Ραψωδία α 361-497

Ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά και τη

«θαυμαστή» εξαφάνιση της θεάς

Η δράση εξελίσσεται στον ίδιο χώρο αλλά ενοποιημένη τώρα και σε ανθρώπινο μόνο επίπεδο, με πολλές αναφορές στους θεούς

Η εικόνα (361-2) = συνέχεια εκείνης

του α 171-3: υποδηλώνει ότι το γλέντι

των μνηστήρων συνεχίζεται από τότε

αδιάκοπα.

Το τραγούδι του Φήμιου:

o καθηλώνει τους μνηστήρες

o ενεργοποιεί την Πηνελόπη.

Δεσπόζουσα η παρουσία της

μέχρι το 383

Ελεγκτική παρέμβαση Τηλέμαχου.

Της θυμίζει:

o τη θέση της και

o τον δικό του ρόλο («σ’αυτό το

σπίτι είμαι εγώ ο

κυβερνήτης»).

o Αποχώρηση της Πηνελόπης

(385-406)

Θορυβώδης εκδήλωση των

μνηστήρων.

o Ο Τηλέμαχος τους απευθύνει

λόγο ελεγκτικό και αντρίκειο

ως κύριος του σπιτιού(407-24)

Αιφνιδιασμός και απορία μνηστήρων

για το θάρρος του.

o Ο Αντίνοος του καταλογίζει

έπαρση και τον καταριέται.

o Συγκρατημένη αντίδραση του

Τηλέμαχου ( 425-44).

Παρέμβαση Ευρύμαχου. Ειρωνεία,

διπλωματία. Στόχος να αποσπάσει

πληροφορίες.

o Ο Τηλέμαχος τον καθησυχάζει,

κρύβοντας το μυστικό του

(445-67).

Οι μνηστήρες συνεχίζουν το γλέντι

μέχρι το βράδυ, οπότε αποχωρούν

για ύπνο στα σπίτια τους.

o Ο Τηλέμαχος ξαγρυπνά

μελετώντας τις συμβουλές της

θεάς (468-97).

Brogi, Carlo (1850-1925), Πηνελόπη

Δημιουργία: Βάσω Ραμπαούνη

Ραψωδία α 361-497

Ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά και τη

«θαυμαστή» εξαφάνιση της θεάς

Τηλέμαχος

Τραγούδι Φήμιος

Πηνελόπη

Μνηστήρες Αντίνοος

Ευρύμαχος

Μελέτη των συμβουλών

της Αθηνάς

Στο κέντρο μιας αλυσιδωτής δράσης

βρίσκεται ο Τηλέμαχος.

Σχηματικά:

Αποτυπώνεται η άνδρωση του

Τηλέμαχου σε μια σκηνή που

οργανώνεται με τρόπο φυσικό και

εύλογο’

υπηρετεί και άλλους σκοπούς:

παρουσιάζει τη βασίλισσα

(πρώτη δέχεται το μήνυμα

της ενηλικίωσης του γιου της)

αποκαλύπτει άμεσα το ήθος

και τα κίνητρα των

μνηστήρων

συμπληρώνει το υπηρετικό

προσωπικό και την εικόνα

του ανακτορικού

συγκροτήματος

Ο ρόλος του Φήμιου

Θέλγει του ακροατές του,

αυτοσχεδιάζοντας «μ’ ό,τι βάζει ο νους

του»

Συγκινεί την Πηνελόπη, με τον «πικρόν

νόστο των Αχαιών».

o Η Πηνελόπη διαμαρτύρεται για

το λυπητερό τραγούδι του

Φήμιου («της σπαράζει την

καρδιά»)

Αναφέρεται στα τραγούδια του σε

ἔργ’ἀνδρῶν τε θεῶν τε.

«Οι άνθρωποι αγαπούν και

προτιμούν[…]το τραγούδι [… ] το

τελευταίο» (391-392)

Έχει τιμητική θέση στα ανάκτορα και

την υποστήριξη του οικοδεσπότη.

Ραψωδία α 361-497

Ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά και τη

«θαυμαστή» εξαφάνιση της θεάς

Ραψωδία α 361-497

Ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά και τη

«θαυμαστή» εξαφάνιση της θεάς

Το ήθος των προσώπων της Ενότητας

Το ήθος της Πηνελόπης

Σύνεση και συζυγική πίστη (η αντίδρασή της στο τραγούδι, όπως και το κλάμα της)

Σεμνότητα ( η κίνηση του στίχου 371)

Οι ασχολίες της

Το ήθος του Τηλέμαχου

Διαφοροποίηση συμπεριφοράς του Ο Τηλέμαχος φαίνεται αποφασισμένος να κυβερνήσει το σπίτι του και να αναλάβει πρωτοβουλίες

Πηνελόπη

Μνηστήρες

Ιδιαίτερα Αντίνοο και Ευρύμαχο: Η στάση του και τα λόγια του τονίζουν την επιθετικότητά του στην αρχή αλλά και την αυτοσυγκράτηση και ευελιξία στη συνέχεια.

Γυναίκα που κλώθει/γνέθει, από αρχαϊκό αγγείο του 6ου αι. π.X. (N. Yόρκη,Mητροπολιτικό Mουσείο Tέχνης)

Το ήθος των μνηστήρων ειδικότερα του Αντίνοου και του Ευρύμαχου

Υβριστική συμπεριφορά: o πιεστική διεκδίκηση Πηνελόπης (της εξουσίας

μάλλον μέσω της βασίλισσας) o κατασπατάληση του οδυσσειακού οίκου

Αντίνοος: προσβλητικός κυνικός

Ευρύμαχος: ύπουλος, ειρωνικός και διπλωματικός

Το ήθος της Ευρύκλειας

Έχει ως βάση την αφοσίωσή της στη βασιλική οικογένεια

Ραψωδία α 361-497

Ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά και τη

«θαυμαστή» εξαφάνιση της θεάς

Το ήθος των προσώπων της Ενότητας

.

Ραψωδία α 361-497

Ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά και τη

«θαυμαστή» εξαφάνιση της θεάς

Η ιδιοκτησία και η κληρονομικώ δικαίω μεταβίβασή της χωρίς

αμφισβήτηση(442-4/ 448-51)

Γι’ αυτό ο Τηλέμαχος αξιώνει από τους μνηστήρες

να σταματήσουν να διαρπάζουν την πατρική

περιουσία του’ αλλιώς θα επικαλεσθεί θεϊκή

εκδίκηση(417-24)

«Η ιδιοκτησία αρχίζει να γίνεται

απαραβίαστη και θεοφρούρητη. Οι

μνηστήρες γι’ αυτό είναι άνομοι και

θα πληρώσουν με τη ζωή

τους»(Καλοκαιρινός)

Αναθηματικό ανάγλυφο από τη

Θάσο με παράσταση άνδρα σε

συμπόσιο, 460-450π.Χ.,

Αρχαιολογικό Μουσείο , Κων/λη

Ραψωδία α 361-497

Ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά και τη

«θαυμαστή» εξαφάνιση της θεάς

Η πολιτειακή (και πολιτική) κατάσταση της Ιθάκης περιπλεγμένη:

Ουσιαστικό κενό εξουσίας: μη τυπικά επιβεβαιωμένο. Εμπόδιο στη διαδοχή.

Ο φυσικός κληρονόμος: ανήλικος.

Μη εξασφάλιση της κληρονομικής διαδοχής της βασιλείας:

o ευχή κατάρα του Αντίνοου (430-1)

o παραδοχή Τηλέμαχου (438-41)

o επιβεβαίωση Ευρύμαχου( (446-7/πρβλ.434)

Λύση: ο γάμος της Πηνελόπης με μνηστήρα (βλ.α272-7). Πηνελόπη ως γυναίκα

του βασιλιά είναι φορέας εξουσίας. Όποιος την παντρευόταν θα έπαιρνε τη

θέση του (πρβλ. Κλυταιμνήστρα/Αίγισθος).

Αυτό θα σήμαινε ότι η βασίλισσα θεωρεί τον άντρας της νεκρό ή ότι δεν τον

περιμένει. Η Πηνελόπη όμως θρηνεί τον Οδυσσέα και ελπίζει .

Οι μνηστήρες :

o κατατρώγουν την περιουσία του Οδυσσέα,

o πιέζουν την Πηνελόπη.

o δεν υπολογίζουν την πιθανότητα επιστροφής Οδ. ή την επικείμενη

ενηλικίωση Τηλέμαχου.

Το πρόβλημα του αποκλεισμένου στα ξένα

βασιλιά οξύνεται από την αδιέξοδη πολιτική

κατάσταση της πατρίδας

Gold intaglio ring, Syria, last quarter of the

5th century BCE (Louvre Museum)