ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - agnikolaos.gr · ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίς 247 255 256 261 264 268...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίς247255256261264268276278279282286288290293297288301303

01. Οἱ Πολιτικοί εἰσέβαλαν στήν περιοχή τοῦ Θεοῦ (π. Β. Ε. Β.)02. Μεθέορτοι στοχασμοί (π. Κων/νος Ν. Καλλιανός) 03. Κάποιες σκέψεις περί «Θεοκρατίας» (Νομομαθής)04. Ἡ εὐθύνη τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Ἀμερικῆς! (Γεώρ. Φλωρόφσκυ)05. Ἡ Ἀναγραφή τοῦ Θρησκεύματος στά Ἀπολυτήρια (Ἀγγ. Ε. Ζώη)06. Ἦταν ὁ Καποδίστριας φωτοσβέστης; Ἔλεος! (Νικ. Καρζῆς)07. Τί ἔγραφε ἡ Ἐφημ. «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» γιά τίς καμπάνες τοῦ Ναοῦ μας08. «Μακάριοι οἱ κατοικοῦντες ἐν τῷ οἴκῳ Σου...» (π. Κ. Καλλιανός)09. Τί συμφέρει τόν ἄνθρωπο; (Δημήτριος Κοσκινιώτης)10. Ἕνα ταπεινό κεράκι στόν π. Τιμόθεο (Μοναχός Νεκτάριος)11. Νά δοθεῖ ἕνα τέλος στίς χριστιανικές ἑορτές! (Στυλ. Ρουτζούνης)12. Ἡ φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδος (Δημήτρης Νεαπολίτης)13. Ἡ ἀνατροφή τῶν παιδιῶν (Μαρίνα Διαμαντῆ) 14. «Φοῦσκες»! (Συνοδοιπόρος)15. Ἰούνιος, ὁ μήνας τῆς …«Συγκομιδῆς» (Χαραλ. Καμπερογιάννης)16. Στόν Μυστρᾶ τό Κατηχητικό μας! (π. Πασχάλης Γρίβας) 17. Τό Κατηχητικό τοῦ Ἁγ. Νικολάου σέ ἄλλη ...ἐποχή! (π. Β.Ε.Β.)18. «Βρυκόλακες» (Νίκος Τσιρώνης)

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 202-203

Τά «στοιχεῖα τοῦ Κόσμου», οἱ Πολιτικοί, εἰσέβαλαν στήν Περιοχή τοῦ Θεοῦ

καί οἱ χριστιανοί βρεθήκαμε ἀστοιχείωτοι!

Τό ἄρθρο αὐτό, πρίν ἀπό 200 χρόνια, θά φάνταζε σάν προσπάθεια ἀποδείξεως τοῦ αὐταποδείκτου, ἀφοῦ θά ἦταν σάν νά ἔγραφε

κάποιος ἕνα ἄρθρο μέ θέμα «τό ἁλάτι εἶναι πρᾶγμα ἁλμυρό»!Ἀντιθέτως, ὅμως, στίς μέρες μας, τό θέμα του φαντάζει σάν

παραδοξολόγημα, γιατί ἔχουν συσσωρευθεῖ παραχαράξεις, διαστρε-βλώσεις καί Προτεσταντικές πρακτικές, πού ἀνοήτως βιώθηκαν ὡς ...περιφρούρηση τῆς ἱερότητος τῆς Ἐκκλησίας(!), ἐνῶ οὐσιαστικά ὑπέσκαψαν τήν ἀποστολή Της, περιώρισαν τίς περιοχές δράσεώς Της, μέ τελικό ἀποτέλεσμα νά φθάση ἡ Ἐκκλησία μας στό σημεῖο νά αὐτοεξαιρεθῆ ἀπό τήν δημόσια ζωή τοῦ Τόπου μας καί νά παραιτηθῆ ἀπό τήν εὐθύνη της γιά τήν ἀνάδειξη Ἡγετῶν. Ὡστόσο, ἡ ἔλλειψη ἡγετῶν ζημιώνει καί τήν Ἱερωσύνη καί τό Κράτος.

Ἔχω γίνει κουραστικός –χωρίς, ὅμως, ἀκόμη ἱκανοποιητικό ἀποτέλεσμα– νά σαλπίζω ἀπό τό 2005 ὅτι ὅλοι οἱ Κληρικοί πρέπει νά συσπειρώσουμε τούς εὐσεβεῖς χριστιανούς μας καί νά τούς διδάξουμε ὅτι ἡ Πολιτική, ὄχι μόνο δέν εἶναι ἀσυμβίβαστη μέ τόν χριστιανό, ἀλλά εἶναι καί χρέος τῶν πιστῶν νά τροφοδοτοῦν τήν Πολιτεία, μέσῳ τοῦ Κοινοβουλίου, μέ βαθειά θρησκευομέ-νους Πολιτικούς Ἡγέτες, ὅπως πρέπει νά φροντίζουν καί γιά τήν χειροτονία πιστῶν Κληρικῶν! Καί αὐτό, γιατί ὁλόκληρη ἡ ζωή τοῦ χριστιανοῦ, καθημερινή-πολιτική καί Λειτουργική πρέπει νά ἀπορρέῃ ἀπό τά Δόγματα τῆς Πίστεώς μας, τά ὁποῖα καθορίζουν καί διασαφηνίζουν τήν πνευματική Ὑγεία τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως ἡ Ἰατρική δογματίζει γιά τή σωματική μας ὑγεία. Νοεῖται ἰατρική τοῦ σώματος διχασμένη σέ ἰατρική ὑγεία καί πολιτική ὑγεία;Ὄχι, βέ-βαια! Πῶς, λοιπόν, μποροῦμε νά διχοτομήσουμε τήν πνευματική μας ὑγεία σέ πολιτική καί θρησκευτική;

Αὐτό ἔζησαν οἱ Πατέρες μας. Γι’αὐτό καί «ὁ Ἰουστινιανός τρο-χοδρόμησε διά τῆς Θεολογίας ὅλη τήν ἱστορική πορεία τῆς Ρωμαιο-σύνης, ὁλοκληρώνοντας καί ρυθμίζοντας κάθε λεπτομέρεια τοῦ ἔργου,

Τά «στοιχεῖα τοῦ κόσμου» στήν Περιοχή τοῦ Θεοῦ

καί οἱ χριστιανοί ἀστοιχείωτοι!

248


Τά «στοιχεῖα τοῦ κόσμου» στήν Περιοχή τοῦ Θεοῦ καί οἱ χριστιανοί ἀστοιχείωτοι!

πού πρῶτος ἐνσάρκωσε ὁ Μέγας ἅγιος Κωνσταντῖνος. Ἔτσι ἐξηγεῖται καί τό γιατί, μετά ἀπό λίγους αἰῶνες, ὁ Μέγας Φώτιος, καταρτίζο-ντας τό πνευματικό του παιδί, τόν Βούλγαρον Βόριν, πού ἐβάπτισε καί ὀνόμασε Μιχαήλ, τόν γενόμενον Βασιλέα τῆς Βουλγαρίας, πρό πάσης ἄλλης συμβουλῆς γιά τήν διακυβέρνηση τῆς χώρας του, τοῦ παρέθεσε τό Σύμβολο τῆς Πίστεως, τά Δόγματα καί τούς Ἱερούς Κανόνες, αὐτά, δηλαδή, πού πρέπει νά ἀποτελοῦν τόν κορμό καί τήν σπονδυλική στήλη τῆς διακυβερνήσεως κάθε εὐνομουμένου Κράτους»1.

Εἶναι, λοιπόν, χρέος ὅλων τῶν χριστιανῶν νά ἀγωνιζόμεθα νά ἰσχύη στή γῆ ὅ,τι ἰσχύει στόν Οὐρανό, ἄλλως ἡ Προσευχή, πού μᾶς παρέδωσε ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός μας, δέν θά εἶχε πιά κανένα νόη-μα στήν ἐποχή μας. Προσευχόμεθα νά γίνη τό Θέλημά Του, «ὡς ἐν Οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς». Πῶς, ὅμως, αὐτό θά γίνη χωρίς ἀνθρώ-πους πού θά ζοῦν καί θά διδάσκουν τό Θέλημα τοῦ Θεοῦ; Καί πῶς αὐτή ἡ διδασκαλία θά ἔχη διάδοση καί ἀποτελέσματα, ὅταν «ἐν κυμ-βάλοις ἀλλαλαγμοῦ» ἐπιβάλλεται στόν λαό μας ἀπό τήν Πολιτεία, μέ τά κραυγαλέα Μέσα της, τό ψέμα, ἡ διαστροφή, ἡ ἀθεῒα καί ὁ ἀμοραλισμός;

Ἡ γνωστή “φιλολογία” τῶν «διακριτῶν ρόλων»!Τό “ὡραῖο” τῆς ὑποθέσεως εἶναι πώς ὁ ἐμπαιγμός τῶν πιστῶν

τῆς Πατρίδος μας ἀπό τούς Πολιτικούς γίνεται καθημερινά καί μέ πιό “ἐξευγενισμένο” τρόπο, ὥστε νά μή γίνεται ἀντιληπτός ἀπό τούς πολλούς. Ἕνας ἀπό αὐτούς τούς τρόπους εἶναι καί ἡ γνωστή “φιλο-λογία” τῶν διακριτῶν ρόλων, σάν νά διεκδικοῦσε ποτέ ἡ Ἱερωσύνη νά ἀναλάβῃ πολιτειακά ἀξιώματα. Αὐτό τό ξεκαθάρισαν εὐθύς ἐξ ἀρχῆς οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι: «Οὐκ ἔστι καλόν καταλιπεῖν ἡμᾶς τόν λόγον τοῦ Θεοῦ και διακονεῖν τραπέζαις».

Συνεπῶς, δέν κινδυνεύουν οἱ πολιτικοί νά μή τούς πάρουμε τούς ρόλους τους καί γίνουμε ἐμεῖς οἱ Κληρικοί Κυβέρνηση καί βουλευτές ἀντί ἐκείνων, οὔτε ἐκεῖνοι πιστεύουν ὅτι κινδυνεύουν ἀπό αὐτό. Γνωρίζουν, ὅμως, κάτι ἄλλο: Γνωρίζουν ὅτι οἱ Κληρικοί ἐπηρεάζουν τούς πιστούς, ὅτι τούς ἐμπιστεύονται σάν Πνευματικούς τους Πατέρες καί τούς ἀνοίγουν τήν καρδιά τους καί δέχονται τά λόγια τους καί τήν καθοδήγηση τους. Αὐτό φοβοῦνται. Τά λόγια καί τούς λόγους τῶν Κληρικῶν! Δέν τολμοῦν, ὅμως, νά μιλήσουν περί διακριτῶν λόγων, γιατί κάτι τέτοιο θά ἦταν ἀπολυταρχική λο-

249



γοκρισία. Ἔτσι, “βαπτίζοντας” τούς λόγους, ρόλους, κρύβουν τόν ἀπολυταρχισμό τους καί φιμώνουν τήν Ἱερωσύνη, κάνοντας τούς Κληρικούς νά «τρέμουν καί τόν ἴσκιο τους», μέ τήν σύμπραξη, δυ-στυχῶς, καί κάποιων Ἱερέων καί Ἀρχιερέων, οἱ ὁποῖοι αἰσθάνονται περισσότερη συγγένεια μέ φαύλους πολιτικούς, παρά μέ τόν πιστό Κλῆρο καί τόν εὐσεβῆ λαό μας!

Ἀλλά νά εἰποῦμε τά πράγματα καί ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, γιατί «ἀντί νά τρίζῃ ἡ ἅμαξα, τρίζει ὁ ἁμαξηλάτης». Ἀντί νά διαμαρτύο-νται οἱ Κληρικοί μας, διαμαρτύρονται οἱ Πολιτικοί! «Μὲ τὸ νεώτερο “εὐφυολόγημα” τῶν «διακριτῶν ρόλων» μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ τοῦ φορέα τῆς Παγκοσμιοποίησης, ποὺ εἶναι ἡ Πολιτεία, κρύβεται μὲ πολλὴ τέχνη καὶ μαεστρία ἡ ἀδιάκριτη ἐφόρμηση τῶν στοιχείων τοῦ κόσμου στὴν περιοχὴ τοῦ Θεοῦ!

Τὶ, ἄραγε, σημαίνει «διακριτοὶ ρόλοι», ὅταν, ὅπως ἐξελίχθηκαν τὰ πράγματα, κυριαχικὸς εἶναι πλέον ὁ ρόλος τῆς Πολιτείας καὶ ὄχι ὅπως ὥρισε ὁ «ἐν βασιλεῦσι Ἀπόστολος» Μ. Κωνσταντῖνος, ὅτι ἡ Ἐκκλησία μέσα στὸ κράτος ὡς ψυχὴ καὶ ἡ Πολιτεία ὡς τὸ σῶμα πρέπει ἡ μὲν νὰ μεριμνᾶ περὶ τῶν ἐντὸς τοῦ ἀνθρώπου ἀναγκῶν, ἡ δὲ Πολιτεία νὰ μεριμνᾶ γιὰ τὶς βιοτικὲς ἀνάγκες του;

Εἶναι διακριτοὶ οἱ ρόλοι ὅταν ἡ Πολιτεία μὲ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι οἱ ὑπήκοοι τῆς πατρίδος μας δὲν εἶναι ὅλοι ὀρθόδοξοι χριστιανοί, προγραμματίζει τὸ ἐκπαιδευτικὸ καὶ πολιτιστικὸ σύστημα τῆς χώρας μας σὰν νὰ εἴμαστε ὅλοι ἀλλόθρησκοι ἤ ἄθρησκοι καὶ ἐξισώνει τὴ μειοψηφία μὲ τὴν πλειοψηφία;

Εἶναι διακριτοὶ οἱ ρόλοι ὅταν ἡ Πολιτεία νομοθετεῖ πλειστά-κις σαφῶς ἀντίθετα μὲ τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο καὶ ὅταν οἱ λειτουργοὶ τῆς Ἐκκλησίας διδάσκουν τὴν Ἀλήθεια στὸ λαὸ κατηγοροῦνται ὅτι πολι-τικολογοῦν καὶ ἀντιπολιτεύονται;

Εἶναι διακριτοὶ οἱ ρόλοι ὅταν ἡ Πολιτεία ἀποφαίνεται καὶ μά-λιστα μὲ ἀπόλυτο τρόπο σὲ πνευματικὰ θέματα, σὰν νὰ τὴν ψήφισαν οἱ ἄνθρωποι ὡς ὁδηγὸ τῆς ψυχῆς καὶ τῆς ζωῆς τους καὶ ὄχι μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ τοὺς λύση τὰ βιοτικὰ προβλήματα, τὰ ὁποῖα σὲ μεγάλο βαθμὸ τὰ ἀφήνει ἄλυτα, γιὰ νὰ μὴν εἰποῦμε ὅτι πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ τὰ προξενεῖ ἐκείνη;

Ὡς πρὸς τὴν ἀλλοπρόσαλη σύνθεση τοῦ πληθυσμοῦ τῆς πατρίδος μας, ποὺ τὴν τελευταία εἰκοσιπενταετία ἔχει ξεφύγει ἀπὸ κάθε ἔλεγ-χο, δὲν ἔχει μερίδιο ἡ Πολιτεία;

250



Κανεὶς ποτὲ δὲν μᾶς ἐξήγησε τὸ πῶς μιὰ χώρα μέσα σὲ 186 χρόνια τὸν αὐτοπροσδιορισμό της στὸ Σύνταγμά της μὲ τὴν παραδοχὴ καὶ ὁμολογία της ὅτι μόνο «πάντες οἱ πιστεύοντες εἰς Χριστὸν εἰσίν Ἕλληνες», χωρὶς κανεὶς τότε νὰ διαμαρτυρηθῆ –ἄρα δὲν ὑπῆρχε– ἔφθασε στὸ σημεῖο νὰ ἐκτρέφη καὶ νὰ μοσχοπληρώνη νεογενίτσα-ρους γιὰ νὰ ἐξοβελίσουν τὴν πίστη στὸν Χριστό, νὰ πείσουν τοὺς ἀνθρώπους ὅτι εἶναι μῦθος πώς ἡ Ἐκκλησία βοήθησε καὶ στήριξε ἀποφασιστικὰ τοὺς ἀνθρώπους κατὰ τὴν Τουρκοκρατία καὶ νὰ παρα-χαράξουν τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα μέχρι σημείου ἀρνήσεως καὶ αὐτῆς τῆς ὑπάρξεως τῶν Κρυφῶν Σχολειῶν!

Δὲν ἔφθασε, ἄραγε, ἡ χώρα μας σ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο μετὰ ἀπὸ μα-κροχρόνια ἀνελέητη προπαγάνδα καὶ μεθοδευμένη Πολιτειακὴ συ-μπεριφορά;»2

Ἡ Ἐπιστολή μου πρός τούς Ποιμένες τῆς Πατρίδος μαςΔέν ἔπρεπε νά χρειάζονται τόσα πολλά λόγια γιά ἀπόδειξη τοῦ

αὐτονοήτου, ἀλλά, ὅπως προείπαμε, ἔχουν πέσει τόννοι πολιτικῶν σκουπιδιῶν ἐπάνω στό «διά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμα», τό ἔθαψαν, καί ἀπαιτοῦνται πολλοί λόγοι καί κόποι γιά τήν ἐκταφή του.

Γι’ αὐτό θά θυμίσω στούς ἀγαπητούς μου συμπρεσβυτέρους κά-ποια ἀποσπάσματα τῆς ἐπιστολῆς πού τούς ἔστειλα (ξεχωριστά στόν καθένα μέ 8000 ἐπιστολές μου[!]) τό ἔτος 2009, πρός ἐνημέρωση καί προβληματισμό, ἀλλά ἔλαβα μόνο 15 ἀπαντήσεις!

Τότε, ρωτῶντας τούς Κληρικούς μας, δέν ἔλαβα ἀπάντηση. Ἐλπίζω, ὅμως, νά λάβω τώρα, γιατί μετά ἀπό τόσα χρόνια, μέ τά ὅσα ἀπίστευτα εἶδαν, πρέπει νά ἄλλαξαν γνώμη.

Μαζί μέ τούς Κληρικούς μας, παρακαλῶ νά τά προσέξῃ αὐτά καί ὁ πιστός λαός μας καί, ἄν σφάλλομαι, εὐχαρίστως νά δεχθῶ αὐτά πού θά μοῦ ὑποδείξετε.

Ὑπενθυμίζω τά ἐρωτήματα, πού εἶχα θέσει:

«...Ἐρώτημα πρῶτον:Πιστεύουμε ὅτι ἡ Πολιτική, ὅπως ἔχει ἐξελιχθεῖ σήμερα, μέ τήν ἐπί

24ώρου βάσεως χειραγώγηση τοῦ λαοῦ μας, ἔχει τόν κυριαρχικό λόγο στή διαμόρφωση τοῦ ἤθους, τῶν πιστευμάτων καί τῆς βιοτῆς τῆς Ἑλλη-νικῆς Κοινωνίας μέ τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημερώσεως (Μ.Μ.Ε.=γράφε Μέσα Μαζικῆς Ἐξαγριώσεως καί Ἐξαθλιώσεως!), τῆς Τηλεοπτικῆς, Ἠλεκτρονικῆς καί Ἐντύπου Ἐπικοινωνίας πού διαφεντεύει ἀπόλυτα;

251



Δέν πιστεύω νά διαφωνῆ κανείς μέ αὐτό, ἀφοῦ ἡ καθημερι-νή πραγματικότητα τό ἐπιβεβαιώνει καί, μάλιστα, μέ τρόπο πού κατ’ ἄνθρωπον μᾶς ἀπελπίζει…

Ἐρώτημα δεύτερον:Ἀφοῦ συμφωνοῦμε, λοιπόν, ὅτι ἡ Πολιτική ἐπηρεάζει τόσο βα-

θειά τήν ψυχή τοῦ λαοῦ μας, πῶς μποροῦμε νά νοιώθουμε τόσο «χα-λαροί» (γράφε, σχεδόν ἀδιάφοροι!) μπροστά στίς ἐκλογές καί νά τίς ἀντιμετωπίζουμε σάν ἕνα γεγονός πού ἔχει ἐλάχιστη σημασία γιά τή ζωή μας;

Ἐρώτημα τρίτον: Πῶς δέν αἰσθανόμαστε τήν τεράστια πνευματική μας εὐθύνη γιά

τήν ἐκλογή τῶν πολιτικῶν Συνδυασμῶν ἀφοῦ ἔχουμε τό δικαίωμα νά ψηφίζουμε καί δέν εἴμαστε ἁπλοί ἀποδέκτες ἀρχόντων πού μᾶς ἐπι-βάλλονται;

Ἐρώτημα τέταρτον:Γιατί δέν μποροῦμε νά ξεκολλήσουμε τό μυαλό μας ἀλλά εἶναι

γαντζωμένο στήν ἐποχή πού δέν ὑπῆρχαν ἐκλογές καί οἱ χριστιανοί ἀναγκάζονταν νά ὑπομείνουν τά μαρτύρια ἀπό τούς ἀντιχρίστους ἄρχο-ντες-τυράννους; Εἶναι δυνατόν, τόν 21ον αἰῶνα, νά ὑποστηρίζουν νου-νεχεῖς ἄνθρωποι ὅτι θά πρέπη νά προσευχόμεθα καί νά ὑπομένουμε τούς ἀντιχρίστους ἄρχοντες, ἐνῶ αὐτοί δέν μᾶς ἐπιβάλλονται διά τῆς βίας ἀλλά τούς ψηφίζουμε μέ τή θέλησή μας; Εἶναι δυνατόν νά ἀπο-καλοῦμε σταυρωτάς τοῦ Χριστοῦ τούς Πολιτικούς καί ὄχι τούς ἑαυτούς μας πού τούς ἐκλέγουμε;

Ἐρώτημα πέμπτον:Γιατί θεωροῦμε χριστιανικό τό νά διαιωνίζουμε τή σύγχυση ἀντί

νά χρησιμοποιοῦμε τήν «μάχαιραν», πού μᾶς ἔδωσε ὁ Χριστός γιά νά ξεχωρίζουμε τήν Ἀλήθεια ἀπό τό ψέμα; Δέν εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἐμεῖς ἐκλέγουμε τούς Πολιτικούς καί ἄρα εἴμαστε ἀπολύτως ὑπεύθυνοι γιά ὅ,τι αὐτοί πράττουν; Καί δέν εἶναι ψέμα, ὅτι οἱ χριστιανοί εἴμαστε ἀνεύθυνοι γιατί δέν πρέπει νά ἀσχολούμεθα μέ τήν Πολιτική;

Ἐρώτημα ἕκτον:Δέν εἶναι ἆραγε πλάνη καί μωρία τό νά μήν ἀντιλαμβάνεται ὁ

χριστιανός τήν πνευματική κοσμοχαλασιά πού γίνεται στήν Ὀρθόδοξη Χώρα μας ἀπό τούς ἀντιθέους Πολιτικούς ἀλλά νά περιορίζεται μόνο

252



στήν προσευχή, ἀφήνοντας τόν Θεό μας νά διορθώση μόνος Του τά Πολιτικά μας πράγματα, δηλαδή νά τρέξη ὁ Θεός στόν Ἄρειο Πάγο(!), νά συστήση Πολιτική Παράταξη, νά βρῆ ὑποψηφίους καί νά κατέλθη στίς ἐκλογές;

Ἤ, μήπως, εἶναι πιό πνευματικά διακριτικό τό νά περιμένουμε οἱ χριστιανοί, πότε θά ἐπανέλθη ἡ ἐποχή τῆς μονοκρατορίας γιά νά καταργηθοῦν οἱ ἐκλογές σάν μέσον ἀναδείξεως κυβερνήσεων καί νά μᾶς στείλη ὁ Θεός ἀπ’ εὐθείας ἀπό τόν …Οὐρανό(!) Κυβερνήτη ἅγιο γιά νά σώση τήν Ἑλλάδα καί τόν χριστιανισμό τοῦ λαοῦ της;

Δέν μᾶς ἔμεινε καθόλου κρίση γιά νά ἀναλογισθοῦμε, πώς ἄν ἐξακολουθήσουμε νά μένουμε ἀδρανεῖς καί ἄπρακτοι, μέ «σταυρωμέ-να χέρια», πάρα πολύ σύντομα δέν θά ὑπάρχη πιά οὔτε ἡ Ἑλλάδα, πού γνωρίζαμε, οὔτε ἴχνος ἀπό τόν πιστό λαό της, καί αὐτό, μέ ἀποκλειστι-κά δική μας εὐθύνη;

Ἐρώτημα ἕβδομον:Διακηρύσσουμε ὅτι εἴμαστε χριστιανοί καί, μάλιστα, τόσο προ-

χωρημένοι, πού θέλουμε νά ἐξιχνιάσουμε καί τήν «Ἀποκάλυψη» γιά νά πληροφορηθοῦμε τά ἔσχατα τῶν ἐσχάτων. Πῶς, λοιπόν, προχωρή-σαμε τόσο στό «μεθαύριο» χωρίς νά προσέξουμε καί νά ἐπιμεληθοῦμε τό χρέος μας τοῦ σήμερα;

Πῶς ξεχάσαμε ὅτι μεταξύ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ μας μεσολαβεῖ ἡ Ἀποκαθήλωση; Τήν Σταύρωση τήν ἔκαμαν οἱ ἐχθροί τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἀνάσταση Αὐτός ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός καί Θεός μας, τήν Ἀποκαθήλωση, ὅμως τήν ἔκαμαν οἱ Φίλοι καί Μαθηταί τοῦ Χριστοῦ μας! Ἡ Ἀποκαθήλωση τοῦ Χριστοῦ ἀπό τόν Σταυρό Του εἶναι δικό μας ἔργο καί εἶναι ἀνεπίτρεπτο νά ἀδιαφοροῦμε γι’ αὐτό καί νά ἀρκούμεθα στό νά ἀποδίδουμε εὐθῦνες στούς σταυρωτές Του!

Μετά τά ἐρωτήματα, τί;Πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε, ἔστω καί αὐτή τήν ὕστατη ὥρα,

ὅτι τό Ἔθνος μας βρίσκεται στόν σταυρό –πάσχοντας πνευματικά, ψυ-χικά καί ὑλικά– ὄχι ἀπό ἀλλοεθνεῖς ἐξουσιαστές, ἀλλά ἀπό ἐμᾶς τούς ἴδιους πού ψηφίσαμε –δηλαδή ἐπιλέξαμε– τούς ἐπί 186 χρόνια σταυ-ρωτές Πολιτικούς!

Αὐτή ἡ συνειδητοποίηση θά ἔχη, ὅμως, ἀποτελέσματα;Βεβαίως καί θά ἔχη. Ἄν καί ἡ ὥρα εἶναι περασμένη, ποτέ δέν

εἶναι ἀργά, γιατί πιστεύουμε στόν Ἄχρονο Θεό μας, πού ἀξιοποιεῖ

253



ἄμεσα τή μετάνοιά μας χωρίς νά ἐμποδίζεται ἀπό τή βραδύτητα πού τήν ἐκδηλώνουμε. Τοῦ ἀρκεῖ νά συνειδητοποιήσουμε ὅλοι μας ὅτι μᾶς χάρισε μιά Ἀναστημένη ἀπό τόν Ὀθωμανικό ζυγό Ἑλλάδα καί ἐμεῖς, μέ τίς ἐπιλογές μας, τήν ξανασταυρώσαμε καί ἐξακολουθοῦμε νά ἐπευ-φημοῦμε τούς σταυρωτές της!

Τότε πού σταυρώθηκε ὁ Χριστός, οἱ σταυρωτές Του καταισχύνθη-καν καί ἔχασαν τήν ἐξουσία τους, οἱ σταυρωτές, ὅμως, τῆς Πατρίδος μας ζοῦν καί βασιλεύουν καί κατακυριεύουν καί καταδυναστεύουν τόν λαό μας –μέ τίς δικές μας ψήφους(!)– ξερριζώνοντας μέ τόν πιό βίαιο καί ἀπάνθρωπο τρόπο τήν Πίστη του, τήν ψυχή του καί τήν ἀξιοπρέ-πεια τῆς καθημερινῆς του ζωῆς!

Δέν ἔχουμε ἀκόμα ἀντιληφθεῖ τό τί ἐστί πολιτικό σύστημα τῆς Ἑλλάδος, ἀλλά βλέπουμε μόνο κάποιες ἀπό τίς ἐπιπτώσεις του. Δέν ἔχουμε ἀντιληφθεῖ οἱ Ἕλληνες ὅτι οἱ Πολιτικοί μας δολοφόνησαν τόν Καποδίστρια γιά νά φτιάξουν μέσω τῆς Μασωνίας ἕνα δικό τους Κράτος μέσα στήν Πατρίδα μας, μέ τό δικό τους προσωπικό, μέ τούς δικούς τους μισθοφόρους, πού τούς πληρώνουν ἀδρά ἀπό τόν Κρατικό μας Κορβανᾶ; Γι’ αὐτό φροντίζουν μέ ἐπιμέλεια νά τόν κρατᾶ πάντα ἕνας σύγχρονος Ἰούδας, πού δέν τόν μέλει γιά τόν λαό ἀλλά μόνο γιά τίς πλουσιοπάροχες ἀπολαβές τῶν μανδαρίνων πού θά τόν διατηροῦν στήν ἐξουσία.

Οἱ Πολιτικοί μας ἔχουν φτιάξει τό ἀπόρθητο Φρούριο τῆς Πολι-τικῆς ζωῆς τοῦ Τόπου μας καί ἐλέγχουν ἀπόλυτα καί τίς παραμικρές εἰσόδους, ἀπό τίς ὁποῖες θά μποροῦσε κάποιος ἄλλος –πού δέν εἶναι δικός τους– νά εἰσέλθη στήν Πολιτική μας ζωή. Ἀποτελοῦν τή συνέ-χεια τῶν Κοτζαμπάσηδων –θά λέγαμε ὅτι εἶναι πιστά ἀντίγραφά τους– πού ἔπιναν τό αἷμα τοῦ λαοῦ μας στά δύσκολα χρόνια τῆς Τουρκικῆς Κατοχῆς, μέ τή συμμετοχή, δυστυχῶς, καί κάποιων Κληρικῶν μας, μι-κροσχήμων καί Μεγαλοσχήμων!

Τούς Κοτζαμπάσηδες, πρῶτα ἀπό τό κάθε τι, προσπάθησε ὁ Κα-ποδίστριας νά ἐξαρθρώση, μετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Πατρίδος μας, γνωρίζοντας τό παρασιτικό τους ἔργο καί τό ἀξεδίψαστο πάθος τους γιά τό κέρδος καί τήν ἐξουσία, ἀλλά δέν πρόλαβε γιατί τόν δολοφό-νησαν!»

Τά παθήματά μας, θά μᾶς γίνουν μάθημα;Τά θύμισα ὅλα αὐτά καί πάλι, γιατί ἡ ὥρα εἶναι ἤδη περασμέ-

254



νη. Μήν ξεχνᾶμε πώς «ἄν ἡ Παναγία μας δέν ἀρκέσθηκε νά ἱκετεύη τόν «Υἱόν καί Θεόν της» ἀλλά ἔγινε καί «Ὑπέρμαχος Στρατηγός» τοῦ Ἔθνους μας καί προασπιστής τῆς Πατρίδος μας, ὥστε αὐτή ἡ συγκε-κριμένη Πατρίδα νά παραμείνη ὁ ἰδανικός τόπος γιά νά ζήση κανείς τήν πνευματική ζωή, πόσῳ μᾶλλον ἐμεῖς οἱ Κληρικοί ἔχουμε χρέος –παράλληλα μέ τήν προσευχή μας– νά ἐργασθοῦμε δραστικά καί ἀπο-φασιστικά γιά νά ἀναχαιτίσουμε τήν πολιτική λαίλαπα τῆς Πατρίδος μας, κηρύσσοντας ἀπηνῆ διωγμό σέ ὅλους ἀνεξαιρέτως τούς πολιτι-κούς πού ἐκλέχθηκαν στό Κοινοβούλιο τίς τελευταῖες δεκαετίες καί ἀποδεκάτισαν κυριολεκτικά κάθε ἱερό καί ὅσιο τοῦ Γένους μας καί τοῦ λαοῦ μας;»3

Ὅλοι νά συνειδητοποιήσουμε, ἐπί τέλους, ὅτι ἡ Πολιτική εἶναι πνευματική ὑπόθεση, πού παραδόθηκε ἀπό τόν Θεό μας, τόν Μόνο Ἀληθινό Κυβερνήτη τοῦ Σύμπαντος Κόσμου, κατεγράφη ὡς Δόγμα τῆς Πίστεώς μας»Ὡς ἐν Οὐρανῷ καί ἐπί τῆς Γῆς» καί γι’αὐτό εἶναι μεγάλη κατάντια ἀλλά καί συμφορά νά τήν ἐμπιστευθοῦμε στούς Πολιτικούς!

π. Βασίλειος Ε. Βολουδάκης

Ὑποσημειώσεις

1. π. Β. Βολουδάκη, Εἰσοδεύοντας στό βιβλίο «Ἰουστινιανός ὁ Μέγας Αὐτοκράτωρ καί Ἅγιος», Ἀθῆναι 2019.

2. π. Β. Βολουδάκη, «Ἀπό τήν Θεοκρατία στήν Παγκοσμιοποί-ηση». Εἰσήγηση στό 3ο Ἱερατικό Συνέδριο τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, 9 Μαῒου 2006, ἐπί μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδού-λου. (Βλέπε π.Β.Ε.Β. «Ἡ Πολιτική εἶναι Ποιμαντική», σελ. 13-31).

3. π. Β.Βολουδάκη, «Γιατί ἔγινε Στρατηγός ἡ Παναγία μας;»,Περιοδικό ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ, τεῦχος 93, Μάρτιος 2010.

Μεθέορτοι στοχασμοίΤῆς Κυριακῆς τοῦ Θωμᾶ ἡ ἑόρτιος αὐλαία

Τὸ Ἑλληνικὸν ἔθνος, τὸ δοῦλον, ἀλλ᾽ οὐδὲν ἧττον καὶ τὸ ἐλεύθερον, ἔχει καὶ θὰ ἔχῃ διὰ παντὸς ἀνάγκην τῆς θρησκείας του. (Ἀλέξανδρος Παπα

διαμάντης)Πέρασε πιὰ ἡ Μεγαλοβδομάδα, ἡ Ἀνάσταση, ἀλλὰ καὶ ἡ χαρμόσυνη

Διακαινήσιμος ἑβδομάδα κι ὅλοι, μετὰ τὴν Κυριακὴ τοῦ Θωμᾶ, ξεκινήσαμε γιὰ τὰ ἴδια, γιὰ τὴν στεγνὴ καθημερινότητα, περιμένοντας καὶ πάλι μιὰν ἄλλη εὐκαιρία. Εὐκαιρία γιορταστική, χαρμόσυνη, φωτεινή, ὥστε νὰ συν έλθουμε καὶ νὰ χαροῦμε πάλι. Ὅπως τὶς μέρες ποὺ πέρασαν. Καὶ τὸ ἐρώτημα, ποὺ τίθεται τώρα πιά, εἶναι τὸ ἑξῆς: Ἀλήθεια, ἡ Ἐκκλησία σὲ ὅλη αὐτὴν τὴν ἑόρτιο, χαλαρωτική, χαρμόσυνη καὶ εὐλογημένη παρένθεση στὴ ζωή μας, ποῦ βρίσκεται καὶ γιατί; Διότι ὀρθολογικὰ νὰ πάρουμε τὰ πράγματα, διαπιστώνουμε πώς, χάριν τῶν ἐκκλησιαστικῶν αὐτῶν γιορτῶν, ἀπολαύσαμε τὶς διακοπές μας, τὴ φυγή μας ἀπὸ τὸ ἄγχος, ποὺ ζοῦμε κάθε μέρα, ἀλλὰ καὶ τὴ λυτρωτική μας ἐπίσκεψη στὰ πάτρια. Ὅπου οἱ πλείονες, δηλαδή, τῶν Ἑλλήνων καταφεύγουν νὰ γιορτάσουν τὸ Πάσχα. Κι ὄχι γιατὶ εἶναι τοῦ συρμοῦ αὐτὴ ἡ συνήθεια, μὰ γιατὶ ἔτσι τὸ ζήσανε γενιὲς γενεῶν, ἑκατοντάδες χιλιάδων νεοελλήνων, ὥστε ὁ λόγος τοῦ ποιητῆ νὰ ἔχει θεμέλιο:

«Πολλὰ δὲ θέλει ὁ ἄνθρωπος νὰ ’ναι ἤμερος νὰ ’ναι ἄκακοςλίγο φαΐ, λίγο κρασί, Χριστούγεννα κι Ἀνάσταση» (Ὀδ. Ἐλύτης)Ὅσοι ζήσαμε σὲ κοινωνίες ἁπλῶν, ἀγράμματων καί συνάμα σοφῶν

χωρικῶν, βιώσαμε τὴν ὁμορφιὰ καὶ τὴν ἀλήθεια ποὺ ἐνέχουν στὸν πυρήνα τους αὐτοὶ οἱ στίχοι. Γιατὶ ἐκεῖνοι, ποὺ ἤξεραν νὰ τιμοῦν τὴ Λαμπρή, τὸ Πάσχα, δηλαδή, γνώριζαν πολὺ καλὰ τοὺς κανόνες καὶ τὶς ἀρχές, ὥστε νὰ τιμοῦν καὶ τὴ Σαρακοστή. Νὰ σέβονται παναπεῖ τὴ Νηστεία, χωρὶς νὰ παραπονιοῦνται, ἐπειδὴ εἶχαν κάνει τὸ κουμάντο τους. Ναί, εἶχαν ἀνοίξει, μὲ λίγα λόγια, τὸ θεμέλιο πάνω στὸ ὁποῖο θὰ ἔστηναν τὸ δικό τους τὸ πνευματικὸ οἰκοδόμημα. Αὐτὸ τῆς ἐγκράτειας τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Κι ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἡ γῆ τοὺς προμήθευε μὲ τόσες θεσπέσιες εὐωδιές, ποὺ ἤξεραν ὅτι εἶναι ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ σπαρμένη γύρω τους. Καὶ τὴ ζοῦσαν μὲ μεγάλη ἱκανοποίηση καὶ χαρά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ μόλις ἔφτανε ἡ Πασχαλιὰ ξεφάντωναν, πανηγύριζαν, χαίρονταν: «Σήμερον ἔαρ μυρίζει καὶ καινὴ κτίσις χορεύει...» Κι ὅποιος ἀνοίξει τὶς ποιητικές, πασχαλινὲς σελίδες τοῦ μεγάλου μας Παπαδιαμάντη καταλαβαίνει πολὺ καλὰ αὐτὸ ποὺ λέω.

Αὐτή, λοιπόν, εἶναι ἡ προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας στὸ κάθε πιστό, στὸ κάθε ἄνθρωπο, ποὺ θέλει νὰ ζήσει σωστά, ὅμορφα καὶ κρατῶντας γερὰ τὸ σχοινὶ τῆς παράδοσης, ποὺ τὸν δένει μὲ τὸ χτές. Τὸ χτὲς τῶν προγόνων μας, τῶν δικῶν μας ἀνθρώπων, ποὺ ξέρανε τὴ γιορτὴ καὶ τὴ καθημερινή. Ποὺ ξέρανε τὴν Ἐκκλησιά τους καὶ τὴν Πίστη τους. Ἐμεῖς, εἶναι τὸ ἐρώτημα, τί κάνουμε;

π. Κωνσταντῖνος. Ν. Καλλιανός


Κάποιες σκέψεις περί «Θεοκρατίας»

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε στόν Νομικό Τύπο καί συγκεκριμένα στό περιοδικό Ἐπιθεώρηση Δημοσίου καί Διοικητικοῦ Δικαίου (τεῦχος

1/2019) ἕνα ἐπίκαιρο, πρωτότυπο καί ἀξιοπρόσεκτο ἄρθρο πού ὑπογρά-φεται ἀπό τόν Δρ. Συνταγματικοῦ Δικαίου Γεώργιο Κριππᾶ καί φέρει τόν τίτλο «Οἱ πολύ αὐστηρές προϋποθέσεις πού τίθενται γιά τήν ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος καί ἡ ἀπόλυτη ἀπαγόρευση ἀναθε-ωρήσεως τοῦ ἄρθρου 3».

Πρόκειται γιά ἕνα ἄρθρο σύντομο, ἀλλά, ὅπως ἐμεῖς τοὐλάχιστον ἐκτιμοῦμε, ἡ συντομία του εἶναι ἀντιστρόφως ἀνάλογη μέ τήν ἰδιαίτε-ρη σημασία του. Γιά τόν λόγο αὐτό καί μέ δεδομένο ὅτι δημοσιεύθηκε σέ περιοδικό, πού ἀπευθύνεται σέ εἰδικό κοινό, χωρίς νά λάβει περαι-τέρῳ δημοσιότητα, τοὐλάχιστον σέ «ἐκκλησιαστικά» ἔντυπα, ὅπως ἴσως εὔλογα θά προσδοκοῦσε κανείς, κρίνουμε σκόπιμο νά ἐπισημάνουμε τήν ὕπαρξή του καί, ἀκόμη, νά παρουσιάσουμε μέ συντομία τό περιε-χόμενό του.

Ἤδη ἀπό τόν τίτλο του, τό ἄρθρο προδιαθέτει τόν ἀναγνώστη του γιά τόν ρηξικέλευθο χαρακτῆρα του. Διότι, ἀντίθετα μέ αὐτό πού θεω-ρεῖται ὡς αὐτονόητο καί ἔχει τεθεῖ ὡς κοινή βάση τοῦ σχετικοῦ δημοσίου διαλόγου μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Πολιτείας γιά τήν ἐπικείμενη Ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος, ὁ συγγραφέας δηλώνει, ἤδη μέ τήν τιτ-λοδότηση τοῦ ἄρθρου του, ὅτι τό ἄρθρο 3 –αὐτό, δηλαδή, πού ρυθμίζει τίς σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Πολιτείας καί τό ὁποῖο ἀρχικά ἦταν τό ἄρθρο 1, ἀναριθμηθέν ἀργότερα σέ 3ο ἀπαγορεύεται ἀπο-λύτως, ἤτοι δέν ἐπιτρέπεται σέ καμία περίπτωση, νά ἀναθεωρηθεῖ!

Ὁ συγγραφέας ξεκινάει μέ μιά σύντομη ἀναφορά στό ἄρθρο 110 τοῦ Συντάγματος, τό ὁποῖο καθορίζει τούς ὅρους τῆς ἀναθεώρησης τοῦ Συντάγματος. Στό ἄρθρο αὐτό ὁρίζονται, μεταξύ ἄλλων, τά ἑξῆς: «1. Οἱ διατάξεις τοῦ Συντάγματος ὑπόκεινται σέ ἀναθεώρηση, ἐκτός ἀπό ἐκεῖνες πού καθορίζουν τή βάση καί τή μορφή τοῦ πολιτεύματος, ὡς Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικῆς Δημοκρατίας, καθώς καί ἀπό τίς διατάξεις τῶν ἄρθρων 2 παράγραφος 1, 4 παράγραφοι 1, 4 καί 7, 5 παράγραφοι 1 καί 3, 13 παράγραφος 1 καί 26….» Ὅπως μπορεῖ νά παρατηρήσει κανείς, τό ἄρθρο 3 δέν περιλαμβάνεται μεταξύ ἐκείνων τῶν ἄρθρων, τῶν ὁποίων ἀπαγορεύεται ἡ ἀναθεώρηση. Μέ βάση, λοι-πόν, αὐτή τή βιαστική ἀνάγνωση, καί μάλιστα μεμονωμένη, τοῦ ἄρθρου

257



αὐτοῦ ἔχει γίνει δεκτό, χωρίς ἰδιαίτερη διερώτηση ἐπ’ αὐτοῦ, τό ὅτι εἶναι ἐπιτρεπτή κατ’ἀρχήν ἡ ἀναθεώρηση τοῦ ἄρθρου 3 τοῦ Συντάγματος καί ὅτι ἑπομένως, ἡ συζήτηση πρέπει νά προχωρήσει περαιτέρῳ καί νά ἐπικεντρωθεῖ στήν κατεύθυνση καί τό συγκεκριμένο περιεχόμενο τῆς τροποποίησης.

Ὁ συγγραφέας, ὅμως, ἤδη ἐξ ἀρχῆς συνοψίζει ὡς ἑξῆς τή δική του θέση: «Τό ἄρθρο 3 τοῦ Συντάγματος (περί θρησκείας καί Ἐκκλησί-ας) ἀποτελεῖ προέκταση τοῦ προοιμίου του (ἐνν. τό Προοίμιο τοῦ Συ-ντάγματος, ὅπου γίνεται ἡ ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδας) καί ἄρα δέν ἐπιτρέπεται ἡ ἀναθεώρησή του». Δέν θά ἐπαναλάβουμε ἐδῶ κατά λέξη τά ἑρμηνευτικά ἐπιχειρήματα, τά ὁποῖα ἐπικαλεῖται γιά νά ὑπο-στηρίξει τή θέση του αὐτή. Θά ἐπικεντρώσουμε, ὅμως, τήν προσοχή μας σέ δυό-τρία καίρια σημεῖα τῆς ἐπιχειρηματολογίας του.

Αὐτό πού κατά πρῶτον ὑποστηρίζει ὁ συγγραφέας εἶναι ἡ πρω-ταρχική καί κορυφαία θέση πού ἔχει στό Σύνταγμά μας τό Προοί-μιο αὐτοῦ. Ἀντίθετα, λοιπόν, ἀπό τήν πλειοψηφία σχεδόν τῶν συνταγ-ματολόγων, οἱ ὁποῖοι, ὅπως εἴχαμε ἀναφέρει σέ παλαιότερο σημείωμά μας, ἀρνοῦνται κάθε νομική σημασία στό Προοίμιο-Προμετωπίδα τοῦ Συντάγματός μας, ὁ συγγραφέας τοῦ ἄρθρου, ὄχι μόνο ἀποδίδει νο-μική-δεσμευτική σημασία σέ αὐτό, ἀλλά ἐπιπλέον ἀποκαθιστᾶ ἑρμη-νευτικά τό Προοίμιο στήν πρωτεύουσα, συστηματικά, τελολογικά καί γραμματικά, θέση του: Τό Προοίμιο συνοψίζει τήν κοσμοθεωρητική θέση τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας, συνιστᾶ τό θεμέλιο τοῦ Συντάγμα-τος καί, ἑπομένως, ἀποτελεῖ τό κριτήριο καί, συνεπῶς, τό ὅριο κάθε ἑπόμενης ἀναθεώρησης.

Μέ βάση τή θέση του αὐτή, ὑποστηρίζει ὅτι τό ἄρθρο 3 ἀποτελεῖ «προέκταση», ἤτοι περαιτέρῳ ἀνάπτυξη καί ἐφαρμογή τοῦ Προοιμίου. Συνεπῶς, δέν ἐπιτρέπεται νά ἀναθεωρηθεῖ, τοὐλάχιστον σέ κατεύθυν-ση ἀντίθετη ἀπό τό Πνεῦμα καί τό Γράμμα τοῦ Προοιμίου.

Τέλος, ὁ συγγραφέας, θέτει τό ἐρώτημα: πῶς θά ἐκτιμηθεῖ συνταγ-ματικά μιά ἐνδεχόμενη ἀναθεώρηση τοῦ ἄρθρου 3; Ὅπως εἶναι γνω-στό στούς νομικούς, κάθε ἄρθρο τοῦ Συντάγματος ἔχει ἴση ἰσχύ μέ τά λοιπά. Δέν εἶναι δυνατό, δηλαδή, νά ἐπικαλεσθεῖ κάποιος ἕνα ἄρθρο τοῦ Συντάγματος γιά νά παραμερίσει, πλήρως, τήν ἐφαρμογή κάποιου ἄλλου. Ἀντιθέτως, πρέπει νά καταβάλλεται ἑρμηνευτική προσπάθεια γιά νά ἐναρμονίζονται οἱ ἀντιθετικές ἀναγνώσεις τῶν ἄρθρων τοῦ Συ-ντάγματος, ὥστε νά ἐπιτυγχάνεται σέ κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἡ «πρακτική ἐναρμόνισή» τους. Ἔτσι, συνήθως ὑποστηρίζεται ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά εὑρεθοῦν «ἀντισυνταγματικές» διατάξεις στό ἴδιο τό Σύνταγμα, ἀφοῦ ὅλες οἱ διατάξεις του ἔχουν τήν ἴδια ἰσχύ καί κῦρος.

258



Σύμφωνα, ὅμως, μέ τήν ἀξιοπρόσεκτη καί, κατά τή γνώμη μας πει-στική, θέση τοῦ ἄρθρου, ὑπάρχει μιά ἐξαίρεση στόν κανόνα αὐτό: Τό Προοίμιο τοῦ Συντάγματος δέν ἀποτελεῖ μιά συνταγματική διάτα-ξη ἀνάμεσα στίς ἄλλες. Ἤδη, παραθέσαμε τή θέση τοῦ συγγραφέα ὅτι ὁ συνταγματικός νομοθέτης τοποθέτησε, προφανῶς ὄχι χωρίς λόγο, τήν ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδας στήν κορυφή τοῦ Συνταγματικοῦ κει-μένου. Ἑπομένως, τό Προοίμιο ὡς πηγή καί θεμέλιο τῶν διατάξεων τοῦ Συντάγματος ἔχει ὑπέρτερη ἰσχύ σέ σχέση μέ αὐτές. Ἄρα, ὅπως ὑπο-στηρίζει ὁ συγγραφέας, ἐνδεχόμενη υἱοθέτηση τῆς διάταξης περί οὐδετερόθρησκου κράτους θά ἐρχόταν σέ ἀντίθεση, ὄχι μόνο λογι-κή, ἀλλά καί νομική, μέ τό ὑπέρτερης ἰσχύος Προοίμιο καί θά συ-νιστοῦσε ἀνεπίτρεπτη συνταγματική παρέκκλιση. Περαιτέρῳ, ἄξια προσοχῆς εἶναι καί ἡ θέση τοῦ συγγραφέα ὅτι μιά τέτοια παρέκκλιση «εἶναι δυνατό νά ἐλεγχθεῖ ἀπό τά δικαστήρια».

Τό ἄρθρο αὐτό, πού μέ κάποια συντομία παρουσιάσαμε, θέτει τό εὐρύτερο καί πολύ παρεξηγημένο ζήτημα τῆς «θεοκρατίας». Πολλοί Χριστιανοί, περισσότερο μέ βάση στερεότυπα καί παγιωμένα ἀντανα-κλαστικά καί λιγότερο κατόπιν νηφάλιας λογικῆς ἀνάλυσης, τείνουν νά ἀντιδροῦν σέ κάθε νομική ἐπιχειρηματολογία πού προβάλλει τήν Θεοκρατική, ἤ καλύτερα Ἅγιο-Τριαδολογική, βάση τοῦ Ἑλληνικοῦ Συ-ντάγματος. Προτιμοῦν νά ἀπορρίπτουν κάθε τέτοια ἀνάγνωση καί θε-ωροῦν ὅτι ἡ πρόβλεψη τοῦ Συντάγματος περί «ἐπικρατούσας θρησκεί-ας» συνιστᾶ «ἀλλοτρίωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ γεγονότος».

Ὁ ὅρος «θεοκρατία» ἔχει ἐπιβαρυνθεῖ ἱστορικά καί ἔχει παγιωθεῖ ἡ μονομερής καί ἀρνητικά φορτισμένη σημασία του. Ἔτσι, ὅπως εἴχα-με παρατηρήσει καί στό παρελθόν, πολλοί τήν ταὐτίζουν –ἀδικαιολό-γητα κατά τή γνώμη μας– μέ τή «θρησκευτική τρομοκρατία» καί τήν ἀντιδιαστέλλουν μέ τή Δημοκρατία, χωρίς, ὅμως, νά προσδιορίζουν μέ συγκεκριμένο τρόπο τό ἀξιακό περιεχόμενο τῆς Δημοκρατίας, πού ὑπο-στηρίζουν. Ἴσως, λοιπόν, γιά τή διευκόλυνση τῆς συνεννόησης ἐπί τῶν «πραγμάτων», θά πρέπει νά μή χρησιμοποιεῖται στόν σχετικό διάλογο ὁ ὅρος αὐτός, ἀφοῦ πρό τῆς «ἐπί τῶν πραγμάτων ὁμοφωνίας» τά «ὀνό-ματα» πρέπει νά εἶναι ἀδιάφορα. Πάντως, νομίζουμε ὅτι εἶναι τοὐλά-χιστον ἀδικαιολόγητη ἡ πρόχειρη ταύτιση τῆς Ὀρθόδοξης Θεοκρατίας μέ τήν Ἰσλαμική, τή στιγμή πού θά ἔπρεπε νά εἶναι κοινό κτῆμα ὅτι γιά τήν Ὀρθοδοξία δέν ἐπιτρέπεται ἡ σύμπτωση στό ἴδιο πρόσωπο Ἐκκλησιαστικοῦ καί Πολιτικοῦ ἀξιώματος, ἐνῶ ἀντιθέτως στό πλαί-σιο τῆς Ἰσλαμικῆς θρησκείας (ὅπως καί τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς καί Προ-τεσταντικῆς) ἡ σύμπτωση αὐτή –στό πρόσωπο τοῦ Χαλίφη– θεωρεῖται θεμιτή καί αὐτονόητη.

259



Πολύ συχνή εἶναι, ἀκόμη, ἀπό ὅσους βάλλουν κατά τῆς «Θεοκρα-τίας» ἡ ἐπίκληση τοῦ Μύθου τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ ἀπό τό βιβλίο τοῦ Θ. Ντοστογιέφσκυ «Οἱ ἀδελφοί Καραμαζώφ». Ἐκεῖ, ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Ρῶσσος συγγραφέας παρουσιάζει ἕναν Ἰσπανό Ἱεροεξετα-στή νά «ὁμολογεῖ» στόν Χριστό ὅτι ἡ Ρωμαιοκαθολική «ἐκκλησία» ἔχει ὑποκύψει στόν Τρίτο Πειρασμό, τόν Πειρασμό τῆς Ἐξουσίας, τήν ὁποία ἀσκεῖ συνειδητά καί μετατρέποντας τούς πιστούς σέ «ἀνθρώπινο κοπά-δι», στό ὁποῖο ἐπιτρέπει «νά ἁμαρτάνει κατόπιν ἀδείας», οὕτως ὥστε νά ἀπαλλάσσεται ἀπό τό βάρος τῆς ἐνοχῆς καί, ἑπομένως, τῆς ἐλευθερίας.

Ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ σέ σχετικά ἄρθρα του (βλ. ἰδίως «Dostoevsky and Europe, Collected Works 11», σελ. 68 ἑπόμ.) ἔχει ἐπιση-μάνει τό ὅτι δέν εἶναι σαφές τί ἀκριβῶς ἤθελε νά πεῖ ὁ Ντοστογιέσκυ μέ τόν Μῦθο αὐτό. Πάντως, σύμφωνα μέ τόν ἴδιο τόν Ρῶσσο μυθιστο-ριογράφο «ἀπό τήν ἀρχή του (ὁ Ρωμαιοκαθολικισμός) ἔστρεψε ὅλο τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ στή μέριμνα γιά τή δική του ἐπίγεια ἐξουσία καί γιά τή μέλλουσα ἐξουσία του ἐπί ὅλου τοῦ κόσμου» καί ὅτι «ὅλο αὐτό ἦταν διακηρυγμένο ἀπό τόν Νέο Χριστό, πού δέν ἔμοιαζε μέ τόν Προηγού-μενο, ἕναν Χριστό ὑποκύψαντα στόν Τρίτο ἀπό τούς Πειρασμούς τοῦ Διαβόλου, τά βασίλεια τῆς γῆς». Σύμφωνα πάλι μέ τόν Ρῶσσο θεολόγο: «Ὁ Ντοστογιέφσκυ κατανόησε ὀρθῶς τή θεμελιώδη ἰδέα τῆς Δυτικῆς Καθολικῆς λύσης στό κοινωνικό πρόβλημα –μέσα ἀπό τή φόρμουλα τῆς ὀργάνωσης καί τῆς ἰσχύος. Καί ἔδειξε ἐπακριβῶς τό πρωτότυπό της στό προ-Χριστιανικό ἰδεῶδες τοῦ Ρωμαϊκοῦ Ἰμπέριουμ». Ἀκόμη, κατά τόν Ντοστογιέφσκυ: «Ὁ Σοσιαλισμός δέν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπό τήν ἕνωση τῆς ἀνθρωπότητας διά τῆς βίας –μιά ἰδέα τῆς ὁποίας ἡ κα-ταγωγή μπορεῖ νά ἀνιχνευθεῖ στήν ἀρχαία Ρώμη καί ἡ ὁποία, ἐν συνεχείᾳ, διατηρήθηκε πλήρως στόν Καθολικισμό… Ἡ φοβερή Γαλλική Ἐπανάσταση ξέσπασε –πού δέν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπό τήν τελική τροποποίηση καί ἐπανενσάρκωση τῆς ἴδιας Ρωμαϊκῆς ἰδέας γιά τήν ἕνωση τοῦ κόσμου. Ὁ Σοσιαλισμός εἶναι ἡ κληρονομιά τοῦ Καθολικισμοῦ, ἡ ἐγκόσμια μορφή του».

Ὁ Ρῶσσος μυθιστοριογράφος δέν ἀποτελεῖ βέβαια κατά πάντα τόν ἀκριβῆ γνώμονα τῆς ἀληθείας. Ἀπό τήν ἁπλῆ, ὅμως, καί ἀρκετά πρόχει-ρη, παράθεση τῶν ἀνωτέρῳ ἀποσπασμάτων, προκύπτει μιά διαφορετι-κή εἰκόνα γιά τίς ἰδέες πού ἐνέπνευσαν τή δημιουργία τοῦ Μύθου τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ. Γίνεται σαφές, δηλαδή, ὅτι ὁ Ντοστογιέφσκη δέν ἀναφερόταν στή Βυζαντινή Αὐτοκρατορία, ἀλλά διαδοχικά στήν ἀρχαία Ρώμη, τόν Ρωμαιοκαθολικισμό, τήν Γαλλική Ἐπανάσταση καί, μάλιστα, στόν Σοσιαλισμό, ὡς ἐνσαρκώσεις τῆς «ἐξουσιαστικῆς ἰδέας». Ἑπομένως, εἶναι –κατά τή γνώμη μας– μᾶλλον ἄστοχο καί ἀντίθετο μέ

260



τήν πρόθεση τοῦ δημιουργοῦ του τό νά ἐπικαλεῖται κανείς τόν Μῦθο τοῦ Ἱεροεξεταστῆ, γιά νά ἐπιχειρήσει νά παρουσιάσει τή Βυζαντινή Αὐτοκρατορία ὡς μιά περίπτωση «θεοκρατίας» μέ τήν ἀρνητική ἔννοια τοῦ ὅρου. Ἀντιθέτως μάλιστα, θά εἶχε ἐνδιαφέρον νά ἀναρωτηθεῖ κα-νείς, μήπως ὁ Ντοστογιέφσκυ θά συμφωνοῦσε μέ τήν παρατήρηση ὅτι τά σύγχρονα «δημοκρατικά» κράτη, τά ὁποῖα παρέχουν στούς ἀνθρώ-πους νομοθετικά τήν «ἄδεια νά ἁμαρτάνουν» μέ διάφορους τρόπους καί τούς «κοιμίζουν τή συνείδηση», εἶναι ἐκεῖνα πού ἀποτελοῦν τά σύγ-χρονα καί «τυπικά» παραδείγματα Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ, ὅπως τόν ἐννοοῦσε ὁ ἴδιος ὁ δημιουργός τοῦ σχετικοῦ Μύθου.

Ὅσον ἀφορᾶ στήν πραγματική ἄποψη τοῦ Ρώσσου μυθιστοριο-γράφου γιά τό ζήτημα τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας καί Κράτους, θά πα-ραθέσουμε, ἀντί ἐπιλόγου, πάλι ἀπό τούς «Ἀδελφούς Καραμαζώφ», ἕνα μόνο ἀπόσπασμα ἀπό τό κεφάλαιο τοῦ βιβλίου μέ τόν τίτλο «Οὕτω γενήσεται!» (στήν πλήρη ἀνάγνωση τοῦ ὁποίου παραπέμπουμε κάθε ἐνδιαφερόμενο ἀναγνώστη), τοῦ ὁποίου, παραδόξως, δέν γίνεται ποτέ ἐπίκληση:

(Μιλάει ὁ Ἱερομόναχος Παΐσιος): «σύμφωνα μέ μερικές θεωρίες, πού ἐμφανίστηκαν καθαρά στό δέκατο ἔνατο αἰῶνα μας, ἡ Ἐκκλη-σία πρέπει νά ἐξελίσσεται σέ Κράτος καί νά μεταβάλλεται κατά κάποιον τρόπο ἀπό κατώτερο σέ ἀνώτερο εἶδος γιά νά ἐξαφανιστεῖ ἀργότερα μέσα του, παραχωρῶντας τή θέση της στήν ἐπιστήμη, στό πνεῦμα τῆς ἐποχή μας καί στόν πολιτισμό. Ἄν δέν τό θέλει αὐτό κι ἀντιστέκεται, τότε τῆς παραχωρεῖται μιά γωνιά μέσα στό Κράτος. Μά καί κεῖ ἀκόμα εἶναι ὑπό ἐπιτήρηση. Αὐτό γίνεται παντοῦ στήν ἐποχή μας στά σύγχρονα εὐρωπαϊκά κράτη. Μά κατά τή ρούσικη ἀντίληψη καί τή ρούσικη ἐλπίδα πρέπει ὄχι ἡ Ἐκκλησία νά ἐξελι-χθεῖ σέ Κράτος, περνῶντας τἄχα ἀπό κατώτερο σ’ ἀνώτερο τύπο, μά ἀπεναντίας πρέπει τό Κράτος νά ἐξαφανιστεῖ καί ν’ ἀξιωθεῖ νά γίνει ἀποκλειστικά Ἐκκλησία καί μονάχα Ἐκκλησία. Καί οὕτω γενήσε-ται! Οὕτω γενήσεται!»

Νομομαθής


Νά ἀκούσουμε ὅλοι τή φωνή τοῦ μακαριστοῦπ. Γεωργίου Φλωρόφσκυ:

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ!Δέν εἶναι ἀρκετό νά ἀποκαλοῦμε τούς ἑαυτούς μας

Ὀρθο δόξους Χριστιανούς, ἀλλά πρέπει νά εἴμαστε Ὀρθόδοξοι….

Περιγράφετε τούς ἑαυτούς σας ὡς Ὀρθόδοξους Χριστιανούς. Αὐτός τώρα εἶναι ἕνας τρομερός ἰσχυρισμός. Εἶναι μιά πολύ ἰσχυρή δήλω

ση. Διότι, ὅταν καλοῦμε τούς ἑαυτούς μας Ὀρθοδόξους, ἰσχυριζόμα-στε ὅτι ἀνήκουμε στήν ἀληθινή Ἐκκλησία, τή μόνη ἀληθινή Ἐκκλη-σία, ὅτι διατηροῦμε τήν ἀληθινή Πίστη, ὅτι βαδίζουμε τήν ἀληθινή ὁδό τῆς ζωῆς.

Σέ αὐτή τή δήλωση ὑπονοεῖται ἕνας διαχωρισμός. Διότι δεχόμαστε ὅτι μόνο ἐμεῖς ἔχουμε τό ἀληθινό μήνυμα τοῦ Χριστοῦ, ὅτι μόνο ἐμεῖς εἴμαστε οἱ ἀληθινοί καί ἐξουσιοδοτημένοι ἀντιπρόσωποι Αὐτοῦ στή γῆ, Αὐτοῦ ὡς Διδασκάλου καί ὡς Κυρίου καί ὡς Δεσπότου. Αὐτή εἶναι ἡ μοναδική σημασία πού μπορεῖ νά ἀποδοθεῖ σέ αὐτή τή διαβεβαίωση….

Εἶναι ἕνα βαρύ προνόμιο τό νά ἀνήκει κανείς στήν ἀληθινή Ἐκκλησία καί πιστεύω ὅτι πράγματι ἀνήκουμε σέ αὐτήν. Ὅμως, αὐτό συνεπάγεται ἀκριβῶς τό ὅτι ἔχουμε μιά πολύ βαρεία εὐθύνη. Δέν εἶναι ἀρκετό νά ἀποκαλοῦμε τούς ἑαυτούς μας Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, ἀλλά πρέπει νά εἴμαστε Ὀρθόδοξοι….

Τώρα, ἄς εἴμαστε εἰλικρινεῖς καί ἀνοιχτοί. Ἔχετε στά ἀλήθεια ἐκπληρώσει τήν ὑποχρέωσή σας; Τήν πνευματική ὑποχρέωσή σας στό

262


Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ!

Ἀμερικανικό σπίτι σας καί ἔθνος; Ἔχετε φέρει ὅλους τούς θησαυρούς σας, ὅλους τούς θησαυρούς πού ἔχετε κληρονομήσει ἀπό τούς προπάτορες καί προγόνους σας στόν κοινό θησαυρό τοῦ Ἀμερικανικοῦ πολιτισμοῦ, τῆς Ἀμερικανικῆς ζωῆς καί τῆς Ἀμερικανικῆς Κοινοπολιτείας;…Μήπως ἔχετε κρατήσει τούς θησαυρούς σας ἀποκλειστικά γιά τούς ἑαυτούς σας;…

Ἄς ρωτήσουμε τούς ἑαυτούς μας: μήπως μένουμε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἐπειδή ἦταν ἡ Ἐκκλησία τῶν πατέρων καί τῶν παππούδων μας, τῶν προγόνων μας; Μήπως μένουμε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπό «πατριωτική ἀδράνεια», ἤ, ἐπειδή πιστεύουμε ὅτι αὐτή εἶναι πράγματι ἡ μόνη ἀληθινή Ἐκκλησία; Εἴμαστε Ὀρθόδοξοι, ἐπειδή θεωροῦμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη εἶναι ἡ μόνη αὐθεντική παρουσίαση τοῦ Αἰωνίου Μηνύματος τοῦ Θεοῦ, ἤ, ἁπλῶς ἐπειδή ἔτυχε νά εἴμαστε Ρῶσσοι, Ἕλληνες ἤ Ἀλβανοί; Τό ἐρώτημα ἔχει μέγιστη σπουδαιότητα, διότι διαρκῶς ὑποκείμεθα στόν πειρασμό νά ἀναγάγουμε τήν Ὀρθοδοξία μας στήν ἐθνικότητά μας. Ὅμως, ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι μιά παγκόσμια ἀλήθεια. … Ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ εἶναι μιά οἰκουμενική ἀλήθεια καί πρέπει νά ἑρμηνεύεται καί νά διατηρεῖται ὡς αἰώνιος θησαυρός.

…. Δοξάζουμε τούς ἑαυτούς μας γιά τήν κληρονομία πού μᾶς ἄφησαν οἱ πατέρες μας, ἀλλά φοβᾶμαι ὅτι μεταχειριζόμαστε τήν κληρονομιά αὐτή μέ ἕναν μᾶλλον ὀκνηρό τρόπο. Εἶναι, σίγουρα, ἕνας μεγάλος θησαυρός, ἀλλά εἶναι ὁ κατάλληλος τρόπος νά δείχνουμε τόν σεβασμός μας σέ αὐτόν, τό νά τόν τοποθετοῦμε στήν ἄκρη, νά τόν κλείνουμε σέ ἕνα θησαυροφυλάκιο, νά τόν καταθέτουμε στήν τράπεζα ἤ νά τόν ἀποθηκεύουμε, ὅπως κάτι εὐαίσθητο καί εὔθραυστο, τό ὁποῖο δέν μπορεῖ νά χρησιμοποιηθεῖ καί τό ὁποῖο πρέπει νά διατηρηθεῖ σέ γυάλινο ἤ ἄλλο περίβλημα;

……Πάλι, ὁ Χριστιανισμός δέν εἶναι ἕνα εὔθραυστο πρᾶγμα. Δέν εἶναι ἕνα ντελικάτο πρᾶγμα, τό ὁποῖο πρέπει νά προστατευθεῖ. Ὁ Χριστιανισμός εἶναι ἕνα ὅπλο πού δόθηκε στούς ἀνθρώπους, γιά νά χρησιμοποιηθεῖ σέ ἀποφασιστική μάχη κατά τοῦ κακοῦ καί γιά τήν εὐόδωση τῆς ἀλήθειας στή γῆ. Δέν εἶναι ἕνα ντελικάτο πρᾶγμα, πού πρέπει νά τό βάλει κανείς παράμερα. Εἶναι τό δυνατότερο πρᾶγμα στόν κόσμο. Μή φοβᾶστε! Μάθετε ὅτι αὐτή ἡ κληρονομιά τοῦ παρελθόντος εἶναι ἡ δύναμη τοῦ παρόντος καί ἡ ἐλπίδα τοῦ μέλλοντος…

Δέν ὀνειρεύομαι ὄνειρα γιά δόξα, δέν εἶμαι καθόλου ὁραματιστής. Τό μόνο πού βλέπω εἶναι τό καθῆκον μου. Ἀσφαλῶς, δέν εἶναι μόνο τό δικό μου καθῆκον, εἶναι καί τό δικό σας ἐπίσης, τό δικό μας κοινό καθῆκον. Πρέπει νά ἀναγνωρίσουμε τήν ἐπείγουσα ἀνάγκη τῆς Ἐκκλησίας. Πρέπει νά ἀκούσουμε τήν ἐπείγουσα κλήση τοῦ Θεοῦ.

263


Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ!

Ἡ Ὀρθοδοξία δέν μπορεῖ νά διατηρηθεῖ ἁπλῶς μέ τή δύναμη τῆς ἀδρανείας. Καμιά παράδοση δέν μπορεῖ νά ἐπιβιώσει, ἄν δέν συνεχισθεῖ μέ δημιουργική προσπάθεια. Τό μήνυμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι αἰώνιο καί πάντα τό ἴδιο, ἀλλά πρέπει νά ἐπανερμηνεύεται ξανά καί ξανά, οὕτως ὥστε νά γίνεται μιά πρόκληση γιά κάθε νέα γενεά, νά εἶναι ἕνα μήνυμα, τό ὁποῖο βρίσκει ἀπήχηση σέ κάθε συγκεκριμένο ἄνθρωπο. Δέν πρέπει μόνο νά διατηρήσουμε τήν κληρονομιά τοῦ παρελθόντος, ἀλλά πρῶτα πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε τό τί ἔχουμε κληρονομήσει καί νά κάνουμε τό καθετί πού μποροῦμε, γιά νά τό παρουσιάσουμε στούς ἄλλους ὡς κάτι ζωντανό….

Ὑπηρετοῦμε τούς σκοπούς τοῦ Θεοῦ καί ὁ Θεός δέν εἶναι ποτέ εὐχαριστημένος μέ πράγματα δεύτερης ποιότητας. Ἀπαιτεῖ ἀπό ἐμᾶς τό καλύτερο. Ἀπαιτεῖ ὅλη τήν καρδιά μας, ὅλη τή διάνοιά μας καί ὅλη τήν ὑπακοή μας….

…Δέν θά ἤθελα νά σταματήσω τόν λόγο μου μέ ἕναν ἀπαισιόδοξο τόνο. Δέν ὑπάρχει ἀπαισιοδοξία στήν καρδιά καί στή διάνοιά μου. Εἶμαι πολύ αἰσιόδοξος. Εἶμαι αἰσιόδοξος, διότι εἶμαι σίγουρος γιά τή Θεία βοήθεια. Εἶμαι σίγουρος ὅτι ἡ Θεία βοήθεια δίνεται πάντοτε, ἀλλά δίνεται μόνο στούς ὑπάκουους καί στούς πιστούς. Δίνεται μόνο στούς ἀνθρώπους πού ἀφιερώνουν εἰλικρινά τόν ἑαυτό τους στήν ὑπόθεση τοῦ Θεοῦ. Εἶναι τό μόνο πρᾶγμα πού μποροῦμε νά κάνουμε, καί, ἄν τό κάνουμε, μποροῦμε νά εἴμαστε σίγουροι ὅτι τά πάντα θά τακτοποιηθοῦν, διότι θά ἔλθει ἡ βοήθεια… π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ

Μετάφραση ἀπό τό Ἀγγλικό Πρωτότυπο: Κωνσταντῖνος Βούλγαρης


Ἡ Ἀναγραφή τοῦ Θρησκεύματος στά Ἀπολυτήρια

Τήν 10η Μαΐου ἐ.ἔ. συζητήθηκαν ἐνώπιoν τῆς Ὁλομέλειας τοῦ Συμβουλί-ου τῆς Ἐπικρατείας (στό ἑξῆς ΣτΕ) δύο αἰτήσεις ἀκυρώσεως, πού εἶχαν

ἀσκηθεῖ ἀπό τήν Ἕνωση Ἀθέων κατά τῶν Ὑπουργικῶν Ἀποφάσεων ὑπ’ ἀρ. 92091/Δ2/2018 καί ὑπ’ ἀρ. 92094/Δ2/2018. Οἱ ἐν λόγῳ Ὑπουργικές Ἀπο-φάσεις καθορίζουν τόν τύπο τῶν τίτλων σπουδῶν στό Γυμνάσιο καί τό Ἑνι-αῖο Λύκειο ἀντίστοιχα καί προβλέπουν, μεταξύ ἄλλων, τήν ἀναγραφή τοῦ θρησκεύματος σέ αὐτούς.

Ἡ Ἕνωση Ἀθέων ὑποστήριξε πώς μέ τήν ἀναγραφή τοῦ θρησκεύ-ματος στούς τίτλους σπουδῶν τῶν μαθητῶν παραβιάζεται ἡ συνταγμα-τικά κατοχυρωμένη θρησκευτική ἐλευθερία, καθώς καί ἡ Ἑλληνική καί ἡ Εὐρωπαϊκή νομοθεσία γιά τήν προστασία τῶν δεδομένων προσωπικοῦ χα-ρακτῆρα.

Σκοπός τῆς Ἕνωσης, ὅμως, δέν εἶναι οὔτε ἡ προάσπιση τῆς θρη-σκευτικῆς ἐλευθερίας, οὔτε ἡ διαφύλαξη τῶν προσωπικῶν δεδομένων τῶν μελῶν της. Στόχος της εἶναι ἡ κατάργηση τῆς διδασκαλίας τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν στά σχολεῖα καί ἡ κατάργηση τῆς Ὀρθόδοξης Παιδείας γενικότερα. Ἡ ἴδια ἡ Ἕνωση παραδέχεται σέ σχετικό Δελτίο Τύπου, πού ἐξέδωσε τήν 9η Μαΐου ἐ.ἔ., ὅτι ἡ καταγραφή τοῦ θρησκεύματος στήν Παι-δεία ἀποτελεῖ ἀναγκαία προϋπόθεση γιά τή διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν1.

Τό ζήτημα ἑπομένως τῆς καταγραφῆς τοῦ θρησκεύματος στά ἀπο-λυτήρια τῆς Δευτεροβάθμιας Ἐκπαίδευσης, καθώς ἐπίσης καί στά μητρῷα καί τό πληροφοριακό σύστημα τῶν σχολικῶν μονάδων, θά πρέπει νά ἐξε-τασθεῖ ὄχι μόνο σέ σχέση μέ τήν κατοχυρωμένη στό ἄρθρο 13 τοῦ Συντάγ-ματος θρησκευτική ἐλευθερία, ἀλλά καί σέ σχέση εἰδικότερα μέ τή θρη-σκευτική διδασκαλία καί τήν ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάταξη τῆς παραγράφου 2 τοῦ ἀρ. 16 τοῦ Συντάγμα-τος. Ἡ ἐν λόγῳ διάταξη, τήν ὁποία ἐπικαλέστηκε ἡ δικηγόρος τοῦ Δημοσί-ου, ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ἡ παιδεία ἀποτελεῖ βασική ἀποστολή τοῦ Κράτους καί ἔχει σκοπό τήν ἠθική, πνευματική, ἐπαγγελματική καί φυσική ἀγωγή τῶν Ἑλλήνων, τήν ἀνάπτυξη τῆς ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς συνείδησης καί τή διάπλασή τους σέ ἐλεύθερους καί ὑπεύθυνους πολίτες».

Ἀπό τή μεριά της, ἡ Ἕνωση Ἀθέων ἐπικαλέστηκε τήν ἀπόφαση τῆς Ὁλομέλειας τοῦ ΣτΕ ὑπ’ ἀριθ. 2281/2001, πού ἀφοροῦσε τήν ἀναγραφή τοῦ θρησκεύματος στίς ταυτότητες. Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ συγκεκριμένη ἀπό-φαση προσφέρεται γιά νά στηρίξει τίς ἐξεταζόμενες αἰτήσεις ἀκυρώσεως. Σέ αὐτήν, τό ΣτΕ δέχθηκε κατά πλειοψηφία πώς ἡ ὑποχρεωτική ἀναγραφή τοῦ θρησκεύματος στίς ταυτότητες, ἀντίκειται στή συνταγματικά κατο-χυρωμένη θρησκευτική ἐλευθερία καί στή νομοθεσία γιά τήν προστασία

265



τῶν προσωπικῶν δεδομένων. Μιά προσεκτική μελέτη τῆς ἀπόφασης ὅμως, ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα, ὅτι προσφέρει ἐπιχειρήματα ὑπέρ τῆς ἀναγραφῆς τοῦ θρησκεύματος στούς τίτλους σπουδῶν τῆς Μέσης Ἐκπαίδευσης.

Στό παρόν ἄρθρο θά καταθέσουμε κάποιες σκέψεις ἐπί τοῦ ἐν λόγῳ ζητήματος στηριζόμενοι ἀκριβῶς στήν ἀπόφαση τοῦ ΣτΕ 2281/2001.

Ἡ κατοχυρωμένη στό ἄρθρο 13 τοῦ Συντάγματος θρησκευτική ἐλευ-θερία διακρίνεται σέ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης ἀφ’ ἑνός, καί ἐλευθερία ἐκδηλώσεως τῶν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων ἀφ’ ἑτέρου, ὅπως δέχθηκε καί ἡ ἴδια ἡ ἀπόφαση τοῦ ΣτΕ 2281/2001. Ἡ ἐλευθερία τῆς θρη-σκευτικῆς συνείδησης, περιλαμβάνει τό δικαίωμα τοῦ ἀτόμου νά ἐπιλέγει, νά διατηρεῖ, νά ἀλλάζει μία συγκεκριμένη θρησκεία ἤ καμία θρησκεία, χω-ρίς δυσμενεῖς συνέπειες· ἐπίσης, τό δικαίωμά του νά (ἐκ)δηλώνει ἤ νά ἀπο-σιωπᾶ τίς θρησκευτικές του πεποιθήσεις.

Ἀπαγορεύεται ὁ ἐξαναγκασμός τοῦ ἀτόμου νά ἀποκαλύψει τίς θρη-σκευτικές του πεποιθήσεις ἤ νά προβεῖ σέ ὁποιαδήποτε πράξη, ἤ παράλει-ψη, ἀντίκειται στίς πεποιθήσεις του αὐτές. Ἐπιβάλλεται ὅμως νά δίδεται στόν ἄνθρωπο ἡ δυνατότητα νά ἐξωτερικεύει καί νά ἀνακοινώνει δημόσια τίς θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Ὁ περιορισμός τοῦ θρησκευτικοῦ στοι-χείου «στόν ἐσωτερικό χῶρο τοῦ πολίτη»2 συνιστᾶ ἀναίρεση τῆς ἐλευθερί-ας ἐκδήλωσης τῶν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων.

Ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης περιλαμβάνει ἐπίσης τήν ἐλευθερία ἀποδοχῆς θρησκευτικῆς ἐκπαιδεύσεως, ἡ ὁποία «οὐδέποτε εἶναι παράνομη»3, διότι μόνη αὐτή ἐπιτρέπει τή σωστή διαμόρφωση τῆς θρη-σκευτικῆς συνείδησης, κατά τό ἄρθρο 16 τοῦ Συντάγματος. Ἐπιτρέπεται ὅμως, ἡ ἄρνηση ἀποδοχῆς κάθε θρησκευτικῆς ἐκπαίδευσης, κατά τούς ὁρι-σμούς τοῦ νόμου.

Ἡ ὑποχρεωτική διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν ἐπι-βάλλεται ἀπό τήν ἀνωτέρω διάταξη τοῦ ἄρθρου 16 παρ. 2 τοῦ Συντάγμα-τος, πού συμπεριλαμβάνει μεταξύ τῶν σκοπῶν τῆς κρατικῆς Παιδείας, τήν ἀνάπτυξη θρησκευτικῆς συνείδησης, σέ συνδυασμό μέ τό ἄρθρο 13 τοῦ Συντάγματος. Εἶναι δέ σύμφωνη μέ τό Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Δόγμα, τό ὁποῖο πρεσβεύει «ἡ συντριπτική πλειοψηφία τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, ὡς τοῦτο ἄλλωστε μαρτυρεῖται καί ἀπό τήν γενομένην στήν κεφαλίδα τοῦ Συντάγ-ματος ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος»4. Ἐξ ἄλλου ἡ θρησκεία τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, κατοχυρώνεται ὡς ἐπικρατοῦσα θρη-σκεία στήν Ἑλλάδα ἀπό τό ἄρθρο 3 τοῦ Συντάγματος.

Οἱ μαθητές, πού δηλώνουν ὑπεύθυνα ὅτι δέν εἶναι Χριστιανοί Ὀρθό-δοξοι, ἀλλά ἄθεοι, ἀλλόδοξοι ἤ ἑτερόδοξοι, ἔχουν τή δυνατότητα νά ἀπαλ-λαγοῦν ἀπό τήν παρακολούθηση τοῦ μαθήματος, ὅπως ἀναφέρεται σέ σχετική ἐγκύκλιο τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, ὑπ’ ἀριθ. 12773/Δ2/23/01/2015. Δυστυχῶς, ἡ συγκεκριμένη ἐγκύκλιος ὁρίζει, ὅτι στήν ὑπεύθυνη δήλωση γιά τήν ἀπαλλαγή τοῦ μαθητῆ ἀπό τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν «θά ἀναφέρεται ὅτι ὁ μαθητής δέν εἶναι Χριστιανός Ὀρθόδοξος καί ἐξ αὐτοῦ ἐπικαλεῖται λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης, χωρίς νά εἶναι ὑποχρεωτική ἡ ἀναφορά τοῦ θρησκεύματος στό ὁποῖο ἀνήκει, ἐκτός ἄν τό ἐπιθυμεῖ».

Ἡ ἴδια ἡ πλειοψηφία στήν ἐξεταζόμενη ἀπόφαση τοῦ ΣτΕ 2281/2001

266



δέχθηκε, ὅτι εἶναι ἀντισυνταγματικός ὁ ἐξαναγκασμός τοῦ ἀτόμου σέ ἀποκάλυψη τοῦ θρησκεύματος ἤ τῶν θρησκευτικῶν του πεποιθήσεων καί ἀπαγορευμένη ἡ κρατική ἐπέμβαση «στόν ἀπαραβίαστο, κατά τό Σύ-νταγμα, χῶρο αὐτό τῆς συνείδησης τοῦ ἀτόμου». Εἶναι ὅμως διαφορετικό «τό ζήτημα τῆς οἰκειοθελοῦς πρός τίς κρατικές ἀρχές γνωστοποίησης τοῦ θρησκεύματος τοῦ ἀτόμου, ἡ ὁποία γίνεται μέ πρωτοβουλία του καί γιά τήν ἄσκηση συγκεκριμένων δικαιωμάτων, πού ἀναγνωρίζει ἡ ἔννομη τάξη γιά τήν προστασία τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας (π.χ. ἡ μή ἐκπλήρωση τῶν στρατιωτικῶν ὑποχρεώσεων γιά λόγους συνειδησιακῆς ἀντίρρησης, ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τή διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν καί ἀπό συναφεῖς σχολικές ὑποχρεώσεις, ὅπως ὁ ἐκκλησιασμός καί ἡ ὁμαδική προ-σευχή, ἡ ἵδρυση Ναοῦ ἤ εὐκτηρίου οἴκου, ἡ ἵδρυση σωματείου θρησκευτι-κοῦ χαρακτῆρα κλπ.)».

Ἡ μειοψηφία τῆς ἀπόφασης, μέ τήν ὁποία συντασσόμαστε, δέχτηκε ὅτι ἡ ἀναγραφή τοῦ θρησκεύματος στά δημόσια ἔγγραφα εἶναι συνταγ-ματική, καί μάλιστα δέν εἶναι οἰκειοθελής, ἀλλά ὑποχρεωτική. Συγκε-κριμένα, ἐπισήμανε ὅτι: «Καμία ἀπό τίς διατάξεις τοῦ Συντάγματος εἴτε ἱστορικά εἴτε γραμματικά εἴτε τελολογικά ἑρμηνευόμενη, δέν μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὅτι στερεῖ ἀπό τήν Πολιτεία τό δικαίωμα, ἐκδηλούμενο μέ τήν ψήφιση εἰδικῆς διατάξεως τυπικοῦ νόμου, νά ζητεῖ ἀπό τούς πολῖτες νά προβοῦν, προκειμένου νά συνταχθεῖ ἕνα δημόσιο ἔγγραφο, στήν δήλωση τοῦ θρησκεύματος πού πρεσβεύουν, ἄν πρόκειται, μέ τόν τρόπο αὐτό, νά ἐξυπηρετηθεῖ εἰδικός σκοπός δημοσίου συμφέροντος καί δημόσιας τάξεως τόν ὁποῖο κυριαρχικῶς ἐκτιμᾶ ὁ νομοθέτης». Τέτοιος εἰδικός σκοπός δη-μοσίου συμφέροντος καί δημοσίας τάξεως εἶναι ὁ συνταγματικός σκοπός τῆς κρατικῆς Παιδείας νά ἀναπτύσσει τή θρησκευτική συνείδηση τῶν μα-θητῶν. Ποιός ἐλεύθερος καί ὑπεύθυνος πολίτης μέ θρησκευτική συνείδη-ση ἀρνεῖται τήν καταγραφή τοῦ θρησκεύματός του σέ ἐπίσημα κρατικά ἔγγραφα;

Ἐπίσης, τόνισε ἡ μειοψηφία πώς τό θρήσκευμα τοῦ ἀτόμου δέν μπο-ρεῖ νά θεωρηθεῖ μύχιο, ἀπαραβίαστο στοιχεῖο, ἀφοῦ συνδέεται ἀπό τό Σύνταγμα μέ τή συμμετοχή του σέ ἔννομες σχέσεις καί γενικότερα στή δημόσια ζωή: «Πράγματι, τό θρήσκευμα μπορεῖ μέν νά ἀφορᾶ τήν ἐσω-τερική σχέση τοῦ ἀτόμου μέ τό Θεῖο, συνδέεται ὅμως ἀπό τό Σύνταγμα καί τό νόμο μέ σωρεία ἐννόμων σχέσεων τῶν πολιτῶν πού καθιστοῦν τήν ἀποκάλυψή του ἀναγκαία καί ὑποχρεωτική. Ὅταν ἡ ἔννομη τάξη συναρτᾶ τήν ὀνοματοδοσία, τόν γάμο, τήν κηδεία, τόν τύπο τοῦ ὅρκου, τή χορήγηση ὁποιουδήποτε πιστοποιητικοῦ οἰκογενειακῆς ἤ προσωπικῆς καταστάσεως, πού ἀποκαλύπτει τόν τρόπο ὀνοματοδοσίας, τή συμμετοχή στήν παρακο-λούθηση μαθημάτων τῆς ὑποχρεωτικῆς ἐκπαιδεύσεως, ὅπως τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν, μέ ἐπιλογές τοῦ ἀτόμου συνδεόμενες ἀποκλειστικῶς μέ τήν ἀποκάλυψη τῶν σχέσεών του μέ συγκεκριμένη θρησκεία ἤ ἀντιθέ-τως μέ τήν ἄρνησή της, δέν μπορεῖ νά γίνει λόγος γιά ἐπέμβαση σέ ἀπαρα-βίαστο στοιχεῖο. (…) Ἀλλά καί γενικότερα, ἡ συμμετοχή τοῦ προσώπου σέ ὁρισμένη θρησκευτική κοινότητα δέν μπορεῖ κατά κανένα τρόπο νά θεω-ρηθῆ μύχια πεποίθησή του (ὡς λ.χ. φιλοσοφική ἤ ἰδεολογική πεποίθηση) ἤ

267



μυστικό καλυπτόμενο ἀπό τό νόμο». Ἀπό τά ἀνωτέρω καθίσταται σαφές ὅτι ἡ ἀναγραφή τοῦ θρησκεύμα-

τος στούς τίτλους σπουδῶν –καί ἄν ἀκόμα θεωρηθεῖ τό θρήσκευμα μύχιο, ἀπαραβίαστο στοιχεῖο, πρᾶγμα πού ἐπιδέχεται ἀμφισβήτηση– δέν συνιστᾶ ἀπαγορευμένη κατά τό ἄρθρο 13 τοῦ Συντάγματος παραβίαση τῆς θρη-σκευτικῆς ἐλευθερίας τῶν ἄθεων μαθητῶν. Ὑπηρετεῖ τήν καλλιέργεια θρησκευτικῆς συνείδησης στούς μαθητές καί τήν κατοχυρωμένη στό ἄρθρο 13 τοῦ Συντάγματος θρησκευτική ἐλευθερία καί διδασκαλία σύμφωνα μέ τήν ἐπικρατοῦσα θρησκεία στήν Ἑλλάδα.

Ἐφ’ ὅσον κατά τά ἀνωτέρω ἐπιβάλλεται ἀπό τό Σύνταγμα ἡ ἀναγρα-φή τοῦ θρησκεύματος στούς τίτλους σπουδῶν

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - agnikolaos.gr · ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίς 247 255 256 261 264 268...

Documents

Transcript of ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - agnikolaos.gr · ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίς 247 255 256 261 264 268...