάνουμε τίποτα , αλλά ευχολόγια και

μικροπράγματα .

Εδώ μόνο η ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών , και όσων

εν πάση περιπτώσει έχουν ευαισθησίες , μπορεί κάτι να αλλάξει . Και

νομίζω ότι όσοι νοιάζονται για αποτελεσματικότερες λύσεις , επειδή

αυτές οι λύσεις δεν μπορούν παρά να είναι σε πλανητικό επίπεδο ,

πρέπει ο καθένας να κάνει αυτό που του αναλογεί και να το κάνει


Έρχομαι τώρα στα ελληνικά , για να είμαι συνεπής και με το

θέμα .

Στην Ελλάδα έχουμε μάθει , δεκαετίες τώρα , να αντιμετωπίζουμε ,

εννοώ οι εξουσίες , αλλά και οι πολίτες αλλά και οι φορείς αλλά και ο

επαγγελματικές οργανώσεις τα θέματα της προστασίας του

περιβάλλοντος , της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής ως προϊόν

ενός εξωτερικού καταναγκασμού .

Δηλαδή , η Ελλάδα , δεκαετίες τώρα , προσπαθεί να φτιάξει

πολιτική περιβάλλοντος , με πάρα πολλά ελλείμματα , με πάρα πολλές

καθυστερήσεις , κυνηγώντας να προσαρμοστεί και να εφαρμόσει

ευρωπαϊκές οδηγίες και κανονισμούς .

Και είμαστε και πίσω . Τα ελλείμματα είναι πολλά . Οι καταδίκες

είναι πολλές . Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος , ο πρώην , ο κύριος Δήμας ,

τον οποίο πολλοί ομιλητές επαίνεσαν , αν και κορυφαίο στέλεχος της

Νέας Δημοκρατίας , αναγκαζόταν πάρα πολλές φορές να παραπέμπει

την χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο , τις ελληνικές αρχές ή να

απειλεί με παραπομπή , ή να πιέζει . Ξέρετε πάρα πολύ καλά πόσες

φορές συγκρούστηκε με τον πρώην Υ .ΠΕ .ΧΩ .Δ .Ε . , κύριο Σουφλιά για

αυτά τα θέματα .

Το λέω αυτό διότι έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα δεν θα

πρέπει να αφεθούμε για τα επόμενα χρόνια , για το επόμενο διάστημα ,

απλώς σε αυτό τον εξωτερικό καταναγκασμό . Πρέπει και από μόνοι

μας να κάνουμε πράγματα ως κοινωνία , πολιτική ηγεσία , κοινωνικές

οργανώσεις , επαγγελματικοί φορείς .

Γιατί ; Διότι πρώτον η Ευρώπη στην Κοπεγχάγη αποδείχθηκε

κατώτερη των φιλοδοξιών που η ίδια είχε θέσει για τον εαυτό της . Ενώ

είχε προετοιμάσει όλο το σκηνικό ότι είναι ο πρωταγωνιστής , η



49

πρωτοπορία , και θα μπει εκεί και θα σαρώσει και θα τους σύρει όλους

μαζί της , και τους Αμερικάνους και τους Κινέζους , και θα εξασφαλίσει

και μία δίκαιη λύση , παραμονές της Κοπεγχάγης εξατμίστηκε λόγω της

αδυναμίας της να μοιράσει στο εσωτερικό της το κόστος της λύσης

που η ίδια πρότεινε , πώς θα μοιραστεί ανάμεσα στις διάφορες

ευρωπαϊκές χώρες το κόστος αυτής της λύσης . Και την κρίσιμη στιγμή

μετετράπη σε κομπάρσο . Όλες οι καλές προθέσεις και οι φιλόδοξες

προτάσεις δεν αντιστοιχηθήκαν στοιχειωδώς .

Αυτό έχει προκαλέσει στην θεσμισμένη Ευρώπη , τον Μπαρόζο ,

της Commission, του Συμβουλίου , αυτή την στιγμή την εξής

κατάσταση . Πρώτον έχουν κάνει πίσω και από αυτά που εμείς ως

Ευρωπαϊκή Αριστερά τα θεωρούσαμε όχι φιλόδοξα , όχι επαρκή .

Δεύτερον αυτό που έλεγε ότι ξέρετε κάτι ; Εμείς και αν δεν

κάνετε τίποτα θα τα κάνουμε όλα μόνοι μας . Και αυτό έχει πάει πίσω .

Και αντίθετα το κόστος αγοράς ρύπων έχει μειωθεί μέσα στην

Ευρώπη , αμέσως μετά την Κοπεγχάγη , γιατί κυριαρχεί και στην

Ευρώπη αυτό που κυριαρχεί σε όλο τον κόσμο , ότι τώρα σε εποχές

κρίσης τι να κοιτάμε το περιβάλλον ; Αντίθετα από Όσα όλοι οι

προηγούμενοι εδώ λένε ότι ίσα , ίσα που η οικονομική κρίση επιβάλλει

μία οικολογική στροφή στα πρότυπα παραγωγής κατανάλωσης και

αυτό μπορεί να δώσει και θέσεις εργασίας κλπ .

Εμείς όλοι εδώ , με παραλλαγές , με διαφορές , δεν θα

ομονοήσουμε ποτέ και πλήρως , και δεν πρέπει , λέμε ότι η οικονομία

και η οικολογία μπορούν να συμβαδίσουν .

Οι κυρίαρχοι , αυτοί που κάνουν το παιχνίδι , λένε ξεχάστε την

οικολογία , την προστασία του περιβάλλοντος , την αντιμετώπιση της

κλιματικής αλλαγής επειδή έχουμε κρίση .

Για αυτό ακριβώς τον λόγο νομίζω ότι δεν αρκεί να περιμένουμε

την παγκόσμια συμφωνία η οποία θα μας υποχρεώσει να κάνουμε τα

του οίκου μας ως μερτικό . Δεν πρέπει να περιμένουμε απλώς τον

ευρωπαϊκό καταναγκασμό που στο μεταξύ χαλαρώνει κιόλας και

υποβαθμίζεται .

Και πρέπει να δούμε αυτόνομα και αυτοτελώς το δικό μας

μερίδιο έχοντας υπόψη μας αυτό που είπε ο συνάδελφος ο Δραγκιώτης ,

έχουμε το 2 τοις χιλίοις των ρύπων αλλά έχοντας μικρότερο πληθυσμό ,

που σημαίνει ότι είναι υπερρυπασμένη η δική μας γωνιά του πλανήτη .



50

Και εδώ χρειάζεται όλοι να λειτουργήσουμε με αυτά που μας

μάθαιναν στα πρώτα χρόνια του Πολυτεχνείου . Δηλαδή , χαρτί , μολύβι ,

στόχοι , χρονοδιαγράμματα , κανόνες , θεσμοί ελέγχου , και κατανομή

πόρων . Διότι αυτό λείπει . Αυτό λείπει .

Δηλαδή εγώ περίμενα από τον Υφυπουργό ΥΠΕΚΑ , για να μην

πω τον μακρόσυρτο τίτλο πλήρως , να μας πει εδώ σχέδια ,

χρονοδιαγράμματα , διαθέσιμους πόρους , προτάσεις για κανόνες ,

προτάσεις για μορφές ελέγχου , ποινές , τα πάντα , έτσι ώστε να δούμε τι

αλλάζει .

Διότι , και θα κλείσω με αυτό , ας πάρω ένα παράδειγμα , οι

περισσότεροι συμφώνησαν ότι η μεγαλύτερη πηγή για την

αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η εξοικονόμηση ενέργειας .

Σε αυτό το θέμα έχουμε την πιο ενεργοβόρα οικονομία στην

ευρωζώνη . Μονάδες καταναλισκόμενης ενέργειας ανά μονάδα

παραγόμενου προϊόντος . Τεράστια περιθώρια . Και έχουμε και το πιο

βρώμικο μίγμα παραγωγής ενέργειας .

Σε αυτούς τους δύο στόχους , του να αλλάξουμε αυτά τα

πράγματα προς το καλύτερο , χρειάζεται χρονοδιάγραμμα , χρειάζονται

πόροι , χρειάζονται κανόνες .

Ας πάρουμε το θέμα των ΑΠΕ , και με αυτό να κλείσω . Πέρα από

το να υπάρχει μία ισορροπία ανάμεσα στους στόχους , τα μέσα που

τους δίνεις , τις διαθέσιμες τιμές κλπ , χρειάζονται και δίκτυα . Δίκτυα

που θα συνδέσουν αυτούς που θα παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από

ΑΠΕ με το διαθέσιμο δίκτυο .

Και εδώ , χρόνια τώρα η Δ .Ε .Η . , όχι μόνο δεν κάνει αυτό που θα

έπρεπε να κάνει η ίδια , που θα έπρεπε να είναι στην πρωτοπορία της

παραγωγής των ΑΠΕ , αλλά δεν υποβοηθά και τα άλλα .

Είναι θέματα στα οποία δεν αρκεί να λέμε μπλα-μπλα .

Επομένως το τελικό μου συμπέρασμα είναι ότι αν βγαίνει ένα

δεύτερο συμπέρασμα και από την Κοπεγχάγη και από το πώς συζητάμε

την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα , είναι ότι δεν

φτάνουν πια τα λόγια , δεν αρκεί ο πληθωρισμός των συναινετικών

διαπιστώσεων .

Χρειάζονται πράξεις , χρειάζεται σχέδιο , και εκεί νομίζω ότι θα

αναδειχθούν και τα διαφορετικά συμφέροντα και οι ιδεολογικές

διαφορές και οι κοινωνικές και οι ταξικές διαφορές , διότι το θέμα της



51

κλιματικής αλλαγής , σωστά είπε ο Μπάμπης ο Ζιώγας , έχει μια όψη

άγρια κοινωνική , εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πόσιμο νερό ,

επισιτιστική κρίση , παιδική θνησιμότητα , δεν είναι απλώς ένας αφελής

περιβαλλοντισμός .

Και στην Ελλάδα , σε συνθήκες οικονομικής κρίσης , ύφεσης ,

αυξανόμενης ανεργίας , το να μην σπαταλήσεις αλλά να

χρησιμοποιήσεις παραγωγικά τους πόρους σου για να εξοικονομήσεις

χρήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας , για να πετύχεις τους

στόχους του 20.20.20 σε ένα χαμηλότερο ύψος με την εξοικονόμηση

έτσι ώστε να ξοδέψεις λιγότερα λεφτά σε επενδύσεις για ενέργεια ,

μπορεί να σου απελευθερώσει πόρους , να τους δώσεις στην δημόσια

παιδεία , την υγεία , την στήριξη του κοινωνικού κράτους .


Και να με συγχωρείτε , έχω να πάω σε ένα πολύ δυσάρεστο

καθήκον και πρέπει να φύγω αμέσως .


Ευχαριστούμε τον κύριο Παπαδημούλη .

Καλώ τώρα τον εκπρόσωπο των Οικολόγων Πρασίνων , τον κύριο

Νίκο Χρυσόγελο .

Κος ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΣ:

Καλημέρα . Είναι αλήθεια ότι ένα τέτοιο θέμα θα έπρεπε να έχει

χιλιάδες συμμετέχοντες και εκπροσώπους συνδικάτων αλλά και

εκπροσώπους επιστημονικών φορέων . Βλέπουμε ότι αυτά τα θέματα

στην Ελλάδα δεν είναι κεντρικά , και υπάρχει μεγάλη άγνοια πόσο

συνδέονται τα θέματα της κλιματικής αλλαγής , τα θέματα του

περιβάλλοντος με τα θέματα της κοινωνικής συνοχής και μίας

διαφορετικής οικονομίας .

Δεν θα μιλήσω πάρα πολύ για το τι έγινε στην Κοπεγχάγη .

Απλώς θέλω να πω ότι στην Κοπεγχάγη ήταν το μέγεθος της αποτυχίας

που εντυπωσίασε . Υπήρχαν όλα τα σημάδια ότι δεν θα είναι επιτυχία .

Αλλά τέτοιου είδους αποτυχία , νομίζω ότι δεν την περίμενε κανένας .

Πρώτη φορά τόσοι πολλοί ηγέτες του κόσμου μαζεύτηκαν για να

αποτύχουν έστω και να καταλήξουν σε ένα κείμενο . Και αυτό είναι

τεράστιο σε σύγκριση με το πρόβλημα το οποίο έπρεπε να στηθεί και

να αντιμετωπιστεί στην Κοπεγχάγη .



52

Το δεύτερο που είναι πολύ σημαντικό και είναι ανησυχητικό

όμως για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση , είναι ότι ενώ ξεκίνησε με

ένα καλό ξεκίνημα , θα μπορούσε να επηρεάσει τις παγκόσμιες

εξελίξεις . Δυστυχώς χάθηκε , εξαφανίστηκε και στο τελευταίο

διάστημα δεν έπαιξε καν ρόλο στην διαμόρφωση των τελευταίων

λεπτομερειών .

Και αυτό είναι πάρα πολύ ανησυχητικό γιατί δεν βάζει πλέον

φιλόδοξους στόχους ούτε για την δική της περιοχή .

Το 20.20.20 μπορεί να ήταν κάτι σημαντικό για το 2020 όταν

συζητήθηκε , σήμερα δεν επαρκεί . Πριν τελειώσει η Κοπεγχάγη ήταν

γνωστό ότι με τα σημερινά δεδομένα πάμε για αύξηση της μέσης

θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς . Τα απαισιόδοξα σενάρια μιλάνε για

πολύ μεγαλύτερη αύξηση μέσης θερμοκρασίας που σημαίνει ότι

υποσκάπτουμε γενικά την βάση της ζωής σε αυτό τον πλανήτη και δεν

το έχουμε συνειδητοποιήσει .

Ποια είναι η στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσουμε . Νομίζω

ότι αυτό που συζητήθηκε πολύ , γιατί ήμουν και εγώ στην Κοπεγχάγη ,

μεταξύ των μη κυβερνητικών οργανώσεων και των φορέων είναι ότι

πρέπει να στρέψουμε τώρα την πίεση στις κυβερνήσεις και να

νιώσουμε τι σημαίνει πολιτικό κόστος σε κάθε χώρα .

Γιατί τώρα πολύ ωραία τα λένε όλοι σε επίπεδο φόρουμ και

εξαγγελιών , και δυστυχώς θα γίνω λίγο κακός και εδώ πέρα . Ακούμε

συνέχεια προθέσεις , αλλά οι ρόλοι των κυβερνήσεων δεν είναι να μας

λένε τι θα κάνουμε η Κοινωνία των Πολιτών αλλά θα πρέπει να λένε τι

κάνουν οι κυβερνήσεις .

Αν συζητάμε τα πολύ ωραία σαν να είμαστε μία φιλολογική

λέσχη δεν πρόκειται να γίνει τίποτα για το κλίμα ούτε για το

περιβάλλον , ούτε για την οικονομία .

Και έχω εκπλαγεί και προσωπικά , και οι Οικολόγοι Πράσινοι , με

την συνεχή εξαγγελία προθέσεων χωρίς να υπάρχουν μηχανισμοί

εφαρμογής , χωρίς να υπάρχουν χρονοδιαγράμματα , χωρίς να υπάρχει

τίποτα .

Και λέω , πολύ καλή η πρόθεση να έχουμε υψηλότερους και πιο

φιλόδοξους στόχους , αλλά πού είναι τα χρονοδιαγράμματα , πού είναι

το προσωπικό , πού είναι οι δεσμεύσεις , με τι θα επιτευχθούν αυτοί οι



53

στόχοι που λέμε ότι θα αυξήσουμε και θα πάμε από το 18% στο 20%

παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ .

Δεν έχει εξαγγελθεί τίποτα τι θα γίνει το 2010, το 2011, το 2012,

το 2013, με ποιους μηχανισμούς , με ποιο προσωπικό , με τι αλλαγές

στην οικονομία , γιατί θα πρέπει να υπάρξουν .

Ήθελα να ξεκινήσω όμως από αυτό που ονομάζεται οικονομικό

χρέος και να το δούμε πώς συνδέεται με το οικολογικό χρέος .

Έχουμε δανειστεί πάρα πολλά και συσσωρεύεται τώρα ένα

μεγάλο οικονομικό χρέος το οποίο είναι ταυτόχρονα και οικολογικό

χρέος .

Η χώρα χρωστάει 350 δις και το περιβαλλοντικό και κλιματικό

χρέος θα είναι ακόμα μεγαλύτερο . Γιατί ήδη το ζούμε , δεν θέλω να

αναλύσω επιπτώσεις περιβαλλοντικές που ήδη βιώνουμε στην Ελλάδα .

Απλώς σας λέω , αν πάτε στην ύπαιθρο θα δείτε ότι τα σπάρτα , που

είναι ένα φυτό που ανθίζει τον Μάιο , έχει ανθίσει τον Γενάρη . Τα

αμπέλια στην Κρήτη δεν μπορούν να τα κλαδέψουν γιατί έχουν βγάλει

καινούρια φύλλα και μάτια .

Αυτό έχει σημαντικό κόστος το οποίο κανείς δεν το υπολογίζει .

Αλλά ήθελα να πω ότι το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να

κάνουμε ως χώρα , για να μη μιλήσω πλέον για την Ευρώπη ή για άλλες

περιοχές , είναι να συνδέσουμε τις πολιτικές για την αντιμετώπιση της

οικονομικής κρίσης με τις πολιτικές για την αντιμετώπιση της

κλιματικής και της περιβαλλοντικής κρίσης .

Και να έχουμε μία στρατηγική κοινωνικής συνοχής , η οποία δεν

θα οδηγήσει στην κατάρρευση της κοινωνίας , στην ανεργία , απλώς

εισπράττοντας κάποια χρήματα τα οποία μπαίνουν σε ένα βαρέλι που

είναι γεμάτο τρύπες , το οποίο αύριο θα είναι ακόμα άδειο .

Σκεφτείτε ότι χρωστάμε 350 δις και 10 και 20 δις να μαζέψουμε

φέτος , πού θα τα μαζέψουμε του χρόνου ; Και πώς θα τα μαζέψουμε το

επόμενο έτος ;

Είναι μία αποτυχημένη πολιτική την οποία λέγαμε συνέχεια και

προεκλογικά . Και τότε , βέβαια , το κόμμα που είναι στην Κυβέρνηση

σήμερα , έλεγε ότι μα εμείς θα δώσουμε χρήμα στην αγορά και θα

αναπτυχθεί η οικονομία .



54

Εφαρμόζεται μία εντελώς ξεπερασμένη πολιτική η οποία αγνοεί

και τις οικονομικές πραγματικότητες και τις περιβαλλοντικές

πραγματικότητες .

Εμείς είχαμε πει έγκαιρα και προεκλογικά και όλοι οι Πράσινοι

το έλεγαν και ως ευρωπαϊκή πρόταση και ως εθνική πρόταση , το

πρώτο πράγμα που έπρεπε να γίνει την επόμενη των εκλογών είναι ένα

σχέδιο πράσινου New Deal, με συμμαχίες στην Ευρώπη μεταξύ

κομμάτων , μεταξύ χωρών , που ήταν φανερό ότι θα βρεθούν στην

κρίση , έτσι ώστε πραγματικά να υπάρξει ένα εναλλακτικό σχέδιο για

την οικονομία , που να δημιουργεί θέσεις εργασίας , να προσφέρει

εισοδήματα τα οποία να μπορούν να φορολογηθούν , και να μπορεί να

αντιμετωπίσει περιβαλλοντικά προβλήματα και κυρίως να

μεταρρυθμίσει την οικονομία .

Γιατί το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι αφ ' ενός η σπατάλη και η

διαφθορά , αλλά είναι και το ίδιο το μοντέλο της οικονομίας το οποίο

παράγει και αναποτελεσματικότητα και περιβαλλοντική καταστροφή .

Τι θα προκύψει με το καινούριο σχέδιο που εφαρμόζει η

Κυβέρνηση ; Ας πούμε ότι θα μαζέψει σήμερα τα χρήματα , πόση θα

είναι η ενέργεια αύριο ; Πώς θα χρηματοδοτήσει αλλαγές στα

περιβαλλοντικά θέματα ;

Σας αναφέρω ένα παράδειγμα . Το 2008 ως χώρα πληρώσαμε 1 δις

ευρώ για να εισάγουμε ηλεκτρική ενέργεια από το πυρηνικό

εργοστάσιο του Κοζλοντούι , για να πληρώσουμε επίδομα θέρμανσης

300 εκατομμύρια , και για να αγοράσουμε δικαιώματα ρύπων . Ένα δις .

Από το 2013 θα δημοπρατείται η παραγωγή ενέργειας , κάθε

κιλοβατώρα . Και επειδή εμείς συνεχίζουμε να παράγουμε ενέργεια από

λιγνιτικά , θα πληρώνουμε 1,5 με 2,5 δις για να αγοράζουμε την

ενέργεια την οποία παράγουμε από λιγνίτη .

Ποιο είναι εναλλακτική πρόταση ; Η εξαγγελία απλώς ευχών ότι

θα πετύχουμε εξοικονόμηση ; Μα για να πετύχουμε εξοικονόμηση του

20% πρέπει να επενδύσουμε σε κτίρια , δηλαδή να εξοικονομήσουμε

ενέργεια από τουλάχιστον 100.000 κτίρια το χρόνο όταν ξέρουμε ότι

έχουμε 7 εκατομμύρια κτίρια στην Ελλάδα , από τα οποία πάρα πολύ ,

μην πω το 50% ή 60%, πάρα πολλά τουλάχιστον είναι ενεργειακά

σπάταλα . Είναι αναποτελεσματικά . Δηλαδή τους δίνουμε επίδομα



55

θέρμανσης να ζεσταίνουν ένα χώρο που χάνει από παντού . Είναι

παρανοϊκό αυτό το πράγμα .

Αυτό , λοιπόν , που πρέπει να γίνει είναι να επενδύσουμε σε

100.000 τουλάχιστον σπίτια τον χρόνο . Αυτό σημαίνει τουλάχιστον

1,5-2,5 δις ευρώ ετησίως για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα

περιβαλλοντικό αποτέλεσμα θετικό , να δημιουργήσουμε , το λέγαμε

εμείς , 100.000-150.000 θέσεις εργασίας , να υπάρξουν εισοδήματα τα

οποία θα φορολογηθούν . Και να υπάρχει μία μείωση της εισαγωγής

πετρελαίου και γενικά ένας εξορθολογισμός αυτής της διαδικασίας .

Αυτό που υπήρχε από την προηγούμενη Κυβέρνηση , γιατί ωραία

είναι όταν λέμε λόγια , έλεγε η προηγούμενη Κυβέρνηση θα δώσω 300

εκατομμύρια σε 5 χρόνια από το ΕΣΠΑ για , ας πούμε , 35.000 σπίτια .

Η σημερινή Υπουργός , η οποία έχει καλές προθέσεις , λέει : εγώ βρει 50

-100 εκατομμύρια και μετά ίσως κάτι γίνει με τις τράπεζες .

Μα δεν γίνεται . Αυτά είναι για πλάκα , παιδιά . Είναι για πλάκα .

Αν μιλάμε ότι θα κάνουμε από 3.500-4.000 σε κάθε σπίτι , 15.000

σπίτια τον χρόνο , θα πετύχουμε τους στόχους αυτούς που λέμε ; Θα

δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας ; Θα αλλάξουμε την οικονομική βάση ;

Δεν μπορούμε να χτίζουμε παντού πλέον .

Αυτό που μπορούμε να κάνουμε , όμως , είναι να στραφεί ο

οικοδομικός τομέας στην εξοικονόμηση ενέργειας , στην αναβάθμιση

των γειτονιών , στην οικολογικοποίηση της πόλης , στην βιωσιμότητα

της πόλης , σε ένα άλλο μοντέλο πόλης .

Μα πού είναι όλα αυτά όμως ; Αυτά ανακοινώνονται μεν ως

προθέσεις , αλλά στην πράξη δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός

εφαρμογής . Ε , δεν γίνεται αυτό το πράγμα να λέμε ότι όλα ωραία .

Ο Υπουργός έπρεπε να μας πει εδώ ότι είναι Τεχνικό

Επιμελητήριο , έπρεπε να πει έχουμε αυτούς τους πόρους για να

κάνουμε αυτά τα έργα , αυτά για την εξοικονόμηση , αυτά για την

αναγέννηση των πόλεων , αυτές είναι οι δεσμεύσεις , αυτοί είναι οι

μηχανισμοί , έτσι θα εμπλουτίσω , επειδή βλέπω και τη Μαργαρίτα , το

Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος , έτσι θα κάνω εκπαίδευση , έτσι θα

εκπαιδεύσω ανθρώπους . Με ποιο ανθρώπινο δυναμικό θα πετύχουμε

στόχους .



56

Υπάρχει αυτό ; Συνδυάζεται οποιαδήποτε πολιτική σήμερα ,

ακόμα και στα πανεπιστήμια , στους τεχνικούς φορείς , στις

διαδικασίες , τα ΚΕΚ , που λέω ένα παράδειγμα ; Δεν υπάρχει .

Άρα , λοιπόν , ωραία όλα αυτά , να βρισκόμαστε στα συνέδρια , να

λέμε ωραίες γενικές φιλολογικές απόψεις , αλλά εδώ πλέον πρέπει να

κρίνουμε όλους με βάση τι συγκεκριμένο προτείνουν ,

χρονοδιαγράμματα .

Σιδηρόδρομος . Όλοι λένε , δεν έχω ακούσει κανένα να μην λέει

για τον σιδηρόδρομο καλά λόγια . Ο σιδηρόδρομος όμως περιορίζεται .

Η προηγούμενη Κυβέρνηση έκοψε δρομολόγια , η καινούρια δεν

πρόσθεσε κανένα δρομολόγιο . Δεν υπήρξε κανένα σχέδιο για τις

συγκοινωνίες .

Δεν είδα εγώ να λέει μέσα στα επόμενα 5 χρόνια , παράδειγμα , θα

αλλάξουμε όλο το μοντέλο κίνησης στις πόλεις και στις εθνικές οδούς .

Εμείς πήγαμε και είπαμε στην Κυβέρνηση , οργανώστε

τουλάχιστον για τα Τέμπη , ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα που θα

μπορούσε να είναι και πιλότος . Δεν κατάφερε να το οργανώσει .

Δηλαδή τι ; Να ανεβαίνουν τα φορτηγά και τα βαρέα οχήματα

πάνω σε φόρμες του σιδηροδρόμου , να περνάνε με την σιδηροδρομική

γραμμή την περιοχή των Τεμπών και για εξοικονόμηση και ως μοντέλο

διασυνδεδεμένων μεταφορών , και ως μία λύση που δεν θα

υποβαθμίσει , όπως γίνεται σήμερα , το επαρχιακό δίκτυο , τις μικρές

πόλεις κλπ . Τίποτα δεν έγινε .

Δηλαδή ένα στοιχειώδες που σε άλλη χώρα θα γινόταν σε μία

μέρα , δεν έγινε τίποτα .

Δυστυχώς , νομίζω ότι πρέπει ως κοινωνία να αφυπνιστούμε .

Είναι θέμα βαθιών αλλαγών και στο πολιτικό σύστημα και στα

πολιτικά κόμματα , φυσικά , και στον τεχνικό κόσμο και στα

πανεπιστήμια και στην κοινωνία συνολικότερα .

Και πρέπει να απαιτήσουμε έργα . Πράξεις . Ωραία . Τα λόγια

πλέον έχουν τελειώσει . Και αυτό θα είναι το πολιτικό κόστος για εμάς ,

ως Οικολόγοι Πράσινοι , να δείξουμε στις κυβερνήσεις ότι δεν αρκεί

πια να λένε ούτε καλές προθέσεις . Όχι να λέμε ωραία τα είπαμε εδώ

μέσα , όλοι συμφωνούμε .

Αυτό είναι και το επικίνδυνο της σημερινής εποχής . Ότι όλοι

περίπου λέμε τα ίδια στα λόγια . Στα λόγια τελείωσε αυτό .



57



Ευχαριστούμε και τον κύριο Χρυσόγελο που ήταν ο τελευταίος μας

ομιλητής . Έχουμε ένα μικρό διάλειμμα τώρα και στις 12.00’

προχωράμε με την επόμενη συνεδρία .


Και παρακαλώ τους συναδέλφους που είναι στο επόμενο

προεδρείο να έρθουν να πάρουν την θέση τους .

ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

Κος ΑΓΑΔΑΚΗΣ:

Επιτρέψτε μου μετά το κλείσιμο της πρώτης ενότητας , για τον

απολογισμό της Κοπεγχάγης , να προχωρήσουμε στο δεύτερο μέρος ,

στην δεύτερη ενότητα , για τις δεσμεύσεις της χώρας εν όψει του 2020,

ρυθμίσεις , εργαλεία και μηχανισμοί ελέγχου , τουλάχιστον όπως λέει

το πρόγραμμα .

Επιτρέψτε μου να καλέσω την πρώτη ομιλήτρια , την κυρία

Καραβασίλη , η οποία είναι Ειδική Γραμματέας Επιθεώρησης

Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος

Ενέργεια και Κλιματικής Αλλαγής .

Ευχαριστούμε πολύ .

Κα ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ:

Ευχαριστώ ιδιαίτερα για την πρόσκληση . Είναι μία ευχάριστη στιγμή

για εμένα , γιατί μετά από την Κοπεγχάγη και παρά το γεγονός ότι

γενικά υπήρξε μία απαισιοδοξία όσον αφορά τα αποτελέσματα ,

θέλαμε πιο φιλόδοξα πράγματα για την παγκόσμια κοινότητα , φύση

αισιόδοξη εγώ έχω κρατήσει το εξής .

Είχαμε μία παγκόσμια συμφωνία , και ταυτόχρονα ένα κάλεσμα

σε όλες τις κυβερνήσεις να πρωτοστατήσουν , να δώσουν τα

προγράμματά τους έγκαιρα . Και άρα , δημιουργείται μία άμιλλα στο

ποιος και πότε θα καταθέσουν προγράμματα στοχεύοντας υψηλότερους

στόχους προκειμένου να πετύχουμε την καταπολέμηση της κλιματικής

αλλαγής .

Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει ήδη πάρει , έχει

πρωτοπόρο ρόλο σε όλη αυτή την προσπάθεια , και με τους στόχους



58

που έχει θέσει αλλά και με τα προγράμματα και την δέσμη πολιτικών ,

δίνει την δυνατότητα , σε όσους μπορούν και θέλουν , και εκεί είναι το

θέμα της πολιτικής βούλησης , να δείξουμε ότι είμαστε σε θέση να

επιταχύνουμε τα μέτρα για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής , σε

ό ,τι αυτό συνεπάγεται .

Άρα , μπροστά μας έχουμε ένα στοίχημα και αυτό θα δούμε αν

μπορούμε να το κερδίσουμε και σαν χώρα , με δεδομένη και τη μεγάλη

καθυστέρηση στην διείσδυση τόσο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ,

και κυρίως στην διείσδυση μέτρων ενεργειακής αποδοτικότητας . Αν

είμαστε σε θέση να κάνουμε αυτή την περίφημη στροφή στον τρόπο

που σκεφτόμαστε , στον τρόπο που παράγουμε , στον τρόπο που

καταναλώνουμε .

Το ζήτημα , λοιπόν , της ενεργειακής απόδοσης , που είναι το

κομμάτι , το ένα από τα τρία 20, το 20.20.20, και που δεν έχουμε

δυστυχώς ξεκινήσει στην προσπάθεια να το πετύχουμε , λόγω μεγάλων

καθυστερήσεων στην ενσωμάτωση της σχετικής κοινοτικής οδηγίας για

την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων , είμαστε στην θέση , το ξαναλέω

με πολύ μεγάλη καθυστέρηση η οποία έχει στοιχίσει στην χώρα , γιατί

θα είχαμε τελείως διαφορετικά ισοζύγια , αν εδώ και μία 10ετία που

υπήρχε παλαιότερη οδηγία , είχαμε ξεκινήσει , να λέμε ότι αυτή την

χρονιά , το 2010, είναι μία χρονιά τομή που ξεκινάμε με ένα νέο

κανονισμό και με νέα εργαλεία , στα οποία , θα ήθελα να επισημάνω

την μεγάλη συμβολή του Τεχνικού Επιμελητηρίου και να χαιρετίσω

και να ευχαριστήσω όσους δουλεύουν αυτή την στιγμή στις πολλές

ομάδες που έχουν συσταθεί με στόχο την υποστήριξη όλου αυτού του

έργου με την έκδοση των ΤΟΤΟΕ , κανονισμών κλπ .

Είναι η πρώτη φορά , αν θέλετε , μετά από πάρα πολλά χρόνια , το

Τεχνικό Επιμελητήριο κινητοποιείται προς αυτή την κατεύθυνση για

να εκσυγχρονίσει όλο το πλαίσιο που αφορά στα κτίρια .

Εγώ πάρα πολύ γρήγορα θα πω κάποια πράγματα .

Ήδη γνωρίζετε όλοι ότι ένα σχέδιο κοινής υπουργικής απόφασης

για τον νέο κανονισμό ΚΕΝΑΚ και ένα προεδρικό διάταγμα για τους

ενεργειακούς επιθεωρητές έχει δημοσιευτεί στο διαδίκτυο . Η

διαβούλευση έληξε 31 Ιανουαρίου . Και όλο αυτό το χρονικό διάστημα

γινόταν η ενσωμάτωση των σχολίων , οι συναντήσεις με φορείς , η



59

επεξεργασία των διαφορετικών απόψεων και σχολίων που

διατυπώθηκαν .

Για τον στόχο , λοιπόν , ας μη πω την σημερινή κατάσταση , όλοι

την γνωρίζουμε , θα περάσω γρήγορα κάποια πράγματα . Όλοι

γνωρίζουμε την συμβολή του κτιριακού τομέα στην κατανάλωση

ενέργειας , στις εκπομπές διοξειδίου , αλλά και στην υποβάθμιση της

ποιότητας ζωής μας στις πόλεις , δεδομένου ότι ο περισσότερος

πληθυσμός ζει στις πόλεις μας , οι ενεργειακές ανάγκες αυξάνονται και

επιδεινώνονται συνεχώς , η χρήση των ακατάλληλων υλικών αλλά και

των συστημάτων δόμησης , πυκνότητες , ο σχεδιασμός που συνήθως

στις ελληνικές πόλεις δεν υπήρξε και άρα έχουμε πτυχές , αναπτύξεις

και έντονα προβλήματα στα αστικά κέντρα , επιδεινώνουν και την

κλιματική αλλαγή με το φαινόμενο της θερμικής νησίδας .

Στην χώρα υπάρχει ένα τεράστιο δυναμικό εξοικονόμησης

ενέργειας από τα κτίρια , δεδομένου ότι και δεν έχουμε εφαρμόσει

μέτρα καθόλου , αλλά και δεδομένου ότι το 89%-90% του κτιριακού

αποθέματος σήμερα είναι κατασκευασμένο πριν από το 1980,

ημερομηνία που για πρώτη φορά εφαρμόστηκε ο κανονισμός

θερμομόνωσης .

Αυτό σημαίνει ότι το κτιριακό απόθεμα της χώρας μας είναι

τελείως απροστάτευτο θερμικά και άρα και με δεδομένο την τάση της

ευρωπαϊκής πολιτικής για τα κτίρια , να αναβαθμίσουμε ενεργειακά το

υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα , παρουσιάζεται μπροστά μας

πραγματικά μία μεγάλη γκάμα και ένα πλήθος κτιρίων στα οποία θα

πρέπει να παρέμβουμε .

Η Ελλάδα σπάταλη ενεργειακά χώρα . Η επιλογή , λοιπόν ,

εξοικονομώ ενέργεια και βεβαίως όσον αφορά στον σχεδιασμό στα

κτίρια , σχεδιάζω βιοκλιματικά , κτίζω οικολογικά , είναι μονόδρομος .

Βιώνουμε την εποχή της κλιματικής αλλαγής , της ενεργειακής

εξάρτησης με ό ,τι αυτό συνεπάγεται , της πρωταφανούς αστικοποίησης

και της τεράστιας ενεργειακής ζήτησης . . . .

( . . . ) είναι ότι παράλληλα με τα μέτρα , τα όποια μέτρα ,

παράλληλα με τις όποιες πολιτικές , αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία

είναι οι πολίτες που βιώνουν αυτά τα προβλήματα , αλλά και η πολιτεία

δίνοντας το παράδειγμα , να προχωρήσουμε όλοι σε έναν άλλο τρόπο

σκέψης , επιζητώντας βέβαια μια άλλη ανάπτυξη .



60

Μια ανάπτυξη που σέβεται το περιβάλλον . Έχουμε μεγέθη

οικονομικής βιώσιμης ανάπτυξης , κοινωνικής συνοχής και προστασίας

του περιβάλλοντος , αυτό που λέμε αειφόρος ανάπτυξη , όπου βασικό

συστατικό στοιχείο είναι και η αειφόρος κατασκευή .

Κτίρια και πόλεις . Στην Ελλάδα έχουμε πάρα πολύ μεγάλες

δυνατότητες , και λόγω της γεωμορφολογικής θέσης της χώρας , της

τοπογραφίας και του κλίματος – και το λέμε τόσα χρόνια βεβαίως και

δεν ξέρω κατά πόσον το καταλαβαίνουμε και γιατί δεν το κάνουμε ,

είναι άλλη ιστορία αυτή .

Και τώρα να κάνω μια παρένθεση , λέγοντάς σας όλα αυτά , κι εγώ

πολλές φορές με τον εαυτό μου απορώ πώς τόσα χρόνια έχω αυτό το

κουράγιο και την αισιοδοξία να τα λέω και να εξακολουθώ να

πιστεύω . Κλείνω παρένθεση . Είναι μια κινητήρια δύναμη , μια

αειφόρος δύναμη , η οποία μας κρατάει και νέους .

Άρα , αυτή η επιτακτική ανάγκη να επανασχεδιάσουμε τις πόλεις

μας είναι μπροστά μας . Οι αναπλάσεις και όποιες πολιτικές έχουμε ,

και που έχουμε ισχυρή νομοθεσία , πρέπει να κατευθυνθούν και προς

την οικολογική αναβάθμιση των πόλεων , με πρώτη μέριμνα στην

ενέργεια και στο νερό και στα απόβλητα .

Οι στόχοι βεβαίως χρήση φυσικών πόρων , επιλογή

κατασκευαστικών υλικών σύμφωνα με την ανάγκη , ανάλυση του

κύκλου ζωής τους , μείωση των αποβλήτων και στην κατασκευή και

κατά την κατεδάφιση , μείωση κατανάλωσης νερού , ανακύκλωση ,

συγκέντρωση βρόχινου νερού , κλπ .

Στόχοι που πολύ γρήγορα έρχονται με μια νέα κοινοτική οδηγία ,

η οποία τροποποιεί την προηγούμενη του 2002 για τα κτίρια , όπου

εκτός από την ενεργειακή απόδοση εισάγει και την περιβαλλοντική

απόδοση .

Εισάγει δηλαδή τον ρόλο των υλικών , εισάγει τα ζητήματα

νερού , αποβλήτων , κλπ .

Παράλληλα , όλη αυτή η πολιτική , όπως φάνηκε και στην

Ευρώπη , στηρίζεται , ενισχύει μάλλον και την πράσινη

επιχειρηματικότητα , που είναι ένα κλειδί για το μέλλον της

οικονομίας , της προστασίας του περιβάλλοντος και τη δημιουργία

νέων θέσεων εργασίας , και βεβαίως πάνω σε αυτό μπορεί να στηριχθεί

και η προσπάθεια που γίνεται για την αειφόρο ανάπτυξη .



61

Η στροφή προς τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική και την

οικολογική δόμηση δεν είναι κάτι νέο . Ευτυχώς , εδώ και πάρα πολλά

χρόνια υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση και από τους μηχανικούς ,

αλλά και από το κοινό , για μια καλύτερη ποιότητας ζωής στα κτίρια .

Έχουμε πάρα πολύ μεγάλη εμπειρία πια στο πώς θα παντρέψουμε

τις σύγχρονες , καινοτόμες τεχνολογίες με την παράδοση , όπου τα

στοιχεία της βιοκλιματικής προσέγγισης , της σχέσης δηλαδή του

κτίσματος με τη φύση , ήταν παρόντα , και τα οποία θα πρέπει να τα

ξαναδούμε και να τα ξαναθυμηθούμε , αντλώντας εμπειρίες από την

παράδοση , να ξαναδώσουμε τον καλύτερο εαυτό μας οι μηχανικοί στο

να κάνουμε καλύτερα κτίρια , τα οποία και σε κλίμακα , αλλά και σε

λειτουργία , να ξαναρθούνε κοντά στον άνθρωπο .

Όλα αυτά τα μεγαλεπήβολα σχέδια γενικά και η γιγάντωση των

πόλεων έφερε και όλα αυτά τα προβλήματα . Αξιοποιώντας λοιπόν τη

φυσική ενέργεια και με τη βοήθεια της τεχνολογίας .

Η εφαρμογή του νόμου 3661 άμεσα , την επόμενη εβδομάδα θα

εξαγγείλει και η ίδια η Υπουργός πότε θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται ο

νέος κανονισμός ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων που αντικαθιστά

τον κανονισμό θερμομόνωσης και βάζει μια διαδικασία , μια νέα

μεθοδολογία για τον τρόπο που θα μελετώνται και θα κατασκευάζονται

τα νέα κτίρια .

Ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής κατανάλωσης , και ταυτόχρονα

θα αφορά και στα υφιστάμενα κτίρια . Ο στόχος είναι να έχουμε νέα

κτίρια χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας . Ωστόσο , στην Ελλάδα θα

δείτε , όπως το έχετε δει μάλλον , οι στόχοι που έχουν μπει στο

ελάχιστο δεν είναι οι πλέον φιλόδοξοι .

Γιατί βάζοντας ρεαλιστικότερους στόχους προσπαθούμε να

δοκιμάσουμε στην αγορά και με τους μηχανικούς πώς θα μπορέσει να

δουλέψει η προσπάθεια αυτή που γίνεται για να πιάσουμε αυτά τα

ελάχιστα όρια .

Για όλα τα κτίρια τα υφιστάμενα – νομίζω το γνωρίζετε , το λέει

ο νόμος – που είναι πάνω από 1.000 τετραγωνικά και τα οποία θα

ανακαινίζονται ριζικά , υποχρεωτικά θα πρέπει να εφαρμόζονται τα νέα

όρια , δηλαδή μια κατηγορία ενεργειακής κατανάλωσης , η οποία έχει

διατυπωθεί στην κατηγορία Β , σε ένα σύστημα αξιολόγησης

ενεργειακής .



62

Ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός κτιρίων και πόλεων ,

γιατί θα πρέπει να δούμε ταυτόχρονα και τι κάνουμε με τις πόλεις μας .

Να αναπροσαρμόσουμε τις προδιαγραφές του πολεοδομικού

σχεδιασμού , στη χωροταξία να εισάγουμε καθοριστικά τη διάσταση

της βιοκλιματικής αντίληψης που έχει να κάνει πραγματικά με την

προσαρμογή των πόλεων , των οικισμών , στο κλίμα , με στόχο την

αξιοποίηση των βέλτιστων κλιματικών δεδομένων και την προστασία

από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες .

Είναι γνωστά τα ζητήματα , δεν θα σας πω περισσότερα . Η βάση

του σχεδιασμού θα είναι η μελέτη ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων ,

με την τήρηση των ελάχιστων απαιτήσεων .

Για την εφαρμογή του νόμου 3661 επίσης δημιουργείται ένα

σώμα στον ιδιωτικό τομέα ενεργειακών επιθεωρητών . Μία διαδικασία

δηλαδή και ένα εργαλείο , το οποίο θα καταδεικνύει το τι κάνουμε με

τα κτίρια μας , σε ποιο επίπεδο βρίσκονται , εάν ανακαινίζονται , τι

εξοικονόμηση επιτυγχάνεται , δηλαδή σε ποια ενεργειακή κατηγορία

κατατάσσονται τα κτίρια .

Είναι ένα είδος ταυτότητας , ένα είδος διαβατηρίου θα λέγαμε

των κτιρίων . Ο στόχος που είχε προταθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

είναι για να εξασφαλισθεί διαφάνεια στην αγορά των ακινήτων , η

διαφάνεια προς τον καταναλωτή .

Όπως ο καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει τι τρώει , καθαρά

προϊόντα , τι περιέχουν οι κονσέρβες που αγοράζει και μπορεί να το

κάνει αυτό αν κοιτάξει την ετικέτα . Με την ίδια λογική υπάρχει μια

ετικέτα που και για το κτίριο κάποια πολύ βασικά στοιχεία θα

παίζουνε ρόλο .

Τι καταναλώνει , ποια είναι τα λειτουργικά έξοδα κάθε χρόνο για

να θερμανθεί , να δροσιστεί , αν θα θερμαίνεται και θα δροσίζεται στο

κτίριο που ζει , που αγοράζει ή που νοικιάζει .

Και αυτό το στοιχείο είναι περισσότερο για να κάνει μια

ποιοτική αναβάθμιση στη λογική της κατασκευής , στη λογική που

σκεφτόμαστε και στοιχεία που μέχρι σήμερα , αν θέλετε , έχουν τη

σημασία τους βεβαίως , αλλά που δεν αξιολογούνται περιβαλλοντικά να

μπούνε σε δευτερεύουσα ή τριτεύουσα μοίρα .

Έχουν οριστεί τέσσερις ενεργειακές κλιματικές ζώνες για τη

χώρα . Δεν θα μπω στις διαδικασίες μεθοδολογίας , τις γνωρίζετε . Είναι



63

το κτίριο μεταφοράς , είναι μελέτη που γίνεται σε σύγκριση με ένα

κτίριο που επιτελεί τον ρόλο του , δηλαδή μπορεί να καλύψει τις

ελάχιστες απαιτήσεις που δίνει ο κανονισμός και δίνεται η ευχέρεια

και η δυνατότητα στον μελετητή να βρει τις καλύτερες , τις

εξυπνότερες ή τις ορθότερες λύσεις σχεδιαστικά , ούτως ώστε να

πιάσει το ελάχιστο , τη Β κατηγορία , που σημαίνει κάποιες

κιλοβατώρες ανά τετραγωνικό ετησίως , και να πάει και περισσότερο

ψηλότερα στην κατηγορία , με τάση – για τα νέα κτίρια είναι αυτό

εφικτό – το να φτάσει στο ενεργειακά αυτόνομο κτίριο σε μεγάλο

βαθμό , με την τάση αυτή που λέμε τα κτίρια των μηδενικών εκπομπών

διοξειδίου .

Θα προχωρήσω σε αυτά . Ένα πάρα πολύ σημαντικό επίσης

ζήτημα είναι η δημιουργία ευνοϊκού μικροκλίματος γύρω από το

κτίριο , στο οικοδομικό τετράγωνο , στην πόλη , και με την κατάλληλη

φύτευση και τη βιοκλιματική προσέγγιση στο σχεδιασμό , αλλά και με

την επιλογή των καταλληλότερων υλικών , ούτως ώστε να μειώσουμε

την υπερθέρμανση που γίνεται κατά τη διάρκεια ιδιαίτερα των θερινών

μηνών , να έχουμε χαμηλότερες θερμοκρασίες και ευνοϊκότερες

συνθήκες για τα ίδια τα κτίρια θερμικά , αλλά και για τους πολίτες που

ζούνε και θέλουνε να χαρούνε , να κυκλοφορήσουν με έναν ευχάριστο

τρόπο μέσα στην πόλη .

Η διαδικασία της ενεργειακής επιθεώρησης που ενδιαφέρει θα

γίνεται από ενεργειακούς επιθεωρητές που θα δημιουργηθούν στον

ιδιωτικό τομέα .

Θα εντάσσονται σε ένα μητρώο ενεργειακών επιθεωρητών βάσει

προσόντων και μιας διαδικασίας εκπαίδευσης και εξετάσεων , ούτως

ώστε να υπάρχει και μια αξιοπιστία , αλλά κυρίως και μια ενημέρωση ,

εκπαίδευση πάνω στη μεθοδολογία που θα υπάρχει από εδώ και πέρα

για τις μελέτες και για τις επιθεωρήσεις .

Το πιστοποιητικό θα έχει ισχύ δέκα χρόνια , είναι υποχρεωτικό

για όλα τα νέα κτίρια τα οποία θα κατασκευάζονται με τον καινούργιο

κανονισμό και για τα υφιστάμενα άνω των 1.000 τετραγωνικών που θα

ανακαινίζονται .

Παράλληλα δε , και αυτό είναι καινοτομία και αν θέλετε το

ουσιαστικότερο εργαλείο , κίνητρο θα έλεγα , για να λειτουργήσει η

αγορά , είναι ότι υποχρεωτικά σε κάθε διαδικασία αγοραπωλησίας ή



64

ενοικίασης υποχρεωτικά θα πρέπει να προσκομίζεται από τον

ιδιοκτήτη μαζί με τα άλλα δικαιολογητικά και το πιστοποιητικό

ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων .

Δεν υποχρεώνει η πολιτεία , η νομοθεσία δηλαδή , τους ιδιοκτήτες

όταν θα πουλήσουν ένα ακίνητο ή θα το νοικιάσουν να το

αναβαθμίσουν ενεργειακά . Απλώς υποχρεώνει να υπάρξει αυτή η

ταυτότητα .

Τι πουλάς , τι νοικιάζεις . Ποια είναι η ποιότητα , ποια είναι τα

χαρακτηριστικά αυτού του κτιρίου , ούτως ώστε ο υποψήφιος

αγοραστής ή ενοικιαστής να γνωρίζει και το κόστος που θα έχει , το

λειτουργικό κόστος σε αυτό το κτίριο .

Το κτίριο ή το διαμέρισμα δεν είναι μόνο το τζάκι ή οι βεράντες ,

τα πάρκινγκ , τα χρυσά πόμολα , οι χρυσές μπανιέρες . Έχει να κάνει και

με το θα είσαι καλά μέσα σε αυτό το κτίριο ; Θα θερμαίνεσαι ; Θα

δροσίζεσαι το καλοκαίρι ; Και τι σημαίνει αυτό ; Πόσα λεφτά θα

χρειάζεσαι .

Γιατί πολλές φορές και στα παλιά κτίρια , όσα λεφτά και να

ξοδέψεις δεν μπορείς να έχεις θερμική άνεση όλο τον χρόνο . Άρα θα

υπάρχει μια γνώση .

Αυτό το πράγμα αυτόματα όμως κινητοποιεί την αγορά . Η αγορά

θα αρχίσει να λειτουργεί , τα πιστοποιητικά θα βγαίνουν , οι κατηγορίες

θα υποδηλώνουν κάποια πράγματα και αν γίνει μια προσεκτική

πολιτική στη φορολογία και σε σχέση με τις αντικειμενικές αξίες ,

ούτως ώστε όσο καλύτερο είναι ένα κτίριο τόσο χαμηλότερη να είναι η

αντικειμενική αξία , να έχει δηλαδή το κίνητρο να το βελτιώσει , θα

μπορέσει η αγορά να λειτουργήσει καλύτερα και να υπάρξει η τάση

των ιδιοκτητών να αναβαθμίζουν σταδιακά οι ίδιοι τα κτίρια τους .

Παράλληλα , όπως έχετε ακούσει – την επόμενη εβδομάδα θα το

εξαγγείλει ο Υπουργός – υπάρχει κι ένα πρόγραμμα κινήτρων , μια

πολιτική κινήτρων που θα συμβάλει , θα βοηθήσει πολίτες που θέλουν

να κάνουν παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας , ενεργειακής

αναβάθμισης , με ιδιαίτερη έμφαση στο σύνολο των κτιρίων .

Ένα πακέτο , το οποίο έχει να κάνει με κίνητρα οικονομικά και

θεσμικά . Αρκετά σημαντικά , παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία

που βιώνουμε και την αδυναμία να εξευρεθούν τα μεγάλα κονδύλια

που θα ήταν απολύτως απαραίτητα για να μπορέσει πραγματικά η



65

πολιτεία να δώσει μια ώθηση και να υποστηρίξει πολίτες που ζούνε σε

άθλιες συνθήκες .

Και είναι πάρα πολλοί οι συμπολίτες μας , δυστυχώς , που ζούνε

σε άθλιες συνθήκες .

Σας είπα λοιπόν σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται το

πιστοποιητικό . Η κατάταξη σε κλίμακα ενεργειακής απόδοσης .

Μεγάλη έμφαση δίνεται στα κτίρια του δημόσιου και ευρύτερου

δημόσιου τομέα , το λένε και από το 1995-1998, με την προηγούμενη

οδηγία .

Υπήρξαν κάποιες προσπάθειες που γίνανε από τότε , μέσα από

την ΚΕΔ , η οποία προσάρμοσε και στις προδιαγραφές για τη

δημοπράτηση για τα νέα κτίρια έχει εντάξει λογικές και απαιτήσεις

ενεργειακού σχεδιασμού .

Υπήρξε ευαισθητοποίηση αρκετών φορέων που έχουν κάνει

πρότυπα κτίρια , ενεργειακά αυτόνομα ή παθητικά κτίρια , είτε με άλλες

λύσεις , έξυπνες λύσεις , και έχουν δείξει πολύ καλά αποτελέσματα .

Σήμερα , ήδη υπάρχει μια κοινή υπουργική απόφαση που

καθορίζει με ποιον τρόπο θα πρέπει να λειτουργούν τα δημόσια κτίρια

όσον αφορά τις θερμοκρασίες , όσον αφορά τη συντήρηση , όσον αφορά

τις επεμβάσεις που πρέπει να προγραμματίζονται ετησίως , ούτως ώστε

να βελτιώνονται ενεργειακά .

Αυτή η κοινή υπουργική απόφαση θα ενισχυθεί και θα γίνουν και

κάποιες πιλοτικές παρεμβάσεις με χρηματοδοτήσεις του ΥΠΕΚΑ , σε

δημόσια κτίρια με έμφαση στα σχολεία και τα νοσοκομεία , που είναι

και πάρα πολύ ενεργοβόρα .

Παράλληλα , όλοι ξέρετε ότι υπάρχει το πρόγραμμα «Εξοικονομώ

για τα δημόσια κτίρια» και πάρα πολλοί δήμοι έχουν εντάξει τέτοιες

παρεμβάσεις , βελτίωσης δηλαδή δημοτικών δημόσιων κτιρίων , και που

θα έχουμε πολύ γρήγορα και υλοποιήσεις , πρόγραμμα που

χρηματοδοτείται σε ένα μεγάλο ποσοστό από την Ευρωπαϊκή Ένωση .

Δεν θα σας πω ειδικότερα για τους ενεργειακούς επιθεωρητές ,

υπάρχει και μια ακόμα συζήτηση ανοικτή για το ποιοι μπορεί να είναι

όσον αφορά τα προσόντα , όσον αφορά την εκπαίδευση , κλπ .

Φροντίζουμε να δώσουμε την καλύτερη δυνατή λύση ,

λαμβάνοντας υπόψη και όλα τα σχόλια που έχουν διατυπωθεί , τα οποία



66

ήταν πάρα πολύ χρήσιμα , ούτως ώστε το σύστημα να δουλέψει όσο πιο

αξιόπιστα είναι αυτό δυνατόν . Αυτό μας ενδιαφέρει .

Αργήσαμε να ξεκινήσουμε , να μην γυρίσει μπούμερανγκ .

Έχοντας υπόψη μας ωστόσο πάντα ότι η πρώτη διετία είναι μια

δοκιμαστική περίοδος , μια φάση που θα δοκιμαστούμε όλοι , τις

αντοχές μας . Οι μηχανικοί , οι επιθεωρητές .

Αν είμαστε σε θέση πραγματικά γρήγορα να προσαρμοστούμε σε

όλα αυτά τα καινούργια για εμάς και πολύ παλιά για την Ευρωπαϊκή

Ένωση που μετράει ήδη αποτελέσματα συνταρακτικά , και όσον αφορά

τα ποσοστά εξοικονόμησης ενέργειας , αλλά κυρίως νέες θέσεις

εργασίας , αναθέρμανση της οικονομικής δραστηριότητας μέσω των

ανακαινίσεων .

Και αν θέλετε ένα παράδειγμα εφαρμογής αυτού που λέμε

πράσινη ανάπτυξη – που επιτρέψτε μου , εγώ δεν θα την πω έτσι , τη

λέω αειφόρο ανάπτυξη , είναι πολύ συγκεκριμένη ορολογία , είναι πολύ

συγκεκριμένο το περιεχόμενό της πολιτικά , θέλει συγκερασμό πολλών

πραγμάτων και δεν αρκεί σημειακών .

Ωστόσο , η πράσινη ανάπτυξη καλό είναι να λέγεται , έστω και

από μόδα , γιατί για πάρα πολλά χρόνια δεν ακουγόταν τίποτα για όλα

αυτά τα θέματα . Κανένας δεν ασχολιόταν , δημοσιογράφος κλπ , και

κάποιοι αιθεροβάμονες , βλέπω πολλούς εδώ πέρα , τα λέμε και τα

ξαναλέμε και θα τα λέμε μέχρις ότου πετύχουμε ένα μικρό μέρος από

όλα αυτά .

Να δείξω λίγο εδώ τις υποστηρικτικές δράσεις . Και γιατί θέλω

να τις δείξω ; Γιατί είναι υποστηρικτικές δράσεις , τις οποίες έχει

αναλάβει το Τεχνικό Επιμελητήριο και για άλλη μια φορά θα το

τονίσω αυτό σε συνεργασία με το ΤΑΠΕ , σε συνεργασία με το

Αστεροσκοπείο Αθηνών , μια τεράστια δουλειά που γίνεται από μια

μεγάλη ομάδα .

Ετοιμάζεται ένα λογισμικό για την επιθεώρηση των κτιρίων και

για τις μελέτες . Θα βοηθήσει πάρα πολύ τους μηχανικούς . Ένα

λογισμικό που θα διαθέσει το Τεχνικό Επιμελητήριο σε πολύ χαμηλή

τιμή , της τάξης των 100-150 ευρώ , σε όλους τους μηχανικούς .

Αναπτύσσεται βάση δεδομένων και αρχείο επιθεωρήσεων κτιρίων

που θα το διαχειρίζεται – αυτό που δεν σας είπα – η Γενική



67

Γραμματεία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και Ενέργειας , της οποίας

έχω την τιμή να προΐσταμαι .

Δημιουργείται ένας νέος θεσμός στο Υπουργείο , η Ειδική

Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας , που θα παρακολουθήσουν την

εφαρμογή της νομοθεσίας , της καλής τήρησης , των αξιόπιστων

ελέγχων , και πολύ σύντομα θα μάθετε για όλο αυτό το πλέγμα των

αρμοδιοτήτων που έχει και των δυνατοτήτων .

Νομίζω τα βλέπετε , να μην σας παίρνω άλλο τον χρόνο .

Ευχαριστώ πάρα πολύ . Και ένα τελευταίο μήνυμα . Θέλει πάρα πολλή

προσπάθεια , πάρα πολλή δουλειά , ας σταματήσουμε τις μεγάλες

αντιθέσεις .

Ξέρουμε ότι λάθη θα κάνουμε και αν δεν ξεκινήσουμε δεν θα

μάθουμε . Και τα λάθη αυτά μέσα στα δύο χρόνια θα τα διορθώσουμε .

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ .

Κος ΑΓΑΔΑΚΟΣ:

Ευχαριστούμε πολύ την κ . Καραβασίλη για την πολύ καλή και κυρίως

κατανοητή παρουσίαση που μας έκανε .

Πριν προχωρήσουμε στην επόμενη εισήγηση , θα παρακαλούσα να

μοιράσουμε σωστά τον χρόνο , δεδομένου ότι θα έχουμε μία επιπλέον

εισήγηση . Γι’ αυτό καλό θα ήταν να κινηθούμε στα δέκα με δώδεκα

λεπτά η κάθε παρουσίαση .

Ο επόμενος καλεσμένος μας είναι ο Διευθυντής Ενεργειακής

Πολιτικής και Σχεδιασμού του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών

Ενέργειας , ο κύριος Τίγκας . Κύριε Τίγκα , έχετε τον λόγο .

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΚΟΙΝΟΥ

Κος ΤΙΓΚΑΣ:

Καλημέρα κι από μένα . Ονομάζομαι Κώστας Τίγκας και είμαι

Διευθυντής Ενεργειακής Πολιτικής και Σχεδιασμού στο Κέντρο

Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησης Ενέργειας .

Η παρουσίασή μου έχει σχέση με μια ανάλυση των στόχων για

την ενέργεια και το περιβάλλον , οι οποίοι θα μας αφορούν τα επόμενα

χρόνια μέχρι το 2020 και θα παρουσιάσω και τη μελετητική δουλειά-

περίληψη που κάνει το ΚΑΠΕ για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ αυτή τη

στιγμή .



68

Καταρχήν , μιλάμε αυτή τη στιγμή για τα τρία 20ρια . Για το

σύνολο των ευρωπαϊκών μελών μέχρι το 2020 είναι 20% μείωση των

εκπομπών των αερίων σε σχέση με τα επίπεδα του ’90, 20% διείσδυση

των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας και 20% εξοικονόμηση

πρωτογενούς ενέργειας .

Είναι φανερό ότι οι στόχοι αυτοί είναι στενά συνδεδεμένοι

μεταξύ τους . Για παράδειγμα , εάν πετύχουμε εξοικονόμηση ενέργειας ,

ο στόχος της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών , τη στιγμή που

μετράει στην τελική κατανάλωση , θα είναι ευκολότερος .

Υπάρχει μια πολύ στενή σχέση λοιπόν αριθμητική μεταξύ των

στόχων και κάνοντας την άσκηση να προσπαθήσουμε να πετύχουμε ,

για παράδειγμα , τους στόχους των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης –

συνήθως αυτό γίνεται με ενεργειακά μοντέλα – διαπιστώνουμε ότι τότε

χωρίς να βάλουμε επιπλέον περιορισμούς ή περικοπές , οι στόχοι των

εκπομπών ( . . . ) από μόνοι τους .

Υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο που αυτή τη στιγμή διέπει την

υπόθεση των τριών 20. Αυτή είναι η νέα οδηγία 21/2009 για τις

εκπομπές για την εμπορία εκπομπών , όπου το ένα κρίσιμο σημείο είναι

ότι οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής θα αγοράζουν τα δικαιώματα των

εκπομπών από δημοπρασία .

Αυτό σημαίνει στην ουσία , ο στόχος εδώ είναι με μέτρα

πολιτικής της αγοράς τα στερεά καύσιμα με το φυσικό αέριο , και εν

πάση περιπτώσει τα συμβατικά γενικότερα , να έρθουν σε μια

ισορροπία τιμών και να μην παρουσιάζεται το φαινόμενο ότι τα

ιδιαίτερα ρυπογόνα στερεά για παράδειγμα να είναι πολύ φθηνότερα ,

με αποτέλεσμα να τα προτιμάνε οι χώρες-μέλη στα ηλεκτρικά τους

συστήματα .

Σημαντική οδηγία είναι η οδηγία των ΑΠΕ , επίσης πρόσφατη , η

28/2009, που βάζει τους στόχους για το 2020 σε σχέση με τις ΑΠΕ .

Εδώ έχει βάλει η παρούσα ελληνική κυβέρνηση τον φιλόδοξο στόχο

20%, αντί για 18% που προβλεπόταν στην οδηγία , με 40% στην

ηλεκτροπαραγωγή προβλέπεται και μάλλον 20% θα επικρατήσει στη

θερμότητα και ισχύει βέβαια και το 10% των βιοκαυσίμων στις οδικές

μεταφορές .

Παράλληλα , στην εξοικονόμηση ενέργειας το παρόν νομικό

πλαίσιο είναι η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων , η οδηγία η οποία θα



69

αναθεωρηθεί . Έκανε μια πολύ εκτενή παρουσίαση η κυρία

Καραβασίλη , νομίζω .

Υπάρχει οδηγία για τη συμπαραγωγή και τέλος η οδηγία της

εξοικονόμησης ενέργειας η λεγόμενη , η οποία προβλέπει τους άμεσους

στόχους μέχρι το 2016 και επίσης την εκπόνηση σχεδίων δράσης

ενεργειακής αποδοτικότητας , εκ των οποίων ήδη το πρώτο έχει

υποβληθεί .

Τώρα , όσον αφορά τις στρατηγικές επιλογές για την ανάπτυξη

του ενεργειακού συστήματος , θα πρέπει να κάνουμε επιλογές σε

εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο , οι οποίες να μας οδηγήσουν στα

οράματα τα οποία είναι και για το 2020 και πέρα από αυτό .

Δηλαδή δεν μπορείς να κάνεις επιλογές σήμερα , αν θέλετε με

βραχυπρόθεσμη λογική , χωρίς να σκέφτεσαι ποια είναι η επίδραση των

σημερινών επιλογών στη μελλοντική κατάσταση όσον αφορά τις

εκπομπές και στη διείσδυση των σχετικών τεχνολογιών στο 2020 και

μετά .

Εάν πάρεις τις λάθος αποφάσεις τώρα , μετά θα τις έχεις σαν

βαρίδι πάνω σου και θα πρέπει να τις αντιμετωπίσεις και στο άμεσο

μέλλον .

Επομένως , οι επιλογές αυτές θα πρέπει ήδη να εξασφαλίζουν από

τώρα τη διαρκή μείωση των εκπομπών με μακροπρόθεσμη λογική και

την αύξηση άμεση κατανάλωση των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης

ενέργειας .

Έτσι , ειδικά στον ηλεκτρισμό ένα θέμα βασικής προτεραιότητας

είναι να ολοκληρώσουμε την ενσωμάτωση του εθνικού μας δικτύου

στο πανευρωπαϊκό . Αυτό θα βοηθήσει και τη λειτουργία των ΑΠΕ και

αυτό αφορά και τις διασυνδέσεις και την κατεύθυνση ενεργοποίησης

των αγορών .

Είναι σημαντικό κομμάτι η παροχής υψηλής ποιότητας

ηλεκτρισμού στους καταναλωτές και να τους δεσμεύσουμε σε μια

ενεργή συμμετοχή στην εξοικονόμηση ενέργειας με τα λεγόμενα

ζητήματα συμπεριφοράς , όπως και στην αύξηση ενεργειακής

απόδοσης .

Ειδικότερα , στο ηλεκτρικό σύστημα πρέπει να συγκρατήσουμε

τους ρύπους από τους συμβατικούς σταθμούς και να αυξήσουμε τις μη

ρυπογόνες , τις καθαρές τεχνολογίες .



70

Έτσι , στο διασυνδεδεμένο καταρχήν οι λιγνιτικές μονάδες θα

πρέπει να εκσυγχρονισθούν στην κατεύθυνση S-ready που θα

επικρατήσει μετά από κάποια χρόνια , με παράλληλη εφαρμογή

τεχνικών σύγκαυσης βιομάζας από δασικά και αγροτικά υπολείμματα ,

και έτσι θα διατηρήσουμε και τον λιγνίτη για περισσότερα χρόνια , θα

κάνουμε δηλαδή οικονομία .

Το θέμα βέβαια της ( . . . ) τεχνολογίας είναι ένα θέμα που αυτή τη

στιγμή έχει μπει σε κάποια συζήτηση , παρ’ όλα αυτά όμως , ενόψει των

νέων οδηγιών , οι νέες μονάδες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους αυτό

το γεγονός των ( . . . ) ready, άσχετα με το ποια θα είναι η εξέλιξη μετά .

Είναι σημαντικό να υπάρχουν γρήγορες μονάδες φυσικού αερίου

που συνεργάζονται και καλύτερα με τις μονάδες των ΑΠΕ , ιδιαίτερα

με τα αιολικά πάρκα και σημαντικό ρόλο θα παίξουν πια οι μεγάλες

συγκεντρωμένες μονάδες ΑΠΕ , κυρίως τα μεγάλα υδροηλεκτρικά και

τα αιολικά στην αρχή , αλλά και οι υπόλοιπες τεχνολογίες συν τω

χρόνω , οι οποίες αυτή τη στιγμή δεν είναι και τόσο ανεπτυγμένες , αν

εξαιρέσει κανένας τα φωτοβολταϊκά τώρα που πάνε να αναπτυχθούνε –

πέσανε και οι τιμές άλλωστε .

Σε χρονική σειρά αξιοποίησης και μετά τα αιολικά ,

φωτοβολταϊκά και υδροηλεκτρικά , είναι τα μικρά υδροηλεκτρικά , το

βιοαέριο , βιομάζα , γεωθερμικές μονάδες , κεντρικά ηλιακά , κλπ .

Ένα σημαντικό κομμάτι σε αυτή τη φάση είναι η μετατροπή των

μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων , και εν πάση περιπτώσει αύξηση των

αντλητικών υδροηλεκτρικών , τα οποία θα βοηθήσουν στην υπόθεση

της απορριπτόμενης ενέργειας από αιολικά .

Εννοώ ότι αν αυξηθεί πολύ η αιολική διείσδυση , θα υπάρχει

πρόβλημα απορρόφησης της ενέργειας , εκτός αν υπάρχει δυνατότητα

αποθήκευσης . Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τα 700 μεγαβάτ , με τα

υπάρχοντα αντλητικά , που μπορούνε μέχρι το 2020 να φτάσουν αυτά

γύρω στα 1000 μεγαβάτ .

Επίσης , θα είναι σημαντικό το κομμάτι του νησιωτικού

συστήματος επίσης , όπου υπάρχουν ιδιαίτερα ενεργοβόρες πετρελαϊκές

μονάδες .

Η διασύνδεση συγκροτημάτων νησιών όπως είναι οι Κυκλάδες ή

του βορειοανατολικού Αιγαίου που υπάρχουν αυτή τη στιγμή κάποια

ιδιωτικά σχέδια έχουν ιδιαίτερη προτεραιότητα για το άμεσο μέλλον ,



71

ιδιαίτερα οι Κυκλάδες θεωρείται βέβαιο ότι θα πρέπει να συνδεθούνε

μέχρι το 2020 και ακόμα και η Μήλος ενδεχομένως .

Το ΚΑΠΕ έχει ήδη κάνει προτάσεις που σχετίζονται πάλι με το

νησιωτικό σύστημα για τις λεγόμενες υπεράκτιες ανεμογεννήτριες , τις

off-shore δηλαδή ανεμογεννήτριες που υπάρχει δυνατότητα στο άμεσο

μέλλον τελικά να χρησιμοποιηθούν .

Σημαντικό θα είναι όσον αφορά στις ΑΠΕ και η διείσδυση των

θερμικών ΑΠΕ , που αυτή τη στιγμή υπάρχει ανάγκη για βελτίωση και

ανάπτυξη της υποδομής της πολιτικής και των εργαλείων οικονομικής

χρηματοδότησης ιδιαίτερα και γενικότερα .

Για παράδειγμα , όπως υπάρχει ( . . . ) στον ηλεκτρισμό θα πρέπει

κατά πάσα πιθανότητα να γίνει ( . . . ) και για τη θερμότητα και να

προχωρήσουν αυτές οι επενδύσεις και στον θερμικό τομέα , στην

τελική κατανάλωση , γιατί διαφορετικά είναι δύσκολο να επιτύχουμε

και τους στόχους .

Στις ΑΠΕ βάζουμε και στις μεταφορές τα βιοκαύσιμα στις οδικές

μεταφορές , στις οποίες υπάρχει ο γνωστός στόχος με την ανάμειξη

συμβατικών καυσίμων με βιοκαύσιμα .

Ο προσδιορισμός των στόχων που γίνεται αυτή τη στιγμή από το

ΚΑΠΕ για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ έχει σχέση με την επεξεργασία

στοιχείων μέσα σε ενεργειακά μοντέλα .

Κυρίως οι παράμετροι που τρέχουν αυτή τη στιγμή είναι ο

στόχος των ΑΠΕ είναι γενικά τα τρία 20ρια , δηλαδή η κύρια

συγκράτηση των εκπομπών στο κομμάτι της εμπορίας και στο κομμάτι

της μη εμπορίας , που υπάρχει ξεχωριστός στόχος .

Υπάρχει ο στόχος των ΑΠΕ του 20%, υπάρχει επίσης και η

διαδρομή της εξοικονόμησης , η οποία αυτή τη στιγμή είναι με βάση το

πρώτο σχέδιο δράσης ενεργειακής αποδοτικότητας , το οποίο

υποβλήθηκε ήδη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από δύο χρόνια .

Αυτή τη στιγμή οι διαδρομές εξοικονόμησης που μπαίνουν στις

επεξεργασίες μας – θα δείτε και τα μέτρα που περιλαμβάνονται μετά –

είναι στην ουσία μέχρι το 2016, όπου επισήμως έχει νομική βάση το

σχέδιο δράσης , και η προέκτασή του μέχρι το 2020.

Ξεχωριστά γίνεται ανάλυση του ηλεκτρικού συστήματος . Θα

έρθω στα στοιχεία εσόδου . Καταρχήν , πάλι για τις ΑΠΕ , εδώ υπάρχει



72

το φυσικό δυναμικό της αιολικής ενέργειας , το οποίο μπαίνει σαν

παράμετρος της ανάλυσης .

Αντίστοιχα το υδροηλεκτρικό δυναμικό , αυτά προέρχονται από

γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών , υπολογιστικά συστήματα .

Υπάρχει το κομμάτι της βιομάζας , κυρίως εδώ αφορά σε στερεά

βιομάζα σε βιομηχανίες ή για μικρά δίκτυα θερμότητας ή και

μεγαλύτερα . Αυτό αφορά κυρίως τη βόρεια Ελλάδα και λίγο την

Πελοπόννησο .

Και τέλος , υπάρχει εδώ πέρα το κομμάτι της γεωθερμίας , το

οποίο επίσης είναι στοιχεία εισόδου μέσα στην ανάλυση . Στα

αποτελέσματα αυτό που φαίνεται σαν επιβαλλόμενο αποτέλεσμα όσον

αφορά τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών , είναι στο

διασυνδεδεμένο σύστημα μια ολική διείσδυση της τάξεως των 8

γιγαβάτ , με φωτοβολταϊκά γύρω στα 1.000 μεγαβάτ στο

διασυνδεδεμένο .

Επίσης υπάρχει οικονομικά ( . . . ) δυναμικό 300 μεγαβάτ βιομάζας

μαζί με το βιοαέριο και 300 γεωθερμίας και μικρά υδροηλεκτρικά

άλλα 250.

Εδώ πέρα βλέπουμε μια εξέλιξη του διασυνδεδεμένου

συστήματος , του μείγματος , όπου φαίνεται μια ισορροπία του λιγνίτη

με το φυσικό αέριο αφενός και η αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ .

Σε σχέση με τη σχέση λιγνίτη και φυσικού αερίου , αυτό πρέπει

να σας πω είναι το εξής . Ότι ανάλογα με την εξέλιξη της τιμής

εμπορίας , το ποιες μονάδες είναι φθηνότερες αυτή τη στιγμή είναι κάτι

οριακό . Δηλαδή στα 25 ευρώ τον τόνο του CO2 αρχίζει και γίνεται

ενδεχομένως , ανάλογα και με τις διεθνείς τιμές καυσίμων , μπορεί να

γίνει το φυσικό αέριο , το μεταβλητό κόστος δηλαδή να γίνει

φθηνότερο , οπότε αλλάζει δραματικά το προφίλ λειτουργίας του

ηλεκτρικού συστήματος .

Ήδη αυτό το πράγμα το ΚΑΠΕ μαζί με τη ΔΕΗ και το ΔΕΣΜΗΕ

και τα άλλα μέλη της Επιτροπής που έχει συστήσει η Υπουργός για τα

τρία 20ρια , η κυρία Μπιρμπίλη , επεξεργάζεται τέτοια σενάρια , όπου

συμμετέχουν κι άλλοι εμπειρογνώμονες της αγοράς , όπως το

Πολυτεχνείο , η Greenpeace, κλπ .

Εδώ είναι για το νησιωτικό σύστημα η αντίστοιχη κατάσταση .

Βλέπετε τη διείσδυση του φυσικού αερίου που προβλέπεται για την



73

Κρήτη και τη σχετική μείωση . Εδώ πέρα θα ξεκινήσουμε από ένα πολύ

μεγάλο ποσοστό πετρελαϊκών προϊόντων απ’ ό ,τι βλέπετε στο 2010, το

οποίο πάει κάτω από το μισό το 2020 που είναι η απαίτηση για να

πετύχουμε τον στόχο .

Για να πετύχουμε λοιπόν τα τρία 20ρια , όσον αφορά στις ΑΠΕ η

συνεισφορά θα πρέπει να είναι 40% σε ( . . . ) που έχει πάρει το γραφείο

της Υπουργού απ’ όλες αυτές τις προσπάθειες .

Τα ελάχιστα απαραίτητα μέτρα είναι δρομολογημένα μέτρα

μεταφοράς στην ηπειρωτική χώρα , διασύνδεση Κυκλάδων-Μήλου ,

αύξηση ικανότητας αντλητικών υδροηλεκτρικών , λελογισμένη χρήση

λιγνίτη με σύγκαυση βιομάζας , σε μερικούς σταθμούς μπορεί να

φτάσει το 10%, και επίσης υπάρχει θέμα κατά της εθνικής πολιτικής

για τη βιομάζα και για τη γεωθερμία , που αυτή τη στιγμή αυτές οι

τεχνολογίες είναι πίσω παρά το σχετικά ικανοποιητικό , καλό θα έλεγα ,

δυναμικό και χρήσιμο για να πετύχουμε τους στόχους .

Αν έρθουμε τώρα στην εξοικονόμηση , εδώ σας παρουσιάζω τα

επίπεδα εξοικονόμησης που πρέπει να επιτευχθούν με βάση το πρώτο

σχέδιο δράσης της ενεργειακής αποδοτικότητας που υποβλήθηκε από

το Υπουργείο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από δύο χρόνια .

Η μελέτη εκπονήθηκε από το ΚΑΠΕ . Είναι ξεκάθαρο ότι το

δυναμικό στη βιομηχανία είναι μικρό , το βλέπετε εδώ πέρα αυτό το

μπλε στο κάτω σημείο . Υπάρχει το κομμάτι του τριτογενούς τομέα ,

των μεταφορών και του οικιακού τομέα , τα οποία όμως περιέχουν

μεγάλο δυναμικό .

Εδώ βλέπετε και λίγο τα νούμερα . Δεν θα κάτσω εκεί πολύ ,

τελειώνει κι ο χρόνος .

Κοιτάξτε , τα μέτρα εξοικονόμησης τα οποία έχουν συνδεθεί με

τους υπολογισμούς που είδατε , τα διαγράμματα , πριν , παρουσιάζονται

εν συντομία εδώ πέρα .

Υπάρχουν καταρχήν διατομεακά μέτρα , όπως είναι η ενεργειακή

απόδοση των κτιρίων , ένα πολύ σημαντικό κομμάτι . Προφανώς σε

ευρωπαϊκό επίπεδο , όχι μόνο σε εθνικό .

Υπάρχει θέμα προώθησης του φυσικού αερίου και

υποκατάστασης γενικότερα . Υπάρχουν θέματα ενεργειακής σήμανσης

των συσκευών , ενεργειακής διαχείρισης στον τριτογενή και ιδιαίτερα



74

στον δημόσιο τομέα . Διάφορα εργαλεία άλλα , όπως είναι το ΧΑΤ , τα

ΣΔΙΤ , κλπ , αποτελούν επίσης σημαντικά διατομεακά μέτρα .

Ένα άλλο είναι και η προώθηση συμπαραγωγής , πολύ βασικό . Η

συμπαραγωγή είναι ένας συνδυασμός τεχνολογιών που πετυχαίνει

μεγάλη εξοικονόμηση , μπορεί να ξεπεράσει το 10%.

Από εκεί και ύστερα , έχει εφαρμογή και στη βιομηχανία και σε

μεγάλα κτίρια και ίσως θα πρέπει να τύχει της απαραίτητης προσοχής

για να ευοδωθεί περισσότερο , γιατί αυτή τη στιγμή έχει προβλήματα .

Δεν θα σταθώ πολύ αναλυτικά στα επιμέρους μέτρα . Δεν ξέρω ,

ίσως είναι διαθέσιμη και η παρουσίαση , μπορείτε να τα δείτε από εκεί

πέρα . Εξάλλου υπάρχει και το ΣΔΕ στο s i te του Υπουργείου

Ανάπτυξης .

Υπάρχουν τα τομεακά μέτρα τα οποία έχουν προσδιορισθεί . Για

τον οικιακό τομέα για παράδειγμα υπάρχουν τα θέματα του κελύφους ,

οι λέβητες , οι κεντρικές θερμάνσεις .

Εδώ πέρα βλέπουμε λοιπόν και την εξοικονόμηση σε σχέση με το

σενάριο αναφοράς , που είναι το μπλε , και το μοβ είναι το σενάριο

εξοικονόμησης στον τομέα τον οικιακό .

Στον τριτογενή τομέα , που είναι πάλι ο τομέας των κτιρίων ,

υπάρχουν τα θέματα πάλι που σχετίζονται με την οδηγία των κτιρίων .

Υπάρχουν βέβαια κι άλλα θέματα για τον ενεργειακό σχεδιασμό των

δήμων και άλλα μέτρα τα οποία είναι σκόπιμο να παρθούν στον

δημόσιο τομέα .

Βλέπουμε κι εδώ ένα μεγαλύτερο δυναμικό ποσοστιαίας

εξοικονόμησης στον τριτογενή τομέα .

Στη βιομηχανία αυτά τα σχέδια είναι εκτός του κομματιού της

εμπορίας για τη βιομηχανία . Υπάρχει εκεί πέρα βέβαια κάποιο

δυναμικό , αλλά είναι μικρό όπως βλέπετε εδώ πέρα .

Η βιομηχανία παίρνει και μόνη της μέτρα εξοικονόμησης , γιατί

κερδίζουν χρήματα έτσι κι αλλιώς . Δεν ξέρω , ίσως μας πει γι’ αυτά ο

κύριος Δεληγιάννης μετά .

Στις μεταφορές επίσης υπάρχει μεγάλο δυναμικό . Υπάρχει μια

βελτίωση των ενεργειακών δεικτών στις μεταφορές τα τελευταία

χρόνια , λόγω της αλλαγής του στόλου , δηλαδή την καλή εποχή που

υπήρχαν τα δάνεια τα εύκολα με τα αυτοκίνητα , τα παλιά αυτοκίνητα



75

που υπήρχαν στην Ελλάδα αλλάξανε και αυτό βελτίωσε και λίγο

κάποιους δείκτες .

Παρ’ όλα αυτά , υπάρχει ακόμα πολύ δυναμικό , κυρίως για τη

χρήση των συστημάτων μαζικής μεταφοράς . Υπάρχουν και άλλα

οικονομικά μέτρα , με σήμανση ή με φορολογία , τα οποία μπορούν να

βοηθήσουν στην αύξηση του δυναμικού , στη βελτίωση μάλλον της

εξοικονόμησης .

Τέλος , υπάρχουν και οριζόντια μέτρα που έχουν σχέση με την

ενημέρωση , με τη συγκέντρωση στοιχείων , ας πούμε το smart

metering, ένα είναι από αυτά που βλέπεις πόσο έχεις καταναλώσει και

κάνεις οικονομία , κλπ .

Θα κλείσω αυτή την παρουσίαση τονίζοντας ότι αυτή τη στιγμή

υπάρχουν ισχυρές εθνικές δεσμεύσεις , με νομική βάση . Δεν μιλάμε πια

ούτε για ευχολόγια ούτε για , αν θέλετε , προαιρετικές προσπάθειες , ας

πούμε ενδεικτικούς στόχους και άλλα πράγματα .

Ακόμα και οι στόχοι που αναφέρονται σαν ενδεικτικοί αυτή τη

στιγμή , σύντομα θα πάψουν να είναι ενδεικτικοί και από την άλλη

πλευρά θα υπάρχει μια στενή παρακολούθηση , παρά το γεγονός ότι

αναφέρονται σαν ενδεικτική , από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή .

Υπάρχει θέμα κατάρτισης μητρώων και ελέγχου του εθνικού

προγραμματισμού και των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης . Για

παράδειγμα , εδώ αναφέρω τις ΑΠΕ , τα κτίρια και τη συμπαραγωγή ,

αλλά υπάρχει και της εξοικονόμησης ενέργειας γενικότερα το μητρώο ,

το οποίο θα είναι με την οδηγία 32.

Και γενικότερα , ο εθνικός προγραμματισμός των χωρών-μελών

θα παρακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω συνεχών

εθνικών εκθέσεων .

Έχει έρθει λοιπόν η ώρα για μια μεγάλη προσπάθεια . Υπάρχει

και αρκετή επιχειρησιακή δραστηριότητα πίσω απ’ όλα αυτά , δηλαδή

και για την οικονομία υπάρχουν κάποιες ευκαιρίες .

Δεν βοηθάει βέβαια ιδιαίτερα η παρούσα οικονομική συγκυρία ,

αλλά παρ’ όλα αυτά ίσως είναι μια ευκαιρία για ανάπτυξη ,

τουλάχιστον στους συγκεκριμένους τομείς . Αυτά έχω να πω ,

ευχαριστώ για την προσοχή σας .




76

Ευχαριστούμε πολύ τον Διευθυντή Ενεργειακής Πολιτικής και

Σχεδιασμού του ΚΑΠΕ , τον κ . Τίγκα , και να καλέσουμε για τη δική

του παρουσίαση τον κ . Δεληγιάννη , ο οποίος είναι συντονιστής

βιομηχανικών υποδομών και ανάπτυξης του Συνδέσμου Επιχειρήσεων

και Βιομηχανιών .

Κος ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ:

Καλησπέρα σας , κύριε Πρόεδρε .

Καταρχάς , ευχαριστώ για την πρόσκληση και για την ευκαιρία

που δίνετε στον ΣΕΒ να αναφερθεί σε πράγματα επίκαιρα και με

ιδιαίτερα έντονη την αναπτυξιακή συνιστώσα , κάτω από κάποιες

προϋποθέσεις βέβαια .

Λογικό είναι ο ΣΕΒ να παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εξελίξεις

στον χώρο της ενέργειας . Αυτή είναι που κινεί τη βιομηχανία και η

ποσοτική και ποιοτική της επάρκεια , καθώς και το κόστος , λογικό

είναι να επηρεάζουν την απρόσκοπτη ανταγωνιστική λειτουργία κάθε

επιχείρησης και της οικονομίας γενικότερα .

Ταυτόχρονα , ο ΣΕΒ ενθαρρύνει πρακτικές και πολιτικές που

συνάδουν με την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης , όχι μόνο επειδή αυτό

το θεωρεί σαν υποχρέωση απέναντι στην κοινωνία , επειδή πιστεύει ότι

υπό προϋποθέσεις μπορεί να αποτελεί και ισχυρό παράγοντα


Κάτι που άλλωστε συμβαίνει και θα συμβεί στο πλαίσιο της

προσπάθειας για την πλήρωση των δεσμεύσεών μας , για το «20-20-

20», με κάποιες βέβαια προϋποθέσεις .

Όπου η πρώτη προϋπόθεση είναι ότι όποιες πολιτικές

υιοθετηθούν θα πρέπει να εφαρμοσθούν με μεθοδικότητα , συνέπεια ,

καταγραφή της προόδου σε συνεχή βάση και έγκαιρη λήψη

διορθωτικών μέτρων σε περίπτωση που διαπιστώνονται αποκλίσεις ,

τον προγραμματισμό .

Μέριμνα πρέπει να ληφθεί για την ενθάρρυνση της

επιχειρηματικότητας που είναι συνυφασμένη με την υλοποίηση των

πολιτικών αυτών , αλλά και για την τόνωση των αγορών που θα

κληθούν να υιοθετήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που θα

προκύψουν από αυτή .

Και βέβαια την ίδια στιγμή , η εφαρμογή πράσινων πολιτικών και

επιχειρηματικών επιλογών θα πρέπει να συνοδεύεται από παράλληλες



77

προσπάθειες για διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας άλλων τομέων της

οικονομίας . Διαφύλαξη επίσης της αγοραστικής δύναμης του

καταναλωτή και εξασφάλιση της δεκτικότητας των πολιτών προς

αυτές .

Εξειδικεύοντας τώρα λίγο τους επιμέρους στόχους , θα ήθελα να

αναφερθώ εν συντομία στον ειδικό στόχο για τις ανανεώσιμες , στόχος

που είναι ιδιαίτερα φιλόδοξος .

Ιδιαίτερα στην ηλεκτροπαραγωγή , έννοιες όπως εγγυημένα

τιμολόγια διάθεσης , επίπτωση της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ στη

διαμόρφωση του σχετικού τέλους , ποσοστά χορηγούμενων κρατικών

ενισχύσεων , ασφάλεια δικαίου σε συνδυασμό με χωροταξικό

σχεδιασμό , δεκτικότητα τοπικών κοινωνιών , επάρκεια υποδομών

μεταφοράς και δυνατότητα αλληλεπίδρασης με δίκτυα άλλων χωρών ,

είναι πράγματα τα οποία συζητιούνται εδώ και καιρό και θα

συνεχίσουν να απασχολούν τους ειδικούς .

Υπάρχουν όμως κάποιοι πρόσθετοι παράγοντες που κατά τη

γνώμη μας θα βοηθήσουν στην επίτευξη του αναβαθμισμένου στόχου ,

γιατί αν έχετε αντιληφθεί μιλάμε , τουλάχιστον όπως είδα στο

καινούργιο νομοσχέδιο , για κατά 40% συμμετοχή στην ΕΚΑ ,

ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας . Σημαντικό νούμερο .

Ποιες είναι κάποιες επιπλέον προϋποθέσεις λοιπόν . Καταρχάς ,

αποσυμφόρηση των μηχανισμών για τις γραφειοκρατίες από

λιμνάζουσες εκκρεμότητες , που στην πλειονότητά τους δεν έχουν τη

δυνατότητα να μετουσιωθούν σε παραγωγικές επενδύσεις .

Οι εκκρεμότητες αυτές αθροιστικά υπερβαίνουν από πλευράς

ισχύος το τριπλάσιο , αν δεν απατώμαι κύριε Τίγκα , της

εγκατεστημένης ισχύος στο συνδεδεμένο , μπορεί και το τετραπλάσιο ;

Τριπλάσιο , καλά είναι , εντάξει .

Και βέβαια , κακοί υπολογισμοί , έλλειψη προγραμματισμού ,

αρρυθμίες , κερδοσκοπία και διάφορες άλλες πολλές συμπεριφορές ,

γνωστές στους παροικούντες , έχουν οδηγήσει σε αυτή την

πραγματικότητα μέσω της οποίας δεσμεύονται χώροι , χωρητικότητες

και προκαλούνται εμπλοκές και καθυστερήσεις σε κάθε σοβαρό

επενδυτή .



78

Κάποια στιγμή αυτό το θέμα πρέπει να αντιμετωπισθεί και να

δοθεί η δυνατότητα σε αυτούς οι οποίοι πραγματικά θέλουν να

επενδύσουν να κάνουν τη δουλειά τους .

Δεύτερον , δρομολόγηση λύσεων για εισαγωγή υβριδικών

υποδομών μεγάλης κλίμακας . Έχουμε ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη ως

προς τη συμμετοχή των ΑΠΕ . Αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις τόσο

στην ευστάθεια του συστήματος , αλλά μπορεί να έχει και κάποιες

άλλες παράξενες επιπτώσεις .

Μη σας φανεί παράξενο να δείτε μονάδες σχεδιασμένου κύκλου

να πετιούνται έξω από το σύστημα κάποιες ώρες της ημέρας , με

αποτέλεσμα να διακυβεύεται αυτή η ίδια η βιωσιμότητά τους .

Τρίτον , η αποδαιμονοποίηση της γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας .

Πρόκειται για μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας αδιάλυτης παροχής –

δεν είναι συνηθισμένο αυτό – και σχετικά χαμηλού κόστους

εκμετάλλευσης .

Και βέβαια , μιλώντας και από την πλευρά του επιχειρηματικού

κόσμου , η αύξηση της εθνικής προστιθέμενης αξίας σε συστήματα

ΑΠΕ , πέρα από τις σημερινές δραστηριότητες , ηλιακούς

θερμοσίφωνες , φωτοβολταϊκά .

Εμείς ήδη προχωράμε σε μια απογραφή σε επίπεδο ορισμένων

βιομηχανικών κλάδων , για να εντοπίσουμε παρουσία εξοπλισμού και

στη συνέχεια να προχωρήσουμε σε προτάσεις για δημιουργία κάποιων

συσσωματώσεων , κάποιων clusters, που αν μη τι άλλο θα μπορέσουν

να παράξουν κάποια μέρη από συστήματα ΑΠΕ , είτε για εγχώρια

κατανάλωση με δεδομένη την ύπαρξη μιας καλής αγοράς στο μέλλον

είτε για εξαγωγή στην ευρύτερη περιοχή .

Δεύτερος , τρίτος στόχος , μείωση εκπομπών θερμοκηπίου ,

ενεργειακή αποδοτικότητα . Αυτά κουμπώνουν πάρα πολύ μεταξύ τους .

Ο κύριος Τίγκας έθεσε ένα θέμα για τη βιομηχανία .

Η βιομηχανία πράγματι έχει προχωρήσει εδώ και αρκετά χρόνια ,

θα έλεγα ήδη από την περίοδο της δεύτερης ενεργειακής κρίσης , σε

παρεμβάσεις εξοικονόμησης , είτε επειδή αυτό ήταν υποχρεωτικό με

βάση τους κανόνες που είχε θέσει τότε το Εθνικό Συμβούλιο

Ενέργειας , 10% εξοικονόμηση κάθε χρόνο , είτε επειδή όταν πετάει

κανείς θερμίδες από το παράθυρο , πετάει και λεφτά από το παράθυρο .



79

Έχουμε φθάσει σε ένα επίπεδο με τα σημερινά τεχνολογικά

δεδομένα κάποιες προσπάθειες περαιτέρω μείωσης των εκπομπών σε

κάποιους εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής βιομηχανίας να οδηγεί

νομοτελειακά είτε σε μείωση της παραγωγής είτε σε διατήρηση της

παραγωγής στα ίδια επίπεδα , αλλά με παράλληλη απώλεια

ανταγωνιστικότητας . Και πιστεύω ότι αυτό το πράγμα δεν το θέλει

κανείς .

Παράλληλα , υπάρχει και μία πολιτική κινήτρων , η οποία

ενισχύει αυτές τις προσπάθειες ακόμα και για τις επιχειρήσεις που δεν

είναι ενταγμένες είτε στην IPPC είτε στο εθνικό σύστημα κατανομής

δικαιωμάτων εκπομπών .

Στον χώρο της ηλεκτροπαραγωγής εντάξει , επίκειται ο

εμπλουτισμός των υποδομών με κάποιες μονάδες σχεδιασμένου

κύκλου , νομίζω είναι τρεις από αυτές οι οποίες πρόκειται να μπουν

στο σύστημα τα δύο επόμενα χρόνια .

Βέβαια , παραμένει σε εκκρεμότητα για τρίτη συνεχή χρονιά ο

προσδιορισμός του πρωτογενούς ενεργειακού δείγματος ως προς τη

σύνθεση και συμμετοχή της κάθε συνιστώσας , ο μακροπρόθεσμος

προγραμματισμός ένταξης νέων μονάδων στο σύστημα πέρα από αυτές

τις τρεις , και μιλάμε είτε προσθετικά είτε σε αντικατάσταση παλιών , ο

ρόλος της συμπαραγωγής , της διάσπαρτης μικρής παραγωγής , η

μακροχρόνια συμβασιοποίηση απαραίτητων ποσοτήτων φυσικού

αερίου , νέες εκμεταλλεύσεις λιγνιτικών πεδίων και συμπλήρωση των

υποδομών μεταφοράς .

Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να προσδιορίσουμε ένα ισοζύγιο

ηλεκτροπαραγωγής για το τέλος της δεκαετίας , κάτι που θα μας

επιτρέψει να υπολογίσουμε τη δυνητική μείωση εκπομπών διοξειδίου .

Και βέβαια , θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι μετά το 2013, όταν

πλέον η ηλεκτροπαραγωγή δεν θα τυγχάνει του ευεργετήματος της

δωρεάν κατανομής , εκεί στην Ελλάδα και λόγω της δομής του

συστήματος και λόγω της παλαιότητας των μονάδων το ρεύμα θα

ακριβύνει σημαντικά , κάτι που θα έχει και τις επιπτώσεις του στην

ανταγωνιστικότητα της οικονομίας .

Συζητιέται ήδη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης η λήψη κάποιων

μέτρων αντιστάθμισης για χώρες οι οποίες έχουν αυτό το πρόβλημα ,

όπως και η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για συμβατικές μονάδες



80

ηλεκτροπαραγωγής , κάτω από κάποιες προϋποθέσεις , όπως για

παράδειγμα να έχουν έτοιμες υποδομές συγκράτησης εκπομπών

διοξειδίου του άνθρακα , να μπορούν να προσαρμοσθούν δηλαδή σε

τέτοιες υποδομές όταν αυτές ωριμάσουν τεχνολογικά .

Τώρα , τολμώ να επισημάνω ότι κάπου εδώ εξαντλούνται τα

περιθώρια του δευτερογενούς τομέα και της συμβατικής

ηλεκτροπαραγωγής , εφόσον βέβαια επιθυμούμε τη διατήρηση της

ανταγωνιστικότητάς μας και ενός βαθμού ενεργειακής αυτάρκειας και

ευελιξίας που κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον κάθε χώρα πρέπει να

επιδιώκει .

Αγαπητοί μου φίλοι , τρεις είναι οι εναλλακτικές δυνατότητες για

σημαντική ελάττωση των εκπομπών θερμοκηπίου . Μείωση του ρυθμού

οικονομικής ανάπτυξης , αλλαγή του πρωτογενούς ενεργειακού

μείγματος με προώθηση καυσίμων χαμηλότερης ανθρακικής έντασης ,

και βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας .

Τις επιπτώσεις της ύφεσης στις ενεργειακές καταναλώσεις και

κατ’ επέκταση στις εκπομπές – ουδέν κακόν αμιγές καλού , που λένε –

τις έχουμε ήδη διαπιστώσει στη χώρα μας . Δεκαπέντε τα εκατό μείωση

της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από καταναλωτές υψηλής

τάσης , 22 βιομηχανικές εγκαταστάσεις .

Όλοι όμως ελπίζουμε ότι η οικονομική συγκυρία θα πάψει το

συντομότερο δυνατόν να συνεισφέρει στην επίτευξη των δεσμεύσεών

μας .

Η χρήση ενεργειακού μείγματος χαμηλής ανθρακικής έντασης

είναι σίγουρα παράγοντας σημαντικός και μέχρι στιγμής μεταφράζεται

σε στρατηγικές για μεγαλύτερη συμμετοχή ΑΠΕ και φυσικού αερίου

στο ισοζύγιο , με επίγνωση βέβαια των επιπτώσεων στο ενεργειακό

κόστος και εξάρτηση μέχρι στιγμής από έναν κύριο προμηθευτή . Αυτό

δεν ξέρω πότε θα σκάσει σαν πρόβλημα και αν θα σκάσει .

Κάποιες πρόσθετες δυνατές επιλογές προσκρούουν ούτε στη μη

δεκτικότητα κοινωνιών είτε στην τεχνολογική ανωριμότητα . Αντίθετα ,

πολλές τεχνολογίες βελτίωσης ενεργειακής αποδοτικότητας είναι

ώριμες για χρήση , εύκολα διαθέσιμες και συνδυάζουν μετά την

απόσβεσή τους περιβαλλοντικό όφελος με οικονομικό .

Δράσεις τις οποίες ήδη έχει αναλάβει η βιομηχανία και η

ηλεκτροπαραγωγή σε σημαντικό βαθμό περνάνε και μέσα από τη



81

βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας , αυτό ήταν το ζητούμενο σε

πρώτη φάση . Στη συνέχεια πήγαμε και στη μείωση των εκπομπών ,

αλληλένδετα αλλά με διαφορετική βαρύτητα ανάλογα με τη μέθοδο .

Βέβαια , δεν τελειώνει εκεί η ιστορία . Η προσπάθεια πρέπει να

περιλαμβάνει ενεργειακή αποδοτικά λειτουργία μεταφορών ,

υπηρεσιών , κτιρίων , διεύρυνση συμμετοχής των ΑΠΕ στο ισοζύγιο

πέραν της ηλεκτροπαραγωγής , και ανάπτυξη και υιοθέτηση από την

αγορά φιλικά ενεργειακών προϊόντων .

Και δεν είναι αυτό μόνο . Πρέπει να στοχεύει και στην

ευαισθητοποίηση κάθε ενός από εμάς , του κάθε πολίτη , με παράλληλη

παροχή αξιόπιστων λύσεων και σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων

για διευκόλυνση της υλοποίησης .

Και βέβαια το γεγονός ότι πολλές από τις προσφερόμενες λύσεις

συνάδουν με δυνατότητες μεγάλου φάσματος επιχειρηματικών και

επαγγελματικών δραστηριοτήτων στη χώρα μας , οδηγεί στο

συμπέρασμα ότι η δρομολόγηση δράσεων που σχετίζονται με τα

παραπάνω μπορεί να αποτελέσει και ένα χρήσιμο εργαλείο για

αναθέρμανση της οικονομίας .

Κάποιες προϋποθέσεις γι’ αυτό . Πρώτον , βελτίωση του

επιχειρηματικού περιβάλλοντος μέσα από πολιτικές απλοποίησης και

επιτάχυνσης διαδικασιών αδειοδότησης , εγκατάστασης , δημιουργία

καθεστώτος ασφάλειας δικαίου και υποστηρικτικών υποδομών .

Οι επιχορηγήσεις δεν μετράνε πλέον ή θα πάψουν να είναι

ουσιαστικός παράγοντας για το μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας μετά το

2011.

Σε ό ,τι αφορά την τόνωση των αγορών , στις οποίες θα

απευθυνθεί η ενεργειακή πράσινη επιχειρηματικότητα , υπάρχει ανάγκη

μεγιστοποίησης του αποτελέσματος .

Αυτό , σε συνδυασμό με τα δημοσιονομικά προβλήματα , δεν

παρέχει κατά τη γνώμη μας δυνατότητες για φιλόδοξες πολιτικές

επιχορηγήσεων είτε φορολογικών απαλλαγών . Λεφτά δεν υπάρχουν .

Σε τέτοιες περιπτώσεις , πολύ καλύτερα αποτελέσματα μπορούν

να προέλθουν από μηχανισμούς όπως πρακτικές ανακυκλούμενων

πιστώσεων , που στηρίζονται στη λογική της χρηματοδότησης από

τρίτους , ενώ η ενίσχυση των σχετικών funds από κονδύλια του ΕΠΑΝ

2 θα βελτίωνε σημαντικά τα πολλαπλασιαστικά ωφελήματα αυτών των



82

δράσεων ή θα μπορούσε να χρησιμεύσει και στην παροχή κάποιων

πρόσθετων κινήτρων , αλλά μόνο για τα νοικοκυριά που πράγματι

έχουν ανάγκη κάτι τέτοιο .

Στην αρχή της ομιλίας μου , αναφέρθηκα σε κάποιες

προϋποθέσεις , μεταξύ των οποίων και τη μεθοδικότητα , τη συνέπεια

και κάποιες διορθωτικές παρεμβάσεις .

Και ειδικά σε ό ,τι αφορά τη μεθοδικότητα , το έχουμε ήδη τονίσει

ότι της δρομολόγησης των δράσεων οι οποίες εξαγγέλθηκαν πριν από

λίγο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ο προσδιορισμός , ο

προγραμματισμός τους και η πλήρης εγκατάσταση του θεσμικού και

διαδικαστικού πλαισίου που θα διέπει την υλοποίησή τους , είτε αυτό

λέγεται ΚΕΝΑΚ , είτε εταιρείες παροχής ολοκληρωμένων ενεργειακών

υπηρεσιών , είτε μηχανισμοί πιστοποίησης επιθεωρητών , μηχανισμοί

διαπίστευσης φορέων πιστοποίησης , θεσμικό πλαίσιο για

δραστηριότητες χρηματοδότησης από τρίτους , κλπ .

Σε αντίθετη περίπτωση , υπάρχει κίνδυνος να αντιμετωπίσουμε

προβλήματα και καθυστερήσεις , ανάλογα με όσα παρατηρούμε στον

χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για τα οποία

επιγραμματικά αναφέρθηκα .

Και βέβαια , κρίσιμο , μια και μιλάμε μεταξύ μηχανικών , είναι και

το θέμα της πιστοποίησης και ελέγχου των προϊόντων και υλικών ως

προς την τήρηση προδιαγραφών που σχετίζονται με την ενεργειακή

τους συμπεριφορά . Δεν μπορεί αυτή η προσπάθεια που αναλαμβάνεται

να συνυπάρχει με την προσέγγιση «είσαι ό ,τι δηλώσεις».

Τώρα , ως προς τον προσδιορισμό των δράσεων του κάθε

επιμέρους τομέα , άκουσα και τον κ . Τίγκα σχετικά με την εκπόνηση

του προγράμματος δράσεων για βελτίωση ενεργειακής

αποδοτικότητας , πιστεύω ότι αυτό το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι

κυλιόμενο και με δυνατότητα συνεχούς επικαιροποίησης , γιατί

υπεισέρχονται τώρα και παράμετροι μεγάλων διακυμάνσεων στο

ενεργειακό κόστος , κάτι που δεν υπήρχε την εποχή που στηνόταν αυτό

το πρόγραμμα . Στήθηκε σε περίοδο θα έλεγα μάλλον ενεργειακής

ευδαιμονίας .

Και δεύτερον βέβαια , έχουμε και την παράμετρο δικαιώματα

εκπομπών , όπου κι αυτή επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα . Σ’ αυτή την

περίπτωση θα πρέπει ουσιαστικά να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα , μάλλον



83

φαντάζομαι ένα πρόγραμμα το οποίο θα στηρίζεται σε προτεραιότητες

ιεραρχημένες με βάση το κόστος αποφυγής εκπομπών διοξειδίου του

άνθρακα , μεταφραζόμενο σε ευρώ ανά τόνο ισοδύναμου πετρελαίου ,

ανά δράση και ανά τομέα , σε συνδυασμό και με το συνολικό

ενεργειακό όφελος που θα προκύπτει από την εφαρμογή της κάθε

επιμέρους δράσης .

Είναι μια προσέγγιση που εφαρμόζεται ήδη σε αρκετές μεγάλες

χώρες . Είναι μια φιλόδοξη προσέγγιση για μια χώρα σαν τη δικιά μας ,

γιατί απαιτούνται στοιχεία και δεν φημιζόμαστε για τη συνέπεια των

καταγραφών , την ποιότητα των καταγραφομένων στοιχείων και την

προσβασιμότητα σε αυτά , το έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές το

πρόβλημα σαν μηχανικός .

Αλλά παρ’ όλα αυτά , πιστεύω ότι η πρόκληση είναι μπροστά μας .

Τα οφέλη που θα προκύψουν πολλά , ενώ οι κίνδυνοι αποτελμάτωσης

σπατάλης πολύτιμων χώρων και ασυνέπειας , εφόσον δεν

ανταποκριθούμε , κάτι περισσότερο από υπαρκτά .

Κατά συνέπεια , νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να προχωρήσουμε .



Ευχαριστούμε πολύ , κύριε Δεληγιάννη , για την παρουσίασή σας και

ομιλία σας στη σημερινή μας Ημερίδα .

Επιτρέψτε μου να καλέσω τον επόμενο ομιλητή , ο οποίος είναι ο

κύριος Φιντικάκης . Ο κύριος Φιντικάκης είναι αρχιτέκτων-μηχανικός ,

είναι μέλος της παγκόσμιας οργάνωσης αρχιτεκτόνων στην Επιτροπή

Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας . Κύριε Φιντικάκη , έχετε τον λόγο .

Κος ΦΙΝΤΙΚΑΚΗΣ:

Καταρχήν πρέπει να ανοίξω το κομπιούτερ , γιατί κλείστηκε πριν . Ήταν

ενδιαφέρουσα η ομιλία σας κι έτσι δεν πειράζει .

Θέλω να ευχαριστήσω , ώσπου να ανοίξει το κομπιούτερ , το

Τεχνικό Επιμελητήριο – κάποιος πρέπει να με βοηθήσει να ανοίξω το

κομπιούτερ . Κανείς δεν υπάρχει , αλλά πρέπει κάποιος , εγώ δεν ξέρω .

Θέλω να ευχαριστήσω το Τεχνικό Επιμελητήριο και ιδιαίτερα

βέβαια την Επιτροπή Περιβάλλοντος που είναι εδώ , παρούσα και κάνει

πάρα πολύ καλή δουλειά .

Και το λέω αυτό , διότι θα πρέπει να τους συστήσω στην επόμενη

εκδήλωση να φροντίσουν οι πολιτικοί να ακούν και τις ομιλίες των



84

ειδικών . Αυτό δεν ξέρω πώς θα γίνει , εσείς που είσαστε οργανωτές

εκδηλώσεων πρέπει να το σκεφτείτε .

Εγώ θα σας παρουσιάσω , επειδή το θέμα ήταν «Κοπεγχάγη», θα

σας παρουσιάσω τις απόψεις της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων .

Στον τομέα αυτόν είμαι Διευθυντής στις Ανανεώσιμες Πηγές

Ενέργειας . Ποιες ήταν οι θέσεις της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων

στην Κοπεγχάγη .

Και οι θέσεις ήταν αυτές που θα τις δείτε επιγραμματικά , θα

κάνω ό ,τι μπορώ να κρατήσω το δεκάλεπτο . Είναι αλλάζοντας θέση ,

αλλάζοντας χρόνο , αλλάζοντας σκέψεις , αλλάζοντας μέλλον . Αυτό

εμφανίζεται στο Μουσείο Guggenheim της Βενετίας .

Θέλω να σας πω επίσης ότι η Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων

υποσχέθηκε ότι δεσμεύεται να συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη του

κόσμου μας και δια του σχεδιασμού . Εμείς οι αρχιτέκτονες δεν

μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο .

Όμως αυτή η πεταλούδα εγώ θεωρώ ότι είναι η Ελλάδα . Και το

χάος είναι όλα τα άλλα . Και θεωρώ , σαν αισιόδοξο μήνυμα , τόσο

μπορεί να προσφέρει η Ελλάδα στην κλιματική αλλαγή .

Και θεωρώ επίσης ότι τα αναφερόμενα – έχω παραστεί σε πολλές

συναντήσεις στο εξωτερικό – περί διαφθοράς στην Ελλάδα που είναι

πραγματικότητα έχει την ίδια σχέση η διαφθορά στην Ελλάδα με τη

διαφθορά στην Ευρώπη , όση σχέση έχει η πεταλούδα με το χάος . Αυτό

το λέω και το πιστεύω .

Θέλω να σας δώσω λοιπόν επιγραμματικά είκοσι διαφάνειες . Η

Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων δεσμεύεται να μειώσει ή να αντιστρέψει

τις αρνητικές επιπτώσεις του δομημένου περιβάλλοντος . Δεν θα σας

εξηγώ τα σλάιντ , υποτίθεται ότι πρέπει να καταλαβαίνετε . Άλλα

πραγματικά , άλλα αλληγορικά τι σημαίνουν .

Η Νέα Υόρκη , η Αθήνα , το φαινόμενο του θερμοκηπίου . Η

Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων θα συμβάλλει στην ενίσχυση του

ενδιαφέροντος και της τακτικής γνώσης των αρχιτεκτόνων .

Αυτός είναι ο προσανατολισμός που υπάρχει σήμερα . Η Αθήνα

έτσι και η Αθήνα ανάποδα . Και αυτός είναι ένας ζογκλέρ που παίζει

στην πόλη για να βγάλει το ψωμί του . Αυτή είναι η πραγματικότητα .

Η Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων θα φροντίσει ώστε ο κτιριακός ,

πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός να συμβάλλει στη βιώσιμη



85

ανάπτυξη . Δεξιά βλέπετε το Ντουμπάι , αριστερά βλέπετε το Μεξικό ,

2.500 χρόνια παλιά , 100 χρόνια πριν το Σαν Πελεγκρίνο στην Ιταλία

και δεξιά η βιώσιμη ανάπτυξη της Κίνας .

Και όσοι είπανε ότι η Κίνα ήταν πριν η πολιτική εναντίον της

Κοπεγχάγης , ναι ήτανε , αλλά κάνουν σημαντικές προσπάθειες προς

την κατεύθυνση της ( . . . )

( . . . ) την εμπειρία του παρελθόντος , αλλά και να υποδέχεται

ανοικτά ιδέες για νέες παρεμβάσεις . Αυτή είναι η παρέμβασή μας που

βραβεύθηκε στα Τίρανα . Μια παραδοσιακή περιοχή του κέντρου των

Τιράνων πώς μπορεί να γίνει με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

ένας άλλος πράσινος τόπος .

Η UIA λέει ότι σε συνεργασία με άλλους φορείς θα συμβάλλει

στη διαμόρφωση παγκόσμιων κατευθυντήριων οδηγιών για μια

βιώσιμη αρχιτεκτονική .

Εγώ εξακολουθώ να πιστεύω ότι είμαστε καλά . Δέστε τι γίνεται

στη Νέα Υόρκη , δέστε τι γίνεται στο Δελχί , δέστε μια ατμόσφαιρα της

Καλλιδρομίου στα υποβαθμισμένα Εξάρχεια τι μήνυμα αισιοδοξίας

μπορεί να αποτελέσει για μια βιώσιμη ανάπτυξη στην Αθήνα . Πέρα

από ΚΕΝΑΚ , ΞΕΝΑΚ και όλα αυτά τα δραματικά πράγματα που

ακούμε να έρχονται .

Η Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων λέει ότι θα συμβάλλει σε ένα

βιώσιμο σχεδιασμό διαμέσου διαφόρων κλιματικών , πολιτικών ,

κοινωνικών και πολιτιστικών καταστάσεων . Εδώ σας δίνω τρεις γωνίες

της γης . Πάνω αριστερά , η Ελλάδα . Κάτω , η Ινδία . Δεξιά , η

Καραϊβική .

Είναι το σχέδιο το οποίο κάναμε και είχαμε βραβευθεί για το

Πανεπιστήμιο των Δυτικών Ινδιών στο Τρινιντάντ . Θέλω να σας πω

ότι υπάρχει βιώσιμη ανάπτυξη παντού . Υπάρχει . Στο χτισμένο και

παλιό και καινούργιο περιβάλλον .

Αυτή πρέπει να την αναγνωρίσουμε . Πώς θα την αναγνωρίσουμε

και θα την αναζητήσουμε ; Μέσα από μια καλύτερη εκπαίδευση .

Σήμερα , δυστυχώς , ο τομέας εκπαίδευσης είναι αυτό το αποτέλεσμα

που βλέπετε αριστερά σας .

Και το συμπέρασμα αυτής της «αρχιτεκτονικής» και όχι

γλυπτικής είναι το περίφημο έργο του μουσείου στο Μπιλμπάο του

( . . . ) που αυτό , πολύ ωραίο γλυπτό αλλά είναι θερμάστρα για την πόλη .



86

Επομένως , υπάρχουν τρόποι . Σας το έδειξα αυτό επίτηδες .

Υπάρχουν πάρα πολύ καλές δημιουργίες αρχιτεκτόνων , οι οποίες

πράγματι προσφέρουν στο περιβάλλον .

Οι αρχιτέκτονες είμαστε υπεύθυνοι και πρέπει να ξεκινάμε

στρατηγικά από τον σχεδιασμό , δηλαδή από την ιδέα μέχρι την

υλοποίηση .

Αυτό θέλω να σας πω ότι είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο της

Θεσσαλονίκης , δικό μας έργο . Λειτούργησε και σχεδιάστηκε απόλυτα

βιοκλιματικά . Με απόλυτες συνθήκες εξοικονόμησης ενέργειας . Επί

πέντε χρόνια δεν χρησιμοποιείται τίποτα απ’ όλα αυτά , τίποτα .

Το κτίριο λειτουργεί σαν να μην έχουν λάβει υπόψη τους ότι

υπάρχουν συνθήκες βιοκλιματικού σχεδιασμού , φυσικού αερισμού ,

φυσικού δροσισμού . Δεν υπάρχει καμία εφαρμογή .

Άρα , δεν αρκεί να λέμε μέτρα πώς θα γίνονται οι πολυκατοικίες

των 1.000 τετραγωνικών στο μέτρο ή τα κτίρια γραφείων . Πρέπει αυτά

να λειτουργούν . Και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό δεν λειτουργούν

στις περισσότερες φορές . Ας το ψάξουν οι πολιτικοί που δεν είναι εδώ .

Λέει η Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων ότι ένας βιώσιμος

σχεδιασμός ενσωματώνει όλες τις μορφές κατασκευής σε έναν

ολοκληρωμένο κύκλο ζωής και διαχείρισης .

Πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη μας – αυτές τις τρεις

λέξεις στον ΚΕΝΑΚ δεν τις διάβασα , ούτε περί ανακύκλωσης , ούτε

περί αντιστρεψιμότητας των κατασκευών , ούτε περί αποειδοποίησης

των μορφών , βασικά στοιχεία για μια αειφόρο ή πράσινη ανάπτυξη .

Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας .

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν είναι μονάχα οι ανεμογεννήτριες και

τα φωτοβολταϊκά .

Όταν σχεδιάσαμε τον σταθμό της Ειρήνης , ο οποίος βραβεύθηκε

κι αυτός , θέλω να σας πω ότι σκιάσαμε το τζάμι με μια ξύλινη

φυλλωσιά . Πέρασε ο αέρας διαμέσου περσίδας και τζαμιού , θερμαίνει

την πάνω επιφάνεια του τζαμιού , δεν ζεσταίνεται το τζάμι , διότι

σκιάζεται και δεν ζεσταίνεται .

Κι αυτές είναι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας . Κι αυτές είναι μη

ενεργοβόρες και δεν χρειάζεται κανένας να κάνει τίποτα .

Πρέπει λοιπόν να προσαρμόσουμε εμείς ως αρχιτέκτονες , πρέπει

να συμβάλλουμε σε μια χάραξη στρατηγικής και προσαρμογής στα



87

υπάρχοντα τοπία . Δηλαδή κάνουμε πράγματα , τα οποία φεύγουν έξω

από το υπάρχον περιβάλλον , από τον υπάρχοντα τόπο .

Πρέπει λοιπόν , όπως λέει ο βιώσιμος σχεδιασμός , να παντρεύει

αλληλεπιδρόμενα συστήματα που συνδέονται με το ευρύτερο φυσικό

περιβάλλον και αντικατοπτρίζουν την παραδοσιακή κληρονομιά .

Ο Ρουσέτος ξέρει ότι αυτό είναι στη Σαντορίνη το ακρωτήρι και

βλέπετε πώς ήταν το ακρωτήρι πριν αρχίσουν οι εκσκαφές του

Μαρινάτου το ’67 και πώς γίνεται τώρα και πώς θα γίνει , γιατί

ξεκίνησαν οι εργασίες ανακατασκευής .

Θέλει δηλαδή σεβασμό , δεν υπάρχει καμία μηχανολογική

εγκατάσταση για τον αρχαιολογικό χώρο . Λειτουργεί απόλυτα

βιοκλιματικά , χωρίς μηχανικό εξοπλισμό .

Όπως η οικολογία . Οικολογία δεν σημαίνει να λέμε μονάχα

«οικολογία». Πρέπει να την εφαρμόζουμε . Σχεδιάσαμε το σλάλομ στο

Ελληνικό , αυτό που θα γίνει τσίρκο τώρα , μέσα στα πλαίσια του ΣΔΙΤ ,

με έναν απόλυτα οικολογικό τρόπο . Βραβευτήκαμε γι’ αυτό . Πήραμε

από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή .

Ξέρετε τι αγώνα είχα δώσει τότε για να γίνουν οι κερκίδες έτσι

οικολογικά και όχι μεταλλικές ; Θέλω λοιπόν να πω ότι υπάρχουν

δυνατότητες , μέσα από τις οποίες ένας βιώσιμος σχεδιασμός φροντίζει

στη μείωση των εκπομπών του άνθρακα μέσα από τη διαδικασία του

σχεδιασμού .

Αυτό αριστερά σας είναι ένα γλυπτό από τη Μπιενάλε της

Βενετίας . Δεξιά είναι ένα φωτοβολταϊκό μαγιό , στη μέση υπάρχει η

φωλιά των πελεκάνων πάνω σε έναν στύλο της ΔΕΗ . Μακάρι όλοι οι

στύλοι της ΔΕΗ να γίνουν έτσι . Και στη μέση είναι φωτοβολταϊκές

στάσεις αστικού περιβάλλοντος που μόλις σχεδιάσαμε .

Και νομίζω ότι είναι αυτό το προτελευταίο σλάιντ που λέει ότι

πρέπει να υπάρξει μια κοινωνική ενδυνάμωση . Δηλαδή οι κοινωνίες ,

τα χωριά , πρέπει να γίνονται αποδέκτες αυτής της χρήσης της

βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και της οικολογίας .

Μια μελέτη που κάναμε για το χωριό το Ολυμπιακό που δεν έγινε

ποτέ , διότι η SIEMENS εγκατέστησε πάρα πολλά κλιματιστικά .

Και τέλος , αυτή είναι η περίφημη ανακοίνωση του Κόφι Ανάν ,

σχετικά με τις πιο φτωχές χώρες , οι οποίες είναι αδύναμες , όμως



88

εκείνες είναι που υφίστανται και τη μεγαλύτερη μόλυνση του

περιβάλλοντος .

Με αυτό το προηγούμενο θέλω να σας πω πώς στον αστικό χώρο

παρεμβαίνει ο βιοκλιματικός σχεδιασμός . Εδώ είναι μια ενοποίηση

των αρχαιολογικών χώρων που κάναμε . Βλέπετε πώς ήταν πριν και πώς

έγινε μετά . Έγινε πράγματι μια πράσινη όαση .

Και τέλος , θέλω να σας πω ότι η πολιτιστική ποικιλότητα

σημαίνει ακριβώς και τη βιοποικιλότητα , σεβασμό της

βιοποικιλότητας για τη φύση .

Για να καταλήξω με την αριστοτελική θεωρία που λέει ότι το

περιβάλλον διακατέχεται και ο κόσμος από την επίδραση μιας φύσης

που οργανώνει τα πάντα με τον πιο σωστό και τον πιο σκόπιμο τρόπο .

Αυτός ο κόσμος ο ίδιος , με τα φυτά , τα ζώα , τους ανθρώπους και

τα άστρα του , έγινε το πιο αντάξιο αντικείμενο της θεωρίας . Και

βεβαίως εγώ πιστεύω ότι το περιβάλλον πρέπει να καθορίζει την

αρχιτεκτονική , την τώρα και του μέλλοντος , πέρα από οποιεσδήποτε

άλλες λογικές και προοπτικές . Ευχαριστώ πολύ .


Ευχαριστούμε πολύ , κύριε Φιντικάκη , και για την παρουσίαση και για

τον σεβασμό στον χρόνο , αλλά και γι’ αυτό που είπατε για τους

πολιτικούς , γιατί κανένας δεν έχει την αντοχή να κάτσει να ακούσει

και τους ειδικούς κάποια στιγμή . Μόνο στο ξεκίνημα , για την

προβολή .

Ο επόμενος ομιλητής μας . Επιτρέψτε μου να καλέσω στο βήμα

τον κ . Ρυμόν , ο οποίος είναι Επιστημονικός Σύμβουλος του

Ινστιτούτου Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος

και της ΑΔΕΔΥ .

Κος ΡΥΜΟΝ:

Θα είμαι σύντομος , θα τηρήσω τον χρόνο , θα κάνω μια προσπάθεια να

διευρύνω λίγο το θέμα που συζητάμε για την επόμενη δεκαετία ,

προσπαθώντας να δούμε και άλλες πλευρές , σε συνδυασμό φυσικά με

το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής , άλλες πλευρές της βιώσιμης


Έχω τρεις διαφάνειες . Η μία αφορά κάποιες προβλέψεις για την

οικονομία και την απασχόληση τα επόμενα χρόνια . Η δεύτερη μια

προσπάθεια να ορισθεί η ατζέντα κατά κάποιο τρόπο της επόμενης



89

δεκαετίας . Και μια τρίτη , τις αλλαγές στο μοντέλο ανάπτυξης που

πρέπει να υιοθετηθούν αν θέλουμε να τηρήσουμε τις αρχές και τις

βασικές κατευθύνσεις της βιώσιμης ανάπτυξης .

Βέβαια , όπως είπε στην προηγούμενη ενότητα ο Πρόεδρος της

ΓΣΕΕ , ο κύριος Παναγόπουλος , το Ινστιτούτο μας έχει ξεκινήσει μία

φιλόδοξη μελέτη με θέμα «Πράσινη οικονομία , απασχόληση και

κοινωνική συνοχή», σε συνεργασία με μία ομάδα κλιματολόγων και

μια ομάδα οικονομολόγων από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και μετά το

Πάσχα θα γίνει μια πρώτη δημόσια παρουσίαση των αποτελεσμάτων .

Κατά κάποιο τρόπο , αυτά που θα σας πω εδώ δείχνουν και τη

μεθοδολογία , τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε αυτή τη δουλειά .

Δεν είναι άχρηστο σε αυτή τη συζήτηση να θυμίσουμε ότι

βρισκόμαστε σε μια δύσκολη εποχή για την οικονομία και φυσικά για

την απασχόληση .

Το πρόγραμμα σταθερότητας και ανάπτυξης προβλέπει ότι το

2013 θα έχουμε ένα ποσοστό ανεργίας 10,3%, παρά την αύξηση του

ΑΕΠ εκείνο τον χρόνο κατά 2,5%.

Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού θα μειωθούν ως το

2013 κατά 15% περίπου . Υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να έχουμε

νέα περιοριστικά μέτρα και για το τρέχον έτος , το 2010, η μείωση του

ΑΕΠ θα υπερβεί κατά πάσα πιθανότητα το προγραμματισμένο 0 ,3%

και μπορεί να φτάσει το 1% ή και το 1,5%, με αποτέλεσμα να

επηρεασθούν τα μεγέθη των επόμενων ετών και ειδικά το μέγεθος της

ανεργίας .

Εμείς έχουμε εντοπίσει και έχουμε αναφέρει και αναφέρουμε

σταθερά ότι σε σχέση με τα τρέχοντα μέτρα δημοσιονομικής

πειθαρχίας , τα οποία υιοθετούνται , δεν έχουμε συμπληρωματικά μέτρα

σε ό ,τι αφορά την αναδιανομή του εισοδήματος για την εξισορρόπηση

των επιπτώσεων , των κοινωνικών επιπτώσεων αυτών των μέτρων , ούτε

στην πραγματικότητα και αναπτυξιακά μέτρα τα οποία είναι ικανά να

τονώσουν την οικονομία και την απασχόληση .

Αυτές είναι οι προβλέψεις τις οποίες είμαστε υποχρεωμένοι να

κάνουμε για την επόμενη περίοδο και αυτές οι προβλέψεις

διαμορφώνουν ή συνδιαμορφώνουν καλύτερα την ατζέντα της

επόμενης δεκαετίας .



90

Υπάρχει φυσικά η ανάγκη υλοποίησης των υποχρεώσεων της

χώρας στο πλαίσιο των στόχων «20-20-20». Συγχρόνως , θα εμφανιστεί

με έναν όλο και οξύτερο τρόπο το πρόβλημα του προγραμματισμού

πολιτικών που θα έχουν σχέση με την ευρύτερη αντιμετώπιση των

προβλημάτων που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή , δηλαδή τα

προβλήματα υδάτινων πόρων , της γεωργίας , του τουρισμού .

Υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της

οικονομίας , σε συνδυασμό με την πράσινη οικονομία αλλά και

ανεξάρτητα από αυτήν . Υπάρχουν κλάδοι φθίνοντες ή κλάδοι πολύ

λίγο ανταγωνιστικοί πλέον , οι οποίοι με κάποιο τρόπο πρέπει να

ενισχυθούν .

Και βρισκόμαστε και σε μία περίοδο κατά την οποία η αύξηση

της απασχόλησης και η ενίσχυση της συνοχής χρειάζεται να

αντιμετωπισθούν πια ως εξωγενής κατά κάποιο τρόπο παράγοντες , ως

παράγοντες τους οποίους πρέπει κανείς να φροντίσει , όχι περιμένοντας

η οικονομία να λύσει αυτά τα προβλήματα , αλλά θέτοντας την ανάγκη

να αντιμετωπισθούν από την αρχή .

Θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να γίνουν ορισμένες σημαντικές

αλλαγές στο μοντέλο ανάπτυξης . Καταρχήν , ας θυμηθούμε και ας

σκεφτούμε ότι η ίδια η διαδικασία της κλιματικής αλλαγής έχει

επιφέρει και θα έπρεπε να επιφέρει ακόμα περισσότερο κάποιες

σημαντικές αλλαγές σε ό ,τι αφορά την προσέγγιση της λεγόμενης

οικονομικής ανάπτυξης , των κοινωνικών ζητημάτων , της βιώσιμης

ανάπτυξης ευρύτερα .

Μια πρώτη μεγάλη αλλαγή είναι ότι η επιστημονική ανάλυση , ο

ρόλος των επιστημονικών κοινοτήτων έχει και πρέπει να

αναβαθμισθεί , δίνοντας τις βασικές κατευθύνσεις .

Μια δεύτερη αλλαγή είναι ότι χρειάζεται να περάσουμε όχι μόνο

στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας ή των ανανεώσιμων πηγών

ενέργειας , αλλά ευρύτερα να περάσουμε σε μια λογική σχεδιασμού της

οικονομίας .

Και τρίτη σημαντική αλλαγή . Δεν είναι δυνατόν να

αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα σε μια περίοδο οικονομικής

κρίσης και στασιμότητας στην πραγματικότητα της οικονομίας , μια

περίοδο κατά την οποία δεν πρόκειται να επανέλθουμε στους ρυθμούς

ανάπτυξης του παρελθόντος , δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτά



91

τα προβλήματα συνδυασμένα , παρά μέσα από πολύ σημαντικές

αναδιανομές σε κάθε χώρα του εισοδήματος .

Συνοπτικά θα έλεγα ότι αν κάτι μας έμαθε η έκθεση Στερν είναι

ότι το πρόβλημα δεν είναι καταρχήν πόσους πόρους έχουμε και τι

μπορούμε να κάνουμε με αυτούς , αλλά είναι ποιους στόχους έχουμε

και τι όρους χρειαζόμαστε για να το κάνουμε .

Και αυτό ισχύει τόσο στον τομέα τον ενεργειακό , στις πολιτικές

που αφορούν την κλιματική αλλαγή , όσο και στον τομέα τον

κοινωνικό .

Χρειάζεται επομένως ένας σχεδιασμός των πολιτικών πλέον , με

τον καθορισμό στόχων και χρονοδιαγραμμάτων , τη δραστηριοποίηση

των δημοσίων φορέων , την υποστήριξη της έρευνας και την εγχώρια

ανάπτυξη τεχνολογίας .

Νομίζουμε ότι χρειάζεται να αναθεωρηθεί και να εγκαταλειφθεί

στην πραγματικότητα η πρωτοκαθεδρία που είχε ως τώρα η στήριξη

των τομεακών πολιτικών , είτε αυτό αφορά τους κλάδους της

βιομηχανίας είτε ακόμα και την ενέργεια , αποκλειστικά στις

επιδοτήσεις επιχειρήσεων και στη λειτουργία της αγοράς .

Βρισκόμαστε σήμερα σε μια κατάσταση που αυτή η προσέγγιση

της ανάπτυξης και της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της χώρας ,

μετά από τρία κοινοτικά πλαίσια στήριξης μας έχει αφήσει σε μια

κατάσταση συρρίκνωσης του παραγωγικού ιστού , συρρίκνωσης της

ανταγωνιστικότητας και πενιχρών αποτελεσμάτων σε ό ,τι αφορά την

καινοτομία και την τεχνολογική ανανέωση .

Χρειάζεται μια αναδιανομή του εισοδήματος , ώστε να υπάρξουν

πόροι για τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε κοινωνικές υπηρεσίες ,

επενδύσεις σε υποδομές και δαπάνες για την εκπαίδευση και την

έρευνα .

Θεωρούμε αναγκαία τη δημιουργία ενός δημόσιου τραπεζικού

τομέα , ο οποίος μπορεί να χρηματοδοτήσει ανεξαρτήτως συγκυρίας

αυτού του είδους τις δραστηριότητες .

Και θεωρούμε ότι χρειάζεται ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής

με την υποστήριξη των ανέργων , την καταπολέμηση της αδήλωτης

εργασίας και των πρακτικών που παραβιάζουν την εργατική

νομοθεσία , την εξασφάλιση της αναγκαίας εκπαίδευσης και

κατάρτισης , των εργαζομένων και ανέργων σε μια περίοδο σημαντικών



92

αναδιαρθρώσεων στην οικονομία και υποχρεωτικά μιας κινητικότητας

στον χώρο των εργαζομένων και στον χώρο των επαγγελμάτων . Σας

ευχαριστώ .


Ευχαριστούμε πολύ τον κ . Ρυμόν και να καλέσουμε τον επόμενο

ομιλητή , ο οποίος είναι ο Διευθυντής της Greenpeace, ο κύριος Νίκος

Χαραλαμπίδης .

Κος ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ:

Κύριε Πρόεδρε , κυρίες και κύριοι , ευχαριστώ πάρα πολύ πρώτα απ’

όλα για την πρόσκληση .

Δεν ξέρω με ποια κριτήρια είχε γίνει η επιλογή των ομιλιών ,

αλλά βλέποντάς τες απ’ έξω υπάρχει κάτι μαγικό , γιατί δένουν η μία

με την άλλη πάρα πολύ καλά . Αν κάποιος , ο ποιητής ο ενδιαφερόμενος

ο οποίος δεν είναι εδώ όπως είπαμε πριν , μπορούσε να πάρει στοιχεία

από την κάθε μία φαντάζομαι θα μιλούσαμε για μια άλλη χώρα .

Δεν είμαστε ακόμα εκεί , αλλά το παλεύουμε . Ειπώθηκαν πάρα

πολλά πράγματα , πάρα πολύ χρήσιμα και πάρα πολύ όμορφα

πράγματα . Κύριε Φιντικάκη , με κάνετε να νιώθω πάρα πολύ άσχημα ,

γιατί δεν μπορώ να παλέψω την παρουσίασή σας , είναι μαγική .

Μας ταξιδέψατε και τώρα θα πρέπει να το κάνω πολύ επίπεδο , θα

πρέπει να γυρίσω στα άσπρα , στα γκρίζα και σε όλα αυτά . Χαλάτε την

πιάτσα!

Θα ήθελα λοιπόν να επιμείνω σε μερικά σημεία , τα οποία είτε

θεωρώ ότι θα είναι καλό να μας μείνουν είτε θέλω να τονίσω μια

διαφορετικής τους οπτική .

Πρώτα απ’ όλα , να ξεκαθαρίσουμε ότι ο στόχος του «20-20-20»

δεν προέκυψε έτσι . Οι συζητήσεις για την αντιμετώπιση των

κλιματικών αλλαγών έχουν βάθος χρόνου πολλών δεκαετιών . Η πρώτη

φορά που η παγκόσμια κοινότητα κάθισε και συμφώνησε να

αντιμετωπίσει το θέμα των κλιματικών αλλαγών μάς πηγαίνει πίσω στο

’92.

Από τότε έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια , άρα έχουμε χάσει

πάρα πολύ χρόνο και το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι μαθαίνουμε πάρα

πολύ αργά και όπως είπε κι ο κύριος Στερν , μαθαίνουμε πάρα πολύ

ακριβά .



93

Ποιος είναι ο στόχος και γιατί φτάνουμε σε μια Ευρωπαϊκή

Ένωση η οποία συμφώνησε στο περίφημο «20-20-20»;

Για να περιορίσουμε τις κλιματικές αλλαγές σε φαινόμενα τα

οποία δεν θα είναι καταστροφικά για το περιβάλλον , δηλαδή θα έχουμε

κάποια οικοσυστήματα τα οποία θα μπορούν να αντέξουν ακόμα , ή να

το πω αλλιώς , ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη θα

είναι μέσα στα όρια τα οποία μπορούν να αντέξουν ακόμα τα

οικοσυστήματα , να μην φτάσουμε λοιπόν σε καταστροφικές και μη

αντιστρεπτές κλιματικές αλλαγές , θα πρέπει να σταθεροποιήσουμε τις

παγκόσμιες εκπομπές στα 350 εκατομμύρια μέρη ανά εκατομμύριο .

Για να γίνει αυτό το πράγμα , καθαρά τεχνικά μιλώντας , θα

πρέπει να πετύχουμε μια κορύφωση των παγκόσμιων εκπομπών , οι

οποίες συνεχίζουν να αυξάνονται , γύρω στο 2015. Κάποιοι

ισχυρίζονται ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει και το ’17.

Αυτό σημαίνει ότι γύρω στο 2050, στον κόσμο ο μέσος πολίτης

του πλανήτη θα πρέπει να έχει εκπομπές γύρω στο 1 τόνο διοξειδίου

του άνθρακα . Έχω κάποια ενδεικτικά νούμερα τι γίνεται σήμερα στις

Ηνωμένες Πολιτείες , 25 τόνοι , στην Ελλάδα 12, στην Κίνα 5 ,8.

Και οι εκπομπές αυτές που έχω με κόκκινο δεν είναι διοξείδιο

του άνθρακα , είναι ισοδύναμοι τόνοι , είναι δηλαδή συνολικά όλα τα

αέρια θερμοκηπίου .

Για να φτάσουμε σε κάτι τέτοιο , θα χρειαστούμε πρώτα απ’ όλα

μια συμφωνία η οποία θα αναδεικνύει την ισότητα και τη δικαιοσύνη .

Δεν μπορούμε δηλαδή να πούμε στον οποιονδήποτε Κινέζο ότι «Ουπς!

Συγνώμη , εσύ θα κάτσεις εκεί που είσαι», ή στον οποιονδήποτε Ινδό ,

«γιατί εμείς προλάβαμε , οι Αμερικάνοι προλάβανε».

Άρα θα πρέπει να βρούμε με ποιον τρόπο η παγκόσμια κοινότητα

θα ξεπεράσει αυτή την εξαιρετικά μεγάλη δυσκολία . Το αδιέξοδο της

Κοπεγχάγης δεν είναι τυχαίο .

Θα πρέπει να απεξαρτηθούμε σύντομα από τα ορυκτά καύσιμα

και θα πρέπει να προχωρήσουμε βέβαια όχι σε μαγικές λύσεις τις

οποίες κάποιοι υπόσχονται , αλλά σε άμεση εφαρμογή δοκιμασμένων

και ασφαλών τεχνολογιών .

Θα δείτε στη συνέχεια ότι ένα από τα σημεία στα οποία έχουμε

έντονες διαφωνίες έχει να κάνει με την αποθήκευση άνθρακα , έχει να



94

κάνει με την πυρηνική τεχνολογία , κλπ , είναι σημεία τα οποία

αναδεικνύουμε ούτως ή άλλως κάθε φορά .

Συνδέοντας λίγο τη συζήτηση αυτή , την παρουσίαση αυτή με

αυτά που έλεγε πριν ο κύριος Ρυμόν , δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε ότι

η κλιματική κρίση συνδέεται άμεσα με μια οικονομική-κοινωνική

κρίση .

Μάλιστα , τολμώ να πω ότι η οικονομική κρίση και η κοινωνική

είναι η εύκολη , με την έννοια ότι μέσα σε ένα ορατό βάθος χρόνου

μερικών ετών μπορούμε να δούμε πώς βγαίνουμε από αυτήν .

Στην περίπτωση της κλιματικής κρίσης , δυστυχώς έχουμε βάθος

προσπάθειας πολλών δεκαετιών και δυστυχώς η προσπάθεια αυτή θα

πρέπει να ξεκινήσει από χθες , έχουμε αργήσει ήδη .

Το ενδιαφέρον είναι ότι έχουν υπάρξει αρκετά σενάρια , αρκετές

ιδέες και αρκετές προτάσεις που καταδεικνύουν το ότι πρακτικά θα

πρέπει να προχωρήσουμε ταυτόχρονα στην αντιμετώπιση και των δύο .

Και μάλιστα βλέποντας τα αναπτυξιακά πακέτα χωρών όπως η

Κίνα , ακόμα και αν κάνει έκπληξη σε κάποιους αυτό , θα δούνε ότι στο

κομμάτι της πράσινης ανάπτυξης για την αντιμετώπιση της

οικονομικής κρίσης , διέθεταν πολύ μεγάλα ποσά , πολύ σημαντικά

ποσά , κάτι το οποίο δεν είδαμε από την Ελλάδα βέβαια .

Ο λόγος δεν είναι ότι απότομα χώρες όπως η Κίνα απέκτησαν

οικολογική συνείδηση . Απλώς όλες οι μελέτες που έγιναν – και οι πιο

πολλές από αυτές έχουν γίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες –

καταδεικνύουν ότι οι επενδύσεις στον χώρο της πράσινης ανάπτυξης –

και παρακαλώ μην μπούμε στην ορολογία , αν είναι βιώσιμη ή

ανανεώσιμη ή οτιδήποτε , στον χώρο της πράσινης ανάπτυξης θα

συζητήσουμε κάπου αλλού την ορολογία – είναι πολύ πιο σταθερές και

σε βάθος χρόνου και μάλιστα σε σύγκριση με γνωστούς τομείς , όπως

για παράδειγμα η κατανάλωση .

Αν επενδύσουμε για παράδειγμα ένα συγκεκριμένο ποσό στην

κατανάλωση ή αν επενδύσουμε ένα συγκεκριμένο ποσό στον τομέα της

οικονομίας των καυσίμων , οι θέσεις που δημιουργούνται είναι

λιγότερες και λιγότερο σταθερές σε βάθος χρόνου .

Έτσι λοιπόν γεννήθηκε όλη αυτή η ιδέα της πράσινης ανάπτυξης ,

η οποία μέσα στην κρίση έχει αποκτήσει να αποκτά πάρα πολύ

μεγαλύτερο ενδιαφέρον .



95

Παραθέτω μια σειρά από διαφάνειες , οι οποίες έχουν μια σειρά

από πάγια αιτήματα της Greenpeace, αν θυμάμαι από το ’93, το ’94,

’95, σχετικά με τις ΑΠΕ . Πολλά από αυτά έχουν πολύ έντονη

κοινωνική διάσταση . Για παράδειγμα , η δημιουργία του one-stop shop

περιγράφει από πίσω ένα αίτημα , το οποίο λέει «καταπολέμηση της

γραφειοκρατίας».

Η γραφειοκρατία είναι η μεγάλη αδελφή της διαφθοράς . Όσο

περισσότερες υπογραφές θέλετε για να πάρετε μια άδεια , τόσο

περισσότερα τα επίπεδα διαφθοράς .

Όταν για παράδειγμα ο οίκος ( . . . ) βγάζει την Ελλάδα τη δεύτερη

μετά την Ουγγαρία χώρα όσον αφορά την περιπλοκότητα των

γραφειοκρατικών διαδικασιών για την εγκατάσταση ΑΠΕ στην

Ευρώπη , δεν είναι τυχαίο .

Δεν είναι τυχαίο το ότι προχωράμε στα σχέδια και οι μόνοι

χαρούμενοι μέχρι στιγμής είναι οι μελετητές . Οι μόνοι οι οποίοι

τζιράρουν χρήμα γύρω από τις ΑΠΕ αυτή τη στιγμή είναι οι μελετητές ,

οι οποίοι καταθέτουν μελέτες .

Παραγωγή δεν υπάρχει . Άδειες θέσεις εργασίας δεν υπάρχουν .

Γιατί ; Για τον απλούστατο λόγο ότι αυτή τη στιγμή παράγουμε

χαρτάκια . Κι έχουμε χαρτιά , χαρτιά , κόντρα χαρτιά . Η προσπάθεια της

προηγούμενης κυβέρνησης να μειώσει τα χαρτιά αυτά ήταν από τις 41

υπογραφές να πάμε στις 37. Κι αυτό είναι επαναστατικό .

Το αίτημα το δικό μας είναι να φτάσουμε στο one-stop shop.

Ένας χώρος στον οποίο πηγαίνει ο επενδυτής , ο οποίος λέει «Αυτά

έχω», τον κρίνει αν είναι σοβαρός ή δεν είναι σοβαρός , προχωράς και

ή προχωράς ή δεν προχωράς . Δεν έχει «Πήγαινε στον άλλο , θα σου πω ,

κατά περίπτωση , πέρνα από εδώ , να το δούμε». Αυτό το «να το δούμε»

με κάνει έξαλλο πολιτικά και κοινωνικά .

Αποκλειστικές προθεσμίες . Αυτό αφορά και τους επενδυτές ,

αφορά όμως και τη διοίκηση . Κάποια στιγμή η διοίκηση θα πρέπει να

είναι υπεύθυνη για το τι κάνει , τι δεν κάνει . Δημιουργία κατηγορίας

έργων ΑΠΕ , για τα οποία δεν απαιτείται η έκδοση κάποιας άδειας .

Δηλαδή αυτή η χαρτολαγνεία μας κάποια στιγμή θα πρέπει να

ξεπεραστεί και θα πρέπει να ξεπεραστεί αυτή τη στιγμή πλέον , γιατί οι

χρόνοι πιέζουν ασφυκτικά . Και προφανώς στελέχωση των αρμόδιων

υπηρεσιών .



96

Στα οικονομικά κίνητρα , χαίρομαι γιατί άκουσα κάτι αντίστοιχο

και από τον κ . Δεληγιάννη , ζητούσαμε να κοπούν οι επιδοτήσεις . Οι

επιδοτήσεις κεφαλαίου μπορούν να βοηθήσουν κάποιες τεχνολογίες

στο ξεκίνημά τους , όταν είναι ακόμα ανώριμες για να ανοίξουν τα

φτερά τους . Στη συνέχεια , δημιουργούν μια αρρωστημένη αγορά , μια

αγορά η οποία δεν είναι βιώσιμη .

Θα πρέπει να μπούμε σε μια λογική του λεγόμενου f i t t ing tariff

και κυρίως καθαροί κανόνες σε βάθος χρόνου . Οι κανόνες του

παιχνιδιού δεν μπορεί να αλλάζουν κάθε φορά που αλλάζει ο

υπουργός , όχι κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση .

Οι κανόνες θα πρέπει να είναι γνωστοί , να είναι σαφείς , να είναι

στο τραπέζι και να τους ξέρουν όλοι . Μ’ αυτούς τους κανόνες

παίζουμε , κύριοι . Όποιος θέλει ας πάει κάπου αλλού . Και προφανώς αν

οι κανόνες είναι κακοί , δεν θα έρθει να παίξει κανείς εδώ .

Κάποια σχόλιά μας αφορούσαν προφανώς και την προώθηση των

ΑΠΕ στον οικιακό τομέα . Αν θυμάστε , η προηγούμενη νομοθεσία

προέβλεπε ότι στο σπίτι σας για να βάλετε ένα φωτοβολταϊκό , θα

πρέπει να γίνετε επιτηδευματίας και να πληρώσετε μια μελέτη , η οποία

έκανε πιο πολύ από την ίδια την επένδυση του να βάλετε ένα

φωτοβολταϊκό . Προφανώς αυτοί οι παραλογισμοί θα πρέπει να φύγουν .

Και μία σειρά από άλλα ζητήματα σε σχέση με το ειδικό

χωροταξικό και προφανώς , όταν μιλάμε για προώθηση των ΑΠΕ ,

εξοικονόμηση , κλπ , δεν μπορούμε την ίδια στιγμή να προχωράμε

εξίσου και με τον ίδιο ρυθμό και με την ίδια ταχύτητα σαν να μην

τρέχει τίποτα σε λιγνιτικές μονάδες , κλπ .

Θα πρέπει να υπάρξει ένας εθνικός σχεδιασμός , μέσα από τον

οποίο θα πρέπει να προκύψει το μείγμα , οι επιλογές μας και από εκεί

και πέρα ποιος θα το κάνει είναι το θέμα που με καθαρούς κανόνες του

παιχνιδιού θα προχωρήσει .

Βέβαια το πώς θα είναι το μείγμα αυτό προκύπτει και από κάτι

άλλο . Προκύπτει από μια εθνική ανάγκη που είναι τον Ιούνιο του 2010

η χώρα μας , όπως και τα άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης , θα

πρέπει να περιγράψουν με ακρίβεια πώς θα πετύχουν τον στόχο του

«20-20-20», με ποια μέτρα , με ποιες πολιτικές , ποιο θα είναι το

ενεργειακό μείγμα .



97

Και αυτό το πράγμα θα γίνεται , θα αναθεωρείται και θα

παρακολουθείται συστηματικά , ώστε να δούμε πώς προχωράμε .

Συνήθως η επιτήρηση αυτές τις μέρες είναι πολύ ευαίσθητος όρος ,

αλλά είναι πολύ καλό πραγματικά χωρίς ποινές , τιμωρίες , κλπ ,

κάποιος να βλέπει ότι αυτό που είπες το εννοούσες , να γίνονται

διορθωτικές κινήσεις και να προχωράει αυτό το πράγμα με έναν

ζωντανό τρόπο .

Όπως ειπώθηκε πάρα πολύ σωστά από προηγούμενους ομιλητές ,

νομίζω και ο κύριος Φιντικάκης , αλλά κυρίως ο κύριος Τίγκας

επέμεινε πάρα πολύ σ’ αυτό , θα προσπαθήσω να το πω με άλλα λόγια ,

η πιο πράσινη , η πιο καθαρή και η πιο φθηνή ενέργεια είναι αυτή που

δεν σπαταλάμε .

Η πιο πράσινη ενέργεια είναι η ενέργεια της εξοικονόμησης .

Πριν βγούμε στο σανίδι και μιλήσουμε για την ενέργεια και την

αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών και για τα σενάρια , κλπ ,

καθίσαμε και επεξεργαστήκαμε ένα σενάριο , το οποίο στην αρχή το

δουλέψαμε για όλο τον πλανήτη , μετά στη συνέχεια για διάφορες

γεωγραφικές ενότητες , και μετά στη συνέχεια είχαμε την τιμή να το

δουλέψουμε για την Ελλάδα , μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τις

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας .

Το σενάριο αυτό ονομάζεται «Ενεργειακή επανάσταση» και

έρχεται να απαντήσει στο εξής απλό ερώτημα : Μπορούμε να

αντιμετωπίσουμε έγκαιρα τις κλιματικές αλλαγές , άρα να

περιορίσουμε τις παγκόσμιες εκπομπές κάτω από 350 μέρη ανά

εκατομμύριο μέχρι το 2050, με ασφαλείς τεχνολογίες οι οποίες θα

εγγυώνται ενεργειακή ασφάλεια , κοινωνική δικαιοσύνη ;

Γιατί μην ξεχνάμε ότι την ώρα που μιλάμε και έχουμε τα φώτα

μας εξοικονόμησης , τα σποτάκια , δεν έχει σημασία , υπάρχουν δύο

εκατομμύρια συμπολίτες μας σε χώρες αναπτυσσόμενες , οι οποίοι δεν

έχουν καν πρόσβαση στην ενέργεια . Και αυτοί διεκδικούν το λογικό

δικαίωμά τους να αποκτήσουν πρόσβαση στην ενέργεια .

Άρα δεν μπορούμε να τους πούμε «Εσείς δεν μπορείτε». Θα

πρέπει να τους δείξουμε , να τους πείσουμε και να τους δείξουμε , όπως

αποδείχθηκε στην Κοπεγχάγη , ότι αφενός υπάρχει τεχνογνωσία και

αφετέρου υπάρχει και η πρόθεση να βοηθήσουμε .



98

Επεξεργαστήκαμε λοιπόν ένα σενάριο , το οποίο απαντάει στο

ερώτημα αυτό . Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές αλλαγές ;

Ευτυχώς , η απάντηση ήταν ναι . Και εκεί ήταν ένα μεγάλο «φφφ».

Στο σενάριο αυτό δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου αποθήκευση

άνθρακα , δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου πυρηνική τεχνολογία . Το

σενάριο που σας παρουσιάζω στη συνέχεια αφορά στην Ελλάδα , θα

σας δείξω δυο-τρεις διαφάνειες , γιατί ο χρόνος είναι περασμένος και

έχουν έρθει οι ομιλητές της επόμενης συνεδρίας .

Στηρίζεται προφανώς στην εξοικονόμηση ενέργειας και για να

σας πω και νούμερα ( . . . ) της χώρας μας περίπου προέρχεται από τον

οικιακό και τριτογενή τομέα και εκεί είναι που θα πρέπει να γίνουν

τεράστιες τομές . Έχουμε χάσει πάρα πολύ χρόνο .

Ακούσαμε πριν από την κ . Καραβασίλη ότι επιτέλους προχωράει

ο ΚΕΝΑΚ . Θα σας πω την αλήθεια , δεν είμαι καθόλου περήφανος που

προχωράει ο ΚΕΝΑΚ , παρότι θα έπρεπε να προχωρήσει το

συντομότερο δυνατόν , γιατί πριν εμείς καν ξεκινήσουμε την εφαρμογή

του , αναθεωρείται επί το αυστηρότερο η ευρωπαϊκή νομοθεσία .

Το τραγελαφικό της ιστορίας είναι ότι βρισκόμαστε σε μια χώρα ,

η οποία είναι ενεργειακά σπάταλη , τα κτίρια της καταναλώνουν κατά

μέσο όρο περισσότερη ενέργεια για θέρμανση απ’ ό ,τι ένα κτίριο στη

Δανία και πληρώνουμε αντίστοιχα και παραπάνω , και όταν υπάρχει το

θεσμικό πλαίσιο για να προχωρήσει η ιστορία αυτή το τραβάμε , το

σέρνουμε .

Το σέρνουμε τόσο όπου πλέον έχοντας αποκτήσει εμπειρία πέντε

ετών ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο , προχωράμε σε αναθεώρηση στο

αυστηρότερο . Ήδη , η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία προβλέπει το 2019 –

θα τη δούμε στην τελική της μορφή μέσα στους επόμενους μήνες – τα

σπίτια , οι κατασκευές να είναι πλέον σχεδόν μηδενικών εκπομπών . Τα

κτίρια πλέον να αυτοπαράγουν την ενέργεια που καταναλώνουν .

Κι εμείς ακόμα ξεκινάμε να εφαρμόσουμε τον ΚΕΝΑΚ . Γιατί το

λέω αυτό ; Θα πρέπει να προχωρήσουμε με άλματα . Δεν θα πρέπει να

καθόμαστε σε δάφνες ότι μια νομοθεσία προχώρησε .

Θα χρειαστούν αλλαγές στις υποδομές . Η εικόνα που είχαμε και

η εμπειρία που είχαμε μέχρι στιγμής που λέει ότι είχαμε κάποια

ενεργειακά κέντρα που ονομάζεται το ένα Δυτική Μακεδονία και το

άλλο ονομάζεται Πελοπόννησος και αυτά ταΐζουν την Ελλάδα , η



99

εικόνα αυτή έχει ξεπεραστεί από την πραγματικότητα τελείως . Δεν

είναι κάτι προς συζήτηση αυτό .

Η εικόνα του αύριο με ή χωρίς κλιματικές αλλαγές , αλλά

σίγουρα με ενεργειακή ασφάλεια , σίγουρα με πάρα πολλές

ανανεώσιμες , και , και , και , είναι πολύ πιο αποκεντρωμένη .

Ξεκινάει από το κτίριο , το οποίο έχει φωτοβολταϊκά και

γεωθερμία και άπειρα μέτρα εξοικονόμησης , και φτάνει στα υπεράκτια

αιολικά , σε μεγάλες γεωθερμικές μονάδες , σταθμούς βιομάζας παντού ,

σταθμούς βάσης βιομάζας , γεωθερμίας , κλπ .

Κι όπως θα δείτε , ο τομέας ο οποίος αποδεικνύεται κλειδί στο

μέλλον , από το 2020 και μετά , αφού τα κάνουμε όλα αυτά , γιατί

μπορούμε να τα κάνουμε , τεχνολογικά μπορούμε να τα κάνουμε , κάτι

άλλο μας φταίει , αναδεικνύεται ο ρόλος του τομέα των μεταφορών .

Συντομεύω λοιπόν και πάμε στις διαφάνειες . Το ΣΑ είναι το

Σενάριο Αναφοράς και το ΕΕ είναι η Ενεργειακή Επανάσταση . Δέστε

λοιπόν τις διαφορές ανάμεσα στα δύο .

Ο πίνακας που βλέπετε αριστερά σας αφορά στην

ηλεκτροπαραγωγή . Αντίστοιχα , αν δούμε στην τελική κατανάλωση τα

νούμερα για το 2020 είναι γύρω στο 25% και γύρω στο 70% για το

2050.

Και βλέπετε επίσης και ένα πιθανό σενάριο σύμφωνα με αυτό

που επεξεργαστήκαμε , για την ανάθεση παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας από ΑΠΕ , στο σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης , πώς

θα είναι δηλαδή από τις διάφορες πηγές .

Προφανώς τα αιολικά έχουν πολύ μεγάλο κομμάτι . Ένα πολύ

μεγάλο κομμάτι τα φωτοβολταϊκά , έτσι κι αλλιώς τα δύο αυτά

συνεργάζονται άψογα και για διαφορετικούς λόγους έχουν διαφορετικά

πλεονεκτήματα .

Σας παροτρύνω να δείτε το σενάριο αυτό στις λεπτομέρειές του .

Υπάρχει στην ιστοσελίδα μας όλη η επεξεργασία του . Και βλέπετε εδώ

την αντίστοιχη εγκατεστημένη ισχύ σύμφωνα με το σενάριο αυτό .

Επιμένω λίγο στον κατάλογο , στον 2005-2010-2020, βλέπετε ότι

χρειάζεται από το ’10 στο ’20 να κάνουμε άλματα . Ουσιαστικά στην

αιολική ενέργεια πρέπει να προχωρήσουμε περίπου μία τάξη μεγέθους ,

αντίστοιχα στα φωτοβολταϊκά . Τα πράγματα μοιάζουν πιο εύκολα στη

βιομάζα , χωρίς να είναι , γιατί είναι μικρά τα απόλυτα νούμερα .



100

Η εγκατεστημένη ισχύς δηλαδή από τα 5 γίγα θα πρέπει να πάει

στα 16. Μιλάμε για νούμερα πάρα πολύ μεγάλα , αν θέλουμε να

πετύχουμε τον στόχο που είπαμε .

Το ενδιαφέρον της όλης υπόθεσης βέβαια – και το συνδέω με

αυτό που έλεγε ο κύριος Ρυμόν πριν – είναι να δούμε παράλληλα ποια

είναι η αναπτυξιακή διάσταση .

Σύμφωνα με το σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης , δεν

έχουμε μόνο δύο-τρεις μεγάλους ενεργειακούς ομίλους οι οποίοι

σαρώνουν τη χώρα και οι οποίοι εγκαθιστούν ό ,τι θέλουν , όπου

θέλουν , κλπ . Δεν βάζω τους κανόνες του παιχνιδιού , απλά επιμένω

λίγο στα παιχνίδια των μεγάλων ομίλων .

Μιλάμε για ένα σενάριο στο οποίο μπορεί να παράγεται

απασχόληση από τον τεχνίτη της γειτονιάς μέχρι τους μεγάλους

ομίλους . Και αυτό , σύμφωνα με έρευνα που κάναμε και η οποία

βρίσκεται στα χέρια της ομάδας η οποία επεξεργάζεται ούτως ή άλλως

κάποιο σενάριο για την Ελλάδα , δημιουργεί πολύ μεγάλες θέσεις

εργασίας .

Μάλιστα , κάναμε το εξής απονενοημένο για τα ελληνικά

δεδομένα . Φανταστήκαμε ένα σενάριο , στο οποίο σταματάει η

παραγωγή λιγνίτη στην Ελλάδα ή έχει πέσει πολύ χαμηλά , ίσα- ίσα σ’

ένα τριψήφιο νούμερο , σε έναν χρονικό ορίζοντα του 2030 με 2050.

Οι θέσεις εργασίας που παράγονται με ένα ενεργειακό σενάριο

το οποίο ποντάρει στην εξοικονόμηση και στις ανανεώσιμες πηγές

ενέργειας είναι πολύ περισσότερες σε απόλυτα νούμερα . Και

σημαντικό , είναι αποκεντρωμένες .

Δεν δημιουργούν το κοινωνικό πρόβλημα που έχουμε σήμερα , το

οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία . Ποιος πολιτικός

πηγαίνει στην Πτολεμαΐδα και θα πει «Γεια σας , θα πρέπει να

ξεκινήσουμε να σχεδιάζουμε από σήμερα για το τέλος του λιγνίτη μετά

από 30 χρόνια»;

Είναι ένα πολύ μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα , το οποίο θα πρέπει

να το δούμε με πάρα πολύ σεβασμό σαν κοινωνία και η αποκέντρωση

στην παραγωγή των θέσεων εργασίας είναι πάρα πολύ σημαντική .

Θα σας δώσω ενδεικτικά νούμερα , τα οποία μπορείτε να βρείτε

επίσης στο s i te μας στις αντίστοιχες εκθέσεις . Οι θέσεις εργασίας στην

ηλεκτροπαραγωγή από τις ΑΠΕ θα μπορούσαν να είναι από τις 15.000



101

μέχρι τις 58.000, 15.000 είναι σύμφωνα με το σενάριο αναφοράς , με

το σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης 52.000, και με ένα σενάριο

με προωθημένη και επιθετική προώθηση των φωτοβολταϊκών σε όλες

τις κλίμακες , οικιακή μέχρι μεγάλη και γεωθερμικά , είναι στις 58.000.

Και αντίστοιχος τομέα τον οποίο δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε

καθόλου είναι ο κατασκευαστικός . Έχω κουραστεί λίγο να ακούω ότι

οι κατασκευές είναι η ατμομηχανή της ανάπτυξης , άρα θα πρέπει να

συνεχίσουμε να κατασκευάζουμε . Μέχρι πότε ; Μέχρι να τελειώσει η

γη ; Μήπως θα πρέπει να δούμε τι γίνεται με το υπάρχον στοκ , με το

υπάρχον απόθεμα ;

Το υπάρχουν απόθεμα τεσσάρων περίπου εκατομμυρίων κτιρίων

είναι ένας παράδεισος για ανάπτυξη , τεχνολογία , τεχνογνωσία , θέσεις

εργασίας . Οι θέσεις εργασίας που μπορούν να δημιουργηθούν εκεί

είναι αρκετές δεκάδες χιλιάδες , ανάλογα με τα διαφορετικά σενάρια .

Ξεκινά από τις 25.000 και φτάνει ως τις 56.000.

Και θα πρέπει κάποια στιγμή να το δούμε αυτό το πράγμα

ουσιαστικά , σοβαρά , με μέτρα , πολιτικές και με τρόπο

παρακολούθησης .

Βλέπετε επίσης την αντίστοιχη συμμετοχή στην εξέλιξη των

εκπομπών των διάφορων μέτρων . Τα μέτρα εξοικονόμησης και οι ΑΠΕ

έχουν τη μερίδα του λέοντος . Οι μεταφορές αρχίζουν να

αναδεικνύονται σε μεγάλο παίκτη . Η βιομηχανία , όπως είπαμε πολύ

σωστά και πριν , έχει περιορισμένες δυνατότητες περαιτέρω

εξοικονόμησης , και βέβαια ο δημόσιος ηλεκτρισμός και η

συμπαραγωγή είναι ένας άλλος τομέας , τον οποίο θα πρέπει να δούμε

πάρα πολύ σοβαρά .

Θα επιμείνω επίσης στον επιδεικτικό ρόλο που πρέπει να παίξει

ο δημόσιος τομέας , στη μέχρι στιγμής αποτυχίας της εφαρμογής

μέτρων εξοικονόμησης στον δημόσιο τομέα και στο πώς αυτό το

πράγμα θα μπορούσε να αλλάξει και την αντίληψη του κοινού , μια και

πρώτα θα πρέπει να δείξεις στον άλλον για να τον πείσεις και μετά να

προχωρήσει και ο ίδιος σε μέτρα . Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την

υπομονή σας .


Ευχαριστούμε κι εμείς τον κ . Χαραλαμπίδη .



102

Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να κλείσουμε αυτόν τον δεύτερο

κύκλο , αυτή τη δεύτερη ενότητα , με την ομιλία του κυρίου

Σανταμούρη , του καθηγητή .

Κύριε Καθηγητά , μία μικρή διόρθωση στο πρόγραμμα να

κάνουμε , να σας παρακαλέσω ; Επειδή δεν πρόκειται να κάνουμε

διάλειμμα , θα πάμε αμέσως μετά στην τρίτη ενότητα , και επειδή ήδη

έχουμε τον Αντιπρόεδρο της Βουλής – είστε εντάξει με το πρόγραμμά

σας , κύριε Αντιπρόεδρε ; Να μην χάσετε την πτήση σας , γι’ αυτό το

λέω . Ωραία .

Ευχαριστώ πάρα πολύ . Να ακούσουμε τον κύριο καθηγητή .

Κος ΣΑΝΤΑΜΟΥΡΗΣ:

Ευχαριστώ κι εγώ πάρα πολύ για την πρόσκληση . Θα προσπαθήσω να

είμαι σύντομος και περιεκτικός , γιατί είναι η τελευταία ομιλία ,

καταλαβαίνω ότι όλοι είναι κουρασμένοι .

Δεν θα μπορούσα να είχα καλύτερη ομιλία πριν από εμένα από

αυτή του Νίκου του Χαραλαμπίδη , ο οποίος έκανε μια εξαιρετική

εισαγωγή στα θέματα της εξοικονόμησης ενέργειας και το δικό μου

αντικείμενο είναι πραγματικά η εξοικονόμηση ενέργειας , κυρίως στον

κτιριακό τομέα .

Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα , τα κτίρια , ο κτιριακός

τομέας , οι κατασκευές , είναι στην πραγματικότητα η ατμομηχανή της

ελληνικής οικονομίας . Είναι ο σημαντικότερος κλάδος στην ελληνική

οικονομία .

Το σύνολο , για να καταλάβετε , της εγχώριας κατασκευαστικής

δραστηριότητας , δημόσιας και ιδιωτικής , είναι περίπου γύρω στα 14

δισ . ευρώ και έχει μέχρι τώρα έναν ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του

12% τον χρόνο .

Αντιπροσωπεύει περίπου το 9% του Ακαθάριστου Εγχώριου

Προϊόντος και μόνο οι κατασκευές κατοικιών αντιστοιχούν στο 23%

των επενδύσεων στη χώρα .

Τώρα , το σύνολο της εγχώριας απασχόλησης στον τομέα της

κατασκευής είναι περίπου 300.000 άτομα και ο κατασκευαστικός

τομέας είναι υπεύθυνος περίπου για το 7% της συνολικής εργασίας .

Όμως , αν λάβετε υπόψη σας ότι για κάθε θέση εργασίας στον

τομέα της κατασκευής δημιουργούνται δύο νέες θέσεις εργασίας στον

γενικότερο τομέα ουσιαστικά της οικονομίας , στην πραγματικότητα ο



103

χώρος των κατασκευών είναι υπεύθυνος για περίπου το 20% της

συνολικής αγοράς εργασίας στη χώρα .

Αναφέρθηκε προηγούμενα πάρα πολλές φορές ότι τα κτίρια είναι

ο μεγαλύτερος καταναλωτής ουσιαστικά ενέργειας στην Ελλάδα . Στην

πραγματικότητα καταναλώνει το 36%, βλέπετε τη διαχρονική εξέλιξη

στον τομέα της ενεργειακής κατανάλωσης των κατοικιών , των κτιρίων ,

και πραγματικά ακολουθεί μια συνεχή αυξητική πορεία .

Αυτό που είναι πάρα πολύ σημαντικό , επειδή συζητάμε συνεχώς

εδώ μέσα για μια νέα πολιτική , αν θέλετε για διορθωτικές παρεμβάσεις

στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και γενικότερα στην

ενεργειακή κατάσταση που επικρατεί στη χώρα , είναι να καταλάβουμε

λίγο-πολύ τι καταναλώνουμε .

Καταναλώνουμε πολύ ; Και πόσο καταναλώνουμε πολύ ; Θα σας

δείξω πολύ γρήγορα μερικά στοιχεία , γιατί νομίζω ότι μιλάνε από

μόνα τους . Δέστε , π .χ . , την ενεργειακή κατανάλωση των κατοικιών

στην Ευρωπαϊκή Ένωση . Είναι ουσιαστικά οι λαδί γραμμές .

Πόσο πραγματικά η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη ενεργειακή

καταναλώτρια χώρα στον τομέα της κατοικίας , σε τιμές αν θέλετε

αποκλιμακοποιημένες , δηλαδή για το ίδιο κλίμα , και βλέπετε ότι

ουσιαστικά τα ελληνικά κτίρια κατοικίας παρουσιάζουν τρεις φορές

περισσότερη κατανάλωση απ’ ό ,τι τα κτίρια της Φινλανδίας . Δεν

χρειάζεται να σας πω περισσότερο .

Αν πάτε πολύ γρήγορα στον τομέα , π .χ . , των γραφείων , θα

διαπιστώσετε επίσης ότι τα ελληνικά κτίρια γραφείων , με επίσημα

στοιχεία της ευρωπαϊκής κοινότητας , παρουσιάζουν μία από τις

μεγαλύτερες ενεργειακές καταναλώσεις αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη .

Τα κτίρια μας , όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα , είναι τα πιο

ενεργοβόρα στην Ευρώπη . Καταναλώνουμε σχεδόν για θέρμανση τρεις

φορές περισσότερη ενέργεια στην Αθήνα απ’ ό ,τι καταναλώνει ένα

κτίριο στη Δανία ή στη Σουηδία .

Αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία και πρέπει όλοι να

καταλάβουμε είναι ότι η μέση τιμή στην ενεργειακή κατανάλωση δεν

λέει πληροφορία , δεν μας λέει κάτι σημαντικό . Το να πούμε ότι

καταναλώνουμε 120 κιλοβατώρες κατά μέση τιμή δεν είναι μια

πληροφορία η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να χαράξει

πολιτική .



104

Αυτό που πρέπει να καταλάβει κανείς είναι ποιος καταναλώνει

αυτή την ενέργεια και πώς την καταναλώνει και γιατί την

καταναλώνει .

Έτσι , αν κάνετε ουσιαστικά μια ανάλυση του πώς είναι το

κτιριακό απόθεμα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα , θα διαπιστώσετε ,

παραδείγματος χάριν , ότι μόνο το 28% των πολιτών χαμηλού

εισοδήματος κατοικεί σε μονωμένα κτίρια . Ενώ αυτό το αντίστοιχο

ποσοστό στους πολίτες υψηλού εισοδήματος είναι 73%.

Ή μόνο 8% των πολιτών χαμηλού εισοδήματος κατοικεί σε κτίρια

τα οποία είναι μονωμένα με διπλά τζάμια . Ενώ το αντίστοιχο ποσοστό

στους πολίτες υψηλού εισοδήματος είναι 63%.

Τι συνέπεια έχει αυτό ; Αν δείτε ουσιαστικά ποια είναι η

ενεργειακή κατανάλωση ανά κατοικία για θέρμανση , π .χ . , στους

πολίτες χαμηλού εισοδήματος , είναι κατά 127% μεγαλύτερη απ’ ό ,τι

στους πολίτες ουσιαστικά υψηλού εισοδήματος ανά τετραγωνικό μέτρο

και ανά άτομο .

Επομένως , η μεγάλη ενεργειακή κατανάλωση , το γεγονός ότι τα

ελληνικά κτίρια δεν είναι δομημένα με τον σωστό τρόπο , σημαίνει ότι

κάποιοι πληρώνουν υπερβολικά ποσά ενέργειας πολύ μεγαλύτερα από

κάποιους άλλους . Και αυτό έχει μια πάρα πολύ μεγάλη οικονομική και

κοινωνική συνέπεια .

Εάν δεν το πάρει κανείς αυτό υπόψη του , αν κάνει τεχνοκρατικές

προσεγγίσεις στον τομέα των κτιρίων , στην πραγματικότητα θα

δημιουργήσει καταστάσεις οι οποίες δεν λύνουν το πρόβλημα .

Ή αν θέλετε να πάτε στον τομέα του κλιματισμού , για να

καταλάβετε . Μια οικογένεια κατά μέση τιμή στην Αθήνα καταναλώνει

για κλιματισμό περίπου 100 ευρώ τον χρόνο . Περίπου 0 ,6 ευρώ ανά

τετραγωνικό μέτρο .

Αν πάτε και πάρετε ουσιαστικά μια οικογένεια χαμηλού

εισοδήματος , η οποία εν πάση περιπτώσει μπορεί και πληρώνει τον

κλιματισμό , τα 100 γίνονται 195 ευρώ . Γιατί ; Γιατί ζει σε αμόνωτο

κτίριο , χωρίς ουσιαστικά διπλά τζάμια , χωρίς την προστασία .

Άρα , η μεγάλη ενεργειακή κατανάλωση δεν είναι κάτι το οποίο

θίγει όλο τον πληθυσμό . Θίγει συγκεκριμένους πολίτες και θίγει τους

πολίτες χαμηλού εισοδήματος . Άρα , τα μέτρα ενεργειακής

αναβάθμισης πρέπει να είναι στοχευμένα και με συγκεκριμένο τρόπο .



105

Από την άλλη πλευρά , αυξάνει η ενεργειακή κατανάλωση . Το

συζητάμε , το λέμε , κάνουμε μια θεωρητική προσέγγιση . Γιατί αυξάνει

η ενεργειακή κατανάλωση στην Ελλάδα ; Υπάρχει η ανάλυση ποιοι

είναι οι παράγοντες που την αυξάνουν ;

Είναι τέσσερις οι παράγοντες που την αυξάνουν . Το πρώτο και

το βασικότερο είναι ότι βελτιώνουμε τα επίπεδα ζωής μας , δηλαδή

έχουμε μεγαλύτερα σπίτια . Αν πάρετε τις επίσημες στατιστικές , θα

διαπιστώσετε , παραδείγματος χάριν , ότι το 1980 υπήρχαν 3 ,1 άτομα

ανά κατοικία . Και φτάσαμε σήμερα να είμαστε στο 2 ,4.

Δηλαδή καθένας από εμάς χρησιμοποιεί πολύ περισσότερα

τετραγωνικά μέτρα για την οικογένειά του ή ανά άτομο . Αν έχεις να

ζεστάνεις , ή να ψύξεις , ή να θερμάνεις , ή να φωτίσεις πολύ

περισσότερο χώρο , θα έχεις πολύ περισσότερη ενέργεια .

Αυτός είναι ένας παράγοντας , ο οποίος πρέπει να ληφθεί πολύ

σοβαρά υπόψη . Ή δέστε , παραδείγματος χάριν , το ποιο είναι το

μέγεθος των οικογενειών . Παραδείγματος χάριν , οι μονογαμικές

οικογένειες το 1985 ήταν 15%, ουσιαστικά , και σήμερα έχουν φτάσει

να είναι γύρω στο 23%. Ή οικογένειες πάνω από πέντε άτομα ήταν

16% και σήμερα είναι 10%.

Άρα , βλέπετε , καταλαμβάνουμε περισσότερο χώρο . Αυτός είναι ο

πρώτος βασικός λόγος που αυξάνουμε την ενεργειακή μας

κατανάλωση .

Ο δεύτερος λόγος που τον είπαμε χίλιες φορές , αλλά δεν είχαμε

νομοθεσία μέχρι τώρα , από το 1979 ουσιαστικά , από το 1970 στην

πραγματικότητα η χώρα είναι χωρίς νομοθεσία .

Εάν , παραδείγματος χάριν , δείτε με βάση τα επίσημα στατιστικά

στοιχεία της ευρωπαϊκής κοινότητας ποια είναι η ενεργειακή

κατανάλωση της χώρας σε ένα τυπικό κτίριο , και αυτά είναι

κιλοβατώρες ανά κυβικό μέτρο αν δεν είμαι λάθος , δέστε στην

Ελλάδα . Ουσιαστικά θα δείτε ότι σε απόλυτη τιμή μπορεί να είναι και

περισσότερη η ενεργειακή της κατανάλωση κι από τη Δανία .

Εάν εφαρμοζόταν η νομοθεσία της Δανίας , μόνο η νομοθεσία της

Δανίας , ακριβώς στη χώρα αυτή , όπως βλέπετε από τα περίπου 18

κιλοβατώρες ανά κυβικό μέτρο , αυτόματα θα πηγαίναμε στις 8. Αυτό

είναι μια εξοικονόμηση της τάξεως του 60%.



106

Το γεγονός ότι επί περίπου 20-25 χρόνια η χώρα αυτή δεν είχε

την τύχη να έχει ενεργειακή νομοθεσία για τον κτιριακό τομέα ,

σημαίνει ότι αύξησε τεράστια τις ενεργειακές της δαπάνες , έβαλε ένα

λαό να πληρώνει συνεχώς , και ιδίως τους φτωχούς , και ταυτόχρονα

πρόσθετε ρύπανση και νέους σταθμούς μέσα σε αυτή τη χώρα .

Ο τρίτος πολύ σημαντικός λόγος είναι η γιγαντιαία αύξηση του

κλιματισμού στη χώρα . Αν δείτε αυτή τη στιγμή τις καταναλώσεις του

κλιματισμού από το 1990 έως το 2020, θα δείτε ότι υπάρχει ένα

τεράστιο boom. Υπάρχει μια γιγάντωση αυτή τη στιγμή των

εγκαταστάσεων , για λόγους τους οποίους δεν έχουμε τον χρόνο να

συζητήσουμε .

Αυτό δημιουργεί τεράστια προβλήματα φορτίου αιχμής . Όχι μόνο

της απόλυτης τιμής της ενεργειακής κατανάλωσης στον τομέα των

κτιρίων , αλλά και της τιμής ουσιαστικά του φορτίου αιχμής . Δέστε

πώς αυξάνει ουσιαστικά η εγκατεστημένη ισχύ των σταθμών στην

Ελλάδα .

Τι σημαίνει ότι αυξάνει συνέχεια η εγκατεστημένη ισχύ ;

Σημαίνει ότι έχουμε σταθμούς που λειτουργούν όλο και λιγότερο , γιατί

τους χρησιμοποιούμε ουσιαστικά στην αιχμή . Και έρχεται η ευρωπαϊκή

κοινότητα , με τη σύγχρονη ουσιαστικά μελέτη την οποία έκανε , και

λέει το εξής , «Κύριοι , η μέση τιμή σας όταν παράγετε μία κιλοβατώρα

είναι 3,9 σεντς . Όταν την παράγετε στην αιχμή , είναι 10,2».

Εξαιτίας του γεγονότος ότι φτιάχνονται με πολύ ευφυή τρόπο

γυάλινα κτίρια , τα οποία αφήνουν τον ήλιο να μπει μέσα και στη

συνέχεια καίμε ηλεκτρική ενέργεια για να τον βγάλουμε έξω .

Επομένως αυξάνετε το κόστος σας τρεις φορές πάνω , ουσιαστικά

δημιουργώντας ένα πρόβλημα μέσα στην ίδια τη χώρα , και οικονομικό

και διοικητικό και κυρίως , αν θέλετε , θα έλεγα πολιτικό .

Αλλά έρχεται η ίδια μέθοδος , η ίδια μελέτη , και λέει το εξής .

«Κύριοι , αν κάνατε εξοικονόμηση της ίδιας κιλοβατώρας , το κόστος

θα ήταν 2 ,6 σεντς». Τι σημαίνει εξοικονόμηση ; Θα βάλω ένα

στέγαστρο έξω από το κτίριο και δεν θα αφήσω τον ήλιο να μπει μέσα .

Επομένως , θέλω να πω ότι αυτή τη στιγμή η έλλειψη των μέσων

που σας έλεγα προηγούμενα και των εργαλείων που σας έλεγα

προηγούμενα αυξάνει αφενός το φορτίο αιχμής , αυξάνει το κόστος

στον πληθυσμό , αυξάνει ουσιαστικά τις επενδύσεις που πρέπει να



107

έχουμε , αυξάνει τη ρύπανση . Είναι ένα σενάριο , το οποίο είναι

καταστροφικό .

Από την άλλη πλευρά – και αναφέρθηκε από μερικούς άλλους – ο

τέταρτος λόγος που αυξάνει η ενεργειακή κατανάλωση σ’ αυτή τη

χώρα είναι η δραματική κλιματική αλλαγή , ιδίως στο αστικό

περιβάλλον .

Συζητάμε γι’ αυτό , πολλές φορές αναφερόμαστε σε χώρες του

Ειρηνικού ή στα μικρά νησιά . Ποτέ δεν συζητήσαμε το τι γίνεται στην

Αθήνα . Σας δείχνω αυτή τη στιγμή τον αριθμό των διαδοχικών ωρών

πάνω από 35 βαθμούς από το 1995 έως σήμερα . Κοιτάξτε τι γίνεται τα

τελευταία χρόνια . Κοιτάξτε τον αριθμό των ωρών πάνω από 35

βαθμούς .

Αυτό δεν είναι τυχαίο γεγονός . Αυτό είναι ουσιαστικά μια

στατιστικά σημαντική μεταβολή . Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια

δραματική μείωση της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος .

Αυτό σημαίνει ότι αυξάνεται η θερμοκρασία – θα μπορούσα να

σας δείξω πάρα πολλά τέτοια στοιχεία – της πόλης , των πόλεων , με

αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε περισσότερο κλιματισμό , καλύτερα

κτίρια και όλα αυτά τα πράγματα .

Να λοιπόν οι τέσσερις λόγοι που δημιουργούν αυτή την αύξηση

της ενεργειακής κατανάλωσης . Λύσεις υπάρχουν ; Βεβαίως και

υπάρχουν λύσεις . Οι λύσεις δεν είναι λύσεις μόνο τεχνολογικές .

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τεράστια επανάσταση στον

τομέα της τεχνολογίας εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια . Σας

δείχνω μερικές από τις τεχνολογίες οι οποίες υπάρχουν και οι οποίες

πραγματικά είναι διαθέσιμες και αν θέλει κανείς τεχνολογικά να

φτιάξει κτίρια με μηδενική ενεργειακή κατανάλωση , μπορεί να το

κάνει .

Μπορούμε να φτιάξουμε τέτοια κτίρια στην Ελλάδα ; Δεν μ’

αρέσει να σας λέω γενικόλογα πράγματα . Θα σας δείξω μερικά

πραγματικά στοιχεία και πραγματικά κτίρια . Με συγχωρείτε , οι

φωτογραφίες των κακών κτιρίων είναι από τη Σιγκαπούρη , για να μην

δείξω συγκεκριμένα κτίρια στην Ελλάδα .

Μετρημένες τιμές . Το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει μετρήσει αυτή

τη στιγμή 4.500 κτίρια σε όλη την Ελλάδα και έχει φτιάξει πάνω από

6.000 κτίρια βιοκλιματικά .



108

Πώς είναι η κατανάλωση στον κλιματισμό ενός πύργου , ο οποίος

φτιάχτηκε με μονό τζάμι ; Έχουμε τέτοιους . Είναι 300 κιλοβατώρες ανά

τετραγωνικό μέτρο τον χρόνο για κλιματισμό . Μετρημένες τιμές . Ένας

πύργος που φτιάχτηκε αργότερα , γύρω στο ’90, με διπλά τζάμια και

καλύτερη τεχνολογία , έχει 210 κιλοβατώρες .

Ένα κτίριο γραφείων της δεκαετίας του ’80 ή του ’90 με μονό

τζάμι , μονωμένο , έχει 50 κιλοβατώρες . Ένα κτίριο γραφείων κοινό με

διπλά τζάμια και μονωμένα έχει 40 κιλοβατώρες . Ένα κτίριο του ’90 –

είναι το κτίριο της Άβαξ που έχει φτιάξει ο Αλέξανδρος Τομπάζης –

ενεργειακό κτίριο της δεκαετίας του ’90 χωρίς καμία ειδική

τεχνολογία έχει 15.

Και ένα κτίριο επίσης της δεκαετίας του ’90, το οποίο είναι

βιοκλιματικό , έχει 5. Δεν καταλαβαίνω γιατί φτιάχνουμε κτίρια με 300

κιλοβατώρες ακόμη , όταν μπορούμε τεχνολογικά να φτιάξουμε κτίρια

όχι με 5, και με μηδέν .

Πολλοί θα λένε και πολλοί μου λένε σε αυτό το σημείο ότι

αυξάνουμε το κόστος . Όχι , δεν το αυξάνουμε , το μειώνουμε , κύριοι , το

κόστος . Το αρχικό κόστος , το κόστος του κεφαλαίου .

Ξέρετε γιατί ; Για τον απλούστατο λόγο ότι μπορεί να αυξήσω το

κόστος του κελύφους , αλλά μειώνω δραματικά το κόστος των

εγκατεστημένων ουσιαστικά μηχανολογικών στοιχείων . Επομένως ,

είναι μία η άλλη .

Σε όλα τα κτίρια στα οποία έχουμε φτιάξει και στα οποία

υπάρχουν οικονομικές μελέτες , το ολικό κόστος κεφαλαίου στην αρχή

μειώνεται από 2% έως ουσιαστικά 0, δηλαδή μία η άλλη . Δεν

αυξάνεται πουθενά το κόστος , αν έχετε σωστή ενεργειακή τεχνολογία ,

εκτός εάν αφήσετε τον καθένα να δρα με τον οποιοδήποτε τρόπο χωρίς

να συζητάνε .

Δηλαδή ο μηχανολόγος να σχεδιάζει χωρίς να ξέρει τι κάνει ο

αρχιτέκτονας , κοκ . Αν σχεδιάσετε σωστά , δεν υπάρχει καμία αύξηση

του κόστους .

Και θέλω να τελειώσω πολύ γρήγορα , λέγοντας το εξής . Εμένα

δεν μου αρέσει να σας δώσω οδηγίες για το πώς θα οδηγήσουμε στο

μέλλον και τι θα κάνουμε . Δεν είμαι πολιτικός και ούτε θέλω να γίνω

πολιτικός .



109

Αυτό που θέλω να σας πω όμως είναι το προφανές , το οποίο

ουσιαστικά κάθε ένας από εμάς σκέφτεται και πολλές φορές

αγανακτεί , όταν βλέπει μια πολιτική να εξελίσσεται και να

αναπτύσσεται .

Αυτή τη στιγμή , υπάρχει μια γκάμα ενεργειακών τεχνολογιών .

Σας έδειξα μερικές προηγούμενα , σας δείχνω ουσιαστικά τη μελέτη

McKinsey, όλες αυτές είναι τεχνολογίες που μπορούν να φέρουν

εξοικονόμηση ενέργειας .

Το ζητούμενο δεν είναι να μειώσεις την ενεργειακή κατανάλωση .

Το ζητούμενο είναι να μειώσεις την ενεργειακή κατανάλωση , χωρίς να

πληρώσεις περισσότερα λεφτά . Μπορείς να κάνεις ουσιαστικά μείωση

κατά μία κιλοβατώρα , χρησιμοποιώντας παραδείγματος χάριν

μονωτικά υλικά , μπορείς να την κάνεις και με φωτοβολταϊκά . Απλώς

θα πληρώσεις οχτώ φορές περισσότερο .

Άρα , σε μια τεχνολογία , σε ένα στοκ κτιρίων , σε ένα κτιριακό

απόθεμα , το οποίο αυτή τη στιγμή έχει γιγαντιαία ενεργειακή

κατανάλωση , από πού θα ξεκινήσεις ; Από τις τεχνολογίες οι οποίες

έχουν πολύ μεγάλο κόστος ανά κιλοβατώρα ; Το κόκκινο ; Από το

κίτρινο που είναι οι μέσες τεχνολογίες ή από τις τεχνολογίες

εξοικονόμησης που είναι στο πράσινο ;

Προφανώς θα ξεκινήσεις από τις τεχνολογίες εξοικονόμησης .

Προφανώς θα κάνεις νοικοκύρεμα . Έτσι είναι πολύ περίεργο αυτή τη

στιγμή ότι μια σειρά από τεχνολογίες ή πολιτικές οι οποίες

προωθούνται δίνουν έμφαση και κίνητρα στα κόκκινα και ξεχνάνε

τελείως την εξοικονόμηση ενέργειας .

Η πολιτική αυτή , όταν αναφέρθηκε σε συζήτηση πριν μερικά

χρόνια στο Γαλλικό Κοινοβούλιο , αναφέρθηκε σαν πολιτική «naive»,

σαν χαζή πολιτική . Δηλαδή τι κάνει ; Είναι μια πολιτική , η οποία

υποκαθιστά φθηνή ενέργεια με πολύ ακριβή ενέργεια , καθαρότερη ,

μειώνει την ανταγωνιστικότητα και βάζει έναν λαό να πληρώσει πολύ

ακριβότερα .

Δεν είναι πράσινη ανάπτυξη αυτή . Αυτή είναι γκρίζα ανάπτυξη .

Η πράσινη ανάπτυξη είναι αυτή η οποία φέρνει καθαρή ενέργεια με

μικρό κόστος . Και αυτό το ξέρει όλος ο κόσμος .

Άρα , κλείνοντας θα ήθελα να σας πω το εξής . Δεν μπορούμε

αυτή τη στιγμή να μιλάμε μόνο για τα εργαλεία . Ο ΚΕΝΑΚ είναι ένα



110

εργαλείο . Η ενεργειακή επιθεώρηση είναι ένα εργαλείο . Τα εργαλεία

καλά και άγια είναι , αλλά αν δεν υπάρχει πολιτική , τα εργαλεία δεν

αποδίδουν τίποτα .

Επομένως , ούτε πολιτική είναι ο στόχος «20-20-20». Είναι ένας

γενικότερος στόχος . Υπάρχει ένα road map, πού πάμε , τι θέλουμε , πού

θα επέμβουμε , σε ποιους θα επέμβουμε , σε ποιο μέρος του πληθυσμού ,

πώς θα το κάνουμε , με ποιες τεχνολογίες , ποιος θα το κάνει ; Δεν

υπάρχει τέτοιο πράγμα .

Με γενικότητες , αν θέλετε , και με γενικότερα εργαλεία δεν

πρόκειται να πετύχεις τέτοια πράγματα . Άρα , πρώτο και βασικότερο ,

πρέπει να έχουμε μια συγκεκριμένη , σαφή πολιτική ενεργειακής

αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος .

Όχι μόνο για να μειώσουμε την ενεργειακή κατανάλωση . Αλλά

ουσιαστικά για να ανακουφιστεί αυτός ο ευπαθής πληθυσμός , για να

αναζωογονηθεί η αγορά .

Οι δράσεις αυτές πρέπει πρώτα να δώσουν προτεραιότητα στο

νοικοκύρεμα και όχι στον εκσυγχρονισμό . Δεν μπορείς να ξεκινήσεις

τον εκσυγχρονισμό μιας παράγκας . Πρώτα θα τον νοικοκυρέψεις και

στη συνέχεια θα τον εκσυγχρονίσεις .

Αυτό είναι εθνική στρατηγική , αυτό είναι εθνική συμφωνία .

Είναι μια συμφωνία ανάμεσα στο κράτος , στην τοπική αυτοδιοίκηση ,

στους πολίτες , στη βιομηχανία , στους εγκαταστάτες , στα πιστωτικά

ιδρύματα . Είναι μια διαδικασία , η οποία θα φέρει δουλειές . Είναι μια

διαδικασία , η οποία θα τονώσει την αγορά .

Και αυτό που θα ήθελα να πω είναι ότι θα πρέπει ουσιαστικά να

ενσωματώνει και να εφαρμόζεται με τολμηρά και προηγμένα εργαλεία .

Δεν θέλω να κάνω κριτική και δεν μου αρέσει να κάνω κριτική , αλλά

βλέποντας τον ΚΕΝΑΚ πραγματικά απογοητεύομαι .

Είναι μια πολιτική , είναι αν θέλετε ένα εργαλείο , το οποίο

φτιάχτηκε το ’90 στη Γερμανία . Θα αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις

του 2010-2020 με ένα τέτοιο εργαλείο ; Τι πάει να πει ότι ουσιαστικά

θα πάμε προσεκτικά ; Αυτό το «προσεκτικά» σημαίνει άλλο τόσο

χάσιμο χρόνου .

Πρέπει να είμαστε θαρραλέοι , πρέπει να πάμε μπροστά , πρέπει

να κοιτάμε στο μέλλον . Προηγμένα εργαλεία . Ενεργειακός κανονισμός

που οφείλει να θέτει ουσιαστικά προηγμένους στόχους και όχι



111

άτολμους στόχους . Η ατολμία θα μας φέρει ξανά πίσω και ουσιαστικά

δεν θα μας βγάλει πουθενά .

Το νομοθετικό πλαίσιο , το οποίο ουσιαστικά πρέπει να

αναπτύξουμε θα πρέπει πρακτικά να κατανέμει την ευθύνη

εξοικονόμησης ενέργειας – και αυτό είναι πολύ σημαντικό – ανάλογα

με την οικονομική δυνατότητα των διαφόρων κοινωνικών ομάδων .

Τι εννοώ ; Φτιάχνει ένας κακομοίρης ένα σπιτάκι στο Κερατσίνι .

Του λέτε με τον κανονισμό ότι πρέπει να έχει διπλό τζάμι , το βάζει .

Άρα θα καταναλώσει Χ κιλοβατώρες επί 50 τετραγωνικά μέτρα .

Φτιάχνει και κάποιος μια βίλα 2.000 τετραγωνικά μέτρα στα βόρεια

προάστια , ο ίδιος κανονισμός . Άρα θα καταναλώσει τις ίδιες

κιλοβατώρες επί 2.000 τετραγωνικά μέτρα . Είναι τρελό αυτό .

Ουσιαστικά χρειάζεται ένας δυναμικός κανονισμός . Όσο

μεγαλύτερη ουσιαστικά η κατανάλωση , η κατανάλωση σε απόλυτη

τιμή , όσο μεγαλύτερα τετραγωνικά μέτρα , όσο μεγαλύτερη ρύπανση

τόσο μεγαλύτερες οι ευθύνες αυτού του ανθρώπου .

Σε αυτόν , ο οποίος θα φτιάξει το πολύ μεγάλο και ακριβό κτίριο ,

θα του βάλω και τα πολύ ακριβά υλικά και τα φωτοβολταϊκά και τις

ανανεώσιμες και τα πάντα . Γιατί αυτός πρέπει ουσιαστικά να κατέβει

στο ίδιο επίπεδο .

Δεν μπορείς να έχεις τον ίδιο κανονισμό για όλους τους πολίτες ,

γιατί δεν έχουν όλοι οι πολίτες ουσιαστικά την ίδια δυνατότητα .

Το τελευταίο σλάιντ είναι αυτό . Η χώρα μας είναι στην

πραγματικότητα εγκλωβισμένη σε μια πραγματικότητα που

χαρακτηρίζεται από μια εξωφρενικά υψηλή κατανάλωση στον κτιριακό

τομέα .

Αυτό το γεγονός έχει δραματικές συνέπειες σε ένα ποσοστό του

πληθυσμού . Εάν παρακολουθήσετε τα ποσοστά της ενεργειακής

φτώχειας στον κτιριακό τομέα , θα δείτε ότι αυξάνει με δραματικό

ρυθμό .

Το κακό είναι ότι αυτοί που αυξάνουν την ενεργειακή

κατανάλωση δεν έχουν τις δυνατότητες να δρομολογήσουν και να

χρηματοδοτήσουν δράσεις βελτίωσης της ποιότητας του αστικού

περιβάλλοντος , γιατί δεν έχουν τα χρήματα , γιατί είναι ουσιαστικά οι

πολίτες χαμηλού εισοδήματος .



112

Άρα , χρειάζεται κανείς να χαράξει μια πολιτική , η οποία θα

παίρνει υπόψη της τα αίτια , τις διαδικασίες και ουσιαστικά την

τεχνολογία και γενικότερα την οικονομία , η οποία όμως θα πρέπει να

είναι θαρραλέα , να βλέπει το μέλλον και να χρησιμοποιεί τολμηρά

εργαλεία . Ευχαριστώ πολύ .

Κα ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ:

Με την ομιλία του κυρίου Σανταμούρη ολοκληρώνεται ουσιαστικά η

δεύτερη ενότητα και θέλοντας να προχωρήσουμε στην επόμενη

ενότητα που αφορά στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με μια

τομεακή προσέγγιση , και καλώντας τους συναδέλφους να γίνει η

αλλαγή στο προεδρείο αυτή τη στιγμή , καλώ στο βήμα τον κ . Αργύρη ,

Αντιπρόεδρο της Βουλής , βουλευτή του ΠΑΣΟΚ , να μας μιλήσει για

την προσέγγιση από την πλευρά της γεωργίας .

Επίσης , θα θέλαμε να καλωσορίσουμε και την κ . Καλτσά , Γενική

Γραμματέα Χωροταξίας και Αστικών Αναπλάσεων . Θα θέλαμε μόνο να

δώσετε λίγο χρόνο στον κ . Αργύρη , επειδή έχει κάποια πτήση στην

οποία πρέπει να πάρει και να φύγει , θα μιλήσετε αμέσως μετά .


Κος ΑΡΓΥΡΗΣ:

Κι εγώ ευχαριστώ για τη διευκόλυνση και επιτρέψτε μου να

εξομολογηθώ ότι νιώθω λίγο άβολα .

Νιώθω άβολα γιατί δεν είμαι στο πάνελ των πολιτικών , άρα να

κάνω κάτι που ξέρουμε καλά εμείς οι πολιτικοί , να αρχίσουμε να

κατηγορούμε ο ένας τον άλλον ποιος φταίει περισσότερο . Και το

δεύτερο , νιώθω άβολα γιατί βρίσκομαι μπροστά σε ειδικούς κι εγώ δεν

μπορώ να είμαι τόσο ειδικός . Άρα λοιπόν ζητάω από την αρχή την

κατανόησή σας .

Θέλω επίσης να συγχαρώ το ΤΕΕ και τη ΓΣΕΕ για αυτή την

πρωτοβουλία και γίνεται μια συζήτηση μετά από μια αποτυχία που

όλοι διαπιστώσαμε στην Κοπεγχάγη , γιατί είναι ακριβώς ότι εμείς οι

πολιτικοί εύκολα συναθροιζόμαστε , δύσκολα όμως παίρνουμε

αποφάσεις και μάλιστα όταν αυτές οι αποφάσεις είναι για το ξεβόλεμά

μας και από αυτό που λένε ότι «όλα πάνε καλά» οι αποφάσεις γίνονται

πολύ πιο δύσκολες .

Όμως μετά την Κοπεγχάγη , είναι αλήθεια ότι θα

κληρονομήσουμε στη νέα γενιά κάτι δυσμενέστερο και στον τομέα που



113

εγώ κλήθηκα να πω δυο κουβέντες , τη γεωργία , που παίζει έναν πάρα

πολύ σημαντικό ρόλο στην κλιματική αλλαγή , τόσο ως συντελεστής

εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όσο και ως δυνητικός συντελεστής

στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων .

Η γεωργία επίσης επηρεάζεται σημαντικά από την κλιματική

αλλαγή και τα περιστατικά υποβάθμισης του εδάφους , τις

παρατεταμένες ξηρασίες σε ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές ή τις

ελλείψεις νερού και τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα , που είναι

και πάρα πολύ συχνές .

Οι πληθυσμοί που εξαρτούνται από τη γεωργία είναι επίσης τα

πρώτα θύματα αυτής της αλλαγής που βιώνουμε στις μέρες μας . Κι αν

λάβουμε υπόψη μας ότι το πιο σημαντικό εργαλείο καταπολέμησης της

φτώχειας στον τρίτο κόσμο είναι η γεωργία , συμπεραίνει κανείς πολύ

εύκολα τι θα συμβεί με την επιδείνωση των κλιματικών αλλαγών και

την καταστροφή μεγάλων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης σε χώρες του

τρίτου κόσμου , όπου ζουν εκατομμύρια άνθρωποι , οι οποίοι θα

αναγκαστούν να μεταναστεύσουν βίαια .

Οι κλιματικές αλλαγές θα έχουν πολύπλοκες επενέργειες στις

βιοφυσικές διεργασίες που στηρίζουν τα γεωργικά συστήματα , με

συγχρόνως αρνητικές και θετικές συνέπειες στις διάφορες περιοχές

του κόσμου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου υπάγεται και η χώρα

μας .

Η αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στην

ατμόσφαιρα , οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι μεταβολές της

τυπολογίας των εποχιακών και ετήσιων κατακρημνισμάτων ( . . . )

Εις το οποίο εντάσσεται η γεωργία .

Οι κλιματικές διακυμάνσεις έχουν επιπτώσεις στην

διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων στους επιβλαβείς οργανισμούς

στις ασθένειες και στα εδάφη γεγονός που θα οδηγήσει σε σημαντικές

αλλαγές των συνθηκών γεωργικής αλλά και ζωικής παραγωγής .

Σε ακραίες περιπτώσεις η υποβάθμιση των γεωργικών

οικοσυστημάτων μπορεί να προκαλέσει απερήμωση με αποτέλεσμα την

πλήρη απώλεια της παραγωγικής ικανότητας της συγκεκριμένης γης .

Υπάρχουν σημαντικές γεωγραφικές διακυμάνσεις όσον αφορά τις

αναμενόμενες κλιματικές συνθήκες κατά τον 21ο αιώνα . Σε ορισμένες

περιοχές θα σημειωθούν συγχρόνως αρνητικές και θετικές επενέργειες



114

με άγνωστα καθαρά αποτελέσματα καθώς δεν είναι ακόμα καλά

κατανοητές οι αντιδράσεις των καλλιεργειών στις κλιματικές

διακυμάνσεις .

Αν και η αλλαγή του κλίματος είναι παγκόσμιο φαινόμενο , οι

τοπικές της επιπτώσεις ποικίλουν . Στις βόρειες περιοχές είναι πιθανόν

να αυξηθούν οι αποδόσεις και να διευρυνθεί το φάσμα των δυνατών

καλλιεργειών αλλά τα οφέλη αυτά θα προκύψουν μόνον σε περίπτωση

χαμηλής αύξησης της θερμοκρασίας και είναι άκρως αβέβαιο όπως

αυτό αναφέρεται .

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες όμως , οι καύσωνες και η ξηρασία

ενδέχεται να διαταράξουν σοβαρά την παραγωγή ιδίως κατά τις

κρίσιμες φάσεις της ανάπτυξης των καλλιεργειών . Οι μεσογειακές

χώρες όπως η χώρα μας θα υποφέρουν . Για τις πολυετείς καλλιέργειες

τα ακραία φαινόμενα αντιπροσωπεύουν σοβαρό κίνδυνο δεδομένου ότι

μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα παραγωγής για διάστημα

πολλών ετών .

Οι πολυετείς καλλιέργειες επηρεάζονται επίσης . Πολλά

οπωροφόρα δέντρα είναι ευπαθή στους εαρινούς παγετούς κατά την

περίοδο ανθοφορίας και οι χειμερινές θερμοκρασίες διαδραματίζουν

σημαντικό ρόλο στην παραγωγικότητα .

Δεδομένου ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα επισπεύσει τόσο

την εμφάνιση των τελευταίων εαρινών παγετών όσο και την ανθοφορία

ο κίνδυνος ζημιών είναι πιθανόν να παραμείνει σε μεγάλο βαθμό

αμετάβλητος .

Η γεωγραφική ζώνη της Ευρώπης που προσφέρεται για την

οινοπαραγωγή και τη νεροπαραγωγή ενδέχεται να επεκταθεί βόρεια

και ανατολικά στις σημερινές περιοχές παραγωγής , είναι πιθανόν να

σημειωθεί μεγαλύτερη διακύμανση της παραγωγής φρούτων .

Οι άμεσες επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών αναμένεται να

επιτείνουν τις περιφερειακές διαφορές και να οξύνουν τις οικονομικές

ανισότητες μεταξύ των ευρωπαίων αγροτικών περιοχών .

Η υπερθέρμανση και τα ακραία φαινόμενα όπως οι καύσωνες , θα

έχουν άμεσες επιπτώσεις στην υγεία των ζώων , στην ανάπτυξη και

στην παραγωγή καθώς και στην αναπαραγωγή θα προκύψουν επίσης

άμεσες επενέργειες από τις μεταβολές στην παραγωγικότητα των



115

βοσκοτόπων και των τροφικών καλλιεργειών οι οποίες θα επηρεάσουν

και την κατανομή των ζωικών ασθενειών .

Η σημερινή μας βιομηχανική γεωργία συμβάλει στο φαινόμενο

του θερμοκηπίου . Η βιομηχανική γεωργία όπως εφαρμόζεται ήδη με

τις μονοκαλλιέργειες και τη χρήση αγροχημικών σε ένα

παγκοσμιοποιημένο σύστημα παραγωγής είναι ένας από τους κύριους

παράγοντες που προκαλεί την κλιματική αλλαγή .

Προκαλώντας εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μέσα από

αλλαγές στη χρήση της γης και την απώλεια , υποβάθμιση των εδαφών

μέσω των αγροτικών τεχνολογιών και την εκτροφή των ζώων .

Συμπέρασμα , η αλλαγή κατεύθυνσης της γεωργικής παραγωγής

είναι επιβεβλημένη . Η αντίδραση στην αποτυχία της Κοπεγχάγης είναι

η υιοθέτηση αγροτοδιατροφικών μοντέλων που έχουν το πλεονέκτημα

του συνδυασμού της γεωργικής παραγωγής με τις συνθήκες

ευαισθητοποιημένων καταναλωτών για το περιβάλλον .

Σε ένα τέτοιο μοντέλο όπως είναι αυτό της μεσογειακής

διατροφής μπορεί να συνδυαστεί άριστα η βιώσιμη τοπική παραγωγή

προϊόντων που η ποιότητά τους και η ποικιλία τους θα ικανοποιούν τις

ανάγκες των καταναλωτών όχι μόνον όσον αφορά τη διατροφή αλλά

και την ευαισθησία τους για τη συμβολή τους στην πραγματική

περιβαλλοντική δράση .

Ότι δεν κατάφεραν οι ηγέτες στην Κοπεγχάγη μπορούμε με μια

απλή συμφωνία οι παραγωγοί και οι καταναλωτές να αλλάξουν τις

αρνητικές εξελίξεις . Κάνοντας μια τίμια συμφωνία για το τι θα φτάσει

από το χωράφι στο πιάτο του καταναλωτή . Και αυτή θα είναι

πραγματικά μια σοβαρή συμφωνία για την γεωργία και το μέλλον

χωρίς την Κοπεγχάγη .


Κα ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ:

Ευχαριστούμε τον κύριο Αργύρη , τον Αντιπρόεδρο της Βουλής , για

την εξαιρετικά ουσιαστική συμβολή του στην τομεακή προσέγγιση της

προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο

τομέα που θα πληγεί από αυτό το πρόβλημα που είναι η γεωργία .

Όπως γίνεται αντιληπτό , η τρίτη ενότητα έχει υποστεί μια

ανατροπή . Καλώ ευθύς αμέσως στο βήμα τον κύριο Δραγκιώτη ο

οποίος είναι μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Τ .Ε .Ε . και ο



116

σύνδεσμος της Επιτροπής Περιβάλλοντος με την Διοικούσα για να μας

κάνει την παρουσίασή του η οποία θα εστιάσει στα ζητήματα της

πολιτικής προστασίας σε σχέση με την προσαρμογή στην κλιματική

αλλαγή .

Και στη συνέχεια θα ακολουθήσουμε τη ροή του προγράμματος .



Ευχαριστώ . Είναι σημαντικό να δούμε ποιος είναι ο τίτλος της

ημερίδας την οποία τρέχουμε αυτή τη στιγμή .

Ο τίτλος της ημερίδας λέει «Κοπεγχάγη : Η επόμενη μέρα που

αφορά την Ελλάδα». Για να είμαι ειλικρινής μέχρι τώρα αυτό που

άκουσα ήταν τα πράγματα που ξέραμε . Λίγες προτάσεις και να μου

συγχωρεθεί να πω ότι είναι προτάσεις γενικού χαρακτήρα και

θεωρητικές .

Δεν λέμε ούτε τι θα έπρεπε να κάνουμε , ούτε πόσο γρήγορα , με

ποιους ρυθμούς και με ποιες προτεραιότητες . Και ξέρετε , είναι

ευθύνη σίγουρα της πολιτικής ηγεσίας να το κάνει αυτό αλλά είναι

τεράστια ευθύνη και υμών των τεχνοκρατών . Και η ευθύνη υμών των

τεχνοκρατών είναι να βάζουμε την πολιτική ηγεσία μπροστά στις

ευθύνες της συνεχώς και αδιαλείπτως . Δεν το έχουμε κάνει .

Από τη μεριά μου και με την ευθύνη που μου αναλογεί ,

απολογούμαι . Όμως ξανά λέω , ότι το σημαντικό είναι αυτό .

Φοβούμαι ότι εξακολουθούμε να πηγαίνουμε κατά πως λέει ο

Βάρναλης , μοιραίοι και ανήμποροι και περιμένουμε κάποιο θάμα .

Το θάμα θα μας το φέρει η φύση . Και το θάμα θα είναι καμιά

φυσική καταστροφή , γιατί ξέρετε θάμα δεν είναι πάντα κάτι καλό ,

θάμα είναι κάτι υπερφυσικό που μπορεί να είναι και πολύ καλό . Και

εδώ πρέπει να δούμε λίγο το ρόλο της πολιτικής προστασίας .

Γιατί ξέρετε , είναι ωραίο να μιλάμε για ανάπτυξη , είναι ωραίο

να μιλάμε για προοπτικές , για βελτίωση , για το επίπεδο της ζωής μας

αλλά πρώτα πρέπει να την έχουμε αυτή τη ρημάδα τη ζωή και την

εννοώ στενά με την βιολογική της έννοια .

Και το πρώτο πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς στη

φυσική καταστροφή , μιλάω ως έθνος , ως λαός , ως κοινωνία , είναι η

απώλεια των ζώων . Είναι λοιπόν πάρα πολύ σημαντική η λειτουργία

της πολιτικής προστασίας .



117

Πολιτική προστασία δεν είναι να πηγαίνουμε όταν γίνει ένας

σεισμός και να πάμε ιώδιο και γάζες στους τραυματίες . Σαφώς και

οφείλουμε να το κάνουμε και αυτό αλλά αυτό είναι το λιγότερο .

Τι γίνεται , λοιπόν , και γιατί βάζουμε αυτή τη στιγμή θέμα

πολιτικής προστασίας και το συνδέουμε με την κλιματική αλλαγή .

Εδώ σε αυτό τον τόπο εξαιτίας ακριβώς του γεγονότος ότι κάθε δυο ,

τρία χρόνια έχουμε ένα μεγάλο σεισμό έχουμε από πολλά χρόνια

φτιάξει κάποια συστήματα πολιτικής προστασίας .

Έχουμε μια γνώση , πώς να παρέμβουμε . Όμως στη φάση που το

φυσικό γεγονός έχει συντελεστεί . Στη φάση δηλαδή της ανακούφισης .

Και είναι γεγονός ότι ο σεισμός δεν έχει δυνατότητες πρόγνωσης ,

φυσικά έχει δυνατότητες προληπτικών διαδικασιών όπως είναι

προσεισμική ενίσχυση των κτιρίων αλλά ας μην πάμε τόσο μακριά ,

αυτό είναι μια άλλη ιστορία .

Η κλιματική αλλαγή όμως μας βάζει τρία άλλα σημεία εξαιρετικά

απαιτητικά . Τα τρία αυτά σημεία είναι η άνοδος της στάθμης της

θάλασσας , οι εκτεταμένες ξηρασίες (άρα βλέπε πυρκαγιές στο δασικό

πλούτο ξαφνικές και μεγάλες) . Και το τρίτο είναι οι πλημμύρες , οι

οποίες βέβαια σύμφωνα με αυτά που λένε οι επιστήμονες και που

έχουν δείξει γεγονότα , φέτος σε όλη την κεντρική Ευρώπη αν θυμάστε

από την παρακολούθηση των ειδήσεων υπήρχαν τεράστιες πλημμύρες ,

θύματα πολλά , ζημιές κλπ .

Το ζήτημα λοιπόν ποιο είναι . Το ζήτημα είναι ότι πρέπει να

σχεδιάσουμε την καινούργια πολιτική προστασία με αυτά τα

καινούργια δεδομένα . Τα δεδομένα αυτά δεν τα έχουμε , δεν τα

ξέρουμε . Πρέπει να δημιουργήσουμε . Δεν έχουμε αυτή τη στιγμή

δηλαδή λόγου χάριν αποθήκη δεδομένων που να μιλάει για τις

απορροές των μειζόνων λεκανών στην ελληνική επικράτεια .

Να το πω χοντρά , αν αντιμετωπίσουμε ένα φαινόμενο τύπου

Βρετανίας , αν αντιμετωπίσουμε ένα φαινόμενο τύπου Ουγγαρίας ,

τύπου Τσεχίας φοβούμαι ότι ο Κηφισός δεν θα ανταποκριθεί .

Φοβούμαι ότι θα έχουμε πλημμύρες στο κάτω ρου του Κηφισού .

Γιατί το φοβούμαι αυτό το πράγμα . Γιατί δεν έχουμε ούτε

στοιχεία βροχοπτώσεων συσχετισμένα με την κλιματική αλλαγή , ούτε

στοιχεία απορροών και διαχείρισης λεκανών , στοιχεία που θα έπρεπε

να τα έχουμε χρόνια πίσω σύμφωνα με εκείνη τη ρημάδα την



118

ευρωπαϊκή νομοθεσία που κάθε φορά τη θυμόμαστε . Αλλά τη

θυμόμαστε όταν είναι να πούμε οι κακοί ευρωπαίοι είναι που μας

βάζουν να βάλουμε το χέρι στην τσέπη σας και να σας βγάλουμε τα

εναπομείναντα ευρώπουλα . Εκεί το θυμόμαστε .

Όταν όμως πρέπει να κάτσουμε σε ένα γραφείο , να κλειδώσουμε

την πόρτα , να ξεχάσουμε απέξω αυτό που το λένε πολιτικό κόστος , και

να σχεδιάσουμε για αυτή τη χώρα , να σκεφτούμε , να βασανίσουμε το

μυαλό μας και να πούμε ότι έχουμε μπροστά μας τρία , πέντε , δέκα

καθήκοντα πως θα τα βγάλουμε πέρα .

Και να σας πω και κάτι . Δεν χρειάζεται πάντα να ξοδέψουμε

λεφτά . Χρειάζεται όμως να βασανίσουμε το μυαλό μας . Και

χρειάζεται να το κάνουμε αυτό πριν έρθει η πλημμύρα . Γιατί αν έρθει

η πλημμύρα θα πνιγούν οι άνθρωποι . Και τους ανθρώπους θα

μπορούσαμε να τους έχουμε σώσει αν είχαμε δράσει πριν .

Καλά όλα αυτά που μας λες , μια μερίδα κινδυνολογεί ακόμα σαν

αυτή που βγάζει η τηλεόραση κάθε βράδυ για να πάμε να κοιμηθούμε

μετά πάλι με κανένα ηρεμιστικό .

Η απάντηση είναι , αυτά λέγονται γιατί υπάρχει μοντέλο

πολιτικής προστασίας που δεν κοστίζει τίποτα να το υιοθετήσουμε και

μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα ασφαλέστερο μέλλον . Ίσως μετά από

κάποια χρόνια , είναι ανάγκη όμως να το δούμε .

Η πολιτική προστασία στην Ελλάδα όπως είναι νομοθετημένη και

διαμορφωμένη κατευθύνεται στην ανακούφιση από το γεγονός οψέποτε

αυτό συμβεί . Και ενδεχομένως για κάποια γεγονότα και όχι όλα , ας

πούμε όχι για τις δασικές πυρκαγιές συνήθους μεγέθους ή όχι για τις

πλημμύρες ας τις πούμε συνήθους μεγέθους , εκεί δεν έχει καν

αρμοδιότητα . Έχουν αρμοδιότητα άλλες υπηρεσίες .

Αυτό δεν εξυπηρετεί πια στη σημερινή εποχή τίποτα . Η πολιτική

προστασία στη σημερινή εποχή πρέπει να αποκτήσει εύρος και βάθος

ενεργειών . Και κυρίως πρέπει να κατευθυνθεί στην πρόληψη . Γιατί ;

Γιατί είπα πάλι , αν το σεισμό δεν μπορούμε να τον προλάβουμε γιατί

δεν έχουμε ακόμα τα επιστημονικά εργαλεία μπορούμε όμως να

προλάβουμε τις πλημμύρες .

Δεν μας εμποδίζει κανείς να σχεδιάσουμε τη διαχείριση των

λεκανών με τρόπο που να μην καταστραφεί εν πάση περιπτώσει σε

μεγάλο βαθμό το ανθρώπινο δυναμικό μας με τις δραστηριότητές του ή



119

οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις ή εν πάση περιπτώσει οποιοδήποτε άλλο

στοιχείο δημιουργεί διακινδύνευση μέσα στο χώρο .

Οφείλουμε , λοιπόν , να δυναμώσουμε την πολιτική προστασία

δίνοντάς της επιτελικές αρμοδιότητες και υποχρεώνοντάς την να

σχεδιάσει . Ώστε τα γεγονότα να μην μας προκαταλαμβάνουν την ώρα

που συμβαίνουν .

Γιατί ξέρουμε , έχουμε φανεί τυχεροί μέχρι σήμερα γιατί δεν

είχαμε τέτοια γεγονότα στον ελληνικό χώρο . Δηλαδή δεν είχαμε

τεράστιες πλημμύρες . Μια έγινε στον Κηφισό στη φάση κατασκευής

και για να λέμε την αλήθεια ολίγον αντιμετωπίστηκε ως ένα πρόβλημα

που δημιουργήθηκε ενδεχομένως από κάποιες πλημμέλειες στην

κατασκευή . Όμως δεν θα έχουμε πάντα αυτή την πολυτέλεια .

Πρώτον , λοιπόν , αρμοδιότητα για την πρόληψη . Δεύτερον ,

διοικητική διάρθρωση τέτοια που να μπορεί να αναλαμβάνει

πρωτοβουλίες συντονίζοντας τοπικούς φορείς γιατί προφανώς

υπάρχουν οι αρμοδιότητες οι οποίες συνταγματικά δεν μπορεί να

φύγουν από τους τοπικούς άρχοντες , πρέπει να κρατηθούν εκεί .

Και βέβαια ενδυνάμωση με συνεργασία με το επιστημονικό

δυναμικό όλης της χώρας , με τα ιδρύματα , με την Εθνική

Μετεωρολογική Υπηρεσία , με τα αστεροσκοπεία ώστε να υπάρχει ένα

δίκτυο επιστημονικής υποστήριξης . Και για αυτό είπα από την αρχή

ότι δεν χρειάζεται να διαθέσουμε χρήματα , δεν χρειάζεται να

φτιάξουμε καινούργιο μηχανισμό για την πολιτική προστασία .

Υπάρχουν όλοι αυτοί οι φορείς που το μόνο πράγμα που πρέπει

να κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο συνεργασίας

δυστυχώς υποχρεωτικό , γιατί στη χώρα μας δεν έχουμε παράδοση στη

συνεργασία ούτε έχουμε διάθεση να αποκτήσουμε τέτοια παράδοση ,

δυστυχώς .

Συμπέρασμα και κλείνω . Πολιτική προστασία χρειάζεται

αναβάθμιση , χρειάζεται διεύρυνση των καθηκόντων της . Χρειάζεται

οπωσδήποτε συμμετοχή της στην πρόληψη μέσω της ύπαρξης αρχικών

σχεδίων και αρχικού σχεδιασμού . Δεν κοστίζει λεφτά , θα έπρεπε να

έχει ξεκινήσει οψέποτε , ας ξεκινήσει εν πάση περιπτώσει αύριο το

πρωί .

Και να κλείσω και με μια κουβέντα . Άκουσα όλους τους

εξαιρετικούς πολιτικούς μας ταγούς οι οποίοι ήταν το πρωί εδώ και



120

κατέθεσαν την άποψή τους , να δηλώνουν απογοητευμένοι από αυτά

που συνέβησαν στην Κοπεγχάγη .

Και λέω εγώ με το φτωχό μου το μυαλό , του τεχνοκράτη εν πάση

περιπτώσει με κάποια χρόνια στο επάγγελμα . Καλά , από την

Κοπεγχάγη είμαστε δυσαρεστημένοι , δεν τα έκανε καλά ο κος

Δαρασμούσεν , ούτε οι κινέζοι , ούτε οι αμερικάνοι . Εμείς αυτό στον

τόπο εδώ που ζούμε , κάναμε τίποτα από την ημέρα που τέλειωσε η

Κοπεγχάγη μέχρι σήμερα ; Εκτός από το να αυξήσουμε τις δυσκολίες

στο να γίνουν επενδύσεις ας πούμε για ανανεώσιμες πηγές ενέργειες ;

Φοβάμαι ότι η απάντηση είναι αρνητική .


Κος ΔΙΑΒΑΤΗΣ:

Ευχαριστούμε θερμά τον συνάδελφο Θόδωρο Δραγκιώτη , συνάδελφο

και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Τεχνικού Επιμελητηρίου για

την τομεακή προσέγγισή του στο θέμα της πολιτικής προστασίας .

Θα θέλαμε να καλέσουμε στο βήμα τώρα για έναν χαιρετισμό την

κυρία Καλτσά , Γενική Γραμματέα του νεότευκτου ΥΠΕΚΑ ,

Χωροταξίας και Αστικών Αναπλάσεων .

Κα ΚΑΛΤΣΑ:

Κυρίες και κύριοι γεια σας . Ευχαριστούμε που έχετε περιλάβει στις

θεματικές ενότητες και τον χωροταξικό σχεδιασμό μέσα από τον οποίο

θα άξιζε κανένας να δει πως θα μπορούσαν να προσεγγιστούν κάποιες

δυνατότητες ούτως ώστε να επηρεαστούν καταστάσεις που θα

αντιμετώπιζαν τα προβλήματα που προκύπτουν από τις κλιματικές

αλλαγές .

Θα σας πω πάρα πολύ , αν θέλετε , γενικά δίνοντας το στίγμα

ποιες έχουν υπάρξει κάποιες σκέψεις και πολιτικές στον τομέα

σχεδιασμός γενικότερα χωροταξικός και άλλος . Και πριν κάνω αυτό ,

θα ήθελα να κάνω μια μικρή γέφυρα με την προηγούμενη ενότητα ,

ίσως επειδή νιώθω πιο ασφαλής ως αρχιτέκτων διότι δεν είμαι

χωροτάκτης .

Αλλά αν θέλετε ακόμη και συμβολικά αυτή τη στιγμή τρέχουμε

δυο δράσεις στο Υπουργείο τις οποίες έχουμε προκαλέσει για πρώτη

φορά θεσμικά . Και ίσως σηματοδοτούν αυτό το οποίο θα μας

ενδιέφερε πάρα πολύ να υποστηρίξουμε . Την έννοια δηλαδή της νέας



121

λογικής , της πράσινης λογικής , της αειφορίας , όπου μέσα εντάσσονται

και όλα αυτά τα φαινόμενα στα οποία αναφερόμαστε .

Η πρώτη δράση η οποία ξεκινάει , δεν είναι κάτι μεγάλο όπως σας

είπα όμως συμβολικά για εμάς είναι κάτι πολύ σημαντικό , είναι ότι το

ΥΠΕΚΑ συμμετέχει ως γραφείο τώρα στις 13 Μαρτίου σε αυτή την

εβδομάδα , eco week, η οποία έχει διοργανωθεί και όπου θα

μελετηθούν κάποιες πρότυπες αειφόρες κατοικίες , πράσινες

βιοκλιματικές κατοικίες .

Και μέσα από ένα τμήμα το οποίο έχει παραμείνει ανενεργό πάρα

πολλά χρόνια που είναι η διεύθυνση οικιστικής πολιτικής και

κατοικίας , εμείς λειτουργώντας σαν γραφείο μέσα από δύο πολύ

μεγάλες ομάδες που θα υποστηριχθούν και από εκπρόσωπο του

Τεχνικού Επιμελητηρίου και του ΣΑΔΑΣ θα στηρίξουμε την παραγωγή

δύο τέτοιων τύπων για υποβαθμισμένες περιοχές του περιαστικού

χώρου .

Το θέμα είναι ο σχεδιασμός μιας πρότυπης τέτοιας πιλοτικής

κατοικίας , μηδενικής εκπομπής ρύπων και άλλων αποβλήτων .

Η δεύτερη δράση η οποία ανακοινώθηκε επίσης σήμερα είναι ότι

επιτέλους η biennale αρχιτεκτονικής βρίσκει σπίτι και εγκαθίστανται

και είναι το ΥΠΕΚΑ και συμμετέχουμε ως Υπουργείο πλέον φέτος

στην δωδέκατη εκδήλωση της Βενετίας με τη διοργάνωση του

ελληνικού περιπτέρου .

Και το θέμα είναι εκεί που έχει αξία και για αυτό κυρίως το

αναφέρω , παράλληλα και με το ότι τολμήσαμε να πούμε ότι αυτός

είναι ένας θεσμός που εκεί ανήκει . Επιτέλους η αρχιτεκτονική δεν

είναι ένα … που βγαίνει ως έκφραση πολιτισμού κάποιες φορές που

κάποιοι το αναζητούν μέσω του Υπουργείου Πολιτισμού . Ανήκει εκεί

που πρέπει να ανήκει . Υπάρχει . Επιτέλους πρέπει να έχει ένα χώρο ,

ένα δικό της κομμάτι .

Το θέμα , λοιπόν , στην biennale φέτος θα σας το πω πρώτα

αγγλικά διότι η μετάφρασή του είναι πάρα πολύ ευρεία , είναι people

in architecture. Εμείς αυτό το είπαμε εκεί όπου οι άνθρωποι

συναντούν την αρχιτεκτονική . Μπορεί βεβαίως αυτό αν θέλετε να

παίξετε με τις δύο λέξεις να σας δώσει πάρα πολλές προοπτικές .

Η προοπτική με την οποία εμείς το αντιλαμβανόμαστε ως ένα

χρήσιμο εργαλείο είναι της διαδραστικότητας , της διεύρυνσης πλέον



122

των δυνάμεων οι οποίες σε συνέργια προκαλούν μέσα από διαδικασίες

μάλλον όχι πρωτόγνωρες αλλά σε μεγαλύτερη αναγνώριση μπορούμε

να πούμε , προκαλούν τα νέα αποτελέσματα .

Η εποχή του αρχιτέκτονα σταρ κατά την αντίληψή μου και

παρακολουθώντας πολύ προσεκτικά οτιδήποτε σύγχρονο οπουδήποτε

στον κόσμο αυτή τη στιγμή μάλλον έχει περάσει . Μάλλον θα κάνουμε

πολύ καιρό για να την ξαναδούμε .

Αντίθετα , οι κοινωνικοί διαπραγματευτές , δηλαδή εκείνοι οι

υποψιασμένοι πολίτες οι οποίοι μέσα είτε από την επαγγελματική τους

ιδιότητα είτε από το χάρισμα της ευαισθησίας τους προκαλούν τις

κοινότητες οι οποίες σε συνέργια φέρνουν αυτό το οποίο η SEIGIMA

φέτος κάνει θέμα στην biennale της Βενετίας και το ονομάζει συνέργια

ανθρώπων και αρχιτεκτονικής .

Έχοντας κάνει , λοιπόν , αυτή τη σύνδεση θα σας πω ότι δεν έχουν

υπάρξει στο παρελθόν ούτε και αυτή τη στιγμή που μιλούμε υπάρχουν

πραγματικές πολιτικές οι οποίες μέσα από την έννοια της χωροταξίας

και του ευρύτερου σχεδιασμού έχουν έρθει και έχουν θεσμοθετηθεί για

να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή .

Όμως ούτε και αυτό είναι απόλυτο καθότι υπάρχουν οι δειλές

πρώτες προτάσεις , ακόμη και σε προηγούμενα θεσμοθετημένα πλαίσια

ειδικά και γενικότερα χωροταξικά . Αυτό που ίσως έχει αξία είναι να

ξέρετε ότι συζητιούνται έστω για πρώτη φορά .

Συζητιούνται ούτως ώστε μέσα από το χωροταξικό σχεδιασμό ο

οποίος όπως ξέρετε καταρχάς από τα ειδικά πλαίσια δίνει

κατευθύνσεις , μπορεί να υιοθετηθεί ούτως ώστε ως κατεύθυνση να

επιτρέψει σε μια οποιαδήποτε επόμενη φάση –και όταν λέμε επόμενη

φάση πλέον οι αναθεωρήσεις αυτών των σχεδίων με νέα νομοθετική

ρύθμιση δεν θα είναι η 5ετία , είναι πάρα πολύ πλέον η 5ετία- οι

κλιματικές αλλαγές φέρνουν ταχείς ρυθμούς πολύ συχνά , θα είναι κατά

πάσα πιθανότητα η διετία , τουλάχιστον αυτό θα προβλέπει η ρύθμιση .

Η συζήτηση , λοιπόν , είναι πως μπορούμε να κάνουμε αυτές τις

νύξεις οι οποίες θα επιτρέψουν στους μελετητές στο άμεσο μέλλον να

λάβουν υπόψη αυτές τις κατευθύνσεις και να τις πραγματοποιήσουν σε

επίπεδο πραγματικού χωροταξικού σχεδιασμού και σε επόμενη

βαθμίδα να φτάσει μέχρι και στον πολεοδομικό σχεδιασμό .



123

Πιστεύω ότι είναι μια χρονική συγκυρία αρκετά θετική με την

έννοια του ότι ή μη τι άλλο έχετε ένα Υπουργείο μέσα στο οποίο η

έννοια περιβάλλον –το έχετε καταλάβει όλοι διότι όλοι στον ίδιο χώρο

ανήκουμε , τον ευρύτερο Τεχνικό με διάφορες ιδιότητες- έχετε

καταλάβει ότι το περιβάλλον έχει αυτή τη στιγμή καταπιεί τα

υπόλοιπα κομμάτια .

Έχει δοθεί μια εξαιρετική προτεραιότητα . Το ότι αυτή τη στιγμή

είναι σε διαβούλευση κάποια νομοσχέδια που αφορούν τα χωροταξικά

των ΑΠΕ και άλλα όπως του τουρισμού που όπου να είναι θα βγει και

αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε πάει πολύ γρήγορα σε κάποιο στάδιο

από το οποίο σαφώς και θα διαφανεί μια αλλαγή πολιτικής η οποία

τολμώ να πω είναι εξαιρετικά μεγάλη .

Είναι τόσο μεγάλη που αρχίζει και προκαλεί αντιρρήσεις πριν

ακόμη διαβαστεί καλά-καλά . Σαφέστατα η τάση για ενσωμάτωση των

ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ούτως ώστε να περιορίσουμε η μη τι

άλλο τους ρύπους από αυτή τη δραστηριότητα είναι ένα πράγμα που

είναι στην πρώτη γραμμή .

Η κλιματική αλλαγή λοιπόν επηρεάζει το χώρο , επηρεάζει το

σχεδιασμό μέσω των αλλαγών στις χρήσεις γης . Επηρεάζει μέσα από

τον προσδιορισμό των κοινωνικοοικονομικών δραστηριοτήτων όπως

αυτές αποτυπώνονται στο χώρο και στην οργάνωση του χώρου στα

οικοσυστήματα .

Ο τουρισμός , διότι υπήρχε και αυτή η έννοια μέσα στη θεματική

ενότητα ως εξειδίκευση του χωροταξικού , είναι μια δραστηριότητα η

οποία ίσως κατ΄ εξοχήν δεχθεί με σαφέστερο και καθαρότερο τρόπο τα

αποτελέσματα αυτών των μεταβολών στο κλίμα .

Η κυρία Μουρμούρη στην οποία θα δώσω το λόγο η οποία είναι

Μηχανικός Περιβάλλοντος και προϊστάμενη στο τμήμα της διεύθυνσης

χωροταξίας , μπορεί να σας πει λίγο πιο συγκεκριμένα κάποια

πράγματα .

Η πραγματικότητα όμως είναι ότι είμαστε αντιμέτωποι η μη τι

άλλο με ένα περιβάλλον όπου τα ευαίσθητα τμήματά του που είναι οι

ακτογραμμές θα είναι εξαιρετικά ευάλωτα . Και τις ακτογραμμές δεν

τις εννοώ μόνον ως τόπους δομημένους ή δυνητικά δομημένους , τους

εννοώ και ως φυσικό τοπίο , ως αμμοθήνες , ως φρύγανα , αυτό που



124

είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής ακτογραμμής και του νησιωτικού

χώρου .

Σαφέστατα οι μεγαλύτερες θερμοκρασίες θα επεκτείνουν τη

τουριστική σεζόν , τη χρονική διάρκεια . Σαφέστατα θα ανεβάσουν

προς τα βόρεια τις ζώνες ζήτησης , θα έχουν και άλλες επιπτώσεις

όπως περιορισμού ενδεχομένως αυτής της πολύ καλής ηλικίας που

διαφαίνεται ότι είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ηλικία να εντάξουμε

στην τουριστική μας βιομηχανία που είναι οι μέσοι και άνω

μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι και μεγαλύτερου εισοδήματος οι

οποίοι είναι ευπαθέστεροι στις θερμές ζώνες .

Είναι πολλές οι καταγραφές , είναι πολύ ενδιαφέροντα τα

συμπεράσματα . Σήμερα , κλείνοντας μια ακόμη μεγάλης διάρκειας

συζήτηση με την ομάδα που επεξεργάζεται τη πολύ μεγάλη

αναθεώρηση του ειδικού χωροταξικού για τον τουρισμό όπου

υπάρχουν και σημαντικοί εκπρόσωποι συνεργάτες από τον έξω χώρο ,

καταλήξαμε ότι -και ενόψει αυτής της συζήτησης που προκαλέσαμε

για την εδώ συμμετοχή μας- σαφέστατα σε επίπεδο κατευθύνσεων θα

ενσωματωθούν μέσα στο ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό ως

κατευθύνσεις -γιατί δεν είναι και κανονιστικό πλαίσιο αυτό ως ειδικό

χωροταξικό- όλα αυτά τα οποία η κυρία Αθηνά Μουρμούρη θα σας

απαριθμήσει σαν μια γενικότητα που ίσως προϊδεάζουν για το τι θα

μπορούσε σε ένα επόμενο στάδιο να αναπτυχθεί σε βάθος και με

μεγαλύτερη ευαισθησία .

Εγώ θα σας πω ότι είναι πάρα πολύ αρμονική παρότι αιχμηρή

πολλές φορές και δύσκολη η συνεργασία σε αυτή την ομάδα που

έχουμε και έχει αξία αυτό . Διότι για πρώτη φορά γίνονται όλες αυτές

οι επεξεργασίες με σημαντική συμμετοχή είτε από φορείς , είτε από

επιστήμονες προσωπικοτήτων οι οποίοι καλούνται .

Θα δείτε λοιπόν ή θα αντιληφθείτε σιγά-σιγά διότι είναι τώρα

νωρίς μέσα στους 2-3 μήνες που γίνεται αυτή η διεργασία ότι είναι

πλέον αναγκαίο να υπάρξει συναίνεση , να υπάρξει συνέργια ,

σαφέστατα διάλογος , πάρα πολύ μεγάλη καλλιέργεια της συνείδησης

του ανθρώπου .

Και εν κατακλείδι είναι ο πολιτισμός της καθημερινότητας ο

οποίος θα υποστηρίξει περισσότερο από οποιοδήποτε χωροταξικό



125

εργαλείο και ότι άλλο εμείς οι επιστήμονες επινοήσουμε στην

ευρύτητα κλίμακά του την οποιαδήποτε πρόταση πάνω στο θέμα .

Ευχαριστούμε και πάλι για αυτή την πρόσκληση . Πιστεύω ότι

στο μέλλον τέτοια ζητήματα θα αποτελούν αφετηρίες για πολλές

συζητήσεις .

Κυρία Μουρμούρη .

Κα ΜΟΥΡΜΟΥΡΗ:

Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνέχεια . Θα πω κάποια πράγματα

για τη χωροταξική πολιτική του Υπουργείου μου σε συνέχεια των

όσων ανέφερε η Γενική Γραμματέας .

Και ας ξεκινήσω πρώτα κάνοντας ένα μικρό σχόλιο

γεφυρώνοντας με τον προηγούμενο ομιλητή . Μερικοί από εμάς με

ίσως λίγο μεγαλύτερη εμπλοκή σε διεθνείς δραστηριότητες και

οργανισμούς δεν εξεπλάγησαν τόσο για τα αποτελέσματα της

Κοπεγχάγης .

Λίγο-πολύ αναμενόταν λόγω συσχετισμού δυνάμεων . Και όσα

πούμε στη συνέχεια αποκτούν ίσως λίγο μεγαλύτερη σημασία γιατί

αποτελούν ακριβώς δράσεις σε εθνικό επίπεδο ανεξαρτήτως και λόγω

της μη επιτυχούς έκβασης (…)

Και αν η αύξηση της θερμοκρασίας κατά μερικούς βαθμούς

Κελσίου , ελπίζουν όχι περισσότερο από 2, και η άνοδος της στάθμης

της θάλασσας κατά μερικές δεκάδες εκατοστά φαίνονται σε μερικούς

ως ένα μακρινό σενάριο , κάποιες άλλες αλλαγές έχουν ήδη γίνει μέρος

της καθημερινότητάς μας .

Και αναφέρομαι στη διατάραξη της διαδοχής των κλασικών

τεσσάρων εποχών της μεσογειακής ζώνης , στην αύξηση ακραίων

καιρικών φαινομένων όπως έντονων και καταστροφικών πλημμύρων

και χαλαζόπτωσης με παράλληλη αύξηση της παρατεταμένης

ανομβρίας σε άλλες περιοχές . Και κινδύνους απερήμωσης μερικών

από αυτές αν δεν ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα .

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την έκθεση Στερν που οι

περισσότεροι από εσάς υποθέτω θα την έχετε υπόψη σας , το ελάχιστο

ετήσιο κόστος της υπερθέρμανσης του πλανήτη ανέρχεται σε 5% του

ΑΕΠ και το ευρύτερο σε 20% που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κραχ

σημαντικότερο αυτό του 1929 εκτιμά ο συγγραφές , οικονομολόγος



126

διάσημος , ενώ το ετήσιο κόστος της έγκαιρης αντιμετώπισης του

φαινομένου του θερμοκηπίου ανέρχεται σε μόλις 1% του ΑΕΠ .

Η χωροταξία παράλληλα με την περιβαλλοντική πολιτική

αποτελεί πιστεύουμε ένα από τα σημαντικά εργαλεία προς την

κατεύθυνση της προσαρμογής που μας χρειάζεται στις κλιματικές

αλλαγές .

Μπορεί να συμβάλει μεταξύ άλλων στην προστασία της

φυτοκάλυψης και ιδιαιτέρως της δασοκάλυψης , απαραίτητης για την

απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα , στην ισόρροπη κατανομή της

ανάπτυξης στο χώρο και επομένως στη μείωση των εντάσεων και

συνεπειών στο περιβάλλον .

Στην εγκατάσταση κτισμάτων και δικτύων υποδομών σε περιοχές

λιγότερο ευάλωτες ώστε να μειωθούν οι τυχόν μελλοντικές αρνητικές ,

οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις .

Έχουμε άλλωστε ήδη κάποια πολύ σοβαρά προβλήματα τέτοιου

τύπου από διάβρωση π .χ . παράκτιων περιοχών σε κάποια μέρη της

χώρας μας . Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κορινθία

όπου υπάρχουν καταστροφές δρόμων , αναπτυξιακών μονάδων και

άλλων ιδιοκτησιών που το υψηλό κόστος αποκατάστασής τους θα

μπορούσε να αποφευχθεί αν είχαν υπάρξει και εφαρμοστεί -γιατί

μερικές φορές υπάρχουν νομοθετικά αλλά δεν εφαρμόζονται- σοβαρές

χωροταξικές ρυθμίσεις .

Αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση μέσω του χωροταξικού

σχεδιασμού θα σήμαινε μεταξύ άλλων ότι η κλιματική αλλαγή θα

αποτελούσε μια από τις σημαντικές παραμέτρους επιλογής πολιτικών

και δράσεων , ότι ο χρονικός ορίζοντας σχεδιασμού αλλά και

εφαρμογής του θα γινόταν πιο μακροπρόθεσμος . Και ότι οι χωρικές

διαστάσεις άλλων τομεακών και διαχειριστικών πολιτικών , όπως π .χ .

του νερού , της ενέργειας , των μεταφορών , των αποβλήτων , των

φυσικών κινδύνων , των οικοσυστημάτων , της απερήμωσης κλπ . , θα

ενσωματώνονταν στο συνολικό χωροταξικό σχεδιασμό .

Τα χωροταξικά σχέδια των τελευταίων χώρων , δηλαδή το γενικό

και τα τρία ειδικά πλαίσια , παρά την τότε επίσημη επιλογή να μην

γίνουν σοβαρές αναφορές στην κλιματική αλλαγή συμπεριλαμβάνουν

έστω και με δειλά βήματα κάποιες δράσεις που θα μπορούσαν να



127

συμβάλουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών των κλιματικών

αλλαγών .

Έτσι για παράδειγμα το γενικό πλαίσιο δίνει κάποιες

κατευθύνσεις , θα αναφερθώ σε κάποιες λίγες από αυτές πέραν της

χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας .

Μιλάει για υποδομές και γενίκευση αν είναι δυνατόν της χρήσης

φυσικού αερίου , μιλάει για εφαρμογές βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών

στη βιομηχανία , για μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας , για εφαρμογές

βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής , για μέτρα πρόληψης δασικών

πυρκαγιών , για προστασία και ενίσχυση των φυσικών αναδραστικών

μηχανισμών δηλαδή δασών , υγροτόπων κλπ . Αλλά και της

βιοποικιλότητάς τους .

Το ίδιο πλαίσιο περιλαμβάνει επίσης αναφορές στην ανάγκη

προστασίας της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας . Δράση η

οποία είναι τελείως απαραίτητη καθώς θα υποστεί συνέπειες και η

γεωργία , αναφέρθηκε και ο προηγούμενος ομιλητής σε αυτό .

Στην ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων που

θα μειωθούν περισσότερο με την κλιματική αλλαγή . Και στην ανάγκη

διατήρησης της βιοποικιλότητας που η αύξηση της θερμοκρασίας που

θα απειλήσει άμεσα .

Δίνει επίσης κατευθύνσεις για χωρική διάρθρωση των

στρατηγικής σημασίας δικτύων υποδομών και υπηρεσιών ενέργειας ,

για διαχείριση φυσικού και πολιτιστικού πλούτου , προστασία της

ατμόσφαιρας καθώς και πρόληψη-αντιμετώπιση των φυσικών

καταστροφών . Και για χρήση χωροταξικών δεικτών για την

παρακολούθηση , αξιολόγηση των χωρικών εξελίξεων .

Ο τομέας του τουρισμού είναι φυσικά , το ξέρουμε , ευαίσθητος

στην κλιματική αλλαγή και αναμένει τόσο … επιπτώσεις όσο και

ευκαιρίες .

Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επηρεάσει τη χωρική και

εποχιακή κατανομή των τουριστών , η προφανέστερη επίπτωση είναι

μια πιθανή αλλαγή των προορισμών των τουριστών όταν η

θερμοκρασία σε ορισμένες περιοχές γίνει ιδιαίτερα υψηλή . Επιπλέον

ακραία καιρικά φαινόμενα είναι από τους παράγοντες που θα

αναπροσανατολίσουν τις ροές των τουριστών .



128

Τα προβλήματα δεν αφορούν βέβαια μόνο τις παράκτιες

περιοχές . Μπορούν επίσης να επηρεάσουν σημαντικά τον τουρισμό

των ηπειρωτικών περιοχών επιδεινώνοντας τα προβλήματα των

περιφερειακών ανισοτήτων .

Τα ελληνικά χιονοδρομικά κέντρα για παράδειγμα είναι

περισσότερο ευάλωτα από αυτά της λοιπής της Ευρώπης . Ακόμα η

αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων καθιστά δυσχερέστερη ,

λιγότερο ελκυστική και περισσότερο επικίνδυνη την διεξαγωγή

ορισμένων δραστηριοτήτων φυσιολατρικής αναψυχής που συνδέονται

με τον τουρισμό στις εσωτερικές περιοχές .

Η μεσόγειος είναι από τις περιοχές όπου αναμένεται αύξηση της

θερμοκρασίας . Μια ενδεχόμενη συνέπεια είναι να διευρυνθεί η

χρονική περίοδος της τουριστικής κίνησης με παράλληλη αλλαγή της

σύνθεσης των επισκεπτών κατά την περίοδο με καύσωνες . Οι

ευαίσθητες ομάδες , κυρίως οι ηλικιωμένοι , θα αποφύγουν αυτές τις

περιόδους .

Μια παρόμοια εξέλιξη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη ζήτηση

για παραθεριστική κατοικία που είναι αυξημένη στη συγκεκριμένη

κατηγορία επισκεπτών .

Ένας επίσης περιοριστικός παράγοντας για το μεσογειακό αλλά

και τον ελληνικό τουρισμό είναι η μείωση των αποθεμάτων νερού που

αποτελεί ένα εγγενές πρόβλημα των ελληνικών παράκτιων και

νησιωτικών περιοχών .

Το ειδικό πλαίσιο για τον τουρισμό περιλαμβάνει σύντομη

αναφορά στις κλιματικές αλλαγές στο προοίμιό του όπου σημειώνεται

ότι η αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους αποτελεί μια από τις

προϋποθέσεις για την επίτευξη ενός αειφόρου τουρισμού . Βεβαίως

όπως ειπώθηκε είναι υπό εξέλιξη η αναθεώρησή του και πολλά από τα

σημεία πρόκειται να τροποποιηθούν και να ενισχυθούν , αλλά ακόμα

και στο υπάρχον κείμενο της ΚΥΑ γίνεται μια αναφορά στον κίνδυνο

ανόδου της στάθμης της θάλασσας λόγου κλιματικής αλλαγής πολύ-

πολύ προσεκτική .

Προβλέπονται αφενός μεγαλύτερες αποστάσεις από τη γραμμή

αιγιαλού έναντι αυτών που ίσχυαν μέχρι πρόσφατα στη νομοθεσία και

προβλέπεται επίσης και κάτι που δεν το είχαμε παλιότερα στη



129

νομοθεσία , ένα ελάχιστο υψόμετρο για την εγκατάσταση των μονάδων

που είναι δύο μέτρα .

Η παράμετρος της κλιματικής αλλαγής λαμβάνεται ακόμα

περισσότερο υπόψη στο σχέδιο ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον

παράκτιο χώρο και τα νησιά που βασίζεται στη λογική της

ολοκληρωμένης διαχείρισης παράκτιων περιοχών όπως αυτή

περιγράφεται από μια κοινοτική σύσταση και από ένα μεσογειακό

πρωτόκολλο του 2008.

Και ίσως να σας ενδιαφέρει να μάθετε ότι για την υποστήριξη

του προγράμματος δράσης που περιλαμβάνεται στο ειδικό αυτό

πλαίσιο , έχουν ήδη ενταχθεί στο ΕΣΠΑ για την περίοδο 2007-2013 και

οι ακόλουθες δράσεις μεταξύ άλλων :

Μελέτη για τον εντοπισμό των ευάλωτων παράκτιων περιοχών

της χώρας στις κλιματικές αλλαγές και προτάσεις για κατάλληλες

πολιτικές προσαρμογής και συναφή μέτρα . Μελέτη των επιπτώσεων

των κλιματικών αλλαγών ανά νομό . Και εκπόνηση εθνικής

στρατηγικής για προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές . Σε εφαρμογή

της αντίστοιχης Λευκής Βίβλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης .

Βεβαίως υπάρχουν και άλλες πολιτικές που προωθεί το

Υπουργείο μας όπως η οριοθέτηση και ο περιορισμός επέκτασης των

οικισμών καθώς και η ενθάρρυνση της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής

που συμβάλουν προς την ίδια κατεύθυνση .

Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι το πρόβλημα των κλιματικών

αλλαγών είναι πολύ σύνθετο , τόσο όσον αφορά τα αίτιά του όσο και σε

ότι αφορά τα αναγκαία μέτρα αντιμετώπισής του . Για αυτό καμιά από

τις πολιτικές που αναφέρθηκαν δεν έχει ελπίδα να υλοποιηθεί

πιστεύουμε αν δεν υπάρξει διάλογος , συναίνεση και συνεργασία όλων

των ενδιαφερομένων μερών . Σε εθνικό , περιφερειακό και τοπικό

επίπεδο . Και εννοούμε βέβαια τις υπηρεσίες , τους επιστήμονες , τους

οικονομικούς κοινωνικούς φορείς και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις .

Σας ευχαριστώ πολύ και ελπίζουμε να έχουμε τη συνεργασία σας

για την εφαρμογή και την περαιτέρω προώθηση αυτού του

χωροταξικού σχεδιασμού .

Κα ΤΣΟΥΚΑΛΑ:



130

Να ευχαριστήσουμε την κυρία Μουρμούρη για την παρέμβασή της . Να

ζητήσουμε συγνώμη από το ακροατήριο και κυρίαρχα από τους

εισηγητές που έχουμε βγει πολύ εκτός προγράμματος .

Και να παρακαλέσω τον κύριο Οικονόμου , καθηγητή Χωροταξίας

από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας να ανέβει στο βήμα .

Κος ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ:

Ευχαριστώ για την πρόσκληση . Λοιπόν , η ώρα είναι πολύ

προχωρημένη βέβαια , θα προσπαθήσω να είμαι πολύ σύντομος .

Αντικείμενο της εισήγησης είναι η διερεύνηση κάποιων από τις

σχέσεις που έχει η χωροταξία με την κλιματική αλλαγή . Θα αναφερθώ

στη χωρική οργάνωση και στις χωρικές πολιτικές , δεν είναι το ίδιο .

Και τα δύο , η χωρική οργάνωση είναι αυτό που υπάρχει , οι χωρικές

πολιτικές είναι ένας από τους τρόπους μέσα στον οποίο επηρεάζουμε

τη χωρική οργάνωση , υπάρχουν και άλλοι , και την κλιματική αλλαγή

έμμεσα μέσω συγκεκριμένων δράσεων . Όπως και η χωρική οργάνωση

επηρεάζει την κλιματική αλλαγή .

Να πάω γρήγορα στην επόμενη διαφάνεια . Εδώ έχω

προσπαθήσει να καταγράψω κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία της

οργάνωσης του χώρου στην Ελλάδα , αφορά και το χωροταξικό επίπεδο

και το πολεοδομικό , τα οποία επηρεάζουν με πολύ άμεσο τρόπο και

αρνητικά το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής . Αυξάνοντας κυρίως

την κατανάλωση καυσίμων και μέσω αυτών την παραγωγή των ρύπων

του θερμοκηπίου .

Θα τα πάω πάρα πολύ γρήγορα . Στην πρώτη σειρά υπάρχει αυτό

που λέω υπερβολική έκταση αστικού και οικιστικού χώρου . Είναι η

υπερβολική έκταση που έχουν οι πόλεις και οι οικισμοί στην Ελλάδα

σε σχέση με τον πληθυσμό που εξυπηρετούν , με αποτέλεσμα τις πολύ

χαμηλές πυκνότητες στον οικιστικό χώρο . Αυτό δεν είναι προφανές

στο μέσο περιφερόμενο στους ελληνικούς οικισμούς , έχουμε την

εντύπωση ότι οι πυκνότητες είναι υψηλές λόγω του άθλιου σχεδιασμού

των πόλεων και των οικισμών .

Οι μέσες πυκνότητες είναι πολύ χαμηλές , πράγμα που σημαίνει

ότι έχουμε τρομερή σπατάλη χώρου . Και όσον αφορά την κλιματική

αλλαγή , αύξηση των μετακινήσεων .

Αύξηση των μετακινήσεων επίσης προκαλεί αυτό το περίεργο

ελληνικό σύστημα της εκτός σχεδίου δόμησης . Της δυνατότητας



131

δηλαδή ο καθένας να οικοδομεί περίπου όπου θέλει . Δεν υπάρχει άλλη

ευρωπαϊκή χώρα που να το έχει αυτό το σύστημα πλέον εδώ και πολλά

χρόνια . Και οι χώρες που το είχαν , το έχουν περιορίσει πάρα πολύ .

Εμείς εξακολουθούμε να το συνεχίζουμε , το αποτέλεσμα είναι

ότι επειδή απομακρύνονται , χωροθετούνται σημειακές χρήσεις

διαφόρων ειδών -πρώτη κατοικία , δεύτερη κατοικία , τουρισμός , όλες-

οπουδήποτε αυτό αυξάνει αυτόματα τις μετακινήσεις .

Άλλες πτυχές της χωρικής οργάνωσης , έχουν αναφερθεί οι

προηγούμενοι δεν θα μπω εγώ σε λεπτομέρειες , έχουν σχέση με τον

τρόπο που έχουμε οργανώσει τις μεταφορές στην Ελλάδα , με την

εσωτερική οργάνωση των πόλεων και με την καταστροφή του

παραδοσιακού αποθέματος .

Όλα αυτά επηρεάζουν με τον α΄ ή β΄ τρόπο τις μετακινήσεις και

την παραγωγή αερίων θερμοκηπίου , αυτονόητο . Είπε κάποιος

προηγούμενος ομιλητής ότι δεν είχε ακούσει πολύ καινούργια

πράγματι .

Πράγματι , αυτά τα οποία αναφέρω για τη χωρική οργάνωση δεν

είναι καινούργια και δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση μόνο με την κλιματική

αλλαγή . Είναι βασικά χαρακτηριστικά του μοντέλου οργάνωσης του

χώρου στην Ελλάδα σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο , επαναλαμβάνω ,

η ανάγκη να αντιμετωπιστούν αυτές οι αρνητικές πτυχές του τρόπου

οργάνωσης του χώρου στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται επί δεκαετίες

επίσης .

Αυτή η διαφάνεια που είδατε προηγουμένως προέρχεται από μια

εισήγηση που είχα κάνει το 1989, δεν ήταν διαφορετική . Η μόνη

διαφορά ήταν στην κατάληξη . Τότε αναφερόταν στις επιπτώσεις στη

χωρική οργάνωση , τώρα άλλαξα τις επιπτώσεις στη χωρική οργάνωση

με τις επιπτώσεις στις μετακινήσεις .

Κατά τα άλλα οι πηγές των προβλημάτων υπάρχουν από παλιά ,

συνεχίζουν να υπάρχουν και άρα κάτι το οποίο έπρεπε να είχε γίνει όχι

από εχθές , από πολλές δεκαετίες , και επομένως σήμερα αποτελεί

άμεση ανάγκη και για την αντιμετώπιση του φαινομένου της

κλιματικής αλλαγής αλλά και για τον εξορθολογισμό της οργάνωσης

πόρων στην Ελλάδα διότι η σημερινή κατάσταση όπως είπα έχει

παρενέργειες και σε πολλά άλλα επίπεδα , στην καθημερινότητα , στην

οικονομική ανάπτυξη , στην κοινωνική συνοχή .



132

Αυτό που πρέπει να γίνει , λοιπόν , είναι τα στοιχεία των χωρικών

πολιτικών τα οποία παρήγαγαν τα προηγούμενα χαρακτηριστικά της

χωρικής οργάνωσης να αλλάξουν .

Αυτό σημαίνει πρώτα από όλα ότι πρέπει να αλλάξει η

νομοθεσία , η οποία όσον αφορά την πολεοδομία και τη χωροταξία εν

μέρει είναι τελείως παρωχημένη . Αλλά φυσικά δεν είναι μόνο θέμα

νομοθεσίας , απλώς η νομοθεσία είναι προϋπόθεση για να υπάρξει

αλλαγή , μεταρρύθμιση πολιτικής .

Δεν μπορεί με τη σημερινή νομοθεσία να αντιμετωπιστούν αυτά

τα προβλήματα διότι η νομοθεσία αυτή μαζί με άλλες πτυχές της

πολεοδομικής πολιτικής τα έχει παραγάγει .

Τέτοιες αλλαγές που έπρεπε να γίνουν , πολύ συνοπτικά θα

αναφερθώ σε δύο . Η μία είναι ο ριζικός περιορισμός των επεκτάσεων

των πόλεων και των οικισμών , νομοθετικά . Που σημαίνει πλήρη

αλλαγή του τρόπου με τον οποίο γίνονται τα ΣΧΟΑΠ και τα γενικά

πολεοδομικά σχέδια το οποίο έπρεπε να είχε γίνει από προχθές .

Και το δεύτερο είναι ο ριζικός περιορισμός της εκτός σχεδίου

δόμησης . Στις μεταφορές δεν μπαίνουν γιατί έχουν αναφερθεί

προηγουμένως , επιμένω σε αυτά γιατί σε αυτά δεν έχει δοθεί ως τώρα

έμφαση .

Αυτά είναι πράγματα , εγώ προσωπικά έχω ακούσει τους

τελευταίους υπουργούς ΥΠΕΧΩΔΕ να λένε ότι αυτό θα γίνει στον

επόμενο μήνα ή στον επόμενο χρόνο επί 20 χρόνια περίπου ακούω

αυτά . Έπρεπε να είχαν γίνει . Αφού δεν έγιναν πρέπει να γίνουν

άμεσα .

Δεν έχω ακούσει ως τώρα μια δέσμευση , να υπάρχουν στην

ατζέντα του ΥΠΕΚΑ τέτοια ζητήματα . Μπορεί και να υπάρχουν ,

απλώς δεν τα έχω ακούσει εγώ .

Εν πάση περιπτώσει , είτε υπάρχουν και δεν τα έχω ακούσει είτε

δεν υπάρχουν , θα πρέπει να μπουν άμεσα στην ατζέντα διότι

επηρεάζουν και την κλιματική αλλαγή αυτά τα πράγματα που είναι

σήμερα πάρα πολύ ψηλά στην ατζέντα . Δηλαδή η κλιματική αλλαγή

δεν είναι καθόλου ανεξάρτητη και από τη χωρική οργάνωση και από

τις χωρικές πολιτικές . Αλλά είναι απαραίτητο να γίνουν για τους

άλλους λόγους που είπα , για όλες τις άλλες αρνητικές συνέπειες που

έχουν .



133

Αυτά όμως τα οποία αναφέρουμε ως τώρα και γνωστά είναι και

έχουν ένα χαρακτήρα πρόληψης και θα έχουν μακροχρόνια επίδραση

στα προβλήματα . Έχουμε φτάσει σε τέτοια κατάσταση που είναι πολύ

δύσκολο με παρεμβάσεις αναγκαίες στη νομοθεσία και στην πολιτική

αυτού του είδους να έχουμε άμεσα αποτελέσματα .

Υπάρχει ανάγκη λοιπόν να υπάρξουν αυτές οι αλλαγές γιατί και

μεσοπρόθεσμα πρέπει να συμβεί κάτι . Αλλά πρέπει να γίνει κάτι και

πιο άμεσα . Για το πιο άμεσα θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα

συγκεκριμένο εργαλείο χωρικού σχεδιασμού , το ειδικό χωροταξικό

πλαίσιο για τις ΑΠΕ το οποίο πρόσφατα , πριν ένα χρόνο περίπου όπως

ξέρουμε όλοι , θεσμοθετήθηκε και ήδη βρίσκεται σε διαδικασία

αλλαγής με το γνωστό νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ .

Εγώ τουλάχιστον αυτό που έχω δει είναι η εκδοχή του

νομοσχεδίου για τις ΑΠΕ που κάνει και τροποποιήσεις στο ειδικό

πλαίσιο για τις ΑΠΕ , που έχει αναρτηθεί στο s i te. Ενδεχομένως να

έχουν υπάρξει από τότε προβληματισμοί και κάποιες αλλαγές στο

σχέδιο αυτό . Εγώ αυτό ξέρω και με βάση αυτό θα αναφερθώ σε

κάποια ζητήματα .

Αναρωτιέμαι αν έχει κατανοηθεί ποια θα είναι η επίδραση με το

σημερινό ειδικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ που μπορεί να έχει στην

χωροθέτηση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ . Θα πάω ειδικά

στις αιολικές μονάδες , τις ανεμογεννήτριες από τις οποίες αναμένεται

και η μεγαλύτερη συμβολή στην αντιμετώπιση του φαινομένου του

θερμοκηπίου και της επίτευξης των στόχων του 40% και του 20%.

Δεν ξέρω αν έχει γίνει κάποια εκτίμηση , τι σημαίνει . Διότι στο

νομοσχέδιο που έχω δει υφέρπει προφανώς η αντίληψη ότι οι διατάξεις

του νομοσχεδίου αυτού , οι περιοριστικές διατάξεις για τη χωροθέτηση ,

είναι ιδιαίτερα περιοριστικές ενδεχομένως με κίνδυνο λόγω αυτών των

διατάξεων να μην μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι και αν θα πρέπει

να χαλαρώσουν .

Και έχει γίνει μια προσπάθεια μάλιστα χαλάρωσης η οποία είναι

αδόκιμη . Φερ΄ ειπείν η κατάργηση ουσιαστικά κανονιστικών χρήσεων

γης και μια άλλη σειρά από παρεμβάσεις οι οποίες περιορίζουν την

προστασία ορισμένων περιοχών προστασίας της φύσης κλπ .

Θα ήθελα να σας αναφέρω κάποια νούμερα . Τα νούμερα αυτά ,

τα μεγέθη , βασίζονται σε κάποιες συγκεκριμένες έρευνες και μελέτες



134

που έχουν γίνει την τελευταία , μετά την έγκριση του νομοσχεδίου εν

πάση περιπτώσει .

Με βάση αυτές τις μελέτες που αφορούν αρκετά σημαντικά

ποσοστά του ελληνικού χώρου , έχουμε προσπαθήσει στο πανεπιστήμιο

να κάνουμε μια προβολή στο σύνολο της επικρατείας . Τι μπορεί να

σημαίνει . Είναι μια προσέγγιση αλλά οι τάξεις μεγέθους δεν είναι

διαφορετικές .

Το νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ για όσους δεν θυμούνται έχει δύο

παράλληλες προσεγγίσεις . Η μια προσέγγιση βάζει κάποιο πλαφόν

εδαφικό με βάση ένα ποσοστό κάλυψης του εδάφους σε επίπεδο ΟΤΑ ,

αυτό βάζει ένα πλαφόν αυτόματο δεν μπορείς να το ξεπεράσεις . Και

από την άλλη πλευρά βάζει διάφορους περιορισμούς στη χωροθέτηση

των μεμονωμένων μονάδων . Από αυτούς τους περιορισμούς πάλι

προκύπτει δυσκολία να χωροθετηθούν κάποιες μονάδες και δυνατότητα

να χωροθετηθούν κάποιες άλλες .

Είναι δυο παράλληλες προσεγγίσεις και κάθε φορά προφανώς

αυτό που ισχύει είναι το χειρότερο από τα δύο , το δυσμενέστερο . Με

βάση την πρώτη λοιπόν προσέγγιση , το επιτρεπόμενο ποσοστό

κάλυψης του εδάφους των ΟΤΑ μπορεί να χωροθετηθεί σήμερα στην

Ελλάδα περίπου μπορούν να χωροθετηθούν 85.000 ανεμογεννήτριες

διαμέτρου 85 μέτρων και ισχύος 2 Mw ανά ανεμογεννήτρια .

Ανάλογα με την ανεμογεννήτρια αυτό το μέγεθος διαφέρει .

Πήρα ένα μέγεθος ανεμογεννήτριας , κάποια διάσταση η οποία δεν

είναι τυπική σήμερα αλλά θα είναι τυπική από τα επόμενα χρόνια .

Είναι συνηθισμένη , δεν είναι ακραία ούτε προς τα κάτω ούτε προς τα

κάτω .

Μπορούν να χωροθετηθούν , λοιπόν , με βάση αυτό το πλαφόν

85.000 ανεμογεννήτριες . Πρώτον , δεν μπορεί να γίνει υπέρβαση .

Όπως καταλαβαίνετε 85.000 τέτοιες ανεμογεννήτριες σημαίνει 170.000

Mw.

Ένα τέτοιο μέγεθος υπερκαλύπτει πλήρως κάθε ανάγκη , κάθε

αναμενόμενη συνεισφορά της αιολικής ενέργειας στην αντιμετώπιση

των φαινομένων . Και φυσικά υπερκαλύπτει και τους στόχους . Άρα με

αυτή την έννοια , από αυτή την πλευρά δεν υπάρχει πρόβλημα .

Υπάρχουν όμως και άλλες διατάξεις , οι συγκεκριμένες . Αυτές

που επιβάλουν συγκεκριμένους χωροθετικούς περιορισμούς . Εκεί δεν



135

είναι τόσο εύκολο να εκτιμήσει κανείς τους περιορισμούς γιατί είναι

σημειακές αυτές οι διατάξεις και μόνο πρακτικά με βάση

συγκεκριμένες χωροθετήσεις μπορείς να βγάλεις ακριβώς συμπέρασμα .

Επειδή όμως έχουμε κάνει αρκετές έρευνες σε πολλές περιοχές

νομίζω ότι με κάποια ασφάλεια και με προβολές , μπορεί να πει κανείς

το εξής . Ότι λαμβανομένου υπόψη όλων αυτών των περιορισμών και

με εφαρμογή μόνο στις περιοχές της χώρας όπου η μέση ταχύτητα

ανέμου είναι τουλάχιστον 6 μ /δευτερόλεπτο διότι παρακάτω

ενδεχομένως δεν είναι οικονομικά βιώσιμες οι ανεμογεννήτριες και

υπάρχουν και άλλοι λόγοι που δεν είναι σκόπιμο να χωροθετούνται σε

περιοχές με χαμηλότερη μέση ταχύτητα . Μάλλον είναι δυνατόν να

χωροθετηθούν πάνω από 100.000 ανεμογεννήτριες στην Ελλάδα μόνο

σε αυτές τις περιοχές που έχουμε τέτοια ταχύτητα ανέμου . Δηλαδή

αξιοποιήσιμη ταχύτητα ανέμου σύμφωνα με το ΚΑΠ .

Επομένως το πλαφόν το προηγούμενο είναι μικρότερο άρα δεν

μπορούμε να φτάσουμε σε πραγματικότητα 110, το πλαφόν το

προηγούμενο μας περιορίζει στις 85.000. Στην πραγματικότητα

υπάρχουν και άλλοι περιορισμοί . Φερ΄ ειπείν αυτά τα δύο μεγέθη που

βάζω το 85 και το 110 είναι συνολικά σε επίπεδο επικράτειας . Αν το

δει κανείς αναλυτικά σε επίπεδο ΟΤΑ θα δει ότι τα πράγματα

δυσκολεύουν . Σε κάποιον ΟΤΑ που επιτρέπεται 8% μπορείς από την

κάτω διάταξη να χωροθετήσεις σε 12%, θα κατέβει στο 8%.

Εν πάση περιπτώσει , δεν θέλω να μπω σε τεχνικές λεπτομέρειες ,

φαντάζομαι είναι κατανοητό αυτό που λέω . Στην πράξη και

λαμβανομένου υπόψη και της συμπληρωματικότητας αυτών των δύο

περιοριστικών προσεγγίσεων και άλλων παραμέτρων όμως όπως είναι

κυρίως ο ανταγωνισμός άλλων χρήσεων αν μιλάμε για χωροθετήσεις

στην ίδια περιοχή όπου θα θέλουν να χωροθετηθούν και αιολικά

πάρκα . Έχει εκτιμηθεί και αυτό με βάση κάποια μοντέλα και κάποιες

πραγματικές καταστάσεις .

Και πάλι είναι βέβαιο ότι θα μπορούσαν να προκύψουν 30.000

Mw από τις ανεμογεννήτριες . Δηλαδή με το σημερινό ειδικό πλαίσιο

θα μπορούσαμε να υπερκαλύψουμε μόνο από την αιολική ενέργεια , να

φτάσουμε το στόχο και να τον καλύψουμε με άνεση . Προφανώς

υπάρχει δυνατότητα να χωροθετηθούν και άλλες εγκαταστάσεις , ΑΠΕ ,

φωτοβολταϊκά κλπ . που αυξάνουν αυτή τη δυνατότητα . Αλλά μένω



136

μόνο στα αιολικά επειδή κατέστη δυνατόν να υπολογίσουμε ποσοτικά

την πιθανή περιοριστική επίδραση .

Τι σημαίνουν αυτά τα μεγέθη ; Σημαίνουν ότι το πρόβλημα που

έχουμε σήμερα και το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν χωροθετηθεί όχι

τόσα , ούτε το ένα εκατοστό , τέτοιες ανεμογεννήτριες φερ΄ ειπείν ή

άλλες μορφές μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ .

Δεν οφείλεται βέβαια γιατί είναι πρόσφατο αλλά ούτε θα

προσκρούσει στο μέλλον στις περιοριστικές διατάξεις του ειδικού

πλαισίου . Δεν είναι εκεί το πρόβλημα , το πρόβλημα είναι αλλού . Πού

είναι ;

Είναι πρώτον στις διαδικασίες αδειοδότησης και πολύ

δευτερευόντως σε ορισμένες τέτοιες περιοριστικές διατάξεις .

Υπάρχουν κάποιες περιοριστικές διατάξεις το πρόβλημα των οποίων

δεν είναι τόσο αυτή καθ΄ εαυτή η περιοριστικότητά τους όσο το ότι

είναι δύσκολο να εφαρμοστούν . Δεν θέλω να μπω όμως σε αυτή τη

συζήτηση γιατί και τεχνική είναι και είμαστε όλοι κουρασμένοι .

Είναι σίγουρα δευτερεύων το πρόβλημα . Σε αυτές θα μπορούσε

να υπάρχει βελτίωση του ειδικού πλαισίου αλλά το βασικό πρόβλημα

είναι οι διαδικασίες . Το νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ πράγματι δίνει βάρος

και στη βελτίωση των διαδικασιών , αυτό είναι πολύ σωστό . Διότι

δείχνει κατανόηση του προβλήματος .

Φοβάμαι ότι ο τρόπος με τον οποίο έχει επιδιωχθεί τουλάχιστον

στην εκδοχή που έχει δημοσιοποιηθεί δεν θα πετύχει τον στόχο . Διότι

η συρρίκνωση του χρόνου που απαιτείται σήμερα για αυτές τις

διαδικασίες δεν μπορεί να γίνει με τους τρόπους με τους οποίους

επιδιώκεται . Ο καθορισμός φερ΄ ειπείν μέγιστων χρόνων μέσα στους

οποίους πρέπει να δίδονται οι γνωμοδοτήσεις και οι εγκρίσεις των

διαφόρων φορέων που εμπλέκονται έχει επιχειρηθεί και στο παρελθόν .

Και σε άλλες περιπτώσεις έχουν τεθεί νομοθετικά τέτοιοι χρονικοί

περιορισμοί .

Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν εφαρμόζονται . Γιατί δεν

εφαρμόζονται ; Εν μέρει δεν εφαρμόζονται διότι δεν υπάρχει πολιτική

βούληση από διάφορους φορείς όμως όχι μόνο από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ

τώρα , από τους δήμους , από τις περιφέρειες . Και δεν υπάρχει και

τρόπος αυτό το νομοθετικό περιορισμό να τον επιβάλεις στην πράξη .

Δεν έχεις τρόπο δηλαδή να επιβάλεις στον Δήμο να γνωμοδοτήσει .



137

Βέβαια λέει το νομοσχέδιο ότι αν δεν γνωμοδοτεί ο Δήμος

εγκαίρως θα προχωρεί η διαδικασία στο ΥΠΕΚΑ , μακάρι να γίνει . Δεν

ξέρω όμως αν στους 3-4 μήνες που έχουν μεσολαβήσει από τη

δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου αν αυτό έχει γίνει ήδη στις

εκκρεμούσες διαδικασίες γιατί υπάρχουν διαδικασίες που εκκρεμούν .

Μπορεί και να γίνει όμως , δεν το αποκλείω γιατί θέλω να είμαι

καλόπιστος . Ασφαλώς και μπορεί πράγματι το ΥΠΕΚΑ σήμερα όσον

αφορά τις δικές του υπηρεσίες που είναι κυρίως περιβαλλοντικές

πράγματι αν δεν παίρνει εγκαίρως τις γνωμοδοτήσεις να προχωράει .

Υπάρχει όμως και η άλλη πτυχή . Ότι φορείς που γνωμοδοτούν

και διέπονται από ειδικά νομοθετικά καθεστώτα όπως είναι και οι

δασικές υπηρεσίες αλλά εδώ μεγαλύτερη σημασία έχουν οι

αρχαιολογικές υπηρεσίες , δεν δεσμεύονται από τέτοιες νομοθετικές

ρυθμίσεις . Αν δηλαδή προχωρήσει μια διαδικασία αδειοδότησης χωρίς

να έχει πάρει την άποψη μια εφορίας αρχαιοτήτων με το επιχείρημα

ότι έχει τελειώσει ο χρόνος που προβλέπει ο νέος νόμος όταν γίνει ,

κατά πάσα πιθανότητα θα πέσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας αυτή

η άδεια .

Υπάρχει η πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας

επανειλημμένα εφαρμοσμένη σύμφωνα με την οποία τέτοιου είδους

νομοθετικοί περιορισμοί στο χρόνο στον οποίο πρέπει να δίδονται οι

γνωμοδοτήσεις δεν ισχύουν γενικά και κατά μείζονα λόγο δεν ισχύουν

για τα ειδικά καθεστώτα όπως είναι το αρχαιολογικό .

Επομένως ενώ και ο εντοπισμός του προβλήματος στις

διαδικασίες αδειδότησης , στους χρόνους είναι σωστό και η πρόθεση

προφανώς είναι σωστή και επαινετέα , ο τρόπος με τον οποίο έχει

επιδιωχθεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα δεν θα είναι

αποτελεσματικός .

Πρέπει να γίνει κάτι άλλο . Και αυτό το άλλο σημαίνει στενή

συνεργασία με τους φορείς οι οποίοι γνωμοδοτούν . Δηλαδή δεν

μπορείς να πας από πάνω να τους υποχρεώσεις , δεν θα το κάνουν για

τους λόγους που είπαμε .

Πρέπει να προηγηθεί στενή συνεργασία , συνεννόηση με αυτούς

τους φορείς και σε κάποιες περιπτώσεις αλλαγή των ειδικών

καθεστώτων . Αν δεν γίνει αυτό το πράγμα αυτή η προσπάθεια παρόλο

που είναι θετική μπορεί να δημιουργήσει και προβλήματα μεγαλύτερα .



138

Φερ΄ ειπείν μπορεί να βγουν άδειες εγκατάστασης με βάση την

παράκαμψη αυτών των απόψεων των άλλων υπηρεσιών και τελικά

αυτές εκ των υστέρων να πέσουν στο Συμβούλιο Επικρατείας .

Και η κατάργηση επίσης της ΠΠΕ ως σταδίου αδειοδότησης από

μια άποψη πράγματι διευκολύνει , μειώνει εν μέρει τον τυπικά

απαιτούμενο χρόνο . Από την άλλη πλευρά μεταθέτει το πρόβλημα σε

μεταγενέστερο στάδιο της διαδικασίας επένδυσης . Δηλαδή όταν θα

έχει προχωρήσει η επένδυση τότε θα πάρει είδηση ότι υπάρχουν

κάποια προβλήματα . Ενώ με το τωρινό καθεστώς αυτό θα το

καταλάβαινες εγκαίρως στο αρχικό στάδιο και πριν προχωρήσουν φερ΄

ειπείν οι τεχνικές μελέτες και άλλα πράγματα τα οποία έχουν κόστος

για την επένδυση .

Θα σταματήσω εδώ . Ελπίζω να μην σας κούρασα και ελπίζω να

έγινα και κατανοητός γιατί προσπάθησα να τα συμπυκνώσω πάρα

πολύ .


Κα ΜΠΟΥΡΑ:

Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Οικονόμου . Και θα ζητήσω από τον

Σπύρο Παπαγρηγορίου Μελετητή και μέλος του ΜΕΠΑΑ να έρθει στο

βήμα για την επόμενη ομιλία .

Κος ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΙΟΥ:

Θα είμαι πολύ σύντομος . Το εννοώ όμως .

Λοιπόν , θα πω τρία πράγματα για το θέμα της σχέσης με τον

τομέα των υποδομών . Είναι ένας τομέας τον οποίο δουλεύουμε πολύ

στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Μηχανικών , που τυχαίνει να

παρακολουθώ αυτό το χώρο . Και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα

πλαίσιο , για τον χώρο τον τεχνικό κυρίως , αντιμετώπιση του

ζητήματος υποδομές και κλιματική αλλαγή .

Στόχος και σημασία των υποδομών αφορούν την προστασία της

ζωής μας , της υγείας , της κοινωνικής ευημερίας όλων των κατοίκων

για να αναπτυχθούν οι οικονομικές δραστηριότητές μας και να

διατηρηθούν οι πολιτιστικές και αισθητικές αξίες .

Το κλίμα και τα ακραία φαινόμενα αλλάζουν και αυτό σημαίνει

κάτι για τις υποδομές . Πρώτα από όλα σημαίνει ότι τα στοιχεία του

παρελθόντος δεν θα προβάλλονται στο μέλλον . Δηλαδή οι χρονοσειρές

μας , οι παρατηρήσεις μας , όλα αυτά τα πράγματα , που υποτίθεται ότι



139

τα έχουμε , γιατί στην Ελλάδα έχουμε ένα κενό στο να έχουμε και του

παρελθόντος στοιχεία , αλλά εν πάση περιπτώσει ένα σημαντικό

ζήτημα είναι η μη δυνατότητα προβολής στο μέλλον .

Το δεύτερο είναι τα κριτήρια σχεδιασμού για τις νέες υποδομές ,

με βάση τα στοιχεία του παρελθόντος , θα γίνονται ολοένα και

λιγότερο χρήσιμα . Δηλαδή θα μπορείς να σχεδιάσεις με ό ,τι κριτήρια

είχες μέχρι τώρα . Θα είναι βέβαια χρήσιμα τα παλιά , κυρίως για την

εκτίμηση του ρυθμού αλλαγής της επικινδυνότητας .

Για παράδειγμα , πριν το τέλος του αιώνα , μία κοινά παραδεκτή

παράμετρος , που είναι η περίοδος επαναφοράς ορισμένων

κατακρημνίσεων που παίρνουμε 50 χρόνια για πλημμύρες κλπ , είναι

εξαιρετικά πιθανό να έχει γίνει 25 χρόνια .

Επομένως υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης νέων κριτηρίων

σχεδιασμού για τις νέες υποδομές και αλλαγή προτύπων για τις

κατασκευές των έργων υποδομής . Αυτό αφορά το μέλλον .

Οι ευαίσθητες παράμετροι του σχεδιασμού για τα έργα υποδομής

ενδεικτικά είναι η βροχόπτωση , είναι η ανεμοπίεση , είναι η στάθμη

της θάλασσας , είναι η υγρασία , είναι τα φορτία χιόνος , είναι η

θερμοκρασία , είναι η ηλιακή ακτινοβολία .

Οι υποδομές για τις οποίες δουλεύουμε και προσπαθούμε να

δημιουργήσουμε ένα πρωτόκολλο προσέγγισης του ζητήματος ,

αφορούν τα κτίρια , το οδικό και το σιδηροδρομικό δίκτυο , τα

αεροδρόμια , την ύδρευση , την αποχέτευση , την αντιπλημμυρική

προστασία , τα λιμάνια , τις τηλεπικοινωνίες και τα ενεργειακά έργα .

Η κλιματική αλλαγή θα έχει , προφανώς , περιφερειακή

διαφοροποίηση αρκετά μεγάλη . Οι ρυθμοί , δηλαδή , της αλλαγής θα

είναι περιφερειακά και τοπικά διαφορετική από μέρος σε μέρος του

κόσμου .

Για την περιοχή μας , την νοτιοανατολική Ευρώπη πρέπει να

διαγνώσουμε τον χαρακτήρα αυτών των αλλαγών , να δούμε πού

είμαστε πιο ευαίσθητοι και τα προβλήματα που αναμένονται στις

υποδομές μας .

Ειδικά για την περιοχή μας εξαιρετικό ρόλο θα έχουν η αύξηση

της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων .

Έχουμε προσεγγίσει τρία επίπεδα για το θέμα της σχέσης

κλιματικής αλλαγής και υποδομών .



140

Το πρώτο επίπεδο είναι να διαγνώσουμε την ευαισθησία των

υποδομών στην κλιματική αλλαγή . Και να αναπτύξουμε , όμως ,

προηγουμένως τα κριτήρια , την τυπολογία για να ταξινομήσουμε την

ευαισθησία . Αυτό είναι δουλειά για να γίνει . Δηλαδή αυτή την στιγμή

στην χώρα μας , για παράδειγμα , δεν έχουμε καθόλου ξεκινήσει αυτή

την προσέγγιση .

Και στην συνέχεια να δημιουργήσουμε μία βάση δεδομένων , που

θα συσχετίζουμε τα κριτήρια που έχουμε επιλέξει , την ευαισθησία που

αντιστοιχεί σε αυτά τα κριτήρια και το κάθε είδος υποδομής . Αυτό

είναι το σημείο 0.

Αυτό το σημείο , επειδή άκουσα την Αθηνά νωρίτερα να λέει για

προγραμματισμό στον τομέα της χωροταξίας για το μέλλον , θεωρώ ότι

είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον στα μελλοντικά σας σχέδια να δείτε την

δυνατότητα δημιουργίας αυτών των κριτηρίων και αυτών των βάσεων

δεδομένων για να μπορούν να παρθούν αποφάσεις , δεδομένου ότι ,

όπως είπα και πριν , δεν μπορούμε να πατάμε στα ιστορικά μας

στοιχεία .

Το δεύτερο επίπεδο είναι η διάγνωση της ικανότητας των

υφιστάμενων υποδομών , των τραίνων , των αεροδρομίων , των

αποχετεύσεων , του Κηφισού που έλεγε ο συνάδελφος ο Δραγκιώτης

κλπ , να απορροφήσουν τις αναμενόμενες επιπτώσεις της κλιματικής

αλλαγής .

Να απορροφήσουν σημαίνει να δούμε αν με χαμηλό κόστος , με

διαχειριστικά μέτρα , με εύκολο , με άλλα λόγια , τρόπο μπορούμε να

διατηρήσουμε αυτές τις υποδομές και να τις έχουμε βάλει σε μία τάξη .

Να ξέρουμε , δηλαδή , ότι το αεροδρόμιο της Κέρκυρας δεν μπορεί να

προσαρμοστεί ενώ το αεροδρόμιο της Μυτιλήνης ή της Λήμνου

μπορεί .

Το τρίτο επίπεδο είναι να δούμε ποια αναγκαία έργα , μέτρα και

δράσεις πρέπει να εφαρμόσουμε για να ενισχύσουμε τις υφιστάμενες

υποδομές για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν , να αντιμετωπίσουν τις

επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής , δηλαδή να δούμε ποια έχουν

μειωμένη ανθεκτικότητα .

Αυτό είναι το μείζον θέμα . Δηλαδή να δούμε το πρόγραμμα , που

αναφέρθηκε νωρίτερα στην έκθεση Stern για παράδειγμα ότι μπορεί να

είναι 1% του ΑΕΠ , είναι κατ’ εξοχήν εδώ .



141

Και ένα παραπέρα μέρος αυτής της δουλειάς είναι να δει κανείς

ποιες υποδομές ουσιαστικά θα ακυρωθούν από τα πράγματα και πρέπει

έγκαιρα να προβλέψει κανείς το fai lure, την κατάληξή τους , δηλαδή τη

μη λειτουργία τους σε συνθήκες κρίσης . Και βέβαια να κάνει ένα

πρόγραμμα υποκατάστασης των μη ανθεκτικών υποδομών .

Αυτό όλο ακούγεται σχηματικό αλλά η προσπάθεια είναι να μπει

σε ένα είδος μεθοδολογικού πρωτοκόλλου το οποίο απευθύνεται από

τον χώρο που το δουλεύουμε , στην Παγκόσμια Ομοσπονδία

Μηχανικών , σε όλα τα αντίστοιχα , να το πω έτσι , τεχνικά

επιμελητήρια του κόσμου προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τις

κυβερνήσεις τους και την Πολιτεία προκειμένου να ξεκινήσει αυτή η

δουλειά .

Αυτή η δουλειά θέλει πολύ χρόνο , όχι πολλούς πόρους , ενώ το

πρώτο μέρος το μελετητικό-διαγνωστικό , αλλά θέλει χρόνο και πάρα

πολύ ανταλλαγή απόψεων ανάλογα με τις γεωγραφικές περιοχές .

Δηλαδή χρειάζεται ανταλλαγή απόψεων μέσα στην Μεσόγειο που δεν

είναι ίδιες οι συνθήκες και τα προβλήματα με αυτά που θα έχει , για

παράδειγμα , η νότια Αμερική .

Οι προτεραιότητες για όλα αυτά , δηλαδή με τι κριτήριο θα

φτιάξουμε τα κριτήρια , για να το πω έτσι , είναι πρώτον η ασφάλεια

του πληθυσμού , οι ζωές των ανθρώπων . Δεύτερον , η προστασία της

υγείας . Και τρίτον , η προστασία του περιβάλλοντος περιλαμβανομένου

του πολιτιστικού .

Προϋπόθεση , όπως είπα , για όλα αυτά είναι η συγκρότηση αυτού

του πρωτοκόλλου με το οποίο θα προσεγγίσουμε αυτή τη μεθοδολογία .

Χρηματοδότηση , μείζον θέμα . Είναι εξαιρετικά σημαντικό το

κόστος προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή να εκτιμηθεί μετά από

όλες αυτές τις δουλειές βέβαια , και να παρθεί υπόψη σε μελλοντικές

δημοσιονομικές πολιτικές .

Είναι σαφές ότι μία σύλληψη που εμπλέκει τον δημόσιο και τον

ιδιωτικό τομέα μπορεί να βοηθήσει στον επιμερισμό των κινδύνων

αλλά και των ωφελειών , γιατί όλο αυτό περιλαμβάνει , ακόμα και με

την κεϋνσιανή λογική , ανάπτυξη .

Αυτά τα λίγα ήθελα να πω για την σχέση υποδομών και

κλιματικής αλλαγής , τα οποία τα θεωρώ απλώς έναυσμα για

προβληματισμό προκειμένου είτε από το μη κυβερνητικό χώρο , όπως



142

είναι το Τεχνικό Επιμελητήριο ή από τον κυβερνητικό χώρο , όπως

είναι η κυρία Μουρμούρη , και όποιοι άλλοι είναι εδώ , να ξεκινήσει

κάτι .


Κα ΜΠΟΥΡΑ:

Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Παπαγρηγορίου για τον εξαιρετικά

πυκνό του λόγο .

Δυσκολευτήκαμε αρκετά , θα πρέπει να πούμε , ως οργανωτική

επιτροπή να βρούμε ομιλητές που θα ανταποκριθούν στο τρίτο μέρος ,

το κομμάτι της προσαρμογής . Ενώ υπάρχουν άπειροι ομιλητές που

είναι διατεθειμένοι να μιλήσουν για την Κοπεγχάγη , για τα

αποτελέσματα , για τα τρία 20άρια , παράλληλα από πολλούς φορείς

οργανώνονται συνέδρια αντίστοιχης θεματικής , είναι πολύ δύσκολο να

βρει κανείς σε επίπεδο τομεακής προσέγγισης στην Ελλάδα ,

ανθρώπους που είναι ικανοί να μιλήσουν για την προσαρμογή .

Αυτό σημαίνει , λοιπόν , αναδεικνύει και την αναγκαιότητα να

μιλάμε για αυτά τα θέματα , ως Τεχνικό Επιμελητήριο .

Συνεχίζουμε , λοιπόν , θεωρώντας δεδομένο ότι θα ακούσουμε και

προτάσεις από την WWF με την παρουσίαση του κυρίου Πληθάρα . Και

θα κλείσουμε αυτό το απόγευμα με την παρουσίαση και το κλείσιμο με

τα συμπεράσματα από την κυρία Θεοχάρη .

Κος ΠΛΗΘΑΡΑΣ:

Ευχαριστώ πάρα πολύ , θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος γιατί ξέρω

ότι οι περισσότεροι σκέφτονται μία εκκρεμότητα στο γραφείο , το

μεσημεριανό που το έχετε χάσει ή λίγη ξεκούραση εν όψει

σαββατοκύριακου , ακόμα καλύτερα το μεσημεριανό που μας περιμένει

έξω , άρα πρέπει να το γευτούμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα .

Πραγματικά , δεν θα κάνω πάνω από 5 με 7 λεπτά .

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι όντως εδώ στην Ελλάδα δεν

έχουμε μιλήσει και δεν ξέρουμε τι πάει να πει προσαρμογή στην

κλιματική αλλαγή . Πολλές φορές το μπερδεύουμε , mitigation –

adaptation. Mitigation είναι η αποτροπή της κλιματικής αλλαγής , το

πρώτο μέλημα . Το adaptation είναι αυτό όμως που πρέπει να κάνουμε

ώστε να αμβλύνουμε τις όποιες επιπτώσεις .

Και αυτό είναι ιδιαίτερα επείγον για την Ελλάδα , μιας και η

διακυβερνητική επιτροπή του ΟΗΕ θεωρεί ότι η Ελλάδα ανήκει στα



143

λεγόμενα hot spots των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής . Και

μάλιστα σκιαγραφεί ένα μέλλον αρκετά δυσοίωνο την περίοδο 2070-

2100, όπου ένα στοιχείο που έχει βγει είναι ότι πιστεύεται πως τα

καλοκαίρια εκείνης της περιόδου μετά από το 2060, μάλλον , θα

μοιάζουν πάρα πολύ με τα καλοκαίρια του 2007, αυτό με τις μεγάλες

πυρκαγιές και τις μεγάλες θερμοκρασίες .

Αυτό , όμως , που προσπαθήσαμε εμείς να κάνουμε στο WWF, σε

συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο , είναι να κατεβάσουμε λίγο

την απόσταση των προβλέψεων και νομίζω ότι για τα ελληνικά

δεδομένα εκπονήσαμε μία πρωτοποριακή μελέτη .

Προσπαθήσαμε να δούμε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της

κλιματικής αλλαγής στο άμεσο μέλλον , δηλαδή την περίοδο 2020 -

2050 που είναι σχεδόν αύριο .

Δεν θέλω να σας κουράσω με νούμερα , εξάλλου μπορείτε να

δείτε την μελέτη στο s i te του WWF. Να πω μόνο κάποιους δείκτες που

βγάλαμε , για παράδειγμα για την Αθήνα .

Αυτό που αναμένουμε σε σχέση με την περίοδο 1961-1990 είναι

σχεδόν παραπάνω 10-15 περισσότερες ημέρες καύσωνα , με

θερμοκρασίες δηλαδή πάνω από 35 βαθμούς Κελσίου . Σχεδόν 20

περισσότερες ημέρες με θερμοκρασίες άνω των 20 βαθμών Κελσίου .

Και επιπλέον 10% αύξηση των βροχοπτώσεων .

Να πω και ακόμα ένα παράδειγμα για αγροτικές περιοχές , όπως η

Εύβοια , που θεωρείται μία από τις δέκα μεγαλύτερες αγροτικές

περιοχές στην Ελλάδα , ότι εκεί που αναμένουμε περίπου 15 μέρες

καύσωνα , 5%-10% λιγότερες βροχοπτώσεις το χειμώνα . Τουλάχιστον

25 περισσότερες ημέρες στη διάρκεια της ξηρής περιόδου . Και

ταυτόχρονα 15 περισσότερες ημέρες με αυξημένο ρίσκο πυρκαγιάς ,

δηλαδή ημέρες που το forest f ire index χτυπάει κόκκινο . Θα έλεγα ότι

είναι πολύ , πολύ πιθανόν να εξαπλωθούν μεγάλες πυρκαγιές .

Τι σημαίνει αυτό . Αυτό δυστυχώς από μόνο του δεν σημαίνει

πολλά πράγματα . Και δεν σημαίνει πολλά πράγματα γιατί εμείς

ακουμπήσαμε μόνο το πρώτο στάδιο , αυτό που λέγεται πρόβλεψη των

κλιματικών επιπτώσεων και μάλιστα χρησιμοποιώντας ένα μετριοπαθές

σενάριο .



144

Αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθεί στην συνέχεια , να γίνουν

περισσότερες έρευνες πάνω σε αυτό το αντικείμενο σε τομεακές

πολιτικές , γιατί αξίζει εδώ να πω κάτι .

Τον Απρίλη του 2009 βγήκε η Λευκή Βίβλος για την προσαρμογή

στην κλιματική αλλαγή σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης . Μάλιστα

ήταν μία συγκυρία όπου ήδη κάποιες άλλες χώρες είχαν παρουσιάσει

ήδη τα προγράμματα προσαρμογής , Ηνωμένο Βασίλειο , Γαλλία ,

Ολλανδία , Δανία , Φινλανδία , Ισπανία είναι μερικές από αυτές τις

χώρες .

Στην Ελλάδα δεν έχουμε κάνει τίποτα . Και είναι κρίμα γιατί τα

βήματα τα ξέρουμε , επιστημονική μελέτη , δυστυχώς σχεδόν στο

μηδέν , πολύ λίγα πράγματα έχουν γίνει . Ξέρουμε επιπλέον τι άλλο

πρέπει να γίνει , σχέδια διαχείρισης ρίσκου . Και εδώ τίποτα , η

συζήτηση μόλις ανοίγει .

Σύνδεση με άλλες διαδικασίες σχεδιασμού , βλέπε χωροταξικός

σχεδιασμός για τον τουρισμό , ανανεώσιμες πηγές , βιομηχανία και

ούτω καθεξής . Και εδώ είμαστε ακόμα σε εμβρυακό επίπεδο .

Δίκτυα υποστήριξης των μηχανισμών λήψης αποφάσεων , νομίζω

ότι εδώ είμαστε στο καθαρό μηδέν . Νομοθεσία και επιβολή κανόνων

για την προσαρμογή , επίσης στο μηδέν . Εκπαίδευση και επικοινωνία ,

εδώ και με την συμβολή των περιβαλλοντικών οργανώσεων νομίζω ότι

δεν μπορούμε να έχουμε βάλει ψηλά τον πήχη , εδώ έχουμε πολλά

περισσότερα εμείς να κάνουμε για αυτό το αντικείμενο .

Και το παν , πάνω από όλα , χρηματοδότηση . Γιατί καλά τα σχέδια

και οι δράσεις , αλλά αν δεν συνοδεύονται από χρηματοδότηση , πολύ

απλά δεν πρόκειται να φτιάξουμε τίποτα .

Τώρα , ποιες είναι οι προτάσεις , που είναι πολύ συγκεκριμένες

και έχουν βγει σε συνεργασία και με το διεθνές WWF, πάντα σε

επίπεδο πολιτικής , γιατί κακά τα ψέματα η πολιτική είναι το Α και το

Ω αν θέλουμε να δούμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προσαρμογής στην

αλλαγή του κλίματος .

Αυτό που θέλουμε να δούμε είναι αναθεώρηση των χωροταξικών

σχεδίων με έμφαση στην προσαρμογή . Είναι πολύ θετικό που το

ακούσαμε και από τα χείλη της Γενικής Γραμματέως αλλά και από την

κυρία Μουρμούρη .



145

Επιπλέον , άμεση ολοκλήρωση των σχεδίων διαχείρισης υδάτινων

πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής . Είναι κάτι που το χρωστάμε

στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά είναι αλήθεια ότι αν δεν το δούμε να

υπάρχει δεν μπορούμε μετά κατόπιν να προχωρήσουμε στο σχεδιασμό

για την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος .

Επιπλέον , εφαρμογή και αναθεώρηση , παράλληλα , του εθνικού

σχεδίου για την καταπολέμηση της ερημοποίησης που βρίσκεται στα

χαρτιά του Υπουργείου , μάλλον στα συρτάρια του Υπουργείου , δεν

ξέρω αν ακόμα είναι εκεί , αλλά είναι βασικό , επιπλέον , να γίνει .

Και ένας νέος μηχανισμός δασοπροστασίας γιατί κακά τα ψέματα

το μεγαλύτερο πρόβλημα θα το αντιμετωπίσουν τα δάση μας , ο

φυσικός πλούτος της χώρας που θα επηρεαστεί αλλά και ο αγροτικός

τομέας που εδώ αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι αναδιάρθρωση

των καλλιεργειών .

Χωρίς αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και ταυτόχρονα ένα

σχέδιο για την ορθή διαχείριση των υδάτων που θα βασιστεί πάνω στα

σχέδια διαχείρισης , πολύ φοβάμαι ότι δεν πρόκειται να γίνει τίποτα ,

και πάλι μετά από 10 χρόνια , νομίζω εσείς είχατε πει ότι το ’89

συζητήσατε κάποια πράγματα , μετά από 20 χρόνια θα λέμε για τις

χαμένες ευκαιρίες .

Εν πάση περιπτώσει , θα κλείσω λέγοντας ότι η προσαρμογή στην

κλιματική αλλαγή αλλά και γενικότερα η αποτροπή της κλιματικής

αλλαγής περνάει μέσα από τις διεθνείς διαπραγματεύσεις , γιατί η

Ελλάδα όντως είναι μικρή χώρα , όμως οι αποφάσεις λαμβάνονται σε

παγκόσμιο επίπεδο και εμείς , αν μη τι άλλο , έστω και με τα μικρά

ψίχουλα που διαθέτουμε στην δυναμική μας στις πολιτικές

διαπραγματεύσεις , θα πρέπει να πιέσουμε για κάτι καλύτερο σε σχέση

με αυτό που βγήκε από την Κοπεγχάγη .

Στο Μεξικό , για παράδειγμα , τον Νοέμβρη είναι μία καλή

ευκαιρία η Ελλάδα να δείξει ότι είναι παρούσα και ότι θέλει μία καλή

συμφωνία για το κλίμα .

Όμως θα πρέπει να δούμε και κάτι άλλο εμείς ως κοινωνία και

ως επαγγελματικοί τεχνικοί φορείς , τεχνοκράτες , διπλωμάτες ,

επιστήμονες αλλά και πολιτικοί , ότι προσαρμογή στην αλλαγή του

κλίματος δεν πρέπει να ιδωθεί ως ένα ακόμα βάρος , δηλαδή έχουμε για

παράδειγμα το βάρος από τη μείωση των εκπομπών , βλέπε



146

ανανεώσιμες πηγές , ας μην έχουμε και άλλο βάρος για την

προσαρμογή .

Αντιθέτως θα πρέπει να έχουμε μία μεγάλη ευκαιρία για να

απεμπλακούν και να ξεκολλήσουν αλλά και για να λύσουμε χρόνια

προβλήματα που αφορούν , για παράδειγμα , την ποιότητα του εδάφους ,

τις προστατευόμενες περιοχές και την διαχείριση των περιοχών natura,

τις αναπτυξιακές διαδικασίες και την χωροθέτηση των επενδύσεων , τις

αλλαγές χρήσης γης και ούτω καθεξής .

Θα έλεγα , λοιπόν , ότι είναι μία μεγάλη ευκαιρία , αν το

εκμεταλλευτούμε τώρα θα πάμε μπροστά , αλλιώς δεν θα μας φταίνε οι

Γερμανοί με τις αποζημιώσεις , παρά μόνο το δικό μας το κεφάλι .

Ευχαριστώ πάρα πολύ .

Κα ΜΠΟΥΡΑ:

Και εμείς σας ευχαριστούμε , κύριε Πληθάρα , και για την συντομία

χρόνου αλλά και το συγκεκριμένο των προτάσεων από πλευράς WWF.

Κλείνουμε αυτή την ενότητα και αυτή την ημερίδα με την

εισήγηση από την κυρία Θεοχάρη , Επιμελήτρια της μόνιμης επιτροπής

περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης του Τεχνικού Επιμελητηρίου

Ελλάδας .

Αν δεν κάνω λάθος , Χριστίνα , θα αναλάβεις και το κλείσιμο της

ημερίδας ; Ευχαριστούμε .


Ευχαριστώ και εγώ . Βασικά περισσότερο κλείσιμο θα είναι παρά

εισήγηση , γιατί η εισήγησή μου είχε την έννοια ότι θα άνοιγε την

βεντάλια των θεμάτων που άπτονται της προσαρμογής στην κλιματική

αλλαγή .

Επομένως είχα αναφορές σε όλους τους τομείς που αναφέρθηκαν

και σε πολλούς άλλους που δεν αναφέρθηκαν .

Γιατί οφείλω να επισημάνω , όπως είπε προηγουμένως και η

συνάδελφος η Αγγελική η Μπούρα , όταν σχεδιάζαμε στην επιτροπή

περιβάλλοντος συγκεκριμένη ημερίδα , το μεγαλύτερο πρόβλημα το

αντιμετωπίσαμε όχι στην πρώτη ενότητα , που ούτως ή άλλως είναι

απολογισμός μίας δράσης που έγινε και που λίγο ως πολύ όλοι

γνωρίζαμε .

Ούτε και στην δεύτερη που πρόκειται για συγκεκριμένες

δεσμεύσεις στα τρία 20άρια το 2020. Αλλά περισσότερο στην



147

προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή όπου πραγματικά πρέπει ως

κοινωνία και ως χώρα να ιχνηλατήσουμε όλους αυτούς τους τομείς από

αυτή την άποψη . Εκεί , λοιπόν , είχαμε και έλλειψη ομιλητών , όπως

προειπώθηκε , και επομένως δεν μπορέσαμε να καλύψουμε όλα τα

θέματα .

Τώρα , γιατί θα πρέπει να συμπεριλάβουμε την προσαρμογή στην

κλιματική αλλαγή στο πλαίσιο των πολιτικών μας , στο τρόπο σκέψης

μας αντιμετώπισης δράσης μας , είναι γιατί εκτός όλων των άλλων ,

ακόμα και αν επιτύχουμε την συγκράτηση και τον περιορισμό των

εκπομπών των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου , σε παγκόσμιο

επίπεδο , θα χρειαστεί ικανός χρόνος προκειμένου να ανακάμψει ο

πλανήτης από τις επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου , λόγω

της ποσότητας των αερίων που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα .

Και αυτό γιατί συμβαίνει ; Γιατί το κύριο αέριο του φαινομένου

του θερμοκηπίου , που είναι το διοξείδιο του άνθρακα , έχει μέσο χρόνο

παραμονής στην ατμόσφαιρα τα 50 χρόνια . Είναι μία πολύ σταθερή

χημική ένωση .

Επομένως , και με τις εκπομπές που υπάρχουν μέχρι σήμερα , αν

σταματήσει η περαιτέρω εκπομπή , πάλι θα έχουμε προβλήματα σε ό ,τι

αφορά την αλλαγή στο κλίμα .

Επομένως είναι εκ των ων ουκ άνευ να δραστηριοποιηθούμε στα

θέματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή .

Η χώρα μας τώρα . Η γεωγραφική προσέγγιση του θέματος . Ναι ,

η νότια Ευρώπη , η μεσογειακή λεκάνη θα πληγούν περισσότερο σε

σχέση με άλλες περιοχές της Ευρώπης .

Επομένως χρειάζεται να βρισκόμαστε περισσότερο σε εγρήγορση

σε σχέση με το πώς θα κινηθούμε στα επόμενα χρόνια προκειμένου να

δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για να αντιμετωπίσουμε τις

παρενέργειες τις κλιματικής αλλαγής , πού ;

Πρώτον στην γεωργία . Ήδη ο κύριος Αργύρης αναφέρθηκε

διεξοδικά , δεν έχω να συμπληρώσω κάτι . Απλώς να επισημάνω μόνο

ότι από την γεωργία ζούμε , επιβιώνουμε , τρεφόμαστε .

Και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων , το 2050

τα τρόφιμα , οι ποσότητες τροφίμων θα πρέπει να αυξηθούν κατά 70%

για να καλύψουν τις ανάγκες των 9 δις του πληθυσμού της γης .



148

Και με δεδομένο ότι και τα τρόφιμα έχουν μπει στο

χρηματιστήριο το γενικότερο και έχουμε περάσει και περιόδους κρίσης

σε ό ,τι αφορά τα τρόφιμα , καταλαβαίνουμε ότι είναι ένας πολύς

κρίσιμος τομέας αν αυτός πληγεί , πέραν όλων των άλλων , και από την

κλιματική αλλαγή , που ειρήσθω εν παρόδω σήμερα ήδη υπάρχουν

τέτοιου είδους ενδείξεις .

Επομένως χρειαζόμαστε μία γεωργία που να σέβεται τις φυσικές

ισορροπίες και όλα τα άλλα τα οποία , όπως είπα , ειπώθηκαν .

Ένας άλλος τομέας που είναι πολύ σημαντικός και θα πρέπει να

δούμε , και εκεί δεν είχαμε εισήγηση , είναι η αλιεία . Μάλιστα έχουμε

και την Επίτροπο Αλιείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση , την κυρία

Δαμανάκη .

Είναι ένας τομέας που πλήττεται ιδιαίτερα από την κλιματική και

θα πρέπει , είτε ως Ευρώπη , που εντάξει θα βγάλει κάποιες πολιτικές ,

ως χώρα από εκεί και έπειτα να δούμε πώς θα προσαρμόσουμε τις

αλιευτικές πρακτικές μας προκειμένου να είναι οικολογικά συμβατές

και να προστατεύουν και τα αποθέματα .

Ο τομέας της ενέργειας αναφέρθηκε . Ο τομέας των υποδομών

επίσης . Ο τομέας του τουρισμού . Η υγεία , επίσης ένας τομέας ,

εννοούμε υγεία ανθρώπων , φυτών και ζώων , ο οποίος αναμένεται και

αυτός να πληγεί από την αλλαγή του κλίματος μέσα από την αλλαγή

των θερμοκρασιών και την επαναφορά και εξάπλωση νόσων οι οποίες

μέχρι στιγμής θεωρούνται ότι δεν υπάρχουν .

Για παράδειγμα , πριν από ένα χρόνο είχαμε , λέει , λεϊσμανίαση

στην Ιταλία , που θεωρείται μία νόσος η οποία απαντάται μόνο στα

τροπικά κλίματα .

Οι υδατικοί πόροι , σε αυτό το θέμα αναφερθήκαμε εκτενώς . Εδώ

υπάρχουν πολλές εκκρεμότητες της χώρας μας σε σχέση με την

εφαρμογή της οδηγίας 2060, που είναι ένα κρίσιμο κομμάτι σε ό ,τι

αφορά την διατήρηση και την προστασία των υδατικών πόρων .

Βιοποικιλότητα . Είναι και το 2010 έτος βιοποικιλότητας . Πολύ

σημαντικό κομμάτι , καθώς και αυτή αναμένεται να πληγεί από την

αλλαγή του κλίματος .

Επίσης , τελευταίο αλλά όχι έσχατο είναι οι ακτές και τα

θαλάσσια οικοσυστήματα .



149

Τώρα , ήδη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει η Λευκή

Βίβλος όπου ορίζει δύο φάσεις . Την φάση 2009 -2012 και την φάση

από το 2013 και μετά .

Για την πρώτη φάση , την οποία διανύουμε , υπάρχουν τέσσερις

πυλώνες δράσεις όπου τα κράτη μέλη πρέπει προφανώς να

υλοποιήσουν .

Πρώτα από όλα η δημιουργία μίας στιβαρής γνωστικής βάσης

σχετικά με τις επιπτώσεις και τον αντίκτυπο της αλλαγής του κλίματος

σε επίπεδο χώρας .

Αυτό όπως καταλαβαίνετε σημαίνει πάρα πολλά πράγματα που

πρέπει να γίνουν και αφορούν συλλογή στοιχείων , αξιολόγηση

στοιχείων , δημιουργία βάσεων δεδομένων , ύπαρξη μηχανισμών ,

υπηρεσιών εννοώ , οι οποίες θα συλλέξουν τα στοιχεία και θα τα

επεξεργαστούν και στην συνέχεια θα βγάλουν συμπεράσματα .

Δεύτερον , την ενσωμάτωση της προσαρμογής στους

στρατηγικούς τομείς πολιτικής . Αναφερθήκαμε στα χωροταξικά . Δεν

είναι μόνο αυτή , όμως , οι στρατηγικοί τομείς πολιτικής . Και εκεί

πρέπει η προσαρμογή να περάσει , κατά περίπτωση βέβαια , ανάλογα με

τον τομέα .

Τρίτον , χρήση συνδυασμού μέσων πολιτικής για να

διασφαλίσουμε αυτό το οποίο θα σχεδιάσουμε .

Και τέταρτον αναβάθμιση της διεθνούς συνεργασίας όσον αφορά

στην προσαρμογή .

Το τελευταίο θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά κρίσιμο για τις χώρες

της λεκάνης της Μεσογείου . Και εκεί η χώρα μας θα πρέπει να

επιδιώξει την συνεργασία με τις χώρες οι οποίες θα έχουν ή έχουν

παρεμφερή προβλήματα γιατί δεν πρόκειται να ξεκινήσουμε από

μηδενική βάση την έρευνα . Και ίσως άλλες χώρες της λεκάνης της

Μεσογείου , του ευρωπαϊκού νότου δηλαδή , να έχουν ήδη προτάσεις τις

οποίες μπορούμε από κοινού να επεξεργαστούμε και να αναδείξουμε .

Τώρα το ζητούμενο παραμένει και για την προσαρμογή όπως και

για τα άλλα περιβαλλοντικά θέματα , η ενσωμάτωση των πολιτικών

αυτών στις επιμέρους πολιτικές . Είναι ένα θέμα το οποίο δεν το

έχουμε κατακτήσει ως κοινωνία , ως πολιτικό σύστημα και νομίζω

είναι και το πιο δύσκολο γιατί έρχεται σε αντίθεση με δεδομένες

καταστάσεις , με s tatus quo υπάρχοντα , έως και αγκυλώσεις .



150

Επομένως πώς θα μπορούσε αυτό να αντιμετωπιστεί ; Μέσα από

απαντήσεις σε τρία καίρια ερωτήματα . Ποιες είναι οι πραγματικές και

δυνητικές επιπτώσεις αλλαγής του κλίματος σε κάθε τομέα ; Ποιο είναι

το κόστος της δράσης ή το κόστος της αδράνειας ; Και πώς επιδρούν

και αλληλεπιδρούν οι πολιτικές αυτές με μέτρα που ενδεχομένως

έχουν προταθεί σε άλλους τομείς , δηλαδή μέσα από ποιες συνέργειες .

Αυτό σαν μία προσέγγιση σε ό ,τι αφορά την προσαρμογή στην

κλιματική αλλαγή . Έχω και αρκετές δράσεις τις οποίες θα τις δείτε

στο κείμενο το οποίο θα αναρτηθεί στο s i te του Τ .Ε .Ε .

Τα θέματα της χρηματοδότησης είναι πολύ σημαντικά και

κάποιος μπορεί να πει ότι πώς θα γίνει σε εποχή οικονομικής κρίσης

και δημοσιονομικής ένδειας και ανέχειας να έχουμε πόρους .

Εδώ είναι σημαντικό να αξιοποιήσουμε πόρους οι οποίοι ούτως ή

άλλως προβλέπονται για το περιβάλλον βάζοντας μέσα και αυτή την

παράμετρο . Γιατί υπάρχει το ΕΣΠΑ , υπάρχει το ΕΠΕΡΑ , εκεί , λοιπόν ,

δεν θα πρέπει να το δούμε μονομερώς βγάζοντας έξω ένα θέμα το

οποίο ούτως ή άλλως θα το βρούμε μπροστά μας .

Και επίσης ένα πολύ μεγάλο θέμα , που αναφέρθηκε ήδη , είναι

αυτό της συνέργειας των εμπλεκομένων . Είναι η περίφημη

διαβούλευση η οποία όμως δεν πρέπει να γίνεται , να οργανώνεται ως

ένα άλλοθι δημοκρατίας ότι να , ακούμε και την άποψή σας . Αλλά

πρέπει να είναι συγκροτημένη . Οι προτάσεις να είναι τεκμηριωμένες

από όλους τους συμμετέχοντες στην διαβούλευση προκειμένου να

υπάρχει και ένα αποτέλεσμα .

Αυτό σε ό ,τι αφορά το κομμάτι της δικής μου παρουσίασης .

Επομένως κλείνοντας και αφού ευχαριστήσω όλους και τους

εισηγητές , εκ μέρους βέβαια και του Τ .Ε .Ε . και της μόνιμης επιτροπής

περιβάλλοντος και της Γ .Σ .Ε .Ε . που ήταν συνδιοργανωτής , για την

συμμετοχή σας , για την υπομονή σας να μείνετε μέχρι αυτή την ώρα .

Και στο μέλλον θα ακολουθήσουν και άλλες πιο εξειδικευμένες

ημερίδες ακριβώς από τα θέματα τα οποία σήμερα αποδείχθηκε ότι

χρήζουν περαιτέρω προσέγγισης και επομένως καλύτερης ανάλυσης

ίσως προκειμένου να έχουμε προτάσεις προς κάθε ενδιαφερόμενο και

βασικά προς την Πολιτεία η οποία πρέπει να έχει και τον πρώτο λόγο .




151

************

ΗΜΕΡΙΔΑ - TEElibrary.tee.gr/digital/m2481.pdfΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ 26ΗΣ...

Documents

Transcript of ΗΜΕΡΙΔΑ - TEElibrary.tee.gr/digital/m2481.pdfΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ 26ΗΣ...