Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι...

21
Χρονολόγιο Της Ιστορίας Της Υπάτης Χωρίς να διεκδικούμε τον τίτλο του ιστορικού ή γενικότερα του ειδικού επί του θέματος, κάναμε μια προσπάθεια για να διαμορφώσουμε ένα Χρονολόγιο της ιστορίας της Υπάτης, ώστε ο αναγνώστης να έχει, όσο είναι δυνατό, ένα σαφές περίγραμμα της ιστορικής συνέχειας της πόλης και των ανθρώπων που την κατοίκησαν. Σε κάθε περίπτωση δεν διατεινόμαστε ότι παρουσιάζουμε την «αληθινή», την «πραγματική» ή την «ορθή» ιστορία της Υπάτης. Εξάλλου θα ήταν υπερφίαλο να υποστηρίξουμε ότι σε λίγες σελίδες καταγράψαμε την ιστορία σχεδόν τριάντα αιώνων. Στην προσπάθειά μας αυτή αξιοποιήσαμε τις υπάρχουσες βιβλιογραφικές πηγές και στις περιπτώσεις που υπήρχαν αντιφατικές πληροφορίες, επιλέξαμε εκείνες που ήταν οι πλέον τεκμηριωμένες. Συχνά μεταφέρουμε αυτούσια αποσπάσματα από τα κείμενα των συγγραφέων. Σε πολλές περιπτώσεις, που δεν στάθηκε δυνατή η διασταύρωση γεγονότων δεν τα συμπεριλάβαμε στο χρονολόγιο. Σε κάποιες πτυχές της ιστορίας σταθήκαμε περισσότερο, όχι επειδή έχουν μεγαλύτερη αξία, όσο γιατί έχουν παρατηρηθεί ωραιοποιήσεις, έντονη παραφιλολογία και ανακρίβειες, που γράφονται ή λέγονται, με αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί συγχύσεις και μυθοποιήσεις. Σαφώς σε κάποιες περιπτώσεις υπεισέρχονται και οι υποκειμενικές εκτιμήσεις ή υποθέσεις. Θεωρούμε βέβαιο ότι το χρονολόγιο δεν είναι πλήρες και ότι η περαιτέρω έρευνα θα μπορούσε να συμπληρώσει τις ελλείψεις. Λόγου χάρη, δεν είναι γνωστές όλες οι πηγές της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας που αφορούν στους Αινιάνες και στην Υπάτη. Οι δικές σας παρατηρήσεις, διορθώσεις και συμπληρώσεις μας είναι αναγκαίες. Καλό διάβασμα!!!

Transcript of Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι...

Page 1: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

Χρονολόγιο Της Ιστορίας Της Υπάτης

Χωρίς να διεκδικούμε τον τίτλο του ιστορικού ή γενικότερα του ειδικού επί

του θέματος, κάναμε μια προσπάθεια για να διαμορφώσουμε ένα

Χρονολόγιο της ιστορίας της Υπάτης, ώστε ο αναγνώστης να έχει, όσο είναι

δυνατό, ένα σαφές περίγραμμα της ιστορικής συνέχειας της πόλης και των

ανθρώπων που την κατοίκησαν. Σε κάθε περίπτωση δεν διατεινόμαστε ότι

παρουσιάζουμε την «αληθινή», την «πραγματική» ή την «ορθή» ιστορία της

Υπάτης. Εξάλλου θα ήταν υπερφίαλο να υποστηρίξουμε ότι σε λίγες σελίδες

καταγράψαμε την ιστορία σχεδόν τριάντα αιώνων.

Στην προσπάθειά μας αυτή αξιοποιήσαμε τις υπάρχουσες βιβλιογραφικές

πηγές και στις περιπτώσεις που υπήρχαν αντιφατικές πληροφορίες, επιλέξαμε

εκείνες που ήταν οι πλέον τεκμηριωμένες. Συχνά μεταφέρουμε αυτούσια

αποσπάσματα από τα κείμενα των συγγραφέων. Σε πολλές περιπτώσεις, που

δεν στάθηκε δυνατή η διασταύρωση γεγονότων δεν τα συμπεριλάβαμε στο

χρονολόγιο.

Σε κάποιες πτυχές της ιστορίας σταθήκαμε περισσότερο, όχι επειδή έχουν

μεγαλύτερη αξία, όσο γιατί έχουν παρατηρηθεί ωραιοποιήσεις, έντονη

παραφιλολογία και ανακρίβειες, που γράφονται ή λέγονται, με αποτέλεσμα

να έχουν δημιουργηθεί συγχύσεις και μυθοποιήσεις. Σαφώς σε κάποιες

περιπτώσεις υπεισέρχονται και οι υποκειμενικές εκτιμήσεις ή υποθέσεις.

Θεωρούμε βέβαιο ότι το χρονολόγιο δεν είναι πλήρες και ότι η περαιτέρω

έρευνα θα μπορούσε να συμπληρώσει τις ελλείψεις. Λόγου χάρη, δεν είναι

γνωστές όλες οι πηγές της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας που αφορούν

στους Αινιάνες και στην Υπάτη.

Οι δικές σας παρατηρήσεις, διορθώσεις και συμπληρώσεις μας είναι

αναγκαίες.

Καλό διάβασμα!!!

Page 2: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα της Αρχαίας Ελλάδας. Στη

ιστορία παρουσιάζονται για πρώτη φορά από τον Όμηρο κατά τον Τρωικό Πόλεμο.

Αναφέρεται ότι μαζί με τους άλλους Έλληνες συμμετείχαν και οι Ενιήνες (Αινιάνες) με

αρχηγό τον Γουνέα από την πόλη Κύφο της Ηπείρου με είκοσι δύο τριήρεις.

Κατοικούσαν μαζί με τους γείτονές τους Περραιβούς στην γύρω από τη Δωδώνη

περιοχή κοντά στο σημερινό ποταμό Σαραντάπορο. Κατόπιν επιδρομών αναγκάσθηκαν

να μετακινηθούν νοτιότερα περιπλανώμενοι και συγκρουόμενοι με άλλα φύλα

(Αβραάμ).

8ος

αιώνας π. Χ.

Οι Αινιάνες εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του Σπερχειού, μεταξύ Οίτης,

Τυμφρηστού και Όθρυος. Πριν την εγκατάστασή τους πολέμησαν σκληρά με τους

Λαπίθες, τους Φθιώτες και περισσότερο με τους Ιναχιείς, που κατοικούσαν στην

περιοχή του Ινάχου ποταμού, παραποτάμου του Σπερχειού.

Σύμφωνα με την παράδοση είχε δοθεί χρησμός στους Ιναχιείς ότι αν δώσουν μέρος

της γης τους με τη θέλησή τους τότε θα την χάσουν ολόκληρη. Στους δε Αινιάνες είχε

δοθεί χρησμός ότι αν πάρουν από τους Ιναχιείς χωρίς βία έστω και ένα μικρό κομμάτι

γης, τότε θα πάρουν ολόκληρη τη γη των Ιναχιέων.

Κατόπιν αυτού ο Αινιάν Τέμων μεταμφιεσμένος σε επαίτη πήγε στο στρατόπεδο των

Ιναχιέων και ζήτησε από τους σκοπούς ελεημοσύνη, οι οποίοι τον παρουσίασαν στον

βασιλιά τους Υπέροχο. Αυτός για να τον περιπαίξει αντί για ψωμί του έδωσε ένα

κομμάτι χώμα. Ο επαίτης το πήρε, το έβαλε στο σακούλι του και έφυγε. Οι άνθρωποι

του βασιλιά διερωτήθηκαν γιατί έφυγε ευχαριστημένος ο επαίτης και τότε θυμήθηκαν

τον χρησμό. Δόθηκε αμέσως διαταγή να τον συλλάβουν, όμως ο Τέμων είχε προλάβει

να φύγει μακριά με την βοήθεια του Απόλλωνα, που του είχε τάξει εκατόμβη για να τον

σώσει.

Σε συνέχεια του επεισοδίου αυτού οι εμπόλεμοι αποφάσισαν την μονομαχία μεταξύ

του βασιλιά των Ιναχιέων Υπέροχου και του βασιλιά των Αινιάνων Φημίου, ο οποίος

δολίως σκότωσε τον Υπέροχο με μια πέτρα, όταν εκείνος στράφηκε στον συνοδεύοντα

σκύλο του. Έτσι οι Αινιάνες εγκαταστάθηκαν στη χώρα των Ιναχιέων. Στο σημείο της

μονομαχίας οι Αινιάνες έκτισαν τον 6ο αιώνα ναό ή βωμό του Απόλλωνα και τον

Page 3: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

κηρύξαν προστάτη της Υπάτης. Μετά τον θάνατο του Φημίου φαίνεται πως

καταργήθηκε η βασιλεία.

Εις ανάμνηση των ηρώων τους Τέμωνος και Φημίου, κατά τους ιστορικούς χρόνους

τους απεικόνισαν σε νομίσματα και σε κάθε επίσημη θυσία άλειφαν με το λίπος του

θυσιαζόμενου ζώου την ιερή πέτρα με την οποία ο Φήμιος σκότωσε τον Υπέροχο.

Γειτονικοί τους λαοί ήταν οι Οιταίοι, οι Φθιώτες Αχαιοί, οι Ευρυτάνες, οι Δόλοπες

και οι Αιτωλοί.

Στους ιστορικούς χρόνους (8ος

αιώνας και μετά) με τους Μαλιείς, Αιτωλούς, Δόλοπες

και Λοκρούς συγκρότησαν στις Θερμοπύλες την Οιταία Αμφικτιονία με έδρα την

Ανθήλη. Αργότερα περιέλαβε και άλλους ελληνικούς λαούς και αποτέλεσε την μεγάλη

Αμφικτιονία με έδρα τους Δελφούς.

480 π. Χ.

Κατά την εκστρατεία του Ξέρξη οι Αινιάνες μαζί με τους Περραιβούς, Δόλοπες,

Μάγνητες, Θεσσαλούς και Μαλιείς τάχθηκαν στο πλευρό των Περσών (Μήδισαν) και

τους βοήθησαν στρατιωτικά (Αβραάμ).

5ος

αιώνας π. Χ.

Κατά την αρχαιότητα η Θεσσαλία1 ήταν γνωστή για τις μάγισσες, τις ικανότητές τους

και τις τελετουργίες τους. Σύμφωνα με την παράδοση στη Θεσσαλία εγκαταστάθηκε η

φοβερή μάγισσα της αρχαιότητας Μήδεια ακολουθώντας τον Ιάσονα από την Κολχίδα,

την πατρίδα της μαγείας. Από την άλλη πλευρά η πλούσια χλωρίδα της Οίτης με την

μεγάλη ποικιλία βοτάνων και τη μοναδικότητα του φυτού ελλέβορος, το οποίο είχε

ευρεία θεραπευτική χρήση ιδικά για τις ψυχικές παθήσεις, συνέβαλαν στην ανάπτυξη

της μαγείας των φαρμακιδών (φαρμακεύτριες).

Η Θεσσαλία ήταν το κέντρο λατρείας της Τριοδίτης (τρισυπόστατης) Εκάτης,

χθόνιας θεάς, που είχε σχέση με τις ψυχές των νεκρών και τη σελήνη.

Η εξέλιξη και ανάπτυξη της κοινωνίας έφερε ως αποτέλεσμα και την εξέλιξη των

θεών της, οι οποίοι σταδιακά έχασαν κάποια από τα αρχέγονα χαρακτηριστικά τους.

Έπαψαν να είναι «ακατέργαστοι», έγιναν πιο εκλεπτυσμένοι, πιο ήπιοι, πιο ανθρώπινοι,

1 Στη γεωγραφία της εποχής η Υπάτη όπως και μεγάλο μέρος του σημερινού νομού Φθιώτιδας άνηκε στη

Θεσσαλία

Page 4: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

λιγότερο «σκοτεινοί», περισσότερο «φωτεινοί» και βεβαίως άλλαξαν όνομα, χωρίς

όμως να αλλάξει το γενικότερο αντικείμενο της «αρμοδιότητάς» τους. Έτσι ο Βάκχος

έγινε Διόνυσος, η Δάμια έγινε Δήμητρα, η Εκάτη έγινε Άρτεμις2 κ.ο.κ. Οι φαρμακίδες,

οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα τελούσαν τις λατρευτικές τους δραστηριότητες προ της

έλευσης των Αινιάνων, σύμφωνα δε με ενδείξεις σχετίζονταν με το μύθο του Ηρακλή

και την Οίτη, όπως φαίνεται δεν ακολούθησαν τα νέα κοινωνικά δεδομένα και

παρέμειναν στη λατρεία της αρχέγονης Εκάτης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να περάσουν

στο κοινωνικό και λατρευτικό περιθώριο, στο οποίο παρέμειναν καθ’ όλη την ιστορική

τους πορεία. Αναλόγως μάλιστα των συνθηκών και συγκυριών άλλοτε είχαν την ανοχή

της πολιτείας και της θρησκευτικά κυρίαρχης γνώμης και άλλοτε υφίσταντο άμεσες ή

έμμεσες διώξεις.

Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα φαίνεται ότι η περίοδος της μεγάλης ακμής των

φαρμακιδών ήταν ο 1ος

και ιδιαίτερα ο 2ος

και 3ος

μ. Χ. αιώνας. Η φήμη τους μάλιστα

είχε ξεπεράσει τα στενά πλαίσια της Θεσσαλίας και του σημερινού ελλαδικού χώρου.

Αυτό βεβαίως δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο, καθώς η κοινωνία έφυγε από τις μικρές

κοινότητες και τις πόλεις – κράτη και πέρασε στην αυτοκρατορία (imrerium). Οι θεοί

άλλαξαν πάλι όνομα (η Αθηνά έγινε Μινέρβα, η Άρτεμις έγινε Διάνα, ο Ερμής έγινε

Μερκούριος κ.ο.κ.) και εκτός αυτών μια νέα θρησκεία έκανε την εμφάνισή της στο

προσκήνιο. Έχει παρατηρηθεί ότι οι κοινωνίες συχνά σε εποχές πολιτισμικής κρίσης

και ασάφειας αναδιπλώνονται και στρέφονται στις παλαιότερες αντιλήψεις, με στόχο να

βρουν «σταθερές» να εξηγήσουν τα νέα φαινόμενα και να αμβλύνουν την αβεβαιότητα

που τις διακατέχει. Αυτός ενδεχομένως είναι και ο λόγος της μεγάλης απήχησης που

είχε η μαγεία κατά την συγκεκριμένη εποχή.

Η πλέον φημισμένη φαρμακίδα ήταν Αγανίκη ή Αγαονίκη ή Αγλαονίκη (5ος

αιώνας),

κόρη του βασιλιά της Θεσσαλίας Ηγήτορα, η οποία θεωρείται η πρώτη γυναίκα

αστρονόμος της αρχαιότητας. Μελέτησε κυρίως τις κινήσεις της σελήνης και το

σημαντικότερο είναι ότι μπορούσε να υπολογίσει με ακρίβεια το χρόνο των εκλείψεων.

Ταυτοχρόνως γνώριζε τις ιδιότητες των βοτάνων και συνδύαζε τις γνώσεις της

2 Στην Υπάτη υπήρχε ναός της Αρτέμιδος, ο οποίος κυριολεκτικά εκριζώθηκε προκειμένου να ανεγερθεί

το σημερινό γυμνάσιο – λύκειο. Σπόνδυλοι των κιόνων του ναού και μάλιστα αριθμημένοι βρίσκονται

ακόμη και σήμερα στη χωματερή της πόλης. Επίσης το γνωστό «δασάκι» δυτικά του σχολείου και του

μουσείου δεν είναι παρά το «ιερό άλσος της Αρτέμιδος».

Page 5: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

αστρονόμου και της φαρμακίδας. Ο δε τόπος των τελετουργιών ήταν σε μια σχισμή του

εδάφους (όπως στους Δελφούς) λίγες εκατοντάδες μέτρα από τα τελευταία σπίτια,

δυτικά της Υπάτης και βεβαίως εκτός των τειχών της πόλης. Σήμερα με τις προσχώσεις

αιώνων είναι διακριτά το κάτω μέρος της σχισμής κοντά στον αμαξιτό δρόμο προς

Καπνοχώρι και το πάνω μέρος της σχισμής η «ανεμότρυπα».

Το γεγονός ότι η Υπάτη αποτελούσε κέντρο μαγείας προκύπτει από τον Απουλήιο

στο έργο του «Μεταμορφώσεις», από τον Λουκιανό στο έργο του «Λούκιος Όνος»,

όπως και από αναφορές για τις μάγισσες της Θεσσαλίας των Αριστοφάνη, Θεόφραστου,

Πλίνιου, Ηλιόδωρου. Επίσης στο βιβλίο του Ζαν Ζακ Μπαρτελεμύ «Το ταξίδι του νέου

Αναχάρσεως» που κυκλοφόρησε το 1788, το οποίο μεταφράστηκε και εκδόθηκε από το

Ρήγα Φεραίο, μεταξύ πολλών άλλων αναφέρεται στις φαρμακίδες της Υπάτης και στην

Μυκάλη.

Στα αξιοσημείωτα είναι ότι αυτή η δραστηριότητα των γυναικών της Υπάτης

συνεχίστηκε για αιώνες και έφθασε έως την εποχή μας με ξακουστές μάγισσες τη

«Λυούσα» στην Υπάτη, την «Μαλαχαβιού» στην Καστριώτισσα και άλλες.

Είναι ενδιαφέρον βέβαια ότι ενώ σε πολλές περιοχές της χώρας, η αρχαιολογική

σκαπάνη αποκάλυψε πληθώρα ευρημάτων, που μαρτυρούν μαγικές δραστηριότητες,

από την αδιαμφισβήτητη πρωτεύουσα της μαγείας απουσιάζει παντελώς και το

παραμικρό εύρημα.

Όπως είναι επίσης ενδιαφέρον, ότι μετά από εικοσιπέντε αιώνες, στην πόλη της

πρώτης γυναίκας αστρονόμου της αρχαιότητας, λειτουργεί αστεροσχολείο με σύγχρονο

για τα ελληνικά δεδομένα εξοπλισμό και πλούσια δράση [(Συλεούνης), (Κακαβάς

2011), (Ρήγας)].

5ος

αιώνας π. Χ. (τέλος)

Οι Αινιάνες ίδρυσαν πολλές πόλεις όπως οι: Έρυθρος, Ερυθρές, Μακρακώμη,

Σπερχειές, Φύρραξ, Κοροφές, Λάτυια, Λαπίθειο, Πύρρα, Κυθήρα, Σωσθενίδα και την

πρωτεύουσα, την «Υπάτη» πόλη τους. Επίσης, έκτισαν κάστρα στην Υπάτη, στην Άνω

Φτέρη, στη Σπερχειάδα και στο Παλαιόκαστρο Τυμφρηστού, πιθανότατα πάνω στα ήδη

υπάρχοντα των προηγουμένων λαών της περιοχής Αχαιών ή Πελασγών.

Κατά την περίοδο αυτή η ομοσπονδία των Αινιάνων (το Κοινό) πήρε την τελειότερη

μορφή της. Κάθε πόλη (κώμη) εξέλεγε κάθε χρόνο ορισμένο αριθμό αντιπροσώπων

Page 6: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

ανάλογα με τον πληθυσμό της. Οι αντιπρόσωποι εξέλεγαν πέντε ανώτατους άρχοντες

(Αινιάρχες), που αποτελούσαν τη διοίκηση και την εκτελεστική εξουσία της

ομοσπονδίας. Ένας από τους Αινιάρχες εκλεγόταν ως πρόεδρος του Κοινού των

Αινιάνων.

Οι αποφάσεις παίρνονταν από τις συνελεύσεις των αντιπροσώπων όλων των Κωμών.

Τα θέματα που διευθετούσαν ήταν η ρύθμιση συνοριακών διαφορών των Κωμών, η

απονομή Προξενίας σε πολίτες άλλων ελληνικών πόλεων, η απονομή τιμών σε

διαπρέποντες και εξέχοντες πολίτες του Κοινού είτε άλλων Κοινών ή πόλεων

(Αβραάμ).

431-404 π. Χ.

Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο η περιοχή των Αινιάνων μάλλον μπορεί να

χαρακτηρισθεί ως «ουδέτερη ζώνη», δεν καταγράφονται συγκρούσεις και καταστροφές,

καθότι βρισκόταν εκτός των ορίων του θεάτρου των πολεμικών επιχειρήσεων. Τούτο

δεν σημαίνει ότι οι Αινιάνες έμειναν εντελώς αμέτοχοι του πολέμου. Μάλλον ως

«περιφερειακή» δύναμη συμμάχησαν με τους Αθηναίους και πολέμησαν κατά των

Λακεδαιμονίων, καθώς οι τελευταίοι είχαν ιδρύσει κοντά στις Θερμοπύλες την

Ηράκλεια, οχυρό που λειτουργούσε ως «τοποτηρητής» και ορμητήριο εναντίον τους

(Αβραάμ).

412 π. Χ.

Κατά τον 19ο χρόνο του Πελοποννησιακού πολέμου ο βασιλιάς των Σπαρτιατών Άγις

ο Β΄ από το φρούριο της Δεκέλειας επιχείρησε χειμερινή εκστρατεία κατά των

Αινιάνων και πήρε πολλά λάφυρα και χρηματική αποζημίωση.

401 π. Χ.

Κατά την περίοδο της Σπαρτιατικής ηγεμονίας, οι Αινιάνες βρίσκονται μεταξύ των

μισθοφορικών στρατευμάτων του Κύρου κατά του αδελφού του Αρταξέρξη.

Οι Αινιάνες ως πολεμιστές ήταν σφενδονηστές, έμπειροι τοξότες και ακοντιστές,

όπως επίσης δεινοί ιππείς. Ο Ξενοφών τους χαρακτηρίζει και καλούς χορευτές, είχαν

μάλιστα δικό τους χορό, την καρπαία. Αναπαριστούσε τη σύγκρουση ζευγολάτη και

ληστή, υπό τους ήχους αυλού, όπου άλλοτε ο ζευγολάτης συλλάμβανε τον ληστή και

Page 7: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

τον έζευε με τα βόδια του και άλλοτε επικρατούσε ο ληστής και έζευε τον ζευγολάτη

[(Αβραάμ), (Καρφής), (Μηνογιάννης)].

400 π. Χ.

Κόπηκε το πρώτο νόμισμα των Αινιάνων.

394 π. Χ.

Οι Αινιάνες βρέθηκαν στο πλευρό των συμμάχων Θηβαίων, Περσών, Αθηναίων,

Κορινθίων και Αργείων απέναντι στους Σπαρτιάτες του Αγησιλάου στη μάχη της

Κορώνειας, η οποία κατέληξε σε νίκη των Σπαρτιατών.

Λίγα χρόνια μετά την εποχή της μάχης οι Αινιάνες εμφανίζονται ως σύμμαχοι των

Λακεδαιμονίων.

371 π. Χ.

● Οι Αινιάνες έλαβαν μέρος στη μάχη των Λεύκτρων με τους Θηβαίους υπό τον

Επαμεινώνδα κατά των Λακεδαιμονίων, στην οποία νικήθηκαν οι μέχρι τότε

θεωρούμενοι αήττητοι Σπαρτιάτες. Η νίκη αυτή έδωσε στους Θηβαίους ηγεμονική θέση

στον ελλαδικό χώρο [(Αβραάμ), (Μηνογιάννης)].

● Οι Αινιάνες υπό τον τύραννο Φερών Ιάσονα κατάστρεψαν την πόλη Ηράκλεια των

Τραχινίων στην Οίτη, την οποία είχαν κτίσει οι Λακεδαίμονες το 426 και την

χρησιμοποιούσαν ως βόρειο καταφύγιο του στόλου τους κατά τον Πελοποννησιακό

πόλεμο και ως ορμητήριο, όπως σημειώθηκε προηγουμένως, κατά των Οιταίων και

Αινιάνων (Μηνογιάννης).

362 π. Χ.

Και πάλι στο πλευρό του Επαμεινώνδα και των Θηβαίων έλαβαν μέρος στη μάχη της

Μαντινείας [(Αβραάμ), (Μηνογιάννης)]

354-345 π. Χ.

Οι Αινιάνες συμμετέχουν, υπό τον Φίλιππο Β΄ τον Μακεδόνα, στον τρίτο ιερό ή

Φωκικό πόλεμο, καθώς είχαν υποταχθεί στους Μακεδόνες όπως ολόκληρη η Θεσσαλία,

Page 8: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

με την οποία συναποτελούσαν ομόσπονδη πολιτεία. Κεντρικό σημείο τριβής ήταν ο

έλεγχος της δελφικής αμφικτιονίας (Μηνογιάννης).

4ος

αιώνας π. Χ.

Η Υπάτη αναφέρεται για πρώτη φορά σε γραπτό μνημείο από τον Αριστοτέλη (348-

322 π. Χ.), ο οποίος την μνημονεύει ως αρχαία πρωτεύουσα των Αινιάνων. Επίσης η

Υπάτη αναφέρεται σε τιμητικά ψηφίσματα διαφόρων πόλεων ως η μία από τις τρεις

πόλεις που αποτελούσαν το «Κοινό» των Αινιάνων. Οι άλλες δυο ήταν η Λαπίθη, που

βρισκόταν πιθανώς κοντά στην κοιλάδα του Σπερχειού και οι Ερυθρές σε άγνωστη

θέση.

Στην Υπάτη λατρεύονταν πολλοί θεοί από το ελληνικό Πάνθεον: ο Απόλλων, ο Δίας,

ο Ερμής, η Αθηνά, η Αφροδίτη και η Τριοδίτης Εκάτη.

Στα νομίσματα της Υπάτης απεικονίζονται ο Δίας και η Αθηνά και αργότερα στη

ρωμαϊκή εποχή ο Ιούλιος Καίσαρ, η γυναίκα του Λιβία και ο Καίσαρ Γερμανικός

(Καλαντζή – Σμυράκη).

323-322 π. Χ.

Αμέσως μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Αινιάνες πήραν μέρος στον

Λαμιακό πόλεμο, κατ’ αρχάς στο πλευρό των Μακεδόνων και στη συνέχεια στο πλευρό

των επαναστατημένων πόλεων της νότιας Ελλάδας υπό την ηγεσία των Αθηναίων. Στη

μάχη της Κραννώνας οι Μακεδόνες υπό τον Αντίπατρο κυριάρχησαν, με αποτέλεσμα

να επιβληθεί και πάλι η μακεδονική κυριαρχία.

278 π. Χ.

Οι Αινιάνες εντάσσονται στην Αιτωλική Συμπολιτεία, η οποία κατά την περίοδο 240-

30 π. Χ. εκτός των Αιτωλών περιελάμβανε τους Λοκρούς, Οζόλες, Οπουντίους,

Βοιωτούς, μέρος της Ακαρνανίας και της Θεσσαλίας. Οι Ηλείοι, οι Μεσσήνιοι και

μερικές πόλεις της Αρκαδίας ήταν σύμμαχοι, ενώ η Κεφαλονιά ήταν φίλη της

Συμπολιτείας. Τα ομοσπονδιακά όργανά της συνέρχονταν περιοδικά σε μια από τις

μεγάλες πόλεις, που είχε ρόλο προσωρινής πρωτεύουσας, όπως και η Υπάτη. Ο

Ευπόλεμος ο Υπαταίος ήταν ο στρατηγός που έδωσαν οι Αινιάνες στην Συμπολιτεία

Page 9: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

δύο φορές το 199-198 π. Χ. και το 176-175 και ο Νικέας Σωσθενεύς το 168-167

(Κοτσίλης 2006).

244 π. Χ.

Η χώρα των Αινιάνων υποτάχθηκε από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας.

196 π. Χ.

Μετά απ’ τη μάχη στις Κυνός Κεφαλές και την ήττα του Μακεδόνα Φιλίππου Ε΄ από

τον ρωμαίο ύπατο Τίτο Κοΐνκτιο Φλαμινίνο και τους συμμάχους του Αιτωλούς, οι

Αινιάνες ελευθερώνονται και συναποτελούν το κοινό των Θεσσαλών (Μηνογιάννης).

192 π.Χ.

Η Υπάτη περνά στην επιρροή των Ρωμαίων, συμμάχων των Αιτωλών και Αινιάνων.

189 π. Χ.

Κατόπιν συμφωνίας ειρήνης η Υπάτη εξακολουθεί να ανήκει στους Αιτωλούς

174 π. Χ.

Εμφύλιες έριδες των Αιτωλών. Σφαγή των 80 προκρίτων της πόλης που

προσκειμένων στο κόμμα του Πρόξενου από τον δήμαρχο της Υπάτης και αρχηγό του

αντιπάλου κόμματος Ευπόλεμο.

146 π. Χ.

Οι Ρωμαίοι παραχώρησαν στους Αινιάνες προνόμια πολιτικής αυτονομίας.

131 π. Χ.

Αναφέρεται κατασκευή Γυμνασίου (γυμναστηρίου) και παλαίστρας στην Υπάτη.

Ενδεχομένως στη θέση που βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου.

Page 10: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

129 π. Χ.

Κατά την εισβολή των Γαλατών με τον Βρέννο, οι Αινιάνες οδήγησαν τους εισβολείς

απέναντι στους Φωκείς και τους άλλους Έλληνες από το ίδιο μονοπάτι, που είχε

οδηγήσει ο Εφιάλτης τους Πέρσες εναντίον των τριακοσίων του Λεωνίδα (Αβραάμ).

36 π. Χ.

Επί Αυγούστου Καίσαρα οι Αινιάνες αν και αρχικά διατήρησαν κάποια σχετική

ελευθερία σταδιακά χάνεται η αυτοδυναμία τους και τελικά εξαφανίστηκαν ως

ξεχωριστό ελληνικό φύλο και φυσικά ως ονομασία (Αβραάμ).

27 π. Χ.

Καταργήθηκε το «Κοινό των Αινιάνων» από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αύγουστο και

υπάχθηκε στο «Κοινό των Θεσσαλών». Την ίδια εποχή οι Αινιάνες στερήθηκαν το

δικαίωμα ψήφου στην αμφικτιονία των Δελφών. Από την επιμιξία Αινιάνων και

Αιτωλών προβάλουν οι Υπαταίοι ως καινούριος λαός με πρωτεύουσα την Υπάτη, η

οποία άκμασε στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και στα χρόνια που

ακολούθησαν (Αβραάμ).

54 μ. Χ.

Ο Ηρωδίων μαθητής και συγγενής του Παύλου ίδρυσε τη χριστιανική Εκκλησία

Υπάτης, της οποίας ήταν ο πρώτος επίσκοπος. Λέγεται ότι Ιουδαίοι κάτοικοι της

Υπάτης τον διέβαλαν στις Αρχές οι οποίες τον θανάτωσαν.

170 μ. Χ.

Ο Λατίνος συγγραφέας Απουλήιος, στο έργο του «Μεταμορφώσεις» γράφει για την

ρωμαϊκή Υπάτη, που προφερόταν Υπάτα. Τονίζει μάλιστα επανειλημμένα ότι η Υπάτη

προεξάρχει σε ολόκληρη τη Θεσσαλία.

551 μ. Χ.

Φοβερός σεισμός καταστρέφει ολοσχερώς την πόλη, η οποία ξανακτίζεται.

Page 11: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

527 – 565 μ. Χ.

Κατά την περίοδο αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού η Υπάτη οχυρώνεται εκ νέου

βάσει των προγενεστέρων αρχαίων τειχών.

7ος

και 8ος

αιώνας μ. Χ.

Χάνονται κυριολεκτικά τα ίχνη της Υπάτης από την ιστοριογραφία. Ιστορικοί και

χρονογράφοι δεν μνημονεύουν το όνομά της. Πιθανώς να αλώθηκε η πόλη από

Σλάβους, καθώς η περιοχή των αρχαίων Αινιάνων έπεσε θύμα των σλαβικών

επιδρομών όπως συνέβη με πολλές πόλεις της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου

(Γόνης).

9ος

αιώνας μ. Χ.

Επί πατριαρχίας Φωτίου (858-867), συναντάται για πρώτη φορά η πόλη με την

ονομασία Ν έ α ι Π ά τ ρ α ι (Γόνης).

997 μ. Χ.

Ο Βούλγαρος βασιλιάς Σαμουήλ μετά από επιδρομή στη Νότια Ελλάδα επέστρεφε

στη Βουλγαρία. Στην Πεδιάδα του Σπερχειού συναντήθηκε με Βυζαντινές δυνάμεις υπό

τον στρατηγό του Βασιλείου Β΄ Βουλγαροκτόνου, Νικηφόρο Ουρανό. Κατόπιν

αιφνίδιας επίθεσης των Βυζαντινών το στράτευμα του Σαμουήλ υπέστη ολοκληρωτική

καταστροφή, ο ίδιος μόλις διεσώθη και εικάζεται ότι μέσω Μπογκομίλ3 (Αργυροχώρι),

Υπάτης, Οίτης ακολουθώντας ορεινές διαδρομές επέστρεψε στην Αχρίδα. Στο

Μπογκομίλ (Αργυροχώρι), πιθανολογείται ότι παρέμειναν κάποιοι από τους στρατιώτες

του Σαμουήλ, ενώ κατ’ άλλη εκδοχή ο οικισμός εποικίσθηκε τον 12ο αιώνα από

οπαδούς της αίρεσης των Μπογκομίλων.

3 Ο Βογομιλισμός (богомилство -μπογκομίλστβο) ήταν χριστιανική αίρεση, εμφανίστηκε στη Βουλγαρία

γύρω στο 950 αντιτιθέμενη στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και άνθισε για περίπου έξι αιώνες.

Λειτούργησε ως κοινωνικό κίνημα με μεταρρυθμιστικά και αντιφεουδαρχικά χαρακτηριστικά. Ο

μπογκομίλ είναι σύνθετη λέξη αποτλούμενη από το бог: θεός και το мил: λατρευτός. Ο βογομίλ

(богомил - μπογκομίλ) και οι βογομίλοι (богомили - μπογκομίλοι) σε ελεύθερη μετάφραση θα

μπορούσαν να αποδοθούν ως «θεόφιλος» και «θεόφιλοι».

Page 12: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

12ος

αιώνας (μέσα).

Η πόλη συναντάται ως Ε λ λ α δ ι κ α ί Π ά τ ρ α ι. Ο προσδιορισμός Ελλαδικαί

χρησιμοποιείται για να διακριθεί από την ομώνυμη πόλη της Αχαΐας. Να σημειωθεί ότι

Ελλάς ονομάζεται η γεωγραφική περιοχή περί την Φθιώτιδα και την Φωκίδα (Γόνης).

1204.

Η Υπάτη περνά στα χέρια των Φράγκων σταυροφόρων.

1218.

Καταλαμβάνεται η Υπάτη από τον Δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο Άγγελο Κομνηνό

Δούκα, ο οποίος εκδιώκει τους Φράγκους. Μ’ αυτόν τον τρόπο η Υπάτη εντάχθηκε στα

όρια του δεσποτάτου της Ηπείρου και έγινε οργανικό του τμήμα (Γόνης).

1259.

Η Υπάτη περνά στα χέρια του Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα.

1271.

Μετά το θάνατο του Μιχαήλ Β΄ και τη διαίρεση της ηγεμονίας του, ο νόθος γιός του

Ιωάννης Α΄ Άγγελος Κομνηνός Δούκας (1271-1289), έγινε κύριος της Θεσσαλίας ή

Μεγάλης Βλαχίας, που οριζόταν από την Πίνδο έως τον Παγασητικό. Προσάρτησε τη

Μικρά Βλαχία και έκανε έδρα του και πρωτεύουσα την Υπάτη. Με τις προσαρτήσεις το

κράτος που σχηματίσθηκε είχε φυσικά του σύνορα την Πίνδο, τον Όλυμπο, τον

Παρνασσό και τον Παγασητικό.

1275.

Βυζαντινό μισθοφορικό στράτευμα αποτελούμενο από 30.000 προήλασε έως τη Νέα

Πάτρα. Ο Ιωάννης Α΄ μεταμφιεσμένος σε αγρότη διέσχισε τις γραμμές του εχθρού και

απευθύνθηκε στον δούκα της Αθήνας Ιωάννη Α΄ ντε λα Ρος για βοήθεια προκειμένου

να λύσει την πολιορκία. Οι 300 ιππότες, που συνέτρεξαν για βοήθεια έτρεψαν σε φυγή

τους πολιορκητές.

Page 13: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

Λίγο αργότερα ο Μιχαήλ Παλαιολόγος έστειλε εκ νέου στρατιωτικό σώμα στη

Θεσσαλία. Ο Ιωάννης συνέτριψε τις αυτοκρατορικές δυνάμεις στην πεδιάδα των

Φαρσάλων (Γόνης).

1277.

Το κρατίδιο της Νέας Πάτρας αντιπολιτευόμενο την Κωνσταντινούπολη (Μιχαήλ Η΄

Παλαιολόγος) είχε καταστεί εστία και άσυλο των ανθενωτικών του Βυζαντίου. Το

Δεκέμβρη του εν λόγω έτους ο Ιωάννης συγκάλεσε σύνοδο, στην οποία έλαβαν μέρος

οκτώ επίσκοποι – μητροπολίτες, ηγούμενοι και εκατό μοναχοί. Η σύνοδος αναθεμάτισε

τον πάπα, τον αυτοκράτορα και τον πατριάρχη ως εχθρούς της Ορθοδοξίας.

1289.

Τον Ιωάννη Α΄, διαδέχθηκε ο γιός του Κωνσταντίνος (1289-1303). Έφερε τον τίτλο

του σεβαστοκράτορα ο ίδιος όπως και ο νεότερος αδελφός του Θεόδωρος.

1303.

Μετά το θάνατο του Κωνσταντίνου, η κυριαρχία της περιοχής περιήλθε στον

ανήλικο γιό του Ιωάννη Β΄ Άγγελο Κομνηνό (1303-1318), ο οποίος μέχρι την

ενηλικίωσή του (1308), επιτροπεύτηκε από τον εξάδελφό του δούκα των Αθηνών Guy

II de la Roche.

Από το 1315 ο Ιωάννης εκαλείτο Δουξ των Αθηνών και Νέων Πατρών, δεσπότης

Μεγαλοβλαχίας και Καστοριάς.

Κατά την περίοδο του Ιωάννη Β΄ η Υπάτη αποτελεί έδρα του νομισματοκοπείου της

Μεγάλης Βλαχίας. Η λειτουργία του υπολογίζεται μεταξύ των ετών 1303 και 1311,

όμως ο τερματισμός λειτουργίας ενδέχεται να έγινε το 1318 (Baker, Γαλάνη-Κρίκου).

1305.

Γεννήθηκε στην Υπάτη ο Ανδρόνικος (Αθανάσιος Μετεωρίτης), ο οποίος μετά την

άλωση της πόλης από τους Καταλανούς κατέφυγε στην Θεσσαλονίκη όπου σπούδασε.

Στη συνέχεια περιπλανήθηκε στο Άγιον Όρος, Κωνσταντινούπολη, Κρήτη, επέστρεψε

στο Άγιον Όρος και ως δόκιμος μοναχός σε ηλικία 30 ετών πήρε το όνομα Αντώνιος.

Λίγο αργότερα ως μοναχός πλέον πήρε το όνομα Αθανάσιος. Εγκαταλείπει εκ νέου τον

Page 14: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

Άθωνα και μαζί με τον δάσκαλό του Γρηγόριο και τον μοναχό Γαβριήλ πηγαίνει στα

Μετέωρα, όπου γίνεται ο θεμελιωτής του οργανωμένου κοινοβιακού βίου. Εκοιμήθη σε

ηλικία 78 ετών.

1318.

Με το θάνατο του Ιωάννη έσπευσαν να διαμοιράσουν το κρατίδιο των Νέων Πατρών

οι Βυζαντινοί, οι Καταλανοί, οι Βενετοί, ο σεβαστοκράτορας Στέφανος

Γαβριηλόπουλος, ο δεσπότης της Ηπείρου κ.α. Οι περιοχές που περιήλθαν στους

Καταλανούς, μαζί με την πόλη των Νέων Πατρών, προσαρτήθηκαν στο δουκάτο των

Αθηνών υπό τον τίτλο του δουκάτου Νέων Πατρών (Neopatria). Ο βασιλιάς της

Σικελίας από τις κατακτηθείσες πόλεις κράτησε για τον εαυτό του την Νέα Πάτρα,

μολονότι ο κατακτητής της Αλφόνσος Φρειδερίκος την είχε ζητήσει κατ’ επανάληψη. Η

Υπάτη έγινε η δεύτερη πρωτεύουσα των Καταλανών, μετά την Αθήνα και οι βασιλείς

της Αραγωνίας στον τίτλο τους έφεραν και το όνομα των Νέων Πατρών (Γόνης).

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι Καταλανοί ενίσχυσαν το κάστρο,

εγκαθίδρυσαν Λατίνο αρχιεπίσκοπο και έκοψαν χρυσά και αργυρά νομίσματα στη

Σικελία με το όνομα της Neopatria, τα οποία κυκλοφορούσαν σε όλα τα ισπανικά

εδάφη και στην Ελλάδα (Κακαβάς 2009).

1390.

Η Υπάτη περιήλθε στα χέρια Ελλήνων και Φλωρεντιανών υπό την εξουσία του

Nerjus Acciajuoli.

1394.

Καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς, υπό τον σουλτάνο Βαγιαζήτ Α΄,

μετονομάζεται σε Μπάντρα (Πάτρα) και ακολούθως σε Πατρατζίκ (Μικρή Πάτρα).

15ος

αιώνας (πρώτες δεκαετίες)

Οι Οθωμανοί αφού επανειλημμένα έχασαν την Υπάτη, τελικά κατέστησαν οριστική

την κυριαρχία τους. Η πόλη και τα χωριά της περιοχής οργανώθηκαν σε καζά

(επαρχία), που υπάχθηκε στο σαντζάκιο (νομό) Τρικάλων.

Page 15: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

1499.

Ο καζάς Πατρατζικίου υπάχθηκε στο σαντζάκιο Ναυπάκτου. Για τα χρόνια που

ακολούθησαν, υπάρχουν έγγραφα που αναφέρονται στον καζά Πατρατζικίου και

αφορούν σε γαίες, εισοδήματα, απογραφές πληθυσμού και σε δικαστικές αποφάσεις

(έτη 1521, 1526-1528, 1569-1570, 1742, 1765).

Τα όρια του καζά Πατρατζικίου ήταν: Δυτικά τα χωριά Περίβλεπτο, Μαυρίλο,

Μερκάδα και Κάψη. Βόρεια τα χωριά Ροβιλάριο, Ασβέστι, Κούρνοβο και

Μοσχοκαρυά, Ανατολικά τα χωριά Στίρφακα, Λιανοκλάδι και Αμούρι και Νότια τα

όρη Βαρδούσια και Οίτη (Γιαννόπουλος Γ. Ι.).

1750.

Ο Γέρο-Κοντογιάννης πήρε το αρματολίκι Πατρατζικίου, το οποίο με μικρά

διαλείμματα κράτησαν οι Κοντογιανναίοι έως το 1821.

1777.

Επιδρομή Τουρκαλβανών (Μπεκιάρηδες) στην Υπάτη, με αποτέλεσμα να

καταστραφούν ολοσχερώς οι εκτός των τειχών χριστιανικές συνοικίες και να

αναγκασθούν οι κάτοικοί τους να μεταναστεύσουν στην Κωνσταντινούπολη

(Καραγιάννης).

1790-1821

Ο καζάς Πατρατζικίου τυπικά εξακολουθεί να ανήκει στο σαντζάκιο Ναυπάκτου, στην

πραγματικότητα όμως κατά τα περισσότερα έτη περιελήφθη στο «κράτος» του Αλή

Πασά.

1800.

Καλείται ο Ζαχαρίας Αινιάν να διδάξει στη σχολή της Υπάτης. Τα μέλη της οικογένειας

των Αινιάνων ο πατέρας Ζαχαρίας (1760-1857) και οι γιοι του Γεώργιος (1788-1848),

Χριστόδουλος (1795-1850) Δημήτριος (1800-1881) αγωνίσθηκαν ποικιλοτρόπως για

την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1821 και αργότερα για την εδραίωση και ανάπτυξη

του νεοελληνικού κράτους. Συγχρόνως εργάσθηκαν για τη μόρφωση των Ελλήνων,

σύμφωνα με τις αρχές και τα αιτήματα του Διαφωτισμού. Το πνευματικό έργο της

Page 16: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

προηγούμενης γενιάς συνέχισε η κόρη του Γεωργίου, ποιήτρια Αγανίκη Αινιάνος-

Μαζαράκη (Αδάμος).

1821.

Στις 18 Απρίλη οι επαναστατημένοι Έλληνες υπό τους Διάκο, Δυοβουνιώτη και

Πανουργιά πολιορκούν την Υπάτη από την ανατολική πλευρά. Εκδιώκουν τους

οχυρωμένους στο Μπογκομίλ Τούρκους πυρπολώντας σπίτια και τους ωθούν εντός της

πόλης. Συγχρόνως ο Κοντογιάννης επιτίθεται από τη δυτική πλευρά. Εισβάλει στη

συνοικία Μασαλά, εκδιώκει πολεμώντας και καίγοντας τους Τούρκους, οι οποίοι

περιορίζονται σε τέσσερα σπίτια και σε δημόσια κτίρια όπως το τέμενος και το

ωρολογοστάσιο. Το βράδυ οι περί τους οκτακόσιους Τούρκοι και Αλβανοί

συνθηκολογούν, με όρο να παραδώσουν οι Τούρκοι τον οπλισμό τους και να μεταβούν

την επομένη στη Λαμία. Η αδικαιολόγητη κωλυσιεργία του Κοντογιάννη καθ’ όλη τη

διάρκεια της προετοιμασίας και της πραγματοποίησης της επιχείρησης, έδωσε τα

χρονικά περιθώρια στους Τούρκους να ανασυνταχθούν. Έτσι περί τα μεσάνυκτα της

18ης

προς 19η Απρίλη κατέφθασε ισχυρή τουρκική βοήθεια, που ανάγκασε τις ελληνικές

δυνάμεις να υποχωρήσουν και να εγκαταλείψουν μισοκαμένη την πόλη. Ως θετικό

αυτής της πολιορκίας μπορεί να θεωρηθεί ότι η Φθιώτιδα περιλαμβάνονταν πλέον εντός

του επαναστατικού κύκλου (Φιλήμων).

Το δεύτερο δεκαήμερο του Μάη έγινε η μάχη του Αετού Υπάτης, μια από τις

σημαντικότερες μάχες στη Ρούμελη. Δύναμη 1200 ανδρών υπό τους Γκούρα, Σκαλτσά

και Σαφάκα, αντιμετώπισαν 1500-2000 άνδρες από το στράτευμα του Ομέρ Βρυώνη

και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν με πολλές απώλειες (Σκούρας 1972).

1822.

Δεύτερη πολιορκία της Υπάτης στις 2 Απρίλη, στην οποία λίγο έλειψε να

αιχμαλωτισθεί ο Δράμαλης, καθώς υποχώρησαν οι ελληνικές δυνάμεις.

Δεκαπέντε ημέρες αργότερα, τρίτη αποτυχημένη πολιορκία της Υπάτης, υπό το

σύνολο σχεδόν των οπλαρχηγών της Ρούμελης και τον Νικήτα Σταματελόπουλο.

Καταστράφηκε μεγάλο μέρος της πόλης [(Σκούρας 1988), (Λαϊνάς)].

Page 17: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

1828.

Σύμφωνα με έρευνα και έκθεση του Γάλλου προξενικού πράκτορος Ζεσερέ ντε Σαιν

Ντενίς, ο πληθυσμός των δύο επαρχιών της Φθιώτιδας είχε ως εξής: το καντόνι του

Πατρατζικίου περιελάμβανε μία πόλη και 56 χωριά με πληθυσμό 55.000 εκ των

οποίων οι 650 ήταν μουσουλμάνοι και το καντόνι Ζητουνίου μία πόλη και 13 χωριά με

πληθυσμό 18.000 ο αριθμός των μουσουλμάνων ανέρχονταν στους 600 (Κοτσίλης

1981).

1833.

Η Υπάτη παραχωρήθηκε από τους Οθωμανούς στην ελληνική κυβέρνηση κατόπιν

συμφωνίας, την οποία κατέλαβε ο στρατός. Οι Οθωμανοί αφού πούλησαν τις

ιδιοκτησίες τους μετανάστευσαν στη Θεσσαλία. Η πόλη παίρνει και πάλι το αρχαίο της

όνομα και αποτελεί έδρα της επαρχίας Πατρατζικίου (Αινιάν).

1848.

Κατά τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ κυβερνητικών (μοναρχικών) και αντιμοναρχικών

στασιαστών, στην Υπάτη γίνονται οι τελευταίες συγκρούσεις. Οι στασιαστές

εγκαταλείπουν την πόλη, το ένα τρίτο της οποίας καταστράφηκε από τις επιχειρήσεις.

Τα υπόλοιπα δύο τρίτα λεηλατήθηκαν και κάηκαν από τα κυβερνητικά στρατεύματα

υπό τους Μαμούρη και Γαρδικιώτη. Μεταξύ των απωλειών συγκαταλέγεται και η

καταστροφή της βιβλιοθήκης του Δημήτριου Αινιάνα, που αποτελούνταν από πολύτιμα

χειρόγραφα (Βουρνάς).

1853.

Ο Ραγκαβής στο έργο του «Ελληνικά» δίνει τα ακόλουθα στοιχεία ως προς τον

αριθμό κατοικιών και τον αριθμό κατοίκων: Δήμος Υπάτης 624/3368, αναλυτικότερα

Υπάτη 195/979, Μεξιάτες 65/336, Λάλα 29/126, Καράλι 9/45, Βασιλικά 17/78, Καρυά

22/102, Συκά 20/42, Μάντετσι 12/79, Λυχνό 16/84, Λιάσκοβο 26/143, Σμόκοβο

31/206, Καστανιά 56/333, Νεχώρι 78/423, Χομόργιαννη δώθεν 28/149, Χομόργιαννη

πέραν 20/112

Page 18: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

1897.

Κατά τον ατυχή πόλεμο και όταν οι Τούρκοι έφθασαν στο Δομοκό, η Υπάτη

εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της, που κατέφυγαν στα ορεινά χωριά της Οίτης.

1942.

Τέλη Οκτώβρη, σε επιδρομή των Ιταλών συλλήφθηκαν 25 Υπατείς και κλείστηκαν

στις φυλακές Λαμίας.

Από αυτούς εκτελέσθηκαν οι δέκα στη βάση της γέφυρας του Γοργοποτάμου, στις 2

Δεκέμβρη του 1942, σε αντίποινα για την ανατίναξη της και στις 6 του ίδιου μήνα

άλλοι έξι στα Καστέλια Φωκίδας.

1944.

Η Υπάτη κατά τη διάρκεια της κατοχής αποτελούσε την πύλη εισόδου στην

Ελεύθερη Ελλάδα. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος που στις 17 Ιουνίου τα Γερμανικά

στρατεύματα κατοχής, στο πλαίσιο εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στην Δυτική

Φθιώτιδα και Ευρυτανία, πραγματοποίησαν μια ακόμη επιδρομή στην πόλη. Κατά τη

διάρκειά της εκτέλεσαν αμάχους, λεηλάτησαν και την πυρπόλησαν ολοσχερώς, το

τίμημα σε ανθρώπινες ζωές ανήλθε στις 28 και οι τραυματίες στους 30. Επιδρομές

έγιναν επίσης στις 10/8/1944 και 12/10/1944

Κατά τον πρώτο χρόνο της κατοχής πέθαναν από την πείνα και στερήσεις περίπου 35

Υπατείς. Άλλοι 22 σε διάφορες ημερομηνίες εντός και εκτός Υπάτης. Από νάρκες και

χειροβομβίδες σκοτώθηκαν έξι. Επίσης τέσσερις εκτελέσθηκαν ως συνεργάτες των

δυνάμεων κατοχής και έξι σκοτώθηκαν υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες και λόγους

(εικάζεται για τρεις εξ αυτών ότι οι λόγοι θανάτωσής τους ήταν οικονομικοί και κατ’

άλλους ιδεολογικοί).

Αν και δεν υπάρχει ακριβής αριθμός απολεσθέντων και τραυματιών, φαίνεται ότι οι

Υπατείς που έχασαν τη ζωή τους με βίαιο τρόπο κατά την περίοδο 1941-1944 είναι

περίπου εκατόν είκοσι.

Η ενεργή συμμετοχή της Υπάτης στην Εθνική Αντίσταση, ο καταβληθείς «φόρος

αίματος» και το ολοκαύτωμα την κατέταξαν στις μαρτυρικές πόλης της χώρας.

Page 19: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

Η Γερμανική κατοχή και ο εμφύλιος που ακολούθησε ήταν δύο από τους

παράγοντες, που σε συνδυασμό με τις νέες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της

μεταπολεμικής εποχής συνέβαλαν στη σταδιακή εγκατάλειψη των χωριών της Υπάτης,

με συνέπεια την οικονομική και πληθυσμιακή συρρίκνωση της ίδιας.

Και η ιστορία συνεχίζεται. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να τελειώσει εδώ!

Όπως γίνεται αντιληπτό δεν υιοθετούμε τις αντιλήψεις περί «τέλους της ιστορίας».

Η Ιστορία γράφεται και σήμερα, όμως θεωρούμε ότι είναι πολύ νωρίς ακόμη να

γράψουμε για την ιστορία της Υπάτης των τελευταίων 70 ετών.

Εξάλλου το μέλλον είναι μπροστά…

Βιβλιογραφία

Baker Julian, Γαλάνη-Κρίκου Μίνα, Το νομισματοκοπείο των Νέων Πατρών. Deniers

tournois 14ου

αι. μ.Χ., Οβολός, αρ. 7, εκδ. Οι φίλοι του Νομισματικού Μουσείου, Αθήνα,

2004, σ.σ.409-427.

Bêquignon Yves, Η κοιλάδα του Σπερχειού (επιμ. Κωνστ. Κοτσίλης), Υπάτη, τ. 20-21,

1989, σ.σ.93-97.

Αβραάμ Κώστας, Αινιάνες. Ένας αρχαίος λαός του πατρατζικιώτικου χώρου, Υπάτη,

τ. 14, 1985, σ.σ.54-58. Επίσης, Αινιάνες. Ένας αρχαίος λαός του Στερεοελλαδίτικου

χώρου, Στερεά Ελλάς, τευχ. 23, Δεκέμβριος 1970, σ.σ.2-3.

Αδάμος Θανάσης, Οι Αινιάνες: Πατριώτες και Διαφωτιστές, Υπάτη, τ. 53, 2011, σ.σ.41-

53.

Αινιάν Δημήτριος, Οι «Αναμνήσεις μιας θερινής νυκτός εν Υπάτη»-Επιμέλεια

Τάκη Πατρατζικιώτη, Υπάτη, τ. 9, Ιούνιος 1983, σ.σ.34-58.

Βουρνάς Τάσος, Η μάχη της Υπάτης-Ήττα και διάλυση των ανταρτών στο Το

ελληνικό 1848 (Ιστορική μελέτη), εκδ. Πολιτικές και λογοτεχνικές εκδόσεις, 1956,

σ.σ.117-120.

Γιαννόπουλος Γ. Ιωάννης, Καζάς Πατρατζικίου στο Η διοικητική οργάνωσις της

Στερεάς Ελλάδος κατά την τουρκοκρατίαν 1393-1821 (διατριβή), ΕΚΠ Αθηνών,

Βιβλιοθήκη Σοφίας Ν. Σαριπόλου, αρ. 18. Αθήνα, 1971, σ.σ.102-105.

Γιαννόπουλος Ι. Ν., Η Υπάτη κατά την αρχαιότητα, Αρμονία, τ. 1, αρ. 10, 1900,

σ.σ.633-645.

Page 20: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

Γόνης Β. Δημήτριος, Η βυζαντινή Υπάτη, Υπάτη, τ. 17-19, 1987, σ.σ.113-147.

Δελόπουλος Γιώργος, Υπάτη - «πολλά ονόματα» ή ένα και μόνο; (μέρος Α΄), Υπάτη,

τ. 51, 2007, σ.σ.113-129. Και (μέρος Β’), Υπάτη, τ. 52, 2009, σ.σ.30-55.

Κακαβάς Γεώργιος, Η πολιτιστική κληρονομιά του καταλανικού φεουδαρχικού κράτους

της Νεοπάτριας (Νέαι Πάτραι/Υπάτη) από την ίδρυση του το 1318-1319 μέχρι σήμερα,

Υπάτη, τ. 52, 2009, σ.σ.19-29.

Κακαβάς Γεώργιος, Θρύλοι και παραδόσεις για τις μάγισσες και τις φαρμακίδες της

Υπάτης, Υπάτη, τ. 53, 2011, σ.σ.101-113.

Καλαντζή-Σμπυράκη Αικατερίνη, Η διαχρονική παρουσία της Υπάτης στη σκηνή της

ιστορίας, Υπάτη, τ. 53, 2011, σ.σ.129-132.

Καραγιάννης Δημήτρης, Ο χαλασμός της Υπάτης στο τελευταίο τέταρτο του 18

αιώνα, Υπάτη, τ. 12, Δεκέμβριος 1984, σ.σ.36-39.

Καρφής Ιωάννου Λεωνίδας, Απόλλων των Δελφών και Απόλλων ο Υπαταίος, Υπάτη,

τ. 51, 2007, σ.σ.67-74.

Κοτσίλης Κωνσταντίνος, Ευπόλεμος Υπαταίος - Στρατηγός της Αιτωλικής

Συμπολιτείας, Υπάτη, τ. 50, 2006, σ.σ. 24-40. Επίσης, Στερεά Ελλάς, ετ. 38ο, τομ. ΛΗ,

τευχ. 447, Σεπτέμβριος 2006, σ.σ.11-16.

Κοτσίλης Ι. Κώστας, Πληθυσμιακή έρευνα του 1828. Έκθεση του Γάλλου προξενικού

πράκτορος Ζεσερέ ντε Σαιν Ντενίς, Υπάτη, τ. 6, Δεκ. 1981, σ.σ.48-52.

Λαϊνάς Αθαν. Θεόκτιστος, Αγαθωνίτες μοναχοί στην εθνεγερσία του 1821, Υπάτη,

τ. 25-27, 1992, σ.σ.49-66.

Μηνογιάννης Αλ. Δημήτριος, Οι Αινιάνες, Υπάτη, τ. 12, Δεκέμβριος 1984,

σ.σ.81-84.

Ραγκαβής Ρίζος Ιάκωβος, Πόλεις των Αινιάνων στο Τα Ελληνικά, τομ. Α΄, εκδ.

Αντωνιάδης Κωνσταντίνος, Αθήνα, 1853, σ.σ.640-642 και 651-653.

Ρήγας Βελενστινλής, Νέος Ανάχαρσις στο Ρήγα Βελενστιλή Άπαντα τα σωζόμενα, εκδ.

Βουλή των ελλήνων, Αθήνα, 2000, σ.σ.153-159.

Σκούρας Α. Γιώργος, Η Μάχη του Αετού Υπάτης, Στερεά Ελλάς, τευχ. 38, Μάρτιος

1972, σ.σ. 2-3.

Σκούρας Α. Γιώργος, Η μάχη της Σέλιανης, Υπάτη, τευχ. 17-19, 1988, σ.σ.250-254.

Συλεούνης Στέλιος, Το μονοπάτι των Φαρμακίδων, Υπάτη, τ. 51, 2007, σ.σ.101-109.

Page 21: Χρονολόγιο Της Ιστορίας Υπάτης - WordPress.com · 2016-08-24 · Οι Αινιάνες αποτελούσαν ένα από τα πάμπολλα φύλα

Φιλήμων Ιωάννης, Υπάτη (Νέα Πάτρα και χυδαιοβαρβάρως Πατρατσίκι) στο Δοκίμιον

ιστορικόν περί της Ελληνικής επαναστάσεως, εκδ. Σούτσας Π. & Κτήνας Α., τομ. 3,

Αθήνα, 1860, σ.σ.90-95.