Καθηγήτρια: Β. ΠΕΚΚΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Υποψήφια Διδάκτωρ: Σ. ΤΑΚΑΟΓΛΟΥΠαραγωγή και κόστος

• Θα εξετάσουμε:

Άμεσο κόστος

Έμμεσο κόστος

Λογιστικό και Οικονομικό Κέρδος

Βραχυχρόνια και Μακροχρόνια περίοδος

Παραγωγή o Συνολικό προϊόν

o Μέσο προϊόν

o Οριακό προϊόν

o Νόμος Φθίνουσας Απόδοση

Κόστοςo Συνολικό κόστος, Σταθερό Κόστος, Μεταβλητό Κόστος

o Μέσο Κόστος, Μέσο Σταθερό Κόστος, Μέσο Μεταβλητό Κόστος

Κόστος στη μακροχρόνια περίοδο

• Επιχείρηση είναι μια παραγωγική οικονομική οντότητα που

χρησιμοποιώντας παραγωγικούς συντελεστές παράγει προϊόντα ή

υπηρεσίες το οποία διαθέτει στην αγορά έναντι μιας αξίας

ανταλλαγής.

• Συντονισμός αγοράς: Ο αυθόρμητος συντονισμός δραστηριοτήτων

των ατόμων που εμπλέκονται στις αγορές είτε ως παραγωγοί είτε ως

καταναλωτές.

• ΟAdam Smith ανέφερε ότι ο συντονισμός της αγοράς επιτυγχάνεται

διότι τα εμπλεκόμενα άτομα «οδηγούνται από ένα αόρατο χέρι για να

προωθήσουν ένα σκοπό ο οποίος δεν ήταν στις προθέσεις τους».

• Διοικητικός Συντονισμός: Η διαδικασία μέσω της οποίας ο

διευθυντής κατευθύνει τους εργαζόμενους στην εκτέλεση του έργου.

Γιατί υπάρχουν οι επιχειρήσεις;

Οι Alchian & Demsetz (1972), ισχυρίστηκαν οι άνθρωποι δεν κάνουν

ατομική παραγωγή προϊόντων αλλά παράγουν ομαδικά σε επιχειρήσεις

επειδή ισχύει:

Σύνολο ομαδικής παραγωγής> Σύνολο ατομικής παραγωγής

Πλεονέκτημα ομαδικής παραγωγής στις επιχειρήσεις: Αύξηση της παραγωγής

Μειονέκτημα ομαδικής παραγωγής στις επιχειρήσεις: Η αποφυγή ανάληψης

εργασίας (συνεισφορά μικρότερη από την συμφωνημένη) επιφέρει κόστος σε όλη

την ομάδα και όχι μόνο στον υπαίτιο.

Το άτομο απολαμβάνει όλα τα οφέλη από την αποφυγή ανάληψης εργασίας και

πληρώνει μόνο μέρος του κόστους. Η αποφυγή θα ήταν μικρότερη εάν το ασυνεπές

άτομο επιβαρύνονταν με το σύνολο του κόστους που προκαλεί η συμπεριφορά του.

Την αποφυγή ανάληψης εργασίας μπορεί να περιορίσει ο διευθυντής,

επιβραβεύοντας τα παραγωγικά μέλη και απολύοντας τους ασυνεπείς.

Ο διευθυντής μπορεί να διαφυλάξει τα οφέλη και να εξαλείψει τα κόστη

της ομαδικής παραγωγής.

Πώς μπορεί να αποφευχθεί η αποφυγή ανάληψης εργασίας από το διευθυντή;

Η αμοιβή του να γίνεται με υπολειμματικό απόθεμα (κέρδη ή ζημίες).

Έτσι, ο διευθυντής ως διεκδικητής του υπολειμματικού αποθέματος, εάν

είναι ασυνεπής θα υποστεί το «κόστος» της συμπεριφοράς τους

λαμβάνοντας μικρότερα κέρδη ή μεγαλύτερες ζημίες.

• Βασικός στόχος των επιχειρήσεων είναι η μεγιστοποίηση του

κέρδους.

• Κέρδη = Συνολικά έσοδα – Συνολικό κόστος

• Συνολικά έσοδα (ΤR)= PxQ

• Συνολικό κόστος=;

• Συνολικό κόστος= Άμεσο Κόστος + Έμμεσο Κόστος

• Άμεσο Κόστος= Το κόστος που πραγματοποιείται με χρηματική πληρωμή.

Είναι το φανερό κόστος της επιχείρησης.

• Έμμεσο Κόστος= Το αφανές κόστος των συντελεστών που ενώ

χρησιμοποιούνται στην παραγωγή δεν πραγματοποιούνται με χρηματική

πληρωμή.

• Έμμεσο κόστος: Πρόκειται για το κόστος των ιδιόκτητων συντελεστών

παραγωγής. Με άλλα λόγια είναι το κόστος ευκαιρίας του επιχειρηματία, η

«θυσία» των πραγμάτων που γίνεται προκειμένου να λειτουργήσει τη δική του

επιχείρηση.

• Παραδείγματα έμμεσου κόστους: Μισθοί που θα λάμβανε ο επιχειρηματίας εάν

έκανε άλλη δουλειά, απολεσθέντες τόκοι εάν το κεφάλαιο επενδύονταν

διαφορετικά (τράπεζα, άλλη επιχείρηση κτλ.)

Παραγωγή είναι η μετατροπή των συντελεστών ή εισροών

σε αγαθά και υπηρεσίες.

Βραχυχρόνια περίοδος είναι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο κάποιοι συντελεστές

παραγωγής είναι σταθεροί και κάποιοι είναι μεταβλητοί.

Μακροχρόνια περίοδος είναι η περίοδος κατά την οποία όλοι οι συντελεστές

παραγωγής είναι μεταβλητοί.

Η διάρκεια της βραχυχρόνιας περιόδου εξαρτάται από τη δυνατότητα των

συντελεστών να προσαρμοστούν και αυτό εξαρτάται από το μέγεθος και το

αντικείμενο της επιχείρησης.

Σταθερός συντελεστής: είναι ένας συντελεστής που δεν μπορεί να

μεταβληθεί καθώς μεταβάλλεται η παραγωγή.

Μεταβλητός συντελεστής: είναι ένας συντελεστής του οποίου η

ποσότητα μπορεί να μεταβληθεί καθώς μεταβάλλεται η παραγωγή.

Συνάρτηση παραγωγής είναι η τεχνολογική σχέση που συνδέει τις ποσότητες

των συντελεστών παραγωγής (εισροές) και την ποσότητα του παραγόμενου

προϊόντος (εκροές).

Q=f(L,K)

Η συνάρτηση παραγωγής δείχνει τη μέγιστη ποσότητα προϊόντος που μπορεί να

παράγει μια επιχείρηση ανά χρονική περίοδο με κάθε σύνολο εισροών.

Συνολικό προϊόν (TP) του μεταβλητού συντελεστή είναι η ποσότητα προϊόντος

που παράγεται διατηρώντας σταθερή την ποσότητα των σταθερών εισροών και

μεταβάλλοντας την ποσότητα της μεταβλητής εισροής.

Μέσο προϊόν (AP) είναι ο λόγος του συνολικού προϊόντος προς την ποσότητα

του μεταβλητού συντελεστή. Το μέσο προϊόν δείχνει το προϊόν ανά εργάτη.

AP=Q

L

Οριακό προϊόν (ΜΡ) είναι η μεταβολή του συνολικού προϊόντος όταν

μεταβάλλεται ο μεταβλητός συντελεστής κατά μια μονάδα. Δείχνει το επιπλέον

προϊόν κάθε επιπλέον εργάτη.

MP=𝛥𝑄

𝛥𝐿

𝛾𝜄𝛼 𝛼𝜋𝜀𝜄𝜌𝜊𝜀𝜆𝛼𝜒𝜄𝜎𝜏𝜀𝜍 𝜇𝜀𝜏𝛼𝛽𝜊𝜆𝜀𝜍𝛭𝛲 =

𝑑𝑄

𝑑𝐿

L Q ή

TP

AP=Q/

L

MP=ΔQ

/ ΔL

0 0 - -

1 50 50 50

2 120 60 70

3 200 66,6 80

4 250 62,5 50

5 280 56 30

6 280 46,6 0

7 270 38,5 -10

-50

0

50

100

150

200

250

300

0 1 2 3 4 5 6 7

Q

L

Συνολικό, Μέσο και Οριακό Προϊόν

TP AP MP

Νόμος της φθίνουσας απόδοσης

Καθώς αυξάνεται η ποσότητα του μεταβλητού συντελεστή το συνολικό προϊόν

αρχικά αυξάνει με αύξοντες ρυθμούς και πέρα από ένα σημείο το συνολικό προϊόν

αυξάνει με φθίνοντες ρυθμούς. Με άλλα λόγια το οριακό προϊόν από ένα σημείο

και μετά μειώνεται. Ο νόμος είναι εμπειρική διαπίστωση και οφείλεται στο ότι

μεταβάλλονται οι αναλογίες μεταξύ σταθερών και μεταβλητών συντελεστών.

α. Ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης ξεκινάει με την προσθήκη του εργάτη που

μειώνει το ΜΡ.

β. Όταν το ΑΡ=ΜΡ τότε το ΑΡ είναι μέγιστο.

γ. Όταν το ΜΡ=0 τότε το ΤΡ είναι μέγιστο.

Κόστος είναι η αμοιβή των συντελεστών για τη συμμετοχή τους στην παραγωγική

διαδικασία.

Σταθερό Κόστος (ΤFC) είναι η αμοιβή των σταθερών συντελεστών. Δεν

μεταβάλλεται καθώς μεταβάλλεται η ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος.

Παράδειγμα ενοίκια, ασφάλιστρα.

Μεταβλητό Κόστος (ΤVC) είναι η αμοιβή των μεταβλητών συντελεστών.

Παράδειγμα μισθοί, κόστος πρώτων υλών.

Συνολικό Κόστος (TC) είναι η αμοιβή σταθερών και μεταβλητών συντελεστών.

Προκύπτει ως το άθροισμα του σταθερού και του μεταβλητού κόστους.

TC= ΤFC+ ΤVC

Μέσο κόστος (AFC) είναι ο λόγος του σταθερού κόστους προς την ποσότητα

του παραγόμενου προϊόντος. Το μέσο σταθερό κόστος δείχνει το σταθερό

κόστος ανά μονάδα προϊόντος.

AFC=FC

Q

Μέσο κόστος (AVC) είναι ο λόγος του μεταβλητού κόστους προς την

ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος. Το μέσο μεταβλητό κόστος δείχνει το

μεταβλητό κόστος ανά μονάδα προϊόντος.

AVC=VC

Q

Μέσο κόστος (ATC) είναι ο λόγος του συνολικού κόστους προς την ποσότητα

του παραγόμενου προϊόντος. Το μέσο κόστος δείχνει το κόστος ανά μονάδα

προϊόντος.

ATC=TC

QΙσχύει ΑTC= ΑFC+ ΑVC

Οριακό κόστος είναι η μεταβολή του συνολικού κόστους ως αποτέλεσμα της

μεταβολής της παραγωγής. Δείχνει το επιπλέον κόστος κάθε επιπλέον μονάδας

προϊόντος.

MC=𝛥𝑉𝐶

𝛥𝑄=

𝛥𝛵𝐶

𝛥𝑄

𝛾𝜄𝛼 𝛼𝜋𝜀𝜄𝜌𝜊𝜀𝜆𝛼𝜒𝜄𝜎𝜏𝜀𝜍 𝜇𝜀𝜏𝛼𝛽𝜊𝜆𝜀𝜍MC =

𝑑𝑉𝐶

𝑑𝑄=

𝑑𝛵𝐶

𝑑𝑄

Q TFC TVC TC AFC=TF

C/Q

AVC=TV

C/Q

ATC=TC

/Q

MC=ΔTVC/ΔQ

=

ΔTC/ΔQ

0 100 0 100 - - - -

1 100 50 150 100,00 50,00 150,00 50

2 100 80 180 50,00 40,00 90,00 30

3 100 100 200 33,33 33,33 66,67 20

4 100 110 210 25,00 27,50 52,50 10

5 100 130 230 20,00 26,00 46,00 20

6 100 160 260 16,67 26,67 43,33 30

7 100 200 300 14,29 28,57 42,86 40

8 100 250 350 12,50 31,25 43,75 50

9 100 310 410 11,11 34,44 45,56 60

10 100 380 480 10,00 38,00 48,00 70

0

100

200

300

400

500

600

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

κόστος

Q

Σταθερό, Μεταβλητό και Συνολικό κόστος

TFC TVC TC

0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

140,00

160,00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ΚΌ

ΣΤΟ

Σ

Q

ΜΕΣΟ ΚΑΙ ΟΡΙΑΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

AFC=TFC/Q AVC=TVC/Q ATC=TC/Q MC=ΔTVC/ΔQ=ΔTC/ΔQ

α. Ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης ξεκινάει με την παραγωγή της μονάδας που

αυξάνει το MC.

β. Όταν το ΜCαυξαν. = ΑVC τότε το AVC είναι ελάχιστο.

γ. Όταν το ΜCαυξαν. = ATC τότε το ATC είναι ελάχιστο. Η ποσότητα που

ελαχιστοποιεί το ATC ονομάζεται αποτελεσματική κλίμακα.

0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

140,00

160,00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ΚΌ

ΣΤΟ

Σ

Q

ΜΕΣΟ ΚΑΙ ΟΡΙΑΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

AFC=TFC/Q AVC=TVC/Q ATC=TC/Q MC=ΔTVC/ΔQ=ΔTC/ΔQ

Η καμπύλη του μέσου σταθερού κόστος (AFC) μειώνεται συνέχεια όταν αυξάνεται η

παραγόμενη ποσότητα, επειδή το σταθερό κόστος επιμερίζεται σε μεγαλύτερο αριθμό

μονάδων του προϊόντος.

Η καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους (AVC) αρχικά μειώνεται και από ένα σημείο

και μετά αυξάνεται όταν αυξάνεται η παραγωγή, εξαιτίας του νόμου της φθίνουσας

απόδοσης.

Η καμπύλη του μέσου συνολικού κόστους (AΤC) αρχικά μειώνεται και από ένα σημείο και

μετά αυξάνεται όταν αυξάνεται η παραγωγή, εξαιτίας του νόμου της φθίνουσας απόδοσης.

Σε χαμηλά επίπεδα παραγωγής το μέσο συνολικό κόστος είναι υψηλό λόγω του ότι η

επίδραση του μέσου σταθερού είναι μεγάλη. Σε υψηλά επίπεδα παραγωγής το μέσο συνολικό

κόστος αυξάνεται λόγω της επίδρασης του μέσου μεταβλητού κόστους.

Οι καμπύλες μέσου μεταβλητού και μέσου συνολικού κόστους έχουν το σχήμα του λατινικού γράμματος U.

Κόστος στη μακροχρόνια περίοδο

Στη μακροχρόνια περίοδο το κόστος είναι μεταβλητό επειδή όλοι οι παραγωγικοί

συντελεστές είναι μεταβλητοί.

Η μακροχρόνια καμπύλη μέσου συνολικού κόστους (LRATC) έχει το σχήμα του

λατινικού U, αλλά με πιο ευρεία βάση.

Η μακροχρόνια καμπύλη μέσου συνολικού κόστους (LRATC) βρίσκεται κάτω από τις

βραχυχρόνιες καμπύλες κόστους, λόγω της ευελιξίας που έχουν οι επιχειρήσεις

μακροχρόνια.

Παράδειγμα εάν η αυτοκινητοβιομηχανία θέλει να αυξήσει την παραγωγή από

1.000 σε 1.200 αυτοκίνητα:

Στη βραχυχρόνια περίοδο αυτό μπορεί να το πετύχει αποκλειστικά με την

αύξηση της εργασίας που συνεπάγεται την αύξηση του μέσου συνολικού

κόστους από 10.000 σε 12.000.

Στη μακροχρόνια περίοδο η αύξηση της παραγωγής μπορεί να γίνει με

επέκταση των εργοστασίων και πρόσληψη εργατών με αποτέλεσμα το μέσο

συνολικό κόστος να παραμένει σταθερό 10.000.

Η μείωση του μέσου συνολικού μακροχρόνιου κόστους οφείλεται στις οικονομίες κλίμακας

(economies of scale), δηλαδή στα πλεονεκτήματα της μαζικής παραγωγής (π.χ. εξειδίκευση). H

παραγωγή αυξάνεται κατά μεγαλύτερο ποσοστό απ’ ότι οι παραγωγικοί συντελεστές με

αποτέλεσμα να μειώνεται το μέσο κόστος.

Όταν το μέσο συνολικό μακροχρόνιο κόστος παραμένει σταθερό αυτό οφείλεται στις σταθερές

αποδόσεις κλίμακας. H παραγωγή αυξάνεται κατά το ίδιο ποσοστό με τους παραγωγικούς

συντελεστές με αποτέλεσμα να μένει σταθερό το μέσο κόστος.

Η αύξηση του μέσου συνολικού μακροχρόνιου κόστους οφείλεται στις αρνητικές οικονομίες

κλίμακας (diseconomies of scale), δηλαδή στα μειονεκτήματα όπως διοικητικές δυσκαμψίες

που προκύπτουν λόγω της μεγάλης αύξησης του μεγέθους της παραγωγής. H παραγωγή

αυξάνεται κατά μικρότερο ποσοστό απ’ ότι οι παραγωγικοί συντελεστές με αποτέλεσμα να

αυξάνεται το μέσο κόστος.

Οι καμπύλες του κόστους τόσο στη βραχυχρόνια όσο και στη

μακροχρόνια περίοδο μεταβάλλονται όταν μεταβάλλονται:

Οι φόροι

Οι τιμές των συντελεστών παραγωγής

Η τεχνολογία

Συνοπτικά

Προϊόν Ορισμός Μαθηματική σχέση

Συνολικό προϊόν ΤΡ ή Q= f(K,L)

Μέσο προϊόν είναι το προϊόν ανά εργάτη ΑΡ=𝑄

𝐿

Οριακό προϊόν είναι το επιπλέον προϊόν κάθε επιπλέον εργάτη ΜΡ=𝛥𝑄

𝛥𝐿

Κόστος

Άμεσο κόστος Χρηματικό κόστος για την επιχείρηση

Έμμεσο κόστος Κόστος που δεν απαιτεί χρηματική εκταμίευση

Σταθερό κόστος Κόστος που δεν μεταβάλλεται σε σχέση με το Q TFC=rxK

Μεταβλητό κόστος Κόστος που μεταβάλλεται σε σχέση με το Q TVC=wxL

Συνολικό κόστος Αμοιβή μεταβλητών και σταθερών συντελεστών TC=FC+VC

Μέσο Σταθερό κόστος Σταθερό κόστος ανά μονάδα παραγωγής ΑFC=𝑇𝐹𝐶

𝑄

Μέσο Μεταβλητό κόστος Μεταβλητό κόστος ανά μονάδα παραγωγής ΑVC=𝑇𝑉𝐶

𝑄

Μέσο Συνολικό κόστος Συνολικό κόστος ανά μονάδα παραγωγής ΑTC=𝑇𝐶

𝑄

ATC=AFC+AVC

Οριακό κόστος Επιπλέον κόστος κάθε επιπλέον μονάδας παραγωγής MC=𝛥𝑇𝑉𝐶

𝛥𝑄=

𝛥𝑇𝐶

𝛥𝑄

• Εξετάσαμε:

Άμεσο κόστος

Έμμεσο κόστος

Λογιστικό και Οικονομικό Κέρδος

Βραχυχρόνια και Μακροχρόνια περίοδος

Παραγωγή

o Συνολικό προϊόν

o Μέσο προϊόν

o Οριακό προϊόν

o Νόμος Φθίνουσας Απόδοση

Κόστος

o Συνολικό κόστος, Σταθερό Κόστος, Μεταβλητό Κόστος

o Μέσο Κόστος, Μέσο Σταθερό Κόστος, Μέσο Μεταβλητό Κόστος

Κόστος στη μακροχρόνια περίοδο