MORFOTIKOS 56

Προσωπικότητες Προσωπικότητες

Tρίμηνη έκδοση του Mορφωτικού Oμίλου Πετρούπολης Aττικής • Γραφεία: Aγ. Λαύρας 37 Πετρούπολη • T.K. 13231 • Tηλ: 2105057231

Έτος 13ο • Aριθμός φύλλου 56 • Tιμή φύλλου 0,30 Eυρώ • Aπρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2009

ΠETPOYΠOΛH

ΚΚωωδδιικκόόςς:: 11993344

¶ › Û Ù Ë Î È · Ï ‹ ı Â È ·¶ › Û Ù Ë Î È · Ï ‹ ı Â È ·¢ÂÓ ·Í›˙ÂÈ Ó· ÎÏ·È˜ ÁÈ· Î·Ó¤Ó·Ó. ŸÛÔÈ ·Í›˙Ô˘Ó Ù· ‰¿ÎÚ˘¿ ÛÔ˘, ¢ÂÓ ·Í›˙ÂÈ Ó· ÎÏ·È˜ ÁÈ· Î·Ó¤Ó·Ó. ŸÛÔÈ ·Í›˙Ô˘Ó Ù· ‰¿ÎÚ˘¿ ÛÔ˘,

‰ÂÓ ı· ÛÂ Î¿ÓÔ˘Ó Ó· ÎÏ¿„ÂÈ˜ ÔÙ¤.. .‰ÂÓ ı· ÛÂ Î¿ÓÔ˘Ó Ó· ÎÏ¿„ÂÈ˜ ÔÙ¤.. .

Γρηγόρης ΧαλιακόπουλοςΟ λογοτέχνης γεννιέται και καλλιεργεί-

ται με το διάβασμα, όλα τα άλλα είναι

φούμαρα. Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς

της Γαλλίας υπήρξαν καθάρματα, τίποτα

όμως δεν τους εμπόδισε να μείνουν

στην ιστορία.

Ερνέστο Ραφαέλ

Γκεβάρα ντε λα Σέρνα Μας μένει ό,τι καλό ήταν και καθάριο

Πως διάφανη ήταν πάντα η ψυχή σου

Κι έβλεπε μέσα σου κανείς

Αγάπη, μίσος μα ποτέ φόβο

Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα

Ε. Π. ΜπλαβάτσκυΗ επιφανής αποκρυφίστρια, η οποία πα-

ρουσίασε το σύγχρονο Θεοσοφικό Κίνη-

μα στη Δύση, τον 19ο αιώνα. Έργο της

υπήρξε η διάδοση της μυστικής σοφίας

με σκοπό την πνευματική αφύπνιση του

ανθρώπου.

γιάννης ρίτσοςγιάννης ρίτσος 2009 ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

Εαρινή συμφωνία

Απλώνουμε τα χέρια στον ήλιο-στον ήλιο

και τραγουδάμε και τραγουδάμε.

Το φως κελαηδάει, άιντε κελαηδάει

στις φλέβες του χόρτου και της πέτρας.

Άξιζε να υπάρξουμε για να συναντηθούμε.

Αγαπούμε τη γη, τους ανθρώπους και τα ζώα.

Τα ερπετά, τον ουρανό και τα έντομα.

Είμαστε, είμαστε κι εμείς όλα μαζί.

Μαζί κι ο ουρανός και η γη.

Απλώνουμε τα χέρια στον ήλιο-στον ήλιο

και τραγουδάμε και τραγουδάμε.

Ο ήλιος με φωνάζει, ο ήλιος με φωνάζει.

Χαρά, χαρά. Δεν μας νοιάζει τι θ' αφήσει

το φιλί μας μες στο χρόνο και στο τραγούδι

ŸŸ,,ÙÙÈÈ ··ÁÁ··‹‹ÛÛ··ÌÌÂÂ ››ÛÛˆ̂ ¤¤ÌÌÂÂÈÈÓÓÂÂ ŸŸ,,ÙÙÈÈ ··ÁÁ··‹‹ÛÛ··ÌÌÂÂ ››ÛÛˆ̂ ¤¤ÌÌÂÂÈÈÓÓÂÂ Όλα αρχίζουν στη Φλωρεντία, στα μέσα του 18ου αιώνα, μετά την απελευ-

θέρωση της Ιταλίας από τους Αυστριακούς. Δυο νέοι μια αγάπη. Δυο ζωές που γίνονται μία και διεκδικούν ένα κομμάτι

στον παράδεισο.Η Μαρία Ρόζα και ο Σαλιβέριος, αγωνίζονται να επιβιώσουν ανάμεσα σ 'ένα

εχθρικό περιβάλλον και στην αναστάτωση του έρωτα. Βυθίζονται στις προσωπικές τους περιπέτειες και ζουν στιγμές ζωής με όρ-

κους αιώνιας αγάπης χωρίς συμβιβασμούς, χωρίς διαπραγμάτευση. Οι οιωνοί της μοίρας όμως είχαν φροντίσει να βιώσουν μ' ένα τόνο λύπης

την πίστη και την περηφάνια μέσα στο τρόμο της ματαιότητας. Μια απέλπιδα φυγή με τη λαχτάρα κάποιας ευτυχίας σε μια ζωή γεμάτη

όμορφα όνειρα. Μια συγκλονιστική ιστορία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, από στιγμές

πραγματικής ζωής, φαντασίας και πάθους στα όμορφα χρόνια της αθωότητας. Μια σπαρακτική αφήγηση μέχρι τα βάθη της ψυχής για τη ζωή, την ελευθε-

ρία, τον έρωτα, την αγάπη, τα όνειρα και τις ελπίδες των ανθρώπων που τη βίω-σαν ως πρωταγωνιστές της.

Πού αρχίζει η φαντασία και πού τελειώνει η αλήθεια;Ποιος ορίζει το ταξίδι της ζωής, τους πρωταγωνιστές, το τέλος;

2 ªÔÚÊˆÙÈÎfi˜ ÙË˜ ¶ÂÙÚÔ‡ÔÏË˜ AÚ›ÏÈÔ˜ - ª¿ÈÔ˜ - πÔ‡ÓÈÔ˜ 2009

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ

Βαρβαρήγος Δημήτρης

Γκίνης Δημήτρης

Ξιφάρη Δήμητρα

Ρηγοπούλου Κατερίνα

Σαλωνίδου Αθηνά

Φαντάκης Παναγιώτης

Σ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ

Ασπασία Παπαδομιχελάκη

Λιάνα Θεοδωροπούλου

Γρηγόρης Χαλιακόπουλος

Αλέκα Τσιλιμπάρη

Τζέφρεϋ Φάρδινγκ

Μπάμπης Δερμιτζάκης

Νατάσα Γκουτζικίδου

Στεφανία Στεφάνου

Δημήτρης Βαρβαρήγος

Ο Μορφωτικός είναι μια εφημερίδαπου αναφέρεται σε θέματα τέχνης καιπολιτισμού. Είναι ανοιχτή, σε κάθε συ-νεργασία και θα δημοσιεύει μόνο ταενυπόγραφα κείμενα και άρθρα, ταοποία θα πρέπει να είναι ανέκδοτα καιθα αναρτώνται ανάλογα με τη θεματο-λογία τής εκάστοτε εφημερίδας και μεσειρά προτεραιότητας.Τα κείμενα θα παραδίδονται σε ηλε-κτρονική μορφή σε cd ή μέσω e-mail. Οι δημιουργοί των κειμένων είναιυπεύθυνοι για τις απόψεις που εκφρά-ζουν και δεν παρέχονται κανενός εί-δους δικαιώματα. Χειρόγραφα, κείμενα και φωτογρα-φίες δεν επιστρέφονται. Τα κείμενα θα κρίνονται από συντακτι-κή επιτροπή του Μορφωτικού.Απαγορεύονται αναδημοσιεύσεις χω-ρίς την έγκριση της επιτροπής. Είναι καθήκον μας να διατηρούμε τολόγο και το παρουσιαστικό της εφημε-ρίδας μας, όσο αυτό είναι δυνατόν, σευψηλό επίπεδο.

Φίλε αναγνώστη, αν νομίζεις, πως κάτι

έχεις να πεις, αν θέλεις κάποιοι να δια-

βάσουν όσα γράφεις, αν βγάζεις καλές

φωτογραφίες, αν ζωγραφίζεις και βρί-

σκεις την εφημερίδα κατάλληλη, στείλε

την εργασία σου με ηλεκτρονική μορ-

φή CD ή στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

[email protected]

Το πρώτο βήμα το έκανε ο Μορφωτικόςστο διαδίκτυο. Άνοιξε μια σελίδα blog με διεύθυνση:http://morfotikospetroupolis.blogspot.comΕπισκεφθείτε τη σελίδα, διαβάστε άρθρα,

επικοινωνήστε μαζί μας τηλ.: 210 5057231

6973412713.

Ηλεκτρονική Σχεδίαση Εντύπου -Εκτύπωση: Εκδόσεις-Γραφικές Τέχνες Καρπούζη Αριστέα & Υιοί Ο.Ε. Θεοδοσίου 23 & Ελλησπόντου Ίλιον Τ.Κ. 131 21Τηλ.-Fax:2102619003- 210 2619696e-mail:karpouzi@otenet. gr

Ε D I T O R I A L

Αναμορφώσαμε την εφημερίδα με την επιθυμία και το στόχο να γίνει ο λόγος της σαν το αίμα που κυλά-

ει στις φλέβες καυτό, ζωτικά αναρχικό, με ύφος εξαιρετικό και κατανοητό.

Να γεμίζει τα μυαλά πληρότητα και πολλές φορές αν χρειαστεί να γίνεται ο λόγος επιθετικός, αλλά απόλυτα

ειλικρινής και καθαρός στις απόψεις του. Λόγος ευλογημένος, με δύναμη και αντοχή στο χρόνο.

Καταβάλλουμε μια προσπάθεια που ευελπιστεί να φανεί χρήσιμη σε όλους όσοι μπορούν και θέλουν να ανη-

συχούν... να αμφισβητούν τα τετριμμένα… να έχουν πνεύμα ανοιχτό και πρόσωπο χαμογελαστό σαν

την Άνοιξη που μας αγκάλιασε κι εφέτος όπως μας αγκαλιάζει κάθε χρόνο…

Μη μένετε αδρανείς με τη Συλλογική Ελπίδα μιας Άνοιξης Πνευματικής,

γιατί ο Βαρύς αυτός Χειμών, της καταπτώσεως των Αξιών,

δεν φαίνεται να παίρνει ακόμα Τέλος…

Κι αν περιμένεις τους θεούς, για να σε βοηθήσουν,

κούνα και σύ το χέρι σου, για θα σε λησμονήσουν…

(συν Αθηνά και χείρα κίνει… λακωνικά)

Θέατρο. Μια λέξη παρεξηγημένη παλαιότερα περισ-

σότερο και από πολλούς, στις μέρες μας λιγότερο και σί-

γουρα από μερικούς. Ευτυχώς. Κάπως καλύτερα μοιά-

ζουν να είναι τα πράγματα. Γιατί σε μια πόλη όπως η Αθή-

να με περισσότερα από 200 θέατρα στην καρδιά της (η

πρώτη Ευρωπαϊκή πόλη σε αριθμό θεάτρων), δεν θα μπο-

ρούσε αυτό το είδος ψυχαγωγίας να μη φιγουράρει ανά-

μεσα στους πρώτους προορισμούς δια-

σκέδασης για το Σαββατοκύριακο. Ο

Έλληνας άρχισε να αγαπά το θέατρο ή

μάλλον να το γνωρίζει. Και αυτό είναι το

παρήγορο… Γιατί μπορείς να αγαπήσεις

κάτι αν δεν το γνωρίσεις πρώτα; Ίσως

και αυτό συμβαίνει, αλλά εν προκειμένω

η νοοτροπία του Έλληνα άφησε τον βα-

θύ καναπέ της και έκλεισε εισιτήρια σε θέατρο για το βρά-

δυ του Σαββάτου! Το δειλό βήμα ενός υπνωτισμένου αν-

θρώπου προς την κατάκτηση της αυτογνωσίας του… Πά-

ντα τα μικρά βήματα είναι τα πιο σημαντικά, τα μεγάλα εί-

ναι απότομα και επιφέρουν ίσως και καταστροφές… Το

θέατρο τα τελευταία χρόνια για την χρονική διάρκεια που

έχει μια παράσταση και για το χρηματικό αντίτιμο που

σχεδόν κάθε χρόνο αυξάνεται κατά ένα ευρώ, θεωρείται

από πολλούς ακριβή διασκέδαση αν και οι στατιστικές το

κατατάσσουν στον πίνακα των πιο φθηνών! Αν θέλετε

την προσωπική μου άποψη σίγουρα για τον σύγχρονο έλ-

ληνα είναι κάτι οικονομικά δαπανηρό και αναφαίρετα

όλοι μας έχουμε περιορίσει τον αριθμό των παραστάσε-

ων που επιθυμούμε να δούμε. Ομολογουμένως όμως πα-

ρά την οικονομική δυσχέρεια, οι παραστάσεις που ανε-

βαίνουν κάθε χρόνο και εννοώ χειμώνα-καλοκαίρι, γιατί

και το καλοκαίρι ανεβαίνουν αξιοσημείωτα πράγματα

φτάνει κανείς να τα γνωρίζει, είναι αμέτρητες. Αναφερό-

μενη σε ένα παράδειγμα θα σας θύμιζα τα Δημοτικά Περι-

φερειακά Θέατρα γνωστά σε όλους μας και ως

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ, όπου κάθε καλοκαίρι ανεβάζουν κάθε λογής

έργο κωμωδίες, πρόζα, δίνοντας εξέχουσα θέση στις

τραγωδίες. Οργώνουν έτσι μέσα από το κινούμενο σκηνι-

κό τους όλη την επαρχία και τις πόλεις που διψούν για θέ-

ατρο. Μη μου πείτε λοιπόν πως δεν θυμάστε μια τέτοια

παράσταση που παρακολουθήσατε κάποιο περασμένο

καλοκαιράκι σε μια επαρχιακή πόλη, έχοντας μια ελα-

φριά ζακέτα στους ώμους για την καλοκαιρινή ψύχρα και

περπατώντας ανάμεσα σε γρασίδι και πλακόστρωτες

γκριζαρισμένες πέτρες για να φτάσετε στο αρχαίο θέα-

τρο.

Μέσα λοιπόν από αυτή την πανσπερμία θεατρικών έρ-

γων με ευκολία διακρίνεις την καλαισθησία, την κακογου-

στιά, την αγάπη για την ξύλινη σκηνή, την προχειρότητα.

Θέλω να πω πως όλες αυτές οι παραστάσεις αποκλείεται

να είναι όλες καλές ή όλες κακές. Πιστέψτε με όμως..

Όλες μα όλες προσφέρουν κάτι. Το περιβόητο μήνυμα.

Δεν έχουμε παρά να ανοίξουμε διάπλατα τα μάτια και

το νου μας και να το αρπάξουμε. Βέβαια μερικοί θα μου

πουν πως παρακολουθούν μια παράσταση έχοντας τις

καλύτερες των προθέσεων μα δεν καταλαβαίνουν τίποτε.

Σίγουρα σε όλους μας έχει συμβεί αυτό. Ας κάνουμε

όμως μια προσπάθεια. Ακόμη και μια κακή ή δυσνόητη πα-

ράσταση δίνει κάτι και αν μας προσφέρει ένα κακό μήνυ-

μα, μπορούμε να το συνεκτιμήσουμε και να αντιληφθού-

με το καλό μέσα από αυτό. Ακόμη και μια τέτοια παράστα-

ση θα υπάρχει ένας λόγος που ανεβαίνει, ένα κίνητρο,

μια καλή πρόθεση, μια αφετηρία. Αυτά πρέπει να εκμε-

ταλλευτούμε. Γιατί τίποτε δεν γίνεται χωρίς λόγο. Ακόμη

και μια κακή παράσταση.

Αφήστε πίσω σας τους τυχόν ενδοια-

σμούς για την πλήξη ή την ανία που πιστεύετε

ότι μπορεί να νιώσετε μέσα στο θέατρο και πι-

στέψτε στα αναρίθμητα ταξίδια του νου και

της ψυχής που αβίαστα θα κάνετε μέσα στη

σκοτεινή του αίθουσα ή στην τσιμεντένια αμ-

φιθεατρική σκηνή κάποιου αρχαίου χώρου.

Ενθαρρύνετε και τους μικρούς σας φίλους να

αγαπήσουν το θέατρο, γιατί είναι σίγουρο πως θα τους

χαρίσει απλόχερα μια γεύση ζωής πολύ πριν γνωρίσουν

την ίδια τη ζωή. Και όλα αυτά σε μια ξύλινη σκηνή που τρί-

ζει…

Γιατί η ζωή είναι μία παράσταση. Με καλό ή κακό σκη-

νοθέτη. Εμάς… Ας συνεχίσουμε λοιπόν να βλέπουμε θέ-

ατρο. Ακόμη πιο πολύ. Ίσως καταφέρουμε να σκηνοθετή-

σουμε καλύτερα την ίδια μας την ζωή. Προς το παρόν εί-

μαστε σε καλό δρόμο…

Η Ελκυστική τέχνη της ξύλινης σκηνήςτης Λιάνας Θεοδωροπούλου

ÕÕ¯̄ÚÚËËÛÛÙÙÔÔÈÈ ÎÎ··ÈÈ ÂÂÈÈÎÎ››ÓÓ‰‰˘̆ÓÓÔÔÈÈ ˆ̂˜̃ fifiÙÙÂÂ;;™™ÙÙÂÂÊÊ··ÓÓ››·· ™™ÙÙÂÂÊÊ¿¿ÓÓÔÔ˘̆

ΔÔ ıÚ¿ÛÔ˜ ·ÍÈÔÛËÌÂ›ˆÙÔ

¶·È¯Ó›‰È ÛÙËÌ¤ÓÔ Î·È Ù· ¯·ÚÙÈ¿ ÛËÌ·‰ÂÌ¤Ó·

∫ÔÚÒÓ· ÎÂÚ‰›˙ˆ, ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¯¿ÓÂÈ˜

∞‰È¤ÍÔ‰Ô;

ª·ÚÎ‹ÛÈÔÈ

Ô˘ ÂÍ·ÈÚÔ‡ÓÙ·È Â˘ı˘ÓÒÓ, ı˘Û›Â˜ ÌÂÙ·ı¤ÙÔ˘Ó

ÚÔ˜ Ù· Î¿Ùˆ

μ·ıÈ¿ Ë ·ÁˆÓ›· ÁÈ· ÙÔ ·‡ÚÈÔ.

∫Ú¿ÙÔ˜ Î·È ‚›· ·ÁÎ·ÏÈ·ÛÌ¤Ó·

ıÂˆÚÔ‡Ó ÙËÓ fiÔÈ· ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›·, ·Ó·ÙÚÔ‹

ªÈ· ·Ê·Û›· ÂÚÈÊ¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ‰È·‰ÚfiÌÔ˘˜

ÙˆÓ ÌÂÙÂ¯fiÓÙˆÓ

∫È Ô‡ÙÂ ÎÔ˘‚¤ÓÙ· ÁÈ· ·fi‰ÔÛË ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÒÓ

Δ· ı¤Ïˆ ÎÈ Ô Êfi‚Ô˜

‚Ú·¯˘Î˘ÎÏÒÓÔ˘Ó ÙËÓ fiÔÈ· ÂÈı˘Ì›· ÁÈ· ‰È¤ÍÔ‰Ô

ø˜ fiÙÂ;

™˘¯Ó¿ ·Ì˘ÓfiÌÂÓË ı˘ÌÒÓˆ

∫·È Ô ı˘Ìfi˜ ÌÔÚÂ› Ó· Á›ÓÂÈ Ï¿Ì„Ë ÎÈ ÂÁÎ·‡Ì·Ù·

ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜

3ªÔÚÊˆÙÈÎfi˜ ÙË˜ ¶ÂÙÚÔ‡ÔÏË˜ AÚ›ÏÈÔ˜ - ª¿ÈÔ˜ - πÔ‡ÓÈÔ˜ 2009

Ο Ορφεύς στάθηκε το έμψυχο πνεύμα της Ιεράς Ελλάδος, ο αφυπνι-σμός της θείας ψυχής». Με αυτά τα λόγια χαρακτηρίζει τα Ορφικά Μυστήρια και τον ιδρυτήτους Ορφέα, ο συγγραφέας Εδουάρδος Συρέ (Ed. Shure) στο βιβλίοτου «ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΥΣΤΑΙ». Πράγματι, τα Ορφικά Μυστήρια κυριάρχησαν για μεγάλο χρονικόδιάστημα στον αρχαίο κόσμο και κατέχουν ξεχωριστή θέση ανάμεσαστις αρχαίες Ελληνικές τελετουργίες. Ιδρυτής των μυστηρίων θεωρείται ο Ολύμπιος Ορφεύς, υιός του Οιά-γρου και της Μούσας Καλλιόπης. Γεννήθηκε στηνΠίμπλεια της Πιερίας την 13-14η χιλιετία π.Χ. καιυπήρξε μία ιδιαίτερα πολυσχιδής προσωπικότητα:λέγεται ότι έλαβε μέρος στην ΑργοναυτικήΕκστρατεία, ότι εφηύρε την λύρα και ήλθε σε επα-φή με τους Καβείρους της Θράκης από τους οποί-ους επηρεάστηκε. Επίσης παροιμοιώδης έμεινε ο έρωτάς του για τηνΕυριδίκη για την οποία κατέβηκε ως τον Άδη για νατην πάρει πίσω από το βασίλειο του Πλούτωνα. Ησυνολική θεώρηση των Ορφικών αποδεικνύει πωςο Ορφέας ήταν όντως υπαρκτό πρόσωπο και όχιαπλά το αποκύημα της φαντασίας ορισμένων.Τα Ορφικά Μυστήρια ξεκίνησαν από τα Βορειοελλαδικά βουνά, σεμια εποχή που ο Διόνυσος ο κατ' εξοχήν Θεός των μυστηρίων, λα-τρευόταν σαν Θεότητα της Σελήνης (Φεγγαροθεός). Δημιουργώ-ντας τα Μυστήρια ο Ορφέας ένωσε τη θρησκεία του Δία με εκείνητου Διονύσου.Οι μυημένοι έπαιρναν από τις διδασκαλίες του τις μεγάλες αλήθειεςπου το θαυματουργό τους Φως έφτανε μέχρι το λαό με την μορφήενός πέπλου προσιτού και ανακατεμένου με την ποίηση και τις δημό-σιες τελετές. Μεγάλος Ιερέας του Δια και εξέχων Μύστης της Θρά-κης, ο Ορφέας έγινε για τους μυημένους ο μεγάλος Αποκαλυπτήςτου Ουρανίου Διονύσου.Οι τελετές των Ορφικών λάμβαναν μέρος την νύκτα. Η ουσία τωνΜυστηρίων είναι η μετάβαση από το σκότος στο φως με διάφορουςαλληγορικούς και συμβολικούς τρόπους.Στο άδυτο του ναού ο Ιεροφάντης άναβε την τελετουργική Πυρά απόμία συνεχώς καίουσα Ιερά Πηγή και εμφανιζόταν μπροστά στουςμυημένους. Οι ναοί των Ορφικών είτε ήταν κτιστοί, είτε απλά σπή-λαιαΈνα άλλο μέρος της Ορφικής φιλοσοφίας αποτελούν και οι ΟρφικοίΎμνοι που ψάλλονταν κατά τις τελετές. Είναι πανάρχαιοι και οι πα-λαιότεροι ανάγονται στην 11η χιλιετία π.Χ. Εξυμνούν διάφορες θεό-τητες και δίνουν πλήθος στοιχείων για την Ορφική Κοσμολογία,όπως: την γέννεση του Σύμπαντος από μια έκρηξη, την θεωρία τουΚοσμικού Ωού (άποψη πως ο κόσμος γεννήθηκε από ένα αυγό), τηνπίστη στην Συμπαντική Αρμονία, την αναφορά στο Ζωδιακό Κύκλο,καθώς και πλήθος αστρονομικών γνώσεων όπως την ύπαρξη του Πο-λικού Αστέρα, τις Ισημερίες και τα Ηλιοστάσια.Η Αρχαία Ελληνική Θεολογία προήλθε από τους Ορφικούς και επη-ρέασε τόσο τον Πυθαγόρα όσο και τον Πλάτωνα. Ο Πλάτων μάλισταστα κείμενά του ονομάζει τον Ορφέα «Θεολόγο». Ο λόγος του Ορφέα λοιπόν προχώρησε μετά τον θάνατό του με τρό-πο μυστηριώδη μέσα στις φλέβες του Ελληνισμού από τις μυστικέςαρτηρίες των Ιερών και τον έκανε Μύστη. Οι Θεοί έμειναν σύμφωνοι με τον λόγο του, όπως μέσα σε έναν ναό οχορός των μυημένων συμφωνεί με τους ήχους μιας αόρατης λύρας.Έτσι η ψυχή του Ορφέα έγινε η ψυχή της Ελλάδος.

Τι είναι η συγχώρεση και ποια τα αποτελέσματάτης; Τι είναι το αντίθετο απ' αυτήν και ποια τα α-ποτελέσματα του αντιθέτου της; Τι ρόλο παίζειστη ζωή μας, στις σχέσεις μας σαν άτομα και σανκοινωνία; Ερωτήματα που όλοι τα θέτουμε, δίνο-ντας, ίσως, επιφανειακές απαντήσεις γιατί δεν έ-χουμε…χρόνο ν' ασχοληθούμε με τον εαυτό μας,μας παρασύρει η καθημερινότητα σε ένα αέναοτρέξιμο εικονικής επιβίωσης, γιατί σίγουρα μπο-ρούμε να ζήσουμε και με λιγότερα πράγματα καιαπομακρύνουμε το διπλανό μας, επειδή η γάτατου πήδηξε στον κήπο μας και μας χάλασε μιαγλάστρα! Μας διαφεύγει πως, αν δεν μπορούμε να συγχω-ρήσουμε τον άλλον, κρατάμε μέσα μας πληθώρααρνητικών συναισθημάτων, όπως, φθόνο, απόρρι-ψη, μείωση, θυμό, αδικία, μίσος, με συνέπεια ναδιαταράσσεται η ροή της βιοενέργειας στον ορ-γανισμό και στο νευρικό μας σύστημα. Έτσι, φθεί-ρεται το αμυντικό μας σύστημα, γινόμαστε ευά-λωτοι σε ασθένειες κυρίως του γαστρεντερικούκαι του κυκλοφορικού συστήματος, αλλά και άλ-λες ασθένειες γενικότερα, δημιουργώντας έναφαύλο κύκλο (υποφέρω σωματικά - είμαι σε χει-ρότερη ψυχολογική κατάσταση - δεν μπορώ νασυγχωρήσω - υποφέρω σωματικά).

Όταν δεν συγχωρώ μένω στο παρελθόν, η συνει-δητότητά μου είναι δεσμευμένη, δεν έχω διαύγειασκέψης, συγκέντρωση, δημιουργικότητα, εσωτε-ρική γαλήνη, δεν έχω επαφή με τον εσωτερικόμου εαυτό, κρατώ την αρνητικότητα μεταξύ τουσυνειδητού νου και της ψυχής, δηλαδή την κρατώστο υποσυνείδητο και δεν μπορώ να περάσω στοκέντρο της ύπαρξής μου, εκεί που υπάρχουν όλατα θετικά συναισθήματα. Πολλές φορές όταν χα-λαρώνουμε είμαστε πιο αναστατωμένοι γιατί αγ-γίζουμε, χωρίς να το ξέρουμε, το υποσυνείδητοπου μας ενεργοποιεί τον πόνο του παρελθόντος.Αξίζει τον κόπο να συγχωρήσουμε το παρελθόνμας και να προχωρήσουμε, να αναγνωρίσουμε πό-τε παίζουμε τους ρόλους του θύματος και του θύ-τη, αυτές τις σκεπτομορφές που μας απομακρύ-νουν από τις αρμονικές σχέσεις.Πώς λοιπόν, μπορούμε να απελευθερώσουμε τηνπεποίθηση ότι πάντα κάποιος άλλος φταίει για τηδυστυχία μας; Υπάρχουν κάποια βήματα που μαςπροτείνουν φωτισμένοι άνθρωποι μέσα από τηνπροσωπική τους εμπειρία. Το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε αυ-τά τα αρνητικά συναισθήματα και για ποιουςπραγματικά τα έχουμε, τι είναι αυτό που μας φο-βίζει, ποιους αποστρεφόμαστε και γιατί. Αυτή η έ-ρευνα, είναι το κλειδί για να βρούμε την πραγμα-τικότητα της ευθύνης που επιρρίπτουμε στον άλ-λον ή στον εαυτό μας. Ένας τρόπος για να γίνειαυτό, είναι να καταγράψουμε τα βιώματα των παι-δικών μας χρόνων στο τρίτο πρόσωπο, για να εί-μαστε αποταυτισμένοι και αντικειμενικοί.Το δεύτερο βήμα είναι να εκφράσουμε αυτά τασυναισθήματα, να απευθυνθούμε στον άλλον,

προφορικά ή γραπτά. Ακόμη κιαν ένας άνθρωπος που θεω-ρούμε ότι μας έχει πληγώσει, έ-χει πεθάνει, αν του γράψουμε,στην ουσία εμφανίζουμε τα α-πωθημένα μας συναισθήματακαι τα αποβάλλουμε. Ένας άλλος τρόπος να γίνει αυ-τό, είναι το ψυχόδραμα, δηλα-δή, παίζοντας τους ρόλους τουαπέναντί μας, ανακαλύπτουμετη δική μας πραγματικότητα.Το τρίτο βήμα είναι, η κατανόηση. Να κατανοή-σουμε έναν αρνητικό άνθρωπο που μας έχει πλη-γώσει ίσως από άγνοια της αλήθειας. Αυτός είναιένας φοβισμένος και θυμωμένος άνθρωπος μεπαιδικές ανασφάλειες, που η ανάγκη να προστα-τεύσει το εγώ του, τον κάνει να μας πληγώνει. Αςτον συγχωρήσουμε λοιπόν, γιατί δεν έχει ενηλι-κιωθεί το παιδί μέσα του. Από την άλλη, αν πιστέ-ψουμε πως υπάρχει μια οικουμενική συνειδητότη-τα που λειτουργεί στο σύμπαν, ας θεωρήσουμεπως αυτό γίνεται για να μάθουμε πράγματα μέσααπό αυτή τη διαδικασία, για την ολοκλήρωσή μας.Το τέταρτο βήμα είναι η συγχώρεση. Πριν είχαμεγράψει ένα γράμμα με παράπονα, τώρα ας γρά-ψουμε ένα γράμμα συγχώρεσης σ' αυτόν που έχειπεθάνει και ας μιλήσουμε προσωπικά σ' αυτόν πουζει δίπλα μας και μας πλήγωσε, αναγνωρίζονταςκαι δικά μας πιθανά λάθη. Έτσι, αν είναι χρήσιμο,μπορούμε να δημιουργήσουμε στην πραγματικό-τητα μία καινούργια σχέση με τον άνθρωπο αυτόν,απελευθερωμένη από το παρελθόν, ή να ευχόμα-στε να είναι καλά έστω και μακριά μας, αν η σχέ-ση δεν είναι εφικτή.

Η συμφιλίωση είναι σημαντική και αξίζει να ανα-φέρω για μία φυλή στο Βόρνεο, που λειτουργεί μεβάση τα όνειρα. Κάθε πρωί η οικογένεια στο τρα-πέζι αναφέρει τα όνειρα της προηγούμενης νύ-χτας. Ανάλογα με τα όνειρα που είδαν, ο πατέρας,ο αρχηγός της οικογένειας, τα αναλύει και δίνεισυμβουλές. Εάν κάποιος έχει δει στον ύπνο τουότι συγκρούστηκε με έναν συνάνθρωπό του, πρέ-πει να του δώσει ένα δώρο ως συμφιλίωση. Μπο-ρεί να μην είναι υλικό δώρο, αλλά μια πράξη πουνα δείχνει αυτή την πρόθεση.Άρα λοιπόν, για να συγχωρήσουμε χρειάζεται, ε-σωτερική ασφάλεια, έλλειψη φόβου, αυτοπαρα-δοχή και αποταύτιση από την προσωπικότητά μας.Είμαστε όλοι αντανακλάσεις μιας οικουμενικήςσυνειδητότητας, άρα, «αυτός που με πληγώνει εί-ναι ένα άλλο κομμάτι του εαυτού μου και μου δί-νει αυτή τη στιγμή, αυτό που χρειάζομαι για να ε-ξελιχθώ». Ας σκάψουμε λίγο βαθύτερα μέσα μαςσ' αυτή την εποχή της ταχύτητας, που πιστεύωπως, καθόλου δεν είναι απαξιωτική, απλά, έχουμεπαραμελήσει να σκάψουμε τον…κήπο μας για ναανανεώσουμε το χώμα του και να καρπίσει υγιέ-στερα λουλούδια.

Oρφικά μυστήρια

Τελικά άκουσα αντιφατικές κριτικέςγια τη «Σκόνη του χρόνου», άλλοι λένε ότι είναι ηκαλύτερη ταινία του Αγγελόπουλου και άλλοι πάλιλένε ότι δεν αξίζει τίποτα. Σε μια ιστοσελίδα κάποι-ος κινηματογραφικός κριτικός την έθαβε. Βλέποντας το «Λιβάδι που δακρύζει» νομίζω κατά-λαβα το λόγο (την ταινία την έγραψα για να τη δω ενευθέτω χρόνω, όμως διάφορα προβλήματα με οδή-γησαν από αναβολή σε αναβολή). Στο «Λιβάδι πουδακρύζει» βρήκα τον γνωστό Αγγελόπουλο: τον ποι-ητικό (όπως ο Ταρκόφσκι, όπως ο Κουροσάβα στα«Όνειρα»), τον εικαστικό και τον λυρικό. Στη«Σκόνη του χρόνου» αυτά τα χαρακτηριστικάτου Αγγελόπουλου υπάρχουν σε μικρότεροβαθμό. Εκείνοι που περίμεναν τον γνωστόΑγγελόπουλο κάπως απογοητεύτηκαν. Αυτοίπου τον είδαν να προσεγγίζει κώδικες με τουςοποίους ήταν πιο εξοικειωμένοι ενθουσιάστη-καν. Όμως θέλω να γράψω δυο λόγια για το «Λιβάδιπου δακρύζει» για να συνοψίσω ανάγλυφα την ποιη-τική του. Ο Αγγελόπουλος είναι εικαστικός. Αν μπορούσε θασταματούσε τα αργά πλάνα του, όμως αυτό θα ήτανολότελα αντικινηματογραφικό. Το αργό τράβελινγκτης κάμερας δεν ξεγελάει. Είναι όμως σουρεαλιστι-κά εικαστικός, και γι αυτό εντονότερα ποιητικός. Ταδεκάδες απλωμένα σεντόνια, τα σφαγμένα αρνιάπου κρέμονται από το δένδρο, οι προτομές του Στά-λιν στοιβαγμένες σε μια αποθήκη στη «Σκόνη τουχρόνου» είναι κάποιοι από τους πίνακές του. Ο αρ-

γός ρυθμός των ταινιών του για τον οποίο παραπονι-ούνται τόσοι θεατές έχει να κάνει με αυτή την εικα-στικότητα. Οι άνθρωποι που ανεβαίνουν στις σκάλεςστη «Σκόνη του χρόνου» σε ένα μεγάλο σε διάρκειαπλάνο, γενικά άνθρωποι που περπατούν και περπα-τούν, όπως σε αυτό το ενός τετάρτου πλάνο στο«Θίασο», συνιστούν ένα ξεχωριστό στοιχείο της ποι-ητικής του. Θυμίζουν την τεράστια πορεία των στρα-τιωτών, σε ένα δρόμο ζιγκ ζαγκ, την οποία παρακο-λουθεί από κάποιο κτήριο ο «Ιβάν ο τρομερός» στονΑϊζενστάιν.

Και βέβαια ο Αγγελόπουλος έχει το κύ-ριο χαρακτηριστικό του Αϊζενστάιν, τοστυλιζάρισμα, που φαίνεται έντονα στοτελευταίο μέρος στο «Λιβάδι που δακρύ-ζει», στη συνάντηση των δυο αδελφώνπου βρίσκονται σε αντίθετες παρατάξειςστον Εμφύλιο, πάνω στη γραμμή του με-τώπου. Και φυσικά στο εντυπωσιακάδραματικό τέλος, όπου βλέπουμε το

θρήνο της μάνας πάνω στο νεκρό σώμα του γιου τηςνα καταλήγει σε μια σπαραχτική κραυγή. Η Ελένη μεγαλώνει σε μια ξένη οικογένεια που τηνπεριμάζεψε. Όταν πεθάνει η θετή της μητέρα, ο θε-τός της πατέρας θα την αποπλανήσει. Δεν βλέπουμεβέβαια τις σκηνές, απλά ακούμε για τα δίδυμα πουμεγαλώνουν σε ορφανοτροφείο, καρπός αυτής τηςσχέσης. Ο πατέρας θα θελήσει να την παντρευτεί, ό-μως αυτή το σκάει από την εκκλησία μαζί με το γιοτου. (Μου θύμισε το «The pavillon of women», βασι-σμένο σε έργο της Περλ Μπακ. Δεν θυμόμουνα τον

τίτλο. Έσπαζα το κεφάλι μου να τον θυμηθώ, μάταια.Ξαφνικά όμως θυμήθηκα ότι σ' αυτό το έργο είχα ξα-ναδεί τον Willem Dafoe που έπαιζε στη «Σκόνη τουχρόνου». Ψάχνοντας την βιογραφία του βρήκα καιτον τίτλο του έργου. Στο έργο αυτό ο γιος το σκάειμε τη νεαρή γυναίκα-παλλακίδα του πατέρα του). Ογιος, μουσικός, θα ζήσει μαζί της για κάποιο διάστη-μα και μετά θα φύγει για την Αμερική, ψάχνοντας γιαμια καλύτερη τύχη και με την ελπίδα να τη φέρει κο-ντά του μαζί με τα παιδιά της, που τα έχει πάρει εντω μεταξύ από το ορφανοτροφείο. Θα σκοτωθεί στημάχη της Οκινάβα. Η Ελένη θα φυλακιστεί γιατί πε-ριέθαλψε έναν αριστερό. Και το έργο τελειώνει ό-πως είπαμε, με τη συνάντηση των αδελφών και τοθρήνο της μάνας πάνω στο πτώμα του αντάρτη γιουτης. Τον στρατιώτη γιο της τον είχε θρηνήσει πιοπριν. Τα ζιγκ ζαγκ στο χρόνο υπάρχουν και εδώ, σεπολύ μικρότερο όμως βαθμό από ό, τι στη «Σκόνητου Χρόνου». (Και πάλι οι συνειρμοί, το τραγούδι τουΘεοδωράκη «Δυο γιους είχες μανούλα μου…» καιφυσικά οι «Αδελφοφάδες» του Καζαντζάκη). Πριν λίγο είδα το τελευταίο μισάωρο του έργου.Πριν τρεις μέρες είχα δει τις πρώτες δυο ώρες. Θυ-μάμαι ότι είχα στο νου μου και κάτι άλλα πράγματανα γράψω, αλλά τα έχω ξεχάσει. Όταν γράφω μια βι-βλιοκριτική, κοιτάζω τις τσεκαρισμένες σελίδες τουβιβλίου με τα υπογραμμισμένα αποσπάσματα. Στηνταινία δεν έχεις αυτή την πολυτέλεια. Στο εξής θαφροντίζω όταν βλέπω μια ταινία να τη βλέπω ολό-κληρη, όχι αποσπασματικά, και να γράφω γι αυτήν α-μέσως μετά.

£fi‰ˆÚÔ˜ ∞ÁÁÂÏfiÔ˘ÏÔ˜, «ΔÔ ÏÈ‚¿‰È Ô˘ ‰·ÎÚ‡˙ÂÈ»

∏ ‰‡Ó·ÌË ÙË˜ Û˘Á¯ÒÚÂÛË˜ ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘

Tης Aλεξάνδρας Τσιλιμπάρη

Του Μπάμπη Δερμιτζάκη


Εκατό χρόνια Γιάννης Ρίτσος ««¡¡·· ÏÏÂÂ˜̃:: ÔÔ˘̆ÚÚ··ÓÓfifi˜̃ ÎÎÈÈ ··˜̃ ÌÌËËÓÓ ÂÂ››ÓÓ··ÈÈ»»

«Χρονολογία της γέννησής μου πιθανόν το 903 π.Χ.- εξίσου πιθανόν/το 903 μ.Χ. Εσπούδασα ιστορία του παρελθόντος και του μέλλοντος/στη σύγχρονη σχολή του Αγώνα. Επάγγελμά μου: λόγια».Χρονολογία της γέννησής του: 1909. Ξημερώνοντας Πρωτομαγιά, στηΜονεμβάσια της Λακωνίας. Εσπούδασε, «ιστορία του παρελθόντος καιτου μέλλοντος στη σύγχρονη σχολή του Αγώνα» και, μαζί, τους ανθρώ-πους, τους πόθους και τα πάθη τους. Επάγγελμά του: ποιητής. Εδήλωνε«απαρηγόρητος παρηγορητής του κόσμου» και διατράνωνε: «είμαι κι ε-γώ απ' την ίδια ράτσα, επιμένω, δεν το βάζω κάτω». Πάλεψε «με τις λέ-ξεις, με το χρόνο, με τα πράγματα». Έδωσε θέση «στην πεταλούδα, στοχαλίκι, στ' αλογάκι της Παναγίας, στους ολονύκτιους στεναγμούς των ά-στρων, στη δροσοστάλα που πέφτει απ' το ροδόφυλλο, στ' άρρωστο αη-δόνι, στις μεγάλες σημαίες, στο γαλάζιο, στο κόκκινο, στο κίτρινο».Πλούτισε «τον κόσμο με μόχθο κι εγκαρτέρηση». Το όνομά του, ΓιάννηςΡίτσος.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣΟ Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά Λακω-νίας στις 1/14 Μαΐου 1909. Ήταν γόνος αρχοντικήςοικογένειας που σύντομα ξέπεσε. Έχασε τον αδερ-φό του και τη μητέρα του από φυματίωση όταν ήτανμόλις 12 ετών, ενώ σε πέντε χρόνια προσβλήθηκεκαι ο ίδιος από την ανίατη για την εποχή ασθένεια.Νοσηλεύθηκε στη «Σωτηρία», όπου ήρθε σε ε-παφή με μαρξιστές και διανοούμενους της ε-ποχής και σε άλλα σανατόρια και ασπά-σθηκε τις προοδευτικές ιδέες. Ο πατέ-ρας του και η μία από τις αδερφές του,νοσηλεύθηκαν αρκετά χρόνια στο ψυ-χιατρείο (Δαφνί).Δούλεψε στο θέατρο ως ηθοποιός

και χορευτής και σε εκδοτικούς οί-κους ως μεταφραστής και επιμελη-τής εκδόσεων. Η πρώτη του ποιητικήσυλλογή εκδόθηκε το 1934 και είχετον τίτλο «Τρακτέρ». Είχαν προηγηθείδημοσιεύσεις του σε φιλολογικά περιο-δικά της εποχής.Ακολούθησαν περισσότερες από 100 ποι-

ητικές συλλογές, δοκίμια και πεζά, καθώς καιμεταφράσεις ποιημάτων ξένων ποιητών. Πολλέςείναι οι ποιητικές συλλογές που άφησε ανέκδοτες.Κάποιες από αυτές εκδόθηκαν ήδη, ενώ έχει προ-γραμματισθεί η έκδοση και των υπολοίπων. Ανάμεσάτους είναι τα έργα «Το τραγούδι της αδελφής μου»,«Εαρινή Συμφωνία», «Επιτάφιος», «Το εμβατήριοτου ωκεανού», «Πέτρινος χρόνος», «Ο άνθρωποςμε το γαρύφαλο», «Μαρτυρίες», «Πέτρες, επαναλή-ψεις, κιγκλίδωμα», «Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα τηςπικρής πατρίδας», «Ερωτικά», η εννεαλογία «Εικο-νοστάσιο ανωνύμων αγίων», «Το τερατώδες αρι-στούργημα», «Ιταλικό τρίπτυχο», «Μονοβασιά» κ.α.Στην Κατοχή έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση α-

πό τις τάξεις του Εθνικού ΑπελευθερωτικούΜετώπου (ΕΑΜ) και ως μέλος του ΚΚΕ. ΤονΙούλιο του 1948 συνελήφθη και εξορίστη-κε στο Κοντοπούλι της Λήμνου, στη Μα-κρόνησο, στον Αη- Στράτη. Η απριλιανήχούντα του 67 τον συλλαμβάνει και πά-λι και τον στέλνει στη Γυάρο, στο Παρ-θένι της Λέρου και σε κατ' οίκον περιο-ρισμό στη Σάμο.

Οι πολιτικές περιπέτειες δεν ήταν χωρίς επι-πτώσεις για τον ίδιο αλλά και για το έργο του. Χει-ρόγραφά του καταστράφηκαν δύο φορές, μία κατάτη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας και μία κατάτη διάρκεια των δεκεμβριανών, ενώ επί χρόνια ολό-κληρα η ποίησή του δεν μπορούσε να φτάσει στουςαποδέκτες του. Απαγορεύονταν οι εκδόσεις έργωντου όσο ήταν εξόριστος ή σε ανώμαλες πολιτικές συνθήκες. Παντρεύτηκε το 1954 την γιατρό Γαρυφα-λιά Γεωργιάδου από τη Σάμο. Το 1955 γεννήθηκε ημονάκριβη κόρη του Έρη.Το 1956 τιμήθηκε με το α' κρατικό βραβείο ποίησηςγια το έργο του «Η σονάτα του σεληνόφωτος». Πή-ρε επίσης πολλά βραβεία, μετάλλια και παράσημα,και ανάμεσά τους το Διεθνές Βραβείο Λένιν για τηνειρήνη. Πολλοί δήμοι τον ανακήρυξαν επίτιμο δημό-τη τους. Οι φιλοσοφικές σχολές των ΠανεπιστημίωνΘεσσαλονίκης και Αθήνας τον ανακήρυξαν επίτιμοδιδάκτορα, όπως και πολλά πανεπιστήμια του εξωτε-ρικού. «Έφυγε» στις 11 Νοεμβρίου 1990 και κηδεύ-θηκε στη γενέτειρά του Μονεμβασιά.

ΤΟ ΕΡΓΟΗ ποίησή του δημιουργήθηκε με τα θεμέλια του αιώνιου. Σαν τους αρχαίουςναούς, που δεν είχαν τέλος, παρά μόνο διάρκεια, που είχαν βαθιά θεμέλια καιτέλεια σμιλεμένα και δεμένα αρχιτεκτονικά μέλη. Ο Γιάννης Ρίτσος «έχτιζε»για την αιωνιότητα. Κατείχε όλα τα μυστικά του μεγάλου τεχνίτη και μαζί εί-χε τη σφραγίδα του θείου ταλέντου. Η ακαταπόνητη εργατικότητά του ήτανεπίσης καθοριστική. Βεβαίως, υπάρχει και η ασχήμια. Δεν έκλεισε ποτέ ταμάτια απέναντί της. Ήθελε πάντοτε να την αντιπαλεύει, όπως και την ήττα,τον θάνατο. Να της αντιτάσσει ό,τι θησαύριζε στις καθημερινές εκστρατείεςτου στον κόσμο των μικρών και των μεγάλων.Η ποίηση, «ωραία ασπίδα, πιο ωραία ακόμα κι απ' του Αχιλλέα», ήταν μια α-

σπίδα που σμίλεψε πιο πολύ από τη μέθη της δημιουργίας. Ήταν πράξη έρω-τα, απαραίτητη τροφός, συνοδός, σύντροφος. Ο ποιητής έγραφε «από ανά-γκη», μένοντας πολύ συχνά ξάγρυπνος, πεινασμένος, διψασμένος, δουλεύ-οντας δέκα, δώδεκα και μερικές φορές δεκαοκτώ και είκοσι ώρες το εικοσι-τετράωρο. Περηφανευόταν αυτός «ο πολυγράφος, ο ακόρεστος», για τηνπαραγωγή του, φέρνοντας πάντοτε παράδειγμα τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή,τον Ευριπίδη. Αγαπούσε πολύ ωστόσο και τον Καβάφη, με τα 154 μόλις ποι-ήματα, των οποίων όμως η πνοή ήταν απαράμιλλη.Ποιητής ήταν και όταν δεν έγραφε. Παρατηρούσε, σε θέση μάχης πάντα και

ποτέ σε θέση ανάπαυσης, μήπως και χάσει το απειροελάχιστο χρώμα από ταπράγματα. Ετοίμαζε μέσα του τη δημιουργία του. Έκανε ατέρμονες αγώνες

δρόμου για να αιχμαλωτίσει τη στιγμή, λαχταρούσε μη και δεν τηναπαθανατίσει. Μέσω της ποίησης προσελάμβανε τα πάντα, μέ-

σω αυτής ήθελε και να τα μοιράζεται («το πιο βαρύ φορτίο εί-ναι το φως που δεν μπορούμε να το δώσουμε»).Ο Γιάννης Ρίτσος εξεγειρόταν σε όλη του τη ζωή κατά τηςαδικίας, με τον γόνιμο τρόπο του ανυπότακτου. Ήταν ε-ναντίον της εξουσίας, όσο κι αν του στοίχισε αυτό, πι-στός στην ιδεολογία του, ασυμβίβαστος. Αριστερός, μετην παλιά έννοια, όταν ο όρος αυτός σήμαινε ήθος, α-ξίες, άρνηση απέναντι σε ό,τι καταστρέφει και υποβαθμί-ζει τη ζωή, θέση απέναντι σε ό,τι την κάνει να αξίζει. Δενπροσήλθε στην Αριστερά με τις αποσκευές της συμβατι-

κότητας. Συντάχθηκε με το κομμουνιστικό κίνημα στην ε-ξαιρετικά δύσκολη δεκαετία του '30, αφού πριν, στα σανα-

τόρια απ' τα οποία πέρασε (ως άπορος, αυτός, το πρώην αρ-χοντόπουλο) σπούδασε τις μαρξιστικές ιδέες και συγχρωτί-

σθηκε με τους επαναστατημένους της εποχής.Επιθυμούσε τη δημιουργία του φωτιά ζωογόνο, εξυγιαντική, την ή-

θελε αεικίνητη και ταλαντευόμενη, πράξη Εξο-μολόγησης και Ηδονής, να του επουλώνει τιςπληγές και να μετριάζει τη μοναξιά, που αύξαινεόσο αύξαινε και η δόξα. Η Επανάσταση και οΈρωτας ήταν συνυφασμένα με κείνην. Ήτανταγμένος και στα δυο. Σε καιρούς που το πρό-σωπο της Επανάστασης προβάλλει μερικές φο-ρές χαρακωμένο, ίσως οι επαναστατικές δημι-ουργίες του να μην συνεγείρουν όπως παλιά.Κι όμως. Πάντοτε υπάρχει ένα δεύτερο επίπε-δο ανάγνωσης. Αυτό που παρουσιάζει την αν-

θρώπινη αγωνία του ποιητή. Την ωραιότητατης πίστης του. Την ανιδιοτέλειά του.

Την ποιητική του. Πιστεύεις ή όχιστα οράματα του Γιάννη Ρίτσου,αρκεί η συναίσθηση ότι ο κόσμοςτου ήταν ένας κόσμος για τον ο-ποίο «γίνεσαι ικανός να πεθά-νεις», όπως σημείωνε ο ΤάσοςΛειβαδίτης, για να συγκινηθείς.

ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟΤέσσερις μόνο μέρες χρειάστηκαν στον

Γιάννη Ρίτσο για να ολοκληρώσει τη σύνθεση «Ησονάτα του σεληνόφωτος». Από τις 14 έως τις17 Ιουνίου του 1956, σχεδόν απνευστί, ο ποιητής δημιουργεί το σπουδαι-ότερο ίσως έργο του. Σε ολόκληρη τη θητεία του προετοίμαζε την έκρηξη αυ-τή, τη βαθύτατη κατάδυση στους κόσμους του «είναι».Ο Γιάννης Ρίτσος τιμήθηκε για τη «Σονάτα του σεληνόφωτος» με το Κρατι-κό Βραβείο Ποίησης εξ ημισείας με τον Άρη Δικταίο.

Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ«Αργά, πολύ αργά μέσα στη νύχτα»«Να με θυμόσαστε- είπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα/ χωρίς ψωμί, χω-

ρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια,/ για να σας φέρω ψωμί και νερό καιτριαντάφυλλα. Την ομορφιά/ ποτές μου δεν την πρόδωσα. Όλο το βιος μουτο μοίρασα δίκαια./ Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Μ' ένα κρινάκιτου αγρού/ τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα. Να με θυμάστε.»Να τον θυμόμαστε γιατί πολύ αγάπησε τον Κόσμο και την Ποίηση. Γιατί δί-δαξε ήθος, αξίες, θέση ζωής. Γιατί ευλόγησε τον Έρωτα, την Ομορφιά, τηνΑρμονία, την Επανάσταση. Γιατί ήξερε να παρηγορεί με την πίστη του στηδύναμη της Δημιουργίας και του Ανθρώπου. Γιατί ο Κόσμος θα ήταν πολύ πιοσκληρός, πιο άδικος και πιο απελπισμένος χωρίς τους ποιητές, χωρίς τονΓιάννη Ρίτσο. Από το blog «Εαρινή Συμφωνία»

ΑΝΘΡΩΠΟΙ- ΛΟΓΙΑ

ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

∫·È Ó· ·‰ÂÚÊ¤ ÌÔ˘

∫·È Ó· ·‰ÂÚÊ¤ ÌÔ˘Ô˘ Ì¿ı·ÌÂ Ó· ÎÔ˘‚ÂÓÙÈ¿˙Ô˘ÌÂ‹Û˘¯·, ‹Û˘¯· ÎÈ ·Ï¿.∫·Ù·Ï·‚·ÈÓfiÌ·ÛÙÂ ÙÒÚ·

‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·.

∫È ·‡ÚÈÔ Ï¤ˆ ı· Á›ÓÔ˘ÌÂ·ÎfiÌ· ÈÔ ·ÏÔ›.£· ‚ÚÔ‡ÌÂ ·˘Ù¿ Ù· ÏfiÁÈ·Ô˘ ·›ÚÓÔ˘ÓÂ ÙÔ ›‰ÈÔ ‚¿ÚÔ˜Û' fiÏÂ˜ ÙÈ˜ Î·Ú‰È¤˜,Û' fiÏ· Ù· ¯Â›ÏË,¤ÙÛÈ Ó· Ï¤ÌÂ È·

Ù· Û‡Î·-Û‡Î·Î·È ÙË ÛÎ¿ÊË-ÛÎ¿ÊË.

∫È ¤ÙÛÈ Ô˘ Ó· ¯·ÌÔÁÂÏ¿ÓÂ ÔÈ ¿ÏÏÔÈÎ·È Ó· Ï¤ÓÂ:"Δ¤ÙÔÈ· ÔÈ‹Ì·Ù·

ÛÔ˘ ÊÙÈ¿¯Óˆ ÂÎ·Ùfi ÙËÓ ÒÚ·".∞˘Ùfi ı¤ÏÔ˘ÌÂ ÎÈ ÂÌÂ›˜.°È·Ù› ÂÌÂ›˜ ‰ÂÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ

ÁÈ· Ó· ÍÂ¯ˆÚ›ÛÔ˘ÌÂ, ·‰ÂÏÊ¤ ÌÔ˘,·' ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ.∂ÌÂ›˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ

ÁÈ· Ó· ÛÌ›ÍÔ˘ÌÂ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ.

ŸÙ·Ó ÛÊ›ÁÁÔ˘Ó ÙÔ ¯¤ÚÈ

ŸÙ·Ó ÛÊ›ÁÁÔ˘Ó ÙÔ ¯¤ÚÈÔ ‹ÏÈÔ˜ Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ

ŸÙ·Ó ¯·ÌÔÁÂÏ¿ÓÂ¤Ó· ÌÈÎÚfi ¯ÂÏÈ‰fiÓÈÊÂ‡ÁÂÈ Ì¤Û· ·' Ù' ¿ÁÚÈ· Á¤ÓÈ· ÙÔ˘˜

ŸÙ·Ó ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·È, fiÙ·Ó ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·ÈË ˙ˆ‹ ÙÚ·‚¿ÂÈ ÙËÓ ·ÓËÊfiÚ·ÌÂ ÛËÌ·›Â˜, ÌÂ ÛËÌ·›Â˜ÌÂ ÛËÌ·›Â˜ Î·È ÌÂ Ù·ÌÔ‡ÚÏ·

∏ ˙ˆ‹ ÙÚ·‚¿ÂÈ ÙËÓ ·ÓËÊfiÚ·ÌÂ ÛËÌ·›Â˜, ÌÂ ÛËÌ·›Â˜ÌÂ ÛËÌ·›Â˜ Î·È ÌÂ Ù·ÌÔ‡ÚÏ·

ŸÙ·Ó ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·È, fiÙ·Ó ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·ÈË ˙ˆ‹ ÙÚ·‚¿ÂÈ ÙËÓ ·ÓËÊfiÚ·ÌÂ ÛËÌ·›Â˜, ÌÂ ÛËÌ·›Â˜ÌÂ ÛËÌ·›Â˜ Î·È ÌÂ Ù·ÌÔ‡ÚÏ·


E ρ ν έ σ τ ο Γ κ ε β ά ρ α Ο Ερνέστο Γκε-

βάρα γεννή-

θηκε στο Ρασάριο

της Αργεντινής,

γιος της Σέλια ντε

Σέρνα και του

Ερνέστο Γκεβάρα

Λιντς, το μεγαλύτερο από τα συνολικά πέντε

παιδιά της οικογένειας. Σύμφωνα με το πιστο-

ποιητικό γέννησής του, γεννήθηκε στις 14 Ιου-

νίου 1928. Η οικογένειά του ήταν μια από τις οι-

κογένειες της αργεντινής ολιγαρχίας, με ισπα-

νικές και ιρλανδικές καταβολές. Παρόλα αυτά οι

γονείς του νεαρού Ερνέστο δεν απέφευγαν κα-

θόλου την επαφή με ανθρώπους χαμηλότερων

κοινωνικών στρωμάτων. Πολλά μέλη της ολι-

γαρχίας θεωρούσαν προκλητικό αυτό τον τρόπο

ζωής επειδή το ζεύγος Γκεβάρα έδειχνε φανερά

ότι σεβόταν και δεχόταν προοδευτικές ιδέες. Ο

πατέρας του χαρακτηρίζεται ως τυχοδιώκτης,

που εγκατέλειψε τις αρχικές του σπουδές αρχι-

τεκτονικής, προκειμένου να δραστηριοποιηθεί

στον επιχειρηματικό χώρο, ενώ η μητέρα του

υπήρξε ένθερμη καθολική που αργότερα όμως

μεταστράφηκε στο φιλελευθερισμό της αριστε-

ράς.

Λόγια του ίδιου«Αν με ρωτούσαν εμένα, αν αυτή η Επανά-

σταση που έχετε μπροστά στα μάτια σας είναι

μια επανάσταση κομμουνιστική, αφού θα καθόρι-

ζα ακριβώς τι είναι κομμουνισμός αγνοώντας τις

κατηγόριες που εξύφαναν ο ιμπεριαλισμός και οι

αποικιοκρατικές δυνάμεις που τα ανακατεύουν

όλα, θα κατέληγα να πω πως αυτή η Επανάστα-

ση, στην περίπτωση που θα θεωρηθεί μαρξιστική

και ακούστε καλά πως λέω μαρξιστική θα είναι,

γιατί ανακαλύψαμε εμείς καθώς κι’ αυτή με τις

δικές της μεθόδους τους δρόμους που υπέδειξε

ο Μαρξ.» (Προς τη νεολαία της Λατινικής Αμερι-

κής).

«Ανασκοπώντας τη ζωή μου, πιστεύω ότι

δούλευα με αρκετή τιμιότητα και αφοσίωση για

να εδραιώσω την επαναστατική κατάκτηση».

(Αποχαιρετιστήριο γράμμα στον Φιντέλ Κά-

στρο).

«Ας ανακεφαλαιώσουμε έτσι τις φιλοδοξίες

μας για τη νίκη: καταστροφή του ιμπεριαλισμού

με την εξουδετέρωση του πιο ισχυρού του προ-

πυργίου, που είναι η ιμπεριαλιστική κυριαρχία

των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Πρέπει

να υιοθετήσουμε σαν ταχτικό στόχο τη σταδιακή

απελευθέρωση των λαών, του καθενός ξεχωρι-

στά ή κατά ομάδες, υποχρεώνοντας τον εχθρό

να διεξάγει ένα δύσκολο πόλεμο σε εδάφη που

δεν είναι τα δικά του και εκμηδενίζοντας τις βά-

σεις του ανεφοδιασμού του, που είναι οι εξαρτη-

μένες χώρες». (Μήνυμα στη Τρικοντινένταλ).

«Έζησα υπέροχες στιγμές δίπλα σου και αι-

σθάνομαι την τιμή να ανήκω στους ανθρώπους

σου στις λαμπρές μα λυπημένες μέρες της κρί-

σης της Καραϊβικής. Λίγοι πολιτικοί είναι στις μέ-

ρες μας τόσο λαμπροί όσο εσύ. Είμαι επίσης πε-

ρήφανος που σε ακολούθησα χωρίς δισταγμό,

που ταυτίστηκα με τον τρόπο που σκέφτεσαι και

που εκτιμάς τους κινδύνους». (Αποχαιρετιστή-

ριο γράμμα στον Φιντέλ Κάστρο).

«Είμαι Κουβανός και Αργεντινός συγχρόνως,

και, αν δεν προσβάλλονται οι λαμπρές εξοχότη-

τες των Λατινοαμερικανών εκπροσώπων, νιώθω

τόσο πατριώτης Λατινοαμερικάνος, από οποια-

δήποτε χώρα της Λατινικής Αμερικής, όσο κανέ-

νας άλλος, και την ώρα που θα είναι αναγκαίο εί-

μαι διατεθειμένος να δώσω τη ζωή μου για την

απελευθέρωση οποιασδήποτε από τις χώρες της

Λατινικής Αμερικής, χωρίς να ζητήσω τίποτα από

κανέναν, χωρίς να απαιτήσω τίποτα, χωρίς να εκ-

μεταλλευτώ κανέναν» (Ομιλία στον ΟΗΕ, 1964).

«Η Κουβανέζικη Επανάσταση παίρνει τον

Μαρξ από το σημείο εκείνο που εγκατέλειψε την

επιστήμη για να πιάσει το επαναστατικό τουφέκι.

Και τον πιάνει από κει, όχι από ρεβιζιονιστικό

πνεύμα, ούτε και για να αγωνιστεί εναντίον εκεί-

νου που έπεται του Μαρξ με την πρόθεση να

αποκαταστήσει έναν «καθαρό» Μαρξ, άλλα

απλά γιατί, μέχρι τότε ο επιστήμων Μαρξ, βρι-

σκόμενος έξω από την ιστορία, μελετούσε και

πρόβλεπε το μέλλον. Από κει κι έπειτα ο Μαρξ, ο

επαναστάτης της ιστορίας, έμπαινε στον αγώ-

να.» (Σημειώσεις για τη μελέτη της ιδεολογίας

της Κουβανέζικης επανάστασης).

«Με βάση την αγροτική μεταρρύθμιση θα δο-

θεί και η μάχη της βιομηχανοποίησης της χώρας,

που είναι λιγότερο απλή. Εκεί πρέπει ν’ αγωνι-

στούμε εναντίον πολύπλοκων φαινομένων και

θα είχαμε εύκολα ναυαγήσει, αν δεν υπήρχαν

στον κόσμο πολύ μεγάλες φιλικές δυνάμεις μι-

κρών χωρών. Χώρες σαν την Κούβα αυτή τη

στιγμή, χώρες επαναστατικές και καθόλου με-

τριοπαθείς μπορεί ν’ αναρωτηθούν αν η Σοβιετι-

κή Ένωση και η Λαϊκή Κίνα είναι φίλες της. Στην

ερώτηση αυτήν δεν πρέπει ν’ απαντήσουμε χλια-

ρά, αλλά να βεβαιώσουμε με όλη μας τη δύναμη

ότι η Σοβιετική Ένωση, η Κίνα και όλες οι σοσια-

λιστικές χώρες, καθώς και όλες οι αποικίες ή

ημιαποικίες που έχουν απελευθερωθεί είναι φί-

λες μας. Σ’ αυτή τη φιλία επάνω μπορεί να θεμε-

λιωθεί η πραγματοποίηση μιας αμερικανικής

επανάστασης. Στην πραγματικότητα θα ’χαν

χρειαστεί τεράστιες δυνάμεις κι απέραντη αφο-

σίωση του λαού μας για ν’ αντέξουμε αν η Σοβιε-

τική Ένωση δεν είχε βρεθεί αυτή την ώρα για να

μας δώσει πετρέλαιο και ν’ αγοράσει ζάχαρη»;

(Προς τη νεολαία της Λατινικής Αμερικής).

«Όπου κι αν βρίσκομαι, θα αισθάνομαι την ευ-

θύνη του να είσαι Κουβανός επαναστάτης και

σαν τέτοιος θα συμπεριφέρομαι. Δεν λυπάμαι

που δεν άφησα τίποτα υλικό στη γυναίκα και τα

παιδιά μου. Είμαι ευτυχισμένος που έγινε έτσι.

Δε ζητώ τίποτα γι αυτούς γιατί το κράτος θα

φροντίσει να έχουν αρκετά για να ζήσουν και να

μορφωθούν. Θα είχα πολλά να πω σ' εσένα και

το λαό μας, αλλά αισθάνομαι ότι είναι άχρηστα.

Οι λέξεις δεν

μπορούν να

ε κ φ ρ ά σ ο υ ν

αυτό που θα

ήθελα και δεν

υπάρχει λό-

γος να ξο-

δεύω σελί-

δες.» (Απο-

χαιρετιστή-

ριο γράμμα

στον Φιντέλ Κάστρο).

«Πόσο πιο κοντινό και πιο φωτει-

νό θα βλέπαμε το μέλλον, αν άνθιζαν

δυο, τρία, πολυάριθμα Βιετνάμ στην

επιφάνεια της γης, με το μερίδιο

τους από νεκρούς και απέραντες

τραγωδίες, με τον καθημερινό ηρωι-

σμό τους, με τα επανειλημμένα τους

πλήγματα ενάντια στον ιμπεριαλι-

σμό, και με την υποχρέωση γι’ αυ-

τόν να διασκορπίζει τις δυνάμεις

του, κάτω από τις επιθέσεις του μί-

σους των λαών του κόσμου, που με-

γαλώνει όλο και πιο πολύ!» (Μήνυμα

στη Τρικοντινένταλ).

«Τώρα υπάρχουν βασιλιά-

δες χωρίς στέμματα: είναι τα

μονοπώλια, αληθινοί αφέντες

ολόκληρων χωρών, ακόμα και

ηπείρων, σαν την περίπτωση

της Αφρικής, ενός γερου τμήμα-

τος της Ασίας και δυστυχώς επί-

σης της Αμερικής μας. Κατά και-

ρούς προσπάθησαν να κυριαρχή-

σουν στον κόσμο. Όπως ο Χίτλερ, ο

εκπρόσωπος των μεγάλων γερμανι-

κών μονοπωλίων, που προσπάθησε

να επιβάλει την ιδέα της ανωτερότη-

τας μιας φυλής στον κόσμο, με έναν

πόλεμο που στοίχισε τη ζωή 40 εκα-

τομμυρίων ανθρώπινων υπάρξεων.

Η σημασία των μεγάλων μονοπω-

λίων είναι τεραστία. Σε σημείο που

να εξουδετερώνει την πολιτική ισχύ

σε πολλές από τις δημοκρατίες μας.» (Πολιτική

και Οικονομική Ανεξαρτησία).


Η «ελευθερία» είναι μαγική λέξη. Σημαίνει τη δυνατότηταπου έχει κανείς να είναι ο εαυτός του, να είναι σωστός καιαληθινός χωρίς επιρροές που μόνο στρεβλώσεις και αναπη-ρίες προκαλούν, και τη δυνατότητα να ζει κανείς τη ζωή τουόπως την αντιλαμβάνεται μακριά από εξωτερικές παρεμβά-σεις, έριδες, ενοχλήσεις ακόμα και φόβο. Σημαίνει να ζει κα-νείς την ιδιωτική του ζωή χωρίς παρείσακτους, σημαίνει ελευ-θερία σκέψης και επιλογής και τη δυνατότητα ανθρώπων καιφυλών να αναπτύσσουν τις κλίσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτηρι-στικά τους. Η λέξη Ελευθερία σημαίνει όλα αυτά αλλά και πολ-λά περισσότερα.

Είναι, άραγε, ελεύθερο το βρέφος ή το παιδί της σχο-λικής ηλικίας;

Είναι ελεύθερος ένας ερωτευμένος νέος άνθρω-πος ή κάποιος που εκπαιδεύεται στο επάγγελμα πουθα ακολουθήσει;

Είναι ελεύθεροι οι παντρεμένοι; Εμείς, ως γονείς, είμαστε ελεύθεροι όταν τα

παιδιά μεγαλώνουν και φεύγουν από το σπίτι; Είμαστε ελεύθεροι στα γεράματα; Βλέπουμε ότι όλες αυτές οι καταστάσεις έχουν

όρια, ίσως να είναι και κουραστικές. Είναι, άραγε, ελεύθερος ο ναυαγός στο ερημονή-

σι ή ο ερημίτης πάνω στο βουνό; Σίγουρα ο καθένας τους ξεχωριστά είναι ελεύθε-

ρος από τις επιρροές των άλλων. Οι μόνοι περιορισμοίπου θα αντιμετώπιζε θα προέρχονταν από τον ίδιο. Σε τέτοι-ες περιπτώσεις, εάν μόνοι μας δεν βλέπαμε τις ατέλειες και τηδύναμή μας, θα περνούσαν απαρατήρητες και δεν θα ξέραμεποιο είναι το μέτρο μας. Η αλαζονεία μας δεν θα είχε αντιμε-τωπίσει καμία πρόκληση.

Κανείς δεν θα μας είχε επιστήσει την προσοχή σε αυτές.Ίσως κάποιοι ανάμεσά μας να μένουν σε απόσταση από τουςάλλους για να αποφεύγουν τις παρεμβάσεις τους ή για νααποφεύγουν τις συγκρίσεις με αυτούς ή ακόμα και για να γλι-τώνουν τις πιέσεις και τα προβλήματα που είναι αναπόφευκταόταν συγχρωτιζόμαστε με άλλους ανθρώπους.

Ο αναχωρητής ή ο ερημίτης έχει ανάγκη να φροντίζει τοσώμα του. Χρειάζεται τροφή, ρούχα, ζέστη κλπ, αυτά όμωςδεν αποτελούν πρόκληση για τον ίδιο, δεν δικαιώνεται με αυ-τά, αντίθετα προς άλλους.

Αποδεχόμαστε τις κλιματικές συνθήκες, τις καιρικές συν-θήκες, τη γεωγραφική θέση, την εξάρτησή μας από την τροφή,το νερό, τον αέρα, την ανάπαυση κλπ ακόμα και τους περισσό-τερους περιορισμούς μας. Μπορούμε να αλλάξουμε τόπο ή νααλλάξουμε τις συνθήκες διαβίωσης. Μπορούμε να αγνοήσου-με ό,τι μας περιορίζει αλλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμετους άλλους ανθρώπους ούτε να τους αλλάξουμε για να τουςκάνουμε να συμβαδίζουν με εμάς.

Αυτό είναι κάτι που συχνά επιχειρήθηκε να γίνει με τηνπειθώ, άλλοτε με ήπιο άλλοτε με βίαιο τρόπο. Όμως, ποιο δι-καίωμα έχει κάποιος να προσπαθήσει να αλλάξει τους συναν-θρώπους του ξέροντας πως οι όποιες πράξεις του, αναπόφευ-κτα θα αποτελέσουν παρέμβαση στην ελευθερία τους, τα κοι-νωνικά τους ήθη, τη θρησκεία τους, τις απόψεις τους και τα πο-λιτικά τους ιδεώδη;

Ποιος έχει το δικαίωμα να ορίζει το κριτήριο και να αποφα-σίζει τι είναι το επιθυμητό ώστε να το επιβάλει;

Φαίνεται πως είναι αδύνατο ουσιαστικά να δοθούν κατα-νοητές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Όμως η εξέλιξημοιάζει να έχει διεργαστεί τρόπους για την ειρηνική ανάπτυξηστις ανθρώπινες κοινωνίες. Το πρώτο βασικό στοιχείο είναι οπεριορισμός ως προς το τί είναι ελεύθερος να κάνει καθέναςατομικά- μέσα σε αποδεκτά όρια. Τα μακρόχρονα έθιμα προσ-διορίζουν τα όρια και «η εξουσία» επιβάλλει την τήρησή τους.Μέσα σε αυτά τα όρια, είναι θεμελιώδης η μέγιστη ατομικήελευθερία για αυτοέκφραση, για τη χρήση του χρόνου, για τηνεργασία, για τη συνολική οργάνωση της ζωής, της σκέψηςκλπ. Αλλά και η «εξουσία» πρέπει να είναι αποδεκτή. Η εξου-σία δεν πρέπει να είναι απρόβλεπτη, αλλοπρόσαλλη ή αυθαί-ρετη.

Πρέπει να επιβάλει το νόμο όχι όμως και να τον κατασκευ-άζει. Κάθε κοινωνικός νόμος πρέπει να μπορεί να αιτιολογεί-ται και να γεννιέται από την ίδια την Κοινωνία και να μην απο-κτά ποτέ απόλυτο και παγιωμένο χαρακτήρα.

Έξω από αυτά τα πλαίσια της ατομικής ελευθερίας κανείς

δεν πρέπει να έχει το δικαίωμα ή την ισχύ να επιβάλει τη θέλη-σή του στους άλλους, εκτός π.χ. από τους γονείς κατά τηνανατροφή των παιδιών τους, όμως, ποιος μπορεί να ορίσειπρακτικούς κανόνες γι' αυτό, πέρα από την αγάπη και την κα-τανόηση (και φυσικά πολύ κουράγιο); Η ελευθερία απαιτεί ναλαμβάνονται υπόψη προβλήματα όπως είναι οι «επιτρεπτές»σχέσεις μεταξύ των φύλων και οι επιπτώσεις τους στην κοινό-τητα. Μέχρι ποιο βαθμό το άτομο προάγει την κοινότητα ή ηκοινότητα το άτομο;

Έχουμε δει τι περιορισμούς στην ελευθερία του υφίσταταικάποιος, μόνο και μόνο επειδή είναι αυτός που είναι, και τα

αναπόφευκτα εμπόδια που επιβάλλει η κοινωνία. Έχουμεπαρατηρήσει διαφορές ως προς τις αντιδράσεις από προ-

σωπικότητα σε προσωπικότητα, μαζί και ιδιαίτερες πε-ριπτώσεις όπως ήταν, καθώς λένε, η ευφυΐα του Μάρ-κου Αντώνιου που «επέπληττε» ο Καίσαρας.

Σωματικά, συναισθηματικά και νοητικά εξαρτώ-μαστε σε μεγάλο βαθμό από τους άλλους, όπως,όμως, είδαμε, ενώ αποτελούν για μας κίνητρο καιμας δίνει χαρά η επαφή μαζί τους, συγχρόνως μαςπεριορίζουν και μερικές φορές μας προκαλούν δυσα-ρέσκεια. Στη Θεοσοφική Εταιρεία λέμε ότι τέτοιεςδοκιμασίες και καταναγκασμοί είναι το Κάρμα μας, το

αποτέλεσμα των πράξεών μας. Εξετάζοντάς τα κάτωαπό αυτό το πρίσμα ως βοηθήματα ανάπτυξης του χαρα-

κτήρα, θα θέλαμε άραγε πράγματι να αποδεσμευτούμεακόμα κι αν μπορούσαμε;

Μήπως αρχίζει να διαφαίνεται ότι δεν υπάρχει ουσιαστικάελευθερία, αλλά κι αν υπάρχει, θα την θέλαμε πραγματικά;Ίσως να πρέπει να εμβαθύνουμε περισσότερο, να δούμε τηνουσιαστική φύση της ύπαρξης, της ατομικής μας ύπαρξης. Σεαυτό το σημείο, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μεγάλες δυσκο-λίες γιατί έχουμε τη δυνατότητα να ξέρουμε για την ύπαρξήμας μόνο βασιζόμενοι σε όσα εμείς οι ίδιοι «γνωρίζουμε».Όσα γνωρίζουμε θα μπορούσαν να περιγραφούν ως ενσυνεί-δητη γνώση (υποκείμενο), γνώση ως προς κάτι (αντικείμενο).Θα έλεγε κανείς πως αρχίζουμε να γινόμαστε δυσνόητοι χω-ρίς λόγο. Πρέπει, όμως, να έχει γίνει ήδη σαφές ότι εκτός απότην παρέμβαση των άλλων τα όρια που μας επιβάλλονταιαπό τα δικά μας οχήματα της «ύπαρξης» π.χ. από τοσώμα μας και τις φυσικές συνθήκες ή άλλες κατα-στάσεις στις οποίες εμπλεκόμαστε είναι ταπραγματικά όρια της ατομικής μας ελευθερίας.Πραγματική ελευθερία μπορεί να ισχύσει μόνογια μια απόλυτη και απεριόριστη κατάστασηύπαρξης. Ασφαλώς, κάτι τέτοιο είναι μάλλονανέφικτο, τουλάχιστον μέχρι να ενωθούμε μετο ΕΝΑ, στο τέλος των κύκλων της ύπαρξήςμας, σε αυτό που ονομάζεται Παρανιρβάνα. ΤοΠαρανιρβάνα υποδηλώνει ότι το Νιρβάνα είναι μίακατάσταση λιγότερο απόλυτη από το Παρανιρβάνα.Υποδηλώνει ότι υπάρχουν διαβαθμίσεις απελευθέρωσης.Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να γίνει κατανοητή η ελευθερία, γιανα το καταλάβουμε καλύτερα. Η πραγματική ελευθερία γίνε-ται εσωτερική υποκειμενική κατάσταση. Μια τέτοια κατάστα-ση θα μπορούσε να ισχύσει μόνο στη συνειδητότητα και, ωςπρος εμάς τους ανθρώπους, στη μη-αυτοσυνειδητότητα.Πράγμα που σημαίνει επομένως ότι και η συνειδητότητα κλι-μακώνεται κατά κάποιο τρόπο. Πρέπει να προσπαθήσουμε ναδούμε τί μπορεί να σημαίνει αυτό.

Είμαστε εξοικειωμένοι με την ιδέα των επιπέδων τηςύπαρξης: το φυσικό, το συναισθηματικό, το νοητικό κλπ. Αυτόπου λέμε είναι ότι για να λειτουργούμε αυτοσυνείδητα σε κα-θένα από τα εν λόγω επίπεδα εννοείται πως λειτουργούμε μεδιαφορετικό τρόπο συνειδητότητας σε καθένα από αυτά. Το«αίσθημα» συνειδητότητας, δηλαδή, σε κάθε ένα από αυτά ταεπίπεδα είναι διαφορετικό. Αποτιμάμε τα πράγματα σε μίαπτυχή της συνειδητότητας. Η ανταπόκρισή μας, ως προς τοσυναίσθημα, σε αυτά τα πράγματα, τα πλάσματα και τους άλ-λους ανθρώπους λειτουργεί σε μία άλλη πτυχή της συνειδητό-τητας. Η εμπειρία είναι διαφορετικής τάξης. Έτσι και με τηνοητική δραστηριότητα, την σκέψη και τη μνήμη, όπου δενυπεισέρχεται τόσο πολύ το συναίσθημα, έχουμε επίγνωσηενός συγκεκριμένου είδους εσωτερικής δραστηριότητας. Ηεπίγνωση καθενός από αυτά τα είδη εσωτερικής ανταπόκρι-σης και δραστηριότητας συνιστά απόκτηση γνώσης. Σημειώ-

στε ότι και αυτή αποτελεί εσωτερική δραστηριότητα διαφορε-τική, όμως, από τη σωματική αντίληψη ή το συναίσθημα ή αυ-τές καθαυτές τις σκέψεις που για όλα μπορούμε να έχουμεεπίγνωση.

Η αντανακλαστική αυτή επίγνωση των αντιδράσεών μαςκλπ έχει ονομαστεί αυτοθύμηση ή αυτοεπίγνωση. Τότε λέμεότι ο άνθρωπος γνωρίζει ακριβώς τί κάνει. Αυτή η κατάστασηαυτοεπίγνωσης την ώρα της δράσης αλλά και της ίδιας τηςπράξης είναι η απόκτηση γνώσης όπως την εννοούμε εδώ.

Τέτοια απόκτηση γνώσης, λοιπόν, δεν υπόκειται σε περιο-ρισμούς, γιατί δεν εξαρτάται από το πράγμα ή την πράξη πουγίνονται γνωστά. Αυτό που γίνεται γνωστό είναι που περιορί-ζεται ή υπόκειται σε περιορισμούς. Εάν, λοιπόν, θέλουμε ναγνωρίσουμε την ελευθερία, πρέπει με κάποιο τρόπο να καλ-λιεργήσουμε την απόκτηση της γνώσης. Πράγμα που σημαίνεινα υψώσουμε την επίγνωσή μας πάνω από την αντικειμενικήσυνειδητότητα, δηλαδή από τις συνηθισμένες δραστηριότη-τες ή από το πώς χειριζόμαστε τον εαυτό μας σε όλα τα επίπε-δα της ζωής μας όταν είμαστε ξύπνιοι. Πρόκειται για μια ξεχω-ριστή ανθρώπινη ικανότητα. Ο Καρλ Γιούνγκ, ο διαπρεπής ψυ-χολόγος, μας έχει μιλήσει για το περιστατικό κατά το οποίοπηγαίνοντας μια μέρα στη σχολή του, απέκτησε ξαφνικά αυτο-επίγνωση με αυτόν τον ιδιαίτερο τρόπο. Είναι η κατάστασητην οποία τόσο ωραία μας περιγράφει ο Δρ. Μόρις Νίκολ σταΨυχολογικά Ερμηνευτικά Σχόλιά του. Πρέπει να είναι το απο-κορύφωμα κάποιας περιόδου προσπάθειας και εξέλιξης. Φαί-νεται πως είναι μια ικανότητα που μπορεί να καλλιεργηθεί, αλ-λά προφανώς όχι σαν αυτοσκοπός. Σε κάθε περίπτωση, είναικάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε, εφόσον είναι αδύνατο ναγνωρίζουμε μια εμπειρία προτού την βιώσουμε.

Με θεοσοφικούς όρους συμπεραίνουμε ότι αντιστοιχεί σεαυτό που θα ονομάζαμε «Εγωική» συνειδητότητα. Πρόκειταιγια μια αντιφατική κατάσταση γιατί κατ' αυτήν, ενώ είμαστεαπελευθερωμένοι από τους περιορισμούς των προσωπικών«οχημάτων» και συνθηκών εφόσον τους έχουμε υπερβεί, οβαθμός υπέρβασης περιορίζεται στο βαθμό της Εγωικής μαςανάπτυξης ή εξέλιξης.

Μια τέτοια εξέλιξη επιτυγχάνεται με «πνευματική» άσκη-ση. Όλοι τώρα ξέρουμε τί σημαίνει αυτό, έστω και ακροθιγώς.Σημαίνει σωστή δράση, μέσα σε σωστό πνεύμα. Σημαίνει

αφοσίωση, επιμονή και ανιδιοτέλεια. Η κορύφωσή της στην κατάλληλη στιγμή, που δεν εί-

ναι στιγμή της δικής μας επιλογής, είναι μια καινοτομία,φαινομενικά πάντα ξαφνική, που μας οδηγεί σε ένα νέοκόσμο, μια νέα κατάσταση ύπαρξης - μια κατάστασηελευθερίας όπου βλέπουμε τα πάντα με ένα νέο τρό-πο, έναν αποστασιοποιημένο τρόπο χωρίς προσκολλή-σεις κι όμως ενδιαφερόμαστε και νοιαζόμαστε για όλα.

Βλέπουμε τη φύση επί τω έργω, να δημιουργεί και ναανελίσσεται, ως ζωή, που δρα μπροστά στα μάτια μας, μέ-

σα από την ΑΓΑΠΗ και που τείνει στον ίδιο πάντα σκοπό,όπου όλα συμμετέχουν και όλα είναι αρμονικά. Δεν χωράειανησυχία ως προς την τελική έκβαση. Όλες οι επιφανειακέςασήμαντες λεπτομέρειες της ζωής μας είναι κούφιοι ήχοιμπροστά στην υπόκρουση αυτής της αδιατάραχτης γαλήνηςκαι συμπόνιας. Και ο ίδιος μας ο εαυτός, έτσι όπως τον ξέραμεπριν, αποτελεί τμήμα αυτής της διαδικασίας, μόνο που τώραδεν είμαστε πια προσκολλημένοι, είμαστε αδέσμευτοι. Είμα-στε μέρος της διαδικασίας αλλά όχι δέσμιοί της. Είμαστεελεύθεροι και μπορούμε να λέμε, όπως έλεγε ο Μίλτων καιμέσα από τη φυλακή, ότι: «τα ψάρια στη βαθιά θάλασσα δενγνωρίζουν τόση ελευθερία…». Αυτή είναι η πραγματική ελευ-θερία. Αλλά αυτή είναι και η Θεοσοφία.

Στην Εταιρεία μας ασφαλώς πρέπει να σεβόμαστε όλα αυ-τά που προαναφέρθηκαν. Οι κανόνες μας είναι όλοι κι όλοι οιπεριορισμοί που πρέπει να υφιστάμεθα. Η Εταιρεία δεν μπορείνα υποδείξει τί θα πιστεύει ή τί θα διαβάζει κανείς, να διατυπώ-νει δόγματα, να ακολουθεί μια ορθοδοξία, να προτείνει πρα-κτικές. Σκοπός της είναι να αναδείξει τους Στόχους της, τίπο-τα άλλο. Τα μέλη πρέπει να είναι ελεύθερα, ελεύθερα να ακο-λουθήσουν την Αλήθεια με το δικό τους τρόπο, ελεύθερα νακάνουν τα δικά τους λάθη, να διαβάζουν ό,τι θέλουν, να κά-νουν ό,τι θέλουν, σεβόμενοι τα ενδιαφέροντα και την ελευθε-ρία των άλλων. Ας μην ξεχνάμε ότι «Η Αλήθεια είναι που θα σεαπελευθερώσει» αλλά και ότι «Η Αλήθεια μπορεί να επιβιώσειμόνο στην Ελευθερία».

Μια σύντομη παρουσίαση της Ελενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ

∏Ελενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ εί-ναι η μεγάλη αποκρυφίστρια του19ου αιώνα, η οποία έγραψε τη

Μυστική Διδασκαλία, έργο που αποτε-λεί τη ραχοκοκκαλιά της ΣύγχρονηςΘεοσοφίας. Η παρουσία και το έργοτης αποτελούν σταθμό στην ιστορίατης ανθρωπότητας, εφόσον για πρώτη

φορά αποκαλύφθηκαν απόκρυφα γεγονόταπου επί δεκάδες αιώνες ήταν κρυμμένα συμβολικά σταμυστήρια. Λέγεται ότι υπήρξε η επιφανέστερη αποκρυφίστρια στηνιστορία του Δυτικού πολιτισμού και η άμεση αντιπρόσω-πος της υπέρ τα Ιμαλάια Αδελφότητας των Μυστών. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας της Ρωσίας, με πολλάταξίδια και περιπέτειες στο ενεργητικό της, βίωσε σκλη-ρές φυσικές και ψυχικές δοκιμασίες και απέκτησε τον α-πόλυτο έλεγχο στις απόκρυφες δυνάμεις της. Οι πληροφορίες που φθάνουν έως σήμερα για την προ-σωπική ζωή της Eλενας Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ είναι α-ποσπασματικές και πολλές φορές παραποιημένες απόπροσωπικές εικασίες. Οι ατομικές της σημειώσεις φαίνο-νται συχνά αντιφατικές, επειδή πολλές εξ αυτών έχουν

κρατηθεί συμβολικά, επομένως δεν καθορίζουν με ακρί-βεια τα γεγονότα της ζωής της. Εκείνες δε των φίλων καιτων συγγενών της είναι μπερδεμένες, με εξαίρεση της α-δελφής της που κρατούσε ημερολόγιο και ήταν προσε-κτική σε ό,τι κατέγραφε. Η Ελενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ υπήρξε η Αγγελιαφόροςπου εξελέγη από τους Μαχάτμας, δηλαδή την Πνευματι-κή Ιεραρχία , για να παρουσιάσει τμήματα της απόκρυφηςγνώσης στην ανθρωπότητα. Ηταν ένα άτομο με περίεργοχαρακτήρα και ιδιαίτερα χαρίσματα. Ηταν μουσικός καιζωγράφος και γνώριζε καλά τη γαλλική, εκτός από τη μη-τρική της γλώσσα που ήταν η ρωσσική. Τελικά κατάφερενα συγγράψει τη "Μυστική Διδασκαλία" στην Αγγλική. Ηταν μια γυναίκα με ατσαλένια θέληση, φοβερά ανεξάρ-τητη και αντίθετη με οποιονδήποτε συμβιβασμό. Είχε έ-να πάθος για την αλήθεια και επομένως για τη δικαιοσύ-νη. Οι εξαιρετικές της περιπέτειες στην Ευρώπη, στη Μέ-ση Ανατολή, στη Βόρεια και Νότια Αμερική, στην Ινδίακαι το Θιβέτ, την εμπλούτισαν με μια εξαιρετική απόκρυ-φη γνώση και εσωτερική πληροφορία, που έγιναν αργό-τερα τα κίνητρα και οι βάσεις για το θεοσοφικό της έργο. Από μικρή ηλικία ήταν διορατική και κατείχε απόκρυφεςδυνάμεις. Ελεγε πως σε όλη της τη ζωή προστατευόταναπό μια αόρατη παρουσία που την ονόμαζε "Προστάτη"της. Ηταν πάντοτε υπό την προστασία και την επίβλεψητης Αδελφότητας των Μυστών που φρόντιζαν η προστα-τευομένη τους να μυείται από κατάλληλους δασκάλους

και σε κατάλληλα μυητήρια κέντρα κυρίως του Θιβέτ. Θυσίασε τη ζωή της για το έργο που της ανατέθηκε απότην Ιεραρχία των Μαχάτμας, διαδίδοντας τη μεταφυσικήφιλοσοφία μέσω βιβλίων, περιοδικών, εξωτερικών και ε-σωτερικών ομάδων και διαλέξεων. Επειδή ήταν δίκαιη,αυστηρή και ασυμβίβαστη, απέκτησε φανατικούς φίλουςκαι εχθρούς. Είχε το χάρισμα να παλεύει τους εχθρούςτης αλλά και να τους συγχωρεί, επειδή αγαπούσε βαθιάτους συνανθρώπους της και ήταν γενναιόψυχη. Παρόλες τις αντιξοότητες, την κατασπίλωση και το κυνη-γητό που υπέστη εκ μέρους των εχθρών της, έμεινε ατα-λάντευτη στην εκπλήρωση του ευγε-νικού έργου της μέχρι την τελευταίαστιγμή της επίγειας ζωής της. Τα ε-λαττώματά της και όσα της κατα-μαρτυρούσαν οι αντίθετοί της, σβή-νουν και συγχωρούνται εμπρόςστην αυταπάρνηση και την αφοσίω-σή της προς το υπέροχο εσωτερικόέργο που ανέλαβε να εκτελέσει,θυσιάζοντας για χάρη του κάθεπροσωπική χαρά και ανάπαυση.Εγκατέλειψε το καταπονημένοκαι άρρωστο σώμα της την 8ηΜαΐου του 1891, σε ηλικία 60 ε-τών, συμπληρώνοντας μέχρι την τελευταία τηςπνοή παραγράφους στη Μυστική Διδασκαλία.

Έλενα Πετρόβνα ΜπλαβάτσκυΤης Ασπασίας Παπαδομιχελάκη

Η Ελευθερία By: Τζέφρεϋ Φάρδινγκ


μÈ‚Ï›· Ô˘ ‰È·‚¿Û·ÌÂ

Το μυστικό των αλόγωνΝατάσα Γκουτζικίδου

Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ

Όταν μεγαλώνεις σε ιπποφορ-

βείο, πρώτα μαθαίνεις να ιππεύ-

εις και μετά να περπατάς και να

μιλάς. Μέρα με την μέρα, νιώ-

θεις τη δύναμη του αλόγου να

θεριεύει μέσα σου. Γίνεσαι ένα

μαζί του. Ο ξέφρενος καλπα-

σμός του γίνεται και δικός σου.

Η υπερήφανη φύση του σε

γοητεύει, ξέρεις όμως ότι ποτέ

δε θα δαμάσεις αυτό το πλά-

σμα, έναν αληθινό κυρίαρχο σ

ένα αέναο παιχνίδι επιβίωσης και συντήρησης.

Αισθάνεσαι πως τα μεγάλα εκφραστικά μάτια

του διαβάζουν την ψυχή σου. Ω, ναι!! Είναι οι

μοναδικοί μάρτυρες ενός καλά κρυμμένου μυ-

στικού που απλά περιμένει να φανερωθεί...»

Μια συγκλονιστική ιστορία για τον έρωτα και

για την πίστη στον ίδιο τον άνθρωπο.

∏ ∞¶√¢ƒ∞™∏Μάρκου Αθανασία

Ο χορός των νυμφώνΝατάσα ΓκουτζικίδουΕκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ

«Ο μύθος λέειπως όταν το φεγ-γάρι κοντεύει στηγέμιση, κοντά στησπηλιά της νεράϊ-δας ακούγεται έ-να βουητό. Μοιά-ζει με τραγούδιαλλά όσοι το ά-κουσαν, λένεπως τα λόγιαμοιάζουν ασυ-

νάρτητα. Όσοι όμως είχαν πίστη, είδαν έναπλάσμα ονειρικό να τριγυρνά στο δάσος καιμετά να χάνεται στη σκόνη του χρόνου. Λέ-νε πως το πλάσμα ζει στον κορμό μιας βελα-νιδιάς που φυτρώνει κοντά στην είσοδο τηςσπηλιάς εδώ και χρόνια, τόσα πολλά που κα-νείς δεν ξέρει την αλήθεια…»

Iμαρέτ Γιάννης Καλπούζος εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Άρτα 1854. Δυο αγόρια γεννιούνται την ίδια νύ-

χτα, ένας Έλληνας κι ένας Τούρκος. Το μυθι-

στόρημα παρακολουθεί τη ζωή τους με φόντο

την άγνωση το πλατύ κοινό ιστορία της περιο-

χής και όχι μόνο. Μια ολόκληρη εποχή αναπα-

ρίσταται με μοναδικό τρόπο και χωρίς προκατά-

ληψη παράλληλα με την περιπέτεια, τη δράση,

τον έρωτα, τις κωμικές ή τις τραγικές καταστά-

σεις, τις συνεχείς ανατροπές και εκπλήξεις ώ-

στε να κτιστεί ένα χορταστικό και συναρπαστι-

κό βιβλίο. Στη σκιά του ρολογιού που χτυπά τις

οθωμανικές ώρες Έλληνες, Τούρκοι και Εβραίοι. Οι δύο φί-

λοι, ο Λιόντος και ο Νετζίπ, μια δολοφονία μυστήριο, ο παπ-

πούς Ισμαήλ, η «μικρή» ακόμη Ελλάδα, η Οθωμανική Αυτο-

κρατορία, ο φανατικός Ντογάν, συγκρούσεις, επαναστάσεις,

συνύπαρξη, καθημερινή ζωή, χοροεσπερίδες, Καφέ Αμάν, πε-

τροπόλεμος, Απόκριες, Ραμαζάνι, χαμάμ, ο τουρκικός μπερ-

ντές του Καραγκιόζη, αφορισμοί, ο «άλλος» στα πρόσωπα

και στις συνήθειες των κατοίκων των τριών φυλών, λαθρε-

μπόριο, κολίγοι, τσιφλικάδες, πλούτος και εξαθλίωση, γλυκιά

και πικρή ζωή. Όλα έχουν θέση στο ιμαρέτ του Θεού.

Επιτέλους ελευθερώθηκα, αναφώνησε θριαμβευτικάη Ζήνα. Κοίταξε γύρω της και μετά από δεκαπέντε χρό-νια ήταν η πρώτη φορά που τα σιδερένια κάγκελα δενεμπόδιζαν το οπτικό της πεδίο. Παράξενο όμως, ένιωθελίγο μουδιασμένη και φοβισμένη, σαν τα πουλιά που δι-στάζουν στο πρώτο τους πέταγμα.

Μήνες τώρα ωρίμαζε η σκέψη μέσα της. Ο μικρός τηςφίλος είχε συμβάλει κατά πολύ στο κατόρθωμά της. Τηνείχε ξυπνήσει από τον λήθαργο της συνήθειας και τηςπαραίτησης από κάθε δικαίωμα στη ζωή.

Τον γνώρισε πριν από τρία χρόνια ένα πρωινό του Αυ-γούστου που νωχελικά είχε αφεθεί για λίγα λεπτά στοχάδι του ήλιου. Ήρθε και στάθηκε δυό μέτρα μακριά της,κοιτώντας την με δυό ματάκια σαν μαύρο κάρβουνο καιπροσπαθώντας να την τραβήξει στο απύθμενο βάθοςτους. Στάθηκε εκεί για δέκα λεπτά και μετά πέταξε καιχάθηκε μακριά.

Εμφανίστηκε ξανά μετά από δύο μέρες μα αυτή τηνφορά παρέτεινε την παραμονή του σε μισή ώρα. Στάθηκεκαι την κοίταξε όπως την πρώτη φορά και μετά απομα-κρύνθηκε δίχως έναν ήχο.

Το ραντεβού ανανεώθηκε ξανά και ξανά και οι δυότους άρχισαν να δένονται με έναν άρρηκτο δεσμό. Καικάθε φορά τα μάτια του προσπαθούσαν να διαπεράσουντο είναι της, μέχρι τη στιγμή που πετούσαν πάλι μακριά.

Πέρασε καιρός ώσπου να αναρωτηθεί τι είναι πέραεκεί που εξαφανίζεται κάθε φορά ο φίλος της. Έβαλετην φαντασία της να δουλέψει μα μπροστά της βρήκεέναν τοίχο.

Τι ονειρευόταν άραγε τόσα χρόνια; Με λύπη της δια-πίστωσε ότι δεν είχε ονειρευτεί ποτέ μέχρι τώρα. Δεν εί-χε αναμνήσεις από το παρελθόν παρά ένα ισοπεδωτικάάχαρο παρόν.

Τα κάγκελα της φυλακής είχαν εγκλωβίσει όχι μόνοτο κορμί της, αλλά και κάθε ανησυχία της, γειώνοντάςτην στο απόλυτο μηδέν.

Κυλούσαν οι εποχές, και η Ζήνα άρχισε να προσέχεικαι την παραμικρή μεταβολή της φύσης, εντείνοντας τιςαισθήσεις της. Προσηλώθηκε στο να αφουγκράζεται τοακαθόριστο θρόισμα του ανέμου όπως παλλόταν μέσαστα ηλεκτροφόρα σύρματα και που και που σπινθηροβο-λούσε σαν αδύναμη ηλιαχτίδα.

Είχε γίνει όμως μάρτυρας της υπερφυσικής δύναμηςαυτού του λεπτεπίλεπτου πλέγματος. Όταν μια συγκρα-τούμενή της είχε αποπειραθεί να αποδράσει σκαρφαλώ-νοντας πάνω του με μεγάλες δρασκελιές, αυτό έλαμψεσαν αστραπή και έκαψε για πάντα καθετί ζωντανό μέσατης.

Από τότε ο φόβος γι αυτό φώλιασε στη Ζήνα και κο-ρυφώθηκε την στιγμή που ο μόνος και αγαπημένος τηςφίλος κούρνιασε μέσα στο ηλεκτροφόρο πλέγμα. Δενμπορεί να ξεχάσει την αδυσώπητη κραυγή που βγήκεαπό τα σωθικά της στη σκέψη του επόμενου δευτερόλε-πτου όπου ο άτυχος της φίλος θα κείτονταν άψυχος στοχώμα. Τίποτα τέτοιο όμως δεν συνέβη. Εκείνος την κοί-ταξε βαθιά μες τα μάτια και με ένα αδιόρατο συνωμοτικόχαμόγελο κούνησε το ράμφος του. Στάθηκε εκεί τρία λε-πτά και μετά πέταξε. Σε λίγο επέστρεψε με ένα μικρόκλαδάκι και το απίθωσε στο σύρμα. Το κλαδάκι λαμπά-διασε και σε δευτερόλεπτα έγινε στάχτη.

Άλλο και τούτο σκέφτηκε η Ζήνα, ο φίλος μου είναιένας μικρός μάγος.

Ο μάγος επανελάμβανε το νούμερό του κάθε Παρα-σκευή μεσημέρι πάντα την ίδια ώρα με ευλαβική ακρί-βεια. Όταν τελείωνε την παράσταση, την πλησίαζε και

περνούσε αρκετή ώρα όπου συνομιλούσαν χωρίς ήχουςκαι φανφάρες ,σαν δυο παλιοί γνώριμοι εραστές.

Η ιεροτελεστία της καθημερινής τους συνάντησης εί-χε τονώσει το ενδιαφέρον της και είχε ξεμουδιάσει τουςνευρώνες του μυαλού της. Το μόνιμα βαριεστημένούφος της είχε πάρει τη ζωηρή φρεσκάδα ενός άγουρουκαρπού. Ήθελε να εξερευνήσει, να αλητέψει, να περι-πλανηθεί. Που όμως; Στο δύο επί δύο;

Νέες έννοιες στροβίλιζαν τώρα τον νου της. Έπρεπενα βγει από κει μέσα πάση θυσία, αλλά πως;

Ώσπου μια μέρα το σχοινί τέντωσε. Ο μικρός αγαπη-μένος δεν εμφανίστηκε στο καθημερινό ραντεβού. Αρχι-κά ένα αγκάθι τσίμπησε την καρδιά της αλλά απόδιωξεκάθε κακή σκέψη. Κάτι θα έτυχε μονολόγησε, θα έρθειαύριο. Πέρασε το αύριο, το μεθαύριο, πέρασαν δέκα μέ-ρες και κανένα σημάδι. Τώρα πια η ανησυχία την είχε κυ-ριέψει και ήταν κυριολεκτικά σαν θηρίο στο κλουβί του.Οι φύλακες αναγκάστηκαν να της κάνουν ηρεμιστικήένεση προκειμένου να μην εξαπλωθεί η ταραχή.

Για την Ζήνα όμως, όσο δεν υπήρχε καμμία εξέλιξη, ηανησυχία μετακύλησε στην πίκρα, και την βαθιά μελαγ-χολία. Αρνιόταν πεισματικά την τροφή της και έμοιαζενα μην έχει καμμία επαφή με τον έξω κόσμο. Έχανεδιαρκώς βάρος και κόντευε να απομείνει το λείψανο τουεαυτού της.

Εκείνη την ημέρα είχε βαρύνει και ανάπνεε με δυσκο-λία. Ο φύλακάς της, ανησύχησε πολύ και άνοιξε τηνπόρτα να δει την κατάστασή της. Αντίκρυσε δυο βασιλε-μένα μάτια που εκλιπαρούσαν άπνοα. Χωρίς δισταγμόέσπευσε να καλέσει βοήθεια αμελώντας να κλειδώσειτην πόρτα.

Χρήστο, άφησες την πόρτα ανοιχτή, αναφώνησε οσυνάδελφος του.

Γιατί φοβάσαι μην αναστηθούν τα πτώματα; Ανταπά-ντησε ο Χρήστος και συνέχισε με βιάση.

Ο ήλιος μεσουρανούσε και ήταν εκείνη η μαγική ώρα.Ώρα για παράσταση, σκέφτηκε η Ζήνα και όρμηξε με όσηδύναμη της είχε απομείνει στην διάπλατη πόρτα.

Σαν να ήταν το τελευταίο πράγμα που θα έκανε στηζωή της δρασκέλισε αποφασιστικά το κατώφλι και ξεχύ-θηκε σαν αίλουρος στο προαύλιο. Γοργά σκαρφάλωσεστο ηλεκτροφόρο σύρμα και με ένα άλμα που θα ζήλευεακροβάτης βρέθηκε έξω από την φυλακή της.

«'Αναθεματισμένη διακοπή ρεύματος», βράγχασε οΝίκος στο γραφείο του. Για πολλοστή φορά είχε ξεχάσειτο παρασκευιάτικο ραντεβού με την ΔΕΗ και δεν είχεσώσει το αρχείο του. Δουλειά πέντε ωρών είχε γίνει κα-πνός, και η προθεσμία παράδοσης της εργασίας του τε-λείωνε.

«Αυτά πληρώνει όποιος τσιγκουνεύεται το UPS», τονπεριέπαιξε ο φίλος του από την κουζίνα. 'Θέλεις ένα κα-φεδάκι να πάνε κάτω τα φαρμάκια;' συνέχισε.

'Όχι ευχαριστώ προτιμώ να χαλαρώσω ακούγονταςλίγο ράδιο', ανταπάντησε ο Νίκος.

«Δραπέτευσε προ ολίγου θηλυκός ουρακοτάγκοςαπό τον ζωολογικό κήπο εκμεταλλευόμενος την ολιγό-λεπτη διακοπή ρεύματος» ακούστηκε από το ραδιόφω-νο.

«Να και κάποιος που νομίζει ότι ωφελήθηκε» αναλο-γίστηκε ο Νίκος και χαμογέλασε.

«Καλή τύχη φιλαράκο», του ευχήθηκε, «στην ζού-γκλα που επέλεξες να ζήσεις».

Η Ζήνα δίστασε για μερικά δευτερόλεπτα. ' Θα γνωρί-σω τον κόσμο ότι κι αν σημαίνει αυτό' υποσχέθηκε μέσατης και γλίστρησε στις φυλλωσιές....

¢È‹ÁËÌ·

Ο άνθρωπος ο μικρός,

ο μέγας…..

γράφει η εκπαιδευτικός Μαίρη Πίσια

Ο άνθρωπος του λόγου και της τέχνης είναι έ-

να μικροσύμπαν με αρχή- ή μάλλον με αρχές-

αλλά δίχως τέλος. Διότι δε θέτει και δεν πρέ-

πει να θέτει φράγματα στη γνώση και στην α-

βίαστη έκφρασή της.

Πορεύεται και συμπορεύεται υπακούοντας σε

κάποιους ηθικούς φραγμούς, αλλά χωρίς να

κρύβεται πίσω από φράξιες φίμωσης και υπο-

νόμευσης κάθε άλλου ελεύθερου πνεύματος.

Κι αυτό, γιατί δε φοβάται το πνεύμα των άλ-

λων. Άλλωστε, αυτό του δίνει το έρεισμα να

αναθεωρήσει, να προβληματιστεί, να επισφρα-

γίσει αλλά και να εξελίξει τις

απόψεις του. Τολμά με ανιδιο-

τέλεια και πεποίθηση, αναρω-

τιέται με λατρεία για το δυ-

σερμήνευτο, ψάχνει ταλαι-

πωρώντας τη σκαπάνη του

μυαλού του στα άδυτα της ά-

γνοιάς του, που όσο τη συ-

νειδητοποιεί τόσο σοφότε-

ρος αποδεικνύεται.

Όπλο του η μεγαλοσύνη, η ευαισθησία, η αν-

θρωπιά. Το οργωμένο από τη γνώση πνεύμα

συνυπάρχει πάντα με μια καλλιεργημένη ψυ-

χή. Αν το να κατέχεις το λόγο σταματά στην α-

ποθήκευση στείρων αρχείων στο ντουλάπι της

ύπαρξής σου, τότε δεν κέρδισες τίποτε από το

ταξίδι για την κατάκτησή του. Αν δεν αγαπάς

αυτό που «παιδεύεις» και δεν το αφήνεις να

σε τιθασεύσει με τον τρόπο του στο μέγεθος

που αυτό είναι δυνατόν, τότε διάλεξες λάθος

μονοπάτι να σπαταλήσεις το χρόνο σου. Αν η

τέχνη, η δημιουργία δεν αποτελεί εφαλτήριο

ενδοσκόπησης και αυτοβελτίωσης αλλά μέσο

ανταγωνισμού και φίλαυτης προβολής, τότε α-

δυνατεί να σε κάνει κοινωνό ενός συνόλου υ-

γιών και γνήσιων εργατών του πνεύματος.

Το πνεύμα είναι πνοή, πράξη που ανασαίνει,

είναι η αύρα που υπογράφει το πέρασμά μας

και η στάση ζωής μας που αν μη τι άλλο απο-

τελεί το νόημα και την ουσία, το χνάρι και τον

πλούτο κάθε ανθρώπινης παρουσίας σε μια

σκυταλοδρομία εμπειριών, ονείρων και προ-

σφοράς σε ένα κύκλο πλασμάτων που διψούν

για μια ανεξίτηλη γεύση ζωής


Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος και στιχουργός.Για μεγάλο χρονικό διάστημα εργάστηκε στον τραπεζικό τομέα και υπήρξε συν-δικαλιστής του αυτόνομου και ανένταχτου συνδικαλιστικού χώρου. Διετέλεσε Γε-νικός Γραμματέας και Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων της τότε Τρά-πεζας Πίστεως, καθώς και μέλος της Διοίκησης της ΟΤΟΕ. Παραιτήθηκε και απο-χώρησε οριστικά από κάθε εκπροσώπηση λόγω διαφωνιών με την πολιτική του κι-νήματος. Κατά τα έτη 1994-1995 εξέδιδε την εφημερίδα «Αίσθηση Λόγου και Τέ-χνης», μέσα από την οποία προβλήθηκαν σπουδαίοι άνθρωποι της Επιστήμης, τωνΓραμμάτων και των Τεχνών. Συνεργάστηκε δημοσιογραφικά με τις εφημερίδες«Καθημερινή της Κυριακής» «Νίκη» «Επενδυτής του Σαββάτου» «Real news»και τα περιοδικά «Ταχυδρόμος» «Επειδή» «Πανόραμα» «Μομέντο» και «Εικό-νες».Το 1997 πρωτοδημοσίευσε στον τύπο, τα Αρχεία του Δρομοκαΐτειου, της προ καιμετά-κατοχικής περιόδου, για όλους τους σπουδαίους ανθρώπους που έζησαν μέ-σα στο Ψυχιατρείο. Τα έργο του έχει παρουσιαστεί: στο ίδρυμα Γουλανδρή Χορν,στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, στο Δήμο Αθηναίων, στη Πινακοθήκη Ψυχάρη, στο Χα-ροκόπειο Πανεπιστήμιο, στον Πολυχώρο Άγκυρα, στο Κέντρο Μελέτης Νεοελλη-νικής Λογοτεχνίας, στον Ιανό και αλλού, τόσο στην Αθήνα ό-σο και την Περιφέρεια. Το παραμύθι του, το «Δάκρυ του Μου-τζούρη» παρουσιάστηκε από το Δήμο Κυπαρισσίας και τουςΕλληνικούς Σιδηρόδρομους για τα 100 χρόνια από την ίδρυ-σή τους. Επίσης επιλέχθηκε από το Υπουργείο Παιδείας στονκατάλογο των παιδικών βιβλίων για τα Δημοτικά Σχολεία.Έχει κάνει έμμετρες διασκευές θεατρικών έργων ενώ στίχοιτου έχουν μελοποιηθεί από τους συνθέτες: Χρήστο Νικολό-πουλο, Νάκη Πετρίδη, Ανδρέα Αρτέμη, Στέφανο Κοντόπουλο,Αναστασία Παπαδημητρίου, Στάθη Μαραγκό, Φίλιππο Περι-στέρη και Στάθη Μαραγκό με τον οποίο συνεργάστηκαν στηνταινία του Θόδωρου Μαραγκού «Ισοβίτες» στο ΦεστιβάλΘεσσαλονίκης.Σήμερα, αρθρογραφεί με κύρια θεματολογία του την κοινω-νία και τον άνθρωπο.

Έργα του ιδίου«Μελλοντικά Παρελθόν του Σήμερα» Ποίηση εκδόσεις Τσα-

πέπα 1984«Αντικέρ Ιδεών» Ποίηση εκδόσεις Ειρήνη 1991«Τα Φώτα της Πόρσε» Διηγήματα εκδόσεις Θουκυδίδης 1993«Επικηρυγμένη Αίσθηση» Ποίηση εκδόσεις Θουκυδίδης 1994

«Θεωρείο στην Κόλαση» Ποίηση εκδόσεις Δωδώνη 1996«Πρόστυχο Φεγγάρι» Νουβέλα εκδόσεις Διάττων2000«Η Καρδιά του δότη» Μυθιστόρημα εκδόσεις Άγκυρα 2006«Το Δάκρυ του Μουτζούρη» παραμύθι εκδόσεις Νίκας- Ελληνική Παιδεία 2008

«Πέθανα…αλλά σας βλέπω» Μυθιστόρημα Εκδόσεις Καλέντη2008

Μιλήστε μου λίγο για το έργο σας «Πέθανα… αλλά σας βλέπω».Πώς ξεκινήσατε, ποιες ανατροπές και ανησυχίες ζήσατε;Θέλησα να ξορκίσω το φόβο του θανάτου κι έγραψα ουσιαστικάμια παρωδία. Χτυπήθηκα με τον εαυτό μου πολύ, αλλά μου άρε-

σε. Πέρασα καλά μαζί μου. Έγραφα κυ-ρίως νύχτα και δεν θα ξεχάσω όταν έναΣαββατόβραδο που περιέγραφα την κά-θοδο τού ήρωα μου στην Κόλαση, άκου-γα από το ραδιόφωνο στο 3ο Πρόγραμ-μα, το «Ρέκβιεμ» του Μπερλιόζ το ο-ποίο ως έργο έχει πολλά πνευστά καιείναι βαρύ και θορυβώδες. Τότε σ’ έναμουσικό κρεσέντο έσβησαν τα φώτακαι πήγα να πάθω συγκοπή. Βγήκα στομπαλκόνι πανικόβλητος, είχα τόσο πο-λύ επηρεαστεί που πίστευα πως ταξι-δεύω στην Κόλαση. Η μεγαλύτερη α-νατροπή της ζωής μου είναι η πίστημου πως δεν υπάρχει Κόλαση.

Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στα γράμματα;Στο να γράφω, με ώθησε η ανάγκη να βγάλω το ανυπόφοροσκουλήκι από μέσα μου, που έτρωγε και συνηθίζει να τρώει τασωθικά μου. Στο να διαβάζω, η ανάγκη μου να επικοινωνήσω μετον έξω κόσμο ώστε να μην καταλήξω έρμαιο της ατομικής μουαπολυτότητας, που με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί τον άνθρωποστον εγωκεντρισμό και τον ξερολισμό.

Θεωρείτε την ενασχόλησή σας με τη λογοτεχνία τέχνη ή απλώς ένα επάγγελμαόπως τόσα άλλα;Το σημαντικότερο για μένα είναι ότι ζω και υπάρχω. Η λογοτεχνία είναι ενταγμέ-νη στη ζωή μου και όχι το αντίθετο. Όποτε έχω διάθεση γράφω, διαβάζω ή αφή-νομαι. Εξ αρχής, εξ ορισμού και εκ πεποιθήσεως, ούτε ως τέχνη τη βλέπω, ούτεως επάγγελμα, απλώς το εκτονωτικό μου παιχνίδι παίζω, σε συνεργασία με τοΘεό και το Διάβολο για να τα έχω καλά μαζί τους.

Η λογοτεχνία είναι ταξίδι στο άγνωστο ή ένα μέσον να το αναζητούμε; Είναι μιααλήθεια ή μια είσοδος στην ψευδαίσθηση;

Αλήθεια και λογοτεχνία δεν συνάδουν. Το παραμύθι μας γράφουμε, που όταν τοζούμε έντονα λειτουργεί και σαν ψευδαίσθηση. Εκ των πραγμάτων κάθε μυθο-πλασία μοιάζει με ταξίδι στα βάθη των ανεξερεύνητων σπηλαίων του εγκεφάλουμας. Ένα φλερτ με τη φαντασία μας είναι και τίποτε περισσότερο.

Είστε ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος πόσο δύσκολο και διαφορετικόείναι το γράψιμο σε κάθε είδος;Η ποίηση είναι στιγμιαία λύτρωση με συμβολικά και αινιγματικά ερεθίσματα. Χρει-άζεται κάποιες φορές και αποκωδικοποίηση. Η πεζογραφία απαιτεί χρόνο και μιασχετική αυτοαστυνόμευση για να μη ξεφύγεις σε κανάλια που οδηγούν στο α-νερμήνευτο υποσυνείδητο. Η σαφήνεια αποτελεί απαραίτητο χαρακτηριστικό της.Η δημοσιογραφία έλκεται από την είδηση. Αν το «λακωνίζειν» μπορεί να αποδώ-σει το απόλυτο του γεγονότος που περιγράφεις, τότε, η δημοσιογραφία είναιπροσφορά στη κοινωνία. Αν απλώς γεμίζεις σελίδες με υποθέσεις και δήθεν πλη-ροφορίες, τότε το όλο αποτέλεσμα παραπέμπει σε αυνανιστική ματαιοδοξία. Θαέλεγα, πως και τα τρία είναι ζόρικα αν έχεις αρχές και πανεύκολα αν η συνείδη-σή σου είναι ελαστική.

Πως θα χαρακτηρίζατε σήμερα το χώρο του βιβλίου και τουςκριτικούς λογοτεχνίας;Από τότε που η τεχνολογία δίνει, και καλώς δίνει, το δικαίωμα οοιοσδήποτε να βγάζει ένα βιβλίο αρκεί να έχει 3.000 ευρώ, λο-γικό είναι να επιπλέουν οι τραπεζικοί λογαριασμοί και τα κόπρα-να. Όσο για τους κριτικούς, αν και μέχρι στιγμής έχουν τιμήσειτα βιβλία μου με καλές κριτικές, ούτε με πάνε ούτε τους πάω,γιατί αμφισβητώ τον θώκο τους και την παιδεία των περισσοτέ-ρων. Προτιμώ τους παρουσιαστές βιβλίων, είναι πιο έντιμος αυ-τός ο τίτλος.

Τα πρότυπα που πιστεύουμε σε νεαρή φυσικά ηλικία, επηρέα-σαν σε κάποιο βαθμό τις σκέψεις και το έργο σας;Θα σας φανεί περίεργο αλλά ουδέποτε είχα πρότυπα. Άλλωστεουδεμία εκτίμηση έχω γι αυτούς που θεοποιούν πρόσωπα και κα-ταστάσεις. Απεχθάνομαι επίσης τα είδωλα και περισσότερο τουςθαυμαστές των ειδώλων. Το μοναδικό μου πρότυπο είναι η συ-νείδηση μου… όταν δεν της κάνω «πουστιές».

Ποια τα αγαπημένα σας βιβλία, αυτά που σηματοδοτούν κάποιες αξίες μέσα μας.«Η Πείνα» του Κνουτ Χάμσουν, «Οι Λευκές Νύχτες» του Ντοστογιέφσκι και η «Αναφορά στον Γκρέκο» του Καζαντζάκη, αλλά και πολλά άλλα, κυρίωςκλασσικών συγγραφέων, όπως ο «Φάουστ» του Γκαίτε, όλα του Γκόγκολ κλπ.

Εστετισμός, ευαισθησία, αφοσίωση είναι στοιχεία απαραίτητα στο λογοτέχνη ήαπλά μια έφεση στο γράψιμο είναι αρκετή;Ο λογοτέχνης γεννιέται και καλλιεργείται με το διάβασμα, όλα τα άλλα είναι φού-μαρα. Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς της Γαλλίας υπήρξαν καθάρματα, τίποτα όμωςδεν τους εμπόδισε να μείνουν στην ιστορία.

Μετά από κάθε κυκλοφορία κάποιου βιβλίου πως αισθάνεστε; Ικανοποιημένος που ολοκληρώθηκε, αλλά και άγχος για την πορεία του. Θέλω ναπάει καλά. Όμως, μετά από λίγες μέρες, σκέπτομαι το επόμενο.

Το πολιτικό σας όραμα μέσα από τη σχέση σας με τη λογοτεχνία επιτεύχθηκε;Αστειεύεσθε; Είμαι ανένταχτος, αυτόνομος και ακηδεμόνευτος. Το μόνο που μπο-ρώ να αλλάξω είναι ο εαυτός μου. Άλλωστε δεν πιστεύω σε έναν καλύτερο κό-σμο, αλλά σε έναν διαφορετικό, που δημιουργείται μέσα από την αυτοσυνειδησίακαι τον αυτοπεριορισμό.

Η δύναμη του πνεύματος, όταν βρίσκεται σε πλήρη ελευθερία, μπορεί να κινήσειτην ιστορία;Ιστορία είναι τα πεπραγμένα. Μπορεί όμως να γράψει νέα ιστορία, να δημιουργή-σει «Αναγεννήσεις», «Χρυσές Πεντηκονταετίες», αλλά μπορεί και να θέσει τα θε-μέλια για επόμενους «Μεσαίωνες». Όλα σχετικά είναι. Η θεωρία της σχετικότη-τας του Αϊνστάιν, βοήθησε την ιατρική αλλά δημιούργησε και τη Χιροσίμα.

Είναι φορές που όλοι οι άνθρωποι έχουμε δικαίωμα στην υπερβολή. Εσείς έχετεανάλογες στιγμές κάποιας υπερβολής; Πολλές, με κορυφαίες όταν ζω τον Έρωτα. Υφίσταμαι παράκρουση όπως κάθενορμάλ άνθρωπος.

Υπάρχει κάποιος στόχος που δεν έχει επιτευχθεί;Ο πλέον βασανιστικός που με ταλαιπωρεί από γεννήσεώς μου: Να μην έχω στό-χους. Δυστυχώς, η επίτευξη του στόχου αυτού θα παραμείνει στις καλένδες.

Βρήκατε ποτέ στη ζωή σας το αληθινό πάθος;Δεν χρειάζεται να το ψάξω, κυκλοφορεί μέσα μου ανά πάσα στιγμή και μάλιστακάνει και θόρυβο….

Σε ποιες συνήθειες του συρμού αντιστέκεστε;Όσο μεγαλώνω στις περισσότερες, αν και με πολλές είμαι εχθρός από παιδί, ό-πως επίσης, με κάποιες άλλες οικτρά συμβιβασμένος.

Υπάρχει κάτι που θεωρείτε άφθαστο;Να ερμηνεύσω το Θεό, όπως κάνουν τα δόγματα και οι «μαλάκες».

ÃÃ··ÏÏÈÈ··ÎÎfifiÔÔ˘̆ÏÏÔÔ˜̃ °°ÚÚËËÁÁfifiÚÚËË˜̃ÃÃ··ÏÏÈÈ··ÎÎfifiÔÔ˘̆ÏÏÔÔ˜̃ °°ÚÚËËÁÁfifiÚÚËË˜̃√ ÏÔ√ ÏÔÁÁÔÔÙ¤¯Ù¤¯ÓË˜ ÁÂÓË˜ ÁÂÓÓÓÈ¤ÓÈ¤ÙÙ·È Î·È Î·È Î·È Î·Ï·ÏÏÈÂÚÏÈÂÚÁÂÁÂ››ÙÙ·È ÌÂ ÙÔ ‰·È ÌÂ ÙÔ ‰ÈÈ¿¿‚·Û‚·ÛÌ·, fiÌ·, fiÏ· ÙÏ· Ù· ¿Ï· ¿ÏÏ· ÂÏ· Â ››Ó·È ÊÔÓ·È ÊÔ‡Ì·‡Ì·Ú·. Ú·.

√È ÌÂ√È ÌÂÁ·ÏÁ·Ï‡ÙÂÚÔÈ Û‡ÙÂÚÔÈ Û˘ÁÁ˘ÁÁÚ·ÊÂÚ·ÊÂ›˜ Ù›˜ ÙË˜ °Ë˜ °·Ï·ÏÏ›·˜ ˘Ï›·˜ ˘‹‹ÚÚÍÍ··Ó ÎÓ Î··ı¿ı¿ÚÚÌ·Ì·ÙÙ·, Ù›·, Ù›ÔÔÙÙ· fi· fiÌˆ˜ ‰Ìˆ˜ ‰ÂÂÓ ÙÔÓ ÙÔ˘̆˜ Â˜ ÂÌÌfi‰fi‰ÈÈÛÛÂ Ó· ÌÂÂ Ó· ÌÂ››ÓÓÔÔ˘̆Ó ÛÓ ÛÙÙËËÓ ÈÓ ÈÛÛÙÔÙÔÚÚ›· ›·

ŒÍ˘ÓÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ

øÚ·›· ÏfiÁÈ·

MORFOTIKOS 56

Documents

Transcript of MORFOTIKOS 56