Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄...

29
Πρόλογος Η Τράπεζα Θεμάτων κατά θεματικές ενότητες είναι, καταρχήν, ένα βοήθημα χρήσιμο στο μα- θητή, αλλά και στον καθηγητή που διδάσκει το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας στην Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν βιβλίο είναι να μυηθεί ο μαθητής στο πνεύμα των εξετάσεων, να εξοικειωθεί με τα θέματα που ζητούνται και με τον τρόπο με τον οποίο ζητούνται, και να μάθει να τα διαχειρίζεται αποτελεσματικά. Για το σκοπό αυτό ακολουθήθηκε η παρουσίαση των θεμάτων όπως ακριβώς παρου- σιάζονται στην «Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας» του Υπουργείου Παιδεί- ας. Τα θέματα οργανώνονται κατά θεματικές ενότητες, ώστε να είναι εύκολη η εύρεση, η μελέτη και η διδασκαλία τους. Στην αρχή του βιβλίου προτάσσεται κατηγοριοποίηση των θεμάτων και της θεω- ρίας που πρέπει να γνωρίζει ο μαθητής για την απάντησή τους. Πιστεύουμε ότι είναι πολύ σημαντικός ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνονται και πα- ρουσιάζονται τα θέματα. Πιο σημαντικές, όμως, είναι οι απαντήσεις που δίνονται σε αυτά. Ως εκ τούτου δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα τόσο στη σωστή απάντηση των θε- μάτων όσο και στην παρουσίαση των απαντήσεων. Οι απαντήσεις ακολουθούν τα κείμενα και τα θέματα, ώστε με την παράθεσή τους αυτή να είναι εύκολη και άνετη η αναζήτησή τους και η μελέτη τους. Στα θέματα προτείνεται και περιλαμβάνεται και θέμα έκθεσης σχετικό με το περιεχό- μενο του κειμένου (Ερώτημα Γ΄ του τελικού διαγωνίσματος, το οποίο, σύμφωνα με το νέο τρόπο αξιολόγησης, ορίζεται από τους διδάσκοντες). Χωρίς να είναι δεσμευτικό το θέμα που προτείνεται, πιστεύουμε ότι διευκολύνει και το διδάσκοντα το μάθημα και το μαθητή, ο οποίος μπορεί να αναζητήσει στην απάντησή του το υλικό που χρειάζεται για την ανάπτυξη σχετικών θεμάτων. Οι συγγραφείς Σπυρίδων Κ. Κούτρας Υπαπαντή Η. Ζουρούδη 01-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:19 ™ÂÏ›‰·7

Transcript of Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄...

Page 1: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Πρόλογος

Η Τράπεζα Θεμάτων κατά θεματικές ενότητες είναι, καταρχήν, ένα βοήθημα χρήσιμο στο μα-θητή, αλλά και στον καθηγητή που διδάσκει το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας στηνΑ΄ Λυκείου.

Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν βιβλίο είναι να μυηθεί ο μαθητής στοπνεύμα των εξετάσεων, να εξοικειωθεί με τα θέματα που ζητούνται και με τον τρόπο μετον οποίο ζητούνται, και να μάθει να τα διαχειρίζεται αποτελεσματικά.

Για το σκοπό αυτό ακολουθήθηκε η παρουσίαση των θεμάτων όπως ακριβώς παρου-σιάζονται στην «Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας» του Υπουργείου Παιδεί-ας.

Τα θέματα οργανώνονται κατά θεματικές ενότητες, ώστε να είναι εύκολη η εύρεση, ημελέτη και η διδασκαλία τους.

Στην αρχή του βιβλίου προτάσσεται κατηγοριοποίηση των θεμάτων και της θεω-ρίας που πρέπει να γνωρίζει ο μαθητής για την απάντησή τους.

Πιστεύουμε ότι είναι πολύ σημαντικός ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνονται και πα-ρουσιάζονται τα θέματα. Πιο σημαντικές, όμως, είναι οι απαντήσεις που δίνονται σε αυτά.Ως εκ τούτου δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα τόσο στη σωστή απάντηση των θε-μάτων όσο και στην παρουσίαση των απαντήσεων.

Οι απαντήσεις ακολουθούν τα κείμενα και τα θέματα, ώστε με την παράθεσή τουςαυτή να είναι εύκολη και άνετη η αναζήτησή τους και η μελέτη τους.

Στα θέματα προτείνεται και περιλαμβάνεται και θέμα έκθεσης σχετικό με το περιεχό-μενο του κειμένου (Ερώτημα Γ΄ του τελικού διαγωνίσματος, το οποίο, σύμφωνα με τονέο τρόπο αξιολόγησης, ορίζεται από τους διδάσκοντες).

Χωρίς να είναι δεσμευτικό το θέμα που προτείνεται, πιστεύουμε ότι διευκολύνει και τοδιδάσκοντα το μάθημα και το μαθητή, ο οποίος μπορεί να αναζητήσει στην απάντησή τουτο υλικό που χρειάζεται για την ανάπτυξη σχετικών θεμάτων.

Οι συγγραφείς

Σπυρίδων Κ. ΚούτραςΥπαπαντή Η. Ζουρούδη

01-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:19 ™ÂÏ›‰·7

Page 2: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

01-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:19 ™ÂÏ›‰·8

Page 3: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Περιεχόμενα

Τα είδη των θεμάτων και η απάντησή τους ......................................................................13

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ85ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Εφηβεία............................................................................35

86ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Εφηβεία............................................................................40

87ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Εφηβεία............................................................................45

88ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Νεανική ηλικία] ................................................................51

89ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Νεανική ηλικία] ................................................................56

90ό Κριτήριο Αξιολόγησης: [Νεανική ηλικία] ................................................................62

91ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Νεανική ηλικία] ................................................................66

92ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Γλώσσα, στάσεις και συμπεριφορές του εφήβου] ...................70

93ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Γλώσσα, στάσεις και συμπεριφορές του εφήβου] ...................73

94ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Γλώσσα, στάσεις και συμπεριφορές του εφήβου] ...................78

95ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Η γλώσσα των νέωνΚείμενο 2: [Γλώσσα και ηλικιωμένοι].....................................81

96ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Η γλώσσα των νέωνΚείμενο 2: [Γλώσσα και ηλικιωμένοι].....................................85

97ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Η γλώσσα των νέωνΚείμενο 2: [Γλώσσα και ηλικιωμένοι].....................................89

98ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Ο έφηβος σε σχέση με τους γονείς του ..................................93

99ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Ο έφηβος σε σχέση με τους γονείς του ...................................96

100ό Κριτήριο Αξιολόγησης: Ο έφηβος σε σχέση με τους γονείς του .................................100

101ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Σχέσεις γονέων-εφήβων ....................................................103

102ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Σχέσεις γονέων-εφήβων ....................................................107103ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Σχέσεις γονέων-εφήβων ....................................................111

104ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η συμπεριφορά των γονιών και η επίπτωσή τηςστους εφήβους....................................................................116

105ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η συμπεριφορά των γονιών και η επίπτωσή τηςστους εφήβους....................................................................120

106ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η συμπεριφορά των γονιών και η επίπτωσή τηςστους εφήβους....................................................................124

107ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: ΕφηβείαΚείμενο 2: Συγκρουσιακές σχέσεις γονέων και εφήβων:

Μύθος ή πραγματικότητα;...................................128

108ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: ΕφηβείαΚείμενο 2: Συγκρουσιακές σχέσεις γονέων και εφήβων:

Μύθος ή πραγματικότητα;...................................132

01-KOYTRAS-TRAPEZA B 24-11-14 09:52 ™ÂÏ›‰·9

Page 4: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

109ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: ΕφηβείαΚείμενο 2: Συγκρουσιακές σχέσεις γονέων και εφήβων:

Μύθος ή πραγματικότητα;...................................136

110ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Εφηβεία: Συμβουλές για… γονείς σε απόγνωση ....................141

111ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Εφηβεία: Συμβουλές για… γονείς σε απόγνωση ....................145

112ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Εφηβεία: Συμβουλές για… γονείς σε απόγνωση ....................149

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

113ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Τρίτη ηλικία ....................................................................155

114ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Τρίτη ηλικία ....................................................................159

115ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Τρίτη ηλικία ....................................................................163

116ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Οι νέοι δίπλα στην τρίτη ηλικίαΚείμενο 2: [Η κοινωνικοποίηση της τρίτης ηλικίας] ................168

117ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Οι νέοι δίπλα στην τρίτη ηλικίαΚείμενο 2: [Η κοινωνικοποίηση της τρίτης ηλικίας] ................172

118ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Οι νέοι δίπλα στην τρίτη ηλικίαΚείμενο 2: [Η κοινωνικοποίηση της τρίτης ηλικίας] ................177

119ο Κριτήριο Αξιολόγησης: H μανία για αιώνια νεότητα ................................................182

120ό Κριτήριο Αξιολόγησης: H μανία για αιώνια νεότητα ................................................186

ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ

121ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Το χάσμα των γενεών.........................................................193

122ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Το χάσμα των γενεών.........................................................197

123ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Το χάσμα των γενεών.........................................................202

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

124ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Μετασχηματίζοντας δημιουργικά την αμφισβήτηση… ............209

125ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Μετασχηματίζοντας δημιουργικά την αμφισβήτηση… ............214

126ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Μετασχηματίζοντας δημιουργικά την αμφισβήτηση… ............218

ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΟΙ

127ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Μια νέα σχέση με τους συνομηλίκους ..................................223

128ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Μια νέα σχέση με τους συνομηλίκους ..................................227

129ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Μια νέα σχέση με τους συνομηλίκους ..................................232

130ό Κριτήριο Αξιολόγησης: [Οι σχέσεις του εφήβου με την ομάδα συνομηλίκων]..............236131ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Οι σχέσεις του εφήβου με την ομάδα συνομηλίκων]..............240

132ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Οι σχέσεις του εφήβου με την ομάδα συνομηλίκων]..............245

ΦΙΛΙΑ

133ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: [Η φιλία]Κείμενο 2: [Σχέσεις των εφήβων με τους συνομηλίκους] .........251

01-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:19 ™ÂÏ›‰·10

Page 5: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

134ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: [Η φιλία]Κείμενο 2: [Σχέσεις των εφήβων με τους συνομηλίκους] .........255

135ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: [Η φιλία]Κείμενο 2: [Σχέσεις των εφήβων με τους συνομηλίκους] .........259

ΠΡΟΤΥΠΑ

136ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κοινωνικά Πρότυπα ..........................................................265

137ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κοινωνικά Πρότυπα ..........................................................269

138ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κοινωνικά Πρότυπα .........................................................274

ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

139ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Νέοι και πρότυπα ψυχαγωγίας] .........................................281

140ό Κριτήριο Αξιολόγησης: [Νέοι και πρότυπα ψυχαγωγίας] .........................................286

141ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Νέοι και πρότυπα ψυχαγωγίας] .........................................291

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

142ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Ο ελεύθερος χρόνος στην εποχή μας].................................299

143ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Ο ελεύθερος χρόνος στην εποχή μας].................................303

144ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Ο ελεύθερος χρόνος στην εποχή μας].................................308

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ – ΜΟΔΑ

145ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο ..................315

146ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο ..................320

147ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η ψυχολογία του ντυσίματος ..............................................323

148ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η ψυχολογία του ντυσίματος ..............................................327

149ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Η μόδα ως κοινωνική αντίληψη] ........................................331

ΓΕΛΙΟ

150ό Κριτήριο Αξιολόγησης: Προσπάθειες ορισμού του χιούμορ .....................................337

151ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Προσπάθειες ορισμού του χιούμορ .....................................340

152ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Προσπάθειες ορισμού του χιούμορ .....................................343

153ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Το κωμικό και η σημασία του γέλιου....................................346

154ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Το κωμικό και η σημασία του γέλιου....................................350

155ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Το κωμικό και η σημασία του γέλιου....................................353

156ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η σημασία του γέλιου στη ζωή μας......................................357

157ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η σημασία του γέλιου στη ζωή μας......................................362

158ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η σημασία του γέλιου στη ζωή μας......................................366

159ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Η σάτιρα και το κωμικοτραγικό

Κείμενο 2: Όταν οι πολίτες γελούν με την «πόλιν» τους... .........370

160ό Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Η σάτιρα και το κωμικοτραγικόΚείμενο 2: Όταν οι πολίτες γελούν με την «πόλιν» τους... .........375

01-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:19 ™ÂÏ›‰·11

Page 6: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

161ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Η σάτιρα και το κωμικοτραγικόΚείμενο 2: Όταν οι πολίτες γελούν με την «πόλιν» τους... .........379

162ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Γέλιο και ευφυΐα ..............................................................383

163ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Γέλιο και ευφυΐα ..............................................................387

164ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Γέλιο και ευφυΐα ..............................................................391

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

165ο Κριτήριο Αξιολόγησης: [Γλώσσα και κοινωνικοποίηση] ..........................................397

166ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Η γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης ......................400

167ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλάΚείμενο 2: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνες ...........................404

168ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλάΚείμενο 2: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνες ...........................408

169ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλάΚείμενο 2: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνες ...........................412

170ό Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνεςΚείμενο 2: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνες ...........................416

171ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνεςΚείμενο 2: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνες ...........................421

172ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Κείμενο 1: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνεςΚείμενο 2: Ο Σιμόεις με τις ασημένιες δίνες ...........................425

01-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:19 ™ÂÏ›‰·12

Page 7: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·33

Page 8: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·34

Page 9: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Εφηβεία

Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλοςτης παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές,σωματικές και ψυχολογικές μεταβολές, που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση του εφήβουαπέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, ενηλίκους και συνομηλίκους, καθώς και τις απόψειςκαι τις ιδέες του απέναντι σε αρχές και αξίες που επικρατούν στην κοινωνία, όπου ζει. Επίσης, ηεφηβεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας, ατομικότητας, προσωπικών επιλογών καιστάσης ζωής. Όμως, σήμερα οι αναζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο δύσκολες λόγω των κοι-νωνικών συνθηκών, καθώς η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί αντιφά-σεις1 και ασυνέχειες στον τρόπο με τον οποίο οι γονείς και τα παιδιά βιώνουν τους ρόλους τους.

Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται το δικό τουχώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογέςστο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπουδιασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώ-ριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωρι-στής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.

Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο γονιός βρί-σκεται σε φάση αναζήτησης του γονεϊκού του ρόλου. Καθώς έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνω-ρες συμπεριφορές και νέες ανάγκες, πολλές φορές δυσκολεύεται να βάλει όρια.

Η ταυτότητα του εφήβου δομείται γύρω από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την «ταυ-τότητα του φύλου», δηλαδή την αναγνώριση και την αποδοχή για τον εαυτό του των σωματικών,ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν το φύλο στο οποίο ανήκει βιολογι-κά. Ο δεύτερος άξονας αφορά την «κοινωνική ταυτότητα», δηλαδή τη διαμόρφωση της ιδεολο-γίας, των ηθικών αξιών, των κοινωνικών στάσεων και των επαγγελματικών επιλογών. Η κοινωνικήταυτότητα αναφέρεται στη θέση, στις ενέργειες και στη λειτουργία του ατόμου ως μέλους της κοι-νωνίας. Αν σκεφθούμε, λοιπόν, τη σημασία των παραπάνω «ταυτοτήτων», θα καταλάβουμε τουςλόγους για τους οποίους η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου.

Προς το τέλος της εφηβείας ο έφηβος, έχοντας πλέον επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του μετους γονείς και τ’ αδέλφια του, έχοντας δοκιμαστεί στις σχέσεις του (σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντι-παλότητας, εχθρότητας, αγάπης) με τους συνομηλίκους του, έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες καιιδεολογικά πρότυπα, αισθάνεται ικανός να ενεργεί ως μέλος της κοινωνίας των ενηλίκων.

Θ. Γιοβαζολιάς κ.ά. (2011), Συνεργασία εκπαιδευτικών-οικογένειας,Αθήνα, ΥΠΔΒΜΘ, Γ. Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης, ΙΔΕΚΕ, σελ. 27-28 (Διασκευή)

35

85ο Κριτήριο Αξιολόγησης

1. αντίφαση: διαφορά, διαφωνία

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·35

Page 10: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Ποιες είναι οι αλλαγές, σύμφωνα με το κείμενο, που σηματοδοτούν το τέλος της εφη-βείας; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)

Α2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος (Ο έφηβος έχει ... γονείς του)του κειμένου; (μονάδες 10)

Β1. «Η εφηβεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας και προσωπικών επιλογών». Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων. (μονάδες 10)

Β2. Να δώσετε στο κείμενο έναν μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο που να περιέχει τηλέξη «εφηβεία» ή παράγωγά της. (μονάδες 15)

Απαντήσεις στα θέματα

Α1. Οι αλλαγές που σηματοδοτούν το τέλος της εφηβείας είναι, σύμφωνα με το κείμενο,αυτές που κάνουν τον έφηβο να νιώθει έτοιμος να ενεργεί ως μέλος της κοινωνίαςτων ενηλίκων. Σε αυτό, λοιπόν, το στάδιο της ζωής του ο έφηβος έχει επαναπροσ-διορίσει τις σχέσεις του με τους γονείς και τ’ αδέρφια του, έχει δοκιμαστεί στις σχέ-σεις του με τους συνομήλικούς του και έχει υιοθετήσει ηθικές αξίες και ιδεολογικάπρότυπα.

Α2. Η δεύτερη παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται με παραδείγματα. Συγκεκριμένα,

αναφέρονται ως παραδείγματα ο προσωπικός χώρος και χρόνος του εφήβου, οι

προσωπικές επιλογές φίλων, ντυσίματος και τρόπου διασκέδασής του. Με τα παρα-

δείγματα αυτά επεξηγείται και τεκμηριώνεται η άποψη που εκφράζεται στη θεματική

πρόταση, δηλαδή η ανάγκη του εφήβου για ελευθερία και αυτονομία.

36

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

* Το τρίτο θέμα (Γ) δεν υπάρχει στην Τράπεζα Θεμάτων, αλλά ορίζεται στο σχολείο από τους διδάσκοντες τομάθημα. Για λόγους, όμως, ολοκληρωμένης παρουσίασης των θεμάτων που εξετάζονται προτείνεται ένα θέ-μα έκθεσης σχετικό με το περιεχόμενο του κειμένου που δίνεται.

Γ. Προτεινόμενο θέμα έκθεσης* (μονάδες 50)

Να γράψετε μια εισήγηση-ομιλία με 400-450 λέξεις στην οποία θα εξηγείτε γιαποιους λόγους η εφηβεία και γενικότερα η νεανική ηλικία είναι μια από τις κρισιμό-τερες περιόδους της ζωής του ανθρώπου. Να υποθέσετε ότι η ομιλία σας απευθύ-νεται σε γονείς και καθηγητές σε εκδήλωση που έχει διοργανώσει το σχολείο σαςμε θέμα την εφηβεία.

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·36

Page 11: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Β1. Η εφηβεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας και προσωπικών επιλογών. Εί-ναι η περίοδος κατά την οποία ο άνθρωπος συνειδητοποιεί τη θέση του στον κόσμοπου τον περιβάλλει. Αποκτά αυτοσυνείδηση, ποιος δηλαδή είναι, ποιες είναι οι δυνα-τότητες και οι αδυναμίες του, τι θέλει και πώς μπορεί να το επιτύχει. Έτσι, υιοθετεί ήαπορρίπτει αντιλήψεις και αρχές, προβαίνει σε σημαντικές για τη ζωή του επιλογές,όπως είναι, για παράδειγμα, οι επαγγελματικές, και σταδιακά διαμορφώνει την προ-σωπικότητά του.

Β2. Μεταφορικός/συνυποδηλωτικός τίτλος: Η ταυτότητα του εφήβου

Γ. Ανάπτυξη του θέματος

Αγαπητοί γονείς,Κυρίες και Κύριοι καθηγητές,

Θα ήθελα να σας παρουσιάσω από τη δική μας σκοπιά, την εφηβική, ορισμένες σκέψειςμου για την εφηβική και γενικότερα τη νεανική ηλικία. Και ίσως αυτές οι σκέψεις μου στα-

37

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

¶ÔÈÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ÙÚfiÔÈ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÌÈ·˜ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ ηÈÒ˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ;

√È ÙÚfiÔÈ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÌÈ·˜ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ ›ӷÈ: Ì ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛË, Ì ·›ÙÈÔ-·ÔÙ¤ÏÂ-ÛÌ·, Ì ·Ó·ÏÔÁ›·, Ì ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·, Ì ۇÁÎÚÈÛË Î·È ·ÓÙ›ıÂÛË, Ì ÔÚÈÛÌfi, Ì ‰È-·›ÚÂÛË Î·È ÌÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂıfi‰ˆÓ.

™ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÔÈ ÙÚfiÔÈ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÌÈ·˜ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÓfiË-Ì· ηÈ, ΢ڛˆ˜, ·fi ‰È·ÚıÚˆÙÈΤ˜ ϤÍÂȘ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ, ÂÂȉ‹ ·˘Ù¤˜ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘ÓÎ·È ÙË ÓÔËÌ·ÙÈ΋ Û¯¤ÛË ·˘ÙÒÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó. ŒÙÛÈ, ¿Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ̆ ¿Ú-¯Ô˘Ó ÔÈ ·ÈÙÈÔÏÔÁÈΤ˜ ϤÍÂȘ «ÂÂȉ‹», «‰ÈfiÙÈ», «ÁÈ·Ù›», «·ÊÔ‡» Î.Ù.fi., Ë ·Ú¿ÁÚ·-ÊÔ˜, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ‰Â›ÎÙ˜, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È (ηÈ)Ì ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛË. ∂¿Ó ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ·ÈÙÈÔÏÔÁÈΤ˜ ̆ ¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Û˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈΤ˜Ï¤ÍÂȘ («ÏÔÈfiÓ», «ÂÔ̤ӈ˜», «Û˘ÓÂÒ˜», «¤ÙÛÈ» Î.Ù.fi.), ÙfiÙÂ Ë ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ˜ ·Ó·-Ù‡ÛÛÂÙ·È Ì ·›ÙÈÔ-·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·.

ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ë ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ì ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ‹ Î·È Ì·ÓÙÈı¤ÛÂȘ. ™ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·˘Ù¤˜, ÂÂȉ‹ Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙÔ Ïfi-ÁÔ ̂ ˜ ÙÂÎÌ‹ÚÈ·, Î·È ÂÂȉ‹ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÔÚ› Ó· ÔÚÁ·Óˆı› ¤Ó· Âȯ›ÚËÌ·,‰›ÓÂÙ·È Ë ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ Ë ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ì ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛË. ∞˘Ùfi, fï˜,‰ÂÓ ÈÛ¯‡ÂÈ, ÂÊfiÛÔÓ ÛÙȘ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Ù˘ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ ‰ÂÓ ̆ ¿Ú¯Ô˘Ó ·ÈÙÈÔÏÔÁÈÎÔ›ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÔ› ‰Â›ÎÙ˜.

∂¶π™∏ª∞¡™∏

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·37

Page 12: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

θούν αφορμή για γόνιμο προβληματισμό και καλύτερη κατανόηση των εφήβων, της θέ-σης στην οποία βρίσκονται και της συμπεριφοράς τους.

Η εφηβεία, λοιπόν, και γενικότερα η νεότητα είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής, γιατίη περίοδος αυτή είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο.

Καθοριστική είναι επειδή σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει ουσιαστικάτην προσωπικότητά του. Πρώτα απ’ όλα αναπτύσσεται και διαπλάθεται σωματικά. Κατά τηδιάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές, που συχνά συνοδεύο-νται από προβλήματα επικοινωνίας και συναισθηματικές διαταραχές, όπως νευρικότητα,ανασφάλεια, άγχος, μελαγχολία, αισθήματα μειονεξίας και απομόνωση. Τα προβλήματααυτά επιτείνονται αν ο νέος δε στραφεί σε δημιουργικές δραστηριότητες, π.χ. αθλητισμόκαι τέχνες, ή, ακόμα χειρότερα, αν επιβαρυνθεί με βαρύ φορτίο σχολικών ή επαγγελματι-κών και οικογενειακών υποχρεώσεων.

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά. Συμ-βαίνει μάλιστα, όπως αναφέραμε, οι φυσιολογικές μεταβολές να συνοδεύονται και απόσυναισθηματικές. Αν προσθέσουμε και τα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον ονέος και κυρίως ο έφηβος, καταλαβαίνουμε γιατί η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής τουανθρώπου που χαρακτηρίζεται από τον πλούσιο συναισθηματισμό της. Οι έφηβοιδιακατέχονται από συναισθήματα –έντονα, αλλά παροδικά– αγάπης και στοργής, έρωτα,ζήλιας και φθόνου, θυμού και οργής, άγχους, αγωνίας και φόβου, συμπάθειας και θαυμα-σμού. «Ένταση συναισθηματική παρατηρείται στους νέους από τρία βασικά προβλήματαπου τους απασχολούν. Το ένα αναφέρεται στο θέμα της ανεξαρτησίας τους από τους γο-νείς. Οι γονείς εξακολουθούν να πιέζουν, ιδιαίτερα τα κορίτσια, αλλά και οι έφηβοι επιζη-τούν με έμφαση τη χειραφέτηση. Το δεύτερο είναι το θέμα των σχέσεων με το άλλο φύλοπου τους συγκλονίζει, και το τρίτο, που κυριολεκτικά τους απορροφά, είναι το πρόβληματης επαγγελματικής αποκατάστασης, ιδιαίτερα γι’ αυτούς που στοχεύουν να εισαχθούνστα ανώτατα ιδρύματα» (Κ.Γ. Μάνος, Ψυχολογία του εφήβου, Αθήνα, Γρηγόρης, 2000).Οι επιδράσεις των συναισθημάτων στους νέους μπορεί να είναι ευνοϊκές ή δυσμενείς.Όταν είναι ευνοϊκές, αποτελούν κίνητρα για δράση και δημιουργία, ενώ, όταν είναι δυ-σμενείς, γίνονται αιτία για ψυχικές διαταραχές, πνευματική και σωματική κόπωση.

Για να κατανοήσουμε πόσο σημαντική ηλικία είναι η νεότητα, δεν αρκεί να ξέρουμε μό-νο πώς νιώθουν οι νέοι, αλλά και πώς σκέπτονται. Και ο τρόπος σκέψης που κάθε άνθρω-πος διαμορφώνει όταν είναι νέος είναι καθοριστικός για την πνευματική του διαμόρφωσηκαι ωρίμαση. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας ο άνθρωπος αποκτά την ικανότητα να κατα-νοεί και να εκφράζει αφηρημένες έννοιες, διευρύνει τον κύκλο των γνώσεών του, κρίνεικαι γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και τους άλλους. Τα εμπειρικά ενδιαφέροντα μετα-τρέπονται σιγά σιγά σε νοητικά με την αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών και σχέσεων τωνπραγμάτων και των φαινομένων και θέτοντας καθολικότερα ζητήματα, που κάνουν το νέοανήσυχο και ερευνητικό. Η καθαρή νόηση ενισχύεται. Ο νέος, χρησιμοποιώντας πια πολύκαλά τη γλώσσα, διανοείται με γενικές αρχές, νόμους, κανόνες και υποθέσεις και φτάνεισε συμπεράσματα και στην ουσία των πραγμάτων. Έτσι, ερευνώντας και αναζητώντας την

38

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·38

Page 13: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

αλήθεια, αρχίζει να διαμορφώνει τον προσωπικό τρόπο ζωής του, τις αξίες, τις αρχές καιτα οράματά του για τον κόσμο και προχωρεί στις ιδεολογικές και πολιτικές του επιλογές.

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του επειδή ο άνθρωπος βρίσκεται σεσταυροδρόμια, μπροστά σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές αποφάσεις που, σω-στές ή λαθεμένες, τον ακολουθούν, με τις συνέπειες που έχουν, σε όλη του τη ζωή. Ιδιαίτερασημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει. Η σω-στή επιλογή είναι αποτέλεσμα μιας σύνθετης διαδικασίας στην οποία πρέπει να ληφθούνυπόψη και να συνεκτιμηθούν από τη μια υποκειμενικοί παράγοντες, δηλαδή οι κλίσεις, τα εν-διαφέροντα και οι δεξιότητες που κάθε νέος έχει, και από την άλλη αντικειμενικοί παράγο-ντες, όπως είναι η αγορά εργασίας, τα οικονομικά οφέλη, οι επαγγελματικές προοπτικές, οισυνθήκες εργασίες σε έναν κόσμο που αλλάζει μέρα με τη μέρα. Η επιλογή επαγγέλματος εί-ναι μια δύσκολη απόφαση για τους νέους, επειδή είναι ζωτικής σημασίας γι’ αυτούς. Μια σω-στή επιλογή αποδεικνύεται συνήθως η βάση, το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται η ζωήκαι η ευτυχία του ανθρώπου, αν αναλογιστούμε ότι από το επάγγελμα εξαρτώνται το βιοτικόεπίπεδο, η αυτάρκεια και σε πολύ μεγάλο βαθμό η καταξίωση, η πληρότητα και η ηθική ικανο-ποίηση που νιώθει ο άνθρωπος. Αντίθετα, μια λαθεμένη επιλογή μπορεί να συνοδεύεται εφ’όρου ζωής από αισθήματα αποτυχίας και μειονεξίας, από αβεβαιότητα και ανασφάλεια, απόαπαισιοδοξία και μεμψιμοιρία.

Αλλά και τα προβλήματα και οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται οι νέοι κάνουν τηνηλικία αυτή ιδιαίτερα κρίσιμη. Λόγω του παρορμητισμού, της απειρίας και της ανωριμότη-τάς τους, οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι στους κινδύνους που ελλοχεύουν. Τα ναρκωτικά, ηδιαφθορά, η εγκληματικότητα, οι χουλιγκανικές και εξτρεμιστικές περιθωριακές ομάδεςαποτελούν μεγάλη απειλή για τους νέους. Από νεανική απερισκεψία και επιπολαιότητα αρ-κετοί διατρέχουν τον κίνδυνο να στιγματιστούν και ορισμένοι διακινδυνεύουν και αυτήνακόμα τη ζωή τους.

Τέλος, σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα, η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής,της χαράς, της διασκέδασης και των απολαύσεων. Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος,σφύζοντας από ζωή και ενεργητικότητα, ξέγνοιαστος από βιοτικές μέριμνες, υπολογισμούςκαι συμφέροντα, χαίρεται την ανεξαρτησία, τη συντροφιά, τον έρωτα, τη διασκέδαση. Εί-ναι η περίοδος όπου οι νεανικές τρέλες δίνουν μια μοναδική αίσθηση και γεύση της ζωής,γι’ αυτό και αντιμετωπίζονται από τους μεγαλύτερους με ανοχή και συγκατάβαση. Άλλωστε,οι πλούσιες νεανικές αναζητήσεις και εμπειρίες προοιωνίζονται μια περίοδο ωριμότητας μεβαθιά γνώση, πλούσια πείρα, σοφία και δημιουργία, αφού τα νεανικά βιώματα διαμορφώ-νουν καθοριστικά την προσωπικότητα και όλη τη ζωή του ανθρώπου.

Ευχαριστώ για την προσοχή και το ενδιαφέρον με το οποίο με ακούσατε.

Σπυρίδων Κ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος, τεύχος Α΄, Αθήνα, Σαββάλας, σελ. 58-61

39

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·39

Page 14: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Εφηβεία

Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλοςτης παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές,σωματικές και ψυχολογικές μεταβολές, που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση του εφήβουαπέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, ενηλίκους και συνομηλίκους, καθώς και τις απόψειςκαι τις ιδέες του απέναντι σε αρχές και αξίες που επικρατούν στην κοινωνία, όπου ζει. Επίσης, ηεφηβεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας, ατομικότητας, προσωπικών επιλογών καιστάσης ζωής. Όμως, σήμερα οι αναζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο δύσκολες λόγω των κοι-νωνικών συνθηκών, καθώς η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί αντιφά-σεις1 και ασυνέχειες στον τρόπο με τον οποίο οι γονείς και τα παιδιά βιώνουν τους ρόλους τους.

Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται το δικό τουχώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογέςστο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπουδιασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώ-ριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωρι-στής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.

Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο γονιός βρί-σκεται σε φάση αναζήτησης του γονεϊκού του ρόλου. Καθώς έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνω-ρες συμπεριφορές και νέες ανάγκες, πολλές φορές δυσκολεύεται να βάλει όρια.

Η ταυτότητα του εφήβου δομείται γύρω από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την «ταυ-τότητα του φύλου», δηλαδή την αναγνώριση και την αποδοχή για τον εαυτό του των σωματικών,ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν το φύλο στο οποίο ανήκει βιολογι-κά. Ο δεύτερος άξονας αφορά την «κοινωνική ταυτότητα», δηλαδή τη διαμόρφωση της ιδεολο-γίας, των ηθικών αξιών, των κοινωνικών στάσεων και των επαγγελματικών επιλογών. Η κοινωνικήταυτότητα αναφέρεται στη θέση, στις ενέργειες και στη λειτουργία του ατόμου ως μέλους της κοι-νωνίας. Αν σκεφθούμε, λοιπόν, τη σημασία των παραπάνω «ταυτοτήτων», θα καταλάβουμε τουςλόγους για τους οποίους η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου.

Προς το τέλος της εφηβείας ο έφηβος, έχοντας πλέον επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του μετους γονείς και τ’ αδέλφια του, έχοντας δοκιμαστεί στις σχέσεις του (σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντι-παλότητας, εχθρότητας, αγάπης) με τους συνομηλίκους του, έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες καιιδεολογικά πρότυπα, αισθάνεται ικανός να ενεργεί ως μέλος της κοινωνίας των ενηλίκων.

Θ. Γιοβαζολιάς κ.ά. (2011), Συνεργασία εκπαιδευτικών-οικογένειας, Αθήνα, ΥΠΔΒΜΘ, Γ. Γραμμα-τεία Διά Βίου Μάθησης, ΙΔΕΚΕ, σελ. 27-28 (Διασκευή)

40

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

86ο Κριτήριο Αξιολόγησης

1. αντίφαση: διαφορά, διαφωνία

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·40

Page 15: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, ο έφηβος επιθυμεί να αισθάνεται ελεύ-θερος και αυτόνομος; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)

Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή στις περιόδους της πρώτης παραγράφου (Η εφηβεία ...ρόλους τους) του κειμένου; (μονάδες 10)

Β1. «Η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου». Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση να δημιουργήσετε μία παράγραφο 40-50λέξεων. (μονάδες 10)

Β2. α. Να επισημάνετε στην τέταρτη παράγραφο (Η ταυτότητα ... του ανθρώπου) δύοφράσεις ειδικού λεξιλογίου. (μονάδες 10)

β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους από τον συγγραφέα. (μονάδες 5)

Απαντήσεις στα θέματα

Α1. Σύμφωνα με το κείμενο, ο έφηβος επιθυμεί να αισθάνεται ελεύθερος και αυτόνομοςγιατί η ελευθερία και η αυτονομία είναι γι’ αυτόν τα στοιχεία τα οποία συντελούν ώστενα αποκτήσει τη δική του, ξεχωριστή, αυτόνομη ταυτότητα και τα οποία συνθέτουν τηναλλαγή της σχέσης του με τους γονείς του. Έτσι, αναζητώντας και διευθετώντας το δι-κό του χώρο και χρόνο, διαμορφώνοντας τις προσωπικές του προτιμήσεις στο ντύσι-μο, στον τρόπο διασκέδασης, επιλέγοντας τους φίλους του και αναλαμβάνοντας υπο-χρεώσεις διαμορφώνει ταυτόχρονα τη δική του, μοναδική και αυθύπαρκτη προσωπι-κότητα.

Α2. Η συνοχή της δεύτερης με την πρώτη περίοδο επιτυγχάνεται με τη φράση «Κατά τηδιάρκειά της», η οποία αναφέρεται στην εφηβεία ως μεταβατικό στάδιο της ηλικίας,που υπάρχει στην πρώτη περίοδο. Η συνοχή της τρίτης με τη δεύτερη περίοδο επιτυγ-χάνεται με τη διαρθρωτική λέξη «Επίσης», με την οποία προστίθεται ένα ακόμα γνώ-ρισμα της εφηβείας. Τέλος, η συνοχή της τέταρτης με την τρίτη περίοδο της παραγρά-φου επιτυγχάνεται με τη διαρθρωτική λέξη «Όμως», που δηλώνει αντίθεση.

41

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

Γ. Προτεινόμενο θέμα έκθεσης (μονάδες 50)

Να γράψετε μια εισήγηση-ομιλία με 400-450 λέξεις στην οποία θα εξηγείτε γιαποιους λόγους η εφηβεία και γενικότερα η νεανική ηλικία είναι μια από τις κρισιμό-τερες περιόδους της ζωής του ανθρώπου. Να υποθέσετε ότι η ομιλία σας απευθύ-νεται σε γονείς και καθηγητές σε εκδήλωση που έχει διοργανώσει το σχολείο σαςμε θέμα την εφηβεία.

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·41

Page 16: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Β1. Η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου. Είναι η πε-

ρίοδος κατά την οποία ο άνθρωπος διαμορφώνεται βιολογικά, νοητικά και συναι-

σθηματικά, γίνεται ανεξάρτητος και αυτοδύναμος, βρίσκεται αντιμέτωπος με κρίσι-

μες επιλογές που θα καθορίσουν τη ζωή του, όπως είναι η επιλογή επαγγέλματος, και

εκτίθεται σε κινδύνους, αν και δεν έχει πάντα την ωριμότητα να τους αντιμετωπίσει.

Β2. α. Δύο φράσεις ειδικού λεξιλογίου είναι:

– «ταυτότητα του φύλου»

– «κοινωνική ταυτότητα».

β. Με τη χρήση αυτών των όρων του ειδικού λεξιλογίου ο συγγραφέας προσδίδει

στο λόγο του ακριβολογία, επισημότητα, αντικειμενικότητα και την επιστημονική

εγκυρότητα που συνεπάγεται η καλή γνώση του θέματος και των ειδικών όρων

που το εκφράζουν. Επίσης, με το ειδικό λεξιλόγιο εξασφαλίζεται και η ενότητα

στην ανάπτυξη του κειμένου, επειδή με αυτό δηλώνεται η άμεση ή έμμεση νοηματι-

κή σχέση των επιμέρους ιδεών που υπάρχουν –π.χ. «ταυτότητα του φύλου»– με το

θέμα του κειμένου, δηλαδή την ταυτότητα του εφήβου. Έτσι, πλέκεται ο εννοιολο-

γικός ιστός του κειμένου.

42

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

∞Ó¿Ù˘ÍË ·Ú·ı¤Ì·ÙÔ˜

°È· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‹ ÙÔ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ·Ú·ı¤Ì·ÙÔ˜ ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Â›Ó·È Ó· η-Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘ÌÂ, ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ı· ·Ô‰Â›ÍÔ˘Ì ‹ ÙÈ ·ÎÚÈ-‚Ò˜ ı· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘ÌÂ.

∂ÊfiÛÔÓ ˙ËÙÂ›Ù·È Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ, Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì ·Ú¿ÁÚ·-ÊÔ Ì fiÏ· Ù· ÛÙÔȯ›· Ù˘: ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË, ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ/Û¯fiÏÈ· Î·È ÚfiÙ·-ÛË Î·Ù·ÎÏ›‰·.

ΔÔ ·fiÛ·ÛÌ· Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È, ·Ó Â›Ó·È Û‡ÓÙÔÌÔ ‹ ·Ó Ì ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ÌÂÙ·-ÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ÂÍ·ÛıÂÓ› Ë ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰‡Ó·ÌË –ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó Â›Ó·È ÁÓˆ-ÌÈÎfi ‹ ÁÓˆÛÙfi ·fiÊıÂÁÌ· ‹ ÛÙ›¯Ô˜ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ‹ οÙÈ ¿ÏÏÔ ·ÚfiÌÔÈÔ–, Ì·›ÓÂÈ·˘ÙÔ‡ÛÈÔ ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË Ù˘ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘. ∞Ó Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο ÂÎÙÂÓ¤˜, ‚Ú›-ÛÎÔ˘Ì ÙËÓ Î‡ÚÈ· ȉ¤· Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Û ·˘Ùfi Î·È Û ÚÔÛˆÈÎfi ÏfiÁÔ ÙË ÁÚ¿-ÊÔ˘Ì ̂ ˜ ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË Ù˘ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘ÌÂ.

√È ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ/Û¯fiÏÈ· Ù˘ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÓfiÙËÙ· Ì ÙË ıÂ-Ì·ÙÈ΋ Ù˘ ÚfiÙ·ÛË, ‰ËÏ·‰‹ Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ‹ ¤ÌÌÂÛ· ÓÔËÌ·ÙÈο Ì ÙÔı¤Ì· Ù˘. ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÏÔÁÈο ‰Â ‰È·ÊˆÓԇ̠̠ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ıÂ-Ì·ÙÈ΋˜ ÚfiÙ·Û˘, ÂÎÙfi˜ Â¿Ó Ë ‰È·Ù‡ˆÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÙÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈØ ÁÈ· ·-Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó Ì·˜ ˙ËÙÂ›Ù·È Ó· Û˘ÌʈӋÛÔ˘Ì ‹ Ó· ‰È·ÊˆÓ‹ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ ÂÚÈÂ-¯fiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ·ÔÛ¿ÛÌ·ÙÔ˜.

∂¶π™∏ª∞¡™∏

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·42

Page 17: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Γ. Ανάπτυξη του θέματος

Αγαπητοί γονείς,Κυρίες και Κύριοι καθηγητές,

Θα ήθελα να σας παρουσιάσω από τη δική μας σκοπιά, την εφηβική, ορισμένες σκέψειςμου για την εφηβική και γενικότερα τη νεανική ηλικία. Και ίσως αυτές οι σκέψεις μου στα-θούν αφορμή για γόνιμο προβληματισμό και καλύτερη κατανόηση των εφήβων, της θέ-σης στην οποία βρίσκονται και της συμπεριφοράς τους.

Η εφηβεία, λοιπόν, και γενικότερα η νεότητα είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής, γιατίη περίοδος αυτή είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο.

Καθοριστική είναι επειδή σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει ουσιαστικάτην προσωπικότητά του. Πρώτα απ’ όλα αναπτύσσεται και διαπλάθεται σωματικά. Κατά τηδιάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές, που συχνά συνοδεύο-νται από προβλήματα επικοινωνίας και συναισθηματικές διαταραχές, όπως νευρικότητα,ανασφάλεια, άγχος, μελαγχολία, αισθήματα μειονεξίας και απομόνωση. Τα προβλήματααυτά επιτείνονται αν ο νέος δε στραφεί σε δημιουργικές δραστηριότητες, π.χ. αθλητισμόκαι τέχνες, ή, ακόμα χειρότερα, αν επιβαρυνθεί με βαρύ φορτίο σχολικών ή επαγγελματι-κών και οικογενειακών υποχρεώσεων.

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά. Συμ-βαίνει μάλιστα, όπως αναφέραμε, οι φυσιολογικές μεταβολές να συνοδεύονται και απόσυναισθηματικές. Αν προσθέσουμε και τα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον ονέος και κυρίως ο έφηβος, καταλαβαίνουμε γιατί η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής τουανθρώπου που χαρακτηρίζεται από τον πλούσιο συναισθηματισμό της. Οι έφηβοιδιακατέχονται από συναισθήματα –έντονα, αλλά παροδικά– αγάπης και στοργής, έρωτα,ζήλιας και φθόνου, θυμού και οργής, άγχους, αγωνίας και φόβου, συμπάθειας και θαυμα-σμού. «Ένταση συναισθηματική παρατηρείται στους νέους από τρία βασικά προβλήματαπου τους απασχολούν. Το ένα αναφέρεται στο θέμα της ανεξαρτησίας τους από τους γο-νείς. Οι γονείς εξακολουθούν να πιέζουν, ιδιαίτερα τα κορίτσια, αλλά και οι έφηβοι επιζη-τούν με έμφαση τη χειραφέτηση. Το δεύτερο είναι το θέμα των σχέσεων με το άλλο φύλοπου τους συγκλονίζει, και το τρίτο, που κυριολεκτικά τους απορροφά, είναι το πρόβληματης επαγγελματικής αποκατάστασης, ιδιαίτερα γι’ αυτούς που στοχεύουν να εισαχθούνστα ανώτατα ιδρύματα» (Κ.Γ. Μάνος, Ψυχολογία του εφήβου, Αθήνα, Γρηγόρης, 2000).Οι επιδράσεις των συναισθημάτων στους νέους μπορεί να είναι ευνοϊκές ή δυσμενείς.Όταν είναι ευνοϊκές, αποτελούν κίνητρα για δράση και δημιουργία, ενώ όταν είναι δυσμε-νείς, γίνονται αιτία για ψυχικές διαταραχές, πνευματική και σωματική κόπωση.

Για να κατανοήσουμε πόσο σημαντική ηλικία είναι η νεότητα, δεν αρκεί να ξέρουμε μό-νο πώς νιώθουν οι νέοι, αλλά και πώς σκέπτονται. Και ο τρόπος σκέψης που κάθε άνθρω-πος διαμορφώνει όταν είναι νέος είναι καθοριστικός για την πνευματική του διαμόρφωσηκαι ωρίμαση. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας ο άνθρωπος αποκτά την ικανότητα να κατα-νοεί και να εκφράζει αφηρημένες έννοιες, διευρύνει τον κύκλο των γνώσεών του, κρίνεικαι γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και τους άλλους. Τα εμπειρικά ενδιαφέροντα μετα-

43

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·43

Page 18: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

τρέπονται σιγά σιγά σε νοητικά με την αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών και σχέσεων τωνπραγμάτων και των φαινομένων και θέτοντας καθολικότερα ζητήματα, που κάνουν το νέοανήσυχο και ερευνητικό. Η καθαρή νόηση ενισχύεται. Ο νέος, χρησιμοποιώντας πια πολύκαλά τη γλώσσα, διανοείται με γενικές αρχές, νόμους, κανόνες και υποθέσεις και φτάνεισε συμπεράσματα και στην ουσία των πραγμάτων. Έτσι, ερευνώντας και αναζητώντας τηναλήθεια, αρχίζει να διαμορφώνει τον προσωπικό τρόπο ζωής του, τις αξίες, τις αρχές καιτα οράματά του για τον κόσμο και προχωρεί στις ιδεολογικές και πολιτικές του επιλογές.

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του επειδή ο άνθρωπος βρίσκεταισε σταυροδρόμια, μπροστά σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές αποφάσεις που,σωστές ή λαθεμένες, τον ακολουθούν, με τις συνέπειες που έχουν, σε όλη του τη ζωή. Ιδι-αίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκή-σει. Η σωστή επιλογή είναι αποτέλεσμα μιας σύνθετης διαδικασίας στην οποία πρέπει ναληφθούν υπόψη και να συνεκτιμηθούν από τη μια υποκειμενικοί παράγοντες, δηλαδή οι κλί-σεις, τα ενδιαφέροντα και οι δεξιότητες που κάθε νέος έχει, και από την άλλη αντικειμενικοίπαράγοντες, όπως είναι η αγορά εργασίας, τα οικονομικά οφέλη, οι επαγγελματικές προο-πτικές, οι συνθήκες εργασίες σε έναν κόσμο που αλλάζει μέρα με τη μέρα. Η επιλογή επαγ-γέλματος είναι μια δύσκολη απόφαση για τους νέους, επειδή είναι ζωτικής σημασίας γι’ αυ-τούς. Μια σωστή επιλογή αποδεικνύεται συνήθως η βάση, το θεμέλιο πάνω στο οποίοοικοδομείται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου, αν αναλογιστούμε ότι από το επάγγελμαεξαρτώνται το βιοτικό επίπεδο, η αυτάρκεια και σε πολύ μεγάλο βαθμό η καταξίωση, η πλη-ρότητα και η ηθική ικανοποίηση που νιώθει ο άνθρωπος. Αντίθετα, μια λαθεμένη επιλογήμπορεί να συνοδεύεται εφ’ όρου ζωής από αισθήματα αποτυχίας και μειονεξίας, από αβε-βαιότητα και ανασφάλεια, από απαισιοδοξία και μεμψιμοιρία.

Αλλά και τα προβλήματα και οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται οι νέοι κάνουν την ηλι-κία αυτή ιδιαίτερα κρίσιμη. Λόγω του παρορμητισμού, της απειρίας και της ανωριμότητάςτους, οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι στους κινδύνους που ελλοχεύουν. Τα ναρκωτικά, η διαφθο-ρά, η εγκληματικότητα, οι χουλιγκανικές και εξτρεμιστικές περιθωριακές ομάδες αποτελούνμεγάλη απειλή για τους νέους. Από νεανική απερισκεψία και επιπολαιότητα αρκετοί διατρέ-χουν τον κίνδυνο να στιγματιστούν και ορισμένοι διακινδυνεύουν και αυτήν ακόμα τη ζωήτους.

Τέλος, σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα, η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής,της χαράς, της διασκέδασης και των απολαύσεων. Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος,σφύζοντας από ζωή και ενεργητικότητα, ξέγνοιαστος από βιοτικές μέριμνες, υπολογισμούςκαι συμφέροντα, χαίρεται την ανεξαρτησία, τη συντροφιά, τον έρωτα, τη διασκέδαση. Εί-ναι η περίοδος όπου οι νεανικές τρέλες δίνουν μια μοναδική αίσθηση και γεύση της ζωής,γι’ αυτό και αντιμετωπίζονται από τους μεγαλύτερους με ανοχή και συγκατάβαση. Άλλωστε,οι πλούσιες νεανικές αναζητήσεις και εμπειρίες προοιωνίζονται μια περίοδο ωριμότητας μεβαθιά γνώση, πλούσια πείρα, σοφία και δημιουργία, αφού τα νεανικά βιώματα διαμορφώ-νουν καθοριστικά την προσωπικότητα και όλη τη ζωή του ανθρώπου.

Ευχαριστώ για την προσοχή και το ενδιαφέρον με το οποίο με ακούσατε.

Σπυρίδων Κ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος, τεύχος Α΄, Αθήνα, Σαββάλας, σελ. 58-61

44

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·44

Page 19: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Εφηβεία

Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλοςτης παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές,σωματικές και ψυχολογικές μεταβολές, που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση του εφήβουαπέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, ενηλίκους και συνομηλίκους, καθώς και τις απόψεις καιτις ιδέες του απέναντι σε αρχές και αξίες που επικρατούν στην κοινωνία, όπου ζει. Επίσης, η εφη-βεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας, ατομικότητας, προσωπικών επιλογών και στάσηςζωής. Όμως, σήμερα οι αναζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο δύσκολες λόγω των κοινωνικώνσυνθηκών, καθώς η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί αντιφάσεις1 καιασυνέχειες στον τρόπο με τον οποίο οι γονείς και τα παιδιά βιώνουν τους ρόλους τους.

Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται το δικό τουχώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογέςστο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπουδιασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώ-ριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωρι-στής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.

Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο γονιός βρί-σκεται σε φάση αναζήτησης του γονεϊκού του ρόλου. Καθώς έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνω-ρες συμπεριφορές και νέες ανάγκες, πολλές φορές δυσκολεύεται να βάλει όρια.

Η ταυτότητα του εφήβου δομείται γύρω από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την «ταυ-τότητα του φύλου», δηλαδή την αναγνώριση και την αποδοχή για τον εαυτό του των σωματικών,ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν το φύλο στο οποίο ανήκει βιολογι-κά. Ο δεύτερος άξονας αφορά την «κοινωνική ταυτότητα», δηλαδή τη διαμόρφωση της ιδεολο-γίας, των ηθικών αξιών, των κοινωνικών στάσεων και των επαγγελματικών επιλογών. Η κοινωνικήταυτότητα αναφέρεται στη θέση, στις ενέργειες και στη λειτουργία του ατόμου ως μέλους της κοι-νωνίας. Αν σκεφθούμε, λοιπόν, τη σημασία των παραπάνω «ταυτοτήτων», θα καταλάβουμε τουςλόγους για τους οποίους η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου.

Προς το τέλος της εφηβείας ο έφηβος, έχοντας πλέον επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του μετους γονείς και τ’ αδέλφια του, έχοντας δοκιμαστεί στις σχέσεις του (σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντι-παλότητας, εχθρότητας, αγάπης) με τους συνομηλίκους του, έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες καιιδεολογικά πρότυπα, αισθάνεται ικανός να ενεργεί ως μέλος της κοινωνίας των ενηλίκων.

Θ. Γιοβαζολιάς κ.ά. (2011), Συνεργασία εκπαιδευτικών-οικογένειας,Αθήνα, ΥΠΔΒΜΘ, Γ. Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης, ΙΔΕΚΕ, σελ. 27-28 (Διασκευή)

45

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

87ο Κριτήριο Αξιολόγησης

1. αντίφαση: διαφορά, διαφωνία

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·45

Page 20: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Ποιες αλλαγές, σύμφωνα με το κείμενο, συντελούνται στον έφηβο κατά τη διάρκειατης εφηβείας και ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών; (60-80 λέξεις) (μο-

νάδες 15)

Α2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στη δεύτερη παρά-γραφο (Ο έφηβος ... γονείς του) του κειμένου (επαγωγική ή παραγωγική); Να αιτιο-λογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 10)

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέ-ξεις/φράσεις με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: εφηβεία,μεταβατική περίοδο, ελευθερία, αυτονομία, αλλαγή της σχέσης. (μονάδες 10)

Β2. Να επισημάνετε τρία παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης τηςγλώσσας στο κείμενο και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους. (μονάδες 15)

Απαντήσεις στα θέματα

Α1. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται στον έφηβο σημαντικές αλλαγές. Είναι ηπερίοδος κατά την οποία ο έφηβος αλλάζει βιολογικά, σωματικά και ψυχολογικά. Οιμεταβολές αυτές επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση του απέναντι στον εαυτότου και στους άλλους, ενηλίκους και συνομηλίκους, καθώς και τις απόψεις του και τηστάση του απέναντι στις καθιερωμένες κοινωνικές αρχές και αξίες. Κατά την εφη-βεία, επίσης, ο έφηβος αναζητά και διαμορφώνει, έστω και δύσκολα λόγω των σύγ-χρονων κοινωνικών συνθηκών, τις προσωπικές του επιλογές και στάσεις ζωής καιτελικά τη δική του ταυτότητα και ατομικότητα.

Α2. Ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγική συλλογιστική πορεία, γιατί από κάτι γενικό με-ταβαίνει σε κάτι ειδικό. Γενικό είναι η άποψη/θέση που διατυπώνεται στη θεματικήπρόταση «Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία» καιειδικό τα παραδείγματα/στοιχεία που ακολουθούν στις λεπτομέρειες/σχόλια. Στοτέλος της παραγράφου ουσιαστικά επανεκτίθεται η αρχική θέση και επομένως δεναλλάζει κάτι ως προς τη συλλογιστική πορεία.

46

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Γ. Προτεινόμενο θέμα έκθεσης (μονάδες 50)

Να γράψετε μια εισήγηση-ομιλία με 400-450 λέξεις στην οποία θα εξηγείτε γιαποιους λόγους η εφηβεία και γενικότερα η νεανική ηλικία είναι μια από τις κρισιμό-τερες περιόδους της ζωής του ανθρώπου. Να υποθέσετε ότι η ομιλία σας απευθύ-νεται σε γονείς και καθηγητές σε εκδήλωση που έχει διοργανώσει το σχολείο σαςμε θέμα την εφηβεία.

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·46

Page 21: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Β1. Η εφηβεία είναι σημαντική μεταβατική περίοδος της ζωής του ανθρώπου. Κατά τηνπερίοδο αυτή ο άνθρωπος ωριμάζει βιολογικά και νοητικά, διαμορφώνει σταδιακάτην προσωπικότητά του και αποκτά ελευθερία και αυτονομία. Έτσι, την περίοδο αυ-τή παρατηρείται αλλαγή της σχέσης του με το περιβάλλον στο οποίο ζει και με τουςανθρώπους που συναναστρέφεται.

Β2. Τρία παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας στο κείμε-νο είναι:– «ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής»– «ταυτότητα του εφήβου»– «Ο δεύτερος άξονας αφορά την “κοινωνική ταυτότητα”».

47

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

¶fiÙ ¤¯Ô˘Ì ·Ú·ÁˆÁÈ΋ Î·È fiÙ ·ÁˆÁÈÎ‹Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ ÔÚ›·;

¶·Ú·ÁˆÁÈ΋ Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ ÔÚ›· ¤¯Ô˘Ì fiÙ·Ó Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÚÔ¯ˆÚ› ·fi ÙÔÁÂÓÈÎfi, ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙÔ ı¤Ì· Î·È ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘, ÛÙÔ ÂȉÈÎfi, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È ÛÙËÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË Ù˘ ı¤Û˘ ÙÔ˘.

∞ÓÙ›ıÂÙ·, ·ÁˆÁÈ΋ ¤¯Ô˘Ì fiÙ·Ó Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÚÔ¯ˆÚ› ·fi ÙÔ ÂȉÈÎfi, ‰Ë-Ï·‰‹ ·fi ÙËÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË, ÛÙË Û˘Ó·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ηÈÙË ı¤ÛË ÙÔ˘.

∂Ó‰¤¯ÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘, ÛÙËÓ ÚfiÙ·ÛË Î·Ù·ÎÏ›‰· (·Ó ÚfiÎÂÈ-Ù·È ÁÈ· ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ) ‹ ÛÙÔÓ Â›ÏÔÁÔ (·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ΛÌÂÓÔ), Ó· ·Ó·‰È·Ù˘Ò-ÓÂÙ·È ÙÔ ı¤Ì· ‹ Ë ı¤ÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·Ù˘ˆı› Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÈÔ ÍÂο-ı·Ú· Î·È ÏËÚ¤ÛÙÂÚ·. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Û‡Á-¯˘ÛË. ∏ Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ ÔÚ›· ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ›ӷȷڷÁˆÁÈ΋, ÂÊfiÛÔÓ ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· Ó¤· ¿Ô„Ë/ı¤ÛË, ·ÏÏ¿ ÁÈ· ·ӤÎıÂ-ÛË Ù˘ ·Ú¯È΋˜ ı¤Û˘.

°È· ÙËÓ ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ·¿ÓÙËÛË ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ ‰ÂÓ ·ÚΛ Ó· ·Ó·Ê¤-ÚÔ˘Ì ÌfiÓÔ ·Ó Ë Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ ÔÚ›· Â›Ó·È ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ‹ ·ÁˆÁÈ΋, Ú¤ÂÈÎ·È Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁԇ̠ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ‹ ·ÁˆÁÈ΋ Î·È Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ì ÔÈÔÂ›Ó·È ÙÔ ÁÂÓÈÎfi Î·È ÔÈÔ ÙÔ ÂȉÈÎfi. Δ›ÔÙ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ.

∂¶π™∏ª∞¡™∏

¶Ò˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ÏfiÁÔ;

ªÂ ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ô ÏfiÁÔ˜ ·ÔÎÙ¿ÂÈ ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ˙ˆÓÙ¿ÓÈ·, ηıÒ˜ Ë·ÊËÚË̤ÓË ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ·˘Ù‹Ó ÂÈÎÔÓÔÔÈÂ›Ù·È Î·È ·Ú·ÏÏËÏ›˙ÂÙ·ÈÌ οÙÈ ÁÓˆÛÙfi ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ì·˜. ŒÙÛÈ, ÙÔ ·ÊËÚË̤ÓÔ Á›ÓÂÙ·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ

∂¶π™∏ª∞¡™∏

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·47

Page 22: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Γ. Ανάπτυξη του θέματος

Αγαπητοί γονείς,Κυρίες και Κύριοι καθηγητές,

Θα ήθελα να σας παρουσιάσω από τη δική μας σκοπιά, την εφηβική, ορισμένες σκέψειςμου για την εφηβική και γενικότερα τη νεανική ηλικία. Και ίσως αυτές οι σκέψεις μου στα-θούν αφορμή για γόνιμο προβληματισμό και καλύτερη κατανόηση των εφήβων, της θέ-σης στην οποία βρίσκονται και της συμπεριφοράς τους.

Η εφηβεία, λοιπόν, και γενικότερα η νεότητα είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής, γιατίη περίοδος αυτή είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο.

Καθοριστική είναι επειδή σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει ουσιαστικάτην προσωπικότητά του. Πρώτα απ’ όλα αναπτύσσεται και διαπλάθεται σωματικά. Κατά τηδιάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές, που συχνά συνοδεύο-νται από προβλήματα επικοινωνίας και συναισθηματικές διαταραχές, όπως νευρικότητα,ανασφάλεια, άγχος, μελαγχολία, αισθήματα μειονεξίας και απομόνωση. Τα προβλήματααυτά επιτείνονται αν ο νέος δε στραφεί σε δημιουργικές δραστηριότητες, π.χ. αθλητισμόκαι τέχνες, ή, ακόμα χειρότερα, αν επιβαρυνθεί με βαρύ φορτίο σχολικών ή επαγγελματι-κών και οικογενειακών υποχρεώσεων.

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά. Συμ-βαίνει μάλιστα, όπως αναφέραμε, οι φυσιολογικές μεταβολές να συνοδεύονται και απόσυναισθηματικές. Αν προσθέσουμε και τα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον ονέος και κυρίως ο έφηβος, καταλαβαίνουμε γιατί η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής τουανθρώπου που χαρακτηρίζεται από τον πλούσιο συναισθηματισμό της. Οι έφηβοιδιακατέχονται από συναισθήματα –έντονα, αλλά παροδικά– αγάπης και στοργής, έρωτα,ζήλιας και φθόνου, θυμού και οργής, άγχους, αγωνίας και φόβου, συμπάθειας και θαυμα-σμού. «Ένταση συναισθηματική παρατηρείται στους νέους από τρία βασικά προβλήματαπου τους απασχολούν. Το ένα αναφέρεται στο θέμα της ανεξαρτησίας τους από τους γο-νείς. Οι γονείς εξακολουθούν να πιέζουν, ιδιαίτερα τα κορίτσια, αλλά και οι έφηβοι επιζη-τούν με έμφαση τη χειραφέτηση. Το δεύτερο είναι το θέμα των σχέσεων με το άλλο φύλοπου τους συγκλονίζει, και το τρίτο, που κυριολεκτικά τους απορροφά, είναι το πρόβλημα

48

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Î·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ηٷÓÔËÙfi. ∂Í¿ÏÏÔ˘, ·Ó¿ÌÂÛ· Û ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ú·ÏÏËÏ›˙ÔÓÙ·È·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û˘ÓÂÈÚÌÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È ÎÈÓËÙÔÔÈÂ›Ù·È Ë ÛΤ„Ë Î·È Ë Ê·ÓÙ·Û›·ÁÈ· Ó· ‰È·ÈÛÙˆıÔ‡Ó ÔÈ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó. √ ÏfiÁÔ˜ ·ÔÎÙ¿ ÔÈËÙÈÎfiÙË-Ù·. Δ¤ÏÔ˜, Ë ÌÂÙ·ÊÔÚÈ΋/Û˘Ó˘Ô‰ËψÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Â›Ó·È Û˘ÁÎÈÓËÛÈ·-΋ ̄ Ú‹ÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, ÂÂȉ‹ Ì ·˘Ù‹ ‰ÈÂÁ›ÚÔÓÙ·È Î·È ̆ Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È Û˘Ó·ÈÛı‹-Ì·Ù· ÛÙÔ ‰¤ÎÙË.

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·48

Page 23: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

της επαγγελματικής αποκατάστασης, ιδιαίτερα γι’ αυτούς που στοχεύουν να εισαχθούνστα ανώτατα ιδρύματα» (Κ.Γ. Μάνος, Ψυχολογία του εφήβου, Αθήνα, Γρηγόρης, 2000).Οι επιδράσεις των συναισθημάτων στους νέους μπορεί να είναι ευνοϊκές ή δυσμενείς.Όταν είναι ευνοϊκές, αποτελούν κίνητρα για δράση και δημιουργία, ενώ, όταν είναι δυ-σμενείς, γίνονται αιτία για ψυχικές διαταραχές, πνευματική και σωματική κόπωση.

Για να κατανοήσουμε πόσο σημαντική ηλικία είναι η νεότητα, δεν αρκεί να ξέρουμε μό-νο πώς νιώθουν οι νέοι, αλλά και πώς σκέπτονται. Και ο τρόπος σκέψης που κάθε άνθρω-πος διαμορφώνει όταν είναι νέος είναι καθοριστικός για την πνευματική του διαμόρφωσηκαι ωρίμαση. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας ο άνθρωπος αποκτά την ικανότητα να κατα-νοεί και να εκφράζει αφηρημένες έννοιες, διευρύνει τον κύκλο των γνώσεών του, κρίνεικαι γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και τους άλλους. Τα εμπειρικά ενδιαφέροντα μετα-τρέπονται σιγά σιγά σε νοητικά με την αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών και σχέσεων τωνπραγμάτων και των φαινομένων και θέτοντας καθολικότερα ζητήματα, που κάνουν το νέοανήσυχο και ερευνητικό. Η καθαρή νόηση ενισχύεται. Ο νέος, χρησιμοποιώντας πια πολύκαλά τη γλώσσα, διανοείται με γενικές αρχές, νόμους, κανόνες και υποθέσεις και φτάνεισε συμπεράσματα και στην ουσία των πραγμάτων. Έτσι, ερευνώντας και αναζητώντας τηναλήθεια, αρχίζει να διαμορφώνει τον προσωπικό τρόπο ζωής του τις αξίες, τις αρχές καιτα οράματά του για τον κόσμο και προχωρεί στις ιδεολογικές και πολιτικές του επιλογές.

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του επειδή ο άνθρωπος βρίσκεταισε σταυροδρόμια, μπροστά σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές αποφάσεις που,σωστές ή λαθεμένες, τον ακολουθούν, με τις συνέπειες που έχουν, σε όλη του τη ζωή. Ιδι-αίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκή-σει. Η σωστή επιλογή είναι αποτέλεσμα μιας σύνθετης διαδικασίας στην οποία πρέπει ναληφθούν υπόψη και να συνεκτιμηθούν από τη μια υποκειμενικοί παράγοντες, δηλαδή οικλίσεις, τα ενδιαφέροντα και οι δεξιότητες που κάθε νέος έχει, και από την άλλη αντικειμε-νικοί παράγοντες, όπως είναι η αγορά εργασίας, τα οικονομικά οφέλη, οι επαγγελματικέςπροοπτικές, οι συνθήκες εργασίες σε έναν κόσμο που αλλάζει μέρα με τη μέρα. Η επιλογήεπαγγέλματος είναι μια δύσκολη απόφαση για τους νέους, επειδή είναι ζωτικής σημασίαςγι’ αυτούς. Μια σωστή επιλογή αποδεικνύεται συνήθως η βάση, το θεμέλιο πάνω στοοποίο οικοδομείται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου, αν αναλογιστούμε ότι από τοεπάγγελμα εξαρτώνται το βιοτικό επίπεδο, η αυτάρκεια και σε πολύ μεγάλο βαθμό η κατα-ξίωση, η πληρότητα και η ηθική ικανοποίηση που νιώθει ο άνθρωπος. Αντίθετα, μια λαθε-μένη επιλογή μπορεί να συνοδεύεται εφ’ όρου ζωής από αισθήματα αποτυχίας και μειονε-ξίας, από αβεβαιότητα και ανασφάλεια, από απαισιοδοξία και μεμψιμοιρία.

Αλλά και τα προβλήματα και οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται οι νέοι κάνουν τηνηλικία αυτή ιδιαίτερα κρίσιμη. Λόγω του παρορμητισμού, της απειρίας και της ανωριμότη-τάς τους, οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι στους κινδύνους που ελλοχεύουν. Τα ναρκωτικά, ηδιαφθορά, η εγκληματικότητα, οι χουλιγκανικές και εξτρεμιστικές περιθωριακές ομάδεςαποτελούν μεγάλη απειλή για τους νέους. Από νεανική απερισκεψία και επιπολαιότητα αρ-

49

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·49

Page 24: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

κετοί διατρέχουν τον κίνδυνο να στιγματιστούν και ορισμένοι διακινδυνεύουν και αυτήνακόμα τη ζωή τους.

Τέλος, σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα, η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής,της χαράς, της διασκέδασης και των απολαύσεων. Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος,σφύζοντας από ζωή και ενεργητικότητα, ξέγνοιαστος από βιοτικές μέριμνες, υπολογισμούςκαι συμφέροντα, χαίρεται την ανεξαρτησία, τη συντροφιά, τον έρωτα, τη διασκέδαση. Εί-ναι η περίοδος όπου οι νεανικές τρέλες δίνουν μια μοναδική αίσθηση και γεύση της ζωής,γι’ αυτό και αντιμετωπίζονται από τους μεγαλύτερους με ανοχή και συγκατάβαση. Άλλωστε,οι πλούσιες νεανικές αναζητήσεις και εμπειρίες προοιωνίζονται μια περίοδο ωριμότητας μεβαθιά γνώση, πλούσια πείρα, σοφία και δημιουργία, αφού τα νεανικά βιώματα διαμορφώ-νουν καθοριστικά την προσωπικότητα και όλη τη ζωή του ανθρώπου.

Ευχαριστώ για την προσοχή και το ενδιαφέρον με το οποίο με ακούσατε.

Σπυρίδων Κ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος, τεύχος Α΄, Αθήνα, Σαββάλας, σελ. 58-61

50

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·50

Page 25: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

[Νεανική ηλικία]

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι η απομόνωση των μεγαλύτερων παιδιώνκαι η προετοιμασία τους για τον ρόλο του ενήλικου έξω από την οικογένεια. Επειδή είναι απα-ραίτητο να συνεχιστεί η κοινωνικοποίηση, πέρα από αυτήν που μπορεί να πραγματοποιηθεί μέ-σα στην οικογένεια, παρουσιάζεται μια όλο και πιο εμφανής κοινωνική μεταβατική περίοδος,στη διάρκεια της οποίας εκδηλώνεται μια τάση συνεχούς διαφοροποίησης και αυτονόμησης. Αυ-τή η μεταβατική περίοδος αποτελεί μια περίοδο της ζωής που δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στηνπαιδική ηλικία. Ωστόσο, δεν παρουσιάζει και τα χαρακτηριστικά του ενήλικου.

Η περίοδος της νεότητας διαρκεί περισσότερο στη σύγχρονη εποχή, επειδή επιταχύνονται οικοινωνικές αλλαγές και επεκτείνεται η διαδικασία της κοινωνικοποίησης. Η κοινωνία ενδιαφέρε-ται να υπάρχει συνέχεια στην εξέλιξή της, γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση για την επιβίωσή της.Αυτό σημαίνει ότι ενδιαφέρεται για την κοινωνικοποίηση των νέων και ότι πρέπει να φροντίσει νατην οργανώσει με τον καλύτερο τρόπο. Έτσι, η νεανική ηλικία αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, μιααποστολή για την κοινωνία. Δημιουργούνται ομάδες συνομηλίκων, όπως συμβαίνει, για παρά-δειγμα, στις τάξεις του σχολείου, ή ενθαρρύνεται με άλλους τρόπους η δημιουργία ομάδων, δια-μέσου, λόγου χάριν, των ομίλων νέων.

Παρόλο το ενδιαφέρον της κοινωνίας για την κοινωνικοποίηση των εφήβων, η εναρμόνισητων νέων με τους ενήλικους γίνεται δύσκολη. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή οι αξίες και οι από-ψεις των τελευταίων συμβαδίζουν λιγότερο με τη σημερινή εποχή και περισσότερο με την εποχήκατά την οποία εκείνοι ανατράφηκαν και στην οποία διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας τους. Σε αντί-θεση με τους περισσότερους ενήλικες, οι νέοι προσανατολίζονται στη σύγχρονη κοινωνική πραγ-ματικότητα και αναπτύσσουν μια ομοιογενή για την ηλικιακή τους ομάδα συνείδηση. Σε πολλέςπεριπτώσεις, οι απόψεις των νέων παίρνουν τη μορφή της διαμαρτυρίας προς τον κόσμο των ενη-λίκων και τα διάφορα κινήματα των νέων αποτελούν εκφράσεις αυτής της διαμαρτυρίας. Σε κάθεπερίπτωση ωστόσο, προκειμένου να διατυπωθούν επιστημονικές και χρήσιμες απόψεις σχετικά μετους νέους, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη κοινωνικοί, πολιτιστικοί, οικονομικοί και πολιτι-κοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξή τους.

Α. Degenhardt – H. Muller (1993), «Νεανική ηλικία», στο Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια-

Λεξικό, τόμ. 6ος, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, σελ. 3259-3261 (Διασκευή)

ΘEMATA

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, η εφηβική ηλικία θεωρείται μεταβατικήπερίοδος; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)

51

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

88ο Κριτήριο Αξιολόγησης

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·51

Page 26: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου (Η περίοδος … ομίλων νέ-ων) του κειμένου; (μονάδες 10)

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, στην οποία να χρησιμοποιήσετε λέ-ξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: ε-φηβείας, απομόνωση, οικογένεια, κοινωνικοποίηση, μεταβατική περίοδος.(μονάδες 10)

Β2. α. Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός/δηλωτικός ή μεταφορικός/συνυποδη-λωτικός; (μονάδες 5)

β. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο κυριολεκτικό/δηλωτικό τίτλο στο κείμενο. (μο-

νάδες 5)

γ. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο στο κείμε-νο. (μονάδες 5)

Απαντήσεις στα θέματα

Α1. Σύμφωνα με το κείμενο, η εφηβική ηλικία θεωρείται μεταβατική περίοδος. Είναι η πε-ρίοδος κατά την οποία ο νέος εκδηλώνει την τάση συνεχούς διαφοροποίησης και αυ-τονόμησής του από την οικογένεια και ένταξής του στην κοινωνία, κοινωνικοποίησήςτου. Αποκτά σταδιακά τα χαρακτηριστικά των ενηλίκων και ενηλικιώνεται. Στην επο-χή μας, μάλιστα, η περίοδος της νεότητας έχει επιμηκυνθεί, επειδή επιταχύνονται οικοινωνικές αλλαγές και η διαδικασία της κοινωνικοποίησης επεκτείνεται.

Α2. Τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου είναι:Θεματική πρόταση: «Έτσι, η νεανική ηλικία … αποστολή για την κοινωνία», επειδήαυτή η περίοδος/πρόταση συνοψίζει, γενικά, το θέμα της παραγράφου, την κύριαιδέα της.Λεπτομέρειες/σχόλια: Όλα τα άλλα είναι λεπτομέρειες/σχόλια – δευτερεύουσεςιδέες που άμεσα ή έμμεσα στηρίζουν τη θεματική πρόταση / κύρια ιδέα.Πρόταση κατακλείδα: Δεν υπάρχει.

Β1. Η περίοδος της εφηβείας είναι μια κρίσιμη περίοδος της ζωής του ανθρώπου. Είναιμεταβατική περίοδος, γιατί ο νέος προσπαθεί να αυτονομηθεί από την οικογένεια,να διαμορφώσει τη δική του προσωπικότητα και να γίνει αυθύπαρκτος. Για την κοι-

52

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Γ. Προτεινόμενο θέμα έκθεσης (μονάδες 50)

Σε άρθρο σας με 400-450 λέξεις να περιγράψετε τα κύρια, κατά τη γνώμη σας, χα-ρακτηριστικά γνωρίσματα των νέων της εποχής μας. Να υποθέσετε ότι το άρθροσας θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας.

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·52

Page 27: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

νωνικοποίησή του δεν είναι μόνο απαραίτητη η γνώση του κόσμου που τον περι-βάλλει, αλλά και η αυτογνωσία. Γι’ αυτό συχνά οδηγείται σε απομόνωση.

Β2. α. Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός/δηλωτικός.β. Κυριολεκτικός/δηλωτικός τίτλος: Η κοινωνικοποίηση των εφήβωνγ. Μεταφορικός/συνυποδηλωτικός τίτλος: Η ένταξη των νέων στους κόλπους της

κοινωνίας

Γ. Ανάπτυξη του θέματος

Τίτλος: Τα χαρακτηριστικά των σημερινών νέων

Kάθε νέα γενιά έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Tα γνωρίσματααυτά έχουν σχέση με τον τρόπο με τον οποίο ζουν οι νέοι, τις ψυχικές ιδιότητες του χαρα-κτήρα τους, τις αντιλήψεις και τις αρχές που έχουν, τα ενδιαφέροντά τους, τον τρόπο σκέ-ψης και έκφρασης, την εξωτερική εμφάνισή τους και τη συμπεριφορά τους. Tα στοιχείααυτά διαμορφώνονται και από τις βιολογικές ιδιότητες της νεανικής ηλικίας, αλλά και απότις κάθε είδους επιδράσεις που δέχονται στην εποχή και στην κοινωνία στην οποία ζουν.

Aπόλυτα ευθυγραμμισμένη και με το πνεύμα της εποχής μας και με τα νεανικά γνωρί-σματα είναι η ιδιαίτερα αναπτυγμένη ευαισθησία που έχουν οι σημερινοί νέοι σε ζητήματαελευθερίας. Aπεχθάνονται περιορισμούς και εξαρτήσεις. Eλευθερία γι’ αυτούς σημαίνειόχι μόνο να έχουν δικαιώματα, αλλά και να μπορούν να τα ασκούν. Oτιδήποτε πιστεύουνότι καταργεί ή είναι αντίθετο με τα δικαιώματά τους το θεωρούν ανελεύθερο. Γι’ αυτό δεδιστάζουν να διαφωνήσουν και να απορρίψουν συνήθειες και αντιλήψεις, ακόμα και νασυγκρουστούν με όσους τις υποστηρίζουν και προσπαθούν να τους τις επιβάλλουν. H τά-ση τους αυτή, να απαλλαγούν από κοινωνικές αξίες που νιώθουν ότι τους περιορίζουν,ενισχύεται και από το ριζοσπαστισμό τους. Aυτό εύκολα μπορούμε να το διαπιστώσουμεαπό τις αντιδράσεις τους σε περιπτώσεις που περιορίζονται ή αναστέλλονται τα πολιτικά

53

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

Δ›ÙÏÔ˜

√ Ù›ÙÏÔ˜ Ô˘ ÁÚ¿ÊÔ˘Ì ڤÂÈ Ó· Â›Ó·È Â‡ÛÙÔ¯Ô˜, Û‡ÓÙÔÌÔ˜ Î·È ÂÚÈÂÎÙÈÎfi˜.√ ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔÓ Ù›ÙÏÔ Â›Ó·È ÂÏÏÂÈÙÈÎfi˜ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÚÔÙÈÌԇ̠ÔÓfiÌ·Ù· (Ô˘-

ÛÈ·ÛÙÈο Î·È Â›ıÂÙ·), ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈ‹-ÛÔ˘Ì ڋ̷ ÛÙÔÓ Ù›ÙÏÔ.

√ Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ηÓÔÓÈο ‰ÂÓ ÎÏ›ÓÂÙ·È Û ÂÈÛ·ÁˆÁÈο, ÂÎÙfi˜ Â¿Ó ̆ ¿Ú-¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ȉȷ›ÙÂÚÔ˜ ÏfiÁÔ˜, ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜ ̄ ¿ÚË ·Ó Ô Ù›ÙÏÔ˜ Â›Ó·È Ú‹ÛË ¿ÏÏÔ˘ ‹·Ó Ì ٷ ÂÈÛ·ÁˆÁÈο ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ̆ Ô‰ËÏÒÛÔ˘Ì οÔÈÔ Û¯fiÏÈÔ.

Δ›ÙÏÔ ¤¯Ô˘Ó, ηÓÔÓÈο, fiÏ· Ù· ›‰Ë ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ.

∂¶π™∏ª∞¡™∏

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·53

Page 28: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

και κοινωνικά δικαιώματα. Σ’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές οι νέοι πάντοτε πρωτοστατούνστον αγώνα για την ανάκτησή τους, επειδή ακριβώς δε συμβιβάζονται με τον αυταρχισμόκαι τη δουλοπρέπεια.

H έλλειψη διάθεσης συμβιβασμού δεν περιορίζεται μόνο σε θέματα ελευθερίας, αλλάεπεκτείνεται και σε όλα τα «κακώς κείμενα» της εποχής μας. Oραματίζονται έναν κόσμοκαλύτερο και είναι λογικό να αξιολογούν τον πολιτισμό μας με τα δικά τους κριτήρια. Tουςακούμε συχνά να κρίνουν, με τρόπο καυστικό, πολιτικούς, πνευματικούς και θρησκευτι-κούς ηγέτες, να αμφισβητούν έντονα την παράδοση, τις ηθικές αξίες και την πολιτική ορ-γάνωση, να καταγγέλλουν την εξουσία, να διαμαρτύρονται για αποφάσεις της Δικαιοσύ-νης και να επιρρίπτουν ευθύνες. Kαι στο βαθμό που αυτό γίνεται καλοπροαίρετα κι όχι γιανα συγκαλύψουν δικές τους αδυναμίες, είναι υγιής εκδήλωση του θάρρους και της επιθυ-μίας τους για καινοτομίες. O δυναμισμός τους και ο νεανικός ενθουσιασμός τούς ωθούνσε νέους δρόμους, νέες αντιλήψεις, νέο τρόπο ζωής, απαλλαγμένο από το βάρος της συ-νήθειας, της ανοχής και του συμβιβασμού.

Δείγμα αδιαφορίας και απελευθέρωσης από πρότυπα «καλής συμπεριφοράς» αποτε-λούν η απλότητα και ο αντικομφορμισμός τους. Παρά την έντονη τυποποίηση που παρατη-ρεί κάποιος στην ανεπιτήδευτη ως ατημέλητη εμφάνισή τους, εύκολα διακρίνεται η προτί-μησή τους σε πράγματα απλά, απέριττα και άνετα, που ταιριάζουν στη δική τους αισθητικήαντίληψη. Aυτή άλλωστε η εμφάνιση δεν είναι παρά η εξωτερίκευση της ανέμελης διάθεσήςτους. Aνάλογα απλός, λιτός, σχεδόν συνθηματικός, είναι και ο λόγος τους. Eκφράζονταισυχνά με νεολογισμούς, με ξένες λέξεις και φράσεις, με προκλητικές λέξεις και μερικές φο-ρές αθυρόστομα. Mιμούνται γλωσσικά πρότυπα, όπως είναι ο λόγος διαφημιστικών μηνυ-μάτων, ειδώλων, νεανικών εντύπων και τραγουδιών. Aντίθετα με την απλότητα στην έκ-φρασή τους, όταν ψυχαγωγούνται, προτιμούν την ένταση, είτε ακούν μουσική είτε χορεύ-ουν είτε ασχολούνται με τον αθλητισμό.

Eίναι απόλυτοι στις απόψεις τους και ισχυρογνώμονες. Δύσκολα δέχονται συμβουλέςκαι η αυτοπεποίθησή τους συχνά καταλήγει σε αλαζονεία και αναίδεια. Ωστόσο, έχουνανάγκη από συγκατάθεση, επιβράβευση και αναγνώριση. Aυτό οφείλεται στην έντονη επι-θυμία τους να διακρίνονται. Aποζητούν αξίες, «στηρίγματα», πρότυπα και εντάσσονται σεομάδες. Έτσι, ικανοποιούν την ανάγκη τους να πιστέψουν σε κάτι, να καταξιωθούν και ναδιαμορφώσουν την, έτσι κι αλλιώς αδιαμόρφωτη ακόμη, προσωπικότητά τους, σύμφωναμε τις εγγυήσεις της υπεροχής και της επιτυχίας που δίνει μια αποδεκτή και περίοπτη κοι-νωνικά «αξία».

Συνάπτουν σχετικά εύκολα σχέσεις με τους συνομηλίκους τους. Tα κριτήρια στην επιλο-γή των φίλων, της παρέας δεν έχουν σχέση με υπολογισμούς και σκοπιμότητες. Aρκούνκάποιες κοινές προτιμήσεις, ενδιαφέροντα και ασχολίες, ίδια αθλητική ομάδα ή κοινό εν-διαφέρον για ένα μάθημα, παραδείγματος χάρη. H φιλία τους είναι άδολη, αλλά δεν είναιπάντα σταθερή. Διαπνέονται από συντροφικότητα και αλληλεγγύη. Aυτό είναι ολοφάνεροόταν πρόκειται να καλύψουν ή να υποστηρίξουν συμμαθητές τους. Tα συναισθήματά τους

54

H ΤΡΑΠΕΖΑ ΘEMATΩN ΚΑΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·54

Page 29: Πρόλογος - media.public.grmedia.public.gr/Books-PDF/9789604933105-1038693.pdf · Α΄ Λυκείου. Ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το παρόν

είναι αγνά και έντονα. Eνθουσιάζονται ή απογοητεύονται εύκολα και είναι ευέξαπτοι. Ωστό-σο, παρά την άνεση με την οποία συνάπτουν σχέσεις, μερικές φορές προτιμούν να κλεί-νονται στον εαυτό τους και να απομονώνονται.

Xωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες επικοινωνούν και με τους νέους άλλων χωρών. H προ-σέγγιση και η αλληλογνωριμία των λαών και των πολιτισμών τους με τα ταξίδια και κυ-ρίως με τα σύγχρονα μέσα μαζικής επικοινωνίας συνέβαλαν καθοριστικά ώστε να περιο-ριστούν οι διαφορές και οι διακρίσεις, να αναδειχτούν, αλλά και να δημιουργηθούν κοινάπολιτιστικά στοιχεία. H σύγχρονη γενιά νέων είναι υπερεθνική περισσότερο από κάθε άλ-λη. Aυτό δε σημαίνει ότι έχουν μειωμένη φιλοπατρία. Aπεναντίας, αγαπούν την πατρίδατους. O πατριωτισμός τους, όμως, οφείλεται περισσότερο στο συναίσθημα και λιγότεροστη γνώση της πατρίδας και του πολιτισμού της.

Tην έλλειψη γνώσης και πείρας την εκδηλώνουν οι νέοι ως περιέργεια και απορία γιαόσα παρατηρούν και γίνονται. Kαι είναι εύλογο να είναι ο νέος φιλομαθής, εφόσον σ’ αυ-τή την ηλικία ανακαλύπτει, συχνά με έκπληξη, τον κόσμο, τη φύση και τα «μυστικά» της, τηνκοινωνία και τη λειτουργία της, συνειδητοποιεί την ιδιαιτερότητα των άλλων ανθρώπων,αλλά και τη δική του σε σχέση με αυτούς. H έφεση του νέου για γνώση οφείλεται και στογεγονός ότι αρχίζει να αντιλαμβάνεται την αξία που αυτή έχει ως εφόδιο για τις δυσκολίεςπου διαισθάνεται ή διαπιστώνει ότι θα αντιμετωπίσει στη ζωή του.

Όπως όλοι οι άνθρωποι, κάθε ηλικίας, διαπιστώνουμε, έστω και εμπειρικά, ότι και οινέοι έχουν προτερήματα και ελαττώματα. Kι αν για τους άλλους ανθρώπους είναι δύσκο-λο να απαλλαγούν από τα ελαττώματά τους, δεν ισχύει η ίδια δυσκολία και για τους νέους,επειδή ο χαρακτήρας τους είναι εύπλαστος. Xρειάζεται, λοιπόν, κατάλληλη αγωγή, για ναδιαμορφώσουν όσο γίνεται καλύτερα την προσωπικότητά τους. Aυτό θα είναι καλό καιγια τους ίδιους, αλλά και για την κοινωνία στην οποία ζουν.

Σπυρίδων Κ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος, τεύχος Α΄, Αθήνα, Σαββάλας, σελ. 55-58

55

ΕΦΗΒΟΙ – ΝΕΟΙ

02-KOYTRAS-TRAPEZA B 21-11-14 10:21 ™ÂÏ›‰·55