ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 – ΤΕΥΧΟΣ …...σύμφωνα μέ τή...

Σύντομεςσκέψεις γιά

Μονή Ἀποστό-λου Ἀνδρέα

καί Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου

ἘπισκόπουΚαρπασίας

Χριστοφόρου

Σελ. 162

Ὁ ρόλος τῆς κοινότητας στάγαμήλια ἔθιματῆς Κύπρου

καί ἡ εὐλογίατοῦ Ἀπ. Ἀνδρέα

ΧρυσόστομουΜελῆ

Σελ. 204

Ὁ Ἀπόστολος

Ἀνδρέας

καί ἡ Κύπρος

Διακόνου

Μιχαήλ

Νικολάου

Σελ. 171

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 – ΤΕΥΧΟΣ 38ο

ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΥΠΡΟΥ

«Ἀπό τίς ἀκτές τῆς Τιβεριάδας στίς ἀκτές τοῦ Πατραϊκοῦ»

Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρουκ.κ. Χρυσοστόμου Β΄

Σελ. 157ΑΦΙΕ

ΡΩΜΑ: Ο

ΑΠΟΣΤΟΛΟ

Σ ΑΝΔΡΕΑΣ

Διεύθυνση: Τ.Κ. 21130 1502 Λευκωσία

Τηλ.: (+357) 22554600 Τηλεομοιότυπο (Fax):

(+357) 22554774Ἠλεκτρονική διεύθυνση (E-mail):

[email protected]

ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ «ΜΕΛΙΣΣΑ»570 21 Ἀσπροβάλτα - Θεσσαλονίκης

Τηλ.: (+30) 2397023313Ε-mail: [email protected]

Ἐξώφυλλο: Οἱ ἐν Καρπασίᾳ διαλάμψαντες Ἅγιοι, εἰκόνα Ἱερᾶς ἘπισκοπῆςΚαρπασίας.

Ὀπισθόφυλλο: Ἱερά Μονή Ἀποστόλου Ἀνδρέα, Ριζοκάρπασο, χείρ ἘρμιόνηςΖαχαριάδου, λεπτομέρεια πίνακα ἐνορίας Ἀποστόλου Ἀνδρέα, Πλατύ.

ΟΡΘΟΔΟΞΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ

ΕΚΔΙΔΕΤΑΙΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣΚΑΤΗΧΗΣΕΩΣ

ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣΙΕΡΑΣ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2017

Ἔτος 10οΤεῦχος 38ο

Ἀπό τίς ἀκτές τῆς Τιβεριάδας στίς ἀκτέςτοῦ Πατραϊκοῦ

Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου Β΄ ........157

Σύντομες σκέψεις μέ ἀφορμή 150 χρόνιαἀπό τά ἐγκαίνια τοῦ Καθολικοῦ τῆςΜονῆς τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα καί 100χρόνια ἀπό τήν ἵδρυση τοῦ ΓυμνασίουΡιζοκαρπάσου

Ἐπ. Καρπασίας Χριστοφόρου ......162

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ὁ Πρωτόκλητοςμέσα ἀπό τά τροπάρια τῆς Ἀκολουθίαςτου

Πρωτ. Μιχαήλ Βοσκοῦ .....................164

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας καί ἡ Κύπρος Διακόνου Μιχαήλ Νικολάου ...........171

Τό ἱστορικό τῆς Μονῆςτοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα...................176

Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου100 χρόνια ἀπό τήν ἵδρυσή του ....184

Ἀπόστολος τῆς ἑορτῆς τοῦ ἈποστόλουἈνδρέα

Ἀρχιμ. Γρηγορίου Μουσουρούλη ..187

Εὐαγγέλιο ΙΔ΄ ΛουκᾶΠρωτ. Γεωργίου Ἀντωνίου..............191

Ἡ ἔλευση τοῦ ΥἱοῦἈρχιμ. Παύλου Ἐγγλεζάκη.............193

Ἄν γνωρίζαμε τήν τιμή...Νίκης Τρακοσιῆ ................................197

Οἱ ὀμορφιές τῆς φύσεως εἶναι οἱ μικρέςἀγάπες πού μᾶς ὁδηγοῦν στή μεγάληἈγάπη, τόν Χριστό

Σάββα Παρῆ .....................................202

Ὁ ρόλος τῆς κοινότητας στά γαμήλιαἔθιμα τῆς Κύπρου καί ἡ εὐλογία τοῦἈποστόλου Ἀνδρέα

Χρυσόστομου Μελῆ .......................204

Σελίδες ἀπό τήν ἱστορία τῆς ἐν Κύ-πρῳ Ἐκκλησίας

Χρίστου Χατζημιχαήλ .....................209

Ἡ ἀθέατη ὄψη τοῦ ἙλληνισμοῦΝίκου Ὀρφανίδη .............................214

Ἐκκλησιαστικά μνημεῖα τῆς ΛυσοῦΧριστόδουλου Χ΄΄Χριστοδούλου....216

Ὁ Ἀπόστολος τῆς ΚύπρουἙλένης Ἀναστασίου ......................218

Ἡ Ζωή μετά θάνατονLife after death ...............................220

Στή φυλακή μέ τόν Ἅγιο Παΐσιο ...222

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ Κ.Δ.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΙΚΡΟΥΣ ΜΑΣ ΦΙΛΟΥΣ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας

Ὁ Ἀπόστολος ἈνδρέαςΑΦΙΕΡΩΜΑ

ἩΒηθσαϊδά, ἡ ἄσημη κω-μόπολη τῆς Γαλιλαί-ας, εἶναι ἡ πατρίδατου. Ἐκεῖ ἄνοιξε τά μάτια στόφῶς τοῦ αἰσθητοῦ ἥλιου ὁ γιόςτοῦ Ἰωνᾶ καί ἀδελφός τοῦ Πέ-τρου, ὁ Πρωτόκλητος Ἀνδρέας.Ἐκεῖ μεγάλωσε καί στά ἥσυχανερά τῆς Τιβεριάδας ἄσκησε τόἐπάγγελμα τοῦ ψαρᾶ· τοῦ ἀνθρώ-που πού περνᾶ τόν περισσότεροκαιρό στήν ξάστερη μοναξιά τοῦνεροῦ. Στίς ἀτέλειωτες ὧρεςαὐτῆς τῆς μοναξιᾶς, ὁ ψαρᾶςμέσα στήν ἀπεραντοσύνη τῆςθάλασσας καί κάτω ἀπό τόνθόλο τοῦ καταγάλανου οὐρανοῦἀνοίγει τά φτερά τοῦ νοῦ καί τῆςψυχῆς, πασχίζει νά ἀγκαλιάσει τόἄπειρο, στοχάζεται, φιλοσοφεῖ,ἀναζητεῖ τήν ἀλήθεια, στρέφει τόν

νοῦ στόν Θεό, γίνεται νοσταλγόςμιᾶς ἄλλης ζωῆς. Ἑνός ἄλλου κό-σμου ὅπου «δικαιοσύνη κατοι-κεῖ»1.

Κι ὁ «ἁλιεύς» Ἀνδρέας εἶναιἕνας ἀπό ἐκείνους τούς ἀνθρώ-πους, πού διψοῦν καί ποθοῦν τήνἀλήθεια καί ὁδοιποροῦν πρόςτίς πηγές τῶν ὑδάτων. Γι᾽ αὐτό,καί ὅταν ἀντήχησε ἡ φωνή τοῦ«βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ» στίςὄχθες τοῦ Ἰορδάνη, ἔτρεξε ἀμέ-σως κοντά στόν ἀσκητικό προ-φήτη κι ἔγινε μαθητής του. Κον-τά του ἔνιωσε νά ζωντανεύουν οἱμεσσιανικές ἐλπίδες του, νά παίρ-νουν σάρκα καί ὀστᾶ οἱ ἅγιοι πό-θοι του. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, πούκήρυσσε ὁ προφήτης, ὄργωσετήν ἁπλῆ καί καθαρή ψυχή, τή με-γάλη καρδιά τοῦ φτωχοῦ βιοπα-

1. Β´ Πέτρ. γ´, 13.

157ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

λαιστῆ πού ἐπάλλετο ἀπό τήνπροσδοκία καί τόν πανανθρώπινοπόθο τῆς ἔλευσης τοῦ Λυτρωτῆ.

Ἡ ὥρα ἡ ποθητή ἦρθε. Ὁ Πρό-δρομος μέ ὑψωμένο τό λιπό-σαρκο χέρι δείχνει στούς μαθη-τές του -καί τόν Ἀνδρέα- τόν«ἀμνόν τοῦ Θεοῦ, τόν αἴροντατήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου»2.Ἀμέσως ὁ «τῆς ἀνδρείας ἐπώ-νυμος» τρέχει νά τόν ἀκολουθή-σει. Ἀξέχαστη θά μένει στήνψυχή του ἡ πρώτη ἐκείνη συ-νάντηση γιά τήν ὁποία ὁ συμ-μαθητής του Ἰωάννης δεκαετίες

ἀργότερα θά καταγράψει στόεὐαγγέλιό του καί τήν ὥρα πούπραγματοποιήθηκε3.

Ἡ συνάντηση ἐκείνη ἄλλαξεὁριστικά τή ζωή τοῦ Πρωτοκλή-του. Ἀμέσως τρέχει καί βρίσκει«τόν ἀδελφόν τόν ἴδιον Σίμωνα»4καί περιχαρής τοῦ λέγει: «εὑρή-καμεν τόν Μεσσίαν». Ἡ ΚαινήΔιαθήκη στίς σελίδες της κατα-γράφει ἐλάχιστα μέν γιά τόνἈνδρέα, πολλά ὅμως γιά τόν Πέ-τρο τόν «ὁποῖον ὁ Ἀνδρέας ὡδή-γησεν εἰς τόν Χριστόν»5. Καί θέ-τει τό ἐρώτημα ὁ βιογράφος

158 ΠAPEMBAΣH Ἐκκλησιαστική

2. Ἰωάν. α´, 36.3. Ἰωάν. α´, 40.4. Ἰωάν. α´, 42.5. Π.Ν.Τρεμπέλα, Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας6, Άθῆναι 2013, σ. 20.

τοῦ Πρωτοκλήτου: «Ποῖος θάἠδύνατο νά εἴπῃ ὅτι ὁ Πέτροςἔκαμε διά τόν Χριστόν περισσό-τερα παρ᾽ ὅσα ἔκαμεν ὁ Ἀνδρέ-ας, ὅστις ἔφερε τόν Πέτρον εἰςτόν Χριστόν;»6. Ἐκτός τοῦ Πέ-τρου ὁ Ἀνδρέας ὁδήγησε καίἄλλους μαθητές στόν Χριστό.Ἀνάμεσά τους καί τόν συμπα-τριώτη καί φίλο του Φίλιππο.Ἀχώριστοι πλέον ὁ Φίλιππος καίὁ Ἀνδρέας παρουσιάζονται μαζίστήν περίπτωση διατροφῆς τῶνπεντακισχιλίων μέ τόν πολλα-πλασιασμό τῶν πέντε ἄρτων7.Μαζί καί στήν περίπτωση πούἕλληνες προσήλυτοι ἐζήτησανκάποτε νά συναντηθοῦν μέ τόνΧριστό8. Κατά τήν Ἀνάληψη τοῦΚυρίου ὁ Ἀνδρέας εἶναι παρών,σύμφωνα μέ τή ρητή μαρτυρίατοῦ εὐαγγελιστῆ Λουκᾶ9. Χωρίςἀμφιβολία ὁ Ἀνδρέας ἦταν πα-ρών καί στό ὑπερῶο τήν ἡμέρατῆς Πεντηκοστῆς καί ἦταν καίαὐτός ἕνας ἀπό ἐκείνους, στούς

ὁποίους κατῆλθε τό Πνεῦμα τόἍγιο «ἐν εἴδει πυρίνων γλωσ-σῶν»10. Πέρα ἀπ᾽ αὐτές τίς ἀνα-φορές ἡ Ἁγία Γραφή δέν κάμνειλόγο γιά τόν Πρωτόκλητο μαθη-τή καί τήν ἀποστολική δράσητου.

Ἡ παράδοση ὅμως ἀναφέρειὅτι ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἐκή-ρυξε τό εὐαγγέλιο στίς περιοχέςγύρω ἀπό τή Μαύρη θάλασσα.Σύμφωνα μέ τόν Ὠριγένη ὁἈνδρέας ἐκήρυξε στή Νίκαια, τήΝικομήδεια, τή Βιθυνία καί τήΓοτθία11. Γιά τό κήρυγμα τοῦἁγίου Ἀνδρέα στή Σκυθία, τά πα-ράλια τοῦ Εὐξείνου Πόντου καίτῆς Προποντίδας, στήν Ἀμισσό,τήν Τραπεζοῦντα, τήν Ἡράκλεια,τή Σινώπη, τό Βυζάντιο κ.ἀ. κά-μνει λόγο τό Συναξάρι τῆς Κων-σταντινούπολης12. Στή Σινώπησυνελήφθη ἀπό τούς ἀνθρωπο-φάγους κατοίκους τῆς πόλης, οἱὁποῖοι ἄρχισαν νά συσκέπτονταιπροκειμένου νά βροῦν τόν πιό

6. Ὅ.π.7. Ἰωάν. στ´, 7.8. Ἰωάν. ιβ´, 21.9. Πράξ. α´, 13-14.10. Πράξ. β´, 3-4.11. Π.Ν.Τρεμπέλα, ὅ.π. σ. 29.12. Ὅ.π., σ. 30.




βασανιστικό καί σκληρό τρόπο μέτόν ὁποῖο θά τόν ἐθανάτωναν.Παραλείποντας τά τοῦ μαρτυρί-ου καί τῆς θαυμαστῆς διάσωσηςτοῦ Ἀποστόλου στή Σινώπη, τήδράση του στήν περιοχή τῆςΣκυθίας καί τόν παραθαλάσσιοΠόντο τρέχουμε νά τόν συναντή-σουμε στό Βυζάντιο, ὅπου ἐγκα-τέστησε πρῶτο ἐπίσκοπο τῆςπόλης τόν Στάχυ. Ἀπ’ ἐκεῖ πέ-ρασε στήν Ἡράκλεια τῆς Θράκηςκαί πάλιν ἀπό ἐκεῖ «διεπορεύε-το τάς καθ᾽ ἕκαστον τόπον πόλειςτῆς Μακεδονίας περιερχόμενος,κηρύσσων, νουθετῶν, νοσοῦνταςἰώμενος, ἱερεῖς τελειῶν καί πολ-λούς πρός τήν σωτήριον τρίβονκαθοδηγῶν»13.

Ἀπό τή Μακεδονία ὁ Πρωτό-κλητος κατέβηκε στήν πόλη τῶνΠατρῶν ὅπου φιλοξενήθηκε στόσπίτι τοῦ Σωσσία, τόν ὁποῖο θε-ράπευσε ἀπό ἀνίατη ἀσθένεια. Τόθαῦμα πού ἔγινε γνωστό σέ ὅλητήν πόλη τό πληροφορήθηκε καίὁ ρωμαῖος ἀνθύπατος Λέσβιος. Ἡπρώτη ἀντίδραση τοῦ εἰδωλολά-τρη ἀξιωματούχου ἦταν ἀρνητι-

κή. Θεώρησε τόν ἀπόστολο «μά-γον τινά καί ἀπατεῶνα». Μάλι-στα κατέστρωσε σχέδιο σύλληψηςκαί ἐξόντωσής του. Ξαφνικήἀρρώστια ὅμως τόν ἀνάγκασε νάἀναζητήσει μέσα στή νύκτα τόνἈπόστολο καί νά τόν φέρει κον-τά του παρακαλώντας τον νά ἐλε-ήσει «ἄνθρωπον πεπλανημένονκαί ταῖς τῶν ἁμαρτημάτων κηλῖσικατεστιγμένον»14. Ὁ Ἀπόστολοςτόν συμπόνεσε καί συγκινημένοςἀπό τά δάκρυα τοῦ Λεσβίου τόνθεράπευσε. Ὁ ἀνθύπατος ἔγινεχριστιανός. Ἡ διδασκαλία τοῦἀποστόλου, πού ἐπιβεβαιωνότανἀπό τά θαύματα πού ἐνεργοῦσεδι᾽ αὐτοῦ ὁ Κύριος, ἔφερε πλού-σια καρποφορία. Τό γεγονός ἔγι-νε γνωστό στή Ρώμη καί ὁ αὐτο-κράτορας ἔπαυσε τόν Λέσβιοἀπό τό ἀξίωμά του στέλλονταςἀντικαταστάτη του τόν Αἰγεάτη.Ὁ νέος ἀνθύπατος, παρ᾽ ὅλο πούὁ Πρωτόκλητος θεράπευσε τήνἑτοιμοθάνατη σύζυγό του Μαξι-μίλλα, ἔμεινε ἀδιάφορος πρός τήνἀλήθεια. Ἡ ψυχή του δέν μαλά-κωσε οὔτε ἀπό τή θεραπεία τῆς

13. Synaxarium Constantinopolitanum, σ.177,785 ἐν Π.Ν.Τρεμπέλα, ὅ.π., σ. 38.14. Πράξεις καί Περίοδοι τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ἀνδρέου, § 34, σ. 336.

15. Μαρτύριον § 30, σ. 368.16. Ὅ.π.

Μαξιμίλλας, οὔτε ἀπό τή μετα-στροφή στήν πίστη τοῦ ἀδελφοῦτου, τοῦ μαθηματικοῦ Στρα-τοκλῆ.

Ὁ Αἰγεάτης, τυφλωμένος ἀπότόν ἐγωϊσμό του, ὁδήγησε τόνἈπόστολο στό ἰκρίωμα τοῦ σταυ-ροῦ πού ἦταν «ἐμπεπηγμένοςπρός τό χεῖλος τῆς θαλασσίαςψάμμου». Δεμένος πάνω στόσταυρό ὁ ἀπόστολος ἔστρεψετό βλέμμα πρός τό λαό, ὁ ὁποῖοςπαρακολουθοῦσε τό μαρτύριοτου καί εἶπε: «ἄνδρες οἱ ἐνταῦθαπαρεστῶτες, γυναῖκες καί παῖδες,πρεσβῦται καί νέοι, δοῦλοι καίἐλεύθεροι ἀκούσατέ μου»15. «Μήπαρασύρεσθε ἀπό τήν ἀπάτηντοῦ παρόντος βίου, ἀλλά παρα-κινούμενοι ἀπό τό παράδειγμαἐμοῦ, ὁ ὁποῖος πρόκειται μετ᾽ ὀλί-γον νά χωρισθῶ ἀπό τό σῶματοῦτο, ὅπερ κρέμαται ἤδη διά τόνΧριστόν, καταφρονήσατε τά βδε-λυκτά εἴδωλα, προσδράμετε τῇἀληθεῖ λατρείᾳ τοῦ ἀψευδοῦςΘεοῦ ἡμῶν καί ποιήσατε ἑαυτούςναόν ἅγιον, ὅπως κατοικήσῃ εἰς

τάς καρδίας σας ὁ Χριστός σύντῷ Πατρί καί τῷ Ἁγίῳ Πνεύματικαί μονήν παρ᾽ ὑμῖν ποιήσῃ· ἀπο-τάξασθε πάσας τάς κοσμικάςἐπιθυμίας, ἀποτινάξασθε τήν ρα-θυμίαν καί τόν ζόφον ἀπό τῶνκαρδιῶν ὑμῶν καί γίνεσθε κα-θαροί καί τέλειοι, ἄμεμπτοι καίἀνεπίληπτοι τῷ καθαρῷ Θεῷἡμῶν· ἁγνίσατε ἑαυτούς, ἵνα κλη-ρονομήσητε τά οὐράνια ἀγα-θά»16.

Τά παραπάνω λόγια ἀποτε-λοῦν καί γιά μᾶς τή ζωντανή πα-ρακαταθήκη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα.Τό μήνυμά του, ἄκρως ἐπίκαιρο,φθάνει ἀπό τίς ἀκτές τοῦ πα-τραϊκοῦ κόλπου μέχρι τίς ἀκτέςτῆς Καρπασίας ὅπου δεσπόζει τόΜοναστήρι του, τό ὁποῖο ἐφέτοςἀνακαινισμένο καί εὐτρεπισμένογιορτάζει τά ἑκατόν πενῆνταχρόνια ἀπό τόν ἐγκαινισμό του,παραμένοντας φρουρός ἄγρυ-πνος τῆς νήσου τῶν ἁγίων καί τῶνθεοσεβῶν κατοίκων της. Αὐτό τόμήνυμα ἄς διαποτίσει καί τίς δι-κές μας ψυχές.




ἩΠαιδεία στήν καθ’ ἡμᾶςἈνατολή στηρίζεται πά-νω σέ δύο βασικούς πυ-λώνες: τή θύραθεν παιδεία καί τήνκατά Θεόν παιδεία. Μέ τή θύρα-θεν, τήν κατά κόσμον δηλαδήπαιδεία, ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ τίςβασικές γνώσεις τῶν αἰσθητῶνπραγμάτων, πού τόν περιβάλ-λουν. Αὐτή ἡ παιδεία εἶναι ἀπα-ραίτητη γιά τήν ἐξέλιξη τοῦἀνθρώπου, διότι τόν βοηθᾶ νά συ-νειδητοποιήσει τό περιβάλλονμέσα στό ὁποῖο ζεῖ καί νά καθο-ρίζει τήν πορεία του μέσα σ᾽αὐτό, ἔχοντας συνείδηση καί ἀντί-ληψη τῆς πραγματικότητας. Ἐπει-δή τά κτιστά καί ὑλικά πράγμα-τα μεταβάλλονται καί ἐξελίσσον-ται συνεχῶς, ἡ ἐκπαίδευση-παι-δεία τοῦ ἀνθρώπου κατά κόσμον

εἶναι καί ἀναγκαία καίσυνεχής, διά βίου μάθηση.

Μέ τήν κατά Θεό παιδεία, δηλα-δή τήν ἀγωγή, ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶπνευματική καλλιέργεια, ποιότη-τα, ἐνάρετη κατάσταση, αὐτό πούἡ Ἐκκλησία μας χαρακτηρίζει ὡςἁγιότητα. Ὁ ἱερός Χρυσόστομοςδίδοντας τόν ὁρισμό τῆς παιδείαςαὐτῆς λέγει χαρακτηριστικά ὅτι«παιδεία ἐστί μετάληψις ἁγιότη-τος». Ἡ ἁγιότητα-ἐσωτερική πνευ-ματική ποιότητα βοηθᾶ τόν ἄνθρω-πο ἀφ᾽ ἑνός νά κατανοήσει τόνσκοπό καί τό νόημα τῆς ζωῆς του,νά προσανατολιστεῖ σωστά μέσασ᾽ αὐτή καί ἀφ᾽ ἑτέρου, λόγῳ τῆςπνευματικῆς καλλιέργειας καί τοῦφωτισμοῦ τοῦ νοῦ καί τῆς καρδιᾶςμπορεῖ νά διαχειριστεῖ ὀρθά τίςγνώσεις καί τά πράγματα πού τόνπεριβάλλουν. Ὅπως θά ἔλεγε ὁἍγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής«ἔχει τήν γνῶσιν ὅλωντῶν ὄντων». Δηλαδή γνω-

ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ

ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΙ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ

ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΡΙΖΟΚΑΡΠΑΣΟΥ

Ἐπισκόπου Καρπασίας Χριστοφόρου


ρίζει λόγῳ τοῦ φωτισμοῦκαί τῆς διάκρισης τήνπραγματική ἀξία τῶν

πραγμάτων καί οὔτε τά ὑποτιμᾶ,ἀλλά καί οὔτε τά ὑπερτιμᾶ.

Ἀποτελεῖ ἰδιαίτερη εὐλογία ὅτιστήν Ἐπισκοπή Καρπασίας, ἀπόπολύ νωρίς, ἀναπτύχθηκαν καί συ-νυπῆρξαν καί τά δύο αὐτά εἴδηπαιδείας. Αὐτό φαίνεται καθαράἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ Μονή τοῦἈποστόλου Ἀνδρέα, ἀποφάσισεστις 15 Αὐγούστου τοῦ ἔτους1917 νά ἱδρύσει καί νά στηρίξειπλήρως τό Γυμνάσιο Ριζοκαρπά-σου, ὥστε νά προσφερθοῦν σταπαιδιά τῆς Καρπασίας παράλλη-λα μέ τήν ἐκκλησιαστική παιδείακαί ζωή καί ἡ παιδεία καί ζωή τῶνγνώσεων τοῦ αἰσθητοῦ κόσμου,

καλλιεργώντας ταυτό-χρονα τήν ἠθική καί πνευ-ματική τους καλλιέργειακαί νά θέσουν τήν Παιδεία αὐτήκάτω ἀπό τήν ἀσφαλή προστασίατου Ἁποστόλου Ανδρέα.

Τελειώνοντας, ἐπιτρέψετέ μουνά τονίσω ὅτι δέν ἔχουμε τό δι-καίωμα νά τήν ἀλλοιώσουμε ἤ νάτήν μετατρέψουμε σέ κάτι κοσμι-κό καί εὐκαιριακό. Ἄν θέλουμε νάἐλπίζουμε σέ κάτι καλύτερο γιάτόν τόπο μας, τήν εἰρήνη καίεὐημερία, θά πρέπει αὐτούς τούςδύο χώρους νά συνεχίσουμε νάτούς χρησιμοποιοῦμε ὡς πνευμα-τικά φυτώρια, μέσα στά ὁποῖα θάβλαστάνουν καί θά ὠριμάζουνπνευματικά ἀναστήματα, ἅγιοικαί φωτισμένοι ἄνθρωποι.



ὉἈπόστολος Ἀνδρέας ὁΠρωτόκλητος, τοῦὁποίου τὴ μνήμη ἑορ-τάζει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 30τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου, εἶναιχωρὶς ἀμφιβολία ἕνας οἰκου-μενικὸς Ἅγιος. Τιμᾶται ὅλωςἰδιαιτέρως σ’ ὁλόκληρη τὴνὈρθόδοξη Ἐκκλησία, τόσο τὴνἑλληνόφωνη ὅσο καὶ τὴ σλαβό-φωνη. Εἶναι ἀναρίθμητοι οἱναοὶ καὶ τὰ παρεκκλήσια ποὺεἶναι ἀφιερωμένα σ’ αὐτὸν καὶπλῆθος οἱ ἄνθρωποι, ἄντρες

καὶ γυναῖκες, ποὺ φέρουν τὸεὐλογημένο ὄνομά του. Στὴνἰδιαίτερή μας πατρίδα τὴν Κύ-προ δὲν ὑπάρχει καμιὰ οἰκο-γένεια ποὺ νὰ μὴν ἔχει ὄχι ἕναἀλλὰ περισσότερα μέλη τηςποὺ φέρουν τὸ ὄνομά του.Αὐτὴν τὴ μεγάλη ἀποστολικὴμορφὴ τῆς Ἐκκλησίας μας θὰπροσπαθήσουμε νὰ σκιαγρα-φήσουμε σ’ αὐτό μας τὸ ἄρθροὄχι μὲ δικά μας λόγια, ἀλλὰμέσα ἀπὸ τὴν Ἀκολουθία τῆς30ης Νοεμβρίου καὶ μέσα ἀπὸτοὺς λόγους τῶν θαυμασίωντροπαρίων της.

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἦτανυἱὸς τοῦ Ἰωνᾶ καὶ κατὰ σάρκαἀδελφὸς τοῦ Σίμωνα, τοῦ με-

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας

ὁ Πρωτόκλητοςμέσα ἀπὸ τὰ τροπάρια

τῆς Ἀκολουθίας του

Πρωτ. Μιχαὴλ ΒοσκοῦΘεολόγου


τέπειτα Πρωτοκορυφαίου Ἀπο-στόλου Πέτρου. Καταγόταν δὲἀπὸ τὴ Βηθσαϊδὰ τῆς Γαλιλαί-ας. Ἡ ἄσημη αὐτὴ πόλη τῆς Γα-λιλαίας ἔγινε γνωστὴ σ’ ὁλό-κληρη τὴν οἰκουμένη ὡς ἡ γε-νέτειρα τῶν δύο μεγάλων αὐτα-δέλφων Ἀποστόλων. Γι’ αὐτὸκαὶ στὸ πρῶτο Στιχηρὸ Προ-σόμοιο τῶν Αἴνων ὁ ἱερὸς ὑμνο-γράφος ἀναφωνεῖ: “Βηθσαϊδὰνῦν ἀγάλλου· ἐν σοὶ γὰρ ἤνθη-σαν, ἐκ μυστικῆς λιβάδος,εὐωδέστατα κρίνα, Πέτρος καὶἈνδρέας, κόσμῳ παντὶ τὸ τῆςπίστεως κήρυγμα εὐωδιάζοντεςχάριτι τοῦ Χριστοῦ …”. Βηθ-σαϊδά, μπορεῖς τώρα νὰκαυχᾶσαι· διότι σ’ ἐσένα, σὰνἀπὸ μυστικὴ πηγή, ἄνθησανεὐωδέστατα κρίνα, οἱ Ἀπόστο-λοι Πέτρος καὶ Ἀνδρέας. Αὐτοὶμὲ τὴ χάρη τοῦ Χριστοῦεὐωδίασαν σ’ ὅλο τὸν κόσμο τὸκήρυγμα τῆς πίστεως.

Τόσο ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέαςὅσο καὶ ὁ ἀδελφός του Ἀπό-στολος Πέτρος, ἀλλὰ καὶ ἄλλοιἐκ τῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου,ὑπῆρξαν μαθητὲς τοῦ ΤιμίουΠροδρόμου. Ἀφοῦ πρώτα μα-θήτευσαν στὸν κορυφαῖο τῶνΠροφητῶν, ἀκολούθησαν στὴ

συνέχεια τὸν Σωτήρα Χριστό.Πρῶτος ἀπ’ ὅλους ὁ ἈπόστολοςἈνδρέας. Ἐπειδὴ ἀκριβῶς κλή-θηκε πρῶτος ἀπὸ τὸν Κύριο νὰτὸν ἀκολουθήσει, γι’ αὐτὸ ὀνο-μάστηκε Πρωτόκλητος. Τὸ συγ-κεκριμένο περιστατικὸ μᾶς τὸπεριγράφει στὸ πρῶτο κεφά-λαιο τοῦ Εὐαγγελίου του (στ.35-43) ὁ Ἀπόστολος καὶ Εὐαγ-γελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος.Ὁ Τίμιος Πρόδρομος κήρυττε,ὡς γνωστόν, στὶς ὄχθες τοῦ Ἰορ-δάνη ποταμοῦ. Μιὰ μέρα, λοι-πόν, βλέποντας τὸν ἸησοῦΧριστὸ νὰ περνᾶ ἀπὸ ἐκεῖ,ἀναφώνησε: “Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦΘεοῦ”· αὐτὸς εἶναι δηλαδὴ ὁἀναμενόμενος Μεσσίας, ὁ Σω-τήρας τοῦ κόσμου, ποὺ ὡςἀμνὸς ἄμωμος θὰ θυσιαστεῖὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶσωτηρίας. Πρῶτος πλησίασε,τότε, τὸν Κύριο ὁ Ἀνδρέαςμαζὶ μὲ τὸν Ἰωάννη, τὸν ρώτη-σαν ποῦ μένει, τὸν ἀκολούθη-σαν καὶ ἔμειναν μαζί του ὅλητὴν ἡμέρα. Ἀκολούθως, ὁἈνδρέας βρῆκε τὸν ἀδελφό τουτὸν Σίμωνα, τοῦ ἀνακοίνωσε ὅτι“εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν” καὶτὸν ὁδήγησε στὸν Κύριο.

Τὰ τρία Στιχηρὰ Προσόμοια



τοῦ Ἑσπερινοῦ ἀναφέρονταιμὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση στὴ μα-θητεία τοῦ Ἀπ. Ἀνδρέα στὸν Τί-μιο Πρόδρομο καὶ στὴν ἑτοι-μότητά του ν’ ἀκολουθήσει τὸνἐνανθρωπήσαντα Υἱὸ καὶ Λόγοτοῦ Θεοῦ, τὸ φανερωθὲν ἐπὶ τῆςγῆς “ἐνυπόστατον ἀπαύγασματῆς πατρικῆς δόξης”. Ὁ Ἀπ.Ἀνδρέας εἶναι “ὁ τῷ Προδρόμουφωτὶ μεμορφωμένος”, αὐτὸςποὺ διαμορφώθηκε μὲ τὸ φῶςτῆς διδασκαλίας τοῦ ΤιμίουΠροδρόμου, εἶναι “ὁ τῆς Προ-δρόμου φωνῆς ἐνηχημένος”,αὐτὸς ποὺ διδάχθηκε ἀπὸ τὴφωνὴ τοῦ Τιμίου Προδρόμου,εἶναι “ὁ τῷ ἐκ στείρας βλα-

στήσαντι φοιτήσας”, αὐτὸςποὺ μαθήτευσε σ’ ἐκεῖνονποὺ γεννήθηκε μὲ θαυ-μαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴ στεί-ρα καὶ ὑπερήλικα Ἐλισά-βετ. Πρῶτος ἀπ’ ὅλουςτοὺς μαθητὲς τοῦ ΤιμίουΠροδρόμου ἔτρεξε στὸνΣωτήρα τοῦ κόσμου ὁ Ἀπ.Ἀνδρέας “καταυγασθεὶςτὴν διάνοιαν, τελειοτάτῃμαρμαρυγῇ αὐτοῦ τῆς Θε-ότητος”, ἀφοῦ δηλαδὴ φω-τίστηκε ἡ διάνοιά του μὲτὴν τελειότατη λάμψη τῆςΘεότητος τοῦ Ἰησοῦ Χρι-

στοῦ. Ἔχοντας προετοιμαστεῖκατάλληλα μὲ τὴ μαθητεία τουστὸν Βαπτιστὴ τοῦ Κυρίου,ἦταν ἕτοιμος νὰ ἀντιληφθεῖ ὅτιὁ Ἰησοῦς Χριστὸς δὲν ἦτανψιλὸς ἄνθρωπος, ἀλλὰ ὁ Θεάν-θρωπος Σωτήρας τοῦ κόσμου,ὁ “δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶδιὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν”ἐνανθρωπήσας Υἱὸς καὶ Λόγοςτοῦ Θεοῦ.

Ἡ κλήση τοῦ Ἀπ. Ἀνδρέαἀπὸ τὸν Κύριο δὲν ἦταν μερο-ληπτικὴ ἐπιλογὴ ἑνὸς ἐκ τῶν μα-θητῶν τοῦ Τιμίου Προδρόμου,ἀλλὰ ἀποτέλεσμα τῶν πνευμα-τικῶν ἀναζητήσεών του καὶ τῆς


πνευματικῆς του δίψας. “Ἐζή-τησας Χριστὸν τὴν ὄντως ζωήν,καὶ ζητήσας πρῶτος εὗρες· καὶεὑρὼν μυστικῶς ἐδράξω”, ἀνα-φέρει ἕνα τροπάριο τῆς ε΄ ᾨδῆςτοῦ δευτέρου Κανόνος τοῦ Ἁγί-ου. Ἕνα ἄλλο δὲ τροπάριο τῆςγ΄ ᾨδῆς τοῦ πρώτου Κανόνοςτοῦ Ἁγίου συμπληρώνει: “Προ-σέδραμες δίψει οὐ κληθείς,Ἀνδρέα, ἀλλ’ αὐθαίρετος, τῇ τῆςζωῆς πηγῇ ὥσπερ ἔλαφος· καὶπᾶσι ταύτην εὑρὼν ἐκήρυξας,καὶ πιὼν ἐπότισας, ἀφθαρσίαςνάματα, κεκμηκότα τῇ δίψει τὰπέρατα”. Ἀναζήτησες τὸν ἸησοῦΧριστό, τὴν ὄντως ζωή, καὶἀναζητώντας τον τὸν βρῆκεςπρῶτος· καὶ ἀφοῦ τὸν βρῆκεςτὸν ἅρπαξες μ’ ἕνα μυστικὸτρόπο. Προσέτρεξες στὴν πηγὴτῆς ζωῆς ἀπὸ μεγάλη δίψα,ὅπως τὸ ἐλάφι, ὄχι γιατὶ ἐκλή-θης, ἀλλὰ μὲ τὴ δική σου θέλη-ση, ἑκουσίως, αὐτοπροαιρέτως.Ἀφοῦ δὲ βρῆκες τὴν πηγὴ τῆςζωῆς τὴν κήρυξες σὲ ὅλους.Ἀφοῦ πρῶτος ἤπιες ἀπὸ αὐτὴτὴν πηγή, πότισες μὲ τὰ νάμα-τα τῆς ἀφθαρσίας τὰ πέρατατῆς οἰκουμένης, ποὺ ἦταν ἐξαντ-λημένα ἀπὸ τὴν πνευματικὴδίψα.

Ἡ ὁριστικὴ κλήση τῶν αὐτα-δέλφων Ἀνδρέα καὶ Πέτρουἔγινε, ὅπως γνωρίζουμε ἀπὸ τὶςσελίδες τῶν Εὐαγγελίων, στὶςὄχθες τῆς λίμνης τῆς Γαλιλαίας,ὅπου ἐργάζονταν ὡς ψαράδες.Τὸ σχετικὸ περιστατικὸ μᾶς τὸπεριγράφει μὲ ἀρκετὲς λεπτο-μέρειες ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶςστὸ πέμπτο κεφάλαιο τοῦΕὐαγγελίου του. Μετὰ ἀπὸ τὸπεριστατικὸ αὐτὸ καὶ ἀφοῦτὰ δύο ἀδέλφια εἶχαν κυριευ-θεῖ ἀπὸ δέος, ὁ Κύριος τοὺς κά-λεσε νὰ τὸν ἀκολουθήσουν καὶτοὺς εἶπε ὅτι θὰ τοὺς κάνει ἀπὸτοῦδε καὶ στὸ ἑξῆς “ἁλιεῖςἀνθρώπων” (Ματθ. δ΄, 19). Τότετράβηξαν τὰ πλοῖα στὴ στεριά,ἄφησαν τὰ πάντα καὶ τὸν ἀκο-λούθησαν. Στὸ περιστατικὸ τῆςὁριστικῆς κλήσης τῶν αὐτα-δέλφων Ἀνδρέα καὶ Πέτρουστὶς ὄχθες τῆς λίμνης τῆς Γα-λιλαίας καὶ στὰ ὅσα ἀκολού-θησαν ἀναφέρεται τὸ Δοξα-στικὸ τῶν Στιχηρῶν τοῦ Ἑσπε-ρινοῦ, ποὺ ἀποδίδεται στὸνἈνατόλιο, ἀλλὰ καὶ τὰ ΣτιχηρὰἸδιόμελα τῆς Λιτῆς, ποὺ ἀπο-δίδονται στὸν Ἀνδρέα Ἱεροσο-λυμίτη, στὸν Ἅγιο Ἀνδρέα Κρή-της δηλαδή.



“Τὴν τῶν ἰχθύων ἄγραν κα-ταλιπὼν Ἀπόστολε, ἀνθρώπουςσαγηνεύεις καλάμῳ τοῦ κη-ρύγματος, χαλῶν ὥσπερ ἄγκι-στρον τῆς εὐσεβείας τὸ δέλεαρ,καὶ ἀνάγων ἐκ τοῦ βυθοῦ τῆςπλάνης τὰ ἔθνη ἅπαντα.Ἀνδρέα Ἀπόστολε, τοῦ Κορυ-φαίου ὁμαίμων καὶ τῆς οἰκου-μένης ὑφηγητὰ διαπρύσιε…”(Δοξαστικόν). Ἀφοῦ ἐγκατέ-λειψες, Ἀπόστολε, τὴν ἁλιείαψαριῶν, ἁλιεύεις πλέον ἀνθρώ-πους μὲ τὸ καλάμι τοῦ κηρύγ-ματος, ρίχνοντας σὰν ἀγκίστριτὸ δόλωμα τῆς εὐσεβείας καὶἕλκοντας ἀπὸ τὸν βυθὸ τῆςπλάνης ὅλα τὰ ἔθνη· ἈνδρέαἈπόστολε, ἐξ αἵματος ἀδελφὲτοῦ Πρωτοκορυφαίου Ἀποστό-λου Πέτρου καὶ διαπρύσιε κή-ρυκα τῆς οἰκουμένης.

Ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτηςἀναφέρει στὸ δεύτερο ΣτιχηρὸἸδιόμελο τῆς Λιτῆς: “οὗτοςγὰρ τὴν θάλασσαν δικτύοιςἐρευνήσας ποτέ, ἰχθύας ἐζώ-γρησε· νῦν δὲ τὴν οἰκουμένην τῷκαλάμῳ σαγηνεύει τοῦ σταυροῦκαὶ τὰ ἔθνη ἐκ πλάνης ἐπι-στρέφει τῷ βαπτίσματι…”. ὉἈπ. Ἀνδρέας ἐρευνώντας κά-ποτε τὴ θάλασσα μὲ τὰ δίχτυα

αἰχμαλώτιζε ψάρια. Τώρα,ὅμως, σαγηνεύει ὁλόκληρη τὴνοἰκουμένη μὲ τὸ ξύλο τοῦ Σταυ-ροῦ καὶ ὁδηγεῖ μὲ τὸ Μυστήριοτοῦ βαπτίσματος τὰ ἔθνη ἀπὸτὴν πλάνη στὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλη-σίας. Στὸ τρίτο Στιχηρὸ Ἰδιό-μελο τῆς Λιτῆς, ἐξάλλου, ἀνα-φωνεῖ μὲ ἱερὸ δέος: “῍Ω θαῦμαξένον καὶ φοβερόν! ἡ πηλώδηςγλῶσσα, ἡ πηλίνη φύσις, τὸσῶμα τὸ χοϊκόν, τὴν νοερὰν καὶἄϋλον ὑπεδέξατο γνῶσιν…”.Εἶναι ὄντως θαῦμα παράδοξοκαὶ φοβερό! Ἡ γλώσσα ἑνὸςκτιστοῦ χοϊκοῦ ἀνθρώπου, ἡκτιστὴ φύση ἑνὸς χοϊκοῦ ἀνθρώ-που, τὸ χοϊκὸ σῶμα ὑπεδέχθη-σαν τὴ νοερὴ καὶ ἄϋλη γνώση.Ὁ Ἀπ. Ἀνδρέας ὁ Πρωτόκλητος,ἕνας ἁπλὸς χοϊκὸς ἄνθρωποςσὰν ὅλους ἐμᾶς, ἀξιώθηκε νὰκαταστεῖ μύστης τῶν ἀρρήτωνκαὶ θεωρὸς τῶν οὐρανίων. Καὶτοῦτο γιατὶ περιέφερε μέσαστὴν καρδιά του τὸ πῦρ τῆςἀγάπης τοῦ Χριστοῦ· “τῆς ἀγά-πης τοῦ Χριστοῦ, ἐν καρδίᾳ σουτὸ πῦρ περιφέρων…” (τροπά-ριον στ΄ ᾨδῆς δευτέρου Κανό-νος Ἁγίου).

Ὁ Ἀπ. Ἀνδρέας μετὰ τὴνΠεντηκοστὴ κήρυξε τὸ Εὐαγ-


γέλιο σὲ πολλοὺς τόπους, ὅπωςὅλοι οἱ μαθητὲς τοῦ Κυρίου.Κήρυξε τὸ Εὐαγγέλιο στὴ Βι-θυνία, στὸν Εὔξεινο Πόντο καὶτὴ Μαύρη Θάλασσα, στὴ Θρά-κη, τὴ Μακεδονία, τὴ Θεσσαλίακαὶ τὴν Ἀχαΐα. Ἀπ’ ὅλες τὶς πό-λεις, στὶς ὁποῖες κήρυξε τὸΕὐαγγέλιο, ὄντως πόλη τοῦἈπ. Ἀνδρέα θεωρεῖται δικαίωςἡ Πάτρα. Εἶναι ἡ πόλη, στὴνὁποία ἐργάστηκε ἱεραποστο-λικὰ περισσότερο ἀπὸ κάθεἄλλη πόλη· εἶναι ἡ πόλη, στὴνὁποία μαρτύρησε μὲ σταυρικὸθάνατο (πάνω σὲ σταυρὸ σὲσχῆμα Χ)· εἶναι ἡ πόλη, στὴν

ὁποία διαφυλάσσεται ὡς πο-λύτιμο θησαύρισμα ἡ ΤιμίαΚάρα του καὶ ὁ σταυρὸς τοῦμαρτυρίου του. Τὸ τέταρτοΣτιχηρὸ Προσόμοιο τῶν Αἴνωνἀναφέρεται στὴν ἰδιαίτερη αὐτὴτιμὴ τῆς πόλης τῶν Πατρέων:“Ἡ τῶν Πατρέων σε πόλις Ποι-μένα κέκτηται, καὶ πολιοῦχονθεῖον, καὶ κινδύνων παντοίωνρύστην καὶ φρουρόν σε, Ἀνδρέασοφέ, εὐχαρίστως τιμῶσά σε…”.Ἡ πόλη τῶν Πατρέων σὲ ἔχει,σοφὲ Ἀπόστολε Ἀνδρέα, Ποι-μένα και θεῖον πολιοῦχο καὶσωτήρα καὶ φρουρὸ ἀπὸ τοὺςποικίλους κινδύνους καὶ σὲ



τιμᾶ μὲ πολλὴ εὐχαρίστηση. Σὲ ἀρκετὰ τροπάρια τῆς

Ἀκολουθίας τοῦ Ἁγίου γίνεταιἀσφαλῶς λόγος γιὰ τὸν μαρ-τυρικὸ ἐπὶ τοῦ σταυροῦ θάνα-το τοῦ Πρωτοκλήτου Ἀποστό-λου. Στὸ τέταρτο Στιχηρὸ Ἰδιό-μελο τῆς Λιτῆς ἀναφέρεται χα-ρακτηριστικά: “…πόθῳ πόθονπροσθείς, διὰ σταυροῦ διαβαί-νεις πρὸς ὃν ἐπόθησας, ὡςἀληθὴς μαθητής, καὶ σοφὸς μι-μητὴς γενόμενος τοῦ διὰ Σταυ-ροῦ αὐτοῦ πάθους”. Προσθέ-τοντας πόθο στὸν πόθο, δια-βαίνεις διὰ τοῦ σταυροῦ πρὸςἘκεῖνον, τὸν ὁποῖο ἐπόθησες,ἀφοῦ ἔγινες ἀληθινός του μα-θητὴς καὶ σοφὸς μιμητὴς τοῦδιὰ Σταυροῦ Πάθους του. ὉἈπ. Ἀνδρέας μὲ τὴν ὅλη τουζωὴ καὶ μὲ τὸ μαρτυρικό τουτέλος ὑπερέβη κατὰ πολὺ τοὺςὅρους τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως.“Ἀνθρωπίνης φύσεως λαχών,ἀναφέρει ἕνα τροπάριο τῆς η΄ᾨδῆς τοῦ πρώτου Κανόνος τοῦἉγίου, τοὺς ταύτης ὑπερέβηςθεσμοὺς καὶ πρὸς τὴν Ἀγγέλωνμεταβέβηκας σκηνήν, ἈνδρέαἈπόστολε…”. Ὄντας χοϊκὸςἄνθρωπος, Ἀπόστολε Ἀνδρέα,

ὑπερέβης τοὺς ὅρους τῆςἀνθρωπίνης φύσεως καὶ μετέ-βης πρὸς τὴ σκηνὴ τῶν Ἀγγέ-λων.

Κλείνουμε αὐτὴ τὴν περι-διάβαση στὴν Ἀκολουθία τῆς30ης Νοεμβρίου μὲ ἕνα ὡραι-ότατο τροπάριο τῆς η΄ ᾨδῆς τοῦδευτέρου Κανόνος τοῦ Ἁγίου,τὸ ὁποῖο ἐπίσης ἀναφέρεται στὸδιὰ σταυροῦ μαρτυρικὸ τέλοςτοῦ Ἀπ. Ἀνδρέα. “Τοῦ νοητοῦἩλίου ἐπὶ ξύλου δύναντοςαὐτεξουσίῳ βουλῇ, ὁ τοῦ ἡλίουφωστὴρ συναναλύσαι ζητῶν,καὶ δύναι εἰς Χριστόν, ἐν ξύλῳἐκρεμάσθη σταυροῦ, Ἀνδρέας ὁμέγας λαμπτὴρ τῆς Ἐκκλη-σίας”. Ὁ νοητὸς Ἥλιος τῆς δι-καιοσύνης Ἰησοῦς Χριστὸς ἔδυ-σε πάνω στὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦγιὰ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου μὲτὴ δική του θέληση, ἑκουσίως.Ὁ Ἀπ. Ἀνδρέας, αὐτὸς ὁ μέγαςλαμπτήρας τῆς Ἐκκλησίας, ὡςφωστήρας τοῦ νοητοῦ Ἡλίουτῆς δικαιοσύνης, θέλοντας νὰἀναχωρήσει ἀπὸ τὰ ἐγκόσμιακαὶ νὰ ἑνωθεῖ αἰωνίως μὲ τὸνΣωτήρα Χριστό, κρεμάστηκεἐπίσης πάνω στὸ ξύλο τοῦσταυροῦ.


Μέσα στό ἀναρίθμητοπλῆθος τῶν Ἁγίων μαςἐξέχουσα θέση κατέχει καίὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Ἀνδρέας ὁΠρωτόκλητος. Αὐτός, πού πρῶτοςἀπ’ ὅλους ἀξιώθηκε νά ἀκούσει τήνπρόσκληση τοῦ Κυρίου μας καί νάγίνει μαθητής Του, ἀνοίγοντας τόνδρόμο γιά τήν προσαγωγή καίἄλλων στόν Χριστό. Ὁ πρωτόκλητοςμαθητής ὑπῆρξε μία μεγάλη πνευ-ματική προσωπικότητα, παρέμεινεγνήσιος Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, κή-ρυξε τό Εὐαγγέλιό Του σέ διάφοραμέρη τῆς γῆς καί στό τέλος δέχθη-κε τό στεφάνι τοῦ διά σταυροῦ μαρ-τυρίου, μιμούμενος τό πάθος τοῦΣωτῆρος Χριστοῦ.

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας εἶναι ἕναςἰδιαίτερα ἀγαπητός καί λαοφιλής

ἅγιος, τόσο στόν εὐρύτερο χρι-στιανικό χῶρο, ὅπου κήρυξε καίμαρτύρησε, ὅσο καί στήν Κύπρομας καί ἰδιαίτερα στήν περιοχή τῆςμαρτυρικῆς Χερσονήσου τῆς Καρ-πασίας, ὅπου βρίσκεται τό μο-ναστῆρι πού εἶναι ἀφιερωμένο στόὄνομά του. Ὁ Ἅγιος συνδέεται μέτήν Κύπρο ἀπό τή μία, μέ μία το-πική παράδοση, καί ἀπό τήν ἄλλημέ πλῆθος θαυμάτων1.

Ἡ παράδοση φέρει τόν Ἅγιο νάἔχει περάσει, σέ μία ἀπό τίς πε-ριοδεῖες του τόν 1ο αἰ. μ.Χ., ἀπό τόνησί μας καί συγκεκριμένα ἀπό τόβορειοανατολικό ἀκρωτῆρι τῆς Κύ-πρου. Σύμφωνα μέ τήν παράδοσηαὐτή, τό καράβι πού τόν μετέφερεστήν Ἀντιόχεια ἀπό τήν Ἰόππη,λίγο πρίν προσπεράσουν τό γνωστό


Διακόνου Μιχαήλ ΝικολάουΘεολόγου

1. Γεωργίου Κάκκουρα, «Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας», Παρέμβαση Ἐκκλησιαστική, τεῦχος1, Σεπτ.-Δεκ. 2007, σσ. 28-31.


ἀκρωτῆρι τοῦ ἀποστόλου Ἀνδρέακαί τά νησιά, πού εἶναι γνωστάμέ τό ὄνομα Κλεῖδες, ἀναγκά-στηκε νά σταματήσει σέ παρα-κείμενο λιμανάκι λόγω νηνεμίας.Τίς μέρες αὐτές τῆς νηνεμίας τούςἔλειψε τό νερό. Ἔτσι, ὁ πλοίαρ-χος βγῆκε στό νησί κι ἔψαχνε νάβρεῖ νερό, παίρνοντας μαζί του καίτόν Ἀπόστολο. Οἱ προσπάθειέςτους βγῆκαν ἄκαρπες καί ἔτσι κά-ποια στιγμή, πού ἔφτασαν στήμέση τῶν δύο ἐκκλησιῶν, πούὑπάρχουν σήμερα, (τῆς παλαιᾶςκαί τῆς καινούριας, πού 'ναι κτι-σμένη λίγο ψηλότερα), ὁ ἅγιος γο-νάτισε μπροστά σ’ ἕνα βράχο καίπροσευχήθηκε νά στείλει ὁ Θεόςνερό. Σηκώθηκε σφράγισε μέ τόσημεῖο τοῦ Σταυροῦ τόν βράχοκαί τό θαῦμα ἔγινε. Ὁ Ἅγιος πο-θοῦσε τό θαῦμα, γιά νά πιστέψουνὅσοι ἦταν ἐκεῖ στόν Χριστό. Απότή ρίζα τοῦ βράχου βγῆκε ἀμέσωςμπόλικο νερό, τό ὁποῖο τρέχει μέ-χρι σήμερα «μέσα σ' ἕνα λάκκοτῆς παλαιᾶς ἐκκλησίας κι ἀπ' ἐκεῖπροχωρεῖ καί βγαίνει ἀπό μίαβρύση κοντά στή θάλασσα»2.Εἶναι τό γνωστό ἁγίασμα.

Τό εὐλογημένο αὐτό νερό πούβγῆκε μέ θαυμαστό τρόπο θάμποροῦσε νά προσφέρει καί θαύ-ματα. Καί πράγματι αὐτό τό

νερό χάρισε τό φῶς στό τυφλόπαιδί τοῦ καπετάνιου, ἀλλάσυνεχίζει καί μέχρι σήμερανά ξεδιψᾶ, νά δροσίζει καίνά παρηγορεῖ μυριάδεςὁλόκληρες πού τό παίρ-νουν μέ πίστη. Μετά καίἀπό τό δεύτερο θαῦμα, ὁἀπόστολος ἄρχισε νά μιλᾶστούς παρευρισκόμενουςκαί νά τούς διδάσκει γιάτή νέα πίστη, τόν Ἀληθι-νό Θεό πού ἔγινε ἄνθρω-πος καί ἦρθε στόν κόσμογιά νά μᾶς σώσει. Τό τέ-λος τῆς ὁμιλίας πολύ καρ-ποφόρο. Ὅσοι τόν ἄκου-σαν πίστεψαν καί βαπτί-στηκαν καί πρῶτος ὁ κα-πετάνιος μέ τό παιδί του,πού πῆρε καί τό ὄνομαἈνδρέας. Στήν συνέχεια τόκαράβι ἑτοιμάστηκε γιά νά συ-νεχίσει τό ταξίδι του καί ὁἀπόστολος ἀποχαιρέτησε καίἔδωσε τίς τελευταῖες συμβουλέςσέ ὅσους πίστεψαν.

Ἔτσι, στήν Κύπρο ὀργανώθηκεἀκόμη μία ὁμάδα, μία ἐκκλησίαπιστῶν στόν ἕνα ἀληθινό Θεό.Ἀργότερα, μετά ἀπό χρόνια, κτί-στηκε στόν τόπο πού περπάτησεκαί ἁγίασε μέ τήν προσευχή, τάθαύματα καί τόν ἱδρῶτα ὁ Πρω-

2. Ἰ. Τσικνοπούλλου, Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας, 1967, σ. 21.


τόκλητος μαθητής, τόμεγάλο μοναστῆρι τοῦἈποστόλου Ἀνδρέαστήν κατεχόμενηΚαρπασία, πού μέτόν καιρό εἶχε γίνειπαγκύπριο προσκύ-νημα καί ἔγινε κα-ταφύγιο γιά τούςπονεμένους καί τα-λαιπωρημένους πι-στούς. Ὡς ἐκ τού-του, ὁ Ἅγιος συν-δέεται μέ τό νησίμας καί μέ πολλάθαύματα πού ἐπι-τελεῖ σέ ὅσους προ-στρέχουν μέ πίστηστή χάρη του. Τό πιόγνωστό θαῦμα εἶναιἡ ἐπιστροφή τοῦ

ἀπαχθέντος ΠαντελῆΧατζηγεώργη, πρώην

Τούρκου Δερβίση, μέ τήθαυματουργική ἐπέμβαση

τοῦ Ἁγίου. Εἶναι τό γνωστό«θαῦμα τοῦ Ἀποστόλου

Ἀντρέα» γιά τό ὁποῖο ὑπάρχει καίπαραδοσιακό κυπριακό τραγοῦδι.

Συγκεκριμένα γύρω στό 1896,οἱ Τοῦρκοι εἶχαν ἀπαγάγει στήνπόλη Ἀλλαγιά τῆς Μικρᾶς Ἀσίαςτό μοναχογιό μίας φτωχῆς Ἑλλη-νίδας, τῆς Μαρίας. Παρά τίς προ-σπάθειες τῆς γυναίκας νά ἐπα-νεύρει τόν γιό της, τοῦτο δυ-

στυχῶς δέν κατέστει δυνατό.Ὁ μικρός Παντελής Χατζηγε-

ώργη εἶχε ὁδηγηθεῖ ἀπό τούςἀπαγωγεῖς του στίς στρατιωτικέςσχολές τοῦ κατακτητῆ καί τάἰσλαμικά τάγματα. Ἔκτοτε ἡ μη-τέρα του ἐναπόθεσε στόν Θεό τίςἐλπίδες της γιά τήν ἀνεύρεσή του.Ἀρκετά χρόνια ἀργότερα, τό 1912,εἶδε στόν ὕπνο τῆς κάποιονἈνδρέα, καί τῆς ἀνακοίνωσε ὅτισύντομα θά συναντοῦσε τό χαμένογιό της. Ἡ μάνα πεπεισμένη ὅτιὁ ἐπισκέπτης της δέν ἦταν ἄλλοςἀπό τόν πρωτόκλητο μαθητή τοῦΧριστοῦ, ἀναχώρησε ἀμέσως μέτό αὐστριακό ἀτμόπλοιο πούἐκτελοῦσε τό δρομολόγιο Σμύρνης- Λάρνακας γιά προσκύνημα στόμοναστῆρι τοῦ Ἁγίου, στήν Κύπρο.Μέ τό ἴδιο καράβι ταξίδευανἐπίσης πολλοί Κύπριοι – ἄνδρεςκαί γυναῖκες – οἱ ὁποῖοι ἐργά-ζονταν στή Μερσίνα καί στάἌδανα ὡς ὑπάλληλοι γερμανικῆςἐταιρείας.

Στό καράβι ὑπῆρχε ἐπίσης καίμία μικρή ὁμάδα ἀπό δερβίσηδες,πού ἐπισκέπτονταν τήν Κύπρο γιάνά διευθετήσουν διάφορες οἰκο-νομικές ἐκκρεμότητες τῶν τεκκέ-δων τοῦ νησιοῦ. Σέ κάποια στιγ-μή, ἡ Μαρία διηγήθηκε τά συμ-βάντα στίς ἄλλες γυναῖκες πούσυνταξίδευαν μαζί της καί ἐξέ-φρασε τή βαθιά της πεποίθηση



πώς μέ τή βοήθεια τοῦ Ἁγίου θάἐπανεύρισκε τόν γιό της.

Τή διήγησή της ἀκροαζόταν μέπολύ ἐνδιαφέρον ἕνας ἀπό τούςΔερβίσηδες, ὁ ὁποῖος παρατηροῦσεπροσεκτικά τή γυναῖκα. Τελικά τήνπλησίασε καί τῆς ἀπηύθηνε τόλόγο, διαπιστώνοντας ὅτι ἦταν ἡμητέρα του, ἀφοῦ ὅπως φαίνεται,παρά τήν πολύχρονη παραμονή τουστά τουρκικά ἱεροδιδασκαλεῖα,ἐξακολουθοῦσε νά διατηρεῖ ἐνθυ-μήσεις ἀπό τήν παιδική του ζωή.

Ἀφαίρεσε τότε τό κάλυμα τῆς κε-φαλῆς καί ἀφοῦ ντύθηκε μέ ἑλλη-νικά ροῦχα, ὁμολόγησε τήν χρι-στιανική του πίστη. Ἡ χαρά καίτῶν δύο, ὅπως καί ὅσον ἄλλων Χρι-στιανῶν ταξίδευαν μαζί τους, ἦταν

πολύ μεγάλη καί ξεπερνοῦσε τάὅρια τῆς συγκίνησης. Μόλις δέ τόκαράβι προσάραξε στή Λάρνακα,μητέρα καί γιός ἔτρεξαν στόν ναότοῦ Ἁγίου Λαζάρου, ὅπου προ-σευχήθηκαν θερμά καί εὐχαρίστη-σαν τόν Ἀπόστολο Ἀνδρέα. Στή συ-νέχεια ὁ Παντελής ὁμολόγησε γιάδεύτερη φορά, μπροστά στόν ἱερέατοῦ ναοῦ παπᾶ Ἰωάννη Μακούλη,πίστη στόν Τριαδικό Θεό. Ὁ παπάἸωάννης σφράγισε τήν ἐπάνοδο τοῦΠαντελῆ στό Χριστιανισμό μέ τήντέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ χρί-σματος. Ἀκολούθως ἐπισκέφθη-καν τό μοναστῆρι τοῦ ἈποστόλουἈνδρέα, ὅπου προσκύνησαν τόνἍγιο καί τόν εὐχαρίστησαν γιά τήθαυμαστή βοήθειά του» (Ἐφημε-ρίδα ΠΟΛΙΤΗΣ» ἡμερ. 14/2/1999).

Τό θαῦμα αὐτό συγκλόνισε τούςκατοίκους τοῦ νησιοῦ καί αὔξησετό σεβασμό καί τήν ἀγάπη τουςπρός τόν Ἀπόστολο Ἀνδρέα καί τόμοναστῆρι του.

Ἡ ἰσχυρή παράδοση καί τόπλῆθος τῶν θαυμάτων εἶχε ὡςἀποτέλεσμα ἡ φήμη τοῦ Ἀποστό-λου Ἀνδρέα νά διαδοθεῖ σέ ὁλό-κληρο τό νησί καί τό μοναστῆρι τουνά καταστεῖ παγκυπρίως γνωστό.Χωρίς ὑπερβολή, μετά ἀπό τήν Πα-ναγία, στήν Κύπρο ἔχει ἰδιαίτερητιμή ὁ Πρωτόκλητος μαθητής. Σέὅλους τους ναούς τοῦ μαρτυρικοῦνησιοῦ μας θά βροῦμε τήν ἁγία


εἰκόνα του καί τό ὄνομα τοῦ εἶναιτό πιό συνηθισμένο καί τό πιό δια-δεδομένο. Τή μέρα τῆς μνήμης τοῦγιορτάζει ὅλη ἡ Κύπρος. Ἀκόμηκαί στήν μακρινή, γεωγραφικάἀπό τό Μοναστῆρι του, ἐπαρχίατῆς Πάφου, ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέ-ας τιμᾶται ἰδιαίτερα στό νοτιο-δυτικό ἄκρο τοῦ νησιοῦ, στήν πε-ριοχή τῆς Ἐπισκοπῆς Ἀρσινόηςκαί συγκεκριμένα στήν Πόλη Χρυ-σοχοῦς, ὅπου ὑπάρχει μεγαλο-πρεπής ναός ἀφιερωμένος στόνἍγιο. Μαρτυρίες ἡλικιωμένωνκατοίκων τῆς περιοχῆς ἀναφέρουνὅτι πρίν τήν Εἰσβολή, ταξίδευανγιά μέρες, ἀκόμη καί μέ τά ζῷατους, κρατώντας τίς λαμπάδες καί

τά τάματά τους, γιά νά φθάσουνστό Μοναστῆρι καί νά προσκυ-νήσουν στή χάρη τοῦ Ἁγίου, στήμεγάλη πανήγυρη πού γινότανκάθε καλοκαῖρι στίς 15 Αὐγού-στου.

Τό παγκύπριο προσκύνημαστήν Καρπασία πού κατέστησεγνωστό τόν Ἀπόστολο Ἀνδρέαστήν Κύπρο, ὡς γνωστό, ἐδῶ καί43 χρόνια, μαζί μέ ὅλη τήν ΒόρειαΚύπρο ἔχει περιέλθει στήν κυ-ριαρχία τῶν Τούρκων εἰσβολέων.Μετά τό ἐπάρατο γιά τό νησί1974, ἡ περίπυστη μονή του κα-τέληξε σέ συγκινητικό σύμβολοτοῦ ἀδούλωτου κυπριακοῦ Ἑλλη-νισμοῦ. Μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦκαί τή χάρη τοῦ ἀποστόλουἈνδρέα, μετά ἀπό διάφορες δια-δικασίες τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου,τά τελευταία χρόνια τελεῖταιΘεία Λειτουργία στό μοναστῆριστήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου καί πλῆθοςπιστῶν καταφθάνει γιά νά τιμή-σει τόν Ἅγιο. Ἄξιο ἀναφορᾶς εἶναικαί τό γεγονός ὅτι ἐδῶ καί ἕναχρόνο ἔχει ὁλοκληρωθεῖ ἡ πρώτηφάση τῆς ἀναστήλωσης τοῦ μο-ναστηριοῦ, ὥστε νά στέκει ἐκεῖἀγέρωχο σύμβολο τῆς Ὀρθοδοξίαςκαί εὔγλωττος μάρτυρας τῆςἑλληνικότητας τῆς ἀνατολικῆςἐσχατιᾶς αὐτῆς τῆς μαρτυρικῆςκαί αἱματοβαμμένης γῆς.



Γιά τήν ἵδρυση τοῦ φημι-σμένου Μοναστηριοῦτοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα,

πού βρίσκεται στό ὁμώνυμοἀκρωτῆρι στήν κατεχόμενηΚαρπασία, ἐλάχιστα εἶναι γνω-στά. Ἡ παράδοση φέρει τόνἈπόστολο Ἀνδρέα νά ἔχει πε-ράσει ἀπό τό μέρος ἐκεῖνο, τόν1ο αἰώνα μ.Χ., ὅταν τό καρά-βι μέ τό ὁποῖο ταξίδευε ἔμει-νε ἀγκυροβολημένο γιά τρεῖςἡμέρες σέ παρακείμενο λιμα-νάκι λόγῳ νηνεμίας. Ἐκεῖ ὁἈπόστολος δημιούργησε μίαπηγή στό βράχο ἀπό ὅπουἄρχισε νά ἀναβλύζει ἄφθονονερό, «πού τρέχει ἀπό τότεστόν λάκκο τῆς ΠαλαιᾶςἘκκλησίας καί ἀπό ἐκεῖ βγαί-νει σάν Ἁγίασμα ἀπό βρύση

κοντά στή θάλασσα» (Ἰ. Τσι-κνοπούλλου «Ὁ ἈπόστολοςἈνδρέας», 1967, σ. 21). Αὐτόθεράπευσε καί τό τυφλό παι-δί τοῦ καπετάνιου τοῦ καρα-βιοῦ, ὁ ὁποῖος, σύμφωνα μέ τήνπαράδοση, ἔκτισε στήν ἴδιατοποθεσία ναό ἀφιερωμένοστόν πρωτόκλητο μαθητή τοῦΧριστοῦ.

Τό 1103 μ.Χ. ὑπάρχει μίαπρώτη μαρτυρία γιά τήν ὀνο-μασία τοῦ λιμενίσκου πού βρί-σκεται κοντά στό μοναστῆρι,ἀπό τόν Ἀγγλοσάξονα προ-σκυνητή Seawolf, ὁ ὁποῖος τόἀποκαλεῖ «λιμανάκι τοῦ Ἀπο-στόλου Ἀνδρέα». Ἡ μαρτυρίαθεωρεῖται σημαντική, ἀφοῦσυνδέει τό ὄνομα τοῦ Ἀποστό-λου μέ τό ἀκρωτῆρι τῆς Καρ-

1

1. Ἀπό τήν ἱστοσελίδα: http://churchofcyprus.org.cy/9184 25/9/17


πασίας ἀπό τά βυζαντινά χρό-νια, ἔνδειξη ὅτι ἡ παράδοση γιάτόν Ἀπόστολο Ἀνδρέα ὑπῆρχεἀπό τότε.

Μία ἄλλη σημαντική μαρτυ-ρία μέ σαφῆ ἀναφορά, αὐτή τήφορά, σέ ὕπαρξη μοναστηριοῦστήν περιοχή, γίνεται τό 1191μ.Χ. ἀπό τόν Ἄγγλο ἱερωμένοBenedictof Peterborough, ὁὁποῖος ἀναφέρει ὅτι ὁ τότε δι-οικητής τῆς Κύπρου ἸσαάκιοςΚομνηνός (1185-1191) συνελή-φθη ἀπό τόν Ριχάρδο τόν Λε-οντόκαρδο σέ πολύ καλά ὀχυ-ρωμένο μοναστῆρι, πού ὀνο-μαζόταν «Ἀκρωτήριον τοῦἈποστόλου Ἀνδρέα».

Ἐπίσης, τό ἀκρωτῆρι ἀνα-φέρεται σέ παλαιούς χάρτεςτῆς Κύπρου, ἤδη ἀπό τό 1465,ὡς ἀκρωτῆρι τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα(“CapodeSando Andrea”). Σεπαλαιούς χάρτες σημειώνεταικαί ἡ ὕπαρξη ἐκκλησίας στήθέση τοῦ σημερινοῦ μοναστη-ριοῦ, μέ τήν ὀνομασία ἍγιοςἈνδρέας (“SandoAndrea”).

Παρόμοιες ἀναφορές γίνονταικαί ἀπό πολλούς περιηγητέςπού ἐπισκέφθηκαν τήν Κύπρο,τόσο κατά τήν περίοδο τῆς λα-τινοκρατίας (1191-1571) ὅσο

καί κατά τήν περίοδο τῆς τουρ-κοκρατίας (1571-1878). ὉἌγγλος περιηγητής RichardPococke, πού ἐπισκέφθηκε τόνησί τό 1738, γράφει, «φθάσα-με στό ἀνατολικότερο σημεῖοτοῦ νησιοῦ, πού ὀνομαζότανἀπό τούς παλαιούς Βοός Οὐρά.Σήμερα ὀνομάζεται ἀκρωτῆριτοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα ἐξαι-τίας μοναστηριοῦ σέ βράχοστό ὄνομα τοῦ ἈποστόλουἈνδρέα, στό ὁποῖο κατοικοῦν 2-3 μοναχοί». (Ν.Γ. Κυριαζή«Τά Μοναστήρια ἐν Κύπρῳ»,1950, σ. 18).

Ἡ ἱστορία τοῦ μοναστηριοῦγίνεται οὐσιαστικά γνωστή πε-ρίπου ἀπό τό 1855 ὅταν ὁπαπά Ἰωάννης Νικόλα Διά-κου ἀπό τό Ριζοκάρπασο ἄρχι-σε τήν οἰκοδόμηση τοῦ και-νούργιου ναοῦ, πού ἐγκαινιά-στηκε στίς 15 Αὐγούστου 1867ἐπί Ἀρχιεπισκόπου Σωφρονίου.Ὁ παπά Ἰωάννης θεωρεῖται ὁκτήτορας τοῦ σημερινοῦ μονα-στηριοῦ.

Ὁ παλαιός καί ὁ καινούρ-γιος ναός τῆς Μονῆς

Ἀπό τά κτίσματα τοῦ πρώτουναοῦ δέν διασώζονται καθόλου



ἴχνη. Στή θέση τους ἀνεγέρθη-κε ἀρκετά χρόνια ἀργότερα –κατά τήν περίοδο τῆς Φραγ-κοκρατίας τόν 15ο αἰώνα –ναός, πού ὑπάρχει μέχρι σή-μερα, ὄχι ὅμως καί τά κτήριαπού τό περιέβαλλαν.

«Ἡ Παλαιά Ἐκκλησία, μέ τόνοἰκοδομικό της ρυθμό, μέ τάγραφικώτατα σταυροθόλιά της,χτισμένη μάλιστα ἐπάνω στήνπηγούλα πού φανέρωσε ὁ ὀνο-μαστός Ἀπόστολος, πιστοποιεῖ,μακρυά ἀπό κάθε ἀμφιβολία,ὅτι εἶναι κτίσμα τοῦ δεκάτουπέμπτου αἰῶνος. Εὔκολα ἐμεῖςσυμπληρώνουμε τήν ἀλάνθαστηαὐτή πιστοποίησι, χωρίς νάμπορῆ κανείς νά μᾶς διαψεύ-ση. Γύρω στά 1430, ἐποχή

Φραγκοκρατίας, βρήκαμε οἱκάτοικοι τῆς περιοχῆς οἰκονο-μική ἄνεσι τόση – ἄς μή ποῦμεεὐρωστία – πού μᾶς ἐπέτρεψενά μεγαλώσουμε καί νά κά-νουμε ὀμορφότερο τό Ἐκκλη-σάκι τοῦ ἀγαπητοῦ μας ΨαράἈποστόλου Ἀνδρέα καί ἀνα-θέσαμε τό μεγάλωμα αὐτό τόκαλλιτεχνικό σέ τεχνίτη καλό,πού καλά ἤξερε τά μυστικά τῆςἐκκλησιαστικῆς οἰκοδομίας»(Τσικνοπούλλου, σ. 22).

Ὁ παλαιός αὐτός ναός, πούεἶναι γοτθικοῦ ρυθμοῦ, βρί-σκεται τριάμισι μέτρα χαμη-λότερα ἀπό τό ἱερό τοῦ και-νούργιου (σημερινοῦ) ναοῦ καίοἱ εἴσοδοί του εἶναι δύο πε-τρόκτιστες σκάλες. Το σχῆμα


του εἶναι τετράγωνο καί ἡπύλη του, πού βρίσκεται στήνότια πλευρά, εἶναι πετρόκτι-στη καί ἀψιδόσχημη.

Ὁ καινούργιος ναός τοῦ μο-ναστηριοῦ χρονολογεῖται στόν19ο αἰώνα, μέ βάση ἐπιγραφήὅπου ἀναγράφεται ἡ ἡμέρατῶν ἐγκαινίων του, 15 Αὐγού-στου 1867. Ὁ ναός εἶναι μονό-κλιτος μέ καμαρόσχημη ὀροφήἐνισχυμένη μέ ἔξι κτιστέςζῶνες. Ἡ μεγάλη θύρα τοῦναοῦ βρίσκεται στόν νότιοτοῖχο, ἐνῷ στόν βόρειο τοῖχοὑπάρχει δεύτερη θύρα μέ τήνἐπιγραφή τῆς ἡμέρας τῶνἐγκαινίων του.

Γιά τόν καινούργιο ναό, καίγενικότερα γιά τό Μοναστῆριτοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα, γράφειὁ ἱστορικός Σακελλαρίου: «Νο-τιώτερον ὀλίγον τῶν Κλείδωνκεῖται παρά τήν ἀκτήν τό Μο-ναστήριον τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου.Πρό τριακονταετίας ἐνταῦθαδέν ὑπῆρχεν ἤ μικρός παλαιόςΝαός τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου·ἔκτοτε ὅμως, χάρις εἰς τήνἐνεργητικότητα καί τιμιότητατοῦ τότε διορισθέντος Ἱερέωςτῆς μικρᾶς Ἐκκλησίας, νῦν δέΟἰκονόμου τῆς Μονῆς, ἐκτί-

σθη μέγας καί ὡραῖος Ναός καίπολλά κάλλιστα πέριξ δωμάτια,καί οὕτως ἐνταῦθα κατηρτίσθη,προϊόντος τοῦ χρόνου, μία τῶνὡραιοτέρων ἐν τῇ Νήσῳ Μο-νῶν» (Τσικνοπούλλου, σ. 25).

Τό εἰκονοστάσιο, πού καλύ-πτει ὁλόκληρο τό πλάτος καίὕψος τοῦ καινούργιου ναοῦ,εἶναι ξυλόγλυπτο καί ἐπίχρυσο,ὅμως ἄγνωστης χρονολογίαςκατασκευῆς καί ἄγνωστου τε-χνίτη. Ξυλόγλυπτοι εἶναι ἐπίσηςὁ ἄμβωνας, ὁ θρόνος, καθώς καίτό κεντρικό προσκυνητάρι. Στάδεξιά τοῦ τέμπλου ὑπάρχειἐπίσης ξυλόγλυπτο, ἐπίχρυσοκαί καταστόλιστο προσκυνη-τάρι, στό ὁποῖο βρίσκεται ἡπροσκυνηματική εἰκόνα τοῦἈποστόλου Ἀνδρέα. Στόν ναόφυλάγονται, μεταξύ ἄλλων, με-ρικές σχετικά παλαιές εἰκόνεςτοῦ 19ου αἰώνα, καθώς καί με-ρικά κειμήλια τῆς ἴδιας ἐποχῆς.

Ὁ Κτήτορας τοῦ νέου ναοῦ:Παπᾶ Ἰωάννης Νικόλα Διάκου (1827 – 1909)

Ὁ παπά Ἰωάννης ΝικόλαΔιάκου ἀπό τό Ριζοκάρπασοθεωρεῖται ὁ ἱδρυτής καί πρῶτοςοἰκονόμος τοῦ σημερινοῦ Μο-



ναστηριοῦ. Ὁ παπά Ἰωάννηςἄρχισε τήν ἀνέγερση τοῦ νέουναοῦ τό 1855, ἀφοῦ κατάφερενά συγκεντρώσει οἰκονομικήβοήθεια ἀπό τούς πιστούς μέἐράνους στήν Κύπρο καί στόἐξωτερικό, «φέρων μαζί τουμία βαρύτιμη παλαιά Εἰκόνατοῦ Ἁγίου» (Τσικνοπούλλου, σ.25). Ὁ τότε ἈρχιεπίσκοποςΜακάριος Α΄ (1854-1865) εἶχεθέσει τό ὅλο ἔργο τῆς ἀνέγερ-σης τοῦ ναοῦ κάτω ἀπό τήνπνευματική του καθοδήγηση.

Ὁ παπά Ἰωάννης ἐργάστηκεμέ ἀφοσίωση γιά τό φημισμέ-νο Μοναστῆρι καί ὅταν πέθα-νε στίς 4 Ἰουλίου 1909, σέ ἡλι-κία 82 χρόνων, οἱ συμπα-τριῶτες του τόν ἔθαψαν κοντά

στήν παλαιά Ἐκκλησία, ὅπουἀργότερα στήθηκε καί ἡ μαρ-μάρινη προτομή του.

Γιά τό χαρακτῆρα καί τόἔργο τοῦ παπᾶ Ἰωάννη γράφειὁ ἱστορικός Φραγκούδης τάἀκόλουθα: «Ὁ τήν Μονήν δι-ευθύνων Οἰκονόμος εἶναι σπά-νιος τύπος ἱερέως. Μόνος ἐπι-στατεῖ εἰς τήν καλλιέργειαντῶν κτημάτων, εἰς τήν εἴσπρα-ξιν τῶν εἰσοδημάτων, αὐτόςἐνήργησε συνδρομάς διά τήνἀνέγερσιν τῆς Μονῆς, τά εἰσο-δήματα τῆς ὁποίας χρησιμο-ποιεῖ εἰς διατήρησιν Σχολείουἀρρένων καί θηλέων ἐν Ριζο-καρπάσῳ, εἰς φιλοξενίαν καί εἰςδιάφορα ἄλλα καλά διά τήνἐπαρχίαν, ἧς εἶναι ὁ δικαστής,


ὁ ἀγαθός ἄγγελος. Τοιούτωνἱερέων χρήζουσιν ἀληθῶς ὅλατά χωριά» (Τσικνοπούλλου, σ.26).

Ἄλλοι γνωστοί μοναχοί ἐκτόςἀπό τόν παπά Ἰωάννη ἦταν ὁοἰκονόμος Χριστόφορος Κυκ-κώτης πού ὑπηρέτησε μεταξύ1910 καί 1915, ὁ οἰκονόμοςἸωσήφ (1916-1926), ὁ οἰκονό-μος Παγκράτιος (1926-1927), ὁοἰκονόμος Κλεόπας ἀπό τήΜόρφου (περί τό 1931), ὁ οἰκο-νόμος Φώτιος Μαχαιριώτηςἀπό τό Φλαμούδι (1931-1934),ὁ ἱερομόναχος Χρύσανθος Μα-κρυγιάννης (1935-1937), ὁ ἱερο-μόναχος Νικόλας Σανταμᾶς(1942-1947), ὁ οἰκονόμος Λε-όντιος Ἰακωβίδης (1948-1962)καί ὁ οἰκονόμος Κλεόπας Κου-ρουζίδης (1962).

Μεγάλος εὐεργέτης τῆςΜονῆς ὑπῆρξε ὁ ἈριστόδημοςΓιαννακού Παπαπέτρος (1897-1967), ὁ ὁποῖος στή διαθήκη τουκληροδότησε στό Μοναστῆριτοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα ὅλη τήνπεριουσία του, ἀξίας 50 χιλιά-δων λιρῶν (τό 1967), γιά τήνἀνέγερση ξενώνων. Ἡ σωρόςτου τάφηκε στόν χῶρο τῆςΜονῆς.

Προσκύνημα στόν Ἀπόστολο ἈνδρέαΤό Μοναστῆρι τοῦ Ἀποστό-

λου Ἀνδρέα γιορτάζει κανονι-κά στίς 30 Νοεμβρίου, ὅμωςἐπειδή κατά τήν ἡμερομηνίααὐτή ὁ καιρός εἶναι συνήθωςχειμωνιάτικος καί οἱ προσκυ-νητές ταλαιπωροῦνταν σέ με-γάλο βαθμό, καί ἀφοῦ σέ πα-λαιότερες ἐποχές τό προσκύ-νημα στό μοναστῆρι ἀπαιτοῦσεταξίδι πολλῶν ἡμερῶν, καθιε-ρώθηκε ἡ 15η Αὐγούστου –ἡμέρα πού ἐγκαινιάστηκε ὁνέος ναός τό 1867 – ὡς ἡμέραγιορτῆς γιά τό μοναστῆρι.

«Εἰς τήν μονήν τοῦ ἀποστό-λου Ἀνδρέου δίς τοῦ ἔτους γί-νεται πολυπληθής πανήγυρις.Ἡ πολυπληθέστερα πανήγυριςτελεῖται τήν 15ην Αὐγούστου,ἡμέραν τῶν ἐγκαινίων τῆςμονῆς, ὅτε ὁ καιρός εἶναιὡραῖος. Ἡ ἑτέρα πανήγυρις τε-λεῖται τήν 30ην Νοεμβρίου,ἡμέραν ἑορτῆς τοῦ ἁγίου, ὅτεὅμως διά τόν βροχερόν καιρόνδέν δύναται νά μεταβοῦν πολ-λοί προσκυνηταί». (Χ. Ταου-σιάνη «Αἱ ἐκκλησίαι τοῦ Ριζο-καρπάσου», 1983, σ. 143).



Ὅπως γράφει ὁ ΓιάννηςΣταυρινός Οἰκονομίδης στήν‘Ἱστορία τοῦ ἈποστόλουἈνδρέα τοῦ Ριζοκαρπάσου’,«ἦταν θαυμαστό τό θέαμα νάβλέπεις πλῆθος ἅμαξες συρό-μενες ἀπό βόδια, μοῦλες, ἄλο-γα, σκεπασμένες μέ πολύχρω-μες τέντες, καβαλάρηδες, πε-ζούς, νά διασχίζουν τούς χω-ματένιους δρόμους τοῦ Καρ-πασιοῦ ἐπί τρία μερόνυχταγιά νά φτάσουν στό μοναστῆριτήν 15η Αὐγούστου μέ τά ἀφιε-ρώματά τους: τίς τεράστιεςλαμπάδες, τά ζωντανά πούἄλλα τά πρόσφεραν ἐνῷ ἄλλατά ἔσφαζαν ἐκεῖ γιά νά φᾶνε.Το μοναστῆρι τούς προσέφερε

πλήρη φιλοξενία κι ἄφθονοκρασί. Στό πανηγύρι ἔρχοντανπολλοί διά θαλάσσης, ἐνῷ ἡκαμπάνα τοῦ Ἁγίου τούς ὑπο-δεχόταν μέ συνεχές χαρούμενοχτύπημα». (Μ. Στυλιανοῦ«Μία περιδιάβαση στά κατε-χόμενα χωριά καί τίς πόλειςμας», 2001 σ. 346)

Ὅταν τό αὐτοκίνητο ἄρχισενά χρησιμοποιεῖται ἐκτεταμέ-να στήν Κύπρο, οἱ προσκυνητέςἔφθαναν στό μοναστῆρι μέ λε-ωφορεῖα, μά καί πάλι τό ταξί-δι ἦταν μεγάλο καί διαρκοῦσεδύο-τρεῖς ἡμέρες. Στό μο-ναστῆρι μετέβαιναν πολύ τα-κτικά, μέχρι καί τό 1974, καί


πολλοί πιστοί γιά βαφτίσειςπαιδιῶν.

Μεταξύ τῶν χιλιάδων ἐπι-σκεπτῶν τοῦ μοναστηριοῦ συγ-καταλέγονταν καί πολλοί Τουρ-κοκύπριοι, οἱ ὁποῖοι σέβονταντόν Ἅγιο καί ἔφθαναν ἐκεῖἀπό πολλά μέρη τῆς Κύπρουφέρνοντας μαζί τους τά τάμα-τά τους.

Μετά τήν τουρκική εἰσβολήτοῦ 1974 ἐπιτράπηκε γιά πρώ-τη φορά στούς ἐγκλωβισμένουςτῆς Καρπασίας νά μεταβοῦνστό μοναστήρι καί νά παρα-κολουθήσουν τή λειτουργία, μέτήν εὐκαιρία τῆς γιορτῆς τοῦἉγίου, στίς 30 Νοεμβρίου 1978.

Ὁ Ἡγούμενος Κύκκου καί ὁτότε Οἰκονόμος τῆς Μονῆς Κλε-όπας Κουρουζίδης ἐπισκέφθη-καν τό μοναστήρι γιά πρώτηφορά μετά τήν εἰσβολή στίς 30Νοεμβρίου 1994, ἐνῷ ἀκριβῶςἕνα χρόνο ἀργότερα ἡγήθη-καν προσκυνήματος ἀπό 40Καρπασίτες πού ταξίδεψανστόν Ἀπόστολο Ἀνδρέα ἀπό τίςἐλεύθερες περιοχές μέ λεωφο-ρεῖο. Ἐξάλλου, ἡ πρώτη μαζι-κή ἐπίσκεψη στό μοναστῆρι,ἀπό 600 Ἑλληνοκύπριους,

πραγματοποιήθηκε στίς 15Αὐγούστου 1997, μετά ἀπόἐπίμονες ἐνέργειες τῆς Δια-χειριστικῆς Ἐπιτροπείας τῆςἹερᾶς Μονῆς τοῦ Ἀπ. Ἀνδρέαπρός τά Ἡνωμένα Ἔθνη καί τίςκυβερνήσεις τῶν ΗΠΑ καί τῆςΜεγάλης Βρετανίας.

Μετά τή μερική ἄρση τῶν πε-ριορισμῶν στή διακίνηση ἀπόκαί πρός τά κατεχόμενα ἀπό τότουρκικό κατοχικό καθεστώς,τόν Ἀπρίλιο 2003, χιλιάδες πι-στοί συναθροίζονται στό κατε-χόμενο μοναστήρι γιά νάἐκφράσουν τήν πίστη τους στόνἍγιο. Ἐνδεικτικά ἀναφέρεταιὅτι σέ καταμέτρηση πού ἔγινετήν 1η Μαΐου 2003, ἀπό τούς25.800 Ε/Κ πού εἶχαν μεταβεῖστά κατεχόμενα οἱ 24.000εἶχαν γιά προορισμό τους τήΜονή τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα.Ἐπίσης, τρεῖς ἡμέρες μετά τήμερική ἄρση τῶν περιορισμῶνστή διακίνηση, στίς 26 Ἀπριλί-ου 2003 πού ἦταν καί ΜεγάλοΣάββατο, ἔγινε στό μοναστήριλειτουργία Ἀναστάσεως, τήνὁποία κάλυψαν διεθνῆ τηλεο-πτικά δίκτυα…



Ἱστορικό ΣχολείουΤό Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου

ἔχει μακρά καί λαμπρή ἱστορία.Στίς 15 Αὐγούστου 1917 ἡ ἹεράΜονή τοῦ Ἀποστόλου Ἀντρέα,γνωρίζοντας τήν ἀνυπολόγιστηἀξία τῆς παιδείας καί πιστεύον-τας ὅτι αὐτή ἀποτελεῖ ἀσφαλῆβάση πάνω στήν ὁποία μπορεῖ νάστηριχθεῖ τό οἰκοδόμημα τῆς γε-νικῆς ἀναπτύξεως ἑνός τόπου,ἔλαβε τήν ἱστορική ἀπόφαση νάἱδρύσει στό Ριζοκάρπασο Ἀνω-τέρα Πρακτική Σχολή.

Ἡ Ἐπιτροπή τῆς Σχολῆς ἀπο-τελέσθηκε ἀπό τήν τότε διαχει-ριστική Ἐπιτροπεία ἈποστόλουἈντρέα μέ πρόεδρό της τόν ἀεί-μνηστο οἰκονόμο τῆς Μονῆς,

Ἰωσήφ, καί ἀπό τόν τότε πρόεδροτῆς Σχολικῆς Κοινοτικῆς Ἐπι-τροπείας, Σολωμό Φαλᾶ.

Διευθυντής τῆς σχολῆς διορί-στηκε ὁ Μιχαήλ Κουνᾶς μέ ἐτή-σιο μισθό £90.

Οἱ μαθητές τοῦ πρώτου σχο-λικοῦ ἔτους 1917 - 1918 ἦταν 13,οἱ ἀκόλουθοι:

1. Ἀντώνης Ι. Χατζητάσου2. Ἰδομενεύς Κ. Χατζήλακος3. Ζαχαρίας Σ. Φαλᾶς4. Παταπιός Χριστοδούλου5. Ἰωάννης Παπανικολάου6. Ἰωάννης Α. Βοῦρος7. Πανάρετος Ἱερομονάχου8. Ἐφραίμ Ι. Νικήτας9. Πατάπιος Μάρκου10. Ζαχαριάς Σ. Οἰκονομίδης

1. Ἀπό τήν ἱστοσελίδα http://gym-rizokarpaso-amm.schools.ac.cy/index.php?id=is-toriko 6/9/2017.

1


11. Ἀνδρέας Ι. Στρόγγολος12. Νικόλαος Ζ. Καντάρης13. Ζαχαρίας Ι. Τζιαούρη

Κατά τό ἑπόμενο σχολικό ἔτος1918-19 ἡ Σχολή λειτουργεῖ μένέο διευθυντή, τόν ἀείμνηστοΜενέλαο Πάροικο καί μέ 17 μα-θητές, 10 στήν Α΄ καί 7 στή Β΄τάξη. Λειτουργεῖ μέχρι τό 1921.

Ἡ Σχολή διέκοψε τή λειτουρ-γία της τά ἑπόμενα 5 ἔτη. Ἀπότό 1926 ἐπαναλειτούργησε ὁρι-στικά πιά χωρίς διακοπή μέχρι τό1974. Ἀπό τό 1926 μέχρι τό1930 λειτουργεῖ μέ τήν ἐπωνυμίαἈνωτέρα Σχολή Ριζοκαρπάσου μέδιευθυντή τόν Παντελῆ Ταου-σιάνη.

Τό Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσουσυνάντησε πολλές δυσκολίεςκατά τή μακρόχρονη λειτουργίατου. Σκληροί καί δύσκολοι οἱἀγῶνες πού καταβλήθηκαν ἀπότίς ἑκάστοτε διαχειριστικές ἐπι-τροπές τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα,ἀπό ὅλη τήν κοινότητα τοῦ Ρι-ζοκαρπάσου, τούς Διευθυντέςκαί καθηγητές, γιά νά φθάσει τόσχολεῖο μέχρι τήν ὁλοκλήρωσηκαί τήν ἀναγνώρισή του ἀπό τήνἙλληνική Κυβέρνηση. Τό ἑξατά-ξιο κλασικό Γυμνάσιο Ριζοκαρ-πάσου ἀναγνωρίστηκε ὡς ἰσότι-μο πρός τά Ἑλληνικά Γυμνάσια

παλαιοῦ τύπου μέ τά ἑξῆς Βα-σιλικά διατάγματα: 13.1.54 (ΦΕΚ7 Τ. Α΄) Τάξεις Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄, 4.1.55(ΦΕΚ 2 Τ. Α΄) Τάξη Ε΄, 17.2.56(Τ.Α. ΦΕΚ) Τάξη Στ΄.

Ἡ Ἱερά Μονή τοῦ ἈποστόλουἈνδρέα ὑπῆρξε μέγιστος εὐερ-γέτης τοῦ Γυμνασίου Ριζοκαρ-πάσου. Ἀπό τό 1917 μέχρι καί τό1961 ἡ Ἱερά Μονή κατέβαλλετούς μισθούς τῶν καθηγητῶν,ἐπιπρόσθετα δέ ἔκτισε καί ἐξό-πλισε τό κτηριακό συγκρότηματοῦ Σχολείου, μαζί μέ τήν Κοι-νότητα τοῦ Ριζοκαρπάσου.

Τό 1969-70 ὁ ΚαθηγητικόςΣύλλογος καί ἡ Σχολική Ἐφορείαἀποφάσισαν κατά τήν ἐπίσημηἑορταστική ἐκδήλωση γιά τάπενηντάχρονα τοῦ σχολείου νάἀνακηρύξουν τήν Ἱερά Μονή ὡςἱδρυτή καί Μέγιστο Εὐεργέτη τοῦΓυμνασίου καί νά τῆς ἀπονεμη-θεῖ χρυσό μετάλλιο.

Τό 1974-75 ὑπολειτούργησεμέ καθηγητές πού ἔτυχε νά πα-ραμείνουν ἐγκλωβισμένοι στόΡιζοκάρπασο καί μέ φυλλάδιαἀπό τό Ὑπουργεῖο Παιδείαςμέσῳ τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ.

ΜαθητέςἈπό τήν ἵδρυση τοῦ Γυμνασί-

ου γίνονται δεκτοί ὡς μαθητέςἀπόφοιτοι τῶν δημοτικῶν σχο-



λείων Ριζοκαρπάσου, Αἰγιαλού-σης καί ἄλλων γειτονικῶν χω-ριῶν ὅπως ἀπό τήν Κώμη Κεπήρ,τό Γεράνι, τό Δαυλό, καί τόνἍγιο Ἀνδρόνικο. Τό σχολικόἔτος 1936-37 γράφτηκαν στήν Α΄τάξη καί τέσσερις Τουρκοκύ-πριοι ἀπό τό χωριό Γαληνόπορ-νη.

Τό 1941-42 γράφτηκαν στήν Α΄τάξη καί δύο Τουρκοκύπριοιἀπό τή Γαληνόπορνη. Ὁ ἕνας συ-νεχίζει τή φοίτ�

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 – ΤΕΥΧΟΣ …...σύμφωνα μέ τή...

Documents

Transcript of ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 – ΤΕΥΧΟΣ …...σύμφωνα μέ τή...