MortRuteZachou TIPOTHITO F???1 Mise en page 1 › wp-content › uploads › 2018 › 09 ›...

Πύρρα Μελέτες για την αρχαιολογία στην Κεντρική Ελλάδα προς τιμήν της

Φανουρίας Δακορώνια

Α´ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

επιμέλεια

Μαρία-Φωτεινή Παπακωνσταντίνου

Χαράλαμπος Κριτζάς

Ιωάννης Π Τουράτσογλου

ΣΗΜΑΕΚΔΟΤΙΚΗ



Πύρρα


Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την οικονομική υποστήριξη του Ινστιτούτου Αιγαιακής Προϊστορίας (INSTAP)

ΠύρραΜελέτες για την αρχαιολογία στην Κεντρική Ελλάδα προς τιμήν της Φανουρίας Δακορώνια

επιμέλεια

Μαρία-Φωτεινή ΠαπακωνσταντίνουΧαράλαμπος ΚριτζάςΙωάννης Π Τουράτσογλου

Σχεδιασμός σελιδοποίηση επεξεργασία εικόνων εκδοτική επιμέλεια ΣΗΜΑΕΚΔΟΤΙΚΗ

copy 2018 ΣΗΜΑΕΚΔΟΤΙΚΗ[απαγορεύεται η αντιγραφή καθώς και η με οποιονδήποτε τρόπο απομίμηση του σχεδιασμού (lay out)middot η χρήση κει-μένων και εικόνων επιτρέπεται μόνον μετά την προηγούμενη έγκριση του εκδότη]

ISBN 978-960-99349-9-2Πύρρα Α´ 978-960-99349-7-8

Πύρρα Β´ 978-960-99349-8-5

Πύρρα με τον σύζυγό της Δευκαλίωνα συνέβαλαν στην αναγέννηση των ανθρώπων Κατά μια παράδοση

η Πύρρα είχε ταφεί στον Κύνο όπου εγκαταστάθηκαν μετά τον κατακλυσμό (Φ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ laquoΗ Λοκρίδα

μέσα από τα μνημεία και τις αρχαιολογικές έρευνεςraquo στο Φ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Δ ΚΩΤΟΥΛΑΣ Ε ΜΠΑΛΤΑ

ΒΣΥΘΙΑΚΑΚΗ Γ ΤΟΛΙΑΣ Λοκρίδα Ιστορία και Πολιτισμός Αθήνα 2002 σ 24 Στράβ ΙΧ 42)




επιμέλεια






ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ Φανουρίας Δακορώνια


επιμέλεια Πέτρος Κουνούκλας

ndash laquoΕπιτύμβιες στήλες από τη Χαιρώνειαraquo ΑΑΑ ΧΙΙ1 (1979) σ 149-158

ndash laquoΜυκηναϊκή παρουσία στην κοιλάδα του Σπερχειούraquo στο Β΄ Πανελλήνιο ΣυνέδριοΑρχαιολόγων Αθήνα 1980 (υπό έκδ)

ndash laquoΛαμιακά Ιraquo ΑΑΑ ΧΙΙ2 (1982) σ 261-266

ndash laquoldquoΜακεδονικού τύπουrdquo τάφοι στην κοιλάδα του Σπερχειούraquo Αρχαία Μακεδονία ΙV(1986) σ 147-157

ndash laquoΛοκρικά Ιraquo ΑΔ 34 (1986) Α΄ Μελέτ σ 56-61

ndash laquoMittelhelladische Graumlber in Ost-Lokrisraquo DAI(A) 102 (1987) σ 55-64

ndash Μάρμαρα Τα Υπομηκυναϊκά Νεκροταφεία των Τύμβων Αθήνα 1987

ndash laquoΥπομυκηναϊκή ταφή σε θαλαμωτό τάφο στην Ελάτειαraquo στο 6ο Διεθνές ΣυνέδριοΠροϊστορικού Αιγαίου Αθήνα 30 Αυγούστου-5 Σεπτεμβρίου 1987 (υπό έκδ)

ndash laquoEin Bronzener Siegelanhaumlnger aus Mittelgriechenlandraquo στο Griechische und roumlmischeStatuetten und Groszligbronzen Akten der 9 Internationalen Tagung uumlber antike Bronzen Wien21-25 April 1986 Wien 1988 σ 233-236

ndash Das Mykenische Hellas Heimat der Helden Homers Sonderausstellungshalle der StaatlichenMuseen Preussischer Kulturbesitz 1 Juni-19 August 1988 Berlin 1988 sv laquoPhokis-Lo-kris Kat nr 69-73raquo σ 129-130middot sv laquoJagd und Kampf Kat nr 232raquo σ 234middot sv laquoAusdem Alltagsleben Kat nr 258-260raquo σ 245

ndash laquoΤάφοι και ταφικά έθιμα κατά την αρχαιότητα στο Νομό Φθιώτιδαςraquo Λαϊκή Ανα-γέννηση Τριμηνιαία Έκδοση Ιστορίας και Πολιτισμού τεύχ 13 Οκτώβριος-Δεκέμ-βριος 1988 Λαμία σ 10-14

ndash laquoΚρίκοι-προνομισματικές μορφές γεωμετρικής εποχήςraquo ΑΕ 128 (1989) σ 115-120

ndash laquoRuolo storico e identificazione dei antichi terremoti nei siti della Greciaraquo [συνεργα-σία S Stiros] στο E GUIDOBONI (επιμ) I terromoti prima del Mille in Italia e nellrsquoarea me-diterrranea Storia Archaeologia Sismologia Instituto Nationale di Geofisica (ING) Bologna1989 σ 422-438

ndash laquoΟ Αχιλλέας και η κοιλάδα του Σπερχειούraquo Αρχαιολογία 34 (1990) σ 40-43

ndash laquoΑρχαϊκές κεραμίδες από την Ανατολική Λοκρίδαraquo in N WINTER (επιμ) Proceedingsof the First International Conference on Archaic Greek Architectural Terracottas December 2-4 1988 Hesperia 591 (1990) σ 175-180

ndash laquoWar-ships on Sherds of LH IIIC kraters from Kynosraquo στο 2rd International Symposiumon ship Construction in Antiquity Delphi August 1987 Tropis II Athens 1990 σ 117-122

ndash laquoLate Helladic III Submycenaean and Protogeometric finds in the Spercheios Valleyraquoστο EW KASE GJ SZEMLER NC WILKIE PW WALLACE (επιμ) The Great IsthmusCorridor Route Explorations of tthe Phokis-Doris Expedition Vol I Dubuque Iowa 1991σ 70-73

ndash laquoElemente der Haus und Stadtplanung von Stylis im 4 JhvChrraquo AA 1991 σ 75-88

ndash laquoLa Thessalie agrave lrsquoeacutepoque geacuteometriqueraquo [συνεργασία A Tzafalias] Les Dossiers drsquoAr-cheacuteologie 159 (1991) σ 20-25

ndash laquoΟι αρχαιότητες των Μαρμάρωνraquo Ο Ίναχος εφημερίδα της αδελφότητος Μαρμα-ριωτών Φθιώτιδος Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1991 αρ φύλ 69 σ 1 4

ndash laquoElateia (Phokis) und die fruumlhe Geschichte der Griechen Ein oumlsterreichisch-griech- isches Grabungsprojektraquo [συνεργασία S Deger-Jalkotzy] Anzeiger der phil-hist Klasseder Oumlsterreichischen Akademie der Wissenschaften 1271990 Wien 1991 σ 77-86

ndash laquoΕλάτειαraquo Αρχαιολογία και Τέχνες 45 (1992) σ 20-22



ndash laquoΗ Ελάτεια Λοκρίδος τα αρχαιολογικά ευρήματα και η έκθεσή τουςraquo ΣτερεάΕλλάς Έτος 24ο τεύχ 280 Οκτώβριος 1992 σ 5-7

ndash laquoΧρήση και προέλευση μακρών περονών ΥΜ και ΠΓ περιόδουraquo στο Διεθνές Συνέ-δριο για την αρχαία Θεσσαλία στη μνήμη του Δημήτρη Ρ Θεοχάρη Αθήνα 1992 σ292-297

ndash laquoArtemiskult auf einem neuen Weihrelief aus Achinos bei Lamiaraquo [συνεργασία LGounaropoulou] AM 107 (1992) σ 217-227

ndash laquoElateia die antike Phokis und das Ausklingen der mykenischen Kultur in Mittel-griechenlandraquo [συνεργασία S Deger-Jalkotzy] Archaumlologie Osterreichs Jahrgang XLII(1992) σ 67-71

ndash laquoLamia Magazine der 14 Archaumlologischen Ephorie Kat Nr 1-20raquo CMS V Suppl 1BBerlin 1993 σ 3-19

ndash laquoHomeric Towns in East Lokris Problems of Identificationraquo Hesperia 62 (1993) σ 115-127

ndash laquoΕλάτειαraquo Φωκικά Χρονικά Τόμ Ε΄ (1993) σ 25-39

ndash laquoΟ Όμηρος και η τοπογραφία της Ανατολικής Λοκρίδαςraquo Ἐκφραση Τόμ 5ος (1993)σ 97-107

ndash laquoΑρχαιολογικά ευρήματα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού και της Πρώιμης Εποχήςτου Σιδήρου στην Ανατολική Φωκίδα και την κοιλάδα του Κηφισούraquo στο Α΄ ΔιεθνέςΣυνέδριο Ελάτειας Αρχαιολογία ndash Πολιτιστική Παράδοση Οικονομική και Κοινω-νική Ανάπτυξη Δυτικής Λοκρίδας Υπουργείο Πολιτισμού Περιφέρεια Στερεάς Ελ-λάδας Νομαρχία Φθιώτιδας Ελάτεια 25-27 Ιουνίου 1993 (υπό έκδ)

ndash laquoΑρχαιολογικά Ευρυτανίαςraquo εφημ Ευρυτανική Εστία Τριμηνιαία Έκδοση τηςΟμοσπονδίας Ευρυτανικών Συλλόγων Περίοδος 2η Χρόνος 3ος Αρ φύλ 7 Ιανουά-ριος-Μάρτιος 1994

ndash laquoSpercheios valley and the adjacent area in Late Bronze Age and Early Iron Ageraquo στοΠρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Θεσσαλία Δεκαπέντε χρόνια αρχαιολογικής έρευ-νας 1975-1990 Αποτελέσματα και Προοπτικές Λυών 17-22 Απριλίου 1990 Αθήνα1994 Τόμ Α΄ σ 233-242

ndash laquoΙστορική και Αρχαιολογική Ανασκόπηση της κοιλάδας του Σπερχειούraquo στο Σπερ-χειός 2000+ Περιβάλλον και Ανάπτυξη Ημερίδα Λαμία 4 Μαΐου 1995 Λαμία 1995σ 33-39

ndash laquoLamiaraquo Enciclopedia dellrsquoΑrte Antiqua Classica e Orientale Secondo Supplemento 1971-1994 III Roma 1995 σ 257-258

ndash laquoL Opunnziaraquo Enciclopedia dellrsquoΑrte Antiqua Classica e Orientale Secondo Supplemento1971-1994 III Roma 1995 σ 408-411

ndash laquoΠολεμικό πλοίο σε μυκηναϊκό κρατήρα από τον Κύνοraquo (ανακοίνωση τοίχου) στοΔιεθνές Αρχαιολογικό Συνέδριο Το Αιγαίο και η Ευρώπη κατά την Δεύτερη Χιλιε-τία πΧ στο πλαίσιο του Προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης laquoΗ Εποχήτου Χαλκού-Η πρώτη ldquoχρυσήrdquo εποχή της Ευρώπηςraquo Αθήνα 9-11 Ιουνίου 1995(υπό έκδ)

ndash laquoEarthquakes of the Late Helladic IIIC Period (12th century BC) at Kynos (LivanatesCentral Greece)raquo στο S STIROS RE JONES (επιμ) Archaeoseismology IGME and TheBritish School at Athens Fitch Laboratory Occasional Paper 7 Athens 1996 σ 41-44

ndash laquoKynoshellip fleetraquo στο H TZALAS (ed) 4th International Symposium on ship Construction inAntiquity Center for the Acropolis Studies Athens 28 29 30 31 August 1991 Tropis IVAthens 1996 σ 159-171



ndash laquoMycenaean East Lokrisraquo στοE DE MIRO L GODART A SACCONI (επιμ) Atti e Memoriedel Secondo Congresso Internazionale di Micenologia Roma-Napoli 14-20 Ottobre 1991Roma 1996 σ 1167-1173

ndash Die Siegel aus der Nekropole von Elateia-Alonaki [συνεργασία S Deger-Jalkotzy A Sakel-lariou] CMS V Suppl 2 Berlin 1996

ndash laquoΗ πορεία των ΒΔ ελληνικών φύλων από Μακεδονία και Ήπειρο προς την κοιλάδατου Σπερχειούraquo Αφιέρωμα στον NGL Hammond Πεντάλοφος Κοζάνης 13-16

Μαΐου 1993 Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Παράρτημα ldquoΜακεδονικώνrdquo Αρ 7Θεσσαλονίκη 1997 σ 125-136

ndash laquoΜυκηναϊκά ευρήματα από την Αχαΐα Φθιώτιδαraquo στο Αχαιοφθιωτικά Β΄ Πρακτικάτου Β΄ Συνεδρίου Αλμυριωτικών Σπουδών Ιστορία Αρχαιολογία ΛαογραφίαΑχαΐας Φθιώτιδας Αλμυρός 3-4 Ιουνίου 1995 Αλμυρός 1997 σ 209-224

ndash laquoΣύνολα κεραμικής από τάφους με νομίσματα από την ανατολική Λοκρίδαraquo Δ΄ Ελλ-Κερ (1997) σ 41-49

ndash laquoSoil archive classification in terms of impacts of conservability of archaeological her-itageraquo [συνεργασία D Wagner C Ferguson WR Fischer C Hills H Kars R Mei-jers] στο Proceedings of the International Conference on metals conservation (ICOM) Semuren Auxois 25-28 September 1995 London 1997 σ 21-26

ndash laquoΑρχαιολογικά Μενδενίσταςraquo εφημ Η Φωνή της Μενδενίτσας αρ φύλ 52 (1998)

ndash laquoΝομός Φθιώτιδας Μέρος του μυκηναϊκού κόσμου ή της περιφέρειάς τουraquo στο ΕΦΡΟΥΣΣΟΥ (επιμ) Η Περιφέρεια του Μυκηναϊκού Κόσμου Α΄ Διεθνές Διεπιστημο-νικό Συμπόσιο Λαμία 25-29 Σεπτεμβρίου 1994 Λαμία 1999 σ 181-186

ndash laquoRepresentations of Sea-Battles on Mycenaean sherds from Kynosraquo στο H TZALAS

(επιμ) 5th International Symposium on ship Construction in Antiquity Nauplia 26 27 28

August 1993 Tropis V Athens 1999 σ 119-128

ndash laquoFragment eines Kraters mit der Darstellung eines Kriegsschiffs Kat Nr 232raquo Goumltterund Helden der Bronzezeit Europa im Zeitalter des Odysseus Nationalmuseum Kopenhagen19 Dezember 1998-5 April 1999 Kunst-und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutsch-land Bonn 13 Mai 1999-22 August 1999 Galeries Nationales du Grand Palais Paris 28 Septe-mber 1999-9 Januar 2000 Hellenic Ministry of Culture National Archaeological Museum A-then 11 Februar 2000-7 Mai 2000 Nationalmuseum KopenhagenKunst- und Ausstellungs-halle der Bundesrepublik Deutschland BonnReacuteunion des Museacutees Nationaux ParisHellenicMinistry of Culture Athen 1999 σ 281

ndash laquoΤο Αρχαιολογικό Μουσείο Λαμίαςraquo Αρχαιολογία και Τέχνες 72 (1999) σ 101-104

ndash Τον καιρό των Μυκηναίων στη Φθιώτιδα Πρόγραμμα Μελίνα Εκπαίδευση και Πο-λιτισμός - Ο κόσμος της αρχαιότητας Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευ-μάτων Υπουργείο Πολιτισμού Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης [συνερ-γασία Π Μπούγια] Λαμία 1999

ndash laquoΤο Αρχαιολογικό Μουσείο Αταλάντηςraquo Αρχαιολογία και Τέχνες 74 (2000) σ 93-95

ndash laquoΑσυνήθιστοι τύποι ελληνιστικών αγγείων από την κοιλάδα του Σπερχειούraquo Ελλη-νιστική Κεραμική από την Θεσσαλία Αθήνα 2000 σ 214-220

ndash laquoldquoΜεγαρικοίrdquo σκύφοι από την ανατολική Λοκρίδαraquo Ε΄ ΕλλΚερ (2000) σ 453-460

ndash laquoΤο έργο της ΙΔ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων από το 1990έως το 1998raquo στο Π ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΥ (επιμ) Το Έργο των Εφορειών Αρχαιοτήτων καιΝεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ στη Θεσσαλία και την ευρύτερη περιοχή της(1990-1998) 1ηΕπιστημονική Συνάντηση Βόλος Μάιος 1998 Βόλος 2000 σ 13-21



ndash laquoΟι πρώιμες φάσεις της ΥΕ περιόδου στο Νομό Φθιώτιδαςraquo στο Π ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΥ

(επιμ) Το Έργο των Εφορειών Αρχαιοτήτων και Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟστη Θεσσαλία και την ευρύτερη περιοχή της (1990-1998) 1ηΕπιστημονική Συνάν-τηση Βόλος Μάιος 1998 Βόλος 2000 σ 35-37

ndash laquoΆγνωστος τύπος επιτάφιας στήλης από την Ανατολική Λοκρίδαraquo στο Ταφικέςπρακτικές και παραδόσεις της Μεσογείου από το 1100 πΧ έως το 400 μΧ ΔιεθνέςΑρχαιολογικό Συμπόσιο Ρόδος 24-27 Ιουνίου 2000 (υπό έκδ)

ndash laquoBeisetzungen mit Leichenbrand aus der Felskammernekropole von Elateia-AlonakiGriechenlandraquo [συνεργασία S Deger-Jalkotzy S Fabrizii-Reuer] στο Festschrift fuumlrEgon Reuer Archaeologia Austriaca 84-85 (2000-2001) σ 137-153

ndash laquoΆρτεμις-Ασπαλίςraquo στο Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ι ΛΕΒΕΝΤΗ (επιμ) Καλλίστευμα Μελέτεςπρος τιμήν της Όλγας Τζάχου-Αλεξανδρή Αθήνα 2001 σ 403-410

ndash laquoNew Production Centres of Ceramics from Bronze Age Settlements in Central Greeceobtained by Neutron Activation Analysisraquo [συνεργασία Η Mommsen Α Hein D It-tameier J Maran] στο Y BASSIAKOS E ALOUPI Y FACORELLIS (επιμ) 3rd InternationalSymposium on Archaeometry Athens 1993 Athens 2001 σ 343-354

ndash laquoΟι ανασκαφές στη Νέα Εθνική Οδό-Έργα ΠΑΘΕ Χιλιαδίraquo στο Φ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ ΠΜΠΟΥΓΙΑ (επιμ) Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορίαhellip Αρχαιολογικά ευρήματα απότις ανασκαφές στη Φθιώτιδα κατά μήκος της Νέας Εθνικής Οδού και του ΑγωγούΦυσικού Αερίου Λαμία 26 Σεπτεμβρίου 1999-30 Ιουνίου 2002 Λαμία 2002 σ 15-24

ndash laquoΟι ανασκαφές στη Νέα Εθνική Οδό-Έργα ΠΑΘΕ Αγία Αικατερίνη (Το νεκροτα-φείο)raquo στο Φ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Π ΜΠΟΥΓΙΑ (επιμ) Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορίαhellipΑρχαιολογικά ευρήματα από τις ανασκαφές στη Φθιώτιδα κατά μήκος της ΝέαςΕθνικής Οδού και του Αγωγού Φυσικού Αερίου Λαμία 26 Σεπτεμβρίου 1999-30

Ιουνίου 2002 Λαμία 2002 σ 32-34

ndash laquoΟι ανασκαφές στον Αγωγό Φυσικού Αερίου-Έργα ΔΕΠΑ Παλαιοχώρι ΔωριέωνΑμφίκλειαraquo στο Φ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Π ΜΠΟΥΓΙΑ (επιμ) Ο δρόμος είχε τη δική του ιστο-ρίαhellip Αρχαιολογικά ευρήματα από τις ανασκαφές στη Φθιώτιδα κατά μήκος τηςΝέας Εθνικής Οδού και του Αγωγού Φυσικού Αερίου Λαμία 26 Σεπτεμβρίου 1999-30 Ιουνίου 2002 Λαμία 2002 σ 43-46

ndash laquoNew finds from Phthiotisraquo στο H TZALAS (επιμ) 7th International Symposium on shipConstruction in Antiquity Pylos 26 27 28 29 August 1999 Tropis VII Athens 2002 volI σ 279-282

ndash laquoFurther finds from Kynosraquo in H TZALAS (επιμ) 7th International Symposium on shipConstruction in Antiquity Pylos 26 27 28 29 August 1999 Tropis VII vol I Athens 2002σ 283-290

ndash laquoAn Early Helladic ship from Lokrisraquo [συνεργασία E Zahou] στο H TZALAS (επιμ)7th International Symposium on ship Construction in Antiquity Pylos 26 27 28 29 August1999 Tropis VII Athens 2002 vol ΙI σ 867-871

ndash laquoMore news from Kynosraquo στο 8th International Symposium on ship Construction in An-tiquity Hydra 26-29 August 2002 Tropis VIII (υπό έκδ)

ndash laquoΤα πλοία του Κύνουraquo στο International Meeting Maritime Transport and communica-tions in the Mediterranean from Paleolithic Age to Early Roman Times Μelos 12-15 Sep-tember 2002 (υπό έκδ)

ndash laquoΑνατολική Λοκρίδα Η ιστορία της μέσα από τα μνημεία και τις αρχαιολογικέςέρευνεςraquo στο Λοκρίδα Ιστορία και Πολιτισμός [συνεργασία Δ Κωτούλας ΕΜπαλτά Β Συθιακάκη Γ Τόλιας] έκδ Κτήματος Χατζημιχάλη Αθήνα 2002 σ 17-112



ndash laquoThe Transition from Late Helladic IIIC to the Early Iron Age at Kynosraquo στο S DEGERndashJALKOTZY M ZAVADIL (επιμ) LH IIIC Chronology and Synchronisms Proceedings of theInternational workshop held at the Austrian Academy of Sciences at Vienna May 7th and 8th2001 Wien 2003 σ 37-51

ndash laquoΕρευνώντας δύο ldquoΠεριφέρειεςrdquo Ανατολική Λοκρίδα και ΒΑ Φωκίδα Ομοιότητεςκαι διαφορέςraquo στο Α ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ Μ-Φ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (επιμ) ΗΠεριφέρεια του Μυκηναϊκού Κόσμου Β΄ Διεθνές Διεπιστημονικό Συμπόσιο Λαμία26-30 Σεπτεμβρίου 1999 Αθήνα 2003 σ 339-350

ndash laquoΜυκηναϊκά αγγεία και απομιμήσεις Τμήμα κρατήρα ΥΕ ΙΙΙΓ (μέσα 12ου αι πΧ)αρ κατ 185raquo στο ΝΧρ ΣΤΑΜΠΟΛΙΔΗΣ (επιμ) Πλόεςhellip Από τη Σιδώνα στη ΧουέλβαΣχέσεις λαών της Μεσογείου 16ος-6ος αι πΧ Μουσείο Κυκλαδικής ΤέχνηςΑθήνα 2003 σ 270

ndash laquoΚεραμικοί Κλίβανοι της ύστερης ελληνιστικής περιόδου από την ανατολική Λοκρί-δαraquo ΣΤ΄ ΕλλΚερ (2004) σ 513-520

ndash laquoLamia Archaumlologisches Museum Kat Nr 193raquo CMS V Suppl 31 Mainz 2004σ 313-314

ndash laquoΧιλιαδί-Προσκυνάraquo στο Χ ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ (επιμ) Πρακτικά Αρχαιολογικές Έρευ-νες και Μεγάλα Δημόσια Έργα Αρχαιολογική Συνάντηση Εργασίας ΕπταπύργιοΘεσσαλονίκης 18-20 Σεπτεμβρίου 2003 Θεσσαλονίκη 2004 σ 238-240

ndash laquoΑγία Αικατερίνη Αρκίτσας αρχ Αλόπηraquo στο Χ ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ (επιμ) ΠρακτικάΑρχαιολογικές Έρευνες και Μεγάλα Δημόσια Έργα Αρχαιολογική Συνάντηση Ερ-γασίας Επταπύργιο Θεσσαλονίκης 18-20 Σεπτεμβρίου 2003 Θεσσαλονίκη 2004σ 241-242

ndash laquoΧιλιαδίraquo στο Χαρ ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ Στ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Χρ ΠΑΥΛΙΔΟΥ (επιμ) ΛεύκωμαΠινακίδων Αρχαιολογικές Έρευνες και Μεγάλα Δημόσια Έργα Αρχαιολογική Συ-νάντηση Εργασίας Επταπύργιο Θεσσαλονίκης 18-20 Σεπτεμβρίου 2003 Θεσσα-λονίκη 2004 σ 27

ndash laquoΑγία Αικατερίνη Αρκίτσαςraquo στο Χαρ ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ Στ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Χρ ΠΑΥΛΙΔΟΥ

(επιμ) Λεύκωμα Πινακίδων Αρχαιολογικές Έρευνες και Μεγάλα Δημόσια ΈργαΑρχαιολογική Συνάντηση Εργασίας Επταπύργιο Θεσσαλονίκης 18-20 Σεπτεμβρί-ου 2003 Θεσσαλονίκη 2004 σ 29

ndash laquoΑνατολική Λοκρίδα-Λευκαντί ομοιότητες και διαφορέςraquo στο Διεθνές Αρχαιολο-γικό Συνέδριο laquoΗ Εύβοια κατά την Αρχαιότητα Όψεις του Δημόσιου και ΙδιωτικούΒίουraquo Χαλκίδα 7-10 Οκτωβρίου 2004 (υπό έκδ)

ndash laquoAtalanti Archaumlologisches Museum Kat Nr 49-42raquo [συνεργασία S Dimaki] CMS VSuppl 31 Mainz 2004 σ 139-183

ndash laquoΔύο Νέες Περιπτώσεις Καταγραφής Σεισμικού Γεγονότος σε Αρχαία Μνημεία στηΛαμίαraquo στο D KATSONOPOULOU S SOTER I KOUKOUVELAS (επιμ) Helike III AncientHelike and Aigialeia Archaeological Sites in Geologically Active Regions Proceedings of an in-ternational congress held at Diakofto 6-9 October 2000 Athens 2005 σ 153-166

ndash laquoSailing at Kynosraquo in 9thInternational Symposium on ship Construction in Antiquity AgiaNapa Cyprus 26-29 August 2005 Tropis IX (υπό έκδ)

ndash Αρχαιολογικό Μουσείο Αταλάντης Αθήνα 2006

ndash laquoΗ Λαμίαhellipπριν τη Λαμίαraquo στο Ι ΜΑΚΡΗΣ (επιμ) 3ο Συνέδριο Φθιωτικής Ιστορίας(Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία) Λαμία 4-6 Νοεμβρίου 2005 Λαμία 2006 σ414-423

ndash laquoMycenaean Pictorial Style at Kynos East Lokrisraquo στο E RYSTEDT B WELLS (επιμ)



Pictorial pursuits Figurative painting on Mycenaean and Geometric pottery Papers from twoseminars at the Swedish Institute at Athens in 1999 and 2001 Stockholm 2006 σ 23-29

ndash laquoBronze Age Pictorial Tradition on Geometric Potteryraquo στο E RYSTEDT B WELLS

(επιμ) Pictorial pursuits Figurative painting on Mycenaean and Geometric pottery Papersfrom two seminars at the Swedish Institute at Athens in 1999 and 2001 Stockholm 2006 σ171-175

ndash laquoEarly Iron Age burials in the East Lokrisraquo στο S DEGER-JALKOTZY I LEMOS (επιμ)3rd AG Leventis Conference ldquoFrom Wanax to Vasileus Ancient Greece from the Mycenaeanpalaces to the Age of Homerrdquo Edinburgh 22-25 January 2003 Edinburgh 2006 σ 483-504

ndash laquo1998-1999 τέλος εποχήςraquo ΑΕΘΣΕ 1 (2006) σ 889-898

ndash laquoΘολωτοί τάφοι στην Αχαΐα Φθιώτιδαraquo στο Β ΚΟΝΤΟΝΑΤΣΙΟΣ (επιμ) Αχαιοφθιωτι-κά Γ΄ Πρακτικά του Γ΄ Συνεδρίου Αλμυριώτικων Σπουδών Ιστορία ΑρχαιολογίαΛαογραφία Αχαΐας Φθιώτιδας Αλμυρός 13-15 Οκτωβρίου 2000 Αλμυρός 2007Τόμ Α΄ σ 259-266

ndash laquoLH IIIC Middle Pottery Repertoire of Kynosraquo στο S DEGER-JALKOTZY M ZAVADIL

(επιμ) LH IIIC Chronology and Synchronisms II LH IIIC Middle Proceedings of the In-ternational workshop held at the Austrian Academy of Sciences at Vienna October 29th and30th 2004 Wien 2007 σ 119-127

ndash laquoRare Burial Gifts from Mycenaean Chamber Tombs in North-East Phokisraquo στο EALRAM-STERN G NIGHTINGALE (επιμ) Keimilion Elitenbildung und Elitaumlrer Konsum vonder mykenischen Palastzeit bis zur Homerischen Epoche Akten des internationalen Kongressesvom 3 bis 5 Februar 2005 in Salzburg Wien 2007 σ 59-64

ndash laquoΤο αμυντικό σύστημα του Βόρειου Μαλιακούraquo [συνεργασία Μ-Φ Παπακωνσταν-τίνου] στο Β ΚΟΝΤΟΝΑΤΣΙΟΣ (επιμ) Αχαιοφθιωτικά Γ΄ Πρακτικά του Γ΄ ΣυνεδρίουΑλμυριώτικων Σπουδών Ιστορία Αρχαιολογία Λαογραφία Αχαΐας ΦθιώτιδαςΑλμυρός 13-15 Οκτωβρίου 2000 Αλμυρός 2007 Τόμ Α΄ σ 313-321

ndash laquoΦθιώτιδα Ιστορικό και αρχαιολογικό περίγραμμαraquo στο Α ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ (επιμ)Αρχαιολογία Εύβοια και Στερεά Ελλάδα Αθήνα 2008 σ 272-273

ndash laquoΑνατολική Λοκρίδαraquo στο Α ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ (επιμ) Αρχαιολογία Εύβοια και Στε-ρεά Ελλάδα Αθήνα 2008 σ 274-291

ndash laquoΒορειοανατολική Φωκίδαraquo στο Α ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ (επιμ) Αρχαιολογία Εύβοια καιΣτερεά Ελλάδα Αθήνα 2008 σ 292-301

ndash laquoΔωρίδαraquo στο Α ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ (επιμ) Αρχαιολογία Εύβοια και Στερεά ΕλλάδαΑθήνα 2008 σ 310-315

ndash laquoΕυρυτανία Ιστορικό και αρχαιολογικό περίγραμμαraquo στο Α ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ (επιμ)Αρχαιολογία Εύβοια και Στερεά Ελλάδα Αθήνα 2008 σ 336-345

ndash laquoMit Homer auf Seeraquo Zeit der Helden Die lsquodunklen Jahrhundertersquo Griechenlands 1200-700

vChr Badisches Landesmuseum Karlsruhe 25 Oktober 2008-15 Februar 2009 Darmstadt2008 σ 60-61

ndash laquoΤι δεν ήταν οι Δωριείςraquo στο 2ο Συνέδριο Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστή-μιο Θεσσαλίας Βόλος 4-7 Δεκεμβρίου 2008 (υπό έκδ)

ndash laquoFishing at Kynosraquo [συνεργασία P Kounouklas] στο 10th International Symposium onship Construction in Antiquity Hydra Greece 27 August-2 September 2008 Tropis X (υπόέκδ)

ndash laquoΗ Πρωτογεωμετρική Λαμίαraquo ΑΕΘΣΕ 2 (2009) σ 975-988

ndash laquoΗ ανακύκλωση στην αρχαιότηταraquo Αρχαιολογία και Τέχνες 111 (2009) σ 92-96



ndash laquoldquoKynosrdquo Pace to the Early Iron Ageraquo [συνεργασία P Kounouklas] στο S DEGER-JALKOTZY AE BAumlCHLE (επιμ) LH IIIC Chronology and Synchronisms III LH IIIC Lateand the transition to the Early Iron Age Proceedings of the International workshop held at theAustrian Academy of Sciences at Vienna February 23th and 24th 2007 Wien 2009 σ 61-76

ndash laquoΟΑίαςhellip στονΚύνο Σύστημα Διαχείρισης Ανασκαφικών Δεδομένωνraquo [συνεργασίαΠ Κουνούκλας Δ Μπελέτσης] ΑΕΘΣΕ 2 (2009) σ 999-1009

ndash laquoElateia and the Mycenaean heritageraquo [συνεργασία S Deger-Jalkotzy S Fabrizii-Reuer] στο Δ ΔΑΝΙΗΛΙΔΟΥ (επιμ) Δώρον Τιμητικός τόμος για τον Καθηγητή ΣπύροΙακωβίδη Αθήνα 2009 σ 211-229

ndash laquoDelphi-Kirrha-Pefkakia via Spercheios valley Matt-painted pottery as Sign of Inter-communicationraquo in A PHILIPPA-TOUCHAIS G TOUCHAIS S VOUTSAKI J WRIGHT (επιμ)Mesoelladika La Gregravece continental au Bronze Moyen Actes du colloque international organiseacutepar lrsquoEacutecole franccedilaise drsquoAthegravenes en collaboration avec lrsquoAmerican School of Classical Studies atAthens et le Netherlands Institute in Athens Athegravenes 8-12 mars 2006 BCH Suppl 52Αθήνα 2010 σ 573-581

ndash Κύνος Αθήνα 2010

ndash laquoΗ εξάπλωση της Αττικής Μελανόμορφης και Ερυθρόμορφης κεραμικής στο ΝομόΦθιώτιδαςraquo στο Επιστημονικό Συνέδριο laquoΟι εισαγωγές Αττικής Μελανόμορφηςκαι Ερυθρόμορφης κεραμικής στην αρχαία Θεσσαλίαraquo Βόλος 3-5 Δεκεμβρίου2010 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (υπό έκδ)

ndash laquoThe Marmara Tumuli Their contribution to Greek Protohistoryraquo στο E BORGNA SMUumlLLER-CELKA (επιμ) Ancestral Landscapes Burial Mounds in the Copper and BronzeAges (Central and Eastern Europe-Balkans-Adriatic-Aegean 4th-2nd millennium BC) In-ternational Conference Udine May 15th-18th 2008 Lyon 2011 σ 571-575

ndash laquoΗ ανακύκλωση στην αρχαιότητα το παράδειγμα του Κύνουraquo [συνεργασία Π Κου-νούκλας] ΑΕΘΣΕ 3 (2012) σ 1171-1178

ndash laquoΑπό το χαλκό στο σίδηρο το ρεπερτόριο κεραμεικής στον Κύνοraquo [συνεργασία ΠΚουνούκλας] ΑΕΘΣΕ 3 (2012) σ 1159-1169

ndash laquoΘερμοπύλες Παρελθόν παρόν και μέλλονraquo στο Ι ΜΑΚΡΗΣ (επιμ) 5ο ΣυνέδριοΦθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία) Λαμία 16-18 Απριλίου2010 Λαμία 2013 σ 39-50

ndash laquoPictures from nowhereraquo στο Χρωστήρες Η τοιχογραφία και η αγγειογραφία της2ης χιλιετίας πΧ σε διάλογο Σαντορίνη 24-26 Μαΐου 2013 (υπό έκδ)

ndash laquoΗ Οπούντια εκδοχή της αγροικίας κατά την Ύστερη Αρχαιότηταraquo [συνεργασία ΠΜπούγια] στο AD Rizakis I P Touratsoglou (επιμ) Villae Rusticae Family and mar-ket-oriented farms in Greece under Roman rule Proceedings of an international congress heldat Patrai 23-24 April 2010 Athens 2013 ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ 68 σ 554-571

ndash laquoReconstructing Mycenaean shipbuilding through ceramic production and iconogra-phy the evidence from Kynosraquo [συνεργασία P Kounouklas] στο AHRC ConferenceMaterials and Industries in the Mycenaean World Current approaches to the study of materialsand industries in prehistoric Greece Department of Archaeology School of Humanities Uni-versity of Nottingham 9-10 May 2013 Nottingham (υπό έκδ)

ndash laquoΦυτά και ζώα στην καλλιτεχνική παραγωγή του Κύνουraquo Διεπιστημονική ΔιημερίδαΠεριβάλλον και πολιτισμός στη Φθιώτιδα χθες και σήμερα ΙΔ΄ Εφορεία Προϊστο-ρικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπι-στήμιου Θεσσαλονίκης Λαμία 29-30 Μαρτίου 2014 (υπό έκδ)

ndash laquoΗ συμβολή του Κύνου στην ιστορία της Ανατολικής Λοκρίδας και της Ελλάδας γε-νικότεραraquo [συνεργασία Π Κουνούκλας] στο Μ-Φ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (επιμ) Πρα-



κτικά Επιστημονικής Διημερίδας Αρχαιολογικοί Χώροι και Μνημεία Δήμου Λο-κρών Το σημερινό στάδιο της αρχαιολογικής έρευνας Αταλάντη 30 Ιουνίου-1 Ιου-λίου 2012 Δήμος Λοκρών Εφορεία ΑρχαιοτήτωνΦθιώτιδας και Ευρυτανίας Λαμία2015 σ 52-72

ndash laquoFishing Technology The Kynos Contributionraquo [συνεργασία P Kounouklas] στο DPANAGIOTOPOULOS I KAISER O KOUKA (επιμ) Ein Minoer im Exil Festschrift fuumlr Wolf-Dietrich Niemeier Universitaumltsforschungen zur praumlhistorischen Archaumlologie Bd 270 Bonn2015 σ 35-50

ndash laquoΚεραμική τεχνολογία στον Κύνοraquo ΑΕΘΣΕ 4 (2015) σ 841-848

ndash laquoSacrifice on boardraquo στο E ALRAM-STERN Fr BLAKOLMER S DEGER-JALKOTZY RLAFFINEUR J WEILHARTNER (επιμ) Metaphysis Ritual Myth and Symbolism in the AegeanBronze Age Proceedings of the15thInternational Aegean Conference Vienna Institute for Ori-ental and European Archaeology Aegean and Anatolia Department Austrian Academy of Sci-ences and Institute of Classical Archaeology University of Vienna 22-25 April 2014 Leuven-Liegravege 2016 σ 387-392

ndash laquoΕυτέρπης Δώρονraquo στο Μ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Χρ ΚΑΛΛΙΝΗ (επιμ) Ἠχάδιν I Τιμητικόςτόμος για τη Στέλλα Δρούγου Αθήνα 2016 σ 310-318

ndash laquoAgricultural practices and animal management at Late Bronze Age Kynos A prelim-inary investigation integrating bioarchaeological and isotopic dataraquo [συνεργασία VIssakidou A Karathanou E Nitsch P Kounouklas A Gotsinas P Halstead A Bo-gaard ] (poster) Agricultural Origins of Urbanization lsquoIntensificationrsquo in Late PrehistoricWestern Eurasia and Beyond 18-20 March 2016 Ioannou Centre for Classical and ByzantineStudies University of Oxford (υπό έκδ)

ndash laquoΦωκικά γεωμετρικά ψήγματαraquo στο International Conferenve Ancient Phokis New ap-proches to its history archaeology and topography DAI (A) Librery 30 March-1 April 2017(υπό έκδ)

ndash laquoΔρόμοι με παρελθόνraquo [συνεργασία Π Κουνούκλας] στο International Conferenve An-cient Phokis New approches to its history archaeology and topography DAI (A) Librery 30March-1 April 2017 (υπό έκδ)





Α ´ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


1-6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

9-20 Alram-Stern Eva The Mycenaean Bird Figurines from Kynos Their Typology and Function

21-48 Baumlchle Anna-Elisabeth A New Glance at Old Sherds LH IIIC and Dark Age Pottery from Elateia

49-72 Deger-Jalkotzy Sigrid Geometric pottery from Elateia-Alonaki The end of a long history

73-82 Felsch Rainer Das Kastro Souvalas bei Kalapodi

83-92 Ἰακωβίδης Σπυρίδων Tὸ λανθάνον μυκηναϊκὸ ἀνάκτορο τοῦ Ὀρχομενοῦ

93-134 Καράντζαλη Έφη Η πρώτη χρήση του νεκροταφείου στον προφήτη Ηλία στις ΚομποτάδεςΦθιώτιδας κατά την Υστεροελλαδική περίοδο

135-146 Κυπαρίσση-Αποστολίκα Nίνα Μια Νεολιθική αυλήτριααπό τη Μαγούλα Κουτρουλού στο Νέο ΜοναστήριΦθιώτιδας

147-158 Κυριαζή Όλγα Tύμβος της μεταβατικής περιόδου από τη Μέση στην Ύστερη εποχή τουΧαλκού στον Προσκυνά της ανατολικής Λοκρίδας

159-168 Lemos S Irene A Ship Scene for Fanouria

169-194 Moortel [Van de] Aleydis Mitrou and Proskynas in Prehistoric East Lokris Chronology Interconnec-Ζάχου Ελένη tions and SocietyRutter B Jeremy

195-212 Niemeier Wolf-Dietrich Kynos und KalapodiAbai Ein Spaumltmykenisher Krater mit figuumlrlicher De-Niemeier Barbara koration aus der Toumlpferwerkstatt von Kynos im Heiligtum von Kalapodi

Abai

213-226 Nightingale Georg The Postpalatial Glass and Faience Beads from Elateia-Alonaki

227-238 Νικολάου Ελισάβετ Οστέινες περόνες Υστεροελλαδικής εποχής από τον Κύνο ανατολικής Λο-κρίδας

239-256 Οικονομίδης Σταύρος Ο επικοινωνιακός ρόλος του Πατραϊκού και του Κορινθιακού κόλπου κατά Τσώνος Άκης την Ύστερη Χαλκοκρατία Μια τοπογεωγραφική και αρχαιολογική προσέγ-

γιση

257-280 Παπακωνσταντίνου Μαρία-Φωτεινή Ταφικός τύμβος της Πρώιμης εποχής του Χαλκού στην Αταλάντη

281-294 Pini Ingo Bronze Age Glyptic in Phthiotis An Assessment

295-318 Σταμούδη Κατερίνα Μικρές επισημάνσεις για την αμαυρόχρωμη κεραμική της κοιλάδας τουΣπερχειού Νέα δεδομένα από το Κάστρο Λαμίας

319-336 Τιλελή Φιλίτσα Πρωτογεωμετρικός κιβωτιόσχημος τάφος πολεμιστή στα Άνω Ρεβένια Λα-Ψαρογιάννη Κωνσταντίνα μίας νομού Φθιώτιδας

337-374 Φρούσσου Ελένη Η Πρώιμη και η Μέση εποχή του Χαλκού στο Νέο Μοναστήρι ΦθιώτιδαςΝεότερες παρατηρήσεις


Β´ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ


9-44 Ανδρέου Ιωάννα Ο Αττικός δήμος των Αιξωνιδών Αλών και τα ιερά του

45-56 Ανδρέου Ηλίας Υδραυλικά ἐργα στον Αττικό δήμο των Αιξωνιδών Αλών

57-64 Cantarelli Floriana Il gruppo Italiano che ha svolto attivitagrave geostorica nella Ftiotide Gli studiin corso e alcune idee

65-86 Γεωργίου Ευαγγελία Προερνίων Φθιωτών

87-104 Coleman John Korseia in East Lokris

105-122 Γώγος Σάββας Περί της σκευής του αρχαίου ελληνικού θεάτρου

123-140 Δεσπίνης Γιώργος Γλυπτά από τη Φθιώτιδα

141-170 Ζάχος Γεώργιος Ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες στην Αρχαιολογική Συλλογή Ελάτειας

171-222 Helly Bruno La Thessalie des laquo siegravecles obscurs raquo Un essai drsquointerpreacutetation historique

223-232 Katsonopoulou Dora Opuntian Lokris through Literary Sources

233-248 Kounouklas Petros Marine installations at the site of Kynos

249-264 Κριτζάς Χαράλαμπος Επιγραφικές ενδείξεις για την ιππάφεσιν του ιπποδρόμου των Δελφών

265-282 Μπούγια Πολυξένη Νηρηίδα του γάμου και του θανάτου Αντικατοπτρισμοί γυναικείου κτε-ρίσματος από το Ναρθάκιον της Αχαΐας Φθιώτιδος

283-302 Ντάσιος Φώτης Για την Κρίσα ξανά

303-320 Πάντος Πάντος Πυρά Ηρακλέους στην Οίτη Παλιές και νέες ανασκαφές (1988-1992)

321-338 Παπαδημητρίου Άγγελος Τιθορέα φύσει και τέχνῃ πόλις ερυμνή

339-348 Παπασταθοπούλου Αριστέα Ναΐσκος και αγαλματίδιο ένθρονης Κυβέλης

349-358 Rousset Denis Monuments funeacuteraires archaiumlques de Doride et de Phocide

359-364 Σίμωσι Αγγελική Βυζαντινό ναυάγιο στη θαλάσσια περιοχή του Αγ Ιωάννη Θεολόγου στηΦθιώτιδα

365-376 Σιψή Μαρία Μια λευκή λήκυθος laquoκυρίουraquo τύπου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λαμίας

377-400 Σταυρογιάννης Λάμπρος Τρεις ταφικοί νομισματικοί laquoθησαυροίraquo από τις Κομποτάδες Φθιώτιδας

401-410 Summa Daniela Towards history of the Corpus of Inscriptions of Eastern Locris

411-420 Τζάλας Χάρης Το ομοίωμα πλοίου αρ 17420 του Αρχαιολογικού Μουσείου Διστόμου

421-446 Τζάχου-Αλεξανδρή Όλγα Δώρα για τη νύφη από τον Ζωγράφο του Πηλέως στην κάλπιδα του ΕθνικούΑρχαιολογικού Μουσείου αρ 26165

447-464 Τουράτσογλου Ιωάννης Ο υστερορωμαϊκός νομισματικός θησαυρός της Γλύφας Φθιώτιδος2001

465-476 Τσούρτη Ηώς Η αρχαϊκή νομισματοκοπία της Χαλκίδας Τα παραδείγματα του Νομι-σματικού Μουσείου



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΑΑΑ = Aρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ ΑθηνώνΑΑ = Archaumlologischer AnzeigerAABS = Journal of the Association for the Advancement of Baltic StudiesΑΔ = Αρχαιολογικόν ΔελτίονAdd = JD BEAZLEY Addenda Additional References to ABV ARV and Paralipomena Second Edition compiled

by ThA Carpenter (Oxford 1989)AE = Aρχαιολογική ΕφημερίςAEΘΣΕ 1 = Aρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 1 Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντη-

σης Βόλος 272 - 232003 Βόλος 2006

AEΘΣΕ 2 = Aρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 2 Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντη-σης Βόλος 16 -1932006 Βόλος 2009

AEΘΣΕ 3 = Aρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 3 Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντη-σης Βόλος 123 - 1532009 Βόλος 2012

AEMΘ 4 = Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη 4 Θεσσαλονίκη 1990 Θεσσαλονίκη 1993

ΑΕΜΘ 5 = Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη 5 Θεσσαλονίκη 1991 Θεσσαλονίκη 1994

ΑΕΜΘ 20 = Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 20 Θεσσαλονίκη 1996 Θεσσαλονίκη2008

Aumlgaumlische Fruumlhzeit 4 = F SCHACHERMEYER Die Aumlgaumlische Fruumlhzeit Vol 4 Griechenland im Zeitalter der Wanderungen vom Endeder mykenischen Aumlra bis auf die Dorier (SBWien 372 = Mykenische Studien 8) Vienna 1980

ΑJ = Αrchaeological JournalΑJA = Αmerican Journal of ArchaeologyAM = Mitteilungen des Deutschen Archaumlologischen Institutes Athenische AbteilungΑncestral Landscapes = E ΒORGNA S ΜUumlLLER-CELKA (επιμ) Ancestral Landscapes Burial Mounds in the Copper and Bronze

Ages Proceedings of the International Conference held in Udine 15-185 2008 Lyon 2011

Ancient Greece = S DEGER-JALKOTZY I S LEMOS (επιμ) Αncient Greece From the Mycenaean Palaces to the Age ofHomer Proceedings of the 3rd A G Leventis Conference ldquoFrom Wanax to Basileusrdquo Edinburgh 22-25

January 2003 Edinburgh 2006

ΑncW = The Ancient World A Scholarly Journal for the study of Antiquity Antiquity = Antiquity A Review of World ArchaeologyAntK = Antike KunstArchaeologia = Archaeologia or Miscellaneous Tracts Relating to AntiquityArchEspArq = Archivo espantildeol de ArqueologiaArchKorrBl = Archaumlologisches KorrespondenzblattARV2 = JD BEASLEY Attic Red-figure Vase-Painters Oxford 1963

Aρχαιογνωσία = Αρχαιογνωσία Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου ΑθήναςΑρχαιολογία = Aρχαιολογία Τριμηνιαίο περιοδικό ASAA = Annuario della Scuola Archeologica di AteneΑSATene = Annuario della Scuola Archeologica di Atene e delle Missioni Italiane in OrienteΑχαιοφθιωτικά Β΄ = Πρακτικά του Β΄ Συνεδρίου Αλμυριώτικων Σπουδών Ιστορία - Αρχαιολογία - Λαογραφία

Αχαΐας Φθιώτιδας Αλμυρός 3-4 Ιουνίου 1995 τόμ Α´ Β´ Αλμυρός 1997

Αχαιοφθιωτικά Γ΄ = Πρακτικά του Γ΄ Συνεδρίου Αλμυριώτικων Σπουδών Ιστορία - Αρχαιολογία - ΛαογραφίαΑχαΐας Φθιώτιδας Αλμυρός 13-15 Οκτωβρίου 2000 τόμ Α΄ Β΄ Αλμυρός 2007

Αχαιοφθιωτικά Δ΄ = Πρακτικά του Δ΄ Συνεδρίου Αλμυριώτικων Σπουδών Ιστορία - Αρχαιολογία - ΛαογραφίαΑχαΐας Φθιώτιδας Αλμυρός 17-19 Οκτωβρίου 2008 Αλμυρός 2015

ΑΧΜΔημΛοκ = M-Φ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (επιμ) Αρχαιολογικοί Χώροι και Μνημεία Δήμου Λοκρών Το σημε-ρινό στάδιο της αρχαιολογικής έρευνας Πρακτικά επιστημονικής διημερίδας Αταλάντη 30

Ιουνίου-1 Ιουλίου 2012 Λαμία 2015

1


BAR = British Archaeological ReportsBAR- IS = British Archaeological Reports International SeriesBCH = Bulletin de Correspondance HelleacuteniqueBCH Suppl = Bulletin de Correspondance Helleacutenique SupplementBEacuteFAR = Bibliothegraveque des Eacutecoles franccedilaises drsquoAthegravenes et de RomeΒerlWPr = Winckelmannsprogramm der Archaumlologischen Gesellschaft zu BerlinBetween the Aegean and the Baltic Seas = Ι GALANAKI Η TOMAS Y GALANAKIS R LAFFINEUR (επιμ) Between the Aegean and the Baltic Seas

Prehistory and the Baltic Seas Across Borders Proceedings of the International Conference ldquoBronze andEarly Iron Age Interconnections and Contemporary Developments between the Aegean and the Region ofthe Balkan Peninsula Central and Northern Europerdquo University of Zagreb 11-14 April 2005 Aegaeum27 Liegravege 2007

BICS = Bulletin of the Institute of Classical StudiesBoreas = Βοreas Muumlnstersche Beitraumlge zur ArchaumlologieBSA = The Annual of the British School at AthensBSPF = Bulletin de la Socieacuteteacute Preacutehistorique FranccedilaiseBullCom = Bulletino della Commissione Archeologica Comunale di Roma

Γ΄EλλΚερ = Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Θεσσαλονίκη Σεπτέμβριος 1991Αθήνα 1994

Γλας Ι = ΣΕ ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ Γλας Ι Η ανασκαφή 1955-1961 Αθήνα 1989

Γλας ΙΙ = ΣΕ ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ Γλας ΙΙ Η ανασκαφή 1981-1991 Αθήνα 1998

CAJ = Cambridge Archaeological JournalChiron = Chiron Mitteilungen der Kommission fuumlr alte Geschichte und Epigraphik des Deutschen Archaumlologischen

InstitutsCampM = Classica et Mediaevalia CMS = Corpus der minoischen und mykenischen SiegelCRAI = Comptes rendus des seacuteances de lrsquoAcadeacutemie des inscriptions et belles lettresCVA = Corpus Vasorum Antiquorum

DELG = P CHANTRAINE Dictionnaire eacutetymologique de la langue grecque Paris 1999

Δ΄EλλΚερ = Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994 Αθήνα1997

Dioniso = Dioniso Trimestrale di studi sul teatro anticoΔωδώνη = Δωδώνη Eπιστημονική επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου ΙωαννίνωνΕγνατία = Eγνατία Επιστημονική επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέ-

λειου Πανεπιστήμιου ΘεσσαλονίκηςΕ΄EλλΚερ = Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Χανιά Απρίλιος 1997 Αθήνα 2000

Emporia = R LAFFINEUR E GRECO (επιμ) Emporia Aegeans in the central and eastern Medierranean Proceedingsof the 10th International Aegean Conference Athens Italian School of Archaeology 14-18 April 2004 Liegravege2005

Ενάλια = Περιοδική έκδοση του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνEacutePRO = Eacutetudes preacuteliminaires aux religions orientales dans lrsquoempire romainΈργον = Το Έργον της εν Αθήναις Αρχαιολογικής ΕταιρείαςΈργο Εφορειών = Το έργο των Εφορειών Αρχαιοτήτων και Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ στη Θεσσαλία και

στην ευρύτερη περιοχή της Βόλος Μάιος 1998 Βόλος 2000

Εύβοια και Στερεά Ελλάδα = Α ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ (επιμ) Αρχαιολογία Εύβοια και Στερεά Ελλάδα Αθήνα 2008

2


Ζ΄ ΕλλΚερ = Z΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Αίγιο Aπρίλιος 2005 Αθήνα 2011

Great Isthmus Corridor Route = EdW KASE G J SZEMLER NC WILKIE PW WALLACE (επιμ) Τhe Great Isthmus Corridor RouteExplorations of the Phokis-Doris Expedition Vol I Universtity of Minnesota Publications Studies Du-buque Iowa 1991

HASB = Hefte des Archaumlologischen Seminars der Universitaumlt BernΗellenica = Hellenica Recueil drsquoeacutepigraphie de numismatique et drsquoantiquiteacutes grecques 12 vols ParisHermanthena = Hermanthena Trinity College Dublin RevueHermes = Zeitschrift fuumlr klassische PhilologieHesperia = The Journal of the American School of Classical Studies at AthensHOΡOΣ = Ένα αρχαιογνωστικό περιοδικό Ελληνική Επιγραφική ΕταιρείαΗπειρωτικά Χρονικά = Ηπειρωτικά Χρονικά Έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων ΙωάννιναHydra = Working Papers in Middle Bronze Age Studies

ΘεσΗμ = Θεσσαλικό Ημερολόγιο Περιοδική έκδοση για την ιστορία της ΘεσσαλίαςΘεσσαλία = Θεσσαλία Δεκαπέντε χρόνια αρχαιολογικής έρευνας 1975-1990 Αποτελέσματα και Προοπτι-

κές Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Λυών 17-22 Απριλίου 1990 τόμ Α΄ Β΄ Αθήνα 1994

Θεσσαλικά = Θεσσαλικά Αρχαιολογικόν περιοδικόν δημοσίευμα Επιστημονικόν όργανον της ΦιλαρχαίουΕταιρείας Βόλου

ΘΧρ = Θεσσαλικά Χρονικά Δελτίον της εν Αθήναις Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσ-σαλών

IG = Ιnscriptiones GraecaeIJNA = The International Journal of Nautical Archaeology and Underwater ExplorationIJO = International Journal of OsteoarchaeologyIliria = Ιliria Archaeological Review Tirana Institute of ArchaeologyIstMitt-BH = Istanbuler Mitteilungen Beiheft

JdI = Jahrbuch des deutschen archaumlologischen InstitutsJGS = Journal of Glass Studies Annual publication of The Corning Museum of GlassJHS = Journal of Hellenic StudiesJIAN = Journal Ιnternational drsquoΑrcheacuteologie ΝumismatiqueJNES = Journal of Near Eastern StudiesJRGZM = Jahrbuch des Roumlmisch-germanischen Zentralmuseums MainzJWalt = The Journal of the Walters Art GalleryJWP = Journal of World Prehistory

Kadmos = Zeitschrift fuumlr vor- und fruumlhgriechische EpigraphikKalapodi I = RC S FELSCH (επιμ) Kalapodi Ergebnisse der Ausbrabungen im Heiligtum der Artemis und des Apollo

von Hyampolis in der antiken Phokis I Die spaumltmykenische bis fruumlhprotogeometrische Keramik Mainz 1996

Kalapodi II = RC S FELSCH (επιμ) Kalapodi Ergebnisse der Ausbrabunger im Heiligtum der Artemis und des Apollovon Hyampolis in der antiken Phokis IΙ Mainz 2007

Καρδιτσιώτικα Χρονικά = Καρδιτσιώτικα Χρονικά Έκδοση της Εταιρείας Καρδιτσιώτικων ΜελετώνKeimelion = E ALRAM-STERN G NIGHTINGALE (επιμ) Τhe Formation of Elites and Elitist Lifestyle from

Mycenaean Palatial Times to the Homeric Period (DenkschrWien 350 = Veroumlffentlichungen der My-kenischen Kommission 27) Vienna 2005

Κerameikos IV = K KUumlBLER Neufunde aus der Nekropole des 11 und 10 Jahrhunderts Kerameikos IV Berlin 1943

Kerameikos V1 = K KUumlBLER Die Nekropole des 10 bis 8 Jahrhunderts Kerameikos V1 Berlin 1954

3


Kernos = Revue internationale et pluridisciplinaire de religion grecque antique Klio = Beitraumlge zur alten Geschichte

La Thessalie 1979 = B HELLY La Thessalie Actes de la table-ronde Lyon 21-24 juillet 1975 Collection de la Maison de lrsquoOrientMeacutediterraneacuteen 6 Seacuterie Archeacuteologique 5 Lyon 1979

La Thessalie 1994 = La Thessalie Quinze anneacutees de recherches archeacuteologiques 1975-1990 Bilans et perspectives Actes du col-loque international Lyon 17-22 avril 1990 Vols A΄ Β΄ Athegravenes 1994

Lefkandi I = MR POPHAM LH SACKETT PG THEMELIS The Iron Age The settlement The Cemeteries Text BSASuppl 11 London 1980

Lefkandi III = MR POPHAM The Toumba Cemetery Plates The excavations of 1981 1984 1986 and 1992-4BSA Suppl 29 London 1996

Lefkandi IV = D EVELY (επιμ) Lefkandi IV The Bronze Age London 2006

LH IIIC Chronology I = S DEGER-JALKOTZY M ZAVADIL (επιμ) LH IIIC Chronology and Synchronisms Proceeding of the In-ternational and Synchronisms I Workshop Held at the Austrian Academy of Sciences at Vienna May 7thand 8th 2001 Wien 2003

LH IIIC Chronology II = S DEGER-JALKOTZY M ZAVADIL (επιμ) LH IIIC Chronology and Synchronisms II LH IIIC MiddleProceeding of the International Workshop Held at the Austrian Academy of Sciences at Vienna October 29thand 30th 2004 Wien 2007

LH IIIC Chronology III = S DEGER-JALKOTZY AE BAumlCHLE (επιμ) LH IIIC Chronology and Synchronisms III LH IIIC Lateand the transition to the Early Iron Age Proceeding of the International Workshop Held at the AustrianAcademy of Sciences at Vienna October 23rd and 24th 2007 Wien 2009

LIMC = Lexicon Iconographicum Mythologiae ClassicaeLGPN = Lexicon of Greek Personal NamesΛοκρίδα Ιστορία = Φ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Δ ΚΩΤΟΥΛΑΣ Ε ΜΠΑΛΤΑ Β ΣΥΘΙΑΚΑΚΗ Γ ΤΟΛΙΑΣ Λοκρίδα Ιστορία και Πολιτι-Ιστορία και Πολιτισμός σμός Αθήνα 2002

MDP = PA MOUNTJOY Mycenaean Decorated Pottery Α Guide to Identification SIMA 73 Goumlteborg 1986

MeditArch = Mediterranean Archaeology Australian and New Zealand Journal for the Archaeology of the MediterraneanWorld

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ = MEΛΕΤΗΜΑΤΑ Έκδοση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Τομέας Ελληνικής και ΡωμαϊκήςΑρχαιότητας Αθήνα

Mesohelladika = A PHILIPPA-TOUCHAIS G TOUCHAIS S VOUTSAKI J WRIGHT (επιμ) Mesohelladika La Gregravece continen-tale au Bronze Μοyen Actes du Colloque internationale organiseacute par LrsquoEacutecole franccedilaise drsquoAthegravenes en col-laboration avec lrsquoAmerican School of Classical Studies et le Netherlands Institute in Athens Athegravenes 2006Αθήνα 2010

Minos = Revista de filologia egeaMnemosyne = Bibliotheca Classica ΒatavaΜουσών Δώρα = Ε ΑΝΔΡΙΚΟΥ Αλ ΓΟΥΛΑΚΗ-ΒΟΥΤΥΡΑ X ΛΑΝΑΡΑ Ζ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ (επιμ) Μουσών Δώρα Μου-

σικοί και χορευτικοί απόηχοι από την αρχαία Ελλάδα Κατάλογος Έκθεσης Αθήνα 2003

MusHel = Museum Helveticum

NC = Νumismatic ChronicleNikephoros = Zeitschrift fuumlr Sport und Kultur im AltertumNum AntCl = Numismatica e antiqutagrave classiche Quaderni ticinesi

Οβολός = Περιοδική έκδοση των Φίλων του Νομισματικού ΜουσείουΟβολός 7 = Το Νόμισμα στο θεσσαλικό χώρο Νομισματοκοπεία Κυκλοφορία Ιστορία Αρχαίοι - Βυ-

ζαντινοί - Νεώτεροι Χρόνοι Πρακτικά Συνεδρίου της Γ΄ Επιστημονικής Συνάντησης Βόλος24-27 Μαΐου 2001 Οβολός 7 Αθήνα 2004

OJA = Oxford Journal of Archaeology

4


Orchomenos I = Η BULLE Orchomenos I Die aumllteren Ansiedelungsschichten Muumlnchen 1907

Orchomenos II = Ε KUNZE Orchomenos II Die neolithische Keramik Muumlnchen 1931

Para = Paralipomena Additions to Attic Black Figure Vase Painters Oxford 19712

Περατή = ΣΕ IΑΚΩΒΙΔΗΣ Περατή Το νεκροταφείον (3 τόμοι A´ Oι τάφοι και τα ευρήματα B΄ Γενικέςπαρατηρήσεις Γ΄ Πίνακες) Αθήνα 1969-1970

Pictorial Pursuits = Ε RYSTEDT Β WELLS (επιμ) Pictorial Pursuits figurative painting on Mycenaean and Geometric Pot-tery Papers from two International Round-Table Conferences on Mycenaean Pictorial Pottery at the SwedishInstitute at Athens in 1999 and 2001 Stockholm 2006

Πλάτων = Περιοδική έκδοση της Εταιρείας Ελλήνων ΦιλολόγωνΠΜΚ 1 = Ε ΦΡΟΥΣΣΟΥ (επιμ) Η Περιφέρεια του Μυκηναϊκού Κόσμου Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Διεπιστη-

μονικού Συμποσίου Λαμία 25-30 Σεπτεμβρίου 1994 Αθήνα 1999

ΠΜΚ 2 = Ν ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ Μ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (επιμ) Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Διεπιστημονι-κού Συμποσίου Λαμία 26-30 Σεπτεμβρίου 1999 Αθήνα 2003

Polemos = R LAFFINEUR (επιμ) Polemos Le Contexte Guerrier en Eacutegeacutee agrave lrsquoage du Bronze Actes de la 7e Rencontreeacutegeacuteenne internationale Universiteacute de Liegravege 14-17 avril 1998 Aegaeum 19 Liegravege 1999

PP = La Parola del PassatoPZ = Praumlhistorische Zeitschrift

RA = Revue ArcheacuteologiqueRCRFActa = Rei Cretariae Romanae Fautorum ActaRE = Paulys RealencyclopaumldieREacuteA = Revue des eacutetudes anciennesREacuteG = Revues des eacutetudes grecquesRFIC = Rivista di Filologia e di Instruzione ClassicaRMDP = PA Mοuntjoy Regional Mycenaean Decorated Pottery RahdenWestf 1999

RN = Revue NumismatiqueRPh = Revue de Philologie

SEG = Supplementum Epigraphicum GraecumΣερραϊκά Χρονικά = Περιοδική έκδοση της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Σερρών ndash ΜελενίκουSIMA = Studies in Mediterranean ArchaeologySNR = Schweizerische numismatische Rundschau Revue Suisse de numismatiqueStudia comica = Reihe widmet sich der griechisch-roumlmischen Komoumldie (Bernhard Zimmermann Hrsg)Συνέδριο Ιστορίας και = Πρακτικά Πρώτου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Πολιτισμού Θεσσαλίας Λάρισα 9-11

Πολιτισμού Θεσσαλίας Νοεμβρίου 2006 Θεσσαλονίκη 2008

Τopoi = Topoi An international review on PhilosophyΤρικαλινά = Φιλολογικό - Ιστορικό - Λαογραφικό - Λογοτεχνικό Περιοδικό έκδοση του ΦΙΛΟΣ Τρικά-

λωνTropis II = H TZALAS (επιμ) Tropis II 2nd International Symposium on ship Construction in Antiquity Delphi

27 28 29 August 1987 Athens 1990

Tropis III = H TZALAS (επιμ) Tropis III 3rd International Symposium on ship Construction in Antiquity Athens24 26 29 August 1989 Athens 1995

Tropis IV = H TZALAS (επιμ) Tropis IV 4th International Symposium on ship Construction in Antiquity Center forthe Acropolis Studies Athens 28 29 30 31 August 1991 Athens 1996

Tropis V = H TZALAS (επιμ) Tropis V 5th International Symposium on ship Construction in Antiquity Nauplia26 27 28 August 1993 Athens 1999

5


Tropis VI = H TZALAS (επιμ) Tropis VI 6th International Symposium on ship Construction in Antiquity Lamia 2829 30 August 1996 Athens 2001

Tropis VII = H TZALAS (επιμ) Τropis VII Vol 1 7th International Symposium on ship Construction in AntiquityPylos 26 27 28 29 August 1999 Athens 2002

Tropis VIII = (υπό έκδοση) Tropis VIII 8th International Symposium on ship Construction in Antiquity Hydra 2627 28 29 August 2002

Φθιωτική Ιστορία 3 = Πρακτικά 3ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία - Αρχαιολογία - Λαογραφία) Λαμία4 5 και 6 Νοεμβρίου 2005 Λαμία 2007

Φθιωτική Ιστορία 5 = Πρακτικά 5ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία - Αρχαιολογία - Λαογραφία) Λαμία16 17 και 18 Απριλίου 2010 Λαμία 2015

Φωκικά Χρονικά = Φωκικά Χρονικά Ετήσια έκδοση (Ιστορία - Αρχαιολογία - Λαογραφία - Καλές Τέχνες) Άμ-φισσα

Verbum = Verbum Revue linguistique Presses Universitaires de Nancy Editions Universitaires de Lorraine

ZfN = Zeitschrift fuumlr NumismatikZPE = Ζeitschrift fuumlr Papyrologie und Epigraphik

6





Aleydis Van de Moortel Ελένη Ζάχου

Jeremy B Rutter

MITROU AND PROSKYNAS

IN PREHISTORIC EAST LOKRIS

CHRONOLOGY INTERCONNECTIONS AND SOCIETY

Η ΝΗΣΙΔΑ ΜΗΤΡΟΥ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΣΚΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΛΟΚΡΙΔΑΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι συστηματικές ανασκαφές (2004-2008) στη νησίδα Μήτρου στηνΑνατολική Λοκρίδα αποκάλυψαν την ύπαρξη μιας μακράς αδιάλει-πτης στρωματογραφικής ακολουθίας η οποία κλιμακώνεται τουλάχι-στον από την Πρωτοελλαδική ΙΙΒ έως την Ύστερη Πρωτογεωμετρικήφάση Σε αυτή την ακολουθία μπορούμε να προθέσουμε το ΠΕ ΙΙ υλικόπου ανασκάφτηκε από το 1996 έως το 2000 στον γειτονικό ΠροσκυνάΑυτό το πλούσιο σύνολο δεδομένων παρέχει μια εξαιρετική ευκαιρίαγια την μελέτη και την βελτίωση της χρονολόγησης της κεραμικής τηςΑνατολικής Λοκρίδας και τη σύνδεσή της με τις κεραμικές ακολουθίεςάλλων περιοχών Επιπλέον επαρκή κατάλοιπα έχουν αποκαλυφθείστον Προσκυνά τα οποία επιτρέπουν μια συζήτηση σχετικά με τηνφύση αυτού του οικισμού και τις διασυνδέσεις του με το ΑιγαίοΣτη νησίδα Μήτρου η έρευνα εστιάστηκε κυρίως στα Υστεροελλαδικάκαι Πρωτογεωμετρικά στρώματα Τα προανακτορικά κατάλοιπαείναι ασυνήθιστα πλούσια περιλαμβάνοντας οικιστικά κατάλοιπακαθώς και τάφους Η προκαταρτική μελέτη παρείχε αποδεικτικάστοιχεία για την ύπαρξη μιας κυρίαρχης ελίτ στη διάρκεια της ΥΕ Ιφάσης με την χωρική αναδιοργάνωση του οικισμού και την κατασκευήελίτ συγκροτημάτων και τάφων Αυτή η τοπική ελίτ εκμυκηναΐστηκεμε αυξανόμενους ρυθμούς στη διάρκεια της προανακτορικής περιό-δου και μπορεί να υπέστη μια σημαντική υποχώρηση που χαρακτηρί-ζεται από καταστροφή στην ΥΕ ΙΙΙΑ2 πρώιμη Η ανακτορική περίοδοςστη νησίδα Μήτρου δεν είναι καλά κατανοητή Ο οικισμός αναζωογο-νήθηκε στην ΥΕ ΙΙΙΓ περίοδο αλλά πριν το τέλος αυτής της περιόδουάλλαξε τον χαρακτήρα του από αστικό σε αγροτικό Η κατοίκηση στηνησίδα συνεχίστηκε χωρίς διακοπή μέχρι την Πρώιμη εποχή του Σιδή-ρου και σταμάτησε στην Ύστερη Πρωτογεωμετρική Δεν είναι ακόμαγνωστό αν σε αυτό το χωριό τα νοικοκυριά ήταν σχεδόν ισότιμα ή ανκάποιο από αυτά κατείχε ξεχωριστή θέση

It is fair to say that before the arrival of Fanouria Dakoronia as headof the 14th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities in 1977little was known about the prehistory of East Lokris This periodhas come alive thanks to her dozens of excavations and tirelesswork for 25 years protecting and publishing this regionrsquos archae-ological remains1

Most of Dr Dakoroniarsquos work in prehistoric East Lokris has by ne-cessity focused on rescue excavations of graves the large majorityof Late Helladic and Protogeometric date In addition her system-atic excavations at the coastal settlement of Pyrgos Livanaton wide-ly interpreted as the site of Homerrsquos Kynos have produced very im-portant information about the Late Helladic IIIC and EarlyProtogeometric phases2 Some of the earliest Bronze Age graves ofEast Lokris were found here as well dating to the Middle Helladicperiod3 In addition to Kynos three more prehistoric settlements

A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER

MITROU AND PROSKYNAS IN PREHISTORIC EAST LOKRIS


170


Fig 1 ndash Map of Central Greecewith Bronze Age and Early IronAge sites mentioned in the text(B Lis and TRoss)

1

have been systematically excavated in this region Remnants of aNeolithic settlement were uncovered by John Coleman at Halai4 AnEarly Helladic settlement was excavated at Proskynas by EleniZahou one of the co-authors of this paper5 Most recently theBronze Age and Early Iron Age coastal settlement of Mitrou nowlocated on a small tidal islet on the coast of Tragana near Prosky-nas has been excavated under the co-directorship of Eleni Zahouand Aleydis Van de Moortel6 (Fig 1)

In the following we will report on some results of the excavationsat Proskynas and Mitrou focusing on the contributions they aremaking to our understanding of East Lokrian chronology externalrelations and society while building on Dr Dakoroniarsquos funda-mental work With this report we want to express our gratitude forthe warm hospitality and support that we have received from DrDakoronia throughout the years of our work in this region

The Mitrou project is a synergasiaof the 14th Ephorate of Prehistoricand Classical Antiquities and theUniversity of Tennessee under theauspices of the American School ofClassical Studies at Athens Theauthors thank Mrs Maria-FoteiniPapakonstantinou Director of the14th Ephorate and Dr Jack DavisDirector of the American Schoolfor their strong support Theprojectrsquos main sponsors are theUniversity of Tennessee the Insti-tute of Aegean Prehistory theNational Endowment for theHumanities (CollaborativeResearch Grants Nos RZ-50652-06and RZ-51162) the Loeb ClassicalLibrary Foundation the GreekArchaeological Service ColbyCollege and the Cobb Institute ofArchaeology at Mississippi StateUniversity Any views findingsconclusions or recommendationsexpressed in this publication donot necessarily reflect those of theNational Endowment for theHumanities

1 For an overview see DAKORONIA

2002

2 DAKORONIA 1993 DAKORONIA 2003DAKORONIA 2007 Dakoroniarsquosexcavations in East Lokris havebeen reported yearly in theΑρχαιολογικόν Δελτίον cf VAN

DE MOORTEL 2007

3 DAKORONIA 1987 ΑΔ 46 (1996) B´Χρον p 195

4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009

6 VAN DE MOORTEL ZAHOU 2003-2004 VAN DE MOORTEL 2009 VAN

DE MOORTEL ZAHOU 2011

ndash ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ [Φ] 2002 = ldquoΑνατολική Λοκρίδα Η Ιστορία της μέσα απο τα μνημείακαι τις αρχαιολογικές έρευνεςrdquo in Λoκρίδα Ιστορία και Πολιτισμός p 17-112

ndash DAKORONIA [F] 1993 = ldquoHomeric Towns in East Lokris Problems of Identifica-tionrdquo Hesperia 62 p115-127

ndash DAKORONIA [F] 2003 = ldquoThe Transition from Late Helladic IIIC to the Early IronAge at Kynosrdquo in LH IIIC Chronology and Synchronisms I p 37-51

ndash DAKORONIA [F] 2007 = ldquoLH IIIC Middle Pottery Repertoire of Kynosrdquo in LH IIICChronology and Synchronisms II p 119-127

ndash VAN DE MOORTEL [A] 2007 = ldquoThe Site of Mitrou and East Lokris in HomericTimesrdquo in S MORRIS R LAFFINEUR (eds) Epos Reconsidering Greek Epic and AegeanBronze Age Archaeology Proceedings of the 11th International Aegean Conference organ-ized by the University of Liegravege and UCLA Los Angeles April 21-23 2006 Aegaeum 28Liegravege p 243-254

ndash DAKORONIA [F] 1987 = ldquoMittelhelladische Graumlber in Ost-Lokrisrdquo AM 102 p 55-64

ndash COLEMAN [JE] JOHN [E] 1992 = ldquoExcavations at Halai 1990-1991rdquo Hesperia 61p 265-289

ndash ΖΑΧΟΥ [E] 2009 = ldquoO Πρωτοελλαδικός οικισμός του Προσκυνά Η οργάνωσητου χώρου η παραγωγή και η κατανάλωση της κεραμικήςrdquo αδημ διδ διατρΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

ndash VAN DE MOORTEL [A] ZAHOU [E] 2003-2004 = ldquo2004 Excavations at Mitrou EastLokrisrdquo Aegean Archaeology 7 p 39-48

ndash VAN DE MOORTEL [A] 2009 = ldquoThe Late Helladic IIIC-Protogeometric Transitionat Mitrou East Lokrisrdquo in LH IIIC Chronology and Synchronisms III p 359-372

ndash VAN DE MOORTEL [A] ZAHOU [E] 2011 = ldquoThe Bronze Age-Iron Age Transitionat Mitrou in East Lokris Evidence for Continuity and Discontinuityrdquo inA MAZARAKISAINIAN (ed) The lsquoDark AgesrsquoRevisited Acts of an International Sympo-sium in Memory of William DE Coulson University of Thessaly Volos 14-17 June 2007Volos 331-347

171


Πρόσφατες προσεγγίσεις που αφορούν στις κοινωνίες της Πρώι-μης εποχής του Χαλκού υπογραμμίζουν την εντατικοποίηση τωνμοντέλων επικοινωνίας μεταξύ των κυκλαδικών κέντρων καισημαντικών οικισμών της Ηπειρωτικής Ελλάδας οι οποίοιβρίσκονται σε παράκτιες θέσεις ώστε να μπορούν να ελέγχουντην πρόσβαση των κοινοτήτων της ενδοχώρας στη θάλασσαΧαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Λέρνα και η Τίρυνθα στηνΑργολίδα το Ασκηταριό και ο Άγιος Κοσμάς στην Αττική ηΜάνικα στην Εύβοια και τα Πευκάκια στις ακτές της Θεσσαλίας8Σημαντικοί οικισμοί σε κομβικά σημεία και στενά περάσματα γιατην τοπική ή διαπεριφερειακή θαλάσσια επικοινωνία αναδει-κνύονται οι οικισμοί του Προσκυνά και του Μήτρου της ανα-τολικής Λοκρίδας στο πέρασμα του άξονα Ν-Β μεταξύ ανα-τολικής Ηπειρωτικής Ελλάδας και Εύβοιας

Η εξέταση του υλικού πολιτισμού από τον οικισμό του Προσκυνάο οποίος είναι ένας εκτεταμένος οικισμός έδειξε ότι αντιπρο-σωπεύει ένα δίκτυο ανταλλαγής αντικειμένων συμβόλωνγοήτρου και κοινωνικών πρακτικών που χρησιμοποιούνταν ωςκοινό σημείο αναφοράς για διάφορες κοινότητες κατά την πρώιμηΠΕ ΙΙ περίοδο9 Συγκεκριμένα η τεχνολογική και στυλιστική

ndash VAN DE MOORTEL [A] ZAHOU [E] 2012 = ldquoFive Years of Archaeological Excavationat the Bronze Age and Early Iron Age Site of Mitrou East Lokris (2004-2008)Preliminary Resultsrdquo ΑΕΘΣΕ 3 σ 1131-1146

ndash BROODBANK [C] 2009 = Οι πρώιμες Κυκλάδες Μία ανάλυση στο πλαίσιο τηςνησιωτικής αρχαιολογίας μτφρ Γ Παπαδάτος Αθήνα

172


2 3 4

Fig 2 ndash EH IIA ραμφόστομη φιάληαπό τον Προσκυνά (E Ζάχου κλ 13)

Fig 3 4 ndash EH IIA ραμφόστομη φιάλητης κατηγορίας Urfirnis από τονΠροσκυνά (E Ζάχου κλ 13)

Fig 5-7 ndash EH IIA τηγανόσχημο αγγείοαπό τον Προσκυνά (E Ζάχου κλ 13)

Ε ΖΆΧΟΥ

Ο ΕΥΒΟΪΚOΣ ΚOΛΠΟΣ ΤΗΣ ΔΡAΣΗΣ7

εξέταση των αγγείων του οικισμού έδειξε ότι υπάρχει μίαποικιλία αγγείων που σχετίζονται με την κατανάλωση τροφής καιμε την πόση Η ποικιλία αυτή είναι μικρότερη στα αποθηκευτικάαγγεία Επίσης εκτός από την ποικιλία καταγράφηκε ένασημαντικό πλεόνασμα που αφορά στα αγγεία αυτά

Επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό των κεραμικών συνόλων τηςΠΕ ΙΙ εποχής θεωρείται η αύξηση των αγγείων που σχετίζονται μετην πόση όπως ραμφόστομες φιάλες (εικ 2 3 και 4) πρόχοικύπελλα όπου και οι σχετικές παραπομπές τόσο για ηπειρω-τικούς όσο και για νησιωτικούς οικισμούς10 Καταγράφεται μίαlaquoέκρηξηraquo στην ποσότητα αυτών των αγγείων και παράλληλα μίαποικιλία τύπων που απαρτίζουν το laquoσερβίτσιοraquo (φιάλη όλων τωνκεραμικών κατηγοριών ραμφόστομη φιάλη της ανοικτόχρωμηςστιλβωμένης κατηγορίας της κατηγορίας τύπου Urfirnis τηςυπόλευκης κατηγορίας μόνωτα ή δίωτα κύπελλα της ανοι-κτόχρωμης και σκοτεινόχρωμης στιλβωμένης κατηγορίας πρόχοιτης ανοικτόχρωμης και σκοτεινόχρωμης στιλβωμένης κατη-γορίας) Η ποικιλία αυτή σχετίζεται περισσότερο με ταστυλιστικά χαρακτηριστικά των αγγείων η οποία θα πρέπει ναθεωρηθεί σκόπιμη και ενδεχομένως σχετίζεται με τον ρόλο τουςστο πλαίσιο των κοινωνικών πρακτικών κατανάλωσης (χρήσηεξατομικευμένων σκευών) Επιπλέον σε επίπεδο παραγωγικήςδιαδικασίας έγινε φανερό ότι εφαρμόστηκαν διαφορετικοί αλλάσυναφείς τρόποι κατασκευής του ίδιου τύπου αγγείου Αυτοί οιδιαφορετικοί τρόποι κατασκευής χαρακτηρίζονται από τησκόπιμη επιλογή τεχνολογικών και στυλιστικών χαρακτηρι-στικών τα οποία ακολουθούν μία ευρύτερη παράδοση η οποία

7 Ο τίτλος είναι δανεισμένος από τογνωστό άρθρο του K ΚΟTSAKISldquoA Sea of Agency Crete in theContext of the Earliest Neolithic inGreecerdquo στο V ISAAKIDOU PTOMKINS (eds) Escaping theLabyrinth The Cretan Neolithic inContext Oxford 2008 σ 49-72 Γιαμια προκαταρτική επισκόπησητων Πρωτοελλαδικών επιχώσεωντης ανασκαφής στη ΝησίδαΜήτρου βλ VAN DE MOORTELZAHOU 2012

8 BROODBANK 2009 σ 446-451

9 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5)

10 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 215

173


5 6 7

ndash RUTTER [JB] 1979 = Ceramic Change in the Aegean Early Bronze Age Los Angelesndash RUTTER [JB] 1983 = ldquoSome Observations on the Cyclades in the Later Third and

Early Second Millennium BCrdquo AJA 87 σ 69-76

χαρακτηρίζει σύγχρονους οικισμούς11 Ωστόσο η ποικιλία τωναγγείων πόσης και κατανάλωσης ταξινομήθηκε σε μικρότερεςομάδες οι οποίες φέρουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά καθώςδιακρίθηκαν ζώνες επιρροής με βάση το στυλ των αγγείων καιπαράλληλα διακρίθηκαν ομάδες οι οποίες αντανακλούνσυνειδητές προσπάθειες διαφοροποίησης

Επίσης στον οικισμό του Προσκυνά καταγράφηκαν διακριτάσύνολα των λεγόμενων laquoειδικώνraquo αγγείων όπως είναι τα τη-γανόσχημα αγγεία (εικ 5 6 και 7) και οι πυξίδες12 Ειδικά ηδιακόσμηση των τηγανόσχημων ο οποίος είναι ένας παράγονταςσκόπιμης διαφοροποίησης μας επέτρεψε να ανιχνεύσουμεπεραιτέρω τις σφαίρες επιρροής και το δίκτυο των επαφών τωνκατοίκων του οικισμού μέσα στο οποίο εξαπλώνονται οισυγκεκριμένες εικόνες καθώς θεωρείται ότι υπάρχει άνθηση τηςσυγκεκριμένης εικονογραφίας και βρίσκεται συγκεντρωμένη σεπεριοχές όπου υπάρχει υψηλό ποσοστό συνδέσεων και θαλάσ-σιας δραστηριότητας όπως είναι οι οικισμοί της Αττικής και τωνΚυκλάδων13 Αυτό σημαίνει ότι οι κάτοικοι γνώριζαν είχαν άμεσηπρόσβαση σε ζητήματα που αφορούσαν στην κατασκευή δια-κόσμηση και χρήση αυτών των ιδιότυπων αγγείων Δηλαδή εάν τατηγανόσχημα υπάρχουν στον οικισμό ως προϊόντα ανταλλαγώναυτό σημαίνει ότι οι κάτοικοι είχαν αναπτύξει κοινωνικές στρα-τηγικές που σχετίζονται με τη διερεύνηση των επαφών τους μεοικισμούς με θαλάσσιο προσανατολισμό και επομένως είχαναναπτύξει εμπορικές συναλλαγές μέσω του Ευβοϊκού κόλπου (ηάποψη αυτή ενισχύεται από την παρουσία μαρμάρινων ειδωλίωντύπου Λούρου) Εάν όμως τα τηγανόσχημα ή κάποια από αυτάπαράγονται στον οικισμό αυτό σημαίνει ότι η τοπική παραγωγήέχει επηρεαστεί από άλλα κέντρα παραγωγής (αυτό πιθανόταταενισχύεται από την παρουσία και άλλων τύπων αγγείων όπως ηπρόχους και η πυξίδα της σκοτεινόχρωμης κεραμικής κατηγορίαςή από το διακοσμητικό μοτίβο των εμπίεστων τριγωνιδίων Kerb-schnitt) Καθώς τα τηγανόσχημα μιμούνται μοτίβα τα οποίαέχουν συσχετιστεί με το θαλάσσιο ταξίδι (ήλιος σπείρεςκύματα)μπορούμε να πούμε ότι οι κάτοικοι προσπαθούσαν να ενταχθούν

Ε ΖΆΧΟΥ

Ο ΕΥΒΟΪΚOΣ ΚOΛΠΟΣ ΤΗΣ ΔΡAΣΗΣ

174


σε μία ευρύτερη πολιτισμική ζώνη διατηρώντας ταυτόχρονα ταδιακριτά τους χαρακτηριστικά

Γενικότερα μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι το σύνολο τωνπρακτικών στον οικισμό καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τηνκινητικότητα των ίδιων των κατοίκων Πιθανώς συμμετείχανενεργά στη δημιουργία κοινών πεδίων δράσης με άλλες κοινό-τητες μέσω των οποίων προωθούσαν διαδικασίες κοινωνι-κοποίησης και παράλληλα συγκροτούσαν δεσμούς ενότητας καιεξάρτησης με άλλους οικισμούς Η παράδοση στον οικισμόδιαμορφώθηκε και οριοθετήθηκε από κοινωνικούς παράγοντεςδηλαδή από τις στρατηγικές που ανέπτυξαν οι κάτοικοι οι οποίεςτους επέτρεψαν να συμμετέχουν σε ένα πεδίο επαφών που τουςπαρείχε γνώση και εμπειρία

Στον οικισμό στη νησίδα Μήτρου ο οποίος χρονολογικά τοπο-θετείται στην ύστερη ΠΧ ΙΙ παρατηρείται στενή σχέση μεταξύμίας δεδομένης κοινότητας και μίας συγκεκριμένης τοποθεσίας14Η εξέταση της κεραμικής του οικισμού έδειξε ότι η περιοχή τηςανατολικής Λοκρίδας μέσω του Ευβοϊκού κόλπου παραμένει στηδυναμική της επικοινωνίας στο ΠΧ Αιγαίο15 Το κεραμικό σύνολοαυτής της φάσης του οικισμού χαρακτηρίζεται από απόλυτησυνέχεια σε όλες τις κεραμικές κατηγορίες Η δημοτικότητα τωνφιαλών όλων των κεραμικών κατηγοριών (ανοικτόχρωμηστιλβωμένη σκοτεινόχρωμη στιλβωμένη τύπου Urfirnis) όπωςκαι των ραμφόστομων φιαλών τύπου Urfirnis είναι συνεχιζόμενη

Ωστόσο στον οικισμό εμφανίζεται ένα χαλαρό σύνολο αγγείωνπόσης και σερβιρίσματος τα οποία έχουν μονόχρωμη μαύρη έωςκαστανέρυθρη στιλβωμένη επιφάνεια και σαφώς μεταλλικάπρότυπα Το σύνολο αυτό είναι γνωστό με το όνομα laquoομάδαΚαστριούraquo στις Κυκλάδες ή ως αγγεία της φάσης laquoΛευκαντί Ιraquoστις ανατολικές ακτές της Ηπειρωτικής Ελλάδας16 Τα τρίαβασικά αγγεία πόσης είναι το ψηλό δίωτο δέπας μία χαμηλότερηεκδοχή του γνωστή ως κωδωνόσχημο κύπελλο (εικ 8) και τομόνωτο κύπελλο τύπου laquotankardraquo Σε αυτά θα πρέπει ναπροστεθούν η πρόχους με ψηλό λαιμό και οπισθότμητη προχοή

11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212

13 BROODBANK όπ (σημ 8) p 405

14 Για τη χρονολόγηση της ύστερηςφάσης της ΠΧ ΙΙ βλ RUTTER 1979RUTTER 1983

15 Η τεχνολογική και στυλιστικήεξέταση του κεραμικού συνόλουαπό τον οικισμό του Μήτρουβρίσκεται σε εξέλιξη επομένως οιαπόψεις μας θεωρούνταιπροκαταρκτικές

16 RUTTER 1979 όπ (σημ 14)SOTIRAKOPOULOU 1993 BROODBANKόπ (σημ 8) σ 493-505

175


ndash SOTIRAKOPOULOU [P] 1993 = ldquoThe chronology of the lsquoKastri grouprsquo reconsideredrdquoBSA 88 σ 5-20

ndash ΨΑΡAΚΗ [K] 2008 = ldquoΚοινωνικές επιλογές και τεχνολογικές παραδόσεις Ηκεραμική της Βοιωτίας και της Εύβοιας στο τέλος της ΠΕ ΙΙrdquo in Β ΑΡΑΒΑΝΤΙΝOΣ

[επιμ] Αρχαιολογία ndash Ιστορική Τοπογραφία Δ΄ Διεθνές Συνέδριο ΒοιωτικώνΜελετών τ 4 τεύχ Α´ σ 59-78

ndash WILSON [DE] 1999 = Keos IX Ayia Irini I-III The Neolithic and Early Bronze AgeSettlements Part I The Pottery and Small Finds Mainz

(εικ 9) και η ρηχή τροχήλατη φιάλη (εικ 10)17 Από τον οικισμότου Μήτρου απουσιάζει μόνο το δέπας ενώ το μόνωτο κύπελλοτύπου laquotankardraquo (εικ 11) απαντά ως χειροποίητο

Έχει ήδη τονιστεί ότι η laquoομάδα Καστριούraquo δεν αποτελεί μίαομάδα αγγείων που συνυπάρχουν συχνά Περιλαμβάνει κυρίωςμία σειρά από σχήματα των οποίων η συχνότητα εμφάνισηςποικίλλει συστηματικά στις διάφορες θέσεις εντός και εκτός τωνΚυκλάδων Επίσης η φαινομενική laquoομάδαraquo έχει δημιουργηθείαπό έναν πολύπλοκο συνδυασμό τοπικών σχημάτων καιεισαγωγών οι οποίες θεωρούνται ότι έλκουν καταγωγή από τηΜικρά Ασία18 Όπως παρατηρείται και σε άλλα κεραμικά σύνολαέτσι και στον οικισμό του Μήτρου τα σχήματα της laquoομάδαςraquoαυτής αποτελούν ένα στατιστικά μικρό συστατικό στοιχείο στουπάρχον σχηματολόγιο19 Επομένως αυτό το οποίο υπογραμ-

Ε ΖΆΧΟΥ


176


8

Fig 8 ndash IΙΕ ΙΙΒ κωδονό-σχημο κύπελλο από τονοικισμό στη Νησίδα Μήτρου(T Ross)

Fig 9 ndash IΙΕ ΙΙΒ ρομφόστομηπρόχους της λεγόμενηςομάδας laquoΛευκαντί Ιraquo ήΚαστρί από τη ΝησίδαΜήτρου (E Ζάχου)

Fig 10 ndash IΙΕ ΙΙΒ ρηχή φιάληαπό τη Νησίδα Μήτρου (TRoss)

Fig 11 ndash IΙΕ ΙΙΒ κύπελλοτύπου laquotankardraquo από τηΝησίδα Μήτρου (T Ross)

μίζεται είναι η εντατικοποίηση των μοντέλων επικοινωνίαςπαρόλο που καταγράφονται τοπικές διαφοροποιήσεις και στουςτελευταίους αιώνες της 3ης χιλιετίας πΧ

Η κατανομή των αντικειμένων αυτών υποδηλώνει κοινές συ-μπεριφορές σε κοινότητες που συμμετείχαν σε αυτό το μέσουφολογικής επικοινωνίας Οι κάτοικοι σε όλο το περιβάλλον τουΑιγαίου δημιούργησαν με τις κοινωνικές τους πρακτικές κόμβουςεπικοινωνίας και εστίες δύναμης Ωστόσο αυτό δεν σημαίνειαπαραίτητα ότι υιοθετήθηκαν και ανατολικές κοινωνικές πρα-κτικές πόσης20 Η συνεχής διακίνηση αντικειμένων εθίμωντεχνολογιών μέσω διαδοχικών ανταλλαγών μεταβάλλει πολλέςφορές τη σημασία τους Το σύνολο των κοινωνικών πρακτικώνστις οποίες τα αντικείμενα συμμετέχουν διαμορφώνεται καιμετασχηματίζεται καθώς υπόκειται σε συνεχή αλληλόδραση μετον εξωτερικό κόσμο

17 Τροχήλατα ανοικτά αγγείακαταγράφονται στην ανατολικήακτή της Ηπειρωτικής Ελλάδαςόπως στο Λευκαντί στην Εύβοιαστη Θήβα (ΨΑΡAΚΗ 2008) στονοικισμό της Αγίας Ειρήνης στηνΚέα (WILSON 1999)

18 RUTTER 1979 όπ (σημ 14)middotBROODBANK όπ (σημ 8) σ 492-496

19 H εμφάνιση των σχημάτων τηςlaquoομάδας Καστριούraquo περίπου στημετάβαση από την Αγία Ειρήνη ΙΙστην Αγία Ειρήνη ΙΙΙαντισταθμίζεται από την απόλυτησυνέχεια σε όλες τις κεραμικέςκατηγορίες Η laquoομάδαΚαστριούraquo αποτελεί περίπου το13 του κεραμικού συνόλουWILSON όπ (σημ 17) σ 95

20 BROODBANK όπ (σημ 8) σ 501

177


10

11

9

Our excavations as well as our documentation of the sea scarps ofthe islet of Mitrou (Fig 12) have shown that the Middle Helladicsettlement was as extensive as the Early Helladic one covering atleast the northern half of the islet and presumably continuing fur-ther south We reached substantial MH remains only in trenchLE792 (45 times 45 m) in the northwest excavation sector (Fig 13) andtrench LX784 (5 times 6 m) at the eastern sea scarp In trench LX784 weuncovered parts of two structures Building L constructed in theEH IIIMH I transitional phase and on top of this Building Kwhich was built in MH I and went out of use in MH II Early Thisexposure is too limited to allow firm conclusions about MitroursquosMH society However substantial amounts of pottery were recov-ered and are used to develop the first detailed MH pottery chronol-ogy of Central Greece Both excavated trenches produced impres-sive stratigraphic sequences including at least 10 MH occupationallevels in trench LE792 and 8 or 9 levels in trench LX784 In trenchLX784 these are part of an uninterrupted stratigraphic sequencestretching from EH IIB to LH I including the quite rarely attestedEH III-MH I transition The Mitrou sequence will allow for closesynchronisms with major sequences already established at Pe-fkakia to the north and Kolonna on Aigina to the south as well aswith the EH III-MH I transition at Lefkandi Substantial quantitiesof imported Kean pottery found in MH II levels in trench LE792

should enable us to establish links with the well-documented MBII strata of Ayia Irini IV We also expect to make typological con-nections with the recently published MH material from Or-chomenos21 A detailed chronological study of the MH pottery fromMitrou is currently carried out by C Hale of the University of Mel-bourne and already close comparisons with Pefkakia levels 3 to 7

A unique discovery is a disintegrated small wooden boat uncoveredon a narrow pebble-and-dirt road in trench LE792 in the northwestexcavation sector (Fig 13) The hull had the consistency of blackearth It is dated to the MH II Early phase because it was lying ona road of that date and it was covered by subsequent road surfaceswithin the same ceramic subphase About half of the hull has beenuncovered with the remainder still sitting in situ In top view thehull had a lanceolate shape with at least one blunt extremity Its pre-served width is about 1 m and its total length an estimated 5 to 6 mIts preserved height is only 25 cm Its smooth curves very thin hull

J RUTTER

A VAN DE MOORTEL

MIDDLE HELLADIC PERIOD AT MITROU

ndash SARRI [K] 2010 = Orchomenos IV

178


Fig 12 ndash Balloon image of the islet ofMitrou with location of excavationareas (K Xenikakis and S Gesafidis)

21 SARRI 2010

179


12

(2 cm) and the absence of planking seams or evidence for plankingfasteners in its cross section indicate that this was not a vessel builtof planks but a logboat of the expanded kind22 Expanded logboatsare thinly cut boats whose sides have been stretched out with thehelp of fire and water Many such expanded logboats from Antiq-uity and the Middle Ages have been discovered in northern Europebut this would be the first example ever found in the Mediter-ranean23 The Mitrou boat is only the second Bronze Age boat everdiscovered in the Aegean and the only one that can be plausiblyidentified as having been built in the Aegean24 Thus it is a crucialfind for our understanding of Bronze Age Aegean boatbuilding25

A VAN DE MOORTEL

THE EARLY MH II BOAT FROM MITROU

ndash VAN DE MOORTEL [A] 2012 = ldquoThe Middle Bronze Age Boat of Mitrou CentralGreecerdquo in N GUumlNSENIN (ed) Between the Continents Proceedings of the 12th Inter-national Symposium on Boat and Ship Archaeology Istanbul Oct 12-16 2009 Istanbulp 17-26

ndash CRUMLIN-PEDERSEN [O] 1991 = ldquoBaringdgrave og gravbaringderdquo in SH ANDERSEN BLIND O CRUMLIN-PEDERSEN (eds) Slusegaringrdgravpladsen III Gravformer oggravskikke Baringdgravene Aringrhus p 177-198 223-261

ndash FILMER-SANKEY [W] PESTELL [T] 1995 = ldquoThe Snape Logboats ExcavationConstruction and Performancerdquo in O OLSEN J SKAMBY MADSEN F RIECK (eds)Shipshape Essays for Ole Crumlin-Pedersen Roskilde p 81-88

ndash CRUMLIN-PEDERSEN [O] 2006 = ldquoDen nordiske klinkbaringds grundform ndash entotusindaringrig tradition og dens roslashdderrdquo in T ARISHOLM K PAASCHE TL WAHL

(eds) Klink og seil ndashFestskrift til Arne Emil Christensen Oslo p 33-56

ndash VAN DE MOORTEL [A] 2011 = ldquoMedieval Boats and Ships of Germany the LowCountries and Northeast France Archaeological Evidence for ShipbuildingTraditions Timber Resources Trade and Communicationrdquo Settlement and CoastalResearch in the Lower North Sea Region 34 p 1-38

ndash VICHOS [Y] 1999 = ldquoThe Point Iria Wreck the Nautical Dimensionrdquo in W PHELPSY LOLOS Y VICHOS (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterraneanca 1200 BC Athens p 77-98

180


Fig 13 ndash Period plan ofnorthwest excavation sectorwith MH wooden boat intrench LE792 (G Bianco and A Van deMoortel)

22 VAN DE MOORTEL 2012

23 CRUMLIN-PEDERSEN 1991 p 177-198 223-261 esp fig 119-122FILMER-SANKEY PESTELL 1995CRUMLIN-PEDERSEN 2006 VAN DE

MOORTEL 2011

24 The other is the 12th centuryshipwreck from Point Iria in theArgolic Gulf which may beCypriot VICHOS 1999

25 This find and its implications arediscussed in more detail in VAN DE

MOORTEL 2012 loc cit (supran 22)

181


13

Mitrou also produced a very detailed and uninterrupted Late Hel-ladic stratigraphic sequence that allows us to develop further thelocal ceramic pottery chronology and relate it to ceramic sequencesestablished elsewhere We uncovered at least four occupationalphases datable to LH I followed by LH IIA and LH IIB levels Dur-ing the LH IIIA phase several groups of whole or restorable vaseswere deposited and as many as ten resurfacings of Road 1 were car-ried out (3 in LH IIIA1 3 in LH IIIA2 Early 2 in LH IIIA2 Middleand 2 in LH IIIA2 Late) on the basis of which S Vitale has subdi-vided the LH IIIA2 pottery phase at Mitrou into Early Middle andLate subphases26 Our finds are very promising as well for a betterunderstanding of socio-political developments during this forma-tive period of Mycenaean palatial society Mitrou contains not onlymortuary evidence but also well-preserved settlement remains thatenable us to study how the rise of a political elite affected the organ-ization of the settlement and what strategies this elite adopted in thepursuit of greater power and prestige

Geophysical surveys of the entire islet of Mitrou carried out by GTsokas and his team in 2003 and 2005 have produced evidence fortwo large architectural complexes with elite connotations built inthe LH I phase27 Pascal Darcquersquos 2005 comprehensive architectur-al study of 141 Late Helladic buildings has demonstrated that socialstatus and hierarchy in the prepalatial and palatial periods was ex-pressed in building size wall thickness and architectural complex-ity28 Building H in the northwest excavation sector at Mitrou hasrather thin unimpressive rubble and mudbrick walls but it hassome high-quality lime plaster floors and if our interpretation ofthe geophysical results is correct it is a sprawling complex of ca 750

m2 Thus far we have excavated eight trenches and the results in-dicate that it was indeed a single complex of at least 600 m2 (Fig13) Even at 600 m2 it would be by far the largest structure ever un-covered in prepalatial mainland Greece29

Not only the size of Building H but also its finds indicate its elite sta-

A VAN DE MOORTEL

PREPALATIAL LATE HELLADIC PERIOD AT MITROU

ndash VITALE [S] 2011 = ldquoLate Helladic IIIA 2 Pottery from Mitrou and its Implicationsfor the Ceramic Chronology of the Mycenaean Mainlandrdquo in W GAUSS MLINDBLOM A SMITH JC WRIGHT (eds) Our Cups are Full Pottery and Society in theAegean Bronze Age Papers Presented to Jeremy B Rutter on the Occasion of his 65thBirthday Oxford p 331-344

ndash TSOKAS et al 2012 = GN TSOKAS A VAN DE MOORTEL P TSOURLOS A STAMPOLIDISG VARGEMEZIS E ZACHOUldquoGeophysical Survey as an Aid to Excavation at MitrouA Preliminary Reportrdquo Hesperia 81 p 383-432

ndash DARCQUE [P] 2005 = Lhabitat myceacutenien Formes et fonctions de lespace bacircti en Gregravececontinentale agrave la fin du IIe milleacutenaire avant J-C BEacuteFAR 319 Athegravenes

182


tus A horse bridle piece (LE793-081-011) made of deer antlerfound in a LH I destruction deposit has been identified as comingfrom the Balkans by its Wellenbanddecoration30 Such bridle piecesare exceedingly rare in prepalatial Greece and have been foundonly in elite contexts in Shaft Graves IV and V at Mycenae andKakovatos tholos tomb A They were used together with similarlydecorated pieces of chariot equipment and it is widely believed thatthey were part of an elite exchange network31 In addition muchtop-quality LH I to LH IIB pottery has been recovered as well asan unusually large amount of southern Aegean imports32 Differentactivities took place in different parts of the building complex fromthe storing and processing of grain (Einkorn) and possibly barleyand pulses in LH IIB (Room 1) to the possible production ofchipped stone tools in LH I (trench LD791) and the slaughter of an-imals as well as the manufacture of purple dye from Murex shellsin an open area in the complex during the LH I and LH IIB phases(trench LE792)33

The second architectural complex is Building D located 40 m to thesoutheast of Building H (Fig 14) It has been partially exposed overan area of 230 m2 The remainder of this complex lies outside ourexcavation area and is not visible in the geophysical map so we donot know its full extent Already at 230 m2 it surpasses in size anyordinary domestic structure of the prepalatial Greek mainland Inaddition the quality of its architecture ndash and in particular a high-quality lime plaster floor in one of its rooms as well a well-built thickwall constructed with large roughly rectangular stones ndash are in-dicative of its elite status This interpretation is further supportedby the construction of an important elite tomb in this complex dur-ing its second architectural phase (see below) This tomb obliterat-ed much of the exposed remains of the first architectural phase Forthis reason we do not know what activities took place there andneither do we understand the relationship of Building D to Build-ing H

26 VITALE 2011

27 VAN DE MOORTEL ZAHOU 2011 loccit (supra n 6) fig 3 TSOKAS VAN

DE MOORTEL TSOURLOS STAMPO-LIDIS VARGEMEZIS ZACHOU 2012

28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340

29 DARCQUE op cit (supra n 28) p139-143 323-326 figs 33 100

30 MARAN VAN DE MOORTEL 2014)VAN DE MOORTEL ZAHOU loc cit(supra n 7) PENNER 1998 p 120-123 pls 38 40 41 42 46 54 Weare grateful to Profs S Andreouand J Maran for identifying thehorse-bridle piece and providingbibliographical references and toProf Cemal Pulak for identifyingthe material as deer antler

31 DAVID 2007

32 JB Rutter internal pottery reportsMitrou 2006 2008b

33 Identifications of seeds wereprovided by A Karathanou oflithics by Cheryl Denley and ofpurple dye manufacture by RVeropoulidou For an assessmentof the scale of purple dyemanufacture see VYKUKAL 2011

ndash MARAN [J] VAN DE MOORTEL [A] 2014 = ldquoA Horse Bridle Piece with Carpatho-Danubian Connections from Late Helladic I Mitrou and the Emergence of aWarlike Elite in Greece During the Shaft-Grave Periodrdquo AJA 1184 p 529-548

ndash PENNER [S] 1998 = Schliemanns Schachtgraumlberrund und der europaumlische NordostenStudien zur Herkunft der fruumlhmykenischen Streitwagenausstattung Bonn

ndash DAVID [W] 2007 = ldquoGold and Bone Artefacts as Evidence of Mutual ContactBetween the Aegean the Carpathian Basin and Southern Germany in the SecondMillennium BCrdquo in Between the Aegean and the Baltic Seas p 411-420

ndash VYKUKAL [RL] 2011 = Purpurae Florem of Mitrou Assessing the Role of Purple DyeManufacture in the Emergence of a Political Elite unpub MA thesis Univ ofTennessee Knoxville

183


In conjunction with the construction of those two elite complexesin the Late Helladic I phase two important changes took place inthe settlement one is the layout of orthogonal roads and the secondis a major shift in the spatial distribution of graves Our geophysicalsurveys indicate that the islet of Mitrou is covered by several or-thogonal roads Four roads have been partially uncovered Orthog-onal Roads 1 and 2 bordering Building D on the west and the northrespectively are about 3 m wide and have been carefully surfacedwith pebbles According to the geophysical survey Road 1 runsfrom Building D in a straight line NNE to the northern end of theislet over a distance of at least 80 m whereas road 2 runs at right

A VAN DE MOORTEL


184


14Fig 14-15 ndash Periodplans of northeastexcavation sector LHIIIB and earlier (left)LH IIIC ndash PG (right)Black-and-whitepatterns show construc-tion dates (G Biancoand A Van de Moortel)

angles to the ESE over a distance of 60 m and is visible in the east-ern sea scarp of the islet A third pebbled road of unknown width(Road 3) borders Building H on the south A fourth road only 2 mwide and made of earth and pebbles (Road 4) was found ca 65 msouth of Road 2 and ran parallel to it It was excavated down to itsLH IIB surface Unlike the MH roads and exterior surfaces whichwere invariably found littered with large bone fragments potteryand other trash these LH I and later roads were kept clean of debrisTheir precise layout and careful maintenance are indicative of astronger central authority at the site beginning in the LH I phase34

34 TSOKAS et al loc cit (supra n 7)p 390 422-423 figs 12-13

185


15

Another significant change is observed in burial practices Whereasin MH and the beginning of LH I excavated areas alternated be-tween habitation and funerary use with intramural cist gravesbeing dug into the ruins of previous buildings this practice endedin an advanced stage of LH I From then until late in LH IIIC wedo not find a single ordinary grave within the settlement Insteadit is possible that the northeast corner of the islet east of Road 1 andnorth of Road 2 was abandoned by habitation and turned into acemetery Several clues support this hypothesis Two trenches ex-cavated at the northern and eastern borders of this area (LR797 andLX784 respectively) contain LH I graves dug into earlier MH habi-tation levels but without later LH habitation on top Moreover inthe eastern sea scarp north of trench LX784 an MH building is seenclose to the modern surface but no LH buildings Furthermore ourintensive pickup surface survey in this area recovered an unusuallyhigh proportion of MH pottery fragments which suggests that MHlevels were close to the surface We will only be certain about theexistence of a cemetery here if we excavate it For now the ceasingof ordinary burials within the settlement in the LH I phase marksa major change in burial practices and supports the ascendance ofa more powerful central authority at Mitrou In the LH IIB or LHIIIA phase burials probably moved off-island to Mycenaean-stylerock-cut chamber tombs which are first attested in East Lokris inthe LH IIB phase35

Such changes in settlement layout and burial location may be effec-tuated through consensus among the inhabitants but at Mitrou itis reasonable to conclude that they were the work of a rising polit-ical elite For one they happened at about the same time as the con-struction of elite complexes D and H and the roads that have thenicest surfaces (Roads 1 2 and 3) are associated with those samecomplexes The monumentality of these roads and their orthogonallayout also conjures up the projection of prestige At 3 m wide theywould have been broad enough for the elite to drive its horse-drawn chariots On the Greek mainland the only settlement withcomparable roads is LH IIIA-B Dimini where a road 4 m wide hasbeen traced over a distance of about 90 m36

A VAN DE MOORTEL


ndash ADRIMI-SISMANI [V] 2007 = ldquoMycenaean Northern Borders Revisited NewEvidence from Thessalyrdquo in ML GALATY WA PARKINSON (eds) RethinkingMycenaean Palaces II Los Angeles p 159-177

186


ndash MUumlLLER-CELKA [S] 1995 = Les tombes de Meacutedeacuteon de Phocide architecture et mobilierunpub PhD diss Univ of Lyon

ndash PAPADIMITRIOU [N] 2001 = Built Chamber Tombs of Middle and Late Bronze AgeDate in Mainland Greece and the Islands Oxford

The rise of a political elite at Mitrou is also seen in the appearanceof elite tombs The burial plot in the northeast corner of the islet in-cludes an unusually large slabbuilt cist grave (No 51) 180 times 150 times

090 m Grave 51 had been looted and was found almost empty butits size and location connected to Building D via Road 1 and closeto the highest point of the islet overlooking the sea is suggestive ofits elite character Its close proximity to and similar orientation asLH I cist grave 50 and four MH IIILH I cist graves of this plot makeit seem reasonable that they are roughly contemporary and thatthey had once been covered by a tumulus as Dakoronia observedon a visit to the site37

A much larger grave (No 73) undoubtedly of elite character wasconstructed still in the LH I phase inside the northwest part ofBuilding D and was used throughout the remainder of theprepalatial period (Fig 14) Grave 73 is an L-shaped Built ChamberTomb Its rectangular chamber (5 times 2 times 12 m) had been cut throughthe floor of the first architectural phase of Building D and deeplyinto Middle Helladic levels below Its sides were lined with mud-brick walls and finely cut large sandstone orthostates The 3-m longand 2-m wide dromos of the tomb ran at a 90-degree angle to thewest ending in a porch with two or three supports that borderedRoad 1 Tomb 73 in its first architectural phase was a medium-sizedBuilt Chamber Tomb but it is the most carefully constructed exam-ple of this class in prepalatial mainland Greece Such graves havebeen shown by Muumlller-Celka and Papadimitriou to be prepalatialelite tombs Because of their wide variety and early appearance ndashbefore the full Mycenaeanization of a site these authors plausiblyargued that they were indigenous tomb types created by emerginglocal elites who experimented with expressing their new social sta-tus in burial38 Tomb 73 at Mitrou was made more monumental bya rectangular funerary structure 135 times 825 m which was builtaround it This funerary structure had substantial walls 75 cm wideand constructed with the largest stones used at the site Very fewfinds were recovered inside it but a built stone platform of ca 15 times1 m located east of grave 73 may have been used for funerary ritualsThis first architectural phase of the tomb had been badly disturbed

35 VAN DE MOORTEL loc cit (supra n2) p 245-249 where it is arguedthat rock-cut chamber tombs inEast Lokris may have beenrestricted to the elite in the LH IIBphase and became morewidespread in LH IIIA-B NineLH IIIA-B rock-cut chambertombs were excavated in thehillside above Tragana some 3 kmsouth of Mitrou

36 ADRIMI-SISMANI 2007 p 161-162fig 152 Like Mitrou Dimini hastwo elite complexes and its polit-ical structure in the palatial periodmay be closely related to that ofprepalatial Mitrou

37 VAN DE MOORTEL ZAHOU loc cit(supra n 7)

38 MUumlLLER-CELKA 1995 PAPADIM-ITRIOU 2001

187


but many fragments of a Mainland Polychrome Matt-Painted vase(LN783-432-013) possibly a Vapheio cup (LN783-479-012) andbits of human bone can be assigned to it We also found 4 piercedpieces of boarrsquos tusks (LN783-541-011 LN783-541-012 LN783-541-013 LN783-515-012) that must have belonged to a boarrsquos tusk hel-met (Fig 16) as well as 2 arrowheads (LN783-541-019 LN783-541-015) Thus we can conclude that tomb 73 in its first phase containedthe burial of at least one warrior

In LH IIB the tomb chamber was expanded 2 m to the south so thatgrave 73 became one of the largest L-shaped Built Chamber Tombsof Greece The walls of the surrounding funerary structure werewidened to a maximum thickness of 120 m which makes themsome of the thickest walls ever found in prepalatial mainlandGreece This rebuilding coincided with the construction of BuildingF west of Building D Also this level of tomb 73 had been looted butfinds of LH IIB and LH IIIA1 alabastra (LN783-467-011 LN783-432-011 LN783-432-012) and a piriform jar (LN783-432-014) makeit clear that burials were made in those two ceramic phases To thisuse phase belong also 6 pierced boarrsquos tusks (LN783-471-011LN783-473-011 LN783-473-013 LN783-494-011 LN783-494-012LN783-503-012) as well as a bronze arrowhead (LN783-495-011) abronze ring (LO784-859-017) a gold ring (LO784-837-011) a frag-mentary gold bracelet (LO784-837-012) two pieces of pierced goldfoil (LN783-450-011 and LN783-524-011) a gold pinhead (LN783-494-015) and two gold beads (LN783-524-018) In addition we re-covered a rock-crystal disc (LO784-855-013) and a poorly pre-served amber or carnelian bead (LN783-471-012) Tiny amounts ofhuman bone were found also in this occupational level of the tombThey represent at least two different individuals -presumably awarrior and a female to judge by the small size of the gold ring39

A VAN DE MOORTEL


188


Fig 16 ndash Pierced piece ofboarrsquos tusk (LN783-541-013) from Built ChamberTomb 73 first phase (LHI-LH IIB) exterior (left)and interior (right) (ADembo Cirulis)

16

Even though the architectural style of tomb 73 is indigenous andnot specifically Mycenaean it is clear from our finds that by the LHIIB phase Mitroursquos elite was buried with typical Mycenaean goodsThis ceramic phase also marks the first appearance of Mycenaean-style rock-cut chamber tombs with Mycenaean-type burial goodsin East Lokris40 Thus we can say that by the LH IIB phase theLokrian elite had adopted the full package of Mycenaean burialcustoms Elsewhere at Mitrou we see a gradual increase of Myce-naean pottery imports in the course of the prepalatial period andby the LH IIIA2 Early phase most of the ceramic repertoire wasMycenaean and Mitroursquos elite was performing Mycenaean-type rit-uals41 This gradual adoption of Mycenaean goods and practices bythe Lokrian elite presumably was part of a conscious strategy to in-crease its prestige by linking itself to the emerging elite culture ofsouthern Greece Aggrandizing strategies such as these have beenobserved in other parts of mainland Greece as well and resultedeventually in the spread of Mycenaean elite culture over most of theGreek mainland42

The ceasing of burials in tomb 73 at Mitrou after LH IIIA1 may wellbe related to the widespread LH IIIA2 Early fire destruction at thesite43 After this destruction Building D and most of Building Fwere abandoned It is difficult to determine when Building H wentout of use because of widespread erosion in this area A small partof Building F was reused and fairly abundant finds of later LHIIIA2 and LH IIIB pottery and clay figurine fragments elsewhereat Mitrou indicate that habitation continued However the demiseof Building D and the ceasing of burials in elite tomb 73 must marka drastic change in the leadership structure This destruction maynot be an isolated event At nearby Kynos an intense fire destruc-tion of LH IIIA1 date has been reported from a sounding below LH

39 The human bones from Mitrouare being analyzed by NicholasHerrmann Mississippi StateUniversity

40 For a summary description andoverview of the literature see VAN

DE MOORTEL loc cit (supra n 2)p 245-246

41 VITALE 2008 VITALE 2012

42 DAVIS BENNET 1999 WRIGHT 2004

43 VITALE loc cit (supra n 26)

ndash VITALE [S] 2008 = ldquoRitual Drinking and Eating at LH IIIA2 Early Mitrou EastLokris Evidence for Mycenaean Feasting Activitiesrdquo in L HITCHCOCK RLAFFINEUR (eds) Dais Proceedings of the 12th International Aegean ConferenceMelbourne April 2008 Liegravege p 229-237 pls XL-XLVIII

ndash VITALE [S] 2012 = ldquoLocal Traditions and Mycenaeanization in North-CentralGreece A Preliminary Report on the Late Helladic II to Late Helladic IIIB Potteryfrom Mitrou East Lokris and its Significancerdquo ΑΕΘΣΕ 3 p 1147-1158

ndash DAVIS [J L] BENNET [J] 1999 = ldquoMaking Mycenaeans Warfare Territorial Expan-sion and Representations of the Other in the Pylian Kingdomrdquo in Polemos p 105-120

ndash WRIGHT [J C] 2004 = ldquoThe Emergence of Leadership and the Rise of Civilizationin the Aegeanrdquo in J C BARRETT P HALSTEAD (eds) The Emergence of CivilisationRevisited Oxford p 64-89

189


IIIC levels44 This sounding was much too small to allow us to gaugethe effect of this destruction on the settlement However at two sitesin southern Greece -the Menelaion and Iklaina- we see decisive de-structions of power centers at roughly the same time45 Since allhappened in a period that the first Mycenaean palaces were built itis well possible that all these events are related and that the estab-lishment of the palaces was accompanied by the violent suppres-sion of local leaders

Some memory of the previous power structure appears to have sur-vived at Mitrou after this destruction Even though the burialchamber of tomb 73 was blocked with rubble its dromos remainedopen until the LH IIIC period Moreover Road 1 which borders thedromos on the west was relaid with pebble surfaces at least 5 timesafter the destruction the last time relatively early in LH IIIC An un-usually high concentration of 10 clay figurines was found on thisroad near the dromos All of this leads to the conclusion that in thepalatial period and into LH IIIC tomb 73 was still visited and hon-ored and some form of ritual or even cult may have taken place inrelation to its occupants46 This is a remarkable testimony to thelongevity of the prestige of Mitroursquos prepalatial elite

Elsewhere in the excavated areas we uncovered extremely few ar-chitectural remains dating to the palatial period47 A deposit ofhigh-quality LH IIIB2 Late pottery found within Building D(trench LP782) together with one complete and four fragmentarybaked roof tiles is tantalizing because such pottery and roof tilesonly occur in palatial sites or settlements closely related to palacesThis find suggests that Mitrou contained an official building also atthis time48 The discovery of about 100 Mycenaean-style rock-cuttombs in nine different locations in East Lokris including at nearbyTragana confirms that this region continued to be inhabitedthroughout the LH IIIA and LH IIIB ceramic phases49

Early in the LH IIIC phase the settlement area of the northeast ex-cavation sector was revived Building F was rebuilt and there wasarchitectural activity on top of Building D The chamber and dromosof Built Chamber Tomb 73 were filled in and in LH IIIC MiddleBuilding B was constructed on top of the prepalatial funerarystructure of Building D Building B is poorly preserved and does

A VAN DE MOORTEL


190


PALATIAL PERIOD AT MITROU

POSTPALATIAL PERIOD AND EARLY IRON AGE AT MITROU

not have surviving floor deposits to inform us about its function(Fig 15) Because of its location and the thickness of its walls it islikely that it was an important structure and perhaps the politicalcenter of the settlement50

Road 1 was revived as well with a new much rougher surface ofearth pebbles and cobbles Even though this LH IIIC settlementstill had an urban pattern with rectilinear buildings bordering abroad straight road it was less impressive and did not show thesame high quality of architecture or suggest the same level of centralpower as Mitrou had in the prepalatial period

In the LH IIIC Late phase Buildings B and F had gone out of useand the settlement changed its character from urban to rural In-stead of rectilinear buildings lining a road we now have isolatedstructures with exterior courtyards in which activities took place infull view of passers-by New structures had thin irregular wallssuch as Building G located south of Building B (Fig 15)51 Intra-mural graves ndashmostly cist graves ndash reappeared and like their MHand early LH I predecessors they were made in the ruins of earlierstructures Small rectangular Building C constructed over thenorthwest corner of Building Brsquos ruins contained a ritual depositwith 22 to 26 handmade miniature vases and a wheelmade cookingpot with the stacked thighbones of 6 piglets this ritual may well berelated to nearby tombs52 The reason for this change from an urbanto rural settlement at Mitrou is as yet unknown and needs more in-vestigation

At Mitrou as at other sites in the Euboean Gulf area such as KynosZeli-Aghios Georgios Kalapodi Elateia Modi and Lefkandi therewas no abandonment at the transition of the Bronze Age to theEarly Iron Age but continuity of occupation in stark contrast with

44 ΑΔ 46 (1991) B´ Χρον p 194-195[Φ Δακορώνια] DAKORONIA opcit (supra n 1) p 43

45 CATLING HUGHES-BROCK 2009 MCOSMOPOULOS Iklaina ArchaeologicalProject 2009 Season InternetReport httpwwwiklainaorg

46 CfTZONOU-HERBST 2002 p 145-161 180-184 CLINE (ed) 2008p 217

47 VAN DE MOORTEL loc cit (supran 2) p 249

48 VITALE loc cit (supra n 40[2012])

49 For full bibliographical referencessee VAN DE MOORTEL loc cit(supra n 2) p 248-249

50 VAN DE MOORTEL loc cit (supran 6) p 361-362 The new date isbased on B Lisrsquo pottery study

51 VAN DE MOORTEL ZAHOU 2011 loccit (supra n 6) p 291-292

52 VAN DE MOORTEL loc cit (supran 6) LIS 2009 The new count of 6piglets was determined by PHalstead and V Tzevelekidou

ndash CATLING [HW] HUGHES-BROCK [H] 2009 = Sparta Menelaion I the Bronze AgeLondon

ndash TZONOU-HERBST [J] 2002 = A Contextual Analysis of Mycenaean Terracotta Figurinesunpub PhD diss Univ of Cincinnati

ndash CLINE [E] (ed) 2008 = ldquoFigurinesrdquo The Oxford Handbook of the Bronze Age AegeanOxford

ndash LIS [B] 2009 = ldquoThe Sequence of Late BronzeEarly Iron Age Pottery from CentralGreek Settlements -A Fresh Look at Old and New Evidencerdquo in LH IIICChronology and Synchronisms III p 203-220

191


the widespread abandonments seen in many areas of Greece53 Inthe Early Protogeometric phase apsidal Building A was construct-ed inside the southernmost room of ruined Building B It was inpart rebuilt during the Middle Protogeometric and was destroyedby fire at the beginning of the Late Protogeometric phase Parts ofother apsidal or curvilinear buildings have been detected throughgeophysical survey Štěpaacuten Ruumlckl has shown that their distributioncoincides with the clustering of Protogeometric pottery on the sur-face and he proposed that the Early Iron Age village of Mitrou con-sisted of at least 5 habitation clusters each with their own burialsIt remains to be seen whether this village was egalitarian in charac-ter as tentatively proposed by Ruumlckl or if Building A was a leaderrsquosdwelling of the kind identified by Mazarakis Ainian54 A cluster ofthree particularly well-built cist tombs (nos 29 30 and 39) of whichtwo had been lined with conglomerate slabs located just south ofBuilding A may have belonged to a leading group55

During the Late Protogeometric phase rectilinear Building E wasconstructed over the southeast part of Building A obliterating itsarchitectural The apsidal area of Building A was turned into acourtyard used for Murex dye production A partially excavatedflimsy structure Building I located just south of Building E mustbe contemporary56 The floors of Buildings E and I were destroyedby modern plowing so we do not know their function The settle-ment of Mitrou was abandoned during the Late Protogeometricphase for reasons as yet unknown

A VAN DE MOORTEL


ndash LEMOS [I] 2002 = The Protogeometric Aegean Oxford ndash RUumlCKL [Š] 2008 = Spatial Layout of the Protogeometric Settlement at Mitrou East Lokris

(Central Greece) Social Reality of a Greek Village in the 10th Century BC unpub MAthesis Univ of Sheffield

ndash MAZARAKIS-AINIAN [A] 1997 = From Rulersrsquo Dwellings to Temples ArchitectureReligion and Society in Early Iron Age Greece (1100-700 BC) SIMA 121 Jonsered

192


CONCLUSIONS

The site of Mitrou with its long uninterrupted habitation from atleast the EH IIB phase to the Late Protogeometric phase is provid-ing a unique opportunity to develop the local pottery chronologyof East Lokris and tie it into chronological sequences establishedelsewhere in mainland Greece Our 2004π2008 excavations alsohave thrown new light on societal developments during these pe-riods and especially on the rise of a visible political elite during theprepalatial Late Helladic period as well as on the disintegration ofMycenaean society and the transition from urban to rural habita-tion at the end of the Bronze Age The nearby site of Proskynas hasprovided important new information on external relations with theAegean during the EH period Many of the interpretations present-ed with respect to Mitrou are preliminary and will be further inves-tigated during our planned study seasons

53 LEMOS 2002 passim For biblio-graphical references to theLokrian sites see VAN DE MOORTELloc cit (supra n 2) p 250-252

54 RUumlCKL 2008 VAN DE MOORTELZAHOU 2011 loc cit (supra n 6)p 294 VAN DE MOORTEL ZAHOU

2012 loc cit (supra n 7)MAZARAKIS-AINIAN 1997


56 VAN DE MOORTEL ZAHOU 2011 loccit (supra n 6) p 295 VAN DE

MOORTEL ZAHOU 2012 loc cit(supra n 7)

193



ltlt ASCII85EncodePages false AllowTransparency false AutoPositionEPSFiles true AutoRotatePages None Binding Left CalGrayProfile () CalRGBProfile (sRGB IEC61966-21) CalCMYKProfile (US Web Coated 050SWOP051 v2) sRGBProfile (sRGB IEC61966-21) CannotEmbedFontPolicy Error CompatibilityLevel 13 CompressObjects Off CompressPages true ConvertImagesToIndexed true PassThroughJPEGImages false CreateJDFFile false CreateJobTicket true DefaultRenderingIntent Default DetectBlends true DetectCurves 01000 ColorConversionStrategy LeaveColorUnchanged DoThumbnails false EmbedAllFonts true EmbedOpenType false ParseICCProfilesInComments true EmbedJobOptions true DSCReportingLevel 0 EmitDSCWarnings false EndPage -1 ImageMemory 524288 LockDistillerParams true MaxSubsetPct 100 Optimize false OPM 1 ParseDSCComments true ParseDSCCommentsForDocInfo true PreserveCopyPage true PreserveDICMYKValues true PreserveEPSInfo true PreserveFlatness true PreserveHalftoneInfo true PreserveOPIComments false PreserveOverprintSettings true Start SubsetFonts false TransferFunctionInfo Preserve UCRandBGInfo Remove UsePrologue false ColorSettingsFile (None) AlwaysEmbed [ true EpigrNHell EpigrNHellI EpigrYNHell Monaco MycMonaco Symbol Wingdings ] NeverEmbed [ true AncTimes AndaleMono Arial-Black Arial-BoldItalicMT Arial-BoldMT Arial-ItalicMT ArialMT ArialNarrow ArialNarrow-Bold ArialNarrow-BoldItalic ArialNarrow-Italic Athena BookAntiqua BookAntiqua-Bold BookAntiqua-BoldItalic BookAntiqua-Italic BookmanOldStyle BookmanOldStyle-Bold BookmanOldStyle-BoldItalic BookmanOldStyle-Italic CenturyGothic CenturyGothic-Bold CenturyGothic-BoldItalic CenturyGothic-Italic CenturySchoolbook CenturySchoolbook-Bold CenturySchoolbook-BoldItalic CenturySchoolbook-Italic ComicSansMS ComicSansMS-Bold Courier Courier-Bold Courier-BoldOblique Courier-Oblique CourierNewPS-BoldItalicMT CourierNewPS-BoldMT CourierNewPS-ItalicMT CourierNewPSMT CyrilBoldNuTrans CyrilBoldSort Cyrillic CyrillicBold CyrillicBold-Italic CyrillicNormal-Italic CyrillicNuTranslit CyrillicSort EspySansGreek FranklinGothic-Demi FranklinGothic-DemiItalic FranklinGothic-Heavy FranklinGothic-HeavyItalic Garamond Garamond-Bold Garamond-Italic Georgia Georgia-Bold Georgia-BoldItalic Georgia-Italic GrCharcoal GrCourier GrGeneva GrHelvetica GrHelveticaBold GrTechnoRegular GrTimes GrTimesBold Haettenschweiler Helvetica Helvetica-Bold Helvetica-BoldOblique Helvetica-Oblique Impact LucidaConsole LucidaSans MonotypeCorsiva MonotypeSorts PalatinoLinotype-Bold PalatinoLinotype-BoldItalic PalatinoLinotype-Italic PalatinoLinotype-Roman Policeturque Tahoma Tahoma-Bold TextileRegular Times-Bold Times-BoldItalic Times-Italic Times-Roman TimesNewRomanPS-BoldItalicMT TimesNewRomanPS-BoldMT TimesNewRomanPS-ItalicMT TimesNewRomanPSMT TimesTen-Bold TimesTen-BoldItalic TimesTen-Italic TimesTen-Roman TimesTenGreekP-Bold TimesTenGreekP-BoldInclined TimesTenGreekP-Inclined TimesTenGreekP-Upright Trebuchet-BoldItalic TrebuchetMS TrebuchetMS-Bold TrebuchetMS-Italic Verdana Verdana-Bold Verdana-BoldItalic Verdana-Italic Webdings ZapfDingbats onaco ] AntiAliasColorImages false CropColorImages true ColorImageMinResolution 150 ColorImageMinResolutionPolicy OK DownsampleColorImages true ColorImageDownsampleType Bicubic ColorImageResolution 600 ColorImageDepth -1 ColorImageMinDownsampleDepth 1 ColorImageDownsampleThreshold 200000 EncodeColorImages true ColorImageFilter DCTEncode AutoFilterColorImages true ColorImageAutoFilterStrategy JPEG ColorACSImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt ColorImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt JPEG2000ColorACSImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt JPEG2000ColorImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt AntiAliasGrayImages false CropGrayImages true GrayImageMinResolution 150 GrayImageMinResolutionPolicy OK DownsampleGrayImages true GrayImageDownsampleType Bicubic GrayImageResolution 600 GrayImageDepth -1 GrayImageMinDownsampleDepth 2 GrayImageDownsampleThreshold 200000 EncodeGrayImages true GrayImageFilter DCTEncode AutoFilterGrayImages false GrayImageAutoFilterStrategy JPEG GrayACSImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt GrayImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt JPEG2000GrayACSImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt JPEG2000GrayImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt AntiAliasMonoImages false CropMonoImages true MonoImageMinResolution 1200 MonoImageMinResolutionPolicy OK DownsampleMonoImages true MonoImageDownsampleType Bicubic MonoImageResolution 600 MonoImageDepth -1 MonoImageDownsampleThreshold 200000 EncodeMonoImages true MonoImageFilter CCITTFaxEncode MonoImageDict ltlt K -1 gtgt AllowPSXObjects true CheckCompliance [ None ] PDFX1aCheck false PDFX3Check false PDFXCompliantPDFOnly false PDFXNoTrimBoxError true PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 000000 000000 000000 000000 ] PDFXSetBleedBoxToMediaBox true PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 000000 000000 000000 000000 ] PDFXOutputIntentProfile (None) PDFXOutputConditionIdentifier () PDFXOutputCondition () PDFXRegistryName () PDFXTrapped Falsegtgt setdistillerparamsltlt HWResolution [3657 3657] PageSize [612000 792000]gtgt setpagedevice



Πύρρα




επιμέλεια




ISBN 978-960-99349-9-2Πύρρα Α´ 978-960-99349-7-8

Πύρρα Β´ 978-960-99349-8-5








επιμέλεια

















































































































































































Abai




γιση








































σης Βόλος 272 - 232003 Βόλος 2006


















1


















2


















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193



ltlt ASCII85EncodePages false AllowTransparency false AutoPositionEPSFiles true AutoRotatePages None Binding Left CalGrayProfile () CalRGBProfile (sRGB IEC61966-21) CalCMYKProfile (US Web Coated 050SWOP051 v2) sRGBProfile (sRGB IEC61966-21) CannotEmbedFontPolicy Error CompatibilityLevel 13 CompressObjects Off CompressPages true ConvertImagesToIndexed true PassThroughJPEGImages false CreateJDFFile false CreateJobTicket true DefaultRenderingIntent Default DetectBlends true DetectCurves 01000 ColorConversionStrategy LeaveColorUnchanged DoThumbnails false EmbedAllFonts true EmbedOpenType false ParseICCProfilesInComments true EmbedJobOptions true DSCReportingLevel 0 EmitDSCWarnings false EndPage -1 ImageMemory 524288 LockDistillerParams true MaxSubsetPct 100 Optimize false OPM 1 ParseDSCComments true ParseDSCCommentsForDocInfo true PreserveCopyPage true PreserveDICMYKValues true PreserveEPSInfo true PreserveFlatness true PreserveHalftoneInfo true PreserveOPIComments false PreserveOverprintSettings true StartPage 1 SubsetFonts false TransferFunctionInfo Preserve UCRandBGInfo Remove UsePrologue false ColorSettingsFile (None) AlwaysEmbed [ true EpigrNHell EpigrNHellI EpigrYNHell Monaco MycMonaco Symbol Wingdings ] NeverEmbed [ true AncTimes AndaleMono Arial-Black Arial-BoldItalicMT Arial-BoldMT Arial-ItalicMT ArialMT ArialNarrow ArialNarrow-Bold ArialNarrow-BoldItalic ArialNarrow-Italic Athena BookAntiqua BookAntiqua-Bold BookAntiqua-BoldItalic BookAntiqua-Italic BookmanOldStyle BookmanOldStyle-Bold BookmanOldStyle-BoldItalic BookmanOldStyle-Italic CenturyGothic CenturyGothic-Bold CenturyGothic-BoldItalic CenturyGothic-Italic CenturySchoolbook CenturySchoolbook-Bold CenturySchoolbook-BoldItalic CenturySchoolbook-Italic ComicSansMS ComicSansMS-Bold Courier Courier-Bold Courier-BoldOblique Courier-Oblique CourierNewPS-BoldItalicMT CourierNewPS-BoldMT CourierNewPS-ItalicMT CourierNewPSMT CyrilBoldNuTrans CyrilBoldSort Cyrillic CyrillicBold CyrillicBold-Italic CyrillicNormal-Italic CyrillicNuTranslit CyrillicSort EspySansGreek FranklinGothic-Demi FranklinGothic-DemiItalic FranklinGothic-Heavy FranklinGothic-HeavyItalic Garamond Garamond-Bold Garamond-Italic Georgia Georgia-Bold Georgia-BoldItalic Georgia-Italic GrCharcoal GrCourier GrGeneva GrHelvetica GrHelveticaBold GrTechnoRegular GrTimes GrTimesBold Haettenschweiler Helvetica Helvetica-Bold Helvetica-BoldOblique Helvetica-Oblique Impact LucidaConsole LucidaSans MonotypeCorsiva MonotypeSorts PalatinoLinotype-Bold PalatinoLinotype-BoldItalic PalatinoLinotype-Italic PalatinoLinotype-Roman Policeturque Tahoma Tahoma-Bold TextileRegular Times-Bold Times-BoldItalic Times-Italic Times-Roman TimesNewRomanPS-BoldItalicMT TimesNewRomanPS-BoldMT TimesNewRomanPS-ItalicMT TimesNewRomanPSMT TimesTen-Bold TimesTen-BoldItalic TimesTen-Italic TimesTen-Roman TimesTenGreekP-Bold TimesTenGreekP-BoldInclined TimesTenGreekP-Inclined TimesTenGreekP-Upright Trebuchet-BoldItalic TrebuchetMS TrebuchetMS-Bold TrebuchetMS-Italic Verdana Verdana-Bold Verdana-BoldItalic Verdana-Italic Webdings ZapfDingbats onaco ] AntiAliasColorImages false CropColorImages true ColorImageMinResolution 150 ColorImageMinResolutionPolicy OK DownsampleColorImages true ColorImageDownsampleType Bicubic ColorImageResolution 600 ColorImageDepth -1 ColorImageMinDownsampleDepth 1 ColorImageDownsampleThreshold 200000 EncodeColorImages true ColorImageFilter DCTEncode AutoFilterColorImages true ColorImageAutoFilterStrategy JPEG ColorACSImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt ColorImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt JPEG2000ColorACSImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt JPEG2000ColorImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt AntiAliasGrayImages false CropGrayImages true GrayImageMinResolution 150 GrayImageMinResolutionPolicy OK DownsampleGrayImages true GrayImageDownsampleType Bicubic GrayImageResolution 600 GrayImageDepth -1 GrayImageMinDownsampleDepth 2 GrayImageDownsampleThreshold 200000 EncodeGrayImages true GrayImageFilter DCTEncode AutoFilterGrayImages false GrayImageAutoFilterStrategy JPEG GrayACSImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt GrayImageDict ltlt QFactor 015 HSamples [1 1 1 1] VSamples [1 1 1 1] gtgt JPEG2000GrayACSImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt JPEG2000GrayImageDict ltlt TileWidth 256 TileHeight 256 Quality 30 gtgt AntiAliasMonoImages false CropMonoImages true MonoImageMinResolution 1200 MonoImageMinResolutionPolicy OK DownsampleMonoImages true MonoImageDownsampleType Bicubic MonoImageResolution 600 MonoImageDepth -1 MonoImageDownsampleThreshold 200000 EncodeMonoImages true MonoImageFilter CCITTFaxEncode MonoImageDict ltlt K -1 gtgt AllowPSXObjects true CheckCompliance [ None ] PDFX1aCheck false PDFX3Check false PDFXCompliantPDFOnly false PDFXNoTrimBoxError true PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 000000 000000 000000 000000 ] PDFXSetBleedBoxToMediaBox true PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 000000 000000 000000 000000 ] PDFXOutputIntentProfile (None) PDFXOutputConditionIdentifier () PDFXOutputCondition () PDFXRegistryName () PDFXTrapped Falsegtgt setdistillerparamsltlt HWResolution [3657 3657] PageSize [612000 792000]gtgt setpagedevice


Πύρρα




επιμέλεια




ISBN 978-960-99349-9-2Πύρρα Α´ 978-960-99349-7-8

Πύρρα Β´ 978-960-99349-8-5








επιμέλεια

















































































































































































Abai




γιση








































σης Βόλος 272 - 232003 Βόλος 2006


















1


















2


















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193







επιμέλεια




ISBN 978-960-99349-9-2Πύρρα Α´ 978-960-99349-7-8

Πύρρα Β´ 978-960-99349-8-5








επιμέλεια

















































































































































































Abai




γιση








































σης Βόλος 272 - 232003 Βόλος 2006


















1


















2


















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193







επιμέλεια

















































































































































































Abai




γιση








































σης Βόλος 272 - 232003 Βόλος 2006


















1


















2


















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193
















































































































































































Abai




γιση








































σης Βόλος 272 - 232003 Βόλος 2006


















1


















2


















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193





































σης Βόλος 272 - 232003 Βόλος 2006


















1


















2


















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193




















2


















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193




















3























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193

























4


















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193




















27 28 29 August 1987 Athens 1990




5










6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193












6






Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193








Jeremy B Rutter








A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193






A VAN DE MOORTEL

Ε ΖΆΧΟΥ

J RUTTER



170



1





2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193








2002


DE MOORTEL 2007


4 COLEMAN JOHN 1992

5 ΖΑΧΟΥ 2009














171






172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193








172


2 3 4




Ε ΖΆΧΟΥ





8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193







8 BROODBANK 2009 σ 446-451



173


5 6 7





Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193








Ε ΖΆΧΟΥ


174






11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193








11 ΖΑΧΟΥ όπ(σημ 5) σ 87-187199-208

12 ΖΑΧΟΥ όπ (σημ 5) p 119-124129-133 210-212





175








Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193









Ε ΖΆΧΟΥ


176


8











177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193










177


10

11

9




J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193







J RUTTER

A VAN DE MOORTEL



178



21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193




21 SARRI 2010

179


12


A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193





A VAN DE MOORTEL









180





MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193






MOORTEL 2011




181


13





A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193








A VAN DE MOORTEL





182




26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193






26 VITALE 2011



28 DARCQUE 2005 p 137-138 320-340



31 DAVID 2007







183



A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193





A VAN DE MOORTEL


184





185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193






185


15



A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193






A VAN DE MOORTEL



186











187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193













187




A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193






A VAN DE MOORTEL


188



16













189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193
















189






A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193








A VAN DE MOORTEL


190





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193





















191




A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193






A VAN DE MOORTEL





192


CONCLUSIONS








193




CONCLUSIONS








193




MortRuteZachou TIPOTHITO F???1 Mise en page 1 › wp-content › uploads › 2018 › 09 ›...

Documents

Transcript of MortRuteZachou TIPOTHITO F???1 Mise en page 1 › wp-content › uploads › 2018 › 09 ›...