ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web...

214
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ AΕΙΦΟΡΙΑΣ Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ EUROPEAN UNION European Social Fund Article 6 Innovative Measur Έρευνα Απασχόλησης: Βόρειο Αιγαίο Επαγγελματική Κινητικότητα, Κοινωνικά Δίκτυα, Δομή και Κατάτμηση της Αγοράς Εργασίας σε μία Νησιωτική Περιοχή Στα πλαίσια του προγράμματος «ORPHEAS- Χτούρης Σωτήρης Επιστημονικός Υπεύθυνος- Επιμέλεια, 1

Transcript of ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web...

Page 1: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ

ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ

ΤΟΠΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ AΕΙΦΟΡΙΑΣ

Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου Πανεπιστήμιο ΑιγαίουΕυρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ

EUROPEAN UNIONEuropean Social FundArticle 6 Innovative Measures

Έρευνα Απασχόλησης: Βόρειο Αιγαίο Επαγγελματική Κινητικότητα, Κοινωνικά Δίκτυα, Δομή και Κατάτμηση της Αγοράς Εργασίας σε μία

Νησιωτική Περιοχή Στα πλαίσια του προγράμματος «ORPHEAS-

Χτούρης Σωτήρης Επιστημονικός Υπεύθυνος- Επιμέλεια,

Παπάνης Ευστράτιος, Ρόντος Κώστας, Παπαναγιώτου Γιώργος, Τζελέπογλου Φλώρα, Ρενταρή Μάλαμα, Κιτρίνου Ελένη, Δεσινιώτη Μαρία, Δημητρακοπούλου Ελένη, Γιαννοπούλου Σοφία, Δήμου Μυρτώ.

Μυτιλήνη 2005

1

Page 2: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος

Ορφέας, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου,

και τους τοπικούς φορείς του Βορείου Αιγαίου.

Υπεύθυνος έργου ήταν ο Θεόδωρος Βαλσαμίδης, Σύμβουλος

του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Hλ/γος

Μηχ. & Μηχ. Η/Υ MSc

Επιστημονικός υπεύθυνος του έργου ήταν ο Καθηγητής

Σωτήρης Χτούρης, Διευθυντής του Εργαστηρίου Κοινωνικής

και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης και Πρόεδρος του

Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Στην ερευνητική Ομάδα συμμετείχαν οι : Χτούρης Σωτήρης,

Παπάνης Ευστράτιος, Ρόντος Κώστας, Παπαναγιώτου

Γιώργος, Τζελέπογλου Φλώρα, Ρενταρή Μάλαμα, Κιτρίνου

Ελένη, Δεσινιώτη Μαρία, Δημητρακοπούλου Ελένη,

Γιαννοπούλου Σοφία, Δήμου Μυρτώ.

Την Γραμματειακή υποστήριξη του έργου είχε ο

Μπουλμπούλης Ευστράτιος και ο Χριστοφίδης Σεβαστός

2

Page 3: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η έρευνα απασχόλησης  του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου αποτελεί μια σημαντική επιστημονική συνεισφορά, απαραίτητη για την αντιμετώπιση   των κοινωνικών προβλημάτων  της ανεργίας της υποαπασχόλησης, της μακροχρόνιας ανεργίας των γυναικών και άλλων δυσλειτουργιών της αγοράς εργασίας.

Η έρευνα αυτή που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος ‘Ορφέας’ της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μας δίνει στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον σχεδιασμό μιας Περιφερειακής  Στρατηγικής για την Απασχόληση. 

Μια στρατηγική, που είναι απολύτως απαραίτητη για την αποτελεσματική χρήση των κονδυλίων που χρησιμοποιούνται για την βελτίωση των μεγεθών και της ποιότητας της απασχόλησης, την κατάρτιση των εργαζομένων και των ανέργων. Η παρούσα έρευνα μας βοηθάει να γνωρίσουμε τα χαρακτηριστικά και το μέγεθος των Κοινωνικών Ομάδων που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στον κίνδυνο της ανεργίας. Οι νέοι, οι γυναίκες, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και οι κάτοικοι των γεωγραφικά δυσπρόσιτων περιοχών διατρέχουν τον κίνδυνο να μείνουν για μεγάλο διάστημα άνεργοι, πριν βρουν την κατάλληλη εργασία, κάτι που συνεπάγεται σημαντικά κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα για τους ίδιους και τις οικογένειες τους.

Η Γ.Γ. της Περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου, μέσω του Προγράμματος Ορφέας, έχει δημιουργήσει, με αυτό τον τρόπο, τις προϋποθέσεις για μια διαρκή καταγραφή και ανάλυση της απασχόλησης των κατοίκων του Βορείου Αιγαίου, και έχει θέσει έτσι τις βάσεις για τον επιστημονικό σχεδιασμό των προγραμμάτων απασχόλησης και καταπολέμησης της ανεργίας.

Τέλος, Θέλω να συγχαρώ για την σημαντική τους εργασία στα πλαίσια της παρούσας μελέτης το Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο του Τμήματος, Καθηγητή κ. Σωτήρη Χτούρη.

Σέργιος Τσίφτης.

Γενικός ΓραμματέαςΠεριφέρειας Βορείου Αιγαίου

Μυτιλήνη, Φεβρουάριος 2005

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛ.

3

Page 4: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Εισαγωγή 6Κεφάλαιο Πρώτο- Το ανθρώπινο δυναμικό της Π.Β.Α. 91.1 Φυσιογνωμία της Περιοχής – Γεωγραφικά και Μορφολογικά Στοιχεία

9

1.2. Εξέλιξη του πληθυσμού και του εργατικού δυναμικού 101.2.1 Εξέλιξη του Πληθυσμού 101.2.2 Εξέλιξη του Εργατικού δυναμικού 161.3 Δημογραφικές ιδιαιτερότητες της Περιφέρειας 22Κεφάλαιο Δεύτερο- Ανάλυση στοιχείων απασχόλησης 242.1 Έρευνα Απασχόλησης, Κινητικότητας και Εργασιακής Ικανοποίησης στην ΠΒΑ

24

2.1.1 Ερευνητικά αντικείμενα 242.2 Μεθοδολογία – Ερωτηματολόγιο 242.2.1 Σχέδιο δειγματοληψίας 252.3. Σύνολο εργαζομένων 262.3.1 Τα χαρακτηριστικά των εργαζομένων του δείγματος 262.3.2 Μορφές απασχόλησης και ανεργία στο σύνολο των εργαζομένων.

31

2.3.3 Αντιλήψεις των εργαζομένων για τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανεργία

35

2.4 Διαφορές που παρατηρούνται στο σύνολο του δείγματος ανάλογα με την παρούσα κατάσταση εργασίας

37

2.5 Πλήρης απασχόληση 422.5.1 Τα Χαρακτηριστικά των πλήρως απασχολούμενων 422.5.2. Εισόδημα – και ενδείξεις για τις καταστάσεις φτώχειας των πλήρως απασχολούμενων

50

2.5.2.1 Εισόδημα των ατόμων που εργάζονται με πλήρη απασχόληση.

52

2.5.3 Επαγγελματική και Γεωγραφική κινητικότητα στην Π.Β.Α. 572.5.3.1 Πρόθεση για επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα στα νησιά της Π.Β.Α.

59

2.5.3.2 Κινητικότητα και κατάσταση απασχόλησης 652.6 Οι άνεργοι στο Βόρειο Αιγαίο 68Κεφάλαιο Τρίτο- Ευάλωτες στην ανεργία κοινωνικές ομάδες 733.1 Κάτοικοι δυσπρόσιτων και απομονωμένων περιοχών 733.2 Εργαζόμενοι και άνεργοι άνω των 45 ετών 743.3 Νέοι και ιδιαίτερα νέες γυναίκες 753.4 Άνεργες γυναίκες 76Κεφάλαιο Τέταρτο 4.1Ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων στην απασχόληση στο Βόρειο Αιγαίο Κοινωνικά Δίκτυα και απασχόληση

78

4

Page 5: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

4.2. Τι είναι τα κοινωνικά Δίκτυα 78

4.3. Ανασκόπηση των ελληνικών ερευνών 834.4. Ανάλυση των κοινωνικών δικτύων 89Κεφάλαιο Πέμπτο – Δομή της αγοράς εργασίας 985.1 Προσδιοριστικοί παράγοντες της ανεργίας –ανάλυση παλινδρόμησης

98

5.1.2 Εσωτερικοί δομικοί και λειτουργικοί παράγοντες που επηρεάζουν την απασχόληση

102

5.2 Η Αναπτυξιακή δυναμική και οι προοπτικές βελτίωσης της απασχόλησης στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

107

5.3 Τεχνολογία και τοπική ανάπτυξη 111

5.4. Πρόβλεψη για τη ζήτηση ειδικοτήτων στο Βόρειο Αιγαίο 1115.5 Ο Δημόσιος τομέας ως αναπτυξιακός παράγοντας, αλλά και ως εμπόδιο στην βελτίωση της αγοράς εργασίας

117

5.6. Ορισμένα μοντέλα κατανόησης της κατάτμησης της Περιφερειακής Αγοράς εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο

119

5.6.1. Ροές απασχόλησης στο δίκτυο της αγοράς εργασίας 1275.6.2. Ροές και Φίλτρα ανάμεσα στις περιοχές της αγοράς εργασίας 1285.7 Ανάπτυξη και ολοκλήρωση της αγοράς εργασίας 1305.8 Δημιουργία ενδιαμέσων φορέων και εναλλακτικών δικτύων Απασχόλησης

132

5.9. Προβλήματα και περιορισμοί του δικτύου Απασχόλησης 1345.9.1 Δυνατότητες και ευκαιρίες που δημιουργούνται από την ανάπτυξη του δικτύου για την Απασχόληση

134

5.9.2 Κάθετη και οριζόντια ολοκλήρωση των δικτύων 137Συνολικά συμπεράσματα 140ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 142English Summary 149

Εισαγωγή

5

Page 6: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η έρευνα της απασχόλησης στο Βόρειο Αιγαίου παρουσίασε,

απρόβλεπτες δυσκολίες που προκαλούνται από τον ειδικό

χαρακτήρα της περιοχής. Οι δυσκολίες αυτές έχουν σχέση με την

πολυπλοκότητα και τον κατακερματισμό του γεωγραφικού χώρου και

την πολυδιάστατη κοινωνική και πολιτισμική πραγματικότητα των

νησιών του Αιγαίου. Σε πολλές περιπτώσεις οι παράγοντες που

επηρεάζουν την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα έχουν έναν

εξω-οικονομικό χαρακτήρα, κάτι που κάνει αναγκαία μια

πολυδιάστατη μελέτη των φαινόμενων της ανεργίας, της

υποαπασχόλησης και της άτυπης εργασίας. Αυτό δεν είναι εύκολο,

όχι μόνο λόγω των οικονομικών και χρονικών περιορισμών, που έχει

όπως είναι φυσικό η κάθε μελέτη, αλλά ιδιαίτερα, λόγω την

απουσίας κατάλληλων και έγκυρων υποδειγμάτων ανάλυσης για

την οικονομία και την κοινωνιολογία της απασχόλησης στο

νησιωτικό χώρο. Η νησιωτικότητα, μία σχετικά νέα έννοια, δεν έχει

χρησιμοποιηθεί, στο βαθμό που θα περίμενε κανείς, για τη

δημιουργία υποδειγμάτων ανάλυσης και έρευνας κοινωνιών με μικρό

πληθυσμό, και μια υψηλή γεωγραφική, κοινωνική και οικονομική

διαφοροποίηση και πολυπλοκότητα. Η πολυπλοκότητα αυτή, είναι

αντιστρόφως ανάλογη των μεγεθών, με τα οποία αυτές οι

περιφέρειες συμβάλλουν στους εθνικούς δείκτες. Καθορίζει τα όρια

και το πεδίο στο οποίο είναι δυνατό να αναπτυχθούν πολιτικές για

την απασχόληση και το ανθρώπινο δυναμικό στα νησιά του Αιγαίου.

Η κατάτμηση της αγοράς εργασίας - διαφόρων μορφών- , η χαμηλή

κινητικότητα των εργαζομένων, και η εξαιρετικά μικρή συμμετοχή των

γυναικών στο εργατικό δυναμικό, αποτελούν οικονομικά και

κοινωνικά φαινόμενα που έχουν σχεδόν την ίδια κοινωνική και

οικονομική σημασία με τα ποσοστά ανεργίας και την

υποαπασχόληση. Το ποσοστό ανεργίας αποτελεί ένα σημαντικό

δείκτη για τα προβλήματα της αγοράς εργασίας, όμως η συμβολική

του βαρύτητα, και η στροφή του πολιτικού ενδιαφέροντος

6

Page 7: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

αποκλειστικά σε αυτό, αποκρύπτει συχνά εξίσου σημαντικά

προβλήματα που καθορίζουν το μέγεθος και το είδος της συμμετοχής

στην εργασία ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Η ανεργία

μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό εκούσια και αυτό να συνδέεται με

την ποιότητα της εργασίας, την χαμηλή ποιότητα της κατάρτισης και

την έλλειψη κοινωνικών υποδομών, αλλά και τη γνωστή ‘μαύρη

εργασία’. Το πρόβλημα της ανεργίας, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν

αντιμετωπίζεται μόνο στο επίπεδο των ατομικών επιλογών και

ρυθμίσεων, ούτε στο επίπεδο μιας εξατομικευμένης στήριξης και

εμψύχωσης των ανέργων. Αντίθετα, απαιτεί μια ολοκληρωμένη

πολιτική που θα συνδέει την απασχόληση με την εκπαίδευση και την

κοινωνική πρόνοια και φροντίδα. Αυτές οι πολιτικές είναι σήμερα

στο επίπεδο του σχεδιασμού και της εφαρμογής τους συχνά

ασύνδετες και πολλές φορές αντιφατικές. Σε ορισμένες περιπτώσεις

μάλιστα, οι τοπικοί και περιφερειακοί φορείς εφαρμόζουν πολιτικές

και προγράμματα που μεγενθύνουν την πολυπλοκότητα και

δημιουργούν ασυνέχειες και δυσλειτουργίες στην αντιμετώπιση της

ανεργίας. Τα κονδύλια που εισρέουν για την κατάρτιση, συχνά

αποτελούν ‘κρυφές’ εισοδηματικές ενισχύσεις σε έναν πληθυσμό

που λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης και θέσης, θα έπρεπε να

έχει το δικαίωμα, να έχει μιας κατοχυρωμένης εισοδηματικής

βοήθειας, τουλάχιστον προς τις μειονεκτούσες και ευάλωτες

κοινωνικές ομάδες. Μια ανορθόδοξη εισοδηματική ενίσχυση μπορεί

όμως να εμποδίζει την ουσιαστική βελτίωση του ανθρώπινου

δυναμικού, εφόσον αποστερεί τους πόρους από αυτούς που τους

χρειάζονται πραγματικά για να αποκτήσουν τις αναγκαίες γνώσεις και

δεξιότητες και να ενταχθούν έτσι στην αγορά εργασίας.

Το αίτημα για καινοτόμες περιφερειακές πολιτικές για την

απασχόληση γίνεται, για τους λόγους, αυτούς επιτακτικό, με στόχο

την εξασφάλιση της συμμετοχής των κατοίκων στην εργασία, αλλά

7

Page 8: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

κυρίως με στόχο την οικονομική επιβίωση των νησιωτικών

περιοχών και τη συγκράτηση του πληθυσμού σε αυτές.

8

Πολυπλοκότητα και Κρίσιμοι παράγοντες της αγοράς εργασίας στοΒόρειο Αιγαίο

Μικρό μέγεθος του ανθρώπινου δυναμικού

Επιχειρηματική Δραστηριότητα

Μικρής κλίμακαςΧαμηλός

τεχνολογικός εκσυγχρονισμός

Οριοθετημένη και άκαμπτη Άτυπη

ΕργασίαΚοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες

Ισχυρή κατάτμησης της Αγοράς Εργασίας

-Ανεργία τριβής - Ανεργία αναμονής

Διαρθρωτική Ανεργία

Υποαπασχόληση -Αποκλεισμός από την αγορά εργασίας

- Χαμηλή κινητικότητα - Χαμηλή εξειδίκευση

Page 9: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Κεφάλαιο Πρώτο- Το ανθρώπινο δυναμικό της Π.Β.Α.

1.1 Φυσιογνωμία της Περιοχής – Γεωγραφικά και Μορφολογικά Στοιχεία

Η Περιφέρεια περιλαμβάνει 9 νησιά μικρού, μεγάλου και μεσαίου

μεγέθους. Τα νησιά που ανήκουν στην Περιφέρεια είναι διάσπαρτα

στο Βορειοανατολικό τμήμα του Αιγαίου Αρχιπελάγους, τα

περισσότερα από αυτά βρίσκονται κατά μήκος των ακτών της Μικράς

Ασίας, και αποτελούν το ανατολικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

με την Τουρκία. Έδρα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου είναι η

Μυτιλήνη.

Πέντε από τα νησιά που την αποτελούν, η Λέσβος, η Λήμνος, η Χίος,

η Σάμος και η Ικαρία, συγκρινόμενα με τα υπόλοιπα νησιά του

Αιγαίου, μπορούν να θεωρηθούν μεγάλα, ενώ ο συνδυασμός

έκτασης και πληθυσμιακού μεγέθους εντάσσουν δύο από αυτά, τη

Λέσβο και τη Χίο, μεταξύ των 21 σημαντικών νησιών του

ευρωπαϊκού χώρου. Τα πέντε μεγάλα νησιά, μαζί με άλλα μικρότερα,

Φούρνοι, Ψαρά, Οινούσσες, Άγιος Ευστράτιος, σχηματίζουν ένα

χώρο χωρίς ιδιαίτερη γεωγραφική συνοχή.

Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου χαρακτηρίζεται από σημαντικό

ποσοστό ορεινών και ημιορεινών εκτάσεων. Συγκεκριμένα, το

ποσοστό των ορεινών εκτάσεων καλύπτει το 33,2% της συνολικής

έκτασης της Περιφέρειας και αυτό των ημιορεινών το 35,3%. Από το

σύνολο των δήμων και κοινοτήτων (195) που υπάρχουν στην

περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, το 35,4% ανήκει σε ορεινές περιοχές

(69), ενώ το 22,9% του πληθυσμού κατοικεί στον ορεινό χώρο.

Οι περιοχές αυτές μειονεκτούν σε σχέση με τις πεδινές εκτάσεις,

κυρίως λόγω κλίματος, γεωμορφολογίας και θέσης. Λόγω των

χαμηλών εισοδημάτων και της έλλειψης κοινωνικοπολιτισμικής

υποδομής, παρατηρούνται τις τελευταίες δεκαετίες σημαντικές

9

Page 10: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

μετακινήσεις πληθυσμού στα αστικά κέντρα της Περιφέρειας και της

Ηπειρωτικής χώρας.

Οι υπάρχουσες υποδομές σε όλους σχεδόν τους τομείς είναι ελλιπείς

και η παροχή υπηρεσιών που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής των

κατοίκων βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο. Έτσι, σήμερα υπάρχουν στις

περιοχές αυτές εγκαταλελειμμένοι οικισμοί, καθώς και χωριά με

υψηλό ποσοστό πληθυσμού μεγάλης ηλικίας.

1.2. Εξέλιξη του πληθυσμού και του εργατικού δυναμικού

1.2.1. Εξέλιξη του πληθυσμού

Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου παρουσιάζει διαρκή

μείωση κατά την περίοδο 1951 – 1981 και αυτό είναι αποτέλεσμα της

εσωτερικής μετανάστευσης προς τα μεγάλα αστικά κέντρα και

ιδιαίτερα προς την Αθήνα. Η εικόνα αυτή αντιστρέφεται μετά το 1981,

όπου παρατηρούνται μικρά ποσοστά αύξησης του πληθυσμού κατά

τις δεκαετίες του ‘80 και ‘90. Ο ρυθμός αύξησης ωστόσο δεν

θεωρείται επαρκής, σε σημείο που να αναπληρώνει τις απώλειες και

να δημιουργεί μία νέα πληθυσμιακή δυναμική. Η εξέλιξη του

πληθυσμού του Βορείου Αιγαίου στις δύο τελευταίες δεκαετίες, 1981-

91 και 1991-2001, παραμένει άκρως ανησυχητική, αν μάλιστα

λάβουμε υπόψη μας, ότι η αύξηση αυτού υπολείπεται κατά πολύ της

αντίστοιχης αύξησης του πληθυσμού της χώρας (Πίνακας Α1).

Η υπογεννητικότητα, ως αποτέλεσμα της μετανάστευσης των

πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών και της μείωσης της γονιμότητας,

συμβάλλει στη φθίνουσα πορεία του πληθυσμού. Η μικρή βελτίωση

της πρόσφατης δεκαετίας, 1991-2001 (αύξηση κατά 0,34% ετησίως),

οφείλεται κυρίως στην είσοδο των οικονομικών μεταναστών από

άλλες χώρες, που σημειώνεται μετά το 1990. Η σχετική επιδείνωση

του μεγέθους του πληθυσμού της Περιφέρειας είναι φανερή, αν

προσέξουμε ότι το 2001 ο πληθυσμός του Βορείου Αιγαίου είναι

10

Page 11: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

μόλις το 1,88 του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδος, ενώ το 1951

στο Αιγαίο ήταν το 3,69 αυτού (Πίνακας Α1).

Πίνακας A1: Πληθυσμός Βορείου Αιγαίου και Ελλάδος και ετήσιες μεταβολές 1951 - 2001

ΈΤΗΠΛΗΘΥΣΜΌΣ Β. ΑΙΓΑΊΟΥ

% ΜΈΣΗ ΕΤΉΣΙΑ

ΜΕΤΑΒΟΛΉ

ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ ΕΛΛΆΔΟΣ

% ΜΈΣΗ ΕΤΉΣΙΑ

ΜΕΤΑΒΟΛΉ

% ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ Β. ΑΙΓΑΊΟΥ ΣΤΟ

ΣΎΝΟΛΟ ΕΛΛΆΔΟΣ

1951 281327 - 7632801 - 3,69

1961 254496 -1,00 8388553 0,94 3,03

1971 210459 -1,88 8768641 0,44 2,00

1981 195004 -0,75 9739589 1,05 2,40

1991 199231 0,21 10259900 0,52 1,94

2001 206121 0,34 10964020 0,66 1,88

Πηγή : ΕΣΥΕ, Αποτελέσματα απογραφών Πληθυσμού 1951 – 2001

Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου αποτελείται από τους νομούς Λέσβου,

Σάμου και Χίου, με τον πρώτο να συγκεντρώνει περισσότερο από το

ήμισυ του συνολικού πληθυσμού (Πίνακας Α2). Οι τρεις Νομοί

παρουσιάζουν, όπως και το σύνολο της περιφέρειας, χαμηλή

δυναμική ανάπτυξης του πληθυσμού στο διάστημα 1991 – 2001, με

το νομό Χίου να παρουσιάζει ακόμα ασθενέστερη αύξηση.

Πίνακας A2: Πληθυσμός Περιφέρειας Β. Αιγαίου κατά Νομό και επί % μεταβολή 1991-2001

ΝΟΜΟΊ 1991 2001

% ΜΈΣΗ ΕΤΉΣΙΑ

ΜΕΤΑΒΟΛΉ 1991 - 2001

ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ% 1991

ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ % 2001

Ν.ΛΕΣΒΟΥ 105082 109118 0,37 52,74 52,94

Ν. ΣΑΜΟΥ 41965 43595 0,38 21,06 21,15

Ν. ΧΙΟΥ 52184 53408 0,23 26,19 25,91

Β. ΑΙΓΑΙΟ 199231 206121 0,34 100,00 100,00

Πηγή : ΕΣΥΕ, αποτελέσματα απογραφών Πληθυσμού 1991 – 2001

11

Page 12: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η δυσμενής μεταπολεμική εξέλιξη του πληθυσμού οφείλεται, όπως

ήδη αναφέρθηκε, στην αθρόα εκροή μεταναστών προς τα μεγάλα

αστικά κέντρα της χώρας σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα,

που φυσικά είναι γενικότερο φαινόμενο.

Αυτή η εξέλιξη είχε ως αποτέλεσμα, όπως φαίνεται στην πυραμίδα

ηλικιών του Βορείου Αιγαίου το έτος 1991, να υποεκπροσωπούνται

οι ηλικιακές ομάδες, που αποτελούν το εργατικό δυναμικό της

Περιφέρειας, και κυρίως οι ηλικίες 25- 55 (Διάγραμμα 1). Οι ομάδες

ηλικιών 15-19 και 20-24 του ανδρικού πληθυσμού παρουσιάζονται

αυξημένες λόγω του στρατού.

Γενικότερα, το 1991 η πυραμίδα των ηλικιών εμφανίζει τάσεις

αντιστροφής, με σημαντικές ελλείψεις στις νέες ηλικίες, και ιδιαίτερα

μειωμένες στις παιδικές ηλικίες, γεγονός που εκφράζει τα σημαντικά

πληθυσμιακά προβλήματα της Περιφέρειας, τα οποία στη συνέχεια

επηρεάζουν αρνητικά την αναπτυξιακή της δυναμική.

Διάγραμμα 1: Πυραμίδα Πληθυσμού Β. Αιγαίου έτους 1991

Το 2001 η πυραμίδα εμφανίζεται με έντονη την παρουσία των

μεγάλων ηλικιών λόγω γήρανσης. Η αντιστροφή της ηλικιακής

πυραμίδας εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια εντονότερη, με τάση να

12

Page 13: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια. Η αυξημένη συμμετοχή των ηλικιών 15-

24 ετών (ιδιαίτερα στους άνδρες) οφείλεται στους φοιτητές του

Πανεπιστημίου και, φυσικά, στο στρατό.

Διάγραμμα 2: Πυραμίδα Πληθυσμού Β. Αιγαίου 2001

Η αυξημένη συμμετοχή του ανδρικού σε σχέση με τον γυναικείο

πληθυσμό, σε όλους τους νομούς της περιφέρειας, παρουσιάζεται

στον πίνακα Α3.

Πίνακας Α3: Πληθυσμός Β. Αιγαίου κατά νομό και φύλοΝΟΜΟΊ ΣΎΝΟΛ ΑΡΙΘ.%ΆΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΊΚΕ ΆΝΔΡΕΣ % ΓΥΝΑΊΚΕΣ %

13

Page 14: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Ο ΣΛΕΣΒΟΥ 109118 100,00 56561 52557 51,83 48,17ΣΑΜΟΥ 43595 100,00 22759 20836 52,21 47,79

ΧΙΟΥ 53408 100,00 27090 26318 50,72 49,28Β.

ΑΙΓΑΙΟ 206121 100,00 106410 99711 51,63 48,37Πηγή : ΕΣΥΕ, αποτελέσματα απογραφών Πληθυσμού 2001

Οι δείκτες γεννητικότητας του πληθυσμού μειώνονται σταθερά τις

τελευταίες δεκαετίες (Πίνακας Α4), ενώ ο δείκτης γονιμότητας, ήδη

από το 1991, έπεσε κάτω από το κρίσιμό όριο των 2,1 παιδιών ανά

γυναίκα παραγωγικής ηλικίας (Πίνακας Α6).

Η φυσική αύξηση (γεννήσεις- θάνατοι) είναι ήδη αρνητική από το

1981, πρόβλημα που επιτείνεται το 1991. Το 2002 η αρνητική φυσική

αύξηση περιορίζεται σε σχέση με το 1991 (-741 έναντι –905).

Γενικά, τη θεαματική μείωση της γεννητικότητας ακολουθεί, τις δύο

τελευταίες δεκαετίες, και η μείωση της θνησιμότητας, τόσο σε

απόλυτα μεγέθη όσο και προς τους 1000 κατοίκους (Πίνακας Α4). Η

αρνητική φυσική αύξηση χαρακτηρίζει όλους τους νομούς της

περιφέρειας (Πίνακας Α5).

Στην Λέσβο πάντως παρατηρείται ανάσχεση του φαινομένου στη

δεκαετία του ’90, με σημαντική αύξηση των γεννήσεων και μείωση

των θανάτων.

Πίνακας A4: Γεννήσεις και θάνατοι Β. Αιγαίου 1981- 2002

ETH ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΘΑΝΑΤΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ 1000 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ

ΘΑΝΑΤΟΙ ΣΤΟΥΣ 1000 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ

1981 2355 2755 195004 12,08 14,13

1991 1786 2691 199231 8,96 13,51

2002 1731 2472 204332 8,48 12,10

Πηγή : ΕΣΥΕ, Απογραφές Πληθυσμού και Στατιστική φυσικής κίνησης

14

Page 15: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας A5: Γεννήσεις και Θάνατοι Β. Αιγαίου κατά νομό 1981-1999

1999 1991 1981

NOMOI ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΘΑΝΑΤΟΙ Φ.Α

ΓΕΝΝ

ΗΣΕΙ

Σ

ΘΑΝΑΤ

ΟΙΦ.Α

ΓΕΝΝΗΣ

ΕΙΣΘΑΝΑΤΟΙ Φ.Α

ΛΕΣΒΟΣ 962 1385-

423903 1463

-

5601202 1473

-

271

ΣΑΜΟΣ 331 527-

196363 596

-

233442 578

-

136

ΧΙΟΣ 449 626-

177520 632

-

112711 704 7

Β.ΑΙΓΑΙΟ 1742 2538-

7961786 2691

-

9052355 2755

-

400

Πηγή: ΕΣΥΕ, Στατιστική φυσικής κίνησης

Πίνακας A6: Δείκτης γονιμότητας Β. Αιγαίου ανά δεκαετία

ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΗΛΙΚΙΑΣ 15-44

ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ

1981 2355 31838 2,22

1991 1786 33867 1,58

2002 1732 37150 1,40

Πηγή : ΕΣΥΕ, Απογραφές Πληθυσμών 1981, 1991, 2002

Συνέπεια των εξελίξεων αυτών, δηλαδή της μεγάλης εκροής

μεταναστών από την περιφέρεια, από τη μία, και της

υπογεννητικότητας, από την άλλη, αποτελεί η μεγάλη δημογραφική

γήρανση του πληθυσμού, αφού από 105,25 άτομα ηλικίας άνω των

65 ετών, που αντιστοιχούσαν σε 100 παιδιά ηλικίας 0-14 ετών το

1981, ο σχετικός δείκτης ανέρχεται σε 148,25:100 το 2001 (Πίνακας

Α7).

15

Page 16: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας A7: Πληθυσμός Περιφέρειας Β. Αιγαίου κατά ομάδες ηλικιών και Συντελεστής Δημογραφικής Γήρανσης 1981-2001

ETH ΟΜΆΔΑ 0-14 ΕΤΏΝ ΟΜΆΔΑ 65 ΕΤΏΝ ΚΑΙ ΆΝΩ Σ.Δ.Γ.

1981 40.798 42.938 105,25

1991 35.059 40.075 114,31

2001 30.106 44.755 148,66

Πηγή: Επεξεργασία αποτελεσμάτων Απογραφών Πληθυσμού 1981-2001

1.2.2. Εξέλιξη του Εργατικού δυναμικού

Το εργατικό δυναμικό, ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού 14

ετών και άνω, παραμένει, μεταξύ 1988 και 2002, σταθερά σε χαμηλά

επίπεδα, μεταξύ 37% και 44% περίπου. Αυτό το ποσοστό μπορεί να

θεωρηθεί εξαιρετικά χαμηλό για μία Ευρωπαϊκή περιοχή, εξηγείται

όμως από την μικρή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας

και από τη μεγάλη καθυστέρηση, που παρουσιάζουν οι νέοι στην

είσοδό τους στον επαγγελματικό βίο, με υψηλά ποσοστά μη ενεργού

πληθυσμού μέχρι την ηλικία των 24 ετών (Πινακας Α8). Μεταξύ του

1993 και του 1997 παρατηρούμε μεγαλύτερη πτώση του ποσοστού,

ενεργού πληθυσμού, δηλαδή κάτω από το 40% (Πίνακας Α9).

Πίνακας Α8: Ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός στο Β. Αιγαίο το 2003

ΟΜΆΔΕΣΗΛΙΚΙΏΝ

ΕΝΕΡΓΌΣΠΛΗΘΥΣΜΌΣ

ΜΗΕΝΕΡΓΌΣ

ΣΎΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΌΣΠΛΗΘΥΣΜΌΣ

ΜΗΕΝΕΡΓΌΣ

15-19 2,4 11,0 7,5 13,0 87,0 100,020-24 7,3 1,9 4,1 71,8 28,2 100,025-29 11,6 2,2 6,0 77,9 22,1 100,030-44 38,0 10,5 21,6 70,9 29,1 100,045-64 39,0 24,6 30,4 51,7 48,3 100,065+ 1,7 49,8 30,4 2,3 97,7 100,0

100 100 100

Πηγή: ΕΣΥΕ . ΠΑΕΠ Επετηρίδα Αγοράς Εργασία 2004

16

Page 17: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας A9: Εξέλιξη εργατικού δυναμικού

Έτος

Εργατικό δυναμικό ως % ποσοστό

του συνολικού πληθυσμού 14 ετών και

άνω

Δείκτης ανεργίας (άνεργοι στο

σύνολο απασχολούμενων

και ανέργων)

Μη οικονομικά ενεργοί ως % ποσοστό του

συνολικού πληθυσμού 14 ετών και άνω

Άνεργοι ηλικίας

14-29 ως % ποσοστό

του συνόλου

των ανέργων

1988 43,68 5,42 56,32 64,90

1989 42,67 6,60 57,33 69,84

1990 42,31 4,70 57,69 59,08

1991 40,75 8,76 59,25 68,29

1992 43,76 5,23 56,24 56,25

1993 38,06 5,78 61,94 64,78

1994 37,00 8,00 63,00 65,50

1995 38,82 5,58 61,18 67,99

1996 40,82 7,64 59,17 56,95

1997 37,78 7,47 62,21 61,47

1998 44,18 10,95 55,81 59,45

1999 42,06 11,28 57,93 55,17

2000 39,51 7,41 60,48 51,87

2001 40,22 6,08 57,77 54,32

2002 42,80 8,77 57,20 51,80

2003 43,84 7,55 56.16 -

2004 46,00 9,31 53,00 -

Πηγή: ΕΣΥΕ, Έρευνα Εργατικού Δυναμικού

Ο δείκτης ανεργίας παρουσιάζει αυξητική τάση την περίοδο 1988-2004, αν και παρουσιάζεται μειωμένος σε σχέση με το σύνολο της χώρας.

17

Page 18: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η χρονολογική σειρά επηρεάζεται από την αλλαγή μεθοδολογίας, που έχει δεχθεί η σχετική έρευνα Εργατικού Δυναμικού, την οποία διεξάγει η ΕΣΥΕ. Ο σχετικός δείκτης για το έτος αυτό (9,31) προσεγγίζει ικανοποιητικά την κατάσταση της ανεργίας στην Περιφέρεια. Ο δείκτης του 2004 είναι χαμηλότερος αυτού της Ελλάδος κατά δύο περίπου μονάδες. Στην επίσημα μετρήσιμη ανεργία θα πρέπει να προσθέσουμε την υποαπασχόληση και τη συγκεκαλυμμένη ανεργία, που αφορά μεγάλο τμήμα των αυτοαπασχολούμενων και των άμισθων βοηθών στις οικογενειακές επιχειρήσεις σε όλους του οικονομικούς τομείς, αλλά ιδιαίτερα στην αγροτική οικονομία. Η ανεργία πλήττει ιδιαίτερα τις ηλικίες των νέων (14-29), που αποτελούν τα 2/3 περίπου των ανέργων στα τέλη της δεκαετίας του ’80 (Πίνακας Α8). Πρόσφατα το ποσοστό περιορίζεται στο μισό του συνόλου. Επίσης, η σχετικά μεγάλη ηλικία του εργατικού δυναμικού είναι

σημαντικό πρόβλημα της απασχόλησης στο Βόρειο Αιγαίο. Από το

γράφημα 3 παρατηρείται, ότι το εργατικό δυναμικό ηλικίας άνω των

40 ετών πλειοψηφεί έναντι των υπολοίπων ηλικιακών ομάδων.

Στις ηλικίες 30-64 ετών, το ποσοστό των ανδρών που ανήκουν στο

εργατικό δυναμικό είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό των γυναικών.

Παίρνοντας υπόψη την κοινωνική δομή της Λέσβου και την

παραδοσιακή δομή της οικογένειας, θα μπορούσαμε να

υποστηρίξουμε, ότι η πλειοψηφία των γυναικών άνω των 30 που

δηλώνουν ότι δεν εργάζονται, ούτε επιθυμούν να εργασθούν (δηλαδή

δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό), παρουσιάζουν σημαντικές

δυσκολίες στην είσοδο τους ή στην επιστροφή τους στην αγορά

εργασίας (Βλέπε Κεφάλαιο 5). Σε αυτό συντείνουν, η κατάτμηση

της αγοράς εργασίας και οι αδυναμίες των δομών συμβουλευτικής

και επανένταξης στην αγοράς εργασίας. Εξαιρέσεις θα μπορούσαν

να αποτελέσουν, πιθανά, δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας,

18

Page 19: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

στις οποίες συνδυάζονται δραστηριότητες της οικογενειακής ζωής με

την οικονομική δραστηριότητα. Πολλές από αυτές, όμως

εγκλωβίζουν πολλές φορές τις γυναίκες, στον παραδοσιακό τους

ρόλο και τις εμποδίζουν να έχουν μια δυναμικότερη παρουσία στην

οικονομική δραστηριότητα (βλέπε Κεφάλαιο 5).

Γράφημα 3: Εργατικό Δυναμικό 2002

Μεταξύ του 1990 και του 2001 παρατηρούμε μια σχετική αύξηση της

συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Από 24,5 % το

1990, οι γυναίκες βελτίωσαν την συμμετοχή τους στο 27,1% του

συνόλου του εργατικού δυναμικού της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.

Ωστόσο, σε σχέση με το σύνολο της χώρας, το Βόρειο Αιγαίο

παρουσιάζει απόκλιση, ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στο

εργατικό δυναμικό. Το 2002, στο σύνολο της χώρας, η συμμετοχή

του εργατικού δυναμικού για τους άνδρες και τις γυναίκες ήταν 67,9

και 37,6%, ενώ, στο Βόρειο Αιγαίο, οι ίδιοι δείκτες μόλις πλησιάζουν

το 54,5 και το 27,1% αντίστοιχα (ΕΣΥΕ, Έρευνα Εργατικού

Δυναμικού).

19

Page 20: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Το 1991 ο πρωτογενής τομέας, οι κατασκευές και οι μεταφορές

αποτελούν τις δραστηριότητες της Περιφέρειας, που είναι πιο

εκτεταμένες σε σύγκριση με τη χώρα, σύμφωνα με τον συντελεστή

L.Q. (Πίνακας Α10) (Ρόντος 1996)

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία του 2001 δείχνουν, ότι η εικόνα δεν

διαφοροποιείται ως προς τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Είναι

χαρακτηριστικό, ότι το 2001, σε σχέση με το 1991, η ενασχόληση με

τον πρωτογενή τομέα είναι πιο εκτεταμένη, σε σύγκριση με το

σύνολο της χώρας (L.Q.= 1,54 το 2001, έναντι 1,30 το 1991).

Ουσιαστικά, το εύρημα αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι η συμμετοχή

του πρωτογενή τομέα στο σύνολο της απασχόλησης της περιφέρειας

παραμένει σταθερή στην δεκαετία 1991-2001, στο 22% περίπου,

ενώ, στο σύνολο της χώρας, το αντίστοιχο ποσοστό μειώνεται από

17,28% το 1991 σε 14,42% το 2001(Πίνακας Α11).

Πίνακας A10: Απασχολούμενοι κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 1991 ΟΜΑΔΕΣ ΚΛΑΔΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Β.ΑΙΓΑΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ

Β. ΑΙΓΑΙΟ %

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ %

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

L.Q.

Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομία, αλιεία

13493 671476 22,42 17,28 1,30

Ορυχεία, λατομεία 164 16019 0,27 0,41 0,66

Μεταποιητικές βιομηχανίες

4274 534734 7,10 13,76 0,52

Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, νερού

501 33705 0,83 0,87 0,96

Κατασκευές 7064 289468 11,74 7,45 1,58

Εμπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία, εστιατόρια

9652 662610 16,04 17,05 0,94

Μεταφορές, αποθήκευση επικοινωνίες

4986 250018 8,29 6,43 1,29

Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί

855 74219 1,42 1,91 0,74

Λοιπές υπηρεσίες 13589 889267 22,58 22,88 0,99

¨Νέοι¨ 2644 168416 4,39 4,33 1,01

20

Page 21: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας

2952 296225 4,91 7,62 0,64

Σύνολο 60174 3886157 100 100 1,00

ΠΗΓΉ: ΕΣΥΕ, Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού Κατοικιών, Οικονομικά Χαρακτηριστικά, 1991

Πίνακας A11: Απασχολούμενοι κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 2001

ΟΜΑΔΕΣ ΚΛΑΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΒ.ΑΙΓΑΙΟ ΣΥΝΟΛΟ

ΧΩΡΑΣΒ. ΑΙΓΑΙΟ % ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

Σ

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ % ΣΥΜΜΕΤΟ

ΧΗL.Q.1

Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομία, αλιεία

14.570 591.669 22,14 14,42 1,54

Ορυχεία, λατομεία 142 11.346 0,22 0,28 0,78

Μεταποιητικές βιομηχανίες 3.788 492.911 5,76 12,02 0,48

Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, νερού

619 37.236 0,94 0,91 1,04

Κατασκευές 6.900 350.696 10,49 8,55 1,23

Εμπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία, εστιατόρια

12.400 839.777 18,85 20,47 0,92

Μεταφορές, αποθήκευση επικοινωνίες

4.771 267.844 7,25 6,53 1,11

Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί

994 105.915 1,51 2,58 0,59

Λοιπές υπηρεσίες 18.3601.188.29

527,90 28,97 0,96

Δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας

3.254 216.402 4,95 5,28 0,94

Σύνολο 65.7984.102.09

1100 100 100

Πηγή: ΕΣΥΕ, Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού Κατοικιών, Οικονομικά Χαρακτηριστικά, 2001

1 Ο συντελεστής L.Q είναι ο λόγος της απασχόλησης του κλάδου σε μια περιφέρεια προς την συνολική απασχόληση της περιφέρειας, σε σχέση με την απασχόληση του κλάδου στο σύνολο της χώρας προς το σύνολο της απασχόλησης της χώρας. Το κλάσμα για την αριθμητική αποτύπωση της κατάστασης είναι το: Air/ArAin/An

21

Page 22: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

1.3. Δημογραφικές-Γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της Περιφέρειας

Το μικρό μέγεθος του πληθυσμού, ο χωρικός κατακερματισμός της

αγοράς προϊόντων, υπηρεσιών και εργασίας και συνολικά ο

νησιωτικός χαρακτήρας, δημιουργεί δυσκολίες στην επικοινωνία,

στην οικονομική ανάπτυξη. Το μεγάλο κόστος δημιουργίας και

συντήρησης των υποδομών, συνδυάζεται με το εξαιρετικά υψηλό

κόστος των μεταφορών και της επικοινωνίας με τα μεγάλα αστικά

κέντρα, τις άλλες περιφέρειες, αλλά και μεταξύ των νησιών της

Περιφέρειας. Ο ακριτικός χαρακτήρας της συγκεκριμένης

Περιφέρειας, συνδέεται, δυστυχώς και με σημαντικούς περιορισμούς

στη διασυνοριακή συνεργασία και επικοινωνία, ενώ συχνά αυτά τα

προβλήματα συνδυάζονται και με ψυχολογικούς επιβαρυντικούς

παράγοντες, που προέρχονται από τη λανθάνουσα και κυκλικά

επαναλαμβανόμενη ένταση με την γειτονική Τουρκία. Όλα αυτά τα

στοιχεία, αποτελούν, για δεκαετίες, σημαντικούς οικονομικούς

παράγοντες απώθησης ή περιορισμού της οικονομικής

δραστηριότητας. Τελευταία η ενεργή υποστήριξη της Ελλάδας, στην

προσπάθεια ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., έχει βελτιώσει σε

σημαντικό βαθμό το κλίμα συνεννόησης και συνεργασίας στις

συνοριακές περιοχές του Βορείου Αιγαίου, χωρίς όμως αυτή η

βελτίωση να έχει οδηγήσει, μέχρι σήμερα, σε μια ουσιαστική και

σταθερή οικονομική και πολιτισμική συνεργασία.

Η απώλεια της οικονομικής ενδοχώρας των νησιών (Μικρά Ασία

μετά το 1922), περιόρισε σημαντικά τις αναπτυξιακές δυνατότητές

του Β.Α Αιγαίου, διότι ο αρχικός προσανατολισμός των εμπορικών

δραστηριοτήτων προς τις περιοχές των παραλίων της Μικράς Ασίας,

ο οποίος μάλιστα, καθόρισε και την εγκατάσταση των βασικών

αστικών κέντρων των νησιών στις ανατολικές ακτές τους, κατέστη

ανεπίκαιρος. Η περιοχή από κέντρο εμπορικής, και πολιτισμικής

δραστηριότητας, μετατράπηκε σε ακριτική και απομονωμένη

περιφέρεια. Η απομόνωση αυτή, που έγινε ιδιαίτερα έντονη μετά τον

22

Page 23: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κάτι που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και την

προσκόλληση της οικονομικής δραστηριότητας στη φθίνουσα

γεωργία, και πιο πρόσφατα στις κατασκευές και στις μεταφορές. Η

μικρή ανάπτυξη της βιομηχανίας και σύγχρονων υπηρεσιών,

δείχνουν, μία απομάκρυνση από τα εθνικά πρότυπα εξέλιξης της

οικονομικής δραστηριότητας. Στους Πίνακες Α10 και Α11 γίνεται

εμφανής η κατά πολύ μικρότερη της μονάδος τιμή του L.Q για τις

μεταποιητικές βιομηχανίες και τις υπηρεσίες, καθώς και η υψηλή τιμή

του Πρωτογενούς Τομέα και των Κατασκευών.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής, αποτελεί επίσης, η υψηλή

συμμετοχή ιδιαίτερων κατηγοριών νεανικών ηλικιών, όπως είναι οι

φοιτητές και οι στρατιώτες, οι οποίοι, όμως, δεν δραστηριοποιούνται

από παραγωγική και αναπαραγωγική άποψη στην Περιφέρεια. Η

επίδραση του τελευταίου αυτού χαρακτηριστικού είναι σημαντική,

καθώς διαμορφώνει ένα προφίλ πληθυσμού με ενισχυμένη την

ομάδα νεανικών ηλικιών, που δεν συνδέουν την παραμονή τους

στην Περιφέρεια με την προοπτική της εργασίας ή της

επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η ομάδα αυτή δεν

δραστηριοποιείται σε επόμενες φάσεις της κοινωνικής και

οικονομικής ζωής της Περιφέρειας και αποτελεί έτσι περισσότερο

μία οριοθετημένη καταναλωτική μονάδα. Καθώς δε η ομάδα αυτή

αποτελείται από μονοπρόσωπα νοικοκυριά, με περιορισμένο κύκλο

ζωής, είναι ευνόητο, ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη μόνο

συγκεκριμένων υπηρεσιών και παραγωγικών δραστηριοτήτων.

Μέχρι σήμερα, δεν έχει αναπτυχθεί μια ενεργή πολιτική

συγκράτησης αυτού του νεανικού πληθυσμού στην Περιφέρεια, κάτι

που θα αποτελούσε μία απάντηση στα προβλήματα της

υπογεννητικότητας και του μικρού μεγέθους του ενεργού

πληθυσμού.

23

Page 24: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Κεφάλαιο Δεύτερο- Ανάλυση στοιχείων απασχόλησης

2.1 Έρευνα Απασχόλησης, Κινητικότητας και Εργασιακής Ικανοποίησης στην ΠΒΑ

2.1.1. Ερευνητικά αντικείμεναΣτα πλαίσια της έρευνας που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του

προγράμματος «ORPHEAS» πραγματοποιήθηκε:

α) Η καταγραφή των μορφών απασχόλησης, ημιαπασχόλησης και η

ανεργία στην Περιφέρεια του Β. Αιγαίου.

β) Η σύνδεση των παραπάνω μορφών με κοινωνικο-δημογραφικά

χαρακτηριστικά των αντίστοιχων ομάδων (πλήρως απασχολούμενοι,

ημιαπασχολούμενοι, άνεργοι).

2.2. Μεθοδολογία - Ερωτηματολόγιο

Το ερωτηματολόγιο, που σχεδιάστηκε για την παρούσα έρευνα,

αποτελεί μια προσπάθεια καταγραφής των παραγόντων, που

σχετίζονται με την απασχόληση, τις μορφές που αυτή λαμβάνει,

καθώς και τον επαναπροσδιορισμό των επαγγελματικών

κατευθύνσεων, μέσω της εκπαίδευσης και της επανεκπαίδευσης των

κατοίκων του Βορείου Αιγαίου.

Η δόμηση του ερωτηματολογίου βασίστηκε σε πέντε θεματικούς

άξονες:

1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά

2. Μορφές απασχόλησης (εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης,

ημιαπασχολούμενοι και άνεργοι)

3. Εργασιακή ικανοποίηση

4. Εκπαίδευση/ κατάρτιση και απασχόληση

5. Κινητικότητα εργασίας

24

Page 25: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

2.2.1 Σχέδιο Δειγματοληψίας έρευνας για το εργατικό δυναμικό του Β. Αιγαίου.

Χρησιμοποιήθηκε, σε κάθε Νομό ξεχωριστά, δειγματοληψία κατά

ομάδες (Cluster sampling) σε τρία στάδια (τρισταδιακή

δειγματοληψία). Οι μονάδες σε κάθε στάδιο δειγματοληψίας είναι οι

εξής :

Α’ στάδιο : Δήμοι

Β’ στάδιο : Οικοδομικά τετράγωνα

Γ’ στάδιο : Άτομα (εργαζόμενοι και άνεργοι).

Στο Α’ και στο Β’ στάδιο χρησιμοποιήθηκε συστηματική

δειγματοληψία με πιθανότητα αναλογική του πληθυσμού. Στο τρίτο

στάδιο χρησιμοποιήθηκε απλή τυχαία δειγματοληψία, ώστε να

εξασφαλίζεται η ίση πιθανότητα επιλογής των μονάδων του

πληθυσμού στο δείγμα. Για την εξασφάλιση μεγαλύτερης

αντιπροσωπευτικότητας δόθηκε στους ερευνητές η κατεύθυνση

στάθμισης των επιλεγόμενων μονάδων αρμοδιότητάς τους, ανάλογα

με την ηλικία, το φύλο και τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας,

που ισχύει σε κάθε Νομό.

Σε κάθε Οικοδομικό Τετράγωνο καταρτίστηκε κατάλογος-πλαίσιο,

από το οποίο επιλέχθηκε ίσος αριθμός ατόμων σε κάθε νομό.

Το μέγεθος του δείγματος ανέρχεται σε 803 εργαζόμενους και

άνεργους της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, δηλαδή το κλάσμα

δειγματοληψίας ανήλθε σε 0,013. Το δείγμα κατανεμήθηκε κατ’

αναλογίαν του πληθυσμού στους τρεις νομούς της Περιφέρειας και

ερευνήθηκαν 570 μονάδες από τον Νομό Λέσβου, 190 από το Νομό

Χίου και 144 από το Νομό Σάμου. Σε ποσοστιαίες μονάδες, το

58,4% του δείγματος ανήκει στο νομό Λέσβου, το 23,7% στο νομό

Χίου και το 17,9% στο νομό Σάμου.

2.3. Σύνολο εργαζομένων

25

Page 26: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

2.3.1. Τα χαρακτηριστικά των εργαζομένων του δείγματος

Από το δείγμα μας προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό

εργαζομένων είναι άνδρες (72,6%), ενώ μόνο 27,4% των

εργαζομένων είναι γυναίκες (Πίνακας Β1). Αυτό το χαμηλό ποσοστό

ανταποκρίνεται και στο μικρό βαθμό συμμετοχής των γυναικών στο

εργατικό δυναμικό της Περιφέρειας.

Πίνακας Β1: Ποσοστιαία κατανομή των εργαζομένων της Π.Β.Α. σε σχέση με το φύλο

ΠΟΣΟΣΤΟ (%)Άντρας 72,6Γυναίκα 27,4Σύνολο 100

X2= 139,388 με 1βαθμό ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ (Πίνακας Β2) στο Β. Αιγαίο το ποσοστό

απασχόλησης γυναικών ηλικίας κατάλληλης προς εργασία ανέρχεται

στο 34%, ενώ, παράλληλα, το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών

στο εργατικό δυναμικό είναι μόλις το 39,8% του συνόλου του

εργατικού δυναμικού. Είναι φανερό, ότι οι γυναίκες συμμετέχουν με

μικρό ποσοστό στο εργατικό δυναμικό και στη συνολική

απασχόληση. Το γεγονός αυτό συνδέεται, κυρίως, με την

παραδοσιακή κοινωνική οργάνωση των τοπικών νησιωτικών

κοινωνιών, γεγονός που εμποδίζει την είσοδο των γυναικών στην

αγορά εργασίας, ενώ οδηγεί, συχνά, πολλές γυναίκες στην έξοδό

τους από αυτήν λόγω ανάληψης οικογενειακών υποχρεώσεων και

δεσμεύσεων.

Πίνακας Β2: Στοιχεία της αγοράς εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο το Β΄τρίμηνο του 2003, Πληθυσμός 15-64 ετών

26

Page 27: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ΣΎΝΟΛΟ

ΆΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΊΚΕΣ

Ποσοστά συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στον πληθυσμό προς εργασία

56,9 73,7 39,8

Ποσοστά απασχόλησης ατόμων σε ηλικία κατάλληλη προς εργασία

52,9 70,9 34,7

Ποσοστό μη ενεργών στον πληθυσμό σε ηλικία κατάλληλη προς εργασία.

43,1 26,3 60,2

Πηγή: ΕΣΥΕ Έρευνα Εργατικού δυναμικού 2003, β΄ τρίµηνο

Στον πίνακα Β3 παρατηρούμε, ότι η κατανομή των εργαζομένων του

δείγματος της έρευνας στις ομάδες ηλικιών είναι σχετικά ισομερής.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το υψηλό ποσοστό (14,7%) της ηλικιακής

ομάδας 51-55 ετών και το αρκετά χαμηλό ποσοστό της ηλικιακής

ομάδας 21-25, που ανέρχεται στο 13,6% του συνόλου των

εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι άνω των 45 ετών αποτελούν το 25,6 %

του συνόλου του εργαζομένων, κάτι που το συνδέουμε με την

γενικότερη δημογραφική γήρανση, καθώς και τη μικρή παρουσία των

νεότερων γυναικών στο εργατικό δυναμικό.

Πίνακας Β3: Ποσοστιαία κατανομή των εργαζομένων της Π.Β.Α. σε σχέση με την ηλικία

ΠΟΣΟΣΤΟ (%)15-20 6,121-25 13,626-30 15,531-35 15,536-40 11,241-45 12,446-50 10,951-55 14,7

Σύνολο 100,0X2= 37,511 με 7βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

27

Page 28: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Ειδικότερα παρατηρούμε, ότι στις ηλικιακές ομάδες 20-24 και 25-29

το ποσοστό του μη ενεργού πληθυσμού είναι αρκετά υψηλό και

αποτελεί το 28,2 και 22,1 % αντίστοιχα (Πίνακας Β4). Επίσης, από το

σύνολο του μη ενεργού πληθυσμού, οι ηλικίες άνω των 45 ετών

στοιχειοθετούν ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αποχής από την

παραγωγή, που παρατηρούνται στην Ελλάδα το 2003. Σε γενικές

γραμμές παρατηρούμε, στο Βόρειο Αιγαίο, ότι παράλληλα προς την

αύξηση της πλήρους απασχόλησης στις μεγαλύτερες ηλικίες, έχουμε

μια μείωση του ενεργού πληθυσμού σε αυτές.

Πίνακας Β4 : Ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός στο Β. Αιγαίο κατά ομάδες ηλικιών 2003

ΟΜΆΔΕΣΗΛΙΚΙΏΝ

ΕΝΕΡΓΌΣΠΛΗΘΥΣΜΌΣ

ΜΗΕΝΕΡΓΌΣ

ΣΎΝΟΛΟ

15-19 13,0 87,0 100,020-24 71,8 28,2 100,025-29 77,9 22,1 100,030-44 70,9 29,1 100,045-64 51,7 48,3 100,065+ 2,3 97,7 100,0

Πηγή: ΕΣΥΕ . ΠΑΕΠ Επετηρίδα Αγοράς Εργασία 2004

Όσον αφορά την οικογενειακή κατάσταση των εργαζομένων, από τον

πίνακα Β5 διαφαίνεται, ότι το 49,5 % του συνόλου είναι έγγαμοι με

παιδιά, ενώ το 39,1% είναι άγαμοι. Ένα μικρότερο ποσοστό (6%)

είναι έγγαμοι χωρίς παιδιά. Το ποσοστό των ατόμων που είναι

χωρισμένα ή σε χηρεία είναι μικρότερο από 6%, ποσοστό που

δύναται να θεωρηθεί ιδιαίτερα χαμηλό για τα Ελληνικά και

Ευρωπαϊκά δεδομένα.

28

Page 29: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Β5: Ποσοστιαία κατανομή των εργαζομένων σε σχέση με την οικογενειακή κατάσταση

ΠΟΣΟΣΤΟ (%)Άγαμος 39,1

Έγγαμος/η χωρίς παιδιά 6,0Έγγαμος/η με παιδιά 49,5

Χωρισμένος/η 5,0Σε χηρεία 0,3

Missing System 0,1Σύνολο 100,0

X2= 701,863 με 4 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Το μορφωτικό επίπεδο του συνόλου των εργαζόμενων παρουσιάζεται

αρκετά χαμηλό, δηλαδή το 16,6 % έχει ολοκληρώσει μόνο ένα μέρος της

υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ενώ οι εργαζόμενοι, που έχουν αποφοιτήσει

από την Γενική Εκπαίδευση, χωρίς καμία περαιτέρω εξειδίκευση

(Γυμνάσιο- Λύκειο) αποτελούν το συντριπτικό ποσοστό (44,4%) των

εργαζομένων. Ιδιαίτερα χαμηλά είναι τα ποσοστά των αποφοίτων της

εξειδικευμένης τεχνικής εκπαίδευσης όλων των κατηγοριών (Πίνακας

Β6).

Πίνακας Β6: Ποσοστιαία κατανομή των εργαζομένων σε σχέση με το μορφωτικό επίπεδο

ΠΟΣΟΣΤΟ (%)Μερικές τάξεις του δημοτικού 5,7

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (Δημοτικό) 10,9

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο/Λύκειο) 44,4

Ι.Ε.Κ. - Ιδιωτικές σχολές 11,1Τ.Ε.Ι.- ( Τεχνολογικό

Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) 11,4

Α.Ε.Ι. (Ανώτερο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) 14,0

Μεταπτυχιακός τίτλος 2,2Διδακτορική διατριβή 0,3

29

Page 30: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Σύνολο 100,0X2= 726,585 με 7βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, το 2003 τα στοιχεία δείχνουν, ότι το 66,1%

του πληθυσμού του Βορείου Αιγαίου διαθέτει χαμηλό επίπεδο

εκπαίδευσης, το 23,3% μέτριο και μόνο το 10,6% υψηλό (Πίνακας

Β7). Τα ποσοστά αυτά είναι αρκετά πιο αρνητικά για τις γυναίκες. Το

68,8 % των γυναικών έχει χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, το 21,1 %

μέτριο και μόνο το 10 % υψηλό. Σε περιοχές με υψηλότερο επίπεδο

ανάπτυξης, όπως η Αττική, το ποσοστό των γυναικών με υψηλό

επίπεδο εκπαίδευσης ανέρχεται στο 22,4%, δηλαδή είναι

περισσότερο από το διπλάσιο του αντίστοιχου του Βορείου Αιγαίου.

Πίνακας Β7: Το επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού του Βορείου Αιγαίου το 2003

ΕΠΊΠΕΔΟ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ

ΆΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΊΚΕΣ ΣΎΝΟΛΟ

Χαμηλό 63,1 68,8 66,1Μέτριο 25,7 21,1 23,3Υψηλό 11,2 10,0 10,6

Πηγή: ΕΣΥΕ Έρευνα Εργατικού δυναμικού 2003, β΄ τρίµηνο

Από το σύνολο των εργαζομένων γυναικών του δείγματος, το 10,7%

δεν έχει κανενός είδους ασφάλιση (δημόσια η ιδιωτική), ενώ το

ανάλογο ποσοστό των ανδρών (6,5%), δεν μπορεί επίσης να

θεωρηθεί υψηλό (Πίνακας Β8). Η ιδιωτική ασφάλιση, στην οποία

είναι ενταγμένο μέρος των εργαζομένων, καλύπτει μόνο ένα μέρος

των σχετικών ασφαλιστικών τους αναγκών.

30

Page 31: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Β8: Ασφάλιση σε σχέση με το φύλο (στο σύνολο των εργαζομένων)

ΦΥΛΟΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ

Ναι 93,5 89,3Όχι 6,5 10,7

Σύνολο 100 100X2= 3,449 με 1βαθμό ελευθερίας και p= 0,063>0,05

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

2.3.2. Μορφές απασχόλησης και ανεργία στο σύνολο των εργαζομένων

Το ποσοστό των ανέργων στο σύνολο της χώρας είναι 8,9%,

σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού που πραγματοποίησε

η ΕΣΥΕ το β’ τρίμηνο του 2003. Συγκεκριμένα, για την περιφέρεια

του Βορείου Αιγαίου, στην έρευνα της Εθνικής Στατιστικής

Υπηρεσίας, το ποσοστό που καταγράφεται είναι 7%, ιδιαιτέρως

χαμηλό για μία από τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, σύμφωνα

με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η έρευνα απασχόλησης, που

πραγματοποιήθηκε στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, κατέγραψε

ποσοστό ανέργων 12,6%, ένα ποσοστό αρκετά υψηλότερο από το

ποσοστό που καταγράφει η ΕΣΥΕ.

Συγκεκριμένα, το 64,1% των εργαζομένων δηλώνει, ότι έχει σχέση

εργασίας πλήρους απασχόλησης, το 8% μερικής απασχόλησης και

το 11% εποχικής εργασίας (Πίνακας Β9). Το υψηλό ποσοστό

εποχικής απασχόλησης είναι αποτέλεσμα της εποχικότητας των

δραστηριοτήτων του τουρισμού και του αγροτικού τομέα, οι οποίες,

με τη σειρά τους, επηρεάζουν το σύνολο των οικονομικών

δραστηριοτήτων και την απασχόληση. Στην πλήρη απασχόληση

εντάσσονται και οι αυτοαπασχολούμενοι επαγγελματίες. Στην

απασχόληση με συμβάσεις έργου το ποσοστό εμφανίζεται αρκετά

31

Page 32: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

χαμηλό, αν και στο Βόρειο Αιγαίο υπάρχουν σημαντικοί εργοδότες

στο εκπαιδευτικό και τεχνικό τομέα (Μέση Εκπαίδευση,

Πανεπιστήμιο, Εργοληπτικές Εταιρίες κ.α), που χρησιμοποιούν

ευρύτατα αυτόν τον τύπο των συμβάσεων. Το χαμηλό ποσοστό

οφείλεται, κυρίως, στο ότι αυτό το προσωπικό δεν παραμένει μόνιμα

στην περιοχή του εργοδότη.

Πίνακας Β9 : Ποσοστιαία κατανομή των μορφών απασχόλησης στο Βόρειο Αιγαίο

ΠΟΣΟΣΤΆ %

Πλήρης απασχόληση 64,1

Μερική απασχόληση 8,0

Εποχική απασχόληση 11,0

Σύμβαση έργου 1,2

Δελτίο παροχής υπηρεσιών 0,9

Ανεργία 12,6

Άλλο 2,4

X2= 2114,204 με 7βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο πίνακας Β10, στον οποίο εμφανίζεται το

μέγεθος της απασχόλησης αντρών και γυναικών και τα αντίστοιχα

ποσοστά ανεργίας. Όπως παρατηρείται και στον πίνακα που

προηγήθηκε, μολονότι η πλήρης μισθωτή απασχόληση καταγράφει

ικανοποιητικό ποσοστό, εντούτοις οι πλήρως απασχολούμενοι είναι

κυρίως άντρες. Η διαφορά, που υπάρχει μεταξύ αντρών και

γυναικών, ξεπερνάει τις 50 ποσοστιαίες ομάδες. Όπως αναφέρει το

Παρατηρητήριο Απασχόλησης (Νο. 4 , 2003), η Ελλάδα παρουσιάζει

τη μεγαλύτερη διαφορά, συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής

Ένωσης, αναφορικά με τα ποσοστά απασχόλησης αντρών και

32

Page 33: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

γυναικών. Η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας

επιβεβαιώνεται και από την εξίσου χαμηλή ημιαπασχόληση, που

εμφανίζουν οι γυναίκες, ενώ, ταυτόχρονα, αντικατοπτρίζεται στην

κατανομή της ανεργίας ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Η

γυναίκες άνεργες αποτελούν το 67,7% του συνόλου των ανέργων, σε

αντίθεση με τους άνδρες που είναι το 32,3% του αντίστοιχου

ποσοστού. Η Περιφέρεια Β. Αιγαίου αντιμετωπίζει, για τον λόγο αυτό,

έντονο πρόβλημα εναρμόνισης με τις κατευθυντήριες γραμμές της

Ε.Ε. και πιο συγκεκριμένα, με τις κατευθύνσεις που προτείνονται

στον 4ο Πυλώνα των αρχών της Ευρωπαϊκής Πολιτικής

Απασχόλησης. Αν και συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση

της γυναικείας απασχόλησης και επιχειρηματικότητας εμπεριέχονται

στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Απασχόληση, η υλοποίησή τους

προϋποθέτει τη δημιουργία και αποτελεσματική λειτουργία σχετικών

υποστηρικτικών δομών και φορέων.

Πίνακας Β10: Κατάσταση απασχόλησης σε σχέση με το φύλο ΠΛΉΡΩΣ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΎΜΕΝΟΙ

ΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΟΎΜΕΝΟΙ ΆΝΕΡΓΟΙ

Άνδρας 75,9 62,6 32,3Γυναίκα 24,1 37,4 67,7X2= 74,140 με 2 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Το ποσοστό πλήρως απασχολούμενων στην ηλικιακή ομάδα 15-20

ετών εμφανίζεται ιδιαιτέρως χαμηλό στο Β. Αιγαίο, αφού η συμμετοχή

της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας στην εκπαιδευτική διαδικασία,

αλλά και οι στρατιωτικές υποχρεώσεις των αντρών, μειώνουν τα

ποσοστά απασχόλησης (Πίνακας Β11). Τα ποσοστά της πλήρους

απασχόλησης αυξάνουν στις μεγαλύτερες ομάδες ηλικιών, με την

ομάδα 51-55 να παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό (17,3%). Η

33

Page 34: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

εικόνα της πλήρους απασχόλησης επιβεβαιώνει την εικόνα, που

έχουμε για την Ελληνική αγορά εργασίας, ότι πολλοί εργαζόμενοι

ακολουθούν μια μακροχρόνια διαδικασία αναζήτησης μιας σταθερής

εργασίας, κυρίως στον δημόσιο τομέα.

Από τους ημιαπασχολούμενους, ένα σημαντικό κομμάτι ανήκει στις

ηλικιακές ομάδες 21-25 (23,4%) και 26-30 ετών (15,2%), οι οποίες

ταυτόχρονα εμφανίζουν και τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας (32,3%

και 21,2 % αντίστοιχα). Τα ποσοστά αυτά είναι ένας δείκτης της

αδυναμίας των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας να βρουν

γρήγορα μία θέση πλήρους απασχόλησης, κάτι που τους οδηγεί σε

αναγκαστική απασχόληση σε εργασίες με μειωμένο ωράριο, ή

ακόμα, και στη μακροχρόνια παραμονή τους σε κατάσταση ανεργίας.

Η ανεργία των νέων καταγράφεται ιδιαιτέρως υψηλή στην

Περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου. Τα άτομα μεταξύ 15-30 ετών

παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας, τόσο στο σύνολο

της χώρας όσο και στη περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου. Αυτές οι

ηλικιακές ομάδες συγκεντρώνουν το 59,6% του συνόλου των

ανέργων, μόνο το 29% των απασχολούμενων με πλήρη

απασχόληση και το 53,8 % των ημιαπασχολούμενων.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι, κατά πόσο η ημιαπασχόληση σε

αυτήν την ηλικιακή ομάδα αντικατοπτρίζει μια επιλογή ή αποτελεί μια

αναγκαία λύση στο πρόβλημα της ανεργίας, που αντιμετωπίζουν οι

νέοι. Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού

Εμπορίου για το 2002, η μερική απασχόληση για τον ένα στους δύο

εργαζόμενους δεν είναι επιλογή του, αλλά «αρκείται» σε αυτήν λόγω

της δυσκολίας, να απασχοληθεί σε θέση πλήρους εργασίας.

34

Page 35: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Β11: Κατάσταση Απασχόλησης σε σχέση με την ηλικία

ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΎΜΕΝΟΙ %

ΗΜΙ- ΑΠΑΣΧΟΛΟΎΜΕΝΟΙ

% ΆΝΕΡΓΟΙ%

15-20 3,1 15,2 6,121-25 10,3 23,4 32,326-30 15,6 15,2 21,231-35 15,6 15,2 13,136-40 12,6 7,1 10,141-45 14,4 6,4 9,146-50 11,1 10,5 3,051-55 17,3 7,0 5,1

Σύνολο 100 100 100X2= 98,486 με 14βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Το σύνολο των εργαζομένων δείχνει μια σημαντική επαγγελματική

κινητικότητα μέχρι να φθάσει στην τωρινή του κατάσταση

απασχόλησης (Πίνακας Β12). Το 20,8 % των εργαζομένων ανδρών

έχει αλλάξει περισσότερες από τρεις φορές εργασία πριν από τη

σημερινή του εργασία, ενώ 1-3 φορές έχει αλλάξει το 40,2%. Τα

αντίστοιχα ποσοστά είναι λίγο χαμηλότερα στις γυναίκες, εφόσον το

15% των γυναικών έχει αλλάξει περισσότερες από τρεις φορές

εργασία πριν τη σημερινή τους θέση.

Πίνακας Β12: Συχνότητα αλλαγής αντικειμένου εργασίας σε σχέση με το φύλο (στο σύνολο των εργαζομένων)

ΦΥΛΟΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ

Καμία φορά 38,1 35,41-3 φορές 40,2 46,93-5 φορές 9,8 8,3

Πάνω από 5 φορές 11 6,7Δεν απαντώ ,9 2,8

Σύνολο 100 100X2= 4,414 με 4βαθμούς ελευθερίας και p= 0,353>0,05

35

Page 36: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

2.3.3. Αντιλήψεις των εργαζομένων για τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανεργία

Το σύνολο των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών, βλέπει ως κύριο

παράγοντα της ανεργίας την έλλειψη επενδύσεων και την

κυβερνητική πολιτική που αδυνατεί να βρει τις κατάλληλες

οικονομικές και πολιτικές λύσεις (Πίνακας Β13). Παράλληλα, όμως,

και τα δύο φύλα βλέπουν στο μεταναστευτικό φαινόμενο ένα

σημαντικό κίνδυνο για τις θέσεις εργασίας. Το 19,8% των ανδρών και

18,3% των γυναικών βλέπουν τα υψηλά ποσοστά των οικονομικών

μεταναστών ως ένα παράγοντα, που επηρεάζει τα σημερινά μεγέθη

της ανεργίας. Σε αυτό το σημείο πρέπει να υπογραμμιστεί το

ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό των εργαζομένων ανδρών (6,6%), που

θεωρεί την ανεπαρκή επαγγελματική κατάρτιση και εκπαίδευση ως

σημαντικό παράγοντα, που οδηγεί στην ανεργία.

Πίνακας Β13: Υπεύθυνοι παράγοντες της ανεργίας σε σχέση με το φύλο (στο σύνολο των εργαζομένων)

ΦΥΛΟΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ

Έλλειψη επενδύσεων από το κράτος και τους ιδιώτες 28 26,6

Ανεπαρκής επαγγελματική κατάρτιση/ εκπαίδευση 6,6 12,3

Τα μεγάλα ποσοστά οικονομικών μεταναστών 19,8 18,3

Πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης 23,8 23,8Η παγκόσμια οικονομική ύφεση 8,5 9,5Ο πλημμελής επαγγελματικός προσανατολισμός στο σχολείο 9,3 4,8

Άλλο 4 4,8Σύνολο 100 100X2= 7,567 με 6 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,272>0,05

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

36

Page 37: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

2.4. Διαφορές που παρατηρούνται στο σύνολο του δείγματος ανάλογα με την παρούσα κατάσταση εργασίας

Στον πίνακα Γ1 παρατηρούμε, ότι το μεγαλύτερο μέρος των

απασχολούμενων, που είναι έγγαμοι με παιδιά, εντάσσονται στη

μορφή της πλήρους απασχόλησης. Αντίθετα, το μεγαλύτερο μέρος

των ημιαπασχολούμενων (57,9%) είναι άγαμοι. Παρατηρούμε,

επίσης, ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ανέργων (42,4%) ανήκει στην

κατηγορία των έγγαμων με παιδιά, κάτι που μας οδηγεί στην

υπόθεση, ότι σε ένα μεγάλο μέρος αυτής της κατηγορίας του

εργατικού δυναμικού παρουσιάζονται σημαντικά κοινωνικά

προβλήματα, τόσο σε ατομικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο.

Πίνακας Γ1: Μορφή απασχόλησης σε σχέση με την οικογενειακή κατάσταση

ΜΟΡΦΉ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗΣ

ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ

ΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΆΝΕΡΓΟΙ

Άγαμος 32,9 57,9 47,5

Έγγαμος/η χωρίς παιδιά

6,2 5,3 7,1

Έγγαμος/η με παιδιά

55,4 32,2 42,4

Χωρισμένος/η 5,1 4,7 3,0

Σε χηρεία ,4 ,0 ,0

X2= 38,559 με 8 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Το μορφωτικό επίπεδο δεν φαίνεται να επηρεάζει έντονα την

κατάσταση απασχόλησης (Πίνακας Γ2). Σε όλες τις κατηγορίες του

μορφωτικού επιπέδου παρατηρούμε παρόμοια μεγέθη συμμετοχής

στις διάφορες κατηγορίες απασχόλησης. Η απόκτηση μεταπτυχιακών

37

Page 38: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

τίτλων και ανώτερων σπουδών δεν φαίνεται να επηρεάζει άμεσα την

εξασφάλιση μιας θέσης πλήρους απασχόλησης, όπως και το

αντίθετο, το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης δεν φαίνεται να οδηγεί

στην ημιαπασχόληση ή στην ανεργία. Η χαμηλή διαφοροποίηση ως

προς αυτό το χαρακτηριστικό των εργαζομένων και ανέργων, πρέπει

να έχει σχέση με την χαμηλή εξειδίκευση και τον χαμηλό τεχνολογικό

εκσυγχρονισμό της οικονομίας. Στο δείγμα της έρευνας δεν ήταν

δυστυχώς εύκολο να ενταχθούν ικανοποιητικά οι οικονομικοί

μετανάστες, οι οποίοι, αν και διαθέτουν συνήθως χαμηλό επίπεδο

εκπαίδευσης, σε περιόδους εντατικής αγροτικής παραγωγής

παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης. Αυτή η υπόθεση

επαληθεύεται και από την ανάλυση παλινδρόμησης που

παρουσιάζεται στο κεφάλαιο 5.6.2.

Πίνακας Γ2: Μορφή απασχόλησης σε σχέση με το εκπαιδευτικό επίπεδο

ΜΟΡΦΉ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗΣΠΛΗΡΩΣ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΟ

ΥΜΕΝΟΙ ΆΝΕΡΓΟΙ

Μερικές τάξεις του δημοτικού 5,4 6,4 6,1

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (Δημοτικό)

11,7 8,8 12,1

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

(Γυμνάσιο/Λύκειο)44,7 43,3 44,4

Ι.Ε.Κ. - Ιδιωτικές σχολές 10,5 12,9 13,1

Τ.Ε.Ι.- ( Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) 10,7 13,5 11,1

Α.Ε.Ι. (Ανώτερο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) 14,6 12,3 10,1

Μεταπτυχιακός τίτλος 2,1 2,3 3,0Διδακτορική διατριβή ,2 ,6 ,0

X2= 6,016 με 14 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,966>0,05Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

38

Page 39: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Οι άνεργοι και οι ημιαπασχολούμενοι παρουσιάζουν σχεδόν τα ίδια

ποσοστά συμμετοχής σε προγράμματα κατάρτισης με τους

εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης. Μπορεί κανείς να συνάγει, ότι

η χαμηλή επίδραση, που έχει το επίπεδο της εκπαίδευσης στην

κατάσταση απασχόλησης αντανακλάται και στη χαμηλή επίδραση

που έχει η κατάσταση απασχόλησης (Πίνακας Γ3) στη συμμετοχή σε

προγράμματα κατάρτισης. Είναι φυσικά δύσκολο να υποστηρίξει

κανείς ότι δεν υπάρχουν άλλοι σημαντικοί παράγοντες, που

επηρεάζουν τον βαθμό και τον τρόπο συμμετοχής των εργαζομένων

και των ανέργων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, που

προσφέρεται στην Ελλάδα από ειδικές δομές κατάρτισης, (ΚΕΚ,

Κέντρα του ΟΑΕΔ κλπ), όπως, για παράδειγμα, το ισχυρό κίνητρο

των επιδομάτων.

Η μικρότερη συμμετοχή των ημιαπασχολούμενων στα προγράμματα

κατάρτισης, σε σύγκριση με τους ανέργους, πιθανά έχει σχέση με

την κάπως υψηλότερη επαγγελματική κινητικότητα των

ημιαπασχολούμενων, όπως αυτό φαίνεται και στον πίνακα Γ4.

Πίνακας Γ3 : Ποσοστιαία κατανομή των μορφών απασχόλησης σε σχέση με την συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης

ΜΟΡΦΉ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗΣΠΛΗΡΩΣ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ

ΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΆΝΕΡΓΟΙ

Συμμετείχαν σε προγράμματα κατάρτισης

20,3 13,6 24,2

Δεν συμμετείχαν σε προγράμματα κατάρτισης

79,7 86,4 75,8

X2= 5,370 με 2 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,068>0,05Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

39

Page 40: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Οι ημιαπασχολούμενοι έχουν αλλάξει μετά την αρχική τους

εκπαίδευση, σε ποσοστό 13,5%, από τρεις ως πέντε φορές την

εργασία τους, σε αντίθεση με το 6,2% των ανέργων και το 8,6% των

πλήρως απασχολούμενων (Πίνακας Γ4). Σε όλες τις κατηγορίες

συναντούμε ένα αρκετά υψηλό ποσοστό αυτών που έχουν αλλάξει

την εργασία τους περισσότερο από πέντε φορές (9,3% - 10,5%),

κάτι που θα ήθελε ιδιαίτερη ερμηνεία, εφόσον ένα μεγάλο μέρος της

πλήρους απασχόλησης εντάσσεται στο δημόσιο τομέα, γεγονός που

οδηγεί σε περιορισμό της επαγγελματικής κινητικότητας των πλήρως

απασχολούμενων.

Πίνακας Γ4: Ποσοστιαία κατανομή των μορφών απασχόλησης σε σχέση με την συχνότητα αλλαγής αντικειμένου εργασίας

ΜΟΡΦΉ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗΣΠΛΗΡΩΣ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΟΥ

ΜΕΝΟΙ ΆΝΕΡΓΟΙΚαμία φορά 38,9 35,7 30,91-3 φορές 42,8 38,6 46,43-5 φορές 8,6 13,5 6,2Πάνω από 5 φορές 9,3 10,5 9,3

Δεν απαντώ 0,4 1,8 7,2X2= 32,025 με 8βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Κατά περίεργο τρόπο και σε αντίθεση με τις εμπειρίες, που

αποκομίσαμε στο πεδίο της έρευνας, οι άνεργοι μόνο σε ένα σχετικά

μικρό ποσοστό (10,2%) αυτοπροσδιορίζονται ως ευάλωτη κοινωνική

ομάδα, σε αντίθεση με τους πλήρως απασχολούμενους, από τους

οποίους περίπου το 14% αναφέρει, ότι ανήκει σε κάποια μορφή

ευάλωτης κοινωνικής ομάδας (Πίνακας Γ5).

Οι ημιαπασχολούμενοι δηλώνουν, σε ποσοστό 15,6%, ότι ανήκουν

σε μία ευάλωτη κοινωνική ομάδα, χωρίς να την ταυτίζουν με την

40

Page 41: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

κατάσταση της ημιαπασχόλησης, στην οποία βρίσκονται την

συγκεκριμένη περίοδο.

Πίνακας Γ5: Ποσοστιαία κατανομή των μορφών απασχόλησης σε σχέση με την συμμετοχή σε μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα

ΜΟΡΦΉ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗΣΠΛΗΡΩΣ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΆΝΕΡΓΟΙ

Ανήκει σε ευάλωτη κοινωνική ομάδα

14 15,6 10,2

Όχι δεν ανήκει σε ευάλωτη κοινωνική ομάδα

85,8 84,4 89,8

X2= 2,038 με 4 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,729>0,05Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η ασφαλιστική κατάσταση του πληθυσμού του δείγματος φαίνεται να

υπογραμμίζει τις γενικότερες δυσκολίες, που συναντούν οι άνεργοι,

όταν το 23,2% του συνόλου τους δεν διαθέτει καμία ασφαλιστική

κάλυψη (Πίνακας Γ6). Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό και

στους ημιαπασχολούμενους (16,5 %). Η κατάσταση αυτή θα φανεί

ιδιαίτερα αρνητική, αν λάβει κανείς υπόψη του, ότι ένα μεγάλο μέρος

των ιδιωτικών ασφαλειών και ορισμένων επαγγελματικών

ασφαλιστικών ταμείων δεν παρέχει σημαντικές ασφαλιστικές

υπηρεσίες στους εργαζόμενους.

Πίνακας Γ6: Μορφή απασχόλησης σε σχέση με την ασφάλιση

ΜΟΡΦΉ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗΣΠΛΗΡΩΣ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙΗΜΙΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕ

ΝΟΙ ΆΝΕΡΓΟΙΈχει ασφάλιση 95,3 83,5 76,8Δεν έχει ασφάλιση 4,7 16,5 23,2X2= 43,913 με 2 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

41

Page 42: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

2.5 Πλήρης απασχόληση

2.5.1 Τα Χαρακτηριστικά των πλήρως απασχολούμενων.

Η πλήρης απασχόληση, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, αφορά

κυρίως στους άνδρες εργαζόμενους (Πίνακας Δ1). Το 75,9% των

πλήρως απασχολούμενων είναι άντρες και μόνο το 24,1% γυναίκες.

Πίνακας Δ1: Ποσοστό πλήρως απασχολούμενων ανά φύλο

ΠΟΣΟΣΤΟ (%)Άντρας 75,9Γυναίκα 24,1Σύνολο 100,0

X2= 135,007 με 1βαθμό ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Από τους πλήρως απασχολουμένους ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό

εργάζεται στον δημόσιο τομέα (Πίνακας Δ2). Το 30,4% των γυναικών

και το 29,5% των ανδρών δηλώνουν, ότι η εργασία τους εντάσσεται

στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Αυτό το στοιχείο υπογραμμίζει την

μεγάλη σημασία των κρατικών υπηρεσιών και, γενικότερα, του

δημόσιου τομέα στη διαμόρφωση της δομής της αγοράς εργασίας

στις νησιωτικές περιφέρειες.

Πίνακας Δ2: Τομέας στον οποίο υπάγεται το εργασιακό αντικείμενο των πλήρως απασχολούμενων σε σχέση με το φύλο ΦΥΛΟ ΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ Δημόσιο τομέα 29,5 30,4 29,7

Ιδιωτικό τομέα 70,5 69,6 70,3Σύνολο 100 100 100X2= 4,052 με 2 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,132>0,05

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

42

Page 43: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Παράλληλα προς την απασχόληση στο δημόσιο τομέα, σημαντικό

ρόλο παίζει η αυτοαπασχόληση, η οποία συγκεντρώνει το 19% των

θέσεων εργασίας, ενώ τα συμβοηθούντα μέλη της οικογένειας είναι

σχεδόν το 14% των πλήρως εργαζομένων και οι εργοδότες το 16,6%

(Πίνακας Δ3). Σύμφωνα με τα παραπάνω, περισσότερο από το 49%

των πλήρως απασχολούμενων εντάσσεται σε μία επαγγελματική

δραστηριότητα μικρής κλίμακας, που, τις περισσότερες φορές, έχει

την μορφή μιας παραδοσιακής οικογενειακής επιχείρησης. Οι

διαφορές ανάμεσα στα φύλα είναι σημαντικές σε όλες τις

υποκατηγορίες. Οι εργοδότες και οι αυτοαπασχολούμενοι

εκπροσωπούνται περισσότερο από τους άντρες, ενώ οι γυναίκες

εμφανίζουν μια μεγαλύτερη παρουσία στη μισθωτή εργασία, με

ποσοστό 57,2%.

Και στα δύο φύλα παρατηρούμε μια χαμηλή παρουσία της μισθωτής

εργασίας, η οποία, συνολικά, με ποσοστό 49,8% στους πλήρως

απασχολούμενους, μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα χαμηλή για τα

σύγχρονα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Πίνακας Δ3: Θέση στο επάγγελμα των πλήρως απασχολούμενων σε σχέση με το φύλο

ΦΥΛΟ ΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ Εργοδότης/τρια 18,3 11,6 16,6

Μισθωτός/η 47,3 57,2 49,8Μέλος οικογενειακής επιχείρησης 12,9 15,9 13,7

Αυτοαπασχολούμενος 20,7 13,8 19Άλλο ,7 1,4 ,9Σύνολο 100 100 100X2= 8,740 με 4 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,068>0,05

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

43

Page 44: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Ένα σημαντικό μέρος των πλήρως απασχολούμενων εργάζεται στο

εμπόριο, τα τουριστικά επαγγέλματα και τις διάφορες υπηρεσίες. Η

μεταποίηση και ο αγροτικός τομέας δεν φαίνεται να εκπροσωπούνται

σημαντικά στην κατηγορία των πλήρως απασχολούμενων (Πίνακας

Δ4).

Από το σύνολο των πλήρως απασχολούμενων, μόνο το 2,2%

δηλώνει πλήρη απασχόληση στον πρωτογενή τομέα, ενώ το

αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών είναι ακόμα μικρότερο και

ανέρχεται στο 1,4% των πλήρως απασχολούμενων. Μόνο το 0,7%

των πλήρως απασχολούμενων γυναικών δηλώνει τη γεωργία ως

επαγγελματική δραστηριότητα. Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει η

παρατήρηση, ότι πολλές γυναίκες, αν και είναι υπεύθυνες για το

σύνολο των δραστηριοτήτων μιας αγροτικής επιχείρησης, δεν

δηλώνονται ως επικεφαλής της αγροτικής εκμετάλλευσης, αλλά ως

συμβοηθούντα μέλη της οικογένειας. Με τον τρόπο αυτό οι γυναίκες

αποκλείονται από την πλήρη κοινωνική ασφάλιση και από τη

συμμετοχή σε προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης.

Εντυπωσιακά χαμηλή είναι, επίσης, η συμμετοχή της μεταποίησης

στην απασχόληση. Οι νησιωτικές περιοχές, όπως το Βόρειο Αιγαίο,

υπέστησαν μια ισχυρή αποβιομηχάνιση κατά τις δύο πρώτες

μεταπολεμικές δεκαετίες, χωρίς να έχουν έκτοτε καταφέρει να

αναπληρώσουν αυτές τις απώλειες, ιδιαίτερα κατά την πρόσφατη

περίοδο εφαρμογής των τριών Ευρωπαϊκών Κοινοτικών Πλαισίων

Στήριξης. Η απασχόληση στη μεταποίηση, συνολικά, όπως φαίνεται

και από τα στοιχεία την απογραφής του 2001, ανέρχεται στο 5,7%

του συνόλου των απασχολούμενων, ενώ παρουσιάζει ταυτόχρονα

μια ισχυρή υποχώρηση σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, στις

αρχές της οποίας το ανάλογο ποσοστό ανέρχεται στο 7,1 % του

συνόλου των απασχολούμενων.

Η απογραφή του 2001, η τριμηνιαία έρευνα εργατικού δυναμικού και

η παρούσα έρευνα παρουσιάζουν στοιχεία, που μόνο εν μέρει είναι

44

Page 45: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

συμβατά και συγκρίσιμα μεταξύ τους. Για το λόγο αυτό οι έρευνες με

το μικρότερο δείγμα, όπως είναι οι δύο τελευταίες, σε ορισμένα

σημεία διαφοροποιούνται σημαντικά από τα στοιχεία της απογραφής

του 2001. Για τον ίδιο λόγο τα στοιχεία τους μπορούν να

αποτελέσουν μόνο ‘διορθωτικές’ ενδείξεις για τα χαρακτηριστικά του

συνόλου του πληθυσμού.

Πίνακας Δ4:Αντικείμενο θέσης εργασίας των πλήρως απασχολούμενων ανά φύλο

ΦΥΛΟ

ΑΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛ

Ο Χρηματοοικονομικά 1 2,9 1,5

Λογιστικά 2 2,9 2,2Πωλήσεις-εμπόριο 23,2 26,1 23,9Διοικητικές υπηρεσίες 5,1 5,8 5,3Παροχή υπηρεσιών 14,6 23,9 17Βιομηχανία-παραγωγή 1,5 ,7 1,3Αγροτικός τομέας 1,5 ,7 1,3Κτηνοτροφία 1,2 ,0 ,9Επαγγέλματα της θάλασσας 3,4 ,0 2,6

Στρατιωτικός 6,3 ,7 4,9Εκπαίδευση 5,1 5,1 5,1Μηχανικός 3,7 ,0 2,7Ιατρικά επαγγέλματα 2,4 3,6 2,7Είδη λαϊκής τέχνης 2,4 5,1 3,1Τουριστικά επαγγέλματα 8,5 10,9 9,1Υπάλληλος γραφείου 2,4 8,7 4Τεχνικός 5,4 ,0 4Ανειδίκευτος εργάτης 4,6 ,0 3,5Άλλο 5,6 2,9 4,9Σύνολο 100 100 100X2= 56,531 με 18 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

45

Page 46: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Σύμφωνα με την τριμηνιαία έρευνα απασχόλησης που

πραγματοποιεί η ΕΣΥΕ, η ειδικότητα με την πιο ισχυρή παρουσία

είναι οι τεχνίτες, με 18,4 % του συνόλου των ειδικοτήτων, ενώ

ακολουθούν οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι με 17,4 %.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγάλη διαφορά αυτών των στοιχείων

από τα αποτελέσματα της έρευνας, κάτι που εκτιμάται ότι έχει σχέση

με την εκτεταμένη πολυαπασχόληση των ανδρών που

απασχολούνται στην αγροτική οικονομία. Στην ίδια έρευνα

συναντούμε ενδιαφέροντα στοιχεία για την ισχυρή παρουσία των

ανώτερων διευθυντικών και διοικητικών στελεχών, με ποσοστό

14,1%, στο σύνολο των επαγγελματικών ειδικοτήτων του Βορείου

Αιγαίου. Υποθέτουμε, ότι, σε αυτές τις ειδικότητες, τα άτομα αυτά θα

απασχολούνται κυρίως σε θέσεις πλήρους απασχόλησης. Αν

συνυπολογίσουμε και τα επιστημονικά και καλλιτεχνικά επαγγέλματα,

που ανέρχονται στο 9,7% των επαγγελματικών ειδικοτήτων στο

Βόρειο Αιγαίο, ένα μεγάλο μέρος του εξειδικευμένου εργατικού

δυναμικού συγκεντρώνεται σε διευθυντικές και επιστημονικές

δραστηριότητες, κυρίως στο δημόσιο τομέα, ο οποίος, σύμφωνα με

την έρευνα μας, απασχολεί το 30% των πλήρως απασχολούμενων.

Σύμφωνα με αυτή την εκτίμηση, η αγορά εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο

επηρεάζεται σημαντικά από τις θέσεις εργασίας, που προσφέρει ο

δημόσιος τομέας, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για όλους τους

εργαζόμενους που έχουν τα σχετικά προσόντα.

Μια ανάλογη ισχυρή παρουσία των υψηλών διευθυντικών θέσεων

παρατηρούμε και σε άλλες μικρές νησιωτικές περιφέρειες, όπως

αυτή των Ιονίων Νήσων, όπου το ποσοστό των ανώτερων

διευθυντικών και διοικητικών στελεχών ανέρχεται στο 13% των

επαγγελματικών ειδικοτήτων, ενώ τα ποσοστά του συνόλου της

χώρας και της πιο αναπτυγμένης περιοχής της χώρας της Αττικής

είναι αντίστοιχα 9,3% και 8,8 %.

46

Page 47: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Οι απομονωμένες και νησιωτικές περιοχές φαίνεται, ότι για κάποιους

λόγους, που θα πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω, τείνουν να

συγκεντρώνουν ένα αναλογικά υψηλό ποσοστό ανώτερων

διοικητικών και διευθυντικών στελεχών. Ορισμένα νησιωτικά αστικά

κέντρα τείνουν με αυτό τον τρόπο να αποτελούν, κυρίως, διοικητικά

και εκπαιδευτικά κέντρα, όπως, για παράδειγμα, η πόλη της

Μυτιλήνης και η πόλη της Κέρκυρας. Στην έρευνά μας δεν

ασχοληθήκαμε ειδικότερα με την επίδραση που ασκούν μεγάλοι

διοικητικοί, εκπαιδευτικοί και άλλοι δημόσιοι φορείς στην αγορά

εργασίας της Περιφέρειας. Οι διοικητικές υπηρεσίες της Περιφέρειας

του Βορείου Αιγαίου, οι δομές μέσης και επαγγελματικής

εκπαίδευσης, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, τα Δημόσια Νοσοκομεία στη

Μυτιλήνη, στη Χίο, στη Σάμο και στη Λήμνο, αποτελούν σημαντικούς

παράγοντες που επηρεάζουν την πλήρη απασχόληση στο Βόρειο

Αιγαίο. Το προσωπικό αυτών των δομών θα πρέπει να εντάσσεται

στις τρεις πρώτες κατηγορίες του πίνακα που ακολουθεί (Πίνακας

Δ5).

Πίνακας Δ5: Απασχολούμενοι ανά μονοψήφια κατηγορία επαγγελματικών ειδικοτήτων (ΕΣΥΕ- Εργατικό δυναμικό)

ΒΌΡΕΙΟ ΑΙΓΑΊΟ 2003

Ανώτερα διευθ./δοικητικά στελ. 9174 14,1 Επιστημονικά καλλιτεχνικά . 6282 9,7 Τεχνολόγοι 3490 5,4 Υπάλληλοι γραφείου 5285 8,1 Υπηρεσίες πωλητές 8177 12,6 Γεωργοί Κτηνοτρόφοι 11286 17,4 Τεχνίτες 11966 18,4 Χειριστές 3989 6,1 Ανειδίκευτοι εργάτες 4487 6,9 Άλλο 897 1,4 Σύνολο 65033 100,0

Πηγή: ΕΣΥΕ Έρευνα Εργατικού δυναμικού 2003, β΄ τρίμηνο

47

Page 48: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η πολλαπλή απασχόληση είναι αρκετά διαδομένη ανάμεσα στους

πλήρως απασχολούμενους άνδρες (Πίνακας Δ6). Το 22,9% των

ανδρών και το 11,6% των γυναικών δηλώνουν ότι έχουν

περισσότερες της μιας εργασιακές σχέσεις. Η πολλαπλή

απασχόληση είναι βέβαιο ότι είναι αποτέλεσμα των χαμηλών

εισοδημάτων των εργαζομένων. Παρακάτω αναλύονται οι συνθήκες

εισοδηματικής υστέρησης των πλήρως απασχολούμενων.

Ειδικότερα, η γεωργία και η αλιεία αποτελούν τους επαγγελματικούς

κλάδους με τα μεγαλύτερα σχετικά προβλήματα, χωρίς όμως να

μπορούμε να εξαιρέσουμε ακόμα και τον ίδιο το δημόσιο τομέα.

Πράγματι, ακόμα και στο δημόσιο τομέα, το επίπεδο των αμοιβών

(σε απόλυτες τιμές) αποτελεί τον παράγοντα εκείνο, που οδηγεί τους

δημοσίους υπαλλήλους στην πολυαπασχόληση.

Πίνακας Δ6:Πολυαπασχόληση των πλήρως απασχολούμενων σε σχέση με το φύλο. ΦΥΛΟ ΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟΝαι 22,9 11,6 20,1Όχι 76,8 88,4 79,8Δεν απαντώ ,2 ,0 ,2Σύνολο 100 100 100X2= 9,082 με 3 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,028

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η αγορά εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο παρουσιάζεται, ακόμα και για

τους πλήρως απασχολούμενους, αδιαφανής και δύσκολο διερευνάται

από τους ενδιαφερόμενους, έτσι ώστε να βρουν την κατάλληλη

εργασία (Πίνακας Δ7). Ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό, το 42,5% των

πλήρως απασχολουμένων, δηλώνουν στην έρευνα, ότι έχουν βρει

εργασία μέσω φίλων, γνωστών ή συγγενών.

Το ποσοστό αυτό είναι ακόμα υψηλότερο όσον αφορά τις γυναίκες

και ανέρχεται στο 52,2% των πλήρως απασχολούμενων. Ένα

48

Page 49: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

σημαντικό ποσοστό αναζήτησε και βρήκε εργασία με προσωπική

προσπάθεια (17,3%) και μέσα από προγράμματα κατάρτισης, στα

οποία συμμετείχε (10,8%).

Οι δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες, που υποστηρίζουν την

τοποθέτηση των εργαζομένων και ανέργων στις κατάλληλες θέσεις

εργασίας έχουν, σύμφωνα με τις δηλώσεις των ερωτώμενων,

ελάχιστη συμμετοχή στην εύρεση της εργασίας, που κατέχουν

σήμερα. Τα στοιχεία αυτά υποστηρίζουν την υπόθεση, ότι, πέρα από

την τεχνική και οργανωτική υστέρηση των αρμόδιων δημόσιων

υπηρεσιών, σημαντικά προβλήματα παρουσιάζουν και οι ίδιες οι

επιχειρήσεις ως προς τη δυνατότητά τους, να διαμορφώνουν και να

δημοσιεύουν το προφίλ των εργαζομένων, που έχουν άμεση ανάγκη.

Σε αυτό συντείνει α) το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων, οι οποίες

δεν έχουν το κατάλληλο προσωπικό, που θα υποστήριζε αυτήν τη

διαδικασία, και β) η απουσία από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

των κατάλληλων συμβουλευτικών υπηρεσιών (δημοσίων και

ιδιωτικών) και γενικά ο χαμηλός βαθμός δόμησης της αγοράς

εργασίας.

Πίνακας Δ7: Τρόπος εύρεσης εργασίας των πλήρως απασχολούμενων σε σχέση με το φύλο ΦΥΛΟ ΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ Από φίλους/γνωστούς 14,1 22,5 16,2

Από την οικογένεια μου 25,1 29,7 26,3Από αγγελίες, προκηρύξεις, προσωπική έρευνα

16,8 18,8 17,3

Ως συνέχεια εκπαίδευσης/ κατάρτισης 11,5 8,7 10,8

Με την βοήθεια του ΟΑΕΔ ,2 2,2 ,7Με την βοήθεια εταιρειών μεσολάβησης ,5 ,0 ,4

Μόνος μου 31,7 18,1 28,3Σύνολο 100 100 100X2= 18,886 με 6 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,004

49

Page 50: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

2.5.2. Εισόδημα και ενδείξεις για τις καταστάσεις φτώχειας των πλήρως απασχολούμενων

Στα πλαίσια της έρευνας του Ορφέα, στο Βόρειο Αιγαίο,

καταγράφηκε το καθαρό εισόδημα των πλήρως απασχολουμένων,

με στόχο να εντοπιστούν οι διαφοροποιήσεις στις ομάδες του

πληθυσμού, που παρουσιάζουν χαμηλά εισοδήματα και βρίσκονται

σε κίνδυνο να εισέλθουν σε μία κατάσταση φτώχειας και κοινωνικής

περιθωριοποίησης.

Στην έρευνα πραγματοποιήθηκε η καταγραφή του καθαρού

εισοδήματος των πλήρως απασχολούμενων λόγω των μεγάλων

δυσκολιών, που παρουσιάζει η ανάλογη καταγραφή σε άλλες ομάδες

του πληθυσμού, που λαμβάνουν εισοδηματικές ενισχύσεις, ή όπου

το χαμηλό εισόδημα δίνει δικαίωμα για συμμετοχή σε διάφορα

προγράμματα κατάρτισης.

Είναι γνωστό, ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει μια επίσημη και θεσμικά

κατοχυρωμένη οριοθέτηση των καταστάσεων της φτώχειας ή του

ελάχιστου εισοδήματος, που είναι αναγκαίο για την εξασφάλιση των

βιοτικών αναγκών του πληθυσμού, καθώς και την εξασφάλιση της

κοινωνικής υπόστασης και ανθρώπινης αξιοπρέπειας των

περισσότερο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.

Σύμφωνα με την κοινωνική θεωρία, υπάρχουν ορισμένα

προσδιοριστικά χαρακτηριστικά για τις ανωτέρω καταστάσεις, που θα

πρέπει να λάβουμε υπόψη μας κατά την ανάλυση, που θα

ακολουθήσει. Πρέπει, εδώ, να αναφέρουμε τις δυσκολίες που

παρουσιάζονται, επίσης, ως προς τη μονάδα καταγραφής του

εισοδήματος (Atkinson 1990, 1998). Στην συγκεκριμένη μελέτη το

ζήτημα αντιμετωπίστηκε με τη χρήση της μονάδας εργαζόμενος, αναγνωρίζοντας έτσι, παράλληλα, τις δυσκολίες, που εμφανίζονται

50

Page 51: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

στην συγκεκριμένη έρευνα ως προς τη χρησιμοποίηση άλλων

μονάδων, όπως το νοικοκυριό ή η οικογένεια (πυρηνική ή ευρύτερη).

Κατά συνέπεια, τα αποτελέσματα αυτής της καταγραφής αποτελούν

μάλλον ενδείξεις, βεβαίως σημαντικές, για την εισοδηματική

ανισότητα και τις καταστάσεις φτώχειας και εισοδηματικής στέρησης,

παρά μια αυστηρή καταγραφή των γραμμών φτώχειας και της

κοινωνικής στέρησης γενικότερα. Παρόλα αυτά τα στοιχεία, που

παρουσιάζονται, πιστεύουμε ότι είναι αρκετά έγκυρα για να

χρησιμοποιηθούν ως βάση για ένα σχεδιασμό, που αφορά θέματα

απασχόλησης και ανεργίας.

Ακολουθώντας τον ορισμό της φτώχειας του Townsend (Townsend,

1979: 31) σε συνδυασμό με την καταγεγραμμένη έλλειψη

προσφοράς δυνατοτήτων από το σύγχρονο ελληνικό κοινωνικό

σύστημα, υποθέτουμε, ότι το καθαρό μηνιαίο εισόδημα των 600

ευρώ αποτελεί ένα όριο, κάτω από το οποίο ο εργαζόμενος δεν είναι

σε θέση να συμμετέχει με άνεση στη φυσιολογική ζωή της κοινωνίας.

Σε αυτό συνηγορεί και ο καθορισμός του ελάχιστου μισθού από το

ελληνικό κράτος για το 2003 στο ύψος των 600 ευρώ2.

Σε όλες τις περιπτώσεις, στις ελληνικές νησιωτικές κοινωνίες η

κατάσταση εισοδηματικής υστέρησης ορισμένων τμημάτων του

πληθυσμού δεν δύναται να ταυτιστεί εύκολα με συνθήκες κοινωνικού

αποκλεισμού, τη στιγμή που οι κοινωνικοί δεσμοί και τα οικογενειακά

δίκτυα παραμένουν ακόμα ενεργά και ισχυρά στα άτομα εκείνα που

παρουσιάζουν χαμηλό ή εξαιρετικά χαμηλό εισόδημα.

Στη Σύμβαση της Κοπεγχάγης (United Nations 1995: 57), στον

ορισμό της φτώχειας περιλαμβάνεται και ο κοινωνικός αποκλεισμός,

όταν, δηλαδή, τα επηρεαζόμενα άτομα ή ομάδες αδυνατούν να

συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή.

2 Το ποσό αυτό προκύπτει ως μέσος όρος των ετών 2002-2003, αναφορικά με των κατώτατο μισθό αγάμων και εγγάμων υπαλλήλων με 1 και 2 τριετίες προϋπηρεσίας.

51

Page 52: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Ωστόσο, αυτό το φαινόμενο μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις

παρατηρείται στις πιο παραδοσιακές ελληνικές κοινότητες, ενώ η

εισοδηματική στέρηση είναι συχνό φαινόμενο στις αγροτικές

κοινότητες, ιδιαίτερα ανάμεσα στους ηλικιωμένους αγρότες.

2.5.2.1 Εισόδημα των ατόμων που εργάζονται με πλήρη απασχόληση.

Η πλειοψηφία των κατοίκων της Π.Β.Α. έχει συνολικό μηνιαίο

εισόδημα ανάμεσα στα 600-1000 ευρώ (27,2%), ενώ αρκετοί είναι

εκείνοι που έχουν εισόδημα 1000-1500 ευρώ (23%).

Έτσι, το μεγαλύτερο μέρος των απασχολούμενων δηλώνει μηνιαίο

εισόδημα, που κυμαίνεται κυρίως μεταξύ 600-1500 ευρώ. Αρκετά

υψηλό είναι το ποσοστό εκείνων, που αμείβονται με λιγότερο από

600 ευρώ το μήνα (12,2%). Το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων δεν

απάντησε στην ερώτηση που αφορούσε το μηνιαίο τους εισόδημα

(Πίνακας Ε1).

Πίνακας Ε1:Συνολικό μηνιαίο εισόδημα που προέρχεται αποκλειστικά από την εργασία στην Π.Β.ΑΕΥΡΏ <600 600-

10001000-1500

1500-2000

2000-2500

2500+ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΏ

Ποσοστό 12,2 27,2 23 6,9 3,1 2,7 24,8

X2= 257,000 με 6 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Γενικά, οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα απολαμβάνουν

μεγαλύτερες αποδοχές από τους πλήρως απασχολούμενους στον

ιδιωτικό τομέα, αν και ένα σημαντικό ποσοστό των τελευταίων

αρνήθηκαν να απαντήσουν στο ερώτημα αυτό (Πίνακας Ε2).

Σημαντική διαφορά μεταξύ των εργαζομένων στον ιδιωτικό και

δημόσιο τομέα παρατηρείται στα δύο άκρα της κλίμακας των

οικονομικών αποδοχών – στις κατηγορίες <600 και > 2.500 Ευρώ,

52

Page 53: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

γεγονός που οφείλεται στις διαφοροποιήσεις των αμοιβών των δύο

τμημάτων της αγοράς εργασίας (βλέπε. Σ. 118-125).

Πίνακας Ε2:Τομέας στον οποίο υπάγεται το επάγγελμα σε σχέση με το εισόδημα στην Π.Β.Α.

ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ

ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

<600 ΕΥΡΩ 3,7 15,8

600-1000 ΕΥΡΩ 35,6 23,6

1000-1500 ΕΥΡΩ 40,5 15,6

1500-2000 ΕΥΡΩ 8,6 6,2

2000-2500 ΕΥΡΩ 1,2 3,9

2500+ ,6 3,6

ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 9,8 31,2ΣΥΝΟΛΟ 100 100

X2= 79,171 με 6 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Ενδιαφέροντα στοιχεία αναδυκνύονται και από την ανάλυση του

εισοδήματος ανά επαγγελματική κατηγορία (Πίνακας Ε3). Οι υψηλότερες

μηνιαίες αποδοχές παρατηρούνται στον ιατρικό κλάδο, εν αντιθέσει με

τους εργαζόμενους σε τουριστικά επαγγέλματα και τους υπαλλήλους

γραφείου. Σε χαμηλή σχετικά μισθολογική κλίμακα (600-1000 Ευρώ)

ανήκουν οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία –παραγωγή, στην κτηνοτροφία

και την παροχή υπηρεσιών. Γενικά, το επίπεδο αμοιβών στο Β. Αιγαίο

φαίνεται να συμβαδίζει με το γενικό χαμηλό επίπεδο αμοιβων των

Ελλήνων εργαζομένων. Επιπλέον, όπως φαίνεται και από την έρευνα,

αρνητική επίδραση ασκεί η κατακερματισμένη αγορά εργασίας και τα

γενικότερα προβλήματα της νησιωτικής οικονομίας. Η πολυαπασχόληση,

που έχει καταγραφεί τόσο κατά τους χειμερινούς όσο και κατά τους

καλοκαιρινούς μήνες, κάνει, φυσικά, δύσκολη την ακριβή καταγραφή του

εισοδήματος των κατοίκων.

53

Page 54: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Ε3: Αντικείμενο της θέσης εργασίας σε σχέση με το εισόδημα στην Π.Β.Α.

<600 ευρώ

600-1000 ευρώ

1000-1500 ευρώ

1500-2000 ευρώ

2000-2500 ευρώ

2500+

ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ

ΣΥΝΟΛΟ

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ,0% 37,5

%25,0%

25,0% ,0% ,0% 12,5

%100,0

%

ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ 16,7% 16,7%

25,0%

16,7% 8,3% ,0% 16,7

%100,0

%ΠΩΛΗΣΕΙΣ-ΕΜΠΟΡΙΟ 13,0% 18,3

%15,3% 6,9% 6,1% 2,3

%38,2%

100,0%

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 6,9% 37,9

%34,5% 3,4% ,0% 3,4

%13,8%

100,0%

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 14,0% 36,6

%20,4% 2,2% 1,1% 2,2

%23,7%

100,0%

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΠΑΡΑΓΩΓΗ 14,3% 42,9

% ,0% 14,3% ,0% ,0% 28,6

%100,0

%ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ

ΤΟΜΕΑΣ ,0% 28,6%

14,3%

28,6%

14,3% ,0% 14,3

%100,0

%ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ,0% 21,4

%35,7% 7,1% 14,3

%21,4% ,0% 100,0

%

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ,0% 33,3%

51,9%

11,1% ,0% ,0% 3,7% 100,0

%

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ 20,0% 40,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 40,0

%100,0

%

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ,0% 25,0%

53,6% 7,1% ,0% ,0% 14,3

%100,0

%

ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 13,3% 6,7% 20,0%

20,0%

13,3%

6,7%

20,0%

100,0%

ΙΑΤΡΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ 6,7% 13,3

%13,3%

13,3% 6,7% 13,3

%33,3%

100,0%

ΕΙΔΗ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 11,8% 29,4

%17,6% 5,9% ,0% ,0% 35,3

%100,0

%ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ 26,0% 20,0%

12,0% ,0% ,0% 2,0

%40,0%

100,0%

ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ 22,7% 36,4

%27,3% 9,1% ,0% ,0% 4,5% 100,0

%

ΤΕΧΝΙΚΟΣ 4,5% 31,8%

31,8%

22,7% ,0% ,0% 9,1% 100,0

%ΑΝΕΙΔΙΚΕΥΤΟΣ

ΕΡΓΑΤΗΣ 15,8% 36,8%

26,3% ,0% ,0% ,0% 21,1

%100,0

%

ΑΛΛΟ 14,8% 33,3%

18,5% ,0% 3,7% 7,4

%22,2%

100,0%

X2= 203,477 με 108 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Καταγράφονται επίσης σημαντικές εισοδηματικές διαφορές μεταξύ

των δύο φύλων (Πίνακας Ε4).

54

Page 55: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Οι εργαζόμενες γυναίκες – ανεξαρτήτως επαγγελματικού κλάδου-

βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα αμοιβών. Στην κατηγορία <600

ευρώ βρίσκεται πάνω από το 50% των εργαζομένων γυναικών. Οι

γυναίκες, παράλληλα, δεν παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά

συμμετοχής στις κατηγορίες με τις υψηλότερες αμοιβές.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στην αμέσως υψηλότερη

κατηγορία αμοιβών (600-1000 ευρώ) το ποσοστό των γυναικών είναι

μόλις 22,8%. Τα ποσοστά εμφανίζονται περίπου ίδια και για τα δύο

φύλα στην κατηγορία που αφορά εισόδημα μικρότερα των 600 ευρώ

μηνιαίως. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται όμως μόνο το 8% των

πλήρως απασχολούμενων ανδρών, ενώ αντίστοιχα το 25 % των

πλήρως απασχολούμενων γυναικών (έρευνα Ορφέα).

Πίνακας Ε4 : Ποσοστιαία κατανομή των εργαζόμενων σε σχέση με το μηνιαίο εισοδήματα και το φύλο

ΑΝΔΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ< 600 ευρώ 49,3 50,7 100

600-1000 ευρώ 77,2 22,8 100

1000-1500 ευρώ 85,7 14,3 100

1500-2000 ευρώ 78,9 21,1 100

2000-2500 ευρώ 88,2 11,8 100

2500+ 86,7 13,3 100

ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 70,6 29,4 100

X2= 35,999 με 6 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η ηλικία επηρεάζει σημαντικά τη μισθολογική κατάσταση των

εργαζομένων, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Το εισόδημα

55

Page 56: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

αυξάνεται αναλογικά με την ηλικία του εργαζομένου, μέχρι την ηλικία

των 31-35 ετών. Επιπλέον, τα άτομα που ανήκουν σε μικρότερες

ηλικιακές ομάδες, εμφανίζονται να έχουν χαμηλότερα εισοδήματα,

κυρίως μεταξύ των ηλικιών 21-30. Τα άτομα στις υψηλές

μισθολογικές κλίμακες ανήκουν, κατά κύριο λόγο, στις ηλικίες μεταξύ

46-55 ετών, ενώ μία μερίδα των εργαζομένων από 31-35 ετών έχει

απολαβές μεγαλύτερες των 2500 Ευρώ μηνιαίως.

Πίνακας Ε5: Εισόδημα σε σχέση με την ηλικία (στο σύνολο των πλήρως απασχολούμενων)

<600 600-1000

1000-1500

1500-2000

2000-2500

2500+ Δ.Α.

15-20 47,1 35,3 0 0 0 0 17,6

21-25 32,8 34,5 17,2 1,7 0 1,7 12,1

26-30 16,7 38,9 17,8 7,8 1,1 1,1 16,7

31-35 8 25 28,4 6,8 2,3 4,5 25

36-40 6 25,4 25,4 6 1,5 3 32,8

41-45 7,8 19,5 27,3 7,8 3,9 0 33,8

46-50 4,9 21,3 23 8,2 9,8 6,6 26,2

51-55 5,6 23,3 25,6 10 4,4 3,3 27,8

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

2.5.3 Επαγγελματική και Γεωγραφική κινητικότητα στην Π.Β.Α.

56

Page 57: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Μία άλλη σημαντική μεταβλητή, που εξετάστηκε στην έρευνα, ήταν η

διάθεση για επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα. Ως

κοινωνική κινητικότητα ορίζεται η δυνατότητα, που έχουν τα άτομα ή

οι ομάδες να μετακινηθούν από ένα κοινωνικό στρώμα ή κοινωνική

τάξη, όπου ήδη βρίσκονται, σε ένα άλλο ανώτερο ή κατώτερο

(Κασιμάτη, 2001).

Η αγορά εργασίας αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα, που μπορεί

να επηρεάσει την κάθε κοινωνική ομάδα με διαφορετικό τρόπο, και

για το λόγο αυτό, η επαγγελματική κινητικότητα έχει διττή φύση: το

άτομο και την εργασία. Ο κοινωνικός καταμερισμός της εργασίας

είναι απόρροια των άνισων εκπαιδευτικών ευκαιριών μεταξύ των

ατόμων. Σύμφωνες με τα παραπάνω παρουσιάζονται και οι απόψεις

του Svalastoga (1959), o οποίος αποδίδει την επαγγελματική

κινητικότητα των ατόμων κυρίως στις προσωπικές επιλογές και στα

προσωπικά τους χαρακτηριστικά, στις συνθήκες εργασίας καθώς και

σε κάποιους κοινωνικούς παράγοντες, οι οποίοι μεταβάλλονται και

έχουν ως αποτέλεσμα την αλλαγή της επαγγελματική κατάστασης

των ατόμων.

Οι πιο χαρακτηριστικές μορφές κινητικότητας είναι η γεωγραφική και

η επαγγελματική ή εκπαιδευτική κινητικότητα.

Ως γεωγραφική κινητικότητα ορίζεται η μετακίνηση κάποιου ατόμου

από μία περιοχή, πόλη, γεωγραφικό διαμέρισμα, χώρα σε μία άλλη.

Ως επαγγελματική ή εκπαιδευτική κινητικότητα ορίζεται η μετακίνηση

κάποιου ατόμου από ένα εργασιακό αντικείμενο σε ένα άλλο.

Όσον αφορά τους λόγους, που οδηγούν στη γεωγραφική και

επαγγελματική κινητικότητα, εντοπίζονται κάποιες κοινές

αλληλεπιδρούσες δομές, αλλά, παρόλα αυτά, η κάθε μορφή

κινητικότητας μπορεί να οφείλεται και σε διαφορετικούς παράγοντες:

οι αιτίες που «αναγκάζουν» τους εργαζόμενους να στραφούν στην

αλλαγή του τόπου διαμονής τους, αλλά και του εργασιακού τους

αντικειμένου, εστιάζονται, κυρίως, στην αναζήτηση καλύτερων

57

Page 58: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

συνθηκών διαβίωσης, στις δυνατότητες που τους προσφέρονται για

μετεξέλιξή τους στον επαγγελματικό τομέα, αλλά και σε

δευτερεύοντες παράγοντες, όπως γαμηλιότητα, αγάπη για τον τόπο

τους, φόβο για μια καινούργια αρχή κ.λ.π.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας στο Β. Αιγαίο όπως

παρατηρείται μέσα από τα ποιοτικά δεδομένα που συλλέχθηκαν,

θεωρητικά οι ερωτώμενοι είναι πρόθυμοι για γεωγραφική

κινητικότητα, αλλά πολύ δύσκολα υλοποιούν μια τέτοια ιδέα. Πιο

συγκεκριμένα, αποδεικνύεται ότι «ανοιχτοί» στο ενδεχόμενο της

γεωγραφικής κινητικότητας παρουσιάζονται τα άτομα νεαρής ηλικίας,

οι οποίοι κάνουν λόγο για εσωτερική μετακίνηση, ενώ αντίθετα οι

ηλικιωμένοι, γενικά, παρουσιάζονται επιφυλακτικοί προς κάθε

ενδεχόμενο αλλαγής του τόπου διαμονής τους. Όταν αναφέρονται

στην πιθανή μετακίνησή τους, εννοούν κυρίως τη μετανάστευσή

τους στο εξωτερικό, απεικονίζοντας έτσι τις μνήμες τους από τα

μεταναστευτικά ρεύματα παλαιότερων δεκαετιών. Επίσης αποδίδουν

αυτή την αρνητική τάση τους για αλλαγή τόπου διαμονής σε

προσωπικούς λόγους, όπως, για παράδειγμα, οι οικογενειακές

υποχρεώσεις, καθώς και στο έντονο συναισθηματικό δέσιμο με την

ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Αναφορικά με την ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων, ο γενικός

μέσος όρος της επαγγελματικής και γεωγραφικής κινητικότητας ήταν

38,1. Παρουσιάσθηκε σημαντική διαφορά στους μέσους όρους

κινητικότητας μεταξύ των νομών Λέσβου, Χίου και Σάμου. Οι κάτοικοι

του νομού Σάμου έχουν την χαμηλότερη τάση για κινητικότητα

(γεωγραφική και επαγγελματική) με μέσο 34,8, σε αντίθεση με τους

κατοίκους των νομών Λέσβου και Χίου (37,8 και 37,2 αντίστοιχα),

όπως φαίνεται στο γράφημα 4.

58

Page 59: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Γράφημα 4: Συνολική κινητικότητα ανά νομό

2.5.3.1 Πρόθεση για επαγγελματική και Γεωγραφική Κινητικότητα στα νησιά της Π.Β.Α.

Στην παρούσα φάση θα μελετηθεί η επίδραση διαφόρων

δημογραφικών μεταβλητών στη συνολική βαθμολογία της πρόθεσης

των κατοίκων των νομών του Β.Αιγαίου για γεωγραφική και

επαγγελματική κινητικότητα.

Ο γενικός μέσος όρος της επαγγελματικής και γεωγραφικής

κινητικότητας ήταν: 38,1. Όσον αφορά τη συνολική κινητικότητα,

παρουσιάζεται σημαντική διαφορά μεταξύ των νομών. Πιο

συγκεκριμένα, αν παρατηρήσουμε τους μέσους όρους, αποδεικνύεται

ότι οι κάτοικοι της Λέσβου έχουν μεγαλύτερη τάση για κινητικότητα

(γεωγραφική / επαγγελματική) (με μ.ο.=37,8) και ακολουθούν οι

κάτοικοι της Χίου (με μ.ο.=37,2), ενώ οι κάτοικοι της Σάμου

παρουσιάζονται με μικρότερη πρόθεση για κινητικότητα (μ.ο.=34,8).

Σε συνδυασμό με τα ποιοτικά στοιχεία, που συλλέχθηκαν,

συμπεραίνεται ότι οι κάτοικοι του νομού Σάμου αντιμετωπίζουν πιο

ευμενείς οικονομικές συνθήκες από ότι οι κάτοικοι των δύο άλλων

59

Page 60: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

νομών, γεγονός που οφείλεται, κυρίως, στην αυξημένη τουριστική

κίνηση του νομού. Ως αποτέλεσμα, παρουσιάζουν και μικρότερη

διάθεση για γεωγραφική τουλάχιστον κινητικότητα, αφού θεωρούν ότι

το νησί τους παρέχει όλες τις προϋποθέσεις για μια άνετη διαβίωση.

Στο νομό της Λέσβου δεν παρατηρήθηκαν έντονες διαφοροποιήσεις

ανά φύλο. Τόσο το σύνολο των ανδρών όσο και των γυναικών

εμφανίζει περίπου τον ίδιο μέσο όρο αναφορικά για την πρόθεση του

για κινητικότητα (άνδρες μ.ο.=38,78 γυναίκες μ.ο.=37,82).

Μεγαλύτερη πρόθεση για κινητικότητα εμφανίζουν τα άτομα μεταξύ

46-55 ετών (μ.ο.=38,83), ακολουθούν τα νεαρά άτομα του δείγματος

(μ.ο.=38,34), και έπεται η πληθυσμιακή ομάδα 31-45 ετών

(μ.ο.=37,90). Οι νεαροί κάτοικοι του Βορείου Αιγαίου, που

απασχολούνται σε οικογενειακές επιχειρήσεις, παρουσιάζουν την

μικρότερη διάθεση για γεωγραφική κινητικότητα, σε αντίθεση με τους

νέους, οι οποίοι απασχολούνται σε μισθωτή υπαλληλική εργασία ή

είναι φοιτητές / σπουδαστές. Εδώ, η διάθεση για μετακίνηση είναι

υψηλότερη, πραγματοποιείται δε προς τα μεγάλα αστικά κέντρα,

όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, και, σε πολύ μικρότερο ποσοστό,

προς ευρωπαϊκές χώρες ή χώρες εκτός ευρωπαϊκής ένωσης. Το

παλαιότερο μεταναστευτικό ρεύμα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες

Αμερικής και την Αυστραλία έχει φθίνει χαρακτηριστικά, αφού ακόμα

και μεταξύ των ανέργων νέων δεν εμφανίζεται διάθεση για εξωτερική

μετανάστευση.

Σημαντικές διαφοροποιήσεις δεν παρατηρούνται, ούτε ανά

μορφωτικό επίπεδο του δείγματος. Τα άτομα, τα οποία βρέθηκαν να

είναι περισσότερο πρόθυμα για κινητικότητα, είναι οι πτυχιούχοι των

ανώτατων σχολών (Α.Ε.Ι. μ.ο.=39,24). Μία πιθανή εξήγηση της

διάθεσης αυτής για κινητικότητα ίσως να είναι η έλλειψη θέσεων

υψηλής εξειδίκευσης, στις οποίες θα μπορούσαν να απασχοληθούν

άτομα πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Ακολουθεί το πληθυσμιακό

δείγμα, που είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών

60

Page 61: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

(μ.ο.=38,86), έπονται οι απόφοιτοι ιδιωτικών σχολών (μ.ο.=38,35),

ακολουθούν τα άτομα, που έχουν καλύψει τη βασική τους

εκπαίδευση και τέλος οι απόφοιτοι τεχνολογικών ιδρυμάτων

(μ.ο.=37,68).

Συμπερασματικά, το προφίλ του περισσότερου πρόθυμου για

επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα στο νομό της Λέσβου,

που συντίθεται μέσα από την τριπαραγοντική ανάλυση των

μεταβλητών «φύλο-ηλικία-μορφωτικό επίπεδο», παρουσιάζει τον

άνδρα ηλικίας 31-45 ετών, κάτοχο μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών

(μ.ο.=46,33) και τη γυναίκα ηλικίας 46-55 ετών με μεταδευτεροβαθμια

εκπαίδευση (μ.ο.=45,33).

Δεν παρατηρείται επίσης καμία σημαντική διαφορά, ως προς την

διάθεση κινητικότητας ανδρών και γυναικών, κατοίκων Χίου. Μέσα

από τη μελέτη των μέσων όρων και των δύο φύλων καταδεικνύεται,

ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο πρόθυμες για μετακίνηση, με

μ.ο.=39,55 από ό,τι οι άντρες (μ.ο.=36,09). Ένας σημαντικός

παράγοντας, που επηρεάζει την διάθεση αυτή για μετακίνηση, είναι η

γαμηλιότητα, αφού η πιθανότητα μετεγκατάστασης σε άλλο τόπο

είναι μεγαλύτερη για τις γυναίκες από ό,τι για τους άντρες. Eπιπλέον,

η μειωμένη γυναικεία απασχολησιμότητα αποτελεί έναν ακόμα

παράγοντα ενίσχυσης της κινητικότητας.

Σχετικά με τις ηλικιακές κατηγορίες των κατοίκων του νομού της Χίου,

δεν παρουσιάζεται καμία σημαντική διαφορά, αλλά, σύμφωνα με την

μελέτη των μέσων όρων, παρατηρείται, ότι μεγαλύτερη διάθεση για

κινητικότητα παρουσιάζει η ηλικιακή κατηγορία 31-45 με μ.ο.=39,54,

ακολουθεί η ηλικιακή κατηγορία 46-55 με μ.ο.=37,09 και έπονται τα

άτομα ηλικίας 15-30 με μ.ο.=36,50. Κάτι ανάλογο παρατηρείται και

μεταξύ των κατοίκων διαφορετικού μορφωτικού επιπέδου.

Μελετώντας τους μέσους όρους συμπεραίνει κανείς, ότι μεγαλύτερη

τάση για κινητικότητα παρουσιάζουν τα άτομα με πρωτοβάθμια

εκπαίδευση (μ.ο.=41,95), ακολουθούν οι κάτοχοι μεταπτυχιακού

61

Page 62: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

τίτλου σπουδών (μ.ο.=38,54) και έπονται τα άτομα που έχουν

ολοκληρώσει τη βασική τους εκπαίδευση (μ.ο.=37,03). Μικρότερη

πρόθεση για κινητικότητα παρουσιάζεται στους απόφοιτους

ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με μ.ο.=36,94 και έπονται οι

απόφοιτοι τεχνολογικών ιδρυμάτων (μ.ο.=35,75) καθώς και τα άτομα,

που έχουν ολοκληρώσει τη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση

(μ.ο.=35,66).

Συμπερασματικά, το προφίλ του περισσότερου πρόθυμου για

επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα στο νομό της Χίου, όπως

διαμορφώνεται μέσα από την τριπαραγοντική ανάλυση των

μεταβλητών «φύλο-ηλικία-μορφωτικό επίπεδο», παρουσιάζει τον

άνδρα ηλικίας 46-55 ετών, απόφοιτο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

(μ.ο.=40,50) και τη γυναίκα ηλικίας 31-45 ετών με πρωτοβάθμια

εκπαίδευση (μ.ο.=53).

Τέλος, οι Σαμιώτες δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις,

όσον αφορά την πρόθεση και την τάση για κινητικότητα, σε σχέση με

τους άλλους νομούς. Ωστόσο, παρατηρείται μια μικρή

διαφοροποίηση στους μέσους όρους τους (άνδρες μ.ο.=35,86 και

γυναίκεςμ.ο.=34,14). Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις ηλικιακές

κατηγορίες. Η ηλικιακή κατηγορία 15-30 παρουσιάζει μια πιο έντονη

τάση για κινητικότητα με μ.ο.=36,06, από ότι οι άλλες ηλικιακές

κατηγορίες 31-45 και 46-55, των οποίων οι μέσοι όροι είναι

μ.ο.=34,20 και μ.ο.=35,14, αντίστοιχα. Oι νέοι, διαβλέποντας την

έλλειψη επαγγελματικών αλλά και εκπαιδευτικών δυνατοτήτων στον

τόπο κατοικίας τους και θεωρώντας, ότι υπάρχουν περισσότερες

ευκαιρίες σε μεγάλα αστικά κέντρα, καταγράφουν μεγαλύτερη

διάθεση να μετακινηθούν. Σημαντικός βέβαια ενισχυτικός

παράγοντας σε αυτή τους τη σκέψη είναι και η έντονη επιθυμία, που

έχουν, να γνωρίσουν διαφορετικά μέρη της Ελλάδας και να

ταξιδέψουν.

62

Page 63: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Επιπλέον, παρατηρούνται σημαντικές διαφορές των κατοίκων της

Σάμου με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο. Ειδικότερα, μελετώντας

τους μέσους όρους, καταδεικνύεται, ότι τα άτομα με πρωτοβάθμια

εκπαίδευση είναι πολύ πιο «ανοιχτά» στο ενδεχόμενο για

κινητικότητα με μ.ο.=37,61, από ό,τι τα άτομα των υπόλοιπων

μορφωτικών βαθμίδων, κυρίως λόγω των περιορισμένων

επαγγελματικών προσόντων, που έχουν, και τα οποία αποτελούν

περιοριστικό παράγοντα στην αναζήτηση για εργασία. Ακολουθούν

τα άτομα, που είναι απόφοιτοι ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων

με μ.ο.=37,20 και αυτά, που έχουν ολοκληρώσει τη

μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση με μ.ο.=36,26. Σε αυτό το σημείο τα

ποιοτικά στοιχεία της έρευνας κατέδειξαν την σοβαρή διάψευση των

προσδοκιών, που έχουν τα άτομα αυτά, τα οποία, μετά το πέρας των

σπουδών τους, επιθυμούν να εργαστούν στον τόπο καταγωγής τους,

απογοητεύονται όμως από την μικρή προσφορά θέσεων

εξειδίκευσης, που παρατηρείται. Οι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου

σπουδών εμφανίζουν σημαντικά μικρότερες τάσεις κινητικότητας

(μ.ο.=35) και, τέλος, ακολουθούν οι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας

εκπαίδευσης και τεχνολογικών ιδρυμάτων, με μέσους όρους

μ.ο.=33,54 και μ.ο.=29,66 αντίστοιχα.

Συμπερασματικά, το προφίλ του περισσότερου πρόθυμου για

επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα στο νομό της Σάμου,

όπως διαμορφώνεται μέσα από την τριπαραγοντική ανάλυση των

μεταβλητών «φύλο-ηλικία-μορφωτικό επίπεδο», παρουσιάζει τον

άνδρα ηλικίας 15-30 ετών, απόφοιτο ανώτατων εκπαιδευτικών

ιδρυμάτων (μ.ο.=41) και τη γυναίκα ηλικίας 31-45 ετών με

πρωτοβάθμια εκπαίδευση (μ.ο.=35).

Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση καταλήγουμε στα εξής βασικά

συμπεράσματα:

63

Page 64: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

1. Στη Λέσβο και Σάμο οι άνδρες παρουσιάζονται περισσότερο

πρόθυμοι για επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα, σε

αντίθεση με τη Χίο.

2. Στη Λέσβο μεγαλύτερη τάση για κινητικότητα παρουσιάζει η

ηλικιακή κατηγορία 46-55, στη Χίο τα άτομα ηλικίας 31-45 και

στη Σάμο αποδεικνύεται, ότι τα άτομα της νεαρότερης

ηλικίας, είναι αυτά που είναι «ανοιχτά» στο ενδεχόμενο

μετακίνησής τους.

3. Στη Λέσβο μεγαλύτερη διάθεση για κινητικότητα έχουν τα

άτομα, τα οποία είναι απόφοιτοι ανώτατων εκπαιδευτικών

ιδρυμάτων, ενώ στη Χίο και στη Σάμο τα άτομα που είναι

απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Γενικότερα και στους τρεις νομούς παρατηρήθηκε η πρόθεση και η

τάση των κατοίκων τους για κινητικότητα

(γεωγραφική/επαγγελματική), θεωρώντας ότι η μετακίνησή τους θα

τους δώσει νέες ευκαιρίες για ανέλιξη και πρόοδο, κυρίως στον

επαγγελματικό τομέα, αλλά, παρόλα αυτά, δύσκολα αποτολμούν να

πραγματοποιήσουν μια τέτοια απόφαση.

64

Page 65: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

2.5.3.2 Κινητικότητα και κατάσταση απασχόλησης

Σύμφωνα με τον πίνακα Ζ1 ένα σημαντικό ποσοστό των ανέργων

(52,6%) έχει αναγκαστεί, στο παρελθόν, να αποδεχθεί ένα

αντικείμενο εργασίας, που δεν συνδέεται με την επαγγελματική του

κατεύθυνση/ τομέα. Το ίδιο περίπου ισχύει και για τους

ημιαπασχολούμενους.

Πίνακας Ζ1ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΧΩ ΑΛΛΑΞΕΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΟΓΩ

ΤΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ ΝΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΘΩ ΣΤΟΝ ΑΡΧΙΚΟ ΜΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ.

Πλήρωςαπασχολούμενοι Ημιαπασχολούμενοι Άνεργοι

Συμφωνώ 39,8% 43,8% 52,6Ενδιάμεση στάση

8,9% 8% 8

Διαφωνώ 41,3% 48,1% 39,4Σύνολο 100% 100% 100

X2=342,788 με 5 βαθμούς

ελευθερίας και p=0,000

X2=107,599 με 5 βαθμούς ελευθερίας

και p=0,000

X2=100,576 με 5

βαθμούς ελευθερίας και p=0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η προσαρμογή των εργαζομένων και ανέργων στις απαιτήσεις της

αγοράς εργασίας, ως προς τις ειδικότητες και τα επαγγέλματα

εργασίας δεν οδηγεί, όμως, στην αποδοχή μιας γεωγραφικής

κινητικότητας, που θα τους επέτρεπε την εύρεση μια κατάλληλης

εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Πίνακας Ζ2). Οι άνεργοι, οι

ημιαπασχολούμενοι και οι πλήρως απασχολούμενοι παρουσιάζουν

σχεδόν τα ίδια ποσοστά αρνητικής στάσης απέναντι στην προοπτική

μια ανάλογης μετακίνησης.

65

Page 66: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Ζ2ΕΧΩ ΣΚΕΦΤΕΙ ΑΡΚΕΤΕΣ ΦΟΡΕΣ ΝΑ ΕΡΓΑΣΤΩ ΣΕ ΆΛΛΕΣ

ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ.Πλήρως

απασχολούμενοι Ημιαπασχολούμενοι ΆνεργοιΣυμφωνώ 21,6% 24,1% 15,2%Ενδιάμεση στάση

8,6% 8,8% 5%

Διαφωνώ 69,9% 67,2% 79,8%Σύνολο 100% 100% 100%

X2=356,894 με 5 βαθμούς

ελευθερίας και p=0,000

X2=95,861 με 5 βαθμούς ελευθερίας

και p=0,000

X2=104,576με 5 βαθμούς ελευθερίας και p=0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η διάθεση για επαγγελματική κινητικότητα παρουσιάζεται, επίσης,

σχετικά χαμηλή στους ανέργους και δεν διαφέρει σε σημαντικό

βαθμό από αυτή, που παρουσιάζουν οι ημιαπασχολούμενοι. Σχεδόν

οι μισοί εργαζόμενοι και των δύο κατηγορίων διαφωνούν με την

προοπτική να αλλάξουν επάγγελμα (Πίνακα Ζ3). Αυτή η αρνητική

στάση μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των δυσκολιών, που

συναντούν οι εργαζόμενοι, να βρουν νέες επαγγελματικές διεξόδους

και εμπειρίες.

Πίνακας Ζ3ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΣΟΒΑΡΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΩ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

Πλήρωςαπασχολούμενοι Ημιαπασχολούμενοι Άνεργοι

Συμφωνώ 17,2% 39,4% 34,4Ενδιάμεση στάση

11,1% 13,1% 13,1

Διαφωνώ 71,7% 47,4% 53,5Σύνολο 100% 100% 100

X2=409,084 με 5 βαθμούς

ελευθερίας και p=0,000

X2=59,423με 5 βαθμούς ελευθερίας

και p=0,000

X2=54,394με 5 βαθμούς ελευθερίας και p=0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

66

Page 67: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Όπως φαίνεται και στον πίνακα Ζ4, οι άνεργοι και οι

ημιαπασχολούμενοι συνδέουν την επαγγελματική κινητικότητα με μία

ουσιαστική υποστήριξη, όσον αφορά την κατάρτιση τους σε νέα

επαγγέλματα και δεξιότητες, κάτι που δεν είναι συνηθισμένο στο

Βόρειο Αιγαίου.

Πίνακας Ζ4ΔΕΝ ΘΑ ΜΕ ΠΕΙΡΑΖΕ ΝΑ ΑΛΛΑΞΩ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΝ ΕΙΧΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΑΥΤΌ.Πλήρως

απασχολούμενοι Ημιαπασχολούμενοι ΆνεργοιΣυμφωνώ 32,5% 54,7% 64,6Ενδιάμεση στάση

21,5% 15,3% 19,3

Διαφωνώ 46% 29,9% 16,1Σύνολο 100% 100% 100

X2=257,976 με 5 βαθμούς

ελευθερίας και p=0,000

X2=115,920 με 5 βαθμούς ελευθερίας

και p=0,000

X2=106,758 με 5

βαθμούς ελευθερίας και p=0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

67

Page 68: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

2.6. Οι άνεργοι στο Βόρειο Αιγαίο

Ορισμένα βασικά στοιχεία για τους ανέργους και κάποια

χαρακτηριστικά τους, όπως η κατανομή τους σε ομάδες ηλικιών,

φύλου και οικογενειακής κατάστασης παρουσιάστηκαν στα κεφάλαια,

που προηγήθηκαν. Σε αυτό το κεφάλαιο θα παρουσιαστούν

περισσότερο οι διαφοροποιήσεις ως προς το φύλο, καθώς και η

στάση των ανέργων απέναντι στην κατάσταση ανεργίας και τις

μελλοντικές τους προοπτικές.

Το ποσοστό των ανέργων διαφοροποιείται σημαντικά ανάμεσα

στους άνδρες και τις γυναίκες στις υψηλότερες εκπαιδευτικές

βαθμίδες. Έτσι, οι άνδρες απόφοιτοι ΤΕΙ και ΑΕΙ έχουν μεγαλύτερες

πιθανότητες να είναι άνεργοι από ότι οι γυναίκες. Το ίδιο φαινόμενο

παρατηρείται και στους αποφοίτους της Δευτεροβάθμιας

Εκπαίδευσης. Αντίθετα, οι γυναίκες άνεργοι παρουσιάζουν

υψηλότερα ποσοστά στις κατηγορίες των αποφοίτων ΙΕΚ και της

Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (Πίνακας Η1).

Το εκπαιδευτικό επίπεδο δεν φαίνεται να αποτελεί παράγοντα που

να επηρεάζει άμεσα και με θετικό τρόπο την αύξηση της

απασχόλησης των ανδρών και των γυναικών.

Υποθέτουμε, ότι τα ποσοστά των ανέργων διαφοροποιούνται

ανάλογα με τα ποσοστά κατανομής των εργαζομένων στα διάφορα

επίπεδα εκπαίδευσης, όπως φαίνεται, εξάλλου, με τη σύγκριση των

ποσοστών, που αναλογούν στο σύνολο των εργαζομένων.

68

Page 69: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακα Η1: Ποσοστιαία κατανομή των ανέργων σε σχέση με το εκπαιδευτικό επίπεδο και το φύλο ΦΥΛΟ

ΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟΣΥΝΟΛΟ

ΕΡΓΑΖΟΜ.Μερικές τάξεις του δημοτικού 9,4 4,5 6,1 5,7

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (Δημοτικό) 9,4 13,4 12,1 10,9

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο/Λύκειο)

46,9 43,3 44,4 44,4

Ι.Ε.Κ. - Ιδιωτικές σχολές 3,1 17,9 13,1 11,1Τ.Ε.Ι.- ( Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) 15,6 9 11,1 11,4

Α.Ε.Ι. (Ανώτερο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) 15,6 7,5 10,1 14,0

Μεταπτυχιακός τίτλος ,0 4,5 3 2,2Διδακτορική Διατριβή ,0 ,0 ,0 0,3Σύνολο 100 100 100 100X2= 8,548 με 6 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,201>0,05

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Ένα σχετικά υψηλό ποσοστό των άνεργων γυναικών δηλώνει, ότι

ανήκει σε μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα, πέρα από την κατάσταση

ανεργίας, στην οποία βρίσκεται (Πίνακας Η2). Η ανεργία, όπως

παρουσιάζεται από τη δήλωση αυτή, φαίνεται, ότι σε μεγάλο βαθμό

συνδυάζεται με άλλα σημαντικά κοινωνικά προβλήματα, που πιθανά

εμποδίζουν την επανένταξη των ανέργων γυναικών στην αγορά

εργασίας.

69

Page 70: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Η2 : Ποσοστιαία κατανομή των ανέργων σε σχέση με τον αυτοπροσδιορισμό τους ως ευάλωτη κοινωνική ομάδα ανά φύλο

ΕΥΑΛΩΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

ΝΑΙ ΌΧΙ ΣΥΝΟΛΟΆνδρας 20 34,1 32,7Γυναίκα 80 65,9 67,3Σύνολο 100 100 100

X2= 0,811 με 1 βαθμό ελευθερίας και p= 0,368>0,05Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Στους άνδρες και τις γυναίκες ένα ποσοστό 3,7% δηλώνει, ότι δεν

εργάζεται διότι έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, ενώ παράλληλα ένα

μεγάλο ποσοστό γυναικών, που ανέρχεται στο 66,7%, δηλώνει ότι

έχει αναλάβει οικογενειακές υποχρεώσεις που τις εμποδίζουν να

εργαστούν, αν και το επιθυμούν (Πίνακας Η3).

Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναγνωρίσουμε τη διάσταση του

αποκλεισμού από την αγορά εργασίας αυτών των γυναικών, που

καλύπτουν σημαντικές κοινωνικές ανάγκες στο εσωτερικό της

οικογένειας. Η χαμηλή ανάπτυξη των κοινωνικών υποδομών καθώς

και οι δυσκολίες στη φροντίδα των ηλικιωμένων και των παιδιών

κρατούν ένα μεγάλο μέρος του δυναμικού των γυναικών εκτός της

αγοράς εργασίας, ενώ, ταυτόχρονα, δημιουργούνται μεγάλες

δυσκολίες στην εύρεση εργασίας και σε αυτές τις γυναίκες που

επιθυμούν να εργαστούν. Οι γυναίκες δηλώνουν, επίσης, σε ένα

ποσοστό 11,1%, ότι δεν διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα για να

ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, ενώ 7,4 % επί

του συνόλου των ανέργων γυναικών δηλώνει, ότι δεν βρίσκει, απλά,

εργασία.

Σε όλες τις περιπτώσεις, η ανεργία των γυναικών φαίνεται να

αποτελεί ένα πιο σύνθετο πρόβλημα από αυτήν των ανδρών,

εφόσον συνδυάζει κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς και ατομικούς

70

Page 71: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

επιβαρυντικούς παράγοντες, πολλοί από τους οποίους πιθανά να

εμφανίζονται ταυτόχρονα στο ίδιο πρόσωπο.

Πίνακας Η3: Λόγοι ανεργίας σε σχέση με το φύλο (στο σύνολο των ανέργων) ΦΥΛΟ ΆΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ

Δεν μπορώ να βρω εργασία ,0 7,4 7,4

Δεν έχω αρκετά προσόντα ,0 11,1 11,1

Οικογενειακές υποχρεώσεις με εμποδίζουν

7,4 66,7 74,1

Λόγοι υγείας 3,7 3,7 7,4 Σύνολο 11,1 88,9 100

X2= 11,610 με 5 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Ένα μεγάλο ποσοστό των ανέργων (41,1%) δηλώνει, ότι η κύρια

πηγή οικονομικής τους στήριξης είναι η οικογένεια, από την οποία

προέρχονται, ενώ η στήριξη από τον / την σύντροφό τους είναι

επίσης εξαιρετικά σημαντική (40,4%) (Πίνακας Η4).

Τα μικροκοινωνικά δίκτυα φαίνεται, λοιπόν, ότι αποτελούν το

σημαντικότερο δίχτυ κοινωνικής προστασίας για τους ανέργους.

Όπως είδαμε και παραπάνω, στο ίδιο δίκτυο στηρίζονται, συνήθως,

και για να βρουν εργασία. Αντίθετα, εκφράζουν χαμηλή ικανοποίηση

σχετικά με την υποστήριξη, που λαμβάνουν από την επίσημη κρατική

πολιτική.

Πίνακας Η4: Φορείς οικονομικής στήριξης (στο σύνολο των ανέργων)

71

Page 72: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ΠΟΣΟΣΤΟ (%)

Η οικογένεια μου 41,4

Οι συγγενείς μου 2,0Οι φίλοι μου 1,0

Ο/Η σύντροφος μου 40,4Δεν με στηρίζει κανείς

οικονομικά 13,1

Δεν απαντώ 2,0Σύνολο 100

X2= 110,636 με 5 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000 Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Όπως φαίνεται και από τον πίνακα Η5, ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό

των ανέργων (3,0 %) δηλώνει ευχαριστημένο από το ποσό του

επιδόματος στήριξης που εισπράττει, ενώ το 41,4% έχει αρνητική

στάση. Το 53,5%, που δεν απαντά, υποθέτουμε ότι έχει αρνητική

στάση ή είναι αδιάφορο, αν πάρουμε υπόψη τα εξαιρετικά χαμηλά

επιδόματα ανεργίας που λαμβάνουν οι άνεργοι στην Ελλάδα.

Πίνακας Η5:Βαθμός ικανοποίησης από το ποσό είσπραξης του επιδόματος ανεργίας (στο σύνολο των ανέργων)

ΠΟΣΟΣΤΟ (%) Ικανοποιημένος / η 3,0Όχι ικανοποιημένος / η 41,4Δεν απαντώ 53,5Σύνολο 100,0X2= 42,144 με 2 βαθμούς ελευθερίας και p= 0,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Τρίτο Κεφάλαιο- Ευάλωτες στην ανεργία κοινωνικές ομάδες

72

Page 73: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

3.1 Κάτοικοι δυσπρόσιτων και απομονωμένων περιοχώνΟ γεωγραφικός κατακερματισμός της Π.Β.Α. καθώς και ο νησιωτικός

χαρακτήρας της περιοχής επηρεάζουν την πρόσβαση των κατοίκων

των περιοχών αυτών στην πληροφόρηση και στις ευκαιρίες

επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης. Για την Π.Β.Α.,

απομονωμένες νησιωτικές περιοχές θα μπορούσαν να

χαρακτηριστούν οι νήσοι Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Ικαρία, Φούρνοι,

Οινούσσες και Ψαρά, δεδομένης της μεγάλης χιλιομετρικής

απόστασης από την Ηπειρωτική Ελλάδα, των δυσκολιών που

αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές στην ακτοπλοϊκή και εναέρια

σύνδεσή τους με την υπόλοιπη χώρα κατά τους χειμερινούς μήνες,

και τις μικρές επενδυτικές πρωτοβουλίες που τις χαρακτηρίζουν.

Επιπλέον, οι διάσπαρτες δυσπρόσιτες ορεινές κοινότητες των νήσων

της Π.Β.Α. –όπως για παράδειγμα οι κοινότητες Αμανή στη Χίο,

Αγίας Παρασκευής και Αγιάσου στη Λέσβο- αντιμετωπίζουν

παρόμοια προβλήματα. Η οδική τους σύνδεση με τους μεγαλύτερους

Δήμους των νησιών παρουσιάζει ελλείψεις, ενώ οι δυνατότητες

απασχόλησης των κατοίκων περιορίζονται, κατά κύριο λόγο, στον

αγροτο-κτηνοτροφικό τομέα

Εξετάζοντας προσεκτικά τις περιοχές αυτές καταλήγουμε, στο ότι

ένα υψηλό ποσοστό των κατοίκων των απομακρυσμένων

νησιωτικών και ορεινών περιοχών της Π.Β.Α. αντιμετωπίζει την

ανεργία και την υποαπασχόληση. Το γεγονός αυτό εντείνει το

φαινόμενο της πληθυσμιακής συρρίκνωσης των περιοχών, αφού

οδηγεί τα άτομα στην αναγκαστική εργασιακή μετακίνηση προς τις

κοντινότερες πόλεις.

Τα ποιοτικά δεδομένα της έρευνας κατέδειξαν, ότι παρά το γεγονός,

ότι η διάθεση για γεωγραφική μετακίνηση των ατόμων, που

κατοικούν σε τέτοιες περιοχές, είναι ιδιαίτερα χαμηλή, εντούτοις τα

άτομα νεαρής ηλικίας και όσοι δεν έχουν δημιουργήσει οικογένεια,

73

Page 74: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

αναγκάζονται να μετακινηθούν γεωγραφικά προς αναζήτηση

εργασίας.

3.2 Εργαζόμενοι και άνεργοι άνω των 45 ετών Μία ομάδα ατόμων, που απειλείται με αποκλεισμό από την αγορά

εργασίας, είναι και τα άτομα άνω των 45 ετών, και ιδιαίτερα όσοι

ημιαπασχολούνται εποχιακά ή περιστασιακά. Ο αγροτο-

κτηνοτροφικός χαρακτήρας της περιοχής περιορίζει τις εργασιακές

τους επιλογές, ενώ η έλλειψη σταθερών θέσεων εργασίας τους

αναγκάζει να απασχολούνται περιστασιακά για να καλύψουν τις

βασικές οικογενειακές τους ανάγκες. Συνέπεια όλων αυτών είναι,

όπως οι ίδιοι αναφέρουν, η αδυναμία τους να καταρτιστούν σε τομείς

που πιθανά να διευκόλυναν την είσοδό τους στην πλήρη

απασχόληση, δεδομένης της έλλειψης κατάλληλων προγραμμάτων

κατάρτισης, που να απευθύνονται δηλαδή σε άτομα μέσης ηλικίας

μη χαρακτηρισμένα τυπικά ως «άνεργοι».

Ευάλωτη κοινωνική ομάδα είναι και τα άτομα άνω των 45 ετών εκ

των οποίων 42,9% είναι άνεργα, είτε ημιαπασχολούνται ακούσια, είτε

κινδυνεύουν να μείνουν άνεργα (σύμβαση ορισμένου χρόνου,

σύμβαση έργου). Συγκεκριμένα, το 45,5% αυτών των ατόμων

απασχολείται εποχικά, με αποτέλεσμα τους περισσότερους μήνες να

παραμένουν χωρίς δουλειά, ενώ το 4,5% έχει σύμβαση έργου η

οποία μόλις λήξει θα αναγκάσει τα άτομα να αναζητήσουν εργασία εκ

νέου. Όσον αφορά τους ανέργους και τους υποαπασχολούμενους

άνω των 45 ετών, το 46,6% εξ αυτών, αν και επιθυμεί να εργαστεί,

δεν έχει καταφέρει να βρει εργασία.

Εστιάζοντας στα άτομα της ομάδας, που χαρακτηρίζεται από

ακούσια ανεργία, παρατηρούμε, ότι το μεγαλύτερο ποσοστό είναι

άντρες (69%), που έχουν ολοκληρώσει την Πρωτοβάθμια

Εκπαίδευση (34,2%) και δεν διαθέτουν βασικά επαγγελματικά

προσόντα, όπως γνώση της αγγλικής γλώσσας (το 65,8% δεν

74

Page 75: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

γνωρίζει καθόλου αγγλικά) ή χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή (το

73,7% δεν γνωρίζει καθόλου χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή).

Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία του δείγματος δεν έχει

παρακολουθήσει προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, ώστε να

αναπτύξει δεξιότητες, που να συνδέονται με τις εργασιακές

απαιτήσεις (86,8%).

Όπως είναι ευρύτατα γνωστό, η πρόσβαση στην απασχόληση

εγγυάται ένα εισόδημα, η απουσία του οποίου έχει καταγραφεί ως

ένας κύριος λόγος αδυναμίας κοινωνικής ενσωμάτωσης. Για το λόγο

αυτό, στο τελευταίο Εθνικό Σχέδιο Δράσης έχει δοθεί μεγάλο βάρος

στη δημιουργία μηχανισμών προώθησης της πρόσβασης όλων των

ατόμων –και ιδιαίτερα εκείνων που παραδοσιακά αντιμετωπίζουν

προβλήματα- στους κοινωνικούς πόρους, τα δικαιώματα, τα αγαθά

και τις υπηρεσίες. Η στρατηγική αυτή προσέγγιση λαμβάνει για

πρώτη φορά υπόψη της τη σημασία των άτυπων κοινωνικών

δικτύων και τη βοήθεια που αυτά παρέχουν στα άτομα γενικά, και

ειδικότερα σε εκείνα που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεργίας

τριβής. Προς το παρόν, η δημιουργία ενός δικτύου αλληλεγγύης για

τις κοινωνικές ομάδες περιορίζεται στη στήριξη των ηλικιωμένων και

των ΑΜΕΑ, όμως στο μέλλον προβλέπεται να ενταχθούν και άλλες

ομάδες ατόμων, περιλαμβανομένων και των κατοίκων

απομακρυσμένων γεωγραφικά περιοχών.

3.3. Νέοι και ιδιαίτερα νέες γυναίκες

Από την επεξεργασία των ποσοτικών δεδομένων της έρευνας

προκύπτει, ότι η πλειοψηφία των μη ενεργά απασχολούμενων στην

Π.Β.Α. είναι κυρίως άτομα ηλικίας 15-30 ετών. Συγκεκριμένα, το

ποσοστό της ανεργίας των νέων, όπως καταγράφηκε στο σύνολο της

γενικής ανεργίας της Περιφέρειας (12,6%), ανέρχεται στο 7,6%

75

Page 76: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

(ποσοστό αρκετά υψηλό εν συγκρίσει με τις υπόλοιπες ηλικιακές

ομάδες).

Η παράθεση κοινωνικο-δημογραφικών στοιχείων που ακολουθεί για

τη συγκεκριμένη ομάδα-στόχο επιτρέπει την ανάδειξη των

προσδιοριστικών παραγόντων του αποκλεισμού των νέων από την

εργασία. Παράλληλα μας δείχνει τις αιτιακές σχέσεις ανάμεσα στην

ηλικία και τον εργασιακό αποκλεισμό και αναδεικνύει τους

προβληματισμούς και τις ελλείψεις, που παρουσιάζονται κατά την

επαγγελματική τους ενσωμάτωση. Αναλυτικότερα διαφαίνεται, ότι οι

νέοι, που ως επί το πλείστον απέχουν από την παραγωγή, ανήκουν

στην ηλικιακή κατηγορία 21-25 ετών (54,2%), είναι γυναίκες, έχουν

ολοκληρώσει το Δευτεροβάθμια Κύκλο Σπουδών (44,1%), γνωρίζουν

σε αρκετά καλό επίπεδο τον χειρισμό του Η/Υ (40,6%), μιλάνε την

αγγλική γλώσσα σε ικανοποιητικό επίπεδο (50,9%), ενώ καθοριστικό

παράγοντα της παρούσας κατάστασής τους θεωρούν τις

περιορισμένες θέσεις εργασίας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, ωστόσο, τα μικρά ποσοστά ανεργίας των

νέων με πτυχία ΑΕΙ (ΑΕΙ-13,6%) και Μεταπτυχιακούς τίτλους

σπουδών (5,1%), γεγονός που πιθανά σχετίζεται με την χρησιμότητα

της εξειδίκευσης στην αγορά εργασίας στην Π.Β.Α.

3. 4 Άνεργες γυναίκες

Το ποσοστό ανεργίας στην Π.Β.Α. ανέρχεται στο 12,6%, εκ του

οποίου το 8,5% αντιστοιχεί στην ανεργία των γυναικών. Από την

επεξεργασία των δεδομένων προκύπτει, ότι οι άνεργες γυναίκες στην

Π.Β.Α.είναι ηλικίας 21-25 ετών, κατοικούν σε πόλεις/ δήμους και

έχουν ολοκληρώσει μόνο την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το

κοινωνικο-δημογραφικό προφίλ των ανέργων γυναικών καταδεικνύει

το ελλιπές μορφωτικό υπόβαθρο ως έναν από τους κύριους

παράγοντες που εμποδίζει τη συμμετοχή τους στην παραγωγή.

76

Page 77: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Επίσης, σε ποσοστό 28,4% αναφέρεται η μειωμένη προσφορά

θέσεων εργασίας ως ανασταλτικός παράγοντας στην επιτυχή

επαγγελματική ενσωμάτωσή τους.

Αξίζει, ωστόσο, να αναφερθεί, ότι από το σύνολο των ανέργων

γυναικών, το 35,8% ηθελημένα απέχει από την παραγωγική

διαδικασία, ενώ το 64,2% επιθυμεί να εργαστεί αλλά δεν μπορεί να

ενσωματωθεί στο εργατικό δυναμικό της Περιφέρειας.

Εκούσια ανεργία εντοπίζεται κυρίως στις γυναίκες της Λήμνου. Από

τη συλλογή των ποιοτικών δεδομένων προκύπτει, ότι η

πολυαπασχόληση των ανδρών της Λήμνου ενδεχομένως δεν

επιβάλλει την άμεση συμμετοχή των γυναικών στην παραγωγή,

δεδομένου ότι η παράλληλη απασχόληση των ανδρών σε ετερόκλητα

εργασιακά αντικείμενα βοηθάει, εν μέρει, στην αντιμετώπιση των

συνολικών αναγκών της οικογένειας.

Από το σύνολο των γυναικών, που αναζητούν εργασία

(εξαιρουμένων αυτών που ανέφεραν ότι δεν θέλουν να

απασχοληθούν), παρατηρείται, ότι το μεγαλύτερο ποσοστό

συγκαταλέγεται στην ευάλωτη ομάδα των μακροχρόνιων ανέργων

(23,9%).

Τέταρτο Κεφάλαιο

77

Page 78: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

4.1. Ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων στην απασχόληση στο Βόρειο Αιγαίο

Στα πλαίσια της έρευνας μας προχωρήσαμε σε μία ειδικότερη

ανάλυση της επίδρασης των κοινωνικών δικτύων στην ενσωμάτωση

των υποψηφίων εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία. Επίσης,

διερευνήσαμε τη συμβολή των δικτύων στην εργασιακή

αποκατάσταση, την επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα

καθώς και την εργασιακή ικανοποίηση. Η ανάλυση ολοκληρώνεται με

τις δημογραφικές μεταβλητές φύλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο και

τόπο διαμονής. Βρέθηκε, ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού που

απευθύνθηκε στην άμεση ή έμμεση συμβολή των κοινωνικών

δικτύων απασχολήθηκε κυρίως σε θέσεις πλήρους ωραρίου. Επίσης

φάνηκε, ότι η διάθεση για επαγγελματική - γεωγραφική κινητικότητα

και η εργασιακή ικανοποίηση δεν διαφοροποιείται στατιστικώς

σημαντικά στις πληθυσμιακές ομάδες, που έκαναν ή όχι χρήση των

κοινωνικών δικτύων.

4.2 Τι είναι τα κοινωνικά δίκτυα και πως συμμετέχουν στις λειτουργίες της αγοράς εργασίας

Ως κοινωνικά δίκτυα μπορούν να οριστούν τα

«πολυδιάστατα συστήματα κοινωνικών σχέσεων, επικοινωνίας και

διαμόρφωσης της ανθρώπινης πρακτικής και της κοινωνικής

ταυτότητας» (Χτούρης 2004). Τα κοινωνικά δίκτυα συνήθως

αποτελούνται από τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας, τους φίλους

και γνωστούς, τα μέλη της κοινότητας. Τα κοινωνικά δίκτυα

περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: α) το μέγεθος ή το εύρος, το οποίο

αναφέρεται στον αριθμό των ατόμων, που συμμετέχουν στο δίκτυο,

β) τη σύνθεση, δηλαδή την κατηγορία/ες των μελών του δικτύου, γ)

το ποσοστό συμμετοχής στο δίκτυο μελών της ευρύτερης οικογένειας

78

Page 79: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ή φίλων, γ) την συχνότητα που δηλώνει το πόσο συχνά τα μέλη ενός

κοινωνικού δικτύου αλληλεπιδρούν.

Πολλές μεταβλητές έχουν χρησιμοποιηθεί για να μετρηθεί ο

ρόλος των κοινωνικών δικτύων, που επηρεάζουν την απασχόληση,

οι οποίες χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:

Οι εξεταζόμενοι καταγράφουν τον αριθμό των ατόμων στην

περιοχή τους ή αλλού, στα οποία θα μπορούσαν να

απευθυνθούν για να λύσουν κάποιο εργασιακό τους

πρόβλημα.

Καταγραφή των μελών της ευρύτερης οικογένειας, στα οποία

θα μπορούσε να καταφύγουν για να αντιμετωπιστούν

οικονομικά και επαγγελματικά θέματα.

Καταγραφή του αριθμού των ατόμων που αντιμετώπισαν

παρόμοια προβλήματα, τα οποία θα μπορούσαν να

μοιραστούν τις εμπειρίες τους με τους υποψηφίους

εργαζομένους.

Καταγραφή του αριθμού των ατόμων, που έχουν επιλύσει

επιτυχώς θέματα απασχόλησης, στα οποία θα μπορούσε να

απευθυνθεί ο υποψήφιος εργαζόμενος.

Μεταβλητές στάσεων, όπως αυτονομία, υπευθυνότητα,

οικονομική άνεση, φιλοδοξίες και εξάρτηση.

Δημογραφικές μεταβλητές, όπως περιοχή, ηλικία, μορφωτικό

επίπεδο, τόπος διαμονής κ.λ.π.

Η συναισθηματική υποστήριξη, που παρέχουν τα κοινωνικά δίκτυα,

παίρνει τη μορφή κάλυψης απέναντι στα αρνητικά αποτελέσματα των

αγχογόνων καταστάσεων. Η υλική υποστήριξη εμπεριέχει τη βοήθεια

για την εξεύρεση λύσεων σε συγκεκριμένα υλικά θέματα.

Μια σειρά εμπειρικών μελετών κατά την περίοδο 1930-2000

(30 μελέτες εν συνόλω) αποδεικνύουν τη σχέση μεταξύ κοινωνικών

δικτύων και εξεύρεσης εργασίας. Τα μέσα ποσοστά των θέσεων

εργασίας που βρέθηκαν μέσω κοινωνικών δικτύων κυμαίνονται

79

Page 80: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

μεταξύ 30%-60%. Οι παρατηρήσεις στον αγγλοσαξονικό χώρο

φανερώνουν, ότι οι εργαζόμενοι σε μια επιχείρηση παρέχουν

ασφαλείς και ακριβείς πληροφορίες για τις δεξιότητες

(επαγγελματικές και ακαδημαϊκές) των φίλων τους, συνταιριάζοντας

τους κατ αυτόν τον τρόπο με θέσεις εργασίας, που τους ταιριάζουν.

(Bewley, 1999). Ως αποτέλεσμα αυτής της ροής πληροφοριών

αυξάνεται και η πιθανότητα εύρεσης κατάλληλου επαγγέλματος και

αυξάνεται και η παραγωγικότητα λόγω καταλληλότητας

εργαζομένων.

Ο Granovetter (1973) θεώρησε, ότι είναι οι αδύναμοι δεσμοί των

κοινωνικών δικτύων που εξασφαλίζουν περισσότερες ευκαιρίες

απασχόλησης συγκριτικά με τους στενούς φίλους και συγγενείς,

δεδομένου ότι παρέχουν μεγαλύτερη πληθώρα πληροφοριών και

διαθέτουν μεγαλύτερη διασπορά και ποικιλία στις ευκαιρίες

απασχόλησης. Με την άποψη αυτήν συμφωνεί και ο Mongomery

(1992).

Η θεωρία της κοινωνικής απομόνωσης (Kain, 1968,)

επιβεβαιώνει, εμπειρικά, ότι μεγάλο ποσοστό της διασποράς της

ανεργίας μπορεί να εξηγηθεί από έλλειψη κοινωνικών και

εργασιακών δικτύων. Τα άτομα, που έχουν πρόσβαση σε αυτά,

εξασφαλίζουν καλύτερες θέσεις εργασίας και έχουν υψηλότερο

εισόδημα. Μάλιστα, στις Αφροαμερικάνικες κοινότητες στις Ηνωμένες

πολιτείες παρατηρήθηκε το ακόλουθο παράδοξο φαινόμενο που

εδραίωσε ακόμη περισσότερο την καταλυτική επίδραση των

κοινωνικών δικτύων στο οικονομικό και κοινωνικό status ολόκληρων

κοινοτήτων : κατά τις δεκαετίες αυτές έγινε μια συνταιριασμένη

προσπάθεια άρσης των μειονοτικών διακρίσεων που είχε ως

αποτέλεσμα την ενσωμάτωση του μαύρου πληθυσμού στην κοινωνία

των Η.Π.Α. Αν και, θεωρητικά, αυτό θα είχε ευεργετικά

αποτελέσματα, παρατηρήθηκε στα πρώτα στάδια, ότι η διάλυση των

80

Page 81: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

κοινωνικών δικτύων των μαύρων κοινοτήτων κατέληξε σε ένα υψηλό

ποσοστό ανεργίας και στην επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών.

Ένας από τους σημαντικούς ερευνητές, που αναφέρθηκε και

παραπάνω,( Montgomery, 1991), κατέδειξε με εμπειρικό τρόπο, ότι

οι επιχειρήσεις στερούνται πληροφοριών σχετικά με την

παραγωγικότητα των υπαλλήλων, δεδομένου ότι οι τεχνικές

πρόσληψης (συνέντευξη, ερωτηματολόγιο, αυτοαξιολόγηση,

παραδείγματα δουλείας, τεστ ικανοτήτων) δεν σχετίζονται σε υψηλό

βαθμό με την μετέπειτα πορεία του υπαλλήλου, που επηρεάζονται

σημαντικά από υποκειμενικούς παράγοντες. Αντιθέτως

παρατηρήθηκε, ότι γινόταν επιλογή καταλληλότερων υπαλλήλων,

εφόσον λαμβάνονταν υπόψη οι προτάσεις υπαλλήλων υψηλής

παραγωγικότητας για πλήρωση των κενών θέσεων από φίλους και

γνωστούς τους. Οι υπάλληλοι, που τελικά προσλαμβάνονταν με τον

τρόπο αυτόν, απολάμβαναν υψηλότερους μισθούς. Ο Montgomery

καταλήγει, στο ότι ο ρόλος των δικτύων συνοψίζεται στην ευκολότερη

μετάδοση πληροφοριών. Με τα ευρήματα αυτά συμφωνούν και οι

Calvo- Armengolo & Zenou (2002), (Calvo- Armengolo & Jackson,

2002).

Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι η κοινωνική δικτύωση σχετίζεται

όχι μόνο με οικονομικούς και κοινωνικούς, εξισορροπητικούς για την

αγορά εργασίας, παράγοντες, αλλά και με υψηλότερα ποσοστά

εργασιακής ικανοποίησης (Granovetter, 1995), χαμηλότερα ποσοστά

παραιτήσεων (Datcher 1983) και υψηλότερους μισθούς

(Granovetter, 1995). Μάλιστα ο Ludwig (2000) και Topa (2001)

παρατήρησαν, ότι τα υψηλότερα ποσοστά εργασιακής ικανοποίησης

σε δουλειές, που επετεύχθησαν μέσω κοινωνικών δικτύων, οφείλεται

όχι στους υψηλότερους μισθούς, αλλά στο ποιοτικότερο κοινωνικο-

συναισθηματικό κλίμα, που δημιουργείται σε μια επιχείρηση λόγω

του γεγονότος ότι εργάζονται σε αυτό φίλοι.

81

Page 82: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Ο Krauth (2000) θεωρεί, ότι κρίσιμος παράγοντας για τα

κοινωνικά δίκτυα είναι η σταθερότητα τους. Οι πιο πολλές

κοινωνιολογικές θεωρίες λαμβάνουν τα κοινωνικά δίκτυα ως στατικά

μορφώματα τα οποία αντιστέκονται στην αλλαγή, γεγονός που δεν

επαληθεύεται από την πραγματικότητα. Αντιθέτως, είναι η ευκαμψία

των κοινωνικών δικτύων, που εξασφαλίζει μεγαλύτερη πρόσβαση

στην αγορά εργασίας.

Πολλές φορές, ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων, όσον

αφορά τα κοινωνικά, οικονομικά, επαγγελματικά και οικογενειακά

προβλήματα των γυναικών είναι καθοριστικός, δεδομένου ότι

παρέχει εναλλακτικές λύσεις σε θέματα όπως απασχόληση,

οικονομική ανεξαρτησία μετά από διαζύγιο, φροντίδα παιδιών,

διαχείριση άγχους, αυτοαπασχόληση και επαγγελματική

συμβουλευτική.

Οι εμπειρικές έρευνες επιβεβαιώνουν, ότι όσο μεγαλύτερο

είναι ένα δίκτυο και όσο συχνότερη η επαφή των μελών του τόσο πιο

αποτελεσματική είναι η βοήθεια, που προσφέρουν, κυρίως στις

εργαζόμενες γυναίκες. Όσον αφορά τη σύνθεση του δικτύου

βρέθηκε, ότι για υλική βοήθεια τα μέλη της οικογένειας είναι τα

καταλληλότερα πρόσωπα προς τα οποία καταφεύγουν οι γυναίκες με

προβλήματα ανεργίας, ενώ για συναισθηματική υποστήριξη

περισσότερο αποτελεσματικά είναι τα δίκτυα των φίλων.

Τα ευρήματα των περισσοτέρων εμπειρικών μελετών

μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

Τα κοινωνικά δίκτυα μεταφέρουν σημαντικές

πληροφορίες, τόσο στους εργαζόμενους όσο και στις

επιχειρήσεις, αυξάνοντας την παραγωγικότητα.

Η μακροπρόθεσμη απασχόληση είναι άμεση

συνάρτηση του αριθμού των συνδέσμων του

κοινωνικού κεφαλαίου, του ποσοστού αυτών των

82

Page 83: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

συνδέσμων, που είναι ασθενείς, και των ατομικών

χαρακτηριστικών αυτών των εργαζομένων.

Η σχέση των κοινωνικών δικτύων με την

απασχόληση είναι μη γραμμική.

Τα στενά κοινωνικά δίκτυα μπορούν να έχουν το

αντίθετο αποτέλεσμα όσον αφορά την

αποτελεσματικότητα τους για την εξεύρεση εργασίας,

δεδομένου ότι έχουν αλληλοκαλυπτόμενες

αντιλήψεις, στάσεις και πληροφορίες.

Σε μειονεκτικότερη θέση βρίσκονται οι υποψήφιοι

εργαζόμενοι, που δεν έχουν κοινωνικά δίκτυα.

Σημαντική επίδραση στην εξεύρεση εργασίας παίζει

το κοινωνικό κεφάλαιο μιας περιοχής, εφόσον

αλληλεπιδρά με τα κοινωνικά δίκτυα. Έρευνες στο

εξωτερικό έχουν δείξει, ότι απλή συμμετοχή σε

συλλόγους και σωματεία αυξάνουν σημαντικά τον

αριθμό των συνδέσμων των κοινωνικών δικτύων και

κατά συνέπεια, τις πιθανότητες απασχόλησης.

4.3 Ανασκόπηση ελληνικών ερευνών για κοινωνικά δίκτυα, απασχόληση και κοινωνικό κεφάλαιο

Η μελέτη των κοινωνικών δικτύων στον Ελλαδικό χώρο έχει ιδιαίτερη

σημασία, επειδή έχει συνδεθεί με την επαγγελματική αποκατάσταση

των νέων, τον κοινωνικό αποκλεισμό, ειδικά σε οικογένειες με μικρά

παιδιά και έχει εξεταστεί ως διαμεσολαβητικός, άτυπος θεσμός και

προνομιακός μηχανισμός για την μετάβαση στην απασχόληση.

Σε όλες τις προαναφερθείσες έρευνες, η συμβολή τους κρίνεται ως

καθοριστική, ειδικά ως πηγή άντλησης πληροφοριών, δεδομένου ότι

οι νέοι δεν έχουν διαμορφώσει μια σαφή στρατηγική σχετικά με την

επαγγελματική τους αποκατάσταση. Ειδικά τα οικογενειακά δίκτυα

83

Page 84: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ενδυναμώνουν τα άτομα και τους συγγενικούς δεσμούς , την άσκηση

ελέγχου στα γεγονότα της ζωής και έχουν ύψιστη σημασία ως

προληπτική στρατηγική για οικογένειες, που ζουν σε αγχογόνα

περιβάλλοντα. Τα κοινωνικά δίκτυα σχετίζονται με την καταναλωτική

ισχύ και τους πόρους, το είδος της παραγωγής, την προσβασιμότητα

των κρατικών υπηρεσιών, την κοινωνική δραστηριότητα και τις

υποκειμενικές αντιλήψεις κοινωνικής ενσωμάτωσης.

Το κοινωνικό κράτος, τα πολιτικά κόμματα, τα νέα κοινωνικοπολιτικά

κινήματα, οι αντιλήψεις για αυτοδιαχείριση και η εντεινόμενη

διαδικασία παγκοσμιοποίησης έχουν αποδυναμώσει το σύστημα

κοινωνικής προστασίας στην Ελλάδα, γεγονός που αναδεικνύει το

κοινωνικό κεφάλαιο και τα δίκτυα σε μείζονος σημασίας

αντισταθμιστικά μορφώματα, που στηρίζουν την κοινωνική συνοχή.

Ειδικότερα, η ανεργία αποδίδεται στην έλλειψη κοινωνικών

κεφαλαίων και δικτύων, στην ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού

κεφαλαίου και κατάρτισης και αποτελεί δομικό στοιχείο της Ελληνικής

οικονομίας. Η οικογένεια και το ευρύτερο συγγενικό δίκτυο,

ενεργοποιούνται για την εύρεση εργασίας σε συνδυασμό με τα δίκτυα

προσωπικών σχέσεων, δεδομένου ότι οι κρατικοί θεσμοί-

διαμεσολαβητές (ΟΑΕΔ) καθώς και τα απρόσωπα δίκτυα

πληροφορήσεις (αγγελίες εφημερίδων) δεν είναι αποτελεσματικά.

Όπως εξάλλου διαφαίνεται στην έρευνα «Η Νεολαία στην

Ελλάδα» του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Χτούρης, Ζήση, Παπάνης,

Ρόντος, Τζελέπογλου, Δεσινιώτη, Δήμου, 2003) οι νέοι της μελέτης

έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση και την οικογένεια, τους

φίλους και την εργασία. Αυτή η ιεράρχηση αντανακλά τους

γενικότερους αξιακούς προσανατολισμούς της σύγχρονης ελληνικής

κοινωνίας, σύμφωνα με τους οποίους η εξασφάλιση κοινωνικού

κύρους και απασχόλησης περνά μέσα από τα οικογενειακά και

κοινωνικά δίκτυα. Στο πίνακα Θ1 φαίνονται οι τέσσερις πρώτες

αξιολογήσεις των νέων όσον αφορά τις προσωπικές τους αξίες.

84

Page 85: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ΠΊΝΑΚΑΣ Θ1: Τι έχει ιδιαίτερη αξίαΠολύ σημαντικό

Σημαντικό Λιγότερο σημαντικό

Η εργασία 7,9% 11,9% 10,8%Η Εκπαίδευση και η σταδιοδρομία μου

44,5% 14,2% 7,1%

Η οικογένειά μου 19,3% 22,9% 7,1%Οι φίλοι και οι παρέες μου 4,2% 11,6% 15,9%Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η ευρύτερη ελληνική οικογένεια, σύμφωνα με τις γνώσεις

που διαθέτουμε από τη σύγχρονη κοινωνική ιστορία της Ελλάδας,

αποτελεί το σημαντικότερο κοινωνικό κεφάλαιο (Coleman, 1988) της

ελληνικής νεολαίας. Αυτό συμβαίνει σε μεγαλύτερη έκταση και

χρονική διάρκεια, από ό,τι παρατηρούμε, συνήθως, στις σύγχρονες

δυτικές κοινωνίες. Ειδικότερα μπορούμε να τονίσουμε, ότι το

κοινωνικό κεφαλαίο μέσα στην οικογένεια (Coleman, 1988) και

ειδικότερα αυτό που παράγεται στις σχέσεις μεταξύ των παιδιών και

των γονέων, καθώς και στις σχέσεις τις εκτεταμένης οικογένειας,

αποτελεί την κύρια βάση πάνω στην οποία το παιδί και ο νέος

διαμορφώνουν την κοινωνική τους ταυτότητα και προσδιορίζουν τις

εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους στρατηγικές. Από τις σχέσεις

της ενδοοικογενειακής συμπαράστασης και τις επιλογές της

οικογένειας φαίνεται, ότι καθορίζονται, κυρίως, οι δυνατότητες για τις

σπουδές και τη μακροχρόνια διαδικασία αναζήτησης του κατάλληλου

επαγγέλματος.

Σε αντίθεση με αυτή την σημαντική παρουσία της

οικογένειας, το εξωτερικό κοινωνικό κεφάλαιο με τη μορφή των

σχέσεων με την κοινότητα και τους θεσμούς του δημόσιου χώρου

παρουσιάζεται πολύ λίγο ανεπτυγμένο. Σε αυτό συντελεί ο χαμηλός

βαθμός ανάπτυξης των κατάλληλων θεσμών στο χώρο του

πολιτισμού και του εθελοντισμού.

85

Page 86: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η δομή της σύγχρονης οικογένειας δεν φαίνεται να απειλείται

σημαντικά ενώ οι μετασχηματισμοί της αφορούν κυρίως την

εκτεταμένη και παραδοσιακή οικογένεια και τους δεσμούς της με τον

τόπο καταγωγής στην παραδοσιακή αγροτική Ελλάδα.

Σίγουρα παρατηρούμε και στην Ελλάδα ένα αυξανόμενο

αριθμό των διαζυγίων και σημαντικές αλλαγές στις πρακτικές της

γαμηλιότητας και στον κύκλο ζωής των νοικοκυριών. Παρόλα αυτά, η

γενικότερη οικονομική ανασφάλεια και η αίσθηση των κινδύνων της

ανεργίας σε συνδυασμό με τους περιορισμούς των εισοδημάτων

οδηγούν την πυρηνική οικογένεια σε μια αμυντική στάση

αυτοπροστασίας της και διασφάλισης των βασικών σχέσεων

συμπαράστασης και αμοιβαίας προστασίας (Χτούρης 1992)

Τα οικογενειακά δίκτυα στο Βόρειο Αιγαίο παίζουν

καθοριστικό ρόλο και στην περίπτωση των οικογενειακών

επιχειρήσεων. Ο τύπος αυτός φέρει όλα τα πλεονεκτήματα, που

απορρέουν από τους ισχυρούς δεσμούς των μελών, αλλά

παράλληλα θέτει σε κίνδυνο τις ισορροπίες λόγω της διαχείρισης

και ελέγχου των ατομικών ενδιαφερόντων από άλλα μέλη της

οικογένειας. Τα οικογενειακά δίκτυα επηρεάζουν τη διάθεση για

επιχειρηματικότητα, διευκολύνουν και ελέγχουν τις αποφάσεις και

παρέχουν υλική, συναισθηματική και κοινωνική στήριξη,

πολλαπλασιάζοντας τις πιθανότητες επιτυχίας. Ταυτόχρονα όμως

εμπλέκουν τα οικονομικά αδύναμα μέλη της οικογένειας σε ασχολίες,

που ενδεχομένως βρίσκονται εκτός επαγγελματικών τους

φιλοδοξιών. Αυτό είναι ιδιαιτέρα σημαντικό για τις γυναίκες, οι οποίες,

μερικές φορές, αδυνατούν να διαμορφώσουν δική τους

επαγγελματική ταυτότητα, και να διαμορφώσουν μια ατομική

στρατηγική.

Τα οικογενειακά δίκτυα δεν μπορεί να εξετάζονται

αποκομμένα από το πολιτισμικό πλαίσιο της κοινωνίας, στην οποία

εντάσσονται. Έχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά

86

Page 87: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

(Μουσούρου 1996, Χτούρης 2004 ) ότι στην Ελλάδα αναπαράγεται

ακόμα και σήμερα αυτό, που ιστορικά ήταν λειτουργικό, ως

παραδοσιακή οικογένεια. Με το σύνολο των συγγενών και γνωστών

της και όσων θεωρούνται «συμπαραστάτες και αρωγοί» διαμορφώνει

τη διαχείριση των θεμάτων, που ανακύπτουν σε επαγγελματικό,

οικονομικό, κοινωνικό και ακόμα και πολιτικό επίπεδο. Το γεγονός

αυτό αντικατοπτρίζεται στην κουλτούρα των επιχειρήσεων, η οποία,

σύμφωνα με τον πίνακα Θ2, είναι κυρίως οικογενειακή.

Πίνακας Θ2: Κουλτούρας επιχείρησηςΠΟΣΟΣΤΟ (%)

Υποστήριξης 51,7

Καινοτομίας 3,5

Κανόνων 26,6

Στόχων 18,7

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Τα οικογενειακά δίκτυα και όλες οι διασυνδέσεις τους, τείνουν

να καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του κοινωνικού χώρου, όπως

αυτός ορίζεται από τον Μπουρντιέ, και, επιπλέον, αναπληρώνουν τα

ατομικά κενά στο σχηματισμό δικτύων και στο κοινωνικό κεφάλαιο,

ενώ τέλος εξομαλύνουν τις σχέσεις των μελών με τα υπόλοιπα

δίκτυα. Με τον τρόπο αυτό πολλαπλασιάζεται η νομή της

πληροφορίας και δίνεται η ευκαιρία καλύτερης πρόσβασης στα μέλη

του οικογενειακού δικτύου. Το αρνητικό σε αυτήν την περίπτωση

είναι ότι εγκλωβίζει τα μέλη σε συγκεκριμένες μορφές πληροφόρησης

και αυτό είναι έντονο στις λιγότερο ευνοημένες ομάδες του

πληθυσμού. Είναι φανερό, ότι άτομα με ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο

κοινωνικό δίκτυο, με πρόσβαση σε εξειδικευμένες πληροφορίες,

αναπτύσσουν σχέσεις με πολύ συγκεκριμένες ομάδες και άλλα

87

Page 88: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

δίκτυα, που μπορεί να αποκλείσουν για τους πολλούς, την ένταξη σε

αυτά, δρώντας ως αιτία κοινωνικού αποκλεισμού.

Η μελέτη της οικονομικής και επαγγελματικής

δραστηριότητας στο Βόρειο Αιγαίο θα ήταν ελλιπής εάν αγνοήσε τα

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των άκρως ανεπτυγμένων οικογενειακών

δικτύων. Η εξέταση τους δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τις

πρωτοβουλίες που μπορούν να αναπτυχθούν και τα μέτρα, που

πρέπει να ληφθούν για την ανόρθωση του βιοτικού επιπέδου των

κατοίκων του Βορείου Αιγαίου. Δεν πρέπει να διαφεύγει της

προσοχής, ότι τα οικογενειακά δίκτυα εγγυώνται την κοινωνική

συνοχή και αποτελούν τους ελεγκτικούς και συγκριτικούς

μηχανισμούς της ατομικής δράσης. Σε συνδυασμό με την

ιδιαιτερότητα της έννοιας του κοινωνικού κεφαλαίου στην ελληνική

κουλτούρα, το οποίο δεν περιορίζεται στην έννοια της απλής

συμμετοχικότητας και δεν είναι απλώς μέσο κοινωνικής

διαστρωμάτωσης και ιεραρχικής ανέλιξης (Bourdieu 1986; Coleman

1988; Putnamm 1993), τα οικογενειακά δίκτυα μπορούν να

αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης και να εξηγήσουν τις ιδιαιτερότητες

της ελληνικής κοινωνίας και όχι μόνο στο πεδίο της αναπαραγωγής.

Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να μελετήσει κατά

πόσο η αρωγή των κοινωνικών δικτύων επιδρά στατιστικώς

σημαντικά, ώστε να επιτευχθεί η ενσωμάτωση των υποψηφίων

εργαζομένων στην παραγωγική διαδικασία, κατά πόσο καθορίζει την

μορφή επαγγελματικής αποκατάστασης, την επαγγελματική και

γεωγραφική κινητικότητα και την εργασιακή ικανοποίηση. Να

σημειωθεί ότι η σχέση απασχόλησης και κοινωνικών δικτύων είναι

σχέσεις συνάφειας. Δημογραφικές μεταβλητές, όπως φύλο,

μορφωτικό επίπεδο, ηλικία και περιοχή συμπληρώνουν την ανάλυση.

88

Page 89: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

4.4.Ανάλυση των κοινωνικών δικτύων στο Βόρειο Αιγαίο

Το συγκεκριμένο μέρος της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε στο

Βόρειο Αιγαίο είχε ως σκοπό να παρουσιάσει τον τρόπο, με τον

οποίο τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να επηρεάσουν τις μεταβλητές

της απασχόλησης, οι οποίες, ως ένα δαιδαλώδες σύστημα

συνεξαρτήσεων, δεν μπορούν να μελετούνται αποσπασματικά και

μονοδιάστατα. Το εγχείρημα αυτό βρίσκει θεωρητικό στήριγμα σε

πολλούς μελετητές και εξηγεί πολλές λανθάνουσες πτυχές της

εργασίας. Θα υπέθετε κανείς, ότι η επιτυχής έκβαση των

προσπαθειών για εξεύρεση εργασίας εξαρτάται, κυρίως, από γενικές

κατηγοριοποιήσεις μεταβλητών, όπως ο τόπος διαμονής

(p=0.235>0.05) και το μορφωτικό επίπεδο (p=0.973>0.05). Την

μοναδική εξαίρεση αποτελεί το φύλο το οποίο καθορίζει εν πολλοίς

την εργασιακή κατάσταση και τις σχετικές προοπτικές του ατόμου.

Ακόμα και δεξιότητες, οι οποίες θεωρούνται ως σπουδαιότατοι

παράγοντες, που επηρεάζουν την εύρεση εργασίας, όπως η καλή

γνώση της αγγλικής, ο χειρισμός Η/Υ, η διάθεση για επαγγελματική

και γεωγραφική κινητικότητα, η κατάρτιση και η συμμετοχή σε

σεμινάρια, δεν αποτελούν από μόνες τους αιτιολογικό

διαφοροποιητικό γνώρισμα, αλλά, παρόλα αυτά, ο συνδυασμός τους

μπορεί να βοηθήσει τους ανέργους στις προσπάθειες για

επαγγελματική αποκατάσταση (p=0.000).

Τα κοινωνικά δίκτυα, εν προκειμένω, αποτελούν την εξήγηση

των στατιστικών αυτών παρατηρήσεων. Όπως φαίνεται στον πίνακα

Θ3, οι πλήρως απασχολούμενοι έχουν χρησιμοποιήσει σε

στατιστικώς σημαντικό βαθμό τους φίλους, γνωστούς και την

οικογένεια τους, για να εξασφαλίσουν τη θέση, στην οποία

εργάζονται. Ένα επίσης σημαντικό ποσοστό της κατηγορίας αυτής

46,9% ισχυρίζεται ότι χρησιμοποίησε άλλες μεθόδους εξεύρεσης της

εργασίας και κυρίως την προσωπική έρευνα. Όμως όπως φαίνεται

89

Page 90: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

από τις συνεντεύξεις (Πίνακας Θ4), ένα μεγάλο ποσοστό των

ερωτηθέντων ακόμα και τώρα δέχεται οικονομική στήριξη από την

οικογένεια.

Πίνακας Θ3: Κοινωνικά δίκτυα ανά μορφή εργασίαςΚοινωνικά

δίκτυαΈλλειψη

κοινωνικών δικτύωνΠλήρης απασχόληση 53,1 46,9Ημιαπασχόληση 38,5 61,5Ανεργία 26,7 73,3

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Πίνακας Θ4: Οικονομική στήριξηΕΡΩΤΏΜΕΝΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ

ΕΠΊΠΕΔΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΣΤΉΡΙΞΗ

Γυναίκα, Ιδιοκτήτρια

καταστήματος με είδη λαϊκής

τέχνης-Λέσβος

ΑπόφοιτηΛυκείου

«Κατά καιρούς, και κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, υπάρχουν μέρες

που δεν δουλεύει το κατάστημα… τότε η οικονομική πίεση είναι μεγάλη και ζητάω οικονομική ενίσχυση από την οικογένεια

μου και τους φίλους μου»Γυναίκα , Άνεργη-

ΛέσβοςΑπόφοιτηΛυκείου

«Δεν δουλεύω…δεν μπορώ να βρω δουλειά. Ουσιαστικά ασχολούμαι με τις

δουλείες του σπιτιού, με το παιδί, καθαριότητα και μαγείρεμα, υπάρχει

πίεση. Ο άνδρας μου μας στηρίζει όλους»

Γυναίκα, ιδιοκτήτρια ταβέρνας

(ημιαπασχόληση)- Λήμνος

ΑπόφοιτηΓυμνασίου

«Παλιότερα τα βγάζαμε πέρα, δουλεύαμε το καλοκαίρι και

αποταμιεύαμε για το χειμώνα. Τώρα υπήρξε μια βοήθεια από τους γονείς

μου… φέτος το χειμώνα δεν ξέρω τι θα γίνει»

Άνδρας, άνεργος- Χίος

Απόφοιτος Γυμνασίου

«Δούλευα στα καράβια, τώρα η ειδικότητα μου δεν έχει ζήτηση…

προσπαθώ να βρω δουλειά στην στεριά αλλά δεν μπορώ….δεν δουλεύει ούτε η γυναίκα μου στηριζόμαστε οικονομικά στους γονείς μας και στους συγγενείς.

Τα λεφτά στην τράπεζα έχουν τελειώσει»

90

Page 91: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Γυναίκα, άνεργη- Σάμος

Απόφοιτη Γυμνασίου

«Δεν έχω δουλέψει ποτέ. Πάντα ο σύζυγος με στήριζε…τελευταία όμως οι

δουλείες δεν πάνε καλά. Για να ορθοποδήσουμε οικονομικά πρέπει να βρω και εγώ δουλεία….Ψάχνω αλλά

δεν με παίρνουν. Φταίει η ηλικία μου, οι γνώσεις μου…δεν ξέρω»

Γυναίκα, άνεργη- Σάμος

Κάτοχος μεταπτυχιακού

τίτλου

«Δεν μπορώ να βρω δουλειά. Δεν βρίσκω καμία που να μου ταιριάζει. Με στηρίζει η οικογένεια μου οικονομικά…Θα προσπαθήσω να βρω στον τόπο

μου αλλά αν δεν βρω αυτό που θέλω θα φύγω (Αθήνα)»

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Αξιοσημείωτο είναι, ότι η τάση χρήσης των κοινωνικών

δικτύων είναι όμοια σε όλες τις περιοχές του Βορείου Αιγαίου (p=

0.977>0.05), και μάλιστα ανεξάρτητα από χωριό, μικρή ή μεγάλη

πόλη (p= 0.311>0.05).

Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί, ότι οι νέοι στην Ελλάδα

είναι πολύ πιο εξαρτημένοι από τα οικογενειακά δίκτυα σε σύγκριση

με τους άλλους Ευρωπαίους. Αυτό επιβεβαιώνεται και στην

περίπτωση του Βορείου Αιγαίου, όπου τα υψηλότερα ποσοστά

χρήσης κοινωνικών δικτύων προς εξεύρεση εργασίας παρατηρείται

στις ηλικίες 21-25 και 26-30 με ποσοστά που αγγίζουν το 45,7% και

το 43,4% αντίστοιχα. Οι διαφορές με τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες

είναι στατιστικώς σημαντικές (sig-0.037<0.05).

91

Page 92: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Θ5: Χρήση κοινωνικών δικτύων ανά μορφωτικό επίπεδο

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Στον παραπάνω πίνακα διαπιστώνει εύκολα κανείς, ότι τα

κοινωνικά δίκτυα εμφανίζουν αρνητική συσχέτιση με το επίπεδο

μόρφωσης: όσο χαμηλότερο το εκπαιδευτικό υπόβαθρο τόσο

υψηλότερη η χρήση των κοινωνικών δικτύων. Τα ποσοστά

μειώνονται όσο ανεβαίνει το μορφωτικό επίπεδο και

ελαχιστοποιούνται στους κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων. Οι

ενστάσεις εδώ αφορούν κυρίως το γεγονός, ότι τα άτομα υψηλής

μόρφωσης αναπτύσσουν μια πιο ατομικιστική θεώρηση της αγοράς

εργασίας και πιστεύουν, ότι, στηριζόμενοι αποκλειστικά στις δυνάμεις

τους, θα εξασφαλίσουν την επιθυμητή επαγγελματική θέση. Το

γεγονός αυτό διαψεύδεται (όπως προαναφέρθηκε). Ενδεχομένως ο

περιορισμός της σημασίας των κοινωνικών δικτύων, για τα άτομα

αυτά να έχει σχέση με τις γνώσεις και την τεχνογνωσία, που έχουν

αναπτύξει και η οποία τους επιτρέπει να αναζητούν εργασία

κάνοντας χρήση των τεχνολογικών μέσων (Διαδίκτυο) και άλλων

μορφών επικοινωνίας.

Οι ποσοστιαίες διαφοροποιήσεις ανά μορφωτικό επίπεδο εμφανίζουν

στατιστική σημαντικότητα (p=0.000).

ΧΡΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ ΔΙΚΤΥΩΝ

Μερικές τάξεις Δημοτικού 56,5Πρωτοβάθμια εκπαίδευση 38,6Δευτεροβάθμια εκπαίδευση 44,6Ι.Ε.Κ.- Ιδιωτικές σχολές 31,5Τ.Ε.Ι. 24,7Α.Ε.Ι. 24,1Μεταπτυχιακός τίτλος 15

92

Page 93: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Διαφυλικές διαφορές

Διαφυλικές διαφοροποιήσεις παρατηρούνται όσον αφορά τη χρήση

των κοινωνικών δικτύων ως μέσο εξεύρεσης εργασίας (Πίνακας Θ6),

οι οποίες ωστόσο δεν είναι στατιστικώς σημαντικές (p=0.152>0.05) .

Ο γυναικείος πληθυσμός είναι αυτός που βασίζει περισσότερο την

ενσωμάτωσή του στην παραγωγή στην υποστήριξη του συγγενικού

και φιλικού περιβάλλοντος. Λαμβάνοντας υπόψη τον εμπορικό,

τουριστικό και αγροκτηνοτροφικό προσανατολισμό των νησιών του

Βορείου Αιγαίου και σε συνδυασμό με τα ποιοτικά στοιχεία, που

προέκυψαν από τις συνεντεύξεις, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα,

ότι η συμμετοχή των γυναικών στην παραγωγή εμφανίζεται με τη

μορφή του άτυπου εργατικού δυναμικού, που απασχολείται στην

επιχείρηση του συζύγου ή της οικογένειας. Είναι φυσικό, αυτό να

συνδυάζεται με τη μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στις σχέσεις

και τους δεσμούς των κοινωνικών συγκριτικά με τους άνδρες.

Πίνακας Θ6: Χρήση κοινωνικών δικτύων ανά φύλοΚοινωνικά

δίκτυαΈλλειψη κοινωνικών

δικτύωνΆντρας 35,6 64,4Γυναίκα 40,8 59,2

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η υποστήριξη του οικογενειακού πλαισίου δεν σταματάει με

την ενηλικίωση τόσο των ανδρών, όσο και των γυναικών. Η

προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική αποκατάσταση μετατίθεται

χρονικά μέχρι την ηλικία των 30 ετών. Από τον πίνακα Θ7

διαπιστώνεται, ότι στις ηλικιακές ομάδες 21-25 και 26- 30 τα

ποσοστά χρήσης των κοινωνικών δικτύων είναι και τα υψηλότερα,

γεγονός που σημαίνει ότι η επαγγελματική αποκατάσταση των νέων

επιβαρύνει την οικογένεια η οποία, επιφορτίζεται το κόστος της

οικονομικής στήριξης. Ωστόσο, αυτό μπορεί να ερμηνευτεί βάσει της

93

Page 94: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

δισδιάστατης υπόστασης των κοινωνικών δικτύων, δηλαδή την

ορθολογική και συμβολική. Η συνεισφορά της οικογένειας στην

επαγγελματική αποκατάσταση των νέων ερμηνεύεται, ορθολογικά ως

αρωγή στην ενσωμάτωση τους στο εργατικό δυναμικό και ως

εξασφάλιση ενός συνολικού εισοδήματος και, συμβολικά, ως

διαιώνιση του συναισθήματος «ανήκειν», τη διατήρηση των δεσμών

της οικογένειας και των πολιτιστικών πρακτικών της και του

συνολικού της κύρους όλων των μελών όλων των γενεών.

Οι ποσοστιαίες διαφοροποιήσεις να φύλο και ηλικία είναι

στατιστικώς σημαντικές (p=0.036<0.05).

Πίνακας Θ7: Χρήση κοινωνικών δικτύων ανά ηλικία

ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΔΊΚΤΥΑΆνδρας Γυναίκα

15-20 5,2 7,321-25 16,8 24,826-30 17,8 20,231-35 15,2 15,636-40 10,5 6,441-45 8,9 1146-50 11,5 5,551-55 14,1 9,2

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Η αντιστρόφως ανάλογη σχέση του μορφωτικού επιπέδου και της

χρήσης των κοινωνικών δικτύων ισχύει τόσο για το ανδρικό όσο και

για το γυναικείο μέρος του δείγματος. Ενδεχομένως, η ολοκλήρωση

μεταδευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης επαρκεί, ώστε

να αυτοπροσδιοριστεί η επαγγελματική ταυτότητα χωρίς την άμεση ή

έμμεση συμμετοχή του ευρύτερου κοινωνικού κύκλου. Το γεγονός

της σταδιακής ελαχιστοποίησης των ποσοστών χρήσης των

κοινωνικών δικτύων αναλογικά με το επίπεδο μόρφωσης οφείλεται

στο ότι τα άτομα με ολοκληρωμένο μορφωτικό υπόβαθρο έχουν πιο

94

Page 95: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

εύκολη πρόσβαση στην τεχνογνωσία επαγγελματικής ενσωμάτωσης,

γνωρίζουν περισσότερες τεχνικές και διαθέτουν πληρέστερη

ενημέρωση (πίνακας Θ8).

Αν και η γενική τάση δεν διαφοροποιείται στα δύο φύλα

(p=0.101>0.05), ωστόσο σημειώνονται μικρές διαφυλικές

διακυμάνσεις. Κανένας άνδρας με μεταπτυχιακό τίτλο δεν έχει

απευθυνθεί στον κοινωνικό του κύκλο για επαγγελματική

αποκατάσταση εν αντιθέσει με τις γυναίκες που χρησιμοποίησαν τα

κοινωνικά τους δίκτυα σε ποσοστό 2,8%.

Πίνακας Θ8: Κοινωνικά δίκτυα και μορφωτικό επίπεδο ανά φύλοΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΔΊΚΤΥΑ

Άνδρας ΓυναίκαΜερικές τάξεις

Δημοτικού 9,4 7,3

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση 13,6 7,3

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση 55 51,4

ΙΕΚ- Ιδιωτικές σχολές 5,8 15,6

ΤΕΙ 7,9 6,4ΑΕΙ 8,4 9,2

Μεταπτυχιακός τίτλος 0 2,8

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Αν και δεν παρουσιάζονται στατιστικώς σημαντικές διαφοροποιήσεις

στη χρήση των κοινωνικών δικτύων ανάλογα με την περιοχή

(p=0.655>0.05), ωστόσο από τις ποσοστιαίες διαβαθμίσεις

διαφαίνεται, ότι στην Λέσβο τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες

χρησιμοποιούν το συγγενικό και φιλικό περιβάλλον ως βασικό μέσο

εξεύρεσης εργασίας (Πίνακας Θ9). Ενδεχομένως τα υψηλά ποσοστά

της Λέσβου να οφείλονται στον παραδοσιακό χαρακτήρα του νησιού

και στη συγκέντρωση των διοικητικών μονάδων της περιφέρειας του

Βορείου Αιγαίου.

95

Page 96: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Θ9: Χρήση κοινωνικών δικτύων ανά νησίΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΔΊΚΤΥΑ

Άνδρας ΓυναίκαΛέσβος 45,5 40,4Λήμνος 13,6 19,3

Χίος 22 24,8Σάμος 18,8 15,6

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Αποτελεσματική θα μπορούσε να θεωρηθεί η συμβολή των

κοινωνικών δικτύων στις επιτυχημένη ενσωμάτωσης σε σταθερές

θέσεις εργασίας. Το 80,6% των πλήρως απασχολούμένων ανδρών και

το 63,6% των γυναικών με πλήρη απασχόληση δήλωσαν ότι

χρησιμοποίησαν ή προτίθενται να χρησιμοποιήσουν κοινωνικά δίκτυα

για να εξασφαλίσουν εργασία για τους ίδιους ή τα παιδιά τους.

Επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα- εργασιακή ικανοποίηση

Δεν παρουσιάζονται στατιστικώς σημαντικές

διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα άτομα που έχουν χρησιμοποιήσει τα

κοινωνικά τους δίκτυα για να ενταχθούν στην αγοράς εργασίας με

αυτά που αποδίδουν την επαγγελματική επιτυχία σε προσωπικές

ενέργειες (Πίνακας Θ10) όσον αφορά τη διάθεση για κινητικότητα. Ο

μέσος όρος γεωγραφικής και επαγγελματικής κινητικότητας των

ατόμων που κάνουν χρήση των κοινωνικών δικτύων είναι 37,2215,

ελαφρώς χαμηλότερο από τον γενικό μέσο όρο συνολικής διάθεσης

για κινητικότητα (38,1). Στα ίδια επίπεδα διατηρείται και η διάθεση

επαγγελματικής και γεωγραφικής μετακίνησης των ατόμων, που δεν

έχουν απευθυνθεί στην άμεση ή έμμεση αρωγή του φιλικού και

οικογενειακού περιβάλλοντος (μ.ο. 37,1155) (sig= 0,820).

96

Page 97: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Θ10: Διάθεση για επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα σε σχέση με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων

ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΔΊΚΤΥΑ ΜΈΣΟΣ ΌΡΟΣ

Κοινωνικά δίκτυα 37,2215Έλλειψη κοινωνικών δικτύων 37,1155

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Σε αντίθεση με τα εμπειρικά ευρήματα των Ludwig (2000) και

Topa (2001) που υποστηρίζουν ότι η εργασιακή ικανοποίηση των

ατόμων, που ενσωματώθηκαν στην παραγωγή μέσω της χρήσης των

κοινωνικών δικτύων είναι σαφώς υψηλότερη από τους υπολοίπους,

στο Βόρειο Αιγαίο παρατηρείται το αντίστροφο. Συγκεκριμένα, τα

άτομα που απασχολούνται λόγω προσωπικών ενεργειών, είναι

περισσότερο ικανοποιημένα από αυτά που εργάζονται άμεσης

συμβολής και παρέμβασης τρίτων (πίνακας Θ11).

Ωστόσο, οι διαφοροποιήσεις στους μέσους όρους δεν είναι

στατιστικώς σημαντικές (sig= .766).

Πίνακας Θ11: Κοινωνικά δίκτυα και εργασιακή ικανοποίηση

ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΔΊΚΤΥΑΜΈΣΟΣ ΌΡΟΣ

κοινωνικά δίκτυα 32,2300Έλλειψη κοινωνικών δικτύων 32,4156

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

97

Page 98: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πέμπτο κεφάλαιο – Δομή της Αγοράς Εργασίας

5.1 Προσδιοριστικοί παράγοντες της ανεργίας Λογιστική Ανάλυση Παλινδρόμησης (Binary Logistic Regression)

Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η ανάλυση της λογιστικής

παλινδρόμησης, η οποία χρησιμοποιήθηκε για να εντοπιστούν οι

μεταβλητές, που συσχετίζονται θετικά με την μορφή απασχόλησης.

Ως διχοτομική εξαρτημένη μεταβλητή θεωρήθηκε ο τύπος

απασχόλησης (επίπεδα: πλήρης ή μερική απασχόληση). Ως

ανεξάρτητες προγνωστικές κατηγορικές μεταβλητές

χρησιμοποιήθηκαν το φύλο, η ηλικιακή κατηγορία, η οικογενειακή

κατάσταση, το επίπεδο μόρφωσης, η γνώση υπολογιστών, η

παρακολούθηση σεμιναρίων επαγγελματικής κατάρτισης και η

γνώση αγγλικών.

Στο μοντέλο καταγράφεται η τιμή του συντελεστή Β, ο οποίος μας

επιτρέπει να εντοπίσουμε ποια επίπεδα των ανεξαρτήτων

μεταβλητών συσχετίζονται θετικά ή αρνητικά με τα επίπεδα της

εξαρτημένης μεταβλητής, καθορίζουν δηλαδή τον τύπο

απασχόλησης (πλήρης ή μερική). Όσο μεγαλύτερος και θετικός είναι

ο συντελεστής Β, τόσο μεγαλύτερη θετική συσχέτιση υπάρχει.

Αντίθετα, μεγάλες αρνητικές τιμές καταδεικνύουν μικρή πιθανότητα

συσχέτισης (Ρόντος Κ. & Παπάνης Ε., 2005).

Παράλληλα, ο πίνακας παλινδρόμησης παρουσιάζει το λόγο

πιθανοτήτων (Exp B), ο οποίος λαμβάνει μεγάλες θετικές τιμές σε

μεταβλητές με θετικό συντελεστή Β και είναι μικρότερος σε

μεταβλητές με αρνητικό. Η στατιστική σημαντικότητα υπολογίζεται με

την στατιστική τεχνική Wald, που ισούται με το τετράγωνο της τιμής t.

98

Page 99: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Τα κριτήρια στατιστικής σημαντικότητας είναι τα 0,05 και 0,01, ενώ

υπάρχουν ερευνητές που υποστηρίζουν ότι μπορούμε να δεχθούμε

μεγαλύτερο περιθώριο σφάλματος (πχ 0,20 και 0,25), εφόσον

υπάρχει προγενέστερη θεωρητική τεκμηρίωση για τη σημαντικότητα

ορισμένων παραγόντων.

Το συνολικό μοντέλο είναι στατιστικώς σημαντικό, όπως δείχνει ο

πίνακας Ι1 που ακολουθεί, Τιμή χ τετράγωνο = 142,772 με 30

βαθμούς ελευθερίας και sig= 0,000).

Πίνακας Ι1 : Λογιστική Παλινδρόμηση Στατιστική σημαντικότητα μοντέλου (Εξαρτημένη μεταβλητή: Τύπος Απασχόλησης) Chi-square df Sig.

Model 142,772 30 ,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Από την επισκόπηση του πίνακα I2 καταλήγουμε στα ακόλουθα

συμπεράσματα:

Την μεγαλύτερη προγνωστική αξία καθορισμού του τύπου

απασχόλησης έχουν τα επίπεδα της μεταβλητής φύλο ( άνδρας

Wald=35,279 df=1, sig= 0,000 ExpB= 0,328 ), ενώ το επίπεδο ‘ γυναίκα’ δεν συσχετίζεται με τον τύπο απασχόλησης. Ισχυρότερη

συσχέτιση παρουσιάζουν οι ηλικιακές κατηγορίες

15-20, Wald= 21,936 df=1, sig= 0,000 ExpB= 10,551

21-25, Wald= 20,273 df=1, sig= 0,000 ExpB= 6,717

26-30, Wald=7,829 df=1, sig= 0,005 ExpB= 3,017

31-35 Wald=5,568 df=1, sig= 0,018 ExpB= 2,401

και 51-55 Wald=5,437 df=1, sig= 0,020 ExpB= 2,496

99

Page 100: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

με ισχυρότερο προγνωστικό παράγοντα τις κατηγορίες 15-20, 21-25,

26-30 και 51-55, οι οποίες ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (σύμφωνα με την υψηλή τιμή του λόγου πιθανοτήτων

ExpB), ενώ οι υπόλοιπες ηλικιακές κατηγορίες δεν συσχετίζονται με

τον τύπο απασχόλησης.

Κανένα άλλο επίπεδο μεταβλητής δεν είχε τα κριτήρια για να εισέλθει

στην εξίσωση.

Πίνακας Ι2: Επίπεδα μεταβλητών στην εξίσωση

B S.E. Wald Df Sig. Exp(B)

Φύλο:άνδρας 1,115 ,188 35,279 1 ,000 ,328

Ηλικία: 15-20 2,356 ,503 21,936 1 ,000 10,551

Ηλικία: 21-25 1,905 ,423 20,273 1 ,000 6,717

Ηλικία: 26-30 1,104 ,395 7,829 1 ,005 3,017

Ηλικία: 31-35 ,876 ,371 5,568 1 ,018 2,401

Ηλικία: 51-55 ,915 ,392 5,437 1 ,020 2,496

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Στο επόμενο βήμα το δείγμα χωρίστηκε σε εργαζόμενους (υπό

οποιαδήποτε μορφή) και μη εργαζόμενους (ανέργους), διχοτομική

μεταβλητή που χρησιμοποιήθηκε ως εξαρτημένη, για να συσχετισθεί

με τις κατηγορικές ανεξάρτητες μεταβλητές φύλο, ηλικιακή

κατηγορία, οικογενειακή κατάσταση, επίπεδο μόρφωσης, γνώση

υπολογιστών, παρακολούθηση σεμιναρίων επαγγελματικής

κατάρτισης και γνώση αγγλικών.

Το μοντέλο πρόγνωσης είναι στατιστικώς σημαντικό, όπως φαίνεται

στον πίνακα Ι3 (τιμή χ τετράγωνο 117,318 με 30 df και sig=0,000).

Πίνακας Ι3: Λογιστική Παλινδρόμηση- Στατιστική σημαντικότητα μοντέλου (Εξαρτημένη μεταβλητή: Απασχόληση ή Ανεργία)

CHI-SQUARE DF SIG.

100

Page 101: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Model 117,318 30 ,000

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Πίνακας Ι4: Επίπεδα μεταβλητών στην εξίσωση

B S.E. Wald df Sig. Exp(B)

Φύλο: Άνδρας 1,722 ,270 40,717 1 ,000 ,179

Ηλικία: 15-20 1,891 ,788 5,755 1 ,016 6,627

Ηλικία: 21-25 2,628 ,657 15,999 1 ,000 13,844

Ηλικία: 26-30 1,935 ,622 9,674 1 ,002 6,923

Γνώση Η/Υ: Πολύ καλή

1,085 ,491 4,886 1 ,027 ,338

Γνώση Η/Υ: Αρκετά καλά

1,095 ,452 5,884 1 ,015 ,334

Γνώση Η/Υ: Μέτρια

,899 ,452 3,953 1 ,047 ,407

Γνώση αγγλικών: Πολύ καλά

1,396 ,529 6,971 1 ,008 ,248

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

Στον πίνακα Ι4 καταγράφονται τα επίπεδα των μεταβλητών, που

εξασφάλισαν τα κριτήρια για να εισέλθουν στην εξίσωση

παλινδρόμησης και επομένως συσχετίζονται με τον καθορισμό της

απασχόλησης ή της ανεργίας. Το μοντέλο αποδεικνύει ότι

καθοριστικοί παράγοντες είναι το φύλο (μόνο οι άνδρες), οι ευάλωτες

ηλικιακές ομάδες από 15-30 ετών, η πολύ καλή γνώση αγγλικών (όχι

των υπολοίπων γλωσσών) και η πολύ καλή έως και μέτρια γνώση

ηλεκτρονικού υπολογιστή. Παράγοντες, όπως το επίπεδο μόρφωσης,

οικογενειακή κατάσταση, παρακολούθηση προγραμμάτων

101

Page 102: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

κατάρτισης και τόπος διαμονής δεν συσχετίζονται με την

απασχόληση ή την ανεργία στο Βόρειο Αιγαίο.

5.1.2. Εσωτερικοί δομικοί και λειτουργικοί παράγοντες που επηρεάζουν την απασχόληση και ιδιαίτερα την απασχόληση των γυναικών

Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν, ότι η γεωγραφική

απομόνωση, η ηλικία και η εκπαίδευση δεν συνδέονται, με

καθοριστικό τρόπο με την κατάσταση ανεργίας του πληθυσμού του

Βορείου Αιγαίου. Αντίθετα, το φύλο και η ηλικία μόνο σε ορισμένες

περιπτώσεις φαίνεται ότι αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα που

επηρεάζει άμεσα την κατάστασης απασχόλησης. Οι μεταβλητές

αυτές φαίνεται, ότι συνδέονται παράλληλα με ένα δεύτερο επίπεδο

προσδιορισμού της ανεργίας, στο οποίο περιέχονται βαθύτεροι

δομικοί και λειτουργικοί παράγοντες, που έχουν σχέση με την

οργάνωση της οικονομίας, την γεωγραφική θέση, τις στάσεις και τις

νοοτροπίες ανθρώπινου δυναμικού, τις κοινωνικές σχέσεις και τους

παραδοσιακούς δεσμούς των τοπικών κοινωνικών, την χαμηλή

ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας και της κρατικής διοίκησης και

τέλος την δομή της οικονομίας και την μικρή κλίμακα των

επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Τα χαμηλά ποσοστά της απασχόλησης  των γυναικών και το σχετικά

μικρό εργατικό δυναμικό των γυναικών  στην Περιφέρεια Βορείου

Αιγαίου  οφείλονται στην δυσκολία των γυναικών να ενταχθούν   σε

μια αγορά εργασίας, στην οποία το επίπεδο των αμοιβών των

γυναικών είναι εξαιρετικά χαμηλό. Με άλλα λόγια, δεν έχουν αρκετά

οικονομικά κίνητρά να αναζητήσουν μια εργασία εκτός της

102

Page 103: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

οικογένειας. Το επίπεδο των αμοιβών δεν επιτρέπει, επίσης στις

γυναίκες να υποκαταστήσουν την εργασία που παρέχουν εντός του

νοικοκυριού με αμειβόμενη εργασία χαμηλότερου κόστους.   Η 

σταθερή είσοδος των μεταναστών στα αστικά κέντρα του Βορείου

Αιγαίου έχει επιτρέψει, σε ορισμένες περιπτώσεις,   αυτή την

υποκατάσταση, λόγω των χαμηλών αμοιβών και των άτυπων

σχέσεων εργασίας των μεταναστών. Αυτή η διαδικασία δεν είναι

συνηθισμένη στις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές, λόγω 

κοινωνικών και πολιτισμικών  παραγόντων, της μικρής προσφοράς

θέσεων εργασίας για γυναίκες, και τέλος της μικρότερης παρουσίας

γυναικών μεταναστών στις περιοχές αυτές.  Παράλληλα, η

αναδιάρθρωση του καταμερισμού της εργασίας εντός του

νοικοκυριού, με στόχο τη βελτίωση των δυνατοτήτων των γυναικών

να απασχοληθούν, είναι εξαιρετικά δύσκολη στις μεγαλύτερες ηλικίες

των γυναικών,  λόγω πολιτισμικών στάσεων και νοοτροπιών,  ενώ

στις νεότερες ηλικίες  εμποδίζεται από  την απουσία  κοινωνικών

υποδομών και  κοινωνικών υπηρεσιών για τα παιδιά και τους

ηλικιωμένους. Οι νεότερες γυναίκες και οι γυναίκες των μεσαίων

ηλικιών έχουν σχεδόν αποκλειστικά αναλάβει τη φροντίδα των

παιδιών και των ηλικιωμένων και μόνο σε λίγες περιπτώσεις αυτή η

εργασία είναι αμειβόμενη. Επίσης είναι προβλεπόμενο ότι ακόμα και

η είσοδος τους στην αγορά, εργασίας, κάτω από το ισχύον καθεστώς

καταμερισμού της εργασίας εντός του νοικοκυριού, θα οδηγήσει

μόνο σε χαμηλές αμοιβές και δυσκολίες στον χώρο της εργασίας.

Στην Ελλάδα δεν διαθέτουμε, μέχρι σήμερα αναλύσεις για τον

καταμερισμό της εργασίας εντός του νοικοκυριού καθώς και την

επίδραση που έχει αυτός στην διαφοροποίηση των αμοιβών

ανάμεσα στα φύλα (Becker 1985, Hersch and Straton 2002), κάτι

που μας εμποδίζει να έχουμε ικανοποιητικά συγκριτικά στοιχεία

ερμηνευτικά πρότυπα για την ανάλυση των δεδομένων μας.

103

Page 104: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Στον πίνακα Ι5 φαίνεται το σημαντικό χάσμα αμοιβών που υπάρχει

ανάμεσα στους πλήρως απασχολούμενους άνδρες και τις γυναίκες.

Υποθέτουμε ότι το χάσμα αυτό θα φαινόταν εντονότερο, εάν τα

δεδομένα μας επέτρεπαν να συμπεριλάβουμε και του

ημιαπασχολούμενους στην ανάλυση μας. Ειδικότερα η περιοχή της

ημιαπασχόλησης είναι αυτή στην οποία εισέρχονται αρχικά οι

γυναίκες στην αγορά εργασίας και η απόφαση αυτή είναι δύσκολο να

ληφθεί εάν τα κίνητρα είναι χαμηλά και οι κοινωνικές δυσκολίες στο

νοικοκυριό και τα κοινωνικά δίκτυα απρόβλεπτες. Σε ορισμένες

περιπτώσεις ερευνητές θεωρούν ότι η ανάληψη ευθυνών και

υποχρεώσεων στο νοικοκυριό, είναι μια εξίσου σημαντική επιλογή

όσο και η επιλογή της εργασίας (Mc Allister,1990).

ΠίνακαςΙ5: Μηνιαίες καθαρές αμοιβές των πλήρως απασχολούμενων

ΚΑΘΑΡΌ ΜΗΝΙΑΊΟ ΕΙΣΌΔΗΜΑ ΤΩΝ ΠΛΉΡΩΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΎΜΕΝΩΝ

<600

ευρώ

600-

1000

ευρώ

1000-

1500

ευρώ

1500-

2000

ευρώ

2000-

2500

ευρώ 2500+

Δεν

απαντώ

Άνδρες 8,0% 28,0% 26,3% 7,3% 3,7% 3,2% 23,4%

Γυναίκες 24,6% 24,6% 13,0% 5,8% 1,4% 1,4% 29,0%

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστημίου Αιγαίου 2005

 Ειδικότερα στον αγροτικό χώρο, οι γυναίκες  μπορούν να εργαστούν

σχεδόν αποκλειστικά, ως  συμβοηθούντα μέλη των αγροτικών

εκμεταλλεύσεων, με μια άτυπη και τις περισσότερες φορές μη

αμειβομένη εργασία. Αυτό ο ‘χρυσός συμβιβασμός’ ανάμεσα στην

104

Page 105: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

οικογενειακή εργασία και την άτυπη εργασία, επιτρέπει συνήθως και

την ανάπτυξη ορισμένων δραστηριοτήτων της κοινωνικής οικονομίας,

όπως είναι οι συνεταιρισμοί γυναικών για την παραγωγή

παραδοσιακών κ.α. προϊόντων στο Βόρειο Αιγαίο. Ο συμβιβασμός

αυτός αποτελεί όμως ταυτόχρονα και ένα εγκλωβισμό της

απασχόληση των γυναικών του αγροτικού κόσμου, σε εργασίες που

προσφέρουν μόνο χαμηλά συμπληρωματικά εισοδήματα, και όχι την

δυναμική τους είσοδο στην εργασία και την επιχειρηματικότητα.

Υπάρχουν επίσης ενδείξεις, ‘ότι υπάρχει μια αρνητική συσχέτιση

ανάμεσα στη βιωσιμότητα των νέων επιχειρήσεων και την ύπαρξη

οικογενειακών υποχρεώσεων, ιδιαίτερα όταν οι επιχειρηματίες είναι

γυναίκες’ (Γαλατά 1996: 85).

Στον αγροτικό κόσμό εντοπίζεται, για τους λόγους αυτούς και το

μεγαλύτερο μέρος του ‘μη ενεργού’ πληθυσμού, ο οποίος

παρουσιάζει εξαιρετικά υψηλά ποσοστά στο Βόρειο Αιγαίο. Κάτι που

αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο στην τοπική ανάπτυξη .

 Η ανεργία των  νέων γυναικών, σε άλλες περιπτώσεις φαίνεται να

είναι εκούσια και συνίσταται σε μια ανεργία αναμονής, που

συνδυάζεται με μία παράλληλη συμπληρωματική εκπαιδευτική

διαδικασία. Ειδικότερα αφορά τις γυναίκες, που προσπαθούν να

βελτιώσουν το εκπαιδευτικό τους επίπεδο με στόχο την εξασφάλιση

ενός καλυτέρου επιπέδου αμοιβών και καλύτερων και ασφαλέστερων

συνθηκών εργασίας. Για τον λόγο  αυτό,  οι γυναίκες

προσανατολίζονται, συνήθως, στην προσφορά εργασίας του

δημόσιου τομέα.  Το μεγαλύτερο μέρος της ανεργίας, των γυναικών,

όμως, και ειδικότερα η ανεργία μακράς διάρκειας, είναι μια μορφή 

διαρθρωτικής ανεργίας που έχει σχέση με τη στασιμότητα και την

μείωση της παραγωγής σε πολλές επιχειρήσεις στο Βόρειο Αιγαίο.

Το κόστος εργασίας, αν και διατηρείται  χαμηλό, δεν φαίνεται να

επιτρέπει στις επιχειρήσεις  την απασχόληση εργαζομένων με

σταθερές σχέσεις εργασίας, ή, ακόμα, και σε θέσεις εργασίας που θα

105

Page 106: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

εξασφαλίζουν,  τουλάχιστον,   τον ελάχιστο μισθό και τα ασφαλιστικά

δικαιώματα των εργαζομένων. Πρόκειται για εργασίες, που

αποτελούν το  ελάχιστο επιθυμητό όριο για  την αποδοχή μιας θέσης

εργασίας από τους εργαζόμενους στο Βόρειο Αιγαίο, όπως

προκύπτει και από τα στοιχεία, που περιγράφουν την εργασιακή

ικανοποίηση των εργαζομένων από τις θέσεις που κατέχουν σήμερα.

 Η διαρκής αύξηση της παράνομης εργασίας για γυναίκες

μετανάστριες, με συνθήκες εργασίας μη σταθερότητας και χωρίς

άλλα εργασιακά βάρη για τους εργοδότες, δείχνει επίσης την τάση για

σταθερή μείωση των πραγματικών αμοιβών στη γυναικεία

απασχόληση. Η μείωση αυτή, πάλι, σε ένα επαναλαμβανόμενο

κύκλο, οδηγεί στην περαιτέρω εξάπλωση της μη νόμιμης εργασίας.

Η πίεση αυτή για τη μείωση του επιπέδου αμοιβών σε συνδυασμό

με τη διεύρυνση της χρονικής ευελιξίας της εργασίας καθώς και η

τάση μεγάλου μέρους των εργοδοτών να αποφεύγουν τις

εργοδοτικές εισφορές, διαμορφώνει το γενικότερο περιβάλλον της

απασχόλησης των γυναικών στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Τα

υψηλά ποσοστά της μερικής  και περιστασιακής απασχόλησης των

γυναικών και ή έλλειψη ασφάλισης συνδέονται άμεσα με αυτή τη

διαδικασία.  Οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ευελιξίας της

εργασίας, μέσω της διεύρυνσης της μερικής απασχόλησης και της

ελαστικοποίησης του ωραρίου, είναι φανερό ότι θα διατηρήσόυν

αυτό το πρόβλημα και σε πολλές περιοχές της αγοράς εργασίας,

ειδικότερα στον τουριστικό κλάδο, θα το μεγεθύνουν.

 Στο Βόρειο Αιγαίο, η  συνολική  είσοδος των μεταναστών  μετά το

1990, και η  μείωση του επιπέδου των αμοιβών στην   άτυπη

‘μεταναστευτική  αγορά εργασίας,  οδήγησε, κυρίως, στην διεύρυνση

της  προσφοράς εργασίας και της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα

και τον κλάδο των οικοδομών, κλάδους  που δεν επηρεάζουν  άμεσα

τη γυναικεία απασχόληση. Οι αλλαγές αυτές επηρέασαν

περισσότερο την απασχόληση των μεγαλύτερων σε ηλικία

106

Page 107: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

εργαζομένων  άνω των 45  οι οποίοι παρουσιάζουν ένα ποσοστό

ανεργίας 1,83% (ΕΣΥΕ, τριμηνιαία 2004) και 4.4 % στην έρευνα του

Ορφέα.  

5.2 Αναπτυξιακή δυναμική και οι προοπτικές βελτίωσης της απασχόλησης στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

Οι δυσμενείς διαρθρωτικές μεταβολές, τα έντονα δημογραφικά

προβλήματα και η περιθωριοποίηση της Περιφέρειας του Βορείου

Αιγαίου, λόγω των γεωγραφικών μειονεκτημάτων της, την οδήγησαν

σε αναπτυξιακή καθυστέρηση. Η περιφέρεια παρουσιάζει ΑΕΠ ίσο

με το 62% του μέσου κοινοτικού (Εuropean Commission,2001).

Από το συνδυασμό του μεγέθους του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και του

ρυθμού αύξησης αυτού, η Περιφέρεια χαρακτηρίζεται ως

προβληματική στην μεταπολεμική περίοδο (Ν. Κόνσολας κ.α., 1991).

Με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία του ΑΕΠ, η Περιφέρεια Β.

Αιγαίου με κατά κεφαλή ΑΕΠ (10600 ευρώ) στο 89% του μέσου

όρου της Ελλάδας κατατάσσεται 9η σε σχέση με τις 13 περιφέρειες.

Σε επίπεδο νομών, ο Ν. Λέσβου κατατάσσεται στην 18η θέση σε

σχέση με τους 52 νομούς της χώρας, ο Ν. Σάμου στην 30η θέση ενώ

ο Ν. Χίου (που παρά τη κρίση της ναυτιλίας συνεχίζει να παρουσιάζει

εξειδίκευση στο τομέα), καταγράφει χαμηλή παραγωγική βάση (36η

θέση).

107

Page 108: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Ι6: Εξέλιξη του κατά κεφαλή ΑΕΠ (Μέσος όρος χώρας= 100)

1998 1999 2000 2001

Περιφέρεια Β.

Αιγαίου

96,0 97,0 97,0 89,0

Ν. Λέσβου 103,71 104,1 104,5 95,9

Ν. Σάμου 93,4 94,0 94,3 84,2

Ν. Χίου 82,9 83,3 83,6 79,2

Πηγή: All Media Publications, Νομοί της Ελλάδας, έκδοση 2002

Η εικόνα αυτή αντιστρέφεται όταν εξετάζεται το δηλωθέν εισόδημα

ανά κάτοικο, όπου ο Ν. Χίου πλησιάζει τον εθνικό μέσο όρο σε

ποσοστό 88% (1,41 εκ. δρχ έναντι 1,6 εκ. δρχ του εθνικού μέσου

όρου), ενώ οι Νομοί Σάμου και Λέσβου ακολουθούν με 84% και 80%

αντίστοιχα.

Η κλαδική διάρθρωση της οικονομίας είναι προσανατολισμένη

κυρίως στις υπηρεσίες που συμμετέχουν στο 66,7% του ΑΕΠ, ενώ

ακόμα ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο πρωτογενής τομέας με 13,3 %

του ΑΕΠ.

108

Page 109: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πίνακας Ι7: Κλαδική διάρθρωση της οικονομίας της

ΓΕΩΡΓΊΑ

% ΑΕΠ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ

% ΑΕΠ

ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ

% ΑΕΠ

Βόρειο Αιγαίο 13,3 18,1 66,7

Σύνολο Χώρας 7,0 21,4 71,6

Πηγή: All Media Publications, Νομοί της Ελλάδας, έκδοση 2002

Ο πρωτογενής τομέας, αν και έχει υποστεί σημαντική συρρίκνωση τις

τελευταίες δεκαετίες, κυρίως σε ό,τι αφορά το απασχολούμενο

ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και ως ποσοστό του ΑΕΠ, παραμένει

σημαντικός παράγοντας ανάπτυξης στην Περιφέρεια,

τροφοδοτώντας σε ένα βαθμό και τη δραστηριότητα της

μεταποίησης.

Συνολικά, η Περιφέρεια εμφανίζει στη αγροτική παραγωγή υψηλό

ποσοστό εξειδίκευσης στις δενδρώδεις καλλιέργειες (με

καλλιεργούμενες εκτάσεις 2,5 φορές περισσότερες από το μέσο όρο

της χώρας), κυρίως εξ αιτίας της ελαιοκαλλιέργειας (κύρια στη

Λέσβο) αλλά και της καλλιέργειας εσπεριδοειδών και μαστίχας (Χίος).

Η αμπελοκαλλιέργεια στη Σάμο και στη Λήμνο και η καλλιέργεια

σιτηρών στη Λήμνο συμπληρώνουν τις βασικές γεωργικές

δραστηριότητες με εξαγωγικό χαρακτήρα. Η αύξηση της καλλιέργειας

των κηπευτικών, που παρατηρείται δεν καλύπτει ούτε τη τοπική

ζήτηση.

109

Page 110: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Η κτηνοτροφία αποτελεί σημαντική δραστηριότητα με αυξανόμενη

ένταση, τόσο σε ό,τι αφορά στον αριθμό των ζώων, όσο και στη

παραγωγή προϊόντων, ορισμένα από τα οποία κατέχουν σημαντική

θέση, τόσο λόγω της ποιότητας, όσο και της ποσότητας της

παραγωγής τους. Αυτό αφορά κυρίως το Ν. Λέσβου, την

αιγοπροβατοτροφία και τη παραγωγή σκληρού τυριού.

Ο δευτερογενής τομέας έχει υποστεί μεταπολεμικά σημαντική

συρρίκνωση και περιορίζεται ουσιαστικά στον κλάδο τροφίμων και

ποτών, με τη μεταποίηση των προϊόντων του α’γενούς τομέα και

κάποιες άλλες παραδοσιακές παραγωγές (ούζο, γλυκά κουταλιού),

τα προϊόντα χειροτεχνίας (πήλινα, υφαντά, ξυλόγλυπτα κλπ) και τον

κλάδο των κατασκευών που συμπεριλαμβάνει τη βιομηχανία ξύλου

και την κατασκευή άλλων προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά.

Ο τριτογενής τομέας εμφανίζεται ως το σημαντικότερο και

δυναμικότερο κομμάτι της οικονομίας, όταν γίνεται αναφορά σε

εξελίξεις με βάση τα ποσοστά. Η εικόνα είναι λιγότερο θετική όταν

εξετάζονται τα απόλυτα μεγέθη, όπου παρατηρείται σχετικά

περιορισμένη αύξηση της απασχόλησης με εξαίρεση το Ν. Σάμου,

όπου η σημαντική αύξηση του τουρισμού συμπαράσυρε σε αύξηση

του γυναικείου ενεργού πληθυσμού.

Επίσης, η εξέταση των σημαντικότερων κλάδων που αφορούν κάθε

είδους εμπόριο ή το δημόσιο τομέα και απευθύνονται στον τοπικό

πληθυσμό, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως δυναμικοί κλάδοι ικανοί

να συμπαρασύρουν το σύνολο της τοπικής οικονομίας. Ο μόνος

εξαγωγικός κλάδος που εμφανίζει κάποιο μέγεθος και δυναμική, είναι

αυτός των ξενοδοχείων, που όμως υστερεί σε μεγάλο βαθμό

συγκριτικά με ό,τι συμβαίνει στις άλλες νησιωτικές περιοχές της

Χώρας.

Οι κύριοι φορείς, που υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις του δευτερογενή

και του τριτογενή τομέα, είναι τα Επιμελητήρια, οι Αναπτυξιακές

110

Page 111: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Εταιρείες των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων (στο πλαίσιο των

οποίων λειτούργησαν τα Γραφεία Βιομηχανικής Αλλαγής) και οι

Ενώσεις Ξενοδόχων.

5.3 Τεχνολογία και τοπική ανάπτυξη

Ιδιαίτερα περιορισμένος είναι ο τομέας υψηλής τεχνολογίας, κάτι που

συνδέεται με την έλλειψη δυναμικών αστικών κέντρων εθνικής

εμβέλειας και την μικρή παρουσία των οικονομικών δραστηριοτήτων

της Βιομηχανίας. Χαρακτηριστικό είναι το μικρό ποσοστό των

κατοίκων της Περιφέρειας που χρησιμοποιούν Η/Υ ( 14,6 % έναντι

24,1 % του εθνικού μεγέθους) και το ακόμη μικρότερο αυτών που

έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο ( 7,6 % έναντι 14,7 του εθνικού

μεγέθους) σύμφωνα με τα δεδομένα πανελλαδικής έρευνας του

2002. Η Περιφέρεια υστερεί στον τομέα χρήσης της νέας τεχνολογίας

έναντι των περισσότερων περιφερειών της Χώρας, στο τομέα δε της

πρόσβασης στο διαδίκτυο παρουσιάζει τον χαμηλότερο δείκτη μετά

την Δυτική Ελλάδα ( ΕΣΥΕ, 2003). Το εργατικό δυναμικό της δεν

ξεπερνά το 40% του πληθυσμού άνω των 14 ετών, ενώ ο μη

οικονομικά ενεργός πληθυσμός προσεγγίζει αντίστοιχα το 60 % του

συνόλου. Η ανεργία παρουσιάζεται μικρότερη της εθνικής αλλά

παρουσιάζει, όπως είδαμε, ανεξαρτησία από τους εθνικούς

προσδιοριστικούς παράγοντες του φαινομένου. Το υψηλό ποσοστό

πάντως αυτοαπασχολούμενων χωρίς προσωπικό (37%) και άμισθων

βοηθών οικογενειακών δραστηριοτήτων (12%) υποκρύπτει μια

υψηλή, καλυμμένη ανεργία. Στα δυσμενή αναπτυξιακά

χαρακτηριστικά της Περιφέρειας είναι το χαμηλό επίπεδο μόρφωσης

των εργαζομένων, το 55 % των οποίων είναι απόφοιτοι Δημοτικού

και μόλις το 9 % απόφοιτοι ΑΕΙ-ΤΕΙ.

111

Page 112: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

5.4. Προβλέψεις για την ζήτηση των ειδικοτήτων στο Βόρειο Αιγαίο

Τα στοιχεία, που παρατίθενται, βασίζονται σε έρευνες, που

πραγματοποιήθηκαν από το Παρατηρητήριο Απασχόλησης για την

διερεύνηση της ζήτησης των ειδικοτήτων και δεξιοτήτων, (2003-2006)

τόσο στο σύνολο της χώρας όσο και στους νομούς της περιφέρειας

του Βορείου Αιγαίου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του ΠΑΕΠ διαφαίνεται ότι στο

σύνολο της χώρας το 77,8% εκτιμά ότι η κατάσταση της

απασχόλησης μέχρι το 2006 θα διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα, το

12,9% υποστηρίζει ότι θα υπάρχουν αυξητικές τάσεις, το 3,4% εικάζει

ότι οι θέσεις εργασίας θα μειωθούν και το 0,1% αναφέρει ότι οι

μελλοντικές εργασιακές απαιτήσεις και η ανάδυση νέων ειδικοτήτων

θα αποτελέσει αιτία μεταβολής της σύνθεσης της απασχόλησης.

Από την κλαδική διάρθρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων

παρατηρείται ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων εκτιμά, ότι η

κατάσταση απασχόλησης θα διατηρήσει την αριθμητική της σύνθεση

και την δομή της μέχρι το 2006. Αποκλίσεις παρατηρούνται, ωστόσο,

σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κλάδους της

γεωργίας/ κτηνοτροφίας, αλιείας, μεταποιητικής βιομηχανίας,

διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, εκπαίδευσης και ενδιάμεσων

χρηματοπιστωτικών οργανισμών, υποστηρίζοντας, ότι το μέγεθος της

απασχόλησης θα αυξηθεί.

Όσον αφορά την περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου, οι γενικότερες

εκτιμήσεις δείχνουν ότι η διάρθρωση της απασχόλησης μέχρι το

2006 θα διατηρηθεί αριθμητικά ως έχει, με ένα μικρό ποσοστό των

επιχειρήσεων να προβλέπει μελλοντική μείωση των θέσεων εργασίας

(3%). Από την συγκριτική μελέτη των νομών της περιφέρειας

παρατηρείται, ότι στον Ν.Λέσβου η καθαρή αύξηση της

απασχόλησης αναμένεται να προσεγγίζει τις 1,173 νέες θέσεις

112

Page 113: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

εργασίας σε 583 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Για τον Ν.

Χίου, η προβλεπόμενη διάρθρωση της απασχόλησης εντοπίζεται σε

91 επαγγελματικούς κλάδους με 122 νέες θέσεις εργασίας. Ωστόσο,

οι εργασιακές αναδιαρθρώσεις φαίνονται να επηρεάζουν αρνητικά

την αγορά εργασίας της Σάμου, με αναμενόμενη μεταβολή της

απασχόλησης κατά 36 θέσεις εργασίας λιγότερες από τις ήδη

υπάρχουσες. Ο κλάδος οικονομικής δραστηριότητας που

προβλέπεται να περιορίσει αριθμητικά το παραγωγικό δυναμικό που

απασχολεί, είναι ο κλάδος των κατασκευών με 137 επιχειρήσεις να

αναμένουν μείωση του προσωπικού την τριετία 2003-2006.

Συγκεκριμένα, ανά νομό, οι μεταβολές που προβλέπονται ότι θα

γίνουν, αναφέρονται, κυρίως, στους κλάδους της μεταποίησης, της

διαχείρισης ακίνητης περιουσίας και στο χονδρικό λιανικό εμπόριο.

Αναλυτικότερα στον νομό Λέσβου μέχρι το 2006, 266 μεταποιητικές

βιομηχανίες και 262 επιχειρήσεις διαχείρισης ακίνητης περιουσίας

αναμένουν αύξηση των θέσεων απασχόλησης στελεχώνοντας το ήδη

υπάρχον προσωπικό με νέα εξειδικευμένα άτομα. Για τον νομό Χίου,

62 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στο

χονδρικό και λιανικό εμπόριο και 28 μεταποιητικές μονάδες

αποτελούν τους δυναμικότερους κλάδους με τάσεις ανάπτυξης και

εδραίωσης των θέσεων εργασίας, ενώ, στη Σάμο, οι θετικές

εκτιμήσεις περιορίζονται σε 11 ξενοδοχειακές μονάδες και εστιατόρια

και σε 51 μεταποιητικές βιομηχανίες.

Πίνακας Ι8: Αναμενόμενη μεταβολή της απασχόλησης ανά νομό και ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας.

Ν. ΛΈΣΒΟΥΚΑΘΑΡΌΣ ΑΡΙΘΜΌΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΠΟΥ

ΑΝΑΜΈΝΟΥΝ ΑΎΞΗΣΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΎ

Ν. ΣΆΜΟΥΚΑΘΑΡΌΣ ΑΡΙΘΜΌΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΠΟΥ

ΑΝΑΜΈΝΟΥΝ ΑΎΞΗΣΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΎ

Ν. ΧΊΟΥΚΑΘΑΡΌΣ ΑΡΙΘΜΌΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΠΟΥ

ΑΝΑΜΈΝΟΥΝ ΑΎΞΗΣΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΎ ΧΊΟΥ

113

Page 114: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Μεταποιητικές βιομηχανίες

266 51 28

Κατασκευές 21 -137 0Χονδρικό λιανικό εμπόριο

34 12 62

Ξενοδοχεία και εστιατόρια

0 11 0

Μεταφορές 0 0 Δεν αναφέρονται

στοιχείαΔιαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκμισθώσεις, εμπορικές δραστηριότητες

262 0 0

Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών υπέρ του κοινωνικού συνόλου και άλλων υπηρεσιών κοινωνικού ή ατομικού χαρακτήρα

0 0 Δεν αναφέρονται

στοιχεία

* Ο καθαρός αριθμός των επιχειρήσεων που αναμένουν αύξηση του προσωπικού αναφέρεται στις κλαδικές εκτιμήσεις της μεταβολής της απασχόλησης και προκύπτει βάση των επιχειρήσεων που αναμένουν αύξηση και μείωση του αριθμού των απασχολούμενων

Πηγή: Έρευνα Π.Α.Ε.Π., Ζήτηση ειδικοτήτων και δεξιοτήτων στο νομό Λέσβου, Σάμου, Χίου

Όσον αφορά τα εργασιακά αντικείμενα που θα ζητηθούν στο μέλλον,

από την έρευνα απασχόλησης του ΠΑΕΠ προκύπτει ότι στον νομό

Λέσβου οι πλανόδιοι πωλητές, οικιακοί βοηθοί, μεταλλωρύχοι,

οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές μηχανημάτων παραγωγής

προϊόντων ξύλου και χαρτιού, θα αποτελέσουν τις πλέον

περιζήτητες ειδικότητες μέχρι το 2006. Απώλειες, κυρίως,

εντοπίζονται σε εργατικό δυναμικό που δεν έχει προσδιορισμένο

αντικείμενο εργασίας (ανειδίκευτοι εργάτες).

Για τον νομό Χίου, οι αυξήσεις θέσεων εργασίας εντοπίζονται κυρίως

σε υπαλλήλους εξυπηρέτησης πελατών και σε πωλητές

καταστημάτων, ενώ ελαχιστοποίηση των θέσεων απασχόλησης

114

Page 115: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

αναμένεται σε διευθύνοντες- επιχειρηματίες και προϊσταμένους

επιχειρήσεων που απασχολούν μέχρι 9 άτομα.

Τέλος, για τον νομό Σάμου, η μεγαλύτερη μείωση των θέσεων

εργασίας αναμένεται ότι θα γίνει σε τεχνίτες ανέγερσης και

αποπεράτωσης κτιρίων και άλλων δομικών έργων (-86 θέσεις

εργασίας) ενώ οι υπάλληλοι γραφείου και οι μηχανικοί, εφαρμοστές

και συντηρητές μηχανημάτων θα αυξηθούν κατά 44 και 22 νέες

θέσεις εργασίας αντίστοιχα.

Η καμπύλη, ωστόσο, προσφοράς και ζήτησης δεν φαίνεται να

λειτουργεί ισόρροπα για όλους τους κλάδους που αναμένουν αύξηση

προσωπικού. Συγκεκριμένα, σε όλους του νομούς της περιφέρειας,

οι νέες θέσεις εργασίας που αναφέρονται στον κλάδο του εμπορίου

παραμένουν κενές για περισσότερο από 6 μήνες, ενώ στην Λέσβο

και στην Σάμο δυσκολίες εντοπίζονται σε επιχειρήσεις που

δραστηριοποιούνται στο κλάδο των κατασκευών και της

μεταποίησης. Από την πανελλαδική έρευνα του ΠΑΕΠ προκύπτει ότι

οι λόγοι, που οι θέσεις παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο

των 6 μηνών, είναι, κυρίως, η δυσκολία εύρεσης προσωπικού με την

κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση (37,6%) και την επιθυμητή

εργασιακή εμπειρία (31,6%).

Η αποτύπωση των αναγκών αυτών τονίζει, πλέον, την αναγκαιότητα

σχεδιασμού στοχευόμενων δράσεων, καταρτίζοντας το σύνολο των

ανέργων και των υποαπασχολούμενων σε εργασιακές δεξιότητες,

που άπτονται των απαιτήσεων της αγοράς της περιφέρειας. Σε αυτό

το σημείο πρέπει όμως να σημειώσουμε την χαμηλή επίδραση που

είχαν μέχρι σήμερα τα προγράμματα κατάρτιση στην βελτίωση της

ποιότητας κα της εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναμικού

Σε δειγματοληπτική έρευνα που πραγματοποίησε του εργαστήριο το

2004, στα πλαίσια του Ορφέα, έγινε φανερό ότι η εκπαίδευση και

κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού γίνεται κυρίως εντός των

επιχειρήσεων από τους ίδιους του ιδιοκτήτες, ποσοστό 55%

115

Page 116: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

(πίνακας Ι9) ενώ παράλληλα ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό των

επιχειρηματιών (61%) δήλωσε , ότι δεν έχει επαρκεί πληροφόρηση

για τα προγράμματα κατάρτισης και για αυτό τον λόγο αυτό δεν

συμμετέχει σε αυτά.

Πίνακας Ι9: Ενδοεπιχειρησιακη – επαγγελματική κατάρτιση ΠΟΣΟΣΤΌ

(%)Σεμινάρια στον χώρο της επιχείρησης 12,0%Διαλέξεις από ειδικούς/ εξωτερικούς συνεργάτες 12,0%Επιδότηση ή παροχή αδειών για εκπαιδευτικά προγράμματα

5,3%

Η εκπαίδευση γίνεται στο χώρο της εργασίας από υπαλλ/ ιδιοκτήτη

14,0%

Τίποτα 55,3%Άλλο 1,3%

Σύνολο 100,0%

Πηγή: Δειγματοληπτική έρευνα 150 επιχειρήσεων του Βορείου Αιγαίου, 2004, Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Πέρα από την ανεπαρκή πληροφόρηση, οι επιχειρηματίες δηλώνουν

σε ποσοστό 11,7% ότι τους εμπόδισαν, οι υπερβολικές

γραφειοκρατικές διαδικασίες, και σχεδόν 9%, ότι τα προγράμματα

δεν καλύπτουν τις ανάγκες τις επιχείρησης τους. Από τα στοιχεία

αυτό γίνεται φανερό, ότι το σύστημα κατάρτισης παρουσιάζει

σημαντικές δυσλειτουργίες, και αναντιστοιχία με τις πραγματικές

ανάγκες κατάρτισης.

Πίνακας Ι10: Λόγοι που δεν συμμετείχαν σε κάποια δράση των προγραμμάτων κατάρτισης

ΠΟΣΟΣΤΌ(%)

Έχω ανεπαρκή πληροφόρηση 61,2%Υπερβολικά γραφειοκρατικές διαδικασίες υποβολής πρότασης

11,7%

116

Page 117: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Δεν καλύπτουν τις ανάγκες τις επιχείρησής μου 6,8%Καθυστέρηση εκταμίευσης χρημάτων 1,3%

Αναξιοκρατία στην επιλογή επιχειρήσεων 2,9%

ΔΞ/ΔΑ 16,5%Σύνολο 100%Πηγή: Δειγματοληπτική έρευνα 150 επιχειρήσεων του Βορείου Αιγαίου, 2004, Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

5.5 Ο Δημόσιος τομέας ως αναπτυξιακός παράγοντας, αλλά και ως εμπόδιο στην βελτίωση της αγοράς εργασίας

Σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη και την διατήρηση των

επιπέδων απασχόλησης στην Περιφέρεια παραμένει ο Δημόσιος

τομέας, ο οποίος μέσω της ανάπτυξης εκπαιδευτικών, κοινωνικών

και άλλων υπηρεσιών, τις τελευταίες δεκαετίες, βοήθησε σημαντικά

στη συγκράτηση του πληθυσμού, μέσα στα όρια της και στην

διατήρηση, στην περιοχή, ενός εξειδικευμένου ανθρώπινου

δυναμικού. Παρόλα αυτά, η αναπτυξιακή υστέρηση διατηρεί την

ανεργία σε σχετικά υψηλά επίπεδα, ενώ δημιουργεί σημαντικά

κοινωνικά προβλήματα και παγιώνει σημαντικά την παρουσία

ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Στην περίπτωση αυτή οι καταστάσεις

φτώχειας, κοινωνικής περιθωριοποίησης και κοινωνικού

αποκλεισμού μπορούν να συνδυάζονται με μια σειρά παραγόντων,

που έχουν σχέση με το εισόδημα, με την ικανοποιητική λειτουργία

των οικογενειακών δικτύων προστασίας, την ικανότητα του ατόμου ή

του νοικοκυριού να ξεπεράσει τις δυσκολίες και τα εμπόδια που

δημιουργεί η θεσμική υστέρηση της χώρας. Τέτοιοι παράγοντες είναι

κυρίως 1) η έλλειψη ενός λειτουργικού συστήματος κοινωνικής

πρόνοιας 2) η ισχυρή παρεμβατική, αλλά δυσλειτουργική

γραφειοκρατία 3 ) η επιθετική στάση του τραπεζικού συστήματος

απέναντι στην αποταμίευση και την περιουσία των νοικοκυριών, που

εμφανίζεται με την μορφή υψηλότοκου δανεισμού των νοικοκυριών

117

Page 118: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

μέσω πιστωτικών καρτών, χαμηλά επιτόκια καταθέσεων των

νοικοκυριών, χορήγηση δανείων κίνησης και στεγαστικών δανείων

μόνο με ισχυρές εγγυήσεις, η διατήρηση του θεσμού του

επανατοκισμού στις καθυστερούμενες οφειλές των οικογενειακών

επιχειρήσεων ) (συνέντευξη Ι με τραπεζικό στέλεχος).

Με τον τρόπο αυτό η εισοδηματική υστέρηση, των εργαζομένων ή

των νοικοκυριών συνδυάζεται με την πιθανότητα γενικότερων

κινδύνων και περιορισμών, που εμφανίζονται στον σύνολο των

δραστηριοτήτων τους. Ορισμένες απώλειες ή δεσμεύσεις

εισοδημάτων, μπορούν σε αυτή την περίπτωση, να προέρχονται από

προβλέψεις κινδύνων, που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με

επάρκεια από το επίσημο σύστημα κοινωνικής προστασίας, την

προστασία της υγείας και κοινωνικής ασφάλισης, καθώς επίσης και

κινδύνους, που δημιουργούνται από την αδιαφανή λειτουργία της

αγοράς (χρηματοπιστωτικό σύστημα) και την κρατική γραφειοκρατία

(έλεγχοι, καθυστερήσεις πληρωμών, ανεπαρκή θεσμική υποστήριξη

των οικονομικών δραστηριοτήτων). Αυτή η ανάλυση πλησιάζει την

θέση του Atkinson για τον καθορισμό της σημερινής κατανάλωσης

(μέσω δανεισμού κ.α), μέσω των προβλέψεων που κάνει το άτομο

για την εισοδηματική του κατάσταση στο μέλλον (Atkinson 1983). Ως

παράγοντα όμως της γενικής αβεβαιότητας πρέπει, στην περίπτωση

αυτή, να προσθέσουμε την βεβαιότητα για τις αδυναμίες του

κοινωνικού συστήματος και των δημόσιων θεσμών, οι οποίες

προκαλούν βέβαιους κινδύνους όχι μόνο για την εισοδηματική

κατάσταση του ατόμου ή του νοικοκυριού, αλλά και για την κοινωνική

του θέση, όπως επίσης την αντίθεση με το νομικό σύστημα και τους

μηχανισμούς κοινωνικού και οικονομικού ελέγχου κ.α. Σε όλες τις

περιπτώσεις μια τέτοια σύνθετη καταγραφή των καταστάσεων της

ανεργίας, της φτώχειας και της κοινωνικής αποστέρησης απαιτεί μια

παράλληλη αξιολόγηση των περισσότερων παραγόντων (Χτούρης

118

Page 119: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

1992) που προαναφέρθηκαν, κάτι που δεν ήταν δυνατό στην

παρούσα μελέτη.

5.6. Ορισμένα μοντέλα κατανόησης της Κατάτμησης της Περιφερειακής Αγοράς εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο

Ερμηνεύοντας τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν παραπάνω, αλλά

και άλλα στοιχεία της έρευνας, είναι δυνατό να προχωρήσουμε στην

κατασκευή ενός υποδείγματος που θα μας βοηθήσει να

κατανοήσουμε πληρέστερα τα προβλήματα απασχόλησης στο

Βόρειο Αιγαίο, καθώς και να εντοπίσουμε τις δυνατότητες

αντιμετώπισης τους μέσα στα ευρύτερα δυνατά όρια.

Το υπόδειγμα στηρίζεται στις έννοιες της κατάτμησης

(Fichtenbaum, et.al., 1994) και της κατακερματισμένης αγοράς

εργασίας, σύμφωνα με τις οποίες μια περιφερειακή ή εθνική

οικονομία μπορεί να διαθέτει μια ή περισσότερες διακριτές αγορές

εργασίας, οι οποίες είτε αποκλείουν η μία την άλλη, είτε

επικοινωνούν μόνο μερικώς. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση το

Βόρειο Αιγαίο διαθέτει τέσσερις διαφορετικές αγορές – περιοχές της

εργασίας, οι οποίες διαχωρίζονται, ως προς τις αμοιβές (Cain, 1976),

το κύρος (Mc Nabb & Psacharopoulos 1981), καθώς επίσης και με

διοικητικά – θεσμικά, πολιτισμικά, εθνοτικά κριτήρια και κριτήρια

φύλου. Τα κριτήρια αυτά δεν λειτουργούν ενιαία, αλλά είναι δυνατό

να επηρεάζουν τα χαρακτηριστικά μιας ή και περισσοτέρων

περιοχών της αγοράς εργασίας. Είναι φανερό ότι, δίπλα στο

προτεινόμενο υπόδειγμα, είναι δυνατό να εξεταστούν οι περιπτώσεις

της κατάτμησης της αγοράς εργασίας, κυρίως με αναφορές: α) στα

επίπεδα μισθών, β) της διαφοροποίησης του κέντρου και της

περιφέρειας της αγοράς εργασίας και της οικονομικής

δραστηριότητας και γ) την κλασσική διαφοροποίηση της

119

Page 120: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

πρωτεύουσας και δευτερεύουσας αγοράς εργασίας. Σημαντικά

στοιχεία αυτών των υποδειγμάτων, είναι δυνατό να ενσωματωθούν

στο προτεινόμενο υπόδειγμα μια τετραπλής κατάτμησης, το οποίο

στηρίζεται κυρίως στην διαφοροποίηση που παρουσιάζεται,

ανάλογα με τα δομικά χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας.

(Leontaridi 1998). Το υπόδειγμα αυτό επηρεάζεται κυρίως από την

ισχυρή και καθοριστική παρουσία του δημόσιου τομέα στην συνολική

απασχόληση, κάτι που αποτελεί μια σημαντική ελληνική

ιδιαιτερότητα, ειδικότερα για τις νησιωτικές και απομακρυσμένες

περιοχές, όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα κεφάλαια..

Τμήματα και περιοχές της αγοράς εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο

Πρωτεύουσα αγορά εργασίαςΑ. H πρώτη περιοχή της αγοράς εργασίας που διαφοροποιείται από

το σύνολο, είναι αυτή που αναφέρεται στον δημόσιο τομέα.

Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 30% των εργαζομένων

εντάσσεται εργασιακά στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα (πίνακας Δ2).

Ο ευρύτερος δημόσιος τομέας διαμορφώνει έναν χώρο οικονομικό

και εργασιακό στον οποίο ισχύουν τα ακόλουθα: 1. Σχετικά υψηλό

επίπεδο αμοιβών 2. Υψηλή θεσμική ρύθμιση των σχέσεων εργασίας,

ασφάλισης των εργαζομένων 3. Διαδικασίες εισόδου και εξόδου

που καθορίζονται από αυστηρούς διοικητικούς κανόνες, αλλά

παράλληλα και από σχέσεις πολιτικής πελατείας και πολιτικής

επιρροής 4. Συμμετοχή των συνδικάτων σε όλες τις αποφάσεις

ρύθμισης των εργασιακών, επαγγελματικών και οικονομικών

θεμάτων μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η συνδικαλιστική

οργάνωση των εργαζομένων είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένη και

συνδέεται μέσω εκτενών δικτύων με τους κομματικούς πολιτικούς

σχηματισμούς. Λόγω αυτής της διασύνδεσης αρκετά σημαντικά

120

Page 121: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

συνδικαλιστικά στελέχη αναλαμβάνουν υπεύθυνες θέσεις στους

κρατικούς θεσμούς (Υπουργεία, Γ. Γραμματείες, Οργανισμούς ), που

καθορίζουν την πολιτική για την απασχόληση, την κοινωνική

ασφάλιση και τον ευρύτερο κοινωνικό τομέα.

5. Παράλληλα, η αγορά εργασίας που περιορίζεται στον ευρύτερο

δημόσιο τομέα, καθορίζεται από συγκεκριμένα κατοχυρωμένα

επαγγελματικά, ασφαλιστικά και κοινωνικά δικαιώματα. Αυτά τα

δικαιώματα, αν και κατοχυρώνονται στο υπάρχον νομικό πλαίσιο,

βρίσκουν μία ικανοποιητική εφαρμογή μόνο σε ορισμένες περιοχές

του ιδιωτικού τομέα και κυρίως στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτό

φαίνεται και από τα σχετικά ψηλά ποσοστά των

ημιαπασχολούμενων, κυρίως εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, που

δεν διαθέτουν ικανοποιητική ασφάλιση (πίνακας Γ6).

Η περιοχή της απασχόλησης που καθορίζεται από τον δημόσιο

τομέα μπορεί να θεωρηθεί, ως η πρωτεύουσα αγορά εργασίας στο

Βόρειο Αιγαίο, διότι αποτελεί την περιοχή της αγοράς που

διαμορφώνει τα ισχύοντα και επιθυμητά πρότυπα, ως προς την

σταθερότητα της απασχόλησης, την ποιότητα της εργασίας, το

υψηλότερο επίπεδο αμοιβών (Πίνακας Ε2.,Σ.53) και τέλος τη

δυνατότητα εκπροσώπησης και συμμετοχής στις αποφάσεις που

αφορούν την προστασία των εργαζομένων. Τα παραδοσιακά

κριτήρια διαφοροποίησης της πρωτεύουσας από την δευτερεύουσα

αγορά εργασίας, τα οποία

προσανατολίζονται κυρίως στο μέγεθος και την κερδοφορία των

ιδιωτικών επιχειρήσεων (Doeringer & Piore, 1971), δεν μπορούν να

εφαρμοστούν στο Βόρειο Αιγαίο λόγω της ιδιαίτερης οικονομικής

δομής και λόγω της απουσίας μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων στην

Περιφέρεια. Στα πλαίσια αυτά, τη δευτερεύουσα αγορά εργασίας τη

συγκροτούν οι υπόλοιπες τέσσερις περιοχές που περιγράφονται

παρακάτω. Η δευτερεύουσα αγορά εργασίας, παρουσιάζει συνολικά

ασταθείς δομές και μη σταθερές θέσεις εργασίας, Η κατάσταση

121

Page 122: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

αυτή, διαφοροποιείται σε μεγάλο βαθμό, ως προς τα οικονομικά και

ποιοτικά στοιχεία της απασχόλησης, ανάμεσα στις τρεις διαφορετικές

περιοχές.

Περιοχές της δευτερεύουσας αγοράς εργασίας

Β. Η δεύτερη περιοχή της αγοράς εργασίας αναφέρεται στην

ιδιωτική οικονομία, που αποτελείται, στο συντριπτικό της ποσοστό

από πολύ μικρές επιχειρήσεις και αυτοαπασχολουμένους (πίνακας

Δ3). Η περιοχή αυτή διαμορφώνει έναν οικονομικό και εργασιακό

χώρος, στον οποίο, μεταξύ άλλων ισχύουν τα ακόλουθα: 1. Σε

μεγάλο βαθμό εφαρμόζονται θεσμικές ρυθμίσεις για τον ελάχιστο

μισθό και τα ασφαλιστικά δικαιώματα, τον χρόνο εργασίας κ.α, χωρίς

αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν συχνές αποκλίσεις από αυτές τις

ρυθμίσεις. Αποκλίσεις που γίνονται με την πρωτοβουλία των

εργοδοτών και συνήθως με την σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων.

Ωστόσο, η χαμηλή παρεμβατικότητα των εργαζομένων στον

διακανονισμό των όρων και των συνθηκών απασχόλησης τους

καθώς και η ασταθής αγορά, συμβάλει στην ανάληψη παράλληλων

επαγγελματικών δράσεων. Από το σύνολο των εργαζομένων που

απασχολείται σε περισσότερες της μιας εργασίες, το 75% είναι άτομα

που το βασικό τους επάγγελμα εντάσσεται στον ιδιωτικό τομέα και το

εισοδηματικό τους κλιμάκιο κυμαίνεται μεταξύ 600- 1000 ευρώ

(πίνακας Ε2). Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει την θέση του Atkinson

(1983), όπως έχει ήδη αναφερθεί, για την συμβολή των προβλέψεων

των κινδύνων στον καθορισμό των επαγγελματικών δραστηριοτήτων

2. Το γενικό επίπεδο μισθών είναι χαμηλό, ειδικότερα για τους

εργαζόμενους με ελλιπή ή χαμηλή επαγγελματική εκπαίδευση και

κατάρτιση. Αντίθετα, οι εργαζόμενοι με υψηλή εξειδίκευση και σε

ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί,

τεχνικοί) απολαμβάνουν τις υψηλότερες αμοιβές. Σε αυτό το Τμήμα

122

Page 123: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

της αγοράς εργασίας, εμφανίζονται και τα εντονότερα φαινόμενα της

γκρίζας οικονομίας και πολλές φορές της μη δηλωμένης εργασίας

και αποφυγής των φορολογικών βαρών κ.α. Το θέμα αυτό δεν

αποτέλεσε αντικείμενο της έρευνας, αλλά από την γενικότερη

παρατήρηση που πραγματοποιήθηκε, καθώς και από τις άμεσες

προσλαμβάνουσες παραστάσεις, φαίνεται ότι σε αυτές τις κατηγορίες

επαγγελμάτων, παρουσιάζεται έντονα και η μη δηλωμένη εργασία

από τους εργαζόμενους του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ειδικότερα

στην εκπαίδευση, την υγεία και τα τεχνικά επαγγέλματα). 3. Είναι

έντονη η εποχιακή και μερική απασχόληση. Ένα μεγάλο τμήμα των

εργαζομένων ανήκει στα συμβοηθουντα μέλη οικογένειας, κάτι που

σημαίνει, ότι δεν θεωρούνται εργαζόμενοι με πλήρεις αμοιβές και

κατοχυρωμένα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα 4. Οι

διαδικασίες εισόδου και εξόδου των εργαζομένων καθορίζονται από

τον κύκλο εργασιών της επιχείρησης και όχι από μια μακροπρόθεσμη

στρατηγική ανάπτυξης ή διατήρησης μιας οικονομικής

δραστηριότητας (ΠΑΕΠ 2004 ) 5. Η συνδικαλιστική οργάνωση των

εργαζομένων είναι λιγότερο ανεπτυγμένη, κυρίως στις λίγες μεγάλες

επιχειρήσεις, ενώ είναι ασήμαντη στις μικρές επιχειρήσεις. Οι

αυτοαπασχολούμενοι και οι μικροί αγρότες είναι συνήθως,

ενταγμένοι στις επαγγελματικές τους ενώσεις και στους αγροτικούς

συνεταιρισμούς, οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό δέχονται ισχυρή επιρροή

από την πολιτική των μεγάλων κομμάτων, ενώ δεν παρουσιάζουν

σχεδόν καμία δραστηριότητα σε τοπικό επίπεδο 6. Η εξειδίκευση της

εργασίας γίνεται συνήθως μέσω των επιλογών του εργοδότη, είναι

ασταθής χρονικά, και δεν συνοδεύεται από διαδικασίες κατάρτισης,

αν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, και ιδιαίτερα οι ημιαπασχολούμενοι

δείχνουν σημαντικό ενδιαφέρον, για ανάλογες δραστηριότητες. Τα

συμβοηθούντα μέλη οικογένειας, δεν έχουν κανένα δικαίωμα να

συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης και ενημέρωσης, λόγω

του άτυπου χαρακτήρα της εργασίας τους. Η χρησιμοποίηση μελών

123

Page 124: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

της οικογένειας στις εργασίες των ιδιωτικών επιχειρήσεων, αποτελεί

μια ‘προστασία’ απέναντι στους φορολογικούς και ασφαλιστικούς

ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους και μειώνει σε μεγάλο βαθμό

το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων 3. Ορισμένοι επιχειρηματίες

δηλώνουν, ότι η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων τους, στηρίζεται

κυρίως σε αυτή τη δυνατότητα να μειώνουν το κόστος, ενώ σε άλλη

περίπτωση συνάδελφοί τους οδηγούνται στο κλείσιμό της

επιχείρησης τους ή στον περιορισμό των δραστηριοτήτων τους. Η

ελκυστικότητα της πρωτεύουσας αγοράς εργασίας, καθορίζεται σε

μεγάλο βαθμό και από την γνώση των κινδύνων που

προαναφέρθηκαν, αλλά και από την ταύτιση της συνολικής

δευτερεύουσας αγοράς εργασίας με την αστάθεια της εργασίας και

τις καταστάσεις της φτώχειας και κοινωνικής περιθωριοποίησης

(Μπαλούρδος,Υφαντόπουλος, 1999)

Γ. Η Τρίτη περιοχή είναι η περιοχή της μη ‘νόμιμης’ ή τη ημι-νόμιμης απασχόλησης των οικονομικών μεταναστών. 1. Σε αυτή

την περιοχή ισχύουν συνήθως οι κανόνες της καθημερινής

προσφοράς και ζήτησης εργασίας και τα συμβόλαια στην

περίπτωση που υπάρχουν είναι προφορικά και αμφισβητήσιμα τόσο

από την πλευρά των εργαζομένων, όσο και από την πλευρά των

εργοδοτών 3. Οι διαδικασίες επιλογής και εξειδίκευσης στηρίζονται

σε εθνοτικά και φυλετικά κριτήρια 3. Το επίπεδο αμοιβών κυμαίνεται

περίπου στο 1/2 η στο 1/3 του ελάχιστου μεροκάματου. 4 Δεν

υπάρχει καμία συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων λόγω

των μη κατοχυρωμένων κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων των

μεταναστών. 6. Η οικονομική- κοινωνική ένταξη, ακολουθεί τις

διαδρομές της αλυσιδωτής μετανάστευσης και στηρίζεται στην

υποστήριξη των κοινωνικών και εθνοτοπικών δικτύων. 7. Η είσοδος

3 Συνεντεύξεις με μέλη των εμπορικών και επαγγελματικών ενώσεων του Βορείου Αιγαίου

124

Page 125: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

στην επίσημη αγορά εργασίας στον ιδιωτικό τομέα πραγματοποιείται

μέσα από επίσημες διαδικασίες νομιμοποίησης και μέσω των

ανεπτυγμένων οικογενειακών δικτύων και των δικτύων της

κοινότητας της προέλευσης τους (Συνεντεύξεις με οικονομικούς

μετανάστες 2003-20044).

Δ. Η τέταρτη περιοχή είναι αυτή της άτυπης εργασίας που

παρέχεται εντός της πυρηνικής οικογένειας ή στα πλαίσια των

στενών ή των ευρύτερων δικτύων της συγγένειας. Εδώ

αναφερόμαστε σε αγροτικές εργασίες, υπηρεσίες φροντίδας και

πρόνοιας για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, και γενικότερα

κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητας στην κοινότητα και στον

συγγενικό δίκτυο. Οι δραστηριότητες αυτές είναι πέραν των

συνηθισμένων αναπαραγωγικών δραστηριοτήτων της οικογένειας και

για το λόγο αυτό μπορούν να θεωρηθούν μορφές άτυπης και μη

αμειβομένης εργασίας, προσφερόμενες κυρίως από τις γυναίκες.

Αυτό το τμήμα της αγοράς εργασίας, εφάπτεται και επικαλύπτεται σε

σημαντικό βαθμό με το Β τμήμα, ενώ η μετακίνηση ανάμεσα στα δύο

τμήματα γίνεται στα πλαίσια της στρατηγικής της οικογένειας, των

διαδικασιών διαδοχής εντός των οικογενειακών επιχειρήσεων, του

φύλου των εργαζομένων, της ατομικής εκπαιδευτικής προοπτικής

κ.α. συναφείς παράγοντες. Η μετακίνηση προς τα τμήματα Α και Β

είναι βέβαιη, όταν τα μέλη της οικογένειας έχουν την δυνατότητα να

ενταχθούν σε εργασίες υψηλού κύρους στο τμήμα Α που

παρουσιάζει υψηλό κύρος και προνομιακές ρυθμίσεις και δομές για

τους εργαζόμενους.

4 Επιτόπια παρατήρηση και Συνεντεύξεις με οικονομικούς μετανάστες στη Μυτιλήνη. 2003-2004 (Γιώργος(Αλβανία): εργάτης σε αγροτικές και κατασκευαστικές εργασίες., Ηλίας(Αλβανία): εργάτης σε κατασκευαστική εταιρία, Νίκος- Δημήτρης (Αλβανία) Εργολάβοι οικοδομών . Σουζάνα, Μαρία, Ντίνα (Μολδαβία Αλβανία): Καθαρισμός σπιτιών, Αντώνης(Ρωσία), εργάτης σε αγροτικές εργασίες, εργολάβος αγροτικών εργασιών, συνεταίρος σε εστιατόριο, Ιγκόρ ( Ουκρανία), εργάτης σε μεταφορική εταιρία.

125

Page 126: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Διάγραμμα 5: Μοντέλο κατάτμησης της Περιφερειακής Αγοράς εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο και οι ροές ανάμεσα στις διάφορες περιοχές. Α> Πρωτεύουσα αγορά εργασίας Β>Γ>Δ Δευτερεύουσα αγορά εργασίας

Το υπόδειγμα που παρουσιάζεται σε αυτό το σημείο, θεωρεί ότι όλες

οι μορφές της εργασίας, εντάσσονται με κάποιο άμεσο/ θεσμικό ή

έμμεσο/ άτυπο τρόπο στην αγορά εργασίας και όχι σε

υποσυστήματα της εργασίας που βρίσκονται εντός και εκτός της

αγοράς εργασίας (Δεδουσόπουλος 1995: 28-40). Αυτή η θέση,

ανταποκρίνεται περισσότερο στην ελληνική πραγματικότητα, στην

οποία η εργαζόμενοι κινούνται συχνά ανάμεσα στα διάφορα τμήματα

και περιοχές της αγοράς εργασίας, ακολουθώντας έτσι μία σύνθετη

στρατηγική , ως προς την ενσωμάτωση τους στην επαγγελματική και

οικονομική ζωή. Με αυτό τον τρόπο, εντάσσονται συχνά σε οριακά

σημεία στην αγορά εργασίας, που μόνο σε μικρό βαθμό

ανταποκρίνονται σε καθαρά οικονομικούς παράγοντες και κριτήρια,

126

Page 127: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ενώ σε άλλες περιπτώσεις ισχύει ‘αποκλειστικά’ ο νόμος της

προσφοράς και ζήτησης εργασίας.

5.6.1 Ροές Απασχόλησης στο δίκτυο των τμημάτων της αγοράς εργασίας

Οι τέσσερις περιοχές της αγοράς εργασίας έχουν μεταξύ τους

οριοθετημένα όρια και η μετακίνηση από την μια περιοχή στην άλλη

απαιτεί σημαντική ατομική προσπάθεια, θεσμικές ρυθμίσεις

(μετανάστες και γενικότερα ευάλωτες ομάδες) και σημαντική αλλαγή

των στάσεων και των πολιτισμικών πρακτικών των εργαζομένων

(γυναίκες). Η κατάτμηση της αγοράς εργασίας είναι ένα σημαντικό

χαρακτηριστικό μιας οικονομίας που λειτουργεί με πολλαπλά

οικονομικά κριτήρια και σε ένα χαμηλό επίπεδο οικονομικής

ανάπτυξης. Η μετακίνηση και η πιθανή αλλαγή, βελτίωση κλπ της

θέσης ενός εργαζόμενου δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη, λόγω της

ισχυρής τμηματοποίησης και του κατακερματισμού. Ο εργαζόμενος

κινείται υποχρεωτικά μέσα σε συγκεκριμένα όρια και υπόκειται σε

συγκεκριμένες θεσμικές, κοινωνικές και πολιτισμικές δεσμεύσεις. Σε

ορισμένες περιπτώσεις η διαδικασία μετακίνησης, από την μία

περιοχή της αγοράς εργασίας στην άλλη πραγματοποιείται μέσω

δικαστικών αποφάσεων και νομικών ή διοικητικών ρυθμίσεων, όπως

συμβαίνει, για παράδειγμα με μία σειρά ρυθμίσεων/Νόμων (Νόμος

2839/2000, 164/2005) που προέκυψαν με στόχο τη μονιμοποίηση

σημαντικού αριθμού εργαζομένων του Δημόσιου τομέα, που

εργαζόταν με συμβάσεις, ιδιωτικού δικαίου, αυτοαπασχολούμενοι με

συμβάσεις έργου ή άλλες εποχιακές και αποσπασματικές ρυθμίσεις,

διάφορων δημόσιων υπηρεσιών. Ένα μεγάλο μέρος των

εργαζομένων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, για παράδειγμα, πέρασε ή

πρόκειται να περάσει στη θέσεις μόνιμης απασχόλησης

(περισσότεροι από 213), μέσω ανάλογων διαδικασιών.

127

Page 128: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Σε άλλες περιπτώσεις, όπως συμβαίνει με τους οικονομικούς

μετανάστες, η είσοδος στην επίσημη αγορά εργασίας,

*πραγματοποιείται σε διάφορες φάσεις νομιμοποίησης της εργασίας

τους. Η νομιμοποίηση αυτή στηρίζεται, κυρίως, στην εκπλήρωση

ορισμένων ελάχιστων ασφαλιστικών υποχρεώσεων και στην

πληρωμή ορισμένων παράβολων προς το ελληνικό δημόσιο. Αλλά,

ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις η νομιμοποίηση δεν είναι

διαρκής, διότι οι περισσότεροι από αυτούς τους εργαζόμενους δεν

είναι σε θέση να εξασφαλίσουν μια σταθερή θέση εργασίας και την

διαρκή πληρωμή των εργοδοτικών εισφορών. Σε άλλες περιπτώσεις,

όπου η οικογενειακή και οικονομική οργάνωση των νοικοκυριών των

μεταναστών είναι αρκετά ανεπτυγμένη, παρατηρούμε την ανάπτυξη

μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων, ή ομάδων εργασίας που

αναλαμβάνουν εργολαβίες στον κατασκευαστικό και τον αγροτικό

τομέα (Συνεντεύξεις με οικονομικούς μετανάστες 2003-2004, ο.π).

5.6.2. Ροές και Φίλτρα ανάμεσα στις περιοχές της αγοράς εργασίας

 Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ηλικία, η καλή γνώση των αγγλικών και

η πολύ καλή χρήση Η/Υ, είναι παράγοντες που καθορίζουν τόσο την

εύρεση εργασίας, όσο και τη μορφή της εργασίας,  (πλήρης ή

μερική). Αντίθετα, μεταβλητές όπως η μόρφωση και η επαγγελματική

κατάρτιση, δεν φαίνεται να επηρεάζουν τις καταστάσεις

απασχόλησης και ανεργίας,  κάτι που πιθανά  συνδέεται  με την

μικρή ζήτηση εξειδικευμένων επαγγελμάτων, καθώς και εργαζομένων

με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Αυτή τη χαμηλή ζήτηση τη

συνδυάζουμε με  τη   μικρή κλίμακα της επιχειρηματικής

δραστηριότητας, το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων και το χαμηλό

τεχνολογικό τους εκσυγχρονισμό.

 Οι γυναίκες, ευρισκόμενες σε ένα μεγάλο ποσοστό εκτός της

επίσημης αγοράς εργασίας, επίσης , δεν επηρεάζουν της μεταβλητές

128

Page 129: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

της απασχόλησης. Ο αποκλεισμός  ενός μεγάλου μέρους της

γυναικείας απασχόλησης μέσα στην άτυπη αγορά εργασίας και σε

ρόλους που καθορίζονται από τον παραδοσιακό καταμερισμό της

εργασίας εντός της οικογένειας, περιορίζει το μέγεθος συμμετοχής

της γυναικείας απασχόλησης στον δείκτη της ανεργίας και στα

μεγέθη της πλήρους  και άλλων μορφών απασχόλησης.

Οι γνώσεις αγγλικών και υπολογιστή είναι μία σημαντική προϋπόθεση

για την εξεύρεση εργασίας, αλλά δεν επαρκούν εάν δεν συνδυαστούν με

τους δεσμούς των  κοινωνικών δικτύων και το τοπικό κοινωνικό

κεφάλαιο.   Υποθέτουμε ότι οι δεσμοί και οι σχέσεις αμοιβαίας

συμπαράστασης και υποστήριξης αποτελούν το υπόβαθρο πάνω στο

οποίο μπορούν να αξιοποιηθούν οι επαγγελματικές δεξιότητες αυτών

που αναζητούν εργασία. Τα δίκτυα αποτελούν με αυτόν τον τρόπο

αρνητικά και θετικά  φίλτρα  επιλογής αυτών που θα εισέλθουν στην

εργασία, καθώς και αυτών που θα μπορέσουν να διατηρήσουν την

εργασία τους για μεγάλο χρονικό διάστημα   Το σημείο αυτό της έρευνας,

αν και  παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, δεν έχει μελετηθεί σε βάθος

ούτε για μεγάλη χρονική διάρκεια, κάτι που θα βοηθούσε να εξάγουμε

πιο ασφαλή συμπεράσματα για τον ρόλο τον κοινωνικών δικτύων, ως

καταλυτών, οι οποίοι ενεργοποιούν τελικά τους σημαντικούς και

γνωστούς προσδιοριστικούς  παράγοντες  της  απασχόλησης.

 Ο παράγοντας ‘χρόνος ανεργίας’, εάν προστεθεί στο μοντέλο που

παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα,  συμπληρώνει την εικόνα

της κατάτμησης της αγοράς εργασίας με το στοιχείο του έντονου  

αποκλεισμού των νεοεισερχόμενων και των ανέργων. Όσοι δεν

υπήρξαν ποτέ άνεργοι και όσοι παραμένουν άνεργοι για λιγότερο

από ένα έτος επηρεάζουν θετικά τη μορφή απασχόλησης

(εργαζόμενος), δηλαδή έχουν ελπίδες να επανενταχθούν στον

εργασιακό στίβο. Αντίθετα,  όσοι είναι άνεργοι για περισσότερο από

ένα έτος,  έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εξακολουθήσουν να

παραμένουν άνεργοι. Με αυτό τον τρόπο αποδεικνύεται,  ότι το

129

Page 130: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

εξωτερικά όρια της αγοράς εργασίας, έχουν ισχυρά εμπόδια εισόδου

για τους νέους και τους μακροχρόνια ανέργους (Πίνακας Κ1).

 Πίνακας Κ1: Λογιστική παλινδρόμηση- Εξαρτημένη μεταβλητή: Απασχόληση (εργαζόμενος-άνεργος)

B S.E. WALD DF SIG. EXP(B)Άνεργος <έτος 2,649 ,803 10,879 1 ,001 ,071

  Άνεργος >έτος

2,054 ,810 6,434 1 ,011 ,128

  Δεν υπήρξα άνεργος

4,214 ,830 25,778 1 ,000 ,015

Πηγή: Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Τεκμηρίωσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2005

Τα ευρήματα αυτά, επιβεβαιώνουν την υπόθεση, που υποστηρίζει

ότι στην Ελλάδα παρατηρείται μια έντονη ακαμψία της αγοράς

εργασίας (Ματσαγγάνης, 2003), η οποία συντηρεί και ευνοεί ένα

ισχυρό προστατευμένο τομέα στην αγορά εργασίας, στον οποίο

διατηρούνται σταθερές θέσεις εργασίας και σχετικά υψηλές αμοιβές,

ενώ απορυθμίζεται πλήρως η ανεπίσημη αγορά εργασίας. Ως προς

το τελευταίο σημείο πιστεύουμε ότι η απορρύθμιση και η σχετική

ευελιξία που παρατηρείται παρουσιάζουν ισχυρές διαφοροποιήσεις

στις διάφορες περιοχές της αγοράς εργασίας. Για τον λόγο αυτό, ένα

υπόδειγμα, όπως αυτό που προτείνουμε, που αναδεικνύει την

ισχυρή κατάτμηση της αγοράς, μπορεί να αναλύσει πιο ικανοποιητικά

την παρούσα κατάσταση.

5.7 Ανάπτυξη και ολοκλήρωση της αγοράς εργασίας

Η αγορά εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο, όπως φάνηκε από τα στοιχεία,

που παρουσιάστηκαν στην έρευνα, παρουσιάζει σημαντικά

130

Page 131: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

προβλήματα ως προς τις δομές, που βοηθούν στην πρόσβαση σε

αυτήν, αλλά και ως προς τη διαφάνεια και την κατάτμηση της. Αυτές

τις αδυναμίες τις δημιουργεί και τις μεγεθύνει σε μεγάλο βαθμό το

μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων του Βορείου Αιγαίου. Το 94% των

επιχειρήσεων έχει λιγότερους από 5 εργαζόμενους, ενώ το υπόλοιπο

5,4 % απασχολεί 6-10 άτομα. Στην πραγματικότητα η πολύ μικρή

επιχείρηση αποτελεί τον κυρίαρχο και εν μέρει τον ‘μοναδικό’ τύπο

επιχείρησης στο Βόρειο Αιγαίο. Επιχειρήσεις αυτού του μεγέθους δεν

είναι σε θέση να διαχειριστούν με ευκολία τα θέματα του ανθρώπινου

δυναμικού και για τον λόγο αυτό στηρίζονται, για τα θέματα αυτά,

στην εμπειρία του εργοδότη, στα ανθρώπινα δίκτυα και στις

παραδοσιακές σχέσεις εμπιστοσύνης που αναπτύσσονται τοπικά.

Παράλληλα, ένα σημαντικό μέρος του ανθρώπινου δυναμικού

καθορίζει την σχέση του με τον κόσμο της εργασίας μέσα από

στάσεις και νοοτροπίες, που έχουν σχέση με την παραδοσιακή δομή

της οικογένειας, τις στρατηγικές ανάπτυξης κοινωνικού κύρους, τον

περιορισμό της δημόσιας ζωής των γυναικών κ.α.. Αποτέλεσμα

αυτών των στάσεων είναι ένα μεγάλο μέρος του ανθρώπινου

δυναμικού να βρίσκεται εκτός της αγοράς εργασίας ή να έχει μικρή ή

καθόλου πρόσβαση σε αυτή. Τα προβλήματα που συναντούν οι

εργαζόμενοι, στο πολύπλοκο και ασαφές καθεστώς εργασίας και

στην τμηματοποιημένη αγορά εργασίας, τα αντιμετωπίζουν κυρίως

μέσα από την ενεργοποίηση των κοινωνικών τους δικτύων, καθώς

και των δικτύων που τους συνδέουν με την τοπική πολιτική.

Σε αυτό συντείνει, ακόμα περισσότερο, το ότι τα κονδύλια, που

επενδύονται για την βελτίωση της αγοράς εργασίας και την κατάρτιση

και επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού, δεν είναι

προσαρμοσμένα στις τοπικές ανάγκες, στη δομή της τοπικής

οικονομίας, και στα ειδικά κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά

του ανθρώπινου δυναμικού που είναι ευάλωτο στην ανεργία.

131

Page 132: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Επίσης, όπως θα δούμε παρακάτω, δεν υπόκεινται τα κονδύλια

αυτά σε νομικούς καταναγκασμούς και υποχρεώσεις, που θα

υποχρέωναν τους διαχειριστές τους να διαθέσουν ένα μέρος τους

στην κάλυψη των παραπάνω κενών.

5.8 Δημιουργία ενδιαμέσων φορέων και εναλλακτικών δικτύων απασχόλησης

Η δημιουργία και η ανάπτυξη ενδιαμέσων φορέων, που θα

υποστηρίξουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων που

προαναφέρθηκαν, αποτελεί μια βασική προϋπόθεση για την

ανάπτυξη και την ωρίμανση της αγοράς εργασίας στο Βόρειο Αιγαίο.

Αυτοί οι ενδιάμεσοι φορείς θα έχουν ως κύριο έργο τη συμμετοχή

των επιχειρήσεων, των εργοδοτών και των εργαζομένων στη

διαμόρφωση και βελτίωση των διαδικασιών πρόσβασης του

ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας, ενώ παράλληλα θα

υποστηρίζουν τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων σε ζητήματα

επιλογής και διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού. Το Φόρουμ

απασχόλησης που δημιουργήθηκε, στα πλαίσια του Προγράμματος

Ορφέας, σε περιφερειακό και νομαρχιακό επίπεδο μπορεί να

αποτελέσει την βάση για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη των

κατάλληλων φορέων. H δημιουργία ενός Φόρουμ δεν αποτελεί μια

εύκολη διαδικασία, ειδικότερα στις τοπικές κοινωνίες, όπου η

κατεστημένη λειτουργία των δημόσιων φορέων εμποδίζει τη συνέργια

και τη συμπληρωματικότητα των δραστηριοτήτων

Στα πλαίσια της έρευνας του Ορφέα ένα από τα βασικά

συμπεράσματα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της

ανεργίας στο Βόρειο Αιγαίο είναι η άμεση συνεργική εμπλοκή των

περιφερειακών αρμόδιων φορέων στο σχεδιασμό και την υλοποίηση

πολιτικών για την Περιφερειακή Απασχόληση και την Τοπική

Ανάπτυξη. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, αυτό είναι

δυνατό να επιτευχθεί στα πλαίσια ενός δικτύου, που βοηθάει στην

132

Page 133: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ανάληψη πρωτοβουλιών και στη διαμόρφωση του κατάλληλου

επιχειρηματικού πλαισίου για τη υποστήριξη του στόχου της

πλήρους απασχόλησης στο Βόρειο Αιγαίο. Αποτελεί επίσης κοινή

διαπίστωση ότι οι παραπάνω στόχοι υλοποιούνται με την περαιτέρω

ανάπτυξη και εξειδίκευση των υπαρχόντων μηχανισμών

απασχόλησης, μέσω της δημιουργίας κατάλληλα εκπαιδευμένου

στελεχιακού δυναμικού το οποίο θα αποτελέσει την σύνδεση του

διοικητικού μηχανισμού με την τοπική κοινωνία και ειδικότερα με την

τοπική αγορά εργασίας. Σημαντικό ρόλο θα παίξει, επίσης, και η

δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού παρακολούθησης και

καταγραφής της απασχόλησης σε περιφερειακό επίπεδο, που σκοπό

θα έχει την ευαισθητοποίηση των τοπικών φορέων και της τοπικής

κοινωνίας για ζητήματα απασχόλησης.

Το υπάρχον νομικό πλαίσιο δίνει, επίσης, τη δυνατότητα στους

φορείς να δημιουργήσουν νόμιμες συμπράξεις, οι οποίες, σε τοπικό

επίπεδο, θα έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα και με τον τρόπο αυτό θα

εξασφαλίζουν τη συνέχεια και συνέργια των δράσεων για την

απασχόληση. Εδώ τονίζεται η σημασία της έννοιας της

δεσμευτικότητας των συμπράξεων αυτών, που επιτυγχάνεται μέσω

του νομικού τους χαρακτήρα. Και τούτο, διότι η δεσμευτικότητα αυτή

θα καλύψει την χαλαρότητα των συμπράξεων, που ισχύει μέχρι τώρα

σε εθνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ή ελλιπής

δέσμευση, που δημιουργεί σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό

επίπεδο το (Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Απασχόληση (ΕΣΔΑ), και

το Εθνικό Σχέδιο Δράσης Κοινωνικής Πρόνοιας. Αυτό οφείλεται σε

ένα σύμπλεγμα πρακτικών, ρυθμίσεων, υλικών και άϋλων

στοιχείων, που διαμορφώνουν το νομικό πλαίσιο και διέπουν την

εφαρμογή του. Ενδεικτικά, αναφέρουμε πολιτικές συγκυρίες (πολιτικό

κλίμα, πολιτικό κόστος), την κοινή γνώμη , το κοινωνικό και

πολιτισμικό περιβάλλον, ως παράγοντες που επηρεάζουν τον

νομοθέτη και το δημόσιο λειτουργό στην εφαρμογή του νόμου. Ο

133

Page 134: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

μοναδικός τρόπος να περιοριστεί αυτό το φαινόμενο είναι να

αποκτήσει ο εκάστοτε φορέας, ή το δίκτυο συνεργασίας, εκείνη την

αυτονομία, που θα του επιτρέπει να ενισχύσει ο ίδιος τη

δεσμευτικότητα του νομικού πλαισίου που εφαρμόζει κάθε φορά.

5.9 Προβλήματα και περιορισμοί του δικτύου Απασχόλησης

Προβλήματα:

1. Η αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων και του κύρους των επί

μέρους φορέων που συγκροτούν το δίκτυο

2. Η αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων και της επαγγελματικής

επάρκειας των στελεχών των φορέων που συγκροτούν το

δίκτυο

3. Η έλλειψη ειδικών, όσον αφορά τη δικτύωση και τις

συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα

4. Η απουσία μιας κουλτούρας κοινωνικής συνεργασίας των

κοινωνικών εταίρων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο

5. Η μικρή κλίμακα της οικονομικής δραστηριότητας και η

απουσία κατάλληλων θεσμών που θα συγκροτούν την

εταιρική σχέση και τις εταιρικές συνεργασίες

6. Η απουσία περιφερειακής και τοπικής οργάνωσης των

υπηρεσιών των κρατικών και δημόσιων φορέων, παράλληλα

με την απουσία ή την ελλιπή οργάνωση των τοπικών

θεσμών, που είναι επιφορτισμένοι με κοινωνικά θέματα.

5.9.1 Δυνατότητες και ευκαιρίες που δημιουργούνται από την ανάπτυξη του δικτύου για την Απασχόληση

1. Το πρώτο και σημαντικότερο στοιχείο, που προσφέρουν τα

δίκτυα συνεργασίας και οι συμπράξεις στα θέματα

απασχόλησης, είναι η δυνατότητα δημιουργίας εταιρικών

σχέσεων ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα της

134

Page 135: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

οικονομίας. Με αυτό τον τρόπο γίνεται δυνατό να μεταφερθεί

εμπειρογνωμοσύνη στις δημόσιες υπηρεσίες, ενώ

ταυτόχρονα επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό η μείωση του

κόστους των ενεργειών μέσω της καλύτερης αξιοποίησης

των διαθέσιμων πόρων από τον ιδιωτικό τομέα και από τις

δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας.

2. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι η ανάπτυξη νέων

δραστηριοτήτων στον χώρο της κοινωνικής οικονομίας και

στα πλαίσια της δραστηριοποίησης της κοινωνίας των

πολιτών. Τα δίκτυα συνεργασίας και οι εταιρικές σχέσεις

ανάμεσα στους φορείς του δημοσίου, που σχεδιάζουν

πολιτικές, και τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, που

τις εφαρμόζει, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την

συμμετοχή των ίδιων των ωφελούμενων στην εφαρμογή των

προγραμμάτων, ενώ ταυτόχρονα μεταφέρει τις αρμοδιότητες

σε αυτούς που γνωρίζουν καλύτερα τα προβλήματα, καθώς

και αυτούς, που έχουν πραγματικά ανάγκη. Παράλληλα,

δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση

σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων, μέσω της

πρωτοβουλίας των πολιτών και την ανάπτυξη

δραστηριοτήτων που είναι βιώσιμες.

3. Το επόμενο σημαντικό σημείο είναι ο συνδυασμός και η

αμοιβαία εναρμόνιση των δραστηριοτήτων διάφορων

φορέων και προγραμμάτων με στόχο την βελτίωση των

πρακτικών, που εφάρμοζαν μέχρι εκείνη τη στιγμή οι εταίροι,

καθώς επίσης και την δημιουργία και έλεγχο της

αποτελεσματικότητας νέων τρόπων δράσης για την

απασχόληση και την αντιμετώπιση της ανεργίας

135

Page 136: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

4. Η δημιουργία των προϋποθέσεων, που θα επιτρέψουν τις

δημόσιες πολιτικές να στοχεύσουν καλύτερα σε σχέση με τις

πραγματικές κοινωνικές ανάγκες, καθώς επίσης και σε σχέση

με τις ειδικές, τοπικές προτεραιότητες. Αυτό είναι δυνατό να

συμβεί μέσα από τις εμπειρίες και την γνώση, που θα

προσφέρει η συνεργασία στα πλαίσια εταιρικών σχέσεων και

διευρυμένων δικτύων, ειδικότερα στα θέματα της κατάρτισης

και των νέων συστημάτων εξειδικευμένης τοποθέτησης των

εργαζομένων στην αγορά εργασίας.

5. Τα δίκτυα συνεργασίας και εταιρικών σχέσεων επιτρέπουν

την ανάπτυξη νέων μορφών διακυβέρνησης, όπου

αποκεντρώνονται οι διάφορες δράσεις της πολιτικής, που

αφορούν σε θέματα απασχόλησης, στήριξης των ευάλωτων

κοινωνικών ομάδων κ.α., σε περιφερειακούς φορείς του

δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και σε φορείς της

κοινωνίας των πολιτών. Μέσω των δικτύων δημιουργούνται

ευέλικτα συστήματα δράσης, που εμπλέκουν όλους τους

ενδιαφερόμενους σε ένα κοινό και αποτελεσματικό πλαίσιο

ενεργειών. Παράλληλα, είναι δυνατή – με διαφορετικούς

τρόπους – η συμμετοχή των ίδιων των πολιτών στο

σχεδιασμό και την υλοποίηση εκείνων των ενεργειών, που

τους ενδιαφέρουν και τους ωφελούν.

6. Η δομή των δικτύων συνεργασίας πρέπει να είναι

κατοχυρωμένη θεσμικά, ώστε να τους επιτρέπει να

διατηρούν την αυτονομία τους. Τόσο στον τρόπο λειτουργίας

τους, όσο και στη δεσμευτικότητα των συμπράξεων τους

προς τρίτους. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συνδρομή ενός

νομικού πλαισίου, το οποίο θα είναι μεν ευέλικτο όσον

136

Page 137: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

αφορά τις συνέργιες και διαδράσεις με τα συνεργαζόμενα

και τρίτα δίκτυα, αλλά συγχρόνως ισχυρό και δεσμευτικό, ως

προς τις αποφάσεις που θα λαμβάνονται και θα έχουν σχέση

με τον κοινωνικό σκοπό τους.

5.9.2 Κάθετη και οριζόντια ολοκλήρωση των δικτύων

Τα δίκτυα συνεργασίας και εταιρικής σχέσης για τα θέματα της

απασχόλησης μπορούν να ολοκληρώνονται σε δύο άξονες.

Καταρχήν τον κάθετο άξονα, όπου αναπτύσσεται η συνεργασία

ανάμεσα στα διαφορετικά επίπεδα λειτουργίας των φορέων δράσης

και τα επίπεδα εφαρμογής των πολιτικών (ευρωπαϊκό, εθνικό,

περιφερειακό και τοπικό) και κατά δεύτερο λόγο: Τον οριζόντιο

άξονα, όπου ολοκληρώνεται και σταθεροποιείται η συνεργασία

ανάμεσα σε φορείς δράσης και ενέργειες του ίδιου επιπέδου. Η

οριζόντια και η κάθετη ολοκλήρωση, μπορούν να αναπτύσσονται σε

παράλληλες ή διαδοχικές διαδικασίες, ανάλογα με τον τύπο των

δικτύων, τα ενδιαφέροντα των φορέων, καθώς και τις θεσμικές

προϋποθέσεις, που υπάρχουν για την ανάπτυξή τους. Η αρμονική

σχέση των δύο επιπέδων είναι συχνά απαραίτητη για την

βιωσιμότητα των δράσεων και τον μετασχηματισμό των καινοτόμων

πρακτικών σε mainstream πολιτικές.

Σε αυτή την περίπτωση, τα δίκτυα, αποτελούν το πλαίσιο, μέσα στο

οποίο εξελίσσονται ανατροφοδοτούμενοι κύκλοι που οδηγούν την

αγορά εργασίας προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης ή τον

περαιτέρω κατακερματισμό της. Σε όλες τις περιπτώσεις οι

συμπράξεις, καθώς και οι βιώσιμες και δεσμευτικές εταιρικές σχέσεις

αποτελούν το κλειδί μιας θετικής εξέλιξης των δεδομένων της τοπικής

και περιφερειακής απασχόλησης, μιας και μπορούν να οδηγήσουν σε

ένα θετικό ανατροφοδοτούμενο κύκλο, στα πλαίσια του οποίου οι

τοπικοί και οι περιφερειακοί φορείς θα αποκτήσουν τις κατάλληλες

τεχνικές γνώσεις και το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό που θα

137

Page 138: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

εφαρμόσει εξειδικευμένες και καινοτόμες περιφερειακές πολιτικές για

την απασχόληση. Παράλληλα, η δεσμευτική διάσταση των δικτύων

και των συμπράξεων θα εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα αυτής της

διαδικασίας και θα αποτρέψει τους γνωστούς κινδύνους της

ασυνέχειας και της εσωτερικής των πολιτικών που εφαρμόζονται.

Στα πλαίσια αυτών των συμπράξεων, είναι δυνατό να

ενεργοποιηθούν σημαντικοί φορείς που επηρεάζουν την

απασχόληση στο Βόρειο Αιγαίου, χωρίς όμως αυτή η επίδραση να

αποτελεί προϊόν σχεδιασμού και συνεργασίας στο Βόρειο Αιγαίο. Το

Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, μια από τις μεγαλύτερες δημόσιες

επενδύσεις στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου απουσιάζει από τον

σχεδιασμό και τη διαμόρφωση ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης.

Πολιτικών που θα οδηγούσαν στην μεγαλύτερη ή διαρκή παραμονή

του επιστημονικού δυναμικού στον τόπο εργασίας και αρχικής

εκπαίδευσης. Επίσης, αν και υπάρχουν, ορισμένες πρωτοβουλίες,

το Πανεπιστήμιο δεν συμμετέχει ενεργά στο σχεδιασμό του

τεχνολογικού εκσυγχρονισμού και την ανάπτυξη της καινοτομίας

στην Περιφέρεια, κάτι που είναι, όμως απολύτως απαραίτητο για την

βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Η δημιουργία

επιχειρήσεων τεχνοβλαστών, η παραγωγή και η υποστήριξη νέων

τεχνολογικών προϊόντων, η συμμετοχή σε δίκτυα τεχνολογικής

καινοτομίας και τεχνομεσιτείας, η δημιουργία Θερμοκοιτίδων

τεχνολογίας αποτελούν πλέον έναν από τους βασικούς παράγοντες

ανάπτυξης της απασχόλησης σε τομείς τεχνολογικής αιχμής.

Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, όπως όλες οι περιφέρειες που

διαθέτουν μεγάλους ερευνητικούς φορείς, πρέπει να αξιοποιήσει

άμεσα αυτές τις δυνατότητες, σε κατάλληλες συμπράξεις στα

πλαίσια των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης ( τρίτο και τέταρτο ΚΠΣ),

138

Page 139: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Διάγραμμα 6. θετικός και αρνητικός κύκλος μεταβολής της κατακερματισμένης αγοράς εργασίας

139

(Β) Αντίστροφος ΘΕΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ .Παράγοντες που οδηγούν στην ανάπτυξη της απασχόλησης, κυρίως μέσω των εταιρικών σχέσεων και συμπράξεων των τοπικών φορέων.

Α. Γεωγραφικός κατακερματισμός της

αγοράς - Ισχυρή Κατάτμηση

της αγοράς εργασίας

Β. Ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων

και βιώσιμων συμπράξεων

Α. Απουσία φορέων που θα εφαρμόσουν

εξειδικευμένες πολιτικές για την περιφερειακή

απασχόληση

Β. Ανάπτυξη του κατάλληλου ανθρώπινου που θα εφαρμόσει την κατάλληλη πολιτική και προγράμματα για την

απασχόληση

Προϋπόθεση θετικής μεταβολής: Βιώσιμες συμπράξεις κα Δίκτυα -Δεσμευτικού χαρακτήρα

(Α) Ισχύον ανατροφοδοτούμενος ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Α. Απουσία σχεδιασμού και εξειδικευμένων κατάλληλων πολιτικών και ρυθμίσεων για την κατακερματισμένη αγορά εργασίας και την απασχόλησηΒ. Γνώση των περιφερειακών, τοπικών και τμηματικών αγορών εργασίας. Σχεδιασμός καινοτόμων περιφερειακών πολιτικών

Page 140: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

\\\\

Συνολικά συμπεράσματα

Συνολικά πρέπει να παρατηρήσουμε, ότι για την αντιμετώπιση των

προβλημάτων της ανεργίας στο Βόρειο Αιγαίο είναι αναγκαία η

άμεση συνεργική εμπλοκή των σχετικών φορέων τόσο στο

σχεδιασμό, όσο και την υλοποίηση πολιτικών για την Περιφερειακή

και Τοπική Ανάπτυξη. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, αυτό

είναι δυνατό να επιτευχθεί στα πλαίσια ενός δικτύου, που θα

υποστηρίζει την ανάληψη πρωτοβουλιών και τη διαμόρφωση του

κατάλληλου επιχειρηματικού πλαισίου, με στόχο την επίτευξη του

στόχου της πλήρους απασχόλησης στο Βόρειο Αιγαίο .

Αποτελεί, επίσης, κοινή διαπίστωση, ο παραπάνω στόχος

προϋποθέτει την περαιτέρω ανάπτυξη και εξειδίκευση των

υπαρχόντων μηχανισμών απασχόλησης, μέσω της δημιουργίας

κατάλληλα εκπαιδευμένου στελεχιακού δυναμικού, το οποίο θα

αποτελέσει τη σύνδεση του διοικητικού μηχανισμού με την τοπική

κοινωνία και ειδικότερα, με την τοπική αγορά εργασίας. Σημαντικό

ρόλο θα παίξει, επίσης, και η δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού

παρακολούθησης και καταγραφής της απασχόλησης σε

περιφερειακό επίπεδο, που θα έχει ως σκοπό την ενημέρωση

ευαισθητοποίηση των τοπικών φορέων και της τοπικής κοινωνίας για

ζητήματα απασχόλησης, καθώς και τα ειδικά χαρακτηριστικά της

αγοράς εργασίας.

Παράλληλα, εξαιρετικά σημαντικό και καινοτόμο μπορεί να

θεωρηθεί το σχέδιο για τη δημιουργία ενός συστήματος

προετοιμασίας και εφαρμογής συμπράξεων και εξειδικευμένων

δικτύων για την απασχόληση και την υποστήριξη των ευάλωτων

140

Page 141: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ομάδων. Το σύστημα αυτό, το οποίο μπορεί να έχει την μορφή μια

συμβουλευτικής τεχνικής μονάδας, θα αντιμετωπίζει τα νομικά,

διοικητικά και ερευνητικά θέματα που δημιουργούνται και

εξελίσσονται στα πλαίσια της τοπικής και περιφερειακής

συνεργασίας για την απασχόληση. Η αντιμετώπιση των ειδικών

προβλημάτων της απασχόλησης μίας τμηματοποιημένης αγοράς

εργασίας και η εξασφάλιση της ποιότητας της απασχόλησης, θα

πρέπει να θεωρηθούν στόχοι πρώτης προτεραιότητας, όσο και η

ίδια ή μείωση των ποσοστών ανεργίας.

141

Page 142: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γαλατά, Β. (1996), Το Επίπεδο Κατάρτιση, η Απασχόληση

και η Επαγγελματική Εξέλιξη των Γυναικών, Ι.Ν.Ε. ΓΣΕΕ,

Αθήνα.

2. Δεδουσόπουλος, Α., (1995) Οικονομική της Εργασίας :

Τόμος Α., Η προσφορά της εργασίας. Ο Πολίτης, Αθήνα

3. Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψηφιακής

Τεκμηρίωσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, (2005), Επιτόπια

παρατήρηση και Συνεντεύξεις με οικονομικούς μετανάστες

στη Μυτιλήνη. 2002-2003, Μυτιλήνη

4. Ε.Σ.Υ.Ε., (1951-2001). Αποτελέσματα Απογραφών

Πληθυσμού

5. Ε.Σ.Υ.Ε., (1981,1991,2001). Απογραφές Πληθυσμών

6. Ε.Σ.Υ.Ε., (2002). Έρευνα εργατικού δυναμικού

7. Ε.Σ.Υ.Ε., (2003). Έρευνα εργατικού δυναμικού

8. Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, (2002)

9. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Απασχόληση, (2003)

10. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Απασχόληση, (2004)

11. Κασιμάτη, Κ. (2001). Δομές και ροές: το φαινόμενο της

κοινωνικής και επαγγελματικής κινητικότητας. Gutenberg,

Αθήνα.

12. Ματσαγγάνης, Μ. (2003). Η μετέωρη μεταρρύθμιση, στο:

Βενιέρης, Δ., Χ. Παπαθεοδώρου, Η κοινωνική Πολιτική στην

Ελλάδα, Προκλήσεις και Προοπτικές, (2003). Ελληνικά

Γράμματα, Αθήνα.

13. Μουσούρου, Λ., (1996). Κοινωνιολογία της σύγχρονης

οικογένειας. Gutenberg, Αθήνα.

142

Page 143: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

14. Μπαλούρδος, Δ., Γ. Υφαντόπουλος, (1999). Οικογένεια,

Ανισότητα και Φτώχεια στην Ελλάδα, Επιθεώρηση

Κοινωνικών Ερευνών, Α-Β 1999, 98- 99, 137-181

15. Παρατηρητήριο Απασχόλησης (ΠΑΕΠ), (2004). Ζήτηση

ειδικοτήτων και δεξιοτήτων στον νομό Χίου, Συνοπτικά

αποτελέσματα, Αθήνα.

16. Παρατηρητήριο Απασχόλησης (ΠΑΕΠ), (2004). Ζήτηση

ειδικοτήτων και δεξιοτήτων στον νομό Λέσβου, Συνοπτικά

αποτελέσματα, Αθήνα.

17. Παρατηρητήριο Απασχόλησης (ΠΑΕΠ), (2004). Ζήτηση

ειδικοτήτων και δεξιοτήτων στον νομό Σάμου, Συνοπτικά

αποτελέσματα, Αθήνα.

18. Παρατηρητήριο Απασχόλησης (ΠΑΕΠ), (2004). Επετηρίδα

Αγοράς Εργασίας 2004, Αθήνα.

19. Παρατηρητήριο Απασχόλησης (ΠΑΕΠ), (2004). Ζήτηση

ειδικοτήτων και δεξιοτήτων στην ελληνική Αγορά Εργασίας-

Αποτελέσματα έρευνας στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, Αθήνα.

20. Πετρινιώτη, Ξ., (1989). Αγορές Εργασίας: Οικονομικές

Θεωρίες και Έρευνες, Παπαζήσης Αθήνα

21. Συνέντευξη (Ι). Η συνέντευξη δόθηκε από στέλεχος, ιδιωτικής

τράπεζας, που υπηρέτησε, ως Διευθυντής Υποκατάστημα

μεγάλης ελληνικής Τράπεζας στο Βόρειο Αιγαίο.

22. Πέντε εμπιστευτικές συνεντεύξεις με στελέχη και μέλη των

Εμπορικών και Επαγγελματικών Ενώσεων και των

Επιμελητηρίων του Βορείου Αιγαίου

23. Ρόντος Κ. (1996). Περιφερειακή απασχόληση, Προγράμματα

στήριξης των νέων και τοπική πρωτοβουλία. Έκθεση Γενικής

Γραμματείας Νέας Γενιά. Αθήνα

24. Ρόντος, Κ., Παπάνης, Ε., (2005). Οι προοπτικές της

ελληνικής επιχείρησης μετά το 1992, Statistical Review, 1.

143

Page 144: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

25. Χτούρης, Σ. (1992). Σύνθετες Διαδικασίες του Κοινωνικού

Αποκλεισμού και ο Ρόλος της Οικογενείας στην Κοινωνική

Προστασία, Πράξις, Αθήνα.

26. Χτούρης, Σ. (2004). Ορθολογικά, Συμβολικά Δίκτυα: Global

states και εθνικά Χομπιτ. Νήσος, Αθήνα.

27. Χτούρης Σ., Ζήση Α., Παπάνης Ε., Ρόντος Κ., Τζελέπογλου

Φ., (2003). Η Νεολαία στην Ελλάδα Σήμερα: 2003,

Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς,

Αθήνα.

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

1. Αtkinson, A. B., (1983). The economics of Inequality.

Penguin, Middlesex,.

2. Atkinson, A. B., (1998). Poverty in Europe. Oxford: Blackwell.

3. Atkinson, A.B., (1998a). ‘Social Exclusion, Poverty and

Unemployment’, in A.B. Atkinson and J. Hills (eds.),

Exclusion, Employment and Opportunity, CASE paper 4,

Centre for the Analysis of Social Exclusion, London School

of Economics, 1-20.

4. Becker, G. S., (1985). Human Capital, Effort and Sexual

Division of Labor. Journal of Labor Economics, 3(1, part 2),

1985, 33-58.

5. Bewley, T.F., (1999). Why Wages Don't Fall During a

Recession, Harvard University Press, Cambridge, MA.

6. Bourdieu, P., (1986) The forms of capital. In Handbook of

theory and research for the sociology of education, ed. J.

Richardson, 241-258. Wesport, CT: Greenwood Press.

144

Page 145: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

7. Cain, G., (1976) ‘The Challenge of Segmented Labor Market

Theories to Orthodox Theory: A Survey. Journal of Economic

Literature.

8. Calvó-Armengol, A., & Jackson (2002). Calvó-Armengol, A.,

& Jackson, M.O., (2002) Social networks in determining

employment and wages: patterns, dynamics, and inequality.

Working paper, Universitat Autónoma de Barcelona.

9. Calvó-Armengol, A., & Zenou, Y. (2002). Calvó-Armengol,

A., & Zenou, Y., (2002) Job matching, social network, and

word-of-mouth communication. Working Paper 2797, CEPR.

10. Chtouris, S., (1992). Complex Processes of Social Exclusion

and the Role of the Family in Social Protection. Praxis.

Athens.

11. Coleman, J., (1988). Social Capital in the Creation of Human

Capital. American Journal of Sociology, 94 Supplement S95-

S120. University of Chicago.

12.12. Datcher, L., (1983). The impact of informal networks on quit

behavior. Review of Economics and Statistics, 65 (1983),

491–495.  

13.13. Doeringer P. B., Piore M.J., (1971). Internal Labor Markets Doeringer P. B., Piore M.J., (1971). Internal Labor Markets

and Manpower Analysis, Heath, Lexington Mass.and Manpower Analysis, Heath, Lexington Mass.

14. Fichtenbaum, R., & Gyimah-Brempong, K.& Olson; P.

(1994).Νew evidence on the labor market segmentation.

Review of Social Economy, 52.

15. Granovetter, M. (1995) Getting a Job: A Study of Contacts

and Careers (2nd Ed ed.), University of Chicago Press,

Chicago.

16. Granovetter, M., (1973). Strength of Weak Ties. American

Journal of Sociology, 78 (6), 1360-1380.

145

Page 146: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

17. Hersch, J. and L. S. Straton. (2002). Housework and

Wages, Journal of Human Resources, 32(2), 1997, 285-307

18. Kain. J., (1968). Housing segregation, Negro employment,

and metropolitan decentralization. Quarterly Journal of

Economics 82, 175–192.

19. Krauth, B., (2000). Social interactions, thresholds, and

unemployment in neighborhoods. Working Paper, Simon

Fraser University.

20. Leontaridi, M., (1998). Segmented Labor Markets: Theory

and Evidence. Journal of Economic Surveys, Feb.1998, vol

12, no 1, 103-109(7)

21. Ludwig, J. & Duncan, G.J. & Pinkston, J.C. (2000). Neighbor

hood effects on economic self-sufficiency: evidence from a

randomized housing-mobility experiment. Working Paper,

Georgetown University Public Policy Institute.

22. Mc Allister, I., (1990). Gender and the Houshold Division of

Labor: Employment and Earning Variation in Australia. Work

and Occupations, 17(1), 77-99.

23. Mc Nabb, R. & Psacharopoulos , G., (1981). Racial Earning

Differentials in the UK. Oxford Economic Papers, Oxford

University Press, 33(3), 413-25.

24. Montgomery, J.D., (1991). Social networks and labor-market

outcomes: toward an economic analysis. American

Economic Review 81, 1408–1418.

25. Montgomery, J.D., (1992). Job search and network

composition: implications of the strength-of-weak-ties

hypothesis. American Sociological Review 57, 586–596.

26. Putnam, R., (1993). The Prosperous Community: Social

Capital and Public Life The American Prospect, 13.

27. Svalastoga, K., (1959). Prestige, Class and Mobility.

Gyldendal, Copenhagen.

146

Page 147: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

28. Topa, G. ,(2001). Social interactions, local spillovers, and

unemployment. Review of Economic Studies 68, pp. 261–

295.

29. Townsend, P., (1979). Poverty in the United Kingdom.:

Penguin Books, Harmondsworth.

30. Wilson, W. J., (1996). When Work Disappears: The World of

the New Urban Poor. Alfred A. Knopf, New York.

147

Page 148: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

Πηγές από το διαδίκτυο1. www.socialdialogue.net/el/el_11_into.htm

2. www.aafp.org\fpm\991000fm/26.html\#1 )

3. www.oecd.org/pdf/M00028000/M00028144.pdf

4. www.ires.ucl.ac.be/CSSSP/home_pa_pers/sneessens/

Decreus e-Granier.pdf

5. www.ideas.repec.org/a/spr/anresc/v34y2000i2p213-232.

6. www.hasslerj.iies.su.se/Papers/RES100801.pdf.

7. http://www.teleworking.gr/oldsite/orismos.htm

8. http://www.oecd.org/pdf/M00028000/M00028144.pdf

9. “http://www.ires.ucl.ac.be/CSSSP/home_pa_pers/

sneessens/Decreuse-Granier.pdf.

10. “http://ideas.repec.org/a/spr/anresc/v34y2000i2p213-

232.

11. “http://hasslerj.iies.su.se/Papers/RES100801.pdf

12. www.epeaek.gr

13. www.cso.auth.gr

14. www.statistics.gr

15. www.oecd.org

148

Page 149: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

RESEARCH ON EMPLOYMENT, MOBILITY, SOCIAL

NETWORKS AND LABOR MARKET SEGMENTATION IN

THE INSULAR NORTH AEGEAN REGION - GREECE

SUMMARY in ENGLISH

In the framework of the research that was carried in 2003 and 2004, in the North Aegean Region, we present a series of data and analysis that we consider as particularly important for an integrated plan of a regional employment strategy.

The specific difficulties that we encountered during the research process have to do with the complexity and fragmentation of the geographical space, as well as, the multidimensional social and cultural reality of the Aegean islands. In many cases, factors which influence employment and entrepreneurship have no direct economic relevance and this fact obliges us to carry out a multidimensional study of the unemployment, under-employment or informal work phenomena in the region.

In the first two chapters of the book we proceed to an analysis of a/ the demographic characteristics of the region b/ forms of employment and unemployment in the active population c/ what the employed consider as factors that influence unemployment and d/ the relation between workers’ mobility and their employment situation.

In the third chapter we examine the characteristics of vulnerable population groups vis a vis unemployment and more specifically a/ the inhabitants of isolated and inaccessible regions b/ the employed and unemployed over 45 years old and c/ the young unemployed and particularly women. In the fourth chapter we consider the role that social networks play in employment and, more specifically, their particular significance in maintaining social cohesion, as well as, the integration of the unemployed in the labor market.

In the fifth chapter we examine the formative factors that characterize unemployment through a logistic regression analysis. In the same chapter we propose some models in order to better understand the segmentation of the regional labor market in the North Aegean. Specific emphasis is given to the important role of the public sector in shaping the primary labor market; at the same time, the acute

149

Page 150: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

institutional problems that the secondary labor market faces are revealed. As the flow and boundaries of workers’ mobility are presented, we observe, very interestingly, that they are markedly influenced and defined by the insularity the fragmentation of labor market, the mentality and cultural attitude of the same workers.

Finally, we propose a series of actions to be undertaken that first, will have to be supported by local partnerships and synergy schemes and, second, must have a binding and long term character. The aim is to valorize and implement all those innovative employment policies that are based on the equal participation of all interested parties, i.e. local and social agencies, as well as, enterprises.

Sotiris Chtouris Mytilini 2005

150

Page 151: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΤΜΗΜΑ …„ελικό κείμενο... · Web viewΈχει πολλές φορές διαπιστωθεί ερευνητικά (Μουσούρου

RESEARCH ON EMPLOYMENT, MOBILITY, SOCIAL

NETWORK AND LABOR MARKET SEGMENTATION IN

THE INSULAR NORTH AEGEAN REGION - GREECE

MYTILINI 2005

Prof. Sotiris CHTOURIS Director r

SOCIAL AND CULTURAL DIGITAL DOCUMENTATION UNIVERSITY OF THE AEGEAN-SOCIOLOGY

DEPARTMENT of SOCIOLOGY

ΤΟΠΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

Region of North Aegean

Dep. of SociologyUniversity of the Aegean

EUROPEAN UNIONEuropean Social FundArticle 6 Innovative Measures

SOCIAL AND CULTURAL DIGITAL DOCUMENTATION LABORATORY

Sarantaporou Str, 28100 MytiliniTel +3022510 36525 [email protected]@aegean.gr

SUMMARY in ENGLISH p.149

151