Μονοπώλιο...3 Ιδιότητες της Μονοπωλιακής Ισορροπίας...

38
1 1 Μονοπώλιο Μονοπωλιακή επιχείρηση είναι μια επιχείρηση που είναι ο μοναδικός παραγωγός ενός προϊόντος, το οποίο δεν έχει στενά υποκατάστατα. Ένας κλάδος που ελέγχεται από μία μονοπωλιακή επιχείρηση είναι γνωστός ως μονοπώλιο. Γιατί υπάρχουν μονοπώλια; Είναι αποτελεσματική μία μονοπωλιακή αγορά; Τι είναι Τιμολογιακή διάκριση και πια είναι η σχέση ανάμεσα στο μονοπώλιο κα τη Δημόσια πολιτική; Τα παραπάνω ερωτήματα θα επιχειρηθούν να απαντηθούν σε αυτή την ενότητα Μονοπώλιο Κλωνάρης Στάθης

Transcript of Μονοπώλιο...3 Ιδιότητες της Μονοπωλιακής Ισορροπίας...

11

Μονοπώλιο

Μονοπωλιακή επιχείρηση είναι μια επιχείρηση πουείναι ο μοναδικός παραγωγός ενός προϊόντος, τοοποίο δεν έχει στενά υποκατάστατα. Ένας κλάδοςπου ελέγχεται από μία μονοπωλιακή επιχείρηση είναιγνωστός ως μονοπώλιο. Γιατί υπάρχουν μονοπώλια;Είναι αποτελεσματική μία μονοπωλιακή αγορά; Τιείναι Τιμολογιακή διάκριση και πια είναι η σχέσηανάμεσα στο μονοπώλιο κα τη Δημόσια πολιτική; Ταπαραπάνω ερωτήματα θα επιχειρηθούν νααπαντηθούν σε αυτή την ενότητα

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

Μακροχρόνια Μονοπωλιακή Ισορροπία

2

P

Q

MCL

AC

MR

D

D

Qm

Pm

Σημείο μεγιστοποίησης

εσόδων

Νεκρό σημείο

παραγωγής P=AC ή

R=C

LMCMR

ACP

dQ

MCd

dQ

MRd L

LCR

2Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

3

Ιδιότητες της Μονοπωλιακής Ισορροπίας

Στην μακροχρόνια περίοδο η μονοπωλιακή επιχείρηση

δεν μπορεί να λειτουργήσει με ζημιές (P>=AC)

Σε αντίθεση με την περίπτωση του τέλειου

ανταγωνισμού, μπορεί να λειτουργήσει με κέρδη.

Η μονοπωλιακή επιχείρηση καθορίζει την ποσότητα

που θα παράγει και η τιμή προκύπτει από την

υπάρχουσα ζήτηση ή το αντίθετο. Δεν μπορεί να

καθορίσει και τα δύο (τιμή και ποσότητα)

Επειδή στο σημείο ισορροπίας MC<P οι καταναλωτές

πληρώνουν τιμή μεγαλύτερη του κόστους παραγωγής. Για

την μεγιστοποίηση όμως της κοινωνικής ευημερίας θα

πρέπει η παραγωγή να αυξηθεί μέχρι MC=P (Τέλειος

ανταγωνισμός).

3Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

4

Μονοπώλιο

P

Q

MC=AC

P0

P1

Q0Q1

MR

AR

B

A

D C

Πλεόνασμα Καταναλωτή ABP0

Τ. Ανταγωνισμός Πλεόνασμα Καταναλωτή ACP1

Απώλεια πλεονάσματος P0ΒCP1

P0ΒDP1 μεταφέρεται στην

επιχείρηση

ΒCD απώλεια για την

κοινωνία

Αποδεικνύεται ότι κι αν ακόμη αναδιανεμηθούν στους καταναλωτές τα

κέρδη της Μονοπωλιακή Επιχείρησης η σπατάλη πόρων παραμένει

Σε αντίθεση με τον Τ.Α. είναι δυνατό να υπάρξει ισορροπία με φθίνον κόστος

4

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

5

€/μονάδα προϊόντος

q

MC(q)

p(q)

qe

p(qe)

Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος

qe ικανοποιεί την p(q) = MC(q).

5Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

6

q

MC(q)

p(q)

qe

p(qe)

CS

Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος

qe ικανοποιεί την p(q) = MC(q).

€/μονάδα προϊόντος

6

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

7

q

MC(q)

p(q)

qe

p(qe)

CS

PS

Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος

qe ικανοποιεί την p(q) = MC(q).

€/μονάδα προϊόντος

7

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

8

q

MC(q)

p(q)

qe

p(qe)

Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος

qe ικανοποιεί την p(q) = MC(q).

Tα συνολικά οφέλη της συναλλαγής

μεγιστοποιούνται.CS

PS

€/μονάδα προϊόντος

8

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

9

q

MC(q)

P(q)

MR(q)

q*

P(q*)

9

€/μονάδα προϊόντος

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

10

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

q*

p(q*)CS

€/μονάδα προϊόντος

10

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

11

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

q*

p(q*)CS

PS

€/μονάδα προϊόντος

11

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

12

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

q*

p(q*)CS

PS

€/μονάδα προϊόντος

12

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

13

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

q*

p(q*)CS

PS

€/μονάδα προϊόντος

13

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

14

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

q*

p(q*)CS

PS

MC(q*+1) < p(q*+1) οπότε και

ο πωλητής και ο αγοραστής μπορούν

να κερδίσουν αν η (q*+1) μονάδα

προϊόντος παραγόταν. Συνεπώς η αγορά

είναι αναποτελεσματική κατά Pareto.

€/μονάδα προϊόντος

14

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

Μια οικονομική

κατάσταση είναι

αποτελεσματική κατά

Pareto αν δεν υπάρχει

κανένας τρόπος

βελτίωσης της θέσης

κάποιου χωρίς να

επιδεινώνεται η θέση

κάποιου άλλου.

15

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

q*

p(q*)

DWL

Η καθαρή απώλεια ευημερίας

δείχνει τα οφέλη της συναλλαγής

που δεν επιτυγχάνει η αγορά.

€/μονάδα προϊόντος

15

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

16

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

q*

p(q*)

qe

p(qe) DWL

Ο μονοπωλητής παράγει λιγότερο

από την αποτελεσματική ποσότητα,

κάνοντας την τιμή της αγοράς να

υπερβεί την αποτελεσματική τιμή της

αγοράς.

€/μονάδα προϊόντος

16

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

17

Σχέση προσφοράς και ζήτησης

Στο σημείο ισορροπίας P>MC

Στην τιμή Ρm η επιχείρηση είναι

διατεθειμένη να πουλήσει ποσότητα

μεγαλύτερη του Qm

Μείωση της τιμής όχι μόνο για

τις επιπλέον μονάδες

Μείωση του κέρδους

P

Q

MCL

D

D

Qm

Pm

MR

17Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

1818

Μονοπωλιακή ισορροπία και

ελαστικότητα ζήτησης

Τα κέρδη της μονοπωλιακής επιχείρησης

βασίζονται στην αδυναμία των καταναλωτών

να αντιδράσουν αφού η ζήτηση του προϊόντος

που παράγει είναι ανελαστική

Σωστό ή

Λάθος ;

MCMR Στο σημείο

ισορροπίαςκαι 0MR αφού 0MC

11

D

MR ARE

όμως 1

1 0D

ARE

1DE

Η μονοπωλιακή επιχείρηση δεν θα παράγει ποτέ σε σημείο

της καμπύλης ζήτησης που η ελαστικότητα είναι <-1

(ανελαστική ζήτηση)

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

1919

O Δείκτης Μονοπωλιακής Δύναμης Lerner

AR MCL

AR

1L 0MC όταν

0 1L

0L MC ARόταν

(Τ. Ανταγωνισμός)

Αποδεικνύεται ότι 1

D

LE

Μέγιστο L όταν 1DE

P

Q

MCL

D

D

Qm

Pm

MR

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

20

11

D

MR PE

11

D

MR ARE

D

ARE

AR MR

D

ARE

AR MC

1

D

AR MC

E AR

L

20Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

21

Συνάρτηση ζήτησης

Συνάρτηση κόστους

Συνάρτηση εσόδων

20MC

600 50 20 10 350

QP 4100

Παράδειγμα

AR MCL

AR

60 20 2

60 3

QC 2050

241004100 QQQQPQR

QMR 8100 208100 QMCMR

6010 EE PQ

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

22

Στην περίπτωση που η επιχείρηση δρα ως

επιχείρηση σε πλήρως ανταγωνιστικό κλάδο

400 50 20 20 50

Παράδειγμα

(συνέχεια)

204100 QMCP

2020 EE PQ

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

Έλεγχος Μονοπωλίων

Στόχοι του Δημόσιου Ελέγχου του Μονοπωλίου

Να εμποδίσουν τον μονοπωλητή να αποκτήσει

υπερβάλλοντα κέρδη (καλύτερη κατανομή εισοδήματος)

Να αναγκάσουν τον μονοπωλητή να αυξήσει την

παραγόμενη ποσότητα (ιδανικά στο επίπεδο του Τέλειου

ανταγωνισμού) (αποδοτική κατανομή πόρων)

Μέθοδοι

A. Φορολογία

B. Έλεγχος Τιμών

23Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

24

Α. Φόροι

Α1. Φόρος επί των κερδών του μονοπωλίου

Ένας φόρος επί των κερδών επιβαλλόμενος σε ποσοστό t

μειώνει τα κέρδη από Π(q*) σε (1-t)Π(q*).

Ερ: Πως μεγιστοποιείται το μετά τους φόρους κέρδος, (1-

t)Π(q*) ;

Aπ: με την μεγιστοποίηση του προ φόρων κέρδους, Π(q*).

Έτσι ένας φόρος επί των κερδών δεν έχει επίδραση στις

επιλογές του επιπέδου προϊόντος του μονοπωλητή, την τιμή

του προϊόντος ή τη ζήτηση για εισροές.

Δηλ. ο φόρος επί των κερδών είναι ένας ουδέτερος φόρος.

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

A2. Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος σε ένα

μονοπώλιο

Ένας φόρος επί της ποσότητας ύψους €t/μονάδα

προϊόντος αυξάνει το οριακό κόστος παραγωγής κατά €t

ανεξάρτητα αν ο φόρος καθορίζεται σαν σταθερό ποσό

ανά πωλούμενη μονάδα ή σαν σταθερό ποσοστό επί της

αξίας του αγαθού (ad valorem φόρος)

Έτσι ο φόρος μειώνει το επίπεδο προϊόντος που

μεγιστοποιεί το κέρδος, προκαλεί την άνοδο της τιμής της

αγοράς, και η ζήτηση για εισροές μειώνεται.

Ο φόρος επί της ποσότητας είναι στρεβλωτικός.

Α. Φόροι

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης 25

q

MC(q)

p(q)

MR(q)

MC(q) + t

t

q*

p(q*)

qt

p(qt)

Ο φόρος επί της ποσότητας

προκαλεί μια μείωση στο επίπεδο

προϊόντος, μία αύξηση της τιμής

και μια μείωση στη ζήτηση για

εισροές.

€/μονάδα προϊόντος

26

Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος

σε ένα μονοπώλιο

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

►Μπορεί ένας μονοπωλητής να

“μετακυλήσει” ολόκληρο το φόρο επί της

ποσότητας €t στους καταναλωτές;

►Υποθέστε ότι το οριακό κόστος

παραγωγής είναι σταθερό στο €k/μονάδα

προϊόντος.

►Χωρίς φόρο, η τιμή του μονοπωλητή είναι

.1

*)(

MCqp

27

Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος

σε ένα μονοπώλιο

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

• Ο φόρος αυξάνει το οριακό κόστος σε

€(k+t)/μονάδα προϊόντος, αλλάζοντας την

τιμή που μεγιστοποιεί το κέρδος σε

• Το ποσό του φόρου που πληρώνουν οι

αγοραστές είναι

.1

)()(

tMCqp t

*).()( qpqp t

28

Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος

σε ένα μονοπώλιο

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

111

)(*)()(

tMCtMCqpqp t

είναι το ποσό του φόρου που μετακυλύετε στους

αγοραστές. Π.χ. Αν ε = -2, το ποσό του φόρου

που μετακυλύετε είναι 2t.!

Επειδή ε < -1, ε /(1+ε) > 1 και έτσι ο

μονοπωλητής μετακυλύει στους καταναλωτές

ποσό, μεγαλύτερο από τον φόρο!

29

Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος

σε ένα μονοπώλιο

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

Παράδειγμα

Ένας μονοπωλητής λειτουργεί σ’ένα επίπεδο προϊόντος όπου η ελαστικότητα

ζήτησης σε αυτό το σημείο είναι ίση με -3. Η κυβέρνηση επιβάλλει ένα φόρο επί

της ποσότητας ίσο με €6 ανά μονάδα προϊόντος. Αν η καμπύλη ζήτησης που

αντιμετωπίζει ο μονοπωλητής είναι γραμμική, κατά πόσο θα αυξηθεί η τιμή του

προϊόντος;

92

18

31

3*6

111

)(*)()(

tMCtMCqpqp

t

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης 30

Β. Έλεγχοι των Τιμών

P

Q

AR

MR

PcD

E

Qc

Ανώτατη τιμή και Καμπύλες

Μέσου και Οριακού εσόδου

Ο καθορισμός ανώτατης τιμής αποτελεί αποτελεσματικό τρόπο ελέγχου των

μονοπωλίων. Καθορισμός ανώτατης τιμής προκαλεί αύξηση της παραγωγής

σε αντίθεση με τον καθεστώς Τέλειου Ανταγωνισμού.

Β

Η επιβολή μίας ανώτατης τιμής, έχει

σαν αποτελέσματα η καμπύλη του MR

να αποτελείται από δύο τμήματα (PcD

και EMR). Η κατακόρυφη ασυνέχεια

της καμπύλης του MR στο σημείο Qc

είναι αποτέλεσμα της ασυνέχειας του

AR στο σημείο D

31Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

Ανώτατη και Ιδανική τιμή

32

ΑR

MR

E

P0

Q0

Pm

Pa

P1

Pc

QcQm Qa

F

D

M

A

MCL

ACL

J

K

H

Με την επιβολή ανώτατης τιμής: Q0→QC Κοινωνικό κόστος Q0EHQC Κοινωνικό όφελος

EFDH

Το κέρδος του μονοπωλητή μειώνεται κατά EJH

Το πλεόνασμα του καταναλωτή αυξάνεται κατά P0FDPC

S

Ποια είναι η Ιδανική τιμή;

Q↑ μέχρι η τιμή φτάσει στη Pm

Στο σημείο M MCL=Pm=ARL

(τιμολόγηση οριακού κόστους)

D = S και Μονοπωλιακή Δύναμη =0

(MC=P)

Μετά από αυτό το σημείο η Q ↓

Κοινωνική ευημερία EFM

Κέρδη μονοπωλητή PmMHP1 αφού

η τιμή >ACL

Τιμή < του Pm προκαλεί στην

αγορά ελλείψεις αφού D>S

Τιμή ισορροπίας στο σημείο Α

AR=ACL Τιμολόγηση Μέσου

κόστους

Μονοπώλιο

Κλωνάρης Στάθης

Φυσικό μονοπώλιο

• Ένα φυσικό μονοπώλιο εμφανίζεται όταν η τεχνολογία μιας επιχείρησης παρουσιάζει οικονομίες κλίμακας αρκετά μεγάλες ώστε να προμηθεύει ολόκληρη την αγορά με χαμηλότερο μέσο συνολικό κόστος παραγωγής από αυτό που είναι εφικτό με περισσότερες από μια επιχειρήσεις στην αγορά.

333333ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου Κλωνάρης Στάθης

34

Φυσικό μονοπώλιο

Q

€/μονάδα προϊόντος

MC

ACΖήτηση

ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου Κλωνάρης Στάθης

3535ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου Κλωνάρης Στάθης

Φυσικό μονοπώλιο

Q

€/μονάδα προϊόντος

MC

ACΖήτηση

PMC

QMC

3636

Φυσικό μονοπώλιο

y

€/μονάδα προϊόντος

MC

ACΖήτηση

PAC

PMC

QAC QMC

ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου Κλωνάρης Στάθης

3737

Φυσικό μονοπώλιο

Q

€/μονάδα προϊόντος

MC

ACΖήτηση

PAC

PMC

AC QMC

ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου Κλωνάρης Στάθης

3838

Φυσικό μονοπώλιο

y

€/μονάδα προϊόντος

MC

ACΖήτηση

Απώλειες της επιχείρησης

από την τιμολόγηση βάσει

οριακού κόστους

PAC

PMC

yAC yMC

ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου Κλωνάρης Στάθης