Michael Moore - Ilithioi Lefkoi

349

Transcript of Michael Moore - Ilithioi Lefkoi

Μ Α Ϊ Κ Λ Μ Ο Υ Ρ

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙκαι άλλες θλιβερές δικαιολογίες

για την κατάσταση της Αμερικής!

ΜΕΤΆΦΡΑΣΗΕρρίκος Μπαρτζινοπουλος

Νικόλας Νίτσας

Α Ι Ω Ρ Α

Επιμέλεια: Ελευθερία Κοψιδά

Προσαρμογή εξωφύλλου: Γιώργος Κανέλλος

Σελιδοποίηση: ΘΥΜΕΛΗ

Επιμέλεια έκδοσης: Άρης Λασκαράτος

1η έκδοση: Μάιος 2003

8η έκδοση: Απρίλιος 2004

ISBN: 960- 7872-13-4

Τίτλος πρωτοτύπου: Stupid White Men

© Michael Moore

© για την ελληνική γλώσσα, εκδόσεις ΑΙΩΡΑ - Άρης Λασκαράτος

Εκδόσεις ΑΙΩΡΑ

Αραχώβης 49, 106 81 Αθήνα

τηλ.: 210 3839000, φαξ: 210 3839039

[email protected]

«Είναι απίστευτο που νίκησα. Μετείχα

στις εκλογές έχοντας αντίπαλο την ειρήνη,

την ευημερία και την υπευθυνότητα».

ΤΖΟΡΤΖ Γ. ΜΠΟΥΣ, 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001

μιλώντας στον Σουηδό πρωθυπουργό

Γκόραν Πέρσον και αγνοώντας ότι

εξακολουθούσε να λειτουργεί

μια τηλεοπτική κάμερα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΝΑ

ΔΥΟ

ΤΡΙΑ

ΤΈΣΣΕΡΑ

ΠΕΝΤΕ

ΕΞΙ

ΕΠΤΑ

ΟΧΤΩ

ΕΝΝΕΑ

ΔΕΚΑ

ΕΝΤΕΚΑ

ΔΩΔΕΚΑ

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ...

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Ένα πολύ αμερικάνικο πραξικόπημα

Αγαπητέ Τζορτζ

Ουάου ο Ντάου!

Σκοτώστε τον ασπρουλιάρη!

Ηλίθιο έθνος

Ωραίος πλανήτης! Δεν μένει κανείς εδώ;

Το τέλος των ανδρών

Είμαστε και οι Πρώτοι!

Μία μεγάλη ευτυχισμένη φυλακή

0 θάνατος των Δημοκρατικών

Η προσευχή του λαού

Ταλαχάσι ολέ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΠΗΓΕΣ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΩΝ

9

11

25

60

83

95

130

167

192

212

244

261

283

291

317

323

345

348

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ...

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου Ηλίθιοι Λευκοί βγήκε από το τυ-

πογραφείο στις 10 Σεπτεμβρίου του 2001. Μετά τα γεγονότα

της 11ης Σεπτεμβρίου, όμως, ο συγγραφέας (κάτοικος ο ίδιος

του Μανχάταν) ζήτησε από τον εκδοτικό οίκο ReaganBooks -

HarperCollins να καθυστερήσουν την κυκλοφορία του για λί-

γες εβδομάδες.

Το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και ενόσω ο εκδοτικός οί-

κος προχωρούσε στην έκδοση βιβλίων σε μνήμη των θυμάτων

του τρομοκρατικού χτυπήματος, ενημέρωσε τον Μάικλ Μουρ

ότι «λόγω αλλαγής του πολιτικού κλίματος» το βιβλίο δεν

επρόκειτο να κυκλοφορήσει, εκτός εάν δεχόταν να αφαιρέσει

το κεφάλαιο «Αγαπητέ Τζορτζ», να κάνει σημαντικές αλλαγές

σε αρκετά άλλα και να πληρώσει 100.000 δολλάρια για την

ανατύπωση του! Ο συγγραφέας αρνήθηκε να συμβιβαστεί και

τα 50.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης, προς μεγάλη του

απογοήτευση, παρέμεναν στην αποθήκη με μόνη προοπτική

την πολτοποίηση.

Λίγες μέρες αργότερα ο Μάικλ Μουρ στη διάρκεια μιας

ομιλίας του στο New Jersey αναφέρθηκε στην περιπέτεια του

1 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

με τον εκδοτικό οίκο και διάβασε στο κοινό το κεφάλαιο που

του είχε ζητηθεί να αφαιρέσει. Δεν ήξερε όμως ότι στο ακροα-

τήριο βρισκόταν μια βιβλιοθηκάριος η οποία όταν γύρισε σπίτι

της έστειλε ένα e-mail σε συναδέλφους της σε άλλες βιβλιοθή-

κες της χώρας καταγγέλλοντας το γεγονός.

Μετά από λίγες ημέρες, ο Μουρ έλαβε ένα τηλεφώνημα

από τη HarperCollins που τον ρωτούσαν «τι στην οργή είχε πει

στον κόσμο», αφού ο εκδοτικός οίκος δεχόταν καθημερινά ορ-

γισμένα e-mails από βιβλιοθηκάριους απ' όλη τη χώρα! Μπρο-

στά στον κίνδυνο να κατηγορηθεί για λογοκρισία, εφόσον το

γεγονός είχε πλέον δημοσιοποιηθεί, ο εκδότης αναγκάστηκε να

κυκλοφορήσει το βιβλίο. Το βιβλίο έγινε αμέσως ανάρπαστο.

Έφτασε στην ένατη ανατύπωση μέσα σε πέντε μέρες. Παρέμει-

νε στη λίστα των μπεστ σέλερ της εφημερίδας The New York

Times επί επτά μήνες και έγινε παγκόσμια επιτυχία.

Η περιπέτεια του βιβλίου Ηλίθιοι Λευκοί αναφέρεται στην εισαγωγή της

αγγλικής έκδοσης.

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Ορισμένοι πιστεύουν ότι όλα άρχισαν τη νύχτα της 7ης Νοεμ-

βρίου του 2000, όταν ο Τζεμπ Μπους έδωσε στον αδερφό του,

Τζορτζ Γ. Μπους Τζούνιορ, ένα πρόωρο χριστουγεννιάτικο

δώρο: την πολιτεία της Φλόριντας.

Για άλλους, αυτούς στους οποίους η τύχη χαμογελούσε επί

μία δεκαετία, το σημείο καμπής εμφανίστηκε όταν ο Dow Jones

παρουσίασε τις μεγαλύτερες ετήσιες απώλειες εδώ και είκοσι

χρόνια περίπου.

Για τους περισσότερους, πάντως, η στιγμή που τελείωσε το

γλέντι ήταν τη νύχτα που αντιληφθήκαμε ότι η ζωή όπως την

ξέραμε είχε πλέον γίνει τόσο απόμακρη όσο και το βλέμμα του

νέου «Προέδρου».

Όποια κι αν ήταν όμως η ακριβής στιγμή που όλα άρχισαν

να καταρρέουν μπροστά στα μάτια σας, δεν έχει καμιά σημασία.

Το μόνο που έχει σημασία είναι ότι εμείς όλοι, συλλογικά, ως

Αμερικανοί, γνωρίζουμε ότι κάποιος κατέβασε τους διακόπτες

στο ολονύχτιο πάρτι μας. Ο Αμερικανικός Αιώνας; Τελείωσε.

Καλώς ήλθατε στον Εφιάλτη του 21ου Αιώνα.

Ο ένοικος του Λευκού Οίκου δεν είναι εκλεγμένος.

1 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Η Καλιφόρνια δεν μπορεί να βρει αρκετό ηλεκτρισμό για να

λειτουργήσει τους αποχυμωτές της ή να εκτελέσει τους κατάδι-

κους της.

Κοστίζει λιγότερο να στείλεις τον εαυτό σου πακέτο στην άλ-

λη άκρη της πόλης, παρά να οδηγήσεις ως εκεί.

Η Ρωσία και η Κίνα έχουν υπογράψει μια νέα συμφωνία -

πάνω που αχρηστεύσαμε τα τελευταία πυρηνικά καταφύγια.

Οι εταιρείες νέας τεχνολογίας χρεοκόπησαν, καθιστώντας

την επένδυση στο NASDAQ το ίδιο ασφαλή όσο και το μπαρ-

μπουτι σε κάποια κρυφή μπαρμπουτιέρατου Ρίνο.

Τα τελευταία δυο χρόνια έφεραν τις περισσότερες απολύσεις

από την εποχή που η Αναγέννηση του Ρέιγκαν κατέστρεψε τη

χώρα.

Έχεις περισσότερες πιθανότητες να βγεις ραντεβού με τη μις

Αμερική παρά να καταφέρεις να συνδεθείς με τη Northwest στο

Ντιτρόιτ μια συνηθισμένη μέρα.

Πώς είπατε; Θέλεις να μιλήσεις με κάποιον στην «εξυπηρέ-

τηση καταναλωτών»; ΧΑ ΧΑ ΧΑ! Πάτα το «4» και αποχαιρέτα

την υπόλοιπη μέρα σου.

Κι όμως είσαι πολύ τυχερός! Κάνεις δυο δουλειές όπως και

η γυναίκα σου, κι έχεις βάλει και τον μικρό Τζίμι να δουλεύει

στα McDonalds, για να καταφέρετε να ξεχρεώσετε το καινούρ-

γιο σπίτι στον δεντροφυτεμένο δρόμο, με το φρεσκοκομμένο

γκαζόν και τον λευκό ξύλινο φράχτη, και —κοίτα, να ο Σποτ

που τρέχει να υποδεχτεί τον παππού καθώς μπαίνει στο γκα-

ράζ— και τον επόμενο μήνα θα πληρώσεις την τελευταία δόση

εκείνου του φοιτητικού δανείου που είχες πάρει πριν από είκο-

σι χρόνια, αλλά τότε... ΞΑΦΝΙΚΑ, η εταιρεία σου ανακοινώνει

ότι μεταφέρεται στο Μεξικό — χωρίς εσένα! Ο εργοδότης της

γυναίκας σου αποφάσισε ότι δεν τη χρειάζεται πια γιατί ο νέος

διευθυντής προσωπικού της εταιρείας πιστεύει ότι ένα άτομο

μπορεί άνετα να κάνει τη δουλειά τριών. Ο μικρός Τζίμι κόλλη-

σε μια άγνωστη ασθένεια από κάτι που έφαγε έξω και ο υπεύ-

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η 13

θυνος της ασφαλιστικής εταιρείας σου λέει ότι δεν μπορούν να

καλύψουν την εγχείρηση του Τζίμι, αλλά ευχαρίστως θα τον

περιθάλψουν ως εξωτερικό ασθενή αν είσαι διατεθειμένος να

ταξιδεύεις στην Τιχουάνα δυο φορές την εβδομάδα γιατί, ξέ-

ρεις, μόλις έχτισαν κάτι καινούργια εξωτερικά ιατρεία λίγο έξω

από τα σύνορα, χάρη στο ελεύθερο εμπόριο βέβαια, το οποίο

μπορεί να είναι ή και να μην είναι υπεύθυνο για το σκουλήκι

που βρέθηκε στο μισοφαγωμένο McNugget του Τζίμι - α, συγ-

γνώμη αλλά μόλις τηλεφώνησαν από την τράπεζα και θα 'θελαν

πίσω την καινούργια σου Celica επειδή δεν πλήρωσες μια δό-

ση! Αλλά μην ανησυχείς, όταν πας στην Τιχουάνα για ν' αφή-

σεις τον Τζίμι, μπορείς να τραβήξεις λίγο παρακάτω και να κά-

νεις αίτηση για να ξαναπάρεις την παλιά δουλειά σου, εκεί

όπου όλοι οι «συνεργάτες» διαθέτουν δική τους παράγκα και

τους προσφέρεται κι ένα δωρεάν πρόγευμα με μπουρίτο όταν

φτάνουν για να πιάσουν δουλειά στις πέντε τα ξημερώματα.

Συγνώμη, βέβαια, αν ονειρευόμουν, αλλά δεν φαίνονταν

όλα πολύ καλύτερα μόλις ένα χρόνο πριν; Δεν ζούσαμε τη «με-

γαλύτερη οικονομική μεγέθυνση στην ιστορία μας»; Δεν είχε

αφήσει πίσω της η κυβέρνηση πενήντα πέντε χρόνια ελλειμμά-

των και δεν καυχιόταν για ένα «χρηματικό πλεόνασμα», αρκετά

μεγάλο για να επισκευάσει κάθε δρόμο, γέφυρα και δόντι στην

Αμερική; Η μόλυνση της ατμόσφαιρας και των υδάτινων πό-

ρων βρισκόταν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαε-

τιών, η εγκληματικότητα το ίδιο, οι εφηβικές εγκυμοσύνες εί-

χαν περιοριστεί, και όλο και περισσότερα παιδιά αποφοιτού-

σαν από το λύκειο και το κολέγιο. Οι ηλικιωμένοι ζούσαν πε-

ρισσότερο, μπορούσες να τηλεφωνήσεις στο Κατμαντού με δώ-

δεκα σεντς το λεπτό και το Ίντερνετ έφερνε ολόκληρο τον κό-

σμο (εκτός από τα δύο δισεκατομμύρια περίπου που ζουν

χωρίς ηλεκτρικό) πιο κοντά. Οι Παλαιστίνιοι έτρωγαν το ψωμί

τους παρέα με τους Ισραηλινούς, οι καθολικοί μοιράζονταν την

μπίρα τους με τους προτεστάντες στη Βόρεια Ιρλανδία. Ναι, η

1 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ζωή γινόταν πολύ καλύτερη - και το νιώθαμε όλοι. Οι άνθρω-

ποι ήταν φιλικότεροι, οι άγνωστοι στο δρόμο ήταν πρόθυμοι να

σε βοηθήσουν, και οι παρουσιαστές στα τυχερά παιχνίδια έκα-

ναν ευκολότερες ερωτήσεις για να έχουμε περισσότερους εκα-

τομμυριούχους.

Και ξαφνικά κάτι έγινε.

Οι επενδυτές έχασαν εκατομμύρια στο χρηματιστήριο. Η

εγκληματικότητα αυξήθηκε για πρώτη φορά μετά από μια δεκαε-

τία. Οι απολύσεις έφτασαν σε αστρονομικά επίπεδα. Αμερικανι-

κά σύμβολα όπως η Montgomery Ward και η TWA εξαφανίστη-

καν. Ξαφνικά έπρεπε να εισάγουμε δυόμισι εκατομμύρια βαρέλια

πετρέλαιο - την ημέρα! Οι Ισραηλινοί ξανάρχισαν να σκοτώνουν

Παλαιστίνιους, και οι Παλαιστίνιοι τους ανταπέδωσαν τη χάρη.

Περί τα μέσα του 2001, τριάντα επτά χώρες ανά τον κόσμο βρί-

σκονταν σ' εμπόλεμη κατάσταση. Η Κίνα έγινε ο νέος μας εχθρός

- πάλι. Τα Ηνωμένα Έθνη μας πέταξαν έξω από την Επιτροπή

Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Ευρωπαϊκή Ένωση μας επιτέ-

θηκε για την καταπάτηση της συνθήκης ΑΒΜ με την επαναλει-

τουργία του «Πολέμου των Άστρων». Ήταν δύσκολο, πολύ δύ-

σκολο, να βρεις μια καλή ταινία- εκατομμύρια Αμερικανοί

σταμάτησαν να παρακολουθούν καλωδιακή τηλεόραση1 και όλοι

οι ραδιοφωνικοί σταθμοί έπαιζαν τις ίδιες ανοησίες.

Κοντολογίς, εντελώς ξαφνικά όλα γύρω φάνηκαν να καταρ-

ρέουν. Άσχετα αν η αιτία είναι η παραπαίουσα οικονομία, τα μει-

ωμένα ενεργειακά αποθέματα, η ασταθής παγκόσμια ειρήνη, η

εργασιακή ανασφάλεια, η απουσία υγειονομικής περίθαλψης ή

το άχρηστο ψηφοδέλτιο που μας έδωσαν για να εκλέξουμε Πρό-

εδρο, έχει καταστεί πια εξωφρενικά σαφές στους περισσότερους

Αμερικανούς ότι τίποτα δεν λειτουργεί σωστά. Τα λάστιχα

Firestone δεν λειτουργούν σωστά, ούτε τα Ford Explorers που τα

χρησιμοποιούν λειτουργούν σωστά — κάτι που σημαίνει ότι εσύ

δεν λειτουργείς καθόλου γιατί βρίσκεσαι νεκρός, αποκεφαλισμέ-

νος και πεσμένος σ' ένα χαντάκι έξω από τα Dunkin Donuts.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15

To 911 δεν λειτουργεί. Το 411 δεν λειτουργεί. Τα κινητά τη-

λ έ φ ω ν α δεν λειτουργούν κι όταν συμβεί να λειτουργούν, βρί-

σκονται στο χέρι κ ά π ο ι ο υ μαλάκα στο διπλανό τραπέζι που

τσακώνεται με το χρηματιστή του ενώ εσύ προσπαθείς να τελειώ-

σεις το δείπνο σου.

Η ελευθερία επιλογής ανήκει πια στο παρελθόν. Έ χ ο υ μ ε

απομείνει με έξι εταιρείες στα μέσα ενημέρωσης, έξι αεροπορι-

κές εταιρείες, δυόμισι κατασκευαστές αυτοκινήτων και ένα ρα-

δ ι ο φ ω ν ι κ ό τραστ. Οτιδήποτε χρειαστείς, θα το βρεις στα Wal-

Mart. Μ π ο ρ ε ί ς να διαλέξεις ανάμεσα σε δύο πολιτικά κόμματα

που λένε τα ίδια πράγματα, ψ η φ ί ζ ο υ ν τα ίδια πράγματα και

χρηματοδοτούνται από τους ίδιους ακριβώς πλούσιους χ ο ρ η -

γούς. Μ π ο ρ ε ί ς να επιλέξεις να φορέσεις διακριτικά χ ρ ώ μ α τ α

και να κρατήσεις το στόμα σου κλειστό ή να επιλέξεις ένα

μπλουζάκι με τον Μέριλιν Μάνσον και να σε αποβάλουν από το

σχολείο. Κριστίνα Αγκιλέρα ή Μπρίτνεϊ Σπίαρς, WB ή U P N ,

Φλόριντα ή Τ έ ξ α ς - δεν υπάρχει πια καμιά δ ιαφορά, φίλοι μου,

όλα είναι ίδια, όλα ίδια, όλα ίδια...

Π ώ ς φτάσαμε ως εδώ; Δύο απλές λέξεις:

Ηλίθιοι Λευκοί.

Σκεφτείτε το λίγο: οι αδελφοί Μ π ο υ ς , που κληρονόμησαν το

ισχνό πολιτικό μυαλό του μ π α μ π ά κ α και το μοίρασαν στα δύο.

Ο Ντικ Τσένι, ο Ντόναλντ Ράμσφελντ, ο Σπένσερ Έ ι μ π ρ α χ α μ

και οι υπόλοιποι π ο υ ο Μ π ο υ ς ανάστησε για να τον στηρίξουν.

Οι διευθυντές των πεντακοσίων μεγαλύτερων εταιρειών, οι μά-

γοι πίσω από το Χόλιγουντ και τα πεντακόσια καλωδιακά κανά-

λια· διάβολε, ο μέσος Αμερικανός π ο υ βλέπει ότι το καινούργιο

αυτοκίνητο του καταναλώνει το γαλόνι στα δεκαπέντε μίλια, και

σκέφτεται «δεν είναι κι άσχημα!» την ίδια ώ ρ α που η τ ρ ύ π α του

όζοντος μεγαλώνει πάνω από το κεφάλι του.

Ακριβώς, ολόκληρος ο πλανήτης αντιμετωπίζει μια άγρια

επίθεση - και είμαι σίγουρος ότι έχει αρχίσει να αντεπιτίθεται.

Μ ι α μέρα τον περασμένο Φεβρουάριο, στο Σικάγο, η θερμό-

1 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

κρασία έφτασε τους 21 βαθμούς και τι έγινε; Όλοι έλεγαν α! μα

είναι υπέροχα! Τριγύριζαν στους δρόμους με σορτς και γέμιζαν

την παραλία κατά μήκος της λίμνης Μίσιγκαν για να κάνουν

ηλιοθεραπεία. «Τον λατρεύω αυτόν τον καιρό, νεαρέ μου», μου

είπε μια κυρία στο δρόμο.

Τον λατρεύεις; Για πες μου τότε — αν ο ήλιος ανέτειλε ξαφνι-

κά αύριο τα μεσάνυχτα, τι θα 'λεγες; «Α, είναι πανέμορφο! Το

λατρεύω. Περισσότερο φως!»

Όχι, βέβαια. Θα είχες φρικάρει απίστευτα. Θα ούρλιαζες

ότι η Γη βρίσκεται εκτός ελέγχου και κατευθύνεται προς τον

Ήλιο με ταχύτητα εκατομμυρίων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.

Αμφιβάλλω αν θα έτρεχε κανείς στις παραλίες για να μη χάσει

αυτές τις παραπανίσιες ακτίνες. Φυσικά, ίσως τα πράγματα να

μην είναι τόσο άσχημα: θα μπορούσε να είχε εκτοξεύσει κάποιος

χίλιες πυρηνικές κεφαλές εναντίον του Μιλγουόκι και το εκτυ-

φλωτικό φως που βλέπεις στο βορρά να είναι μια ατομική

έκρηξη. Όπως και να 'χει, όμως, θα έλεγες τόσα Πάτερ Ημών

και Κύριε Ελέησον που μπορεί και να γλίτωνες δέκα χρόνια

από την ποινή σου στο καθαρτήριο.

Γιατί, λοιπόν, πιστεύουμε ότι μια θερμοκρασία 21 βαθμών

τον ψυχρότερο μήνα του χρόνου, σε μια από τις ψυχρότερες

πόλεις της Αμερικής, αποτελεί χαρμόσυνο γεγονός; Θα 'πρεπε

να απαιτούμε συγκεκριμένες ενέργειες από τους αντιπροσώ-

πους μας και την άμεση τιμωρία των υπευθύνων γι' αυτές τις

κλιματολογικές αλλαγές. Πρόκειται για κάτι που δεν είναι σω-

στό, φίλοι μου: κάτι πηγαίνει φοβερά στραβά. Κι αν δεν με πι-

στεύετε, ρωτήστε την ψόφια μολυσμένη αγελάδα στην άκρη

του αυτοκινητόδρομου. Ήξερε την απάντηση, αλλά τη σκοτώ-

σαμε πριν προλάβει να μας την πει.

Αλλά ας μην ανησυχούμε για τη Μητέρα Γη - έχει αντέξει

πολύ χειρότερα. Αφήστε τους οικολόγους να χάσουν εκείνοι

τον ύπνο τους - εμείς παραείμαστε απασχολημένοι προσπαθώ-

ντας να βγάλουμε λεφτά!

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η 17

Α, τα λεφτά. Η γλυκιά μπόχα της, επιτυχίας. Πριν από δυο

γρόνια μιλούσα με κάποιον σ' ένα μπαρ, που έτυχε να είναι χρη-

ματιστής. Με ρώτησε για τις «επενδύσεις» μου. Του είπα ότι δεν

είχα ούτε μία μετοχή. Έμεινε άναυδος.

«Εννοείς ότι δεν διαθέτεις χαρτοφυλάκιο για να διαχειρίζε-

σαι τα χρήματα σου;»

«Δεν νομίζω ότι είναι καλή ιδέα να έχω τα χρήματα μου σε

χαρτοφυλάκιο», του απάντησα, «ούτε σε βαλίτσα, ούτε και κά-

τω από το στρώμα. Αποταμιεύω ό,τι μπορώ σ' ένα μέρος που

ονομάζεται "τράπεζα", όπου και διαθέτω αυτό που οι παλιοί

ονόμαζαν "λογαριασμό ταμιευτηρίου"».

Δεν το βρήκε διασκεδαστικό. «Εσύ χάνεις», μου είπε. «Και

είσαι κι ανεύθυνος. Κάπου είχα διαβάσει ότι έβγαλες πολλά λε-

φτά από την πρώτη σου ταινία, έτσι δεν είναι; Ξέρεις πόσα θα

είχες σήμερα αν τα είχες επενδύσει στο χρηματιστήριο πριν από

δέκα χρόνια; Περίπου τριάντα εκατομμύρια».

Τριάντα εκατομμύρια; Δολάρια; Δικά μου; Ααααααααα! Μα

που είχα το μυαλό μου;

Ξαφνικά μ' έπιασε ναυτία κι ένιωθα έτοιμος να ξεράσω όλες

τις αρχές μου και τα πιστεύω μου. Ζήτησα συγνώμη και βγήκα

έξω.

Λίγο καιρό μετά απ' αυτό το γεγονός, ο χρηματιστής εκείνος

κατάφερε να βρει τη διεύθυνση του σπιτιού μου και άρχισε να

μου στέλνει εβδομαδιαίες «αναλύσεις αγοράς» κι άλλο προπα-

γανδιστικό υλικό, με την ελπίδα ότι θα του έδινα τα χρήματα

που μαζεύω για τις σπουδές των παιδιών μου προκειμένου να

τα τζογάρει στο καζίνο που ονομάζεται «Wall Street».

Ε, λοιπόν, τα φυλλάδια της Investment Opportunities στα-

μάτησαν να 'ρχονται. Τους τελευταίους δεκαοχτώ μήνες, η τιμή

της Microsoft έχει πέσει από τα 120 στα 40 δολάρια, της Dell

από τα 50 στα 16. Ο δείκτης NASDAQ έχει χάσει σχεδόν το

40% της αξίας του, και οι μέσοι Αμερικανοί, που παρασύρθη-

καν στην τρέλα να παίξουν στην αγορά με τις ισχνές οικονομίες

1 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τους, έχουν χάσει δισεκατομμύρια. Κάθε σκέψη για «πρόωρη

συνταξιοδότηση» που ίσως να κάναμε, έχει πια χαθεί, θα είμα-

στε τυχεροί αν μας επιτρέψουν να εργαζόμαστε μόνο σαράντα

ώρες τη βδομάδα όταν φτάσουμε στα ογδόντα δύο ή όταν αρχί-

σουμε να έχουμε ακράτεια.

Φυσικά, όχι όλοι μας. Υπάρχουν σχεδόν πενήντα έξι χιλιάδες

νέοι εκατομμυριούχοι στη χώρα - και τα κατάφεραν όπως και οι

εγκληματίες. Έφτιαξαν τις περιουσίες τους επειδή είχαν ήδη ένα

ικανοποιητικό αρχικό ποσό και το επένδυσαν σ' εταιρείες οι

οποίες πλούτισαν απολύοντας εργαζομένους, εκμεταλλευόμενες

παιδιά και φτωχούς σε άλλες χώρες κι απολαμβάνοντας μεγάλες

φορολογικές εκπτώσεις. Γι' αυτούς η απληστία δεν ήταν απλά

καλιά, ήταν υποχρεωτική. Στην πραγματικότητα, κατάφεραν τό-

σο καλά να δημιουργήσουν ένα κλίμα απληστίας που και η ίδια

η λέξη κατάντησε ντεμοντέ. Τώρα λέγεται ΕΠΙΤΥΧΙΑ! και, ναι,

γράφεται μόνο με κεφαλαία. Σύντομα κυριολεκτικά κανένας δεν

αμφισβητούσε όλη αυτή τη λαιμαργία ως εσφαλμένη ή χυδαία·

κατάντησε τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας

μας που όταν αυτός ο τύπος από το Τέξας κατάντησε ανεξέλε-

γκτα άπληστος κι άρπαξε μια εκλογική αναμέτρηση που δεν

κέρδισε, εμείς υποχωρήσαμε και του τη δώσαμε — δεν ήταν

άπληστος, στο κάτω κάτω, ήταν απλώς έξυπνος. Όπως και τα

παρακινδυνευμένα σχέδια των εταιρειών βιοτεχνολογίας που

επιδιώκουν να διαφθείρουν το γενετικό υλικό των κορν φλέικς

σου δεν είναι τρελά ή άπληστα — είναι πρόοδος. Όπως και ο γεί-

τονας σου ο οποίος θέλει να αγοράσει το μεγαλύτερο τζιπ που

έχει κατασκευαστεί ποτέ, δεν είναι άπληστος — απλώς θέλει πε-

ρισσότερη ιπποδύναμη!

Αυτός ο Ηλίθιος Λευκός Ιός είναι τόσο ισχυρός ώστε έχει

προσβάλει ακόμη και άτομα όπως ο Κόλιν Πάουελ, η υπουρ-

γός Εσωτερικών Γκέιλ Νόρτον, και η σύμβουλος Εθνικής

Ασφάλειας Κοντολίζα Ράις. Και έχει δημιουργήσει μια βαριά

μπόχα - μια μεγάλη εθνική μπόχα που την αισθάνεσαι όπου κι

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 19

αν πας. Μ α ς έχει διαποτίσει τόσο βαθιά π ο υ αμφιβάλλω αν θα

κατορθώσουμε ποτέ να τη βγάλουμε από πάνω μας.

Φυσικά, όλοι προσπαθούμε να ξεχάσουμε τη στιγμή που η

πολιτισμική αυτή μετάλλαξη έφτασε στο απόγειο της κι επικρά-

τησαν οι Δυνάμεις του Κακού. Εγώ, όμως, ξέρω τι είναι, κι

εσείς ξέρετε τι είναι, ακόμη κι ένας βλάκας ξέρει τι είναι. Είναι

εκείνες οι κλεμμένες εκλογές. Οι εκλογές π ο υ τις έκλεψαν, τις

απήγαγαν, τις άρπαξαν μέσα από τα χέρια και τις καρδιές του

αμερικανικού λαού. Δεν υπάρχει απολύτως ΚΑΜΙΑ ΑΜ-

Φ Ι Σ Β Η Τ Η Σ Η για το ποιος πήρε τις περισσότερες ψ ή φ ο υ ς κι

ελάχιστα είναι τα ερωτήματα π ο υ απομένουν σχετικά με τις

απάτες π ο υ έγιναν στη Φλόριντα· κι ό μ ω ς αυτός π ο υ θα κάνει

δηλώσεις σήμερα το βράδυ στις ειδήσεις δεν θα είναι αυτός π ο υ

κέρδισε.

Ναι, όλοι προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι δεν

έγινε δα και τίποτα φ ο β ε ρ ό -ξεπεράστε το, μας λένε— αλλά τα

γεγονότα εκείνων των τριάντα έξι ημερών μάς ταρακούνησαν

σκληρά, έκλεψαν την περηφάνια μας, πλήγωσαν βαθιά την

εμπιστοσύνη μας. Παραπατάμε με μελαγχολικό ύ φ ο ς κι ανα-

ρωτιόμαστε πότε άραγε θ' ανακουφιστούμε. Θα έχω και του

χρόνου τη δουλειά μου; Τι θα γίνει με τη σύνταξη μου; Μ π ο ρ ώ

να επιζήσω τρώγοντας μόνο παγάκια;

Δ Ε Ν ΣΕ Υ Π Ο Λ Ο Γ Ι Ζ Ο Υ Ν ! Δύσκολα το χωνεύεις. Κι ακό-

μα δυσκολότερα συνειδητοποιείς ότι όλα αυτά π ο υ σου έλεγαν

πάντα να κάνεις —να ψηφίζε ις , να υ π α κ ο ύ ς τους νόμους, να

ανακυκλώνεις τα μπουκάλια της μ π ί ρ α ς - ούτε κι αυτά έχουν

καμία αξία. Θα μπορούσες να κλείσεις τις κουρτίνες και να κα-

τεράσεις το τηλέφωνο, επειδή εσύ και οι συμπατριώτες σου

Αμερικανοί αναδειχτήκατε άχρηστοι. Με λ ύ π η μας σας πληρο-

φορούμε ότι οι υπηρεσίες σας ως πολίτη δεν μας είναι πια απα-

ραίτητες.

Έτσι βασιλεύει η σύγχυση και οι σεισμικές δονήσεις της

εθνίκης αναταραχής έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές. Η

2 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

γκρίνια δεν υποχωρεί, αλλά μεγαλώνει μέρα με τη μέρα. Σύμ-

φωνα με δημοσκόπηση του τηλεοπτικού δικτύου Fox News,

οχτώ μήνες μετά τις εκλογές, στα μέσα του 2001, σχεδόν το

60% των Αμερικανών ΔΕΝ είχε ξεπεράσει τον τρόπο με τον

οποίο ο Μπους κατέλαβε τον Λευκό Οίκο. Είμαστε ακόμα «θυ-

μωμένοι». Είναι, όμως, πολύς ο χρόνος για να διατηρούμε ακό-

μη αυτή την επιθετική, εχθρική διάθεση έναντι του Ηγέτη μας.

Μια τόσο ανεξέλεγκτη διάθεση -που δεν κατευνάζεται με φτη-

νά κόλπα- είναι μια διάθεση που μπορεί ν' αλλάξει την ιστορία.

Εκατομμύρια Αμερικανοί, απ' όλα τα σημεία του πολιτικού φά-

σματος, αισθάνονται ανασφαλείς, αναστατωμένοι, θυμωμένοι.

Οι υπόλοιποι βρίσκονται στη φυλακή.

Η κρατούσα άποψη στη χώρα είναι ότι το σκάφος της Πολι-

τείας έχει ξεμείνει από καύσιμα και στο τιμόνι δεν βρίσκεται κα-

νένας· άλλωστε, ο διορισμένος καπετάνιος δεν διορίστηκε από

κανέναν — και είναι, σύμφωνα με δική του ομολογία, τελείως

ανίκανος.

Οι σκληροπυρηνικοί Ρεπουμπλικάνοι ελπίζουν ότι ο Μεγά-

λος Ντικ Τσένι θα καταφέρει να επιζήσει από καμιά δεκαριά

εμφράγματα ακόμη και ν' αντέξει αρκετά ώστε να μπορέσει να

επιβλέψει το βιασμό και τη λεηλασία όλων των περιοχών δυτι-

κά της Γουιτσιτά. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται είναι ότι έχει

ήδη προκαλέσει ανακοπή καρδιάς στην υπόλοιπη χώρα. Στο

μεταξύ, αυτός και η συμμορία του δουλεύουν υπερωρίες για να

ισοπεδώσουν ό,τι προλάβουν από το σύνταγμα, το περιβάλλον

και τα αποδειχτικά στοιχεία του Ταλαχάσι πριν πέσουν στα χέ-

ρια της αστυνομίας.

Κι αν υπάρχει κάτι για το οποίο είμαι σίγουρος, αυτό είναι

ότι προβλέπεται χαμός. Ο αμερικανικός λαός θα κλείσει το μη-

χάνημα που διατηρεί στη ζωή την κυβέρνηση αυτή μέχρι να

πεις «Τζακ Κεβόρκιαν».

Πριονίστε, λοιπόν, ό,τι προλάβετε, κυρία Νόρτον — απ' ό,τι

άκουσα τα δέντρα ξαναφυτρώνουν! Ρίξτε τις βόμβες σας, κύριε

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η 21

Ράμσφελντ και στρατηγέ Πάουελ - δεν έχουμε άλλους λοχίες

ΜακΒέι1 για να παρασημοφορήσετε! Σκάψτε παντού για πετρέ-

λαιο, κύριε Έιμπραχαμ, θα σας βάλουμε να μαντρώσετε τα γου-

ρούνια τους πετρελαιάδες στο γιωτ κλαμπ του Γκρόσε Πόιντ

προτού καν το καταλάβετε!

Σε λίγο τα ποντίκια θα εγκαταλείψουν το βυθιζόμενο σκά-

φος. Οι υπόλοιποι θα καθίσουμε αναπαυτικά και θ' απολαύ-

σουμε την παράσταση, ενώ θ' αναρωτιόμαστε πώς θα καταφέ-

ρουμε να πληρώσουμε την επόμενη δόση για το στεγαστικό και

που θα καλυφτούμε όταν τα απομεινάρια του Αντονίν Σκάλια2

θ' αρχίσουν να πέφτουν πάνω μας - σαν παγωμένη χειμωνιάτι-

κη μπόρα. Μα - για στάσου! ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΔΕΝ ΒΡΕΧΕΙ ΤΟ

ΓΕΝΑΡΗ!

Έτσι οικοδομείται ο πανικός. Τα μέσα ενημέρωσης μπορούν

να κάνουν ότι δεν βλέπουν αν δεν θέλουν και οι ειδήμονες μπο-

ρούν να συνεχίζουν να προσπαθούν να πουλάνε τα ψέματα

τους, επαναλαμβάνοντας τα τόσο συχνά που αρχίζουν να μοιά-

ζουν με αληθινά. Αλλά τα εκατομμύρια των Αμερικανών δεν

πρόκειται να την ξαναπατήσουν. Το χρηματιστήριο δεν περνάει

απλώς μια «φυσιολογική διακύμανση». Το «γενετικά μεταλλαγ-

μένο μοσχαρίσιο κρέας» δεν έχει τίποτα το ευεγερτικό. Η τράπε-

ζα δεν θέλει να «συνεργαστεί μαζί σου» για να σε βοηθήσει να

ορθοποδήσεις. Ο τεχνικός της καλωδιακής δεν έρχεται «μεταξύ

8 π.μ. και 5 μ.μ.» — ή και οποιαδήποτε άλλη ώρα, άλλωστε. Εί-

ναι όλα ένα μάτσο μαλακίες, από την αρχή μέχρι το τέλος, και

όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε τόσο πιο γρήγορα θ' ανακτή-

σουμε τη χώρα μας.

Σήμερα πήγα το καινούργιο μου αυτοκίνητο, με μόλις 4000

μίλια στο κοντέρ, στο συνεργείο της αντιπροσωπίας απ' όπου

το αγόρασα. Για ποιο λόγο; Μία στις δύο φορές που βάζω

μπρος, το αυτοκίνητο δεν ξεκινάει. Έχω αντικαταστήσει τη μί-

ζα, την μπαταρία, την ασφάλεια, το τσιπάκι του υπολογιστή.

Αλλά τίποτε απ' αυτά δεν έχει λύσει το πρόβλημα.

2 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Όταν είπα όλα αυτά στον υπεύθυνο εξυπηρέτησης πελατών,

με κοίταξε μ' ένα περιφρονητικό, βαριεστημένο βλέμμα. «Α,

αυτοί οι καινούργιοι σκαραβαίοι, δεν παίρνουν μπροστά, αν

δεν τους χρησιμοποιείς καθημερινά».

Ήμουν σίγουρος ότι δεν είχα ακούσει καλά. Έτσι τον ξανα-

ρώτησα ποιο ήταν το πρόβλημα.

«Ξέρετε», είπε, κουνώντας συγκαταβατικά το κεφάλι του,

«αυτά τα καινούργια Volkswagen λειτουργούν με υπολογιστή κι

αν το σύστημα δεν έχει διαβάσει κάποια δραστηριότητα —δηλα-

δή, αν δεν το βάζετε μπροστά και δεν το οδηγείτε καθημερινά-

τότε ο υπολογιστής υποθέτει ότι η μπαταρία είναι νεκρή, ή κάτι

τέτοιο, και "κλειδώνει" ολόκληρο το σύστημα. Δεν μπορείτε

εσείς ή κάποιος γνωστός σας να κατεβαίνει στο γκαράζ και να

το βάζει μπροστά μια φορά τη μέρα;»

Δεν ήξερα τι να πω. «Αν δεν το βάζετε μπροστά κάθε μέρα,

τότε θα πεθάνει» — μα πού είμαστε, στο 1901; Είναι αλαζονικό

να έχω την απαίτηση τ' αυτοκίνητο, για το οποίο ξόδεψα

20.000 δολάρια, να παίρνει μπροστά κάθε φορά που βάζω το

κλειδί στη μίζα; Δεν είναι πια πολλά τα σίγουρα πράγματα που

έχουν απομείνει στον κόσμο στις μέρες μας: ο ήλιος εξακολου-

θεί να δύει στη δύση, ο Πάπας εξακολουθεί να κάνει τη Μεσο-

νύχτια Λειτουργία την Παραμονή των Χριστουγέννων και ο

Στρομ Θάρμοντ εξακολουθεί να επανέρχεται στη ζωή κάθε φο-

ρά που υπάρχει μια πρώην Πρώτη Κυρία για ν' αρπάξει. Είχα

την εντύπωση ότι θα μπορούσα να στηρίζομαι τουλάχιστον σ'

αυτό το τελευταίο άρθρο πίστης: ένα ολοκαίνουργιο αυτοκίνη-

το παίρνει πάντα μπροστά — τελεία!

«Όπως και το ενενήντα πέντε τα εκατό των πελατών στους

οποίους έχετε πουλήσει αυτούς τους νέους σκαραβαίους», εί-

πα, «μένω στο Μανχάταν. Γνωρίζετε κανένα στο Μανχάταν που

να οδηγεί κάθε μέρα το αυτοκίνητο του;»

«Ναι, κύριε, καταλαβαίνω. Κανένας στην πόλη δεν οδηγεί

κάθε μέρα το αυτοκίνητο του. Όλοι χρησιμοποιούν το μετρό!

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η 23

Λεν ξέρω καν το λόγο για τον οποίο πουλάνε τέτοια αυτοκίνητα

στην πόλη. Είναι πραγματικά ντροπή. Προσπαθήσατε να επι-

κοινωνήσετε με την εταιρεία; Στο μεταξύ δεν υπάρχει κάποιο

παιδί στην πολυκατοικία σας που να μπορεί να το βάζει μπρο-

στά για ένα ή δύο λεπτά τη μέρα;»

Κι έτσι έχω βρεθεί μ' ένα αυτοκίνητο που δεν παίρνει μπρο-

στά σε μια χώρα που τίποτα δεν λειτουργεί, όλα είναι σκατά,

και κάθε άνδρας, γυναίκα και παιδί κοιτάζει την πάρτη του. Η

επιβίωση των πλουσιότερων - δεν υπάρχουν πια σωσίβια για

σένα, ούτε για σένα ούτε για σένα!

Πρέπει να υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος...

ΕΝΑ

Ένα πολύ αμερικάνικοπραξικόπημα

ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΜΗΝΥΜΑ ΥΠΟΚΛΑΠΗΚΕ ΑΠΟ ΔΥ-ΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΤΗΝ 1/9/01 ΚΑΙΩΡΑ 06:00, ΑΠΟ ΣΗΜΕΙΟ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥΑΜΕΡΙΚΗΣ:

Είμαι πολίτης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η κυ-

βέρνηση μας ανατράπηκε. Ο εκλεγμένος Πρόεδρος μας εξορί-

στηκε. Ηλικιωμένοι καλοντυμένοι λευκοί που πίνουν μαρτίνι

έχουν καταλάβει την πρωτεύουσα του έθνους μας.

Είμαστε υπό πολιορκία. Είμαστε η εξόριστη κυβέρνηση των

Ηνωμένων Πολιτειών.

Δεν είμαστε λίγοι. Ανάμεσα μας υπάρχουν περισσότεροι από

154 εκατομμύρια ενήλικες και 80 εκατομμύρια παιδιά. Συνολι-

κά 234 εκατομμύρια άτομα που ούτε ψήφισαν ούτε αντιπροσω-

πεύονται από το καθεστώς που βρίσκεται στην εξουσία.

Ο Αλ Γκορ είναι ο εκλεγμένος Πρόεδρος των Ηνωμένων

Πολιτειών. Έλαβε 539.898 ψήφους παραπάνω από τον Τζορτζ

Γ. Μπους. Δεν κάθεται, όμως, στο Οβάλ Γραφείο απόψε. Αντί-

θετα, ο εκλεγμένος Πρόεδρος μας τριγυρίζει χωρίς κάποιο σκο-

2 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

πό ή αποστολή τη χώρα κι εμφανίζεται μόνο για να δίνει διαλέ-

ξεις για φοιτητές.

Ο Αλ Γκορ νίκησε. Αλ Γκορ, ο εξόριστος πρόεδρος. Ζήτω ο

πρόεδρος μας Αλμπέρτοοοοο Γκοοοοοοοορ!

Ποιος είναι, λοιπόν, αυτός ο κύριος που μένει στον Λευκό

Οίκο; Θα σας πω εγώ ποιος είναι:

Είναι ο Τζορτζ Γ. Μπους, «Πρόεδρος» των Ηνωμένων Πο-

λιτειών. Ο Αρχικλέφτης.

Μέχρι τώρα οι πολιτικοί περίμεναν να φτάσουν πρώτα στην

εξουοία και μετά καταντούσαν απατεώνες. Αυτός όμως βιαζό-

ταν. Και τώρα είναι ένας καταπατητής ομοσπονδιακής γης, ένας

καταληψίας του Οβάλ Γραφείου. Αν σας έλεγα ότι βρισκόμαστε

στη Γουατεμάλα, θα το πιστεύατε αμέσως, ανεξάρτητα από τις

πολιτικές σας πεποιθήσεις. Επειδή όμως το πραξικόπημα αυτό

τυλίχτηκε με την αμερικανική σημαία, και παραδίδεται σε συ-

σκευασία της επιλογής σας, κόκκινη, λευκή ή μπλε, πιστεύουν

ότι θα καταφέρουν να γλιτώσουν.

Γι' αυτό το λόγο, και εκ μέρους 234 εκατομμυρίων Αμερικα-

νών ομήρων, έχω ζητήσει από το NATO να κάνει ό,τι έκανε

στη Βοσνία και στο Κοσσυφοπέδιο, να κάνει ό,τι έκανε η Αμε-

ρική στην Αϊτή, ό,τι ο Λι Μάρβιν οτην ταινία Και οι δώδεκα

ήταν καθάρματα:

Στείλτε τους Πεζοναύτες! Εξαπολύατε τους πυραύλους

Σκουντ! Φέρτε μας το κεφάλι του Άντονιν Σκάλια.

Απεύθυνα προσωπική έκκληση στον Γενικό Γραμματέα των

Ηνωμένων Εθνών Κόφι Ανάν ν' ακούσει το αίτημα μας. Δεν εί-

μαστε πια ικανοί ν' αυτοκυβερνηθούμε ή να διεξαγάγουμε

ελεύθερες και τίμιες εκλογές. Χρειαζόμαστε παρατηρητές των

Ηνωμένων Εθνών, δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών, ψηφίσμα-

τα των Ηνωμένων εθνών!

Γαμώτο, χρειαζόμαστε τον Τζίμι Κάρτερ!

Καταφέραμε τελικά να μην είμαστε καλύτεροι από μια υπα-

νάπτυκτη μπανανία. Αναρωτιόμαστε, γιατί άραγε να ξυπνάμε

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 2 7

κάθε πρωί και να μας βγαίνει ο κώλος για να παράγουμε προϊό-

ντα και υπηρεσίες που έχουν ως μοναδικό στόχο να κάνουν τη

χούντα και τους συνεργάτες της στην Επιχειρηματική Αμερική

(ένα ξεχωριστό, αυτόνομο τσιφλίκι, εντός των Ηνωμένων Πο-

λιτειών, που του έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό το δικαίωμα

της αυτοδιοίκησης) πλουσιότερους; Γιατί να πληρώνουμε εμείς

τους φόρους που χρηματοδοτούν το πραξικόπημα τους; Γιατί

να ξαναστείλουμε τα παιδιά μας στη μάχη, να δώσουν τη ζωή

τους για να υπερασπιστούν τον «τρόπο ζωής μας» — όταν το μό-

νο που θα υπερασπίζονται είναι ο τρόπος ζωής των διάφορων

γκριζομάλληδων που κρύβονται στα αρχηγεία που έχουν κατα-

λάβει δίπλα στον ποταμό Πότομακ;

Χριστέ μου! Δεν το αντέχω άλλο! Ας μου δώσει κάποιος το

παγκόσμιο τηλεκοντρόλ! Θέλω να ξαναβρεθώ σ' εκείνο το πα-

ραμύθι που έλεγε ότι ήμουν πολίτης μιας δημοκρατικής χώρας

με αναφαίρετο δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και στα

Happy Meals3. To παραμύθι που μου έλεγαν όταν ήμουν μι-

κρός έλεγε πως με υπολόγιζαν, πως ήμουν ίσος με τους συμπο-

λίτες μου — και ότι σε κανένα μας δεν θα μπορούσαν να φερ-

θούν διαφορετικά ή άδικα, ότι κανένας μας δεν θα μπορούσε ν'

ασκήσει εξουσία πάνω σε άλλους χωρίς τη συναίνεση τους. Η

θέληση του λαού. Αμερική η Όμορφη. Η Πατρίδα που αγαπώ.

Καθώς πέφτουν... οι τελευταίες αχτίδες... του λυκόφωτος. Ω,

πες μου, μπορείς να δεις4; Φάνηκαν οι Βέλγοι κυανόκρανοι;

Βιάσου!

Το πραξικόπημα ξεκίνησε πολύ πριν από τις απάτες της ημέρας

των εκλογών. Το καλοκαίρι του 1999 η Κάθριν Χάρις, μία επί-

τιμη Ηλίθια Λευκή, που ήταν ταυτόχρονα μια από τις προέ-

δρους της προεκλογικής εκστρατείας του Τζορτζ Γ. Μπους και

υπουργός της κυβέρνησης της Πολιτείας της Φλόριντας, υπευ-

θυνη για τη διεξαγωγή των εκλογών, πλήρωσε τέσσερα εκατομ-

μύρια δολάρια στην εταιρεία Database Technologies προκειμένου

2 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

να αφαιρέσει από τους εκλογικούς καταλόγους της Φλόριντας

οποιονδήποτε «ύποπτο» για διάπραξη κακουργήματος στο πα-

ρελθόν. Το έκανε με τις ευλογίες του κυβερνήτη της Φλόρι-

ντας, τον αδερφό του Τζορτζ, Τζεμπ Μπους — η γυναίκα του

οποίου συνελήφθη προσπαθώντας να εισαγάγει παράνομα στη

χώρα, χωρίς να πληρώσει φόρους, κοσμήματα αξίας 19.000

δολαρίων. Αλλά εδώ είναι Αμερική! Διώκουμε τους παραβάτες

του νόμου μόνο αν δεν είναι πλούσιοι ή παντρεμένοι με μέλος

της οικογένειας Μπους.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Φλόριντας, τα άτομα που

έχουν διαπράξει ποινικά αδικήματα απαγορεύεται να ψηφί-

σουν. Και δυστυχώς (αν και είμαι σίγουρος ότι το δικαστικό σύ-

στημα της συγκεκριμένης πολιτείας ήταν πάντα άμεμπτο και

αμερόληπτο) αυτό σημαίνει ότι το 31% των ενήλικων μαύρων

ανδρών της Φλόριντας δεν μπορούν να ψηφίσουν επειδή κά-

ποια καταδίκη λερώνει το ποινικό τους μητρώο. Η Χάρις και ο

Μπους γνώριζαν ότι αφαιρώντας τα ονόματα πρώην κατάδι-

κων από τους εκλογικούς καταλόγους, θα κρατούσαν μακριά

από τις κάλπες χιλιάδες μαύρους πολίτες.

Στη Φλόριντα, οι μαύροι είναι στη συντριπτική τους πλειο-

ψηφία Δημοκρατικοί — και είναι σίγουρο ότι ο Αλ Γκορ πήρε

στις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 2000 πάνω από το 90% των

ψήφων τους.

Εννοούμε το 90% των μαύρων στους οποίους επιτράπηκε

να ψηφίσουν.

Στο πλαίσιο μιας τεράστιας απάτης, η Πολιτεία της Φλόρι-

ντας, η Χάρις, ο Μπους και η παρέα τους δεν αφαίρεσαν μόνο

χιλιάδες μαύρους πρώην κατάδικους από τους εκλογικούς κα-

ταλόγους, αλλά αφαίρεσαν και χιλιάδες μαύρους πολίτες οι

οποίοι δεν είχαν διαπράξει παρανομία ποτέ στη ζωή τους— κα-

θώς και χιλιάδες πολίτες που είχαν διαπράξει πταίσματα και εί-

χαν κάθε νόμιμο δικαίωμα να ψηφίσουν.

Πώς έγινε αυτό; Το γραφείο της Χάρις είπε στην Database

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 2 9

-μια εταιρεία με ισχυρούς δεσμούς με το Ρεπουμπλικανικό

Κόμμα— να χρησιμοποιήσει τα ευρύτερα δυνατά κριτήρια για

τη διαγραφή αυτών των ψηφοφόρων. Τα υποχείρια της Χάρις

συνέστησαν στην επιχείρηση να συμπεριλάβει ακόμη και άτομα

με ονόματα «παρόμοια» μ' εκείνα των πραγματικών κακοποιών.

Απαίτησαν από την Database να ελέγξει άτομα με την ίδια ημε-

ρομηνία γέννησης γνωστών εγκληματιών ή με παρόμοιους

αριθμούς Κοινωνικής Ασφάλισης· μια ταύτιση κατά 80% των

πληροφοριών αυτών, συνιστούσε η εκλογική υπηρεσία, ήταν

αρκετή για να προσθέσει η Database έναν ψηφοφόρο στη λίστα

των αποκλεισμένων.

Οι εντολές αυτές προκάλεσαν σοκ ακόμα και στη φιλική προς

τον Μπους Database. Σήμαιναν ότι χιλιάδες νόμιμοι ψηφοφόροι

κινδύνευαν να βρεθούν στη λίστα αποκλεισμού από τις εκλογές

του Νοεμβρίου, απλώς και μόνο επειδή το όνομα τους έμοιαζε με

κάποιου άλλου ή επειδή είχαν την ίδια ημερομηνία γέννησης με

κάποιον άγνωστο ληστή τραπεζών. Η Μαρλίν Θόρογκουντ, δι-

ευθύντρια προγραμματισμού της Database, έστειλε ένα e-mail

στον'Εμετ «Μπάκι» Μίτσελ, δικηγόρο της εκλογικής υπηρεσίας

της Χάρις, με το οποίο τον προειδοποιούσε ότι «αν ακολουθή-

σουμε τη διαδικασία που προτείνετε, είναι πιθανό να προκύψουν

ψευδή στοιχεία», μ' άλλα λόγια, λανθασμένες ταυτοπροσωπίες.

Δεν πειράζει, είπε ο γερο-Μπάκι. Η απάντηση του ήταν κα-

τά λέξη: «Προτιμούμε να συμπεριλάβουμε περισσότερα ονό-

ματα στη λίστα αποκλεισμού, έστω κι αν μερικά είναι λανθα-

σμένα, και ν' αφήσουμε την ευθύνη των τελικών αποφάσεων

στους επιτρόπους [των εκλογών σε κάθε κομητεία], παρά να

επιτρέψουμε σε λάθος άτομα να ψηφίσουν».

Η Database έκανε ό,τι της είπαν. Και, σύντομα, 173.000 κα-

ταγεγραμμένοι ψηφοφόροι της Φλόριντας διαγράφηκαν ορι-

στικά από τους εκλογικούς καταλόγους. Στη μεγαλύτερη

κομητεία της πολιτείας, το Μαϊάμι-Ντέιντ, το 66% από τους

ψηφοφόρους που αποκλείστηκαν ήταν μαύροι. Στην κομητεία

3 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

της Τάμπα, το 54% των ψηφοφόρων από τους οποίους αφαι-

ρέθηκε το δικαίωμα να ψηφίσουν στις 7 Νοεμβρίου 2000 ήταν

μαύροι.

Αλλά οι αλχημείες στα μητρώα της Φλόριντας φαίνεται ότι

δεν ήταν αρκετές για τη Χάρις και το τμήμα της. Οχτώ χιλιάδες

επιπλέον πολίτες διαγράφηκαν οριστικά από τους εκλογικούς

καταλόγους επειδή η Database χρησιμοποίησε έναν εσφαλμένο

κατάλογο που προμηθεύτηκε από άλλη πολιτεία — μια πολιτεία

η οποία ισχυριζόταν ότι όλα τα ονόματα του καταλόγου ήταν

πρώην καταδικασθέντες για κακουργήματα, που είχαν στο με-

ταξύ μετακομίσει στη Φλόριντα.

Αποκαλύφθηκε ότι οι αναφερόμενοι στον συγκεκριμένο κα-

τάλογο είχαν εκτίσει τις ποινές τους και είχαν επανακτήσει τα

εκλογικά τους δικαιώματα. Και υπήρχαν και ονόματα ατόμων

που είχαν διαπράξει μόνο πταίσματα — όπως τροχαίες παραβά-

σεις. Ποια ήταν n Πολιτεία αυτή που πρόσφερε χείρα βοηθείας

στον Τζεμπ και τον Τζορτζ στέλνοντας αυτό τον ψεύτικο κατά-

λογο στη Φλόριντα;

Το Τέξας.

Η όλη υπόθεση μύριζε από μακριά, αλλά τα αμερικανικά μέ-

σα ενημέρωσης την αγνόησαν. Χρειάστηκε να την ερευνήσει σε

βάθος το BBC, προβάλλοντας στις βραδινές του ειδήσεις δεκα-

πεντάλεπτα ρεπορτάζ που αποκάλυπταν όλες τις βρόμικες λε-

πτομέρειες και καταλόγιζαν τις ευθύνες για την απάτη στο άμε-

σο περιβάλλον του Κυβερνήτη Τζεμπ Μπους. Είναι ιδιαίτερα

λυπηρό να χρειάζεται να μαθαίνουμε την αλήθεια για τις εκλο-

γές μας από μια χώρα που βρίσκεται 5.000 μίλια μακριά. (Τελι-

κά, οι Los Angeles Times και η Washington Post δημοσίευσαν

το θέμα, αλλά δεν προκάλεσε την ανάλογη προσοχή.)

Η επίθεση στα εκλογικά δικαιώματα των μειονοτήτων της

Φλόριντας πήρε τέτοιες διαστάσεις, ώστε επηρέασε ακόμη και

άτομα όπως η Λίντα Χάουελ. Η Λίντα έλαβε ένα γράμμα που

την ενημέρωνε ότι ήταν κατάδικος - και επομένως τη συμβού-

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 3 1

λευε να μην κάνει τον κόπο να εμφανιστεί σ' εκλογικό κέντρο τη

μέρα των εκλογών, γιατί θα της απαγορευόταν να ψηφίσει. Το

μόνο πρόβλημα ήταν ότι η Λίντα δεν ήταν πρώην κατάδικος —

στην πραγματικότητα ήταν η υπεύθυνη διεξαγωγής των εκλο-

γών στην κομητεία Μάντισον της Φλόριντας! Μαζί με άλλους

τοπικούς εκλογικούς υπεύθυνους προσπάθησε να πείσει την

πολιτεία να ρυθμίσει το πρόβλημα, αλλά οι εκκλήσεις τους έπε-

σαν στο κενό. Τους δηλώθηκε ότι όποιος διαμαρτυρόταν για

τον αποκλεισμό του από την ψηφοφορία θα 'πρεπε να υποβλη-

θεί σε δαχτυλοσκόπηση και να περιμένει ν' αποφασίσει μετά η

Πολιτεία αν είναι κακοποιός ή όχι.

Στις 7 Νοεμβρίου του 2000, καθώς οι μαύροι πολίτες της

Φλόριντας προσέρχονταν στα εκλογικά τμήματα σε πρωτοφανείς

αριθμούς, πολλοί συνάντησαν πάνω από τις κάλπες την ίδια ωμή

άρνηση: «Δεν μπορείτε να ψηφίσετε». Σε ορισμένες μάλιστα γειτο-

νιές στο κέντρο των πόλεων, οι δρόμοι γύρω από τα εκλογικά τμή-

ματα ήταν αποκλεισμένοι από αστυνομικούς, οι οποίοι δεν επέ-

τρεπαν στα μέλη του «καταλόγου εγκληματιών» της Κάθριν και

του Τζεμπ να ψηφίσουν. Εκατοντάδες νομοταγείς πολίτες που θέ-

λησαν ν' ασκήσουν το συνταγματικό τους δικαίωμα να ψηφί-

σουν, κυρίως μαύροι και ισπανόφωνοι, αποπέμφθηκαν - και

όσοι διαμαρτύρονταν απειλήθηκαν με σύλληψη.

Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα ο Τζορτζ Μπους

έλαβε 537 ψήφους περισσότερους από τον Αλ Γκορ στη Φλόρι-

ντα. Μπορούμε άραγε να υποθέσουμε ότι, αν ψήφιζαν οι χιλιά-

δες εγγεγραμμένοι μαύροι και ισπανόφωνοι ψηφοφόροι που

αποκλείστηκαν από τις κάλπες, η διαφορά αυτή θα ανατρεπό-

ταν - και ο Μπους θα έχανε τις εκλογές; Αναμφίβολα.

Τη νύχτα των εκλογών, όταν έκλεισαν οι κάλπες, επικρατού-

σε μεγάλη σύγχυση σχετικά με την καταμέτρηση των ψήφων

στη Φλόριντα. Τελικά την απόφαση την πήρε ο υπεύθυνος

εκλογικής κάλυψης του τηλεοπτικού καναλιού Fox News. Απο-

φάσισε ότι το Fox θα έβγαινε στον αέρα και θ' ανακοίνωνε ότι ο

3 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Μπους κέρδισε τη Φλόριντα, άρα και τις εκλογές. Κι έτσι κι έγι-

νε. Τυπικά το Fox ανακήρυξε νικητή τον Μπους.

Αλλά στο Ταλαχάσι η καταμέτρηση δεν είχε ολοκληρωθεί

ακόμα· το Associated Press επέμενε ότι οι δύο υποψήφιοι βρί-

σκονταν ακόμα πολύ κοντά, κι αρνήθηκε να ακολουθήσει την

ανακοίνωση του Fox.

Όχι, όμως, και τα άλλα δίκτυα. Άρχισαν να τρέχουν σαν τρε-

λά μόλις δόθηκε το σύνθημα από το Fox, φοβούμενα μήπως

και δώσουν την εντύπωση ότι καθυστερούν ή ότι έχουν χάσει

την είδηση — παρόλο που οι ρεπόρτερ τους στη Φλόριντα επέ-

μεναν ότι οι δύο υποψήφιοι βρίσκονταν ακόμα πολύ κοντά.

Αλλά ποιος χρειάζεται τους δημοσιογράφους, όταν παίζεις το

«ακολουθήστε τον πρώτο» — κι ο πρώτος, στην περίπτωση αυ-

τή, ήταν ο Τζον Έλις, ο υπεύθυνος της κάλυψης των εκλογών

για λογαριασμό του Fox. Ποιος είναι ο Τζον Έλις;

Είναι πρώτος ξάδεpφoς του Τζορτζ και του Τζεμπ Μπους.

Από τη στιγμή που ο Έλις έκανε την αρχή και όλοι οι υπόλοι-

ποι ακολούθησαν, δεν υπήρχε δρόμος επιστροφής - και τίποτε

δεν ήταν καταστροφικότερο για τις πιθανότητες νίκης του Γκορ

από την ξαφνική αίσθηση ότι ΑΥΤΟΣ ήταν ο κακός της υπόθε-

σης, ζητώντας επαναμετρήσεις, αποσύροντας την αναγνώριση

της ήττας του και αναμειγνύοντας δικαστήρια, δικηγόρους και

αγωγές. Η αλήθεια είναι ότι στη διάρκεια όλων αυτών των γεγο-

νότων ο Γκορ βρισκόταν μπροστά —είχε τις περισσότερες ψή-

φους- κάτι που ποτέ δεν ανέφεραν τα τηλεοπτικά δίκτυα.

Η στιγμή που δεν θα ξεχάσω ποτέ από εκείνη τη νύχτα των

εκλογών ήταν λίγο νωρίτερα εκείνο το βράδυ, όταν τα δίκτυα εί-

χαν αρχικά -και σωστά- προβλέψει ότι την πολιτεία της Φλόρι-

ντας θα την κέρδιζε ο Γκορ. Οι κάμερες γύρισαν σ' ένα δωμάτιο

ξενοδοχείου στο Τέξας. Εκεί βρισκόταν ο Τζορτζ μαζί με τον

πατέρα του, τον πρώην Πρόεδρο, και τη μητέρα του, Μπάρ-

μπαρα. Ο γέρος έδειχνε εξαιρετικά ψύχραιμος, παρόλο που τα

πράγματα για το γιόκα του δεν εξελίσσονταν καλά. Ένας δήμο-

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 3 3

σιογράφος ζήτησε από τον νεαρό Μπους τη γνώμη του για το

αποτέλεσμα.

«Δεν... αποδέχομαι τίποτα για τη Φλόριντα», πέταξε, σχεδόν

ακατανόητα, ο Τζούνιορ. «Ξέρω ότι έχετε όλες τις προβλέψεις,

αλλά οι ψήφοι ακόμη καταμετρούνται... Τα τηλεοπτικά δίκτυα

βιάστηκαν πολύ και οι άνθρωποι που καταμετρούν τις ψήφους

έχουν διαφορετική άποψη...». Ήταν μια περίεργη στιγμή σ'

εκείνη την τρελή νύχτα της κάλυψης των αποτελεσμάτων. Οι

Μπους, με τα άνετα χαμογελά τους, έμοιαζαν με οικογένεια γά-

των που μόλις είχαν στριμώξει στη γωνία μερικά καναρίνια -

σαν να ήξεραν κάτι που εμείς αγνοούσαμε.

Και ήξεραν. Ήξεραν ότι ο Τζεμπ και η Κάθριν είχαν κάνει

τη δουλειά τους πριν από μήνες. Ήξεραν ότι ο ξάδελφος Τζον

έλεγχε τα πράγματα στο εκλογικό κέντρο του Fox. Κι αν όλα τα

άλλα αποτύγχαναν, υπήρχε πάντα η ομάδα στην οποία μπο-

ρούσε να βασιστεί ο μπαμπάκας: το Ανώτατο Δικαστήριο των

Ηνωμένων Πολιτειών.

Όπως όλοι ξέρουμε, αυτό ακριβώς έγινε τις επόμενες τριάντα

έξι μέρες. Οι δυνάμεις της αυτοκρατορίας αντεπιτέθηκαν, και

αντεπιτέθηκαν ανελέητα. Ενώ ο Γκορ ασχολιόταν βλακωδώς με

την επανακαταμέτρηση των ψήφων σε δύο τρεις κομητείες, η

ομάδα του Μπους κυνηγούσε το άγιο δισκοπότηρο - τις ψή-

φους όσων είχαν ψηφίσει στο εξωτερικό. Πολλές από τις ψή-

φους αυτές θα προέρχονταν από το στρατό, ο οποίος παραδοσια-

κά ψηφίζει Ρεπουμπλικάνους, και θα έδιναν τελικά στον Μπους

το προβάδισμα που δεν θα είχε πάρει, αν δεν στερούσε το δικαίω-

μα ψήφου από χιλιάδες μαύρους και Εβραίες γιαγιάδες.

Ο Γκορ το γνώριζε αυτό και προσπάθησε να βεβαιωθεί ότι

ία ψηφοδέλτια θα υποβάλλονταν στον μεγαλύτερο δυνατό

έλεγχο πριν θεωρηθούν έγκυρα. Φυσικά, η πρακτική αυτή ερ-

χόταν σε αντίθεση με την έκκληση «ας μετρήσουν όλες οι ψή-

φοι» που είχε κάνει όταν ζητούσε τις επανακαταμετρήσεις. Είχε,

όμως, και τον εκλογικό νόμο της Φλόριντας, που είναι πολύ

3 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

σαφής στο θέμα αυτό, με το μέρος του. Προβλέπει ότι τα ψη-

φοδέλτια όσων απουσιάζουν στο εξωτερικό είναι έγκυρα μόνο

αν έχουν δοθεί, υπογραφεί και ταχυδρομηθεί από ξένη χώρα

μέχρι και τη μέρα των εκλογών.

Αλλά την ώρα που ο Τζιμ Μπέικερ5 έλεγε το ποιηματάκι του

-«Δεν είναι δίκαιο να αλλάξουμε τους νόμους και τους κανονι-

σμούς σχετικά με την καταμέτρηση ή την επανακαταμέτρηση

των ψήφων, όταν η μία πλευρά φαίνεται να διαπιστώνει ότι

αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να πάρει τις ψήφους που χρει-

άζεται»- αυτός και οι υπάλληλοι του έκαναν ακριβώς τα αντί-

θετα.

Σύμφωνα με έρευνα των New York Times τον Ιούλιο του

2001, από τα 2490 ψηφοδέλτια του εξωτερικού που καταμε-

τρήθηκαν, τα 680 θεωρήθηκαν αμφίβολης εγκυρότητας και

ακυρώθηκαν. Ο Μπους κέρδισε τις ψήφους του εξωτερικού σε

αναλογία 4 προς 5. Σύμφωνα με το ποσοστό αυτό, 544 από τις

ψήφους υπέρ του Μπους έπρεπε να θεωρηθούν άκυρες. Κάνα-

τε το λογαριασμό; Ξαφνικά το «προβάδισμα νίκης» των 537

ψήφων του Μπους μεταβάλλεται σ' ένα παγερό -7.

Πώς έγινε, λοιπόν, κι όλες εκείνες οι ψήφοι κατέληξαν να

προσμετρηθούν στον Μπους; Λίγες ώρες μετά τις εκλογές, το

εκλογικό επιτελείο του Μπους εξαπέλυσε την επίθεση του. Το

πρώτο βήμα ήταν να βεβαιωθούν ότι θα έφταναν όσο το δυνα-

τόν περισσότερα ψηφοδέλτια. Υπάλληλοι των Ρεπουμπλικάνων

έστελναν e-mail απελπισίας σε πλοία του ναυτικού ζητώντας να

ξεθάψουν ψηφοδέλτια που ενδεχομένως είχαν παραπέσει. Ζή-

τησαν ακόμη και από τον υπουργό Άμυνας Γουίλιαμ Σ. Κοέν

(που ήταν Ρεπουμπλικάνος) να πιέσει τις διάφορες στρατιωτι-

κές μονάδες στο εξωτερικό. Αρνήθηκε, αλλά δεν είχε καμιά ση-

μασία: χιλιάδες ψηφοδέλτια άρχισαν να καταφτάνουν — μερικά

μάλιστα είχαν υπογραφεί μετά τη μέρα των εκλογών.

Τώρα, το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να φροντίσουν

ώστε όσο το δυνατόν περισσότερες απ' αυτές τις ψήφους να με-

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 3 5

τρήσουν υπέρ του Μπους. Και τότε ήταν που άρχισε η πραγμα-

τική νοθεία.

Σύμφωνα με τους Times, η Κάθριν Χάρις είχε σχεδιάσει να

στείλει ένα υπόμνημα στις εκλογικές επιτροπές που βρίσκονταν

υπό την επίβλεψη της, με το οποίο θα διευκρίνιζε τη διαδικασία

για την καταμέτρηση των ψηφοδελτίων από το εξωτερικό. Στο

υπόμνημα αυτό συμπεριλαμβανόταν η υπενθύμιση ότι σύμφω-

να με τον πολιτειακό νόμο, όλα τα ψηφοδέλτια έπρεπε να έχουν

«ταχυδρομηθεί ή υπογραφεί» ως τη μέρα των εκλογών. Όταν

φάνηκε ότι το προβάδισμα του Μπους εξανεμιζόταν, αποφάσι-

σε να μη στείλει το υπόμνημα. Αντίθετα, έστειλε ένα σημείωμα

που έλεγε ότι τα ψηφοδέλτια «δεν είναι απαραίτητο να έχουν τα-

χυδρομηθεί μέχρι ή πριν» την ημερομηνία των εκλογών. Χμμμμ.

Τι την έκανε ν' αλλάξει γνώμη — και το νόμο; Ίσως να μην το

μάθουμε ποτέ, μια και τα αρχεία του υπολογιστή της, που αποκά-

λυπταν τι έγινε, διαγράφηκαν μυστηριωδώς - μια πιθανή παρα-

βίαση των νόμων της Φλόριντας. Τώρα, που το πουλάκι πέταξε

πια, η Χάρις παρέδωσε τους σκληρούς δίσκους του υπολογιστή

της στα μέσα ενημέρωσης για να τους ελέγξουν — αλλά μόνο

αφού τους «έριξε μια ματιά» ο σύμβουλος της για θέματα πληρο-

φορικής. Η κυρία αυτή σχεδιάζει τώρα να θέσει υποψηφιότητα

για το Κογκρέσο. Πόσο πιο ξεδιάντροποι μπορεί ν' αποδειχτούν

αυτοί οι άνθρωποι;

Οπλισμένοι με την ευλογία της υπουργού Εσωτερικών, οι

Ρεπουμπλικάνοι εξαπέλυσαν μια ολομέτωπη εκστρατεία, προ-

κειμένου να εξασφαλίσουν τα ευρύτερα δυνατά κριτήρια για

την καταμέτρηση των ψηφοδελτίων. «Ίση εκπροσώπηση», σε

στυλ Φλόριντα, σήμαινε ότι οι κανόνες που καθόριζαν την

αποδοχή ή απόρριψη ενός ψηφοδελτίου από το εξωτερικό

εξαρτιόταν από την κομητεία από την οποία ήσουν. Ίσως αυτό

να εξηγεί γιατί σε κομητείες που κέρδισε ο Γκορ, μόνο 2 από τα

10 ψηφοδέλτια με ασαφείς σφραγίδες ταχυδρομείου θεωρή-

θηκαν έγκυρα, ενώ όπου προβλεπόταν να νικήσει ο Μπους,

3 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

καταμετρήθηκαν τελικά τα 6 από τα 10 αμφισβητούμενα ψη-

φοδέλτια.

Όταν οι Δημοκρατικοί διαμαρτυρήθηκαν ότι τα ψηφοδέλτια

που δεν ανταποκρίνονταν στους κανόνες δεν θα 'πρεπε να μετρή-

σουν, οι Ρεπουμπλικάνοι ξεκίνησαν μια σφοδρή εκστρατεία δη-

μοσίων σχέσεων, προκειμένου να μας πείσουν ότι οι Δημοκρατι-

κοί προσπαθούσαν να εξευτελίσουν τους άντρες και τις γυναίκες

που διακινδύνευαν τις ζωές τους για τη χώρα μας. Ένας Ρεπου-

μπλικάνος δημοτικός σύμβουλος ήταν χαρακτηριστικός στην

υπερβολή του: «Αν δεχτούν σφαίρα ή θραύσμα από βόμβα τρο-

μοκρατών, το θραύσμα αυτό δεν θα έχει σφραγίδα ταχυδρομείου

ή αριθμό καταχώρησης». Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Στιβ

Μπάγιερ από την Ιντιάνα κατάφερε να εξασφαλίσει (πιθανόν πα-

ράνομα) τα τηλέφωνα και τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις του στρα-

τιωτικού προσωπικού και· να συγκεντρώσει έτσι δηλώσεις οργής

και πίκρας για περιπτώσεις απόρριψης ψήφων «αντρών και γυ-

ναικών που πολεμάνε για μας». Ακόμη και ο Νόρμαν Σβάρτσ-

κοπφ έριξε το βάρος του υποστηρίζοντας ότι «είναι μια πολύ δυ-

σάρεστη μέρα για την πατρίδα μας», όταν οι Δημοκρατικοί

αρχίζουν να προσβάλλουν στρατιώτες ψηφοφόρους.

Όλη αυτή η πίεση πάνω στους διστακτικούς, άβουλους Δη-

μοκρατικούς τελικά απέδωσε. Λύγισαν. Μιλώντας στην εκπο-

μπή Meet the Press ο υποψήφιος αντιπρόεδρος Τζο Λίμπερμαν

υποστήριξε ότι οι Δημοκρατικοί θα 'πρεπε να πάψουν να προ-

καλούν προβλήματα και να μην ασχολούνται με τα εκατοντάδες

στρατιωτικά ψηφοδέλτια που συνυπολογίζονταν, παρόλο που

δεν είχαν «σφραγίδα ταχυδρομείου».

Ο Λίμπερμαν, όπως και πολλοί άλλοι αυτής της νέας γενιάς

των Δημοκρατικών, θα 'πρεπε να είχαν αγωνιστεί για αρχές

αντί να ασχολούνται με τη δημόσια εικόνα τους. Γιατί; Μα επει-

δή, όπως ανακάλυψαν οι New York Times:

* 344 ψηφοδέλτια δεν συνοδεύονταν από στοιχεία που θα

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 3 7

μπορούσαν να αποδείξουν ότι είχαν ταχυδρομηθεί πριν

από τη Μέρα των Εκλογών.

* 183 ψηφοδέλτια είχαν σφραγίδα ταχυδρομείου από το

εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών.

* 96 ψηφοδέλτια δεν συνοδεύονταν από επαρκή πληροφο-

ριακά στοιχεία.

* 169 ψηφοδέλτια προέρχονταν από ψηφοφόρους που δεν

ήταν γραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ή οι φάκε-

λοι τους δεν ήταν σωστά υπογεγραμμένοι ή προέρχονταν

από ανθρώπους που δεν είχαν ζητήσει ψηφοδέλτια.

* 5 ψηφοδέλτια έφτασαν μετά την 17η Νοεμβρίου που

αποτελούσε την τελευταία προθεσμία.

* 19 ψηφοφόροι ψήφισαν δυο φορές — και μέτρησαν και οι

δύο ψήφοι.

Σύμφωνα με το νόμο της Φλόριντας όλα αυτά τα ψηφοδέλτια

ήταν άκυρα κι όμως μέτρησαν όλα. Πόσο δυνατότερα μπορώ

να το φωνάξω; Ο Μπους δεν νίκησε! Ο Γκορ νίκησε. Το θέμα

δεν είναι οι διάτρητες καρτέλες ή έστω η κραυγαλέα καταπίεση

της αφροαμερικανικής κοινότητας και των εκλογικών της δι-

καιωμάτων. Ήταν μια απλή υπόθεση παραβίασης του νόμου,

εξακριβωμένη, με όλα τα στοιχεία που υπάρχουν στο Ταλαχά-

οι. χωρίς να επιδέχονται την παραμικρή αμφισβήτηση — κι όλα

αυτά έγιναν σκόπιμα για να δοθούν οι εκλογές στον Μπους.

Το πρωί του Σαββάτου, 9 Δεκεμβρίου 2000, το Ανώτατο Δικα-

στηριο πληροφορήθηκε ότι οι επανακαταμετρήσεις στη Φλόρι-

ντα, παρά τα όσα είχε κάνει το στρατόπεδο του Μπους για να

στήσει τις εκλογές, απέβαιναν υπέρ του Γκορ. Ως τις 2 μ.μ. τα

νεπίσημα αποτελέσματα έδειχναν ότι ο Γκορ έφτανε τον

3 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Μπους - «υπολείπεται μόνο 66 ψήφους, κι ανεβαίνει!» όπως

ανακοίνωσε την είδηση ένας λαχανιασμένος δημοσιογράφος.

Ήταν καθοριστικής σημασίας για τον Μπους να μην ακου-

στούν οι λέξεις «ο Αλ Γκορ προηγείται» στην αμερικανική

τηλεόραση. Με τα περιθώρια να στενεύουν απελπιστικά, έκα-

ναν αυτό που έπρεπε να κάνουν. Στις 2:45 το απόγευμα το Ανώ-

τατο Δικαστήριο σταμάτησε την επανακαταμέτρηση.

Μέλη του Δικαστηρίου ήταν η διορισμένη από τον Ρέιγκαν

Σάντρα Ντέι Ο' Κόνορ και ο διορισμένος από τον Νίξον αρχι-

δικαστής Γουίλιαμ Ρένκουιστ. Έχοντας περάσει και οι δύο τα

εβδομήντα, έλπιζαν να συνταξιοδοτηθούν υπό ρεπουμπλικανι-

κή κυβέρνηση, έτσι ώστε οι αντικαταστάτες τους να συμμερίζο-

νται τη συντηρητική ιδεολογία τους. Τη νύχτα των εκλογών, η

Ο' Κόνορ ακούστηκε να γκρινιάζει σ' ένα πάρτι στην Τζόρτζ-

ταουν ότι δεν θα μπορούσε ν' αντέξει άλλα τέσσερα —ή οχτώ—

χρόνια. Ο νεότερος Μπους ήταν η μοναδική της ελπίδα να εξα-

σφαλίσει μια ευχάριστη συνταξιοδότηση στην ιδιαίτερη πατρί-

δα της, την πολιτεία της Αριζόνας.

Στο μεταξύ, δύο άλλοι δικαστές με ακροδεξιές αντιλήψεις

αντιμετώπιζαν πρόβλημα σύγκρουσης συμφερόντων. Η γυναί-

κα του δικαστή Κλάρενς Τόμας, η Βιρτζίνια Λαμπ Τόμας, ερ-

γαζόταν στο Ιδρυμα Heritage, ένα από τα κυριότερα συντηρη-

τικά think tank στην Ουάσιγκτον μόλις είχε προσληφθεί από

τον Τζορτζ Γ. Μπους για να τον βοηθήσει να στελεχώσει την

επικείμενη κυβέρνησή του. Και ο Γιουτζίν Σκάλια, γιος του δι-

καστή Αντονίν Σκάλια, εργαζόταν ως δικηγόρος στην Gibson,

Dunn & Crutcher - τη νομική εταιρεία που είχε αναλάβει την

εκπροσώπηση του Μπους στο Ανώτατο Δικαστήριο!

Αλλά ούτε ο Τόμας, ούτε ο Σκάλια διέκριναν κάποια σύ-

γκρουση συμφερόντων και αρνήθηκαν να αυτοεξαιρεθούν από

την υπόθεση. Στην πραγματικότητα, όταν αργότερα συγκλήθη-

κε το Δικαστήριο, ο ίδιος ο Σκάλια, εξέδωσε τη διαβόητη, τώρα

πια, εξήγηση του λόγου για τον οποίο έπρεπε να σταματήσει η

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 3 9

καταμέτρηση. «Η καταμέτρηση των ψήφων αμφίβολης νομι-

μότητας, απειλεί, κατά τη γνώμη μου, να προκαλέσει ανεπανόρ-

θωτη βλάβη στον ενάγοντα [Μπους] και στη χώρα, θέτοντας εν

αμφιβάλω την, κατ' αυτόν [τον Μπους], νομιμότητα της εκλο-

γής του». Με άλλα λόγια, αν αφήσουμε να καταμετρηθούν όλες

οι ψήφοι και αποβούν υπέρ του Γκορ, και ο Γκορ κερδίσει, τό-

τε αυτό θα μειώσει την ικανότητα του Μπους να κυβερνήσει

όταν τον εγκαταστήσουμε ως «Πρόεδρο».

Πράγματι: αν τα ψηφοδέλτια αποδείκνυαν ότι ο Γκορ είχε

νικήσει —κάτι που τελικά θα γινόταν— τότε υποθέτω ότι αυτό θα

επηρέαζε τα αισθήματα των πολιτών σε σχέση με τη νομιμότητα

της προεδρίας του Μπους.

Για την απόφαση του, και προκειμένου να δικαιολογήσει τη

νοθεία, το Δικαστήριο επικαλέστηκε το άρθρο περί ίσης προ-

στασίας της 14ης Τροποποίησης — της ίδιας τροποποίησης

που επανειλημμένα είχαν απορρίψει όταν την επικαλούνταν επί

χρόνια οι μαύροι οι οποίοι ζητούσαν να σταματήσουν οι φυλε-

τικές διακρίσεις. Υποστήριξε ότι λόγω των διαφορετικών μεθό-

δων επανακαταμέτρησης, οι ψηφοφόροι κάθε περιφέρειας δεν

είχαν την ίδια αντιμετώπιση και κατά συνέπεια τα δικαιώματα

τους παραβιάζονταν. (Περίεργο, αλλά μόνο τα διαφωνούντα

μέλη του δικαστηρίου ανέφεραν ότι ο απαρχαιωμένος εκλογι-

κός εξοπλισμός που υπήρχε κυρίως στις φτωχές και μειο-

νοτικές γειτονιές της Φλόριντας είχε δημιουργήσει μια τελείως

διαφορετική —και πολύ περισσότερο ενοχλητική— ανισότητα

στο σύστημα.)

Τελικά ο Τύπος κατάφερε να πραγματοποιήσει τις δικές του

καταμετρήσεις, κάνοντας ό,τι μπορούσε για να καταλαγιάσει η

λαϊκή αναταραχή. Ο βασικός τίτλος της Miami Herald τόνιζε:

«Επανεξέταση των ψηφοδελτίων διαπιστώνει ότι η νίκη του

Μπους θ' άντεχε στη διά χειρός επανακαταμέτρηση». Αλλά αν

διάβαζες ολόκληρο το ρεπορτάζ, κάπου θαμμένη βρισκόταν η

εξής παράγραφος: «Το προβάδισμα του Μπους θα είχε εξαφα-

4 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

νιστεί αν η επανακαταμέτρηση είχε διεξαχθεί με βάση τα ιδιαί-

τερα περιοριστικά κριτήρια που υποστήριζαν ορισμένοι Ρεπου-

μπλικάνοι... Η επανεξέταση διαπίστωσε ότι το αποτέλεσμα θα

ήταν διαφορετικό αν όλες οι εκλογικές επιτροπές σε όλες τις κο-

μητείες είχαν εξετάσει κάθε ψηφοδέλτιο... [Με βάση] το σύνολο

των κριτηρίων [δηλαδή αυτά που θα επιδίωκαν να εκφράσουν

την αληθινή βούληση ΟΛΩΝ των πολιτών], ο Γκορ θα είχε νι-

κήσει με διαφορά 393 ψήφων... Σε ψηφοδέλτια όπου υπήρχε

κάποιο πρόβλημα εξαιτίας του μηχανήματος ή της ικανότητας

των ψηφοφόρων να τα χρησιμοποιήσουν... ο Γκορ θα είχε νι-

κήσει με διαφορά 299 ψήφων».

Δεν ψήφισα τον Αλ Γκορ, αλλά νομίζω ότι κάθε τίμιος άν-

θρωπος θα συμπέραινε ότι η θέληση του λαού της Φλόριντας

ήταν με το μέρος του. Είτε ήταν η σκανδαλώδης πρακτική στην

καταμέτρηση των ψήφων, είτε ο αποκλεισμός χιλιάδων μαύ-

ρων πολιτών που νόθευσε το αποτέλεσμα, δεν υπάρχει αμφιβο-

λία ότι ο Γκορ ήταν η επιλογή του λαού.

Ίσως δεν υπάρχει χειρότερο παράδειγμα συνολικής στέρη-

σης του δικαιώματος κάθε ψηφοφόρου να καταμετρηθεί σω-

στά η ψήφος του από την περίπτωση της κομητείας του Παλμ

Μπιτς. Πολλά έχουν ειπωθεί για το «ψηφοδέλτιο πεταλούδα»,

το οποίο διευκόλυνε να ψηφίσει κανείς λάθος υποψήφιο, επει-

δή τα ονόματα των υποψηφίων και τα σημεία διάτρησης ήταν

ασύμμετρα τοποθετημένα σε αντικριστές σελίδες. Τα μέσα ενη-

μέρωσης υπογράμμισαν με έμφαση ότι το ψηφοδέλτιο είχε σχε-

διαστεί από μία από τις εκλογικούς επιτρόπους της κομητείας,

μέλος του Δημοκρατικού κόμματος, και μετά είχε εγκριθεί από

το τοπικό συμβούλιο, όπου οι Δημοκρατικοί είχαν την πλειο-

ψηφία. Με ποιο δικαίωμα διαμαρτυρόταν ο Γκορ από τη στιγ-

μή που το κόμμα του ήταν υπεύθυνο για τον λανθασμένο σχε-

διασμό του ψηφοδελτίου;

Αν κάποιοι είχαν ασχοληθεί περισσότερο, θα είχαν ανακαλύ-

ψει ότι ο ένας από τους δύο «Δημοκρατικούς» της επιτροπής -

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 4 1

η σχεδιάστρια του ψηφοδελτίου Τερέζα Λε Πορ - είχε διατελέ-

σει ενεργό μέλος των Ρεπουμπλικάνων. Μεταβλήθηκε σε Δημο-

κρατική το 1996. Στη συνέχεια και μόλις τρεις μήνες μετά την

άνοδο του Μπους στην εξουσία, παραιτήθηκε από Δημοκρατι-

κή και αυτοπροσδιορίστηκε Ανεξάρτητη. Κανένας από τα μέσα

ενημέρωσης δεν σκέφτηκε να ερευνήσει τι πραγματικά συνέ-

βαινε.

Έτσι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Palm Beach Post, πε-

ρισσότεροι από 3000 ψηφοφόροι, κυρίως ηλικιωμένοι και

Εβραίοι, που νόμιζαν ότι ψήφιζαν τον Γκορ, βρέθηκαν να τρυ-

πάνε λάθος τρύπα — υπέρ του Πατ Μπιουκάναν6. Ακόμα και ο

Μπιουκάναν βγήκε στην τηλεόραση και δήλωσε ότι με τίποτα

δεν θα τον ψήφιζαν αυτοί οι Εβραίοι ψηφοφόροι.

Στις 20 Ιανουαρίου του 2001, ο Τζορτζ Γ. Μπους βρέθηκε μα-

ζί με τη χούντα του στα σκαλιά του Καπιτωλίου, στάθηκε μπρο-

στά στο δικαστή Ρένκουιστ και έδωσε τον όρκο που δίνουν οι

Πρόεδροι στην τελετή ανάληψης των καθηκόντων τους. Ήταν

μια κρύα και βροχερή μέρα στην Ουάσινγκτον. Μαύρα σύννε-

φα έκρυβαν τον ήλιο και η διαδρομή της παρέλασης, κατειλημ-

μένη συνήθως από δεκάδες χιλιάδες πολίτες μέχρι και τον Λευ-

κό Οίκο, ήταν αλλόκοτα άδεια.

Είκοσι χιλιάδες διαδηλωτές αποδοκίμασαν τον Μπους σε

όλη τη διάρκεια της διαδρομής κρατώντας πλακάτ που κατηγο-

ρούσαν τον Μπους ότι έκλεψε την εκλογή. Αυτοί οι μουσκεμέ-

νοι απ' τη βροχή διαδηλωτές ήταν η συνείδηση του έθνους. Η

λιμουζίνα του Μπους δεν μπορούσε να τους αποφύγει. Αντί

για επευφημούντα πλήθη υποστηρικτών, τον υποδέχτηκαν κα-

λοί άνθρωποι που είχαν κινητοποιηθεί για να θυμίσουν στον

παράνομο αυτόν κυβερνήτη ότι δεν είχε κερδίσει τις εκλογές -

κι ότι ο λαός δεν θα το ξεχνούσε ποτέ.

Στο σημείο όπου παραδοσιακά οι Πρόεδροι, από την εποχή

4 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

του Τζίμι Κάρτερ, σταματούσαν τις λιμουζίνες τους και κατέ-

βαιναν για να περπατήσουν τα τέσσερα τελευταία τετράγωνα

(σαν μια υπενθύμιση ότι δεν είμαστε ένα έθνος που κυβερνάται

από βασιλιάδες αλλά από... ίσους), το τριπλά θωρακισμένο

αμάξι του Μπους, με τα φιμέ τζάμια -αυτό που προτιμούν οι

μαφιόζοι σε όλο τον κόσμο— σταμάτησε απότομα. Οι φωνές

του πλήθους δυνάμωσαν — «ΖΗΤΩ Ο ΚΛΕΦΤΗΣ». Έβλεπες

τη Μυστική Υπηρεσία και τους συμβούλους του Μπους να

στέκονται κάτω από την παγωμένη βροχή, προσπαθώντας να

σκεφτούν τι να κάνουν. Αν ο Μπους έβγαινε και περπατούσε,

θα αντιμετώπιζε τις αποδοκιμασίες, τις λοιδορίες και τα αυγά

των διαδηλωτών για το υπόλοιπο της διαδρομής του. Η λιμου-

ζίνα έμεινε σταματημένη σ' εκείνο το σημείο για πέντε περίπου

λεπτά. Η βροχή συνεχιζόταν. Αυγά και τομάτες «βομβάρδισαν»

το αμάξι. Οι διαδηλωτές προκαλούσαν τον Μπους να βγει και

να τους αντιμετωπίσει.

Ξαφνικά, το αυτοκίνητο του Προέδρου ξεκίνησε σαν αφη-

νιασμένο. Η απόφαση είχε ληφθεί — το πόδι στο γκάζι και μα-

κριά απ' αυτό το πλήθος όσο το δυνατό γρηγορότερα. Οι πρά-

κτορες της Μυστικής Υπηρεσίας που έτρεχαν δίπλα στο

αυτοκίνητο του Προέδρου έμειναν πίσω, τα λάστιχα του αυτοκι-

νήτου εκτόξευαν βρομόνερα στους ανθρώπους που βρίσκονταν

εκεί για να προστατεύσουν τον επιβάτη του. Ήταν ίσως ό,τι

ωραιότερο έτυχε να παρακολουθήσω ποτέ στην Ουάσιγκτον —

ένας διεκδικητής του αμερικανικού θρόνου αναγκασμένος να

βάλει την ουρά στα σκέλια και να το σκάσει τρέχοντας μακριά

από χιλιάδες Αμερικανούς πολίτες οπλισμένους μόνο με την

Αλήθεια και τα συστατικά μιας αξιοπρεπούς ομελέτας.

Από τη στιγμή που το Αμερικανικό Ψέμα τράπηκε σ' έντρο-

μη φυγή, έτρεξε να βρει καταφύγιο στην αλεξίσφαιρη εξέδρα

μπροστά από τον Λευκό Οίκο. Πολλά μέλη της οικογένειας

Μπους και άλλοι καλεσμένοι είχαν ήδη φύγει για να προσπαθή-

σουν να στεγνώσουν. Αλλά ο Τζορτζ παρέμεινε εκεί και χαίρε-

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 4 3

τούσε περήφανα τις παρελαύνουσες μπάντες, που περνούσαν με

τα όργανα αχρηστευμένα από τη βροχή. Κάθε τόσο περνούσε

ένα κονβέρτιμπλ, μεταφέροντας μουσκεμένο κάποιον από τις

ελάχιστες διασημότητες που ο Μπους είχε πείσει να τον τιμή-

σουν - τον Κέλσεϊ Κράμερ, τον Ντριου Κάρεϊ, τον Τσακ Νόρις.

Στο τέλος της παρέλασης ο Μπους στεκόταν μόνος στην εξέδρα,

μουσκεμένος, ακόμα και οι γονείς του τον είχαν εγκαταλείψει για

να προστατευτούν από τη βροχή. Ήταν ένα αξιολύπητο θέαμα -

το δύστυχο πλούσιο αγοράκι που είχε έρθει δεύτερο εμφανίστη-

κε για να πάρει το βραβείο του, αλλά δεν υπήρχε κανένας για να

το χειροκροτήσει.

Και ακόμα πιο λυπημένοι ήμασταν εμείς, τα 154 εκατομμύ-

ρια Αμερικανοί που δεν τον είχαμε ψηφίσει. Σ' ένα έθνος 200

εκατομμυρίων ψηφοφόρων, θα έλεγα ότι μάλλον αποτελούμε

την πλειοψηφία.

Κι όμως, τι άλλο θα μπορούσε να σκέφτεται ο Μπους εκτός

από «Εγώ ν' ανησυχώ;» Υπήρχαν πολλοί μισθοφόροι έτοιμοι να

εγκατασταθούν στον Λευκό Οίκο και να κινήσουν τα νήματα

για λογαριασμό του Προέδρου-μαριονέτα τους. Με τους πα-

λιόφιλους του μπαμπά που είχαν ανακληθεί στην Ουάσιγκτον

για να βάλουν ένα χεράκι, ο Τζόρτζι μπορούσε να στρογγυλο-

καθίσει στο γραφείο του και να πει στον κόσμο ότι τους «εκπρο-

σωπούσε». Οι καλλιτέχνες που κινούσαν τις μαριονέτες είχαν

πάρει τις θέσεις τους και η επιχείρηση διακυβέρνησης του κό-

σμου μπορούσε άνετα ν' αφεθεί σ' αυτούς.

Και ποιοι είναι αυτοί οι καλοί πατριώτες, οι ακρογωνιαίοι λίθοι

της χούντας του Μπους; Εκπροσωπούν τα «μετριοπαθή και ανι-

διοτελή» στρώματα της επιχειρηματικής Αμερικής και τα στοιχεία

τους παρατίθενται στη συνέχεια. Αυτή η λίστα θα βοηθήσει τις δυ-

νάμεις του NATO και των Ηνωμένων Εθνών να τους συλλάβουν

όταν έρθουν για ν' αποκαταστήσουν την τάξη και τη δημοκρατία.

Ευγνώμονες πολίτες θα παραταχτούν στους δρόμους και τις λεω-

φόρους για να χειροκροτήσουν την άφιξη τους.

4 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Προσωπικά, δεν θα ικανοποιηθώ με τίποτα λιγότερο από

τηλεοπτικές δίκες-σόου και την άμεση εκτόπιση τους σε μια

πραγματική μπανανιά. Ο Θεός να ευλογεί την Αμερική!

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ 0Ι ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΙΕΣ

Αναπληρωτής Πρόεδρος /«Αντιπρόεδρος»: ΝτικΤσένι

Δεν είμαι ακόμα σίγουρος από πού προέρχεται το «συμπονετι-κό» κομμάτι του «συμπονετικού συντηρητισμού»,7 αλλά γνωρί-ζω που φωλιάζει ο συντηρητισμός. Επί έξι περιόδους ο ΝτικΤσένι εκπροσωπούσε στο Κογκρέσο το Γουάίόμινγκ και είχε ναπαρουσιάσει ένα απλησίαστο ρεκόρ συντηρητικών τοποθετή-σεων μεταξύ και των 435 μελών του Κογκρέσου. Ο Τσένι κατα-ψήφισε: την Τροποποίηση Ίσων Δικαιωμάτων, τη χρηματοδό-τηση του προσχολικού προγράμματος Head Start, το ψήφισματου Κογκρέσου που καλούσε τη Νότιο Αφρική να απελευθερώ-σει τον Νέλσον Μαντέλα και τάχτηκε και κατά της ομοσπονδια-κής χρηματοδότησης των αμβλώσεων, ακόμη και σε περιπτώ-σεις βιασμού ή αιμομιξίας. Και υπάρχει και συνέχεια. Ο Τσένιείχε βάλει το χεράκι του σε όλες τις πρόσφατες κυβερνήσεις τωνΡεπουμπλικάνων, περιλαμβανομένης και της κυβέρνησης τουΡίτσαρντ Νίξον, όπου ήταν αναπληρωτής σύμβουλος του Λευ-κού Οίκου, υπό τον Ντον «Ράμι» Ράμσφελντ. Αντικατέστησετον Ράμσφελντ στην κυβέρνηση Φορντ, στη θέση του διευθυντήπροσωπικού του Λευκού Οίκου. Διετέλεσε υπουργός Άμυναςστην κυβέρνηση του πατέρα Τζορτζ Μπους και οδήγησε τη χώ-ρα σε δύο από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές εκστρατείες τηςπρόσφατης ιστορίας της: την εισβολή στον Παναμά και τον πό-λεμο κατά του Ιράκ.

Στο μεσοδιάστημα των καθεστώτων Μπους, ο Τσένι ήτανδιευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Halliburton Industries,

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 4 5

μιας εταιρείας πετρελαϊκών υπηρεσιών που έχει δοσοληψίες μεαυταρχικά καθεστώτα όπως της Βιρμανίας και του Ιράκ. Στηδιάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2000, ο Τσένι αρ-νήθηκε ότι η εταιρεία του είχε οποιαδήποτε επιχειρηματική σχέ-ση με τον Σαντάμ Χουσεΐν. Τον Ιούνιο του 2001, όμως, ηWashington Post αποκάλυψε ότι στην πραγματικότητα δύοαπό τις θυγατρικές της Halliburton έκαναν δουλειές με το Ιράκ.Φαντάζεστε τι γλέντι θα είχαν κάνει οι Ρεπουμπλικάνοι αν είχανανακαλύψει κάτι παρόμοιο για τον Κλίντον ή τον Γκορ; Και ηΑλάσκα δεν είναι το μόνο μέρος που μας έχει προτείνει ο Τσένινα σκάψουμε για πετρέλαιο: η Halliburton έχει υπογράψει μιατεράστια συμφωνία για να βοηθήσει στην ανάπτυξη των υπε-ράκτιων πετρελαιοπηγών της Cantarell στον Κόλπο του Μεξι-κού. Όταν έθεσε υποψηφιότητα για την αντιπροεδρία, ο Τσένιδεν έδειξε καμιά διάθεση να πουλήσει τις μετοχές της Halli-burton. Ίσως γιατί ήξερε ότι οι καλύτερες μέρες δεν είχαν έρθειακόμα.

Υπουργός Δικαιοσύνης: Τζον Άσκροφτ

Ο άνθρωπος που είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη του δικα-

στικού μας συστήματος τάχτηκε ενάντια σε όλες τις αμβλώσεις,

ακόμα και σε περιπτώσεις βιασμού η αιμομιξίας· είναι αντίθετος

στην παροχή εργασιακής προστασίας στους ομοφυλόφιλους·

έχει υπερψηφίσει τον περιορισμό του δικαιώματος της έφεσης

σε περιπτώσεις επιβολής της θανατικής ποινής (και αργότερα

παραβρέθηκε σε επτά εκτελέσεις ως κυβερνήτης) και είναι έν-

θερμος υποστηρικτής των δρακόντειων νόμων κατά των ναρκω-

τικών. Για τις προσπάθειες του, ωστόσο, ο Άσκροφτ έλαβε ση-

μαντικές χορηγίες από τις εταιρείες AT&T, Monsanto, και

Enterprise Rent-A-Car. Η φαρμακευτική εταιρεία Schering-

Plough πρόσφερε για τον προεκλογικό αγώνα του 50.000 δολά-

4 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ρια - πιθανώς για να τον ευχαριστήσει για το νομοσχέδιο που εί-

χε εισηγηθεί ώστε να παραταθεί η πατέντα της εταιρείας για το

αντιαλλεργικό χάπι Claritin. (Το νομοσχέδιο τελικά απορρίφτη-

κε.) Όλη αυτή η χρηματοδότηση από τη βιομηχανία φαρμάκων

ίσως να εξηγεί και το λόγο για τον οποίο ο Άσκροφτ έχει κατα-

ψηφίσει την πρόταση να συμπεριληφθούν τα συνταγογραφημέ-

να φάρμακα στο πρόγραμμα Medicare. Ένας ακόμη χρηματο-

δότης της εκστρατείας του ήταν η Microsoft, η οποία του

πρόσφερε 10.000 δολάρια, μέσω της κοινής με την Εθνική Ρε-

πουμπλικανική Επιτροπή της Γερουσίας, επιτροπή εξεύρεσης

πόρων. Ευτυχώς γι' αυτούς δεν κατάφερε να εκλεγεί στη Γερου-

σία, οπότε θα μπορούσε πλέον να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο

υπουργείο Δικαιοσύνης - με άλλα λόγια, να παρακολουθεί

αδρανής ενόσω ο ηλεκτρονικός γίγαντας, που πρόσφατα απαλ-

λάχθηκε από την επιβληθείσα δικαστικά υποχρέωση να διασπά-

σει την εταιρεία στα δυο, κάνει ό,τι θέλει.

Ο Άσκροφτ έχει πιο ακραίες απόψεις (αν είναι δυνατόν κάτι

τέτοιο) από τη National Rifle Association σε ό,τι αφορά στον

έλεγχο των όπλων. Η πρώτη ενέργεια στην οποία προέβη υπέρ

των όπλων ως υπουργός Δικαιοσύνης ήταν η ανακοίνωση ότι

εντός είκοσι τεσσάρων ωρών από την αγορά ενός όπλου και τον

έλεγχο του μητρώου του αγοραστή, όλοι οι σχετικοί φάκελοι θα

καταστρέφονται από το υπουργείο Δικαιοσύνης (κι έτσι η κυ-

βέρνηση δεν θα διαθέτει κανένα αρχείο των κατόχων όπλων ή

του είδους των όπλων που κατέχουν).

Υπουργός Οικονομίας: Πολ 0' Νιλ 8

Αυτός ο θερμός υποστηρικτής της ολοκληρωτικής κατάργησης

της φορολογίας των επιχειρήσεων διετέλεσε, πριν περιληφθεί

στην κυβέρνηση Μπους, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος

της Alcoa, της μεγαλύτερης εταιρείας κατασκευής προϊόντων

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 4 7

αλουμινίου στον κόσμο (και μια από τις εταιρείες που ρυπαίνουν

περισσότερο το Τέξας). Η Alcoa δεν διαθέτει πια την Επιτροπή

Πολιτικής Δράσης, την Political Action Committee (PAC), αλλά

παρεμβαίνει πολιτικά μέσω της νομικής εταιρείας Vinson &

Elkins. Η συγκεκριμένη εταιρεία, η τρίτη μεγαλύτερη χορηγός

της προεκλογικής εκστρατείας του Μπους, κατάφερε να βρει μια

τρύπα στους περιβαλλοντικούς κανονισμούς του Τέξας, που

επέτρεψε στην Alcoa να εκλύει 60.000 τόνους διοξειδίου του

φωσφόρου ετησίως. Η Alcoa συνεισέφερε αρκετά και στις τσέ-

πες του υπουργού. Ο Ο'Νιλ πούλησε πρόσφατα τις μετοχές της

Alcoa που είχε -κι αποτελούσαν ένα μεγάλο ποσοστό τού αξίας

62 εκατομμυρίων δολαρίων χαρτοφυλακίου του- αλλά το έπρα-

ξε καθυστερημένα, αφού τις είδε πρώτα ν ανεβαίνουν κατά 30%

στη διάρκεια της θητείας του. Ως υπουργός, ο Ο' Νιλ δήλωσε

πρόσφατα ότι η Κοινωνική Ασφάλιση και το πρόγραμμα παρο-

χής φαρμάκων Medicare δεν είναι απαραίτητα. Ίσως λόγω της

σύνταξης των 926.000 δολαρίων που εισπράττει ετησίως από

την Alcoa.

Υπουργός Γεωργίας: Αν Βένεμαν

Όπως και πολλοί άλλοι στο επιτελείο του Μπους, η υπουργός

Γεωργίας Αν Βένεμαν διαθέτει μακρύ ιστορικό συμμετοχής σε ρε-

πουμπλικανικές κυβερνήσεις. Εργάστηκε για τον Ρόναλντ Ρέι-

γκαν και για τον μπαμπά Μπους και αργότερα διετέλεσε διευθύ-

ντρια του Τμήματος Τροφίμων και Γεωργίας της Καλιφόρνιας,

υπό τον Κυβερνήτη Πιτ Ουίλσον. Στην Καλιφόρνια ενθάρρυνε

πολιτικές που βοήθησαν τις γιγαντιαίες αγροτικές επιχειρήσεις

να συνθλίψουν τα μικρά οικογενειακά αγροκτήματα και έτσι τώ-

ρα, για παράδειγμα, μόλις τέσσερις εταιρείες επεξεργάζονται το

80% του μοσχαρίσιου κρέατος που παράγεται στην Αμερική. Εί-

ναι από τα φτωχότερα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου (με

4 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

περιουσία μόνο 680.000 δολαρίων) και συμπλήρωνε το εισόδη-μα της συμμετέχοντας στο διοικητικό συμβούλιο της Calgene -της πρώτης εταιρείας που προώθησε γενετικά τροποποιημένατρόφιμα στην αγορά. Η Calgene εξαγοράστηκε από τη Mon-santo - τη μεγαλύτερη εταιρεία βιοτεχνολογίας στις ΗΠΑ. ΗMonsanto εξαγοράστηκε αργότερα από τη Pharmacia. H Mon-santo που συνεισέφερε 12.000 δολάρια στην προεδρική εκστρα-τεία του Μπους, προσπαθεί να εμποδίσει την εισαγωγή νομοθε-σίας, η οποία θα καθιστά υποχρεωτική την αναγραφή γενετικάμεταλλαγμένων συστατικών στις ετικέτες των τροφίμων. Η Βένε-μαν συμμετείχε επίσης στο International Policy Council onAgriculture, Food and Trade, που χρηματοδοτείται από μεγάλεςεταιρείες τροφίμων όπως η Nestle και η Archer Daniels Midland.

Υπουργός Εμπορίου: Ντον Έβανς

Πριν συμμετάσχει στην κυβέρνηση Μπους, ο Έβανς ήταν πρό-εδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας πετρελαιοειδώνκαι φυσικού αερίου Tom Brown, Inc., αξίας 1,2 δισεκατομμυ-ρίων δολαρίων. Ο Έβανς συμμετείχε επίσης στο διοικητικόσυμβούλιο της TMBR/Sharp Drilling. Ως χρηματο-οικονομι-κός υπεύθυνος της προεκλογικής εκστρατείας του Μπους κα-τάφερε να συγκεντρώσει το ποσό ρεκόρ των 190 εκατομμυρίωνδολαρίων. Η National Oceanic and Atmospheric Administra-tion —που έχει υπό την εποπτεία της τις ακτές της χώρας— υπά-γεται στις αρμοδιότητες αυτού του πετρέλαια.

Υπουργός Αμύνης: Ντον Ράμσφελντ

Ο Ντον Ράμσφελντ είναι ένα παραδοσιακό ρεπουμπλικανικόγεράκι. Διετέλεσε σύμβουλος στον Λευκό Οίκο υπό την προε-

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 4 9

δρία του Νίξον, όπου και εργάστηκε μαζί με τον Ντικ Τσένι.Ενώ υπηρετούσε ως υπουργός άμυνας και αργότερα ως διευ-θυντής προσωπικού του Φορντ, ο Ράμσφελντ κατάφερε, σχε-δόν μόνος του, να ακυρώσει τη συνθήκη Salt II με τη ΣοβιετικήΈνωση. Είναι σταθερά αντίθετος σε κάθε έλεγχο των οπλικώνσυστημάτων, και αποκάλεσε τη συνθήκη για τους Αντιβαλλιστι-κούς Πυραύλους «μακρινό παρελθόν» κατά τη διάρκεια τηςακρόασης στην αρμόδια επιτροπή της Γερουσίας για την έγκρι-ση του διορισμού του το 2001. Υποστηρικτής επί χρόνια τωνπρογραμμάτων άμυνας «Πόλεμος των Άστρων», ο Ράμσφελντήταν το 1998 υπεύθυνος της επιτροπής υπολογισμού της απει-λής που αντιμετώπιζαν οι Ηνωμένες Πολιτείες από βαλλιστι-κούς πυραύλους. Ο Ράμσφελντ ισχυρίστηκε ότι οι ΗνωμένεςΠολιτείες θ' αντιμετωπίσουν τέτοια απειλή από «κράτη παρίες»οε πέντε χρόνια (στο μισό χρόνο απ' αυτόν που πρόβλεψε σχετι-κά η CIA). Όταν δεν προωθούσε βόμβες Β-1 ή πυραύλουςMX, ο Ράμσφελντ ήταν διευθύνων σύμβουλος της φαρμακευ-τικής εταιρείας G.D. Searle (η οποία τώρα ανήκει στηPharmacia) και της General Instrument (η οποία ανήκει τώραστη Motorola). Πριν γίνει υπουργός στην κυβέρνηση Μπους,συμμετείχε στο διοικητικό συμβούλιο πολλών εταιρειών, μετα-ξύ των οποίων ήταν η Kellogg's, n Sears, n Allstate και ηTribune Company (που εκδίδει τη Chicago Tribune, τους Los

Angeles Times και έχει στην ιδιοκτησία της μια αλυσίδα τηλεο-πτικών σταθμών συμπεριλαμβανομένου του Channel 11 τηςΝέας Υόρκης).

Υπουργός Ενέργειας: Σπένσερ Έιμπραχαμ

Ως γερουσιαστής του Μίσιγκαν, ο Έιμπραχαμ είχε ένα τόσο

έντονο αντι-περιβαλλοντικό ιστορικό, ώστε ο Συνασπισμός

Ψηφοφόρων για την Προστασία του Περιβάλλοντος (League

5 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

of Conservation Voters) τον βαθμολόγησε με μηδέν. Αντιτάχτη-κε στην έρευνα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ήθελε να κα-ταργηθεί ο ομοσπονδιακός φόρος στη βενζίνη και πίστευε ότι ηεξόρυξη πετρελαίου στην Αλάσκα είναι μια καλή ιδέα. Μάλλονγι' αυτό το λόγο ψήφισε το 2000 να καταργηθεί το υπουργείο,του οποίου ηγείται σήμερα. Ο Έιμπραχαμ έλαβε περισσότεραχρήματα από αυτοκινητοβιομηχανίες —700.000 δολάρια— απόκάθε άλλο υποψήφιο. Ένας από τους μεγαλύτερους χορηγούςτου ήταν η Daimler Chrysler, που συμμετέχει στον εμπορικόσυνασπισμό Coalition for Vehicle Choice, o οποίος προσπαθείνα εμποδίσει την εισαγωγή αυστηρότερων κανονισμών κατανά-λωσης καυσίμων. Φέτος η Daimler Chrysler σχεδιάζει να φέρειστην αγορά ένα ακόμη μεγαλύτερο 4x4 που θα καταναλώνει 1γαλόνι στα 10 μίλια. Κανένα πρόβλημα: όταν ήταν γερουσια-στής, ο Έιμπραχαμ ψήφισε εναντίον της καθιέρωσης αυστηρό-τερων κανονισμών για την κατανάλωση καυσίμων από τα 4x4.

Υπουργός Υγείας και Υπηρεσιών: Τόμι Τόμσον

Ο άνθρωπος που θα έχει πιθανότατα τον κυριότερο ρόλο στιςδιαπραγματεύσεις με τις καπνοβιομηχανίες δεν θα έχει ιδιαίτε-ρο πρόβλημα να είναι αντικειμενικός. Άλλωστε, απλώς και μό-νο επειδή ο Τόμσον ήταν σύμβουλος του Washington LegalFund, την εποχή που το συγκεκριμένο ίδρυμα κατέθετε δικο-γραφίες εκ μέρους όσων προωθούσαν το κάπνισμα — ή επειδήως κυβερνήτης έλαβε περίπου 72.000 δολάρια από τη PhilipMorris για τα έξοδα της εκστρατείας του, ή επειδή η PhilipMorris πλήρωσε τα έξοδα αρκετών ταξιδιών που έκανε ο Τόμ-σον στο εξωτερικό για να προωθήσει το ελεύθερο εμπόριο — δενείναι λόγος να υποψιαστεί κανείς ότι δεν θα καταφέρει να πα-ραμείνει ουδέτερος στο συγκεκριμένο ζήτημα. Κρίμα, όμως,που πούλησε πρόσφατα τις μετοχές της Phillip Morris που είχε,

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 5 1

έναντι ποσού από 15 ως 50 χιλιάδες δολάρια- καθώς τα επόμε-

να χρόνια προβλέπονται ιδιαίτερα ανθηρά για τις μεγάλες κα-

πνοβιομηχανίες.

Όπως και για τους κατασκευαστές σχοινιών για κρέμασμα.

Ο Τόμι Τόμσον είναι αυτό που λένε «υποστηρικτής της ζωής»,

βάζοντας όσο το δυνατόν περισσότερα εμπόδια στο δικαίωμα

των γυναικών στην έκτρωση. Ως κυβερνήτης του Ουισκόνσιν

απαίτησε από τις γυναίκες να ζητούν τις συμβουλές κοινωνι-

κού λειτουργού και να περιμένουν τρεις ημέρες πριν υποβλη-

θούν στην επέμβαση.

Υπουργός Εργασίας: Ελέιν Τσάο

Η Τσάο εργάστηκε κυρίως στον μη κερδοσκοπικό τομέα, μετην United Way και την Peace Corps, αλλά συμμετείχε και σταδιοικητικά συμβούλια των Dole Food, Clorox, και των εται-ρειών παροχής υπηρεσιών υγείας C.R.Βard (που παραδέχτη-κε το 1990 ότι κατασκεύαζε ελαττωματικούς καθετήρες γιατην καρδιά και πραγματοποιούσε παράνομα πειράματα) καιτης γιγαντιαίας Hospital Corporation of America. Συμμετείχεεπίσης και στο διοικητικό συμβούλιο της Northwest Airlines.Είναι παντρεμένη με τον συντηρητικό γερουσιαστή ΜιτςΜακΚόνελ.

Υπουργός Εσωτερικών: Γκέιλ Νόρτον

Η Γκέιλ Νόρτον ακολουθεί ήδη τα βήματα του μέντορα και

προκατόχου της Τζέιμς Γουάτ. Ξεκίνησε τη νομική της καριέρα

στο Mountain States Legal Foundation, ένα συντηρητικό think

tank, που ιδρύθηκε από τον Γουάτ, ασχολείται με περιβαλλοντι-

κά ζητήματα και χρηματοδοτείται από μεγάλες πετρελαϊκές εται-

5 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ρείες. Σε στενή συνεργασία με το συγκεκριμένο ίδρυμα, η Νόρ-τον βοήθησε την πολιτεία της Αλάσκας να αμφισβητήσει το νό-μο του υπουργείου Εσωτερικών σχετικά με την αλιεία. Έχει δη-λώσει ότι ο νόμος για τα Απειλούμενα Είδη (Endangered SpeciesAct) είναι αντισυνταγματικός και έχει γράψει νομικά άρθρα κατάτου νόμου για την προστασία του περιβάλλοντος (NationalEnvironmental Protection Act). Ως δικηγόρος της Brownstein,Hyatt & Farber αντιπροσώπευσε την Delta Petroleum και άσκη-σε πολιτικές πιέσεις εκ μέρους της NL (πρώην National Lead),την οποία και υπερασπίστηκε σε αγωγές σχετικά με την έκθεσηπαιδιών σε βαφές μολύβδου. Διετέλεσε επίσης πρόεδρος τουΣυνασπισμού Ρεπουμπλικάνων Δικηγόρων, ειδικευμένων σεθέματα Περιβάλλοντος, ο οποίος χρηματοδοτείται από τη FordMotor Company και την ΒΡ Amoco.

Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας: Κοντολίζα Ράις

Για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στο διοικητικό συμβούλιο τηςChevron, δόθηκε τ' όνομα της σ' ένα πετρελαιοφόρο χωρητικό-τητας 130.000 τόνων. Η Ράις ήταν επίσης διευθύντρια τωνεταιρειών Charles Schwab και Transamerica, ενώ συμμετείχε καιστην ομάδα Εθνικής Ασφάλειας του πρεσβύτερου Μπους.

Υπουργός Εξωτερικών: Κόλιν Πάουελ

Όταν δεν έκανε πολέμους, ο Πάουελ συμμετείχε στα διοικητικάσυμβούλια των εταιρειών Gulfstream Aerospace και AOL. HGulfstream κατασκευάζει τζετ για τα αφεντικά του Χόλιγουνταλλά και για ξένες κυβερνήσεις, όπως του Κουβέιτ και της Σα-ουδικής Αραβίας. Την εποχή που βρισκόταν στην AOL, η εται-ρεία συγχωνεύτηκε με την Time Warner και η αξία των μετοχών

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 5 3

του Πάουελ αυξήθηκε κατά τέσσερα εκατομμύρια δολάρια.

Την ίδια περίοδο ο γιος του Πάουελ, Μάικλ, ήταν το μοναδικό

μέλος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών (Federal

Communication Commission-FCC), που υποστήριξε ότι η

συγχώνευση των εταιρειών έπρεπε να γίνει χωρίς περαιτέρω

έρευνες. Ο γιος του Πάουελ έγινε στη συνέχεια πρόεδρος της

FCC από τον Τζορτζ Γ. Μπους- η δουλειά του περιλαμβάνει

την επίβλεψη των δραστηριοτήτων της AOL/Time Warner. Θα

επιβλέπει επίσης και την εφαρμογή των κανόνων της μονοπω-

λιακής τεχνολογίας «instant messaging» της AOL.

Υπουργός Μεταφορών: Νόρμαν Γ. Μινέτα

Απομεινάρι της κυβέρνησης Κλίντον, ο μοναδικός «Δημοκρα-

τικός» της κυβέρνησης Μπους, έχει κι αυτός τις δικές του δια-

συνδέσεις με επιχειρήσεις. Την εποχή που ήταν γερουσιαστής,

αντιπροσωπεύοντας τη Silicon Valley, εισέπραξε χορηγίες για

την εκστρατεία του από τις Northwest Airlines, United Airlines,

Greyhound, Boeing και Union Pacific. Όταν τελείωσε η θητεία

του, εργάστηκε στη Lockheed Martin. Πού αλλού, λοιπόν, θα

έβρισκε καλύτερα, αν όχι στο συγκεκριμένο υπουργείο, όπου

θα μπορεί να «επιβλέπει» όλες τις παραπάνω εταιρείες;

Προσωπάρχης του Λευκού Οίκου: Άντριου Χ. Καρντ Τζούνιορ

Ο Καρντ, πριν αφήσει τη θέση του για να συμμετάσχει στο επιτε-

λείο του Μπους, δρούσε στο πολιτικό παρασκήνιο για λογαρια-

σμό της General Motors. Διετέλεσε, επίσης, διευθύνων σύμβου-

λος της ανενεργού πια American Automobile Manufacturers

Association (Ένωση Αμερικανικών Αυτοκινητοβιομηχανιών), η

οποία ασκούσε πολιτικές πιέσεις εναντίον της καθιέρωσης αυ-

στηρότερων κανονισμών σχετικά με την εκπομπή ρύπων των αυ-

5 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τοκινήτων και βρισκόταν σε αντιπαράθεση, για εμπορικά ζητή-

ματα, με την Ιαπωνία. Ο Καρντ κατέθεσε στο Κογκρέσο κατά

του Νομοσχεδίου για τα Δικαιώματα του Επιβάτη, για λογαρια-

σμό του U.S. Chamber of Commerce Lobbying Group. Συνεισέ-

φερε προσωπικά από 1000 δολάρια στις αποτυχημένες προε-

κλογικές εκστρατείες του Τζον Άσκροφτ και του Σπένσερ

Έιμπραχαμ.

Διευθυντής του Γραφείου Διαχείρισηςκαι Προϋπολογισμού: Μιτς Ντάνιελς Τζούνιορ

Ο Ντάνιελς ήταν πρώην αντιπρόεδρος της φαρμακευτικήςεταιρείας Eli Lilly. Από τη σημερινή θέση του θα επιβλέπει τησύνταξη του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, συμπεριλαμβα-νομένων και των κονδυλίων (αν θα υπάρχουν) για τα συνταγο-γραφημένα φάρμακα μέσω του προγράμματος Medicare - πα-ροχή που η Eli Lilly και άλλες φαρμακευτικές εταιρείες πιέζουννα μη γίνει. Ο Ντάνιελς διαθέτει, επίσης, μετοχές αξίας 50 έως100 χιλιάδων δολαρίων στις εταιρείες General Electric, Citi-group και Merck. Οι πιθανότητες να συμπεριλάβει και τον επό-μενο χρόνο η κυβέρνηση κονδύλιο για τα συνταγογραφημέναφάρμακα προς τους ηλικιωμένους είναι περίπου όσες και οι πι-θανότητες να αυτοπυρποληθώ στην Τάιμς Σκουέαρ.

Ανώτερος Σύμβουλος του Προέδρου: Καρλ Ρόουβ

Επί χρόνια φίλος και υποστηρικτής του Μπους, ο Ρόουβ ήτανκάποτε σύμβουλος της Philip Morris. Επί πέντε χρόνια, και ενώεργαζόταν ως σύμβουλος του Κυβερνήτη του Τέξας Μπους, ηκαπνοβιομηχανία τον πλήρωνε 3000 δολάρια το μήνα, προκει-μένου να έχει εσωτερική πληροφόρηση των εξελίξεων σχετικά

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 5 5

με τις εκλογές και τους υποψήφιους. Από τη στιγμή που ο Ρό-

ουβ έπιασε δουλειά στον Λευκό Οίκο, βάλλεται ασταμάτητα με

την κατηγορία ότι χρησιμοποιεί τη θέση του ως μοχλό προώθη-

σης συμφερόντων των εταιρειών στις οποίες είναι μέτοχος.

Πρόσφατα επικρίθηκε για τις συναντήσεις του με στελέχη της

Intel που είχαν ως αντικείμενο μια ενδεχόμενη συγχώνευση,

ενώ την ίδια στιγμή διατηρούσε μετοχές της Intel (μέρος του

συνολικού του χαρτοφυλακίου, αξίας μεταξύ 1 και 2,5 εκατομ-

μυρίων δολαρίων). Η συγχώνευση τελικά πραγματοποιήθηκε

δύο μήνες μετά τις συναντήσεις και ο Ρόουβ πούλησε τις μετο-

χές του ένα μήνα αργότερα.

Σκιώδης Σύμβουλος του Προέδρου: Κένεθ Λ. Λέι

Ο Λέι είναι επικεφαλής της Enron9, της μεγαλύτερης εταιρείας

εμπορίας ενέργειας στις Ηνωμένες Πολιτείες και μια από τους

κυριότερους χορηγούς της προεδρικής εκστρατείας του Μπους.

Ο Λέι χρησιμοποίησε τη στενή σχέση του με τον Μπους, προκει-

μένου να πιέσει τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής

Ρύθμισης της Ενέργειας να επιταχύνει την απορύθμιση της αγο-

ράς. Προφανώς ο Λέι παρέδωσε στον Μπους κατάλογο με ευνο-

ούμενους του που ήταν υποψήφιοι για θέσεις κλειδιά της επι-

τροπής. Η ενεργειακή κρίση της Καλιφόρνιας ήταν μια από τις

βασικές αιτίες της εντυπωσιακής ανάπτυξης της Enron, που έγι-

νε γρήγορα μια εταιρεία 100 δισ. δολαρίων. Ο Μπους και ο Τσέ-

νι στηρίζονται για συμβουλές στον Λέι και ορισμένοι από τους

υποψήφιους για διορισμό στην κυβέρνηση πρέπει να «εξετα-

στούν» πρώτα απ' αυτόν και μετά να πάρουν τη δουλειά.

Όπως βλέπετε, φίλοι και γείτονες, είναι ένα καθεστώς που σκο-

πεύει να τα οικονομήσει — και δεν θα εγκαταλείψουν την εξου-

σία χωρίς μάχη. Σκοπός τους είναι να συνδυάσουν την οικονο-

5 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

μική και τη (νεοαποκτηθείσα) πολιτική δύναμη για να εξουσιά-

σουν τη χώρα και να βοηθήσουν τους φίλους τους να γίνουν

ακόμη πλουσιότεροι.

Αυτούς τους Ηλίθιους Λευκούς πρέπει να τους σταματή-

σουμε. Έχω ενημερώσει τον Κόφι Ανάν για τα διάφορα σημεία

όπου θα βρουν και θα συλλάβουν οι στρατιώτες των Ηνωμέ-

νων Εθνών όλους αυτούς. Κύριε Ανάν, σας ικετεύω. Έχετε πα-

ρέμβει σε άλλες χώρες για λιγότερο σοβαρά αδικήματα. Μην

αγνοείτε το δράμα μας. Σας ικετεύουμε: Σώστε τις Ηνωμένες

Πολιτείες της Αμερικής! Αξιώστε να γίνουν νέες, τίμιες εκλογές.

Δώστε στη χούντα διορία σαράντα οκτώ ωρών για να συμφω-

νήσει - κι αν δεν συμφωνήσει, τότε αντιμετωπίστε τους μ' έναν

εντυπωσιακό βομβαρδισμό-σόου, αλά αμερικάνικα!

ΠΩΣ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΟΥΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Εμείς, οι πολίτες, μπορούμε να ξεκινήσουμε έναν αγώνα που θ'

ανατρέψει τελικά τη χούντα του Μπους και του Τσένι — διαθέ-

τοντας μόνο δύο ώρες τη βδομάδα. Και να πώς:

1. Επικοινωνείτε σε εβδομαδιαία βάση με τους εκπροσώ-

πους σας και βάλτε τρεις φίλους σας να κάνουν το ίδιο.

Γερουσιαστές, μέλη του Κογκρέσου και άλλοι εκλεγμένοι

αξιωματούχοι ΠΡΟΣΕΧΟΥΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ τα τηλεφωνή-

ματα, τα γράμματα και τα τηλεγραφήματα που δέχονται.

Κάθε μέρα παίρνουν στα χέρια τους τα αντίγραφα των μη-

νυμάτων των ψηφοφόρων τους. Αφιερώστε λίγα λεπτά

κάθε εβδομάδα και γνωστοποιήστε τους τις σκέψεις σας.

Η λαϊκή κατακραυγή μπορεί να σταματήσει το πολιτι-

κό πρόγραμμα του Μπους — και ακόμα και μερικές εκατο-

ντάδες γράμματα μπορούν ν' αποτελέσουν κατακραυγή.

Αρκετά από τα σχέδια του Μπους έχουν μπει ήδη στο ρά-

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 5 7

φι εξαιτίας της λαϊκής αποδοκιμασίας. ΑΠΟΔΙΔΕΙ! Όλοι

γκρινιάζουμε υπερβολικά1 γιατί, λοιπόν, να μην αξιοποι-

ήσουμε την γκρίνια; Διαλέξτε ένα θέμα που σας απασχο-

λεί και κάντε σήμερα κάτι από τα παρακάτω:

α. Καλέστε το 202-224-3121 - το τηλεφωνικό κέντρο

του Καπιτωλίου. Απλά πείτε τους τον ταχυδρομικό

σας κώδικα και θα σας συνδέσουν με τον εκπρόσω-

πο σας.

β. Γράψτε στη διεύθυνση: Office of Senator [Όνομα],

United States Senate, Washington DC 20510 ή

Office of Representative [Όνομα], United States

House of Representatives, Washington DC, 20515.

γ. E-mail: Για τους γερουσιαστές επισκεφθείτε τη διεύθυν-ση www.senate.gov/contacting/index_by_state.cfm- για

τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων www.house. gov/

writerep/

δ. Στείλτε ένα τηλεγράφημα: μπορείτε να τηλεφωνήσε-

τε στην Western Union ή να επισκεφτείτε το site της:

www.westernunion.com

2. Μην αφήνετε τον Μπους σε ησυχία. Αν μάθετε ότι ο

Τζούνιορ έρχεται στην πόλη σας, οργανώστε μαζί με φί-

λους μια διαμαρτυρία. Υπενθυμίστε στα μέσα ενημέρω-

σης ότι ο Μπους δεν κυβερνά με τη θέληση του λαού.

Φωνάξτε. Χλευάστε. Με πινακίδες, θέατρο δρόμου, εικο-

νικές δίκες — δείξτε του ότι δεν υπάρχει ασφαλές καταφύ-

γιο από την Αλήθεια.

3. Πιέστε τους Δημοκρατικούς να κάνουν τη δουλειά

τους. Προφανώς ο ευκολότερος τρόπος να ανατραπεί το

πραξικόπημα είναι να κάνει η «αντιπολίτευση» τον αγώνα

τον καλό. Αλλά δεν θα είναι εύκολο: σήμερα οι Δημοκρα-

τικοί διαθέτουν ελάχιστο χρόνο σε όσους δεν μπορούν να

5 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

πληρώσουν τα δείπνα των χιλίων δολαρίων που οργανώ-

νουν. Ιδού, λοιπόν, πώς μπορεί να ξεκινήσει ένα μικρό

πρόγραμμα αλλαγής της συμπεριφοράς τους:

* Δεσμευθείτε: Επισκεφθείτε το site μου www.

michaelmoore.com και υπογράψτε το κείμενο που

καλεί τους Δημοκρατικούς να υψώσουν το ανάστη-

μα τους στον Μπους και τον Τσένι και γρήγορα —

γιατί διαφορετικά θ' αγωνιστούμε για να χάσουν του

χρόνου την πλειοψηφία στο Κογκρέσο, κατεβάζο-

ντας Πράσινους σε αμφίρροπες εκλογικές μάχες

όπου ο υποψήφιος των Δημοκρατικών δεν είναι πα-

ρά ένας μεταμφιεσμένος Ρεπουμπλικάνος.

* Ανακαταλάβετε το Δημοκρατικό Κόμμα στην πε-ριοχή σας. Στις περισσότερες κομητείες τις αποφά-

σεις του Δημοκρατικού κόμματος τις παίρνουν ελά-

χιστοι, γιατί οι περισσότεροι πολίτες δεν θα σκέφτο-

νταν καν να εμφανιστούν. Πηγαίνετε στην επόμενη

συνεδρίαση του κόμματος στην πόλη ή την κομητεία

σας και πάρετε μαζί και δέκα φίλους σας. Στις περισ-

σότερες περιπτώσεις η ομάδα σας θα αποτελεί την

πλειοψηφία. Χρησιμοποιήστε τους κανονισμούς και

τους κομματικούς νόμους της πολιτείας (τους οποί-

ους συχνά μπορείτε να βρείτε και στο Διαδίκτυο) και

πάρτε τον έλεγχο.

4. Πρέπει να κατέβεις υποψήφιος. Ακριβώς - ΕΣΥ, που

διαβάζεις τώρα αυτό το βιβλίο. Είναι ο μόνος τρόπος να

αλλάξουν κάποτε τα πράγματα. Αν οι φυσιολογικοί και

αξιοπρεπείς άνθρωποι δεν διεκδικούν κυβερνητικά αξιώ-

ματα, τότε ανοίγει ο δρόμος για τα καθάρματα. Γιατί να

κλαψουρίζουμε για τους απατεώνες πολιτικούς τη στιγμή

που εμείς οι ίδιοι αρνιόμαστε να κάνουμε τη δουλειά

Ε Ν Α Π Ο Λ Υ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α 5 9

τους; Ήρθε η ώρα να μπεις κι ΕΣΥ στο χορό - και πρέπει

να γίνει από τον επόμενο χρόνο. Μπορείς να θέσεις υπο-

ψηφιότητα για σχολικός σύμβουλος, δημοτικός σύμβου-

λος, οικονομικός υπεύθυνος της πολιτείας, υπεύθυνος

αποχέτευσης, γραμματέας της πόλης ή της κομητείας

σου, αντιπρόσωπος της πολιτείας, πολιτειακός γερουσια-

στής, μέλος του πολιτειακού εκπαιδευτικού συμβουλίου,

κυβερνήτης, μέλος του Κογκρέσου, γερουσιαστής των

ΗΠΑ, ακόμα και μπόγιας - ή για ένα σωρό άλλα αξιώμα-

τα. Αυτό που οπωσδήποτε πρέπει να κάνεις, είναι να θέ-

σεις υποψηφιότητα για περιφερειακός εκλέκτορας. Κάθε

εκλογική περιφέρεια στην Αμερική εκλέγει τους κομματι-

κούς εκλέκτορες· ίσως να είναι το χαμηλότερο αξίωμα,

αλλά αποτελεί και τη βάση στην οποία στηρίζεται το σύ-

στημα. Οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι συμμετέχουν στα εθνι-

κά κομματικά συνέδρια που εκλέγουν τους προεδρικούς

υποψήφιους, πρέπει να είσαι ανάμεσα τους.

Και δεν το λέω απλώς - θα το κάνω κιόλας, φέτος, και

θα πείσω δώδεκα φίλους μου να θέσουν υποψηφιότητα

στις δικές τους περιφέρειες. Χρειάζεται να συγκεντρω-

θούν αρκετές υπογραφές για να μπει τ' όνομα σου στο

ψηφοδέλτιο, και τα προσόντα ποικίλλουν. Αλλά είναι τό-

σο λίγοι αυτοί που ψηφίζουν στις προκριματικές —και

πολλές περιφέρειες καταντάνε να μην έχουν καν υποψή-

φιους— ώστε για να εκλεγείς δεν έχεις παρά να βάλεις

υποψηφιότητα. Πήγαινε, λοιπόν, στο εκλογικό συμβού-

λιο ή στη γραμματεία της κομητείας και πάρε μερικές αι-

τήσεις πριν περάσει η προθεσμία.

Αυτά είναι ορισμένα μόνο από τα μέτρα που μπορούμε

να πάρουμε για να οργανώσουμε το αντιπραξικόπημα. Εί-

τε το κάνεις ως Δημοκρατικός, είτε ως Πράσινος, είτε

απλά ως ένας τσαντισμένος πολίτης, το σημαντικό είναι ν'

αποφασίσεις να το κάνεις.

ΔΥΟ

Αγαπητέ Τζορτζ

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟΝ «ΠΡΟΕΔΡΟ» ΤΖΟΡΤΖ ΜΠΟΥΣ

Αγαπητέ κυβερνήτη Μπους,Εσύ κι εγώ είμαστε σαν μια οικογένεια. Η προσωπική μας

σχέση πάει πολλά χρόνια πίσω. Κανένας μας δεν ενδιαφέρ-

θηκε να τη δημοσιοποιήσει για προφανείς λόγους — κυρίως

επειδή κανένας δεν θα το πίστευε. Αλλά εξαιτίας ενός καθα-

ρά προσωπικού στοιχείου, κάτι που έκανε η οικογένεια

Μπους, η ζωή μου επηρεάστηκε βαθύτατα.

Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και να το παραδεχτούμε: ο

ξάδελφος σου, ο Κέβιν, ήταν ο οπερατέρ στην ταινία Roger

& Me.

Την εποχή που σκηνοθετούσα την ταινία, δεν γνώριζα ότι

η μητέρα σου και η μητέρα του Κέβιν ήταν αδελφές. Απλώς

πίστευα ότι ο Κέβιν, τον οποίο γνώρισα όταν σκηνοθετούσε τη

δικιά του ταινία στο Μίσιγκαν, ήταν ένας απ' αυτούς τους

μποέμ καλλιτέχνες που ζουν στο Γκρίνουιτς Βίλατζ. Ο Κέβιν

είχε γυρίσει μια σπουδαία ταινία, το Atomic Cafe, και αμέσως

του ζήτησα να έρθει μαζί μου στο Φλιντ του Μίσιγκαν για να

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 6 1

με διδάξει σκηνοθεσία. Προς κατάπληξη μου ουμφώνησε, κι

έτσι επί μια βδομάδα το Φλεβάρη του 1987 ο Κέβιν Ράφερτι

και η Αν Μπόουλεν τριγύριζαν μαζί μου στο Φλιντ, δείννο-

ντάς μου πώς λειτουργούν τα μηχανήματα και δίνοντας μου

ανεκτίμητες συμβουλές για τον τρόπο σκηνοθεσίας ενός ντο-

κιμαντέρ. Χωρίς τη γενναιοδωρία του ξαδέρφου σου, δεν ξέ-

ρω αν το Roger & Me θα είχε ποτέ γυριστεί.

Θυμάμαι τη μέρα που ο πατέρας σου ανέλαβε επίσημα τα

καθήκοντα του Προέδρου. Έκανα το μοντάζ της ταινίας σ'

ένα παλιό, ετοιμόρροπο εργαστήριο στην Ουάσινγκτον και

αποφάσισα να κατέβω να τον δω να ορκίζεται στα σκαλιά

του Καπιτωλίου. Τα έχασα όταν είδα τον ξάδελφο σου, τον

Κέβιν, το μέντορα μου, καθισμένο στην εξέδρα δίπλα σου!

Θυμάμαι, επίσης, ότι κατηφόρισα στο εμπορικό κέντρο και

είδα τους Beach Boys να παίζουν το «Wouldn't it Be Nice»

σε μια δωρεάν συναυλία προς τιμήν του πατέρα σου. Πίσω

στο εργαστήριο, ο φίλος μου ο Μπεν σιγοτραγουδούσε με

πνιχτή φωνή στην οθόνη της μουβιόλας το ίδιο τραγούδι

των Beach Boys πάνω από πλάνα του ρημαγμένου Φλιντ.

Μετά από μήνες, όταν η ταινία βγήκε στις αίθουσες, ο πα-

τέρας σου, ο Πρόεδρος, ζήτησε ένα Σαββατοκύριακο να του

σταλεί μια κόπια του Roger & Me στο Καμπ Ντέιβιντ για να

το δει με την οικογένεια του. Ω, και να σας έβλεπα από μια

γωνιά να παρακολουθείτε την καταστροφή και την απόγνωση

που βρήκε την πόλη που γεννήθηκα — χάρη, σε μεγάλο βαθ-

μό, στις ενέργειες του κυρίου Ρέιγκαν και του πατέρα σου.

Ξέρεις τι ήθελα πάντα να μάθω; Στο τέλος της ταινίας, την

ώρα που ο βοηθός σερίφη πετάει στο δρόμο τα δώρα και το

χριστουγεννιάτικο δέντρο του άστεγου παιδιού, επειδή η οι-

κογένεια του χρωστούσε εκατόν πενήντα δολάρια για το νοίκι,

δάκρυσε κανένας σας; Αισθάνθηκε κάποιος υπεύθυνος; Ή

απλά όλοι σκεφτήκατε, «Ωραία πλάνα τράβηξες, Κεβ!»

Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του '80. Μόλις είχες κόψει

6 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

το πιοτό κι έχοντας καταφέρει να ελέγξεις για μερικά χρό-

νια το πρόβλημα σου, προσπαθούσες να «βρεις τον εαυτό

σου» με τη βοήθεια του μπαμπά - πότε με μια πετρελαϊκή

επιχείρηση, πότε με μια ομάδα μπέιζμπολ. Δεν έχω την πα-

ραμικρή αμφιβολία ότι ποτέ δεν είχες ιην πρόθεση να γί-

νεις κι εσύ Πρόεδρος. Όλοι μας τυχαίνει να μπλέξουμε κα-

μιά φορά με δουλειές που δεν θέλουμε - ποιος δεν το έχει

πάθει αυτό;

Για σένα όμως πρέπει να 'ναι διαφορετικά. Στο κάτω κά-

τω δεν είναι μόνο ότι δεν θέλεις να βρίσκεσαι εκεί· τώρα που

είσαι εκεί, περιστοιχίζεσαι από την ίδια συμμορία γεροπαρά-

ξενων που εξουσίαζε τον κόσμο μαζί με τον μπαμπάκα σου.

Απ' όλους αυτούς που περιφέρονται στον Λευκό Οίκο -τον

Ντικ, τον Ράμι, τον Κόλιν- ούτε ένας δεν είναι δικός σου φί-

λος. Είναι οι ίδιες σκατόφατσες που καλούσε στο σπίτι ο

μπαμπάς για ένα ποτήρι βότκα κι ένα καλό πούρο, ενώ θα

κατάστρωναν τα σχέδια τους για να ισοπεδώσουν τους κα-

τοίκους του Παναμά.

Αλλά εσύ είσαι σαν κι εμάς — κοπανατζής, μέτριος φοιτη-

τής, γλεντζές! Τι γυρεύεις με δαύτους; Αυτοί σε τρώνε ζω-

ντανό και σε φτύνουν σαν χαλασμένο κομμάτι κρέας.

Μάλλον δεν σου είπαν ότι οι φορολογικές περικοπές που

σου έδωσαν να υπογράψεις ήταν μια απάτη για να πάρουν λε-

φτά από τη μεσαία τάξη και να τα δώσουν στους πλούσιους.

Ξέρω ότι εσύ δεν έχεις ανάγκη από παραπανίσια λεφτά' είσαι

βολεμένος για όλη σου τη ζωή, χάρη στον παππού Πρέσκοτ

Μπους και τις ξύπνιες δουλειές του με τους ναζί πριν από και

στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου*.

* Από τα τέλη της δεκαετίας του '30 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του

40, ο Πρέσκοτ Μπους, πατέρας του Τζορτζ Μπους και παππούς του

Τζορτζ Γ. Μΐΐους Τζούνιορ, ήταν ένας από τους εφτά διευθυντές της

Union Banking Corporation. Οι ιδιοκτήτες της, ναζί βιομήχανοι, χρησι-

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 6 3

Αλλά όλοι αυτοί οι τύποι που σου έδωσαν το ποσό-ρεκόρ

των εκατόν ενενήντα εκατομμυρίων δολαρίων για την προε-

κλογική σου εκστρατεία (τα δύο τρίτα των οποίων προήλθαν

από κάτι παραπάνω από επτακόσια άτομα), τα θέλουν πίσω

- και με τόκο. Θα σε κυνηγήσουν σαν ξαναμμένα σκυλιά,

μέχρι να βεβαιωθούν ότι θα κάνεις ό,τι ακριβώς σου πουν.

Μπορεί ο προκάτοχος σου να νοίκιαζε την κρεβατοκάμαρα

του Λίνκολν στην Μπάρμπαρα Στρέιζαντ, αλλά αυτό δεν εί-

ναι τίποτα· πριν καν το καταλάβεις, ο φίλος σου ο Τσένι, ο

πραγματικός πρόεδρος, θα έχει δώσει τα κλειδιά της Δυτι-

κής Πτέρυγας στους προέδρους της AT&T, της Enron και

της ExxonMobil.

Σε κατηγορούν ότι παίρνεις έναν υπνάκο στις 12:00 και

ότι σταματάς να εργάζεσαι γύρω στις 4:30. Θα 'πρεπε απλά

να τους πεις ότι διαμορφώνεις μια νέα αμερικανική παράδο-

ση — σιέστα μετά το φαγητό και όλοι στο σπίτι από τις πέντε!

Κάν' το και, πίστεψε με, θα μείνεις στην ιστορία σαν ο μεγα-

λύτερος Πρόεδρος μας.

Πώς τολμάνε να λένε ότι δεν κάνεις τίποτα στο γραφείο;

Δεν είναι αλήθεια! Δεν έχω δει πιο απασχολημένο Πρόεδρο

από σένα. Είναι σαν να πιστεύεις ότι οι μέρες σου στην προε-

δρία είναι μετρημένες. Με τη Γερουσία ήδη στα χέρια των

Δημοκρατικών και τη Βουλή να περιμένει τη σειρά της το

2002 — ε, δες το από την ευχάριστη πλευρά του, έχεις άλλα

δυο χρόνια πριν όλοι αυτοί οι πληγωμένοι νικητές που ψή-

φισαν Γκορ σε διώξουν με τις κλοτσιές.

μοποιώντας ως ενδιάμεσο σταθμό μια ολλανδική τράπεζα, έστειλαν τρία

εκατομμύρια δολάρια τα οποία κατέληξαν στην τράπεζα του Μπους. Ως

ανώτερο στέλεχος, ο Μπους ήταν πολύ απίθανο να μη γνώριζε τη σύνδε-

ση με τους ναζί. Όταν η κυβέρνηση τελικά μπλόκαρε τα περιουσιακά τους

στοιχεία και η τράπεζα έκλεισε το 1951, ο Πρέσκοτ Μπους -και ο πατέ-

ρας του Σαμ Μπους- εισέπραξαν ενάμισι εκατομμύριο δολάρια.

6 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ο κατάλογος των επιτευγμάτων σου -τους πρώτους μό-

λις μήνες σου στο Προεδρικό γραφείο— είναι απάνθρωπα

εντυπωσιακός.

Έχεις:

* Μειώσει κατά τριάντα εννιά εκατομμύρια δολάρια τα

ομοσπονδιακά κονδύλια προς τις βιβλιοθήκες.

* Μειώσει κατά τριάντα πέντε εκατομμύρια δολάρια τα

κονδύλια για τη χρηματοδότηση εκπαιδευτικών προ-

γραμμάτων στην ειδικότητα της παιδιατρικής.

* Μειώσει τα κονδύλια για έρευνα σε ανανεώσιμες πηγές

ενέργειας κατά πενήντα τα εκατό.

* Καθυστερήσει την έγκριση των νέων μειωμένων ορίων

για το «αποδεκτό» επίπεδο αρσενικού στο πόσιμο νερό.

* Μειώσει τα κονδύλια για την έρευνα σε καθαρότερα

και αποδοτικότερα αυτοκίνητα και φορτηγά, κατά εί-

κοσι οχτώ τα εκατό.

* Ακυρώσει τους κανονισμούς που έδιναν στην κυβέρνη-

ση τη δυνατότητα να αρνηθεί να συνάψει συμβάσεις με

εταιρείες που παραβαίνουν την ομοσπονδιακή νομοθε-

σία, τη νομοθεσία για το περιβάλλον και τους κανονι-

σμούς για την υγιεινή και ασφάλεια στους χώρους ερ-

γασίας.

* Επιτρέψει στην υπουργό Εσωτερικών Γκέιλ Νόρτον να

ζητήσει προτάσεις για την ανάπτυξη της υλοτομίας, τη

διάνοιξη ανθρακωρυχείων και την εξόρυξη φυσικού

αερίου και πετρελαίου, σε περιοχές που έχουν χαρα-

κτηριστεί προστατευόμενες.

* Αθετήσει την προεκλογική σου δέσμευση να επενδυ-

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ 0 Ρ Τ Ζ 6 5

σεις εκατό εκατομμύρια δολάρια το χρόνο για την προ-

στασία των δασών.

* Μειώσει κατά ογδόντα έξι τα εκατό το πρόγραμμα

Community Access, μέσω του οποίου συντονιζόταν η

περίθαλψη ατόμων χωρίς υγειονομική ασφάλιση στα

δημόσια νοσοκομεία, στις κλινικές και στα άλλα κέντρα

παροχής υπηρεσιών υγείας.

* Απορρίψει πρόταση αύξησης της δημόσιας πρόσβασης

στις πληροφορίες τις σχετικές με τα ατυχήματα σε χημι-

κά εργοστάσια.

* Περικόψει κατά εξήντα εκατομμύρια δολάρια τη χρη-

ματοδότηση των στεγαστικών προγραμμάτων των ορ-

γανώσεων Girls and Boys Clubs of America.

* Υπαναχωρήσει από την υπογραφή του Πρωτοκόλλου

του Κιότο για την αντιμετώπιση του φαινομένου του

θερμοκηπίου, το οποίο τελικά υπέγραψαν εκατόν εβδο-

μήντα οχτώ χώρες.

* Απορρίψει μια διεθνή συμφωνία για την υποχρεωτική

εφαρμογή της συνθήκης απαγόρευσης του βιολογικού

πόλεμου του 1972.

* Μειώσει κατά διακόσια εκατομμύρια δολάρια τα διαθέ-

σιμα κονδύλια για προγράμματα επαγγελματικής κα-

τάρτισης ανέργων.

* Μειώσει τη χρηματοδότηση του κοινωνικού προγράμ-

ματος Childcare and Development, το οποίο προσφέ-

ρει υγειονομική περίθαλψη σε παιδιά από οικογένειες

με χαμηλό εισόδημα, κατά διακόσια εκατομμύρια δο-

λάρια.

* Καταργήσει την ασφαλιστική κάλυψη για αντισυλλη-

6 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

πτικά χάπια σε ομοσπονδιακές υπαλλήλους (παρόλο

που το Βιάγκρα εξακολουθεί να καλύπτεται).

* Μειώσει κατά επτακόσια εκατομμύρια δολάρια τη χρη-

ματοδότηση για τη συντήρηση ξενώνων του δημοσίου.

* Περικόψει ένα δισεκατομμύριο δολάρια από τον προϋ-

πολογισμό της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας.

* Ανατρέψει κανονισμούς εργασιακών χώρων, που απο-

βλέπουν στην προστασία της υγιεινής και της ασφάλει-

ας των εργαζομένων.

* Εγκαταλείψει την προεκλογική σου δέσμευση περί

ελέγχου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που

συμβάλλουν τα μέγιστα στο φαινόμενο του θερμοκη-

πίου.

* Απαγορεύσει κάθε ομοσπονδιακή βοήθεια σε διεθνείς

οργανισμούς οικογενειακού προγραμματισμού, οι

οποίοι παρέχουν συμβουλές ή υπηρεσίες σχετικά με

αμβλώσεις με δική τους χρηματοδότηση.

* Προτείνει τον Dan Lauriski, πρώην στέλεχος μεταλλευτικής

εταιρείας, για τη θέση του υφυπουργού Εργασίας, υπεύθυ-

νου για θέματα υγιεινής και ασφάλειας στα ορυχεία

* Διορίσει τη Λιν Σκάρλετ, η οποία αμφισβητεί την

ύπαρξη του φαινομένου του θερμοκηπίου και αντιτίθε-

ται στη θέσπιση αυστηρότερων κανονισμών για την

ατμοσφαιρική μόλυνση, στη θέση της υφυπουργού

Εσωτερικών.

* Εγκρίνει το αμφιλεγόμενο σχέδιο της υπουργού Εσω-

τερικών Γκέιλ Νόρτον να δημοπρατηθούν περιοχές κο-

ντά στις ανατολικές ακτές της Φλόριντας προκειμένου

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 6 7

να προωθηθούν προγράμματα εξόρυξης πετρελαίου

και φυσικού αερίου.

* Ανακοινώσει τα σχέδια σου να επιτρέψεις την εξόρυξη

πετρελαίου στον εθνικό δρυμό Λιούις και Κλαρκ της

Μοντάνας.

* Απειλήσει να κλείσεις το γραφείο AIDS του Λευκού

Οίκου.

* Αποφασίσει να μην ξαναζητήσεις τη γνώμη του Αμερι-

κανικού Δικηγορικού Συλλόγου για διορισμούς ομο-

σπονδιακών δικαστών.

* Αρνηθεί την παροχή πανεπιστημιακών υποτροφιών σε

φοιτητές που έχουν καταδικαστεί για μικροπαραβάσεις

του νόμου περί ναρκωτικών (αν και καταδικασμένοι

δολοφόνοι εξακολουθούν ν' απολαμβάνουν οικονομι-

κής βοήθειας).

* Διαθέσει μόνο το 3% του ποσού που ζητήθηκε από

τους δικηγόρους του υπουργείου Δικαιοσύνης για τον

συνεχιζόμενο νομικό αγώνα της κυβέρνησης εναντίον

των καπνοβιομηχανιών.

* Προωθήσει τα προγράμματα φορολογικών απαλλα-

γών, το 43% των οποίων καρπώνεται το 1% των πλου-

σιότερων Αμερικανών.

* Υπογράψει διάταγμα με βάση το οποίο γίνεται πιο δύ-

σκολο για τους Αμερικανούς με χαμηλά και μεσαία ει-

σοδήματα να υποβάλουν αίτηση χρεοκοπίας, ακόμα

και σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν τεράστια ιατρικά

έξοδα.

* Διορίσει τον πολέμιο των ποσοστώσεων για τους μαύ-

6 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ρους Κέι Κόουλ Τζέιμς στη θέση του διευθυντή του

Γραφείου Διαχείρισης Προσωπικού.

* Περικόψει 15,7 εκατομμύρια δολάρια από προγράμμα-

τα για την αντιμετώπιση κρουσμάτων κακοποίησης κι

εγκατάλειψης παιδιών.

* Προτείνει την κατάργηση του προγράμματος «Reading

Is Fundamental», μέσω του οποίου παρέχονται δωρεάν

βιβλία σε φτωχά παιδιά.

* Προωθήσει την κατασκευή «μίνι-πυρηνικών», σχεδια-

σμένων για να πλήττουν στόχους θαμμένους βαθιά στο

έδαφος— παραβιάζοντας τη Συνθήκη Πλήρους Απα-

γόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών.

* Επιχειρήσει να ανατρέψεις τη νομοθεσία που απαγο-

ρεύει την υλοτομία και την κατασκευή δρόμων σε εξή-

ντα εκατομμύρια εκτάρια εθνικών δρυμών.

* Διορίσει τον Τζον Μπόλτον, ο οποίος έχει δηλώσει την

αντίθεση του προς τα Ηνωμένα Έθνη και τις διεθνείς

συνθήκες για τη μη εξάπλωση των πυρηνικών όπλων,

στη θέση του υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για

θέματα Ελέγχου των Εξοπλισμών και Διεθνούς Ασφά-

λειας.

* Διορίσει τη Λίντα Φίσερ, στέλεχος της Monsanto, στη

θέση της αναπληρώτριας διευθύντριας του Γραφείου

Περιβαλλοντικής Προστασίας.

* Προτείνει τον Μάικλ ΜακΚόνελ, έναν από τους γνω-

στότερους πολέμιους του διαχωρισμού εκκλησίας και

κράτους, για τη θέση του ομοσπονδιακού δικαστή.

* Προτείνει τον πολέμιο των πολιτικών δικαιωμάτων Τέ-

ρενς Μπόιλ για τη θέση του ομοσπονδιακού δικαστή.

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 6 9

* Αναβάλει το χρονικό όριο του 2004 που είχε τεθεί στις

αυτοκινητοβιομηχανίες προκειμένου ν' αναπτύξουν

ολοκληρωμένα σχέδια για αυτοκίνητα χαμηλής κατα-

νάλωσης καυσίμων.

* Τοποθετήσει τον Τζ. Στίβεν Γκάιλς, μεσάζοντα πετρε-

λαιοβιομηχανιών, στη θέση του αναπληρωτή υπουρ-

γού Εσωτερικών.

* Διορίσει τον Μπένετ Ράλεϊ, που έχει υποστηρίξει την

κατάργηση του Διατάγματος για τα Απειλούμενα Είδη,

στη θέση του βοηθού υπουργού Εσωτερικών, αρμό-

διου για θέματα Επιστήμης και Υδάτων.

* Επιδιώξει την απόρριψη αγωγής που κατατέθηκε στις

Ηνωμένες Πολιτείες κατά της Ιαπωνίας από Ασιάτισ-

σες, που υποχρεώθηκαν να εργαστούν ως σκλάβες-πόρ-

νες στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

* Διορίσει στη θέση του βοηθού Γενικού Εισαγγελέα τον

Τεντ Όλσον, τον βασικό δικηγόρο σου στην εκλογική

απάτη της Φλόριντας.

* Προτείνει να διευκολυνθεί, ακόμα και με αποδυνάμω-

ση των περιβαλλοντικών κανονισμών, η διαδικασία πα-

ραχώρησης άδειας για την κατασκευή διυλιστηρίων

και πυρηνικών ή υδροηλεκτρικών φραγμάτων.

* Προτείνει την πώληση μεγάλων εκτάσεων για την εξό-

ρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου σε προστατευό-

μενη περιοχή της Αλάσκας.

Ουφ! Κουράστηκα και μόνο που δακτυλογράφησα αυτό

τον κατάλογο! Πού βρίσκεις εσύ την ενεργητικότητα να κά-

νεις τόσα πολλά; (Ο μεσημεριανός ύπνος είναι το μυστικό,

έτσι δεν είναι;)

7 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Φυσικά, πολλά από τα παραπάνω υποστηρίζονται κι από

πολλούς Δημοκρατικούς (και θα πω και γι' αυτούς δυο λο-

γάκια στη συνέχεια του βιβλίου).

Αλλά για την ώρα, μ' ενδιαφέρεις εσύ. Θυμήσου - ποια

ήταν η πρώτη σου πράξη ως «Πρόεδρος»; Θυμάσαι: πριν

ακόμα μπεις στο αυτοκίνητο που θα σε μετέφερε στον Λευκό

Οίκο για την ορκωμοσία, επέμεινες να φέρει κάποιος ένα

κατσαβίδι και να βγάλει τις πινακίδες της λιμουζίνας, γιατί

περιείχαν τη φράση: «Υποστηρίξτε την ανακήρυξη της Ουά-

σιγκτον σε ανεξάρτητη πολιτεία». Ήταν η μεγαλύτερη μέρα

της ζωής σου, κι εσύ νευρίασες με τις πινακίδες; ΠΡΕΠΕΙ

να χαλαρώσεις!

Θαρρώ όμως ότι άρχισα ν' ανησυχώ για σένα πολύ πριν

από εκείνη τη μέρα. Ορισμένες ενοχλητικές αποκαλύψεις

σχετικά με τη συμπεριφορά σου ήρθαν στην επιφάνεια στη

διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Τελικά ξεχάστη-

καν, αλλά εξακολουθώ ν' αμφιβάλλω για την ικανότητα σου

να κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Σε παρακαλώ, μην το

εκλάβεις αυτό ως κήρυγμα ή ηθικολογία — αυτά τ' αφήνου-

με στον Τσένι! Είναι απλώς μια ειλικρινής προσπάθεια πα-

ρέμβασης από έναν στενό φίλο της οικογένειας.

Ας γίνω σαφής: φοβάμαι ότι ίσως ν' αποτελείς απειλή για

την εθνική μας ασφάλεια.

Ίσως τα λόγια αυτά να φαίνονται κάπως σκληρά, αλλά

δεν κάνω απερίσκεπτα αυτή τη δήλωση. Δεν έχει καμιά σχέ-

ση με τις μικροδιαφωνίες μας σχετικά με την εκτέλεση αθώ-

ων ανθρώπων ή με το μέγεθος του τμήματος της Αλάσκας

που θα σκαφτεί για να στηθούν πετρελαιοπηγές. Και δεν αμ-

φισβητώ τον πατριωτισμό σου — είμαι σίγουρος ότι θ' αγα-

πούσες οποιαδήποτε χώρα σου φερόταν τόσο καλά.

Έχει μάλλον να κάνει με ορισμένες συμπεριφορές, τις

οποίες πολλοί από εμάς που ενδιαφερόμαστε για σένα, έχου-

με παρατηρήσει με τα χρόνια. Ορισμένες απ' αυτές τις συνή-

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 7 1

θειες εκπλήσσουν κάπως· άλλες δεν μπορείς να τις ελέγξεις1

και ορισμένες άλλες είναι, δυστυχώς, πολύ διαδεδομένες σ'

εμάς τους Αμερικανούς.

Επειδή έχεις το χέρι σου στο Κουμπί (ξέρεις, αυτό που

θα μπορούσε ν' ανατινάξει τον κόσμο) κι επειδή οι αποφά-

σεις που παίρνεις έχουν τεράστιες και μακροπρόθεσμες

συνέπειες για τη σταθερότητα του κόσμου, θα ήθελα να σου

κάνω τρεις συγκεκριμένες ερωτήσεις - και θα 'θελα να δώ-

σεις σ' εμένα και στον αμερικανικό λαό τρεις ειλικρινείς

απαντήσεις:

1. Τζορτζ, είσαι ικανός να γράφεις και να διαβάζεις σε

επίπεδο ενήλικα;

Εγώ και πολλοί άλλοι έχουμε την εντύπωση ότι, δυστυχώς,

μπορεί να είσαι λειτουργικά αναλφάβητος. Δεν θα 'πρεπε να

ντρέπεσαι γι' αυτό. Έχεις μεγάλη παρέα. Εκατομμύρια Αμε-

ρικανοί δεν μπορούν να διαβάσουν και να γράψουν καλύτε-

ρα από ένα παιδί της τετάρτης δημοτικού. Δεν είναι περίερ-

γο, λοιπόν, που είπες, «μην αφήνετε πίσω κανένα παιδί» -

γνώριζες πώς αισθάνονται αυτά τα παιδιά.

Αλλά επίτρεψέ μου να ρωτήσω το εξής: αν δυσκολεύεσαι

να κατανοήσεις τα περίπλοκα κείμενα που παραλαμβάνεις

ως Ηγέτης του σχεδόν Ελεύθερου Κόσμου, πώς μπορούμε

να σου εμπιστευτούμε κάτι σαν τα πυρηνικά μυστικά μας;

Όλα τα σημάδια της αγραμματοσύνης αυτής είναι προ-

φανή - και φαίνεται ότι κανένας δεν σ' έχει προκαλέσει να

μιλήσεις γι' αυτά. Η πρώτη ένδειξη ήταν το βιβλίο που κα-

τονόμασες ως το αγαπημένο σου όταν ήσουν παιδί. Η πολύ

πεινασμένη κάμπια, δήλωσες.

Δυστυχώς, το βιβλίο αυτό εκδόθηκε μετά την αποφοίτη-

ση σου από το κολέγιο.

7 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Έπειτα, υπάρχει το θέμα της βαθμολογίας σου στο κολέ-

γιο, αν πράγματι αυτή ήταν η βαθμολογία σου. Πώς μπήκες

στο Γέιλ, όταν άλλοι υποψήφιοι το 1964 είχαν καλύτερη

βαθμολογία;

Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, όταν σου

ζήτησαν να κατονομάσεις τα βιβλία που διάβαζες εκείνη την

περίοδο, απάντησες παλικαρίσια - αλλά όταν ρωτήθηκες για

το περιεχόμενο των βιβλίων, δεν ήξερες τι να πεις. Δεν είναι

καθόλου περίεργο που οι συνεργάτες σου δεν σ' άφησαν να

ξαναδώσεις συνέντευξη Τύπου δύο μήνες πριν από τις

εκλογές. Οι επικοινωνιολόγοι σου έτρεμαν για τις ερωτήσεις

που ίσως σου υποβάλλονταν — και τις απαντήσεις που μπο-

ρεί να έδινες.

Ένα πράγμα είναι σαφές σε όλους - δεν μπορείς να σχη-

ματίσεις κατανοητές προτάσεις στα αγγλικά. Στην αρχή, ο

τρόπος που κατακρεουργούσες τις λέξεις και τις προτάσεις

φαινόταν χαριτωμένος, σχεδόν γοητευτικός. Αλλά μετά από

λίγο έγινε ανησυχητικός. Και σε μια συνέντευξη σου ανέτρε-

ψες την πολιτική δεκαετιών της Αμερικής έναντι της Ταϊ-

βάν, δηλώνοντας ότι είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε «ό,τι

χρειαστεί» για να υπερασπίσουμε την Ταϊβάν, υπονοώντας

ότι μπορεί και ν' αναπτύξουμε αμερικανικές στρατιωτικές

δυνάμεις στην περιοχή. Για τ' όνομα του Θεού, Τζορτζ,

ανατριχιάσαμε όλοι· πριν καν το καταλάβεις βρισκόμασταν

σε κατάσταση συναγερμού.

Αν πρόκειται να γίνεις Αρχιστράτηγος, πρέπει να είσαι σε

θέση να μεταδώσεις τις διαταγές σου. Κι αν αυτά τα λαθάκια

συνεχίσουν να συμβαίνουν; Ξέρεις πόσο εύκολο είναι να με-

τατραπεί μια μικρή γκάφα σε εφιάλτη για την εθνική μας

ασφάλεια; Δεν είναι, λοιπόν, παράξενο που θέλεις ν' αυξή-

σεις τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου. Θα χρειαστούμε

όλη τη δύναμη πυρός μας, όταν θα διατάξεις κατά λάθος να

«καθαρίσουμε τους Ρώσους», ενώ αυτό που ήθελες να πεις

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 7 3

ήταν, «Θέλω να καθαρίσω τη ρώσικη σαλάτα από τη γραβά-

τα μου».

Οι σύμβουλοι σου έχουν πει ότι δεν διαβάζεις (μήπως

επειδή δεν μπορείς;) τα ενημερωτικά κείμενα που σου παρα-

δίδονται και ότι τους ζητάς να σου τα διαβάσουν εκείνοι. Ως

Πρώτη Κυρία, η μητέρα σου ήταν αφιερωμένη με πάθος

στα προγράμματα εκμάθησης ανάγνωσης. Να υποθέσουμε

ότι γνώριζε από πρώτο χέρι τη δυσκολία ανατροφής ενός

παιδιού που δεν ήξερε να διαβάζει;

Σε παρακαλώ, μην τα πάρεις προσωπικά όλα αυτά. Ίσως

έχεις μαθησιακές δυσκολίες. Δεν είναι ντροπή. Περίπου

εξήντα εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν μαθησιακές δυσκο-

λίες. Και ναι, πιστεύω ότι ένας δυσλεξικός μπορεί να γίνει

Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Αϊνστάιν ήταν δυσ-

λεξικός· το ίδιο και ο Τζέι Λένο10. (Τελικά κατάφερα να συ-

μπεριλάβω τον Αϊνστάιν και τον Λένο στην ίδια πρόταση!

Βλέπεις; Η γλώσσα μπορεί να έχει και πλάκα.)

Αλλά αν αρνείσαι να ζητήσεις βοήθεια για το πρόβλημα

αυτό, φοβάμαι ότι ίσως ν' αποτελείς πολύ μεγάλο κίνδυνο

για τη χώρα. Χρειάζεσαι βοήθεια. Χρειάζεσαι ένα πρόγραμ-

μα καταπολέμησης της δυσλεξίας και όχι μια ακόμα σύσκε-

ψη στο Οβάλ Γραφείο.

Πες μας την αλήθεια, και θα έρχομαι να σου διαβάζω κά-

θε βράδυ πριν κοιμηθείς.

2. Είσαι αλκοολικός; Και αν ναι, πώς επηρεάζει αυτό την

απόδοση σου ως Ηγέτη του έθνους;

Και πάλι, δεν ηθικολογώ, ούτε θέλω να σε προσβάλω ή να

σε κάνω να ντραπείς. Ο αλκοολισμός είναι ένα τεράστιο

πρόβλημα, επηρεάζει εκατομμύρια Αμερικανούς πολίτες,

ανθρώπους που όλοι γνωρίζουμε και αγαπάμε. Πολλοί κα-

7 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ταφέρνουν να θεραπευτούν και να ζήσουν φυσιολογικά.

Ένας αλκοολικός μπορεί να γίνει, και έχει ήδη συμβεί στο

παρελθόν, πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Θαυμάζω

απεριόριστα οποιονδήποτε καταφέρνει να τα βγάλει πέρα μ'

αυτή την εξάρτηση. Μας έχεις πει ότι δεν μπορείς ν' αντιμε-

τωπίσεις το ποτό και ότι δεν έχεις αγγίξει σταγόνα αλκοόλ

μετά τα σαράντα σου. Συγχαρητήρια.

Μας έχεις πει, επίσης, ότι «έπινες πάρα πολύ» και ότι τε-

λικά «συνειδητοποίησες ότι το αλκοόλ είχε αρχίσει να κατα-

τρώγει την ενεργητικότητα σου και θα μπορούσε να αμβλύ-

νει, τελικά, και τα συναισθήματα σου για τους άλλους». Μα

αυτός είναι ο ορισμός του αλκοολικού. Είναι κάτι που δεν σε

κάνει ακατάλληλο για Πρόεδρο, αλλά σου επιβάλλει ν' απα-

ντήσεις σε μερικές ερωτήσεις, ιδιαίτερα όταν έχεις προσπα-

θήσει επί χρόνια να κρύψεις το γεγονός ότι το 1976 συνελή-

φθης να οδηγείς μεθυσμένος.

Γιατί δεν χρησιμοποιείς τη λέξη αλκοολικός; Αυτό είναι,

στο κάτω κάτω, το πρώτο βήμα για τη θεραπεία. Τι στηρίγ-

ματα έχεις εξασφαλίσει ώστε να είσαι σίγουρος πως δεν θα

ξανακυλήσεις; Η δουλειά του Προέδρου είναι ίσως η πιο

αγχώδης δουλειά στον κόσμο. Τι έχεις κάνει για να διασφα-

λίσεις ότι μπορείς ν' αντέξεις την πίεση και το άγχος που

προέρχονται από το γεγονός ότι είσαι ο ισχυρότερος άνθρω-

πος του κόσμου;

Πώς ξέρουμε ότι δεν θα το ρίξεις στο πιοτό όταν βρεθείς

αντιμέτωπος με μια εθνική κρίση; Δεν είχες ξανακάνει παρό-

μοια δουλειά. Επί είκοσι χρόνια, απ' όσο ξέρω, δεν έκανες

καμία δουλειά. Όταν σταμάτησες να «βολοδέρνεις», ο μπα-

μπάς σου σ' έβαλε στις πετρελαϊκές επιχειρήσεις όπου έκα-

νες κάποιες επενδύσεις που απέτυχαν, κι έπειτα σε βοήθησε

να αγοράσεις μια ομάδα μπέιζμπολ της πρώτης κατηγορίας,

η οποία το μόνο που ζητούσε από σένα ήταν να κάθεσαι σ'

ένα θεωρείο και να παρακολουθείς τα ματς.

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 7 5

Ως κυβερνήτης του Τέξας δεν μπορεί να είχες πολύ άγ-

χος- δεν είχες και πολλά πράγματα να κάνεις. Είναι μια σχε-

τικά τυπική εργασία. Πώς θα αντιμετωπίσεις, όμως, μια μη

αναμενόμενη απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια; Υπάρχει

κάποιος χορηγός στον οποίο μπορείς να τηλεφωνήσεις; Δεν

είσαι αναγκασμένος να μου απαντήσεις στις παραπάνω ερω-

τήσεις· απλώς πρέπει να μου υποσχεθείς ότι τις έχεις σκε-

φτεί κι έχεις βρει τις απαντήσεις.

Ξέρω ότι είναι ένα πολύ προσωπικό θέμα, αλλά ο λαός

δικαιούται να ξέρει. Γι' αυτούς που λένε, «Ω, έλα τώρα, είναι

η προσωπική του ζωή - είναι κάτι που έγινε πριν από είκοσι

τέσσερα χρόνια», έχω να πω το εξής: πριν από είκοσι οχτώ

χρόνια με χτύπησε ένας μεθυσμένος οδηγός και μέχρι και

σήμερα δεν μπορώ να τεντώσω τελείως το δεξί μου χέρι. Λυ-

πάμαι, Τζορτζ, αλλά όταν βγαίνεις στην εθνική μεθυσμένος,

δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με την ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ σου

ζωή. Αλλά και με τη δική μου ζωή και τη ζωή της οικογένει-

ας μου.

Οι άνθρωποι της εκστρατείας σου προσπάθησαν να σε

καλύψουν λέγοντας ψέματα στον Τύπο σχετικά με τη σύλλη-

ψη σου για το γεγονός ότι οδηγούσες υπό την επήρεια αλκο-

όλ. Είπαν ότι ο αστυνομικός σε σταμάτησε επειδή «οδηγού-

σες πολύ αργά». Αλλά ο αστυνομικός που σε συνέλαβε είπε

ότι είχες βγει από το δρόμο. Και συνέχισες τα ψέματα όταν

ρωτήθηκες για τις ώρες που πέρασες στη φυλακή.

«Δεν έμεινα στη φυλακή», επέμεινες. Ο αστυνομικός είπε

στο ρεπόρτερ της τοπικής εφημερίδας ότι σου έβαλε χειρο-

πέδες και σε πήγε στο τμήμα όπου και κρατήθηκες για μιά-

μιση ώρα τουλάχιστον. Μήπως στ' αλήθεια δεν το θυμάσαι;

Και δεν μιλάμε για μια απλή κλήση για παράνομο παρκά-

ρισμα. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι οι επικοινωνιολόγοι σου

ουσιαστικά υπαινίχτηκαν πως η καταδίκη σου για οδήγηση

υπό την επήρεια αλκοόλ δεν ήταν τόσο σοβαρό θέμα όσο οι

7 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ερωτικές παρασπονδίες του Κλίντον. Το να πεις ψέματα για

μια σεξουαλική επαφή μεταξύ συναινούντων ενηλίκων, ενώ

είσαι παντρεμένος, είναι λάθος, αλλά ΔΕΝ είναι το ίδιο με το

να οδηγείς μεθυσμένος και να θέτεις σε κίνδυνο τις ζωές άλ-

λων (συμπεριλαμβανομένης, Τζορτζ, και της ζωής της

αδελφής σου, η οποία βρισκόταν μαζί σου στ' αυτοκίνητο

εκείνο το βράδυ).

ΔΕΝ είναι, επίσης, το ίδιο, παρ' όλα όσα έλεγαν οι υπερα-

σπιστές σου στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, με

την αυθόρμητη ομολογία του Αλ Γκορ ότι είχε καπνίσει χόρ-

το στα νιάτα του. Αν δεν οδήγησε μαστουρωμένος, οι πράξεις

του δεν έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή άλλων, εκτός της δικής

του - κι εκείνος μάλιστα δεν προσπάθησε να το κρύψει.

Επιχείρησες να υποβαθμίσεις το γεγονός λέγοντας ότι συ-

νέβη στα νιάτα σου. Αλλά ΔΕΝ ήσουν νέος, Τζορτζ, ήσουν

τριαντάρης.

Τη βραδιά που η καταδίκη σου αποκαλύφτηκε τελικά

στο έθνος, λίγες μόλις μέρες πριν από τις εκλογές, ήταν οδυ-

νηρό να σε βλέπω να κορδώνεσαι καθώς προσπαθούσες να

περιγράψεις την «ανεύθυνη» πράξη σου, σαν μια απλή «νεα-

νική απρέπεια» — είχες, λέει, πιει δυο τρεις μπίρες παραπάνω

με την παρέα. Ειλικρινά αισθάνθηκα όπως οι οικογένειες μι-

σού εκατομμυρίου ανθρώπων που έχουν σκοτωθεί από με-

θυσμένους οδηγούς όπως εσύ, στα είκοσι τέσσερα χρόνια

που πέρασαν από τη «μικρή περιπέτεια» σου. Δόξα τω Θεώ

που συνέχισες να πίνεις μόνο για μερικά χρόνια ακόμα μετά

«το μάθημα που πήρες». Σκέφτομαι, επίοης, τι πρέπει να πέ-

ρασε η γυναίκα σου, η Λόρα. Ήξερε πόσο επικίνδυνο πράγ-

μα είναι η οδήγηση. Στα δεκαεφτά της είχε σκοτώσει ένα

συμμαθητή και φίλο της, όταν δεν σταμάτησε σ' ένα «στοπ»

και συγκρούστηκε με τ' αυτοκίνητο του. Ελπίζω ότι θα μπο-

ρέσεις να βρεις σ' εκείνην το κουράγιο που θα χρειαστείς

όταν νιώσεις να σε καταβάλλουν οι πιέσεις της δουλειάς.

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 7 7

(Ό,τι κι αν κάνεις, μην καταφύγεις για βοήθεια στον Τσένι,

έχει ήδη δύο συλλήψεις για οδήγηση υπό την επήρεια αλκο-

όλ στο μητρώο του, πριν από είκοσι πέντε χρόνια!)

Τέλος, πρέπει να σου πω πόσο συντετριμμένος ένιωσα

όταν, εκείνη την τρελή βδομάδα των εκλογών, κρύφτηκες πί-

σω από τις κόρες σου, προβάλλοντας αυτές ως δικαιολογία

για την απόκρυψη της καταδίκης σου. Δήλωσες ότι ανησυ-

χούσες μήπως η περιπέτεια σου αποτελέσει κακό παράδειγμα

για εκείνες. Δεν έκανε και πολύ καλό αυτή η μυστικότητα

σου, όπως αποδεικνύουν οι διάφορες συλλήψεις των διδύ-

μων αυτό το χρόνο για κατοχή αλκοόλ. Από μια άποψη, θαυ-

μάζω την επανάσταση τους. Σε παρακάλεσαν, σε ικέτεψαν,

σου είπαν: «Σε παρακαλούμε, μπαμπά, μην κατέβεις για

Πρόεδρος και καταστρέψεις τη ζωή μας». Αλλά εσύ το έκα-

νες. Και τις κατέστρεψες. Και τώρα, όπως όλοι οι καλοί έφη-

βοι, αγόρια και κορίτσια, σου το ξεπληρώνουν.

Ίσως ο παρουσιαστής του Saturday Night Live να το έθε-

σε καλύτερα απ' όλους: «Ο Τζορτζ Μπους είπε ότι απέκρυ-

ψε την καταδίκη του για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ,

φοβούμενος τι μπορεί να σκεφτούν γι' αυτόν οι κόρες του.

Είχε προτιμήσει να τον βλέπουν σαν έναν άνθρωπο με πά-

μπολλα αποτυχημένα επιχειρηματικά εγχειρήματα, ο οποίος

τώρα εκτελεί ανθρώπους».

Να τι προτείνω εγώ: Αναζήτησε βοήθεια. Γράψου στους

Ανώνυμους Αλκοολικούς. Πάρε μαζί και τις κόρες σου. Θα

σας υποδεχτούν και τους τρεις με ανοιχτές αγκάλες.

3. Τζορτζ, έχεις παρελθόν παρανομίας;

Όταν ρωτήθηκες το 1999 αν έχεις κάνει χρήση κοκαΐνης,

απάντησες ότι δεν είχες διαπράξει «κανένα αδίκημα τα τε-

λευταία είκοσι πέντε χρόνια». Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα

7 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

διδαχτήκαμε από τις αμφιλεγόμενες απαντήσεις σου τα τε-

λευταία οχτώ χρόνια, αυτή η δήλωση δεν θα μπορούσε πα-

ρά να οδηγήσει κάθε λογικό παρατηρητή να πιστέψει ότι

πριν από τη χρονική εκείνη στιγμή τα πράγματα ήταν δια-

φορετικά.

Τι αδικήματα είχες διαπράξει πριν από το 1974, Τζορτζ;

Πίστεψε με, δεν σε ρωτάω για να επιδιώξω την τιμωρία

σου για οτιδήποτε έκανες. Φοβάμαι ότι αν κρύβεις κάποιο

βαθύ, σκοτεινό μυστικό, ίσως στην πραγματικότητα να δί-

νεις ένα τρομερό όπλο σε οποιονδήποτε ξεσκεπάσει το μυ-

στικό αυτό - είτε είναι μια ξένη δύναμη (όπως οι αγαπημέ-

νοι σου αυτό τον καιρό, οι Κινέζοι) είτε κάποια τοπική

(όπως —διάλεξε κάποιον— ας πούμε τον Ρ. Τζ. Ρέινολντς11).

Αν ανακαλύψουν το ιστορικό του αδικήματος ή των αδικη-

μάτων σου, τότε θα σε κρατάνε με κάτι και θα είναι σε θέση

να σ' εκβιάζουν. Αυτό σε καθιστά, Τζορτζ, απειλή για την

εθνική ασφάλεια.

Πίστεψε με, κάποιοι θ' ανακαλύψουν αυτό που κρύβεις —

κι όταν το ανακαλύψουν, θα κινδυνεύσουμε όλοι. Έχεις κα-

θήκον ν' αποκαλύψεις το χαρακτήρα του όποιου αδικήμα-

τος υπονοείς ότι μπορεί να έχεις διαπράξει. Μόνο αν το δη-

μοσιοποιήσεις, θ' αποτρέψεις τη δυνατότητα να

χρησιμοποιηθεί ως όπλο εναντίον σου - ή εναντίον μας.

Επίσης, πρόσφατα, έθεσες ως όρο για οποιονδήποτε νέο

ζητήσει υποτροφία από κολέγιο ν' απαντήσει σε μια ερώτη-

ση που υπάρχει στο έντυπο της αίτησης και λέει: «Έχετε πο-

τέ καταδικαστεί για παράβαση του νόμου περί ναρκωτι-

κών;» Αν έχουν καταδικαστεί, τότε δεν μπορούν να πάρουν

φοιτητική βοήθεια - κάτι που σημαίνει ότι πολλοί απ' αυ-

τούς δεν θα πάνε στο κολέγιο. (Ή, για να το θέσω αλλιώς,

σύμφωνα με τις νέες εντολές σου ο Σιρχάν Σιρχάν12 μπορεί

να πάρει υποτροφία, ενώ ένα παιδί που κάπνισε λίγο χόρτο

δεν μπορεί.)

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 7 9

Δεν είναι λίγο υποκριτική αυτή η ενέργεια σου; Θ' αρνιό-

σουν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε χιλιάδες παιδιά

που έκαναν ό,τι ακριβώς έκανες κι εσύ όταν ήσουν νέος; Φί-

λε μου, αυτό θέλει αρχίδια! Μια, λοιπόν, και θα εισπράττεις

από εμάς 400.000 δολάρια το χρόνο μέχρι το 2004 -από τον

ίδιο ομοσπονδιακό κουμπαρά που πληρώνει και τις πανεπι-

στημιακές υποτροφίες- νομίζω ότι θα πρέπει κι εσύ να απα-

ντήσεις στην ίδια ερώτηση: «Έχεις καταδικαστεί ποτέ για

πώληση ή κατοχή ναρκωτικών (μη περιλαμβανομένων του

αλκοόλ ή του καπνού;)»

Γνωρίζουμε, Τζορτζ, ότι έχεις συλληφθεί τρεις φορές.

Εκτός από έναν ειρηνιστή-ακτιβιστή φίλο μου, δεν γνωρίζω

προσωπικά κανέναν άλλον που να έχει συλληφθεί τρεις φο-

ρές στη ζωή του.

Εκτός από την περίπτωση που οδηγούσες μεθυσμένος, σε

συνέλαβαν μαζί με άλλα μέλη της αδελφότητας που ανήκες

στο κολέγιο, επειδή κλέψατε, για πλάκα, ένα χριστουγεννιά-

τικο στεφάνι. Τι ήταν αυτή η ιστορία;

Η τρίτη σύλληψη σου ήταν για απρεπή συμπεριφορά σ'

έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Ε, αυτό πραγματικά δεν μπορώ

να το καταλάβω. Όλοι φέρονται απρεπώς σ' έναν ποδοσφαι-

ρικό αγώνα! Έχω πάει σε πολλά ματς και μου έχουν χύσει

πολλές μπίρες στο κεφάλι, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχω δει

κανένα να συλλαμβάνεται. Πρέπει να προσπαθήσεις πολύ

για να ξεχωρίσεις μέσα σ' ένα πλήθος μεθυσμένων φιλά-

θλων.

Τζορτζ, έχω μια θεωρία που εξηγεί γιατί και πώς σου συ-

νέβησαν όλ' αυτά.

Αντί να χρειαστεί να την κερδίσεις, η προεδρία σού δόθη-

κε, όπως και οτιδήποτε άλλο στη ζωή σου. Μόνο το χρήμα

και το όνομα σου άνοιξαν όλες τις πόρτες. Χωρίς προσπά-

θεια ή σκληρή δουλειά, εξυπνάδα ή εφευρετικότητα, κληρο-

νόμησες μια ζωή γεμάτη προνόμια.

8 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Έμαθες από μικρός ότι στην Αμερική το μόνο που πρέπει

να κάνει κάποιος σαν κι εσένα είναι να δηλώσει παρών. Σε

δέχτηκαν σ' ένα εξαιρετικό οικοτροφείο στη Νέα Αγγλία

απλώς και μόνο επειδή τ' όνομα σου ήταν Μπους. Δεν χρει-

άστηκε να ΚΕΡΔΙΖΕΙΣ τη θέση σου. Σου την αγόρασαν.

Όταν σε πήραν στο Γέιλ, έμαθες ότι μπορούσες να παρα-

κάμπτεις αξιότερους μαθητές που είχαν εργαστεί σκληρά επί

δώδεκα χρόνια για να καταφέρουν να γίνουν δεκτοί στο κο-

λέγιο. Εσύ μπήκες επειδή τ όνομα σου ήταν Μπους.

Με τον ίδιο τρόπο μπήκες στο Harvard Business School.

Αφού τα έκανες σκατά επί τέσσερα χρόνια στο Γέιλ, πήρες τη

θέση που ανήκε δικαιωματικά σε κάποιον άλλον.

Αργότερα προσποιήθηκες ότι υπηρετούσες κανονικά τη

θητεία σου στην Εθνοφυλακή του Τέξας. Αλλά κάποια μέ-

ρα, σύμφωνα με την Boston Globe, απλά έφυγες και δεν ξα-

ναγύρισες στη μονάδα σου — επί ενάμιση χρόνο! Δεν χρειά-

στηκε να εκπληρώσεις τις στρατιωτικές σου υποχρεώσεις,

επειδή τ' όνομα σου ήταν Μπους.

Μετά από μερικά «χαμένα χρόνια», που δεν εμφανίζονται

στο επίσημο βιογραφικό σου, σου προσφέρθηκαν διάφορες

δουλειές από τον μπαμπά σου και άλλα μέλη της οικογένειας

σου. Παρά τις αλλεπάλληλες αποτυχίες σου στον επιχειρη-

ματικό τομέα, εκείνοι ήταν πάντα διατεθειμένοι να σου προ-

σφέρουν μια νέα ευκαιρία.

Τελικά, έγινες συνεταίρος σε μια μεγάλη ομάδα μπέιζ-

μπολ -άλλο ένα δώρο- αν και έβαλες μόνο το ένα εκατοστό

των χρημάτων για την ομάδα. Και μετά εξαπάτησες τους

φορολογούμενους του Άρλινγκτον στο Τέξας, και σου έδω-

σαν ένα ακόμα δωράκι — ένα νέο γήπεδο εκατομμυρίων για

το οποίο εσύ δεν έβαλες σέντσι.

Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που νομίζεις ότι άξιζες την

Προεδρία. Δεν την κέρδισες, ούτε την κατέκτησες — άρα

πρέπει να σου ανήκει!

Α Γ Α Π Η Τ Ε Τ Ζ Ο Ρ Τ Ζ 8 1

Και τα βρίσκεις όλα καλώς καμωμένα. Γιατί όχι, άλλωστε;

Αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα που έχεις γνωρίσει στη

ζωή σου.

Τη νύχτα των εκλογών, καθώς η πλάστιγγα έγερνε πότε

από δω και πότε από εκεί σε ολόκληρη τη χώρα, δήλωσες

στον Τύπο ότι ο αδερφός σου σε είχε διαβεβαιώσει ότι η

Φλόριντα ήταν δική σου. Κι αν ένας Μπους έλεγε ότι έτσι

ήταν, τότε έτσι ήταν.

Αλλά δεν ήταν. Κι όταν κατάλαβες ότι η Προεδρία πρέπει

να κερδηθεί με την ψήφο του λαού -ναι του λαού!- έγινες

έξαλλος. Έστειλες τον «άνθρωπο για τις δύσκολες δουλειές»,

τον Τζέιμς Μπέικερ («Γάμα τους Εβραίους, δεν μας ψηφί-

ζουν άλλωστε», ήταν η συμβουλή του στον μπαμπάκα σου

το '92), να πει ψέματα στον αμερικανικό λαό και να τροφο-

δοτήσει τους φόβους του έθνους. Και όταν αυτό δεν έπιασε,

κατέφυγες στο ομοσπονδιακό δικαστήριο και κατέθεσες

αγωγή για να σταματήσει η καταμέτρηση των ψήφων. Αν

ήσουν πραγματικά σίγουρος ότι είχες την ψήφο του λαού,

δεν θα σε πείραζε να καταμετρηθούν όλα εκείνα τα ψηφο-

δέλτια.

Αυτό που με ξαφνιάζει είναι ότι κατέφυγες στην κακιά

ομοσπονδιακή κυβέρνηση για βοήθεια. Το σλόγκαν σου σε

όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ήταν: «Ο

αντίπαλος μου εμπιστεύεται την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Εγώ εμπιστεύομαι εσάς, το λαό!»

Γρήγορα τη μάθαμε την αλήθεια. Δεν εμπιστεύτηκες κα-

θόλου το λαό. Πήγες κατευθείαν στο ομοσπονδιακό δικα-

στήριο για να πάρεις το δωράκι σου. (Εμπιστευθείτε τα

εκλογικά μηχανήματα, όχι το λαό!) Στην αρχή οι δικαστές

της Φλόριντας δεν τσίμπησαν — και για πρώτη ίσως φορά

στη ζωή σου κάποιος σου είπε όχι.

Αλλά όπως ήδη είδαμε, οι φίλοι του μπαμπάκα στο Ανώ-

τατο Δικαστήριο ανέλαβαν να φροντίσουν για όλα.

8 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Κοντολογίς, υπήρξες μέθυσος, κλέφτης, πιθανόν εγκλη-

ματίας, μη καταδικασθείς λιποτάκτης και μαμμόθρεφτο.

Ίσως να θεωρείς τους χαρακτηρισμούς αυτούς σκληρούς.

Εγώ, όμως, λέω ότι «η αλήθεια είναι σκληρή».

Σε ό,τι έχεις ιερό, παραιτήσου αμέσως και τίμησε κάπως

το τόσο σημαντικό για σένα οικογενειακό σου όνομα! Κάνε

όλους εμάς που ξέρουμε ότι υπάρχουν αξιοπρεπή στοιχεία

στην οικογένεια σου να αισθανθούμε περήφανοι ώστε ν'

αναφωνήσουμε ότι δεν είναι όλοι οι Μπους ίδιοι.

Δικός σου

ΤΡΙΑ

Ουάου ο Ντάου13!

Καθώς κάθομαι σ' ένα αεροδρόμιο του Μίσιγκαν, περιμένο-

ντας την πτήση μου της American Airlines για το Σικάγο, ένας

ένστολος κάθεται δίπλα μου και μου πιάνει κουβέντα.

Μαθαίνω ότι είναι πιλότος της American Airlines — ή για ν'

ακριβολογούμε της American Eagle, της θυγατρικής εταιρείας

μικρών αποστάσεων της American Airlines, η οποία, όπως όλες

οι παρόμοιες εταιρείες, προσθέτει και τζετ στο στόλο της για

πτήσεις κάτω των δύο ωρών. Υποθέτω ότι έτσι η μητρική εται-

ρεία γλιτώνει πολλά χρήματα.

Ο πιλότος που με πλησίασε δεν θα οδηγήσει το αεροπλάνο

με το οποίο θα πετάξω. Ελπίζει να βρει μια άδεια θέση στην

πτήση προς την άλλη πλευρά της λίμνης Μίσιγκαν.

«Πληρώνετε όταν ταξιδεύετε για προσωπικούς λόγους;» ρώ-

τησα.

«Όχι», απάντησε. «Είναι η μοναδική παροχή που έχουμε».

Τότε μου αποκάλυψε ότι ο αρχικός μισθός για έναν πιλότο

της American Eagle είναι 16.800 δολάρια το χρόνο.

«Τι;» ρώτησα, σίγουρος ότι είχα παρακούσει. «Δεκαέξι χι-

λιάρικα το χρόνο;»

8 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

«Ακριβώς», απάντησε ο κυβερνήτης. «Και είναι και πολλά.

Στη θυγατρική μικρών αποστάσεων της Delta, ο αρχικός μι-

σθός είναι 15.000 δολάρια· στην Continental Express είναι γύ-

ρω στα 13.000 δολάρια».

«Δεκατρείς χιλιάδες; Για τον κυβερνήτη ενός επιβατικού αε-

ροσκάφους; Πλάκα μου κάνεις;»

«Όχι, δεν σου κάνω καμιά πλάκα. Και υπάρχουν και χειρό-

τερα. Τον πρώτο χρόνο που δουλεύεις πιλότος, πρέπει να πλη-

ρώσεις για την εκπαίδευση και τις στολές σου. Αφού αφαιρε-

θούν τα έξοδα αυτά, σου απομένουν περίπου 9.000 δολάρια».

Έκανε μια μικρή παύση για να μου δώσει το χρόνο να χωνέ-

ψω τα λόγια του. Και μετά πρόσθεσε: «Ακαθάριστα».

«Δεν μπορώ να πιστέψω αυτό που ακούω». Ο τόνος της φω-

νής μου είχε τώρα δυναμώσει σε σημείο που οι γύρω μας είχαν

αρχίσει ν' ακούνε τι λέγαμε.

«Να το πιστέψεις», με διαβεβαίωσε. «Ένας από τους πιλό-

τους μας πήγε τον προηγούμενο μήνα στο γραφείο κοινωνικής

πρόνοιας και έκανε αίτηση για κουπόνια φαγητού. Δεν σου κά-

νω πλάκα. Με τέσσερα παιδιά και με το μισθό που παίρνει είχε

όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις για βοήθεια. Το έμαθαν στα κε-

ντρικά της American κι έβγαλαν μια ανακοίνωση που έλεγε ότι

απαγορεύεται σε πιλότους να υποβάλουν αίτηση για κουπόνια

φαγητού ή άλλου είδους βοήθεια - ακόμα και αν πληρούσαν

τις προϋποθέσεις! Όποιος έκανε αίτηση θ' απολυόταν.

»Έτσι ο φίλος μου περνάει τώρα από τα ειδικά κέντρα διανο-

μής φαγητού πριν πάει σπίτι του. Εκεί δεν σου ζητάνε τίποτα

που θα μπορούσε να φτάσει στ' αυτιά της American Airlines».

Νόμιζα ότι τα είχα ακούσει πια όλα. Αλλά αυτή η ιστορία

ήταν κάτι παραπάνω από τρομακτική. Δεν ήθελα να μπω στο

αεροπλάνο. Βλέπετε, υπάρχει κάτι σ' εμάς τους ανθρώπους και

στα βασικά ζωώδη ένστικτα επιβίωσης που διαθέτουμε - και

ένα απ' αυτά τα ένστικτα, που μάλλον ανάγεται στην εποχή του

ανθρώπου των σπηλαίων, λέει: Ποτέ μην μπεις σε αεροπλάνο

O Y A O Υ Ο Ν Τ Α Ο Υ 8 5

που οδηγεί κάποιος ο οποίος βγάζει λιγότερα από τα παιδιά

που δουλεύουν στην πιτσερία της γειτονιάς σου.

Τελικά μπήκα στο αεροπλάνο, αλλά μόνο αφού έπεισα τον

εαυτό μου ότι ο τύπος πρέπει να μου έκανε πλάκα. Πώς αλλιώς

θα μπορούσα να διακινδυνεύσω έτσι τη ζωή μου; Την επόμενη

βδομάδα όμως έκανα μερικά τηλεφωνήματα και μια μικρή

έρευνα. Έντρομος διαπίστωσα ότι τα ποσά του πιλότου ήταν

σωστά. Ενώ οι κυβερνήτες που εργάζονται για κάποια χρόνια

σ' αυτές τις θυγατρικές βγάζουν καλά λεφτά (40.000 δολάρια

το χρόνο!), οι πρωτοετείς ζουν σε πολλές περιπτώσεις κάτω από

το όριο της φτώχιας.

Δεν ξέρω για σας, αλλά εγώ θέλω οι άνθρωποι που με παίρ-

νουν μαζί τους για να αψηφήσουμε την ισχυρότερη δύναμη

της φύσης —τη βαρύτητα- να είναι ευτυχισμένοι, ικανοποιημέ-

νοι, καλοπληρωμένοι. Ακόμα και στα μεγάλα αεροσκάφη των

σημαντικότερων αεροπορικών εταιρειών, οι αεροσυνοδοί -μια

ακόμα ομάδα εργαζομένων, η εκπαίδευση των οποίων μπορεί

μια μέρα ν' αποδειχτεί καθοριστική για τη σωτηρία της ζωής

σας— ξεκινούν μ' ένα μισθό κάπου ανάμεσα στα δεκαπέντε και

δεκαεφτά χιλιάδες δολάρια το χρόνο. Όταν βρίσκομαι στα

30.000 πόδια δεν θέλω οι πιλότοι ή οι αεροσυνοδοί να σκέφτο-

νται πώς θα επανασυνδέσουν το ηλεκτρικό ή τη θέρμανση όταν

γυρίσουν το βράδυ στο σπίτι ή ποιο μαγαζί θα πρέπει να ληστέ-

ψουν για να πληρώσουν το νοίκι τους. Και ποιο είναι το ηθικό

δίδαγμα για όσους χρησιμοποιούν αεροπλάνα; Να είστε ευγενι-

κοί με τους ανθρώπους που συναντάτε στα γραφεία της πρό-

νοιας - ίσως να είναι αυτοί που θα οδηγήσουν το αεροπλάνο

για να πάτε στο Μπάφαλο.

Το πρώτο εξάμηνο του 2001, οι πιλότοι της Delta Connection

είχαν κατέβει σε απεργία. Τα άπληστα καθάρματα του εργατικού

σωματείου απαιτούσαν είκοσι χιλιάδες δολάρια αρχικό ετήσιο μι-

σθό για τους πιλότους τους. Αλλά η Delta αρνήθηκε, και η στάση

εργασίας συνεχίστηκε επί μήνες. Θα νομίζατε ότι λαμβάνοντας

8 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

υπόψη την αναπτυσσόμενη οικονομία —ειδικά για τους εύπορους

που χρησιμοποιούν συχνά αεροπλάνα- δεν θα υπήρχε ιδιαίτερο

πρόβλημα να δοθεί στους πιλότους ένας μισθός που θα τους επι-

τρέψει να συντηρούνται με κάτι παραπάνω από σκυλοτροφές.

(Όταν ανέβαινα σε αεροπλάνο, συνήθιζα να κάνω το «τεστ μύτης»

για να διαπιστώνω αν οι πιλότοι είχαν πιει · τώρα θα ψάχνω για

πεταμένες κονσέρβες Friskies καθώς θα περνώ από το πιλοτήριο.)

Μετά από πολλά παρακάλια για μερικά ψίχουλα, οι πιλότοι της

Delta Connection πήραν τελικά τα είκοσι χιλιάδες δολάρια το

χρόνο.

Οι πιλότοι —και η συντριπτική πλειοψηφία του λαού— ακού-

νε το επιχείρημα ότι η οικονομία δεν πηγαίνει πολύ καλά, ότι

υπάρχει μεγάλη κρίση, ότι δεν υπάρχουν πια κέρδη, ότι το χρη-

ματιστήριο έχει πάρει την κάτω βόλτα κι ότι όσο κι αν κατεβάζει

τα επιτόκια ο κύριος Γκρίνσπαν, τίποτα δεν φαίνεται να βοηθά-

ει την κατάσταση.

Σίγουρα διαθέτουν στοιχεία για να στηρίξουν τους ισχυρι-

σμούς τους. Κατά μέσο όρο 403.000 Αμερικανοί κάνουν αίτη-

ση για επίδομα ανεργίας κάθε βδομάδα. Εκατοντάδες εταιρείες

ανακοινώνουν μαζικές απολύσεις. Χιλιάδες νεοεισερχόμενοι

στο χώρο της νέας τεχνολογίας και του διαδικτύου έχουν χρεο-

κοπήσει. Οι πωλήσεις των αυτοκινήτων μειώνονται. Οι μικρέ-

μποροι πέρασαν φρικτά Χριστούγεννα. Από τη Νέα Υόρκη μέ-

χρι την Καλιφόρνια όλοι σφίγγουν τα ζωνάρια τους.

Και εμείς το έχουμε φάει το παραμύθι.

Δεν υπάρχει ύφεση, φίλοι μου. Ούτε κρίση. Ούτε δύσκολοι

καιροί. Οι πλούσιοι κολυμπούν στα λάφυρα που έχουν συσσω-

ρεύσει τις δύο τελευταίες δεκαετίες και τώρα θέλουν να βεβαιω-

θούν ότι δεν θα 'ρθετε να γυρέψετε το κομμάτι σας από την πίτα.

Οι πλούσιοι κάνουν ό,τι μπορούν για να σας πείσουν ότι κα-

λά θα κάνετε να μη ζητάτε το μερίδιο σας, γιατί - να, ξαφνικά,

δεν υπάρχουν αρκετά για μοίρασμα! Κάθε βράδυ τα μέσα ενη-

μέρωσης τα οποία τους ανήκουν αραδιάζουν τη μια θλιβερή

Ο Υ Α Ο Υ Ο Ν Τ Α Ο Υ 8 7

ιστορία μετά την άλλη, για την τελευταία εταιρεία του διαδικτύ-

ου που χρεοκόπησε, ή για το αμοιβαίο κεφάλαιο που τα έχασε

όλα, ή για τον επενδυτή του NASDAQ που έμεινε ρέστος. Σή-

μερα ο Dow Jones έπεσε πάνω από τριακόσιες μονάδες. Η

Lucent Technologies ανακοίνωσε άλλες δεκαπέντε χιλιάδες απο-

λύσεις. Η συγχώνευση της United με την U.S. Airways ακυρώ-

θηκε, η General Motors κλείνει την Oldsmobile, και υπάρχουν

και φήμες ότι ακόμα και η σύνταξη σου δεν είναι ασφαλής. Αρ-

κούντως τρομακτικά πράγματα, ε;

Ω, είναι όλα αλήθεια. Δεν θα σου έλεγαν ψέματα. Τουλάχι-

στον όχι γι' αυτές τις μικρολεπτομέρειες που χρησιμοποιούν

για να χειραγωγούν τους φόβους σου.

Τι γίνεται όμως με το μεγαλύτερο ψέμα; Αυτό για το πόσο

χάλια είναι σήμερα η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου; Εν-

νοώ ότι σ' ένα επίπεδο μοιάζει να είναι αλήθεια. Αν ανήκεις στη

μέση ή την κατώτερη τάξη, έχεις κάθε δικαίωμα να φοβάσαι.

Γιατί; Επειδή όλοι αυτοί στην κορυφή φοβούνται ακόμα περισ-

σότερο. Τρέμουν στην ιδέα ότι θα θελήσεις να συμμετάσχεις κι

εσύ στο γλέντι τους. Φοβούνται ότι θα πεις: «Εντάξει, εξασφα-

λίσατε τα σκάφη σας και τα σπίτια σας στη νότια Γαλλία - τι θα

γίνει τώρα μ' εμένα; Να πάρω κι εγώ κάτι για ν' αλλάξω την

πόρτα του γκαράζ μου;» Το μόνο μεγαλύτερο από τους φόβους

τους είναι η έκπληξη τους ότι κανένας σας δεν έχει αξιώσει μια

αύξηση, ή περισσότερες μέρες διακοπών, ή μια πληρωμένη απ'

αυτούς επίσκεψη στον οδοντογιατρό ή οποιοδήποτε μερίδιο

από τον υπερβολικό πλούτο που έχει παραχθεί τα τελευταία δέ-

κα χρόνια. Είναι δυνατόν ν' αρκείσαι ν' αφιερώνεις τέσσερις

βραδιές τη βδομάδα για ν' αναρωτιέσαι ποιος θέλει να γίνει

εκατομμυριούχος, αλλά μην απαντάς ποτέ «ΕΓΩ»; Τα αφεντικά

των επιχειρήσεων περιμένουν ότι κάποια στιγμή θ' αντιδράσετε.

Ναι, αυτοί που ελέγχουν τα πράγματα ξέρουν ότι είναι ανα-

πόφευκτο· κάποια μέρα θα θελήσετε το μερίδιο σας. Κι επειδή

αυτό δεν πρέπει ποτέ να συμβεί, έχουν βγει τα μεγάλα μαχαίρια

8 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

- κι αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν ένα προληπτικό χτύ-

πημα για να μη διανοηθείτε καν να ξαναρίξετε το βλέμμα σας

στις στοίβες με τα λεφτά τους.

Γι' αυτό, λοιπόν, σας απολύουν ή διατείνονται ότι δεν πηγαί-

νουν καλά. Γι' αυτό αφαίρεσαν τη δωρεάν καφετιέρα από το

γραφείο — όχι επειδή δεν αντέχουν να πληρώσουν τον τζάμπα

καφέ, αλλά γιατί πρέπει να σας κάνουν πλύση εγκεφάλου. Σας

θέλουν σε μια συνεχή κατάσταση άγχους, υποψίας και φόβου.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΣΥ Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ! Ξεχάστε το γαλ-

λικό σας — κοιτάξτε να σωθείτε! Τα αφεντικά θα πρέπει να ξε-

καρδίζονται στα γέλια με όλα αυτά.

Και τώρα θα με ρωτήσετε, πώς τα ξέρω όλ' αυτά; Είναι

απλό, κυκλοφορώ ανάμεσα τους. Ζω στο νησί του Μανχάταν,

μια λωρίδα γης πλάτους τριών μιλίων που είναι η πολυτελής

κατοικία και επιχειρηματική σουίτα της αμερικανικής άρχου-

σας τάξης. Πολλά από τα βάσανα που υπομένετε ως Αμερικα-

νοί προέρχονται απ' αυτό το κομμάτι της πανάκριβης γης που

φωλιάζει ανάμεσα σε δύο μολυσμένα ποτάμια. Αυτοί που κανο-

νίζουν τις ζωές σας ζουν στη γειτονιά μου. Περπατώ κάθε μέρα

μαζί τους στους ίδιους δρόμους. Βλέπω τα παιδιά τους να τα

μεγαλώνουν μετανάστριες από την Αϊτή, και τους παρακολου-

θώ να προσπερνούν τον Αόρατο Άνθρωπο που καθαρίζει τα

μαρμάρινα πατώματα, χωρίς να του πουν μια λέξη, πάντα βια-

στικοί να πάνε εκεί όπου έχουν να πάνε - πιθανότατα για να

μειώσουν τα ασφαλιστικά σας προνόμια ή να καταργήσουν τη

θέση εργασίας σας. Είναι υγιείς, καλοχτενισμένοι και διψασμέ-

νοι για αίμα — και το επόμενο θύμα τους μπορεί να είσαι εσύ!

Τους ακούω να συζητάνε για το πόσο καλά τα έχουν κατα-

φέρει - το νέο σπίτι στο Μπέρκσαϊρ, το ταξίδι που μόλις έκα-

ναν στα Νησιά του Πάσχα. Δεν θα μπορούσαν να είναι ευτυχέ-

στεροι.

Όταν μετακόμισα στην πολυκατοικία όπου μένω, βρήκα να

την κατοικούν καλλιτέχνες, θεατρικοί συγγραφείς και το μισό

Ο Υ Α Ο Υ Ο Ν Τ Α Ο Υ 8 9

καστ του Saturday Night Live. Υπήρχαν παίχτες χόκεϊ των Ρέι-

ντζερς, ένας παλαίμαχος ποδοσφαιριστής, ένας οπερατέρ, μερι-

κοί καθηγητές πανεπιστημίου και ορισμένοι ηλικιωμένοι. Τώρα

πια έχουμε απομείνει μόνο εγώ, ένας παίχτης των Ρέιντζερς και

ο τρελός φίλος μου ο Μπάρι, ο κινηματογραφιστής· όλοι οι άλ-

λοι, απ' ό,τι φαίνεται, είτε είναι αρκετά πλούσιοι ώστε να μη

χρειάζεται να εργάζονται, είτε αποκομίζουν τεράστια κέρδη από

τα διάφορα σπίτια που έχουν σε φτωχογειτονιές, είτε ζουν από

κάποιο επενδυτικό κεφάλαιο, είτε εργάζονται στη Γουόλ Στριτ,

είτε είναι από άλλη χώρα (και ζουν εδώ στη Νέα Υόρκη για να

επιβλέπουν τις οικογενειακές επενδύσεις στο εξωτερικό). Οι πε-

ντακόσιες μεγαλύτερες επιχειρήσεις του Fortune είναι το ψωμί

και το βούτυρο τους. Και βρίσκομαι εδώ για να σας πω ότι είναι

ματσωμένοι και δεν κάνουν την παραμικρή περικοπή σε βάρος

τους.

Και αν δεν με πιστεύετε, τότε επιτρέψτε μου να σας παραθέ-

σω ορισμένα ουδέτερα, αντικειμενικά στατιστικά στοιχεία για

να διαπιστώσετε πόσο καλά την περνάνε όσοι βρίσκονται στην

κορυφή.

* Από το 1979 μέχρι σήμερα, το πλουσιότερο 1% της χώρας

έχουν δει τις αποδοχές τους ν' αυξάνονται κατά 157%·

εσείς που ανήκετε στο εισοδηματικά κατώτερο 20% ου-

σιαστικά βγάζετε εκατό δολάρια λιγότερα το χρόνο (απο-

πληθωρισμένα) απ' όσα βγάζατε στην αυγή της εποχής

Ρέιγκαν.

* Οι διακόσιες πλουσιότερες εταιρείες του κόσμου έχουν

δει τα κέρδη τους να αυξάνονται κατά 362,4% από το

1983. Οι συνολικές πωλήσεις τους είναι τώρα μεγαλύτε-

ρες από το συνολικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν όλων

των κρατών του κόσμου - εξαιρουμένων δέκα.

* Μετά τις πρόσφατες συγχωνεύσεις των τεσσάρων μεγαλύ-

9 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τερων αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών, τα κέρδη

τους έχουν εκτοξευθεί κατά 146% — στη διάρκεια μιας,

όπως μας είπαν, «ενεργειακής κρίσης».

* Για τον τελευταίο χρόνο για τον οποίο υπάρχουν στοιχεία,

σαράντα τέσσερις από τις κορυφαίες ογδόντα δύο αμερι-

κανικές εταιρείες δεν πλήρωσαν το καθιερωμένο ποσοστό

του 35% του φόρου που πρέπει να πληρώνουν οι επιχει-

ρήσεις. Στην πραγματικότητα, το 17% των εταιρειών δεν

πλήρωσαν ΚΑΘΟΛΟΥ φόρους - και επτά απ' αυτές, συ-

μπεριλαμβανομένης και της General Motors, έπαιξαν με

τον φορολογικό κώδικα, μαγειρεύοντας τα έξοδα και τις

φορολογικές πιστώσεις, μέχρι που η κυβέρνηση κατέληξε

να τους οφείλει εκατομμύρια δολάρια!

* Αλλες 1.279 επιχειρήσεις, με περιουσιακά στοιχεία πάνω

από διακόσια πενήντα εκατομμύρια δολάρια, δεν πλήρω-

σαν καθόλου φόρους και δήλωσαν μηδέν εισόδημα για το

1995 (τον πιο πρόσφατο χρόνο για τον οποίο υπάρχουν

διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία).

Μας εξαπατούν με τόσους πολλούς τρόπους που αν τους κατέ-

γραφα όλους, ίσως να με κατηγορούσαν για υποκίνηση σε στά-

ση. Αλλά ποιος ασχολείται; Η Mercedes Benz, η οποία έχει αρ-

νηθεί επανειλημμένα να συμμορφωθεί με τους αμερικανικούς

κανονισμούς κατανάλωσης και ρύπων, τιμωρήθηκε με πρόστι-

μο γι' αυτή την παραβίαση του νόμου, αλλά συνέλαβε ένα μεγα-

λοφυές σχέδιο. Για τα έτη 1988 και 1989 η εταιρεία αφαίρεσε

από τους φόρους της τα εξήντα πέντε εκατομμύρια δολάρια

που είχε πληρώσει σε πρόστιμα ως «κανονικές δαπάνες λόγω...

εμπορικών ή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων». Αυτό σημαί-

νει ότι εγώ κι εσείς πληρώσαμε εξήντα πέντε εκατομμύρια δολά-

ρια για να μπορούν ένα μάτσο πλούσιοι να κυκλοφορούν με με-

γάλα, πολυτελή αυτοκίνητα και να καταστρέφουν τα πνευμόνια

Ο Υ Α Ο Υ Ο Ν Τ Α Ο Υ 9 1

μας. Ευτυχώς η Εφορία κατάλαβε την απάτη και απέρριψε τον

ισχυρισμό τους.

Η πετρελαϊκή εταιρεία Halliburton ίδρυσε μια θυγατρική

στα νησιά Κέιμαν στις αρχές της δεκαετίας του '90. Το πρόβλη-

μα είναι ότι δεν υπάρχει πετρέλαιο στα νησιά Κέιμαν. Ούτε

υπάρχουν διυλιστήρια ή κέντρα διανομής. Τι έκανε, λοιπόν,

εκεί η θυγατρική της Halliburton; Η κυβέρνηση ήταν, για προ-

φανείς λόγους, καχύποπτη. Από το 1996 ως το 1998 δεκατέσ-

σερις διαφορετικές φορολογικές αγωγές κατατέθηκαν κατά της

Halliburton και των θυγατρικών της. Σε μια περίπτωση η κυ-

βέρνηση υποστήριξε ότι η Halliburton χρησιμοποίησε τις θυ-

γατρικές αυτές για ν' αποφύγει να πληρώσει φόρους τριάντα

οκτώ εκατομμυρίων δολαρίων.

Και δεν είναι οι μόνες επιχειρήσεις που θέλησαν να εξαπατή-

σουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Έξι μεγάλες αμερικανικές

ασφαλιστικές έχουν τώρα την έδρα τους στις Βερμούδες, περι-

λαμβανομένων και των ασφαλιστικών γιγάντων Chubb,

Hartford, Kemper, Liberty Mutual και άλλες. Η Accenture,

πρώην Andersen Consulting, πρόσφατα «μετακόμισε» στις Βερ-

μούδες για να μην πληρώνει φόρους. Πρόκειται, απλά, για μια

μετακίνηση στα χαρτιά — εξακολουθούν να διατηρούν τα γρα-

φεία τους σε όλη τη χώρα και όλοι πηγαίνουν το πρωί στη δου-

λειά τους και κάνουν ό,τι έκαναν πάντα για την Andersen. Μόνο

η «έδρα» της μετακινήθηκε. Δεν θα σ' άρεσε κι εσένα να ξυπνή-

σεις αύριο το πρωί και να δηλώσεις ότι «μετακόμισες» στα Φί-

τζι, παρόλο που εξακολουθείς να βλέπεις την Τοπέκα έξω από

το παράθυρο σου;

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του περιοδικού Forbes οι φορολογι-

κοί παράδεισοι κοστίζουν στον μέσο Αμερικανό πάνω από δέκα

δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο (και πρέπει εμείς να καλύ-

ψουμε τη διαφορά, είτε πληρώνοντας παραπάνω φόρους, είτε

απολαμβάνοντας λιγότερες δημόσιες υπηρεσίες). Την επόμενη

φορά που δεν θα έχετε αρκετά χρήματα να επισκευάσετε το

9 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

φούρνο ή ν' αντικαταστήσετε τον υπολογιστή, σκεφτείτε όλους

αυτούς τους βολεμένους που σας έχουν βάλει να επαναλαμβά-

νετε ότι «η οικονομία δεν τα πηγαίνει και τόσο καλά τελευταία».

Αντί όμως να μαζεύει τα χρήματα αυτά που κλέβονται από

εμάς, πώς περνάει τελευταία τον καιρό της η Εφορία; Αποφάσι-

σε να κυνηγήσει εσένα. Ακριβώς. Ύψωσε τη λευκή σημαία'

εγκαταλείπουν τις προσπάθειες τους ν' αναγκάσουν τους πλού-

οιους να πληρώσουν τους φόρους τους. Η νέα πολιτική τους

είναι να εστιάσουν τις προσπάθειες τους σ' εκείνους που βγά-

ζουν τα λιγότερα. Σύμφωνα με στοιχεία της αρμόδιας υπηρε-

σίας του Κονγκρέσου (General Accounting Office), οι φορολο-

γικοί έλεγχοι σε όσους βγάζουν λιγότερα από είκοσι πέντε

χιλιάδες δολάρια το χρόνο έχουν διπλασιαστεί, ενώ σ' αυτούς

που βγάζουν παραπάνω από εκατό χιλιάδες δολάρια έχουν μει-

ωθεί κατά 25%.

Τι σημαίνει αυτό για τα δημόσια έσοδα; Είχε ως αποτέλεσμα

τη μείωση κατά 26% του συνόλου των φόρων που πληρώνουν

οι επιχειρήσεις, ενώ οι φόροι που πληρώνεις εσύ, ο μέσος Αμε-

ρικανός, αυξήθηκαν κατά 13% τουλάχιστον. Στη δεκαετία του

'50, τα φορολογικά έσοδα από τις επιχειρήσεις αποτελούσαν το

27% των συνολικών εσόδων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης·

σήμερα το ποσοστό αυτό έχει πέσει κάτω από το 10%. Και

ποιος πλήρωσε τη διαφορά; Εσύ και η δεύτερη δουλειά σου.

Ένας από τους λόγους που ακούτε τόσα πολλά αυτό τον και-

ρό για το πόσο άσχημα πηγαίνει η οικονομία είναι ότι αυτοί που

την έχουν άσχημα είναι τα αδέλφια και οι φίλοι όσων σας μετα-

δίδουν τις δυσάρεστες ειδήσεις. Σε αντίθεση με τον τεράστιο

αριθμό απολύσεων του '80, τις οποίες αγνόησαν εντελώς όσοι

τελείωσαν τα καλά πανεπιστήμια και έβγαζαν τα πολλά λεφτά,

η μεγάλη σφαγή σήμερα αφορά κυρίως τα στελέχη επιχειρήσε-

ων και τους επαγγελματίες. Αν απολυθούν μερικές εκατοντάδες

χιλιάδες από δαύτους, θα το μάθετε αμέσως. Για ποιο λόγο; Ε,

να, γιατί είναι... είναι... είναι ΦΟΒΕΡΑ ΑΔΙΚΟ! Θέλω να πω,

Ο Υ Α Ο Υ Ο Ν Τ Α Ο Υ 9 3

αυτοί οι τύποι της υψηλής τεχνολογίας τα έκαναν όλα όπως

έπρεπε! Έπαιξαν σύμφωνα με τους κανόνες, πρόσφεραν στην

εταιρεία την καρδιά, την ψυχή και τον πρώτο γάμο τους. Έδω-

σαν το παρόν σε όλες τις μάχες, δεν έχασαν ούτε μία βραδινή

σύσκεψη, συμμετείχαν σε όλα τα φιλανθρωπικά γκαλά του

προέδρου και των φίλων του. Και ξαφνικά μια μέρα: «Μπομπ,

αυτός είναι ένας σύμβουλος προσωπικού που προσλάβαμε για

να σε βοηθήσει στην αλλαγή που σε περιμένει, την οποία θα θέ-

λαμε να σου κάνουμε όσο το δυνατόν ευκολότερη. Σε παρακα-

λώ, παράδωσε τα κλειδιά σου και ο κύριος με το σήμα και το

όπλο θα σε συνοδεύσει στο κουβούκλιο σου για να μαζέψεις τα

προσωπικά σου αντικείμενα και να εγκαταλείψεις το κτήριο στα

επόμενα δώδεκα λεπτά».

Δεν υπάρχει κρίση. Κερδίζουν οι επιχειρήσεις λιγότερα από

πέρυσι; Σίγουρα. Πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Στη

δεκαετία του '90 τα κέρδη των εταιρειών ήταν εξωπραγματικά

μεγάλα, μια ευκαιρία μοναδική στα χρονικά που δεν είχε καμία

σχέση με την πραγματικότητα. Συγκρίνετε τα κέρδη οποιασδή-

ποτε χρονιάς μ' αυτά και θα είναι σαν να συγκρίνετε μήλα και

πεσμένα φύλλα. Είδα έναν τίτλο εφημερίδας τις προάλλες που

έλεγε ότι τα κέρδη της General Motors μειώθηκαν κατά 73% οε

σχέση με πέρυσι. Ακούγεται άσχημα — αλλά η προηγούμενη

χρονιά ήταν ένα όργιο κερδών. Ακόμα και με την πτώση του

73%, η GM τσέπωσε οκτακόσια εκατομμύρια δολάρια κέρδη

στο πρώτο εξάμηνο του 2001.

Χρεοκοπούν οι επιχειρήσεις του διαδικτύου; Φυσικά και

χρεοκοπούν! Σπουδαία τα λάχανα, όμως! Αυτό συμβαίνει με

κάθε νέα, πρωτοποριακή εφεύρεση - αναρίθμητοι επιχειρημα-

τίες μπαίνουν στο παιχνίδι για να κάνουν την τύχη τους, και στο

τέλος παραμένουν μόνο λίγοι μέτριοι αλλά αδίστακτοι. Είναι

αυτό που ονομάζεται Κ-Α-Π-Ι-Τ-Α-Λ-Ι-Σ-Μ-Ο-Σ. Το 1919,

είκοσι χρόνια μετά την ανακάλυψη του αυτοκινήτου, υπήρχαν

εκατόν οχτώ κατασκευαστές αυτοκινήτων στις Ηνωμένες Πολι-

9 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τείες. Δέκα χρόνια αργότερα, ο αριθμός αυτός είχε περιοριστεί

στις σαράντα τέσσερις μεγάλες αμερικανικές αυτοκινητοβιομη-

χανίες. Στο τέλος της δεκαετίας του '50 ο αριθμός είχε πέσει

στις οχτώ, και σήμερα διαθέτουμε συνολικά 2,5. Έτσι λειτουρ-

γεί το σύστημα μας. Αν δεν σας αρέσει, μπορείτε να μετακομίσε-

τε στον... στην... διάβολε, πού μετακομίζει κανείς στις μέρες

μας;

Α, ναι, φυσικά - στις Βερμούδες!

ΤΈΣΣΕΡΑ

Σκοτώστετον ασπρουλιάρη!

Δεν ξέρω τι συμβαίνει, αλλά κάθε φορά που βλέπω κάποιο λευ-

κό να με πλησιάζει, αγχώνομαι. Η καρδιά μου αρχίζει να χτυπά

δυνατά, κι αμέσως αρχίζω ν' αναζητώ μια οδό διαφυγής και

τρόπους να υπερασπιστώ τον εαυτό μου. Τι γυρεύω σ' αυτό το

σημείο της πόλης μετά τη δύση του ηλίου; Μα δεν είχε πάρει το

μάτι μου τις ύποπτες συμμορίες λευκών που καραδοκούσαν σε

όλες τις γωνίες, πίνοντας Starbucks και φορώντας τα χρώματα

της συμμορίας τους1 τιρκουάζ της Gap ή μοβ του J. Crew; Τι

ηλίθιος που είμαι! Τώρα ο λευκός πλησιάζει πιο κοντά, όλο και

πιο κοντά -και τότε- ουφ! Με προσπερνάει χωρίς να με πειρά-

ξει, κι αναστενάζω από ανακούφιση.

Οι λευκοί με τρομάζουν. Ίσως να είναι δύσκολο να το κατα-

λάβετε -λαμβάνοντας υπόψη ότι κι εγώ είμαι λευκός- αλλά,

βλέπετε, το χρώμα μου μού δίνει μια ιδιαίτερη αίσθηση. Για πα-

ράδειγμα, διαπιστώνω ότι είμαι πολλές φορές τρομακτικός κι

επομένως ξέρω τι λέω. Πιστέψτε αυτό που σας λέω: αν βρεθείτε

ξαφνικά περιστοιχισμένοι από λευκούς, καλύτερα να προσέχε-

τε. Όλα μπορούν να συμβούν.

Ως λευκοί, έχουμε παρασυρθεί και νομίζουμε ότι είναι

9 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ασφαλές να βρισκόμαστε μαζί με άλλους λευκούς. Μας έχουν

διδάξει από τη γέννηση μας ότι πρέπει να φοβόμαστε τους αν-

θρώπους με διαφορετικό χρώμα. Αυτοί είναι που θα σου κό-

ψουν το λαιμό!

Ωστόσο, καθώς ξανασκέφτομαι τη ζωή μου, βλέπω να προ-

βάλλει ένα περίεργο αλλά αδιαμφισβήτητο μοντέλο. Όποιος μ'

έχει βλάψει στη διάρκεια της ζωής μου - το αφεντικό που μ'

απέλυσε, ο δάσκαλος που μ' έκοψε, ο λυκειάρχης που με τιμώ-

ρησε, το παιδί που με χτύπησε με μία πέτρα στο μάτι, το άλλο

παιδί που με πυροβόλησε με το όπλο του, ο διευθυντής που δεν

ανανέωσε το συμβόλαιο για την εκπομπή μου, TV Nation, o

τύπος που με παρακολουθούσε επί τρία χρόνια, ο λογιστής που

εξαιτίας του πλήρωσα διπλάσιους φόρους, ο μεθυσμένος που

έπεσε πάνω μου με το αυτοκίνητο του, ο διαρρήκτης που μου

έκλεψε το στέρεο, ο εργολάβος που με υπερχρέωσε, η κοπέλα

μου που με παράτησε, η επόμενη κοπέλα μου που με παράτησε

ακόμα πιο γρήγορα, ο πιλότος του αεροπλάνου στο οποίο βρι-

σκόμουν και τρακάρησε μ' ένα φορτηγό στον αεροδιάδρομο

(μάλλον θα είχε να φάει μέρες), ο άλλος πιλότος που αποφάσι-

σε να πετάξει μέσα από έναν κυκλώνα, ο τύπος στο γραφείο

που αφαίρεσε επιταγές από το μπλοκ των επιταγών μου και μου

έκλεψε συνολικά δεκάξι χιλιάδες δολάρια — όλοι αυτοί ήταν

λευκοί. Σύμπτωση; Δεν νομίζω!

Ποτέ δεν μου έχει επιτεθεί μαύρος, ποτέ δεν μου έκανε έξω-

ση μαύρος, ποτέ δεν μου έκλεψε την προκαταβολή μαύρος σπι-

τονοικοκύρης, ποτέ δεν είχα μαύρο σπιτονοικοκύρη, ποτέ δεν

συναντήθηκα στο Χόλιγουντ με μαύρο στέλεχος, ποτέ δεν είδα

μαύρο ατζέντη στο κινηματογραφικό/τηλεοπτικό πρακτορείο

που με εκπροσωπεί, ποτέ δεν αρνήθηκε μαύρος στο παιδί μου

να μπει στο πανεπιστήμιο της επιλογής του, ποτέ δεν ξέρασε

πάνω μου μαύρος έφηβος σε συναυλία των Motley Criie, ποτέ

δεν με σταμάτησε μαύρος μπάτσος, ποτέ δεν μου πούλησε σα-

ράβαλο μαύρος πωλητής αυτοκινήτων, ποτέ δεν είδα μαύρο

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Ι Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 9 7

πωλητή αυτοκινήτων, ποτέ δεν μου αρνήθηκε μαύρος ένα τρα-

πεζικό δάνειο, ποτέ δεν προσπάθησε μαύρος να θάψει την ται-

νία μου, και ποτέ δεν άκουσα μαύρο να λέει: «Σκοπεύουμε να

καταργήσουμε δέκα χιλιάδες θέσεις εργασίας εδώ - καλημέρα

σας!»

Δεν νομίζω ότι είμαι ο μόνος λευκός που μπορεί να προβά-

λει αυτούς τους ισχυρισμούς. Κάθε άσχημη κουβέντα, κάθε

απάνθρωπη πράξη, κάθε ταλαιπωρία και πόνος που έχω υπο-

στεί στη ζωή μου είναι συνδεδεμένα μ' ένα λευκό πρόσωπο.

Γιατί, λοιπόν, θα 'πρεπε να φοβάμαι τους μαύρους;

Κοιτάζω γύρω μου τον κόσμο στον οποίο ζω - και δεν μ'

αρέσει να λέω ιστορίες για μικρά παιδιά, αλλά δεν είναι οι

Αφροαμερικανοί που έφεραν τον πλανήτη σ' αυτή την οικτρή,

τρομακτική κατάσταση. Πρόσφατα ένας τίτλος στο επιστημονι-

κό ένθετο των New York Times έθετε το ερώτημα «Ποιος κατα-

σκεύασε την υδρογονοβόμβα;» Το άρθρο αναφερόταν σε μια

διαμάχη που είχε ανακύψει μεταξύ εκείνων που διεκδικούν τον

έπαινο για την κατασκευή της πρώτης βόμβας. Ειλικρινά δεν μ'

ενδιαφέρει καθόλου — γιατί ήδη γνωρίζω τη μόνη σωστή απά-

ντηση: «ΗΤΑΝ ΕΝΑΣ ΛΕΥΚΟΣ!» Κανένας μαύρος δεν κατα-

σκεύασε ή χρησιμοποίησε ποτέ βόμβα με σκοπό να αφανίσει χι-

λιάδες αθώους, είτε στην Οκλαχόμα, είτε στο Κολουμπάιν14,

είτε στη Χιροσίμα.

Όχι, φίλοι μου, ο λευκός είναι πάντα ο υπεύθυνος. Ας ρί-

ξουμε μια ματιά στον σχετικό πίνακα:

* Ποιος προκάλεσε τη μαύρη πανούκλα; Ένας λευκός.

* Ποιος ανακάλυψε τα PBC, PVC, ΡΒΒ και τα τόσα άλλα

χημικά που μας σκοτώνουν; Λευκοί.

* Ποιοι ξεκίνησαν τους πολέμους στους οποίους έχει μετά-

σχει η Αμερική; Λευκοί.

9 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

* Ποιοι είναι υπεύθυνοι για τα προγράμματα του FOX;

Λευκοί.

* Ποιος ανακάλυψε το ψηφοδέλτιο-πεταλουδα; Ένας λευ-

κός.

* Ποιος είχε την ιδέα να ρυπάνει τον κόσμο με τη μηχανή

εσωτερικής καύσης; Ένας ασπρουλιάρης, να ποιος.

* Το Ολοκαύτωμα; Αυτός δυσφήμισε φοβερά τους λευ-

κούς (γι' αυτό προτιμάμε να τον αποκαλούμε ναζί και

τους συνεργάτες του Γερμανούς).

* Τη γενοκτονία των Ιθαγενών Αμερικανών; Λευκός.

* Τη δουλεία; Ασπρουλιάρης!

* Μέχρι στιγμής, στη διάρκεια του 2001, αμερικανικές εται-

ρείες έχουν απολύσει πάνω από 700.000 ανθρώπους.

Ποιος διέταξε τις απολύσεις; Λευκοί διευθύνοντες σύμ-

βουλοι.

* Ποιος μου κόβει συνέχεια τη σύνδεση στο Ίντερνετ; Κά-

ποιος μαλάκας λευκός κι αν τον βρω, θα γίνει ένας νεκρός

λευκός.

Κατονομάστε το πρόβλημα, την ασθένεια, τα ανθρώπινα βά-

σανα, ή την απελπισία και τη δυστυχία εκατομμυρίων και στοι-

χηματίζω δέκα δολάρια ότι θα σας κατονομάσω την επόμενη

κιόλας στιγμή ένα λευκό ένοχο.

Κι όμως, τι βλέπω κάθε βράδυ στις ειδήσεις; Μαύρους που

υποτίθεται ότι σκοτώνουν, βιάζουν, κλέβουν, μαχαιρώνουν, λε-

ηλατούν, εξεγείρονται, πουλάνε ναρκωτικά, είναι νταβατζήδες,

κάνουν πάρα πολλά παιδιά, πετάνε τα παιδιά τους από τα παρά-

θυρα, είναι ορφανοί, άθεοι κι απένταροι. «Σύμφωνα με τις περι-

γραφές ο ύποπτος ήταν μαύρος... σύμφωνα με τις περιγραφές ο

ύποπτος ήταν μαύρος... ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 9 9

Ο ΥΠΟΠΤΟΣ ΗΤΑΝ ΜΑΥΡΟΣ...» Σε όποια πόλη κι αν βρί-

σκομαι, οι ειδήσεις είναι πάντα οι ίδιες, ο ύποπτος είναι πάντα ο

ίδιος απροσδιόριστος μαύρος. Απόψε βρίσκομαι στην Ατλάντα,

και ορκίζομαι ότι το αστυνομικό σκίτσο του μαύρου ύποπτου

στην τηλεόραση είναι ακριβώς το ίδιο με το σκίτσο του μαύρου

ύποπτου που είχα δει χτες το βράδυ στο Ντένβερ και προχτές το

βράδυ στο Λος Άντζελες. Σε όλα τα σκίτσα είναι συνοφρυωμέ-

νος, απειλητικός και φοράει το ίδιο καπελάκι! Μα είναι δυνατό

να διαπράττει ο ίδιος μαύρος όλα τα εγκλήματα στην Αμερική;

Πιστεύω ότι έχουμε εθιστεί τόσο πολύ απ' αυτή την εικόνα

του μαύρου που φταίει για οτιδήποτε ώστε μας είναι αδύνατο να

ξεπεράσουμε αυτή την πλύση εγκεφάλου. Στην πρώτη μου ται-

νία, το Roger & Me, μια λευκή γυναίκα στο γραφείο Κοινωνικής

Πρόνοιας σκοτώνει ένα κουνελάκι χτυπώντας το μ' ένα ξύλο για

να το πουλήσει για «κρέας» αντί για κατοικίδιο. Μακάρι να είχα

ένα κέρμα για κάθε φορά που κάποιος μου είπε τα τελευταία δέ-

κα χρόνια πόσο «αηδιασμένος» και «σοκαρισμένος» ένιωσε όταν

είδε να θανατώνεται μ' αυτό τον τρόπο το «δύσμοιρο χαριτωμένο

λαγουδάκι». Η σκηνή, είπαν, τους προκαλούσε αναγούλα. Ορι-

σμένοι αναγκάστηκαν να κοιτάξουν αλλού ή να φύγουν από τον

κινηματογράφο. Πολλοί αναρωτήθηκαν για ποιο λόγο περιέλα-

βα μια τέτοια σκηνή. Η ΜΡΑΑ (Motion Picture Association of

America) αξιολόγησε την ταινία ως ακατάλληλη λόγω της σκη-

νής αυτής (κάτι που ανάγκασε την εκπομπή 60 Minutes να κάνει

ένα ρεπορτάζ σχετικά με τη βλακεία του συστήματος αξιολόγη-

σης). Δάσκαλοι μου γράφουν και μου λένε ότι χρειάστηκε ν'

αφαιρέσουν τις σκηνές αυτές για να μη βρουν τον μπελά τους

επειδή προβάλλουν την ταινία μου στους μαθητές τους.

Αλλά σε λιγότερο από δύο λεπτά μετά τη σκηνή με την κυρία

και το λαγουδάκι, περιέλαβα μια άλλη σκηνή στην οποία η

αστυνομία του Φλιντ πυροβολεί και σκοτώνει ένα μαύρο άντρα

που φορούσε μια μπέρτα του Σουπερμαν και κρατούσε ένα

πλαστικό παιδικό όπλο. Ούτε μία φορά —ούτε μία— δεν ήρθε

100 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

κάποιος να μου πει: «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έδειξες στην

ταινία σου να πυροβολείται ένας μαύρος! Ήταν φρικτό! Αηδια-

στικό! Δεν μπορούσα να κοιμηθώ για βδομάδες!» Ένας μαύρος

ήταν, βλέπετε, όχι ένα μικρό χαριτωμένο λαγουδάκι. Δεν σοκά-

ρει η κινηματογράφηση της δολοφονίας ενός μαύρου (τουλά-

χιστον όχι για το συμβούλιο της ΜΡΑΑ που δεν είδε τίποτα το

άσχημο στη συγκεκριμένη σκηνή).

Για ποιο λόγο; Επειδή ο πυροβολισμός εναντίον ενός μαύρου

δεν σοκάρει πια — το αντίθετο μάλιστα. Και αυτό είναι φυσικό.

Έχουμε εθιστεί τόσο πολύ να βλέπουμε μαύρους να σκοτώνο-

νται —στις ταινίες και τις βραδινές ειδήσεις— ώστε φτάσαμε να το

αποδεχόμαστε σαν δεδομένο. Σιγά το πρόβλημα, άλλος ένας νε-

κρός μαύρος. Έτσι κάνουν οι μαύροι - σκοτώνουν και σκοτώ-

νονται. Συνηθισμένα πράματα.

Είναι περίεργο ότι, παρόλο που τα περισσότερα εγκλήματα

διαπράττονται από λευκούς, συνήθως ταυτίζουμε αυτό που θε-

ωρούμε «έγκλημα» με πρόσωπα μαύρων. Ρωτήστε οποιονδήπο-

τε λευκό ποιον φοβούνται ότι μπορεί να διαρρήξει το σπίτι τους

ή να τους επιτεθεί στο δρόμο και, αν είναι ειλικρινείς, θα παρα-

δεχτούν ότι το άτομο που έχουν στο μυαλό τους δεν τους μοιά-

ζει καθόλου. Ο φανταστικός εγκληματίας που έχουν στο μυαλό

τους μοιάζει με τον Χακίμ ή τον Καρίμ και όχι με τον μικρό φα-

κιδιάρη Τζίμι.

Πώς γίνεται να διαμορφώνει ο εγκέφαλος έναν τέτοιο φόβο,

όταν όλα όσα βλέπει λένε το αντίθετο; Είναι καλωδιωμένοι οι

εγκέφαλοι των λευκών έτσι ώστε να βλέπουν κάτι αλλά να πι-

στεύουν το αντίθετο για φυλετικούς λόγους; Αν έτσι έχουν τα

πράγματα, μήπως υποφέρουν οι λευκοί από κάποια κοινή δια-

νοητική ασθένεια; Αν κάθε φορά που έξω έλαμπε ο ήλιος και

ήταν όμορφα και φωτεινά, ο εγκέφαλος σου έδινε εντολή να μεί-

νεις μέοα γιατί σίγουρα έρχεται καταιγίδα, τότε ίσως θα ο εν-

θαρρύναμε να ζητήσεις ιατρική βοήθεια. Ποια διαφορά έχουν

οι λευκοί που βλέπουν σε κάθε γωνία μαύρους μπαμπούλες;

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η Ι Ι Ο Ι

Προφανώς, όσες φορές κι αν αποδειχτεί ότι οι λευκοί είναι

εκείνοι που πρέπει να φοβόμαστε, είναι κάτι που δεν καταγρά-

φεται στο υποσυνείδητο μας. Κάθε φορά που βλέπεις στην τη-

λεόραση μια ακόμα περίπτωση χρήσης όπλου σε σχολείο, πά-

ντα ένα λευκό παιδί είναι που έχει διαπράξει τη σφαγή. Κάθε

φορά που συλλαμβάνουν ένα δολοφόνο κατά συρροή, είναι

πάντα ένας τρελός λευκός. Κάθε φορά που ένας τρομοκράτης

ανατινάζει ένα ομοσπονδιακό κτήριο ή κάποιος τρελός υπο-

χρεώνει τετρακόσια άτομα να πιουν απορρυπαντικό ή ένας

συνθέτης των Beach Boys «κάνει τα μάγια του» που κάνουν δε-

κάδες νυμφίδια να δολοφονήσουν «όλα τα γουρουνάκια» στο

Χόλιγουντ Χιλς, ξέρετε ότι είναι κάποιο μέλος της λευκής φυ-

λής που κάνει τα γνωστά κόλπα του.

Γιατί λοιπόν δεν το βάζουμε στα πόδια σαν κυνηγημένοι

κάθε φορά που βλέπουμε να μας πλησιάζει ένας ασπρουλιά-

ρης; Γιατί δεν λέμε ποτέ στον λευκό υποψήφιο για δουλειά,

«Λυπάμαι, αλλά δεν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις αυτή την πε-

ρίοδο»; Γιατί δεν ανησυχούμε που οι κόρες μας παντρεύονται

λευκούς;

Και γιατί δεν προσπαθεί το Κογκρέσο ν' απαγορεύσει τους

τρομακτικούς και προσβλητικούς στίχους του Τζόνι Κας

(«Πυροβόλησα έναν άνδρα στο Ρίνο / μόνο για να τον δω να

πεθαίνει»), οι Dixie Chicks («Ο Ερλ έπρεπε να πεθάνει»), ή ο

Μπρους Σπρίνγκστιν («... Σκότωσα τα πάντα στο διάβα μου /

δεν μπορώ να πω ότι λυπάμαι για όσα έχουμε κάνει»). Γιατί

όλοι ασχολούνται μόνο με τους στίχους της ραπ; Γιατί τα μέσα

ενημέρωσης δεν δημοσιεύουν στίχους ραπ τραγουδιών σαν κι

αυτούς και γιατί δεν λένε την αλήθεια;

Πούλησα μπουκάλια θλίψης, και μετά διάλεξα ποιήματα και

μυθιστορήματα.

-Wu-Tang Clan

102 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Άνθρωποι, χρησιμοποιήστε το μυαλό σας για να βγείτε κερ-

δισμένοι.-Ice Cube

Μια φτωχή ανύπαντρη μητέρα στην πρόνοια... πες μου πώς

τα κατάφερες.-Τupac Shakur

Προσπαθώ ν' αλλάξω τη ζωή μου, βλέπεις δεν θέλω να πε-

θάνω αμαρτωλός.-Master Ρ

Οι Αφροαμερικανοί βρίσκονται στο χαμηλότερο σκαλί της

οικονομικής κλίμακας από την εποχή που τους κουβαλούσαν

εδώ αλυσοδεμένους - και ποτέ δεν κατάφεραν να ξεφύγουν απ'

αυτή τη θέση ούτε για μια μέρα. Όλες οι άλλες μεταναστευτικές

ομάδες που αποβιβάστηκαν σ' αυτή τη γη κατάφεραν να προο-

δεύσουν από τον πάτο στα μεσαία και ανώτερα επίπεδα της κοι-

νωνίας μας. Ακόμα και Ιθαγενείς Αμερικανοί, που συγκαταλέ-

γονται στους φτωχότερους των φτωχών, έχουν λιγότερα παιδιά

που ζουν στη φτώχια απ' ό,τι οι Αφροαμερικανοί.

Ίσως να πιστεύατε ότι τα πράγματα έχουν βελτιωθεί για τους

μαύρους σ' αυτή τη χώρα. Συνεκτιμώντας, εννοώ, τις προό-

δους που κάναμε σε σχέση με την εξάλειψη του ρατσισμού στην

κοινωνία μας, θα πίστευε κανείς ότι το βιοτικό επίπεδο των

μαύρων πολιτών θα έχει σημειώσει άνοδο. Μια έρευνα που δη-

μοσιεύθηκε στη Washington Post, τον Ιούλιο του 2001, έδειξε

ότι το 40 ως 60% των λευκών θεωρούσαν ότι ο μέσος μαύρος

περνούσε εξίσου καλά ή και καλύτερα από τον μέσο λευκό.

Είναι όμως έτσι; Σύμφωνα με έρευνα των οικονομολόγων

Ρίτσαρντ Βέντερ, Λόουελ Γκάλαγουέι και Ντέιβιντ Κλίνγκαμαν

το μέσο εισόδημα ενός μαύρου Αμερικανού είναι ετησίως 61%

μικρότερο από το μέσο εισόδημα ενός λευκού. Είναι η ίδια πο-

σοστιαία διαφορά που υπήρχε και το 1880! Τίποτα δεν άλλαξε

εδώ και εκατόν είκοσι χρόνια.

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 103

Θέλετε περισσότερες αποδείξεις; Προσέξτε τα ακόλουθα:

* Το 20% περίπου των νεαρών μαύρων μεταξύ δεκάξι και

είκοσι τεσσάρων ετών δεν πηγαίνουν σχολείο ούτε εργά-

ζονται - σε σύγκριση με το 9% μόλις των νεαρών λευκών.

Παρά την «οικονομική άνθηση» της δεκαετίας του '90, το

ποσοστό αυτό δεν έχει μειωθεί σημαντικά κατά την τελευ-

ταία δεκαετία.

* Το 1993, τα νοικοκυριά λευκών είχαν επενδύσει τρεις φο-

ρές περισσότερα χρήματα σε μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια

ή/και άλλους επενδυτικούς λογαριασμούς απ' ό,τι τα νοι-

κοκυριά μαύρων. Από τότε, η αξία των μετοχών έχει υπερ-

διπλασιαστεί.

* Οι μαύροι που έχουν υποστεί καρδιακό έμφραγμα έχουν

πολύ λιγότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε καθετη-

ριασμό της καρδιάς, μια συνηθισμένη και ενδεχόμενα σω-

τήρια διαδικασία, ανεξάρτητα από τη φυλετική προέλευ-

ση των γιατρών τους. Συνολικά μαύροι και λευκοί γιατροί

παραπέμπουν λευκούς ασθενείς για καθετηριασμό κατά

40% συχνότερα από μαύρους ασθενείς.

* Οι λευκοί έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες

να υποστούν επείγουσα απόφραξη αρτηριών σε περίπτω-

ση εγκεφαλικού.

* Οι μαύρες έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότη-

τες από τις λευκές να πεθάνουν στη διάρκεια της γέννας.

* Τα ποσοστά ανεργίας των μαύρων είναι περίπου διπλάσια

σε σχέση μ' αυτά των λευκών από το 1954.

Εξοργίζουν όλ' αυτά κάποιον άλλον εκτός από εμένα και τον

αιδεσιμότατο Φάραχαν15 ;Σε τι οφείλουν αυτή τη μεταχείριση

οι Αφροαμερικανοί, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι υπεύθυνοι

104 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

για ελάχιστη μόνο από τη δυστυχία που αντιμετωπίζει η κοινω-

νία μας; Για ποιο λόγο είναι αυτοί που τιμωρούνται; Μακάρι να

ήξερα.

Πώς καταφέραμε, λοιπόν, εμείς οι λευκοί να τη σκαπουλά-

ρουμε χωρίς να καταλήξουμε όλοι σαν τον Ρέτζιναλντ Ντένι16;

Η εφευρετικότητα της λευκής φυλής! Κάποτε ήμασταν

πραγματικά βλάκες, βλέπετε. Σαν ηλίθιοι, φορούσαμε το ρατσι-

σμό μας στο μανίκι μας. Κάναμε διάφορα κραυγαλέα, όπως ν'

αναρτούμε πινακίδες σε πόρτες αποχωρητηρίων που έλεγαν

ΜΟΝΟ ΛΕΥΚΟΙ. Σε μια δημόσια βρύση κρεμούσαμε μια πι-

νακίδα που έλεγε ΕΓΧΡΩΜΟΙ. Αναγκάζαμε τους μαύρους να

κάθονται στο πίσω μέρος των λεωφορείων. Τους απαγορεύαμε

να πηγαίνουν στα σχολεία μας ή να μένουν στις γειτονιές μας.

Έκαναν τις χειρότερες δουλειές (αυτές που διαφημίζονταν σε

αγγελίες ΓΙΑ ΝΕΓΡΟΥΣ ΜΟΝΟ) και διευκρινίζαμε ότι αν δεν

ήσουν λευκός, θα έπαιρνες χαμηλότερο μισθό.

- ΚΟΨΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ -

Απόσπασμα από τη Δέκατη Τέταρτη Τροποποίηση

Τμήμα 1: Όλα τα άτομα που έχουν γεννηθεί στις Ηνωμέ-νες Πολιτείες ή έχουν λάβει την υπηκοότητα των Ηνωμέ-νων Πολιτειών και υπόκεινται στη δικαιοδοσία τους, είναιπολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών και της πολιτείας όπουδιαμένουν. Καμία πολιτεία δεν επιτρέπεται να εκδώσει ή ναεπιβάλει νόμο που θα περιορίζει τα προνόμια ή τις ασυλίεςτων πολιτών των Ηνωμένων Πολιτειών επίσης, καμία πο-λιτεία δεν θα στερήσει από οποιονδήποτε τη ζωή, την ελευ-θερία ή την ιδιοκτησία του χωρίς τη δέουσα νομική διαδι-κασία ούτε θα αρνηθεί σε οιονδήποτε υπάγεται στη δικαιο-δοσία της την ίση προστασία των νόμων.

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η 105

Αυτός, λοιπόν, ο απροκάλυπτος, υπερβολικός διαχωρισμός

μας έβαλε σε πολλούς μπελάδες. Κάποιοι θρασείς δικηγόροι

προσέφυγαν στα δικαστήρια — επικαλούμενοι, αν είναι δυνατό,

το ίδιο μας το Σύνταγμα! Υποστήριξαν ότι σύμφωνα με τη Δέ-

κατη Τέταρτη Τροποποίηση κανένας δεν επιτρέπεται ν' αντιμε-

τωπίζεται διαφορετικά εξαιτίας της φυλής του.

Τελικά, μετά από μια μακρά διαδικασία με χαμένες δίκες,

διαδηλώσεις και ταραχές, πήραμε το μήνυμα: αν δεν φερόμα-

σταν έξυπνα, θα 'πρεπε να μοιραστούμε μαζί τους ένα κομμάτι

της πίτας. Μάθαμε κάτι σημαντικό: αν θέλεις να είσαι επιτυχη-

μένος ρατσιστής, κοίτα να βρεις τον τρόπο να φέρεσαι ρατσιστι-

κά χαμογελώντας!

Έτσι οι λευκοί ξύπνησαν και κατέβασαν τις πινακίδες, στα-

μάτησαν να λιντσάρουν τους μαύρους που ίσως σταματούσαν

στο δρόμο να μιλήσουν στις γυναίκες μας, ψήφισαν μερικούς

νόμους για προστασία πολιτικών δικαιωμάτων, και σταμάτησαν

να λένε λέξεις όπως nigger (αράπης) δημόσια. Γίναμε ακόμα και

αρκετά μεγαλόψυχοι ώστε να πούμε: «Φυσικά, μπορείτε να μέ-

νετε ακόμα και στη γειτονιά μας· τα παιδιά σας μπορούν να πη-

γαίνουν στο σχολείο των παιδιών μας. Γιατί όχι; Εμείς μόλις

φεύγαμε, άλλωστε». Χαμογελάσαμε, χτυπήσαμε φιλικά τη Μαύ-

ρη Αμερική στην πλάτη — και μετά τρέξαμε σαν το διάβολο οτα

προάστια. Τώρα τα πράγματα είναι για μας όπως ήταν πάντα

στις πόλεις. Όταν βγαίνουμε να πάρουμε το πρωί την εφημερί-

δα μας, κοιτάζουμε αριστερά στο δρόμο και βλέπουμε λευκούς·

κοιτάζουμε δεξιά και ξέρετε τι βλέπουμε; Κι άλλους λευκούς!

Στην αγορά εργασίας εμείς οι λευκοί εξακολουθούμε να

έχουμε τις καλύτερες δουλειές, διπλό μισθό, και μια θέση στις

πρώτες σειρές του λεωφορείου για την ευτυχία και την επιτυ-

χία. Κοιτάξτε πίσω στο διάδρομο όμως και θα δείτε τους μαύ-

ρους να βρίσκονται εκεί όπου ήταν πάντα, να μαζεύουν τα

σκουπίδια μας, να μας σερβίρουν, να μας εξυπηρετούν πίσω

από το ταμείο.

106 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Προκειμένου να δημιουργήσουμε μια κάλυψη γι' αυτές τις

συνεχιζόμενες διακρίσεις, οργανώνουμε «σεμινάρια διαφορετι-

κότητας» στους χώρους εργασίας και διορίζουμε «ειδικούς για

τις σχέσεις στο αστικό περιβάλλον» για να μας βοηθήσουν να

«συνδεθούμε με την τοπική κοινωνία». Όταν βάζουμε μια αγγε-

λία για μια θέση εργασίας, περιλαμβάνουμε και τη φράση «Ο

Εργοδότης προσφέρει Ίσες Ευκαιρίες». Μας κάνει να νιώθου-

με όμορφα - και βγάζει και γέλιο γιατί ξέρουμε ότι δεν υπάρχει

περίπτωση να πάρει μαύρος τη δουλειά. Μόνο το 4% των

Αφροαμερικανών είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου (σε σχέση με

το 9% των λευκών και το 15% των Αμερικανών ασιατικής κα-

ταγωγής). Διαμορφώσαμε έτσι το σύστημα ώστε να είναι σίγου-

ρο ότι οι μαύροι θα πηγαίνουν στα χειρότερα δημόσια σχολεία

και άρα δεν πρόκειται να γίνονται δεκτοί στα καλύτερα κολέγια,

με αποτέλεσμα ν' ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για να περάσουν

τη ζωή τους φτιάχνοντας μας καφέδες, επισκευάζοντας τις

BMW μας και μαζεύοντας τα σκουπίδια μας. Φυσικά, μερικοί

καταφέρνουν να ξεγλιστρήσουν — αλλά πληρώνουν κάτι παρα-

πάνω γι' αυτό το προνόμιο: ο μαύρος γιατρός που οδηγεί την

BMW του ταλαιπωρείται συνεχώς από τους μπάτσους· η μαύ-

ρη ηθοποιός του Μπρόντγουεϊ δεν μπορεί να βρει ταξί μετά το

αποθεωτικό χειροκρότημα ο μαύρος χρηματιστής είναι ο πρώ-

τος που απολύεται λόγω «ηλικίας».

Το δικαιούμαστε εμείς οι λευκοί ένα βραβείο ευφυΐας για

όλα αυτά. Μιλάμε για μία κοινωνία αποδοχής, γιορτάζουμε τα

γενέθλια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, κατσουφιάζουμε όταν

ακούμε ρατσιστικά ανέκδοτα· και ανακαλύψαμε κι έναν και-

νούργιο όρο -«τη λέξη από α»- για ν' αντικαταστήσουμε τη λέ-

ξη «αράπης». Πιστέψτε με, δεν θα βρείτε κανέναν από μας να

ξεστομίζει μεγαλόφωνα τη λέξη αυτή — όχι πια! Η μοναδική

φορά που είναι αποδεκτή είναι όταν τραγουδάμε κάποιο τρα-

γούδι της ραπ - και, φίλε μου, πόσο λατρεύουμε ξαφνικά τη

ραπ!

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Ι Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 107

Ποτέ δεν ξεχνάμε να αναφέρουμε ότι έχουμε κι ένα φίλο

που είναι μαύρος... Συνεισφέρουμε στο United Negro College

Fund, αναγνωρίζουμε το Μήνα Μαύρης Ιστορίας, και φροντί-

ζουμε να βάλουμε τον μοναδικό μαύρο υπάλληλο μας στο γρα-

φείο υποδοχής για να μπορούμε να πούμε: «Βλέπετε; Δεν κά-

νουμε διακρίσεις! Προσλαμβάνουμε μαύρους».

Ναι, είμαστε μια πολύ πανούργα, ευρηματική φυλή - και

μια χαρά τα έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα!

Διαθέτουμε επίσης μια μεγάλη ικανότητα να διδασκόμαστε

-και ν' αντιγράφουμε- από τη μαύρη κουλτούρα. Παίρνουμε

κάτι, το βάζουμε στο λευκό μίξερ και το ιδιοποιούμαστε. Ο

Μπένι Γκούντμαν το έκανε, ο Έλβις το έκανε, ο Λένι Μπρους

το έκανε. Η Motown δημιούργησε έναν εντελώς νέο ήχο, και

αργότερα δελεάστηκε και μετακόμισε στο Λος Άντζελες, όπου

και αποσύρθηκε για να κάνει χώρο για τους Μεγάλους Λευ-

κούς Ποπ Σταρς. Ο Έμινεμ παραδέχεται ότι χρωστάει πολλά

στον Dr. Dre, τον Tupac, και τους Public Enemy. Οι Backstreet

Boys και οι 'Ν Sync στον Σμόκι Ρόμπινσον, τους Miracles τους

Temptations και στους Jackson Five.

Οι μαύροι το ανακαλύπτουν, εμείς το σφετεριζόμαστε. Στην

κωμωδία, στο χορό, στη μόδα, τη γλώσσα — λατρεύουμε τον

τρόπο με τον οποίο εκφράζονται οι μαύροι. Χρησιμοποιούμε

τις φράσεις τους και θέλουμε κι εμείς να τα δώσουμε όλα για να

«γίνουμε σαν τον Μάικ»(Τζόρνταν). Φυσικά η ουσιαστική λέξη

εδώ είναι το «σαν», γιατί ούτε η επιθυμία, ούτε η προσπάθεια

αρκούν για να φτάσεις το πρότυπο σου.

Στα επαγγελματικά αθλήματα (εκτός από το χόκεϊ) κυριαρ-

χούν τις τρεις τελευταίες δεκαετίες οι Αφροαμερικανοί. Είμαστε

τόσο γενναιόδωροι ώστε χαρίσαμε όλη τη σκληρή δουλειά, την

προπόνηση και την προσπάθεια σε νεαρούς μαύρους, γιατί, ας

το παραδεχτούμε, έχει πιο πολύ πλάκα να κάθεσαι στην ανα-

παυτική θέση σου τρώγοντας τσιπς και χαζεύοντας τους να κυ-

νηγάνε την μπάλα. Κι αν νιώθουμε την ανάγκη να γυμναστού-

108 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

με, μπορούμε άνετα να ιδρώσουμε τηλεφωνώντας στον αθλητι-

κό ραδιοφωνικό σταθμό και διαμαρτυρόμενοι για το πόσο

«υπερβολικά αμειβόμενοι» είναι οι αθλητές αυτοί. Όταν βλέ-

πουμε μαύρους να καταλήγουν με τόσα πολλά λεφτά, αισθανό-

μαστε λίγο... άβολα.

Πού είναι οι υπόλοιποι σκουρόχρωμοι αυτή την εποχή, όταν

δεν σουτάρουν βολές ή δεν μας σερβίρουν; Σπάνια τους βλέπω να

εργάζονται στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο. Όταν φεύγω

από τη Νέα Υόρκη και πηγαίνω στο Λος Άντζελες για να συναντη-

θώ και να συνεργαστώ με ανθρώπους της δουλειάς, κι από το αε-

ροπλάνο με το οποίο ταξιδεύω ως το ξενοδοχείο που μένω, από

την επίσκεψη μου στο πρακτορείο ταλέντων μέχρι τα στελέχη που

συναντώ, από τα ποτά που πρέπει να πιω μ' έναν παραγωγό στη

Σάντα Μόνικα μέχρι το δείπνο που απολαμβάνω με φίλους στο

Γουέστ Χόλιγουντ, μπορεί να περάσουν μέρες χωρίς να συναντή-

σω έστω κι έναν Αφροαμερικανό, εκτός κι αν πρόκειται για κάποι-

ον στον οποίο δίνω φιλοδώρημα. Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό;

Για να περάσει η ώρα, παίζω πια ένα παιχνίδι μόνος μου, προσπα-

θώ να υπολογίσω πόση ώρα θα περάσει μέχρι να πάρει το μάτι

μου κάποιο μαύρο ή μαύρη που δεν φοράει φόρμα εργασίας και

δεν κάθεται σε κάποιο γραφείο υποδοχής (το κάνουν και στο Λος

Άντζελες το κολπάκι με το Νέγρο στο γραφείο υποδοχής). Στη

διάρκεια των τριών τελευταίων ταξιδιών μου στο Λος Άντζελες το

παιχνίδι δεν σταμάτησε λεπτό: η καταμέτρηση μαύρων παρέμεινε

στο μηδέν. Ότι θα μπορούσα να ζω επί μέρες στη δεύτερη μεγα-

λύτερη πόλη της Αμερικής και να συναντώ μόνο λευκούς, Ασιά-

τες, και Λατίνους, αλλά κανένα μαύρο — ε, ΑΥΤΟ είναι κάτι το

απίστευτο, η απόδειξη της ισχύος της δέσμευσης μας να είμαστε

μια φυλετικά διαχωρισμένη κοινωνία. Σκεφτείτε πόση ενέργεια

πρέπει να διοχετευτεί σε κάτι τέτοιο, έτσι ώστε να μη χρειάζεται να

ενοχλούμαι από μαύρους! Πώς κατάφεραν οι εκεί λευκοί να κρύ-

ψουν από τα μάτια μου το ένα εκατομμύριο μαύρους πολίτες του

Λος Άντζελες; Απίστευτη ιδιοφυΐα!

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 109

Ξέρω ότι είναι εύκολο να διαλέγω το Λος Άντζελες. Αλλά μπο-

ρείς να βιώσεις την ίδια —δεν βλέπω μαύρους, δεν ακούω μαύ-

ρους- εμπειρία οτις περισσότερες περιοχές της Αμερικής. Και

δεν είναι μόνο ο τηλεοπτικός ή ο κινηματογραφικός κόσμος. Θα

με ξάφνιαζε αν είχαν αγγίξει μαύρα χέρια το χειρόγραφο αυτού

του βιβλίου από τη στιγμή που έφυγε από το γραφείο μου (παρά

μόνο για να το μεταφέρουν και να το παραδώσουν στον εκδότη

στην άλλη πλευρά της πόλης).

Έστω και για μία φορά θα ήθελα να δω έναν μαύρο να κάθε-

ται δίπλα μου σ' ένα παιχνίδι των Νικς — ή έστω σε μια απόστα-

ση είκοσι σειρών από μένα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση

(εξαιρουμένων των παικτών και του Σπάικ Λι.) Έστω και για

μία φορά, θα 'θελα να μπω σ' ένα αεροπλάνο και να το δω γεμά-

το μόνο με μαύρους επιβάτες κι όχι μ' ένα τσούρμο παραπονού-

μενους λευκούς μαλάκες, που θεωρούν ότι έχουν το δικαίωμα

ν' απαιτούν να κατεβάσω τα πόδια μου για να καθίσουν.

Μη με παρεξηγήσετε. Δεν μισώ τον εαυτό μου. Δεν είναι η

λευκή επιδερμίδα των άλλων που με κάνει ν' ανατριχιάζω από

φόβο. Αυτό που μ' ενοχλεί είναι ότι οι φίλοι μου οι λευκοί κα-

τάφεραν να βρουν ένα τρόπο να μετατρέψουν τους μαύρους σε

λευκούς! Όταν πρωτάκουσα τον Κλάρενς Τόμας να μιλάει σκέ-

φτηκα: «Για όνομα του Θεού, αρκετοί λευκοί δεν υπάρχουν

ήδη;» Τώρα τα ραδιοκύματα είναι κατειλημμένα από μαύρους

που πασχίζουν να προωθήσουν τα αιτήματα των λευκών. Ειλι-

κρινά δεν μπορώ να καταλάβω από πού ξέθαψαν τα δίκτυα όλα

αυτά τα άτομα. Είναι εναντίον των ποσοστώσεων για τους μαύ-

ρους (affirmative action), παρόλο που οι περισσότεροι απ' αυ-

τούς πήγαν στο πανεπιστήμιο χάρη στις ποσοστώσεις. Βρίζουν

τις μητέρες που ζουν από την Κοινωνική Πρόνοια, παρόλο που

και η δική τους μητέρα έκανε το ίδιο, αγωνιζόμενη επί χρόνια

μέσα στη φτώχια για να μεγαλώσει ο γιος της και να καταντήσει

να υποτιμά και την ίδια και το είδος της. Μιλάνε εναντίον των

ομοφυλόφιλων, παρόλο που το AIDS έχει ρημάξει τους μαύ-

110 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ρους ομοφυλόφιλους περισσότερο απ' οποιαδήποτε άλλη ομά-

δα. Απεχθάνονται τον Τζέσε Τζάκσον, παρόλο που πέρασε

χρόνια αντιμετωπίζοντας και διακινδυνεύοντας τη ζωή του για

να έχουν αυτοί το δικαίωμα να καθίσουν σ' ένα εστιατόριο και

να παραγγείλουν να φάνε, πόσο μάλλον να λένε και τη γνώμη

τους. Δεν ισχυρίζομαι ότι η μαύρη Αμερική θα 'πρεπε να εκ-

φράζεται με μια πολιτική φωνή, απλά μου προκαλεί αποστρο-

φή το δηλητήριο που χύνουν αυτοί οι «συντηρητικοί».

Είναι ό,τι θλιβερότερο μπορείς να δεις αυτοί οι εκπορνευό-

μενοι Μπαρμπα-Θωμάδες. Πόσο να πληρώνονται άραγε; Ανα-

ρωτιέμαι, όταν το κόκκινο φωτάκι της κάμερας σβήνει, λέει πο-

τέ ο Μπιλ Ο'Ράιλι, ή ο Κρις Μάθιους, ή ο Τάκερ Κάρλσον17 σ'

αυτούς τους ξεπουλημένους, «Α, υπάρχει ένα σπίτι δίπλα στο

δικό μου που πωλείται - πρέπει να μετακομίσεις εκεί!» ή «Α, η

αδερφή μου είναι τώρα μόνη της, το ίδιο κι εσύ - τι λες;» Δεν

ξέρω, ίσως και να το κάνουν. Ποιος ξέρει!

Αναρωτιέμαι για πόσο καιρό ακόμα θα πρέπει να ζούμε με

την κληρονομιά της δουλείας. Ακριβώς. Επιτέλους το είπα.

ΔΟΥΛΕΙΑ. Σχεδόν ακούς τα βογκητά της λευκής Αμερικής κά-

θε φορά που θίγεις το γεγονός ότι ακόμα υποφέρουμε από τις

συνέπειες ενός εγκεκριμένου και υποστηριζόμενου από την κυ-

βέρνηση συστήματος δουλείας.

Λυπάμαι, αλλά οι ρίζες των περισσότερων κοινωνικών ασθε-

νειών μας βρίσκονται σ' αυτό το αρρωστημένο κεφάλαιο της

ιστορίας μας. Οι Αφροαμερικανοί δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία

να έχουν το ίδιο δίκαιο ξεκίνημα που είχαμε εμείς οι άλλοι. Οι

οικογένειες τους καταστράφηκαν προμελετημένα. Τους αφαι-

ρέθηκε η γλώσσα, η κουλτούρα, ο πολιτισμός τους. Η φτώχια

τους θεσμοποιήθηκε για να μαζεύουμε το βαμβάκι μας, να κά-

νουμε τους πολέμους μας, να διατηρούμε ανοιχτά τα εμπορικά

μας όλη τη μέρα. Η Αμερική που γνωρίζουμε δεν θα είχε υπάρ-

ξει ποτέ χωρίς τα εκατομμύρια των σκλάβων που την έχτισαν

και δημιούργησαν την ανθούσα οικονομία της — και χωρίς τα

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! I l l

εκατομμύρια των απογόνων τους που κάνουν και σήμερα την

ίδια βρόμικη δουλειά για τους λευκούς.

«Μάικ, γιατί αναφέρεις τη δουλεία; Κανένας μαύρος απ' αυ-

τούς που ζουν σήμερα δεν υπήρξε ποτέ σκλάβος. Εγώ δεν υπο-

δούλωσα κανέναν. Γιατί δεν παύεις να τα αποδίδεις όλα αυτά σε

μια παλιά αδικία και να φροντίσεις να τους κάνεις ν' αναλά-

βουν τις ευθύνες των πράξεων τους;»

Μα δεν μιλάμε για την αρχαία Ρώμη, φίλοι μου. Ο παππούς

μου γεννήθηκε μόλις τρία χρόνια μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Ακριβώς, ο παππούς μου. Ο θείος του πατέρα μου γεννήθη-

κε πριν από τον Εμφύλιο. Και εγώ είμαι μόλις σαραντάρης.

Φυσικά, τα μέλη της οικογένειας μου φαίνεται να παντρευόμα-

στε καθυστερημένα και ν' αποκτάμε τα παιδιά ακόμα πιο καθυ-

στερημένα, αλλά το γεγονός δεν αλλάζει: απέχω μόλις δυο γε-

νιές από την εποχή της δουλείας. Αυτό, φίλοι μου, ΔΕΝ είναι

«πολλά χρόνια πριν». Για την τεράστια έκταση της ανθρώπινης

ιστορίας, ήταν μόλις χτες. Μέχρι να το συνειδητοποιήσουμε και

ν' αναγνωρίσουμε ότι έχουμε, πράγματι, την ευθύνη να διορ-

θώσουμε μια ανήθικη πράξη που εξακολουθεί να έχει επιπτώ-

σεις ακόμα και σήμερα, δεν θα καθαρίσουμε ποτέ τον μεγαλύτε-

ρο λεκέ από την ψυχή της χώρας μας.

Την επομένη της έναρξης των ταραχών στο Λος Άντζελες το

1992, όταν το μακελειό είχε επεκταθεί στις λευκές γειτονιές κο-

ντά στο Μπέβερλι Χιλς και το Χόλιγουντ, οι λευκοί βρέθηκαν

κάτω από έκτακτες συνθήκες επιβίωσης. Χιλιάδες λευκοί που

ζουν στους λόφους πάνω από το Λος Άντζελες τράπηκαν οε

φυγή. Χιλιάδες άλλοι έμειναν στα σπίτια τους κι έβγαλαν τα

όπλα τους. Είχες την εντύπωση πως είχε ξεσπάσει ο φυλετικός

Αρμαγεδώνας που πολλοί φοβόμασταν.

Εργαζόμουν έξω από ένα γραφείο της Warner Bros, στο Κέ-

ντρο Ρόκφελερ, στη Νέα Υόρκη. Στο κτήριο κυκλοφόρησε η

φήμη ότι έπρεπε να το εγκαταλείψουμε και να πάμε στα σπίτια

μας μέχρι τη μία το μεσημέρι. Υπήρχε ο φόβος ότι ίσως οι μαύ-

112 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ροι της Νέας Υόρκης να προσβάλλονταν από «εξεγερσιακό πυ-

ρετό» και να εξαγριώνονταν. Στη μία ακριβώς βγήκα στο δρόμο

κι αυτό που αντίκρισα πιστεύω (και ελπίζω) να μην το ξαναδώ

- δεκάδες χιλιάδες λευκούς να τρέχουν στα πεζοδρόμια για να

προλάβουν το επόμενο τρένο ή λεωφορείο και να εγκαταλεί-

ψουν την πόλη. Έμοιαζε με σκηνή από ταινία τρόμου, άνθρω-

ποι σε συλλογικό πανικό να γεμίζουν το δρόμο, να κινούνται

σαν ένας άνθρωπος, τρέμοντας για τη ζωή τους.

Μέσα σε μισή ώρα οι δρόμοι είχαν ερημώσει. Άδειοι. Το

θέαμα ήταν αλλόκοτο, ανατριχιαστικό. Η Νέα Υόρκη, στη μέση

της μέρας, στη μέση της βδομάδας — κι έμοιαζε με ξημερώματα

Κυριακής.

Πήγα με τα πόδια σπίτι, στη γειτονιά μου. Δεν μ' απασχολού-

σε τίποτε άλλο πέρα από το γεγονός ότι είχε τελειώσει το μελάνι

στο στυλό μου, και σταμάτησα στο βιβλιοχαρτοπωλείο απέναντι

από το διαμέρισμα μου. Ήταν ένα από τα λίγα μαγαζιά που είχαν

παραμείνει ανοιχτά (τα περισσότερα είχαν κλείσει και κατεβάσει

τα ρολά). Πήρα δυο στυλό και λίγο χαρτί και πήγα στο ταμείο για

να πληρώσω. Εκεί, πίσω από την ταμειακή μηχανή, στεκόταν ο

ηλικιωμένος ιδιοκτήτης — μ' ένα μπαστούνι του μπέιζμπολ στον

πάγκο μπροστά του. Τον ρώτησα τι το ήθελε το μπαστούνι.

«Για παν ενδεχόμενο», απάντησε, με τα μάτια καρφωμένα

έξω στο δρόμο, για να βλέπει τι γινόταν.

«Δηλαδή, για ποιο ενδεχόμενο;» τον ρώτησα.

«Ξέρεις, για την περίπτωση που αποφασίσουν να ξεσηκω-

θούν κι εδώ».

Δεν αναφερόταν στο ενδεχόμενο να πάρουν ένα αεροπλάνο οι

εξεγερμένοι του Λος Άντζελες και να φέρουν εδώ τις Μολότοφ

τους για να τις εκσφενδονίσουν στη Νέα Υόρκη. Αυτό που είχε

στο μυαλό του -όπως και όλοι όσοι έτρεχαν να προλάβουν το τε-

λευταίο τρένο για το σπίτι τους, στα λευκά προάστια— ήταν το γε-

γονός ότι το φυλετικό μας πρόβλημα ουσιαστικά δεν είχε λυθεί

ποτέ και ότι η μαύρη Αμερική διακατέχεται από μια καταπιεσμέ-

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 113

νη οργή για την απίστευτη ανισότητα ανάμεσα στη ζωή των λευ-κών και στη ζωή των μαύρων αυτής της χώρας. Το μπαστούνιστον πάγκο μαρτυρούσε πολλά για τον βασικό, ανέκφραστο φό-βο όλων των λευκών: ότι, αργά ή γρήγορα, οι μαύροι θα εξεγερ-θούν και θα πάρουν την εκδίκηση τους. Καθόμαστε όλοι πάνωσε μια φυλετική βόμβα και γνωρίζουμε ότι πρέπει να είμαστεέτοιμοι όταν τα θύματα της απληστίας μας έρθουν να μας βρουν.

Αλλά γιατί να περιμένουμε να συμβεί αυτό; Θέλετε πραγμα-τικά να επιτρέψετε να φτάσουν τα πράγματα σ' αυτό το σημείο;Δεν θα ήταν προτιμότερο να επιλύσουμε το πρόβλημα αντί ναπρέπει να το βάλουμε στα πόδια για να σωθούμε την ώρα πουθα καίγεται το σπίτι μας; Εγώ θα το προτιμούσα!

Γι' αυτό κι έχω καταρτίσει ένα κατάλογο με απλές οδηγίεςεπιβίωσης που μπορεί να σας βοηθήσουν να τη γλιτώσετε. Αρ-γά ή γρήγορα —το γνωρίζετε και το γνωρίζω— εκατομμύρια Ρό-ντνεϊ Κινγκς18 θα σας χτυπήσουν την πόρτα και αυτή τη φοράδεν θα είναι εκείνοι που θα φάνε το ξύλο.

Αν δεν είμαστε διατεθειμένοι να πάρουμε σοβαρά μέτρα γιανα διορθώσουμε το φυλετικό μας πρόβλημα, τότε μάλλον θ'αναγκαστούμε να ζούμε σε μια περιφραγμένη γειτονιά, οπλι-σμένοι με ημιαυτόματα και με μια ιδιωτική εταιρεία σεκιούριτι.Πόσο πλάκα θα έχει αυτό;

ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

Ι. Να προσλαμβάνεις μόνο μαύρους.

Δεν ξαναπροσλαμβάνω λευκό. Φυσικά, δεν έχω τίποτα το προ-

σωπικό εναντίον τους. Είναι αξιόπιστοι και σκληρά εργαζόμε-

νοι άνθρωποι. Όσους έχω προσλάβει για τις ταινίες και τις τη-

λεοπτικές εκπομπές μου υπήρξαν άψογοι.

Αλλά είναι λευκοί.

114 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Πώς μπορώ να γράφω τα όσα έχω ήδη γράψει σ' αυτό το κε-

φάλαιο, όταν ο ίδιος έχω κάνει ελάχιστα ή τίποτα για να διορ-

θώσω το πρόβλημα στο χώρο μου; Ναι, σίγουρα, θα μπορούσα

να βρω εκατοντάδες δικαιολογίες για το πόσο δύσκολο είναι να

βρω Αφροαμερικανούς σ' αυτή τη δουλειά — και θα ήταν όλες

αληθινές. Και λοιπόν; Ώστε είναι δύσκολο; Με απαλλάσσει αυ-

τό από τις ευθύνες μου; Θα 'πρεπε να διαδηλώνω εναντίον του

εαυτού μου!

Δίνοντας δουλειά σε λευκούς -για πολλούς η πρώτη τους

στο μέσο αυτό- τους βοήθησα να συνεχίσουν και να κάνουν

επιτυχημένες καριέρες σε σόου όπως το Pollitically Incorrect,

το Dharma and Greg, το The Daily Show with John Stewart,

στο σόου του Ντέιβιντ Λέτερμαν και άλλα. Δώδεκα άλλοι πρώ-

ην υπάλληλοι μου έχουν δημιουργήσει τις δικές τους ανεξάρ-

τητες ταινίες. Ένας έγινε διοικητικό στέλεχος στο Comedy

Central και δυο άλλοι δημιούργησαν ένα σόου για το συγκεκρι-

μένο δίκτυο. Ορισμένοι από τους μοντέρ εργάζονται στο ΗΒΟ,

ένας απ' αυτούς έχει κάνει το μοντάζ σε πολλές από τις ταινίες

του Ανγκ Λι (Τίγρης και Δράκος).

Χαίρομαι για την εξέλιξη τους, αλλά υπάρχει ένα ερώτημα

που μου βασανίζει το μυαλό: Τι θα είχε συμβεί αν είχα κάνει

όλα αυτά τα χρόνια το ίδιο για εκατό μαύρους συγγραφείς, επι-

μελητές, παραγωγούς και οπερατέρ στις διάφορες δουλειές

μου; Πού θα ήταν όλοι αυτοί σήμερα; Υποθέτω ότι θα χρησιμο-

ποιούσαν το ταλέντο τους για να επηρεάσουν εκατό σόου και

ταινίες, ότι η φωνή τους θα είχε ακουστεί καλύτερα. Και, λόγω

αυτού, θα βρισκόμασταν όλοι σε καλύτερη θέση.

Όσο περισσότερο το σκέφτομαι, τόσο διαπιστώνω ότι πολ-

λοί λευκοί υπάλληλοι είναι σκέτος μπελάς. Αυτή τη στιγμή ο

λευκός στο διπλανό γραφείο ακούει ένα cd των Eagles. Ο τύπος

αυτός πρέπει να φύγει. Καμιά φορά είναι και εξοργιστικά τε-

μπέληδες — ιδιαίτερα όσοι έχουν μεγαλώσει με πολλά λεφτά και

πήγαν στα καλύτερα σχολεία. Είναι αυτοί που πετάνε τα σκου-

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 115

πίδια τους στο πάτωμα, κάνουν μεγάλους, άσχημους λεκέδες

στη μοκέτα κι έχουν γδάρει όλα τα έπιπλα. Αυτό το γενετικά κω-

δικοποιημένο αίσθημα του προνομιούχου τους ψιθυρίζει στο

αυτί: «Κάποιος άλλος (κάποιος μαύρος;) θα τα μαζέψει». Μια

άλλη υπάλληλος ήρθε σήμερα και μου ζήτησε άδεια την Παρα-

σκευή για να πάει στο Χάμπτονς. Φυσικά - και μια και το ανα-

φέραμε γιατί δεν παίρνεις άδεια και για την υπόλοιπη ζωή σου;

Όλοι πρέπει να φύγουν. Από δω και πέρα, δεν θα ξαναδού-

λεψει εδώ ασπρουλιάρης.

Υποθέτω ότι κάποια κυβερνητική υπηρεσία θα μ' επισκεφτεί

εξαιτίας της απόφασης αυτής, μια και νομικά απαγορεύεται ν'

αρνούμαι να προσλάβω μια ολόκληρη φυλή. Δεν με νοιάζει. Ας

έρθουν! Μόνο να μη μου στείλουν κανέναν ασπρουλιάρη, γιατί

θα τον βάλω να μου φέρνει τα χάμπουργκερ και να καθαρίζει

την τουαλέτα μου.

Αν, λοιπόν, είστε Αφροαμερικανός και θα θέλατε να εργα-

στείτε στα ΜΜΕ —ή εργάζεστε ήδη σ' αυτά αλλά δεν καταφέρα-

τε ακόμα να προχωρήσετε πέρα από το γραφείο υποδοχής- σας

προτρέπω να επικοινωνήσετε μαζί μου και να μου στείλετε το

βιογραφικό σας.

Ο μοναδικός λευκός υπάλληλος μας, στο γραφείο υποδο-

χής, θα χαρεί ν' απαντήσει σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις σας.

2. Αν είσαι ιδιοκτήτης επιχείρησης, φρόντισε να δίνεις στους υπαλλή-

λους σου αξιοπρεπείς μισθούς, δημιούργησε έναν παιδικό σταθμό

και βεβαιώσου ότι όλοι έχουν ιατρική ασφάλιση.

Αυτή η συμβουλή επιβίωσης είναι για όσους θεωρείτε ότι είστε

συντηρητικοί και φανατικοί οπαδοί του καπιταλισμού. Αν το

να είσαι συντηρητικός σημαίνει ότι θέλεις να είσαι πρώτος, τότε

έχω μια ριζοσπαστική, αλλά απλή ιδέα που θα σου εγγυηθεί με-

γαλύτερα κέρδη, ένα παραγωγικότερο εργατικό δυναμικό και

κανένα εργατικό πρόβλημα.

116 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Οι μαύροι πολίτες είναι δυοανάλογα οι φτωχότεροι πολίτες

της χώρας. Αλλά αν δεν υπήρχαν αυτοί για να κάνουν όλη τη

σκληρή δουλειά, η λευκή κοινωνία θα κατέρρεε. Θέλετε να ερ-

γάζονται ακόμα σκληρότερα; Θέλετε να σας βοηθήσουν να

βγάλετε ακόμα πιο πολλά λεφτά;

Να τι πρέπει να κάνετε:

Βεβαιωθείτε ότι τα λεφτά που δίνετε στους υπαλλή-

λους σας είναι αρκετά για να έχουν δικό τους σπίτι,

αξιόπιστο μεταφορικό μέσο, να είναι σε θέση να πάνε

διακοπές και να στείλουν τα παιδιά τους στο κολέγιο.

Πώς θα βγάζετε περισσότερα πληρώνοντας καλύτερα τους

υπαλλήλους σας;

Είναι απλό. Όσο περισσότερα δίνετε στους εργαζόμενους,

τόσο περισσότερα ξοδεύουν. Να θυμάστε ότι δεν είναι μόνο

υπάλληλοι σας — είναι και καταναλωτές σας. Όσο περισσότερο

ξοδεύουν τα επιπλέον μετρητά τους στα προϊόντα σας, τόσο τα

κέρδη σας μεγαλώνουν. Επίσης, όταν οι υπάλληλοι' σας έχουν

αρκετά χρήματα, δεν ζουν συνεχώς με το φόβο της χρεοκοπίας,

συγκεντρώνονται περισσότερο στη δουλειά τους — και είναι πα-

ραγωγικότεροι. Με λιγότερα προσωπικά προβλήματα και με λι-

γότερο άγχος θ' αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη δουλειά,

που σημαίνει περισσότερα κέρδη για σας. Πληρώστε τους αρ-

κετά για να μπορούν ν' αγοράσουν ένα αυτοκίνητο τελευταίας

τεχνολογίας (δηλαδή, ένα αμάξι που να λειτουργεί) και σπάνια

θα έρχονται καθυστερημένα στη δουλειά. Και γνωρίζοντας ότι

θα είναι σε θέση να προσφέρουν μια καλύτερη ζωή στα παιδιά

τους, όχι μόνο η διάθεση τους θα είναι θετικότερη, αλλά αυτό

θα τους δώσει κι ελπίδα - κι ένα κίνητρο να εργαστούν σκληρά

για την εταιρεία, γιατί όσο καλύτερα πηγαίνει η εταιρεία, τόσο

καλύτερα ζουν και οι ίδιοι.

Φυσικά, αν είστε σαν τις περισσότερες εταιρείες σήμερα

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΙΠΡΟΥΛΙΑΡΗΙ 117

-ανακοινώνετε τεράστιο αριθμό απολύσεων την ίδια στιγμή

που δημοσιεύετε κέρδη ρεκόρ-, τότε έχετε ήδη καταστρέψει

την εμπιστοσύνη και την πίστη των όσων υπαλλήλων σας

έχουν απομείνει, οι οποίοι θα εργάζονται υπό καθεστώς φό-

βου. Η παραγωγικότητα θα πέσει. Αυτό θα επηρεάσει τις πω-

λήσεις. Θα υποφέρετε. Ρωτήστε, αν θέλετε, τους ανθρώπους

στη Firestone: Η Ford διατείνεται ότι η συγκεκριμένη εταιρεία

ελαστικών απέλυσε τους συνδικαλισμένους εργαζόμενους που

δούλευαν χρόνια στην επιχείρηση και έφερε ανειδίκευτους

απεργοσπάστες που τελικά κατασκεύασαν χιλιάδες ελαττωματι-

κά λάστιχα - και μετά από διακόσιους τρεις νεκρούς πελάτες, η

Firestone παραπαίει.

Ανοίξτε στον τόπο εργασίας παιδικό σταθμό για τους

εργαζόμενους με παιδιά ηλικίας δύο έως πέντε ετών.

Ή δ η ακούω την πρώτη σας αντίδραση: «Δεν υπάρχει περίπτω-

ση ν' ανεχτώ να τριγυρίζουν εδώ μέσα ένα σωρό κακομαθημέ-

να - ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ Χ Ω Ρ Ο Σ ΕΡΓΑΣΙΑΣ!» Το καταλαβαίνω. Τα

μικρά μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη αναστάτωση, ειδικά όταν

τη στιγμή που προσπαθείς να κλείσεις μια μεγάλη συμφωνία μ'

εκείνη τη γερμανική τράπεζα, περνάει δίπλα σου τρέχοντας η

μικρή Λατόγια σέρνοντας τον Κασίμ από τα μαλλιά, σαν παιδι-

κό ζωάκι.

Αλλά να μια μεγαλύτερη αναστάτωση που πρέπει να λάβεις

υπόψη σου: αν οι υπάλληλοι σας σπαταλάνε την ώρα τους στη

δουλειά ανησυχώντας για τα παιδιά τους, δεν θα είναι τόσο πα-

ραγωγικοί όσο θα 'πρεπε. Έτσι είναι η ανθρώπινη φύση. Και οι

ανύπαντρες μητέρες; Αυτές δεν έχουν καμία βοήθεια. Ό τ α ν κά-

ποια πρέπει να σταματήσει τη δουλειά για να πάει να παραλάβει

το άρρωστο παιδί της από την μπέιμπι σίτερ, ή πρέπει να φύγει

αμέσως μόλις το ρολόι δείξει πέντε επειδή ο παιδικός σταθμός

βάζει πρόστιμο σε όσες αργούν να πάρουν τα παιδιά τους, τότε

118 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να παρατήσουν αμέσως αυτό που

κάνουν.

Φαντάζεστε να μη χρειάζεται ν' αφιερώνουν οι υπάλληλοι

σας χρόνο στα προβλήματα των παιδιών τους και ν' ασχολού-

νταν αποκλειστικά και μόνο με το πώς θα εργαστούν αποδοτι-

κότερα για σας; Να μη χρειάζεται να χάνουν ώρες από τη δου-

λειά τους επειδή κάτι έπαθε η μπέιμπι σίτερ, αλλά να τους

απασχολεί μόνο πώς θα βοηθήσουν να βγάλετε εσείς περισσό-

τερα χρήματα;

Ένας παιδικός σταθμός κοντά στο χώρο δουλειάς δεν κοστί-

ζει πολλά - και οι περισσότεροι γονείς θα ήταν διατεθειμένοι να

μοιραστούν μαζί σας το κόστος λειτουργίας τους, από τη στιγ-

μή που θ' απαλλάσσονταν έτσι από την ανησυχία για τα μικρά

τους. Σκεφτείτε πόσο χαλαρότεροι θα ήταν οι υπάλληλοι σας,

γνωρίζοντας ότι τα παιδιά τους ήταν ασφαλή - και δίπλα! Α, θα

ξεκωλώνονταν στη δουλειά, φίλε μου!

Κι αυτό μεταφράζεται: Περισσότερα λεφτά για ΣΕΝΑ!

Προσφέρετε σε όλους υγειονομική ασφάλιση και δώ-

στε στους υπαλλήλους σας αναρρωτική άδεια μετ'

αποδοχών όποτε τη χρειάζονται.

Θα πρέπει να το εξηγήσω κι αυτό; Πόση αποδοτικότητα δεν

θυσιάζεται κάθε χρόνο από υπαλλήλους που έρχονται να δου-

λέψουν άρρωστοι επειδή δεν έχουν αρκετά χρήματα για να πά-

νε στο γιατρό ή αποφεύγουν να το κάνουν μέχρι να βρεθούν

στα πρόθυρα της κατάρρευσης; Μην έχοντας άλλη επιλογή,

φέρνουν τους ιούς τους στη δουλειά - και τους μεταδίδουν σε

όποιον τους πλησιάσει. Είναι επικερδέστερο να πληρώνετε

υγειονομική ασφάλιση για τους εργαζόμενους σας, έτσι ώστε ν'

αναρρώνουν γρήγορα άμεσα και να ξαναστρώνονται στη δου-

λειά τους σε κανονικό ρυθμό. Οι υγιείς εργαζόμενοι είναι πα-

ραγωγικοί εργαζόμενοι. Έχοντας υγειονομική ασφάλιση, παίρ-

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 119

νουν μια απογευματινή άδεια για μια επίσκεψη στο γιατρό, μια

άμεση διάγνωση και θεραπεία και -κοιτάξτε!- επιστρέφουν στη

δουλειά σε δύο μέρες, αντί να μένουν σπίτι μια ή δυο βδομάδες

περιμένοντας να βελτιωθεί η κατάσταση.

Τα καλά νέα είναι ότι όλα τα παραπάνω είναι προς το συμ-

φέρον της τσέπης σου — δεν χρειάζεται να είσαι ένας πονόψυ-

χος γενναιόδωρος αριστερός. Μπορείς να παραμείνεις όσο επι-

θετικός και άπληστος θέλεις - δεν μ' ενδιαφέρει. Αν αυτό

σημαίνει ότι η ζωή θα βελτιωθεί για κάποιους από τα εκατομ-

μύρια των Αφροαμερικανών που δουλεύουν σκληρά για ελάχι-

στα λεφτά, πενιχρά προνόμια και καμία ασφάλεια, τότε θα είμαι

ευτυχισμένος.

3. Μην αγοράσεις περίστροφο.

Τι νόημα έχει να υπάρχει ένα όπλο στο σπίτι; Αν είναι για κυνή-γι, τότε είναι απλό: έχε το τουφέκι ή την καραμπίνα άδεια καικλειδωμένη στη σοφίτα μέχρι την κυνηγετική περίοδο.

Αν, από την άλλη πλευρά, σκέφτεσαι ν' αγοράσεις περίστρο-φο για προστασία, θα σου δώσω μερικά στατιστικά στοιχεία.Είναι είκοσι δύο φορές πιθανότερο να πεθάνει κάποιο μέλοςτης οικογένειας σου από σφαίρα όπλου αν ήδη υπάρχει κάποιοόπλο στο σπίτι.

Η ιδέα ότι η κατοχή όπλου είναι ο μόνος τρόπος να εξασφα-λίσεις «οικιακή ασφάλεια» είναι παραμύθι. Λιγότερο από έναστα τέσσερα βίαια εγκλήματα διαπράττονται ενώ το θύμα βρί-σκεται στο σπίτι του. Όταν χρησιμοποιούνται όπλα στη διάρ-κεια μιας διάρρηξης και ο ιδιοκτήτης βρίσκεται σπίτι του, τότεμόνο στο 2% των περιπτώσεων πυροβολείται ο εισβολέας. Στουπόλοιπο 98%, οι ένοικοι πυροβολούν κατά λάθος κάποιοαγαπημένο πρόσωπο ή τον εαυτό τους — ή οι διαρρήκτες τουςπαίρνουν το όπλο και τους σκοτώνουν μ' αυτό.

120 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Παρ' όλα αυτά, έχουμε σχεδόν διακόσια πενήντα εκατομμύ-

ρια όπλα στα σπίτια μας.

Στπν Αμερική οι λευκοί αγοράζουν και κατέχουν -άρα εισά-

γουν στην κοινωνία— την τεράστια πλειοψηφία των όπλων. Κά-

θε χρόνο κλέβονται περίπου 500.000 όπλα, κυρίως από τους

ίδιους λευκούς στα προάστια. Και η τεράστια πλειοψηφία αυ-

τών των όπλων καταλήγουν στα κέντρα των πόλεων, πωλού-

νται φτηνά ή ανταλλάσσονται με νόμιμα ή παράνομα αγαθά και

υπηρεσίες.

Αυτά τα λευκά όπλα έχουν προκαλέσει αναρίθμητους θανά-

τους και δυστυχίες στους Αφροαμερικανούς. Η ανταλλαγή πυ-

ροβολισμών είναι η πρώτη αιτία θανάτου για τους νεαρούς

μαύρους. Οι μαύροι, ηλικίας από δεκαπέντε μέχρι είκοσι τεσ-

σάρων ετών, έχουν τις εξαπλάσιες πιθανότητες να πυροβολη-

θούν και να πεθάνουν, σε σχέση με τους λευκούς της ίδιας ηλι-

κιακής ομάδας.

Κανένας Αφροαμερικανός δεν είναι ιδιοκτήτης εταιρείας

όπλων. Κάντε μια βόλτα με το αυτοκίνητο στο τμήμα της πόλης

σας που ζουν Αφροαμερικανοί: δεν υπάρχουν εργοστάσια

όπλων εκεί. Με τιμές που κυμαίνονται από μερικές εκατοντάδες

μέχρι αρκετές χιλιάδες δολάρια, οι περισσότεροι Αφροαμερικα-

νοί δεν είναι σε θέση ν' αγοράσουν ένα Glock, μια Beretta, ένα

Luger, ένα Colt, ένα Smith & Wesson. Κανένας μαύρος δεν εί-

ναι ιδιοκτήτης αεροπλάνου που μεταφέρει λαθραία αυτόματα

όπλα στη χώρα.

Όλα αυτά γίνονται από λευκούς. Αλλά αργά ή γρήγορα, χι-

λιάδες απ' αυτά τα νομίμως αγορασμένα όπλα καταλήγουν στα

χέρια απελπισμένων ανθρώπων, που ζουν στη φτώχια και με

τους δικούς τους φόβους. Η εισαγωγή όπλων σ' αυτό το αστα-

θές περιβάλλον —που εμείς οι λευκοί δεν κάνουμε τίποτα για ν'

αποτρέψουμε— αποτελεί θανατική καταδίκη.

Αρα αν είσαι λευκός και θα 'θελες να βοηθήσεις να μειωθεί η

βασική αιτία θανάτων νεαρών μαύρων, να η απάντηση: Μην

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 121

αγοράσεις όπλο. Μην έχεις όπλο στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο

σου. Όταν δεν υπάρχουν όπλα, σημαίνει ότι δεν θα κλαπούν

όπλα για να πουληθούν στις φτωχογειτονιές των μαύρων. Εκεί

όπου ζεις, ίσως η εγκληματικότητα να βρίσκεται στα ιστορικά

χαμηλότερα επίπεδα της.

Χαλάρωσε, άραξε και φρόντισε να χαρείς την καλή ζωή που

ένα άδικο σύστημα ζωής σου εξασφάλισε. Αν πραγματικά εν-

διαφέρεσαι για την προστασία σου, πάρε ένα σκύλο. Οι κακοί

αποφεύγουν να τα βάλουν μ' ένα άγριο ζώο με μυτερά δόντια

που γαβγίζει.

Δεν χρειάζεσαι όπλο.

4. Ξέχνα το προοδευτικό «ενδιαφέρον» για τους μαύρους.

Είναι γεγονός. Οι μαύροι μας έχουν καταλάβει. Ξέρουν πως λέ-

με και κάνουμε πράγματα για να φαίνεται ότι έχει σημειωθεί

πρόοδος. Μας βλέπουν να προσπαθούμε σκληρά να δείξουμε

ότι δεν είμαστε προκατειλημμένοι. Αφήστε το. Δεν έχουμε ση-

μειώσει καμία πραγματική πρόοδο. Παραμένουμε στενοκέφα-

λοι - και το ξέρουν.

Κόψε τις μαλακίες για τους «μαύρους φίλους» σου. Δεν

έχεις μαύρους φίλους. Ο φίλος είναι κάποιος που τον καλείς

συχνά για φαγητό, πηγαίνεις διακοπές μαζί του, τον καλείς στη

γαμήλια δεξίωση σου, πηγαίνεις μαζί του στην εκκλησία την

Κυριακή, του τηλεφωνείς συχνά για να μοιραστείς μαζί του τα

πιο κρυφά μυστικά σου. Αυτό είναι φίλος.

Οι μαύροι «φίλοι» σου ξέρουν καλά ότι οι πιθανότητες ν'

αφήσεις το παιδί σου στο σπίτι τους, στη γειτονιά τους, για να

λείψεις ένα Σαββατοκύριακο, είναι όσες και οι πιθανότητες να

τους προσκαλέσεις στο ταξίδι σου.

Έχω ακούσει αριστερούς να λένε ηλίθια πράγματα όπως

«Δεν υπάρχουν μαύροι στο σίριαλ Friends (Φίλοι)». Μ' αρέσει

που δεν υπάρχουν μαύροι φίλοι στους Friends, γιατί στη ζωή

122 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τέτοιοι φίλοι δεν έχουν μαύρους φίλους. Είναι μια ειλικρινής,

ρεαλιστική σειρά.

Ας αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος το παραμύθι ότι λευκοί και

μαύροι είναι τώρα πια μέρος του μεγάλου πολυπολιτισμικού

πάτσγουορκ που ονομάζεται Αμερική. Ζούμε στο δικό μας κό-

σμο, ζουν στο δικό τους. Κι έχουμε μάθει να αισθανόμαστε άνε-

τα, είτε μας αρέσει είτε όχι. Δεν θα ήταν τόσο άσχημα αν αυτοί

οι δύο κόσμοι συνυπήρχαν σ' ένα οικονομικά και κοινωνικά

παράλληλο επίπεδο. Αν έτσι είχαν τα πράγματα, θα μπορούσα-

με να συναναστρεφόμαστε και να συγχρωτιζόμαστε όποτε το

θεωρούσαμε σκόπιμο - σαν ίσοι προς ίσους, όπως ήδη κάνου-

με με άλλους λευκούς. Για παράδειγμα, δεν έχω κάποια ιδιαίτε-

ρη επιθυμία να βγαίνω έξω με μέλη της νεολαίας των Ρεπου-

μπλικάνων. Και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, γιατί θα τα

καταφέρουν μια χαρά και χωρίς εμένα και η απόφαση μου να

μη σχετίζομαι μαζί τους δεν επηρεάζει σε τίποτα το βιοτικό επί-

πεδο ή την ποιότητα ζωής τους. (Στην πραγματικότητα μάλλον

τα βελτιώνει.)

Δεν θα ήταν καλύτερα να μην ξεγελιόμαστε με την αυταπά-

τη ότι οι Αφροαμερικανοί είναι πλέον ενταγμένοι στην κοινω-

νία; Δεν θα ήταν εξυπνότερο να σηκώσουμε το πέπλο της ψευ-

δαίσθησης που καλλιεργούμε στους Αφροαμερικανούς, ώστε

να μη χάνουμε το χρόνο μας κοροϊδεύοντας εαυτούς και αλλή-

λους; Την επόμενη φορά που θα μιλήσεις με κάποιον από

τους «μαύρους φίλους» σου, αντί να του πεις πόσο «φτιάχτη-

κες» με το καινούργιο cd του Jay-Z, γιατί δεν περνάς το χέρι

σου γύρω από τους ώμους του και να του πεις: «Σ' αγαπάω,

αδελφέ, το ξέρεις καλά, γι' αυτό πρέπει να σου πω ένα μικρό

μυστικό που έχουμε εμείς οι λευκοί. Δεν θα τη βολέψετε ποτέ

τόσο καλά όσο οι δικοί μας. Κι αν νομίζεις ότι η σκληρή δου-

λειά και η προσπάθεια να προσαρμοστείς θα σου αποφέρει μια

θέση στο διοικητικό συμβούλιο όταν η μοναδική θέση που

προορίζεται για μαύρο είναι ήδη κατειλημμένη — αν επιδιώ-

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 123

κεις, φίλε μου, ισότητα και πρόοδο, τότε δοκίμασε την τύχη

σου στη Σουηδία».

Όσο συντομότερα αρχίσουμε όλοι να μιλάμε έτσι, τόσο πιο

ειλικρινής θα γίνει η κοινωνία στην οποία ζούμε.

5. Κοιτάξου στον καθρέφτη.

Αν είσαι λευκός και θέλεις πραγματικά να βοηθήσεις ν' αλλά-

ξουν τα πράγματα, γιατί δεν ξεκινάς από τον εαυτό σου; Αφιέ-

ρωσε λίγο χρόνο συζητώντας με τους λευκούς φίλους σου τι

μπορείτε να κάνετε για να βελτιωθεί λίγο ο κόσμος για τους λευ-

κούς και τους Αφροαμερικανούς. Φρόντισε να διακόψεις τον

επόμενο λευκό που θ' ακούσεις να λέει κάποιο χαζό ρατσιστικό

αστείο και επαναφέρε τον στην τάξη. Σταμάτα τις γκρίνιες για

τις ποσοστώσεις υπέρ των μαύρων. Κανένας μαύρος δεν θα

σου καταστρέψει τη ζωή, στερώντας σου τη δουλειά που «αξί-

ζεις». Η πόρτα θα είναι πάντα ανοιχτή για σένα. Το μοναδικό

καθήκον σου είναι να την κρατήσεις ανοιχτή και για εκείνους

που έχουν λιγότερες ευκαιρίες, απλώς και μόνο επειδή δεν είναι

λευκοί.

6. Μην παντρευτείς με ασπρουλιάρη/α.

Αν είσαι λευκός ή/και δεν σ' αρέσει καμία από τις παραπάνω

ιδέες, ή δεν τις θεωρείς πρακτικές, τότε υπάρχει πάντα ένας

αλάνθαστος τρόπος για να βοηθήσεις να δημιουργηθεί ένας κό-

σμος που θα έχει αχρωματοψία — παντρέψου μαύρο/η και κά-

ντε μερικά παιδιά! Κάνοντας έρωτα μεταξύ τους μαύροι και

λευκοί —αντί οι λευκοί να γαμάνε συνεχώς τους μαύρους— θα

μας εξασφαλίσουν τελικά ένα μονόχρωμο έθνος. (Και οι Ισπα-

νόφωνοι και οι Ασιάτες μπορούν να μπουν στο παιχνίδι!) Τίνος

είναι το παιδί; Όλων!

Κι όταν θα έχουμε πια όλοι το ίδιο χρώμα, δεν θα υπάρχει

124 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

πια κανένας λόγος να μισούμε προκαταβολικά ο ένας τον άλλον

- πριν καν γνωριστούμε.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΜΑΥΡΟΥΣ

Ι. Πώς να οδηγείτε αν και είστε μαύροι:

* Μειώστε τις πιθανότητες να γίνετε στόχος ρατσιστικής αντι-

μετώπισης, τοποθετώντας μια φουσκωτή λευκή κούκλα

στη θέση του συνοδηγού. Οι μπάτσοι θα νομίσουν ότι είστε

σοφέρ και θα σας αφήσουν ήσυχο.

* Προσπαθήστε να μην προκαλείτε την προσοχή από τη στιγ-

μή που είστε μαύροι και οδηγείτε. Φροντίστε να κρατάτε το

τιμόνι με τα δύο χέρια. Δέστε τη ζώνη σας· ακόμα καλύτε-

ρα, δέστε όλες τις ζώνες, είτε υπάρχει άλλος στο αυτοκίνητο

είτε όχι. Αφαιρέστε οποιαδήποτε αυτοκόλλητα του τύπου

«Κορνάρισε αν είσαι κι εσύ μαύρος», αντικατάστησε τα με

άλλα που λένε «Γουστάρω το χόκεϊ».

* Αποφύγετε να νοικιάζετε ή να οδηγείτε αυτοκίνητο με πινα-

κίδες του Νιου Χαμσάιρ, της Γιούτα ή του Μέιν— οι συγκε-

κριμένες πολιτείες δεν έχουν σχεδόν καθόλου μαύρους κα-

τοίκους και φυσικά θα νομίσουν ότι οδηγείτε κλεμμένο

όχημα ή κουβαλάτε ναρκωτικά ή έχετε όπλα. Τώρα που το

ξανασκέφτομαι, οι μπάτσοι κάνουν τις ίδιες σκέψεις για

τους μαύρους οδηγούς ακόμα και σε πολιτείες με σημαντι-

κό μαύρο πληθυσμό. Καλύτερη ιδέα: πάρτε το λεωφορείο.

2. Πώς να ψωνίζετε αν και είστε μαύροι:

* Αν θέλετε ν' αποφύγετε να σας ακολουθούν κατά πόδας οι

καταστηματάρχες που θα υποθέτουν ότι κάτι θα βουτήξετε

ή θα τους κολλήσετε κάποιο όπλο στο κεφάλι και θ' αδεία-

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 125

σετε το ταμείο, η λύση είναι απλή: κατάλογοι και ψώνια από

το διαδίκτυο. Και το ωραίο της υπόθεσης; Δεν θα χρειάζε-

ται ν' αφήσετε τις ανέσεις του σπιτιού σας - και τέρμα και η

αναμονή για μια θέση στο πάρκινγκ του εμπορικού!

* Αν χρειαστεί να μπείτε σε κατάστημα, προς Θεού αφήστε

έξω το παλτό σας! Όλες οι τσέπες του θα ελεγχθούν οπωσ-

δήποτε για κλεμμένα εμπορεύματα — πηγαίνετε γυρεύοντας

να σας συλλάβουν! Και δεν χρειάζεται καν να το πω, ξεχά-

στε τα πορτοφόλια, τις τσάντες και τα σακίδια. Ακόμα καλύ-

τερα, κάντε τα ψώνια σας γυμνοί. Μπορεί, φυσικά, να υπο-

στείτε τον περιστασιακό έλεγχο των σωματικών κοιλοτήτων

σας, αλλά αυτό είναι ένα μικρό τίμημα μπροστά στην άσκη-

ση του θεόσταλτου δικαιώματος σας που έχετε ως μαύροι

Αμερικανοί να ψωνίζετε και να συνεισφέρετε ετησίως στη

λευκή οικονομία ένα μέρος από τα 572 δισεκατομμύρια δο-

λάρια που έχετε στο πορτοφόλι σας.

3. Πώς να ψηφίζετε αν και είστε μαύροι:

* Επειδή οι λευκοί έχουν νοθεύσει τις εκλογές μας, φροντίζο-

ντας ώστε όλα τα παμπάλαια, ελαττωματικά εκλογικά μηχα-

νήματα να καταλήγουν στις μαύρες συνοικίες της πόλης,

μη φύγετε από το εκλογικό κέντρο αν δεν έχετε δει με τα μά-

τια σας το ψηφοδέλτιο σας με τους σταυρούς ακριβώς εκεί

που θέλατε, να πέφτει στην κλειδωμένη κάλπη. Αν χρησι-

μοποιείτε εκλογικό μηχάνημα, ζητήστε από τους εκλογι-

κούς αντιπροσώπους να το ελέγξουν αφού ψηφίσετε, για

να βεβαιωθείτε ότι η ψήφος σας καταμετρήθηκε.

Κουβαλήστε μαζί σας οποιαδήποτε εργαλεία πιστεύετε

ότι μπορεί να χρειαστείτε για να καταγραφεί η ψήφος σας:

μολύβι No 2, μαύρο μαρκαδόρο, βελόνα πλεξίματος (για

να βεβαιωθείτε ότι το ψηφοδέλτιο θα τρυπηθεί πέρα για

πέρα), πένσα, τα υπόλοιπα εργαλεία από την εργαλειοθή-

126 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

κη σας, μεγεθυντικό φακό, αντίγραφο των τοπικών εκλο-γικών νόμων, αντίγραφο του εκλογικού σας βιβλιαρίου,αντίγραφο του πιστοποιητικού γεννήσεως, αντίγραφο τουαπολυτηρίου της δευτέρας γυμνασίου, οποιοδήποτε άλλοέγγραφο αποδεικνύει ότι είστε ακόμα ζωντανός, μια βιντε-οκάμερα για να τραβήξετε οτιδήποτε περίεργο συμβεί, έναδημοσιογράφο της τοπικής εφημερίδας για να του δείξετεαπό πρώτο χέρι ότι δεν κάνατε πλάκα όταν του λέγατε ότιο εξοπλισμός του εκλογικού κέντρου έχει έρθει από τη Βο-λιβία, μονωτική ταινία, σκοινί, κερί παραφίνης, καυστήρααερίου, διαλυτικό λεκέδων, ένα δικηγόρο, έναν υπουργόκι έναν Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Απλώστεόλα αυτά μπροστά σας και υπάρχουν κάποιες πιθανότητεςνα καταμετρηθεί η ψήφος σας.

* Στις εκλογές του 2002 ψηφίστε τον υποψήφιο των Δημο-κρατικών ή των Πράσινων για το Κογκρέσο. Αν οι Δημο-κρατικοί πάρουν πέντε μόνο θέσεις παραπάνω, τότε όχι μό-νο θα ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά, λόγωαρχαιότητας, δεκαεννιά μαύροι θ' αναλάβουν την προεδρίαεπιτροπών ή υποεπιτροπών της Βουλής. Δεκαεννιά! Μιλά-με για κατάληψη της Βουλής των Αντιπροσώπων! Μην τοπείτε σε πολλούς λευκούς αυτό — η ιδέα μιας «ΜαύρηςΒουλής» θα τους κάνει να χάσουν τον ύπνο τους!

4. Πώς να γελάσετε με την ψυχή σας αν και είστε μαύροι:

* Προμηθευτείτε πινακίδες με την ένδειξη Μόνο Λευκοί που

χρησιμοποιούνταν τη δεκαετία του '50. Όταν δεν θα σαςβλέπει κανείς, κρεμάστε τις σε πόρτες επιχειρήσεων που δενπροσλαμβάνουν μαύρους.

* Τοποθετήστε επιδεικτικά μία στην πρώτη σειρά της πρώτης

θέσης την επόμενη φορά που θα μπείτε σε αεροπλάνο.

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 127

* Κρεμάστε μια στην είσοδο των γραφείων οποιασδήποτε

ομάδας πρώτης εθνικής ή στις καλύτερες θέσεις σε οποιο-

δήποτε παιχνίδι του NBA.

* Καρφώστε μια στο χορτάρι μπροστά από το Ανώτατο Δικα-

στήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, και όταν περάσει ο Κλά-

ρενς Τόμας, σηκώστε τα χέρια σας και φωνάξτε: «Τι έγινε;»

S. Πώς να αναπνέετε αν και είστε μαύροι:

Ίσως φτάσετε κάποια στιγμή σε σημείο που δεν αντέχετε άλλο -οι παρενοχλήσεις, οι διακρίσεις, οι προσβολές, η απόλυτη αί-σθηση ότι δεν ανήκετε σ' αυτό το έθνος όπου η έλλειψη ανοχήςείναι βαθύτατα ριζωμένη. Ίσως αισθανθείτε ότι ήρθε η ώρα ναφύγετε και να πάτε να εγκατασταθείτε σ' ένα μέρος όπου το ναείσαι μαύρος δεν θα σε καθιστά μειοψηφία — ένα μέρος που θατο νιώθεις σαν πατρίδα.

ΚΟΨΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ

Απόσπασμα από τον Ομοσπονδιακό Νόμο

για τα Εκλογικά Δικαιώματα του 1965 (συνιστάται

να το πλαστικοποιήσετε και να το έχετε στο πορτοφόλι σας)

Τμήμα 2: Κανένα κριτήριο ή προαπαιτούμενο ή κανόνας,πρακτική ή διαδικασία με σκοπό να αφαιρεθεί ή να περιο-ριστεί το δικαίωμα οιουδήποτε πολίτη των Ηνωμένων Πο-λιτειών με βάση τη φυλή του ή το χρώμα του δεν δύναταινα εφαρμοστεί ή να επιβληθεί σε οποιαδήποτε πολιτεία ήπολιτική υποδιαίρεση αυτής.

128 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Στην Αφρική; Καλύτερα να το ξανασκεφτείτε.

Να τι λέει η Διεθνής Αμνηστία για την Αφρική: «Οι ένοπλες

συγκρούσεις, οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, τα βασανι-

στήρια, οι κακοποιήσεις και η ενδημική ατιμωρησία συνεχί-

ζουν ν' αποτελούν πραγματικότητα στην αφρικανική ήπειρο».

Και το 52% των κατοίκων στην υπo-σαχάρια Αφρική ζουν με

λιγότερο από ένα δολάριο τη μέρα. Το 1998 η μέση μηνιαία δα-

πάνη ήταν μόλις δεκατέσσερα δολάρια κατά κεφαλή. Είναι χει-

ρότερο κι από το να ζεις στο Ντιτρόιτ.

Το προσδόκιμο ζωής στην περιοχή είναι, στην καλύτερη πε-

ρίπτωση, τα πενήντα εφτά χρόνια — αν ζεις στην Γκάνα. Αν βρί-

σκεσαι στη Μοζαμβίκη, ζεις ως τα βαθιά γεράματα των τριάντα

επτάμισι χρόνων.

Συνδυάστε τα παραπάνω με τις ατελείωτες ξηρασίες και λι-

μούς, κι ένα συντριπτικό ποσοστό του συνόλου των μολύνσεων

(και θανάτων) από AIDS στον κόσμο και ξαφνικά διαπιστώνεις

ότι είναι πολύ ευκολότερο να ξεθάψεις κάποιες παλιές γυμνές

φωτογραφίες του Τρεντ Λοτ19 από κλαμπ μόνο για άντρες και

να τον αναγκάσεις να παραιτηθεί. (Φωτογραφίες του Όριν

Χατς, του Τομ Ντιλέι20 και άλλων είναι εξίσου καλές.)

Η Άμι ΜακΚάμπελ μια από τις πολλές Αφροαμερικάνες

που έχω προσλάβει από τη στιγμή που άρχισα να γράφω αυτό

το κεφάλαιο (πέντε στις πέντε τελευταίες προσλήψεις μου ήταν

μαύροι - έι, κατεβάστε το βιβλίο από το ράφι με τα χιουμορι-

στικά, δεν κάνω πλάκα!) προτείνει σε όσους θέλουν να επιστρέ-

ψουν στις «μαύρες ρίζες» τους μόνο ένα μέρος - την Καραϊβι-

κή! Λέει: «Τι λέτε για τα Μπαρμπάντος; Είναι ένας τροπικός

παράδεισος, οι άνθρωποι είναι ειρηνικοί, το έγκλημα ανύπαρ-

κτο. Το προσδόκιμο ζωής ξεπερνάει τα εβδομήντα. Το 80%

του πληθυσμού προέρχεται από την Αφρική, επομένως θα αι-

σθάνεστε σαν στο σπίτι σας. Μιλάνε και αγγλικά! Και ιδού το

περίεργο - αρχηγός του κράτους μας θα είναι η βασίλισσα Ελι-

σάβετ! Ουάου!»

Σ Κ Ο Τ Ω Σ Τ Ε Τ Ο Ν Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η ! 129

Καλό δεν ακούγεται;

Θα ήταν, όμως, ακόμα καλύτερα αν μπορούσαμε να κάνουμε

την Άμι και τους υπόλοιπους να νιώθουν ότι η πατρίδα τους εί-

ναι εδώ, στον τόπο όπου γεννήθηκαν. Είμαι ανοιχτός οε προτά-

σεις...

ΠΕΝΤΕ

Ηλίθιο έθνος

Αισθάνεστε ποτέ ότι ανήκετε σ' ένα έθνος ηλιθίων;

Συνήθιζα να παρηγοριέμαι για την έκταση της βλακείας σ' αυ-

τή τη χώρα επαναλαμβάνοντας στον εαυτό μου τα εξής: Ακόμα κι

αν υπάρχουν διακόσια εκατομμύρια παντελώς ηλίθιοι σ' αυτή τη

χώρα, απομένουν τουλάχιστον ογδόντα εκατομμύρια που θα κα-

ταλάβουν αυτά που λέω - κι αυτοί είναι περισσότεροι από τους

κατοίκους του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ισλανδίας μαζί!

Και μετά ήρθε η μέρα που βρέθηκα να μοιράζομαι το γρα-

φείο μου με το τηλεπαιχνίδι του ESPN «Two-Minute Drill». Εί-

ναι ένα παιχνίδι που ελέγχει τις γνώσεις σου, όχι μόνο για το

ποιος παίζει στην τάδε θέση και στην τάδε ομάδα αλλά και ποι-

ος κατάφερε τι σ' ένα παιχνίδι του 1925 μεταξύ Νέας Υόρκης

και Βοστόνης, ποιος ήταν ο ρούκι της χρονιάς στην παλιά

American Basketball Association, και τι έφαγε για πρόγευμα ο

Τζέικ Γουντ21 το πρωινό της 12ης Μαΐου του 1967.

Δεν γνωρίζω την απάντηση σε καμία από τις προηγούμενες

ερωτήσεις - αλλά για κάποιο λόγο θυμάμαι το νούμερο της φα-

νέλας του Τζέικ Γουντ: το 2. Γιατί συγκράτησα στη μνήμη μου

αυτό το άχρηστο στοιχείο;

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 131

Δεν γνωρίζω, αλλά παρακολουθώντας όλο αυτό το πλήθος

που περίμενε να περάοει από οντισιόν για το συγκεκριμένο παι-

χνίδι του ESPN, νομίζω ότι κάτι έμαθα σχετικά με την ευφυΐα

και το αμερικανικό μυαλό. Ορδές τέτοιων ηλίθιων και μυαλο-

φυγόδικων στριμώχνονταν στο διάδρομο, αναμένοντας τη με-

γάλη στιγμή, επαναλαμβάνοντας νοερά εκατοντάδες στατιστικές

και γεγονότα και προκαλώντας ο ένας τον άλλον με ερωτήσεις

στις οποίες δεν γνωρίζω πώς θα ήταν δυνατό ν' απαντήσει οποι-

οσδήποτε άλλος εκτός από το Μεγαλοδύναμο. Βλέποντας αυ-

τούς τους γεμάτους τεστοστερόνη παλικαράδες, θα υπέθετες ότι

ήταν ένα μάτσο αγράμματοι που δύσκολα θα κατάφερναν να

διαβάσουν την ετικέτα σ' ένα μπουκάλι μπίρας.

Στην πραγματικότητα είναι ιδιοφυΐες. Μπορούν να απαντή-

σουν και στις τριάντα δυσνόητες ερωτήσεις του παιχνιδιού σε

λιγότερο από εκατόν είκοσι δευτερόλεπτα. Είναι λιγότερο από

τέσσερα δευτερόλεπτα η ερώτηση - συμπεριλαμβανομένου του

χρόνου που μεσολαβεί μέχρι να διαβάσουν αργά τις ερωτήσεις

οι διάσημοι αθλητές.

Κάποτε άκουσα το γλωσσολόγο και πολιτικό αναλυτή Νόαμ

Τσόμσκι να λέει ότι αν θέλετε απόδειξη ότι οι Αμερικανοί δεν εί-

ναι βλάκες, απλώς αναζητήστε οποιοδήποτε αθλητικό ραδιο-

σταθμό και ακούστε την απίστευτη απομνημόνευση στοιχείων.

Είναι κάτι το εκπληκτικό - και αποτελεί μια ατράνταχτη απόδει-

ξη ότι το αμερικανικό μυαλό ζει και βασιλεύει. Απλά τα ερεθί-

σματα που δέχεται δεν είναι τα ανάλογα. Η δική μας πρόκληση,

είπε ο Τσόμσκι, είναι να βρούμε έναν τρόπο να κάνουμε την πο-

λιτική εξίσου συναρπαστική και ενδιαφέρουσα όσο και τα

σπορ. Όταν το καταφέρουμε, τότε θα δείτε ότι οι Αμερικανοί

δεν θα κάνουν τίποτε άλλο παρά να συζητάνε ποιος έκανε τι

στον Π.Ο.Ε. (Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου).

Αλλά πρώτα πρέπει να είναι σε θέση να διαβάζουν τα γράμ-

ματα Π.Ο.Ε.

Υπάρχουν σαράντα τέσσερα εκατομμύρια Αμερικανοί που

132 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

δεν μπορούν να διαβάσουν καλύτερα από ένα παιδί της τετάρ-

της δημοτικού - ουσιαστικά, είναι αναλφάβητοι.

Πώς έμαθα αυτό το στατιστικό στοιχείο; Φυσικά το διάβασα.

Και τώρα το έχετε διαβάσει κι εσείς. Φτάσαμε, λοιπόν, στο ση-

μείο ο μέσος Αμερικανός να ξοδεύει μόνο ενενήντα εννιά ώρες

το χρόνο στην ανάγνωση βιβλίων - σε σύγκριση με τις χίλιες τε-

τρακόσιες εξήντα ώρες που διαθέτει για να βλέπει τηλεόραση.

Έχω διαβάσει, επίσης, ότι μόνο το 11% των Αμερικανών

πολιτών μπαίνει στον κόπο να διαβάσει σε μια ημερήσια εφημε-

ρίδα κάτι περισσότερο από τις γελοιογραφίες και τις αγγελίες

μεταχειρισμένων αυτοκινήτων.

Αν, λοιπόν, ζείτε σε μία χώρα όπου σαράντα τέσσερα εκα-

τομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να διαβάσουν και ίσως άλλα

διακόσια εκατομμύρια μπορούν να διαβάσουν αλλά συνήθως

δεν το κάνουν — τότε, φίλοι μου, ζούμε σ' ένα πολύ τρομακτικό

μέρος. Ένα έθνος που όχι μόνο βγάζει αναλφάβητους απόφοι-

τους πανεπιστημίων ΑΛΛΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΙ Ο,ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑ-

ΤΟ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΑΔΑΕΣ ΚΑΙ ΗΛΙΘΙΟ, είναι ένα

έθνος που δεν θα 'πρεπε να εξουσιάζει τον κόσμο — τουλάχι-

στον όχι ως τη στιγμή που η πλειοψηφία των πολιτών του θα

είναι σε θέση να εντοπίσει το Κοσσυφοπέδιο (ή οποιοδήποτε

άλλο μέρος έχει βομβαρδίσει) στο χάρτη.

Δεν εκπλήσσει, λοιπόν, τους ξένους το γεγονός ότι οι Αμερι-

κανοί, που λατρεύουν να διασκεδάζουν με την ηλιθιότητα τους,

«εξέλεξαν» για πρόεδρο έναν ηλίθιο, ο οποίος σπάνια διαβάζει

οτιδήποτε —συμπεριλαμβανομένων και των ενημερωτικών ανα-

φορών από τους συνεργάτες του— και πιστεύει ότι η Αφρική εί-

ναι κράτος και όχι ήπειρος. Ένας ηλίθιος ηγέτης ενός ηλίθιου

έθνους. Στην ένδοξη πατρίδα μας της αφθονίας δεν έχουμε κα-

μία αντοχή στην υπερφόρτωση των εγκεφαλικών μας κυττάρων

με γεγονότα και αριθμούς, κάθε κριτική σκέψη ή κατανόηση

οποιουδήποτε γεγονότος εκτός... αν πρόκειται για αθλητικά.

Ο Αρχι-ηλίθιός μας δεν κάνει τίποτα για να κρύψει την

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 133

άγνοια του - αντίθετα καυχιέται γι' αυτήν. Στη διάρκεια του

εναρκτήριου χαιρετισμού του προς την Τάξη του 2001 του

Γέιλ, ο Τζωρτζ Μπους αναφέρθηκε περήφανα στο γεγονός ότι

ήταν ένας μέτριος φοιτητής στο Γέιλ. «Και σ' εσάς, στους φοι-

τητές του C, λέω ότι κι εσείς μπορείτε να γίνετε Πρόεδροι των

Ηνωμένων Πολιτειών!» Το γεγονός ότι χρειάζεσαι επίσης έναν

πατέρα πρώην Πρόεδρο, έναν αδερφό κυβερνήτη μιας πολιτεί-

ας με χαμένα ψηφοδέλτια, κι ένα Ανώτατο Δικαστήριο γεμάτο

με φιλαράκια του μπαμπά, θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα πολύ-

πλοκο για ν' αναφερθεί σε μια τόσο σύντομη ομιλία.

Ως Αμερικανοί έχουμε μια αρκετά περήφανη παράδοση εκ-

προσώπησης μας από αδαείς υψηλόβαθμους αξιωματούχους. Ο

προταθείς από τον Πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ πρεσβευτής

μας στην Κεϋλάνη (σημερινή Σρι Λάνκα) δεν ήταν σε θέση να

κατονομάσει τον πρωθυπουργό της χώρας ή την πρωτεύουσα

της στη διάρκεια της ακρόασης για την επικύρωση του διορι-

σμού του από τη Γερουσία. Κανένα πρόβλημα δεν υπήρξε - ο

διορισμός του Μάξγουελ Κλαρκ επικυρώθηκε. Το 1981 ο προ-

ταθείς από τον πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν, αναπληρωτής υπουρ-

γός Εξωτερικών Γουίλιαμ Κλαρκ, παραδέχτηκε την απεριόριστη

άγνοια του σε θέματα διεθνών σχέσεων κατά την ακρόαση επικύ-

ρωσης του διορισμού του. Ο Κλαρκ δεν είχε ιδέα πώς ένιωθαν οι

σύμμαχοι μας στη Δυτική Ευρώπη για την εγκατάσταση πυρηνι-

κών πυραύλων στο έδαφος τους και δεν γνώριζε τα ονόματα των

πρωθυπουργών της Νότιας Αφρικής και της Ζιμπάμπουε. Κα-

νένα πρόβλημα — και ο δικός του διορισμός επικυρώθηκε. Όλα

αυτά άνοιξαν το δρόμο για τον Μικρό Μπους, ο οποίος δεν είχε

συγκρατήσει τα ονόματα των ηγετών της Ινδίας και του Πακι-

στάν, δύο από τα επτά κράτη που κατέχουν την ατομική βόμβα.

Και ο Μπους πήγε στο Γέιλ και στο Χάρβαρντ.

Πρόσφατα, σε μια ομάδα πεντακοσίων πενήντα έξι τελειόφοι-

των από πενήντα γνωστά αμερικανικά πανεπιστήμια (πχ. Χάρ-

134 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

βαρντ, Γέιλ, Στάνφορντ) δόθηκε ένα τεστ πολλαπλών απαντή-

σεων που αποτελούνταν από τριάντα τέσσερις ερωτήσεις «επι-

πέδου λυκείου». Αυτοί οι κορυφαίοι φοιτητές κατάφεραν να

απαντήσουν μόνο στο 53% των ερωτήσεων. Και μόνο ένας

απάντησε σωστά σε όλες.

Ένα 40% των φοιτητών δεν γνώριζε πότε έγινε ο Εμφύλιος

Πόλεμος - αν και οι επιλογές τους είχαν μεγάλο χρονικό εύρος:

Α. 1750-1800 Β. 1800-1850 Γ. 1850-1900 Δ. 1900-1950 (Η

απάντηση, παιδιά, είναι Γ.) Οι δύο ερωτήσεις στις οποίες οι τε-

λειόφοιτοι απάντησαν σωστότερα ήταν πρώτον: Ποιος είναι ο

Σνουπ Ντόγκι Ντογκ; (Το 98% απάντησαν σωστά.) Και δεύτε-

ρον: Ποιοι είναι ο Μπίβις και ο Μπάτχεντ; (Το 99% γνώριζαν.)

Κατά τη γνώμη μου, η σειρά κινουμένων σχεδίων Beavis and

Butthead αποτελούσε μια από τις καλύτερες στιγμές της αμερι-

κανικής σάτιρας της δεκαετίας του '90 και ο Σνουπ και οι ράπερ

φίλοι του έχουν πολλά να πουν για τις κοινωνικές ασθένειες της

Αμερικής, γι' αυτό δεν θα αρχίσω να κατηγορώ κι εγώ το MTV.

Με απασχολεί όμως ο λόγος για τον οποίο γερουσιαστές

όπως ο Τζο Λίμπερμαν του Κονέκτικατ και ο Χέρμπερτ Κολ

του Ουισκόνσιν κατηγορούν το MTV, όταν οι ίδιοι είναι υπεύ-

θυνοι για την τεράστια αποτυχία του αμερικανικού εκπαιδευτι-

κού συστήματος. Μπείτε σε οποιοδήποτε δημόσιο σχολείο και

πιθανότατα θα βρεθείτε μπροστά σε υπερχειλίζουσες από μα-

θητές τάξεις, ταβάνια που στάζουν και απογοητευμένους δα-

σκάλους. Σε ένα από τα τέσσερα σχολεία θα βρείτε μαθητές να

«μαθαίνουν» από σχολικά βιβλία που εκδόθηκαν τη δεκαετία

του '80 ή και παλιότερα.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί οι πολιτικοί ηγέτες -και όσοι

τους ψηφίζουν- έχουν αποφασίσει ότι αποτελεί μεγαλύτερη

προτεραιότητα η κατασκευή ενός ακόμα βομβαρδιστικού από

τη μόρφωση των παιδιών μας. Προτιμούν να ακούν για την

αθλιότητα μιας τηλεοπτικής σειράς ονόματι Jackass παρά για

την αθλιότητα που οι ίδιοι επιδεικνύουν, αδιαφορώντας για τα

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΣΚΟΝΑΚΙ

Κατάλογος των ηγετών των πενήντα μεγαλυτέρων κρατών(κατά σειρά μεγέθους)

Ι. ΚΙΝΑΠρόεδρος Γιανγκ Ζεμίν

2. ΙΝΔΙΑΠρόεδρος Κοσερίλ Ρομάν Ναραγινάν

3. ΗΝΩΝΕΝΕΙ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ«Πρόεδρος» Τζορτζ Γ. Μπους

4. ΙΝΔΟΝΗΙΙΑΠρόεδρος Μεγκαβάτι Σουκαρνοπότρι

5. ΒΡΑΖΙΛΙΑΠρόεδρος Φερνάρνχο Χενρικε Καρντόζο

6. ΡΟΣΙΑΠρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν

7. ΠΑΚΙΣΤΑΝΙτρατηγός ΠερΒέζ Μουσάραφ

8. ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣΠρόεδρος Μπανχρουντόζα

9. ΙΑΠΩΝΙΑΠρωθυπουργός Γιουνιχίρο Κοϊζούμι

10. ΝΙΓΗΡΙΑΠρόεδρος Ολουσεγκούν Ομπασάνιο

11. ΜΕΞΙΚΟΠρόεδρος Βιθέντε Φοξ

12. ΓΕΡΜΑΝΙΑΚαγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ

12. ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣΠρόεδρος Γκλόρια Μακαπαγκάλ-Αρόγιο

14. ΒΙΕΤΝΑΜ

Πρόεδρος Τραν Ντουκ Λιονγχ

15. ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Πρόεδρος ΜοχάμετΧόονι Μουμπαρακ

Κ. ΤΟΥΡΚΙΑΠρωθυπουργός Ναζίπ Ερντογάν

17. ΙΡΑΝΑγιατολόχ Αλί Χοσεϊνί-ΧαμενεΐΠρόεδρος Μοχάμεντ Χατάμι

18. ΑΙΘΙΟΠΙΑΠρόεδρος Γκίρμα Βοληετζόρτζις

19. ΤΑΪΛΑΝΔΗΠρωθυπουργός Τακισίν Τσιναβάτ

20. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟΠρωθυπουργός Τόνι Μπλερ

21. ΓΑΛΛΙΑΠρόεδρος Ζακ Σιράκ

22. ΙΤΑΛΙΑΠρωθυπουργός Ιίλβιο Μπερλουσκόνι

23. ΚΟΝΓΚΟΠρόεδρος Τζόσεφ Καμπίλα

24. ΟΥΚΡΑΝΙΑΠρόεδρος Λεονίντ Κούχμα

25. ΝΟΤΙΟΣ ΚΟΡΕΑΠρόεδρος Κιμ Ντάε-γιουνγκ

26. ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗΠρόεδρος Τχάμπο Μπέκι

συνεχίζεται πίσω

6

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΣΚΟΝΑΚΙ

Κατάλογος των ηγετών των πενήντα μεγαλυτέρων κρατών(κατά σειρά μεγέθους)

27. ΒΙΡΜΑΝΙΑΠρωθυπουργός Τχαν Σβε

28. ΙΣΠΑΝΙΑΠρωθυπουργός Χοθέ ΜαρίαΑθνάρ

29. ΚΟΛΟΜΒΙΑΠρόεδρος Άντρες Παστρανά

30. ΠΟΛΩΝΙΑΠρόεδρος ΑλεξάντερΚβανσιέβσκι

31. ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΠρόεδρος

32. ΤΑΝΖΑΝΙΑΠρόεδρος Μπίντζαμιν ΓουίλιαμΜκάπα

33. ΣΟΥΔΑΝΠρόεδρος Αντιστράτηγος Ομάρ ελΜπασίρ

34. ΚΑΝΑΔΑΣΠρωθυπουργός Ζαν Κρετιέν

35. ΑΛΓΕΡΙΑΠρόεδρος Αβδελαζίζ Μπουτεφλίκα

36. ΚΕΝΥΑΠρόεδρος Ντανιέλ αράπ Μουά

37. ΜΑΡΟΚΟΠρωθυπουργός ΑμπντεραμάνεΓιουσούφι

38. ΠΕΡΟΥΠρωθυπουργός Αλεχάντρο Τολέδο

39. ΑΦΓΑΝΙΣΤΆΝΠρωθυπουργός Χαμίντ Καρζάι

40. ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΆΝΠρόεδρος Ισλόμ Καρίμοφ

41. ΝΕΠΑΛΒασιλιάς ΓκιανέπραΠρωθυπουργός Σερ ΜπαχαντούρΝτέρμπα

42. ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑΠρόεδρος Χούγκο Τσάβεζ Φρίας

43. ΟΥΓΚΑΝΤΑΠρόεδρος Αντιστράτηγος ΓιοβέριΜουσεβένι

44. ΙΡΑΚΠρόεδρος Σαντάμ Χουσεΐν

45. ΡΟΥΜΑΝΙΑΠρόεδρος Ιόν Ιλιέσκου

46. ΤΑΪΒΑΝΠρόεδρος Σουί-μπιαν Τσεν

47. ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑΒασιλιάς Φαντ μπιν Αμπντ αλ-ΑζίζΣαούντ

48. ΜΑΛΑΙΣΊΑΠρωθυπουργός Μαχαθίρ μπινΜοχάμεντ

49. ΒΟΡΕΙΟΙ ΚΟΡΕΑΠρόεδρος Κιμ Πονγκ Ιλ

50. ΓΚΑΝΑΠρόεδρος Τζον Αγκιεκούμ Κουφοόρ

6

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 137

σχολεία μας και τα παιδιά μας και δικαιώνοντας τον τίτλο μας

ως της Πιο Χαζής Χώρας στον Κόσμο.

Δεν μ' αρέσει που τα γράφω όλα αυτά. Λατρεύω αυτή την

κωλοχώρα και τους θεότρελους κατοίκους της. Αλλά όταν ταξι-

δεύω σε κάποιο ξεχασμένο χωριό της Κεντρικής Αμερικής,

όπως έκανα στη δεκαετία του '80, κι ακούω από ένα μάτσο δω-

δεκάχρονα να μου εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την Πα-

γκόσμια Τράπεζα, αισθάνομαι ότι κάτι λείπει από τις Ηνωμένες

Πολιτείες της Αμερικής.

Το πρόβλημα μας δεν είναι μόνο ότι τα παιδιά μας δεν γνω-

ρίζουν τίποτα, αλλά και οι ενήλικες που πληρώνουν τα δίδα-

κτρα τους δεν πάνε πίσω. Αναρωτιέμαι τι θα είχε συμβεί αν κά-

ναμε έναν έλεγχο στο Κογκρέσο για να δούμε πόσα γνωρίζουν

οι εκπρόσωποί μας. Τι θα γινόταν αν δίναμε ένα κουίζ σε σχο-

λιαστές που γεμίζουν τις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα μας με

τις ασταμάτητες ανοησίες τους; Πόσες σωστές απαντήσεις θα

έδιναν;

Πριν από λίγο καιρό, αποφάσισα να το διαπιστώσω. Ήταν

ένα από εκείνα τα κυριακάτικα πρωινά που δεν έχεις τίποτε

αξιόλογο να δεις στην τηλεόραση. Τη συγκεκριμένη Κυριακή,

ίσως σαν τιμωρία επειδή δεν πήγα στην εκκλησία, αναγκάστη-

κα ν' ακούσω τον αρθρογράφο Φρεντ Μπαρνς (και τώρα εκδό-

τη της δεξιάς Weekly Standard και συμπαρουσιαστή του προ-

γράμματος του Fox News, The Beltway Boys) να μουρμουρίζει

ασταμάτητα για την αξιολύπητη κατάσταση του αμερικανικού

εκπαιδευτικού συστήματος, κατηγορώντας τους δασκάλους και

το κακό συνδικαλιστικό τους σωματείο για τις φτωχές επιδό-

σεις των μαθητών.

«Τα παιδιά αυτά δεν ξέρουν καν τι ήταν η Ιλιάδα και η

Οδύσσεια!» αναφώνησε, ενώ τα υπόλοιπα μέλη του πάνελ συ-

γκατένευαν με θαυμασμό ακούγοντας τη μεγαλοπρεπή μουρ-

μούρα του Φρεντ.

Το άλλο πρωί τηλεφώνησα στον Φρεντ Μπαρνς στο γρα-

138 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

φείο του στην Ουάσινγκτον. «Φρεντ», του είπα, «πες μου τι

ήταν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια».

Άρχισε να ξεροβήχει και να κομπιάζει. «Ε, να, είναι... ξέρεις

τώρα... καλά εντάξει, με κατάλαβες, δεν ξέρω τι είναι. Ευχαρι-

στήθηκες τώρα;»

Όχι, Φρεντ, καθόλου. Είσαι μια από τις κορυφαίες τηλεο-

πτικές αυθεντίες στην Αμερική, εμφανίζεσαι σε δικό σου εβδο-

μαδιαίο σόου και σε πολλά άλλα. Διαδίδεις περήφανα τις «σο-

φίες» σου, περιφρονώντας τους άλλους για την άγνοια τους. Κι

όμως εσύ και οι καλεσμένοι σου γνωρίζετε ελάχιστα ή και τίπο-

τα. Σοβαρέψου, πάρε μερικά βιβλία και κλειδώσου στο δωμά-

τιο σου.

Γέιλ και Χάρβαρντ. Πρίνστον και Ντάρτμουθ. Στάνφορντ

και Μπέρκλεϊ. Πάρε πτυχίο από ένα από τα πανεπιστήμια αυτά

κι έλυσες το πρόβλημα της ζωής σου. Τι έγινε που σύμφωνα με

το τεστ που προανέφερα οι τελειόφοιτοι αυτών των καλών πα-

νεπιστημίων δεν έχουν ακούσει ποτέ για το Νόμο για τα εκλογι-

κά Δικαιώματα ή για τις πρωτοβουλίες του Λίντον Τζόνσον για

μία κοινωνία χωρίς διακρίσεις και φτώχια. Τι τα χρειάζεσαι αυ-

τά, όταν κάθεσαι στη βίλα σου στην Τοσκάνη παρακολουθώ-

ντας το ηλιοβασίλεμα και βλέποντας πόσο καλά τα πήγαν σήμε-

ρα οι μετοχές σου;

Τι κι αν ούτε ένα από αυτά τα κορυφαία πανεπιστήμια δεν

απαιτεί από τους αδαείς φοιτητές του να παρακολουθήσουν

ένα μάθημα Αμερικανικής Ιστορίας για να πάρουν πτυχίο; Ποι-

ος χρειάζεται την Ιστορία όταν πρόκειται να γίνει ο αυριανός

άρχοντας του σύμπαντος;

Ποιος νοιάζεται αν το 70% όσων αποφοιτούν από τα αμερι-

κανικά πανεπιστήμια δεν ξέρουν μια ξένη γλώσσα; Αγγλικά δεν

μιλάει πια ο υπόλοιπος κόσμος; Κι αν όχι, δεν ήρθε η ώρα να

καταλάβουν ότι πρέπει να το κάνουν;

Και ποιος σκοτίζεται αν από τα εβδομήντα προγράμματα αγ-

γλικής λογοτεχνίας οε εβδομήντα μεγάλα αμερικανικά πανεπι-

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 139

Σημαντικές ημερομηνίεςτης Αμερικανικής Ιστορίας

19Ιουνίου 1865: «Juneteenth». Παρόλο που n Διακήρυξη

της Απελευθέρωσης των Δούλων είχε απελευθερώσει τους

σκλάβους πριν από δύο χρόνια, δεν το είχαν μάθει όλοι στο

Νότο. Εκείνη την ημέρα στο Γκάλβεστον του Τέξας έφτασε

ένας στρατηγός της Ένωσης και πληροφόρησε επίσημα

τους σκλάβους για την ελευθερία τους.

29 Δεκεμβρίου 1890: Σφαγή στο Γούντεντ Νι (Πληγω-

μένο Γόνατο). Αμερικανικά στρατεύματα στάλθηκαν να συλ-

λάβουν το Μεγάλο Πόδι (Big Foot), τον αρχηγό της ινδιάνι-

κης φυλής Σιου, στο πλαίσιο μια τελευταίας προσπάθειας

να καταπνίξουν τη μοναδική πια εξέγερση των Ινδιάνων.

Μέλη της φυλής συνελήφθησαν, υποχρεώθηκαν να παρα-

δώσουν τα όπλα τους και μεταφέρθηκαν σε καταυλισμό, πε-

ρικυκλωμένο από αμερικανικά στρατεύματα. Το πρωινό της

29ης Δεκεμβρίου, οι στρατιώτες άνοιξαν πυρ και τριακόσιοι

άοπλοι Σιου, περιλαμβανομένου και του Μεγάλου Ποδιού,

σκοτώθηκαν. Ήταν η τελευταία μάχη στην 400ετή εκστρα-

τεία γενοκτονίας των Ιθαγενών Αμερικανών.

18 Μαΐου 1896: Στη δικαστική διαμάχη Πλέσι κατά Φέρ-

γκιουσον το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτει-

ών αποφάσισε ότι η απόφαση να τοποθετούνται οι μαύροι

σε δεύτερης κατηγορίας καταλύματα στα τρένα δεν αποτε-

λεί παραβίαση της διάταξης περί ίσης προστασίας της Δέ-

κατης Τέταρτης Τροποποίησης. Η απόφαση αυτή άνοιξε

το δρόμο στην πολιτική του «χωριστά αλλά ίσοι», που οδή-

γησε στη θεσμοθέτηση του φυλετικού διαχωρισμού.

140 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

14 Απριλίου 1914: Η Σφαγή του Λάντλοου. Ανθρακω-

ρύχοι του Κολοράντο που προσπαθούσαν επί χρόνια να

συστήσουν συνδικαλιστικό σωματείο κατεβαίνουν σε απερ-

γία. Μετά την εκδίωξη τους από τα σπίτια της εταιρείας στα

οποία διέμεναν, οι απεργοί και οι οικογένειες τους έστησαν

σκηνές σε δημόσια γη. Το πρωί της 14ης Απριλίου, μέλη

της πολιτοφυλακής του Κολοράντο και απεργοσπάστες

άνοιξαν πυρ εναντίον του καταυλισμού και έβαλαν φωτιά

στις σκηνές, σκοτώνοντας είκοσι άτομα, κυρίως γυναίκες

και παιδιά.

22 Μαρτίου 1947: Ο Πρόεδρος Τρούμαν εξέδωσε το

Εκτελεστικό Διάταγμα 9835 για την εξακρίβωση της «διείσ-

δυσης ανατρεπτικών στοιχείων» στην κυβέρνηση, εγκαινιά-

ζοντας μια εποχή φόβου και παράνοιας για υποτιθέμενους

κομμουνιστές, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να οδηγηθούν

σε ανακρίσεις περισσότερα από έξι εκατομμύρια άτομα και

ν' απολυθούν από τη δουλειά τους πεντακόσια ως «αμ-

φίβολης νομιμοφροσύνης».

1 Δεκεμβρίου 1955: Μια ταλαιπωρημένη ράφτρα και

ακτιβίστρια πολιτικών δικαιωμάτων από το Μοντγκόμερι

της Αλαμπάμα, η Ρόζα Παρκς, αρνείται να δώσει τη θέση

της στο λεωφορείο σε λευκό επιβάτη. Αυτή η σιωπηλή δια-

μαρτυρία υπήρξε το έναυσμα για το μποϊκοτάζ στα λε-

ωφορεία του Μοντγκόμερι, που διήρκησε 381 μέρες και

καθιέρωσε τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ως ηγέτη του κινή-

ματος. Το μποϊκοτάζ τελείωσε όταν το Ανώτατο Δικαστή-

ριο αποφάσισε ότι οι νόμοι για τον φυλετικό διαχωρισμό

στα μέσα μαζικής μεταφοράς ήταν αντισυνταγματικοί.

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ Μ Ι

30 Απριλίου 1975: Η πτώση της Σάίγκόν. Παρόλο που τα

χερσαία στρατεύματα είχαν αποσυρθεί επισήμως από το

Βιετνάμ δυο χρόνια νωρίτερα, η ημέρα αυτή αντιπροσω-

πεύει τη λήξη του σκληρού εκείνου πολέμου. Οι εβδομάδες

χάους που προηγήθηκαν ενόψει της επικείμενης κατάλη-

ψης της εξουσίας από τους κομμουνιστές έφτασαν στην

κορύφωση τους τη στιγμή που το τελευταίο αμερικανικό

ελικόπτερο απογειώθηκε από την ταράτσα του κτηρίου της

αμερικανικής πρεσβείας με τους λίγους πρόσφυγες που

μπορούσε να μεταφέρει.

στήμια, μόνο στα είκοσι τρία υπάρχει υποχρεωτικό μάθημα για

τον Σαίξπηρ; Μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει τι σχέση έχουν

ο Σαίξπηρ και τα αγγλικά; Τι να τα κάνουμε, άλλωστε, τα παλιά

σκονισμένα θεατρικά έργα στον σημερινό κόσμο των επιχειρή-

σεων;

Ίσως, βέβαια, απλώς να ζηλεύω επειδή δεν έχω πτυχίο πα-

νεπιστημίου. Ναι, εγώ, ο Μάικλ Μουρ, παράτησα το πανεπι-

στήμιο.

Επίσημα δεν το εγκατέλειψα ποτέ. Μια μέρα, στο δεύτερο

έτος των σπουδών μου, έκανα γύρους στα διάφορα πάρκινγκ

της πανεπιστημιούπολης του Φλιντ, αναζητώντας απελπισμέ-

να μια θέση να παρκάρω. Δεν υπήρχε τίποτα - όλες οι θέσεις

ήταν κατειλημμένες και κανένας δεν έφευγε. Μετά από μάται-

ους κύκλους μιας ώρας με τη Chevy Impala μου του '69, φώ-

ναξα από το παράθυρο: «Ως εδώ ήταν, τα παρατάω!» Γύρισα

στο σπίτι μου κι ανακοίνωσα στους γονείς μου ότι δεν ήμουν

πια φοιτητής.

«Γιατί;» με ρώτησαν.

«Δεν μπορούσα να βρω θέση να παρκάρω», απάντησα, αρ-

142 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

πάζοντας ένα αναψυκτικό και συνεχίζοντας την υπόλοιπη ζωή

μου. Δεν έχω ξανακαθίσει σε θρανίο από τότε.

Η απέχθεια μου για το σχολείο άρχισε κάπου στον δεύτερο

μήνα της πρώτης δημοτικού. Οι γονείς μου —και ο Θεός να

τους ευλογεί πάντα γι' αυτό- μου έμαθαν να διαβάζω και να

γράφω από τα τέσσερα. Κι έτσι όταν μπήκα στο Δημοτικό του

St. John's, έπρεπε να κάθομαι και να προσποιούμαι ότι ενδιαφέ-

ρομαι καθώς τα άλλα παιδάκια τραγουδούσαν «Άλφα, Βήτα,

Γάμα, Δέλτα, Έψιλον, Ζήτα... έμαθα την αλφαβήτα!» Κάθε φο-

ρά που άκουγα αυτό το στιχάκι, μου ερχόταν να ουρλιάξω:

«Σταματήστε επιτέλους αυτό το καταραμένο τραγουδάκι! Κά-

ποιος να μου φέρει μια σοκολάτα!»

Βαριόμουν απίστευτα. Οι καλόγριες, προς τιμήν τους, το

κατάλαβαν και μια μέρα η αδερφή Τζον Κάθριν με φώναξε και

μου ανακοίνωσε ότι είχαν αποφασίσει πως πρέπει να «πηδήσω»

την πρώτη τάξη και να πάω στη δεύτερη. Όταν επέστρεψα σπί-

τι, ανακοίνωσα γεμάτος χαρά στους γονείς μου ότι είχα ήδη τε-

λειώσει μια τάξη από τον πρώτο μήνα του σχολείου. Δεν έδει-

ξαν να ενθουσιάστηκαν απ' αυτή τη νέα ένδειξη της ιδιοφυΐας

μου. Αντίθετα, πέταξαν ένα «ΜΑ, ΤΙ...» και κλείστηκαν στην

κουζίνα. Άκουγα τη μητέρα μου στο τηλέφωνο να εξηγεί στην

ηγουμένη ότι δεν υπήρχε περίπτωση να παρακολουθήσει ο μι-

κρός της Μάικλ μια τάξη με παιδιά μεγαλύτερα και ψηλότερα

απ' αυτόν, γι' αυτό σας παρακαλώ, Αδελφή, ξαναβάλετε τον

στην πρώτη τάξη.

Ήμουν συντετριμμένος. Η μητέρα μου, μου εξήγησε ότι αν

πηδούσα την πρώτη δημοτικού, τότε θα ήμουν πάντα το μικρό-

τερο και πιο μικροκαμωμένο στην τάξη σε όλη τη διάρκεια της

σχολικής ζωής μου (τελικά η ακινησία και τα φαστ φουντ τη

διέψευσαν στο συγκεκριμένο ζήτημα). Δεν υπήρχε περίπτωση

έφεσης στον πατέρα μου, ο οποίος άφηνε τις περισσότερες

αποφάσεις σχετικά με τη μόρφωση μου στη μητέρα μου, που

ήταν η αριστούχος του λυκείου της. Προσπάθησα να της εξη-

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 143

γήσω ότι αν με ξανάστελναν στην πρώτη δημοτικού, θα φαινό-

ταν σαν να είχα μείνει στη δευτέρα από την πρώτη κιόλας μέρα

- εκθέτοντας έτσι τον εαυτό μου στον κίνδυνο να με πλακώσουν

στο ξύλο τα πρωτάκια που τα είχα αποχαιρετήσει με ένα εντυ-

πωσιακό «Γεια χαρά, κορόιδα!» Αλλά αυτά δεν έπιαναν στη μα-

μά' και τότε έμαθα ότι το μόνο άτομο με μεγαλύτερη εξουσία

από την ηγουμένη ήταν η μαμά Μουρ.

Την επόμενη ημέρα αποφάσισα ν' αγνοήσω την απόφαση

των γονέων μου να συνεχίσω να πηγαίνω στην πρώτη τάξη. Το

πρωί, πριν από το πρώτο κουδούνι, όλοι οι μαθητές έπρεπε να

παραταχτούν έξω από το σχολείο και στη συνέχεια να μπουν

στο κτήριο ένας ένας. Ήσυχα αλλά αποφασιστικά πήγα και στά-

θηκα στη σειρά των παιδιών της δευτέρας τάξης και προσευχό-

μουν να τυφλώσει ο Θεός τις καλόγριες για να μη δουν σε ποια

γραμμή βρισκόμουν. Το κουδούνι χτύπησε — και κανένας δεν

με είχε εντοπίσει! Η σειρά της δευτέρας άρχισε να κινείται μαζί

της κι εγώ. Ναι! σκέφτηκα. Αν καταφέρω να μπω στην τάξη της

δευτέρας δημοτικού και να καθίσω στο θρανίο, τότε κανένας

δεν θα μπορέσει να με βγάλει από εκεί. Ενώ ετοιμαζόμουνα να

περάσω την πόρτα του σχολείου, ένιωσα ένα χέρι να με αρπάζει

από το γιακά του παλτού μου. Ήταν η αδελφή Τζον Κάθριν.

«Νομίζω ότι είσαι σε λάθος σειρά, Μάικλ», είπε κοφτά. «Εί-

σαι πάλι στην πρώτη τάξη». Άρχισα να διαμαρτύρομαι: οι γο-

νείς μου «δεν είχαν καταλάβει καλά», ή «δεν ήταν οι γονείς που

τηλεφώνησαν», ή...

Για τα επόμενα δώδεκα χρόνια, καθόμουν στην τάξη, έκανα

τις εργασίες μου, και παρέμενα συνεχώς σκεπτικός, ψάχνοντας

για τρόπους να την κοπανίσω. Ξεκίνησα μια σχολική εφημερί-

δα στην τετάρτη δημοτικού. Μου την έκλεισαν. Στη δευτέρα

γυμνασίου, όχι μόνο ξεκίνησα και πάλι μια εφημερίδα, αλλά

έπεισα και τις καλές Αδελφές να με αφήσουν να γράψω ένα θε-

ατρικό έργο για να το ανεβάσει η τάξη μας στη γιορτή των Χρι-

στουγέννων. Το έργο είχε θέμα τους αρουραίους της εκκλησίας

144 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

της ενορίας και την απόφαση των αρουραίων της χώρας να μα-

ζευτούν στο εκκλησάκι του St. John για το ετήσιο «συνέδριο

των αρουραίων». Ο παπάς αποφάσισε να μην επιτρέψει το ανέ-

βασμα του έργου - και ξανάκλεισε την εφημερίδα. Είπαν, μάλι-

στα, σ' εμένα και στους φίλους μου ν' ανέβουμε στη σκηνή, να

τραγουδήσουμε τρία χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ν' απο-

χωρήσουμε χωρίς να πούμε λέξη. Οργάνωσα τη μισή τάξη ν'

ανεβεί στη σκηνή και να μην πει λέξη. Βρεθήκαμε, λοιπόν, στη

σκηνή κι αρνηθήκαμε να τραγουδήσουμε τα κάλαντα, μια σιω-

πηλή διαμαρτυρία ενάντια στη λογοκρισία. Με το δεύτερο τρα-

γούδι, τρομοκρατημένοι από τα βλοσυρά βλέμματα των γονέων

που βρίσκονταν στο κοινό, οι περισσότεροι από τους διαμαρτυ-

ρόμενους άρχισαν να τραγουδάνε —και με το τρίτο τραγούδι,

υπέκυψα κι εγώ, τραγούδησα την «Άγια Νύχτα»— αλλά υποσχέ-

θηκα στον εαυτό μου να δώσω τη μάχη μου αργότερα.

Το λύκειο, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι μια μορφή αρρω-

στημένης, σαδιστικής τιμωρίας των παιδιών από ενήλικους

που θέλουν να τα εκδικηθούν επειδή δεν μπορούν πια να ζή-

σουν την ανέμελη, χωρίς ευθύνες ζωή που απολαμβάνουν οι

νέοι. Ποια άλλη εξήγηση μπορεί να δοθεί γι' αυτά τα τρία βά-

ναυσα χρόνια ταπεινωτικών σχολίων, σωματικής κακοποίησης

και βεβαιότητας ότι είσαι ο μόνος που δεν κάνει σεξ;

Από τη στιγμή που μπήκα στο λύκειο -και στο δημόσιο εκ-

παιδευτικό σύστημα- είχα ξεχάσει όλη την γκρίνια μου για την

καταπίεση που είχα υποστεί από τις καλόγριες- ξαφνικά μου

φαίνονταν άγιες. Τώρα πια κυκλοφορούσα στους διαδρόμους

μιας φυλακής με παραπάνω από δύο χιλιάδες έγκλειστους.

Ενώ οι καλόγριες είχαν αφιερώσει τη ζωή τους στη διδασκαλία

χωρίς να περιμένουν κάποια ανταμοιβή στον κόσμο αυτό, εκεί-

νοι που διεύθυναν το δημόσιο λύκειο είχαν μια απλή αποστολή:

«Κυνηγήστε αυτά τα μαλακισμένα σαν σκυλιά και μαντρώστε τα

μέχρι να τους σπάσουμε το ηθικό ή να τα στείλουμε στο εργο-

στάσιο!» Κάνε αυτό, μην κάνεις το άλλο, βάλε μέσα το πουκάμι-

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 145

σό σου, σταμάτα να χαμογελάς, έχεις άδεια για να βρίσκεσαι

έξω; ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ; ΤΙΜΩΡΙΑ!

Μια μέρα γύρισα σπίτι από το σχολείο και διάβασα στην

εφημερίδα: «Η 26η Τροποποίηση επικυρώνεται — δικαίωμα

ψήφου στα δεκαοχτώ». Από κάτω υπήρχε ένας άλλος τίτλος:

«Ο Πρόεδρος του σχολικού συμβουλίου συνταξιοδοτείται,

προκηρύσσονται εκλογές».

Τηλεφώνησα στα γραφεία της κομητείας.

«Σε λίγες εβδομάδες κλείνω τα δεκαοχτώ. Αφού μπορώ να

ψηφίσω, μπορώ να είμαι και υποψήφιος;»

«Περιμένετε να δω», απάντησε η κυρία. «Δεν μου έχουν ξα-

νακάνει τέτοια ερώτηση».

Έψαξε κάτι χαρτιά κι επέστρεψε στο τηλέφωνο. «Ναι», μου

είπε, «μπορείτε. Το μόνο που χρειάζεται για να μπει τ' όνομα

σας στο ψηφοδέλτιο είναι να μαζέψετε είκοσι υπογραφές».

Είκοσι υπογραφές; Αυτό είναι όλο; Δεν ήξερα ότι για να κα-

τέβεις υποψήφιος χρειάζεται τόση λίγη δουλειά. Μάζεψα τις

είκοσι υπογραφές, παρέδωσα την αίτηση μου και ξεκίνησα την

προεκλογική εκστρατεία μου. Το πρόγραμμα μου; «Να απολυ-

θούν ο λυκειάρχης και ο βοηθός του!»

Πανικόβλητοι από τη σκέψη ότι ένας μαθητής του λυκείου

θα έβρισκε ένα νόμιμο τρόπο να εκδιώξει τους διευθυντές που

τον ταλαιπωρούσαν, πέντε «ενήλικες» της πόλης κατέθεσαν κι

εκείνοι τις αιτήσεις τους κι έβαλαν το όνομα τους στο ψηφο-

δέλτιο.

Φυσικά, το αποτέλεσμα ήταν να μοιραστούν οι ψήφοι των

μεγαλύτερων στα πέντε — κι έτσι νίκησα, συγκεντρώνοντας τις

ψήφους όλων των μαστούρηδων από τα δεκαοχτώ μέχρι τα εί-

κοσι πέντε (που αν και δεν θα ξαναψήφιζαν ίσως στη ζωή τους,

ηδονίζονταν με την ιδέα να στείλουνε τους πρώην δεσμοφύλα-

κες τους στην κρεμάλα).

Την επομένη της εκλογής μου προχωρούσα στο διάδρομο

του σχολείου (μου έμενε μια ακόμα εβδομάδα ως μαθητής) και

146 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

συνάντησα το βοηθό του λυκειάρχη, έχοντας το πουκάμισο μου

έξω από το παντελόνι.

«Καλημέρα, κύριε Μουρ», μου είπε αμέσως. Την προηγού-

μενη ημέρα, το όνομα μου ήταν «Έι — Εσύ!» Τώρα ήμουν το

αφεντικό του.

Εννιά μήνες μετά την είσοδο μου στο σχολικό συμβούλιο, ο

λυκειάρχης και ο βοηθός του είχαν ήδη «καταθέσει τις παραιτή-

σεις τους». Δυο χρόνια μετά, ο λυκειάρχης πέθανε από έμφραγμα.

Γνώριζα αυτό τον άνθρωπο, το λυκειάρχη, πολλά χρόνια.

Όταν ήμουν οχτώ χρονών, άφηνε εμένα και τους φίλους μου

να κάνουμε πατινάζ και να παίζουμε χόκεϊ στην παγωμένη λι-

μνούλα πίσω από το σπίτι του. Ήταν ευγενικός και γενναιόδω-

ρος, η πόρτα του σπιτιού του ήταν πάντα ανοιχτή σε περίπτωση

που κάποιος από μας ήθελε να βάλει τα πατίνια του ή απλά

κρύωνε και ήθελε να ζεσταθεί. Χρόνια μετά, μου ζήτησαν να

παίξω μπάσο σ' ένα συγκρότημα, αλλά δεν είχα μπάσο. Με

άφησε να δανειστώ το μπάσο του γιου του.

Τα λέω αυτά για να θυμηθώ ο ίδιος ότι όλοι οι άνθρωποι εί-

ναι κατά βάθος καλοί, και για να θυμάμαι ότι κάποιος με τον

οποίο, μεγαλώνοντας, είχα σημαντικές διαφορές, ήταν ένας άν-

θρωπος που πάντα πρόσφερε ένα φλιτζάνι ζεστή σοκολάτα σ'

εμάς, τα παλιόπαιδα της γειτονιάς, όταν κρυώναμε.

Οι δάσκαλοι είναι ο αγαπημένος σάκος του μποξ των πολιτι-

κών. Όταν ακούς τα λόγια του Τσέστερ Φιν, πρώην υφυπουρ-

γού Παιδείας στην κυβέρνηση του πατέρα Μπους, νομίζεις ότι

για όσα έχουν καταρρεύσει στην κοινωνία μας φταίνε μερικοί

τεμπέληδες κι ανίκανοι δάσκαλοι. «Αν φτιάχνατε μια λίστα με

τους Δέκα Μεγαλύτερους Δολοφόνους της αμερικανικής εκ-

παίδευσης, δεν είμαι σίγουρος ποιος θα έπρεπε να μπει επικε-

φαλής: το συνδικαλιστικό όργανο των καθηγητών ή το ίδιο το

διδακτικό προσωπικό των σχολείων», είπε ο Φιν.

Σίγουρα υπάρχουν πολλοί δάσκαλοι και καθηγητές που είναι

εντελώς άχρηστοι, και θα τους ταίριαζε περισσότερο μια δουλειά

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 147

τηλεφωνητή σ' εταιρεία τελεμάρκετινγκ. Αλλά η τεράστια πλειο-

ψηφία αποτελείται από αφοσιωμένους παιδαγωγούς που έχουν

διαλέξει ένα επάγγελμα, το οποίο τους αποδίδει λιγότερα χρήμα-

τα απ' όσα βγάζουν πολλοί μαθητές τους πουλώντας Έκσταση·

και γι' αυτή τη θυσία εμείς θέλουμε να τους τιμωρήσουμε. Δεν

ξέρω για σας, αλλά εγώ θα 'θελα να συμπεριφέρονται στους αν-

θρώπους που προσέχουν το παιδί μου περισσότερες ώρες της μέ-

ρας απ' ό,τι εγώ, με τρυφερότητα κι ενδιαφέρον. Είναι εκείνοι

που «προετοιμάζουν» τα δικά μου παιδιά γι' αυτό τον κόσμο,

οπότε γιατί να θέλω να τους φερθώ άσχημα;

Κανονικά η συμπεριφορά της κοινωνίας θα 'πρεπε να ήταν

κάπως έτσι:

Δάσκαλοι, σας ευχαριστώ που αφιερώνετε τη ζωή σας στο

παιδί μου. Μπορώ να κάνω κάτι, ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ, για να

σας βοηθήσω; Χρειάζεστε ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ; Μπορείτε να βα-

σιστείτε πάνω μου. Γιατί; Επειδή βοηθάτε το παιδί μου -ΤΟ

ΜΩΡΟ ΜΟΥ— να μάθει και να μεγαλώσει. Όχι μόνο θα εί-

στε ουσιαστικά υπεύθυνοι για την ικανότητα του να βγάλει

το ψωμί του, αλλά η επιρροή σας θα συντελέσει πολύ στη

διαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο θα βλέπει τον κόσμο,

των όσων θα ξέρει για τους άλλους, τη στάση ζωής του γενι-

κότερα. Θέλω να πιστεύει ότι μπορεί να καταφέρει τα πάντα

— ότι δεν υπάρχουν κλειστές πόρτες κι ότι κανένα όνειρο δεν

είναι μακρινό. Σας εμπιστεύομαι ό,τι πολυτιμότερο έχω στη

ζωή μου για επτά ώρες κάθε μέρα. Συνεπώς, είστε από τους

σημαντικότερους ανθρώπους στη ζωή μου! Σας ευχαριστώ.

Να, όμως, τι ακούν οι δάσκαλοι:

* «Είναι ν' απορείς με δασκάλους που διατείνονται ότι θέ-

τουν πάνω απ' όλα το συμφέρον των παιδιών — και μετά

κοιτάζουν ν' αρμέξουν το σύστημα μέσω τεράστιων αυξή-

σεων» (New York Post, 26/12/00).

148 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

* «Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των κακών δασκάλων κυμαί-

νεται από 5% μέχρι 18% σε σύνολο 2,6 εκατομμυρίων»

(Michael Chapman, Investor's Business Daily, 21/9/98).

* «Οι περισσότεροι επαγγελματίες εκπαιδευτικοί ανήκουν

σε μια κλειστή κοινότητα μυημένων... οι οποίοι εφαρμό-

ζουν διδακτικά συστήματα της μόδας αντί να αναζητούν

πραγματικά αποτελεσματικές μεθόδους» (Douglas Car-

minen, Montreal Gazette, 6/1/01).

* «Τα συνδικαλιστικά σωματεία των καθηγητών έφτασαν

στο σημείο να υπερασπίζονται κακοποιούς και καθηγητές

που έκαναν σεξ με μαθητές τους, καθώς κι αυτούς που

απλώς δεν μπορούν να διδάξουν» (Peter Schweizen,

National Review, 17/8/98).

Πόση προτεραιότητα δίνουμε στην εκπαίδευση στην Αμερική;

Περιλαμβάνεται, φυσικά, στον κατάλογο χρηματοδότησης —

αλλά μόλις λίγο πιο πάνω από τους επιθεωρητές κρεάτων. Ο

άνθρωπος που φροντίζει καθημερινά τα παιδιά μας εισπράττει

κατά μέσο όρο 41.351 δολάρια ετησίως. Το μέλος του Κο-

γκρέσου που η μοναδική φροντίδα του είναι με ποιον καπνο-

βιομήχανο θα βγει το βράδυ για φαγητό εισπράττει 145.100

δολάρια.

Λαμβάνοντας υπόψη τα χαστούκια που δίνει καθημερινά η

κοινωνία μας στους εκπαιδευτικούς, δεν είναι καθόλου περίερ-

γο που διαλέγουν τόσο λίγοι αυτό το επάγγελμα. Η έλλειψη εκ-

παιδευτικών σ' εθνικό επίπεδο είναι τόσο μεγάλη, ώστε ορισμέ-

να σχολεία έχουν αρχίσει να προσλαμβάνουν δασκάλους από το

εξωτερικό. Στο Σικάγο προσελήφθησαν πρόσφατα εκπαιδευτι-

κοί από 28 χώρες, περιλαμβανομένων της Γαλλίας της Κίνας και

της Ουγγαρίας. Με την έναρξη του νέου εξαμήνου στη Νέα

Υόρκη, επτά χιλιάδες παλαίμαχοι δάσκαλοι και καθηγητές θα

έχουν συνταξιοδοτηθεί - και το 60% εκείνων που προσλήφθη-

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 149

καν για να τους αντικαταστήσουν δεν έχουν τα απαιτούμενα τυ-

πικά προσόντα.

Αλλά να τι μου αρέσει περισσότερο: εκατόν εξήντα τρία σχο-

λεία στη Νέα Υόρκη ξεκίνησαν το σχολικό έτος 2000-2001 χωρίς

διευθυντή! Καλά ακούσατε — σχολεία χωρίς κάποιο υπεύθυνο.

Προφανώς ο δήμαρχος και το σχολικό συμβούλιο πειραματίζο-

νται με τη θεωρία του χάους - πετάξτε πεντακόσια φτωχά παιδιά

σ' ένα ετοιμόρροπο κτήριο και αφήστε τα υπόλοιπα στη φύση.

Στην πόλη απ' όπου ελέγχεται ο περισσότερος πλούτος του πλα-

νήτη, όπου υπάρχουν περισσότεροι εκατομμυριούχοι ανά τετρα-

γωνικό μέτρο απ' όσες τσίχλες στα πεζοδρόμια, δεν καταφέρνου-

με να βρούμε χρήματα για να αμείψουμε τον νέο εκπαιδευτικό με

περισσότερα από 31.900 δολάρια ετησίως. Και εκπλησσόμαστε

όταν δεν έχουμε αποτελέσματα.

Και δεν παραμελούνται μόνο οι δάσκαλοι - τα αμερικανικά

σχολεία κυριολεκτικά καταρρέουν. Το 1999 το ένα τέταρτο των

αμερικανικών δημόσιων σχολείων ανέφεραν ότι η κατάσταση

ενός τουλάχιστον από τα κτήρια τους ήταν απαράδεκτη. Το

1997 το σχολικό σύστημα της Ουάσιγκτον αναγκάστηκε να κα-

θυστερήσει την έναρξη του διδακτικού έτους για τρεις εβδομά-

δες γιατί το ένα τρίτο περίπου των σχολείων κρίθηκαν μη

ασφαλή.

Στο 10% περίπου των αμερικανικών δημόσιων σχολείων ο

αριθμός των μαθητών υπερβαίνει κατά 25% τη χωρητικότητα

των κτηριακών εγκαταστάσεων. Συχνά γίνονται μαθήματα στους

διαδρόμους, στο προαύλιο, στο γυμναστήριο, στην καφετέρια·

σ' ένα σχολείο που επισκέφτηκα γίνονταν μαθήματα ακόμα και

στην αποθήκη του επιστάτη. Ούτως ή άλλως οι αποθήκες αυτές

δεν χρησιμοποιούνται για την καθαριότητα - στο 15% σχεδόν

των χιλίων εκατό δημόσιων σχολείων της Νέας Υόρκης δεν

υπάρχουν μόνιμες καθαρίστριες, κι έτσι οι δάσκαλοι αναγκάζο-

νται να σφουγγαρίζουν οι ίδιοι τα πατώματα και οι μαθητές να

μη χρησιμοποιούν χαρτί τουαλέτας. Ήδη στέλνουμε τα παιδιά

150 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

μας στους δρόμους να πουλάνε σοκολάτες για να μπορέσει το

σχολείο ν' αγοράσει μουσικά όργανα για την ορχήστρα - τι άλλο

μας περιμένει; Πλύσιμο αυτοκινήτων για να βρεθούν χρήματα

για χαρτί τουαλέτας;

Μια ακόμη απόδειξη της σημασίας που αποδίδουμε στα

βλαστάρια μας είναι ο αριθμός των δημόσιων και ιδιαίτερα των

σχολικών βιβλιοθηκών που έκλεισαν ή μείωσαν τις ώρες λει-

τουργίας τους. Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι να

βλέπουμε τα παιδιά μας ν' ασχολούνται με βιβλία!

Προφανώς ο «Πρόεδρος» Μπους συμφωνεί: στον πρώτο

προϋπολογισμό του εισηγήθηκε την περικοπή της ομοσπονδια-

κής χρηματοδότησης των βιβλιοθηκών κατά τριάντα εννιά εκα-

τομμύρια δολάρια, μια μείωση της τάξης του 19% περίπου.

Την προηγούμενη μόλις εβδομάδα, η γυναίκα του, η πρώην βι-

βλιοθηκάριος Λόρα Μπους, ξεκίνησε μια εθνική εκστρατεία

για τις αμερικανικές βιβλιοθήκες, αποκαλώντας τις «κοινοτικά

θησαυροφυλάκια, φορτωμένα μ' έναν πλούτο πληροφοριών

διαθέσιμο σε όλους». Η μητέρα του Προέδρου, η Μπάρμπαρα

Μπους, είναι επικεφαλής του Ιδρύματος για την καταπολέμη-

ση του Αναλφαβητισμού στην Οικογένεια. Όταν διαθέτεις από

πρώτο χέρι εμπειρία αναλφαβητισμού μέσα στην ίδια την οικο-

γένεια σου, φυσικό είναι ν' ασχοληθείς και με αγαθοεργίες.

Για τα παιδιά που έχουν βιβλία στο σπίτι τους η απώλεια

μιας βιβλιοθήκης είναι ένα θλιβερό γεγονός. Αλλά για τα παιδιά

που προέρχονται από περιβάλλον όπου οι άνθρωποι δεν διαβά-

ζουν, η απώλεια μιας βιβλιοθήκης είναι μια τραγωδία που ίσως

τους εμποδίσει ν' ανακαλύψουν την απόλαυση του διαβάσμα-

τος — ή τη συλλογή πληροφοριών που θα καθορίσουν τη μοίρα

τους. Σύμφωνα με τον Τζόναθαν Κόζολ, επί δεκαετίες υποστη-

ρικτή των μη προνομιούχων παιδιών, οι σχολικές βιβλιοθήκες

«παραμένουν το μοναδικό παράθυρο σ' έναν κόσμο μη εμπο-

ρεύσιμων απολαύσεων και πειρασμών, που θα γνωρίσουν ποτέ

τα παιδιά των φτωχών συνοικιών».

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ 151

Τα παιδιά που στερούνται τη δυνατότητα πρόσβασης σε κα-

λές βιβλιοθήκες δυσκολεύονται να αναπτύξουν την ικανότητα

για έρευνα, απολύτως απαραίτητη στους σημερινούς χώρους

δουλειάς που στηρίζονται όλο και περισσότερο στη ραγδαία

εξέλιξη της πληροφορίας. Η ικανότητα διεξαγωγής έρευνας εί-

ναι «η πιο αναγκαία ίσως ικανότητα που πρέπει να κατέχουν [οι

σημερινοί μαθητές]», λέει η Julie Walker, διευθύνουσα σύμβου-

λος της Αμερικανικής Ένωσης Σχολικών Βιβλιοθηκών. «Οι

γνώσεις που αποκτούν στο σχολείο [οι μαθητές] δεν θα χους

φανούν χρήσιμες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Πολλοί

απ' αυτούς θ' αλλάξουν τέσσερις και πέντε δουλειές στη διάρ-

κεια της ζωής τους. Η ικανότητα τους να συλλέγουν πληροφο-

ρίες είναι που θα έχει σημασία».

Ποιος φταίει για την παρακμή των βιβλιοθηκών; Σε ό,τι

αφορά στις σχολικές βιβλιοθήκες, μπορούμε να δείξουμε με το

δάχτυλο τον Ρίτσαρντ Νίξον. Τη δεκαετία του '60 μέχρι και το

1974 οι σχολικές βιβλιοθήκες εισέπρατταν ειδική χρηματοδό-

τηση από την κυβέρνηση. Αλλά το 1974 η κυβέρνηση του Νί-

ξον άλλαξε τους κανόνες, ορίζοντας ότι οι ομοσπονδιακοί πό-

ροι για την παιδεία πρέπει να κατανέμονται στις πολιτείες, οι

οποίες θα διαθέτουν τα χρήματα όπως θέλουν. Ελάχιστες πολι-

τείες επέλεξαν να ξοδέψουν χρήματα σε βιβλιοθήκες και η κά-

τω βόλτα άρχισε. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το υλι-

κό οε πολλές από τις σχολικές βιβλιοθήκες προέρχεται από τη

δεκαετία του '60 και τις αρχές της δεκαετίας του '70, πριν διο-

χετευτούν αλλού τα κονδύλια. («Όχι, Σάλι, η Σοβιετική Ένωοη

δεν είναι εχθρός μας. Η Σοβιετική Ένωση μας τελείωοε εδώ και

δέκα χρόνια...»)

Η παρακάτω περιγραφή ενός δημοσιογράφου του Education

Week το 1999 σχετικά με τη «βιβλιοθήκη» ενός δημοτικού σχο-

λείου της Φιλαδέλφειας θα ταίριαζε σε μεγάλο αριθμό εξίσου

παραμελημένων σχολείων:

152 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ακόμη και τα καλύτερα βιβλία στη βιβλιοθήκη του Δημοτι-

κού Σχολείου Τ.Μ. Pierce είναι παλιά, κουρελιασμένα και

ξεθωριασμένα. Τα χειρότερα -ορισμένα στο τελευταίο στά-

διο της αποσύνθεσης- είναι βρόμικα, μυρίζουν άσχημα κι

αφήνουν κάτι σαν μούχλα στα χέρια και τα ρούχα. Καρέκλες

και τραπέζια είναι παλιά, αταίριαστα ή σπασμένα. Δεν υπάρ-

χει πουθενά υπολογιστής... Ξεπερασμένα στοιχεία και θεω-

ρίες και προσβλητικά στερεότυπα αναδύονται από τις σελί-

δες εγκυκλοπαιδειών, βιογραφιών και μυθιστορημάτων.

Μέσα στους τόμους αυτούς ο σπουδαστής μπορεί να βρει

σχεδόν τα πάντα, εκτός από ακριβή στοιχεία για το AIDS ή

άλλες σύγχρονες ασθένειες, για τις εξερευνήσεις της σελήνης

και του Αρη ή τους τελευταίους πέντε Αμερικανούς προέ-

δρους.

Η απόλυτη ειρωνεία είναι ότι οι ίδιοι πολιτικοί που αρνού-

νται να χρηματοδοτήσουν επαρκώς το αμερικανικό εκπαιδευτι-

κό σύστημα είναι οι ίδιοι που τρελαίνονται όταν τα παιδιά μας

βρίσκονται πίσω από τους Γερμανούς ή τους Ιάπωνες ή τα παι-

διά σχεδόν κάθε άλλης χώρας με τρεχούμενο νερό και με οικο-

νομία που δεν βασίζεται στις τσίχλες. Ξαφνικά ζητούν «να απο-

δοθούν ευθύνες». Ζητούν να λογοδοτήσουν και να ελεγχθούν

οι δάσκαλοι. Και ζητούν να υποβάλλονται τα παιδιά μας σε συ-

νεχή τεστ ξανά και ξανά και ξανά.

Δεν υπάρχει κάτι το ιδιαίτερα άσχημο στην ιδέα της χρησι-

μοποίησης τυποποιημένων τεστ προκειμένου να προσδιοριστεί

αν τα παιδιά σημειώνουν πρόοδο στη γραφή, την ανάγνωση

και στα μαθηματικά. Αλλά πολλοί πολιτικοί και γραφειοκράτες

της εκπαίδευσης έχουν δημιουργήσει μια εθνική μονομανία με

τα τεστ, λες και ό,τι δεν πάει καλά στο εκπαιδευτικό μας σύστη-

μα θα διορθωθεί μ' ένα μαγικό τρόπο μόλις βελτιωθούν οι απο-

δόσεις στα συγκεκριμένα τεστ.

Αυτοί που κανονικά θα 'πρεπε να υποβάλλονται σε τεστ (πέ-

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 153

ρα από τους φλυαρούντες «ειδικούς» των ΜΜΕ) είναι οι απο-

καλούμενοι πολιτικοί ηγέτες. Την επόμενη φορά που θα δείτε

το βουλευτή ή το γερουσιαστή σας, δώστε του το παρακάτω

κουίζ — και θυμίστε του ότι ενδεχόμενες μελλοντικές αυξήσεις

στο μισθό του θα εξαρτηθούν από τις επιδόσεις του.

Ι. Ποιος είναι ο ετήσιος μισθός του μέσου ψηφοφόρου σου;

2. Ποιο είναι το ποσοστό παιδιών που παίρνουν χρήματα από

προγράμματα πρόνοιας;

3. Πόσα είδη φυτών και ζώων βρίσκονται υπό εξαφάνιση;

4. Πόσο μεγάλη είναι η τρύπα του όζοντος;

5. Ποιες αφρικανικές χώρες έχουν μικρότερο ποσοστό βρεφι-

κής θνησιμότητας από το Ντιτρόιτ;

6. Πόσες αμερικανικές πόλεις διαθέτουν ακόμα δύο ανταγωνι-

στικές εφημερίδες;

7. Πόσες ουγκιές έχει ένα γαλόνι;

8. Έχω μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνω από πυροβολι-

σμό σε σχολείο ή από κεραυνό;

9. Ποια είναι η μοναδική πρωτεύουσα πολιτείας χωρίς

McDonald's;

10. Περιγράψτε το θέμα της Ιλιάδας ή της Οδύσσειας.

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ

Ι. 28.548 δολάρια

2. 67%

3.11.046

154 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

4.10,5 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια

5. Λιβύη, Μαυρίκιος, Σευχέλες

6.34

7. 128 ουγκιές

8. Έχεις τις διπλές πιθανότητες να πεθάνεις από κεραυνό παρά

από πυροβολισμό σε σχολείο

9. Μονπελιέ, Βερμόντ

10. Η Ιλιάδα είναι αρχαίο ελληνικό έπος του Ομήρου σχετικά

με τον Τρωικό Πόλεμο. Η Οδύσσεια είναι ένα άλλο έπος

του Ομήρου που περιγράφει το δεκαετές ταξίδι της επι-

στροφής από την Τροία του Οδυσσέα, βασιλιά της Ιθάκης.

Το πιθανότερο είναι ότι η ιδιοφυΐα που σας εκπροσωπεί στο

νομοθετικό σώμα δεν θα καταφέρει ν' απαντήσει σωστά σε πα-

ραπάνω από τις μισές ερωτήσεις. Το καλό είναι ότι μπορείτε να

τον ξαποστείλετε σ' ένα ή δυο χρόνια.

Υπάρχει όμως μια ομάδα ανθρώπων σ' αυτή τη χώρα που δεν

αρκείται να κατηγορεί τους καθηγητές — μια ομάδα που ενδια-

φέρεται βαθιά για τους μαθητές και την είσοδο τους στον κό-

σμο των ενηλίκων. Θα έλεγε κανείς ότι ενδιαφέρονται πραγμα-

τικά γι' αυτό το κοινό των εκατομμυρίων νέων... ή, μάλλον, για

τα δισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύουν κάθε χρόνο. (Μόνο

οι έφηβοι ξόδεψαν περισσότερα από εκατόν πενήντα δισεκα-

τομμύρια δολάρια την περασμένη χρονιά.) Ναι, είναι οι Μεγά-

λες Εταιρείες, η γενναιοδωρία των οποίων προς τα σχολεία του

έθνους μας αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα των υπηρεσιών

που προσφέρουν αδιάλειπτα στην πατρίδα μας.

Πόσο αφοσιωμένες είναι οι εταιρείες αυτές στα σχολεία των

παιδιών μας;

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 155

Σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου για την Ανάλυση της

Εμπορευματοποίησης της Εκπαίδευσης (Center for the

Analysis of Commercialism in Education - CACE) οι ανιδιοτε-

λείς αγαθοεργίες τους έχουν σημειώσει τρομακτική αύξηση. Τα

τελευταία δέκα χρόνια, σχολικά προγράμματα και δραστηριό-

τητες που χρηματοδοτούνται από εταιρικές χορηγίες έχουν αυ-

ξηθεί κατά 248%. Σε αντάλλαγμα των χορηγιών αυτών, τα σχο-

λεία επιτρέπουν στις εταιρείες να συνδέουν τ' όνομα τους με

διάφορα γεγονότα.

Για παράδειγμα, η Eddie BaKer είναι χορηγός του τελικού

γύρου του παιχνιδιού National Geography Bee. Βιβλία με δια-

φημίσεις του Calvin Klein και της Nike στα εξώφυλλα μοιρά-

ζονται στους μαθητές. Η Nike, όπως και άλλοι κατασκευαστές

παπουτσιών, θέλοντας να αποκτήσει πρόσβαση στα αστέρια

του αύριο, γίνεται χορηγός σε ομάδες μπάσκετ λυκείων σε γει-

τονιές του κέντρου των πόλεων.

Η Pizza Hut έχει δημιουργήσει το πρόγραμμα «Book-It» για

να ενθαρρύνει τα παιδιά να διαβάζουν. Αν οι μαθητές συμπλη-

ρώσουν τον μηνιαίο στόχο διαβάσματος, επιβραβεύονται μ' ένα

«πιστοποιητικό» και με κουπόνι για πίτσα. Στο εστιατόριο, ο δι-

ευθυντής τους συγχαίρει προσωπικά και τους δίνει ένα αυτο-

κόλλητο καθώς και το «πιστοποιητικό τους». Η Pizza Hut προ-

τείνει στους διευθυντές των σχολείων να δημιουργήσουν ένα

κατάλογο «Pizza Hut Book-It» των παιδιών που έχουν τιμηθεί

από την εταιρεία και να τον αναρτήσουν στο σχολείο, σε σημείο

ορατό απ' όλους.

Οι εταιρείες General Mills και Campbell's Soup κατέστρω-

σαν ένα καλύτερο σχέδιο. Αντί να δίνουν δωρεάν βραβεία,

έχουν και οι δύο προγράμματα επιβράβευσης των σχολείων για

να πείθουν τους γονείς των παιδιών ν' αγοράζουν τα προϊόντα

τους. Σύμφωνα με το πρόγραμμα «Box Tops for Education» της

General Mills, τα σχολεία παίρνουν δέκα σεντς για κάθε καπάκι

προϊόντων της εταιρείας που θα στείλουν, και μπορούν να κερ-

156 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

δίσουν μέχρι και 10.000 δολάρια μέσα σ' ένα χρόνο. Δηλαδή

100.000 πωληθέντα προϊόντα της General Mills. To πρόγραμ-

μα της σούπας Campbell «Labels for Education» δεν πάει πίσω.

Ψαρεύει πελάτες με τη φράση «Προσφέρουμε στα παιδιά της

χώρας ΔΩΡΕΑΝ σχολικό υλικό!» Τα σχολεία μπορούν να κερ-

δίσουν έναν «δωρεάν» υπολογιστή Apple iMac με μόνο 94.950

ετικέτες σούπας. Η Campbell προτείνει στα σχολεία να θέσουν

το στόχο μιας ετικέτας τη μέρα από κάθε μαθητή. Με τη συντη-

ρητική εκτίμηση της Campbell, ότι κάθε μαθητής θα προσφέ-

ρει τη βδομάδα πέντε ετικέτες σούπας, το μόνο που χρειάζεται

είναι πεντακόσια είκοσι οχτώ παιδιά για να εξασφαλιστεί αυτός

ο δωρεάν υπολογιστής.

Και δεν είναι μόνο αυτού του είδους οι χορηγίες που φέρ-

νουν κοντά τα σχολεία και τις επιχειρήσεις. Στη δεκαετία του

'90 υπήρχε μια απίστευτη αύξηση της τάξης του 1384% στις

αποκλειστικές συμφωνίες μεταξύ σχολείων και εταιρειών ανα-

ψυκτικών. Διακόσες σαράντα σχολικές περιφέρειες σε τριάντα

δύο πολιτείες έχουν υπογράψει αποκλειστικά συμβόλαια προ-

ώθησης των προϊόντων μιας από τις τρεις μεγάλες βιομηχανίες

(Coca-Cola, Pepsi, Dr. Pepper). Ακόμα αναρωτιέστε γιατί υπάρ-

χουν σήμερα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά από ποτέ άλλοτε;

Ή περισσότερες νέες γυναίκες με έλλειψη ασβεστίου επειδή δεν

πίνουν αρκετό γάλα; Και παρότι ο ομοσπονδιακός νόμος απα-

γορεύει την πώληση αναψυκτικών στα σχολεία πριν αρχίσει η

ώρα του μεσημεριανού, σε ορισμένα σχολεία με πολλούς μαθη-

τές το «μεσημεριανό» αρχίζει από το πρωί. Τεχνητά χρωματι-

σμένο ανθρακούχο ζαχαρόνερο - το γεύμα των πρωταθλητών!

(Το Μάιο του 2001 η Coca-Cola ενέδωσε στη δημόσια πίεση

ανακοινώνοντας ότι θα προσθέσει στα αυτόματα μηχανήματα

των σχολείων νερό, χυμούς και άλλα αναψυκτικά χωρίς ζάχα-

ρη και καφεΐνη, αλλά πλούσια σε ασβέστιο.)

Υποθέτω ότι θα αντέξουν αυτές τις παραχωρήσεις, αν λά-

βουμε υπόψη τη συμφωνία τους με τη σχολική περιφέρεια του

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 157

Κολοράντο Σπρινγκς. Το Κολοράντο βρίσκεται στην πρωτοπο-

ρία σε ό,τι αφορά στις σχέσεις των σχολείων με τις εταιρείες

αναψυκτικών. Η περιφέρεια του Κολοράντο Σπρινγκς θα ει-

σπράξει 8,4 εκατομμύρια δολάρια σε διάστημα δέκα ετών από

τη συμφωνία με την Coca-Cola - και ακόμα περισσότερα αν

υπερβεί σε πωλήσεις τα 70.000 κιβώτια με προϊόντα της Coca-

Cola ετησίως. Για να διασφαλίσουν, λοιπόν, τις πωλήσεις αυ-

τές, οι αξιωματούχοι των σχολικών περιφερειών συνέστησαν

στους διευθυντές να επιτρέπουν στους μαθητές απεριόριστη

πρόσβαση στα αυτόματα μηχανήματα της εταιρείας και να τους

επιτρέπουν να πίνουν Coca-Cola και μέσα στην τάξη.

Αλλά η Coca-Cola δεν είναι η μόνη. Στην Κομητεία Τζέφερ-

σον, στη σχολική περιφέρεια του Κολοράντο (όπου βρίσκεται

και το Λύκειο Κολουμπάιν) η Pepsi συνεισέφερε 1,5 εκατομμύ-

ριο δολάρια για την κατασκευή ενός νέου γηπέδου. Ορισμένα

σχολεία της κομητείας πρόσφεραν ένα μάθημα, μέρος του οποί-

ου είχε σχεδιαστεί από την Pepsi, που ονομάστηκε «Η Εταιρεία

Ανθρακούχων Αφεψημάτων». Οι μαθητές δοκίμαζαν Pepsi,

ανέλυαν δείγματα της, παρακολουθούσαν μια βιντεοσκοπημένη

περιήγηση εργοστασίου εμφιάλωσης και επισκέπτονταν το ερ-

γοστάσιο της στην περιοχή.

Η σχολική περιφέρεια του Γουάλι, στο Τέξας, υπέγραψε το

1996 μια συμφωνία που μοίραζε τα δικαιώματα πώλησης ανα-

ψυκτικών στα σχολεία της ανάμεσα στην Coca-Cola και την Dr.

Pepper. Κάθε εταιρεία κατέβαλε 31.000 δολάρια το χρόνο. Το

1998 η κομητεία άλλαξε γνώμη και υπέγραψε αποκλειστική

συμφωνία δεκαπέντε χρόνων με την Coca-Cola που θα της απέ-

φερε συνολικά 1,2 εκατομμύρια δολάρια. Η Dr. Pepper υπέβα-

λε μήνυση σε βάρος της κομητείας για παραβίαση συμβολαίου.

Η σχολική περιφέρεια εξαγόρασε το συμβόλαιο της με την Dr.

Pepper, πληρώνοντας εκατόν εξήντα χιλιάδες δολάρια και δα-

πάνησε άλλα είκοσι χιλιάδες δολάρια σε νομικά έξοδα.

Και δεν είναι μόνο οι εταιρείες που ορισμένες φορές απο-

158 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

βάλλονται από τα σχολεία. Οι μαθητές που δεν συμμορφώνο-

νται με το σχολικό επιχειρηματικό πνεύμα αντιμετωπίζουν τον

ίδιο κίνδυνο. Όταν ο Μάικ Κάμερον φόρεσε ένα μπλουζάκι της

Pepsi την «Ημέρα της Coca-Cola» στο Λύκειο Γκρινμπιέρ, της

Τζόρτζια, αποβλήθηκε για μία μέρα. Η «Ημέρα της Coca-

Cola» ήταν μέρος της συμμετοχής του σχολείου στον εθνικό

διαγωνισμό «Συνεργαστείτε με την Coca-Cola», ο οποίος βρα-

βεύει με δέκα χιλιάδες δολάρια το Λύκειο που θα έχει την καλύ-

τερη ιδέα προώθησης εκπτωτικών κουπονιών της Coca-Cola.

Οι υπεύθυνοι στο λύκειο Γκρινμπιέρ ισχυρίστηκαν ότι ο Κάμε-

ρον αποβλήθηκε επειδή «επέφερε αναστάτωση και προσπάθη-

σε να αμαυρώσει την εικόνα του σχολείου», όταν έβγαλε το

πουκάμισο που φορούσε αποκαλύπτοντας ένα κοντομάνικο με

το σήμα της Pepsi, τη στιγμή που οι μαθητές ποζάριζαν για φω-

τογράφηση, σχηματίζοντας τη λέξη Coke. Ο Κάμερον είπε ότι

το κοντομάνικο φαινόταν όλη τη μέρα, αλλά μέχρι τη φωτογρά-

φηση δεν υπήρξε πρόβλημα. Κανένα πρόβλημα για το τμήμα

μάρκετινγκ, η Pepsi έστειλε αμέσως στο μαθητή μια κούτα με

κοντομάνικα και καπελάκια της Pepsi.

Κι αν δεν αρκεί η μετατροπή των μαθητών σε κινούμενες

διαφημίσεις, τα σχολεία και οι επιχειρήσεις μετατρέπουν ορι-

σμένες φορές το ίδιο το σχολείο σε μια τεράστια φωτεινή δια-

φημιστική πινακίδα. Η χρησιμοποίηση του σχολικού χώρου,

με τους πίνακες ανακοινώσεων, τις ταράτσες, τους τοίχους και

τα διδακτικά βιβλία, για λογότυπα και διαφημίσεις επιχειρήσε-

ων έχει αυξηθεί κατά 539%.

Το Κολοράντο Σπρινγκς, που δεν ικανοποιήθηκε ξεπουλώ-

ντας την ψυχή του στην Coca-Cola, έχει γεμίσει τα σχολικά λε-

ωφορεία με διαφημίσεις των Burger King, των Wendy's και άλ-

λων μεγάλων εταιρειών. Επίσης μοιράστηκαν στους μαθητές

δωρεάν καλύμματα βιβλίων και σχολικά προγράμματα με δια-

φημίσεις των Kellogg's Pop-Tarts και φωτογραφίες διασημοτή-

των του FOX TV.

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 159

Όταν τα μέλη της ανεξάρτητης σχολικής περιφέρειας του

Γκρέιπβαϊν-Κόλεϊβιλ του Τέξας αποφάσισαν ότι δεν θέλουν

διαφημίσεις μέσα στις τάξεις, επέτρεψαν στην Dr. Pepper και τη

7-Up να ζωγραφίσουν τα λογότυπα τους στις ταράτσες δύο λυ-

κείων. Τα δύο γυμνάσια, κάθε άλλο παρά συμπτωματικά, βρί-

σκονται κάτω από τους αεροδιάδρομους του αεροδρομίου του

Ντάλας.

Τα σχολεία δεν αναζητούν απλώς τρόπους για να διαφημί-

σουν ενδιαφέρονται και για τις απόψεις των μαθητών για διά-

φορα προϊόντα. Γι' αυτό, σε ορισμένα σχολεία, οι εταιρείες

πραγματοποιούν έρευνες αγοράς μέσα στις αίθουσες, σε ώρες

μαθήματος. Σύμφωνα με την Education Market Resources του

Κάνσας, «τα παιδιά απαντούν ελεύθερα και άνετα σ' ερωτήσεις

και ερεθίσματα» στο σχολικό περιβάλλον. (Φυσικά, αυτό υποτί-

θεται ότι έπρεπε να κάνουν στις τάξεις — αλλά με στόχο την ανά-

πτυξη τους και όχι για λογαριασμό κάποιας επιχείρησης.) Η

αντικατάσταση του μαθήματος από τα ερωτηματολόγια μίας

έρευνας μάρκετινγκ σίγουρα δεν είναι προς όφελος τους.

Οι εταιρείες έχουν μάθει, επίσης, να πλησιάζουν αυτό το ει-

δικό κοινό με διάφορες χορηγίες εκπαιδευτικού υλικού. Η

πρακτική αυτή, όπως και οι άλλες, έχει σημειώσει εκρηκτική

αύξηση, κατά 1875%, από το 1990.

Οι δάσκαλοι έχουν προβάλει ένα βίντεο της Shell Oil που

μαθαίνει στους μαθητές ότι ο τρόπος για να έρθουν σ' επαφή με

τη φύση είναι το αυτοκίνητο - αφού γεμίσουν πρώτα το ρεζερ-

βουάρ του τζιπ τους σ' ένα πρατήριο της Shell. H ExxonMobil

προετοίμασε σχέδια μαθημάτων σχετικά με την άγρια φύση

στην περιοχή Πρινς Γουίλιαμ Σάουντ, την περιοχή της οικολο-

γικής καταστροφής που προκλήθηκε από τη διαρροή πετρελαί-

ου από το πλοίο «Βαλντέζ» της Exxon. Ένα βιβλίο μαθηματι-

κών της τρίτης τάξης του δημοτικού έχει ασκήσεις αριθμητικής

στις οποίες χρησιμοποιούνται καραμέλες Tootsie. Ένα μάθημα

που χορηγείται από τη σοκολατοβιομηχανία Hershey και διδά-

160 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

σκεται σε πολλά σχολεία περιέχει και την «Ονειρεμένη σοκολα-

τομηχανή» που περιλαμβάνει μαθήματα μαθηματικών, φυσι-

κής, γεωγραφίας — και διατροφής.

Σ' έναν αριθμό λυκείων, το μάθημα οικονομικών παρέχεται

από την General Motors, η οποία συγγράφει και προσφέρει τα

βιβλία καθώς και το περιεχόμενο του μαθήματος. Οι μαθητές

μαθαίνουν από την General Motors τα αγαθά του καπιταλισμού

και τον τρόπο διαχείρισης μιας εταιρείας - σαν την General

Motors.

Και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να εντυπώσεις στα μυα-

λά των παιδιών της χώρας το λογότυπο μιας επιχείρησης, αν

όχι μέσω της τηλεόρασης, του Ίντερνετ και της σχολικής αίθου-

σας; Η ηλεκτρονική προώθηση προϊόντων, με την εταιρεία να

προσφέρει προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλο

εξοπλισμό στα σχολεία με αντάλλαγμα το δικαίωμα διαφήμισης

στους μαθητές, έχει αυξηθεί κατά 139%.

Ένα παράδειγμα είναι η επιχείρηση ZapMe! που προσφέ-

ρει στα σχολεία δωρεάν ένα εργαστήριο υπολογιστών και πρό-

σβαση σε προεπιλεγμένα σάιτ του Διαδικτύου. Σε αντάλλαγμα

τα σχολεία πρέπει να υποσχεθούν ότι το εργαστήριο θα παρα-

μένει ανοιχτό τουλάχιστον τέσσερις ώρες τη μέρα. Ποια είναι η

κομπίνα; Το πρόγραμμα πλοήγησης στο Ίντερνετ της ZapMe

προβάλλει συνεχώς διαφημίσεις - και η εταιρεία συγκεντρώ-

νει πληροφορίες για τις συνήθειες των μαθητών στο Ίντερνετ,

τις οποίες μπορεί στη συνέχεια να μεταπωλήσει σε άλλες επι-

χειρήσεις.

Ίσως η χειρότερη περίπτωση ηλεκτρονικού μάρκετινγκ να

είναι το τηλεοπτικό κανάλι Channel One. Οχτώ εκατομμύρια

μαθητές σε δώδεκα χιλιάδες αίθουσες παρακολουθούν καθημε-

ρινά το Channel One, που εκπέμπει ειδήσεις του σχολείου και

διαφημίσεις. (Ναι: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ.) Τα παιδιά διαθέτουν συ-

νολικά έξι σχολικές ημέρες το χρόνο, παρακολουθώντας το

Channel One στο 40% σχεδόν των αμερικανικών γυμνασίων

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 161

και λυκείων. Εκπαιδευτικός χρόνος που χάνεται μόνο σε δια-

φημίσεις; Μια ολόκληρη σχολική ημέρα ετησίως.

Ναι, μπορεί οι γιατροί και οι εκπαιδευτικοί να συμφωνούν

ότι τα παιδιά δεν χορταίνουν ποτέ να παρακολουθούν τηλεόρα-

ση. Και ίσως να υπάρχει χώρος στο σχολείο για κάποια τηλεο-

πτικά προγράμματα - διατηρώ τρυφερές αναμνήσεις από τηλε-

οπτικές μεταδόσεις στο σχολείο μου. Αλλά από τις ημερήσιες

δωδεκάλεπτες προβολές του Channel One, μόνο το 20% του

τηλεοπτικού χρόνου αφιερώνεται σε πολιτικές και οικονομικές

ειδήσεις ή σε πολιτιστικά και κοινωνικά θέματα. Και μένει ένα

τεράστιο 80% για διαφημίσεις, αθλητικά, το δελτίο καιρού και

διαφημιστικά σποτ του Channel One.

Το κανάλι χρησιμοποιείται δυσανάλογα πολύ σε σχολεία

κοινοτήτων με χαμηλές εισοδηματικές τάξεις και αυξημένη

πληθυσμιακά μειονοτική σύνθεση, όπου τα κονδύλια για την

εκπαίδευση είναι ελάχιστα και άρα ελάχιστα είναι τα χρήματα

που διατίθενται σε σχολικά βιβλία και άλλο ακαδημαϊκό υλικό.

Από τη στιγμή που οι περιφέρειες αυτές δέχονται τις χορηγίες

των επιχειρήσεων, δεν θίγονται σοβαρά από την αδυναμία της

κυβέρνησης να παράσχει τα ανάλογα κονδύλια.

Για τους περισσότερους από εμάς, η μοναδική φορά που

μπαίνουμε σ' ένα αμερικανικό λύκειο είναι για να ψηφίσουμε

σε τοπικό επίπεδο. (Και αυτή είναι η απόλυτη ειρωνεία - η

συμμετοχή στο ιερό τελετουργικό της δημοκρατίας μέσα στο

ίδιο κτήριο όπου δύο χιλιάδες μαθητές ζουν υπό μορφή ολο-

κληρωτικής δικτατορίας.) Οι διάδρομοι είναι γεμάτοι από

εξουθενωμένους μαθητές που περιφέρονται, ζαλισμένοι και

σαστισμένοι, από αίθουσα σε αίθουσα κι αναρωτιούνται τι

σκατά γυρεύουν εκεί. Μαθαίνουν να παπαγαλίζουν τις απα-

ντήσεις που η πολιτεία θέλει να δίνουν, και οποιαδήποτε προ-

σπάθεια να προωθήσουν την ατομικότητα τους κρίνεται ύπο-

πτη. Επισκέφτηκα πρόσφατα ένα σχολείο και μερικά παιδιά

με ρώτησαν αν είχα παρατηρήσει ότι όλοι οι μαθητές φορού-

162 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

σαν λευκά ή κάποιο άλλο ουδέτερο χρώμα. Κανένας δεν τολ-

μάει να φορέσει μαύρα ή οτιδήποτε άλλο θα τον έκανε να ξε-

χωρίζει, διότι θα βρεθεί αμέσως στο γραφείο του διευθυντή -

όπου θα τον περιμένει η ψυχολόγος του σχολείου για να ανα-

λύσει κατά πόσο το μπλουζάκι των Limp Bizkit σημαίνει ότι

σκοπεύει να πυροβολήσει την κυρία Νέλσον, την καθηγήτρια

της Γεωμετρίας.

Κι έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να καταπιέζουν την προσωπι-

κότητα τους. Μαθαίνουν ότι είναι καλύτερα να συμφωνείς με

Μήπως είστε μαθητής δολοφόνος;

Ο κατάλογος που ακολουθεί περιλαμβάνει τα χαρακτηρι-

στικά τα οποία το FBI θεωρεί ως «παράγοντες κινδύνου»

για μαθητές που είναι πιθανό να διαπράξουν βίαιες πρά-

ξεις. Μείνετε μακριά από κάθε μαθητή που εμφανίζει:

* Δυσκολία προσαρμογής στα μαθήματα

* Εξοικείωση με τα όπλα

* Κατάθλιψη

* Ροπή προς το αλκοόλ και τα ναρκωτικά

* Αποξένωση

* Ναρκισσισμό

* Απρεπές χιούμορ

* Απεριόριστη χρήση τηλεόρασης και Διαδικτύου

Εφόσον αυτές οι ιδιότητες χαρακτηρίζουν όλους σας,

εγκαταλείψτε αμέσως το σχολείο. Η κατ' οίκον διδασκαλία

δεν είναι λύση, διότι θα πρέπει ν' αποφεύγετε και τον εαυτό

σας.

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 163

τους υπόλοιπους για να τη βολεύεις. Μαθαίνουν ότι αν προκα-

λέσουν κάποιο κλυδωνισμό, θα βρεθούν εκτός σχολείου. Μην

αμφισβητείς την εξουσία. Κάνε ό,τι σου λένε. Μη σκέφτεσαι,

κάνε ό,τι σου πω.

Α, και να έχεις μια καλή και παραγωγική ζωή ως ενεργό,

προσαρμοσμένο μέλος της δημοκρατίας μας!

ΠΩΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣΑΝΤΙ ΓΙΑ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για ν' αντισταθείς στο λύκειο σου —

και να το απολαύσεις κιόλας. Το μυστικό είναι να μάθεις ποιοι

είναι οι κανονισμοί και ποια τα δικαιώματα σου σύμφωνα με το

νόμο και την πολιτική της σχολικής περιφέρειας. Αυτό θα σε

βοηθήσει ν' αποφύγεις περιττούς μπελάδες.

Και μπορεί να σου αποφέρει και ορισμένα απρόβλεπτα κέρ-

δη. Ο Ντέιβιντ Σάνκουλα, ένας φοιτητής που με βοήθησε στη

συγγραφή αυτού του βιβλίου, μου εξιστόρησε πώς όταν ήταν

μαθητής στο λύκειο του Κεντάκι, αυτός και οι φίλοι του ανακά-

λυψαν έναν περίεργο πολιτειακό νόμο, σύμφωνα με τον οποίο

οι μαθητές δικαιούνται να απουσιάσουν από το σχολείο για να

μετάσχουν στο πανηγύρι της πολιτείας. Προφανώς το νομοθε-

τικό σώμα της πολιτείας ψήφισε τον συγκεκριμένο νόμο πριν

από αρκετά χρόνια για να βοηθήσει κάποιο αγροτόπαιδο να πά-

ει το υποψήφιο για βράβευση γουρούνι του στο τοπικό πανη-

γύρι χωρίς να τιμωρηθεί για την απουσία του απ' το σχολείο.

Αλλά ο νόμος ίσχυε ακόμα και έδινε σε κάθε μαθητή, ανεξάρτη-

τα από το λόγο που πρόβαλλε, το δικαίωμα να ζητήσει να λεί-

ψει από το σχολείο την ημέρα του πανηγυριού. Φανταστείτε,

λοιπόν, το ύφος του διευθυντή όταν ο Ντέιβιντ και οι φίλοι του

υπέβαλαν τα αιτήματα τους για να πάρουν άδεια — και δεν είχε

δικαίωμα ν' αρνηθεί να τη δώσει.

164 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ιδού μερικά ακόμα πράγματα που μπορείτε να κάνετε:

Ι. Διακωμωδήστε την εκλογική διαδικασία

Το μαθητικό συμβούλιο και οι εκλογές αποτελούν το μεγαλύτε-ρο προπέτασμα καπνού που δημιουργεί το σχολείο, δημιουρ-γώντας την ψευδαίσθηση ότι πράγματι έχεις κάποιο λόγο στηδιοίκηση του σχολείου. Οι περισσότεροι μαθητές που διεκδι-κούν αυτά τα αξιώματα είτε αντιμετωπίζουν σοβαρά αυτό πουκάνουν — ή απλώς πιστεύουν ότι θα κάνει καλή εντύπωση στηναίτηση τους για το πανεπιστήμιο.

Γιατί λοιπόν να μην κατέβεις κι εσύ; Κάν' το απλώς και μόνογια να γελοιοποιήσεις την ήδη γελοία διαδικασία. Φτιάξε δικόσου κόμμα, και δώσ' του μια γελοία ονομασία. Μοίρασε τρελέςυποσχέσεις στην προεκλογική εκστρατεία: Αν εκλεγώ, θα καθιε-ρώσω την αμοιβάδα ως τη σχολική μασκότ ή Αν εκλεγώ, θαεπιμείνω να δοκιμάζει ο λυκειάρχης το σχολικό φαγητό πρινφάνε οι μαθητές. Υψώστε πανό με έξυπνα συνθήματα: «Ψηφί-στε εμένα — έναν πραγματικά αποτυχημένο!»

Αν εκλεγείς, μπορείς να αφιερώσεις την ενεργητικότητα σουπροκειμένου να επιτύχεις πράγματα που θα τρελάνουν το διευ-θυντή αλλά και θα βοηθήσουν τους συμμαθητές σου (απαιτώ-ντας δωρεάν προφυλακτικά, αξιολογήσεις των καθηγητών απότους μαθητές, λιγότερες εργασίες για το σπίτι ώστε να μπορείτενα κοιμάστε πριν από τα μεσάνυχτα κλπ.).

2. Οργανώστε μια Σχολική Λέσχη

Έχετε κάθε δικαίωμα να το κάνετε. Ζητήστε από έναν καθηγητή

που συμμερίζεται τις ιδέες σας να σας βοηθήσει. Η Λέσχη

Ελεύθερης Επιλογής. Η Λέσχη Ελεύθερης Έκφρασης. Η Λέ-

σχη κατά των Διακρίσεων. Κάντε όλα τα μέλη «πρόεδρο» της λέ-

σχης, ώστε να μπορούν να το αναφέρουν στις αιτήσεις τους για

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ε Θ Ν Ο Σ 165

το πανεπιστήμιο. Μια γνωστή μου μαθήτρια προσπάθησε να

δημιουργήσει μια Φεμινιστική Λέσχη, αλλά ο διευθυντής δεν το

επέτρεψε γιατί θα αναγκαζόταν να επιτρέψει και την ίδρυση

Φαλλοκρατικής Λέσχης. Τέτοιου είδους ηλίθιες αντιλήψεις θα

τις αντιμετωπίσετε, αλλά μην το βάλετε κάτω. (Διάβολε, αν βρε-

θείτε σ' αυτή τη θέση, πείτε εντάξει — και προτείνετε στο διευθυ-

ντή να πρωτοστατήσει ο ίδιος στην ίδρυση της Φαλλοκρατικής

Λέσχης.)

3. Φτιάξτε δική σας εφημερίδα ή ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο

Είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα σας. Αν φροντί-

σετε να μην είστε χυδαίοι, ή συκοφαντικοί, ή δεν τους δώσετε

κάποιο λόγο να σας κλείσουν, μπορεί ν' αποδειχτεί ένας υπέρο-

χος τρόπος για να γίνεται γνωστό ό,τι συμβαίνει στο σχολείο.

Χρησιμοποιήστε χιούμορ. Οι μαθητές θα ξετρελαθούν.

4. Ασχοληθείτε με τα κοινά

Να πηγαίνετε στις συνεδριάσεις του σχολικού συμβουλίου καινα ενημερώνεστε για όσα συμβαίνουν στο σχολείο σας. Νααξιώνετε ν' αλλάξουν κάποια πράγματα, θα προσπαθήσουν νασας αγνοήσουν ή να σας κάνουν να υποστείτε μια πολύωρη,βαρετή συνεδρίαση πριν σας δώσουν το λόγο, αλλά είναι υπο-χρεωμένοι να το κάνουν. Γράψτε στον εκδότη της τοπικής εφη-μερίδας. Οι ενήλικες δεν έχουν ιδέα για το τι συμβαίνει στο λύ-κειο σας. Ενημερώστε τους. Πιθανότατα θα βρείτε κάποιον νασας υποστηρίξει.

Αυτά είναι πιθανό να προκαλέσουν κάποια αναστάτωση και

ίσως χρειαστείτε βοήθεια. Αν το σχολείο σας επιχειρήσει να σας

εκδικηθεί, επικοινωνήστε με την American Civil Liberties Union

(Αμερικανική Ένωση για τα Δικαιώματα του Πολίτη). Απειλή-

στε με μηνύσεις — οι διευθυντές μισούν αυτή τη λέξη. Απλά να

166 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

θυμάστε: δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση από το ύφος του

διευθυντή όταν έχετε το πάνω χέρι. Χρησιμοποιήστε το.

Και μην ξεχνάτε:

Κανένας δεν θα ενδιαφερθεί ποτέ για τη διαγωγή σaς, στο

απολυτήριο!

ΕΞΙ

Ωραίος πλανήτης!Δεν μένει κανείς εδώ;

Θα 'θελα να ξεκινήσω αυτό το κεφάλαιο αποκαλύπτοντας μια

από τις μεγαλύτερες, κατά τη γνώμη μου, απειλές που αντιμε-

τωπίζει σήμερα το περιβάλλον μας.

Τον εαυτό μου.

Ακριβώς - είμαι ένας κινούμενος οικολογικός εφιάλτης.

Ας αρχίσουμε με το εξής: δεν ανακυκλώνω.

Πιστεύω ότι η ανακύκλωση είναι σαν να πηγαίνεις στην εκ-

κλησία - εμφανίζεσαι μια φορά τη βδομάδα, αισθάνεσαι καλά

κι έχεις κάνει το καθήκον σου. Μετά μπορείς να επιστρέψεις

στις χαρές της αμαρτίας!

Αλλά ας ρωτήσω κάτι: γνωρίζετε πού πηγαίνουν όλες εκεί-

νες οι εφημερίδες αφού τις αφήσετε στο κέντρο ανακύκλωσης

ή πού καταλήγουν τα κουτάκια της σόδας αφού τα πετάξετε

στους ειδικούς μπλε κάδους; Σε κάποια εγκατάσταση όπου θα

ανακυκλωθούν; Πώς το ξέρετε; Έχετε ακολουθήσει ποτέ τα

φορτηγά που παραλαμβάνουν τα ανακυκλώσιμα για να δείτε

πού πηγαίνουν; Ενδιαφέρεστε; Σας φτάνει να διαχωρίζετε το

γυαλί από το πλαστικό, το χαρτί από το αλουμίνιο — και ν' αφή-

νετε την υπόλοιπη δουλειά σε κάποιον άλλον;

168 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ποτέ δεν θα πάψω να εκπλήσσομαι από την αφέλεια των αν-

θρώπων και την τυφλή υπακοή τους στην εξουσία. Αν το σήμα

λέει Ανακύκλωση, εμείς κάνουμε το καθήκον μας και υποθέ-

τουμε πως ό,τι βάλουμε εκεί μέσα θα ανακυκλωθεί. Αν ο κάδος

είναι μπλε, τότε έχουμε μια εξασφαλισμένη εγγύηση ότι τα γυά-

λινα μπουκάλια που πετάμε θα συνθλίβουν, θα λιώσουν και θα

μετατραπούν σε καινούργια μπουκάλια μπίρας.

Για ξανασκεφτείτε το.

Μια νύχτα, γυρίζοντας αργά στο σπίτι από τη δουλειά, είδα

τους σκουπιδιάρηδες να εκσφενδονίζουν στο απορριμματοφό-

ρο τις μπλε σακούλες που περιέχουν τα μπουκάλια μαζί με τα

υπόλοιπα σκουπίδια. Ρώτησα το θυρωρό του κτηρίου μας αν

ήταν φυσιολογικό αυτό.

«Έχουν πολλά σκουπίδια να μαζέψουν», είπε. «Ορισμένες

φορές δεν προλαβαίνουν να τα χωρίσουν όλα».

Αναρωτήθηκα αν ήταν κάτι το έκτακτο ή η συνηθισμένη δια-

δικασία. Ιδού μερικά πράγματα που έμαθα:

Στα μέσα της δεκαετίας του '90, Ινδοί οικολόγοι-ακτιβιστές

ανακάλυψαν ότι η Pepsi δημιουργούσε ένα περίπλοκο πρόβλη-

μα ρύπανσης στη χώρα τους. Χρησιμοποιημένα πλαστικά

μπουκάλια της Pepsi που είχαν δοθεί για ανακύκλωση στις

Ηνωμένες Πολιτείες μεταφέρονταν στην Ινδία για να ανακυ-

κλωθούν και να μετατραπούν σε νέα μπουκάλια της Pepsi ή άλ-

λα πλαστικά δοχεία. Αλλά ο γενικός διευθυντής του εργοστασί-

ου Futura Industry στα περίχωρα του Μάντρας, όπου

εναποτίθενται τα περισσότερα απορρίμματα, παραδέχτηκε ότι

πολλά απ' αυτά δεν ανακυκλώνονταν ποτέ. Και, το χειρότερο,

τη στιγμή που αποκαλυπτόταν η αλήθεια για την ανακύκλωση,

η εταιρεία ανακοίνωσε ότι θ' ανοίξει στην Ινδία εργοστάσιο κα-

τασκευής πλαστικών μπουκαλιών μιας χρήσης προς εξαγωγή

στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, αφήνοντας τα το-

ξικά κατάλοιπα στην Ινδία. Έτσι ενώ η Ινδία αναλάμβανε το πε-

ριβαλλοντικό και υγειονομικό κόστος, οι καταναλωτές στις βίο-

Ω Ρ Α Ι Ο Ι Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 6 9

μηχανικές χώρες συνέχιζαν να χρησιμοποιούν πλαστικά προϊό-

ντα χωρίς να υπόκεινται στις συνέπειες. Και όλα αυτά, ενώ

εμείς οι καταναλωτές είμαστε ηθικά ικανοποιημένοι, σίγουροι

ότι συμβάλλουμε στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της

ανακύκλωσης.

Σε μια άλλη περίπτωση, ένα περιοδικό του Σαν Φραντσίσκο

συμφώνησε με μια εταιρεία ανακύκλωσης να παραλαμβάνει

κάθε μήνα όλα τα απορρίμματα λευκού χαρτιού. Όταν ένας ερ-

γαζόμενος ακολούθησε μια μέρα το φορτηγό αποκομιδής, είδε

το χαρτί που θεωρητικά έπρεπε ν' ανακυκλώνεται, να καταλήγει

μαζί με χρησιμοποιημένες συσκευασίες McDonalds και ποτή-

ρια από τα Starbucks.

Το 1999 μια έρευνα σχετικά με την τύχη των απορριμμάτων

του Κογκρέσου, αποκάλυψε ότι το 71% από τους 2670 τόνους

χαρτιού που χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο από το νομοθετικό

σώμα δεν ανακυκλώνονται γιατί είναι ανακατεμένο με υπολείμ-

ματα φαγητού και άλλα μη ανακυκλώσιμα υλικά. Τον ίδιο χρό-

νο, περίπου 5000 τόνοι από γυάλινα μπουκάλια, αλουμινένια

δοχεία, χαρτόνια και άλλα ανακυκλώσιμα σκουπίδια του Καπι-

τωλίου απλά ξεφορτώνονταν σε μια χωματερή. Αν το Κογκρέσο

είχε ανακυκλώσει όπως έπρεπε τα συγκεκριμένα απορρίμματα,

θα είχε κάνει στους φορολογούμενους οικονομία 700.000 δο-

λάρια.

Σε όλες τις περιπτώσεις ανακάλυπτα το ίδιο πράγμα. Καμιά

πραγματική ανακύκλωση δεν γινόταν. Μας δούλευαν.

Έτσι σταμάτησα ν' ανακυκλώνω. Κατέληξα στο συμπέρα-

σμα πως όταν ανακύκλωνα, το μόνο που έκανα ήταν να διαλύω

τις ενοχές μου. Από τη στιγμή που έκανα το μικρό καθήκον μου

του διαχωρισμού χαρτιού-γυαλιού-μετάλλου, δεν χρειαζόταν

να κάνω τίποτε άλλο για να σώσω τον Πλανήτη Γη. Όταν άφη-

να τα μπουκάλια και τις εφημερίδες μου στους ανάλογους κά-

δους, μπορούσα να έχω καθαρή τη συνείδηση μου και ν' αφή-

σω σε κάποιον άλλον την υπόλοιπη δουλειά. Χωρίς να βλέπω,

170 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Πώς να κάνεις οικονομία στη βενζίνη

* Κάνε οτοστόπ: Είναι τζάμπα, κάνεις νέες γνωριμίες και εν-

διαφέρουσες συζητήσεις. Πρόσθετο δώρο: μεγάλες πι-

θανότητες να συμμετάσχετε (σε δεύτερο ρόλο) στην εκπο-

μπή Americas Most Wanted22 ή σε τηλεταινία με τίτλο

Επικίνδυνη διαδρομή.

* Ζήσε σε πόλη με αξιόπιστα μέσα μεταφοράς: Αλλά, σε παρα-καλώ, μην έρθεις στη Νέα Υόρκη - είναι ήδη ασφυκτικάγεμάτη. Δοκίμασε κάποια άλλη πόλη με εκτεταμένο,αξιόπιστο δίκτυο όπως... όπως... εεε... καλά, ξέχνα το,έλα στη Νέα Υόρκη. Έχω ένα άδειο δωμάτιο, μπορείς ναμείνεις σπίτι μου.

* Κλέψε βενζίνη από αυτοκίνητα που είναι παρκαρισμένα στο αε-ροδρόμιο. Δεν πρόκειται να πάνε πουθενά. Κρίμα τόσηβενζίνη να μένει αχρησιμοποίητη. Χώρια που αποτελείκαι δημόσιο κίνδυνο: φαντάσου τι θα γίνει αν πέσει ένααεροπλάνο πάνω στα χιλιάδες παρκαρισμένα αυτοκίνη-τα, που είναι γεμάτα με την εξαιρετικά εύφλεκτη βενζίνη.Απλώς πρόσεξε μην την καταπιείς όταν θα ρουφάς.

* Φρόντισε να οδηγείς πίσω από φορτηγά για να μειώνεις τηναντίσταση του αέρα. Ειδικοί της οδικής ασφάλειας ίσωςσας αποθαρρύνουν, αλλά αποδίδει. Βάλε Τρίτη, χαλά-ρωσε κι απόλαυσε τη θέα. Μειονέκτημα: μπορεί να σεπλακώσει στο ξύλο σε κάποιο μοναχικό πάρκινγκ έναςφορτηγατζής με τατουάζ «Ξύσε με» στο μέτωπο του.

* Κοίτα να εγκατασταθείς στο γραφείο ή στο χώρο δουλειάς σου.Καταργεί τόσο την καθημερινή μετακίνηση στο γραφείο,

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 7 1

με την οποία σπαταλάς βενζίνη, όσο και την ενοχλητική μη-

νιαία καταβολή του ενοικίου. Πλεονέκτημα: θα εντυπωσιά-

σεις το αφεντικό σου αφού θα είσαι πάντα ο πρώτος που θ'

αρχίζει τη δουλειά και ο τελευταίος που θα την αφήνει.

χωρίς να σκέφτομαι, χωμένος στο λαίμαργο για βενζίνη μίνι-

βάν μου.

Ναι, έχω ένα μίνιβαν. Καίει περίπου 30% περισσότερο απ'

όσο έλεγε η διαφήμιση, αλλά το λατρεύω αυτό το φορτηγάκι.

Είναι ευρύχωρο, είναι σταθερό και η θέση του οδηγού βρίσκε-

ται μισό μέτρο πάνω από τα άλλα αυτοκίνητα, με αποτέλεσμα

όταν οδηγάς να βλέπεις τα πάντα.

Γνωρίζω ορισμένους που ισχυρίζονται ότι εμείς οι Αμερικα-

νοί έχουμε κακομάθει με τις χαμηλές, σε σχέση με τις υπόλοιπες

χώρες, τιμές της βενζίνης, αφού εδώ την πληρώνουμε τρεις

φορές φτηνότερα. Για μια στιγμή, όμως, εδώ δεν είναι Βέλγιο

όπου μπορείς να οδηγήσεις από τη μια άκρη της χώρας στην

άλλη σε λιγότερο από τριάντα πέντε λεπτά! Ζούμε σ' ένα τερά-

στιο κράτος. Πρέπει να μετακινούμαστε! Έχουμε πόλεις να επι-

σκεφτούμε, πράγματα να κάνουμε. Ο υπόλοιπος κόσμος πρέ-

πει να καταλάβει ότι ωφελείται από την ικανότητα μας να

μετακινούμαστε από το σημείο Α στο σημείο Β. Πώς αλλιώς θα

κατάφερναν οι σκληρά εργαζόμενοι Αμερικανοί να πάνε από

την πρωινή πρώτη τους δουλειά στη βραδινή δεύτερη —κάτι

που είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για τη δημιουργία της

παγκόσμιας οικονομίας— αν δεν έχουν αυτοκίνητο;

Κατάγομαι, βλέπετε, από το Φλιντ του Μίσιγκαν — την Οχη-

ματούπολη [Vehicle City], δεν πρέπει να την μπερδεύετε με την

Αυτοκινητούπολη [Motor City: Ντιτρόιτ]. Βρισκόμαστε μία

ώρα βορείως του Ντιτρόιτ και κάποτε η πόλη μου κατασκεύαζε

όλες τις Μπιούικ του κόσμου. Δεν φτιάχνουν πια Μπιουικ εκεί.

172 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Μεγαλώνοντας εμποτισμένος με την κουλτούρα του αυτοκι-

νήτου, φτάνεις να βλέπεις το αυτοκίνητο σου σαν προέκταση

του εαυτού σου. Το αυτοκίνητο σου είναι το δωμάτιο όπου

ακούς μουσική, η τραπεζαρία σου, το κρεβάτι σου, ο κινηματο-

γράφος σου, το γραφείο σου, το αναγνωστήριο σου και το

πρώτο μέρος όπου κάνεις οτιδήποτε σημαντικό στη ζωή σου.

Όταν ενηλικιώθηκα, αποφάσισα ότι δεν ήθελα ένα αυτοκί-

νητο της General Motors — κυρίως επειδή πάθαιναν βλάβη συ-

χνότερα κι από μένα. Έτσι αγόραζα Volkswagen και Honda και

κυκλοφορούσα καμαρώνοντας. Αν κάποιος με ρωτούσε γιατί

δεν «αγόραζα αμερικάνικα», τους έβαζα ν' ανοίξουν το καπό

του αυτοκινήτου τους και τους έδειχνα την πινακίδα MADE

IN BRAZIL στον κινητήρα τους, την ετικέτα MADE IN

MEXICO στον ιμάντα του ανεμιστήρα και την επιγραφή

MADE IN SINGAPORE στο ραδιόφωνο. Πέρα από την πινα-

κίδα στο ταμπλό που υπονοούσε ότι ολόκληρο το αμάξι είχε κα-

τασκευαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, ποιο ακριβώς τμήμα του

αυτοκινήτου έδινε πραγματικά δουλειά σε κάποιον κάτοικο του

Φλιντ;

To Honda Civic μου δεν χάλασε ποτέ. Επί οχτώ χρόνια και

115.000 μίλια δεν το πήγα ποτέ στο συνεργείο για άλλο λόγο

εκτός από το προγραμματισμένο σέρβις. Τη μέρα που πέθανε

ήμουν άφραγκος, άνεργος, και είχα μείνει στη μέση της

Pennsylvania Avenue, κάπου τέσσερα τετράγωνα από τον Λευκό

Οίκο. Βγήκα έξω, το έσπρωξα στην άκρη, αφαίρεσα τις πινακί-

δες και του ευχήθηκα καλή τύχη.

Δεν αγόρασα άλλο αμάξι επί εννιά χρόνια. Εργαζόμενος το

περισσότερο διάστημα στη Νέα Υόρκη, δεν το χρειαζόμουν,

χάρη στα λειτουργικά μέσα μεταφοράς της πόλης και τους

αξιόπιστους ταξιτζήδες της. Αλλά επειδή περνούσα αρκετό

χρόνο στο πατρικό μου στο Μίσιγκαν, κουράστηκα να νοικιά-

ζω από την Avis και ενέδωσα, αγοράζοντας ένα μίνιβαν της

Chrysler. Αυτό θα σας πω μόνο — δεν θα με ξαναδείτε να στρι-

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 7 3

μώχνομαι σαν σαρδέλα οδηγώντας αυτά τα μικρά κονσερβο-

κούτια!Η μηχανή εσωτερικής καύσης είναι ο κύριος υπεύθυνος για

το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Σχεδόν οι μισές χημικές ενώ-

σεις που μολύνουν τον αέρα μας προέρχονται απ' όλα αυτά που

φτύνει η εξάτμιση σας — κι αυτή η ατμοσφαιρική μόλυνση προ-

καλεί περίπου 200.000 θανάτους το χρόνο. Το φαινόμενο του

θερμοκηπίου αυξάνει χρόνο με το χρόνο την παγκόσμια θερμο-

κρασία, κάτι που μπορεί να προκαλέσει αυξημένο κίνδυνο ξη-

ρασίας σε ορισμένες χώρες και να έχει επικίνδυνες συνέπειες

στη γεωργία και την υγεία. Αν δεν ανακαλύψουμε κάποιο τρό-

πο να μειώσουμε τη θερμοκρασία, βρισκόμαστε εξαιρετικά κο-

ντά στη δημιουργία μιας φρικτής καταστροφής.

Αλλά πρέπει να δείτε πώς τα βγάζει πέρα αυτό το μίνιβαν!

Και είναι τόσο ήσυχα στο εσωτερικό - μέχρι να βάλω βέβαια

τους Korn στο cd-player με το surround sound και τα οχτώ

ηχεία. Μπορώ να οδηγώ επί τετρακόσια μίλια με τη μουσική

στη διαπασών, το κλιματιστικό στο τέρμα, και το δορυφορικό

τηλέφωνο μου έτοιμο να δεχτεί το εξαιρετικά σημαντικό τηλε-

φώνημα του Ρούπερτ Μέρντοχ για να μ' ευχαριστήσει για τη

δουλειά που έκανα σ' αυτό το βιβλίο και να με ενημερώσει ότι η

εκτέλεση μου έχει μετατεθεί για την Πέμπτη ώστε να μη συμπέ-

σει με Τα πιο τρελά αμερικανικά βίντεο δολοφονιών σε σχολεία.

Το Ντιτρόιτ έχει αποδείξει ότι διαθέτει την τεχνολογία για τη

μαζική παραγωγή αυτοκινήτων που θα «καίνε» το γαλόνι στα

σαράντα πέντε μίλια και φορτηγών και βαν που θα το «καίνε»

στα τριάντα πέντε μίλια. Τη χρονιά που οι αυτοκινητοβιομηχα-

νίες ανακοίνωσαν τη χαμηλότερη κατανάλωση βενζίνης —το

1987, στην περίοδο Ρέιγκαν- το μέσο αυτοκίνητο «έκαιγε» το

γαλόνι στα είκοσι έξι μίλια. Αλλά μετά την οκταετία του οικολό-

γου Μπιλ Κλίντον —που υποσχέθηκε ότι στο τέλος της προε-

δρίας του τα αυτοκίνητα θα έκαιγαν το γαλόνι στα σαράντα μί-

λια— ο μέσος αριθμός μιλίων ανά γαλόνι βενζίνης μειώθηκε στα

174 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

24.7. Η General Motors διοργάνωσε μια μεγαλοπρεπή δεξίωση

τη μέρα της ορκωμοσίας του Κλίντον το 1993. Φαντάζομαι ότι

είναι αγένεια να στενοχωρείς τον οικοδεσπότη μιας δεξίωσης

που γίνεται προς τιμήν σου.

Το μεγαλύτερο δώρο του Κλίντον στις τρεις μεγάλες αυτοκι-

νητοβιομηχανίες ήταν η εξαίρεση των μεγάλων τζιπ από τους

κανονισμούς κατανάλωσης των υπόλοιπων επιβατικών. Λόγω

της συγκεκριμένης εξαίρεσης, αυτές οι ρουφήχτρες πετρελαίου

καταναλώνουν ημερησίως 280.000 βαρέλια καυσίμων παρα-

πάνω. Αυτή η αύξηση κατανάλωσης καυσίμων είναι ένας από

τους λόγους που η κυβέρνηση του Μπους πιέζει ν' αρχίσει η

εξαγωγή πετρελαίου από το Αρκτικό Εθνικό Πάρκο στην Αλά-

σκα. Σύμφωνα με τον Μπους, οι πετρελαιοπηγές αυτές θα μας

δώσουν 580.000 βαρέλια την ημέρα, αρκετά για να διπλασιά-

σουμε τον αριθμό των 4x4 στους δρόμους μας.

Σκεφτείτε, όμως, το εξής: αν ο Κλίντον είχε συμπεριλάβει

και τα μεγάλα τζιπ στους κανονισμούς κατανάλωσης που πλη-

ροί το μίνιβάν μου (μιλάμε για μια βελτίωση μερικών μόνο μι-

λίων ανά γαλόνι) ο Μπους δεν θα είχε καμία δικαιολογία για να

προχωρήσει στην εξόρυξη πετρελαίου από την Αλάσκα.

Με όλα αυτά τα τεράστια τζιπ στο δρόμο, δεν μπορώ πια να

δω πάνω από το αυτοκίνητο που βρίσκεται μπροστά μου. Είναι

τόσο μεγάλα και απειλητικά, που σε κάνουν να νιώθεις λες κι έχεις

απέναντι σου πρωτάρη οδηγό νταλίκας που έχει πάρει κρακ. Για

ποιο λόγο υπάρχουν αυτά τα οχήματα; Αρχικά σχεδιάστηκαν για

να δίνουν τη δυνατότητα οδήγησης στη μέση του πουθενά, εκεί

όπου δεν υπάρχουν δρόμοι. Καταλαβαίνω, λοιπόν, τη χρησιμό-

τητα τους στη Μοντάνα, αλλά τι σκατά κάνουν όλοι αυτοί οι γιά-

πηδες με τέτοια αυτοκίνητα στο κέντρο του Μανχάταν;

Τον Ιούνιο του 2001, μια ομάδα Αμερικανών επιστημόνων

ανακοίνωσε ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου ήταν υπαρκτό

πρόβλημα και ότι συνεχώς χειροτέρευε. Στη μελέτη τους, η

οποία ζητήθηκε από την κυβέρνηση του Μπους Β', η ομάδα

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 7 5

των έντεκα κορυφαίων επιστημόνων (στους οποίους περιλαμ-

βάνονταν και ορισμένοι που αμφισβητούσαν στο παρελθόν το

μέγεθος του προβλήματος) κατέληξε ότι η ανθρώπινη δραστη-

ριότητα είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την αύξηση της

θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα - και ότι εξαιτίας της θα αντι-

μετωπίσουμε στο μέλλον σοβαρά προβλήματα.

Η δημοσιοποίηση της έρευνας έφερε τον Τζορτζ «Κοιμάμαι

μια Χαρά» Μπους σε δύσκολη θέση. Ο ίδιος και άλλα μέλη της

κυβέρνησης του είχαν αποφύγει να χρησιμοποιήσουν ως τότε

τη φράση «υπερθέρμανση του πλανήτη» και είχε εκφράσει επα-

νειλημμένα τις αμφιβολίες του για την άποψη ότι η ατμοσφαι-

ρική ρύπανση συνέβαλλε σημαντικά στην αύξηση της θερμο-

κρασίας της ατμόσφαιρας. Ο Μπους εξόργισε, επίσης, τους

ηγέτες των άλλων κρατών τον Ιούλιο του 2001 όταν απέρριψε

το Πρωτόκολλο του Κιότο, μια συνθήκη που είχε αρχικά γίνει

αντικείμενο διαπραγμάτευσης εκατόν εξήντα κρατών (συμπερι-

λαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών) και συντάχτηκε

για να περιορίσει τις διαστάσεις του προβλήματος.

Αλλά τώρα οι ίδιοι οι επιστήμονες του Μπους λένε ότι η Γη

οδεύει προς μια τεράστια καταστροφή.

Ειλικρινά, δεν ξέρω: Ίσως ο Μικρός Τζορτζ να έχει κάποιο

δίκιο ο' αυτό. Στο κάτω κάτω μ' αρέσει η ζέστη. Προερχόμενος

από το Μίσιγκαν, τη χώρα του ανελέητου χειμώνα και του θέ-

ρους των τριών εβδομάδων, μ' αρέσει αυτό το περισσότερο «εύ-

κρατο» κλίμα. Ρωτήστε όποιον θέλετε αν θα προτιμούσε μια ζε-

στή μέρα στην παραλία ή μια παγωνιά που κάνει τη γλώσσα

σου να κολλάει στα δόντια σου και στοιχηματίζω ότι οι εννιά

στους δέκα Αμερικανούς θα σπεύσουν να βάλουν τα γυαλιά

ηλίου και το μαγιό τους. Τι πειράζει αν χρειάζεσαι αντηλιακό

με δείκτη προστασίας 125;

Το περασμένο καλοκαίρι, ωστόσο, συνέβη κάτι που μου φά-

νηκε συγκλονιστικό. Οι New York Times έγραψαν ότι για πρώ-

τη φορά, απ' όσο είναι γνωστό, ο Βόρειος Πόλος... είχε λιώσει.

176 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Μια καραβιά επιστήμονες είχαν φτάσει με πλοίο μέχρι εκεί,

στην άκρη του κόσμου — και δεν υπήρχε πάγος! Η είδηση προ-

κάλεσε τέτοιο πανικό ώστε μετά από μερικές μέρες οι Times δη-

μοσίευσαν μια επανόρθωση, προσπαθώντας να μας καθησυχά-

σουν: ο πάγος δεν είχε ακριβώς λιώσει, απλώς δεν ήταν τόσο

συμπαγής. Θυμάμαι την τελευταία φορά που επιχειρήθηκε να

διασκεδαστούν οι ανησυχίες του κόσμου — ήταν τη δεκαετία

του '90, όταν μας είπαν για τον μεγάλο αστεροειδή που κατευ-

θυνόταν προς τη Γη και θα συγκρουόταν μαζί της μέσα στην

επόμενη εικοσαετία. Έσπευσαν και τότε να ανασκευάσουν την

πληροφορία, αλλά θα 'πρεπε να ήξεραν ότι δεν ξεγελιόμαστε

από τέτοιες διαψεύσεις. Οι ευρισκόμενοι στην εξουσία δεν θα

μας αποκαλύψουν ποτέ τη στιγμή του τέλους, εξαιτίας του κιν-

δύνου να δημιουργηθεί πανικός και να σταματήσει ο κόσμος να

πληρώνει τις συνδρομές του.

Η τελευταία Εποχή των Παγετώνων ήταν αποτέλεσμα μιας

αλλαγής της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά εννιά μόνο βαθ-

μούς. Προς το παρόν, έχουμε διανύσει τη μισή διαδρομή προς

τα εκεί. Ορισμένοι ειδικοί προβλέπουν αύξηση της θερμοκρα-

σίας κατά 10,4 βαθμούς μέσα στον επόμενο αιώνα. Στη Βενε-

ζουέλα τέσσερα από τα έξι μεγαλύτερα παγόβουνα της χώρας

έχουν λιώσει από το 1972. Τα μυθικά χιόνια του Κιλιμάντζαρο

έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Όταν χτίστηκε ο φάρος στο ακρω-

τήρι Χατέρας το 1870, απείχε χίλια πεντακόσια πόδια από την

παραλία· τώρα η παλίρροια φτάνει σε απόσταση μόλις εκατόν

εξήντα πόδια και ο φάρος χρειάστηκε να μετακινηθεί προς το

εσωτερικό.

Η τήξη των πολικών πάγων θα μπορούσε να προκαλέσει την

άνοδο της στάθμης των ωκεανών κατά τριάντα πόδια, με αποτέ-

λεσμα την εξαφάνιση όλων των παράκτιων πόλεων - μαζί με

ολόκληρη την πολιτεία της Φλόριντας (και τα εκλογικά της κέ-

ντρα). Δέχομαι ότι πόλεις όπως το Λος Άντζελες και η Νέα Υόρ-

κη θα επωφελούνταν από ένα καλό καθάρισμα, αλλά τρεις τό-

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 7 7

νοι αλμυρού νερού πάνω από το νησί του Μανχάταν δεν θα

ήταν αυτό ακριβώς που είχα στο μυαλό μου.

Μιλώντας για τη Φλόριντα, η συγκεκριμένη πολιτεία είναι

Πώς να επιζήσεις

από την άνοδο της θερμοκρασίας

* Εντόπισε κοινά καθημερινά αντικείμενα που θα μπορού-

σαν να χρησιμοποιηθούν ως σωσίβια όταν λιώσουν οι

πάγοι. Δώσε ιδιαίτερη προσοχή σε αντικείμενα κατα-

σκευασμένα από συνθετικά υλικά, τα οποία είναι συνή-

θως ιδιαίτερα ανθεκτικά στο νερό.

* Μην ξεχάσεις να κοιτάξεις και στην αυλή - εκείνες οι

αδιάβροχες καρέκλες με τις ενσωματωμένες θήκες για

ποτήρια θα επιπλέουν μια χαρά στον ωκεανό όπως και

στην πισίνα του κήπου σας. Ποιος λέει ότι η καταστρο-

φική τήξη των πάγων δεν μπορεί να έχει πλάκα;

* Εξέτασε τοπογραφικούς χάρτες της περιοχής και εντόπι-

σε τα σημεία με το μεγαλύτερο υψόμετρο, κατάγραψε τη

συντομότερη διαδρομή. Κάνε ασκήσεις διαφυγής.

* Επένδυσε σε εκδρομικούς σάκους και σ' εκείνες τις κίτρι-

νες αδιάβροχες φωτογραφικές μηχανές.

* Κάνε μαθήματα κολύμβησης. Τώρα! Πρόσεξε ιδιαίτερα

τις οδηγίες για το ύπτιο.

* Άλλαξε σχέδια διακοπών κι αντί για τη Φλόριντα πήγαινε

στη Μοντάνα. Πες στα παιδιά σου να οργανώσουν τις

πασχαλινές διακοπές τους στο Μποάζ αντί για την παρα-

λία της Ντεϊτόνα.

178 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

υπεύθυνη και γι' αυτή τη θλι-

βερή κατάσταση. Γιατί; Ρωτή-

στε τον κύριο Φρεόν. Πριν

ανακαλυφτούν τα κλιματιστι-

κά, η Φλόριντα και ο υπόλοι-

πος Νότος ήταν αραιοκατοι-

κημένες περιοχές. Η ζέστη

και η υγρασία ήταν ανυπόφο-

ρες. Κι εννοώ πως ούτε να κι-

νηθείς δεν μπορείς με τέτοια

ζέστη στο Τέξας. Ο αέρας εί-

ναι τόσο υγρός στη Νέα Ορ-

λεάνη που μετά βίας αναπνέ-

εις. Να γιατί οι άνθρωποι στο

Νότο μιλάνε με τόσο ακατά-

ληπτη προφορά. Με τόση ζέ-

στη είναι αδύνατο ν' αρθρώ-

σεις σωστά μια σειρά από

φωνήεντα και σύμφωνα. Πι-

στεύω ότι αυτή η βάρβαρη,

παραλυτική ζέστη είναι επί-

σης ο λόγος που καμία μεγά-

λη εφεύρεση, καμία νέα ιδέα

και καμία συνεισφορά στην

πρόοδο του πολιτισμού μας

δεν προήλθε ποτέ από το Νότο (με ορισμένες αξιοσημείωτες

εξαιρέσεις: Λίλιαν Χέλμαν, Ουίλιαμ Φόκνερ, Ρ. Τζ. Ρέινολντς).

Όταν κάνει τέτοια ζέστη ποιος μπορεί να σκεφτεί, πόσο μάλλον

να διαβάσει;

Και τότε εφευρέθηκαν τα κλιματιστικά - και ξαφνικά μπο-

ρούσε να δουλέψει κανείς και στο Νότο. Ουρανοξύστες υψώ-

θηκαν σε όλη την περιοχή — και οι βόρειοι, αηδιασμένοι από το

χειμώνα, κατέβαιναν κατά κύματα. Ανακάλυψαν ότι μπορούσες

Τι καλόέβγαλε ο Νότος

Για να εξισορροπήσω την ει-

κόνα του Νότου, τον οποίο

εμφάνισα ως τόπο ιδρωμέ-

νων μελών της Κου-Κλουξ-

Κλαν και φανατικών απολί-

τιστων θρησκόληπτων, μου

ζητήθηκε να συντάξω έναν

κατάλογο πραγμάτων για τα

οποία είμαστε ευγνώμονες

στο Νότο. Ιδού λοιπόν:

* Χρωματιστές μπάλες

* Καλοί τρόποι

* Μουσική Κάντρι

* Μεσημεριανοί ύπνοι σε

αιώρα

* Διαγωνισμοί ομορφιάς

* Μάικλ Τζόρνταν

* Πάλη με αλιγάτορες

* Ντίσνεϊλαντ

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 7 9

να πας στη δουλειά με το κλιματιζόμενο αυτοκίνητο σου, να ερ-

γάζεσαι όλη μέρα στο κλιματιζόμενο γραφείο σου, να μελετάς

όλη μέρα στο κλιματιζόμενο πανεπιστήμιο σου. Και το βράδυ

μπορούσες να γυρίσεις στο κλιματιζόμενο σπίτι σου για να σχε-

διάσεις το μπάρμπεκιου του Σαββατοκύριακου.

Πριν προλάβουμε να το καταλάβουμε, ο Νότος είχε αναπτυ-

χτεί και έλεγχε τώρα τη χώρα. Σήμερα, η συντηρητική ιδεολο-

γία που γεννήθηκε στη Συνομοσπονδία του Νότου κρατά το

έθνος στο χέρι της. Επιβάλλοντας την ανάρτηση των Δέκα

Εντολών σε δημόσιους χώρους· διδάσκοντας τη βιβλική θεω-

ρία της δημιουργίας· επιμένοντας στις προσευχές στα σχολεία'

απαγορεύοντας βιβλία. Υποδαυλίζοντας το μίσος για την ομο-

σπονδιακή (βόρεια) κυβέρνηση· ζητώντας μείωση του κράτους

και των κοινωνικών παροχών διψώντας για πολεμικές εμπλο-

κές ανά πάσα στιγμή- και επιδιώκοντας να λύσει κάθε πρόβλη-

μα μέσω της βίας - όλα αυτά είναι τα χαρακτηριστικά γνωρί-

σματα των εκλεγμένων νομοθετών του «Νέου» Νότου. Αν το

καλοσκεφτείτε, οι Νότιοι τελικά κέρδισαν τον Εμφύλιο — μια

αναμενόμενη από μακρού νίκη την οποία κέρδισαν παρασύρο-

ντας εκεί κάτω ηλίθιους Γιάνκηδες με την υπόσχεση ενός πανί-

σχυρου κλιματιστικού και ψυγείου με ενσωματωμένο μηχάνη-

μα για παγάκια.

Τώρα ο Νότος είναι που κυριαρχεί - κι αν δεν το πιστεύεις,

ρίξε απλώς μια ματιά στις τέσσερις τελευταίες προεδρικές εκλο-

γές. Αν ήθελες να νικήσεις, θα 'πρεπε να έχεις γεννηθεί στο Νό-

το ή να τον έχεις υιοθετήσει για πατρίδα σου. Στην πραγματικό-

τητα, στις τελευταίες δέκα προεδρικές εκλογές, ο νικητής (ή ο

διορισμένος από το Ανώτατο Δικαστήριο) ήταν αυτός που πα-

τούσε περισσότερο στο Νότο ή στη Δύση. Δεν μπορεί πια να

εκλεγεί κάποιος από το βορρά για να ηγηθεί του έθνους.

Τα κλιματιστικά είναι που τα έκαναν όλα αυτά. Και τώρα,

έχοντας ανοίξει την πόρτα στο συντηρητισμό, ετοιμάζονται να

εξαγάγουν και τους θερμούς νότιους ανέμους σε όλο τον κόσμο

180 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

—κάνοντας πραγματικότητα την τρύπα στο στρώμα του όζο-

ντος. Η τρύπα βρίσκεται πάνω από την Ανταρκτική- και είναι

δυόμισι φορές μεγαλύτερη από την Ευρώπη!

Το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα μας προστατεύει

από την υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία μπορεί να προκαλέσει

καρκίνο και να μας σκοτώσει. Η τρύπα που ανοίξαμε προκαλεί-

ται από χλωροφθοράνθρακες, χημικά που συνήθως χρησιμο-

ποιούνται σε κλιματιστικά, ψυγεία καθώς και ως προωστήρες

σε σπρέι. Όταν τα χημικά αυτά απελευθερώνονται στην ατμό-

σφαιρα και συναντούν κύματα φωτός υψηλής ενέργειας, όπως

η υπεριώδης ακτινοβολία, σχηματίζονται ενώσεις που κατα-

στρέφουν το όζον. Τι εκλύει τους περισσότερους χλωροφθο-

ράνθρακες; Τα κλιματιστικά των αυτοκινήτων - ένας από τους

πιο αγαπημένους ταξιδιωτικούς συντρόφους των Αμερικανών.

Κάτι που μου θυμίζει ένα ακόμα (κυριολεκτικά) αναντικατά-

στατο αξεσουάρ των μοντέρνων νεαρών Αμερικανών: το εμφια-

Πώς να είσαι σίγουρος ότι το νερό που πίνεις

είναι ασφαλές

* Άσκησε πίεση στο Κογκρέσο ν' ανακηρύξει το εμφιαλω-

μένο νερό σ' επίσημο ποτό του έθνους.

* Απαίτησε την επαναχάραξη και σύνδεση του δικτύου

ύδρευσης της πόλης με τις πηγές που χρησιμοποιούν οι

εταιρείες των εμφιαλωμένων. Αν αυτό σημαίνει ότι πρέ-

πει να τοποθετηθούν σωλήνες κάτω από τον Ατλαντικό

για να μεταφερθεί αγνό νερό από τις Άλπεις, ας γίνει κι

έτσι. Έχουμε ήδη περάσει τηλεφωνικά καλώδια κάτω

από τον ωκεανό — γιατί όχι και μερικούς υδροσωλήνες...

Ω Ρ Α Ι Ο Ι Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ Ι Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 8 1

λωμένο νερό. Γιατί να πίνετε δωρεάν νερό από βρύση όταν μπο-

ρείτε να κάνετε το ίδιο ακριβώς πράγμα, πληρώνοντας 1,20 δο-

λάρια το μπουκάλι — και να σας μένει κι ένα πλαστικό μπουκάλι

που θα προσποιηθείτε ότι θα ανακυκλώσετε αργότερα;

Δεν έπινα πάντα εμφιαλωμένο νερό στη Νέα Υόρκη. Στην

πραγματικότητα, πίστευα τον παλιό μύθο που έλεγε ότι το νερό

της Νέας Υόρκης είναι από τα καθαρότερα στον κόσμο. Το νε-

ρό, όπως είχα μάθει, συλλέγεται και αποθηκεύεται σε είκοσι

δύο ανοιχτές δεξαμενές στην περιοχή του Κάτσκιλς και του πο-

ταμού Χάντσον και μεταφέρεται στην πόλη μέσω ενός ιδιαίτερα

προηγμένου συστήματος. Όλα φαίνονταν άψογα.

Αλλά μια νύχτα, σ' ένα πάρτι στο σπίτι ενός φίλου, ένας γνω-

στός μου είπε: «Πηγαίνουμε στο εξοχικό μας στη δεξαμενή του

Κρότον όποτε μας δίνεται η ευκαιρία».

«Πώς γίνεται να έχετε σπίτι δίπλα στο πόσιμο νερό μας;» ρώ-

τησα.

«Δεν είναι ακριβώς πάνω στη δεξαμενή. Είναι στην άλλη

πλευρά του δρόμου».

«Θέλεις να πεις ότι περνάει λεωφόρος γύρω από το νερό

που πίνουμε; Και τι γίνεται με τα σκουπίδια από το δρόμο, τα

χυμένα λάδια, τα ξύσματα από τα λάστιχα και τα παρόμοια;»

«Αποστειρώνουν τα πάντα μόλις φτάσει το νερό στη Νέα

Υόρκη», απάντησε.

«Μα δεν μπορείς ν' αποστειρώσεις τίποτε από τη στιγμή που

θα φτάσει εδώ!» διαμαρτυρήθηκα. «Μέχρι να φτάσει στη Νέα

Υόρκη, θα πρέπει να περιέχει ήδη όλα τα διαθέσιμα στον άν-

θρωπο βακτηριοκτόνα χημικά».

Και μετά άρχισε να εκθειάζει τις υπέροχες βαρκάδες του στη

δεξαμενή.

«ΒΑΡΚΑΔΕΣ;» αναφώνησα. « Εννοείς ότι κάνεις βαρκάδα

μέσα στο νερό που πίνω;»

«Α, φυσικά — και ψαρεύω κιόλας! Η πολιτεία μάς επιτρέπει

να έχουμε τις βάρκες μας στην ακτή».

182 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Πού είναι το μοσχαρίσιο κρέας; Πουθενά!

Πώς θα γίνεις ινδουιστής

Για να γίνεις ινδουιστής, δεν χρειάζεται παρά να αποδειχτείς

τις ινδουιστικές πεποιθήσεις και να αρχίσεις να ζεις σύμ-

φωνα μ' αυτές. Ανάμεσα στις πεποιθήσεις αυτές είναι ότι η

αγελάδα πρέπει ν' αντιμετωπίζεται με σεβασμό σαν μητέρα

όλων, εξαιτίας του θρεπτικού γάλακτος που προσφέρει.

Άρα η σφαγή αγελάδας αποτελεί ιεροσυλία.

Γενικά, για να γίνεις ινδουιστής πρέπει να κάνεις τα εξής:

* Να προσχωρήσεις σε μια ινδουιστική λατρευτική κοινό-

τητα (μπορείς να βρεις κάποια στην ηλεκτρονική διεύ-

θυνση www.hindu.org/temples-ashrams/).

* Να παρακολουθήσεις μερικά μαθήματα συγκριτικής

θρησκειολογίας.

* Να συζητήσεις για τη νέα πίστη σου με εκπροσώπους

της παλιάς και, αν χρειαστεί, να πάρεις και μια επιστολή

απαλλαγής από τις υποχρεώσεις σου.

* Να υιοθετήσεις ένα ινδουιστικό όνομα σε μια τελετή βά-

πτισης.

* Να δημοσιεύσεις μια ανακοίνωση σε μια τοπική εφημε-

ρίδα επί τρεις μέρες εξηγώντας για ποιους λόγους διέκο-

ψες τους δεσμούς σου με την παλιά θρησκεία σου και

πήρες νέο όνομα.

* Να προμηθευτείς πιστοποιητικό που να βεβαιώνει ότι

αναγνωρισμένος ινδουιστής ιερέας έχει εγκρίνει την είσο-

δο σου στη συγκεκριμένη θρησκεία.

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 8 3

Τότε ήταν που τα κιβώτια με τα Εβιάν άρχισαν να μπαίνουν

στο διαμέρισμα μου.

Φυσικά, το κακό με το εμφιαλωμένο νερό (εκτός από το

εξοργιστικό κόστος) είναι ότι, όπως και οι κάδοι ανακύκλωσης,

μ' εμποδίζει να σκεφτώ λίγο παραπάνω την κατάσταση του πό-

σιμου νερού στην Αμερική. Όσο καταφέρνω και πουλάω αρκε-

τά βιβλία ώστε να μπορώ ν' αγοράζω το «γαλλικό» νερό μου,

γιατί να χάνω τον καιρό μου ανησυχώντας για τα χημικά που

έχει ρίξει η General Electric στον ποταμό Χάντσον; Άλλωστε,

πριν από αιώνες οι Ινδιάνοι άδειαζαν τα σκουπίδια τους στον

Χάντσον, ενώ οι πρώτοι λευκοί άποικοι τον χρησιμοποιούσαν

ως αποχετευτικό δίκτυο. Και δείτε τι υπέροχη μητρόπολη κατα-

σκεύασαν!

Το Μανχάταν είναι, επίσης, το σωστό μέρος αν θες να φας κα-

λή μπριζόλα. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, δεν νομίζω να πέ-

ρασε έστω και μια μέρα ενήλικης ζωής μου, χωρίς να φάω μο-

σχαρίσιο κρέας - και συχνά δυο φορές τη μέρα. Και ξαφνικά,

χωρίς να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος, μια μέρα απλά έπα-

ψα να το τρώω. Πέρασαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια χωρίς να

βάλω αγελάδα στο στόμα μου. Πρέπει να πω ότι ήταν τα τέσσε-

ρα υγιέστερα χρόνια της ζωής μου. (Σημείωση: Άνθρωποι σαν

κι εμένα ορίζουν το υγιές ως «δεν πέθανα».)

Ίσως να έφταιγε που άκουσα την Όπρα Γουίνφρεϊ να λέει σε

μια εκπομπή της το 1996 ότι μόλις έμαθε για την ασθένεια των

τρελών αγελάδων «μου κόπηκε κάθε διάθεση να ξαναφάω μπι-

φτέκια». Φυσικά, η Όπρα υποχρεώθηκε ν' αντιμετωπίσει στη

συνέχεια μια εξίσου επικίνδυνη απειλή: τους γελαδάρηδες του

Τέξας, οι οποίοι τη μήνυσαν (όπως και τον πρώην ιδιοκτήτη

ράντσου και πρώην μεσάζοντα εταιρειών παραγωγής κρέατος,

που εμφανίστηκε στην εκπομπή για να μιλήσει για τους κινδύ-

νους της ασθένειας). Ισχυρίστηκαν ότι η Όπρα και ο Χάουαρντ

Αάιμαν παραβίασαν νομοθετική πράξη της πολιτείας του Τέξας

που απαγορεύει την ψευδή δυσφήμιση των τροφίμων που εί-

184 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ναι δυνατό ν' αλλοιωθούν αν δεν καταναλωθούν έγκαιρα. (Πα-

ρακαλώ σημειώστε ότι η Όπρα ήταν εκείνη που είπε ότι «στα-

μάτησε να τρώει μπιφτέκια», όχι εγώ — γιατί κανένας εδώ δεν

θέλει να μηνυθεί.) Η Όπρα κέρδισε την αγωγή το 1998' και,

για να κάνει πλάκα στους Τεξανούς, έκανε την εξής ανακοίνω-

ση: «Εξακολουθώ να μην τρώω μπιφτέκια».

Εγώ, από την άλλη πλευρά, δυστυχώς δεν τα κατάφερα, και

καμιά φορά τσιμπολογάω λίγο μοσχαρίσιο κρέας. Θα περιμέ-

νατε ότι θα 'πρεπε να είχα πάρει το μάθημα μου στα μέσα της

δεκαετίας του '70 όταν, αντί για κρέας, έφαγα επιβραδυντή

ανάφλεξης.

Όπως εκατομμύρια άλλοι κάτοικοι του Μίσιγκαν, πέρασα

ένα χρόνο από τη ζωή μου χωνεύοντας ΡΒΒ, το χημικό που

χρησιμοποιείται στις παιδικές πιτζάμες — χωρίς καν να το γνω-

ρίζω. Το ΡΒΒ είχε τη μορφή ενός προϊόντος που ονομαζόταν

Firemaster και κατασκευαζόταν από μια εταιρεία που τύχαινε

να παράγει και τροφές για βοοειδή. Κάποια στιγμή ανακάτεψαν

κατά λάθος τα σακιά και έστειλαν το ΡΒΒ (που είχε την ετικέτα

τροφή) σε μια μεγάλη κεντρική μονάδα του Μίσιγκαν που προ-

μήθευε τις φάρμες σε ολόκληρη την πολιτεία. Σύντομα οι αγε-

λάδες βρέθηκαν να τρώνε ΡΒΒ - κι εμείς τρώγαμε τις αγελάδες

και πίναμε το γάλα τους, γεμάτο με ΡΒΒ.

Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη ουσία είναι ότι το σώμα

δεν μπορεί να την αποβάλει, ούτε να τη διαλύσει. Απλώς παρα-

μένει στο στομάχι και στο πεπτικό σου σύστημα. Όταν αποκα-

λύφτηκε το φιάσκο -και μάθαμε ότι η πολιτεία του Μίσιγκαν

προσπάθησε να μη φτάσουν τα νέα στην κοινή γνώμη— οι πολί-

τες του Μίσιγκαν φρικάρισαν. Έπεσαν κεφάλια, πολιτικοί έχα-

σαν τις θέσεις τους. Και ακούσαμε να μας λένε ότι οι επιστήμο-

νες δεν είχαν ιδέα για τις συνέπειες του ΡΒΒ - και πιθανότατα

δεν θα μαθαίναμε τίποτα για τα επόμενα είκοσι πέντε χρόνια.

Η εικοσιπενταετία πέρασε, και υποθέτω ότι τα καλά νέα είναι

πως το στομάχι μου... δεν έπιασε ποτέ φωτιά. Αλλά η αγωνία

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Λ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 8 5

μου παραμένει και δεν μπορώ να μη σκέφτομαι τη Σεντράλια

στην Πενσιλβάνια - την πόλη όπου οι κάτοικοι συνέχιζαν τις

δουλειές τους, ενώ υπόγειες φωτιές μαίνονταν ασταμάτητα επί

χρόνια. Η επιστήμη ΔΕΝ έχει απάντηση για όλα! Θα παρου-

σιάσουν άραγε οι κάτοικοι του Μίσιγκαν μια ιδιότυπη μορφή

καρκινωμάτων; Ή απλώς θα τρελαθούμε και θα βρεθούμε να

εργαζόμαστε για έναν υποψήφιο που δεν μπορεί να κερδίσει

αλλά μπορεί να προκαλέσει μεγάλες παράπλευρες απώλειες;

Δεν έχω τις απαντήσεις, όπως δεν τις έχει και κανένας άλλος.

Αν γνωρίζεις κάποιον από το Μίσιγκαν (και σίγουρα κάποιος

θα υπάρχει σε απόσταση μερικών μέτρων εξαιτίας της διασπο-

ράς που μας προκάλεσε ο Ρέιγκαν στη δεκαετία του '80) ρώτη-

σε τον για το ΡΒΒ και πρόσεξε το παγωμένο βλέμμα του. Είναι

το βρόμικο μικρό μυστικό που δεν μας αρέσει να συζητάμε.

Αλλά σήμερα υπάρχει πια ένας πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος που

προέρχεται από τα βοοειδή - ένας κίνδυνος που δεν γνωρίζει

σύνορα.

Η ασθένεια των τρελών αγελάδων.

Είναι πραγματικά η τρομακτικότερη απειλή που έχει αντιμε-

τωπίσει ποτέ η ανθρωπότητα. Χειρότερη από το AIDS, χειρότε-

ρη από τη μαύρη πανούκλα, χειρότερη από το να μην καθαρί-

ζεις με νήμα τα δόντια σου.

Δεν υπάρχει θεραπεία για την ασθένεια αυτή. Δεν υπάρχει

προληπτικό εμβόλιο. Όποιος προσβληθεί απ' αυτήν, πεθαίνει,

χωρίς καμιά εξαίρεση, μ' έναν φρικτά οδυνηρό θάνατο.

Και το χειρότερο είναι ότι την ασθένεια την κατασκεύασε ο

άνθρωπος - γεννήθηκε σε μια στιγμή ανθρώπινης τρέλας, όταν

πήραμε αθώες αγελάδες και τις μετατρέψαμε σε κανίβαλους.

Ιδού πώς ξεκίνησε:

Δύο ερευνητές πήγαν στην Παπούα Νέα Γουινέα για να με-

186 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

λετήσουν τις συνέπειες του ανθρώπινου κανιβαλισμού και πώς

προκάλεσε τρέλα σε πολλούς κατοίκους της περιοχής. Ανακά-

λυψαν ότι οι συγκεκριμένοι ασθενείς έπασχαν από μια μεταδο-

τική σπογγοειδή εγκεφαλοπάθεια. Οι ιθαγενείς την ονόμαζαν

κούρου. Αυτό που συμβαίνει με τη συγκεκριμένη ασθένεια εί-

ναι ότι ορισμένες επικίνδυνες πρωτείνες προσκολλώνται στα

εγκεφαλικά κύτταρα, αλλά αντί να διασπαστούν όπως κάνει μια

καλή πρωτεΐνη, οι συγκεκριμένες καταστρέφουν τον νευρικό

ιστό σου, γεμίζοντας το μυαλό σου με τρύπες, σαν καλό ελβετι-

κό τυρί.

Αποδείχτηκε ότι οι πρωτείνες αυτές εξαπλώθηκαν στη Νέα

Γουινέα με τον κανιβαλισμό. Κανείς δεν φαίνεται να ξέρει από

πού προήλθαν αρχικά, αλλά από τη στιγμή που εισβάλλουν στο

σύστημα σου προκαλούν όλεθρο. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι

μια ελάχιστη ποσότητα μολυσμένου κρέατος —στο μέγεθος ενός

σπυριού καλαμποκιού— αρκεί για να μολύνει μια αγελάδα. Από

τη στιγμή που οι μικροί αυτοί κερατάδες απελευθερωθούν από

την μπριζόλα που έχεις φάει, εξαπλώνονται σαν κατακτητικός

στρατός, έχοντας ως τελικό στόχο το μυαλό σου και ρημάζο-

ντας τα πάντα στο δρόμο τους.

Και ιδού το πιο απίστευτο απ' όλα - δεν μπορείς να τις σκο-

τώσεις... γιατί δεν είναι ζωντανές!

Η ασθένεια εισήλθε στην τροφική αλυσίδα για πρώτη φορά

στη Βρετανία μέσω των προβάτων, μετά εξαπλώθηκε στις αγε-

λάδες, όταν τις τάισαν κρεατάλευρα από πρόβατα και αγελάδες.

Τελικά το μολυσμένο κρέας έφτασε στους Βρετανούς κατανα-

λωτές. Η ασθένεια μπορεί να παραμείνει αδρανής μέχρι και

τριάντα χρόνια πριν εξαπολύσει τον όλεθρο· μόνο μετά το θά-

νατο δέκα νέων το 1996 παραδέχτηκε η βρετανική κυβέρνηση

ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το μοσχαρίσιο κρέας — κάτι που το

υποψιάζονταν επί δέκα χρόνια.

Η βρετανική λύση για την εξάλειψη της ασθένειας ήταν η

αποτέφρωση όλων των αγελάδων που υπήρχε πιθανότητα να

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ Ι Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 8 7

έπασχαν από κουρού. Αλλά όταν τις καις, η ασθένεια δεν εξα-

φανίζεται. Όπως σας είπα, δεν μπορείς να σκοτώσεις τις πρω-

τεΐνες. Ο καπνός και η στάχτη τις μεταφέρουν αλλού, απελευ-

θερώνοντας τις έτσι ώστε ξαναβρούν το δρόμο τους στο

βρετανικό τραπέζι.

Οι Αμερικανοί δεν είναι απρόσβλητοι σ' αυτή τη θανατηφό-

ρα ασθένεια. Ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι περίπου 200.000

Αμερικανοί πολίτες που έχει διαγνωστεί ότι πάσχουν από Αλ-

τσχάιμερ, είναι ενδεχόμενο να φέρουν μια μορφή αυτής της μο-

λυσματικής πρωτεΐνης και η άνοια τους να είναι στην πραγμα-

τικότητα μια μορφή της ασθένειας των τρελών αγελάδων.

Η Βρετανία και πολλές άλλες χώρες έχουν απαγορεύσει στο

μεταξύ την κανιβαλιστική πρακτική διατροφής των ζώων με

άλλα ζώα του είδους τους, ενώ ούτε τα απομεινάρια ανθρώπι-

νου φαγητού επιτρέπονται να χρησιμοποιούνται για τη διατρο-

φή των βοοειδών. Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και

Φαρμάκων ακολούθησε, απαγορεύοντας τη διατροφή ζώων

με άλλα ζώα του είδους τους. Αλλά κανιβαλιστικά προϊόντα

εξακολουθούν να φτάνουν στην αγορά. Και πείτε μου αν σας

φαίνεται αρκετά τρομακτικό το εξής: πολλά φάρμακα και εμ-

βόλια, συμπεριλαμβανομένων και των εμβολίων για την πολιο-

μυελίτιδα, τη διφθερίτιδα και τον τέτανο, είναι πιθανό να έχουν

κατασκευαστεί με προϊόντα που θα μπορούσαν, θεωρητικά, να

είναι φορείς της ασθένειας των τρελών αγελάδων.

Τόσο η Βρετανία όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες άργησαν ν'

αντιδράσουν σε σχέση με την αναπτυσσόμενη αυτή πανούκλα.

Αν φάτε μπριζόλα ή μπιφτέκι, φροντίστε να το μαγειρέψετε μέ-

χρι να μαυρίσει. Όσο πιο άπαχο είναι το κρέας, τόσο μεγαλύτε-

ρες οι πιθανότητες ν' αποφύγετε τον κίνδυνο.

Εγώ; Θα σταματήσω να τρώω μοσχαρίσιο κρέας εκτός κι αν

κάποιος καταφέρει να μου αποδείξει ότι το ΡΒΒ στα εντόσθια

μου θα εξαερώσει αυτά τα καταραμένα παράσιτα που κατατρώ-

γουν το ανθρώπινο μυαλό.

188 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Έχω σκεφτεί να μετακομίσω στην Καλιφόρνια και να γίνω

χορτοφάγος. Όχι - σταθείτε! Όχι στην Καλιφόρνια. Είναι ένα

μέρος που απειλείται με περιβαλλοντική καταστροφή. Όταν η

Χρυσή Πολιτεία δεν πλήττεται από σεισμούς, κατακαίγεται από

ανεξέλεγκτες φωτιές. Ό,τι δεν καταστρέφουν οι φωτιές, το

αποτελειώνουν οι κατολισθήσεις. Αν η πολιτεία δεν περνάει πε-

ρίοδο μεγάλης ξηρασίας, τότε πλήττεται από το Ελ Νίνιο, το Λα

Νίνια ή το Ελ Λόκο. Η Δυτική Ακτή είναι ένα τρελό μέρος: εί-

μαι σίγουρος ότι δεν ήταν ποτέ στις προθέσεις της φύσης να

κατοικήσει εκεί το ανθρώπινο είδος. Απλά δεν είναι οικολογικά

κατασκευασμένη για την επιβίωση μας. Όσο γρασίδι κι αν ρί-

ξεις στην έρημο και όσο νερό κι αν μεταφέρεις από τον ποταμό

Κολοράντο χίλια μίλια μακρύτερα, δεν μπορείς να ξεγελάσεις

τη Μητέρα Φύση — κι όταν το επιχειρήσεις, η Μητέρα Φύση

αγριεύει για τα καλά.

Οι Ινδιάνοι το αντιλήφτηκαν νωρίς. Ορισμένοι επιστήμονες

λένε ότι υπήρχε μεγαλύτερη μόλυνση στην κοιλάδα του Λος

Άντζελες όταν ζούσαν εκεί μερικές δεκάδες χιλιάδες Ινδιάνοι με

τις φωτιές τους παρά σήμερα με τα οχτώ εκατομμύρια αυτοκί-

νητα στις λεωφόρους. Οι Ινδιάνοι δεν άντεχαν τον τρόπο με τον

οποίο εγκλωβιζόταν ο καπνός τους ανάμεσα στα βουνά. Κι

όταν άρχισε και η γη να κινείται και ν' ανοίγει, έλαβαν το μήνυ-

μα κι εγκατέλειψαν την περιοχή.

Αλλά εμείς όχι. Η Καλιφόρνια είναι το όνειρο μας. Τριάντα

τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι —το ένα όγδοο του πληθυσμού

μας- στριμώχνονται σε μια λωρίδα γης ανάμεσα σε μια οροσει-

ρά κι έναν ωκεανό. Είναι το μάννα εξ ουρανού για τις εταιρείες

εμπορίας ενέργειας: τριάντα τέσσερα εκατομμύρια κορόιδα

προς εκμετάλλευση.

Καλωσορίσατε, Κυλιόμενα μπλακ-άουτ!

Τις παλιές καλές ημέρες, ο ηλεκτρισμός στην Καλιφόρνια

παρεχόταν από τοπικά μονοπώλια, οι τιμές των οποίων καθορί-

ζονταν από την πολιτειακή νομοθεσία. Μετά, στα μέσα της δε-

Ω Ρ Α Ι Ο Ι Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 8 9

καετίας του '90, η κατάργηση των παρεμβατικών μηχανισμών

προβλήθηκε ως ο μοναδικός τρόπος αποπληρωμής των υψη-

λών δαπανών που είχαν επωμιστεί οι εταιρείες από την κατα-

σκευή πυρηνικών εργοστασίων — και ως τρόπος να βγάλουν

περισσότερα χρήματα. Ένας από τους θερμούς υποστηρικτές

της νέας ρύθμισης ήταν η Enron — μεγάλος χορηγός του Ρε-

πουμπλικανικού κόμματος και συγκεκριμένα του Τζορτζ Γ.

Μπους.

Το νέο καθεστώς απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής

ενέργειας ίσχυσε από το 1996, χάρη σε μια νομοθεσία που χρει-

άστηκαν τρεις ολόκληρες εβδομάδες για να ψηφιστεί και πρό-

βλεπε την καταβολή είκοσι δισεκατομμυρίων δολαρίων στις

καλιφορνέζικες εταιρείες — τα περισσότερα από τα οποία χρησι-

μοποιήθηκαν για να καλυφτούν οι προηγούμενες αποτυχημέ-

νες επενδυτικές επιλογές τους. Επί τέσσερα χρόνια οι τιμές πα-

ρέμειναν σταθερές —σε σχετικά ψηλά επίπεδα— αλλά το ίδιο

ίσχυσε και με τον ανταγωνισμό, ο οποίος υποτίθεται ότι αυξά-

νεται σε μια αγορά που λειτουργεί χωρίς περιορισμούς. Ουσια-

στικά υπήρξε μια απαγόρευση κατασκευής νέων εργοστασίων

παραγωγής ενέργειας, οπότε οι Καλιφορνέζοι άρχισαν να βασί-

ζονται περισσότερο σε ανεξάρτητες εταιρείες από άλλες πολιτεί-

ες για την εξασφάλιση του ηλεκτρικού τους. Έτσι, η τιμή της

ενέργειας στην αγορά, που διαμορφώνεται καθημερινά σύμ-

φωνα με την προσφορά και τη ζήτηση, έχει φτάσει σε εξοργι-

στικά υψηλά επίπεδα αρκετές φορές τον τελευταίο χρόνο.

Σήμερα οι καταναλωτές όχι μόνο πληρώνουν περισσότερα,

αλλά αναγκάζονται να περνάνε και συγκεκριμένα τμήματα της

μέρας χωρίς ρεύμα. Όχι όμως επειδή δεν υπάρχει αρκετό ηλε-

κτρικό. Η Independent System Operator, η καλιφορνέζικη αρ-

χή που επιβλέπει την παροχή ρεύματος, έχει πρόσβαση σε περί-

που σαράντα πέντε χιλιάδες μεγαβάτ ηλεκτρικού — ποσότητα

που αρκεί για να καλύψει την υψηλή ζήτηση της θερινής πε-

ριόδου. Οι εταιρείες ενέργειας, κατεβάζοντας τους διακόπτες

190 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

(για λόγους που δεν είναι αναγκασμένες ν' αποκαλύψουν), στα-

ματούν να παρέχουν στην αγορά περίπου δεκατρείς χιλιάδες

μεγαβάτ. Συμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal τον

Αύγουστο του 2000, η ποσότητα ενέργειας που βρισκόταν

Το οικολογικά ορθό ράντσο

του Τζορτζ Γ. Μπους στο Τέξας

Μπορεί ο Πρόεδρος Μπους να μην ενδιαφέρεται για το

υπόλοιπο περιβάλλον, αλλά το νέο ράντσο του στο Κρό-

φορντ του Τέξας είναι σκανδαλωδώς οικολογικά ορθό. Στο

σπίτι υπάρχουν:

* Γεωθερμική θέρμανση και κλιματισμός που χρησιμοποι-

ούν το 25% του ηλεκτρισμού των παραδοσιακών μηχα-

νισμών.

* Νερό σταθερής θερμοκρασίας εξήντα εφτά βαθμών με-

ταφέρεται στο σπίτι από πηγή που βρίσκεται τριακόσια

πόδια υπό το έδαφος και χρησιμοποιείται για κλιματισμό

το καλοκαίρι και θέρμανση το χειμώνα. Το ίδιο σύστημα

θερμαίνει και την πισίνα.

* Δεξαμενή χωρητικότητας 25.000 γαλονιών συλλέγει το

νερό της βροχής ώστε να επαναχρησιμοποιηθεί για το

πότισμα των κήπων.

* Διαθέτει σύστημα καθαρισμού του νερού, που χρησιμο-

ποιεί το ανακυκλωμένο νερό για να βοηθήσει να αποκα-

τασταθούν τα ιθαγενή άγρια λουλούδια και φυτά στο

κτήμα.

Ω Ρ Α Ι Ο Σ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! Δ Ε Ν Μ Ε Ν Ε Ι Κ Α Ν Ε Ι Σ Ε Δ Ω ; 1 9 1

εκτός δικτύου είχε αυξηθεί κατά 461% σε σχέση με τον προη-

γούμενο χρόνο. Και, φυσικά, περιορισμένη προσφορά σημαί-

νει υψηλότερες τιμές.

Αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο και στις πόλεις που εξυπηρετού-

νται από δημόσια δίκτυα. Οι κάτοικοι του Λος Άντζελες και

των άλλων περιοχών όπου ο λαός έχει ακόμα στην κατοχή του

την ενέργεια, δεν αντιμετωπίζει διακοπές. Άλλες πολιτείες στα

νοτιοδυτικά και βορειοδυτικά διαθέτουν αρκετά αποθέματα

ενέργειας για να βγάλουν την Καλιφόρνια από τη σημερινή

κρίση παρέχοντας σχεδόν το 25% του ρεύματος της.

Και ενώ διαδραματίζεται αυτό το χολιγουντιανό δράμα, ο

Τζούνιορ και ο Θείος Ντικ εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία κι

άρχισαν να τρομοκρατούν το λαό για να υποστηρίξει την κατα-

σκευή περισσότερων πυρηνικών εργοστασίων, την καύση πε-

ρισσότερου κάρβουνου, την εξόρυξη περισσότερου πετρελαί-

ου. Με άλλα λόγια, θέλουν να επιδεινώσουν την κατάσταση.

Στο μεταξύ, ο Μπους έχει χτίσει ένα νέο σπίτι στο ράντσο του

στο Τέξας που είναι το όνειρο του κάθε οικολόγου. Τροφοδο-

τείται με ηλιακή ενέργεια και τα απόβλητα ανακυκλώνονται.

Και η αντιπροεδρική κατοικία του Τσένι είναι εφοδιασμένη με

τελευταίας τεχνολογίας συσκευές εξοικονόμησης ενέργειας που

εγκαταστάθηκαν από τον Εξόριστο Πρόεδρο Αλ Γκορ.

Η καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια είναι καλή γι' αυτούς αλλά

οι υπόλοιποι εισπράττουμε το μήνυμα, δυνατά και καθαρά:

«ΑΣ' ΤΟΥΣ ΝΑ ΟΔΗΓΟΥΝ ΜΙΝΙΒΑΝ!»

«ΑΣ' ΤΟΥΣ ΝΑ ΤΡΩΝΕ ΒΟΔΙΝΟ!»

ΕΦΤΑ

Το τέλος των ανδρών

Πριν από λίγους μήνες, η γυναίκα μου κι εγώ, παραβρεθήκαμε

στη βάπτιση του νέου μας ανιψιού, του Άντονι. Οι γονείς του

είχαν ζητήσει από την έφηβη κόρη μας να γίνει νονά του, μια

δουλειά που απαιτεί να φροντίζει τον μικρό Άντονι. Από το να

ρευτεί μέχρι να γίνει καλός καθολικός.

Η τελετή της βάπτισης, όπως ανακαλύψαμε, έχει αλλάξει

πολύ στην Καθολική Εκκλησία. Αντί για ένα «κάντε γρήγορα,

ρίξτε λίγο αγιασμό στο μέτωπο του, πριν του πάρει την ψυχή ο

Σατανάς», η Εκκλησία την έχει μετατρέψει πια σ' ένα χαρούμε-

νο γεγονός στο πλαίσιο της κυριακάτικης Λειτουργίας.

Κάπου στη μέση της τελετής, ο πατήρ Άντι ζήτησε απ' όλη

την οικογένεια να συγκεντρωθεί γύρω από την κολυμβήθρα κα-

θώς ο μικρός Άντονι εμβαπτιζόταν στο αγιασμένο νερό και τυ-

λιγόταν σ' ένα αγνό λευκό ύφασμα. Έπειτα ο ιερέας σήκωσε

ψηλά τον Άντονι για να τον δει όλο το εκκλησίασμα και όσοι

βρίσκονταν στο ναό χειροκρότησαν ενθουσιωδώς.

Κανένας δεν χειροκροτούσε δυνατότερα από εμένα.

Γιατί αυτή ήταν η πρώτη φορά τα τελευταία δεκατρία χρόνια

που είχε γεννηθεί ΑΓΟΡΙ στην οικογένεια μας.

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 193

Δεκατρία μωρά γεννήθηκαν αυτά τα δεκατρία χρόνια στην

οικογένεια. Τα έντεκα ήταν κορίτσια και τα δυο αγόρια.

Νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνούσαμε ότι είναι μι-

κρότερος μπελάς να μεγαλώνεις ένα κορίτσι. Όχι ότι αγαπάμε

λιγότερο τα αγόρια. Με μια καλή ασφάλιση υγείας που να καλύ-

πτει σπασμένα χέρια, δόντια και σβέρκους, και με πρόσθετη κά-

λυψη για δάχτυλα που σφηνώνονται σε πόρτες αυτοκινήτων και

αποζημιώσεις για προσωπικές βλάβες από γείτονες που ισχυρί-

ζονται ότι το αγαπημένο σας γλυκό αγοράκι έβαλε φωτιά στην

Celica «για να διαπιστώσει πόσο γρήγορα καίγεται το νέο χρώμα

της Toyota», δεν σε δυσκολεύουν περισσότερο από τα κορίτσια.

Έχω περάσει όλη τη ζωή μου σε σπιτικά όπου οι άντρες ήταν

μειοψηφία. Δεν έχω αδελφούς, αλλά δυο υπέροχες αδελφές. Σε

συνεργασία με τη μητέρα μου, έβαζαν εμένα να κάνω όλες τις

«γυναικείες» δουλειές στο σπίτι, ενώ παραχωρούσαν, καμιά φο-

ρά, την άδεια στον πατέρα μου να παρακολουθήσει ένα κυρια-

κάτικο τουρνουά γκολφ. Προσπάθησα να επιβάλω κάποια

ισορροπία, ισχυριζόμενος ότι έπρεπε να έχω κι εγώ κάποιο λό-

γο, μια και ήμουν ο μεγαλύτερος, αλλά το μόνο που κατάφερνα

ήταν να υποδαυλίζω τον παιδικό φεμινισμό των αδελφών μου.

Μέχρι και σήμερα, όσοι μας συναντούν είναι σίγουροι ότι οι

αδελφές μου είναι μεγαλύτερες από μένα, και ότι εγώ είμαι το

μωρό της οικογένειας.

Τώρα ζω με τη γυναίκα και την κόρη μου. Πάλι μειοψηφία.

Όποιες τρομακτικές ανδρικές συνήθειες δεν ξορκίστηκαν από

τις αδελφές και τη μητέρα μου, φροντίζουν να τις αφανίσουν

ανελέητα αυτές οι δύο. Το τελευταίο που κατάφεραν ήταν να

μου κόψουν τη συνήθεια να λερώνω με οδοντόκρεμα τον κα-

θρέφτη του μπάνιου όταν πλένω τα δόντια μου. Χρειάστηκαν

δεκαεννιά χρόνια για να το πετύχουν. Μου λένε ότι ο κατάλογος

έχει περιοριστεί τώρα σε μία μόνο σελίδα, με άλλες τρεις ή τέσ-

σερις αηδιαστικές συνήθειες που πρέπει να εξαφανίσουν (όπως

να στηρίζω την κοιλιά μου πάνω στο τιμόνι όταν οδηγώ, ν'

194 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

αφήνω συνεχώς λεκέδες από μελάνι στο μπράτσο της πολυθρό-

νας όταν με παίρνει ο ύπνος, να ροχαλίζω — αν και φοβάμαι ότι

τελικά αυτό μπορεί να διορθωθεί μόνο αν βρεθεί «κατά λάθος»

ένα μαξιλάρι πάνω στο πρόσωπο μου και κρατηθεί εκεί μυστη-

ριωδώς, σφιχτά, επί τρία ως πέντε λεπτά).

Η αλήθεια είναι ότι έγινα καλύτερος άνθρωπος ζώντας ανά-

μεσα σε δυνατές, έξυπνες και τρυφερές γυναίκες. Απλά θα ήταν

ωραίο να έπαιζα και λίγη μπάλα. Έστω και μία φορά.

Οι γονείς μου δεν έχουν εγγονούς. Οι αδερφές μου κι εγώ κά-

ναμε μόνο κορίτσια. Τα πεθερικά μου έχουν τέσσερις κόρες και

μόνο δύο γιους. Και τα παιδιά τους έκαναν οχτώ κορίτσια και μό-

νο δύο αγόρια. Οι δύο αδελφοί της γυναίκας μου κι εγώ έχουμε

μόνο κορίτσια. Η οικογένεια μας έχει να δει ποδόσφαιρο από την

εποχή που πήγαινα στο Λύκειο. Αυτή η θυσία φαίνεται να έχει

περάσει απαρατήρητη απ' όλους σχεδόν τους εμπλεκόμενους.

Περιέγραψα με λίγα λόγια το ισοζύγιο των δύο φύλων στην

οικογένεια μου για να επισημάνω μια πολύ μεγαλύτερη ανακά-

λυψη που έχω κάνει. Όταν διαπίστωσα αυτή την ανισορροπία,

άρχισα να ρωτάω γύρω μου για να καταλάβω αν αντιμετώπιζαν

κι άλλοι την ίδια κατάσταση — να γεννιούνται περισσότερα κο-

ριτσάκια αντί για αγοράκια. Έκπληκτος διαπίστωσα ότι δεν

ήμουν ο μόνος.

Τελευταία, όταν μου ζητάνε να μιλήσω σε πανεπιστήμιο ή

τοπικό σύλλογο, αφήνω για λίγο στην άκρη τα θέματα που έχω

ετοιμάσει, για να ρωτήσω πόσοι στην αίθουσα βλέπουν να γεν-

νιούνται στην οικογένεια τους περισσότερα κορίτσια παρά αγό-

ρια. Δεκάδες χέρια σηκώνονται κάθε φορά.

Αναρίθμητοι άνθρωποι άρχισαν να μοιράζονται μαζί μου το

μυστικό τους - ότι τα αγόρια λιγοστεύουν. Σε ορισμένες οικογέ-

νειες φαίνεται να έχουν εκλείψει τελείως. Δεν παραλείπω να

τους διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει λόγος να ντρέπονται για την

ανικανότητα τους να γεννήσουν αρσενικούς απογόνους.

Και τότε μου μπήκε η ιδέα... κάτι συμβαίνει.

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 195

Και σίγουρα κάτι συμβαίνει. Η Υπηρεσία Απογραφής επιβε-

βαιώνει ότι ο αριθμός των νεογέννητων αρσενικών μειώνεται

κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1990 και μετά.

Επίσης οι γυναίκες ζουν όλο και περισσότερο: ογδόντα χρόνια,

κατά μέσο όρο, έναντι των 74,2 που είναι ο μέσος όρος ζωής

των αντρών. Όταν ήμουν μικρός, η αναλογία έμοιαζε να είναι

περίπου 50-50, με τις γυναίκες να έχουν ίσως ένα μικρό προβά-

δισμα. Αργότερα, η αναλογία έγινε 51-49, υπέρ των γυναικών.

Συντομα θα είναι 52-48.

Έτσι έχω καταλήξει στο εξής άσχημο αλλά αναμφισβήτητο

συμπέρασμα:

Μάγκες, η Φύση προσπαθεί να μας εξοντώσει!

Γιατί το κάνει αυτό η Μητέρα Φύση; Δεν είμαστε οι μεταφο-

ρείς του σπόρου της ζωής; Τι κάναμε οι άντρες για ν' αξίζουμε

αυτή τη μεταχείριση;

Απ' ό,τι φαίνεται πολλά.

Στα πρώτα χρόνια του Ανθρώπου, υπηρετούσαμε μια κρίσι-

μη και αναγκαία λειτουργία για την ανάπτυξη του είδους. Κυ-

νηγούσαμε και μαζεύαμε την τροφή, προστατεύαμε τις γυναί-

κες και τα παιδιά από τα μεγαλύτερα ζώα που συνωμοτούσαν

για να μας φάνε, και βοηθήσαμε να πολλαπλασιαστεί ταχύτατα

ο αριθμός των Χόμο Σάπιενς μέσω του συνεχούς και απεριόρι-

στου σεξ. Από τότε πήραμε την κάτω βόλτα.

Στους τελευταίους αιώνες, τα πράγματα φαίνεται να έχουν

πάρει μια μοιραία στροφή για το φύλο μας. Δρομολογήσαμε

κάποιες εξελίξεις και τελικά τα κάναμε σκατά και προκαλέσαμε

χάος στον κόσμο. Οι γυναίκες; Δεν τους αναλογεί καμία ευθύ-

νη. Συνέχισαν να φέρνουν ζωή στον κόσμο· εμείς συνεχίζαμε

να την καταστρέφουμε κάθε φορά που μας δινόταν η ευκαιρία.

Πόσες γυναίκες συνέλαβαν ποτέ την ιδέα ν' αφανίσουν μια

ολόκληρη φυλή; Καμία που να γνώρισα στο γυμναστήριο. Πό-

σες γυναίκες έχουν χύσει πετρέλαιο στους ωκεανούς, έχουν γε-

μίσει με τοξίνες τα τρόφιμα μας ή επέμειναν ώστε τα νέα 4x4 να

196 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

είναι μεγαλύτερα, μεγαλύτερα, ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ; Χμμμ. Για να

σκεφτώ...

Από τα οχτακόσια δεκάξι είδη που έχουν εκλείψει από την

εποχή που ο Κολόμβος έχασε το δρόμο του και αποβιβάστηκε

εδώ (ένας ακόμη άντρας που δεν ήθελε να ζητήσει πληροφο-

ρίες) -τα περισσότερα από τα οποία αποτελούσαν απαραίτη-

τους κρίκους στο εύθραυστο οικοσύστημα μας— πόσα νομίζετε

ότι αφανίστηκαν από γυναίκες; Και πάλι, νομίζω ότι όλοι γνω-

ρίζουμε την απάντηση.

Αν ήσασταν η Φύση, πώς θ' αντιδρούσατε σε μια τέτοια βά-

ναυση επίθεση; Και τι θα κάνατε αν αντιλαμβανόσασταν ότι ένα

συγκεκριμένο ανθρώπινο φύλο έκανε ό,τι μπορούσε για να σας

καταστρέψει; Η Μητέρα Φύση δεν τα ανέχεται αυτά. Θα υπε-

ρασπιζόταν τον εαυτό της με όλα τα αναγκαία μέσα, αυτό ακρι-

βώς θα έκανε. Θα έκανε τα πάντα για να σώσει τη ζωή της, για

να επιβιώσει με κάθε τρόπο, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι θα

'πρεπε ν' αφανίσει κατά το ήμισυ το πιο εξελιγμένο είδος της.

Ναι, η Φύση είχε προικίσει απλόχερα το είδος μας με την

ανώτερη μορφή ευφυΐας και μας εμπιστεύτηκε το μέλλον της —

αλλά ξαφνικά φαίνεται ότι ένα από τα φύλα του ανθρώπινου εί-

δους είχε αποφασίσει ν' αφανίσει τη Μάνα Γη. Και τώρα η Μά-

να είναι τσαντισμένη.

Ο ένοχος έχει αραιά μαλλιά, στομαχάκι και δεν ξαναβάζει

ποτέ το καπάκι της οδοντόκρεμας στη θέση του.

Ναι, μας κατάλαβαν δεν υπάρχει τρόπος να κρυφτούμε

από την οργή της Φύσης. Και δεν μπορούμε να ρίξουμε το

φταίξιμο στις γυναίκες: δεν ήταν γυναίκες που έριχναν ναπάλμ

ή ανακάλυψαν το πλαστικό ή είπαν, «Γαμώτο, αυτό που χρεια-

ζόμαστε είναι ένα κουτάκι μπίρας μιας χρήσης». Δυστυχώς κά-

θε λεηλασία και πλιάτσικο, κάθε επίθεση στο περιβάλλον, κάθε

πράξη που έφερε τον τρόμο και την καταστροφή σε ό,τι κάποτε

ήταν αγνό και ωραίο, έχει προέλθει από χέρια που, όταν δεν

ασχολούνται με την αυτοϊκανοποίηση του ιδιοκτήτη τους, κά-

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Λ Ρ Ω Ν 197

Πώς θα ξεγελάσεις τη φύση

για να γεννιούνται περισσότεροι άντρες

* Μια εταιρεία στη Βιρτζίνια έχει αναπτύξει μια μέθοδο

που επιτρέπει την επιλογή του φύλου του μωρού σας.

Στο Ινστιτούτο Γενετικής και Τεχνητής Γονιμοποίησης in

Vitro, στο Φέρφαξ στη Βιρτζίνια, χρησιμοποιείται μια

διαδικασία που διαχωρίζει τα ανδρικά από τα γυναικεία

χρωμοσώματα στο σπέρμα, επιτρέποντας στους γονείς να

καθορίσουν το φύλο του παιδιού τους πριν από τη σύλ-

ληψη. Να είστε ΠΟΛΥ καλός με τη γυναίκα σας πριν

επισκεφτείτε την κλινική, γιατί τελικά είναι δικαίωμα της

ν' αποφασίσει τι θα μπει στο κορμί της. Και δώστε σ' αυ-

τούς τους τύπους στη Βιρτζίνια περισσότερα ομοσπον-

διακά κεφάλαια!

* Διατηρήστε το σπέρμα σας δυνατό. Πάψτε να βιάζετε τον

εαυτό σας σε καθημερινή βάση. Αδυνατίζει τα σπερματο-

ζωάρια και μειώνει τον αριθμό τους.

* Πριν από το σεξ, φροντίστε να κάνετε αντρικές σκέψεις.

Ξαναφέρετε στο μυαλό σας εκείνη τη φάση. Εσείς δεν θ'

αφήνατε ποτέ την μπάλα να περάσει ανάμεσα από τα πό-

δια σας στον έκτο τελικό του '86. Ακούστε το πλήθος στο

στάδιο να σας αποθεώνει καθώς πιάνετε την μπάλα! Τα

καταφέρατε! Είστε ΑΝΤΡΑΣ!

* Κάντε νωρίς παιδιά. Πρόσφατη επιδημιολογική έρευνα

κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία

γονείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν κορί-

τσια και όχι αγόρια.

198 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

νουν υπερωρίες προσπαθώντας να εξολοθρεύσουν αυτό το

θαυμάσιο, όμορφο σπίτι που μας δόθηκε τζάμπα - χωρίς εγ-

γύηση και προκαταβολές.

Δεν είναι περίεργο που η Φύση θέλει ν' απαλλαγεί από εμάς.

Αν εμείς οι άνδρες διαθέταμε λίγη κοινή λογική, θα προσπα-

θούσαμε να πείσουμε τη Φύση να μας συγχωρήσει διορθώνο-

ντας τα λάθη μας. Ξέρετε, να κάνουμε τα προφανή: να πάψου-

με να καταστρέφουμε την Αρκτική, να συμπεριφερόμαστε

υπεύθυνα, να σταματήσουμε να πετάμε αποφάγια από το παρά-

θυρο του αυτοκινήτου.

Η Φύση ίσως ν' ανεχόταν πολλές από τις βλακείες μας, αν

συνεχίζαμε να υπηρετούμε κάποιο σημαντικό σκοπό. Επί αιώ-

νες είχαμε δύο πράγματα

που δεν είχαν οι γυναίκες

και μας καθιστούσαν απα-

ραίτητους: α) προσφέραμε

το σπέρμα που διατηρούσε

το είδος β) φτάναμε στο πά-

νω ράφι και κατεβάζαμε ό,τι

χρειάζονταν.

Δυστυχώς για μας, κά-

ποιος προδότης ανακάλυψε

την τεχνητή γονιμοποίηση,

που σημαίνει ότι τώρα οι γυ-

ναίκες χρειάζονται το σπέρ-

μα λίγων μόνο από εμάς για

να κάνουν παιδιά. Κάποιος

μάλιστα από την Αριζόνα

(μάλλον γυναίκα) ανακοί-

νωσε ότι η επιστήμη ανακά-

λυψε μία μέθοδο ανθρώπι-

'Αλλα πράγματα

που έχουν καταντήσειάχρηστα

* Οι γραφομηχανές

* Οι γερουσιαστές της

Ουάσιγκτον

* Το περπάτημα

* Οι ταμίες στις τράπεζες

* Το πανεπιστημιακό

πτυχίο

* Οι τρίχες στην αντρική

πλάτη

* Οι καραμέλες αδυνα-

τίσματος

* Το Ανώτατο Δικαστήριονης αναπαραγωγής που δεν

προϋποθέτει τη γονιμοποίη-

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 1 9 9

ση του ωαρίου από το σπέρμα — τώρα το κάνουν με το DNA.

Τώρα πια, όταν οι γυναίκες θέλουν να κάνουν παιδιά, δεν είναι

πλέον αναγκασμένες να ανέχονται ένα αρσενικό που τις πλακώ-

νει στο κρεβάτι με τη μούρη χωμένη στο μαξιλάρι. Το μόνο που

χρειάζονται πια είναι ένας δοκιμαστικός σωλήνας.

Η άλλη καταστροφική για τον ανδρικό πληθυσμό εφεύρεση

ήταν η σκάλα. Η φορητή, αλουμινένια, εύκολη στη μεταφορά

σκάλα, για την ακρίβεια. Ποιο κάθαρμα είχε αυτή τη φαεινή

ιδέα; Ποια δικαιολογία έχουμε τώρα για να υπάρχουμε;

Η Φύση έχει τον τρόπο της ν' απαλλάσσεται από τους αδύ-

ναμους κρίκους, εκείνους που δεν εξυπηρετούν πια κανένα

σκοπό, τη σαβούρα. Κι αυτοί, φίλοι μου, είμαστε εμείς. Η ανα-

παραγωγική επιστήμη και τρία μικρά αλουμινένια σκαλιά μιας

σκάλας μας έχουν καταστήσει άχρηστους.

Δείτε όμως και την καλή πλευρά: Μια χαρά τα περάσαμε! Χι-

λιάδες χρόνια απόλυτης κυριαρχίας μας επί της κοινωνίας — κι

ακόμα δυνατοί είμαστε! Για σκεφτείτε το - δεν π έ ρ ι ι ούτε μία μέ-

ρα που να μην είχαμε το πάνω χέρι, που να μη διατάζαμε, που να

μην εξουσιάζαμε τον κόσμο. Ούτε καν η ομάδα των Yankees δεν

έχει να επιδείξει μια τόσο συνεχή, αδιαμφισβήτητη εξουσία. Θέλω

να πω ότι υπάρχουμε, είμαστε μειοψηφία, κι όμως κυριαρχούμε

επί της γυναικείας πλειοψηφίας από αμνημονεύτων χρόνων. Σε

άλλες χώρες το ονομάζουμε απαρτχάιντ· στην Αμερική το θεω-

ρούμε φυσιολογικό. Από τη γέννηση αυτής της χώρας, για πάνω

από διακόσια είκοσι πέντε χρόνια, φροντίσαμε να μη βρεθεί ούτε

μία γυναίκα στο πρώτο ή το δεύτερο αξίωμα της χώρας. Τον πε-

ρισσότερο καιρό μάλιστα, κάναμε ό,τι ήταν δυνατόν για να εξα-

σφαλίσουμε ότι .ελάχιστες θα καταλάμβαναν οποιοδήποτε αξίωμα.

Στην πραγματικότητα, στα πρώτα εκατόν τριάντα χρόνια προεδρι-

κών εκλογών, απαγορευόταν στις γυναίκες να ψηφίζουν.

Και ξαφνικά, το 1920, απλώς για να δείξουμε στις γυναίκες

ότι είμαστε έντιμοι παίκτες, τους δώσαμε το δικαίωμα να ψηφί-

ζουν. Και ξέρετε κάτι; Παραμείναμε στην εξουσία!

2 0 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Βγάλτε συμπέρασμα τώρα. Ξαφνικά, οι γυναίκες διέθεταν

περισσότερες ψήφους· θα μπορούσαν να μας πετάξουν συλλο-

γικά στον πολιτικό σκουπιδοτενεκέ. Τι έκαναν όμως; Ψήφισαν

εμάς! Ωραίο δεν είναι; Ξανακούσατε ποτέ για άλλη καταπιεσμέ-

νη ομάδα που, λόγω της αριθμητικής υπεροχής της, βρίσκεται

να ελέγχει τις εξελίξεις - κι όμως ψηφίζει με συντριπτική πλειο-

ψηφία υπέρ της παραμονής των καταπιεστών της στην εξου-

σία; Οι μαύροι της Νοτίου Αφρικής, από τη στιγμή που απε-

λευθερώθηκαν, δεν συνέχισαν το απαρτχάιντ ψηφίζοντας

λευκούς. Δεν γνωρίζω κανέναν Αμερικανό Εβραίο που να έχει

ψηφίσει τον Τζορτζ Γουάλας, τον Ντέιβιντ Ντιούκ23 ή τον Πατ

Μπιουκάναν (ακόμα και στη Φλόριντα).

Όχι, αυτό που συνήθως κάνει μια πνευματικά υγιής κοινω-

νία είναι να διώξει με τις κλοτσιές από την εξουσία αυτούς που

της είχαν καθίσει στο σβέρκο επί τόσα χρόνια.

Κι όμως παρόλο που πέρασαν πάνω από ογδόντα χρόνια

αφότου κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου —και παρά την ανάπτυξη

ενός τεράστιου γυναικείου κινήματος- ιδού πού βρισκόμαστε:

* Ούτε μια γυναίκα δεν έχει μπει σε ψηφοδέλτιο των δύο

μεγάλων κομμάτων για τη θέση του Προέδρου ή του Αντι-

προέδρου στις είκοσι από τις είκοσι μία εθνικές εκλογές

μετά το 1920.

* Σήμερα υπάρχουν μόνο πέντε γυναίκες κυβερνήτες σε πε-

νήντα μία πολιτείες.

* Οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 13% των θέσεων στο Κο-

γκρέσο.

* Από τις 500 μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες οι 496

διευθύνονται από άντρες.

* Μόνο τέσσερα από τα είκοσι ένα κορυφαία αμερικανικά

πανεπιστήμια διευθύνονται από γυναίκες.

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Λ Ρ Ω Ν 2 0 1

* Το 40% των γυναικών που παίρνουν διαζύγιο σε ηλικία

από είκοσι πέντε μέχρι τριάντα τεσσάρων ετών καταλή-

γουν στη φτώχια, ενώ μόλις το 8% των έγγαμων γυναι-

κών ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας.

* Για κάθε δολάριο που βγάζει ένας άντρας, το αντίστοιχο

εισόδημα μιας γυναίκας είναι εβδομήντα έξι σεντς — γεγο-

νός που έχει ως αποτέλεσμα να χάνει μία γυναίκα 650.133

δολάρια στη διάρκεια της ζωής της.

* Για να κερδίσει το ίδιο ετήσιο εισόδημα μ' έναν άντρα στην

αντίστοιχη θέση, μια γυναίκα θα πρέπει να εργάζεται ολό-

κληρο το χρόνο ΣΥΝ τέσσερις μήνες επιπλέον.

Αργά ή γρήγορα οι γυναίκες θα βρουν τον τρόπο να καταλά-

βουν την εξουσία — κι όταν συμβεί αυτό, ας προσευχηθούμε να

μας λυπηθούν. Άλλωστε, εκείνες είναι το ισχυρό φύλο. Σε αντί-

θεση με τον δημοφιλή μύθο, οι άντρες είναι το ασθενές φύλο.

Δείτε τα αποδεικτικά στοιχεία:

* Δεν ζούμε όσο οι γυναίκες.

* Οι εγκέφαλοι μας είναι λιγότερο καλά σχηματισμένοι και

συρρικνώνονται με ταχύτερο ρυθμό καθώς γερνάμε.

* Αναλογικά, έχουμε περισσότερες πιθανότητες από τις γυ-

ναίκες να υποφέρουμε από σοβαρές ασθένειες όπως καρ-

διακές παθήσεις, εγκεφαλικά, έλκος και παθήσεις του

ήπατος.

* Οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να κολλήσουν

σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (τα οποία στη συνέχεια

μεταφέρουν στις ανυποψίαστες γυναίκες και φίλες τους).

* Τα βασικά οργανικά συστήματα των ανδρών, όπως το κυ-

κλοφορικό, το αναπνευστικό, το πεπτικό, και το απεκκρι-

202 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τικό — έχουν όλα μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν

κάποια δυσλειτουργία πολύ πριν από τα αντίστοιχα των

γυναικών (αν και φαντάζομαι ότι η δυσλειτουργία του

απεκκριτικού δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη, λαμβά-

νοντας υπόψη το αποσμητικό χώρου που έχετε κάτω από

το νιπτήρα του μπάνιου).

* Μόνο το αναπαραγωγικό μας σύστημα διατηρεί την ικα-

νότητα να παράγει σπέρμα για περισσότερο καιρό απ' ό,τι

το γυναικείο ωάρια, αλλά το σύστημα παροχής του σπέρ-

ματος μας εκφυλίζεται χρόνια πριν η γυναίκα ανακαλύψει

τις χαρές ενός ζεστού μπάνιου κι ενός καλού μυθιστορή-

ματος.

* Οι άνδρες δεν είναι ικανοί να γεννήσουν, ώστε να συμβά-

λουν στη διαιώνιση του είδους.

* Οι άνδρες χάνουν τα μαλλιά τους.

* Οι άνδρες χάνουν τα μυαλά τους (έχουμε τετραπλάσιες πι-

θανότητες να αυτοκτονήσουμε σε σχέση με τις γυναίκες).

* Οι άνδρες έχουν τις τριπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν

από ατύχημα σε σχέση με τις γυναίκες.

* Οι άνδρες είναι λιγότερο έξυπνοι από τις γυναίκες: τα κο-

ρίτσια παίρνουν συνήθως καλύτερους βαθμούς από τα

αγόρια στα τεστ του δημοτικού — και παραδεχτείτε το, δεν

γινόμαστε εξυπνότεροι γερνώντας.

Ίσως δεν υπάρχει λογική εξήγηση γι' αυτή την ανισότητα.

Μπορεί, όπως μας δίδαξαν οι καλόγριες, να είναι όλα μέρος

του θεϊκού σχεδίου. Αλλά αν έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί

έφτιαξε ο Θεός τις γυναίκες τόσο καλύτερες; Οι καλόγριες θα

πρέπει να είχαν κάποια εσωτερική πληροφόρηση σχετικά με το

ζήτημα αυτό — άλλωστε κι εκείνες γυναίκες ήταν. Αλλά ακόμα

T O T E Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 2 0 3

κι αν ήξεραν το μικρό μυστικό του Θεού, σίγουρα δεν σκόπευ-

αν να το μοιραστούν με τύπους σαν εμένα.

Κατέληξα στο συμπέρασμα -απλά και μόνο παρατηρώντας

τη γυναίκα με την οποία ζω— πως όταν ο Θεός δημιουργούσε,

Πώς να επιζήσεις αν βάλει φωτιά στο κρεβάτι σου

* Πέσε στο πάτωμα και προσπάθησε να συρθείς. Μη ση-

κωθείς όρθιος.

* Αν μπορείς, ρίξε στο πρόσωπο σου μια βρεγμένη πετσέτα.

* Πήγαινε προς την κατεύθυνση που πιστεύεις ότι είναι η

πόρτα. Πάντα να αγγίζεις την πόρτα πριν την ανοίξεις.

Αν καίει, ΜΗΝ την ανοίξεις. Βρες άλλη έξοδο.

* Αν έχει κλειδώσει όλες τις πόρτες, σπάσε ένα παράθυρο

και πήδα έξω.

* Έχε πάντα πρόχειρο έναν πυροσβεστήρα. Φρόντισε να

είναι δίπλα στο όπλο, κάτω από το μαξιλάρι σου, αν χρει-

άζεται. Συνιστάται, επίσης, η ύπαρξη ενός κουβά με νερό

δίπλα στο κρεβάτι σου.

* Αν φέρεσαι άσχημα στη γυναίκα σου, είναι καλύτερα να

φοράς πυρίμαχες πιτζάμες. Ίσως σου σώσουν τη ζωή.

* Τηλεφώνησε στην πυροσβεστική υπηρεσία και ζήτησε

να περιληφθεί τ' όνομα σου στον ειδικό κατάλογο «υπο-

ψηφίων θυμάτων» - όλων εκείνων που πιστεύουν ότι

κινδυνεύουν να δολοφονηθούν από κάποιο «αγαπημένο

πρόσωπο». Έτσι η πυροσβεστική θα ξέρει πού μένεις και

πού βρίσκεται η κρεβατοκάμαρα σου.

204 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

διέθεσε το μεγαλύτερο μέρος της Έκτης Ημέρας για να δημι-

ουργήσει τη γυναίκα. Θέλω να πω, δεν γίνεται να μην παρατη-

ρήσεις την υψηλής ποιότητας δεξιοτεχνία ενός καλλιτέχνη στην

καλύτερη στιγμή της δημιουργίας του. Τα σχήματα, οι καμπύ-

λες, η συμμετρία, όλα αποτελούν δείγματα μιας εξαιρετικής τέ-

χνης. Η επιδερμίδα τους είναι απαλή, λεία και τέλεια· τα μαλλιά

πλούσια, πυκνά και ζωντανά. Και δεν μιλάω από τη σεξουαλική

πλευρά του θέματος - αυτά είναι απλώς τα συμπεράσματα του

κριτικού τέχνης που κρύβω μέσα μου. Οι γυναίκες —και νομίζω

ότι όλοι συμφωνούμε— είναι εκπληκτικά όμορφα πλάσματα.

Τι έπαθε, λοιπόν, ο Θεός όταν έφτασε σ' εμάς; Είναι σαν να

εξάντλησε τα καλύτερα τεχνάσματα του όταν δημιουργούσε τις

γυναίκες. Όταν έφτασε σ' εμάς, θα ήθελε μάλλον να ξεμπερδέ-

ψει μια ώρα αρχύτερα, για να ασχοληθεί με κάτι σημαντικότε-

ρο, όπως την Έβδομη Μέρα της ανάπαυσης.

Έτσι οι άνδρες κατέληξαν σαν τις Σεβρολέτ, που παράγονται

βιαστικά στο εργοστάσιο και χαλάνε εγγυημένα μετά από περιο-

ρισμένη χρήση. Τα σώματα μας δημιουργήθηκαν για να σηκώ-

νουν, να μεταφέρουν, να σέρνουν και να εκσφενδονίζουν, αλλά

μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Και -πρέπει να το

πω- τι γίνεται μ' αυτό το κάτι παραπάνω που μας δόθηκε; Θα

το θέσω όσο πιο ευγενικά μπορώ: πάνω στη βιασύνη του να τε-

λειώσει, ο Θεός μοιάζει σαν ν' άρπαξε ένα μέλος που περίσσευε

στο μαγαζί και το κόλλησε πάνω μας — γιατί, φυσικά, δεν ται-

ριάζει. Αν έπαιρνες ένα παρόμοιο αντικείμενο και το κολλούσες

σ' ένα φανοστάτη ή ένα δέντρο, θα 'λεγες: «Μπααα, δεν νομί-

ζω». Αλλά κανένας δεν αμφισβητεί το νόημα της παρουσίας

του σ' έναν άντρα. Σαν πλάσμα από την ταινία Alien, το ανδρι-

κό όργανο αποτελεί την απόδειξη ότι καμιά φορά, όπως με τις

πλημμύρες στο Μπαγκλαντές ή τα δόντια των Βρετανών, ακό-

μα και ο Θεός κάνει λάθη.

Έχοντας όλα τα προγνωστικά σε βάρος μας, ορισμένοι άντρες

τα έχουν απλώς χαμένα και αντεπιτίθενται με όποιο τρόπο μπο-

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 2 0 5

ρουν. Εκτιμούν ότι αν η Φύση θέλει να ευνοεί τις γυναίκες, τότε

πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Η στάση τους:

αν δεν μπορούμε να τις νικήσουμε, τότε να τις τσακίσουμε.

Αυτή την εποχή, η τάση των ανδρών να τραυματίζουν, να

σακατεύουν ή να δολοφονούν γυναίκες, θεωρείται από τους πε-

ρισσότερους ως «πολιτικά μη ορθή» και οι νόμοι που προστα-

τεύουν τις γυναίκες έχουν ενισχυθεί. Αλλά όπως γνωρίζουμε, οι

νόμοι φτιάχνονται για να τιμωρήσουν κάποιον μετά τη διάπρα-

ξη ενός εγκλήματος. Ελάχιστοι νόμοι έχουν εμποδίσει άνδρες

που είναι αποφασισμένοι να εκδικηθούν τις γυναίκες. Οι γυναί-

κες γνωρίζουν πολύ καλά ότι το 100 υπάρχει για να ειδοποιηθεί

η αστυνομία να έρθει να παραλάβει το πτώμα και να καθαρίσει

τους λεκέδες.

Άνδρες προικισμένοι με περισσότερη πανουργία καταφεύ-

γουν συχνά σε άλλα μέσα, εκτός του ωμού φόνου, για να τακτο-

ποιήσουν τους λογαριασμούς τους με τις γυναίκες. Για παρά-

δειγμα, οι καπνοβιομηχανίες (όλες διευθύνονται από άνδρες)

έχουν καταφέρει με ιδιαίτερη επιτυχία να πείσουν τις γυναίκες

να καπνίζουν — σε μια περίοδο που ο αριθμός των ανδρών κα-

πνιστών μειώνεται. Χάρη στο γυναικείο κάπνισμα, ο καρκίνος

των πνευμόνων έχει τώρα ξεπεράσει τον καρκίνο του στήθους

ως ο πρώτος θανατηφόρος καρκίνος στις γυναίκες. Ο συνολι-

κός αριθμός των γυναικών που αφανίζονται κάθε χρόνο από το

τσιγάρο: 165.000!

Η άρνηση θεραπείας είναι ένα άλλο τέχνασμα που χρησιμο-

ποιούν οι άνδρες για να μειώσουν τον γυναικείο πληθυσμό. Αν

χρειάζεσαι μεταμόσχευση οργάνου για να μείνεις ζωντανός, έχεις

86% περισσότερες πιθανότητες να την εξασφαλίσεις αν είσαι άν-

δρας. Οι άνδρες που πάσχουν από κάποια καρδιακή ασθένεια

έχουν 115% περισσότερες πιθανότητες να κάνουν μπάίπάς σε

σχέση με τις γυναίκες που είναι στην ίδια κατάσταση. Και αν εί-

σαι γυναίκα, είναι πιθανό να πληρώνεις υψηλότερα ασφάλιστρα

από τους άντρες για τις παροχές που σου προσφέρονται.

2 0 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Φυσικά, όταν όλα τα υπόλοιπα αποτυγχάνουν, μπορείς να

καταφύγεις στο φόνο. Συνήθως αποδίδει. Μια γυναίκα έχει τις

πενταπλάσιες πιθανότητες να δολοφονηθεί από τον άντρα ή το

φίλο της απ' ό,τι ένας άντρας από τη γυναίκα ή τη φίλη του.

Συνεχίστε έτσι, και ίσως τελικά να επικρατήσουμε.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ Ν' ΑΠΟΦΥΓΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ

Όσο σκοτεινό κι αν φαίνεται το μέλλον μας, υπάρχει κάποια ελ-πίδα ότι, ως άνδρες, μπορούμε να καθυστερήσουμε το τέλοςμας — αν μάθουμε να υιοθετήσουμε ορισμένες πολύ σημαντικέςνέες συμπεριφορές. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμενα μάθουμε από τις γυναίκες και τον φρόνιμο τρόπο με τονοποίο λειτουργούν. Να μερικά:

Ι. Να θυμάσαι ότι το αυτοκίνητο δεν είναι όπλο μαζικής καταστροφής.Πάψε να εκνευρίζεσαι με το αυτοκίνητο που σου έκλεισε το δρό-μο. Γιατί σε νοιάζει; Ούτως ή άλλως, τον ίδιο χρόνο θα έκανες γιανα φτάσεις σπίτι σου. Κάποιος ηλίθιος σου στοίχισε τέσσερα δευ-τερόλεπτα παραπάνω μέσα στ' αυτοκίνητο. Σπουδαία τα λάχανα!Χαλάρωσε. Οι γυναίκες δεν ενδιαφέρονται για τέτοια πράγματα,και γι' αυτό ζουν περισσότερο. Όταν δουν κάποιο μαλάκα στοδρόμο, απλά κουνάνε το κεφάλι τους, γελάνε — και πιάνει. Πρέ-πει να χαλαρώσουμε, παιδιά. Κάνουμε κακό στην καρδιά μας μεκάθε στιγμή εκνευρισμού, έντασης και οργισμένης συμπεριφο-ράς. Σταμάτα να πηγαίνεις πέρα δώθε σαν να έχεις έναν ανανάστον κώλο σου. Τίποτε δεν είναι ΤΟΣΟ σημαντικό. (Εκτός κι ανπράγματι υπάρχει ανανάς. Αυτό θα ήταν φοβερό.)

2. Να τρως και να πίνεις πιο ελαφρά. Πρέπει να σκεφτόμαστε πε-

ρισσότερο τι βάζουμε στο στόμα μας. Αν τρώγαμε και πίναμε

λιγότερο, θα ζούσαμε περισσότερο. Πότε ήταν η τελευταία φο-

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 2 0 7

ρά που είδες μια γυναίκα να τρώει σαν γουρούνι, σαν να ήταν

το τελευταίο της γεύμα; Σίγουρα, όλοι έχουμε δει γυναίκες να

τα τσούζουν, αλλά πόσες γυναίκες έχεις δει να τα κατεβάζουν

και ν' αρχίζουν να κατουράνε στο πεζοδρόμιο; Γιατί νομίζεις

ότι είναι τόσοι πολλοί οι άνδρες που παθαίνουν καρκίνο του

στομάχου και παθήσεις του ήπατος; Επειδή δεν μπορούμε να

πούμε όχι στον Τζακ (Ντάνιελς) και τον Τζιμ (Μπιμ) ή σε μια

πελώρια μισοψημένη μπριζόλα με σάλτσα από τηγανητά κρεμ-

μύδια, τσίλι και ταμπάσκο. Υπάρχει λόγος που δεν έχεις δει πο-

τέ γυναίκα να παίρνει εφημερίδα στην τουαλέτα. Για σκέψου!

3. Παράτα τα. 0α ζήσεις περισσότερο. Γιατί δεν τα παρατάμε και δεν

αφήνουμε τις γυναίκες να κυβερνήσουν τον κόσμο; Εντάξει, δεν

θέλεις να πάρουν την εξουσία οι γυναίκες, γιατί παραείσαι συ-

ντηρητικός. Τι θα σκεφτόσουν, όμως, αν σου έλεγα ότι αν άφη-

νες εκείνες ν' ανησυχούν για την κατασκευή του πυρηνικού ερ-

γοστασίου στο Μπαχρέιν ή την κήρυξη του πολέμου στην Κίνα

ή την εξεύρεση μιας λύσης στη συνεχιζόμενη καταπάτηση των

κανόνων πτήσης κοντά σε αγροτικές περιοχές, τότε εμείς οι άν-

δρες θα κερδίζαμε οχτώ χρόνια ζωής; Ας τα παρατήσουμε, λοι-

πόν, κι ας την κοπανίσουμε! Τόσο σημαντικό είναι να είσαι «το

αφεντικό» και να έχεις να ασχοληθείς με εκατοντάδες εργαζόμε-

νους και τις μαλακίες τους; Ας χαλαρώσουμε, ας κάνουμε ένα

διάλειμμα κι ας αφήσουμε αυτό τον τρελό, δύσκολο κόσμο στα

χέρια των γυναικών για τα επόμενα δέκα χιλιάδες χρόνια. Σκέ-

ψου μόνο τι βιβλία θα μπορέσεις να διαβάσεις.

4. Να πλένεις τα χέρια σου. Είναι καιρός να λογικευτούμε: οι προσω-

πικές μας συνήθειες είναι τόσο αποκρουστικές που απορώ πώς

δέχονται οι γυναίκες ν' αναπνέουν τον ίδιο αέρα μ' εμάς. Αν εμείς

οι άνδρες καταφέρναμε να συμμαζευτούμε και ν' αλλάξουμε ορι-

σμένα απλά πραγματάκια, θα εξασφαλίζαμε περισσότερη κατα-

νόηση και συντροφιά. Κατ' αρχάς, ας μάθουμε να προσέχουμε λί-

208 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

γο τα χέρια μας. Δεν υπάρχουν για να χρησιμοποιούνται σε ρου-

θούνια, πρωκτούς, αυτιά ή αφαλούς. Δεν σχεδιάστηκαν για να

κόβουν άρθρα από εφημερίδες πριν προλάβει να τα διαβάσει κι

εκείνη ή για να βγάζουν το κρεατάκι που σφηνώθηκε ανάμεσα

στα δόντια μας ή για να ξύνουμε την πιτυρίδα από το κεφάλι μας.

Πάψε να ελέγχεις (και να τακτοποιείς) τα απόκρυφα σου σε δημό-

σιους χώρους — τίποτα δεν εξαφανίστηκε από την τελευταία απο-

γραφή σου πριν από ένα περίπου λεπτό. Μην απλώνεις τα πόδια

σου, καταλαμβάνοντας τρεις θέσεις στα λεωφορεία και τα τρένα.

Να φοράς εσώρουχα — κατά προτίμηση εσώρουχα που να έχουν

πλυθεί φέτος, σε πλυντήριο και με πραγματικό απορρυπαντικό.

5. Μάθε πώς λειτουργεί το καπάκι της τουαλέτας. Ν ό μ ι ζ α ότι δεν θα

χρειαζόταν ν' ασχοληθούμε ξανά με το συγκεκριμένο ζήτημα,

αλλά η κατάσταση στ' αεροδρόμια, στους σιδηροδρομικούς

σταθμούς και στα φαστφουντάδικα όλης της χώρας μου λένε

το εξής: παρά το συνεχές κατσάδιασμα από τα κινούμενα σχέδια

στην τηλεόραση, δεν εννοούμε να μάθουμε το μάθημα μας.

Ιδού, λοιπόν, μια μικρή επανάληψη:

* Σήκωσε πρώτα το οβάλ καπάκι σε όρθια θέση. Μετά σή-

κωσε σε όρθια θέση και το οβάλ κάθισμα που βρίσκεται

από κάτω. Δεν χρειάζεται να τα κρατήσεις όρθια και άρα

μπορείς να χρησιμοποιήσεις στη συνέχεια και τα δύο χέ-

ρια σου. Είναι σαν να οδηγείς αυτοκίνητο. Θα 'θελες να

βγει από το δρόμο; Όχι βέβαια. Ωραία. Έτσι δεν θέλουν

και οι γυναίκες να κατουράς τον τοίχο ή το πάτωμα.

* Σημάδεψε, συγκεντρώσου, εκτόξευσε, ανέβασε ξανά το

σώβρακο.

* Κατέβασε αργά το οβάλ κάθισμα και το καπάκι στη θέση

τους. Δεν πρέπει ν' ακουστεί ήχος σύγκρουσης τους με

την κεραμική λεκάνη.

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 2 0 9

* Πιάσε τη μικρή ασημένια λαβή στ' αριστερά και ΤΡΑΒΗ-

ΞΕ ΤΗΝ. (Δεν είναι προαιρετικό, ακόμα κι αν βρίσκεστε

σε δημόσια τουαλέτα.) Αν το πρώτο τράβηγμα δεν αποδει-

χτεί αρκετό, μη φύγεις: μείνε εκεί μέχρι να καθαρίσει τε-

λείως η λεκάνη.

* Πλύνε τα χέρια σου. Σκούπισέ τα με χαρτί κι όχι στο κο-

ντομάνικο που φοράς. Ρίξε το χαρτί στον καλάθι. Αν βρί-

σκεσαι σπίτι σου, φρόντισε να ξανακρεμάσεις την πετσέτα

στη θέση της.

6. Κάνε καθημερινά μπάνιο. Δεν είναι πλύσιμο να ρίχνεις λίγο νε-

ρό στο πρόσωπο σου το πρωί που ξυπνάς. Μπες στην μπανιέ-

ρα. Ρύθμισε το νερό στο χλιαρό. Πλύνε και τρίψε με σαπούνι

όλα τα σημεία του σώματος σου. ΜΗ βάλεις το σαπούνι στις

σωματικές κοιλότητες σου «για να πλυθούν καλύτερα». Κάποια

άλλη θα χρησιμοποιήσει το ίδιο σαπούνι στο πρόσωπο της. Ξε-

πλύσου. Όταν τελειώσεις, βγες από την μπανιέρα και σκουπί-

σου, φροντίζοντας να μη σκορπίσεις νερά.

7. Όχι τόσο δυνατά. Χαμήλωσε τη φωνή σου. Προσπάθησε ν'

ακούς. Να πώς γίνεται: όταν μιλάνε άλλοι, προσπάθησε να

προσέχεις τι λένε. Κοίταζε τους στα μάτια. Μην τους διακό-

πτεις. Όταν τελειώσουν, σκέψου λίγο αυτά που είπαν. Προσπά-

θησε να μην πεις απολύτως τίποτα. Πρόσεξε ότι τα λόγια τους

σου προκαλούν σκέψεις, συναισθήματα και προβληματισμούς.

Αυτή η διαδικασία μπορεί να σε οδηγήσει σε κάτι έξυπνο. Μό-

νο χαμένος δεν θα βγεις.

8. Έλεγξε την ακοή σου. Αν όσα είπαμε παραπάνω δεν αποδώ-

σουν, ίσως έχεις κάποιο σωματικό πρόβλημα. Φρόντισε να

ελέγξεις την ακοή σου.

210 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

9. Να ξέρεις ότι οι γυναίκες μας έχουν καταλάβει. Κόψε το παραμύθι,

«εγώ είμαι ευαίσθητος». Το ξέρουν το κόλπο. Μην προσπαθείς

να πείσεις ότι είσαι «φεμινιστής». Δεν έχεις τα προσόντα1 παίζεις

το παιχνίδι του αντιπάλου. Είναι σαν να τραγουδάει ένα μέλος

της Κου-Κλουξ-Κλαν «ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ ΖΩΝΤΑ-

ΝΗ!» Είστε αντιπροσωπευτικό δείγμα του φύλου που θα βγάζει

πάντα περισσότερα χρήματα και θα βρίσκει πάντα την πόρτα ορ-

θάνοιχτη για ό,τι κι αν θελήσει να κάνει στη ζωή του.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να βοηθήσεις για να βελ-

τιωθεί η κατάσταση. Ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσεις τις γυ-

ναίκες είναι να επηρεάσεις μερικούς άνδρες. Αυτή είναι η σπου-

δαία μάχη — να προσπαθήσεις να διαφωτίσεις τον τσιμεντένιο

τοίχο που είναι γνωστός σαν ανδρικό μυαλό.

Βοήθησε να μειωθεί η διαφορά στους μισθούς, ρίχνοντας

μια ματιά στο δικό σου μισθό. Φρόντισε ώστε γυναίκες που κά-

νουν την ίδια δουλειά μ' εσένα να πληρώνονται όσο κι εσύ.

Και μπορείς να συμμετάσχεις στην προσπάθεια πίεσης του

Κογκρέσου προκειμένου να ψηφιστούν δύο νομοθετήματα που

θα συμβάλουν στην ίση αμοιβή. Ο Νόμος Δίκαιης Αμοιβής θα

επιτρέψει στις γυναίκες να καταθέτουν αγωγές με βάση την αρ-

χή της ίσης αμοιβής για ίση εργασία, και στους εργαζόμενους

στην ίδια εταιρεία να καταθέτουν μηνύσεις αν πιστεύουν ότι

πληρώνονται λιγότερο από κάποιον άλλον σε ισότιμη θέση και

με την ίδια κατάρτιση. Ο Νόμος Ελέγχου της Δίκαιης Αμοιβής

παρέχει μεγαλύτερες αποζημιώσεις σε τέτοιου είδους αγωγές

και προστατεύει τους εργαζόμενους που ανταλλάσσουν πληρο-

φορίες για τη μισθολογική τους κατάσταση.

Τέλος, φρόντισε να γραφτείς σε συνδικαλιστικό σωματείο ή

προσπάθησε να δημιουργήσεις ένα. Σύμφωνα με επίσημες

έρευνες, μια τριαντάχρονη γυναίκα μέλος σωματείου με μισθό

τριάντα χιλιάδες δολάρια το χρόνο θα χάσει συνολικά 650.133

δολάρια λόγω της άνισης αμοιβής, ενώ αν δεν είναι μέλος σωμα-

τείου οι συνολικές οικονομικές απώλειες θα είναι της τάξης των

Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Δ Ρ Ω Ν 2 1 1

870.327 δολαρίων. Αν πείσετε τους υπόλοιπους άνδρες στη

δουλειά σας να συνδικαλιστούν, τότε θα βελτιώσετε αισθητά τη

ζωή των γυναικών συναδέλφων σας καθώς και τη δική σας.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ 0Ι ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΟΥΝ ΧΩΡΙΣ ΑΝΔΡΕΣ

Ι. Επισκέψου μια τράπεζα σπέρματος ή ένα Γραφείο Υιοθεσιών. Στιςπερισσότερες πόλεις υπάρχουν γραφεία υιοθεσίας ή τράπεζες

σπέρματος για τις γυναίκες που θα ήθελαν να έχουν παιδιά αλ-

λά, για οποιοδήποτε λόγο, δεν θέλουν να τα αποκτήσουν με

άντρα. Καλό είναι να έχουν δύο γονείς τα παιδιά (και πιο βολι-

κό και για τους γονείς!) αλλά ό,τι έχετε ακούσει για το κακό που

παθαίνουν τα παιδιά που μεγαλώνουν μόνο με τη μητέρα τους

— ε, αυτό είναι ένα από τα Μεγάλα Ψέματα του πολιτισμού μας.

Στο βιβλίο του, The Culture of Fear, o Μπάρι Γκλάσνερ επιση-

μαίνει ότι «όσοι/ες ανατρέφονται από ανύπαντρες μητέρες,

έχουν επίπεδο ζωής και εκπαίδευση περίπου ίδια με όσους/ες

μεγαλώνουν με δύο γονείς. Έρευνες δείχνουν ότι, ως ομάδα, τα

παιδιά των ανύπαντρων μητέρων έχουν την τάση ν' αντιδρούν

συναισθηματικά και κοινωνικά καλύτερα απ' ό,τι τα παιδιά που

μεγαλώνουν σε οικογένειες με συγκρούσεις ή σε οικογένειες

όπου ο πατέρας είναι συναισθηματικά απών ή βίαιος».

2. Μάθε πού πωλούνται φορητές σκάλες. Υπάρχουν σε πολλές κα-

λές μάρκες, μεγέθη, σχέδια και προσιτές τιμές. Διαλέξτε την κα-

ταλληλότερη.

3. Αν τίποτε από τα παραπάνω δεν έχει αποτέλεσμα, να φροντίζεις τον

εαυτό σου. Δικτυακοί τόποι, όπου μπορείς να βρεις βοήθεια:

www.goodvibes.com, www.thepleasurechest.com, www.xandria.com

ΟΧΤΩ

Είμαστε και οι Πρώτοι!

Ο τίτλος δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερος: «Όλα τα κράτη

της Γης υπογράφουν τη Συμφωνία για την Υπερθέρμανση του

Πλανήτη. Οι ΗΠΑ αρνούνται».

Κι έτσι, για μια ακόμα φορά, όλος ο κόσμος μας μισεί.

Αλλά η πρώτη φορά είναι;

Είμαστε η χώρα που όλοι λατρεύουν να μισούν. Και ποιος

μπορεί να τους κατηγορήσει; Προφανώς μισούμε οι ίδιοι τον

εαυτό μας - πώς αλλιώς εξηγείται ο «Πρόεδρος» Τζορτζ; Σε

παλιότερες εποχές, το κεφάλι του θα κοσμούσε ήδη μία από τις

γέφυρες του Πότομακ. Αντίθετα, αυτός γυρίζει τον κόσμο, κα-

μαρώνει και λέει ότι είναι ο «εκλεγμένος ηγέτης» μας, οπότε

εμείς δίνουμε την εντύπωση των αγράμματων και των χαζών. Ο

κόσμος γελάει σε βάρος μας.

Πόσο θλιβερό — άλλωστε, μόλις πριν από λίγο καιρό όλα

φαίνονταν να πηγαίνουν μια χαρά για μας διεθνώς, για πρώτη

φορά μετά από χρόνια. Είχαμε μεσολαβήσει επιτυχώς στην

υπογραφή της πρώτης ειρηνευτικής συμφωνίας στη Βόρειο

Ιρλανδία. Βάλαμε τις εμπόλεμες παρατάξεις στο Ισραήλ και

στα Κατεχόμενα να καθίσουν σ' ένα τραπέζι και να συζητή-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 1 3

σουν (και για πρώτη φορά οι Παλαιστίνιοι απέκτησαν κάποια

γη). Αναγνωρίσαμε τελικά το Βιετνάμ (αν και ακόμα δεν έχου-

με ζητήσει συγνώμη για τα τρία εκατομμύρια Βιετναμέζων

που σκοτώσαμε. Οι Γερμανοί, βέβαια, είχαν θέσει κάπως ψη-

λά τον πήχη· υστερήσαμε κατά μερικά εκατομμύρια). Η αμερι-

κανική πίεση στη Νότιο Αφρική βοήθησε στην απελευθέρωση

του Νέλσον Μαντέλα και ώθησε τη χώρα προς τη δημοκρα-

τία, που είχε ως αποτέλεσμα την εκλογή του Μαντέλα ως προ-

έδρου.

Και τέλος, επιστρέψαμε ένα αγοράκι στον πατέρα του στην

Κούβα - καταγράφοντας την πρώτη περίπτωση όπου ένα

τσούρμο μανιακοί κάτοικοι του Μαϊάμι δεν καθόρισαν την

εξωτερική πολιτική μας στο δυτικό ημισφαίριο.

Ναι, πρέπει να το πω, όλα φαίνονταν μια χαρά για το Θείο

Σαμ — μέχρι που αυτός ο μπούφος, ο οποίος λένε ότι δεν είχε

περάσει ποτέ ωκεανό στη ζωή του, ανέλαβε τον έλεγχο στον

Λευκό Οίκο.

Να πώς συμπεριφέρθηκε στον υπόλοιπο κόσμο ο Μπους

τους πρώτους τέσσερις μήνες του στην εξουσία:

* Ακύρωσε τη συμφωνία μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για

τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

* Ξεκίνησε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, αυτή τη φορά με την

Κίνα, λόγω ενός αμερικανικού κατασκοπευτικού αερο-

πλάνου που κατέρριψε ένα δικό τους, σκοτώνοντας τον

πιλότο.

* Επέτρεψε τη διάλυση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη

Μέση Ανατολή, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα τη χειρότερη

σφαγή που έχουμε δει ποτέ μεταξύ των Ισραηλινών και

των Παλαιστινίων.

* Ξεκίνησε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο με τη Ρωσία, προετοι-

214 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

μάζοντας ενεργά την παραβίαση των συνθηκών της δεκα-

ετίας του 70 για τους αντιβαλλιστικούς πυραύλους.

* Απείλησε να μειώσει μονομερώς την παρουσία μας στην

πρώην Γιουγκοσλαβία, με αποτέλεσμα την επανεμφάνιση

της βίας μεταξύ των εθνικών ομάδων της περιοχής.

* Αψήφησε συμφωνίες περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων των

Ηνωμένων Εθνών, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την

αποβολή των Ηνωμένων Πολιτειών από την Επιτροπή

Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του οργανισμού.

* Βομβάρδισε αμάχους στο Ιράκ, όπως είχε κάνει και ο

μπαμπάκας του.

* Επιτάχυνε τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών στη Νότια

Αμερική, με αποτέλεσμα να βοηθήσουν οι Ηνωμένες Πο-

λιτείες τους Κολομβιανους να καταρρίψουν ένα αεροπλά-

νο με Αμερικανούς ιεραποστόλους, σκοτώνοντας μια μη-

τέρα από το Μίσιγκαν και το παιδί της.

* Συνέβαλε ώστε να χαθεί κάθε ελπίδα μείωσης των εντάσε-

ων με τη Βόρειο Κορέα, εξασφαλίζοντας ότι όχι μόνο θα

συνεχιστεί ο λιμός στη χώρα, αλλά και ότι ο σινεφίλ ηγέ-

της της Κιμ Πονγκ Ιλ δεν θα επιστρέψει ποτέ στο βιντεο-

κλάμπ τις καθυστερημένες βιντεοταινίες του.

* Έστρεψε βασικά όλες τις χώρες του κόσμου εναντίον μας

δηλώνοντας ότι πρόκειται να προχωρήσει στην υλοποίη-

ση του παρανοϊκού πυραυλικού αμυντικού συστήματος

«Πόλεμος των Άστρων».

Όλα αυτά πραγματοποιήθηκαν σε διάστημα μικρότερο των

εκατόν είκοσι ημερών — και μάλιστα στα διαλείμματα των πληγ-

μάτων που επέφερε στην εσωτερική μας πολιτική, όπως ήδη εί-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι Ι 2 1 5

δαμε. Όσοι πιστεύαμε ότι ο Τζούνιορ ήταν ένας ανίκανος,

έχουμε σίγουρα εντυπωσιαστεί.

Κι έτσι όλος ο κόσμος μας μισεί και πάλι. Τουλάχιστον βρι-

σκόμαστε σε γνώριμα νερά.

Αλλά από την άλλη πλευρά, είναι πολύ κρίμα που επιστρέ-

ψαμε στο ρόλο του παρία. Ήταν ωραία να νομίζουν οι ξένοι,

έστω και για μία φορά, ότι ήμασταν οι καλοί. Η γοητεία του

Κλίντον μας βοήθησε να τη βγάλουμε καθαρή σε πολλές περι-

πτώσεις: όταν αυξήσαμε αθόρυβα τα εργασιακά κάτεργα με

ανήλικους εργαζόμενους στον Τρίτο κόσμο, όταν εναποθηκεύ-

αμε επικίνδυνες ουσίες σε φτωχές χώρες κι εξάγαμε ακόμα χει-

ρότερες χολιγουντιανές ταινίες στο εξωτερικό.

Στην πραγματικότητα, ο Κλίντον έκανε πολλά απ' αυτά που

κάνει τώρα ο Μπους — απλώς δεν μας τα έτριβε στη μούρη.

Βλέπετε ο Κλίντον ήταν πολύ «κουλ τύπος» - τόσο «κουλ» που

τις περισσότερες φορές ελάχιστοι γνώριζαν τι σχεδίαζε. Ο Κλί-

ντον μας εξασφάλιζε ένα τόσο καλό προκάλυμμα ώστε για μερι-

κά χρόνια οι Αμερικανοί μπορούσαμε να ταξιδεύουμε με ασφά-

λεια στις περισσότερες χώρες του κόσμου, χωρίς να φοβόμαστε

ότι ένα εξαγριωμένο πλήθος θα μας πάρει στο κατόπι για να μας

κάνει μαύρους στο ξύλο.

Αλλά τώρα, χάρη στην εξωτερική πολιτική «Κάνω ό,τι γου-

στάρω» του Μπους, είναι πολύ δυσκολότερο να δικαιολογή-

σουμε γιατί εμείς, το αλαζονικότερο 4% του πληθυσμού όλου

του κόσμου, κατέχουμε πάνω από το 25% του παγκόσμιου

πλούτου. Αν δεν προσέξουμε τα νώτα μας, όλοι αυτοί οι αυθά-

δεις πεινασμένοι ξένοι θ' αρχίσουν να νομίζουν ότι δικαιούνται

κι αυτοί να διαθέτουν ψηφιακούς τηλεφωνητές και αυτόματο

φωτισμό. Και οι αμφισβητίες και αρνητές που αφθονούν στις

καταπιεσμένες χώρες μπορεί να πληροφορηθούν ότι τα περιου-

σιακά στοιχεία των τριών πλουσιότερων Αμερικανών είναι με-

γαλύτερα από τα περιουσιακά στοιχεία των κατοίκων των εξή-

ντα φτωχότερων κρατών του κόσμου.

Μια συνηθισμένη μέρα στη ζωή του Τζορτζ Γ. Μπους

8.00 π.μ. - Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της

Αμερικής (ΠΗΠΑ) ξυπνάει και προσπαθεί να βεβαιωθεί

αν είναι ακόμα στον Λευκό Οίκο.

8.30 π.μ. - Πρωινό στο κρεβάτι. Ο Ράμσφελντ του διαβά-

ζει το ωροσκόπιο του και τα κόμικς.

9.00 π.μ. — Ο «Συν-Πρόεδρος» Τσένι περνάει για να βοη-

θήσει τον Τζορτζ να ντυθεί, να του αναλύσει την κατάστα-

ση στην Υεμένη και να του θυμίσει να πλύνει τα δόντια του.

9.30 π.μ. - Ο ΠΗΠΑ φτάνει στο Οβάλ Γραφείο, χαιρετάει

τη γραμματέα.

9.35 π.μ. - Ο ΠΗΠΑ βγαίνει από το Οβάλ Γραφείο και

πηγαίνει να εργαστεί στο γυμναστήριο του Λευκού Οίκου.

11.00 π.μ. - Μασάζ και πεντικιούρ.

12.00 — Γεύμα με τον Κομισάριο της ομοσπονδίας του

μπέιζμπολ Μπαντ Σέλιγκ. Ο Σέλιγκ επιβεβαιώνει ότι δεν

υπάρχει ακόμα θέση εργασίας στο προεδρείο.

1.00 μ.μ. — Υπνάκος.

2.30 μ.μ. — Φωτογράφηση με την «ομάδα της ημέρας» της

Β' Εθνικής.

3.00 μ.μ. - Ο ΠΗΠΑ επιστρέφει στο Οβάλ Γραφείο για να

συζητήσει νομοθετικά ζητήματα με μέλη του Κογκρέσου.

3.05 μ.μ. — Η συνάντηση ολοκληρώνεται· τα μέλη του Κο-

γκρέσου δηλώνουν στον Τύπο: «Η συνάντηση ήταν ιδιαί-

τερα εποικοδομητική. Ο πρόεδρος μας είπε να "ψηφίσου-

με μερικούς νόμους" και μετά μας έβαλε να ρίχνουμε πά-

σες στο γρασίδι της νότιας πτέρυγας».

3.10 μ.μ. — Ο Τσένι ενημερώνει τον ΠΗΠΑ επί της ενερ-

γειακής πολιτικής και του λέει να στείλει ευχαριστήριες

επιστολές στους προέδρους των πετρελαϊκών εταιρειών.

3.12 μ.μ. - Ο ΠΗΠΑ ζητάει να δει έναν παγκόσμιο χάρτη·

δείχνει έκπληκτος από το «πόσο έχει μεγαλώσει ο κόσμος».

3.40 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ έχει μάθει απέξω και τις εκατόν ενε-

νήντα μία πρωτεύουσες σε λιγότερο από μισή ώρα.

3.44 μ.μ. — Ο Μπους τηλεφωνεί στον πρωθυπουργό της

Ρουμανίας «απλώς επειδή του 'ρθε». Προκαλεί τον Ρουμά-

νο πρωθυπουργό να κατονομάσει την πρωτεύουσα της

Βιρμανίας· ο πρωθυπουργός δεν καταλαβαίνει λέξη, γιατί

ο ΠΗΠΑ του μιλάει ισπανικά.

3.58 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ δέχεται τηλεφώνημα από τις φυλα-

κές του Όστιν. Απόγονος του ΠΗΠΑ κρατείται για βεβή-

λωση πορτρέτου του ΠΗΠΑ ως κυβερνήτη που είναι

κρεμασμένο στο κτήριο της πολιτειακής βουλής. Ο ΠΗ-

ΠΑ προσποιείται ότι η σύνδεση είναι κακή, υποδύεται τη

φωνή Μεξικανής που έχει μπει κατά λάθος στη γραμμή

και μετά το κλείνει. «Το μήλο κάτω από τη μηλιά...»,

ακούγεται να μονολογεί.

4.00 μ.μ. - Η εργάσιμη μέρα τελειώνει- ο ΠΗΠΑ αποσύ-

ρεται στα προσωπικά του διαμερίσματα για έναν «υπνάκο».

6.00 μ.μ. - Επίσημο δείπνο με Αφρικανούς αρχηγούς κρα-

τών. Λέει στον Τσένι ότι «δεν μπορώ να σκέφτομαι αυτή

τη στιγμή την Αφρική - είναι η Μαύρη Ήπειρος, ξέρεις».

Ο ΠΗΠΑ ζητά από τον Συν-Πρόεδρο να παραστεί αυτός

στη θέση του.

6.05 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ πηγαίνει για κολύμπι στην πισίνα

του Λευκού Οίκου.

7.00 μ.μ. - Τηλεφώνημα στη Λόρα στο ράντσο του Τέξας

(«απλώς πήρα να δω τι κάνεις»).

7.02 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ πηγαίνει στην αίθουσα προβολών

του Λευκού Οίκου· παρακολουθεί το Dave (πάλι) · τον

παίρνει ο ύπνος.

8.30 μ.μ. — Ο Τσένι ξυπνάει τον ΠΗΠΑ, τον πηγαίνει στο

δωμάτιο του, τον σκεπάζει και του λέει καληνύχτα. Ο

Συν-ΠΗΠΑ πηγαίνει στον κάτω όροφο και συνεχίζει τα

σχέδια του για την καταστροφή του Πλανήτη Γη.

2 1 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Τι θα συμβεί αν τα δισεκατομμύρια των Ασιατών, Αφρικανών

και Λατινοαμερικάνων αρχίσουν να πιστεύουν ότι το ένα δισεκα-

τομμύριο απ' αυτούς που δεν έχουν καθαρό πόσιμο νερό θα

'πρεπε να το αποκτήσουν; Ξέρετε πόσο θα κόστιζε αυτό; Τουλά-

χιστον το 25% του προγράμματος «Πόλεμος των Άστρων»!

Και τι γίνεται αν το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού που

δεν έχει πρόσβαση —όχι στο Ίντερνετ αλλά στον ηλεκτρισμό—

θελήσει ξαφνικά να βιδώσει μια λάμπα και να διαβάσει ένα βι-

βλίο; Ουάου! Φυλαχτείτε!

Ο μεγαλύτερος φόβος μου προέρχεται από το 50% των κα-

τοίκων της Γης οι οποίοι δεν έχουν κάνει ούτε ένα τηλεφώνημα

στη ζωή τους! Τι γίνεται έτσι και τους μπει ξαφνικά η ιδέα να

τηλεφωνήσουν στο πατρικό τους στη Γιορτή της Μητέρας ή

αρχίσουν να κατακλύζουν τις γραμμές με παραγγελίες για πα-

ράδοση σούσι κατ' οίκον; Δεν έχουν μάθει ότι δεν υπάρχουν

αρκετοί διαθέσιμοι αριθμοί;

Δεν υπάρχει λόγος να εξοργίζουμε ακόμα περισσότερο αυ-

τούς τους ανθρώπους· είναι ήδη αρκετά θυμωμένοι, χάρη στην

αξιολύπητη απόδοση του Μπους. Άλλωστε, έχουμε μεγαλύτε-

ρα ψάρια να πιάσουμε.

Ποιος είχε την ηλίθια ιδέα ν' αγνοήσουμε πριν από δεκαπέντε

χρόνια την πρόταση των Ρώσων ν' απαλλαγούμε απ' όλα τα πυρη-

νικά όπλα; Ξεχάσαμε όλοι ότι ήταν διατεθειμένοι ν' αφοπλιστούν

μονομερώς μετά τη διάλυση της παλιάς Σοβιετικής Ένωσης; Το

1986, στη σύνοδο του Ρέικιαβικ, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έθεσε

στο τραπέζι το στόχο της «οριστικής εξαφάνισης όλων των πυρη-

νικών όπλων μέχρι το έτος 2000». (Δεν κατάφερε να συμφωνήσει

με τον Ρέιγκαν λόγω της άρνησης του τελευταίου να σταματήσει

την προώθηση -ναι, το βρήκατε- του «Πολέμου των Άστρων».)

Για την περίπτωση που ο Ρέιγκαν δεν τον είχε ακούσει την πρώτη

φορά, ο Γκορμπατσόφ επανέλαβε την πρόταση στον Μπους, τον

Εκλεγέντα το 1989: «Για να διατηρηθεί η ειρήνη στην Ευρώπη εί-

ναι απαραίτητος ο έλεγχος των πυρηνικών όπλων και όχι το δόγμα

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 1 9

της "πυρηνικής αποτροπής". Το καλύτερο απ' όλα θα ήταν η κα-

τάργηση όλων των πυρηνικών όπλων».

Εκείνη την εποχή είχαμε ζήσει σαράντα χρόνια υπό την άμε-

ση και συνεχή απειλή του αφανισμού από τα πυρηνικά. Και

ξαφνικά μια μέρα οι κομμουνιστές εξαφανίστηκαν και ο Ψυ-

χρός Πόλεμος τελείωσε. Βρεθήκαμε με περισσότερες από είκο-

σι χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές στην κατοχή μας, και οι πρώην

Σοβιετικοί είχαν τριάντα εννιά χιλιάδες. Αρκετή δύναμη πυρός

για ν' ανατινάξουμε σαράντα φορές τον κόσμο.

Νομίζω ότι οι περισσότεροι απ' αυτούς που γεννηθήκαμε στην

εποχή του «μπέιμπι-μπουμ» μεγαλώσαμε πιστεύοντας ότι δεν

υπήρχε περίπτωση να φτάσουμε στο τέλος της ζωής μας χωρίς

μία, τουλάχιστον, «κατά λάθος» εκτόξευση ενός απ' αυτούς τους

πυραύλους. Πώς μπορούσε ν' αποφευχτεί;

Με τόσα πολλά όπλα έτοιμα ανά πάσα στιγμή για πυροδότηση,

έμοιαζε αναπόφευκτο ότι ή κάποιος πολεμοχαρής παλαβός θα

πατούσε το Κουμπί ή κάποια παρεξήγηση θα οδηγούσε σε μια

ολοκληρωτική επίθεση, ή κάποιος τρομοκράτης θα έβαζε στο χέ-

ρι ένα από αυτά τα όπλα και το χρησιμοποιούσε. Τρέμαμε από το

φόβο μας κι αυτό επηρέαζε ό,τι κι αν κάναμε ως έθνος. Και ξο-

δεύαμε και τρισεκατομμύρια προσπαθώντας να πνίξουμε αυτό το

φόβο — κατασκευάζοντας ακόμα περισσότερα όπλα μαζικής κα-

ταστροφής.

Δαπανώντας όλα αυτά τα χρήματα των φορολογουμένων σε

άχρηστες πυρηνικές κεφαλές που ελπίζαμε να μη χρησιμοποι-

ήσουμε ποτέ, αφήσαμε τα σχολεία μας να πάνε κατά διαβόλου,

δεν προσφέραμε ασφαλιστική κάλυψη στους πολίτες μας και οι

περισσότεροι από τους μισούς επιστήμονες μας κατέληξαν να

εργάζονται σε στρατιωτικά προγράμματα, αντί ν' ασχολούνται

με τη θεραπεία του καρκίνου ή την επόμενη μεγάλη ανακάλυψη

που θα βελτιώσει την ποιότητα της ζωής μας.

Τα 250 δισεκατομμύρια δολάρια που σχεδιάζει να ξοδέψει

το Πεντάγωνο για να κατασκευάσει 2.800 νέα πολεμικά αερο-

2 2 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

πλάνα Joint Strike Fighter φτάνουν και περισσεύουν για την

πληρωμή των διδάκτρων όλων των Αμερικανών φοιτητών.

Ο προτεινόμενος ενοποιημένος προϋπολογισμός του Πε-

νταγώνου για τα επόμενα πέντε χρόνια είναι 1,6 τρισεκατομμύ-

ρια δολάρια. Το ποσό που το Λογιστήριο του Κράτους λέει ότι

απαιτείται για την ανακαίνιση και αναβάθμιση όλων των αμερι-

κανικών σχολείων είναι 112 δισεκατομμύρια δολάρια.

Αν αποφασίζαμε να μην κατασκευάσουμε τα υπόλοιπα πολε-

μικά αεροπλάνα F-22 που είχε ζητήσει η Πολεμική Αεροπορία

την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου (τα οποία ο Κλίντον και τώρα

ο Επιλεγείς Μπους επιμένουν να χρηματοδοτούν), τα χρήματα

αυτά, σαράντα πέντε δισεκατομμύρια δολάρια, θα χρηματοδο-

τούσαν πλήρως το προσχολικό πρόγραμμα Head Start, για όσα

παιδιά της Αμερικής το χρειάζονται, για τα επόμενα έξι χρόνια.

Στα μέσα της δεκαετίας του '80 συνέβη ένα άλλο αξιοσημεί-

ωτο γεγονός. Ο Γκορμπατσόφ ανακοίνωσε ότι η Σοβιετική

Ένωση θα σταματήσει τις δοκιμές νέων πυρηνικών όπλων και

προσκάλεσε τον Ρέιγκαν να ακολουθήσει το παράδειγμα του,

παρότι δήλωσε ότι η Ρωσία θα το κάνει ούτως ή άλλως. Ήταν

μια εκπληκτική στιγμή — ξεχασμένη πια, είμαι σίγουρος, από

τους περισσότερους Αμερικανούς. Ήταν η πρώτη φορά που

νιώσαμε την ελπίδα ότι ίσως αποφύγουμε τον όλεθρο της πυρη-

νικής καταστροφής.

Η παρανοϊκή κούρσα των εξοπλισμών που εμείς ξεκινήσαμε

και οι Ρώσοι αισθάνθηκαν αναγκασμένοι να ακολουθήσουν,

συνέβαλε τελικά στη χρεοκοπία της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν

οι Σοβιετικοί κατασκεύασαν την πρώτη βόμβα τους, το 1949,

εμείς διαθέταμε ήδη διακόσιες τριάντα πέντε. Δέκα χρόνια αρ-

γότερα, είχαμε 15.468 πυρηνικά όπλα, και οι Ρώσοι «μόλις»

1.060. Αλλά τα επόμενα είκοσι χρόνια η Σοβιετική Ένωση δα-

πάνησε δισεκατομμύρια σε βόμβες και τελικά μας έφτασε. Το

1978 είχαν 25.593 πυρηνικές κεφαλές - ενώ εμείς είχαμε τρε-

χούμενο νερό, τη Στίβι Νικς24 και 24.424 πυρηνικά όπλα.

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 2 1

Ο Γκορμπατσόφ παρέλαβε ένα έθνος χρεοκοπημένο, με πο-

λίτες πεινασμένους που λαχταρούσαν λίγο χαρτί τουαλέτας.

Αλλά ακόμα και όταν η ΕΣΣΔ βρισκόταν στα πρόθυρα της

διάλυσης το 1989, διατηρούσε τον απίστευτο αριθμό των

39.000 πυρηνικών κεφαλών. Το Πεντάγωνο απλώς τους κοί-

ταζε και γελούσε - τα παιδιά μας ήταν μια χαρά βολεμένα με τα

22.827 πυρηνικά τους. Ήταν άραγε ο πραγματικός στόχος της

Ουάσιγκτον να οδηγήσει τους κομμουνιστές σε τέτοια φτώχια

ώστε να εξεγερθεί ο λαός τους; Ο Γκορμπατσόφ, που το είχε

αντιληφθεί, ύψωσε τη λευκή σημαία, αλλά ήταν πολύ αργά πια.

Στο τέλος του 1991 δεν υπήρχε πλέον Σοβιετική Ένωση.

Στην ευφορία εκείνης της στιγμής, οι νέοι Ρώσοι και Ου-

κρανοί ηγέτες, σε μια προσπάθεια ν' αποστασιοποιηθούν από

το παρελθόν, πρόσφεραν κλαδί ελιάς στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι Ουκρανοί δήλωσαν ότι αποχωρούν από την κούρσα των

εξοπλισμών και αμέσως απενεργοποίησαν τις πυρηνικές κεφα-

λές τους. Οι Ρώσοι διέκοψαν τη λειτουργία όλων των ηλεκτρο-

νικών συστημάτων τους που κατεύθυναν τους πυραύλους ενα-

ντίον διαφόρων αμερικανικών πόλεων. Προσφέρθηκαν επίσης

να συνεργαστούν με τους Αμερικανούς για τη μόνιμη εξάλειψη

όλων των πυρηνικών όπλων.

Και ποια ήταν η απάντηση μας σ' αυτή την εκπληκτική, χω-

ρίς προηγούμενο προσφορά;

Καμία.

Αλλά αυτό δεν αποθάρρυνε τους Ρώσους. Περίμεναν υπο-

μονετικά μια απάντηση. Συνέχισαν να περιμένουν. Και περίμε-

ναν λίγο ακόμα, σίγουροι ότι τελικά θα αποδεχτούμε την ευγε-

νική τους πρόταση.

Έλπιζαν επίσης ότι μπορεί να επιδεικνύαμε λίγη κατανόηση

και να τους στέλναμε μερικά τρόφιμα, λίγα σύγχρονα μηχανή-

ματα, μερικές λάμπες — οτιδήποτε θα μπορούσε να τους βγάλει

από τη δυστυχία τους. Υπέθεσαν ότι θα κάναμε γι' αυτούς ό,τι

κάναμε για τη Δυτική Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο

222 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Πόλεμο — μια προσπάθεια ανθρωπιστικής αρωγής και ανοικο-

δόμησης που είχε ως αποτέλεσμα μια συνεχή και αδιατάρακτη

ειρήνη στη Δυτική Ευρώπη για πάνω από πενήντα πέντε χρό-

νια, τα περισσότερα εδώ και αιώνες.

Ναι, οι Ρώσοι υπολόγιζαν ότι η ζωή τους θα βελτιωνόταν

αισθητά — και ο κόσμος θα γινόταν πολύ ασφαλέστερος.

Ξέρετε όμως τι έγινε. Τίποτα. Τους αφήσαμε να σαπίσουν,

ενώ η ρωσική μαφία προσεταιριζόταν την εξουσία. Δυσφορία

και απελπισία κυρίευσε το λαό. Ο ιππότης με την αστραφτερή

πανοπλία που του είχαν υποσχεθεί δεν ήρθε ποτέ. Οι ελλείψεις

τροφίμων συνεχίστηκαν, οι υποδομές κατέρρευσαν και το προ-

λεταριάτο αναγκαζόταν να μεταναστεύει για να βρει ένα κομμά-

τι ψωμί. Ο νέος Πρόεδρος τους, ο Μπόρις Γιέλτσιν, αποδείχτη-

κε μέθυσος και ηλίθιος, κι επειδή δεν ήταν διατεθειμένοι να

μετατρέψουν τη χώρα τους σ' ένα εργασιακό κάτεργο για αμερι-

κανικές εταιρείες (όπως είχε κάνει η Κίνα) δεν υπήρξε καμιά

ροή δολαρίων προς την πρώην ΕΣΣΔ. Σκληροπυρηνικοί πολι-

τικοί από τη σκοτεινή πλευρά του ρωσικού πολιτικού φάσμα-

τος κατέλαβαν την εξουσία, και η ευκαιρία καταστροφής των

είκοσι πέντε χιλιάδων πυρηνικών κεφαλών που παραμένουν

λειτουργικές χάθηκε.

Τώρα οι νέοι Ρώσοι ηγέτες μιλάνε για την κατασκευή περισ-

σότερων όπλων — και για πώληση όπλων στο Ιράν και τη Βό-

ρειο Κορέα.

Χάσαμε την ευκαιρία της ζωής μας να τερματίσουμε την τρε-

λή κούρσα των εξοπλισμών και να δημιουργήσουμε ένα νέο σύμ-

μαχο στη νέα τάξη πραγμάτων. Το παράθυρο δεν έμεινε ανοιχτό

για πολύ - κι εμείς ασχολιόμασταν με τη Μόνικα Λεβίνσκι.

Η Μόνικα Λεβίνσκι. Έτσι περάσαμε το τελευταίο μισό της

δεκαετίας του '90, κολλημένοι πάνω σ' έναν κωλολεκέ ενός γα-

λάζιου φορέματος. Το Κογκρέσο έβαλε στην άκρη άλλα ασή-

μαντα ζητήματα, όπως τη σωτηρία του κόσμου από τον πυρη-

νικό αφανισμό, για να ασχοληθεί με τη διείσδυση ενός πούρου

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 2 3

σε μια γραμματέα του Προέδρου. ΑΥΤΟ είναι που μονοπώλη-

σε το ενδιαφέρον μας - μαζί με τις εξάχρονες Μις Αμερική και

τα βίτσια του Χίου Γκραντ. Είχαμε την ευκαιρία να δημιουργή-

σουμε έναν ασφαλή κόσμο για τις επόμενες γενιές, αλλά προτι-

μήσαμε να απολαύσουμε το όργιο της Γουόλ Στριτ. Αυτά πα-

θαίνει ένα έθνος τεμπέληδων κι απατεώνων. Παρατηρούμε σαν

ηλίθιοι όσα γίνονται έξω απ την αυλή μας. Άλλωστε, αυτή είναι

η δουλειά μας ως ηγέτες του ελεύθερου κόσμου που είμαστε.

Αλλά μην απελπίζεστε! Ανάμεσα στα είκοσι πλουσιότερα

βιομηχανικά κράτη, ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ!

Είμαστε πρώτοι σε εκατομμυριούχους.

Είμαστε πρώτοι σε δισεκατομμυριούχους.

Είμαστε πρώτοι σε στρατιωτικές δαπάνες.

Είμαστε πρώτοι σε θανάτους από πυροβόλα όπλα.

Είμαστε πρώτοι στην παραγωγή μοσχαρίσιου κρέατος.

Είμαστε πρώτοι στην κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας.

Είμαστε πρώτοι στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (είναι

υψηλότερες από τις συνολικές εκπομπές της Αυστραλίας, της

Βραζιλίας, του Καναδά, της Γαλλίας, της Ινδίας, της Ινδονη-

σίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Μεξικού και του Ηνωμέ-

νου Βασιλείου).

Είμαστε πρώτοι, συνολικά και κατά κεφαλή, στα αστικά απορ-

ρίμματα (εφτακόσια είκοσι κιλά ανά άτομο το χρόνο).

Είμαστε πρώτοι στην παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων (εί-

κοσι φορές περισσότερα από τον πλησιέστερο ανταγωνιστή

μας, τη Γερμανία).

Είμαστε πρώτοι στην κατανάλωση πετρελαίου.

Είμαστε πρώτοι στην κατανάλωση φυσικού αερίου.

Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με τα λιγότερα φο-

ρολογικά έσοδα (ως ποσοστό του ΑΕΠ).

Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με τις μικρότερες

δημόσιες δαπάνες (ως ποσοστό του ΑΕΠ).

224 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Είμαστε πρώτοι στο έλλειμμα του προϋπολογισμού.

Είμαστε πρώτοι στην ημερήσια κατά κεφαλή κατανάλωση

θερμίδων.

Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με τη μεγαλύτερη

αποχή στις εκλογές.

Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με το μικρότερο

αριθμό κομμάτων στη Βουλή.

Είμαστε πρώτοι στον αριθμό των καταγραμμένων βιασμών

(σχεδόν τριπλάσιους από τον πλησιέστερο ανταγωνιστή μας —

τον Καναδά).

Είμαστε πρώτοι σε τραυματισμούς και θανάτους από τροχαία

ατυχήματα (σχεδόν διπλάσιους από τον δεύτερο Καναδά).

Είμαστε πρώτοι στον αριθμό των μη υπογεγραμμένων διε-

θνών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Είμαστε πρώτοι μεταξύ των χωρών του Ο Η Ε με νόμιμα

εκλεγμένη κυβέρνηση που δεν επικυρώνουμε τη Σύμβαση των

Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Είμαστε πρώτοι στον αριθμό των καταγραμμένων εκτελέσεων

ανήλικων εγκληματιών.

Είμαστε πρώτοι ως προς την πιθανότητα να σκοτωθούν από

πυροβόλα όπλα παιδιά ηλικίας κάτω των δεκαπέντε.

Είμαστε πρώτοι ως προς την πιθανότητα ν' αυτοκτονήσουν με

πυροβόλα όπλα παιδιά ηλικίας κάτω των δεκαπέντε.

Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο με τις χαμηλότερες επιδόσεις

μαθητών της δευτέρας Γυμνασίου στα μαθηματικά.

Είμαστε η πρώτη κοινωνία στην ιστορία της ανθρωπότητας

όπου η φτωχότερη ομάδα του πληθυσμού είναι τα παιδιά.

Κάντε μια μικρή παύση και συλλογιστείτε λίγο τον παραπάνω

κατάλογο. Δεν σας προκαλεί ένα αίσθημα περηφάνιας να ξέρε-

τε ότι εμείς οι Αμερικανοί —και κανένας άλλος— βρισκόμαστε

στην κορυφή σε τόσες πολλές κατηγορίες; Δεν σας θυμίζει λίγο

την εποχή που η Ανατολική Γερμανία κέρδιζε όλα τα μετάλλια

Ε Ι Μ Α Π Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 225

στους Ολυμπιακούς; Δεν επιτυγχάνονται εύκολα αυτά τα πράγ-

ματα, φίλοι μου. Δώστε συγχαρητήρια στον εαυτό σας και μερι-

κές φοροαπαλλαγές ακόμα στους πλούσιους.

Για να συμβάλω στην προσπάθεια μας να φανούμε λίγο πιο

συμπονετικοί στα υπόλοιπα εκατόν ενενήντα ένα κράτη του κό-

σμου, θα ήθελα να κάνω μερικές προτάσεις που θα συμβάλουν

στην εγκαθίδρυση της παγκόσμιας ειρήνης. Με μετριοφροσύνη

θα τις ονομάσω: «Το Πλήρες Ειρηνευτικό Σχέδιο του Μάικ».

Όπως βλέπω εγώ τα πράγματα, βράζουμε όλοι στο ίδιο καζάνι,

κανένας δεν μπορεί να διεκδικήσει ασυλία - και κανένας δεν

μπορεί να ελπίζει ότι θα τον ψηφίσει το κοινό να αποχωρήσει.

Έτσι, είτε επειδή είναι το σωστό είτε επειδή δεν θέλουμε να κατα-

λήξουμε μ' έναν Μπιν Λάντεν να καραδοκεί σε κάθε αμερικανικό

αεροδρόμιο, πρέπει να βοηθήσουμε να διορθωθούν μερικά

πράγματα στον κόσμο.

Θα ξεκινούσα από τη Μέση Ανατολή, τη Βόρειο Ιρλανδία

και τη Βόρειο Κορέα.

0Ι ΑΓΙΟΙ ΤΟΠΟΙ

Πολύ ωραίο όνομα —οι Άγιοι Τόποι— για μια περιοχή με περισ-

σότερες πράξεις κακίας ανά τετραγωνικό μίλι απ' όσες η αίθου-

σα VIP της κόλασης.

Τον Ιανουάριο του 1988, μόλις ένα μήνα μετά την έναρξη

της πρώτης παλαιστινιακής Ιντιφάντα, ταξίδεψα με μερικούς

φίλους στο Ισραήλ, στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, για να δια-

πιστώσουμε ιδίοις όμμασι προς τι όλη η φασαρία.

Αν και έχω ταξιδέψει αρκετά στη ζωή μου, στην Κεντρική

Αμερική, την Κίνα, τη Νοτιοανατολική Ασία και σε άλλες πε-

ριοχές της Μέσης Ανατολής, δεν ήμουν προετοιμασμένος για

όσα αντίκρισα στα κατεχόμενα. Ποτέ δεν είχα βρεθεί αντιμέτω-

πος με τέτοια αθλιότητα, εξευτελισμό και απόλυτη δυστυχία.

226 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Το να εξαναγκάζεις ανθρώπινα όντα να ζουν σε τέτοιες συνθή-

κες -και να το κάνεις με την απειλή των όπλων, για παραπάνω

από σαράντα χρόνια- μου φαινόταν ακατανόητο.

Είμαι βαθιά θλιμμένος και οργισμένος από τη φρίκη και τη

δυστυχία που υπέφεραν οι Εβραίοι αυτής της Γης. Καμία άλλη

ομάδα ανθρώπων δεν έχει υποστεί τόσες διώξεις και μαρτύρια

όσα οι Εβραίοι, εξαιτίας ενός φανατισμού που δεν κράτησε αι-

ώνες αλλά χιλιετίες.

Αυτό που μ' εκπλήσσει δεν είναι η φύση αυτού του μίσους

—εξάλλου, οι φυλετικοί πόλεμοι είναι μια πραγματικότητα στη

ζωή- αλλά η εμμονή με την οποία κληροδοτείται εδώ και χιλιά-

δες χρόνια. Το μίσος δεν είναι σαν το χρυσό ρολόι του παππού'

δεν γίνεται να το κληροδοτείς έτσι απλά στα παιδιά σου. Αν ο

προ-προ-προπάππους μου μισούσε τους Καναδούς ή τους πρε-

σβυτεριανούς, δεν θα υπήρχε κανένας απολύτως τρόπος να το

γνωρίζω. Κι όμως, με κάποιον τρόπο, η έχθρα για τους Εβραί-

ους περνάει από γενιά σε γενιά, σαν τη γλώσσα, τα τραγούδια

και τις προφορικές παραδόσεις. Συνήθως, εμείς οι άνθρωποι,

καταφέρνουμε κι αποβάλλουμε τις ηλίθιες ιδέες μας. Θυμάστε

το «Η γη είναι επίπεδη»; Πάψαμε να πιστεύουμε αυτές τις ανοη-

σίες εξακόσια χρόνια πριν! Ξεπεράσαμε ακόμα και την πεποίθη-

ση ότι η Δημιουργία διήρκεσε μέχρι το Σάββατο το βράδυ ή ότι

τα αβγά δεν κάνουν καλό στη χοληστερίνη. Γιατί, λοιπόν, δεν

λογικευτηκαν αρκετά οι άνθρωποι ώστε να στείλουν το φανατι-

σμό τους για τους Εβραίους στον ίδιο σκουπιδοτενεκέ που βρί-

σκονται οι δίσκοι μας των Seals και των Croft;

Να ένας από τους παράγοντες που περιπλέκει τα πράγματα

στην περίπτωση των Παλαιστινίων: το θλιβερό μ' εμάς τους αν-

θρώπους είναι πως όταν μας κακομεταχειριστούν, μερικές φο-

ρές επιδιώκουμε να κακομεταχειριστούμε άλλους. Δεν είναι πε-

ρίεργο που τα κακοποιημένα παιδιά μεγαλώνουν και

κακοποιούν τα δικά τους παιδιά. Μετά τους αλλεπάλληλους

βομβαρδισμούς των ειρηνόφιλων, ουδέτερων Καμποτζιανών

Ε Ί Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι Ο Ι Π Ρ Ώ Τ Ο Ι 227

Τουριστικός Οδηγός των Αγίων Τόπων

ΤΟΠΟΘΕΣΊΑ ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΣΗΜΑΣΊΑ

Τελ Αβίβ Στα περίχωρα του σύγ-

χρονου Τελ Αβίβ βρί-

σκεται το αρχαίο λιμάνι

της Γιάφας, που πι-

στεύεται ότι θεμελιώ-

θηκε από το γιο του

Νώε, Ιάφεθ, και ο

Οίκος του Σίμωνα του

Βυρσοδέψη, όπου

σύμφωνα με την πα-

ράδοση έμεινε ο Από-

στολος Πέτρος.

Τάφος του Ιωσήφ, Οι χριστιανοί πι-

Ναμπλούς/Σεχέμ στεύουν ότι ο τάφος

είναι το σημείο όπου ο

Ιωσήφ ο Αριμαθαίας

έθαψε το πτώμα του

Ιησού μετά τη Σταύ-

ρωση και όπου έγινε η

Ανάσταση. Πολλοί

Εβραίοι πιστεύουν ότι

αυτός είναι ο τάφος

του γιου του Ιακώβ,Ιωσήφιουυιιψ·

ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΊΑ

2001:21 νεαροί Ισραηλινοί

σκοτώθηκαν και περισσό-

τεροι από 100 τραυματί-

στηκαν από έναν Παλαιστί-

νιο βομβιστή σε αποστολή

αυτοκτονίας, έξω από πα-

ραλιακή ντισκοτέκ.

2000: Μια μικρή Παλαιστί-

νια δύο ετών που βρισκό-

ταν στο πίσω κάθισμα του

αυτοκινήτου των γονέων

της σκοτώνεται από σφαί-

ρες που προήλθαν από την

κατεύθυνση παρακείμενου

εβραϊκού οικισμού.

2 0 0 0 : 0 συνοριακός

αστυνομικός Γιόζεφ Μά-

ντχατ και ο ραββίνος Μπέν

γιαμιν Χέρλινγκ

σκοτώνονται από Παλαι-

στίνιους.

228 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Τουριστικός Οδηγάς των Αγίων Τόπων

ΤΟΠΟΘΕΣΊΑ

Ο Ναός του Όρους,

Ιερουσαλήμ.

ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΣΗΜΑΣΊΑ

Κύρια τοποθεσία

ισλαμικής λατρείας

στην Ιερουσαλήμ. Ο

τάφος του βασιλιά

Δαβίδ, το με'ρος όπου

έλαβε χώρα ο Μυστι-

κός Δείπνος κλπ. βρί-

σκονται κοντά.

ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΊΑ

1990:17 Παλαιστίνιοι

σκοτώθηκαν από Ισραη-

λινούς στρατιώτες

Τάφος των Πα-

τριαρχών, Χεβρώνα

(γνωστό και ως

Τέμενος του Μαχ-

πελάχ).

Ιερή τοποθεσία τόσο

για τους χριστιανούς,

όσο και τους μουσουλ-

μάνους και τους

Εβραίους. Πιστεύεται

ότι εκεί βρίσκονται

θαμμένοι ο Αβραάμ, η

γυναίκα του Σάρα και

οι απόγονοι'τους,

Ισαάκ και Ιακώβ.

1929: Σφαγή της εβραϊκής

κοινότητας από τους

Άραβες.

1994:0 Εβραίος έποικος

Μπαρούχ Γκολντστάιν

δολοφονεί 29 μουσουλ-

μάνους που προσεύχονται

σε τέμενος.

από τους Αμερικανούς στη διάρκεια του Πολέμου του Βιετνάμ,

που είχαν ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν εκατοντάδες χιλιάδες

απ' αυτούς, δεν θα 'πρεπε να ξαφνιάζουν καθόλου τα όσα ακο-

λούθησαν και το γεγονός ότι οι Καμποτζιανοί βρέθηκαν να

σφάζονται μεταξύ τους. Από τη στιγμή που η Σοβιετική Ένωση

είχε περισσότερους από είκοσι εκατομμύρια νεκρούς στον Δεύ-

τερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν είναι περίεργο που επιδίωξε να

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι 2 2 9

εξασφαλιστεί από μελλοντικές εισβολές καταλαμβάνοντας σχε-

δόν κάθε γειτονική της χώρα.

Ορισμένες φορές οι άνθρωποι απλά τρελαίνονται από την

υπερβολική κακομεταχείριση και παίρνουν δραστικά, παράλο-

γα μέτρα για να προστατευτούν.

Δεν θέλω να εμπλακώ στις διάφορες συζητήσεις σχετικά με

τους λόγους της δημιουργίας του κράτους του Ισραήλ ή τις

ιστορικές και βιβλικές διεκδικήσεις πάνω στη συγκεκριμένη

γη. Αντίθετα, θέλω να ασχοληθώ με την υπάρχουσα κατάσταση

— δηλαδή τις συνεχιζόμενες σφαγές και από τις δύο πλευρές·

το συνεχιζόμενο μίσος των Παλαιστινίων προς τους Ισραηλι-

νούς και την απεχθή καταπίεση των Παλαιστινίων από τους

Ισραηλινούς.

Είναι αλήθεια ότι οι Παλαιστίνιοι καταπιέζονται και στις

αραβικές χώρες, όπου δεν τους επιτρέπεται να ψηφίζουν ή να

έχουν ακίνητη περιουσία και αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύ-

τερης κατηγορίας και σαν πιόνια στη μάχη κατά του Ισραήλ.

Αλλά δεν σκοπεύω να ξοδέψω το χρόνο μου μ' αυτά, γιατί δεν

μπορώ να τα αλλάξω. Εσείς κι εγώ δεν δίνουμε τρία δισεκατομ-

μύρια το χρόνο στη Συρία, όπως κάνουμε με το Ισραήλ. Και

μιας και τα λεφτά αυτά είναι δικά μας, πρέπει να θεωρούμε

τους εαυτούς μας υπεύθυνους για την καταπίεση, τους θανά-

τους και τις συνθήκες απαρτχάιντ που έχει δημιουργήσει το

Ισραήλ στα Κατεχόμενα.

Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή πρέπει να σταματήσουν

— τώρα. Το Ισραήλ κατέχει πυρηνικά όπλα, ορισμένες αραβικές

χώρες θα τα αποκτήσουν σύντομα, και καλά θα κάνουμε να

σταματήσουμε γρήγορα αυτή την τρέλα, πριν πληρώσουμε

ΟΛΟΙ ένα τεράστιο τίμημα.

Εγώ πάντως δεν επιθυμώ να χρηματοδοτείται εξ ονόματος

μου ένα απαρτχάιντ - πουθενά στον κόσμο. Πιστεύω ( και

σταματήστε με αν τα έχετε ξανακούσει όλα αυτά) ότι όλοι οι άν-

θρωποι έχουν δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, δικαίωμα στην

2 3 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ψήφο, δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της

ευτυχίας. Οι Άραβες που ζουν στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα

δεν έχουν κανένα από αυτά τα δικαιώματα. Δεν μπορούν να

ταξιδεύουν ελεύθερα. Ζουν υπό συνεχείς απαγορεύσεις κυ-

κλοφορίας. Φορολογούνται χωρίς να εκπροσωπούνται. Συλ-

λαμβάνονται και φυλακίζονται χωρίς δίκη. Τα σπίτια τους κα-

τεδαφίζονται απροειδοποίητα. Τους κλέβουν τη γη τους και

τη δίνουν σε έποικους. Τα παιδιά τους δολοφονούνται επειδή

πετάνε πέτρες — ή απλώς επειδή κυκλοφορούν στο δρόμο.

Φυσικά και πετάνε πέτρες! Φυσικά και σκοτώνουν Εβραίους

έποικους. Αυτό κάνουν οι άνθρωποι που υφίστανται αδικίες -

αντεπιτίθενται και φέρονται άδικα σε άλλους. Ποιος θα 'πρεπε

να το ξέρει αυτό καλύτερα από τους Ισραηλινούς; Ο κόσμος

τους αποδεκάτισε τον προηγούμενο αιώνα και δεν είναι διατε-

θειμένοι να επιτρέψουν τον αφανισμό τους αυτή τη χιλιετία.

Σε εποχές σαν τη σημερινή, όσοι σταθήκαμε αρκετά τυχεροί

και δεν αντιμετωπίσαμε τέτοιες δυστυχίες, πρέπει να παρέμβου-

με και να σταματήσουμε τους θανάτους. Αυτό είναι που θέλω

να κάνει η χώρα μου. Και να πώς: Πάψτε να στέλνετε λευκές

επιταγές και πιέστε και τις δύο πλευρές να σταματήσουν τη

βαρβαρότητα. Το σχέδιο μου:

Ι. Το Κογκρέσο πρέπει να ενημερώσει το Ισραήλ ότι έχει διορία

τριάντα ημερών για να τερματίσει το αιματοκύλισμα που δια-

πράττεται στ' όνομα του/μας — διαφορετικά θα διακόψουμε τη

βοήθεια των τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ατομική

τρομοκρατία είναι άσχημη, αλλά η κρατική είναι φρικτή. Κατα-

νοώ ότι πάντα θα υπάρχει στον κόσμο ένας μοναχικός τρελός

που θα θέλει να χρησιμοποιεί τη βία για να εκδικηθεί για τη δυ-

οτυχία του. Αλλά για τους Ισραηλινούς, ένα λαό καλών και έξυ-

πνων, κατά τα άλλα, ανθρώπων, η συλλογική επιβολή του τρό-

μου σε μια άλλη ομάδα, εξαιτίας της φυλής ή της θρησκείας

τους, είναι κάτι το εξωφρενικό. Και εσείς, εγώ και εκατομμύρια

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι 231

άλλοι φορολογούμενοι Αμερικανοί χρηματοδοτούμε τις εξω-

φρενικές πράξεις των Ισραηλινών - πράξεις οι οποίες δεν θα

μπορούσαν να συμβαίνουν αν δεν αφαιρούνταν καθημερινά

τέσσερα σεντς από το μισθό όλων μας για να αγοραστούν οι

σφαίρες των Ισραηλινών όπλων που σκοτώνουν τα παιδιά των

Παλαιστινίων.

2. Αν θέλει να συνεχίσει να παίρνει τα δολάρια μας, το Ισραήλ θα

πρέπει, σε διάστημα ενός χρόνου, να συμφωνήσει με τους Πα-

λαιστίνιους πάνω σ' ένα σχέδιο για τη δημιουργία ενός κράτους

που θα ονομάζεται Παλαιστίνη (και θ' αποτελείται από τη Δυτι-

κή Όχθη, τη Γάζα και κάποια λωρίδα γης που θα τις ενώνει).

Αυτό το νέο κράτος των Παλαιστίνιων πρέπει να παρουσιάσει

ένα Σύνταγμα που όχι μόνο θα απαγορεύει κάθε επιθετικότητα

προς το Ισραήλ, αλλά θα εγγυάται τα δημοκρατικά δικαιώματα

όλων των Παλαιστίνιων ανδρών γυναικών και παιδιών.

3. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα δώσουν στη συνέχεια στην Πα-

λαιστίνη διπλή χρηματοδότηση απ' αυτή που δίνουν στο

Ισραήλ (για μια μακροχρόνια ειρήνη ευχαρίστως θα συνεισέφε-

ρα το μερτικό μου — μερικά σεντς τη βδομάδα). Δεν μιλάμε για

χρηματοδότηση διεφθαρμένων αξιωματούχων, σαν κι αυτούς

που έχουμε στη χώρα μας. Μιλάμε για άμεση βοήθεια, ένα σχέ-

διο Μάρσαλ, το οποίο θα βοηθήσει στη δημιουργία δρόμων,

σχολείων και βιομηχανιών που θα προσφέρουν δουλειές με

αξιοπρεπή μισθό.

4. Τα Ηνωμένα Έθνη πρέπει στη συνέχεια να δεσμευτούν ότι

θα προστατεύσουν το Ισραήλ έναντι οιουδήποτε επιθυμεί την

καταστροφή του - και να εγγυηθούν ότι θα υπερασπίσουν την

Παλαιστίνη από τα γειτονικά αραβικά καθεστώτα (τα οποία θα

περάσουν δύσκολες ώρες όταν οι καταπιεσμένοι πολίτες τους

διαπιστώσουν πόσο καλά θα ζουν οι Παλαιστίνιοι Άραβες με

ελευθερία και ευημερία).

232 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Φυσικά, ποιος θα μ' ακούσει εμένα; Προφανώς όλοι θέ-

λουν να συνεχιστεί αυτή η ιστορία που γίνεται για μια φέτα

γης, την οποία μπορείς να διασχίσεις σε όσο χρόνο χρειάζεσαι

για να πας από το Όκλαντ στο Σαν Φρανσίσκο σε ώρα αιχμής.

Ίσως όμως και να υπάρχει κάποιος που θα μ' ακούσει.

Αγαπητέ Πρόεδρε Αραφάτ,

Δεν έχουμε γνωριστεί. Δεν προσπαθώ ν' αποσπάσω μια πρό-

σκληση για δείπνο ή για μια παρτίδα τάβλι. Είστε πολυάσχολος

άνθρωπος. Κι εγώ είμαι πολυάσχολος (αν και κανένας στο γρα-

φείο δεν με αποκαλεί «Πρόεδρο», ούτε απαντούν στις εντολές

μου μ' ένα «Μάλιστα, Κύριε!»)

Με συγχωρείτε. Αυτό το είδος χιούμορ είναι που μ' έχει κα-

ταντήσει να εμφανίζομαι μόνο στην καλωδιακή τηλεόραση (κα-

νάλι 64, ακριβώς μετά το ιταλόφωνο κανάλι της Νέας Υόρκης).

Έχω το κλειδί της επιτυχίας σας. Ξέρω πώς μπορείτε να τερ-

ματίσετε μονομερώς τις σφαγές και στις δυο πλευρές - και, σαν

δώρο, ν' αποκτήσετε ένα παλαιστινιακό κράτος!

Ξέρω, θα σκέφτεστε, «Τι είναι αυτός ο τύπος;» Κι έχετε δίκιο.

Αλλά ακούστε με. Θέλω να σας προτείνω κάτι τόσο επανα-

στατικό που θα τρελάνει όλους τους δεξιούς Ισραηλινούς και

θα φέρει με το μέρος σας όλους τους Ισραηλινούς ειρηνιστές.

Η ιδέα μου δεν είναι καινούργια. Δεν έχει να κάνει με στρα-

τούς, ούτε με χρήματα, ούτε με ψηφίσματα των Ηνωμένων

Εθνών. Δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα. Έχει δοκιμαστεί πολλές

φορές στο παρελθόν και σε πολλές χώρες - ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ

ΑΠΟΤΎΧΕΙ ΠΟΤΕ. Δεν απαιτεί μίσος και δεν χρειάζεται βία.

Στην πραγματικότητα, είναι αυτό ακριβώς: όχι όπλα.

Ονομάζεται μαζική μη βίαιη πολιτική ανυπακοή. Πέτυχε

όταν εφαρμόστηκε από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ — το μη βίαιο

κίνημα του προκάλεσε ένα απροσδόκητο τέλος στον θεσμικό

φυλετικό διαχωρισμό στην Αμερική. Πέτυχε όταν εφαρμόστη-

κε από τον Γκάντι - αυτός και οι Ινδοί συμπατριώτες του γονά-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 3 3

τισαν τη Βρετανική Αυτοκρατορία χωρίς ούτε μία σφαίρα. Πέ-

τυχε όταν εφαρμόστηκε από τον Νέλσον Μαντέλα - μαζί με το

Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο τερμάτισε το απαρτχάιντ χωρίς

βίαιη επανάσταση.

Αφού πέτυχε μ' αυτούς, δεν βλέπω γιατί δεν μπορεί να πετύ-

χει και για σας.

Σίγουρα, μπορείτε να νικήσετε και μέσω της βίας. Οι Βιετνα-

μέζοι απέδειξαν ότι μπορούν να κατατροπώσουν την ισχυρότε-

ρη χώρα του κόσμου. Και δείτε κι εμάς - οχτώ χρόνια σκοτώ-

ναμε Βρετανούς κι αποκτήσαμε μια μεγάλη χώρα με τα όπλα!

Αποδίδουν, λοιπόν, και οι σκοτωμοί. Το μοναδικό πρόβλη-

μα είναι πως όταν σταματήσουν οι σφαγές, είσαι λίγο μπερδεμέ-

νος και χρειάζεται λίγος χρόνος μέχρι να μάθεις ν' αφήσεις κα-

τά μέρος τα όπλα (διακόσια είκοσι πέντε χρόνια έχουν περάσει

κι εμείς ακόμα δεν το μάθαμε αυτό).

Αλλά αν δοκιμάζατε τη μη βίαιη προσέγγιση, όχι μόνο θα

δείτε λιγότερους ανθρώπους να πεθαίνουν - θ' αποκτήσετε και

δική σας χώρα στο τέλος!

Να η συνταγή:

1. Καθίστε καταγής. Αυτό είναι όλο. Είναι απλό. Ξαπλώστε

στο δρόμο -συνήθως μερικές χιλιάδες κατά μήκος του δρόμου

θα είναι αρκετοί— και μην κουνηθείτε και μην αντιδράσετε όταν

προσπαθήσουν να σας απομακρύνουν. Αντί το Ισραήλ να σας

αποκλείει στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, αποκλείατε τους εσείς.

Βαδίσετε ειρηνικά ως το σημείο ελέγχου και καθίστε στο δρόμο.

Οι Ισραηλινοί δεν θα μπορούν να μπουν στους οικισμούς τους.

Κανένας Ισραηλινός δεν θα μπορεί να μεταφέρει προϊόντα και

φυσικούς πόρους από τη γη σας στο Ισραήλ. Δεν υπάρχει ισ-

ραηλινό αυτοκίνητο που να μπορεί να περάσει πάνω από χιλιά-

δες ανθρώπους (ούτε καν με τρακτερωτά λάστιχα!) Φυσικά,

μπορεί να το επιχειρήσουν και ίσως ορισμένοι από σας τραυμα-

τιστούν ή σκοτωθούν. Αλλά και πάλι, μείνετε ακίνητοι. Ο κό-

234 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

σμος θα παρακολουθεί — ειδικά αν αγκαλιάσετε τον υπέροχο

κόσμο των δημοσίων σχέσεων και ειδοποιήσετε τα ΜΜΕ για τα

σχέδια σας. (Πιστέψτε με, το CNN θα δεχτεί το τηλεφώνημα

σας.) Και οι νεκροί Παλαιστίνιοι θα είναι πολύ λιγότεροι απ'

αυτούς που χάνονται σήμερα.

2. Κηρύξτε γενική απεργία. Αρνηθείτε να προσφέρετε την ερ-

γασία σας στους Ισραηλινούς. Η οικονομία τους βασίζεται στη

σχεδόν δωρεάν εργασία που τους παρέχετε. Πάψτε να το κάνε-

τε. Ποιος θα κάνει τις κωλοδουλειές τους αν αρνηθούν οι Πα-

λαιστίνιοι; Άλλοι Ισραηλινοί; Δεν νομίζω! Σας χρειάζονται,

όπως χρειάζονται και την προθυμία σας να ξεθεώνεστε έναντι

εξευτελιστικών μισθών. Ακολουθήστε τη συμβουλή μου και θα

δείτε πόσο γρήγορα θα επιτευχθεί η συμφωνία, αν ούτε κι ένας

Άραβας δεν εργαστεί. Φυσικά, θα προσπαθήσουν να σας υπο-

τάξουν. Θ' αποκλείσουν τους δρόμους σας, θα διακόψουν την

παροχή νερού, τη μεταφορά τροφίμων — αλλά πρέπει να μείνε-

τε ανυποχώρητοι. Εφοδιαστείτε με τρόφιμα, απεργήστε μη βί-

αια, και μην υποχωρήσετε. Θα υποχωρήσουν εκείνοι.

Μερικά χρόνια πριν, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο

Ισραηλινοί πήραν μέρος σε μία διαδήλωση στο Τελ Αβίβ με κε-

ντρικό σύνθημα Ειρήνη Τώρα. Ήταν ένα εκπληκτικό θέαμα.

Σημαίνει, όμως, ότι εσείς, οι Παλαιστίνοι, έχετε ένα εκατομμύ-

ριο Εβραίους συμμάχους -το ένα τρίτο της χώρας- μέσα στο

κράτος που θεωρείτε εχθρό σας. Ένα εκατομμύριο «εχθροί» θα

σπεύσουν να σας βοηθήσουν, αν διαμαρτυρηθείτε με μη βίαιο

τρόπο. Επιχειρήστε το! Μαζί τους, θα είστε περισσότεροι από

τους Ισραηλινούς που θέλουν να σας πετάξουν στη θάλασσα.

Δυστυχώς, ξέρω ότι η τάση σας είναι να προκαλέσετε αιμα-

τοχυσία. Νομίζετε ότι έτσι θ' αποκτήσετε την ελευθερία σας.

Δεν θα το καταφέρετε. Θα γίνετε κι εσείς σαν αυτούς που τώρα

σας σκοτώνουν. Κι αν δεν το έχετε καταλάβει ως τώρα για τους

Ισραηλινούς, καιρός είναι να το μάθετε - δεν πρόκειται να υπο-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι 235

χωρήσουν. Έξι εκατομμύρια Εβραίοι σφαγιάστηκαν από τον

πιο προηγμένο πολιτισμό του κόσμου. Νομίζετε ότι θα επιτρέ-

ψουν σε μερικές πέτρες και μερικές βόμβες να μπουν εμπόδιο

στο δρόμο της επιβίωσης τους; Ζουν σ' ένα κόσμο όπου είναι

απομονωμένοι. Δεν θα το βάλουν κάτω μέχρι εσείς ή ο υπόλοι-

πος κόσμος να εξολοθρεύσει και τον τελευταίο Εβραίο. Αυτό

θέλετε; Την εξαφάνιση των Εβραίων από τον πλανήτη; Αν αυτό

επιθυμείτε, τότε χρειάζεστε ψυχανάλυση - και θα με βρείτε στο

δρόμο σας, αν προσπαθήσετε να πειράξετε τα παιδιά τους.

Αλλά αν, όπως υποψιάζομαι, προτιμάτε την ειρήνη και την

ηρεμία από τον συνεχή πόλεμο και τις μετακινήσεις πληθυ-

σμών, τότε πρέπει να αφήσετε στην άκρη τα όπλα, να ξαπλώσε-

τε στη μέση του δρόμου και μετά... απλά να περιμένετε. Ναι, οι

Ισραηλινοί θα κακοποιήσουν πολλούς από σας. Θα σύρουν τις

γυναίκες σας από τα μαλλιά, θα αμολήσουν σκυλιά, ίσως χρη-

σιμοποιήσουν και τις πυροσβεστικές αντλίες (και άλλα κόλπα

που έχουν μάθει από μας τους Αμερικανούς). ΜΗΝ ΑΠΑ-

ΝΤΗΣΕΤΕ ΣΤΑ ΧΤΥΠΗΜΑΤΑ. Πιστέψτε με, όταν οι εικό-

νες των μαρτυρίων που υπομένετε απ' αυτά τα κτήνη φτάσουν

στον υπόλοιπο κόσμο, θα δημιουργηθεί τέτοια κατακραυγή

που η ισραηλινή κυβέρνηση δεν θα μπορεί να συνεχίσει την κα-

ταπίεση.

Αυτό είναι όλο. Αν θέλετε, θα έρθω να συμμετάσχω στη μη

βίαιη διαμαρτυρία σας. Είναι το ελάχιστο που μπορώ να κάνω

από τη στιγμή που έχω χρηματοδοτήσει τις σφαίρες και τις

βόμβες που σκοτώνουν το λαό σας.

Με τιμή,

2 3 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣΚΑΙ ΒΟΡΕΙΑΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ

Για μια ακόμη φορά, η ονομασία και μόνο αποκαλύπτει την

αλήθεια: οι υπεύθυνοι αυτής της υπόθεσης ήξεραν ότι διέπρατ-

ταν απάτη. Αν το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούσε ότι έχει όντως

κάποιο ηθικό δικαίωμα να προβάλει αξιώσεις επί της Βόρειας

Ιρλανδίας, τότε θα 'πρεπε να την ανακηρύξει τμήμα της Μεγά-

λης Βρετανίας και να μην κάνει τίποτε άλλο, χωρίς να τραβάει

την προσοχή όλων σ' ένα κομμάτι γης που δεν έχει καμιά δου-

λειά να διεκδικεί.

Μη με παρεξηγήσετε — τους συμπαθώ τους Βρετανούς. Τα

βρετανικά δίκτυα και στούντιο χρηματοδοτούν τη δουλειά μου,

όταν δεν το κάνουν οι Αμερικανοί. Οι Βρετανοί -κι επιτρέψτε

μου μια γενίκευση που μπορεί να διαψευστεί σε οποιοδήποτε

βρετανικό γήπεδο— είναι έξυπνοι άνθρωποι, με εξαιρετική αί-

σθηση του χιούμορ και της πολιτικής σάτιρας. Σε αντίθεση μ'

εμάς διαθέτουν πολυάριθμες επιχειρήσεις μέσων μαζικής ενη-

μέρωσης (μόνο το Λονδίνο έχει έντεκα καθημερινές εφημερί-

δες, και τα τέσσερα πανεθνικά τηλεοπτικά τους δίκτυα προσφέ-

ρουν περισσότερα απ' ό,τι προσφέρουν μαζί τα περισσότερα

από διακόσια δικά μας κανάλια). Τα βρετανικά ΜΜΕ προσφέ-

ρουν ένα ευρύτατο φάσμα απόψεων. Κανένας δεν εξαιρείται

από την πολιτική συζήτηση στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Εκτός από τους καθολικούς της Βορείου Ιρλανδίας.

Όπως και με το παλαιστινιακό ζήτημα, δεν θα χάσω το χρό-

νο μου σε αναδρομές μιας ιστορίας οχτακοσίων ετών, θα έρθω

απευθείας στο σημερινό πρόβλημα.

Οι καθολικοί της Βορείου Ιρλανδίας είναι πολίτες δεύτερης

κατηγορίας, των οποίων τα δικαιώματα συνεχώς παραβιάζο-

νται και οι ίδιοι βρίσκονται στη χαμηλότερη κοινωνικοοικονο-

μική κλίμακα και ζουν υπό τη βίαιη κατοχή των Βρετανών

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι 2 3 7

στρατιωτών. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε πολλές σφα-

γές χα τελευταία τριάντα τρία χρόνια. Ο Μπιλ Κλίντον κατάφε-

ρε να συμφιλιώσει τις δύο πλευρές στη διάρκεια της προεδρίας

του και βοήθησε να υπογραφεί μια ειρηνευτική συμφωνία που

θα έδινε και στους καθολικούς ένα κομμάτι εξουσίας στη Βό-

ρειο Ιρλανδία. Όλοι αισθάνονταν ανακουφισμένοι και αισιόδο-

Αλλά οι ελπίδες δεν κράτησαν για πολύ. Σύντομα οι προτε-

στάντες δήλωσαν ότι δεν θα μοιραστούν την εξουσία μέχρι να

παραδοθούν όλα τα όπλα του IRA, κάτι που θεωρήθηκε από

τους περισσότερους μια αφορμή για ν' αποχωρήσουν από τη

συμφωνία, και μια νέα αιματοχυσία ξεκίνησε. Από τότε, οι προ-

οπτικές ειρήνευσης εκμηδενίστηκαν.

Αρκετά κράτησε αυτή η βλακεία. Έχω μια λύση που θα φέ-

ρει μόνιμη ειρήνη στην περιοχή:

Προσηλυτίστε τους προτεστάντες της Βόρειας Ιρλανδίας

στον καθολικισμό.

Ακριβώς. Τέρμα οι διαμάχες και οι έριδες για τη θρησκεία,

αφού όλοι θ' ανήκουν στο ίδιο δόγμα! Φυσικά, οι περισσότεροι

προτεστάντες δεν θα θέλουν να προσηλυτιστούν — αλλά πότε

υπήρξε αυτό ανασχετικός παράγοντας για την Καθολική Εκ-

κλησία; Από τις Σταυροφορίες του μεσαίωνα μέχρι τους Ισπα-

νούς κονκισταδόρες της Λατινικής Αμερικής, η Εκκλησία γνώ-

ριζε πάντα πώς να «πείθει» τους ιθαγενείς να δουν το φως.

Επειδή οι καθολικοί αποτελούν ήδη το 43% της Βορείου

Ιρλανδίας, πρέπει να προσηλυτίσουμε μόνο το 8% για να σχη-

ματιστεί μια καθολική πλειοψηφία. Θα είναι παιχνιδάκι. Ειδικά

αν οι προτεστάντες αναλογιστούν τα παρακάτω πλεονεκτήματα

του Ρωμαιοκαθολικισμού:

* Ένας ο επικεφαλής - ο Πάπας. Υπάρχουν χιλιάδες προ-

τεσταντικές σέκτες. Ορισμένες διοικούνται από επιτροπή,

άλλες από εκλεγμένο πρόεδρο, ενώ σε άλλες, όπως τα κοι-

238 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

νόβια, δεν διευθύνει κανένας. Αν γίνεις καθολικός, αυτό

σημαίνει ότι θα έχεις ισοβίως ένα θρησκευτικό ηγέτη, κά-

ποιον που δεν φοβάται να παίρνει αποφάσεις, που δίνει

στους πιστούς μια δέσμη κανόνων και ορίων τα οποία

προσφέρουν τάξη και σαφήνεια στη ζωή σου. Κι όταν πε-

θάνει ο Πάπας, δεν έχει μπερδέματα με εκλογές — καμιά

διακοσαριά τύποι ντυμένοι στα κόκκινα μαζεύονται σ' ένα

δωμάτιο, ψηφίζουν κι ο λευκός καπνός που βγαίνει από

την καμινάδα ενημερώνει ότι πάρθηκε απόφαση. Ούτε

προεκλογικές ομιλίες, ούτε εκμαυλισμοί ψηφοφόρων, ού-

τε επανακαταμετρήσεις.

* Περισσότερο σεξ. Οι καθολικοί, όπως γνωρίζουμε, κά-

νουν περισσότερα παιδιά, κάτι που μόνο ένα πράγμα μπο-

ρεί να σημαίνει — περισσότερο σεξ! Συγνώμη, αλλά αν

ανήκεις στην Καθολική Εκκλησία δεν μπορείς ν' αποκτή-

σεις τα παιδιά με άλλο τρόπο. Και ποιος δεν χρειάζεται λί-

γο παραπάνω σεξ αυτό τον καιρό; Μην έχετε αμφιβολία,

πείτε σ' αυτούς τους προτεστάντες φανατικούς ότι θα το

κάνουν πιο συχνά, και τότε θα δείτε πώς θα σταματήσουν

τις ηλίθιες παρελάσεις τους.

* Περισσότερες αργίες. Η Καθολική Εκκλησία έχει έξι

επίσημες Άγιες Ημέρες. Στις χώρες όπου η πλειοψηφία

των πολιτών είναι καθολικοί, αυτές είναι πληρωμένες αρ-

γίες για τους εργαζομένους και τα σχολεία είναι κλειστά

για τα παιδιά. Ξέρετε εσείς καμία θρησκευτική αργία των

προτεσταντών εκτός από τη μέρα που κυκλοφορεί ο χρι-

στουγεννιάτικος κατάλογος των καταστημάτων Eddy

Baker; Δεν νομίζω.

* Δωρεάν αλκοόλ. Πηγαίνεις στη Λειτουργία κάθε μέρα

και παίρνεις τζάμπα ένα ποτήρι κρασί. Εντάξει, πρέπει ν'

αποδεχτείς ότι πίνεις το αίμα του Χριστού, αλλά σιγά το

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 3 9

πρόβλημα! Πόσες φορές δεν έχεις πει ότι το τζιν με τόνικ

που πίνεις είναι «σκέτο νερό»; Έχε λίγη πίστη!

* Καθολικά κορίτσια (δες παραπάνω).

* Εγγυημένη θέση στον παράδεισο εκ δεξιών του ίδιου

του Θεού! Τα λέει όλα η Βίβλος - ο Ιησούς τοποθέτησε

τον Πέτρο επικεφαλής της Εκκλησίας και ξεκαθάρισε ότι

μόνο τα μέλη της «μιας αγίας καθολικής εκκλησίας» θα

περάσουν τις πύλες του παραδείσου. Επομένως, μπορείτε

να συνεχίσετε να είστε αφοσιωμένοι στη Βασίλισσα και να

καείτε στην κόλαση για όλη την αιωνιότητα — ή να μπείτε

στη λίστα των επίσημων καλεσμένων και να εξασφαλίσετε

κάθισμα στην πρώτη σειρά.

Αν ο παραπάνω κατάλογος γίνει γνωστός στον προτεσταντι-

κό πληθυσμό της Βορείου Ιρλανδίας, μέσα σε δύο ώρες θα

δούμε μια μαζική μετακίνηση προς την Καθολική Εκκλησία.

Και να και το βολικότερο απ' όλα: κάθε καθολικός έχει το δικαί-

ωμα να τελεί το ιερό μυστήριο του Βαπτίσματος, αν πιστεύει ότι

ένας μη καθολικός κινδυνεύει να πεθάνει αβάπτιστος, χάνοντας

την ευκαιρία να σωθεί. Νομίζω ότι τον συγκεκριμένο κίνδυνο

διατρέχουν όλοι οι προτεστάντες του Ηνωμένου Βασιλείου.

Το μόνο που χρειάζεται είναι λίγο νερό στο μέτωπο ενός

προτεστάντη και η επανάληψη της ακόλουθης φράσης: «Σε βα-

πτίζω στ' όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύμα-

τος. Αμήν».

Αυτό είναι όλο! Περισσότερο θέλεις για να γραφτείς στο Γυ-

μναστήριο! (Κι αν οι προτεστάντες φανούν απρόθυμοι, τότε οι

καθολικοί πρέπει ν' αρχίσουν τις επιθέσεις στις γειτονιές τους -

όχι με όπλα αλλά με μάνικες ευλογημένες από τον εφημέριο της

περιοχής. Ραντίστε τους με αγιασμό, πείτε τα λόγια — και βάλτε

το στα πόδια.)

2 4 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ΒΟΡΕΙΟΣ ΚΟΡΕΑ

Να τι συμβαίνει με τον ηγέτη της Βορείου Κορέας Κιμ Γιονγκ

Ιλ: είναι πραγματικά ψωνισμένος με τον κινηματογράφο, η

προσωπική συλλογή του ξεπερνάει τις δεκαπέντε χιλιάδες βι-

ντεοκασέτες. Ίσως ν' αναζητεί σ' αυτές τις ταινίες τον τρόπο για

να σώσει τους καταπιεσμένους και λιμοκτονούντες κατοίκους

της χώρας του. Αλλά από τη στιγμή που στις αγαπημένες του

ταινίες (πέρα από τα πορνό) περιλαμβάνονται προφανώς και

αμερικανικά γουέστερν, ταινίες της Ελίζαμπεθ Τέιλορ, και όλη

η σειρά «Παρασκευή και 13», είναι πολύ πιθανό να βλέπει λά-

θος ταινίες.

Ο δικτάτορας/σινεφίλ είναι επίσης συγγραφέας ενός βιβλί-

ου για την τέχνη του κινηματογράφου και έχει ιδρύσει σχολή

σκηνοθεσίας. «Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ παρακολουθεί όλες ανεξαιρέ-

τως τις ταινίες που γυρίζονται στη Βόρειο Κορέα», δήλωσε ο

Κιμ Χάε Γιουγκ, Βορειοκορεάτης ηθοποιός που αυτομόλησε

στη Νότια. «Σχολιάζει την ηθοποιία, τη σκηνοθεσία, τα πάντα.

Αν συγχαρεί κάποιον ηθοποιό, τότε αυτός ή αυτή γίνεται ξαφ-

νικά σταρ».

Την εκτίμηση του για τον θαυμαστό κόσμο της ψυχαγωγίας

τη μοιράζεται με το γιο του Κιμ Γιον-ναμ, ο οποίος πρόσφατα

ταξίδεψε στην Ιαπωνία- επιθυμούσε απεγνωσμένα να επισκε-

φτεί τη γιαπωνέζικη Ντίσνεϊλαντ. Χρησιμοποίησε πλαστό δια-

βατήριο της Δομινικανικής Δημοκρατίας (σίγουρα μοιάζει με

Δομινικανό!) για να εισέλθει στη χώρα. Όταν οι αστυνομικοί

κατάλαβαν ποιος είναι, τηλεφώνησαν στον μπαμπά του και του

τον έστειλαν πίσω στη Βόρειο Κορέα.

Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ κάνει, αποδεδειγμένα, μεταγγίσεις με αίμα

από νεαρές παρθένες για να «επιβραδύνει τη διαδικασία του γή-

ρατος». Είναι και φανατικός λάτρης των σπορ και κατανοεί

απόλυτα τη διαφορά της άμυνας ζώνης από το μαν του μαν στο

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 4 1

μπάσκετ. Φοράει παπούτσια με τακούνι για να φαίνεται ψηλό-

τερος και λέγεται ότι είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής κονιάκ

Hennessy στον κόσμο.

Το πρόβλημα είναι ότι εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούν

στη Βόρειο Κορέα, κυρίως επειδή ο Κιμ Πονγκ Ιλ είναι ένας δι-

κτάτορας που δαπανά το 25% του ΑΕΠ της χώρας του στο

στρατό. Φυσικά, αυτό μπορείς να το κάνεις χωρίς πρόβλημα αν

είσαι Αμερικανός - διαθέτουμε αρκετό σιτάρι ώστε δεν θα πεινά-

σουμε (όλοι) αν δώσουμε τα περισσότερα χρήματα μας στο Πε-

ντάγωνο. Αλλά στη Βόρειο Κορέα, μια βραχώδη χερσόνησο με

πολλά σαλιγκάρια, δεν γίνεται ν' ακολουθήσεις αυτό το σενάριο.

Από το 1948 που η κορεατική χερσόνησος διαιρέθηκε στον

κομμουνιστικό Βορρά και τον καπιταλιστικό/φασιστικό Νότο,

οι πολίτες και των δύο κρατών έχουν υποφέρει πολλά. Έζησαν

τον πόλεμο της Κορέας, ο οποίος δεν έληξε ποτέ επισήμως

(βρισκόμαστε ακόμα σε περίοδο κατάπαυσης πυρός), δεκαετίες

καταπίεσης και απομόνωσης (οι οποίες για τη Νότιο Κορέα

έληξαν με το κίνημα υπέρ της Δημοκρατίας στα τέλη της δεκαε-

τίας του '80, αλλά για τη Βόρειο διαρκούν μέχρι σήμερα), οικο-

νομικές στερήσεις, πλημμύρες και λιμούς. Οι Βορειοκορεάτες

μπόρεσαν να επανασυνδεθούν με συγγενείς τους από τη Νότιο

Κορέα μόνο σε δύο περιπτώσεις τα τελευταία πενήντα χρόνια:

το 1985 επιτράπηκε μόνο σε πενήντα άτομα από κάθε πλευρά

να ταξιδέψουν για να δουν τους συγγενείς τους, και τον Αύγου-

στο του 2000, σε άλλους εκατό.

Ο Κιμ Πονγκ Ιλ, ο οποίος στη Βόρειο Κορέα αποκαλείται

«Αγαπητός Ηγέτης», έχει τη φήμη του εκκεντρικού ανεύθυνου

πλεϊμπόι. «Πριν από δύο χρόνια τον θεωρούσαμε έναν αλλο-

πρόσαλλο μέθυσο που δεν καταλαβαίνει τον κόσμο γύρω του»,

δήλωσε ένας πρώην αξιωματούχος του Κλίντον. Αφού διαδέ-

χτηκε τον πατέρα του —ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα από το

1948 έως το 1994- ως επίσημος ηγέτης της χώρας, ο Κιμ κατη-

γορήθηκε ως υπεύθυνος για το θάνατο από βόμβα μελών του

242 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

νοτιοκορεάτικου υπουργικού συμβουλίου και για την ανατίνα-

ξη νοτιοκορεάτικου επιβατικού αεροπλάνου. Διαθέτει τεράστιο

στρατό και ίσως και ατομική βόμβα.

Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Κιμ Πονγκ Ιλ έχει αρχίσει να δεί-

χνει κάποια σημάδια αλλαγής. Όταν ξεκίνησε ο λιμός του

1995, ο Κιμ αρνήθηκε να επιτρέψει σε ξένους εργαζόμενους

ανθρωπιστικών οργανισμών την ελεύθερη πρόσβαση στην

ύπαιθρο και διοχέτευσε μέρος της βοήθειας στο στρατό. Αλλά

πέρσι επέτρεψε σε διακόσιους πενήντα αντιπροσώπους διε-

θνών κυβερνητικών οργανισμών να μείνουν στη Βόρειο Κορέα.

Πρόσφατα φιλοξένησε μία σύνοδο κορυφής με τον Πρόεδρο

της Νότιας Κορέας, ο οποίος ενθαρρύνει το Βορρά να σταμα-

τήσει την επικίνδυνη απομόνωση του. Έπειτα ο Κιμ επέτρεψε

ακόμα και την επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ

Μαντλίν Ολμπράιτ, η οποία τον θεώρησε ικανό να συμμετάσχει

σε σοβαρές διπλωματικές συζητήσεις. (Στην πραγματικότητα,

τα πήγαν αρκετά καλά, την έσυρε σε πολλές εκδηλώσεις-σόου,

δείπνα και... ταινίες.)

Τώρα που ο Κιμ πιάνει το νόημα — και συνειδητοποιεί, όπως

κι εγώ, ότι ο δρόμος προς την εσωτερική ειρήνη και ηρεμία εί-

ναι να κάθεσαι σ' ένα σκοτεινό κινηματογράφο παρακολουθώ-

ντας όλων των ειδών τις ταινίες (λέγεται ότι διέταξε την απαγω-

γή δύο Νοτιοκορεατών παραγωγών του κινηματογράφου για

να γυρίσουν ντοκιμαντέρ στη Βόρειο Κορέα) - έχω μερικές ιδέ-

ες που μπορεί να βοηθήσουν τον παλαβό δικτάτορα να σώσει

τη χώρα του από ολοκληρωτική καταστροφή:

* Να βλέπει καλύτερες ταινίες. Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ πρέπει να

διευρύνει τα γούστα του πέρα από τα πορνό και τον Τζον

Γουέιν. Κάποτε δήλωσε ότι συγκινήθηκε τόσο από τον τρό-

πο που έπαιζε ο Λεονάρντο ντι Κάπριο ώστε «μάλλον δεν

θα άντεχα να ξαναδώ τον Τιτανικό». Καταλαβαίνουμε. Να

ένας κατάλογος βιντεοταινιών που σκοπεύω να του στείλω:

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε Κ Α Ι Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι ! 2 4 3

Ο ξένοιαστος καβαλάρης - Το πρώτο πράγμα που πρέπει

να κάνει ο Αγαπητός Ηγέτης είναι να χαλαρώσει. Αυτή η ταινία

θα τον βοηθήσει.

200 Motels - Αν δεν το καταφέρει ο Ντένις Χόπερ, τότε θα

το καταφέρει ο Φρανκ Ζάπα.

Dude, Where's My Car? - Ό,τι πρέπει να γνωρίζεις για την

Αμερική περιλαμβάνεται σ' αυτή την ταινία.

My Dinner with Andre - Ναι, είναι απλώς δύο τύποι που

τρώνε και συζητούν επί δύο ώρες αλλά τουλάχιστον θα δει πώς

είναι ένα κανονικό γεύμα. Η συζήτηση θα τον βοηθήσει να βελ-

τιώσει τις επικοινωνιακές του ικανότητες.

* Φέρτε τον στο Χόλιγουντ για μια συνάντηση με παραγω-

γούς. Πρέπει να έχει χιλιάδες ιδέες για ταινίες. Μια απ'

αυτές σίγουρα θα κάνει στον Ρομπ Σνάιντερ. Πείτε στο δι-

κτάτορα ότι θα βάλουμε τον Τομ Κρουζ να τον υποδυθεί

στην ταινία με θέμα τη ζωή του, Πάει ο μεγάλος Πονγκ.

Δώστε του ένα πολύ καλό συμβόλαιο και μπανγκαλόου

στο στούντιο. Γεμίστε τη μέρα του με άχρηστες συναντή-

σεις με συμβούλους και ατζέντηδες. Με όλα αυτά θα μεί-

νει απασχολημένος για ένα δυο χρόνια. Ως τότε, η Νότιος

Κορέα θα έχει ωφεληθεί από την απουσία του και θα έχει

βγει από την κρίση.

* Αν όλα τα άλλα αποτύχουν, χρηματοδοτήστε ένα θεμα-

τικό πάρκο στην Πγιονγκγιάνγκ. Τα θεματικά πάρκα πά-

ντα πετυχαίνουν. Ακόμα κι αν δεν αποκαθιστούν μια οικο-

νομία, τουλάχιστον βελτιώνουν τη διάθεση του κόσμου.

Ειδικά του «Δομινικανού» γιου του Αγαπητού Ηγέτη. Κι

αυτό δεν είναι που μετράει τελικά; Κάντε τον βοηθό διευ-

θυντή.

ΕΝΝΕΑ

Μία μεγάληευτυχισμένη φυλακή

Ήταν λίγα λεπτά μετά τις 10.00 μ.μ., στις 4 Οκτωβρίου του

2000, ένα μήνα πριν από τις προεδρικές εκλογές. Το προηγού-

μενο βράδυ είχε πραγματοποιηθεί το πρώτο από τα τρία τηλεο-

πτικά ντιμπέιτ που είχαν μεταξύ τους ο Αλ Γκορ και ο Τζορτζ Γ.

Μπους.

Εκείνο το γλυκό οκτωβριάτικο βράδυ, στο Λίβανο του Τενε-

σί, ο εξηντατετράχρονος Τζον Άνταμς είχε μόλις καθίσει στην

αγαπημένη του πολυθρόνα για να παρακολουθήσει τις βραδι-

νές ειδήσεις. Δίπλα του βρισκόταν το μπαστούνι του, μόνιμος

σύντροφος του μετά το εγκεφαλικό που είχε πάθει μερικά χρό-

νια νωρίτερα. Ο Άνταμς, αξιοσέβαστο μέλος της αφροαμερικα-

νικής κοινότητας του Λιβάνου, είχε πλέον αναπηρική σύνταξη

ύστερα από αρκετά χρόνια δουλειάς στο εργοστάσιο Precision

Rubber.

Οι παρουσιαστές στην τηλεόραση ανέλυαν το ντιμπέιτ. Ο

Άνταμς και η γυναίκα του, Αορίν, συζητούσαν την πρόθεση

τους να ψηφίσουν τον Αλ Γκορ, όταν ακούστηκε ένα χτύπημα

στην πόρτα. Η κυρία Άνταμς έφυγε από το δωμάτιο, πήγε στην

πόρτα, και ρώτησε ποιος είναι. Δύο άντρες της ζήτησαν επιτα-

κτικά να τους ανοίξει και να τους αφήσει να μπουν. Ξαναρώτη-

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 2 4 5

σε ποιος είναι αλλά αρνήθηκαν να προσδιορίσουν την ταυτότη-

τα τους. Αρνήθηκε και πάλι να τους ανοίξει.

Εκείνη τη στιγμή, δύο αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτι-

κών από το Αστυνομικό Τμήμα του Λιβάνου που δεν είχαν δη-

λώσει την ιδιότητα τους, έσπασαν την πόρτα, ακινητοποίησαν

την κυρία Άνταμς και της πέρασαν χειροπέδες. Άλλοι επτά

αστυνομικοί εισέβαλαν στο σπίτι. Δύο απ' αυτούς έτρεξαν στο

πίσω δωμάτιο με προτεταμένα τα όπλα και πυροβόλησαν επα-

νειλημμένα τον κύριο Άνταμς. Τρεις ώρες αργότερα διαπιστώ-

θηκε επίσημα ο θάνατος του στο Ιατρικό Κέντρο του πανεπι-

στημίου του Βάντερμπιλτ.

Η εντολή για την επιδρομή στο σπίτι των Άνταμς δόθηκε,

αφού προηγουμένως ένας μυστικός πληροφοριοδότης αγόρασε

ναρκωτικά από το σπίτι στην Τζόζεφ Στριτ 1120. Η Υπηρεσία

Δίωξης Ναρκωτικών του Λιβάνου, η οποία όπως και χιλιάδες

άλλες παρόμοιες υπηρεσίες σε όλη τη χώρα χρηματοδοτούνταν

από το πρόγραμμα «Πόλεμος κατά των Ναρκωτικών» της κυ-

βέρνησης Κλίντον, είχε εξασφαλίσει εντάλματα σύλληψης των

ενοίκων του σπιτιού από έναν τοπικό δικαστή.

Το μοναδικό πρόβλημα ήταν ότι οι Άνταμς ζούσαν στην

Τζόζεφ Στριτ 70. Οι αστυνομικοί είχαν μπει σε λάθος σπίτι.

Λίγα μίλια πιο πέρα, στο δρόμο προς το Νάσβιλ, τη στιγμή

που ο Τζον Άνταμς εκτελείτο κατά λάθος, ένα πλήθος αμειβό-

μενου και εθελοντικού προσωπικού πηγαινοερχόταν βιαστικά

στα κεντρικά προεκλογικά γραφεία του Αλ Γκορ. Το βασικό μέ-

λημα τους εκείνη τη νύχτα ήταν να περιορίσουν τη ζημιά από

το ντιμπέιτ και ειδικότερα να κάνουν τους ψηφοφόρους να ξε-

χάσουν το θέαμα του υποψηφίου τους να αναστενάζει στη

διάρκεια των απαντήσεων του Μπους. Τα τηλέφωνα είχαν

ανάψει, φορτία από αυτοκόλλητα και πανό άλλαζαν προορι-

σμό, επικοινωνιολόγοι συσκέπτονταν για να σχεδιάσουν τις συ-

γκεντρώσεις της επόμενης ημέρας. Στο τραπέζι βρίσκονταν οι

προτάσεις του Γκορ για τη μείωση της εγκληματικότητας, που

246 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

περιείχαν ακόμα μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις για την αύξηση

του αριθμού των αστυνομικών και ακόμα μεγαλύτερες δαπάνες

για τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών. Κανένας τους δεν γνώρι-

ζε ότι οι ανεξέλεγκτες προσπάθειες τους να ξεριζώσουν τα ναρ-

κωτικά τους είχαν στοιχίσει πριν από λίγο την πιθανή ψήφο

ενός ηλικιωμένου μαύρου στην άλλη πλευρά της πόλης.

Δεν κερδίζεις εκλογές σκοτώνοντας τους ψηφοφόρους σου.

Και ήταν ένα μόνο από πάμπολλα περιστατικά των τελευταί-

ων χρόνων, στη διάρκεια των οποίων πυροβολήθηκαν αθώοι

πολίτες από τοπικούς ή ομοσπονδιακούς αστυνομικούς της

Δίωξης Ναρκωτικών, που νόμιζαν ότι «είχαν τον άνθρωπο

τους».

Ακόμα χειρότερος όμως είναι ο τρόπος με τον οποίο πά-

μπολλοι πολίτες έχουν φυλακιστεί την τελευταία δεκαετία χάρη

στην πολιτική του Κλίντον και του Γκορ. Στις αρχές της δεκαε-

τίας του '90 υπήρχαν περίπου ένα εκατομμύριο φυλακισμένοι

στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο τέλος της θητείας Κλίντον/Γκορ

ο αριθμός αυτός είχε φτάσει τα ΔΥΟ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ. Το με-

γαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης οφείλεται στους νέους νό-

μους που επιβλήθηκαν εναντίον των χρηστών ναρκωτικών, όχι

των εμπόρων. Το 80% όσων φυλακίζονται για ναρκωτικά είναι

για κατοχή, όχι για εμπορία. Οι ποινές για χρήση κρακ είναι

τρεις φορές μεγαλύτερες από τις ποινές για χρήση κοκαΐνης.

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη για να καταλάβουμε για ποιο

λόγο το αγαπημένο ναρκωτικό της λευκής κοινότητας αντιμε-

τωπίζεται με τόσο μεγαλύτερη επιείκεια από το μοναδικό ναρ-

κωτικό που μπορούν να προμηθευτούν οι φτωχές κοινότητες

των μαύρων και των ισπανόφωνων. Επί οκτώ χρόνια υπήρχε

μια έντονη, επιθετική πολιτική να φυλακιστούν όσο το δυνατόν

περισσότεροι από τις μειονότητες αυτές. Αντί να τους προσφέ-

ρεται η θεραπεία που επιβάλλει η κατάσταση τους, αντιμετωπί-

σαμε το πρόβλημα στέλνοντας τους να σαπίσουν σ' ένα κελί.

Αλλά ξεχάστε προς στιγμή τη βοήθεια που οφείλουμε στους

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 2 4 7

λιγότερο τυχερούς. Ποιος ήταν ο μεγαλοφυής στην κυβέρνηση

Κλίντον/Γκορ που είπε: «Α, έχω μια ιδέα: γιατί δεν κυνηγάμε τις

κοινότητες των μαύρων και των ισπανόφωνων, όπου υπάρ-

χουν πολλοί χρήστες! Φυλακίστε τους μαζικά, αποδεκατίζο-

ντας την εκλογική δύναμη μιας ομάδας που μας ψηφίζει σε

αναλογία εννιά προς ένα!»

Δεν φαίνεται λογικό, έτσι δεν είναι; Ποιο κόμμα θα κατέ-

στρεφε εκούσια την εκλογική του βάση; Δεν βλέπουμε τους Ρε-

πουμπλικάνους να κάθονται να καταστρώνουν τρόπους να

κλείσουν στις φυλακές στελέχη επιχειρήσεων ή τα μέλη της

National Rifle Association. Πιστέψτε με, δεν θα δείτε τον Καρλ

Ρόουβ να συγκαλεί σύσκεψη με θέμα τη φυλάκιση και την

αφαίρεση των εκλογικών δικαιωμάτων ενός εκατομμυρίου με-

λών του Christian Coalition.

Στην πραγματικότητα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι

άνθρωποι του Μπους έχουν αυτοδεσμευτεί ότι κανένας από

τους υποστηρικτές τους δεν θ' απολαύσει ποτέ τη φιλοξενία

του ντους μιας φυλακής. Πολλά ειπώθηκαν όταν τελείωσε η

θητεία του Κλίντον για τις χάρες που έκανε σε αμφιβόλου εντι-

μότητας πλούσιους επιχειρηματίες όπως ο Μαρκ Ριτς25. 'Ολό-

κληρη η χώρα ξεσηκώθηκε εξαιτίας της αμνηστίας που δόθηκε

σ' ένα φυγόδικο ο οποίος δεν είχε πληρώσει τους φόρους του.

Ένας πλούσιος δεν είχε πληρώσει τους φόρους του και έμενε

ατιμώρητος! Ήμασταν πολύ συγκλονισμένοι - ΣΥΓΚΛΟΝΙ-

ΣΜΕΝΟΙ!

Κι όμως, καμία προσοχή δεν δόθηκε στα «χατίρια» που έγι-

ναν στους Ντέιβιντ Λαμπ, Βίνσεντ Μιετλίτσκι, Τζον Γουά-

ντσγουορθ ή τον Τζέιμς Γουέδερς τζούνιορ. Και κανένας δεν

ζήτησε από το Κογκρέσο να ερευνήσει για ποιο λόγο αποσύρ-

θηκαν οι κατηγορίες κατά της Koch Industries, της μεγαλύτε-

ρης αμερικανικής ιδιωτικής πετρελαϊκής εταιρείας, πρόεδρος

και αντιπρόεδρος της οποίας είναι τα αδέλφια Τσαρλς και

Ντέιβιντ Κοχ. Για ποιο λόγο συνέβη αυτό;

248 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Επειδή τα «χατίρια» αυτά έγιναν στη διάρκεια της βασιλείας

του Τζορτζ Γ. Μπους.

Το Σεπτέμβριο του 2000, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση

απάγγειλε ενενήντα επτά κατηγορίες κατά της Koch Industries

και τεσσάρων στελεχών της -των Λαμπ, Μιετλίτσκι, Γουάντσ-

γουορθ και Γουέδερς— για συνειδητή αποδέσμευση ενενήντα

ένα μετρικών τόνων βενζολίου —μια ουσία που προκαλεί καρκί-

νο— στον αέρα και το νερό και για την απόκρυψη της θανατη-

φόρας αυτής έκλυσης από τους ομοσπονδιακούς ελεγκτές.

Δεν ήταν αυτή η πρώτη συνάντηση της εταιρείας με το νόμο ·

δεν ήταν καν η πρώτη εκείνη τη χρονιά. Νωρίτερα το 2000, εί-

χε επιβληθεί στην Koch Industries πρόστιμο ύψους τριάντα πέ-

ντε εκατομμυρίων δολαρίων για παράνομη ατμοσφαιρική ρύ-

πανση σ' έξι πολιτείες.

Αλλά με την οριστική «εκλογή» του Μπους, η μοίρα των

Κοχ ξαφνικά άλλαξε. Στελέχη της εταιρείας είχαν συνεισφέρει

περίπου οχτακόσιες χιλιάδες δολάρια στην προεκλογική εκ-

στρατεία του Μπους και σε άλλους Ρεπουμπλικάνους υποψή-

φιους. Τον Ιανουάριο, κι ενώ ο Τζον Άσκροφτ περίμενε ακόμα

να ορκιστεί, η κυβέρνηση μείωσε τις κατηγορίες πρώτα από

ενενήντα επτά σε έντεκα, και μετά μόλις σε εννιά.

Η Koch Industries, ωστόσο, αντιμετώπιζε ακόμα πρόστιμα

συνολικού ύψους τριακοσίων πενήντα δύο εκατομμυρίων δο-

λαρίων. Η νέα κυβέρνηση του Μπους, που είχε πια ορκιστεί,

φρόντισε να διορθώσει γρήγορα το πρόβλημα. Το Μάρτιο απέ-

συραν άλλες δύο κατηγορίες. Στη συνέχεια, δυο μέρες πριν από

τη δίκη, το υπουργείο Δικαιοσύνης του Άσκροφτ συμφώνησε

με διακανονισμό.

Η Koch Industries αποδέχτηκε την ενοχή της για μια νέα κα-

τηγορία, την παραποίηση εγγράφων, και η κυβέρνηση απέσυ-

ρε όλες τις περιβαλλοντικές κατηγορίες κατά της εταιρείας και

των τεσσάρων υπαλλήλων της.

Συνεχίζοντας τη μεγαλοψυχία της, η κυβέρνηση απάλλαξε

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 2 4 9

απ' όλες τις κατηγορίες και τα στελέχη της Koch που αντιμετώ-

πιζαν ποινές φυλάκισης. Η ίδια η εταιρεία απαλλάχτηκε από

τις ενενήντα σοβαρές κατηγορίες σε βάρος της και πλήρωσε

πρόστιμο για τις υπόλοιπες επτά. Σύμφωνα με τη Houston

Chronicle, «Τα στελέχη της Koch πανηγύρισαν όταν έκλεισε η

υπόθεση» και ο εκπρόσωπος της εταιρείας Τζέι Ρόσερ ακού-

στηκε να θριαμβολογεί ότι η απόσυρση των κατηγοριών αποτε-

λούσε «δικαίωση» της Koch.

Δεν θα υπερασπιστώ τις πράξεις του Μαρκ Ριτς, αλλά πείτε

μου αν κάνω λάθος: πιστεύω ότι η εκούσια έκλυση στον αέρα

και στο νερό ενός θανατηφόρου χημικού που προκαλεί καρκί-

νο (και σίγουρα θα συμβάλει ένας Θεός ξέρει σε πόσους θανά-

τους) είναι κάπως σημαντικότερη από το να ξεφύγεις από τον

Ρούντολφ Τζουλιάνι για να κάνεις δεκαοχτώ χρόνια διακοπές

στην Ελβετία. Κι όμως, είμαι σίγουρος, ότι κανένας σας δεν

πληροφορήθηκε τις χαριστικές ενέργειες προς τους Τσαρλς και

Ντέιβιντ Κοχ, την πετρελαϊκή εταιρεία τους και τα στελέχη της.

Και γιατί να το πληροφορηθείτε, άλλωστε; Ήταν μια συνηθι-

σμένη μέρα για τον Τύπο της χώρας μας που κοιμάται νηφάλια

τον ύπνο του δικαίου.

Κρίμα που ο Άντονι Λεμάρ Τέιλορ είχε ξεχάσει να στείλει τη

συνεισφορά του στην προεκλογική εκστρατεία του Μπους. Ο

Τέιλορ είχε κι αυτός παραβεί επανειλημμένα το νόμο — ήταν

ένας κλεφτάκος που αποφάσισε μια μέρα να υποδυθεί το σταρ

του γκολφ Τάιγκερ Γουντς.

Αν και ο Τέιλορ δεν έμοιαζε καθόλου με τον Γουντς (αλλά

όλοι αυτοί οι μαύροι ίδιοι δεν είναι;) κατάφερε να χρησιμοποι-

ήσει μια πλαστή άδεια οδήγησης και πιστωτικές κάρτες με το

όνομα του Τάιγκερ Γουντς για ν' αγοράσει μια τηλεόραση των

εβδομήντα ιντσών, μερικά στερεοφωνικά συγκροτήματα κι ένα

χρησιμοποιημένο υπερπολυτελές αυτοκίνητο.

Κάποιος, όμως, κατάλαβε τελικά ότι δεν ήταν ο Γουντς και ο

Τέιλορ συνελήφθη και καταδικάστηκε για κλοπή και ψευδορκία.

250 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Η ποινή του; ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΙΣΟΒΙΑ!

Σωστά διαβάσατε. Διακόσια χρόνια έως ισόβια, με βάση τον

καλιφορνέζικο νόμο των «τριών παραβάσεων», που προβλέπει

ότι στην τρίτη καταδίκη μπαίνεις μέσα ισόβια. Μέχρι σήμερα,

κανένα στέλεχος επιχείρησης δεν έχει καταδικαστεί σε ισόβια

έχοντας συλληφθεί τρεις φορές να μολύνει ένα ποτάμι ή να εξα-

πατά πελάτες του. Στην Αμερική επιφυλάσσουμε αυτή την ειδι-

κή μεταχείριση μόνο για όσους συμβαίνει να είναι φτωχοί,

Αφροαμερικανοί ή δεν συνδράμουν χρηματικά ένα από τα πο-

λιτικά μας κόμματα.

Φυσικά, ορισμένες φορές το δικαστικό σύστημα-οδοστρω-

τήρας, μεροληπτεί τόσο πολύ σε βάρος των μη εχόντων ώστε

δεν ενδιαφέρεται ποιον φυλακίζει, ένοχο ή μη.

Ο Κερί Σάντερς, ο μικρότερος από εννιά αδέλφια, έπασχε από

σχιζοφρένεια. Στα είκοσι επτά του είχε να παλέψει με τους δαίμο-

νες του μυαλού του και σχεδόν επί επτά χρόνια μπαινόβγαινε σε

ψυχιατρικά ιδρύματα. Ορισμένες φορές, όταν διέκοπτε τη φαρ-

μακευτική αγωγή, κατέληγε στους δρόμους του Λος Άντζελες,

όπως συνέβη και μια ημέρα του Οκτωβρίου του 1993.

Ενώ κοιμόταν σ' ένα παγκάκι έξω από το Ιατρικό Κέντρο του

Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, ο Κερί συνελήφθη

για καταπάτηση ιδιωτικής περιουσίας. Αλλά τα πράγματα για

τον Κέρι χειροτέρεψαν όταν η συνήθης εξακρίβωση στοιχείων

έδειξε ότι κάποιος Ρόμπερτ Σάντερς, ένας σκληρός εγκληματίας,

είχε αποδράσει πριν από πέντε εβδομάδες από πολιτειακή φυλα-

κή της Νέας Υόρκης, όπου εξέτιε την ποινή του για απόπειρα

δολοφονίας το 1990 εξαιτίας μιας ποσότητας κοκαΐνης.

Φυσικά, ο Κέρι Σάντερς από την Καλιφόρνια δεν ήταν ο Ρο-

μπερτ Σάντερς από τη Νέα Υόρκη. Αλλά το «Κέρι» και το «Ρό-

μπερτ» μοιάζουν κάπως και η Νέα Υόρκη και η Καλιφόρνια...

ε, είναι και οι δυο ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ, στο κάτω κάτω...

Δυστυχώς για τον Κέρι, είχε την ίδια ημερομηνία γέννησης

με τον Ρόμπερτ.

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 2 5 1

Αυτό ήταν αρκετό για τον μπάτσο του Λος Άντζελες, παρόλο

που η ίδια αυτοματοποιημένη διαδικασία εξακρίβωσης στοιχεί-

ων έδειξε ότι ο Κέρι Σάντερς είχε ελεγχθεί για αλητεία σ' ένα

δρόμο του Λος Άντζελες τον Ιούλιο του 1993 - ενώ ο Ρόμπερτ

Σάντερς ήταν ακόμα στη φυλακή στη Νέα Υόρκη.

Κανένα πρόβλημα: ο Κέρι Σάντερς στάλθηκε στη Νέα Υόρ-

κη να εκτίσει την ποινή του Ρόμπερτ Σάντερς. Έμεινε στη φυ-

λακή στη Νέα Υόρκη επί δυο χρόνια, ενώ η μητέρα του τον

έψαχνε σε ολόκληρο το Λος Άντζελες. Για κάποιο λόγο, οι μπά-

τσοι του Λος Άντζελες δεν συνέκριναν τα δύο μητρώα — γεγο-

νός που θ' αποκάλυπτε ότι ο τύπος που είχαν συλλάβει είχε λά-

θος αποτυπώματα.

Σε όλη αυτή τη διαδικασία ο Κέρι είχε μόνο έναν άνθρωπο

που υποτίθεται ότι τον βοηθούσε - τον διορισμένο από το δικα-

στήριο δικηγόρο για να προστατεύσει τα συμφέροντα του. Αλλά

αυτός ο τριανταενός χρόνων δικηγόρος του συνέστησε να μην

αρνηθεί στο δικαστήριο την έκδοση του στη Νέα Υόρκη. Ο δι-

κηγόρος εξήγησε στον Κέρι ότι αν αντιδρούσε, το μόνο που θα

κατάφερνε θα ήταν να παρατείνει την παραμονή του στην κομη-

τειακή φυλακή του Λος Άντζελες πριν σταλεί, ούτως ή άλλως,

στη Νέα Υόρκη. Προφανώς, ο δικηγόρος ούτε καν διέκρινε ότι

ο Κέρι ήταν «βραδύνους», πόσο μάλλον ότι έπασχε από σοβαρή

διανοητική ασθένεια. Ή μήπως δεν θα είχε καν σημασία;

Ο δικηγόρος δεν έκανε βασικές ερωτήσεις. Δεν διέθεσε πα-

ραπάνω από λίγα λεπτά σ' έναν ανυπεράσπιστο πελάτη. Ποτέ

δεν έψαξε να βρει αν ο Κέρι είχε συγγενείς με τους οποίους θα

μπορούσε να επικοινωνήσει για να τον βοηθήσουν στην υπερά-

σπιση του.

Ο δικηγόρος δεν έλεγξε, επίσης, το σύστημα για τυχόν εκ-

κρεμούσες υποθέσεις, ή για το ποινικό μητρώο ή για την οικο-

νομική κατάσταση του πελάτη του. Δεν μπήκε καν στον κόπο

να συγκρίνει με τον Κέρι την αναφερόμενη στο ένταλμα περι-

γραφή, κι ακόμα περισσότερο δεν απαίτησε τη λήψη δαχτυλι-

252 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

κών αποτυπωμάτων ή τη σύγκριση φωτογραφιών. Και λοιπόν;

θα μου πείτε. Στο κάτω κάτω, και οι δύο ήταν μαύροι και οι

δύο είχαν την ίδια ηλικία — ακόμα και την ίδια ημερομηνία γέν-

νησης! Δεν φτάνει αυτό;

Αλλά έγιναν και χειρότερα. Στη διάρκεια της ακροαματικής

διαδικασίας με θέμα την παραίτηση του Κέρι Σάντερς από το

δικαίωμα του ν' αρνηθεί την έκδοση του στη Νέα Υόρκη, του

ζητήθηκε να υπογράψει ένα έντυπο. Το έντυπο έλεγε: «Εγώ, ο

Ρόμπερτ Σάντερς, αυθόρμητα και ελεύθερα δηλώνω ότι είμαι ο

Ρόμπερτ Σάντερς» και μετά ο Κέρι υπέγραψε «Κέρι Σάντερς».

Ζωγράφισε και σκιτσάκια στο αντίγραφο του δικαστικού εγ-

γράφου.

Κανένα καμπανάκι; Καμιά υποψία; Για τον συγκεκριμένο

διορισμένο από το δικαστήριο δικηγόρο όχι!

Όταν τελικά του δόθηκε η ευκαιρία να εμφανιστεί στο δικα-

στήριο, ο Κέρι ρωτήθηκε αν είχε διαβάσει το έγγραφο που είχε

υπογράψει. Απάντησε ότι δεν το είχε κάνει. Ο δικαστής σταμά-

τησε τη διαδικασία έκδοσης.

«Το υπογράψατε;» ρώτησε.

«Ναι», απάντησε ο Κέρι.

«Γιατί το υπογράψατε;»

«Επειδή μου ζήτησαν να το υπογράψω», απάντησε ο Κέρι

Σάντερς.

Ο δικαστής διέταξε το συνήγορο να επανεξετάσει το έντυπο

μαζί με τον πελάτη του. Λίγα μόλις λεπτά αργότερα, ο δικαστής

είχε ικανοποιηθεί, και το δικαστήριο και ο συνήγορος προχώ-

ρησαν στην επόμενη υπόθεση.

Μετά το «ξεπούλημα» του από το συνήγορο του, ο Κέρι με-

ταφέρθηκε στην άλλη άκρη της χώρας για να περάσει τα επόμε-

να δυο χρόνια στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Γκριν Χέβεν,

εξήντα μίλια βορείως της Νέας Υόρκης, όπου και δέχτηκε σε-

ξουαλικές επιθέσεις από άλλους κρατούμενους.

Τον Οκτώβριο του '95, μετά τη σύλληψη του πραγματικού

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 2 5 3

Ρόμπερχ Σάντερς από ομοσπονδιακούς πράκτορες στο Κλίβε-

λαντ, ο Κερί συναντήθηκε ξανά με τη μητέρα του, Μερί Σά-

ντερς Λι. Αν δεν είχε συλληφθεί τυχαία ο Ρόμπερτ Σάντερς, ο

Κερί Σάντερς θα βρισκόταν ακόμα στη φυλακή.

Ο Κερί στάλθηκε σπίτι του από τις φυλακές Γκριν Χέβεν με

σαράντα οκτώ δολάρια και δεκατρία σεντς, μια πλαστική σα-

κούλα με λίγα φάρμακα, ένα αναψυκτικό κι ένα πακέτο τσιγά-

ρα. Είπε στην αδελφή του, Ρομπέρτα: «Με πήγαν στη Νέα Υόρ-

κη. Έκανε πολύ κρύο εκεί. Μ' έβαλαν σ' ένα μικρό δωμάτιο».

Δεν είναι σπάνια η περίπτωση να διαπράξει το σύστημα ένα

τραγικό λάθος. Από μια άποψη δεν είναι καν λάθος. Είναι το

φυσικό αποτέλεσμα μιας κοινωνίας που ανεύθυνα φυλακίζει

όποιον ίσως είναι εγκληματίας, ακόμα κι αν στην πραγματικό-

τητα δεν είναι, επειδή όλοι θεωρούνται ένοχοι μέχρι αποδείξεως

του εναντίου. Τα δικαστήρια μας δεν είναι παρά μια πρόχειρη

μαζική διαδικασία διαχωρισμού των φτωχών από εμάς τους

υπόλοιπους, έτσι ώστε να μην τους βλέπουμε - να μην μπερ-

δεύονται στα πόδια μας!

Σ' αυτή τη βιομηχανική παραγωγή δικαιοσύνης, το μόνο

που αποτρέπει τη μαζική φυλάκιση των κατηγορουμένων είναι

τα ορκωτά δικαστήρια. Γιατί; Επειδή οι ένορκοι δεν επιτρέπουν

τις μαλακίες. Υποχρεώνουν τους πάντες να κάνουν τη δουλειά

τους. Οι δικαστές, οι κατήγοροι και οι διορισμένοι συνήγοροι

κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να εξαναγκάσουν τον

κατηγορούμενο να αποδεχτεί την ενοχή του ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΥ-

ΓΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΠΟΙΝΗ ΦΥΛΑΚΙΣΗΣ ΠΟΥ

ΘΑ ΣΟΥ ΕΠΙΒΑΛΟΥΜΕ ΑΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΔΙΚΑ-

ΣΤΕΙΣ ΑΠΟ ΟΡΚΩΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ. Αν πείσουν τον κα-

τηγορούμενο όχι μόνο να δηλώσει ένοχος αλλά και να υπογρά-

ψει έγγραφο με το οποίο παραιτείται από το δικαίωμα έφεσης,

τότε έχουν πετύχει το στόχο τους - και μπορούν να το συζητάνε

το βράδυ γελώντας στη λέσχη τους.

Η αδελφή μου, η Αν, εργάστηκε για ένα διάστημα στην πο-

254 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

λιτεία της Καλιφόρνιας ως διορισμένη συνήγορος. Επέμενε να

φτάνουν οι υποθέσεις των πελατών της στο ορκωτό δικαστή-

ριο, αν το επιθυμούσαν. Για το λόγο αυτό, αντιμετώπισε απερί-

γραπτες παρενοχλήσεις από συναδέλφους της. Το 1998, από

τους σχεδόν εννιακόσιους κατηγορούμενους για ποινικά αδι-

κήματα στη συγκεκριμένη κομητεία, οι διορισμένοι από το δι-

καστήριο συνήγοροι επέτρεψαν μόνο σ' έναν να υπερασπιστεί

την αθωότητα του μπροστά στους ενόρκους.

Προφανώς, αυτό δεν σήμαινε ότι όλοι οι υπόλοιποι 899 κα-

τηγορούμενοι ήταν ένοχοι. Απλώς εξαναγκάστηκαν ν' αποδε-

χτούν την ενοχή τους, και πολλοί να καταλήξουν στη φυλακή

για εγκλήματα που ίσως δεν είχαν διαπράξει. Αλλά αυτό είναι

κάτι που δεν θα μάθουμε ποτέ, επειδή τους αφαιρέθηκε το δι-

καίωμα να δικαστούν από ορκωτό δικαστήριο, όπως προβλέ-

πεται από την Έκτη Τροποποίηση του Συντάγματος.

Με αυτή την τυποποιημένη ισοπεδωτική διαδικασία σε βά-

ρος των φτωχών να εφαρμόζεται καθημερινά σε κάθε αμερικα-

νική πόλη, το δικαστικό μας σύστημα δεν έχει καμία σχέση με

τη Δικαιοσύνη. Οι δικαστές και οι δικηγόροι μας δεν είναι πα-

ρά ένδοξοι σκουπιδιάρηδες που μαζεύουν κι απορρίπτουν στις

«χωματερές» τα κοινωνικά απόβλητα - εθνοκάθαρση αμερικα-

νικού τύπου.

Τι συμβαίνει όταν αυτή η διαδικασία στέλνει στο θάνατο

αθώους; Χρειάστηκε μόνο μια τάξη σπουδαστών στο Πανεπι-

στήμιο του Νορθγουέστερν, στο Ίβανστον του Ιλινόις, για ν'

αποκαλύψει και ν' αποδείξει ότι πέντε θανατοποινίτες στην πο-

λιτεία του Ιλινόις ήταν στην πραγματικότητα αθώοι. Αυτοί οι

φοιτητές και ο καθηγητής τους έσωσαν τις ζωές πέντε ανθρώ-

πων.

Αν μια πανεπιστημιακή τάξη κατάφερε κάτι τέτοιο, πόσες

εκατοντάδες να είναι άραγε σε όλη τη χώρα οι αθώοι που περι-

μένουν την εκτέλεση τους;

Τριάντα οχτώ πολιτείες διατηρούν τη θανατική καταδίκη.

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Ι Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 2 5 5

Το ίδιο και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και ο αμερικανικός

στρατός. Δώδεκα πολιτείες, συν η Περιφέρεια της Κολούμπια

(εκείνη η μικρή βαλτώδης περιοχή με την αφροαμερικανική

πλειοψηφία και τις πινακίδες αυτοκινήτων με προσβλητικά

σλόγκαν) την έχουν καταργήσει.

Από το 1976 έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από

επτακόσιες εκτελέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι πιο θανατολάγνες πολιτείες είναι:

Τέξας (248 εκτελέσεις - σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού

αριθμού εκτελέσεων στις ΗΠΑ από το 1976 και μετά)

Βιρτζίνια (82)

Φλόριντα (51)

Μισούρι (50)

Οκλαχόμα (43)

Λουιζιάνα (26)

Νότια Καρολίνα (25)

Αρκάνσας(24)

Αλαμπάμα(23)

Αριζόνα (22)

Βόρεια Καρολίνα (17)

Ντελαγουέαρ (13)

Ιλινόις (12)

Καλιφόρνια (9)

Νεβάδα (9)

Ιντιάνα (8)

Γιούτα (6)

Από το 1973, ενενήντα πέντε καταδικασμένοι σε θάνατο

απαλλάχτηκαν πλήρως από τα δικαστήρια - διαπιστώθηκε, δη-

λαδή, ότι ήταν αθώοι των εγκλημάτων για τα οποία είχαν κατα-

δικαστεί να πεθάνουν. Άλλα ενενήντα έξι άτομα αφέθηκαν

ελεύθερα μετά από εξέταση του DNA.

256 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Μια πρόσφατη συγκλονιστική μελέτη για τη θανατική ποινή

που βασίστηκε σε 4.578 υποθέσεις, μέσα σε διάστημα είκοσι

τριών ετών (από το 1973 ως το 1995), έδειξε ότι τα δικαστήρια

διαπίστωσαν σοβαρά, αναιρέσιμα σφάλματα στις επτά σχεδόν

από τις δέκα υποθέσεις που επιβλήθηκε η εσχάτη των ποινών

κι επανεξετάστηκαν στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Επίσης

διαπιστώθηκε ότι οι θανατικές καταδίκες ανατράπηκαν στις

δυο από τις τρεις υποθέσεις που υποβλήθηκε έφεση. Συνολικά

το ποσοστό σφάλματος με βάση την επανεξέταση των υποθέσε-

ων ήταν 68%.

Και ποια ήταν τα συνηθέστερα λάθη;

Ι. Σκανδαλωδώς ανίκανοι συνήγοροι υπεράσπισης που ούτε

καν αναζήτησαν ή παράβλεψαν σημαντικά στοιχεία τα οποία

θα είχαν αποδείξει την αθωότητα του πελάτη τους ή θα είχαν

καταδείξει ότι δεν έπρεπε να καταδικαστεί σε θάνατο.

2. Αστυνομικοί ή κατήγοροι που ανακάλυψαν τέτοιου είδους

στοιχεία αλλά τα απέκρυψαν, παραπλανώντας σκόπιμα τη

διαδικασία απονομής δικαιοσύνης.

Στα μισά από τα υπό μελέτη χρόνια, περιλαμβανομένου και

του πιο πρόσφατου, το ποσοστό σφάλματος ήταν πάνω από

60%. Υψηλά ποσοστά σφάλματος υπάρχουν σε όλη τη χώρα.

Στο 85% των περιπτώσεων θανατικής ποινής τα ποσοστά λά-

θους είναι 60% ή και υψηλότερα.

Ο εντοπισμός αυτών των λαθών απαιτεί καιρό — εννέα χρό-

νια κατά μέσο όρο, σ' εθνικό επίπεδο, από τη στιγμή της επιβο-

λής της θανατικής ποινής ως την εκτέλεση. Στις περισσότερες

περιπτώσεις, οι θανατοποινίτες περιμένουν χρόνια τις χρονοβό-

ρες διαδικασίες αναθεώρησης που χρειάζονται για ν' αποκαλυ-

φτούν τα λάθη αυτά — οπότε και οι θανατικές καταδίκες τους

πολύ συχνά ακυρώνονται. Η διαδικασία αυτή συνεπάγεται ένα

φοβερό κόστος για τους φορολογούμενους, τις οικογένειες των

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 257

θυμάτων, το δικαστικό σύστημα και, κυρίως, τα θύματα των δι-

καστικών πλανών.

Μεταξύ των θανατοποινιτών που περιελήφθησαν στη μελέ-

τη και των οποίων οι καταδικαστικές αποφάσεις ακυρώθηκαν,

σχεδόν όλοι τιμωρήθηκαν με ελαφρύτερη ποινή (το 82%) και

πολλοί βρέθηκαν αθώοι στην επαναληπτική δίκη (7%).

Ο αριθμός των λαθών έχει αυξηθεί από το 1996, όταν ο

Πρόεδρος Κλίντον δυσχέρανε την προσπάθεια των θανατοποι-

νιτών ν' αποδείξουν την αθωότητα τους, υπογράφοντας νόμο

που περιόριζε το διάστημα μέσα στο οποίο πρέπει να υποβά-

λουν έφεση στα ομοσπονδιακά δικαστήρια σε ένα χρόνο από τη

στιγμή που θα έχουν εξαντλήσει τις εφέσεις τους στα πολιτεια-

κά. Υπό το φως της έρευνας που απέδειξε ότι πολλοί θανατο-

ποινίτες είναι ή αθώοι ή δεν έπρεπε να τους επιβληθεί η θανατι-

κή ποινή, η προσπάθεια αυτή να εμποδιστούν οι εφέσεις τους

ήταν απλά εξοργιστική.

Είμαστε μια από τις ελάχιστες χώρες στον κόσμο που εκτελεί

τόσο τους διανοητικά καθυστερημένους όσο και τους ανήλι-

κους εγκληματίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μεταξύ των έξι

χωρών που επιβάλλουν τη θανατική ποινή σε ανήλικους. Οι

υπόλοιπες είναι το Ιράν, η Νιγηρία, το Πακιστάν, η Σαουδική

Αραβία και η Υεμένη.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι, επίσης, η μοναδική χώρα,

εκτός της Σομαλίας, που δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για τα

Δικαιώματα του Παιδιού των Ηνωμένων Εθνών. Γιατί; Επειδή

προβλέπει την απαγόρευση της εκτέλεσης παιδιών κάτω των

δεκαοχτώ, κι εμείς θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι να εκτελούμε

τα παιδιά μας.

Κανένα άλλο βιομηχανικό κράτος δεν εκτελεί τα παιδιά του.

Ακόμα και η Κίνα απαγορεύει την επιβολή της θανατικής

ποινής στους κάτω των δεκαοχτώ ετών - κι αυτό από μια χώρα

που έχει επιδείξει μια απαράδεκτη έλλειψη σεβασμού για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα.

2 5 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ο συνολικός αριθμός των θανατοποινιτών στις Ηνωμένες

Πολιτείες υπερβαίνει σήμερα τους τρεις χιλιάδες επτακόσιους.

Εβδομήντα από αυτούς είναι ανήλικοι (ή ήταν όταν διέπραξαν

το αδίκημα τους).

Αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο μας δεν θεωρεί ότι είναι σκλη-

ρή και ασυνήθιστη τιμωρία (με βάση τον ορισμό της Όγδοης

Τροποποίησης του Συντάγματος των ΗΠΑ) να εκτελούνται

εκείνοι που ήταν δεκαέξι ετών όταν διέπραξαν ένα σοβαρό

έγκλημα. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι το ίδιο δικαστήριο έχει

αποφανθεί ότι οι δεκαεξάχρονοι δεν διαθέτουν την «ωριμότητα

και την κρίση» για να υπογράφουν συμβόλαια.

Δεν είναι περίεργο που η μειωμένη ικανότητα ενός παιδιού

να υπογράφει συμβόλαια θεωρείται νομικό εμπόδιο για την

ισχύ του συμβολαίου, αλλά όταν τίθεται θέμα εκτέλεσης, τότε η

ικανότητα ενός παιδιού εξισώνεται μ' εκείνη ενός ενήλικα;

Δεκαοχτώ πολιτείες επιτρέπουν την εκτέλεση ανηλίκων μέ-

χρι και την ηλικία των δεκαέξι ετών. Άλλες πέντε επιτρέπουν

την εκτέλεση όσων ήταν δεκαεπτά ή μεγαλύτεροι όταν διέπρα-

ξαν το έγκλημα. Το 1999 η Οκλαχόμα εκτέλεσε τον Σιν Σέλερς,

ο οποίος ήταν δεκάξι τη στιγμή που έγιναν τα εγκλήματα για τα

οποία καταδικάστηκε. Η διαταραχή πολλαπλής προσωπικότη-

τας του Σέλερς δεν αποκαλύφτηκε στους ενόρκους που τον κα-

ταδίκασαν. Ένα Ομοσπονδιακό εφετείο έκρινε ότι ο Σέλερς θα

'πρεπε να είχε κριθεί «εκ των πραγμάτων αθώος» λόγω της δια-

νοητικής διαταραχής του, αλλά «αυτή η αθωότητα δεν αρκού-

σε, από μόνη της, για την απονομή χάριτος». Απίστευτο.

Ο αμερικανικός λαός δεν είναι ηλίθιος, και τώρα που η αλή-

θεια για τους αθώους που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο έχει

αρχίσει να αποκαλύπτεται, αντιδρά μ' ένα αίσθημα ντροπής

τουλάχιστον. Λίγα μόλις χρόνια πριν οι έρευνες της κοινής γνώ-

μης έδειχναν ότι πάνω από το 80% των Αμερικανών υποστήρι-

ζαν τη θανατική ποινή. Αλλά τώρα, με την αλήθεια να έχει απο-

καλυφτεί, μια πρόσφατη δημοσκόπηση της Washington Post

Μ Ι Α Μ Ε Γ Α Λ Η Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η Φ Υ Λ Α Κ Η 2 5 9

και του ABC News διαπίστωσε ότι η λαϊκή υποστήριξη της θα-

νατικής ποινής έχει μειωθεί, ενώ έχει αυξηθεί το ποσοστό των

Αμερικανών που υποστηρίζουν την αντικατάσταση της θανατι-

κής ποινής με τα ισόβια. Το 51 % τάσσεται υπέρ της αναστολής

όλων των εκτελέσεων μέχρι να συσταθεί επιτροπή που θα

προσδιορίσει κατά πόσο η θανατική ποινή εφαρμόζεται δίκαια.

Το 68% είπαν ότι η θανατική ποινή είναι άδικη επειδή εκτε-

λούνται μερικές φορές αθώοι. Πρόσφατες έρευνες της εταιρεί-

ας Gallup Polls έδειξαν ότι η υποστήριξη της θανατικής ποινής

βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της εδώ και δεκαεννιά χρό-

νια. Το 65% συμφώνησαν ότι ένας φτωχός έχει περισσότερες

πιθανότητες να καταδικαστεί σε θάνατο απ' όσες ένα άτομο μέ-

σου ή υψηλού εισοδήματος που έχει διαπράξει το ίδιο έγκλημα.

Ακόμα και στη «μηχανή εκτελέσεων» που λέγεται Τέξας, η

Houston Chronicle δημοσίευσε μία δημοσκόπηση σύμφωνα

με την οποία το 59% των Τεξανών πίστευαν ότι η πολιτεία τους

έχει εκτελέσει τουλάχιστον έναν αθώο! Παράλληλα, το 72%

τασσόταν υπέρ της αλλαγής του πολιτειακού νόμου, ώστε να

προβλέπει την ποινή της ισόβιας κάθειρξης χωρίς αναστολή,

και το 60% είναι τώρα αντίθετοι στην εκτέλεση των διανοητικά

καθυστερημένων καταδίκων.

Αυτό που καταφέραμε, σ' αυτή τη μεγάλη χώρα, είναι να κη-

ρύξουμε τον πόλεμο όχι στο έγκλημα αλλά στους φτωχούς που

μας βολεύει να θεωρούμε υπεύθυνους γι' αυτό. Κάπου στο

δρόμο ξεχάσαμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, επειδή δεν θέλαμε

να ξοδέψουμε χρήματα.

Ζούμε σε μια κοινωνία που ανταμείβει και τιμά τους γκάν-

γκστερ-επιχειρηματίες-διευθυντές εταιρειών που λεηλατούν

άμεσα και έμμεσα τον φυσικό πλούτο της Γης και ενδιαφέρο-

νται πάνω απ' όλα για τα κέρδη των μετόχων τους — ενώ υπο-

βάλλουμε τους φτωχούς σε αδιάφορο τυχαίο και απάνθρωπο

σύστημα «δικαιοσύνης».

2 6 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Αλλά η κοινή γνώμη αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι αυτό δεν

είναι σωστό.

Πρέπει να ξανανθίσουμε την κοινωνία μας ώστε το κάθε μέ-

λος της να θεωρείται πολύτιμο, ιερό και σπουδαίο και ΚΑΝΕ-

ΝΑΣ να μη βρίσκεται πάνω από τους νόμους, όσους υποψηφί-

ους κι αν εξαγοράζει. Μέχρι να συμβεί αυτό, θα πρέπει να

εκστομίζουμε τις λέξεις «με ελευθερία και δικαιοσύνη για

όλους»26 νιώθοντας ντροπή.

ΔΕΚΑ

Ο θάνατοςτων Δημοκρατικών

Έχει υπογράψει ένα νομοσχέδιο με το οποίο χορηγούνται ομο-

σπονδιακά κονδύλια σε «βασιζόμενους στην πίστη» φιλανθρω-

πικούς οργανισμούς.

Έχει επεκτείνει σε εξήντα τον αριθμό των ομοσπονδιακών

αδικημάτων για τα οποία μπορεί να επιβληθεί η θανατική ποινή.

Έχει υπογράψει διάταγμα που απαγορεύει τους γάμους με-

ταξύ ομοφυλόφιλων και πήρε μέρος σε διαφημιστικά σποτάκια

σε χριστιανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, διακηρύσσοντας

την αντίθεση του σε κάθε μορφής νομική κατοχύρωση ζευγα-

ριών του ιδίου φύλου.

Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κατάφερε να διαγράψει

δέκα εκατομμύρια άτομα από τους καταλόγους της Κοινωνικής

Πρόνοιας — δέκα εκατομμύρια σε σύνολο δεκατεσσάρων εκα-

τομμυρίων δικαιούχων.

Έχει υποσχεθεί «πρόσθετα κονδύλια» στις πολιτείες που θα

καταφέρουν να μειώσουν τον αριθμό όσων δικαιούνται κοινω-

νικά επιδόματα και έχει διευκολύνει τη χορήγηση αυτών των

κονδυλίων μην απαιτώντας από τις πολιτείες να βοηθήσουν

τους πρώην δικαιούχους να βρουν δουλειά.

2 6 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Έχει προωθήσει ένα σχέδιο νόμου, που αποκλείει κάθε ενί-

σχυση στους έφηβους γονείς, στην περίπτωση που εγκαταλεί-

ψουν το σχολείο ή φύγουν από το σπίτι των γονιών τους.

Αν και φροντίζει να μην προκαλεί την προσοχή, υποστηρί-

ζει πολλές από τις παλιές διατάξεις του «Συμβολαίου με την

Αμερική» του Νιουτ Γκίνγκριτς27, περιλαμβανομένων και των

μειώσεων στους φόρους επί των κερδών.

Παρά τις εκκλήσεις Ρεπουμπλικάνων κυβερνητών, όπως ο

Τζορτζ Ράιαν του Ιλινόις, να προωθήσει ένα μορατόριουμ για

τη θανατική ποινή, αυτός έχει απορρίψει όλες τις προσπάθειες

μείωσης του αριθμού των εκτελέσεων, ακόμα κι αφού αποκα-

λύφτηκε ότι δεκάδες θανατοποινίτες ήταν αθώοι.

Έχει απελευθερώσει κονδύλια προς τις τοπικές κοινότητες

για να προσλάβουν περισσότερους από εκατό χιλιάδες νέους

αστυνομικούς και στηρίζει νόμους που φυλακίζουν ισοβίως

ανθρώπους αν διαπράξουν τρία αδικήματα — ακόμα κι αν αυτά

είναι κλοπή προϊόντων από καταστήματα ή μη πληρωμή μιας

πίτσας.

Σήμερα υπάρχουν περισσότεροι Αμερικανοί χωρίς υγειονο-

μική ασφάλιση απ' ό,τι όταν ανέλαβε την εξουσία.

Έχει υπογράψει διατάγματα που απαγορεύουν την παροχή

υγειονομικής κάλυψης σε φτωχούς που βρίσκονται παράνομα

στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Υποστηρίζει την απαγόρευση των αμβλώσεων στη διάρκεια

της προχωρημένης εγκυμοσύνης και υποσχέθηκε να υπογρά-

ψει το πρώτο νομοσχέδιο απαγόρευσης των αμβλώσεων που θα

φτάσει στο γραφείο του και θα εξαιρεί μόνο τις περιπτώσεις

που κινδυνεύει η ζωή της μητέρας.

Έχει υπογράψει διάταγμα που απαγορεύει να διοχετευτούν

αμερικανικά κεφάλαια σε οποιαδήποτε χώρα για να χρησιμο-

ποιηθούν για ασφαλή εκτέλεση αμβλώσεων.

Έχει υπογράψει διάταγμα που απαγορεύει για περίοδο ενός

έτους την παροχή ομοσπονδιακών κονδυλίων σε χώρες όπου οι

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ TON ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ 263

υπηρεσίες ελέγχου γεννήσεων α ν α φ έ ρ ο υ ν την άμβλωση ως

εναλλακτική επιλογή για εγκύους.

Έχει αρνηθεί να υπογράψει τη διεθνή συνθήκη απαγόρευ-

σης των ναρκών κατά προσωπικού, η οποία έχει ή δ η υπογρα-

φεί από εκατόν τριάντα εφτά χώρες - αλλά όχι από το Ιράκ, τη

Λιβύη, τη Βόρειο Κορέα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Έχει επιταχύνει την εξόρυξη πετρελαίου και φ υ σ ι κ ο ύ αερί-

ου σε ομοσπονδιακά ε δ ά φ η με ρ υ θ μ ο ύ ς π ο υ φτάνουν, και σε

ορισμένες περιοχές υπερβαίνουν, τα επίπεδα π α ρ α γ ω γ ή ς της

περιόδου Ρέιγκαν.

Έχει εγκρίνει την πώληση μιας καλιφορνέζικης πετρελαιο-

πηγής, τη μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση στην ιστορία της Αμερι-

κής, και άνοιξε τα Εθνικά Αποθέματα Πετρελαίου στην Αλάσκα

(κάτι π ο υ ακόμα και ο Ρέιγκαν δεν κατάφερε να κάνει).

Κι έγινε ο π ρ ώ τ ο ς Π ρ ό ε δ ρ ο ς μετά τον Ρίτσαρντ Ν ί ξ ο ν π ο υ

δεν υποχρέωσε τις αυτοκινητοβιομηχανίες να βελτιώσουν την

κατανάλωση καυσίμων - κάτι π ο υ θα εξοικονομούσε εκατομ-

μύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως.

Ναι, συνεκτιμώντας όλα αυτά τα επιτεύγματα, θα πρέπει να

συμφωνήσετε ότι ο Μ π ι λ Κλίντον ήταν ένας α π ό τ ο υ ς καλύτε-

ρ ο υ ς Ρεπουμπλικάνους Π ρ ο έ δ ρ ο υ ς π ο υ είχαμε ποτέ.

Έ χ ο υ ν διατυπωθεί πολλές δυσοίωνες προβλέψεις από τότε π ο υ

δόθηκε η εξουσία στον Μ π ο υ ς και είναι πολλοί οι καλοί και φι-

λελεύθεροι άνθρωποι π ο υ φοβούνται ότι θα προκαλέσει χάος

στο περιβάλλον, θα γυρίσει πίσω το χρόνο σε ό,τι α φ ο ρ ά στα δι-

καιώματα των γυναικών και θα μας υποχρεώσει να προσευχό-

μαστε στα σχολεία και στα φανάρια. Έ χ ο υ ν δίκιο ν' ανησυχούν.

Αλλά ο Μ π ο υ ς είναι α π λ ώ ς η ασχημότερη και κ ά π ω ς μο-

χθηρότερη εκδοχή αυτού π ο υ είχαμε ή δ η στη δεκαετία του '90

— μόνο π ο υ τότε προερχόταν από ένα τύπο με γοητευτικό χαμό-

γελο, έπαιζε σόουλ στο σ α ξ ό φ ω ν ο και μας έλεγε τι εσώρουχα

2 6 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

φορούσε (όχι μόνο αυτός αλλά και οι γραμματείς του). Μας

άρεσε αυτό. Νιώθαμε καλά, φυσιολογικά. Μπορούσε να τρα-

γουδήσει τον Εθνικό Ύμνο των Μαύρων. Γλεντούσε με την

Γκλόρια Στάινεμ. Παρακολουθούσε την εκπομπή μου! Μ' άρε-

σε αυτός ο τύπος!

Είχαμε ανακουφιστεί όλοι όταν τελείωσαν τα χρόνια του Ρέι-

γκαν και του Μπους και ήταν σχετικά ωραία να έχουμε έναν

πρόεδρο που είχε καπνίσει μαριχουάνα και αυτοχαρακτηριζό-

ταν ως «ο πρώτος Μαύρος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτει-

ών». Αλλά είχαμε την τάση να κοιτάζουμε αλλού και να μη βλέ-

πουμε πράγματα, όπως την υπονόμευση εκ μέρους του

βασικών διατάξεων της Συμφωνίας του Κιότο, λίγες εβδομάδες

πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2000. Δεν θέλαμε να

τα ξέρουμε όλα αυτά. Άλλωστε, ποια εναλλακτική λύση είχαμε;

Τον μικρό Μπους; Τον Πατ Μπιουκάναν; Τον Ραλφ Νέιντερ ;

Ω, Θεέ μου, όχι — όχι τον Ραλφ Νέιντερ. Για ποιο λόγο θα

θέλαμε να υποστηρίξουμε κάποιον που συμφωνούσε μαζί μας

σε όλα τα ζητήματα; Δεν θα είχε πλάκα!

Η οργή που στρέφεται τώρα εναντίον του Ραλφ Νέιντερ

μοιάζει υπερβολικά προσωπική, υπερβολικά έντονη, εκ μέρους

των μπέιμπι μπούμερς που τον κατηγορούν επειδή ο Γκορ έχα-

σε τις εκλογές. Κοιτάζω όλους αυτούς τους σαραντάρηδες και

πενηντάρηδες και απορώ γιατί να θεωρούν τον Νέιντερ τόσο

μεγάλη προσωπική απειλή.

Μου πήρε λίγο καιρό, αλλά νομίζω ότι τελικά το κατάλαβα:

ο Νέιντερ αντιπροσωπεύει αυτό που ήταν και οι ίδιοι κάποτε,

αλλά δεν είναι πια. Δεν άλλαξε ποτέ. Δεν έχασε ποτέ την πίστη

του, δεν συμβιβάστηκε, δεν το έβαλε κάτω. Γι' αυτό τον μισούν.

Δεν άλλαξε τα πιοτεύω του, δεν μετακόμισε στα προάστια, δεν

άρχισε να οικοδομεί τη ζωή του πάνω στην αρχή, «Ας δούμε

πώς μπορώ να βγάλω εγώ περισσότερα λεφτά για μένα, για μέ-

να, ΓΙΑ ΜΕΝΑ!» Δεν υιοθέτησε τον νέο κώδικα ηθικής «Ξε-

πουλήστε τα όλα» για ν' αυξήσει την επιρροή του. Γι' αυτό τον

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ Τ Ω Ν Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 6 5

λατρεύουν εκατομμύρια μαθητές και φοιτητές. Είναι το αντίθε-

το των γονιών τους, που τους «μεγάλωσαν» δίνοντας τους το

κλειδί της εξώπορτας, ένα Ρίταλιν28, και το τηλεκοντρόλ για την

τηλεόραση στην κρεβατοκάμαρα. Ο Νέιντερ δεν έκανε τη δια-

δρομή από τον Sgt. Pepper29 στον Kenny G30. Φοράει τα ίδια

τσαλακωμένα ρούχα. Αυτοί που τώρα του την πέφτουν, είναι

σαν τους παλικαράδες στο λύκειο που δεν παύουν να σε παρε-

νοχλούν μέχρι να συμμορφωθείς και ν' αρχίσεις να μοιάζεις, να

σκέφτεσαι και να μυρίζεις σαν αυτούς.

Μάθετε, λοιπόν, κάτι, φίλοι Μπούμερς - αυτός ο Νέιντερ

δεν θ' αλλάξει ποτέ. Κόψτε, λοιπόν, τα πολλά λόγια, αυξήστε τη

δόση του Προζάκ σας και βρείτε έναν ψυχολόγο στα προάστια

να σας βλέπει μια φορά τη βδομάδα. Ή απλά χαλαρώστε και να

είστε ευγνώμονες που υπάρχουν ακόμα τύποι σαν τον Ραλφ

Νέιντερ εκεί έξω. Θα κάνει όλη τη δουλειά' χαλαρώστε και πα-

ραγγείλτε άλλη μια μαργαρίτα.

Ξέρω ότι είναι δύσκολο να χωνέψετε ότι θα πρέπει να ξυ-

πνάτε κάθε πρωί για να ταΐζετε το επιχειρηματικό κτήνος, να

παίρνετε την επιταγή σας από τα καθάρματα και να κοιτάζετε

αλλού για να μη βλέπετε τα σκατά στα οποία κολυμπάτε.

Αλλά κάπου βαθιά στα έγκατα του μυαλού σας υπάρχει μια

μικρή νευρική απόληξη που αργοπεθαίνει, σαν το αδύναμο

φωτάκι του κινητού σας, λίγο πριν αδειάσει για καλά η μπατα-

ρία. Είναι η τράπεζα αναμνήσεων του εγκεφάλου σας η οποία

σας υπενθυμίζει μια εποχή που ήσασταν νεότεροι και πιστεύατε

παθιασμένα ότι εσείς και μόνο εσείς θα μπορούσατε ν' αλλάξετε

τα πράγματα, πριν οι δυνάμεις της ενηλικίωσης σάς περικυ-

κλώσουν και σας πουν να συμβιβαστείτε — ή να περάσετε την

υπόλοιπη ζωή σας στο περιθώριο.

Και το κάνατε. Μάθατε να ξεπουλάτε τις αξίες σας, ενώ πι-

στεύατε ότι ακόμα τις διατηρούσατε. («Ναι, οδηγώ ένα 4x4 —

αλλά δίνω λεφτά στο Sierra Club!31») Μάθατε να κατευνάζετε

τη συνείδηση σας στην κωλοδουλειά σας, φοβούμενος τη μόνη

2 6 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

δυνατή εναλλακτική λύση - να βρεθείτε άστεγος και πεινασμέ-

νος! Ανέχεστε τον καταπιεστικό χαρακτήρα της εκκλησίας σας,

επειδή... ναι... ο Ιησούς είπε ένα σωρό καλά πράγματα («Να

αγαπάτε τους εχθρούς σας»), οπότε τι σημασία έχει αν τα χρή-

ματα που μόλις ρίξατε στο παγκάρι καταλήγουν σε μια οργάνω-

ση που μισεί τις γυναίκες; Μάθατε να κρατάτε κλειστό το στόμα

σας όταν φίλοι ή συνάδελφοι μιλούσαν με ρατσιστικά υπονο-

ούμενα, γιατί ξέρατε ότι εσείς δεν μισούσατε τους μαύρους και

ήσασταν σίγουροι πως ούτε κι εκείνοι τους μισούσαν... αλλά

γιατί δεν περνάμε στο απέναντι πεζοδρόμιο για να είμαστε

ασφαλείς;

Και, το καλύτερο απ' όλα, συνεχίσατε να ψηφίζετε Δημο-

κρατικούς, όπως κάνατε πάντα. Στο κάτω κάτω, λένε ότι παλεύ-

ουν για τα συμφέροντα σας και, αφού το λένε, τους πιστεύετε.

Ποιος τρελός θα ψήφιζε, άλλωστε, τον υποψήφιο ενός τρίτου

κόμματος; Γιατί θα σκεφτόσασταν καν να το κάνετε - να θυμη-

θείτε τα νιάτα σας, την εποχή που ήσασταν διατεθειμένοι να σας

ανοίξουν τα κεφάλια ενώ αγωνιζόσασταν γι' αυτό που θεωρού-

σατε σωστό; Εδώ έξω, στον Κόσμο των Ενηλίκων, καλύτερα να

ξεχάσετε το «σωστό» — εδώ πρέπει να νικήσετε. Μόνο η νίκη εί-

ναι που μετράει, είτε αφορά τις μετοχές της εταιρείας σας, είτε

το χαρτοφυλάκιο σας, είτε τη δυνατότητα του παιδιού σας να

είναι καλύτερο από τα υπόλοιπα στο μάθημα των γαλλικών του

νηπιαγωγείου.

«Θέλεις να κάνεις το σωστό;» ΧΑ! Πήγαινε με το νικητή!

Ακόμα κι αν ο νικητής (Κλίντον) υποστηρίζει τις εκτελέσεις,

δεν απαγορεύει τις νάρκες, εμποδίζει τη χρηματοδότηση των

εκτρώσεων, πετάει τους φτωχούς στο δρόμο, διπλασιάζει τον

πληθυσμό των φυλακών, βομβαρδίζει τέσσερις διαφορετικές

χώρες σκοτώνοντας αθώους αμάχους (Σουδάν, Αφγανιστάν,

Ιράκ και Γιουγκοσλαβία), επιτρέπει σ' ελάχιστα μονοπώλια να

έχουν στην κατοχή τους τα περισσότερα ΜΜΕ (τα οποία κάπο-

τε ήταν μοιρασμένα σε πάνω από χίλιες εταιρείες) και απαιτεί

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ Τ Ω Ν Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 6 7

συνεχώς αυξήσεις στον προϋπολογισμό του Πενταγώνου, ακό-

μα και τότε, παραμένει πολύ καλύτερος από... καλύτερος από...

ε, ναι, καλύτερος από κάτι πραγματικά, πραγματικά κακό.

Πότε θα πάψουμε να κοροϊδευόμαστε, φίλοι μου; Ο Κλί-

ντον και οι περισσότεροι σύγχρονοι Δημοκρατικοί δεν έκαναν

και δεν θα κάνουν ποτέ ό,τι είναι καλύτερο για μας ή τον κόσμο

στον οποίο ζούμε. Δεν πληρώνουμε εμείς το λογαριασμό τους —

το πλουσιότερο 10% το κάνει και τις δικές του επιθυμίες θα

ικανοποιούν. Ξέρω ότι ήδη το γνωρίζετε· απλώς είναι δύσκολο

να το παραδεχτείτε, επειδή η εναλλακτική μοιάζει τόσο πολύ

με... τον Ντικ Τσένι.

Ακούστε, πριν εσείς οι καλοί Δημοκρατικοί αρχίστε ν' ανα-

ρωτιέστε σε ποια θερμοκρασία καίγονται τα βιβλία, θέλω να ξε-

καθαρίσω κάτι: Ο Τζορτζ Γ. Μπους είναι χειρότερος από τον

Αλ Γκορ ή τον Μπιλ Κλίντον. Αναμφίβολα.

Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Αν βάλετε δύο οποιουσδή-

ποτε ανθρώπους δίπλα δίπλα και πείτε σε κάποιον να διαλέξει

το «χειρότερο», συνήθως θα επιλέξει τον πιο βλάκα. Ο Χίτλερ

ήταν «χειρότερος» από τον Μουσολίνι, μια Σεβρολέτ είναι «χει-

ρότερη» από μια Φορντ κι εγώ είμαι σίγουρα «χειρότερος» από

τη γυναίκα μου. Ε, και λοιπόν; Σαν παιδικό παιχνίδι είναι. Η

αλήθεια είναι ότι η επιλογή μεταξύ του «συμπονετικού συντη-

ρητισμού» του Τζορτζ Μπους και του Κλιντονισμού δεν έχει

περισσότερο νόημα απ' ό,τι η επιλογή ανάμεσα στο καστορέ-

λαιο κι ένα δύσοσμο φάρμακο που προσπαθείς να το πιεις μαζί

με πορτοκάλι.

Η διακυβέρνηση του Μπους Β' ξεκίνησε με τον Τζούνιορ

ν' ακυρώνει μια σειρά εκτελεστικών διαταγμάτων που είχαν εκ-

δοθεί από τον Πρόεδρο Κλίντον. Αμέσως άρχισε να περιγράφε-

ται σαν τέρας. Ήταν μια σημαντική στιγμή —συμβολικά— για

τους Δημοκρατικούς. Ήθελαν να πιστεύει ο λαός ότι ο Μπους

έριχνε αρσενικό στο νερό και προσπαθούσε να μας δηλητηριά-

σει όλους. Ήθελαν να πιστεύει ο αμερικανικός λαός ότι ο

2 6 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Μπους θα κατέστρεφε όλους τους εθνικούς δρυμούς, θα διέ-

κοπτε τις χρηματοδοτήσεις για τις αμβλώσεις και θα βίαζε την

Αλάσκα, γιατί το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν ν' ανατρέψει ό,τι

καλό είχε κάνει ο Πρόεδρος Κλίντον.

Αυτό που δεν αναφέρεται ποτέ είναι ότι επί οχτώ χρόνια ο

Κλίντον έκανε ελάχιστα ή και τίποτα για οποιοδήποτε απ' αυτά

τα προβλήματα και μόνο όταν του απέμεναν μερικές μόνο ώρες

εξουσίας, αποφάσισε να προσπαθήσει ν' αφήσει καλές εντυπώ-

σεις - ή να κάνει τον Μπους να φαίνεται κακός. Ό,τι από τα

δύο κι αν ήθελε, το πέτυχε.

Γιατί η αλήθεια είναι ότι ο Τζορτζ Γ. Μπους δεν έκανε τίπο-

τε άλλο παρά να ΣΥΝΕΧΙΣΕΙ τις πολιτικές των οχτώ χρόνων

της κυβέρνησης Κλίντον/Γκορ. Επί οχτώ χρόνια, ο Κλίντον και

ο Γκορ αντιστάθηκαν σε όλες τις προσπάθειες και τις συμβου-

λές μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα που ανα-

πνέουμε και του αρσενικού στο νερό που πίνουμε. Ένα μόλις

μήνα πριν από τις εκλογές του 2000, ο αρχηγός των Δημοκρα-

τικών στη Γερουσία και δεκάξι ακόμα Δημοκρατικοί πέτυχαν

να αποτρέψουν τη μείωση του αρσενικού στο νερό μας. Για

ποιο λόγο; Γιατί ο Κλίντον και οι Δημοκρατικοί ήταν υποχρεω-

μένοι στα πλούσια καθάρματα που χρηματοδοτούν τις προε-

κλογικές τους εκστρατείες — και που δεν θέλουν ν' αλλάξει το

επίπεδο του αρσενικού στο νερό μας.

Υπάρχει ακόμα το γεγονός ότι η κυβέρνηση Κλίντον/Γκορ

ήταν η πρώτη κυβέρνηση εδώ και είκοσι πέντε χρόνια που

ΔΕΝ απαίτησε χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμων από τις αυ-

τοκινητοβιομηχανίες του Ντιτρόιτ. Με άλλα λόγια, στη διάρ-

κεια της θητείας τους εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου διυλί-

στηκαν και μόλυναν χωρίς λόγο τον αέρα. Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν,

αυτό το αρχέτυπο του συντηρητισμού, τα κατάφερε καλύτερα

στο συγκεκριμένο περιβαλλοντικό ζήτημα: η κυβέρνηση του

απαίτησε να διανύουν τα αυτοκίνητα περισσότερα μίλια ανά γα-

λόνι. Ο διάδοχος του, ο Μπους Α', έκανε τους νόμους ακόμη

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ 269

αυστηρότερους. Αλλά ο Κλίντον; Τίποτα. Πόσοι άνθρωποι θα

πεθάνουν από καρκίνο, πόσο θα επιταχυνθεί η αύξηση της πα-

γκόσμιας θερμοκρασίας χ ά ρ η στην α φ ο σ ί ω σ η του Μ π ι λ και

του Αλ σ' έναν από τους βασικούς τους πάτρωνες, τον αρχιμε-

σάζοντα τ ω ν Τ ρ ι ώ ν Μ ε γ ά λ ω ν αυτοκινητοβιομηχανιών — τον

Άντριου Καρντ, π ο υ είναι σήμερα διευθυντής προσωπικού του

Λευκού Ο ί κ ο υ στην κυβέρνηση του Τ ζ ο ρ τ ζ Γ. Μ π ο υ ς ;

Υπάρχει, λοιπόν, δ ι α φ ο ρ ά ανάμεσα στους Δημοκρατικούς

και τους Ρεπουμπλικάνους; Σίγουρα. Οι Δημοκρατικοί λένε

κάτι («Σώστε τον Πλανήτη!») και μετά κάνουν κάτι άλλο - δια-

κριτικά σφιχταγκαλιασμένοι στα παρασκήνια με τα καθάρματα

π ο υ βρομίζουν κι εξαθλιώνουν τον κόσμο μας. Οι Ρεπουμπλι-

κάνοι είναι ξεκάθαροι και π α ρ α χ ω ρ ο ύ ν στα καθάρματα γωνια-

κό γραφείο στη Δυτική Πτέρυγα του Λευκού Ο ί κ ο υ . Αυτή εί-

ναι η δ ιαφορά.

Ορισμένοι ισχυρίζονται, φυσικά, ότι είναι χειρότερο να λες

σε κάποιον ότι θα τον προστατεύσεις και μετά να τον ληστεύεις

π α ρ ά να του πεις αμέσως να σηκώσει ψ η λ ά τα χέρια. Ό τ α ν το

«κακό» βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας, και δεν κρύβεται κά-

τω από μια προοδευτική προβιά, είναι ευκολότερο να το αντιμε-

τωπίσεις και να το εξαφανίσεις. Τι θα προτιμούσατε, την κα-

τσαρίδα π ο υ βλέπετε να τρέχει στο πάτωμα ή ένα σπίτι γεμάτο

αόρατους τερμίτες, χωμένους στον τοίχο; Η κατσαρίδα μπορεί

να κουβαλάει μικρόβια, αλλά τουλάχιστον ξέρετε π ο ύ βρίσκεται

και μπορείτε να πάρετε τα μέτρα σας. Οι τερμίτες σας α φ ή ν ο υ ν

να νομίζετε ότι έχετε το ομορφότερο σαλόνι — μέχρι π ο υ μια μέ-

ρα τα θεμέλια καταρρέουν και ξυπνάτε μέσα σε φ α γ ω μ έ ν α από

τους τερμίτες πριονίδια.

Ο Μ π ι λ Κλίντον περίμενε μέχρι τις τελευταίες ημέρες της

προεδρίας του για να υπογράψει μια σειρά προεδρικών διαταγ-

μάτων και κανονισμών, πολλά από τα οποία υπόσχονταν να

βελτιώσουν το περιβάλλον μας και να δημιουργήσουν ασφαλέ-

στερες συνθήκες εργασίας. Ή τ α ν μια ακραία κυνική κίνηση.

270 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Περιμένεις τις τελευταίες σαράντα οχτώ ώρες της θητείας σου

για να κάνεις το σωστό, έτσι ώστε όλοι ν' ανατρέχουν στο πα-

ρελθόν και να σκέφτονται, αυτός ήταν καλός πρόεδρος. Αλλά ο

Κλίντον γνώριζε ότι όλα αυτά τα διατάγματα της τελευταίας

στιγμής θ' ακυρώνονταν από τη νέα κυβέρνηση που θα ανα-

λάμβανε την εξουσία. Γνώριζε ότι κανένα απ' αυτά τα διατάγ-

ματα δεν θα ίσχυε.

Όλα έγιναν για το θεαθήναι.

Πιστεύετε ακόμα ότι ο Κλίντον αφαίρεσε το αρσενικό από το

νερό μας; Όχι μόνο δεν έκανε τίποτα για να μας προστατεύσει

από το μολυσμένο από αρσενικό νερό στα τελευταία οχτώ χρό-

νια — αλλά το διάταγμα που υπέγραψε πρόβλεπε ότι το αρσενι-

κό δεν θα μειωθεί μέχρι το 2004. Ακριβώς. Η μεγάλη περιβαλ-

λοντική χειρονομία του Κλίντον, στα τελευταία λεπτά της

θητείας του, εγγυούταν ότι θα πίναμε τα ίδια επίπεδα αρσενικού

όπως και το 1942 - την τελευταία φορά που ένας ΠΡΑΓ-

ΜΑΤΙΚΟΣ Δημοκρατικός είχε τα κότσια να υψώσει το ανά-

στημα του στα μεταλλευτικά συμφέροντα και να περιορίσει τα

επίπεδα αυτού του δηλητηρίου. Οι Καναδοί και οι Ευρωπαίοι

το έχουν κάνει καιρό τώρα. Αλλά ο Κλίντον αγνόησε το νόμο

που απαιτούσε τη μείωση των επιπέδων του αρσενικού, με απο-

τέλεσμα η Επιτροπή Προστασίας Φυσικών Πόρων (Natural

Resources Defense Council) να καταθέσει αγωγή κατά της κυ-

βέρνησης Κλίντον. Την τελευταία εβδομάδα της θητείας του, ο

Κλίντον ενέδωσε τελικά - αλλά μόνο αφού συντάχτηκε το διά-

ταγμα με τρόπο που ν' αναβάλει την εφαρμογή του μέτρου για

τέσσερα χρόνια. Έτσι ο Κλίντον διασφάλισε ότι θα πίνουμε το

συγκεκριμένο δηλητήριο και στη διάρκεια της θητείας του

Μπους. Ίσως τελικά να μας έκανε χάρη.

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ T Ω N Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 7 1

Ο ΚΛΙΝΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ Ν' ΑΦΗΣΕΙ ΕΡΓΟ

Και οι ρυθμίσεις για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα

που ανέτρεψε ο Μπους Β'; «Ανέτρεψε», είπα; Τι ανέτρεψε; Το

μόνο που έκανε ο Μπους ήταν να διατηρήσει το στάτους κβο

του Κλίντον. Ουσιαστικά είπε: «Θα μολύνω τον αέρα στο ίδιο

ακριβώς επίπεδο που το έκανε κι ο Κλίντον σε όλη τη διάρκεια

της οκταετίας του και θα πίνετε και μ' εμένα το ίδιο αρσενικό

που πίνατε επί Κλίντον».

Και, όπως και με την ενσωματωμένη τετραετή αναβολή της

μείωσης του αρσενικού, οι αποφάσεις των τελευταίων ημερών

του Κλίντον για τις εκλύσεις τοξικών καθόριζαν ότι ούτε αυτή η

μείωση θα ήταν άμεση. Στα μέσα Νοεμβρίου, διαισθανόμενος

το αποτέλεσμα των εκλογών, ζήτησε αυστηρές ρυθμίσεις για

τέσσερα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου,

περιλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα. Και πάλι, τα

λόγια του ακούστηκαν όμορφα, αλλά αν κοίταζες πίσω τους,

ανακάλυπτες ότι τα νέα επίπεδα δεν θα καθιερώνονταν πριν

από το 2010. Και τότε, σαν να μην έφτανε αυτό, δεν θα μπο-

ρούσαν να επιβληθούν νέες ρυθμίσεις για δέκα με δεκαπέντε

χρόνια.

Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος. Επί οκτώ γεράνια, ο Κλίντον

δεν έκανε ΤΙΠΟΤΑ για το καρπικό σύνδρομο. Στις 19 Ιανουα-

ρίου, όμως, και κάπου ανάμεσα στις ρυθμίσεις που έκανε για

διάφορους πλούσιους, αποφάσισε να κάνει και κάτι καλό για

τις γυναίκες που κάθονται στα πληκτρολόγια τους όλη μέρα και

οι οποίες πήγαν ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ στην κάλπη για να τον αναδεί-

ξουν Πρόεδρο με τα σακατεμένα χέρια τους.

Σας παραπλανούν και σας κοροϊδεύουν, φίλοι μου, ένα

τσούρμο από επαγγελματίες «προοδευτικούς» που επί οχτώ

χρόνια δεν έκαναν τίποτα για να βελτιώσουν λίγο την κατάστα-

ση — και τώρα δεν σταματάνε να επιτίθενται σε ανθρώπους σαν

272 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ο Κλίντον φροντίζει την υστεροφημία του:Διατάγματα και ρυθμίσεις της τελευταίας στιγμής

Ο Κλίντον περίμενε οχτώ χρόνια πριν καταφέρει να κάνει

επιτέλους και κάτι καλό - τις τελευταίες μέρες της προε-

δρίας του. Στο δρόμο προς την έξοδο, εξέδωσε αποφάσεις

με τις οποίες...

* Προστατεύονταν εξήντα εκατομμύρια στρέμματα από

την υλοτομία και την κατασκευή δρόμων.

* Καθιερώνονταν κανόνες αποφυγής ατυχημάτων

στους χώρους εργασίας.

* Καθιερώνονταν αυστηρότεροι κανονισμοί σε σχέση

με την περιεκτικότητα μολύβδου στις βαφές, στο έδα-

φος και στη σκόνη, καθώς και στο ντίζελ για φορτηγά

αυτοκίνητα.

* Εκδόθηκαν νέες ρυθμίσεις για το ντίζελ των μεγάλων

φορτηγών, που θα μείωναν τα επίπεδα του θείου στο

καύσιμο κατά 95%.

* Καθιερώθηκε ο περιοδικός έλεγχος των χοτ-ντογκ και

άλλων έτοιμων προς βρώση κρεάτων για το βακτήριο

Listeria.

* Καθιερώθηκαν κανονισμοί για την κατανάλωση ενέρ-

γειας από τα κεντρικά κλιματιστικά μηχανήματα.

* Εκδόθηκαν νέοι κανονισμοί για την κατανάλωση

ενέργειας των πλυντηρίων.

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ Τ Ω Ν Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 7 3

* Θεσπίστηκαν αυστηρότεροι κανονισμοί για την κατα-

νάλωση ενέργειας από θερμοσίφωνες.

* Αυξήθηκε η προστασία των θαλάσσιων ενυδρίδων

κατά μήκος της Δυτικής Ακτής.

* Αυξήθηκαν οι προϋποθέσεις για την αποθήκευση ει-

σαγόμενων τροφίμων.

* Προτάθηκε η ανάκληση της έγκρισης του αντιβιοτι-

κού enroflaxacin στις ζωοτροφές των πουλερικών,

που προκάλεσε την ανάπτυξη μικροβίων και βακτη-

ρίων ανθεκτικών στο φάρμακο.

* Προστατεύονταν οι θαλάσσιοι λέοντες της Αλάσκας.

* Θεσπίστηκαν κανονισμοί σύμφωνα με τους οποίους

τα χυτήρια σιδήρου, μολύβδου και χάλυβα καλούντο

να ενημερώνουν το κοινό για κάθε εκπομπή μολύ-

βδου που υπερβαίνει τα πενήντα κιλά το χρόνο — μια

εντυπωσιακή μείωση σε σχέση με το προηγούμενο

όριο των δώδεκα χιλιάδων κιλών το χρόνο.

* Δημιουργήθηκε το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία

του Κοραλλιογενούς Οικοσυστήματος στα βορειοδυ-

τικά νησιά της Χαβάης, απαγορεύοντας την εξώρυξη

πετρελαίου και θέτοντας περιορισμούς στην αλιεία.

* Απαγόρευσε τα σνόουμομπιλ στα εθνικά πάρκα.

* Θεσπίστηκαν αυστηρότεροι κανονισμοί για την ανα-

γραφή των θρεπτικών συστατικών στη συσκευασία

του κρέατος.

2 7 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

* Θεσπίστηκαν κανονισμοί ασφαλείας για τα σχολικά

που μεταφέρουν τα παιδιά στα κέντρα προσχολικής

αγωγής του προγράμματος Head Start.

* Περιορίστηκε ο αριθμός των πληροφοριών που επι-

τρέπεται να παρέχουν οι υγειονομικές υπηρεσίες χω-

ρίς την άδεια του ασθενούς.

* Προστατεύονταν τα ομοσπονδιακά εδάφη από τη δη-

μιουργία ορυγμάτων σε σκληρά πετρώματα στην πε-

ρίπτωση που η διαδικασία αυτή μπορεί να προκαλέ-

σει ανεπανόρθωτη βλάβη στα εδάφη.

* Επιτρέπεται σε ομοσπονδιακούς υπαλλήλους να αρ-

νηθούν τη σύναψη συμβάσεων με εταιρείες που κατα-

πατούν περιβαλλοντικούς και εργατικούς νόμους ή

καταστρατηγούν τα δικαιώματα των καταναλωτών.

* Θεσπίστηκαν κριτήρια για τον περιορισμό ή εγκλει-

σμό ατόμων κάτω των είκοσι ένα ετών στα ψυχιατρι-

κά ιδρύματα.

* Προτάθηκε η εισαγωγή ρυθμίσεων για τα βιολογικά

εντομοκτόνα.

* Διατέθηκαν τριακόσια είκοσι εκατομμύρια δολάρια

για τα μέσα μαζικής μεταφοράς του Σικάγου.

* Διατέθηκαν 7,5 εκατομμύρια δολάρια στις πολιτείες

για την κυκλοφοριακή αγωγή των παιδιών.

* Δεσμεύτηκαν κονδύλια ύψους δεκαοχτώ εκατομμυ-

ρίων δολαρίων για την αγορά περιβαλλοντικά ευαί-

σθητων αγροτεμαχίων από Καλιφορνέζους αγρότες.

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ Τ Ω Ν Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 7 5

τον Ραλφ Νέιντερ, ο οποίος έχει αφιερώσει τη ζωή του σε

όλους τους παραπάνω σκοπούς. Κατηγορούν τον Νέιντερ ότι

μας έφερε τον Μπους; Εγώ τους κατηγορώ επειδή είναι ίδιοι ο

Μπους! Βυζαίνουν από την ίδια επιχειρηματική ρώγα, υποστη-

ρίζοντας πράγματα όπως η NAFTA — η οποία σύμφωνα με το

Sierra Club έχει ΔΙΠΛΑΣΙΑΣΕΙ τη μόλυνση κατά μήκος των

συνόρων με το Μεξικό, όπου έχουν μετεγκατασταθεί τα αμερι-

κανικά εργοστάσια.

Αν ο Κλίντον είχε κάνει τη δουλειά που αναμέναμε να κάνει

όλοι εμείς που τον ψηφίσαμε το 1992, δεν θ' αντιμετωπίζαμε τα

σημερινά προβλήματα. Φανταστείτε αν, την πρώτη μέρα της

εξουσίας του, πριν από οκτώ χρόνια, ο Κλίντον είχε διατάξει τη

μείωση των επιπέδων του αρσενικού στο νερό — και όλοι οι

Αμερικανοί έπιναν καθαρότερο, ασφαλέστερο νερό τα τελευ-

ταία οχτώ χρόνια. Νομίζετε ότι θα υπήρχε ποτέ περίπτωση να

πει ο Τζούνιορ Μπους, «Εντάξει, Αμερικανοί, αρκετά ήπιατε

νερό χωρίς δηλητήριο. Καιρός να επιστρέψουμε στις παλιές

καλές ημέρες που κατεβάζαμε το ωραίο αρσενικό μας». Όχι,

βέβαια! Κανένας δεν θα το υποστήριζε. Και ο Μπους θα το

ήξερε. Δεν θα επιχειρούσε καν ν' ανατρέψει την κατάσταση. Αλ-

λά επειδή ο Κλίντον περίμενε μέχρι την τελευταία στιγμή και

δεν αφαίρεσε ποτέ όλες αυτές τις βρομιές από το νερό και τον

αέρα μας, δεν υπήρξε καμιά πολιτική ή λαϊκή στήριξη της από-

φασης. Ήταν, λοιπόν, εύκολο για τον Μπους να κάνει ό,τι έκα-

νε. Υπολόγισε ότι δεν θα σας έλειπε κάτι που ποτέ δεν είχατε.

Αλλά, φυσικά, ο Μπους ξέχασε ένα πράγμα — οι περισσότε-

ροι ούτε καν ξέραμε ότι επί Κλίντον πίναμε αρσενικό στα επίπε-

δα του 1942. Χάρη στον Μπους που ήθελε να κάνει θόρυβο ότι

«ανέτρεψε» την πολιτική του Κλίντον την πρώτη μέρα της εξου-

σίας του, μάθαμε ξαφνικά εμείς, ο λαός, ότι το νερό που πίναμε

δεν ήταν ασφαλές. Κάντε, λοιπόν, την εξής οδυνηρή ερώτηση

στον εαυτό σας: Μια και δεν γνωρίζατε, ούτε και διαμαρτυρη-

θήκατε για τα υψηλά επίπεδα αρσενικού επί Κλίντον, νομίζετε

2 7 6 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ότι ο Γκορ θα είχε αφαιρέσει το αρσενικό από το νερό; Γιατί θα

το έκανε; Εσείς, ο λαός, δεν το γνωρίζατε, δεν παραπονεθήκατε

ποτέ στον Λευκό Οίκο ότι δεν θέλετε να πίνετε αρσενικό — και

ότι οι βιομηχανίες που ευθύνονται για το περισσότερο από το

αρσενικό αυτό είναι ανάμεσα στους χρηματοδότες της προε-

κλογικής εκστρατείας του Γκορ. Έχω ψάξει όλα τα προεκλογι-

κά έντυπα του Γκορ και τις διακηρύξεις θέσεων, και δεν βρήκα

ούτε μία λέξη σχετικά με το αρσενικό στο νερό.

Ας είμαστε ειλικρινείς: μόνο εξαιτίας του Μπους και των

ηλίθιων ενεργειών του θα μειωθεί τώρα το αρσενικό. Όλη αυτή

η φασαρία έβαλε το ζήτημα στο μυαλό της κοινής γνώμης — και

δεν έχει βγει από κει. Έτσι τώρα, δεκαεννιά Ρεπουμπλικάνοι

στο Κογκρέσο αισθάνθηκαν την πολιτική πίεση ή μυρίστηκαν

την ευκαιρία για δημόσιες σχέσεις και συνέπραξαν με τους Δη-

μοκρατικούς στη μάχη κατά του αρσενικού - κι εμείς, ο αμερι-

κανικός λαός, θα βρεθούμε να πίνουμε καθαρότερο νερό. Αυτοί

οι δεκαεννιά Ρεπουμπλικάνοι, μαζί με τους Δημοκρατικούς,

ψήφισαν ένα νομοσχέδιο που όχι μόνο απαγορεύει στον

Μπους την ακύρωση του διατάγματος της τελευταίας στιγμής

του Κλίντον, αλλά πηγαίνει ακόμα πιο πέρα απ' ό, τι είχε ορίσει

ο Κλίντον, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τα επίπεδα του αρ-

σενικού. Αυτό δεν έγινε επί Κλίντον και -πιστέψτε με- ο Πρόε-

δρος Γκορ δεν θα είχε θέσει τέτοιο ζήτημα. Είναι λυπηρό που

το λέω, αλλά εξαιτίας του βλάκα και όχι του γόη μειώθηκε το

αρσενικό.

Βαριές κατηγορίες κατά του Μπους εξαπολύθηκαν και

όταν, τους πρώτους μήνες του στην εξουσία, προσπάθησε να

δώσει τα χρήματα των φορολογουμένων σε εκκλησίες για να

κάνουν «φιλανθρωπικό έργο». Χαμός έγινε! Να, όμως, η ερώ-

τηση μου: Πού βρίσκονταν όλες αυτές οι προοδευτικές ομάδες

όπως The People for the American Way το 1996, όταν η ίδια

ακριβώς φρασεολογία περιλαμβανόταν στο νομοσχέδιο του

Κλίντον για τη μεταρρύθμιση της κοινωνικής πρόνοιας; Θρη-

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ Τ Ω Ν Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 7 7

σκευτικοί οργανισμοί εισπράττουν ομοσπονδιακά κονδύλια

εδώ και πέντε χρόνια. Προς τι, λοιπόν, όλες αυτές οι ξαφνικές

κραυγές για «διαχωρισμό Εκκλησίας και Κράτους», όταν το μό-

νο που κάνει ο Μπους είναι να επεκτείνει την πολιτική του Κλί-

ντον; Μήπως μας άρεσε καλύτερα η «πίστη» του Κλίντον;

Κι εκείνο το διάταγμα που εξέδωσε ο Μπους για ν' απαγορεύ-

σει τη χρηματοδότηση αμβλώσεων στο εξωτερικό: λάθος κι εδώ.

Προ-επιλογή του Κλίντον, όπως και των δύο προέδρων πριν απ'

αυτόν, που είχαν ήδη υπογράψει διάταγμα το οποίο απαγόρευε

τη χρήση αμερικανικών κονδυλίων για πληρωμή αμβλώσεων σε

ξένες χώρες. Αυτό που έκανε ο Μπους ήταν να επεκτείνει το διά-

ταγμα ώστε να συμπεριλάβει στην απαγόρευση και φορείς οικο-

γενειακού προγραμματισμού στο εξωτερικό, οι οποίοι πρότειναν

την άμβλωση ως εναλλακτική λύση. Χειρότερο ναι — αλλά το κα-

τάφερε, επειδή ο Δημοκρατικός Πρόεδρος μας είχε ήδη στρώσει

το δρόμο συνεχίζοντας την απαγόρευση χορήγησης κονδυλίων

για αμβλώσεις και είχε βάλει την «προοδευτική» υπογραφή του

σ' έναν πολιτικό στόχο της Δεξιάς. Αν δώσεις στο διάβολο ένα

δάχτυλο, τότε εκείνος δεν θα φύγει - θα θελήσει όλο το πόδι.

Κόψτε, λοιπόν, τα κλαψουρίσματα για τον Μπους τον Ελάχι-

στο. Όσοι θέλουν να παρουσιάσουν τον Μπους σαν ένα είδος

τέρατος βγαλμένο από κινούμενα σχέδια έχουν άλλους σκοπούς

- να μην καταλάβουμε ότι και οι ίδιοι έχουν μετατραπεί σε κτή-

νη. Φυσικά και μισούν τον Ραλφ Νέιντερ. Είναι η ανησυχητική

υπενθύμιση του τι θα συνέβαινε αν εκλέγαμε κάποτε κάποιον

που θα αντιπροσώπευε το φτωχότερο 90% της χώρας. Κατηγο-

ρούν τον Μπους, κατηγορούν τον Νέιντερ, όλα είναι μέρος του

ίδιου αντιπερισπασμού — να μην εστιάσουμε την προσοχή μας σ'

ένα πολύ σημαντικό γεγονός: Ρεπουμπλικανικό αρσενικό ή Δη-

μοκρατικό αρσενικό, τα ίδια σκατά σε αναγκάζουν να πίνεις.

Αλλά ο Μπους δεν θα μάθει ποτέ πώς να τα κάνει όλα αυτά

ατιμωρητί, όπως τα έκανε ο Κλίντον. Πρέπει να κλέψει μια σελί-

δα από το Μεγάλο Βιβλίο Γοητείας του Κλίντον. Εκείνος ήξερε

278 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

να κερδίζει τον κόσμο. Ό,τι κι αν πιστεύατε γι' αυτόν, ήταν συ-

μπαθής, έξυπνος, αστείος, και προσγειωμένος. Ήξερε ότι ο

αμερικανικός λαός θέλει να πιστεύει στον Πρόεδρο του. Ανα-

κάλυψε ότι το να λες κάτι ήταν το ίδιο σαν να το κάνεις. Αν έλε-

γες ότι ήσουν υπέρ ενός καθαρού περιβάλλοντος, αυτό έφτανε

- δεν χρειαζόταν να κάνεις κάτι για να δημιουργήσεις ένα κα-

θαρό περιβάλλον. Θα μπορούσες να το ρυπαίνεις περισσότερο

και οι περισσότεροι δεν θα το αντιλαμβάνονταν καν... Μπο-

ρούσες να δηλώνεις ότι είσαι υπέρ του δικαιώματος της επιλο-

γής των γυναικών και μετά να ηγηθείς της μεγαλύτερης προ-

σπάθειας διακοπής της λειτουργίας των κλινικών άμβλωσης

από τότε που νομιμοποιήθηκε η διαδικασία; (Τι νόημα έχει να

είσαι υπέρ των αμβλώσεων όταν στο 86% των αμερικανικών

κομητειών δεν υπάρχει ούτε ένας γιατρός που να πραγματοποι-

εί αμβλώσεις και ούτε μια γυναίκα που να μπορεί να κάνει

έκτρωση;) Ο Κλίντον κατάφερε, δηλώνοντας φεμινιστής, να

μην καταγγελθεί από καμιά φεμινίστρια το διάταγμα που υπέ-

γραψε το 1999 και με το οποίο απαγορευόταν κάθε χορήγηση

κονδυλίων σε ξένους οργανισμούς, οι οποίοι συζητούσαν την

άμβλωση στη διάρκεια συμβουλευτικών συνεδριών. Όλοι νομί-

ζουν ότι ήταν ιδέα του Μπους! Τόσο έξυπνος ήταν ο Κλίντον.

Και γι' αυτό κατάφερε να έχει όλες τις γυναικείες οργανώσεις

στο πλευρό του - γιατί έλεγε ότι τις στηρίζει.

Αυτό είναι, λοιπόν, το κόλπο. Λες κάτι (δημοφιλές) και μετά

κάνεις το αντίθετο. Ή δεν κάνεις τίποτα.

Το νόημα όλων των παραπάνω είναι ότι, σε τελική ανάλυση,

το πραγματικό μας πρόβλημα δεν είναι ο Μπους - είναι οι Δη-

μοκρατικοί. Ο Μπους θα είχε παραλύσει αν οι Δημοκρατικοί

άρχιζαν να συμπεριφέρονται ως πραγματική αντιπολίτευση. Ο

Μπους δεν θα βρισκόταν καν στην Προεδρία αν υπήρχε κι

ένας Δημοκρατικός στη Γερουσία που να είχε αμφισβητήσει τις

ψήφους του εκλεκτορικού σώματος. Αλλά κανείς δεν μίλησε.

Και στο μεγαλύτερο διάστημα της πρώτης χρονιάς του

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ T Ω N Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 7 9

Μπους στην Προεδρία, οι Δημοκρατικοί ήταν οι πρόθυμοι και

απαραίτητοι συνεργάτες του στην παράνοια.

Κι ας ξεκινήσουμε με την Τροποποίηση του Διατάγματος

περί Χρεοκοπίας, που θα δυσκολέψει τη ζωή πολλών εργαζό-

μενων, οι οποίοι επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση χρεοκοπίας.

Αντί για τη διαγραφή των χρεών τους, το συγκεκριμένο νομο-

σχέδιο, το οποίο εγκρίθηκε από τη Βουλή και τη Γερουσία και

υπογράφηκε από τον Μπους, θα υποχρεώσει τώρα όσους

έχουν χάσει τα πάντα να παραμείνουν χρεωμένοι στις τράπεζες

και τις εταιρείες που εκδίδουν τις πιστωτικές κάρτες — και να

βρουν τρόπους να τις εξοφλήσουν. Με άλλα λόγια, εκατομμύ-

ρια Αμερικανών δεν θ' απαλλαγούν ποτέ από το βάρος τερά-

στιων χρεών.

Το νομοσχέδιο αυτό εγκρίθηκε με τη θετική ψήφο τριάντα

εφτά Δημοκρατικών γερουσιαστών - συμπεριλαμβανομένων

όλων των γυναικών γερουσιαστών του Δημοκρατικού κόμμα-

τος. Όλοι αυτοί τάχτηκαν με την πλευρά των τραπεζών αντί να

στηρίξουν τις εργαζόμενες οικογένειες της Αμερικής. Και η ει-

ρωνεία ήταν ότι οι εκατομμυριούχοι Δημοκρατικοί Γερουσια-

στές —Κένεντι, Ρόκφελερ, Κορζάιν και Ντέιτον— καταψήφισαν

το νομοσχέδιο.

Οι Δημοκρατικοί της Γερουσίας υποδέχτηκαν με ανοιχτές

αγκάλες δεκάδες νομοσχέδια που συντάχτηκαν από τον Λευκό

Οίκο του Μπους. Το νομοσχέδιο των φοροαπαλλαγών του

Μπους υπερψηφίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των

Δημοκρατικών, παρά το ότι συντάχτηκε για να ωφελήσει το

πλουσιότερο 10% της χώρας.

Οι Δημοκρατικοί στήριξαν, επίσης, τον Μπους όταν βομ-

βάρδισε το Ιράκ και στις επιθετικές κινήσεις του εναντίον της

Κίνας. Η κορυφαία στιγμή αυτής της συνεργασίας ήρθε τον

Αύγουστο του 2001, όταν η Γερουσία ενέκρινε την εξόρυξη πε-

τρελαίου στην Αλάσκα. Τριάντα τέσσερις Ρεπουμπλικάνοι εί-

χαν ήδη πηδήξει από το πλοίο και είπαν ότι θα ψήφιζαν ενα-

2 8 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ντίον του κόμματος τους στο συγκεκριμένο ζήτημα. Ήταν ένα

συγκλονιστικό νέο για όσους ενδιαφέρονται για το περιβάλλον

μας. Αλλά η χαρά υποχώρησε όταν έφτασε η στιγμή της ψηφο-

φορίας και τριάντα έξι Δημοκρατικοί υπερψήφισαν το σχέδιο

του Μπους.

Το λυπηρότερο θέαμα σ' αυτό το όργιο συνεργασίας των

Δημοκρατικών με τον εχθρό, ήταν ο τρόπος με τον οποίο ενέ-

κριναν τις υποψηφιότητες των μελών του υπουργικού συμβου-

λίου του Μπους. Ορισμένοι από τους προταθέντες είχαν την

ομόφωνη υποστήριξη των Δημοκρατικών στη Γερουσία· ακό-

μα και αμφιλεγόμενοι υποψήφιοι, όπως ο Τζον Άσκροφτ, πή-

ραν έναν αριθμό κρίσιμων Δημοκρατικών ψήφων. Και ούτε

ένας Δημοκρατικός δεν ήταν διατεθειμένος να κωλυσιεργήσει

την όλη διαδικασία όπως θα το είχε κάνει ένας φανατικός Ρε-

πουμπλικάνος, αν ένας Δημοκρατικός Πρόεδρος είχε επιλέξει

για το υπουργείο Δικαιοσύνης έναν τόσο ακραίο, όσο ο Τζον

Άσκροφτ. Αν θυμάμαι καλά η Τζάνετ Ρίνο, ήταν η τρίτη επιλο-

γή του Κλίντον: οι δύο πρώτοι υποψήφιοι είχαν απορριφτεί

όταν οι Ρεπουμπλικάνοι είχαν αντιδράσει στις απόψεις τους για

τις αμβλώσεις.

Αλλά αυτή είναι η διαφορά — οι Δημοκρατικοί δεν έχουν τα

κότσια. Πάντα υποχωρούν. Δεν υπάρχει ούτε ένας στην παρά-

ταξη τους έτοιμος να ριχτεί στη μάχη όπως θα έκανε ένας Τομ

Ντιλέι ή ένας Τρεν Λοτ για τη δικιά του. Οι τύποι αυτοί δεν το

βάζουν κάτω μέχρι να νικήσουν, όσα πτώματα κι αν σκορπί-

σουν στο δρόμο τους.

Οι Δημοκρατικοί κατάντησαν να θέλουν να γίνουν Ρεπου-

μπλικάνοι. Και γι' αυτό προτείνω το εξής: τη συγχώνευση του

Δημοκρατικού και του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Μ' αυτό

τον τρόπο θα συνεχίσουν να κάνουν αυτό που και οι δύο κά-

νουν τόσο καλά —να εκπροσωπούν τους πλούσιους— και θα

εξοικονομήσουν και πολλά χρήματα, ενοποιώντας προσωπικό

και κεντρικά γραφεία για να δημιουργήσουν ένα σφιχτό κι

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ Τ Ω Ν Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν 2 8 1

αποτελεσματικό μηχανισμό προάσπισης των συμφερόντων του

πλούσιου 10% του πληθυσμού.

Τα καλά νέα μιας τέτοιας συγχώνευσης; Οι εργαζόμενοι αυ-

τής της χώρας θα αποκτήσουν επιτέλους το δικό τους κόμμα!

Ποιο είναι το άσχημο; Θα είναι το δεύτερο κόμμα ενός δικομ-

ματικού συστήματος. Μόνο που θα εκπροσωπεί εμάς, το υπό-

λοιπο 90%.

Για να επιταχύνω τη διαδικασία, κάνω αυτή τη στιγμή την

εξής πρόταση στους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικά-

νους: θα πληρώσω προσωπικά, από την τσέπη μου, τα νομικά

και άλλα έξοδα για την κατάθεση των εγγράφων στην Ομο-

σπονδιακή Εκλογική Επιτροπή έτσι ώστε να επισημοποιηθεί η

συγχώνευση: το ολοκαίνουργιο Δημοκρατικό-Ρεπουμπλικανι-

κό Κόμμα! Σαν δώρο, θα σας επιτρέψω να διατηρήσετε το γάι-

δαρο, τη μασκότ των Δημοκρατικών, τον οποίο μπορείτε τώρα

να τον ζευγαρώσετε με τον Ρεπουμπλικάνο ελέφαντα. Θα έχει

μεγάλη πλάκα αυτό!

Κατά συνέπεια, ζητώ από τους ηγέτες του Δημοκρατικού

Κόμματος να παραδώσουν μέχρι τα μεσάνυχτα της 31 ης Δε-

κεμβρίου του 2001 τα κλειδιά των κεντρικών γραφείων του

κόμματος στη Σάουθ Κάπιταλ Στριτ 430 στην Ουάσιγκτον σ'

εμένα (ή σε οποιονδήποτε άλλον θέλει να είναι υπεύθυνος για

τα κλειδιά επειδή εγώ μάλλον θα τα χάσω). Είμαστε πάνω από

διακόσια εκατομμύρια εκείνοι που θέλουμε να δούμε ένα πραγ-

ματικό δικομματικό σύστημα (ή και σύστημα τριών ή τεσσάρων

κομμάτων - είμαστε μεγάλη χώρα!) με το ένα κόμμα ν' αγωνίζε-

ται για το δικαίωμα συνυπολογισμού του γηπέδου τένις της

έπαυλης στα έξοδα της επιχείρησης και το άλλο ν' αγωνίζεται

για το δικαίωμα επίσκεψης σ' έναν γιατρό σε περίπτωση ασθε-

νείας. Τόσο απλό είναι τελικά.

Αν η σημερινή Δημοκρατική ηγεσία δεν είναι διατεθειμένη

να μου παραδώσει τα κλειδιά, σκοπεύω να καταθέσω αγωγή εκ

μέρους όλων όσοι έχουν ψηφίσει στο παρελθόν Δημοκρατι-

282 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

κούς, κατηγορώντας τους για απάτη και αντιποίηση εμπορικού

σήματος. Στο κάτω κάτω, αυτοί οι αποκαλούμενοι «Δημοκρατι-

κοί» δεν είναι παρά Ρεπουμπλικάνοι που υποδύονται τους Δη-

μοκρατικούς, και ως εκ τούτου εξαπατούν τους πολίτες που

τους έχουν δώσει τα χρήματα, το χρόνο και την ψήφο τους. Θα

επιδιώξω την έκδοση δικαστικής εντολής που θα τους απαγο-

ρεύει να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τη λέξη «Δημοκρατι-

κός» χωρίς τη λέξη «Ρεπουμπλικάνος» δίπλα της.

Οι υπόλοιποι μπορούμε να προχωρήσουμε. Μπορούμε να

ονομάσουμε το κόμμα μας Νέοι Δημοκρατικοί ή Πράσινοι Δη-

μοκρατικοί ή Δημοκρατικοί για Τζάμπα Μπίρα. Θα το αποφα-

σίσουμε αργότερα αυτό.

(Όσοι αναγνώστες θέλουν να με γλιτώσουν από τη δαπάνη

της αγωγής μπορούν να υποσχεθούν ότι θα καταψηφίσουν

όλους τους ψευτο-Δημοκρατικούς και θα ψηφίσουν ειλικρι-

νείς, προοδευτικούς υποψηφίους που θα αγωνίζονται για το

αντίθετο απ' αυτό που υποστηρίζουν οι Ρεπουμπλικάνοι.)

Στο μεταξύ, σε όσους Δημοκρατικούς αξιωματούχους θέ-

λουν να επιβιώσουν από το πολιτικό μακελειό που τους περιμέ-

νει, θα δώσω την εξής συμβουλή: Πάψτε να δουλεύετε για τους

αντιπάλους. Είναι η τελευταία δωρεάν συμβουλή μου στο κόμ-

μα που έστειλε εννιά συμμαθητές μου στον τάφο στο Βιετνάμ.

Αν δεν βάλετε μυαλό, να πάτε να γαμηθείτε, κι εσείς και ο γάι-

δαρος που καβαλάτε.

ΕΝΤΕΚΑ

Η προσευχήτου λαού

Νομίζω ότι ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης που είπε κάποτε: «Μόνο

από τα σκατά σου μπορείς πραγματικά να καταλάβεις πόσο πο-

λύ βρομάς».

Τον Ιούλιο του 2001, η Νάνσι Ρέιγκαν, η οποία βρισκόταν

συνεχώς στο πλευρό του ετοιμοθάνατου συζύγου της, έστειλε

τα πρώην πρωτοπαλίκαρα του Ρέιγκαν, τον Μάικλ Ντίβερ και

τον Κένεθ Ντάμπερστάιν, στην Ουάσιγκτον μ' ένα προσωπικό

μήνυμα για τον Τζορτζ Γ. Μπους και τη ρεπουμπλικανική ηγε-

σία. Το κόμμα είχε διχαστεί στο ζήτημα της έρευνας πάνω σε

βλαστοκύτταρα, τη διαδικασία λήψης βλαστοκυττάρων από νε-

κρά έμβρυα και τη χρήση τους για τη θεραπεία εκφυλιστικών

νόσων όπως η Αλτσχάιμερ (από την οποία πάσχει ο Ρέιγκαν) ή

την ίαση άλλων θανατηφόρων ασθενειών. Οι φανατικοί πολέ-

μιοι των εκτρώσεων (στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι

Ρέιγκαν και Μπους), που κυβερνούν το κόμμα επί δεκατίες,

απαιτούσαν την παύση κάθε έρευνας σε νεκρά έμβρυα, παρά

την ταλαιπωρία των ζωντανών.

Ο Μπους έτεινε προς την απαγόρευση της έρευνας, λέγο-

2 8 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ντας ουσιαστικά στο λαό ότι θεωρούσε αυτά τα νεκρά έμβρυα

ζωντανά μωρά. Υποθέτω ότι φοβόταν πως οι γυναίκες θα έτρε-

χαν να γονιμοποιήσουν τα ωάρια τους για να μείνουν έγκυες,

να κάνουν έκτρωση και να πουλήσουν τα έμβρυα για έρευνα.

Τέτοια είναι η καλπάζουσα φαντασία των τρελών που μας κυ-

βερνούν.

Αλλά ορισμένοι φαίνεται να είχαν λογικευτεί, καθώς πλήθος

συντηρητικών, από τον Τόμι Τόμσον μέχρι τον Κόνι Μακ, έδι-

ναν τη συγκατάθεση τους στην έρευνα πάνω στα αρχέγονα κύτ-

ταρα, δηλώνοντας ότι η συγκεκριμένη διαδικασία δεν είχε κα-

μία σχέση με την «αφαίρεση ανθρώπινης ζωής». Ξαφνικά τα

ΜΜΕ γέμισαν από ρεπορτάζ για μια ανταρσία των συντηρητι-

κών σ' αυτό το ζήτημα. Οργανώσεις κατά των εκτρώσεων όπως

η οργάνωση «Δικαίωμα στη Ζωή» κήρυξαν τον πόλεμο σ' αυτή

τη στροφή προς τη λογική.

Ο Τζορτζ, όμως, έδειχνε ατάραχος και ασυγκίνητος, επιδει-

κνύοντας μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη μάρκα οδοντόκρεμας

του Βρετανού πρωθυπουργού, παρά για την αλλαγή της στά-

σης του στο ζήτημα των αμβλώσεων.

Αλλά τότε έφτασε το ραβασάκι της Νάνσι. Η μέλλουσα χήρα

ζήτησε από τον Μπους ν' αλλάξει άποψη και να εγκρίνει, να

στηρίξει, να χρηματοδοτήσει και να προστατεύσει την έρευνα

πάνω στα βλαστοκύτταρα. Η έρευνα, τον πληροφόρησαν οι

απεσταλμένοι της, μπορεί να έσωζε τον Ρόνι ή μελλοντικούς

Ρόνι από τα βάσανα της νόσου Αλτσχάιμερ, της νόσου Πάρκιν-

σον, ή της νόσου του Λου Γκέριγκ καθώς και άλλων σοβαρών

ασθενειών. Τα τελευταία χρόνια η Νάνσι είχε ήδη γίνει πιο διαλ-

λακτική στο θέμα των αμβλώσεων και τώρα για πρώτη φορά

εκδηλωνόταν και δήλωνε ξεκάθαρα ότι όχι, το έμβρυο ΔΕΝ εί-

ναι ανθρώπινο ον.

Μέσα σε μία στιγμή τα δεδομένα άλλαξαν τελείως. Το τηλε-

φώνημα από τα κεντρικά είχε γίνει: ΝΑ ΠΑΝΕ ΝΑ ΓΑΜΗ-

ΘΟΥΝ ΤΑ ΑΓΕΝΝΗΤΑ! ΣΩΣΤΕ ΤΗ ΜΟΥΜΙΑ!

Η Π Ρ Ο Σ Ε Υ Χ Η Τ Ο Υ Λ Α Ο Υ 2 8 5

Και πραγματικά, μέσα σε μερικές μέρες, οι αρχές του μικρού

Μπους είχαν ανατραπεί. Κύκλοι του Λευκού Οίκου δήλωναν

τώρα ότι η έρευνα πάνω στα βλαστοκύτταρα δεν ήταν καθόλου

αμαρτωλή. Ο Μπους βγήκε στην τηλεόραση και δεν αποκάλε-

σε τα έμβρυα ανθρώπινα όντα. Ενώ επί δεκαετίες μας έπρηζαν

ότι «η ανθρώπινη ζωή ξεκινά με τη σύλληψη», τώρα τα ίδια

ακριβώς άτομα που αρνούνταν στις γυναίκες το δικαίωμα στην

άμβλωση δήλωναν ότι αυτά τα αγέννητα μωρά δεν ήταν παρά

νεκρός εμβρυακός ιστός, ο οποίος ίσως να διατηρούσε στη ζωή

για μερικά χρόνια ακόμα ορισμένους άρρωστους πλούσιους.

Σε ολόκληρη τη χώρα, διάσημοι Ρεπουμπλικάνοι στρατεύ-

τηκαν στο κάλεσμα για περισσότερη έρευνα στα βλαστοκύττα-

ρα. Ο Όριν Χατς ηγήθηκε της επέλασης, λέγοντας: «Δεν έχουμε

να κάνουμε με την καταστροφή της ανθρώπινης ζωής, αλλά με

την προώθηση της ανθρώπινης ζωής». Ακόμα και ο Στρομ «μό-

νο-σε-περιπτώσεις-βιασμού-ή-αιμομιξίας» Θάρμοντ συμφώ-

νησε. «Η έρευνα στα βλαστοκύτταρα μπορεί ενδεχομένως να

οδηγήσει στη θεραπεία και ίαση ασθενειών όπως της σκλήρυν-

σης κατά πλάκας, της νόσου του Αλτσχάιμερ, της νόσου του

Πάρκινσον, καρδιακών νοσημάτων, διαφόρων μορφών καρκί-

νου και του διαβήτη... Πιστεύω σ' αυτή την πρωτοποριακή επι-

στήμη και στηρίζω την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση της

έρευνας», είπε ο γέρος, του οποίου η κόρη, όχι και τόσο συ-

μπτωματικά, πάσχει από εφηβικό διαβήτη.

Δεν υπάρχει πιο ενδιαφέρον θέαμα από έναν ξεδιάντροπο

υποκριτή της Δεξιάς. Αφιερώνουν τη ζωή τους προσπαθώντας

να προκαλέσουν τη δυστυχία στους άλλους, αλλά μόλις δυστυ-

χήσουν εκείνοι, τότε «Να πάνε να γαμηθούν τα πιστεύω μου -

θέλω αποτελέσματα!» Κάνουν ό,τι περνάει απ' το χέρι τους για

να δυσκολέψουν τη ζωή των μαύρων, των γυναικών ή των

ομοφυλόφιλων, αλλά από τη στιγμή που κάποιος δικός τους

αντιμετωπίσει πρόβλημα, τότε —κάτω τα χέρια σου από το παιδί

μου!— είναι ειδική περίπτωση!

286 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ο Ρέιγκαν, ο Μπους, ο Τσένι κι όλη αυτή η Συμμορία που

ευθύνονται για δεκαετίες σκληρών νομοθετημάτων, που είναι

σχεδιασμένα έτσι ώστε να τιμωρούν τους φτωχούς, να φυλακί-

ζουν άτομα με προβλήματα υγείας (ναρκομανείς), ή να στερούν

τα δικαιώματα από ανθρώπους που βρίσκονται στις Ηνωμένες

Πολιτείες «παράνομα». Αλλά όταν βρεθούν οι ίδιοι σε απελπι-

στική κατάσταση, ξαφνικά αποκτούν τη συμπόνια του Άγιου

Φραγκίσκου και τη μεγαλοψυχία της Μητέρας Τερέζας.

Οι πλούσιοι και οι ισχυροί έχουν κάνει στόχο της ζωής τους

να καταστρέψουν τον αέρα που αναπνέουμε, να δηλητηριά-

σουν το νερό που πίνουμε, να μας ξεπαραδιάσουν έτσι ώστε να

μην μπορούμε να μπούμε σε κατάστημα ως πελάτες, αλλά όταν

οι πράξεις τους μεταβληθούν σε μπούμερανγκ και στραφούν

εναντίον τους - τότε σπεύδουν να ζητήσουν βοήθεια.

Ε, λοιπόν, εγώ λέω ότι αυτό είναι καλό! Ας ελπίσουμε να ει-

σπράξουν όλοι τους αυτό που αναζητούν. Αν χρειάζεται να

γνωρίσουν μια προσωπική τραγωδία για να λογικευτούν, ας γί-

νει κι έτσι. Στο κάτω κάτω, παρά τις επαύλεις με τα εφτά μπάνια

και τα γκαράζ με τις Μπέντλεϊ, είναι σαν κι εμάς. Είναι Θ-Ν-Η-

Τ-Ο-Ι. Κι όταν ένας αγαπημένος τους βρίσκεται στο κρεβάτι,

λερώνει συνεχώς τις πάνες του, κατουράει τα καινούργια σεντό-

νια και τρέχουν τα σάλια του, όπως και όλων εκείνων των βα-

σανισμένων ψυχών, των οποίων την υγειονομική ασφάλιση και

περίθαλψη μόλις περιέκοψαν από τον ομοσπονδιακό προϋπο-

λογισμό - ε, σε τέτοιες στιγμές, είτε φτωχός είσαι είτε πλούσιος,

το πύον από τις πληγές του προσώπου σου είναι ίδιο. Η επίτευ-

ξη της ισότητας — ένα έθνος32 ανάπηρο, δικαιοσύνη για όλους.

Έτσι τώρα, χάρη στην ατυχία του Ρόναλντ Ρέιγκαν, θα δια-

θέσουμε και μερικά ομοσπονδιακά κονδύλια στην έρευνα στα

αρχέγονα κύτταρα — και ίσως βρούμε και τη θεραπεία για τη νό-

σο του Αλτσχάιμερ, και ένας Θεός ξέρει για ποιες άλλες. Σκε-

φτείτε το για μια στιγμή. Αυτό είναι που χρειάζεται σήμερα για

να χρηματοδοτηθεί μια υπεύθυνη επιστημονική έρευνα. Ο

Η Π Ρ Ο Σ Ε Υ Χ Η Τ Ο Υ Λ Α Ο Υ 2 8 7

αγαπημένος μας πρώην ηγέτης, ο οποίος συνέβαλε στην κατα-

στροφή εκατομμυρίων γυναικών επειδή πίστευε ότι αυτά τα έμ-

βρυα ήταν μικρά μπασταρδάκια, τώρα βρίσκεται σε τραγική

κατάσταση - κι επειδή ορδές συντηρητικών τον θεωρούν άγιο,

θα ανακουφιστούν από τα βάσανα τους εκατομμύρια μέσοι

Αμερικανοί.

Αυτό το φαινόμενο —τα μεγαλοκαθάρματα να αλλάζουν τρο-

πάρι όταν γίνουν κι εκείνοι θύματα— συμβαίνει παντού. Στη

Νέα Υόρκη, ο Ρεπουμπλικάνος δήμαρχος Ρούντολφ Τζουλιά-

νι, ο οποίος επί χρόνια ήταν αντίθετος στη χρηματοδότηση της

υγειονομικής περίθαλψης των ανασφάλιστων παιδιών από το

δήμο, άλλαξε απότομα στάση — όταν προσβλήθηκε ο ίδιος από

καρκίνο. «Πρέπει να το παραδεχτώ», εξήγησε ένας μεταμελημέ-

νος Τζουλιάνι στον Τύπο, «από τη στιγμή που έπαθα καρκίνο,

άρχισα να βλέπω πολλά πράγματα κάτω από διαφορετικό

φως».

Ή πάρτε παράδειγμα τον Μεγάλο Ντικ Τσένι. Ο Τσένι

μπλοκάρει διακριτικά κάθε αντιομοφυλοφιλική πρωτοβουλία

που μπορεί να προέλθει από τον Λευκό Οίκο. Γιατί; Επειδή η

κόρη του είναι λεσβία. Ποια θα ήταν η θέση του Ντικ Τσένι σ'

αυτό το ζήτημα αν ένα αγαπημένο του πρόσωπο δεν ήταν γκέι;

Μάλλον κάπου κοντά σ' εκείνο το δρόμο του Γουαϊόμιγκ όπου

άφησαν τον Μάθιου Σέπαρντ33 να πεθάνει πάνω σ' ένα σταυρό

από πασσάλους. Οι αδελφές και οι λεσβίες αποκτούν μια τελεί-

ως διαφορετική διάσταση όταν κάποιος απ' αυτούς έχει βγει

από τα σπλάχνα σου. Τη μέρα που η κόρη του εκδηλώθηκε,

ήταν μια ημέρα που ο Ντικ Τσένι έπαψε να είναι ένα ρεπου-

μπλικανικό γουρούνι και αντέδρασε σαν άνθρωπος και πατέ-

ρας. Όταν το πρόβλημα σου χτυπάει την πόρτα, είναι πολύ δύ-

σκολο να συνεχίσεις να συμπεριφέρεσαι σαν μαλάκας.

Έχω αποφασίσει, λοιπόν, ότι η μοναδική ελπίδα μας που

έχουμε σ' αυτή τη χώρα για να βοηθήσουμε τους άρρωστους,

να προστατεύσουμε τα θύματα των διακρίσεων και να προσφέ-

2 8 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ρουμε μια καλύτερη ζωή σε όσους υποφέρουν, είναι να προ-

σευχόμαστε σαν τρελοί να προσβληθούν εκείνοι που βρίσκο-

νται στην εξουσία από τις πιο σοβαρές ασθένειες, και τις χειρό-

τερες δυνατές τραγωδίες στη ζωή. Γιατί σας εγγυώμαι ότι από

τη στιγμή που θα κινδυνεύσουν οι ίδιοι, θα βρεθούμε όλοι στο

δρόμο προς τη σωτηρία.

Με όλα αυτά κατά νου, έχω γράψει μια προσευχή για να επι-

ταχύνω την ανάρρωση όσων βρίσκονται σε κατάσταση ανά-

γκης, ζητώντας από το Θεό να πλήξει κάθε πολιτικό ηγέτη και

ανώτερο διευθυντικό στέλεχος επιχείρησης με κάποια μορφή

θανατηφόρας ασθένειας. Ξέρω ότι δεν είναι ωραίο να ζητώ από

το Θεό να βλάψει τους άλλους, αλλά θα 'θελα να πιστεύω ότι ο

Θεός δεν είναι μόνο φιλεύσπλαχνος και δίκαιος, αλλά ότι δια-

θέτει και ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την αίσθηση της ειρωνείας.

Νομίζω ότι θα 'θελε να δει να δυστυχούν όλοι εκείνοι που

έχουν κακοποιήσει τον πλανήτη του και τα παιδιά του.

Έχω γράψει, λοιπόν, «Μια προσευχή για να βασανιστούν οι

βολεμένοι από όσο περισσότερα βάσανα γίνεται». Άλλωστε, η

ιστορία μας λέει ότι ο Θεός απολαμβάνει κάπου κάπου μια κα-

λή παλιομοδίτικη τιμωρία και ποιος είναι καταλληλότερος γι'

αυτή την τιμωρία αν όχι οι Ηλίθιοι Λευκοί που μας έφεραν σ'

αυτό το αδιέξοδο;

Σας παρακαλώ να κάνετε αυτή την προσευχή κάθε πρωί, κα-

τά προτίμηση πριν αρχίσει να συνεδριάζει το χρηματιστήριο

της Νέας Υόρκης. Δεν έχει σημασία σε ποια θρησκεία πιστεύε-

τε, αν πιστεύετε σε κάποια. Αυτή η προσευχή δεν κάνει διακρί-

σεις και δεν χρειάζεται να βγάλετε δίσκο.

Η μισή Αφρική θα πεθάνει σύντομα από AIDS. Δώδεκα

εκατομμύρια παιδιά στην Αμερική δεν έχουν σήμερα το φαγητό

που χρειάζονται. Το Τέξας εξακολουθεί να εκτελεί αθώους πο-

λίτες. Ο χρόνος είναι πολύτιμος. Σκύψτε ταπεινά το κεφάλι και

προσευχηθείτε μαζί μου...

Η Π Ρ Ο Σ Ε Υ Χ Η Τ Ο Υ Λ Α Ο Υ 2 8 9

Μια Προσευχή για την Τιμωρία των Βολεμένων

Μεγαλοδύναμε (Θεέ, Ιεχωβά, Βούδα, Μπομπ, Κανένα):

Σε εκλιπαρούμε, ω φιλεύσπλαχνε, πρόσφερε λίγη παρηγο-

ριά σε όσους υποφέρουν σήμερα για όποιο λόγο Εσύ, η Φύση

ή η Παγκόσμια Τράπεζα θεωρήσατε αναγκαίο. Αντιλαμβανό-

μαστε, ω ουράνιε Πατέρα, ότι δεν γίνεται να θεραπεύσεις αμέ-

σως όλους τους αρρώστους — αυτό θ' άδειαζε σίγουρα όλα τα

νοσοκομεία που οι καλές καλόγριες έχουν ιδρύσει στ' όνομα

Σου. Και αποδεχόμαστε ότι Εσύ, Παντογνώστη, δεν γίνεται να

εξαφανίσεις όλο το κακό από τον κόσμο, γιατί τότε θα έμενες

άνεργος.

Γι' αυτό, Μεγαλοδυναμε, σου ζητάμε να πλήξεις όλα τα μέλη

της Βουλής των Αντιπροσώπων με φριχτούς αγιάτρευτους

καρκίνους του εγκεφάλου, του πέους και του χεριού (αν και όχι

απαραίτητα μ' αυτή τη σειρά). Σου ζητάμε, ω Στοργικέ Πατέ-

ρα, να γίνει τοξικομανής κάθε γερουσιαστής από το Νότο και

να βρεθεί φυλακισμένος ισόβια. Σ' εκλιπαρούμε να κάνεις τα

παιδιά όλων των γερουσιαστών των μεσοδυτικών πολιτειών

ομοφυλόφιλα - πραγματικά ομοφυλόφιλα. Καθήλωσε τα παι-

διά των γερουσιαστών της Ανατολής σε αναπηρικά καροτσάκια

και στείλε τα παιδιά των γερουσιαστών της Δύσης σε δημόσιο

σχολείο. Σε θερμοπαρακαλούμε, Φιλεύσπλαχνε, όπως μετέτρε-

ψες τη γυναίκα του Λωτ σε στήλη άλατος, να μετατρέψεις και

τους πλούσιους —όλους τους πλούσιους— σε άπορους και άστε-

γους εξαφανίζοντας όλες τις αποταμιεύσεις, τις μετοχές και τα

αμοιβαία κεφάλαια τους. Απομάκρυνε τους από τις θέσεις

εξουσίας, και ναι, ας γνωρίσουν το σκοτάδι του ταμείου ανερ-

γίας. Καταδίκασε τους να περνάνε τη ζωή τους ψήνοντας μπι-

φτέκια και αποφεύγοντας τους πιστωτές τους. Βάλε τους ν'

ακούν τους θρήνους των αθώων καθώς θα κάθονται στην τε-

λευταία σειρά του λεωφορείου και κάνε τους να νιώσουν το τρί-

ξιμο των σάπιων και γεμάτων αποστήματα δοντιών τους, όπως

2 9 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τα εκατόν οχτώ εκατομμύρια Αμερικανών που δεν διαθέτουν

οδοντιατρική ασφάλιση.

Ουράνιε Πατέρα, προσευχόμαστε ώστε όλοι οι λευκοί ηγέ-

τες ( και ειδικά οι απόφοιτοι του Bob Jones University) που πι-

στεύουν ότι οι μαύροι περνάνε μια χαρά στις μέρες μας να ξυ-

πνήσουν αύριο το πρωί με το δέρμα τους το ίδιο μαύρο με μια

λιμουζίνα για να γευτούν τα πλούτη και να δρέψουν τους

άφθονους καρπούς που απολαμβάνουν οι μαύροι της Αμερι-

κής. Ταπεινά σου ζητάμε να στείλεις στους εκπροσώπους Σου,

στους επισκόπους της Αγίας Ρωμαϊκής Καθολικής Εκκλησίας,

ωοθήκες, ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες κι ένα φυλλάδιο για τις

μεθόδους αντισύλληψης.

Τέλος, Μεγαλοδύναμε, Σε παρακαλούμε να βάλεις τον Τζακ

Γουέλτς34 να κολυμπήσει στον Χάντσον που τον έχει μολύνει,

να εξαναγκάσεις τα στελέχη του Χόλιγουντ να δουν τις ταινίες

τους ξανά και ξανά και ξανά, να φιλήσει ένας άντρας στο στόμα

τον Τζέσε Χελμς35, να μουγκαθεί ο Κρις Μάθιους, να κόψεις

τον αέρα —γρήγορα— από τον Μπιλ Ο' Ράιλι και να μετατρέψεις

σε στάχτη όσους είναι υπεύθυνοι γι' αυτούς που καπνίζουν στο

γραφείο μου. Α, ναι, και στείλε ορδές από ακρίδες να φωλιά-

σουν στο περουκίνι του Ηγέτη της Μειοψηφίας στη Γερουσία,

από την υπέροχη πολιτεία του Μισισιπί.

Μακάρι ν' ακούσεις και ν' ανταποκριθείς στις προσευχές

μας, ω Βασιλέα των Βασιλέων, που βρίσκεσαι ψηλά και μας

προσέχεις όσο πιο καλά μπορείς, λαμβάνοντας υπόψη πόσο

ανεπρόκοποι είμαστε. Ανακούφισε μας λίγο από τα βάσανα και

τη δυστυχία μας, καθώς γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι που θα τι-

μωρήσεις θ' αντιδράσουν άμεσα για ν' απαλλαγούν από τη δυ-

στυχία τους, οπότε ίσως απαλλαγούμε κι εμείς από τη δική μας.

Και μ' αυτό προσευχόμαστε στ' όνομα του Πατρός, του Υιού

και του Αγίου Πνεύματος, Αμήν.

ΔΩΔΕΚΑ

Ταλαχάσι ολέ

Θέλω να σας εξομολογηθώ κάτι:

Εγώ είμαι ο υπεύθυνος για την «προεδρία» του Τζορτζ Γ.

Μπους. Εγώ. Ο Μάικλ Μουρ. Θα μπορούσα να τα είχα απο-

τρέψει όλα.

Τώρα έχω εξαγριώσει πολλούς και η χώρα είναι βουτηγμένη

στα σκατά.

Γι' αυτό και κρύβομαι.

Γράφω αυτό τον επίλογο από την καλύβα μου στα δάση του

βόρειου Μίσιγκαν, κάπου κατά μήκος του τεσσαρακοστού πέ-

μπτου παράλληλου. Οι ντόπιοι λένε ότι βρίσκομαι ακριβώς στη

μέση μεταξύ του Βόρειου Πόλου και του Ισημερινού, αλλά εμέ-

να μου φαίνεται ότι είμαι ένα εκατομμύριο μίλια μακριά από τα

πάντα.

Δεν μ' απασχολεί πια η σωτηρία της χώρας ή του πλανήτη -

το μόνο που μ' ενδιαφέρει είναι πώς θα σώσω τον κώλο μου.

Όλα ξεκίνησαν στο Ταλαχάσι. Το Ταλαχάσι της Φλόριντας.

Ναι, σ' εκείνο το Ταλαχάσι.

Η παρουσία μου στην πρωτεύουσα της Φλόριντας δεν είχε

2 9 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

καμία σχέση με το τηλεοπτικό τσίρκο των τριάντα έξι ημερών

που ακολούθησε τις εκλογές του 2000. Εκείνο το μικρό μακε-

λειό σε αργή κίνηση ήταν για όσους είχαν καιρό να πάρουν τη

δόση τους από Ο. Τζέι Σίμπσον36 και Μόνικα Λεβίνσκι, και

αποζητούσαν απελπισμένα να παρακολουθήσουν μια ακόμη

άσχημη ραφή του έθνους να ξηλώνεται σαν γάμος του Νιουτ

Γκίνγκριτς. Δεν ήταν αυτό που μ' έφερε στο Ταλαχάσι, και δεν

ήμουν εκεί καμία από εκείνες τις τριάντα επτά μέρες.

Προσγειώθηκα στο Ταλαχάσι δεκαπέντε μέρες πριν από τις

εκλογές. Αυτό που δεν είχα στο μυαλό μου ήταν μια συνάντηση

λίγο πριν από το ξημέρωμα με τον Κυβερνήτη της Φλόριντας

Τζεμπ Μπους. Μόνο εκείνος κι εγώ, σ' ένα σκοτεινό δρόμο στο

κέντρο της πόλης, με τους σωματοφύλακες του να καραδοκούν

κάπου κοντά, έτοιμοι να με φάνε για πρωινό.

Είχα πάει στη Φλόριντα για να εμποδίσω τον αδελφό του να

κερδίσει τις εκλογές, να αποτρέψω μια καταστροφή που δια-

γραφόταν στον ορίζοντα, να συντρίψω τον εχθρό.

Ήταν μια αποστολή καταδικασμένη ν' αποτύχει.

Εξαιτίας των πράξεων μου, δεν ξέρω ποιον θα 'πρεπε να

φοβάμαι περισσότερο — τους πετρελαιάδες που διευθύνουν την

επιχείρηση υπό την επωνυμία «Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερι-

κής» από το Οβάλ Γραφείο, ή τους διαταραγμένους Δημοκρα-

τικούς που θέλουν το κεφάλι μου, γιατί πιστεύουν ότι ήμουν,

κατά κάποιον τρόπο, ο ιθύνων νους της προεκλογικής εκστρα-

τείας του Νέιντερ, και ότι εγώ... εγώ... εγώ...

ΕΝΤΑΞΕΙ! ΝΑΙ! ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ! ΕΓΩ ΗΜΟΥΝ -

ΕΓΩ! ΕΓΩ! ΕΓΩ! ΕΓΩ ΦΤΑΙΩ ΓΙΑ ΟΛΑ! ΤΙ ΕΙΧΑ ΣΤΟ

ΜΥΑΛΟ ΜΟΥ; ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΩ

ΤΗ ΣΟΥΖΑΝ ΣΑΡΑΝΤΟΝ; Αχ, Θεούλη μου, συγχώρεσε με,

έχω καταστρέψει τη χώρα — αυτό το υπέροχο ψυχωτικό έθνος

των ιδεαλιστών και των λογιστών, που το μόνο που θέλουν εί-

ναι το δικαίωμα να οδηγούν τις Σεβρολέτ Μπλέιζέρ τους μέσα

από εύφορες κοιλάδες, που το μόνο που ζητάνε είναι να μά-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 2 9 3

θουν κάποια μέρα τη διαφορά ανάμεσα στη «μερική ηλιοφά-

νεια» και την «κατά τόπους συννεφιά», που δεν επιθυμούν τίπο-

τα περισσότερο από ένα κινητό με αρκετά δωρεάν λεπτά σε

ώρες αιχμής ώστε να είναι πάντα έτοιμοι αν κάποιο από τα παι-

διά τους τους τηλεφωνήσει από το σχολείο όπου ένας μαθητής

έχει αρχίσει να πυροβολεί, γιατί θέλουν να τηλεφωνήσουν αμέ-

σως στο CNN η μαμάκα και ο μπαμπάκας για ν' αρχίσουν να

διαπραγματεύονται τα δικαιώματα για τα φοβερά πλάνα που

τραβάνε αυτή τη στιγμή από το μακελειό στην καφετέρια.

Κατά κάποιον τρόπο, νομίζω ότι μπορώ να ξεγελάσω τους

εγκληματίες της Halliburton και της Enron (που τώρα αποκα-

λούνται «Ειδικοί Βοηθοί του Αντιπροέδρου»). Θα τους φυλα-

κίσουμε, θα τους απομονώσουμε και θα τους απαλλάξουμε σύ-

ντομα από τη δυστυχία τους.

Αλλά καμία μετάνοια δεν θα ικανοποιήσει την Γκορ-στάπο η

οποία είναι δικαιολογημένα εκνευρισμένη που ο άνθρωπος της

αποκλείστηκε από το αξίωμα που κέρδισε. Ο θυμός τους ξεχει-

λίζει. Πρέπει να σας πω ότι έχω να δω τόσο θυμωμένους Δημο-

κρατικούς... από... από... τελικά δεν νομίζω να έχω δει ποτέ δη-

μοκρατικούς να νευριάζουν για οτιδήποτε! Εξάλλου δεν είναι

σαν τη Χριστιανική Δεξιά, που έχει καταφέρει —με το Θεό και

την παράνοια στο πλευρό της— να περνάει πάντα το δικό της.

Μόνο που τώρα, όλοι αυτοί οι προοδευτικοί συμφωνούν σ'

ένα πράγμα: Κατηγορούν τον Ραλφ Νέιντερ — και κατηγορούν

κι εμένα! Γιατί με κατηγορούν; Δεν ξέρουν όλη την ιστορία! Ο

Ραλφ Νέιντερ με απέλυσε το 1988 — με πέταξε στο δρόμο απέ-

νταρο!

Τώρα, για να μπορέσω να επιβιώσω, να προστατεύσω αυ-

τούς που αγαπώ, και να γράψω αυτό το βιβλίο για όσους στα-

θείτε αρκετά τυχεροί ώστε να το βρείτε ανάμεσα στα τελευταία

αριστουργήματα των παλαιστών και άλλων αθλητών μας, έχω

καταφύγει βαθιά στο δάσος, με το λάπτοπ και την πυξίδα μου,

ζώντας απ' ό,τι μου προσφέρει η Φύση και καταγράφοντας τις

2 9 4 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τελευταίες σκέψεις μου με την ελπίδα ότι ίσως να πάρουμε μερι-

κά μαθήματα.

Την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ άλλαζα αεροπλάνο στο

Ντιτρόιτ, ένας τύπος μ' ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπο με

πλησιάζει, μου προτείνει το χέρι του, και μου απευθύνει τον

εξής χαιρετισμό: «Όλοι λένε ότι είσαι μαλάκας και γι' αυτό ήθε-

λα να σε γνωρίσω». Γύρισε κι άρχισε να τρέχει, χωρίς ν' ακούσει

την απάντηση μου: «Έχουν δίκιο!»

Όλη η πολιτεία του Μίσιγκαν είναι γεμάτη τέτοιους ανθρώ-

πους. Ειλικρινείς κι ευγενικούς. Όπως το γράμμα που πήρα

σήμερα, παρόμοιο με πολλά άλλα που έχω λάβει τελευταία:

«Αγαπητέ μαλάκα», έλεγε, «ελπίζω να είσαι ικανοποιημένος

μ' αυτά που έκανες. Εσύ κι εκείνος ο εγωπαθής Νέιντερ θα μας

βάλετε να πίνουμε νερό με αρσενικό. Κάνε μας μια χάρη: Άντε

πνίξου».

Θα μπορούσα να του απαντήσω και να του πω ότι το μόνο

για το οποίο ευθύνεται ο Ραλφ Νέιντερ είναι ότι ενέπνευσε ένα

εκατομμύριο νέους ψηφοφόρους να πάνε στις κάλπες, γιατί

ήταν ο μόνος υποψήφιος που είπε την αλήθεια για όσα συμβαί-

νουν σ' αυτή τη χώρα. Οι πλούσιοι τα οικονόμησαν σαν μαφιό-

ζοι στη διάρκεια των Δημοκρατικών Χρόνων της δεκαετίας του

'90. Τίποτα απολύτως δεν έγινε για ν' ανακουφιστούν από τις

κακουχίες τους τα σαράντα πέντε εκατομμύρια των Αμερικα-

νών που δεν έχουν υγειονομική κάλυψη. Ο ελάχιστος μισθός

παραμένει αμετάβλητος στα εξευτελιστικό επίπεδο των πέντε

δολαρίων και δεκαπέντε σεντς την ώρα.

Θα μπορούσα να του πω ότι επειδή ο Ραλφ Νέιντερ ήταν

υποψήφιος στην πολιτεία της Ουάσιγκτον, η πλειοψηφία εκεί-

νων των 101.906 πολιτών που ψήφισαν Νέιντερ ψήφισαν και

Δημοκρατικό υποψήφιο για τη Γερουσία. Χάρη σ' αυτές τις

ψήφους των υποστηρικτών του Νέιντερ, έγινε η Μαρία Κά-

ντγουελ η νέα γερουσιαστής της Ουάσιγκτον για μόλις 2.229

ψήφους. Αν είναι να κατηγορήσετε τον Νέιντερ επειδή αφαίρε-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 2 9 5

σε τις ψήφους από τον Γκορ στη Φλόριντα, τότε πρέπει επίσης

να του αναγνωρίσετε ότι έφερε χιλιάδες νέους ψηφοφόρους

στις κάλπες οι οποίοι έδωσαν τη νίκη στην Κάντγουελ - επιτρέ-

ποντας έτσι στους Δημοκρατικούς να επιβάλουν μια ισορροπία

πενήντα πενήντα στη Γερουσία. Κι από τη στιγμή που διαπι-

στώθηκε η ισορροπία δυνάμεων, ένας γερουσιαστής από το

Βερμόντ αντιλήφθηκε ξαφνικά ότι είχε μεγάλη δύναμη στα χέ-

ρια του - και τη χρησιμοποίησε για να δώσει την πλειοψηφία

"ίου Κογκρέσου στους Δημοκρατικούς, εγκαταλείποντας το Ρε-

πουμπλικανικό Κόμμα. Τίποτε απ' όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί

χωρίς τον Νέιντερ.

Θα μπορούσα να θυμίσω στον αποστολέα ότι οι μοναδικοί

υπεύθυνοι που στοίχισαν στον Γκορ στις εκλογές τις οποίες κα-

νονικά είχε κερδίσει ήταν οι πέντε δικαστές του Ανώτατου Δικα-

στηρίου, οι οποίοι δεν επέτρεψαν την καταμέτρηση όλων των

ψηφοδελτίων. Και θα μπορούσα να επισημάνω ότι ο Γκορ δεν

θα είχε βρεθεί καν σ' αυτή τη θέση, αν είχε πάρει την πλειοψη-

φία στην πολιτεία του, ή στην πολιτεία του Κλίντον, ή είχε κερ-

δίσει κατά κράτος σ' ένα τουλάχιστον από τα τρία ντιμπέιτ. Ο

Γκορ δεν έκανε τίποτε απ' όλα αυτά και γι' αυτό βρέθηκε σ' αυ-

τή τη θέση. Και προς τιμήν του, αυτός δεν έχει κατηγορήσει τον

Ραλφ Νέιντερ. Κατηγορεί το φερμουάρ του παντελονιού του

Κλίντον!

Θα μπορούσα ν' απαντήσω και να πω όλα αυτά στον ευγενι-

κό επιστολογράφο μου, αλλά δεν θα το κάνω. Αντ' αυτού, θα

'θελα να του πω (όπως και σ' εσάς) μια ιστορία την οποία μέχρι

τώρα έχω διηγηθεί μόνο σε μερικούς στενούς φίλους — μια

ιστορία για τις δεκατέσσερις ώρες μου στην κόλαση, σ' ένα μέ-

ρος που ονομάζεται Ταλαχάσι.

Αποφεύγω τη Φλόριντα. Κάνει τόση ζέστη και υγρασία που

πρέπει να κουβαλάς συνεχώς μαζί σου ένα δεύτερο πουκάμισο.

Η πολιτεία είναι γεμάτη ζωύφια και κουνούπια. Απαγάγουν μι-

κρά Κουβανεζάκια και δεν τα επιστρέφουν στους πατεράδες

296 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τους. Έχεις την εντύπωση ότι καθημερινά είναι κυνηγετική πε-

ρίοδος για Γερμανούς τουρίστες με νοικιασμένα αυτοκίνητα.

Έπειτα είναι η Ντίσνεϊ Γουόρλντ. Και η Γκλόρια Έστεφαν. Οι

Κένεντι που τριγυρίζουν με τα φρεσκοπλυμένα εσώρουχα

τους στη Γουέστ Παλμ Μπιτς. Για να μην αναφερθώ στους τυ-

φώνες, στον Μπεμπέ Ρεντόζο, στον Τεντ Μπάντι, στην Ανίτα

Μπράιαντ37, στους βάλτους, στα φτηνά όπλα και στο National

Enquirer38. Τη μισώ τη Φλόριντα.

Κι όμως, κάτι βαθιά μέσα μου μ' έσπρωχνε να πάω εκεί κάτω

καθώς πλησίαζαν οι εκλογές του Νοεμβρίου. Μπορεί να έφται-

γε κάτι που είχα φάει, μπορεί και όχι.

Μου είχαν ζητήσει να μιλήσω στους φοιτητές στο Πανεπι-

στήμιο της Φλόριντας. Στην αρχή είχα δεχτεί, αλλά αργότερα

χρειάστηκε να το ματαιώσω εξαιτίας των προγραμματισμένων

γυρισμάτων της ταινίας μου.

Τότε ήταν που ο Αλ Γκορ απέτυχε να κερδίσει το τρίτο και

τελευταίο ντιμπέιτ με τον Τζορτζ Γ. Μπους. Στα μέρη μου, ο

έξυπνος κερδίζει στο ντιμπέιτ και ο βλάκας χάνει. Έτσι απλό

είναι. Αλλά αυτή τη φορά δεν ήταν. Δεν μπορούσα να πιστέψω

στα μάτια μου. Ήταν σαφές ότι ο Γκορ έκανε ό,τι περνούσε από

το χέρι του για να χάσει τις εκλογές.

Τηλεφώνησα στους ανθρώπους του πανεπιστημίου στο Τα-

λαχάσι για να δω αν ήμουν ακόμα ευπρόσδεκτος, και ήταν ιδι-

αίτερα πρόθυμοι να με φιλοξενήσουν. Ορίστηκε μια ημερομη-

νία για να μιλήσω στους φοιτητές, την επόμενη εβδομάδα, που

απείχε πια μόλις δυο εβδομάδες από τις εκλογές. Θα έδινα επί-

σης μια συνέντευξη τύπου για τα μέσα ενημέρωσης της πολιτεί-

ας και θα έκανα και μια ανακοίνωση.

Ήθελα κάτι να πω για τον Ραλφ Νέιντερ.

Η σχέση μου με τον Ραλφ είναι λίγο μπερδεμένη. Κάποτε

εργαζόμουν στο γραφείο του, στα τέλη της δεκαετίας του '80.

Μου είχε προσφέρει δουλειά όταν ήμουν άνεργος, και είχα

αποφασίσει να μην ξεχάσω ποτέ αυτή την ευγενική πράξη του.

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 2 9 7

Από το γυάλινο κουβούκλιο μου δίπλα στο γραφείο του

Ραλφ στον δεύτερο όροφο ενός κτηρίου χτισμένου από τον

Άντριου Κάρνεγκι, εξέδιδα ένα δελτίο σχολιασμού των ΜΜΕ,

που το είχα ονομάσει μετριοφρόνως Moore's Weekly. Ξεκίνη-

σα επίσης το γύρισμα του Roger & Me.

Όλα πήγαιναν μια χαρά ως τη μέρα που υπέγραψα ένα συμ-

βόλαιο μ' έναν εκδοτικό οίκο για να γράψω ένα βιβλίο για την

General Motors. Όταν ο Ραλφ έμαθε τα νέα για την καλή μου

τύχη, δεν το γιόρτασε μοιράζοντας πούρα.

«Τι σε κάνει να πιστεύεις ότι έχεις τα προσόντα να γράψεις

βιβλίο για την General Motors;» αξίωσε να μάθει. Ήθελε, επί-

σης, να ξέρει με ποιο δικαίωμα γύριζα την ταινία, για ποιο λόγο

ξόδευα περισσότερο χρόνο στο Φλιντ παρά στην Ουάσιγκτον

και γιατί δεν εξέδιδα πιο συχνά το δελτίο.

Τελικά, με κοίταξε από πάνω ως κάτω και κούνησε με οίκτο

το κεφάλι του. «Μπορείς ν' αποσπάσεις τον Μάικ από το Φλιντ»,

είπε ειρωνικά, «αλλά δεν μπορείς ν' αποσπάσεις το Φλιντ από τον

Μάικ».

Ήμουν συντετριμμένος. Βρήκα ένα μέρος για να κάνω το

μοντάζ της ταινίας μου και συνέχισα τη ζωή μου. Όταν η ταινία

βγήκε στις αίθουσες, σ' ένδειξη υποστήριξης και για να κατα-

λάβει ότι δεν του κρατούσα κακία, τηλεφώνησα στον Ραλφ και

του πρότεινα να προσφέρω τα έσοδα από την πρεμιέρα της ται-

νίας στην Ουάσιγκτον για τα πολιτικά του σχέδια. Απέρριψε

την προσφορά. Αντ' αυτού, μ' έθαψε, μαζί μ' ένα συνεργάτη

του, στους New York Times. Ήμουν και πάλι συντετριμμένος.

Δύο στραπάτσα και είχα λάβει το μήνυμα. Δεν του ξαναμίλησα

τα επόμενα οχτώ χρόνια.

Στα τέλη της δεκαετίας του '90 πίστεψα ότι είχε έρθει η ώρα

να του κάνω ένα τηλεφώνημα. (Μάλλον δεν μου έφτανε η

απόρριψη που είχα εισπράξει.) Τον κάλεσα, μαζί με το επιτε-

λείο του, για να παρακολουθήσουν την πρεμιέρα της τελευταίας

μου ταινίας, The Big One. To έκαναν. Βρισκόμουν στο πίσω

2 9 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

μέρος της αίθουσας και παρακολουθούσα τον Ραλφ να διασκε-

δάζει και να γελάει με την καρδιά του. Αργότερα τον έβαλα να

σηκωθεί όρθιος και να υποκλιθεί, κάτι που προκάλεσε δυνατά

και ενθουσιώδη χειροκροτήματα. Στην έξοδο τον αγκάλιασα. Ο

Ραλφ δεν είναι τύπος που γουστάρει τις αγκαλιές - στην πραγ-

ματικότητα, ούτε κι εγώι. Υποθέτω ότι σε κάποια ταινία θα το

είδα και μου άρεσε.

Δυο χρόνια αργότερα, ενώ καθόμουν στη βεράντα μου στο

Μίσιγκαν και κοίταζα τη δουλειά μου, μου τηλεφώνησε ο

Ραλφ και μου ζήτησε να τον υποστηρίξω για Πρόεδρο των

Ηνωμένων Πολιτειών. Προσπαθώ να μην υποστηρίζω πολιτι-

κούς —για τον ίδιο λόγο μ' εσάς— είναι όλοι γλοιώδεις, κουρεύο-

νται άσχημα και δεν μπορούν να προφέρουν δύο προτάσεις

χωρίς να πουν ένα ψέμα. Ο Ραλφ δεν ήταν τίποτε απ' όλ' αυτά,

απλώς ήταν εκκεντρικός και ιδιοφυής. Με άλλα λόγια, δεν έκα-

νε για πρόεδρος. Το 1996 έβαλε υποψηφιότητα αλλά δεν έκανε

καμία, κυριολεκτικά, προεκλογική εκστρατεία. Ήταν μια μεγά-

λη απογοήτευση για όσους τον υποστήριξαν. Το εννοούσε

πραγματικά αυτή τη φορά; Ναι, με διαβεβαίωσε, αυτή τη φορά

ήταν πραγματικά υποψηφιότητα. Θα συγκέντρωνε ένα ικανο-

ποιητικό χρηματικό ποσό και ήταν αποφασισμένος να επισκε-

φτεί και τις πενήντα πολιτείες. Θα είχε μόνιμο επιτελείο. Τυχε-

ράκηδες!

Ήθελα να κλείσω το τηλέφωνο και να επιστρέψω στην

απραξία μου. Δεν ήθελα να μπλεχτώ στις φασαρίες που ήξερα

ότι θα προκαλέσει μια τέτοια υποψηφιότητα. Αλλά ποια άλλη

επιλογή είχα; Να υποκριθώ ότι η χώρα μου τα πήγαινε μια χα-

ρά; Να πιστέψω κάποιον από τους υποψήφιους των δύο μεγά-

λων κομμάτων τους οποίους χρηματοδοτούσαν οι ίδιοι μεγαλο-

καρχαρίες με τους οποίους ασχολιόμουν, πολεμώντας και

κινηματογραφώντας τους; Να καθίσω στο Μίσιγκαν και να

ταΐζω τους σκίουρους;

Δεν μπορούσα να εγκαταλείψω τον Ραλφ. Εκείνος δεν με εί-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 2 9 9

νε εγκαταλείψει πριν από χρόνια και δεν είχε εγκαταλείψει ποτέ

τη χώρα· Αν δεν ακουγόταν η φωνή του σ' αυτές τις εκλογές,

τότε δεν υπήρχε περίπτωση να θιγούν, πόσο μάλλον να συζη-

τηθούν δημόσια, τα ζητήματα για τα οποία ενδιαφερόμαστε

βαθιά.

Πριν πω ναι, αποφάσισα να στείλω ένα προσωπικό γράμμα

στον Αλ Γκορ, δίνοντας του μια ευκαιρία να εξηγηθεί και να

μου πει για ποιο λόγο θα 'πρεπε να σκεφτώ έστω να τον ψηφί-

σω, λαμβανομένων υπόψη των πεπραγμένων της κυβέρνησης

Κλίντον/Γκορ.

Μου απάντησε μ' ένα τετρασέλιδο γράμμα, απ' αυτά όπου η

πρώτη παράγραφος και η τελευταία φράση απευθύνονται προ-

σωπικά σ' εσένα, και τα υπόλοιπα τα αραδιάζει ένας υπολογι-

στής. Μ' ευχαρίστησε για το «προκλητικό γράμμα» μου και στη

συνέχεια επανέλαβε τις θέσεις του, τις οποίες ήδη γνώριζα. Πα-

ρόλο που ήμουν διατεθειμένος ν' αλλάξω γνώμη, τίποτε απ'

όσα είπε δεν μ' έπεισαν ότι θα βλέπαμε κάτι διαφορετικό απ'

αυτόν αν κατάφερνε να μπει στον Λευκό Οίκο. Τηλεφώνησα

στον Ραλφ και του είπα ότι ήμουν μαζί του, υπό τον όρο ότι δεν

θα φορούσα γκρι κοστούμι.

Τα γραφεία της εκστρατείας του Ραλφ διένειμαν μια στήλη

της Μόλι Ίβινς, με συμβουλές για όσους επιθυμούσαν να ψη-

φίσουν τον Νέιντερ αλλά δεν ήθελαν να στείλουν τον Τζορτζ Γ.

Μπους στον Λευκό Οίκο. Αν ζούσαν σε πολιτεία όπου ο Γκορ

ή ο Μπους αναμενόταν νε κερδίσει με μεγάλη διαφορά, πρότει-

νε να χρησιμοποιήσουν την ψήφο τους για να στείλουν ένα μή-

νυμα και να ψηφίσουν τον Ραλφ Νέιντερ. Αλλά αν ζούσαν σε

πολιτείες όπου το αποτέλεσμα ήταν αμφίρροπο, έπρεπε να ψη-

φίσουν τον Γκορ για να σταματήσουν τον Μπους. Εγώ συνή-

θως ψηφίζω αυτόν που πιστεύω ότι είναι ο καλύτερος υποψή-

φιος, όπως μου έμαθαν στην έκτη δημοτικού - αλλά εγώ τι

ξέρω;

Μεταξύ μας, νομίζω ότι οι περισσότεροι στο στρατόπεδο

300 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

του Νέιντερ σκέφτονταν όπως κι εγώ — ότι από τη στιγμή που ο

Γκορ θα κατάφερνε να καθαρίσει τον Μπους σ' ένα ντιμπέιτ,

τότε οι εκλογές θα είχαν τελειώσει. Κι έτσι καταλήξαμε στο συ-

μπέρασμα ότι έπρεπε να φέρουμε εκατομμύρια ψήφους στον

Νέιντερ, για να δείξουμε στον επόμενο Πρόεδρο -τον Γκορ-

ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός Αμερικανών που δεν θέλουν να

στρέψει το κόμμα ακόμα περισσότερο προς τα δεξιά. Ένα μεγά-

λο ποσοστό υπέρ του Νέιντερ ήταν ίσως ο τρόπος για να εμπο-

δίσουμε τον Γκορ να πραγματοποιήσει ορισμένες προεκλογικές

υποσχέσεις του όπως τη δαπάνη περισσότερων χρημάτων για

το στρατό και λιγότερων για τη δημιουργία νέων θέσεων εργα-

σίας.

Ναι, ήμασταν πραγματικά ιδιοφυΐες.

Και τότε ήρθαν τα ντιμπέιτ. Τον Ραλφ τον απέκλεισαν, και η

Αμερική έμεινε με τρία ενενηντάλεπτα σόου στα οποία ο Γκορ

και ο Μπους συμφώνησαν σε περισσότερα απ' όσα διαφώνη-

σαν. Στο δεύτερο ντιμπέιτ δήλωσαν και οι δύο ότι συμφωνού-

σαν σε τριάντα επτά διαφορετικά ζητήματα. Ήταν ένα συγκλο-

νιστικό θέαμα.

Ο Γκορ τα είχε κάνει σκατά. Είχε αποτύχει ν' αποκαλύψει

την άγνοια και την ηλιθιότητα του Μπους. Δεν είχε καταφέρει

να ξεχωρίσει και να δείξει στη χώρα ότι υπήρχε μια πραγματική

διαφορά ανάμεσα τους. Είχε τρεις ευκαιρίες να ξεσκίσει τον αυ-

τάρεσκα μειδιώντα γιο του Μπους και δεν τα κατάφερε! Το μή-

νυμα προς τη χώρα: Αν τα καταφέρνει έτσι με τον Τζούνιορ, τι

θα συμβεί αν βρεθεί στο ίδιο δωμάτιο με τους Ρώσους; Ή τους

Καναδούς!

Είχα συγκλονιστεί από τις επιπτώσεις. Είχε αρχίσει να δια-

φαίνεται ότι ο Γκορ θα έχανε. Θα έχανε την πολιτεία από την

οποία καταγόταν. Θα έχανε την πολιτεία από την οποία καταγό-

ταν ο Κλίντον. Δεν κατάφερε να πείσει τον Δημοκρατικό πρόε-

δρο της Γερουσίας, τον Ρόμπερτ Μπερντ της Δυτικής Βιρτζί-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 301

νια, να τον στηρίξει παρά μόνο πέντε μέρες πριν από τις εκλογές

(προσφέροντας έτσι τη Δυτική Βιρτζίνια, ένα παραδοσιακό

προπύργιο των Δημοκρατικών, στον Μπους). Οποιαδήποτε

απ' αυτές τις πολιτείες θα είχε δώσει στον Γκορ τις εκλεκτορικές

ψήφους που χρειαζόταν για να κερδίσει τον Λευκό Οίκο.

Ο Γκορ κατέρρεε — και οι ψηφοφόροι του Νέιντερ σε ολό-

κληρη τη χώρα έμοιαζαν με τους αρουραίους που εγκαταλεί-

πουν το βυθιζόμενο πλοίο (ωραίοι αρουραίοι, όμως, απ' αυ-

τούς τους αξιαγάπητους χνουδωτούς). Ο Ραλφ είδε τα

ποσοστά του στα γκάλοπ να μειώνονται στο μισό. Απ' ό,τι έδει-

χναν τα πράγματα, δεν θα κατάφερνε να φτάσει το 5% που

χρειάζεται για να πάρει ομοσπονδιακή χρηματοδότηση στις

επόμενες εκλογές.

Κατάσταση παραφροσύνης επικράτησε στα κεντρικά γρα-

φεία του Νέιντερ. Αποφάσισαν ν' αποκηρύξουν το σχέδιο της

Ίβινς και να πραγματοποιήσουν μια δεύτερη περιοδεία - σε πο-

λιτείες όπου ο Γκορ ίσως να κέρδιζε ή να έχανε μ' ελάχιστη δια-

φορά και η παρουσία του Ραλφ θα έκρινε το αποτέλεσμα. (Σε

ορισμένες από τις πολιτείες αυτές τα ποσοστά του Γκορ στις δη-

μοσκοπήσεις έφταναν μέχρι και το 12%.) Ήταν μια τολμηρή,

επιθετική στρατηγική που έλεγε στους Δημοκρατικούς: «Έχετε

λιποτακτήσει. Δεν είστε πια Δημοκρατικοί. Καιρός να πάρετε

ένα μάθημα». Τους χρειάζονταν μερικές ξυλιές στα πισινά από

τον Γυμνασιάρχη Νέιντερ!

Όλοι ξέρουμε ότι το μόνο πράγμα που φοβάται ένας πολιτι-

κός είναι να του στερήσουν το ωραίο και άνετο γραφειάκι του

με τις γραμματείς και τα πληρωμένα έξοδα. (Όπως και η προο-

πτική να πρέπει να βρει μια κανονική δουλειά.) Αν δεν βρεθούν

μ' αυτή τη συγκεκριμένη απειλή πάνω από τα κεφάλια τους,

δεν θα φερθούν ποτέ ευπρεπώς, δεν θα μας ακούσουν ποτέ, δεν

θα σηκωθούν το πρωί από το κρεβάτι για να πάνε στη δουλειά.

Ο Ραλφ Νέιντερ αντιπροσώπευε τη μοναδική ελπίδα της χώ-

ρας να πιεστεί ο Γκορ για να κάνει το σωστό.

3 0 2 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Όλοι ήξεραν ότι αυτός ο περιοδεύων θίασος στις αμφισβητού-

μενες πολιτείες μπορεί να στοίχιζε στον Γκορ τις εκλογές και να

οδηγούσε τον Μπους στον Λευκό Οίκο. Αλλά όταν έχεις δει την

κυβέρνηση που ψήφισες να συντάσσεται συχνότερα με τους Ρε-

πουμπλικάνους παρά με τους παραδοσιακούς Δημοκρατικούς-

όταν έχεις δει αυτούς τους Δημοκρατικούς να δυσκολεύουν τη

ζωή των φτωχών και ν' ανοίγουν στους πλούσιους το δρόμο για

το μεγαλύτερο όργιο στην ιστορία. Όταν η γενέτειρα μου έφτασε

να χάσει περισσότερες θέσεις εργασίας στην General Motors στη

διάρκεια της οκταετίας Κλίντον/Γκορ απ' όσες στα δώδεκα χρόνια

των Ρέιγκαν/Μπους - τότε να η επιλογή σου: θέλεις να σε γαμάει

κάποιος που σου λέει ότι θα σε γαμήσει ή θέλεις να σε γαμάει κά-

ποιος που σου λέει ψέματα και μετά σε γαμάει;

Συγνώμη για τη φρασεολογία, αλλά είναι ίσως ο ευγενικότε-

ρος τρόπος για να σας εξηγήσω πώς βλέπαμε αυτές τις εκλογές

εγώ και εκατομμύρια άλλοι Αμερικανοί. Δεν είναι απαραίτητο

να συμφωνείτε, δεν είναι απαραίτητο να σας αρέσει, απλώς

πρέπει να ξαναδιαβάσετε την παραπάνω πρόταση αν θέλετε να

κατανοήσετε, έστω και ελάχιστα, το μέγεθος της οργής μας.

Γνωρίζω ότι πολλοί καλοί άνθρωποι δεν βλέπουν άλλη λύση

εκτός από το να ψηφίζουν τους Δημοκρατικούς. Προτιμούν να

τους λένε κι ένα «Σ' αγαπώ» ενώ τους πηδάνε, παρά να πρέπει

να βλέπουν το πρόσωπο του Κτήνους από πάνω τους για τα

επόμενα τέσσερα χρόνια. Το ξέρω αυτό το συναίσθημα. Πείτε

μου ότι μ' αγαπάτε και μπορείτε να μου κάνετε τα πάντα — ακό-

μα και να θάψετε την ταινία μου στους New York Times!

Αλλά αυτοί οι Διστακτικοί Δημοκρατικοί που υποστήριζαν

τον Γκορ ήταν στην πραγματικότητα σύμμαχοι μας. Ήθελαν

πολλά από τα πράγματα που θέλαμε κι εμείς, απλά επέλεγαν ένα

διαφορετικό δρόμο. Κατά τη γνώμη μου, αν νικούσε ο Μπους,

θα 'πρεπε να συνεργαστούμε μ' αυτούς τους καλών προθέσεων

φιλελεύθερους για να σώσουμε τον κόσμο από τον Μπους τον

Ελάχιστο. Δεν ήταν σωστό να τους πούμε να πάνε στο διάβολο.

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 3 0 3

Είπα λοιπόν στο επιτελείο του Νέιντερ: Κοιτάξτε, δεν υπάρ-

χει λόγος να τσαντίζουμε αυτούς τους ανθρώπους — φίλους

μας ή εν δυνάμει φίλους μας. Ο αγώνας μας είναι εναντίον εκεί-

νων που έχουν τ' όνομα Δημοκρατικός - τα κομματικά στελέχη,

τους μεσάζοντες, τους απατεώνες που για κάποιο λόγο δεν κα-

τάφεραν να μπουν στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα, επειδή δεν

διέθεταν αυτό που χρειάζεται για να καταστρέψεις έναν εθνικό

δρυμό, ή να κλείσεις χίλιες βιβλιοθήκες, ή να κόψεις το δωρεάν

πρόγευμα από τα υποσιτισμένα παιδιά στις φτωχογειτονιές του

κέντρου των πόλεων. Πρέπει να έχεις γερό στομάχι για να κά-

νεις τέτοια πράγματα, και πρέπει να το απολαμβάνεις. Όσοι δεν

έχουν, βρίσκουν δουλειά στο Δημοκρατικό Κόμμα.

Ο αγώνας μας δεν ήταν εναντίον της βάσης του κόμματος

που συνέχιζαν να αισθάνονται κάποια απελπισμένη σύνδεση

μ' αυτό που ονομάζεται «Δημοκρατικό Κόμμα». Το γεγονός

ότι εκατομμύρια Αμερικανοί έλπιζαν ακόμα ότι οι Δημοκρατι-

κοί θα εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα τους καλύτερα από

τους Ρεπουμπλικάνους ήταν ένδειξη της δικής μας μάλλον

αποτυχίας να δείξουμε στη χώρα πόσο μοιάζουν τα δύο αυτά

κόμματα - και πώς θα τους πουλάνε σχεδόν πάντα οι Δημο-

κρατικοί.

Οι υπεύθυνοι της εκστρατείας του Νέιντερ μου ζήτησαν να

συμμετέχω σ' αυτή την περιοδεία στις διεκδικούμενες πολιτείες

τις τελευταίες εβδομάδες πριν από τις εκλογές. Αρνήθηκα.

Τους είπα ότι προτιμούσα να δουλέψω σκληρά στις πολιτείες

όπου ο Ραλφ μπορούσε να λάβει πολλές ψήφους χωρίς να θεω-

ρηθεί υπεύθυνος για ενδεχόμενη εκλογή του Μπους. Γιατί να

μη διαθέσουμε τις δυνάμεις μας στη Νέα Υόρκη και στο Τέξας

όπου το αποτέλεσμα είναι ήδη γνωστό; Πείτε στους πολίτες των

συγκεκριμένων πολιτειών να μη σπαταλήσουν τις ψήφους τους

στον Γκορ, δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα. Θα μπορούσαν

όμως να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα αν ο Νέιντερ έπαιρνε ένα

10% των ψήφων.

304 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Δεν είχαν αποφασίσει ν' ακολουθήσουν αυτή τη στρατηγι-

κή. Σεβάστηκαν την απόφαση μου και μου ευχήθηκαν καλή

τύχη.

Προσγειώθηκα στο Ταλαχάσι το μεσημέρι της 23ης Οκτω-

βρίου του 2000. Ένας φοιτητής του Πανεπιστημίου της Φλό-

ριντας, ο αδερφός του και η νύφη του με παρέλαβαν από το αε-

ροδρόμιο, και καθώς περπατούσαμε προς το αυτοκίνητο,

άρχισαν να με ρωτάνε για την «πρόσκληση» που άκουσαν ότι εί-

χα απευθύνει στον Τζεμπ Μπους.

«Όλοι γι' αυτό μιλάνε!» μου είπαν.

«Για ποια "πρόσκληση" μου λέτε;» ρώτησα.

«Αυτή που κάνατε χτες μέσω της εφημερίδας».

Μου έδωσαν ένα φύλλο του κυριακάτικου Tallahassee

Democrat, της καθημερινής εφημερίδας της πόλης, κι εκεί,

στην πρώτη σελίδα ενός ένθετου υπήρχε η τηλεφωνική συνέ-

ντευξη που είχα δώσει από τη Νέα Υόρκη σ' έναν δημοσιογρά-

φο. Μια μεγάλη φωτογραφία μου και ένα απόσπασμα όπου

προκαλούσα τον Κυβερνήτη να εμφανιστεί και να με αντιμετω-

πίσει επί σκηνής εκείνο το βράδυ. Και πολύ μάγκας, δηλαδή!

Είναι πολύ εύκολο να πετάς το γάντι όταν βρίσκεσαι χίλια μίλια

μακριά. Φυσικά, είναι τελείως διαφορετικό όταν βρίσκεσαι

ξαφνικά μόνος σε μια πολιτεία γεμάτη ανθρώπους που δεν φέ-

ρονται ιδιαίτερα ευγενικά στους εξυπνάκηδες βόρειους. Αλλά

δεν σκεφτόμουν τόσο μακριά.

Έφτασα στο πανεπιστήμιο και ξεκίνησα τη συνέντευξη τύ-

που. Ήμουν ταραγμένος. Δεν ήθελα να υπάρξουν παρανοήσεις

γι' αυτά που επρόκειτο να πω.

Είπα στους δημοσιογράφους ότι πρέπει να σταματήσουμε

τον Μπους. Έκανα έκκληση στους πολίτες της Φλόριντας να

ψηφίσουν οπωσδήποτε τον Γκορ, αν αυτός ήταν η επιλογή

τους. Αλλά αν ψήφιζες Νέιντερ, θα 'θελα να το σκεφτείς πολύ

και καλά πριν ρίξεις την ψήφο σου. Ένιωθα ότι πολλά θα δια-

κυβεύονταν στη Φλόριντα. Αν είναι πιο σημαντικό για σας να

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 3 0 5

σταματήσετε τον Μπους, τότε ίσως πρέπει να ψηφίσετε τον

Γκορ. Θα καταλάβαινα και θα σεβόμουν την απόφαση σας.

Οι δημοσιογράφοι ξαφνιάστηκαν κάπως. Γκορ θα ψήφιζα;

Όχι, είπα, θα ψηφίσω Ραλφ. Για μένα, βέβαια, είναι εύκολο —

ζω σε μια πολιτεία την οποία ο Γκορ θα κερδίσει με τεράστια

διαφορά. Αλλά αν ζεις στη Φλόριντα, τα πράγματα είναι διαφο-

ρετικά.

Το ρεπορτάζ που έκανε το γύρο της πολιτείας έλεγε ότι ένας

από τους «διάσημους υποστηρικτές» του Ραλφ Νέιντερ είχε

ανάψει το πράσινο φως για ψήφο υπέρ του Γκορ στη Φλόρι-

ντα, στην περίπτωση που οι ψηφοφόροι πίστευαν ότι αυτό

έπρεπε να κάνουν.

Όταν τελείωσε η συνέντευξη τύπου, πήγα στο μπάνιο και ξέ-

ρασα. Είχε έρθει η ώρα ν' ανέβω στη σκηνή. Ένα πλήθος δύο χι-

λιάδων ατόμων είχε στριμωχτεί στο αμφιθέατρο. Η οργανώτρια

χτύπησε δυνατά την πόρτα. «Πρέπει ν' αρχίσουμε», φώναξε.

«Σε δύο λεπτά», απάντησα. Ξέρασα και πάλι. Άλλο ένα δυνα-

τό χτύπημα στην πόρτα. «Δείξτε τους ένα απόσπασμα από την

εκπομπή μου», είπα. «Σ' ένα λεπτό θα είμαι εντάξει».

Δεν ήξερα αν έφταιγε η τρομακτική πίεση που ένιωθα ή το

χάμπουργκερ που με είχαν κεράσει στο δρόμο προς την πόλη.

Ίσως απλώς να ήξερα ότι οι εκλογές γενικά —και ολόκληρη η

χώρα- ήταν βουτηγμένες μαζί μου στα σκατά, και δεν υπήρχε

διέξοδος για κανένα μας.

Είκοσι λεπτά αργότερα βγήκα στη σκηνή. Οι Πράσινοι ήταν

όλοι καθισμένοι μπροστά, με πλακάτ του Νέιντερ στα χέρια.

Τους είπα, όπως και στο υπόλοιπο κοινό, ότι υπήρχε ένα πικρό

χάπι που ήξερα ότι μερικοί ήθελαν να το καταπιούν. Είπα στο

κοινό: Πρέπει να χρησιμοποιήσετε την κρίση σας — ν' ακολου-

θήσετε τη συνείδηση σας. Να ξέρετε ότι δεν θα μειωθεί η εκτί-

μηση μου για σας αν ψηφίσετε τον Γκορ. Εγώ θα ψήφιζα Νέι-

ντερ, τους είπα, και ανέφερα τους πολλούς λόγους για τους

οποίους ήταν για μένα θέμα συνείδησης. (Δεν θα μπορούσα πο-

306 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

τέ να ψηφίσω κάποιον που πιστεύει στην εκτέλεση άλλων αν-

θρώπων, που πιστεύει ότι πρέπει να συνεχίσουμε τον εβδομαδι-

αίο βομβαρδισμό αμάχων σε άλλες χώρες, που πιστεύει ότι το

κατώτατο ωρομίσθιο πρέπει ν' αυξηθεί μόνο κατά ένα δολάριο,

που θέλει να υπογράψει κι άλλες εμπορικές συμφωνίες σαν τη

NAFTA έτσι ώστε ακόμα περισσότεροι Αμερικανοί να χάσουν

τις δουλειές τους.)

Είπα στο κοινό ότι δεν μπορούσα να ρίξω στην κάλπη το

ψηφοδέλτιο του Γκορ, ενός ανθρώπου που ήθελε να ξοδέψει

περισσότερα χρήματα στο στρατό απ' όσα ο Μπους, που δεν θα

επιδίωκε άμεσα εγγυημένη υγειονομική ασφάλιση για όλους

τους πολίτες, που πίστευε ότι η Τζάνετ Ρίνο39 δεν έκανε καλά

που επέστρεψε τον μικρό Ελιάν Γκονζάλες στην Κούβα. Αυτός

ήταν ο Αλ Γκορ.

Αλλά, τους είπα, καταλαβαίνω το δίλημμα που αντιμετωπί-

ζετε εδώ στη Φλόριντα. Επομένως μην ακούτε τι λέω εγώ, κά-

ντε αυτό που θεωρείτε καλύτερο, και τα υπόλοιπα θα τα βρούμε

μετά. Και ο Θεός να ευλογεί τα παιδιά εδώ μπροστά που στηρί-

ζουν τον Νέιντερ, για το κουράγιο και την αφοσίωση τους, κά-

τι που πολλοί από τους γονείς τους οι οποίοι μεγάλωσαν στη

δεκαετία του '60 έχουν από χρόνια ξεχάσει.

Οι ερωταπαντήσεις που ακολούθησαν την ομιλία, και μια

ακόμα συζήτηση αργότερα στον φοιτητικό σύλλογο με καμιά

διακοσαριά φοιτητές και ακτιβιστές της κοινότητας (ορισμένοι

από τους οποίους είχαν κάνει διαδρομή τριών ωρών για να βρε-

θούν εκεί), ήταν μια δυναμική ανταλλαγή επιχειρημάτων σχετι-

κά με το χειρισμό του επερχόμενου κατακλυσμού. Όταν τελειώ-

σαμε, ήταν πια μιάμιση τα ξημερώματα, πεντέμισι ώρες αφότου

είχα τακτοποιήσει τους λογαριασμούς μου με το χάμπουργκερ.

Έφυγα με την αίσθηση ότι προμηνυόταν καταιγίδα εδώ στη

Φλόριντα, και ότι καλά θα έκανα να βρω ένα καταφύγιο.

Με οδήγησαν στο ξενοδοχείο μου, ένα ασυνήθιστο μικρό

κτήριο που βρισκόταν στον πεζόδρομο του εμπορικού κέ-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 3 0 7

ντρου, που οδηγούσε στο κτήριο της πολιτειακής βουλής.

Άνοιξα την τηλεόραση και παρακολούθησα μια επανάληψη των

βραδινών ειδήσεων. «Βασικός υποστηρικτής του Νέιντερ δη-

λώνει ότι ο Μπους πρέπει να εμποδιστεί, με κάθε τρόπο», είπε ο

παρουσιαστής. Έκλεισα τα φώτα και κοιμήθηκα.

Ξύπνησα στις εξήμισι το πρωί για να προλάβω το αεροπλά-

νο μου. Ένας φοιτητής με περίμενε στη ρεσεψιόν για να με με-

ταφέρει στο αεροδρόμιο. Καθώς πλήρωνα στο ταμείο, ο μικρός

φώναξε: «Μόλις πέρασε ο Κυβερνήτης Μπους».

«Σταματήστε τον», φώναξα - τελείως αυθόρμητα. (Ίσως

ήταν μια ανακλαστική αντίδραση — είτε βρίσκομαι στη Φλόρι-

ντα είτε στο Τέξας όταν ακούω τις λέξεις Κυβερνήτης Μπους

αντιδρώ αυθόρμητα μ' ένα «Σταματήστε τον».) Ο μικρός άνοιξε

την πόρτα και φώναξε: «Κυβερνήτη Μπους, κάποιος θέλει να

σας γνωρίσει». Στο μεταξύ είχα βγει ήδη από το ξενοδοχείο.

Εκεί, στον πεζόδρομο, που έμοιαζε με σκοτεινό σοκάκι αυτά τα

τελευταία λεπτά πριν από το ξημέρωμα, ήταν ο Κυβερνήτης

Τζεμπ Μπους με το σωματοφύλακα του. Ένα μαύρο 4x4 που

κουβαλούσε κι άλλους σεκιουριτάδες σερνόταν στον άδειο δρό-

μο, κάπου δέκα μέτρα πίσω από τον Κυβερνήτη.

Ο Μπους γύρισε να δει ποιος τον ζητούσε και με είδε να

στέκομαι εκεί. Χαμογέλασε με τον χαρακτηριστικό τρόπο των

Μπους κι άρχισε να κινείται προς το μέρος μου. Κινήθηκα κι

εγώ προς αυτόν κι ο σωματοφύλακας πήρε τη γνώριμη στάση

«έτοιμος να σαπίσω στο ξύλο τον αλήτη».

«Κύριε Μουρ», είπε ο Μπους, κουνώντας το κεφάλι του σαν

να τον είχαν υποχρεώσει να φάει για τρίτη μέρα στη σειρά την

ίδια φασολάδα. Άπλωσα το χέρι μου κι ο Μπους ανταποκρίθηκε.

«Ήθελα απλώς να σας χαιρετίσω και να σας σφίξω το χέρι,

Κυβερνήτη», είπα ευγενικά. Το κρατούσε σφιχτά, δεν θα το άφη-

νε μέχρι να πει αυτά που ήθελε. Τα μάτια του ήταν σαν βελόνες

που τρυπούσαν τα δικά μου. Ο σωματοφύλακας πλησίασε.

«Σε πλήρωσαν αρκετά για να 'ρθεις εδώ κάτω;» μου πέταξε

3 0 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ειρωνικά και η μετάφραση ήταν σαφής: «Είσαι άθλιος, Μουρ».

Το στόμα μου ξεράθηκε, η καρδιά μου χτυπούσε τόσο δυνατά

που φοβόμουν ότι ίσως και να την άκουγε.

«Ποτέ δεν είναι αρκετά, Κυβερνήτη, το ξέρετε αυτό», απά-

ντησα, με τα πρώτα λόγια που μπόρεσα να προφέρω. Τι τον εν-

διέφερε ποιος με πλήρωσε ή πόσα; Και ξαφνικά κατάλαβα —

ΑΥΤΟΣ είχε πληρώσει! Ήμουν καλεσμένος του Florida State

University (Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριντας). Γι' αυτό

ήταν εκνευρισμένος: είχε πληρώσει την επίσκεψη μου για να πω

σε χιλιάδες κατοίκους της Φλόριντας -και ειδικά στους ψηφο-

φόρους του Νέιντερ- ότι το σημαντικό ήταν να νικηθεί ο

Μπους. Το στρατόπεδο του Μπους δεν ήθελε να σκέφτονται

έτσι οι Πράσινοι.

Είχε δει τις χθεσινοβραδινές ειδήσεις; Ο Μπους με αγριοκοί-

ταξε και τράβηξε το χέρι του.

«Είναι κι ο Κέβιν μαζί σου;» με ρώτησε ξαφνικά. Τι; Ο Κέβιν;

Ήταν μήπως κάποια συνθηματική φράση για να καταλάβει ο

σωματοφύλακας ότι ήταν ώρα να με τσακίσει; Και τότε κατάλαβα

- ρωτούσε για τον ξάδερφο του, τον Κέβιν Ράφερτι, το σκηνοθέ-

τη που με βοήθησε στο Roger & Me. Είχα να δουλέψω με τον

Κέβιν δώδεκα χρόνια — γιατί με ρωτούσε; Δεν ήξερα τι να πω.

«Ε, όχι, δεν είναι εδώ», ψέλισα.

«Δώσ' του τους χαιρετισμούς μου», είπε.

«Φυσικά», απάντησα.

«Φεύγεις;» ρώτησε.

«Ναι», απάντησα. «Τώρα αμέσως».

«Ωραία».

Μου ξαναχαμογέλασε με τον γνωστό τρόπο των Μπους,

έγνεψε καταφατικά σαν να μου έλεγε στα τσακίδια και μετά έκα-

νε μεταβολή κι έφυγε. Καθώς βάδιζε στο έρημο δρομάκι, προ-

σπάθησα να σκεφτώ κάποια έξυπνη απάντηση, αλλά βρισκόταν

ήδη είκοσι βήματα μακριά μου. Το μαύρο 4x4 κατέβασε το πα-

ράθυρο του, ο στρατιώτης με ζύγισε με το βλέμμα του κι ύστερα

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 309

ξεκίνησε αργά με τ' αυτοκίνητο του. Το πρώτο φως της μέρας

αχνοφαινόταν πάνω από το θόλο του Καπιτωλίου. Ξαναείδα αυ-

τό το μέρος μετά από δύο βδομάδες στην τηλεόραση.

Κάθε φορά που πέφτω πάνω σε κάποιον από τους Μπους,

η εμπειρία είναι πάντα εξευτελιστική και εξουθενωτική. Για κά-

ποιο λόγο φαίνεται να έχουν πάντα το πάνω χέρι. Όταν έπεσα

πάνω στον Τζορτζ Γ. στην Αϊόβα και προσπάθησα να του κάνω

μια ερώτηση για την τηλεοπτική εκπομπή μου, μου φώναξε,

«τράβα να βρεις μια κανονική δουλειά». Ο κόσμος που ήταν

εκεί έσκασε στα γέλια. Δεν ήξερα τι να πω - είχε δίκιο, αυτή δεν

ήταν κανονική δουλειά! Δεν είχα απάντηση.

Τη ημέρα που έπεσα πάνω στον Νιλ Μπους, τον συν-συνω-

μότη του στο σκάνδαλο της Silverado Savings & Loan, στον

οποίο όμως δεν έχει ασκηθεί δίωξη, βρισκόμουν στο λόμπι του

κτηρίου της General Motors στο Ντιτρόιτ κι έδινα μια ραδιο-

φωνική συνέντευξη. Μπήκε μ' εκείνους τους τέσσερις Ασιάτες

— «τραπεζίτες από την Ταϊβάν», μου είπαν αργότερα. Όταν με

είδε, αγρίεψε. Ήμουν ο τελευταίος άνθρωπος που περίμενε να

δει στην General Motors.

«Πού είναι η κάμερα σου;» είπε κοφτά, με τα μάτια του να

χτενίζουν όλο το χώρο.

«Δεν έχω μαζί μου κάμερα σήμερα», είπα δειλά. Ένα πλατύ

χαμόγελο φώτισε το πρόσωπο του.

«Ααα, ο Μάικι δεν έφερε την κάμερα του;» Με πλησίασε και

μου τσίμπησε το μάγουλο. «Τι κρίμαααα». Έφυγε γελώντας και

εξηγώντας στους Κινέζους ποιος ήμουν και πώς ακριβώς μου

την είχε φέρει.

Το μοναδικό μέλος της οικογένειας που έχω καταφέρει να

κατατροπώσω, και το λέω με ντροπή, είναι το μοναδικό κορίτσι

- η αδερφή τους, η Ντόροθι. Όταν τη ρώτησα ποιος από τους

αδελφούς της πίστευε ότι θα κέρδιζε στο διαγωνισμό «Ας δού-

με ποιος θα σκοτώσει περισσότερους θανατοποινίτες», ο Τζορ-

τζ ή ο Τζεμπ, δεν είχε ιδέα τι να μου απαντήσει.

310 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Ήταν φανερά θιγμένη, έμοιαζε πραγματικά πληγωμένη

από το υπονοούμενο ότι τα αδέλφια της είναι ψυχροί δολοφό-

νοι. Έμοιαζε έτοιμη να βάλει τα κλάματα. Ένιωσα τελείως μα-

λάκας. Μπράβο, Μάικ, κατάφερες επιτέλους να τσακίσεις έναν

Μπους!

Φυσικά, υπάρχει άλλος ένας αδελφός Μπους, ο Μάρβιν -

αν και δεν θα το έχετε μάθει από τα ΜΜΕ. Δεν έχω συναντήσει

ποτέ τον Μάρβιν. Δεν έχετε συναντήσει ποτέ τον Μάρβιν. Κανέ-

νας δεν έχει συναντήσει ποτέ τον Μάρβιν. Ένας Θεός ξέρει πού

είναι ή τι κάνει — πέρα από το να σχεδιάζει πώς θα μου τη φέρει.

Μετά απ' αυτή την ανατριχιαστική συνάντηση με τον Τζεμπ,

πήρα το αεροπλάνο μου για το Λος Άντζελες, χωρίς να μπορώ

να σβήσω το περιστατικό από το μυαλό μου. Καθώς προσπα-

θούσα, όμως, ν' ανοίξω τη σακούλα με τα φιστίκια, κάτι σαν

ηλεκτρική εκκένωση με διαπέρασε — και δεν ήταν το κάθισμα

του μπροστινού μου. Ζήτησα ένα από αυτά τα ακριβά δορυφο-

ρικά τηλέφωνα, και κάλεσα τον Ραλφ. Μίλησα στους τρεις

υπεύθυνους της εκστρατείας του, γνωρίζοντας ότι υπήρχε η πι-

θανότητα να μας ακούει κι ο ίδιος.

«Παιδιά», είπα. «Σας έχει περάσει ποτέ από το μυαλό ότι ο

ισχυρότερος άνθρωπος στην Αμερική είναι σήμερα... ο Ραλφ

Νέιντερ;»

Σιγή στην άλλη πλευρά της γραμμής.

«Σοβαρά μιλάω. Το 5% του θα κάνει τη διαφορά. Ο Μπους

θέλει, περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο αυτή τη βδομάδα, θέλει

να τα πάει καλά ο Ραλφ, για να νικήσει αυτός. Και ο Γκορ θέλει

να βρεθεί ο Ραλφ εκτός μάχης για να νικήσει εκείνος. Αν δεν

ήταν στην κούρσα ο Ραλφ, ο Γκορ θα νικούσε. Μόνο ένας άν-

θρωπος παίρνει τις αποφάσεις, μόνο ενός υποψήφιος έχει

πραγματική δύναμη σήμερα. Κι αυτός είναι ο Ραλφ Νέιντερ».

Συνέχισα: «Αλλά μετά τις 7 Νοεμβρίου, αυτή η δύναμη θα

έχει χαθεί. Θα υπάρχει μόνο την επόμενη βδομάδα, καθώς ο

Γκορ και ο Μπους θα βλέπουν όλα τους τα σχέδια να εξαρτώ-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 311

νχαι από τις πράξεις ενός ανθρώπου - του Ραλφ Νέιντερ. Γιατί

να μη χρησιμοποιήσουμε αυτή τη θέση ισχύος για καλό σκοπό;»

«Τι σκέφτηκες;» με ρώτησε κάποιος.

«Ο Ραλφ κρατά στα χέρια του το μέλλον του Γκορ. Γιατί να

μην τηλεφωνήσει στον Γκορ και να του πει, "Κοίτα, αν θέλεις

να γίνεις Πρόεδρος, να τι πρέπει να κάνεις μέχρι αύριο το μεση-

μέρι..." και να δώσει έπειτα στον Γκορ έναν κατάλογο για να

επιλέξει: υγειονομική κάλυψη για όλους, τερματισμό στον ψεύ-

τικο πόλεμο κατά των ναρκωτικών, όχι φοροαπαλλαγές για

τους πλούσιους - οτιδήποτε. Ο Ραλφ δεν θα ζητήσει τίποτα για

τον εαυτό του, ούτε υπουργική θέση, ούτε χρηματοδότηση για

τα σχέδια του. Το μόνο που θέλει είναι να κάνει ο Γκορ το σω-

στό, κι αν ο Γκορ δεσμευτεί δημοσίως ότι θα το κάνει, τότε ο

Ραλφ βγαίνει στην τηλεόραση και λέει: "Περάσαμε το μήνυμα

μας. Βοηθήσαμε τον Γκορ να κατανοήσει την ανάγκη για το ένα

ή το άλλο ζήτημα. Άρα, την επόμενη Τετάρτη, αν ζείτε σε πολι-

τεία όπου το αποτέλεσμα είναι αμφισβητούμενο και υποστηρί-

ζετε εμένα, σας καλώ να ψηφίσετε τον Γκορ. Χρειάζομαι όμως

τις ψήφους των υπολοίπων στις υπόλοιπες σαράντα πολιτείες,

προκειμένου να χτίσουμε ένα βιώσιμο τρίτο κόμμα για να δια-

τηρήσουμε την πίεση στον Γκορ."»

«Μ' άλλα λόγια, ν' ανακηρυχτεί νικητής! Άλλωστε, ο λόγος

που ο Ραλφ κατέβηκε στις εκλογές -για να προωθήσει το πολι-

τικό και κοινωνικό πρόγραμμα μας— θα έχει επιτευχθεί».

«Τι λέτε;»

«Δεν θα μπορέσουμε να πάρουμε το 5% αν δεν πάρουμε

όσες ψήφους μπορούμε σε όλες τις πολιτείες», απάντησε ο

υπεύθυνος της εκστρατείας. «Δεν μπορούμε ν' απαρνηθούμε

ούτε μια ψήφο εδώ όπου είμαστε».

«Αλλά την επομένη μέρα του 5%», απάντησα, «θα είναι το

μόνο που θα έχετε — πέντε τα εκατό των ψήφων και μηδέν τα

εκατό της ισχύος! Σήμερα, όμως, εσείς -εμείς- έχουμε στα χέ-

ρια μας όλη τη δύναμη. Ο ένας υποψήφιος χρειάζεται την κά-

312 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

θοδο Νέιντερ, ο άλλος όχι. Αυτές οι εκλογές θα κριθούν σε μία

ή δύο ποσοστιαίες μονάδες. Ο Ραλφ μπορεί να πάρει οτιδήποτε

μεταξύ του δύο και του πέντε τα εκατό. Σήμερα, αυτή τη στιγ-

μή, εσείς και ο Ραλφ θ' αποφασίσετε ποιος θα είναι ο επόμενος

Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ποτέ άλλοτε δεν θα έχετε

τόση δύναμη στα χέρια σας».

Ένας παλιός σύντροφος του Νέιντερ που συμμετείχε στη

συνομιλία κατάλαβε τι προσπαθούσα να πω. «Μα δεν θα κατα-

φέρεις ποτέ να πείσεις τον Ραλφ να υποχωρήσει τώρα», είπε.

«Θα φανεί σαν να τα παράτησε μόλις δυσκόλεψαν τα πράγμα-

τα. Επίσης, οι Δημοκρατικοί του έχουν συμπεριφερθεί με τόση

έλλειψη σεβασμού, ώστε δεν θα τον πείσεις ποτέ να τους βοη-

θήσει σε οτιδήποτε.

«Επίσης», συνέχισε, «τι σε κάνει να πιστεύεις ότι ο Γκορ θα

κρατούσε την υπόσχεση του; Αυτοί οι άνθρωποι δεν κρατάνε

καμιά υπόσχεση».

«Και τα χιλιάδες παιδιά από τα πανεπιστήμια που δούλεψαν

τόσο σκληρά;» πετάχτηκε ο διευθυντής της εκστρατείας. «Οι

δεκάδες χιλιάδες που ήρθαν στις συγκεντρώσεις που μιλήσατε

εσύ κι ο Ραλφ; Τι θ' απογίνουν αυτοί; Είναι η πρώτη εκλογική

εμπειρία τους - και ο υποψήφιος στον οποίο έδωσαν τα πάντα

αποχωρεί λίγο πριν από το τέλος. Δεν μπορείς να τους το κάνεις

αυτό. Το μόνο που θα καταφέρεις θα είναι να μετατραπούν σε

κυνικούς ενήλικες που δεν θα θελήσουν ποτέ ξανά να εμπλα-

κούν σ' εκλογές».

Αυτό ήταν ένα σοβαρό επιχείρημα. Το τελευταίο που θα

ήθελα ήταν να ενισχύσω τις κυνικές ορδές των ενηλίκων που

ούτε καν ενδιαφέρονταν να ψηφίσουν.

«Μα», ανταπάντησα, «δεν υπάρχει κάποιος τρόπος να το κά-

νουμε έτσι ώστε να γίνει αποδεκτό γι' αυτό που πραγματικά εί-

ναι — μια νίκη για τους Πράσινους, για τον Ραλφ, για όσους

έχουν δουλέψει γι' αυτόν, γιατί αν υποχρεώσουμε τον Γκορ ν'

αλλάξει τη θέση του, θα έχουμε πετύχει κάτι που δεν θεωρού-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 3 1 3

σαμε ποτέ δυνατό; Μοιάζει κάπως μ' εκείνο το υπερσυντηρητι-

κό κόμμα του Ισραήλ που έχει μόνο πέντε έδρες στο κοινοβού-

λιο, αλλά οι πέντε ψήφοι του είναι πάντα απαραίτητες για το

σχηματισμό κυβέρνησης πλειοψηφίας. Όποιο κόμμα τους

υποσχεθεί ότι θα πραγματοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος του

προγράμματος τους παίρνει και την ψήφο τους. Αν συμπρά-

ξουν με τους φιλελεύθερους για το σχηματισμό κυβέρνησης, οι

υπερσυντηρητικοί ψηφοφόροι τους δεν αγανακτούν, ούτε τους

κατηγορούν ότι ξεπουλήθηκαν. Ακριβώς το αντίθετο — τους

υποδέχονται σαν ήρωες γιατί, παρόλο που έχουν μόνο πέντε

ψήφους, επιτυγχάνουν πάντα αυτό που θέλουν».

Πολύ βαθυστόχαστο αυτό, σκέφτηκα. Διδασκαλία πολιτι-

κής επιστήμης στα τριάντα χιλιάδες πόδια!

«Μάικ», απάντησε μια φωνή στο τηλέφωνο. «Είσαι καλά;

Εδώ δεν είναι ισραηλινή βουλή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες εί-

σαι. Εδώ δεν λειτουργούν τα πράγματα μ' αυτό τον τρόπο. Θα

τον σταυρώσουν τον Ραλφ αν στηρίξει τον Γκορ, και θα σταυ-

ρώσουν τον Γκορ αν αλλάξει τις θέσεις του λίγες μέρες πριν από

τις εκλογές. Δεν πρόκειται να γίνει».

Τους είπα ότι καταλάβαινα. Τους υπενθύμισα ότι δεν χρεια-

ζόταν ν' αποχωρήσει ο Ραλφ, απλώς να δώσει τις ψήφους του

στον Γκορ σε ορισμένες αμφισβητούμενες πολιτείες, αυτό είναι

όλο. Ο Γκορ θα του χρωστούσε ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ από τη στιγμή

που θα έμπαινε στον Λευκό Οίκο. Θα είχαμε την πίτα ολόκλη-

ρη και το σκύλο χορτάτο.

Κανένας δεν έδειχνε να ενδιαφέρεται για την πίτα.

Τους ευχαρίστησα που με άκουσαν κι έκλεισα την αξίας 140

δολαρίων συνομιλία μου. Μετά βυθίστηκα στη θέση μου και

παράγγειλα ένα ποτό, κάτι που δεν είχα ξανακάνει σ' αεροπλά-

νο. Κάπου πάνω από το Τέξας με πήρε ο ύπνος.

Αυτό που έγινε στις 7 Νοεμβρίου 2000 θα έχει πάντα τη θέ-

ση του στα βιβλία της ιστορίας. Ο Νέιντερ έπαιρνε 6% στις δη-

μοσκοπήσεις την παραμονή της άφιξης μου. Την επομένη της

314 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

αναχώρησης μου, το ποσοστό του είχε πέσει στο 4%. Και τη μέ-

ρα των εκλογών έφτασε στο 1,6% των ψήφων. Αλλά αυτό αντι-

προσώπευε 97.488 ψήφους για τον Νέιντερ στη Φλόριντα. Θ'

άλλαζαν τουλάχιστον σε πεντακόσιους τριάντα οκτώ απ' αυ-

τούς τους ψηφοφόρους την επιλογή τους αν γνώριζαν στις 7

Νοεμβρίου ότι οι δικές τους ψήφοι θα έκαναν τη διαφορά; Φυ-

σικά και θα το έκαναν.

Είμαι περίεργος, όμως, για ποιο λόγο όσοι ενοχλήθηκαν από

τον Νέιντερ δεν έχουν στρέψει το θυμό τους και στους υπόλοι-

πους υποψήφιους της αριστεράς που υπήρχαν στο προεδρικό

ψηφοδέλτιο της Φλόριντας - στον Ντέιβιντ Μακ Ρέινολντς του

Σοσιαλιστικού Κόμματος που πήρε 622 ψήφους, στον Τζέιμς

Χάρις του Κόμματος Σοσιαλιστών Εργατών που πήρε 562 ψή-

φους, ή στη Μόνικα Μούρχεντ του Παγκόσμιου Κόμματος

Εργαζομένων που πήρε 1804 ψήφους. Σίγουρα θα βρίσκονταν

538 ψηφοφόροι στη συγκεκριμένη ομάδα ψηφοφόρων που θα

είχαν κρατήσει τη μύτη τους και θα ψήφιζαν Γκορ αν γνώριζαν

ότι ο Μπους και τα φιλαράκια του θα καθάριζαν τις εκλογές.

Προσωπικά, αυτήν θεωρώ υπεύθυνη - τη Μόνικα Μούρχεντ.

Ήταν ένα από τα διδάγματα της δεκετίας του '90. Πάντα υπάρ-

χει μια Μόνικα.

Άρα κατηγορήστε τη Μόνικα! Μην κατηγορείτε τον Ραλφ!

Και μην κατηγορείτε εμένα.

Ή μάλλον κατηγορήστε με. Ναι, αν οι Δημοκρατικοί επιμέ-

νουν ν' αποδίδουν τόση δύναμη στους Πράσινους, τότε ίσως

πρέπει να το αποδεχτούμε. Ναι, εμείς ήμασταν! Εμείς το κάνα-

με! Είμαστε ο τρομερός Θορ, ο πανίσχυρος και παντογνώστης!

Θα καταστρέψουμε τα πάντα στο διάβα μας! Αλλάξτε συμπερι-

φορά γιατί θα σας κάνουμε στάχτη! Δεν ήμασταν εμείς που

εγκαταλείψαμε το Δημοκρατικό Κόμμα - ΕΣΕΙΣ το κάνατε.

Εσείς μας παρατήσατε, όπως και όσους πίστευαν κάποτε ότι οι

Δημοκρατικοί είχαν ορισμένες αξίες, όπως τον αγώνα για τα δι-

καιώματα των εργαζομένων. Εσείς όμως πηδήξατε στο κρεβάτι

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι Ο Λ Ε 315

μαζί με τους Ρεπουμπλικάνους, και δεν είχαμε άλλη επιλογή

παρά ν' ακολουθήσουμε τη συνείδηση μας και να ψηφίσουμε

τον Ραλφ Νέιντερ. ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΥ ΘΟΡ!

Άρα, ναι, ΕΜΕΙΣ σας στερήσαμε τον Λευκό Οίκο. ΕΜΕΙΣ

σας διώξαμε από την Ουάσιγκτον. Κι ΕΜΕΙΣ θα το ξανακάνου-

με. Διαθέτουμε πάνω από ενιακόσια γραφεία στα πανεπιστήμια.

Διαθέτουμε μια ταχυδρομική λίστα που υπερβαίνει τους

200.000 μαχητικούς, ενεργούς εθελοντές. Κερδίσαμε είκοσι δυο

αναμετρήσεις σε όλη τη χώρα στις εκλογές του Νοεμβρίου, οι

εκλεγέντες ενώθηκαν με τους υπόλοιπους πενήντα τρεις εκλεγ-

μένους Πράσινους που κατέχουν διάφορα αξιώματα σε ολόκλη-

ρη τη χώρα. Από τον περασμένο Νοέμβριο, οι Πράσινοι έχουν

κερδίσει άλλες δεκάξι εκλογές, ανεβάζοντας σε ενενήντα ένα τον

συνολικό αριθμό των Πράσινων που κατέχουν αιρετό αξίωμα

στην Αμερική. Πέντε πόλεις στην Καλιφόρνια έχουν σήμερα

δήμαρχο των Πράσινων. Και, το κυριότερο, ο αριθμός των Αμε-

ρικανών που ψήφισαν τον Νέιντερ το 2000, αυξήθηκε κατά ένα

τεράστιο 500% σε σχέση με τις εκλογές του '96.

Είναι ένα αναπτυσσόμενο κίνημα. Και δεν έχει να κάνει μόνο

με το κόμμα των Πράσινων. Διάβολε, δεν είμαι καν μέλος!

Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν βαρεθεί τους Δη-

μοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικάνους και θέλουν να έχουν

μια πραγματική επιλογή. Γι' αυτό ένας επαγγελματίας παλαι-

στής εκλέχτηκε κυβερνήτης της Μινεσότα. Γι' αυτό το μοναδι-

κό μέλος του Κογκρέσου από την πολιτεία του Βερμόντ είναι

ανεξάρτητος (όπως και ένας από τους γερουσιαστές του). Θα

υπάρξουν περισσότεροι ανεξάρτητοι στα χρόνια που έρχονται,

δεν γίνεται αλλιώς. Αλλά στην πραγματικότητα, δεν είναι αυτή

η αλήθεια. Οφείλεται στις πράξεις ή τις μη πράξεις του Δημο-

κρατικού-Ρεπουμπλικανικου Κόμματος.

Τρέξτε, λοιπόν, να σωθείτε — βγαίνω από την καλύβα μου!

Βαρέθηκα απλώς να «επιβιώνω», ν' ακούω μαλακίες από τους

κλαψιάρηδες, που δεν θα βρεθούν ποτέ στην πρώτη γραμμή

316 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

για ν' αγωνιστούν, κινδυνεύοντας να συλληφθούν, να δέχονται

γκλοπιές στο κεφάλι, ν' αφιερώνουν κάθε βδομάδα μερικές

ώρες από το χρόνο τους για να είναι πολίτες, την υψηλότερη τι-

μή στη δημοκρατία μας.

Θέλω να ξεπεράσουμε όλοι τους φόβους μας και να πάψου-

με να συμπεριφερόμαστε λες και ο στόχος μας στη ζωή είναι

απλώς και μόνο να επιβιώνουμε. Η «επιβίωση» είναι για τους

άχρηστους και τους διαγωνιζομένους σε τηλεπαιχνίδια που

βρίσκονται αβοήθητοι στη ζούγκλα ή σ' ένα ερημονήσι. Εσείς

δεν είστε αβοήθητοι. Το μαγαζί σας ανήκει. Οι κακοί δεν είναι

παρά ένα μάτσο βλάκες, ηλίθιοι λευκοί. Κι εμείς είμαστε πολύ

περισσότεροι απ' αυτούς. Χρησιμοποιήστε τη δύναμη σας.

Αξίζετε κάτι καλύτερο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο επίλογος αυτός γράφτηκε για την αγγλική έκδοση του βιβλίου

και αφού είχαν μεσολαβήσει τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου.

Ίσως το χειρότερο που συμβαίνει όταν έχεις έναν πρόεδρο

που κανένας δεν έχει εκλέξει είναι ότι, σε μια στιγμή εθνικής

κρίσης, οφείλουμε ν' αναρωτηθούμε ποια συμφέροντα εξυπη-

ρετεί. Μια και δεν κυβερνά με τη θέληση του λαού, αλλά μ'

εκλογική απάτη, δεν είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι «ο λαός»

δεν βρίσκεται απαραίτητα πρώτος στον κατάλογο των προτε-

ραιοτήτων του «Προέδρου» Τζορτζ Γ. Μπους;

Η έναρξη της χειρότερης επίθεσης που υπέστησαν οι Ηνω-

μένες Πολιτείες στο έδαφος τους από ξένους εχθρούς στη διάρ-

κεια μιας μέρας σημειώθηκε στις 8:45 π.μ., ώρα Νέας Υόρκης,

στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Μια και οι λεπτομέρειες των

όσων έγιναν εκείνη τη μέρα είναι τώρα τόσο γνωστές όσο και τα

γεγονότα της 7ης Δεκεμβρίου του 1941 ή της 1ης Σεπτεμβρίου

του 1939, δεν θα επαναλάβω τον αριθμό των αεροπλάνων που

χρησιμοποιήθηκαν, τον αριθμό των διαμελισμένων πτωμάτων,

ή τον αριθμό των αποχαιρετιστήριων τηλεφωνημάτων σε αγα-

πημένους από κινητά μέσα από τα αεροπλάνα που εκτελούσαν

3 1 8 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

αποστολές αυτοκτονίας εναντίον του Παγκόσμιου Κέντρου

Εμπορίου και του Πενταγώνου.

Αυτό που θα ήθελα να κάνω, καθώς τελειώνει το βιβλίο, εί-

ναι να θέσω μερικά συγκεκριμένα ερωτήματα στον Αρχιστράτη-

γο μας, ο οποίος, επειδή χρίστηκε πρόεδρος από τους φίλους

του μπαμπά του στο Ανώτατο Δικαστήριο, πιστεύει ότι δεν είναι

υπόλογος σε κανέναν. Ωστόσο, τρεις χιλιάδες άνθρωποι πέθα-

ναν εκείνη τη μέρα, και κάτι σ' αυτό το τραγικό γεγονός δεν μου

κάθεται καλά, όπως και σε πολλούς άλλους ακόμα.

Λοιπόν, κύριε Μπους, μπορείς, σε παρακαλώ, να μου εξη-

γήσεις τα παρακάτω:

Ι. Είναι αλήθεια ότι η οικογένεια Μπιν Λάντεν χρηματοδοτούσε

πάνω από είκοσι χρόνια την οικογένεια Μπους; Σύμφωνα με

τους New York Times, η πρώτη σου πετρελαϊκή επιχείρηση

το 1979, μια εταιρεία ονόματι Arbusto, χρηματοδοτήθηκε κα-

τά ένα μέρος από τους Μπιν Λάντεν. Οι Μπιν Λάντεν υπήρ-

ξαν επενδυτές στην εταιρεία του πατέρα σου, την Carlyle

Group, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στρατιωτικών εργο-

λαβιών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τέτοιες περίεργες συμπτώ-

σεις χρειάζονται κάποια εξήγηση.

2. Λες ότι ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν ο εγκέφαλος πίσω από

τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Αλλά πάμπολλα ρεπορ-

τάζ έχουν επισημάνει ότι αυτός ο «διαβολικός άνθρωπος»

βρισκόταν σε κατάσταση διάλυσης εκείνη την περίοδο, κα-

θώς δεν λειτουργούσαν τα νεφρά του. Υποστηρίζεις ότι ένας

άνθρωπος συνδεδεμένος με μηχάνημα αιμοκάθαρσης, σε μια

σπηλιά κάπου στο Αφγανιστάν, έλεγχε όλη αυτή την επιχεί-

ρηση;

3. Το 1997 το BBC παρουσίασε ένα ρεπορτάζ σχετικά με ηγετι-

κά στελέχη των Ταλιμπάν που πήγαν στο Χιούστον του Τέ-

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 319

ξας, την εποχή που εσύ ήσουν κυβερνήτης, και συναντήθη-

καν με διευθυντικά στελέχη πετρελαϊκών εταιρειών από την

Unocal, προκειμένου να συζητήσουν την κατασκευή αγωγού

κατά μήκος του Αφγανιστάν. Μια από τις μελέτες για τη δυ-

νατότητα κατασκευής του αγωγού έγινε από την Enron, το

μεγαλύτερο χορηγό των προεκλογικών εκστρατειών σου, τό-

σο για κυβερνήτης όσο και για πρόεδρος. Η Halliburton

ήταν μια από τις εταιρείες που θα συμμετείχαν στην κατα-

σκευή του αγωγού. Πρόεδρος της Halliburton εκείνη την

εποχή ήταν ο Ντικ Τσένι, ο αντιπρόεδρος σου. Για ποιο λόγο

φιλοξενούσε η πολιτεία σου αυτές τις συναντήσεις με τους

εκπροσώπους ενός τρομοκρατικού καθεστώτος; Τι απέγινε η

συμφωνία για τον αγωγό;

4. Σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου, τις ημέρες και τις

εβδομάδες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, επέτρεψες σ' ένα σα-

ουδαραβικό τζετ να παραλάβει από διάφορες τοποθεσίες

εντός των Ηνωμένων Πολιτειών σχεδόν είκοσι πέντε μέλη

της οικογένειας των Μπιν Λάντεν καθώς και συνεργάτες τους

και να τους βγάλει από τη χώρα. Δεν έγινε καμία σοβαρή

ανάκριση από την αστυνομία ή το FBI, ούτε συγκλήθηκε κά-

ποιο σώμα ενόρκων για να διαπιστώσει τι γνώριζαν αυτοί οι

συγγενείς. Αντ' αυτού, και μέσα σε όλο αυτό το χάος, ενώ η

υπόλοιπη Αμερική δεν μπορούσε να ταξιδέψει με αεροπλά-

νο, βρήκες το χρόνο ν' ασχοληθείς για την ασφάλεια των

Μπιν Λάντεν. Γιατί έτυχαν αυτής της εξαιρετικής αντιμετώπι-

σης οι Σαουδάραβες και οι Μπιν Λάντεν;

5. Τουλάχιστον δεκαπέντε από τους δεκαεννιά αεροπειρατές

ήταν από τη Σαουδική Αραβία. Εσύ, όμως, βομβάρδισες το

Αφγανιστάν. Μήπως αστόχησες; Ή ήταν πολύ δύσκολο να

στραφείς εναντίον της χώρας που προμηθεύει το 2 5 % της

βενζίνης μας και περιλαμβάνει τόσους πολλούς συνεργάτες

3 2 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

του μπαμπά σου; Προσπαθώ απλώς να καταλάβω ποια ακρι-

βώς είναι η αξία τριών χιλιάδων ζωών. Με πόσες δεξαμενές

πετρελαίου ισοδυναμούν;

6. Αμέσως μόλις ολοκληρώθηκε ή εκστρατεία σου για τον έλεγ-

χο του Αφγανιστάν, τοποθέτησες ως «προσωρινό ηγέτη»

έναν πρώην σύμβουλο πετρελαϊκών εταιρειών. Στη συνέχεια

διόρισες στη θέση του πρεσβευτή μας στο Αφγανιστάν έναν

πρώην σύμβουλο της Unocal. Μέσα σε λίγους μήνες υπο-

γράφηκε μια νέα συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού

κατά μήκος του Αφγανιστάν. Τώρα που πήρες αυτό που

ήθελες, μπορούν τα στρατεύματα να επιστρέψουν στην πα-

τρίδα;

Οι ερωτήσεις αυτές πρέπει να γίνουν στον Τζορτζ Γ. Μπους.

Αλλά ποιος θα τις κάνει; Ποιος θ' απαιτήσει να λάβει τις απα-

ντήσεις; Ο νωθρός, υπάκουος Τύπος, που στο μεγαλύτερο πο-

σοστό του βρίσκεται στην ιδιοκτησία λίγων πλουσίων, που όλοι

συνεισέφεραν στην εκστρατεία του Μπους; Ή το κόμμα της

αντιπολίτευσης που σπαταλά περισσότερο χρόνο προσπαθώ-

ντας να μιμηθεί τους Ρεπουμπλικάνους και χρηματοδοτείται

από τους ίδιους πλούσιους ανθρώπους που κατέχουν και τα

ΜΜΕ; Ποια ελπίδα υπάρχει για μας, όταν ακόμα και κάποιες

βασικές ερωτήσεις δεν μπορούν να γίνουν;

Προκειμένου να μη γίνουν γνωστά όλα τα παραπάνω, η κυ-

βέρνηση του Μπους έχει χρησιμοποιήσει τις επιθέσεις της

11 ης Σεπτεμβρίου ως δικαιολογία για ν' αρχίσει να κουρελιάζει

το Σύνταγμά μας και να εξαλείψει τις πολιτικές ελευθερίες μας.

Δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή για να το κάνουν αυτό. Ο λαός

ζει σε μια κατάσταση πανικού. Κανένας δεν ξέρει πού θα γίνει η

επόμενη επίθεση.

Ο λαός της Βρετανίας γνωρίζει αυτό το φόβο. Μερικές βόμ-

βες στο Λονδίνο και ξαφνικά παραχωρούνται στην κυβέρνηση

Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ 321

κάθε μορφής εξουσίες προκειμένου να καταπολεμήσει την

«τρομοκρατία». Κανένας δεν έχει το χρόνο να ρωτήσει για την

τρομοκρατία που υποδαυλίζεται από την κυβέρνηση ή αν μπο-

ρεί ν' αποτελέσει παράγοντα ο οποίος να εξηγεί όλη αυτή την

καταστροφή και το θάνατο. Πόσοι Ιρλανδοί συνελήφθησαν και

καταδικάστηκαν χωρίς να είναι ένοχοι; Πόσοι Ιρλανδοί δολο-

φονήθηκαν από πράκτορες της Βρετανικής κυβέρνησης; Ίσως

να μην το μάθουμε ποτέ. Δεν ορίζεται έτσι η ελεύθερη και ανοι-

χτή κοινωνία.

Κι έτσι έχουμε τώρα τον πόλεμο του Μπους κατά της τρομο-

κρατίας. Η ιδανική δικαιολογία για ν' αποσπάσει την προσοχή

των ανθρώπων από τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετω-

πίζει σήμερα ο κόσμος. Ο Τόνι Μπλερ, ένας σχεδόν τέλειος

κλώνος του Μπιλ Κλίντον, βρήκε τώρα τον νέο καλύτερο φίλο

του στο πρόσωπο του Τζορτζ Γ. Μπους. Ίσως απλώς να του

αρέσει πόσο απίστευτα ιδιοφυής μοιάζει κάθε φορά που στέκε-

ται δίπλα στον Μπους. Ποιος θα μπορούσε να τον κατηγορή-

σει; Την ώρα που ο Μπους προσπαθεί να μιλήσει στη μητρική

του γλώσσα και το μόνο που καταφέρνει είναι να εκτοξεύει

ασυναρτησίες, ο Μπλερ απλώς στέκεται δίπλα του και χαμογε-

λά ειρωνικά. Ο κύριος Μπλερ θα έκανε μεγάλο καλό σε ολό-

κληρο τον κόσμο αν έκοβε τα γελάκια και έλεγε στον Μπους ότι

δεν θα στηρίξει άλλες εξορμήσεις για να βοηθήσει τα φιλαρά-

κια του μπαμπά.

Ο Τζορτζ Όργουελ το είχε προβλέψει όταν έγραφε το 1984.

Αυτό που οι περισσότερι άνθρωποι θυμούνται απ' αυτό το βι-

βλίο είναι ο Μεγάλος Αδελφός. Αλλά ακόμα πιο επίκαιρο σήμε-

ρα είναι το κομμάτι που εξηγεί ότι ο Ηγέτης χρειαζόταν ένα

«μόνιμο πόλεμο». Έπρεπε να έχει τους πολίτες σε καθεστώς

διαρκούς φόβου, ώστε να του δώσουν την εξουσία που επιθυ-

μούσε. Ο λαός ήθελε να ζήσει, κι έτσι εκχώρησε τις ελευθερίες

και τα δικαιώματα του. Φυσικά, ο μοναδικός τρόπος που θα

μπορούσε να συμβεί αυτό, θα ήταν να πιστέψουν πραγματικά

322 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

ότι ο εχθρός βρίσκεται παντού και ότι θα κινδύνευαν να πεθά-

νουν ανά πάσα στιγμή.

Το κόλπο έπιασε στο βιβλίο και πιάνει και σήμερα. Το μονα-

δικό πράγμα που θα το σταματήσει είναι αν απορρίψουμε, συ-

νολικά και χωρίς υπεκφυγές, τα ψέματα που μας σερβίρουν.

Δεν είναι τώρα η ώρα να τα παρατήσουμε. Δεν πρέπει να ξεχνά-

με ότι είμαστε περισσότεροι απ' αυτούς. Πάντα είχαμε τη δύνα-

μη και πάντα θα την έχουμε. Το θέμα είναι απλώς να μη φοβό-

μαστε και ν' αποφασίσουμε να τη χρησιμοποιήσουμε.

ΠΗΓΕΣ

Κεφάλαιο Ι - Ένα πολύ αμερικάνικο πραξικόπημα

Οι πληροφορίες σχετικά με την αντιπαράθεση της γυναίκαςτου Τζεμπ Μπους με το τελωνείο βρίσκονται στο περιοδικόThe Hill, «Gov. Jeb Bush: Florida Republican is Younger, Taller,and More Partisan than George W.», Marcia Gelbart, 30 Ιου-λίου 2000.

Η έρευνα σχετικά με τον κατάλογο των αποκλεισμένωνψηφοφόρων δημοσιεύτηκε στο The Nation, «Florida's"Dissapeared Voters": Disfranchised by the GOP», GregoryPalast, 5 Φεβρουαρίου 2001, στο The Nation, «How the GOPGamed the System in Florida», John Lantigua, 30 Απριλίου2001, στους Los Angeles Times, «Florida Net Too Wide inPurge of Voter Rolls», Lisa Getter, 21 Μαΐου 2001 και στοSalon.com, «Eliminating Fraud or Democrats?», Anthony York,8 Δεκεμβρίου 2000.

Τα προβλήματα με τα αστυνομικά μπλόκα σε ορισμέναεκλογικά τμήματα αναλύονται στους New York Times,

«Contesting the Vote: Black Voters; Arriving at Florida VotingPlaces, Some Blacks Found Frustration», Mireya Navarro καιSomini Sengupta, 30 Νοεμβρίου 2000, και επίσης στη

324 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Washington Post, «Irregularities Cited In Fla. Voting; Blacks

Say Faulty Machines, Poll Mistakes Cost Them Their Ballots»,

Robert E. Pierre, 12 Δεκεμβρίου 2000.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων συνεδρίασε το Φεβρουάριο

με θέμα την πρόωρη ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμά-

των, όπως δημοσίευσε η Washington Post, «Election Coverage

Burned to a Crisp; House Grills Networks' "Beat the Clock"

Approach», Howard Kurtz, 15 Φεβρουαρίου 2001.

Η συγγενική σχέση με τον Μπους αναφέρεται από το

Associated Press, «Fox Executive Spoke Five Times with Cousin

Bush on Election Night», David Bauder, 12 Δεκεμβρίου 2000

και από τη Washington Post, «Bush Cousin Made Florida Vote

Call for Fox News», Howard Kurtz, 14 Νοεμβρίου 2000.

Σειρά άρθρων στους New York Times κατέγραψαν το

χρονικό της καταμέτρησης των ψηφοδελτίων όσων απουσία-

ζαν στο εξωτερικό: «How Bush Took Florida: Mining the

Overseas Absentee Vote», David Barstow και Don Van Natta

Jr., 14-15 Ιουλίου 2001, «How the Ballots Were Examined», 15

Ιουλίου 2001, «House Republicans Pressed Pentagon for E-

mail Adresses of Sailors», C.J. Chivers, 15 Ιουλίου 2001,

«Timely but Tossed Votes Were Slow to Get to The Ballot Box»,

Michael Cooper, 15 Ιουλίου 2001, και «Lieberman Put

Democrats in Retreat on Military Vote», Richard L. Berke, 15

Ιουλίου 2001. Μετά τη δημοσίευση των άρθρων, η Κάθριν

Χάρις επέτρεψε τον έλεγχο των σκληρών δίσκων της, όπως

αναφέρει το Associated Press: «Computer Analysts Gain Access

to Secretary of State Katherine Harris' Computers», David

Royse, 1 Αυγούστου 2001, και οι New York Times, «Florida

Gives Computers in November Election to News Groups for

Inspection», Dana Canedy, 2 Αυγούστου 2001.

Η στιγμή της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου

δημοσιεύεται στο The Nation, «The God That Failed; Florida

Supreme Court's Rulings on the Presidential Elections»,

Π Η Γ Ε ! 325

Herman Schwartz, 1 Ιανουαρίου 2001- CNN Saturday

Morning News Transcripts, 08.00, 9 Δεκέμβρη 2000- ABC

News Special Report, 2.47 μ.μ., 9 Δεκεμβρίου 2000.

Η δήλωση της δικαστίνας Ο' Κόνορ σχετικά με τη συντα-

ξιοδότηση της περιλαμβάνεται σε ρεπορτάζ του Newsweek,

«The Truth Behind the Pillars», Evan Thomas και Michael

Isikoff, 25 Δεκεμβρίου 2000.

Οι πληροφορίες σχετικά με τις σχέσεις Ανωτάτου Δικαστη-

ρίου και Κυβέρνησης προέρχονται από τους JVew York Times,

«Contesting the Vote: Challenging a Justice», Christopher

Marquis, 12 Δεκεμβρίου 2000, και τη Chicago Tribune,

«Justice Scalia's Son a Lawyer in Firm Representing Bush Before

Top Court», Jill Zuckman, 29 Νοέμβρη 2000.

Η δήλωση του Σκάλια περιέχεται στο κείμενο της απόφα-

σης: Supreme Court of the United States, No. 00-949

(00A504) George W. Bush etal. v. Albert Gore Jr. era!., Scalia

J. concurring opinion. 531 US - (2000), 9 Δεκεμβρίου 2000.

Η κομματική μεταστροφή της Τερέζας Λε Πορ αποκαλύ-

πτεται από την Orlando Sun-Sentinel, «Dissapointed, Lepore

leaves Democrats», Brad Hahn, 9 Μαΐου 2001.

Μια από τις καλύτερες συνολικές μελέτες με τις εκτεταμένες

παρανομίες και προσπάθειες για την αφαίρεση του εκλογικού

δικαιώματος από τους μαύρους πολίτες της Φλόριντας υπάρ-

χει στην έκθεση της United States Commission of Civil Rights,

«Voting Irregularities in Florida During the 2000 Presidential

Election», 8 Ιουνίου 2001. Υπάρχει επίσης στην ιστοσελίδα:

www. usccr.gov/vote2000/flmain.htm.

Το ιστορικό του Τσένι στο θέμα των εκτρώσεων υπάρχει

στην Boston Globe, «Conservative Tilt in Congress Merged with

a Moderate's Style», Michael Kranish, 26 Ιουλίου 2000, στους

Los Angeles Times, «Would Vote differently on ERA, Head

Start, not Mandela», Michael Finnegan, 31 Ιουλίου 2000, και

στο CNN.com, «Dick Cheney voted conservative, played

326 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

moderate», 24 Ιουλίου 2000. Η εμπειρία του Τσένι από το

υπουργείο Αμύνης αναφέρεται στο επίσημο βιογραφικό του στο

www.defenselink.mil/specials/secdef_histories/bios/cheney.htm

. Οι επενδύσεις του Τσένι σε μετοχές αναφέρονται αναλυτικά

στο Forbes.com «Top of the News: O'Neill to Sell», Dan

Ackman, 26 Μαρτίου 2001, στο www.corpwatch.org,

«Cheney's Oil Investments and the Future of Mexico's

Democracy», Martin Espinoza, 8 Αυγούστου 2000, στη

Sacramento Bee, «A Go-Round on Foreign Policy Ride», Molly

Ivins, 11 Μαρτίου 2001, στην Guardian, «Eyes Wide Shut:

Scruples Fade in Dealings with Burma», 28 Ιουλίου 2000. Η

περαιτέρω έρευνα για τις εμπορικές σχέσεις της Halliburton

και του Ιράκ προέρχονται από τη Washington Post, «Firm's

Iraq Deals Greater Than Cheney Has Said; Affiliates Had $73

Million in Contracts», Colum Lynch, 23 Ιουνίου 2001.

To ιστορικό του Άσκροφτ στο θέμα των εκτρώσεων προέρ-

χεται από το ABCNews.com, «Controversy on Abortion, Civil

Rights Liberties», «An Ashcroft Justice Department», 23 Δεκεμ-

βρίου 2000. Ο Άσκροφτ ψήφισε για το Διάταγμα περί Απαγό-

ρευσης Διακρίσεων στον τομέα της Απασχόλησης στις 10 Σε-

πτεμβρίου 1996 και η ψήφος του Άσκροφτ επί του

νομοσχεδίου για το δικαίωμα έφεσης σε περίπτωση θανατικής

ποινής περιέχεται στα πρακτικά της Γερουσίας με τα στοιχεία

Senate Bill #S.735, vote number 1996-66, 17 Απριλίου 1996.

Η συμμετοχή του Άσκροφτ ως κυβερνήτη στις εκτελέσεις θα-

νατοποινιτών και η στάση του στον πόλεμο κατά των ναρκωτι-

κών υπάρχουν στο ABCNews.com στο άρθρο «An Ashcroft

Justice Department», 23 Δεκεμβρίου 2000. Η ψήφος του

Άσκροφτ για την αύξηση των ποινών σε περιπτώσεις παραβία-

σης των νόμων περί των ναρκωτικών περιέχεται στα πρακτικά

με τα στοιχεία Bill S.625; vote number 1999-360, της 10

Νοεμβρίου 1999. Η Μόλι Ίβινς αναφέρεται στα συμφέροντα

του Άσκροφτ στην Claritin στο άρθρο της «Cabinet Diversity?

Π Η Γ Ε Σ 327

Check Out the Bush Team's Corporate Logos», 12 Φεβρουα-

ρίου 2001. Η αρνητική ψήφος του στην παροχή συνταγογρα-

φημένων φαρμάκων από το πρόγραμμα Medicare υπάρχει στο

Bill HR. 4690, vote number 2000-144, 22 Ιουνίου 2000.

Το παρελθόν της Αν Βένεμαν αναφέρεται στο άρθρο της

Μόλι Ίβινς «The Early Days of Bushdom are Not a Pretty

Sight», Molly Ivins, 29 Ιανουαρίου 2001, και στους New York

Times, «Transition in Washington: Agriculture Department»,

Elizabeth Becker, 19 Ιανουαρίου 2001. Η αξία της περιουσίας

της Βένεμαν αναγράφεται αναλυτικά στην Guardian, «History's

Richest Cabinet Takes the Gilt off Bush's Tax Cut», Jylian

Borger, 7 Φεβρουαρίου 2001.

To παρελθόν του Ράμσφελντ αναλύεταί στο The Nation,

«Rumsfeld: Star Warrior Returns», Michael T. Klare, 29

Ιανουαρίου 2001, και στο In These Times, «The Rummy»,

Jason Vest, 19 Φεβρουαρίου 2001.

To ιστορικό του Έιμπραχαμ με το περιβάλλον και το υποσρ-

γείο Ενέργειας προέρχονται από το The Nation, «The Three

Horsemen of the Environmental Apocalypse», David Helvarg,

16 Ιανουαρίου 2001, το Environmental News Network, «Ener-

gy Secretary Nominee Tried to Abolish Τ he Energy Depart-

ment», 8 Ιανουαρίου 2001, και το www.alternet.org, «Whos

Who in the Bush Cabinet», Geov Parrish, 16 Ιανουαρίου 2001.

Η στάση του Τόμι Τόμσον ως κυβερνήτη στο θέμα των

εκτρώσεων αναφέρεται στο www.alternet.org, «Who's Who in

the Bush Cabinet», Geov Parrish, 16 Ιανουαρίου 2001 και οι

σχέσεις του με τη Phillip Morris περιγράφοντα- σ ένα άλλο άρ

θρο του σάιτ: «Bush's War on Children», Jonathan Bowe- και

Gary Ruskin, 3 Ιουλίου 2001.

To παρελθόν της Γκέιλ Νόρτον περιγράφεται λεπτομερώς

στους New York Times, «Far, Far From the Center», Bob

Herbert, 8 Ιανουαρίου 2001 • και στους New York Times.

«Norton record Often at Odds With Laws She Would

328 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Enforce», Douglas Jehl, 13 Ιανουαρίου 2001. Οι δικαστικοίαγώνες του C.R. Bard's αναλύονται λεπτομερώς στο PRNewswire, «C.R. Bard, Inc. Executives Sentenced to EighteenMonth Federal Prison Terms», 8 Αυγούστου 1996.

Η σχέση του Κόλιν Πάουελ με την AOL/Time Warner περι-γράφεται από το Associated Press, «Stocks, Speeches Add toPowell Wealth», GregToppo, 17 Ιανουαρίου 2001, και τουςFinancial Times, «The Americas: All the U.S. President's VeryRich Men», Peter Spiegel, 8 Μαρτίου 2001. Οι μετοχές τουΠολ Ο' Νιλ αναλύονται λεπτομερώς στο The Nation, «TheMan from Alcoa», William Greider, 16 Ιουλίου 2001, και στηHouston Chronicle, «Alcoa Strikes Curious Water Deal withSan Antonio», Nate Blakeslee, 3 Σεπτεμβρίου 1999.

Οι σχέσεις του Καρλ Ρόουβ με επιχειρήσεις δημοσιεύονταιστους New York Times, «Bush Aide with Intel Stock Met withExecutives Pushing Merger», 14 Ιουνίου 2001 και στην Abilene

Reporter-News, «Mauro Raises Questions About Bush's AidesLink to Tobacco Industry», 31 Αυγούστου 1997.

Η πληροφορία για τον Κένεθ Λέι προέρχεται από τους NewYork Times, «Power Trader Tied to Bush Finds Washington AllEars», Lowell Bergman και Jeff Gerth, 25 Μαΐου 2001.

Οι πρόσθετες πληροφορίες για τα μέλη του πραξικοπή-ματος προέρχονται από το Center for Responsible Politics καιτην ιστοσελίδα www.issues.org.

Κεφάλαιο 2 - Αγαπητέ Τζορτζ

Για πληροφορίες σχετικά με την περιουσία της οικογένειαςΜπους και τους δεσμούς της με τη ναζιστική Γερμανία, δείτετις Boston Globe, «An American Dynasty» (Part 2), MichaelKranish, 23 Απριλίου 2001 • Szrasota Herald-Tribune, «AuthorLinks Bush Family to Nazis», 12 Νοεμβρίου 2000- Jewish

Advocate, «The Bush Family-Third Reich Connection: Fact orFiction?», Susie Davidson, 19 Απριλίου 2001.

Π Η Γ Ε ! 329

Πληροφορίες σχετικά με τις ατομικές χρηματοδοτήσεις στη

διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας βρίσκονται στους New

York Times, «The Republicans: The Few, the Rich, the

Rewarded Donate the Bulk of GOP Gifts», Don Van Natta Jr.

και John M. Broder, 2 Αυγούστου 2000· και στο Center for

Responsive Politics www.opensecrets.org.

Μπορείτε να παρακολουθείτε τι έκαναν και τι κάνουν ο

Μπους και η κυβέρνηση του διαβάζοντας τη στήλη της Μόλι

Ίβινς που δίδεται προς δημοσίευση σε διάφορες εφημερίδες

από την Creators Syndicate (To αρχείο υπάρχει στη διεύθυνση

www.sacbee.com/voices/national/ivins) ή στα παρακάτω σάιτ:

www.smirkingchimp.com και www.bushwatch.com.

Η αναφορά στο αγαπημένο βιβλίο του Μπους γίνεται στην

Arizona Republic.«'Hungry Caterpillar", A Favorite with

Bush», 17 Οκτωβρίου 1999. Ο Τζορτζ Μπους αποφοίτησε

από το Γέιλτο 1968. Το βιβλίο του Έρικ Καρλ The Very

Hungry Caterpillar εκδόθηκε το 1969. To Associated Press

δημοσίευσε ρεπορτάζ που περιελάμβανε την αναλυτική του

βαθμολογία: «Bush's Alleged Grades Published», Brigitte

Greenberg, 9 Νοεμβρίου 1999. Οι πληροφορίες σχετικά με τις

αναγνωστικές συνήθειες του Μπους προέρχονται από τη

Washington Post, «Shades of Grey Matter; The Question Dogs

George W. Bush: Is He Smart Enough?», Kevin Merida, 19

Ιανουαρίου 2000 και τους New York Times, «Bush is

Providing Corporate Model for White House», Richard L.

Berke, 11 Μαρτίου 2001.

Η παλιά σχέση του Μπους με το αλκοόλ και η σύλληψη του

ενώ οδηγούσε μεθυσμένος προέρχονται από τη Washington

Post, «1986: A Life-Changing Year: Epiphany Fueled

Candidate's Climb», Lois Romano και George Lardner Jr., 25

Ιουλίου 1999 και από τηλεγράφημα του Associated Press,

«Bush Pleaded Guilty to DUI», 2 Νοεμβρίου 2000. Οι κα-

τηγορίες κατά του Τσένι για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ

3 3 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

αναφέρονται στο www.Salon.com, «Bush Stays in the Clear-ForNow», Jake Tapper, 4 Νοεμβρίου 2000. Πέρα από τη σύλληψητου λόγω οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ, ο Adam Cohenστο Time: «Fallout from a Midnight Ride», 13 Νοεμβρίου του2001, περιλαμβάνει και πληροφορίες για τις προηγούμενεςσυναντήσεις του Μπους με το νόμο.

Λεπτομέρειες για το τροχαίο ατύχημα της Λόρα Μπουςυπάρχουν στην USA Today, «Laura Bush: Shy No More», JohnHanchette, Gannett News Service, 23 Ιουνίου 2000 και στοPlain Dealer, «Reserved Texas First Lady is Primed for NationalState», Julie Bonnin, 31 Ιουλίου 2000.

Η απάντηση του Τζορτζ Γ. Μπους στην ερώτηση αν είχεχρησιμοποιήσει ναρκωτικά, υπάρχει στη Washington Post,

«Bush Goes Further on Question of Drugs; He Says He Hasn'tUsed Any in the Past 25 Years», Dan Balz, 20 Αυγούστου 1999.

Η Boston Globe περιγράφει την εμπειρία του Μπους στηνΕθνοφρουρά στο άρθρο «1 -Year Gap in Bush's Guard Duty:No Record of Airman at Drills in 1972-1973», Walter V.Robinson, 23 Μαΐου 2000. Τα σχόλια που φέρεται να έκανε οΤζέιμς Μπέικερ δημοσιεύτηκαν από τον συντηρητικό σχολια-στή William Safire το 1992 και η αντίδραση στα σχόλια περι-γράφεται σε δελτίο του Associated Press, «Report of BakerRemarks Draws Ire in Israel», 8 Μαρτίου 1992, και στη Sunday

Telegraph, «Jewish Backlash Could Cost the President Dear»,Xan Smiley, 27 Σεπτεμβρίου 1992.

Κεφάλαιο 3 - Ουάου ο Ντάου

Αν είστε τόσο συγκλονισμένοι όσο εγώ από το γεγονός ότι ο πι-

λότος σας μπορεί να χρησιμοποιεί κουπόνια για τρόφιμα, να

πού μπορείτε να βρείτε περισσότερα στοιχεία: στην Aviation

Week & Space Technology, «Old Values Clash in Comair

Strike», James Ott, 2 Απριλίου 2001 • στη Cincinnati Enquirer,

«Key Issues in the Strike», 27 Μαρτίου 2001 · στους New York

Π Η Γ Ε Σ 331

Times «Small Jets' Big Stake in a Strike», David Leonhardt, 16Ιουνίου 2001 · στη Star-Telegram, «American Eagle PilotsReject Contract», Dan Reed, 17 Αυγούστου 2000· στοAssociated Press, «Express Pilots Vow to Strike as They HeadBack to Bargaining Table», Pauline Arrillaga, 28 Ιουνίου 1998·στο Associated Press, «Continental Express Pilots StartInformational Picketing», M.R. Kropko, 14 Οκτωβρίου 1998·στην Orlando Sentinel, «High-Flying Job Doesn't Make BickBucks», Roger Roy, 16 Μαρτίου 1997' στη Philadelphia Daily-

News, «US Airways Attendants Rehearse Strike Movements inPhiladelphia», 24 Μαρτίου 2000· στη Chicago Daily Herald,

«Airline Worried About Spring Travel as Flight AttendantsThreaten Strike», Robert McCoppin, 20 Ιανουαρίου 2001 •στο NPR/Morning Edition transcripts: «Holiday AirlineTravelers May Experience Flight Problems Due to Full Flightsand Labor Problems Between Workers and Airlines», 21 Νοεμ-βρίου 2000.

Πολλά από τα στοιχεία για την περιουσία ατόμων και εται-ρειών προέρχονται από το Associated Press, «Income of theRichest Up 157%», Alan Fram, 31 Μαίου 2001 και από τοInstitute for Policy Studies Report, «Top 200: The Rise ofCorporate Global Power», Sarah Anderson και John Cavanagh,Δεκέμβριος 2000.

Πληροφορίες σχετικά με την φορολόγηση των επιχειρήσε-ων υπάρχουν στο βιβλίο The Cheating of America, τωνCharles Lewis και Bill Allison και του Center for PublicIntegrity, (HarperCollins), 2001, σ. 11-13, 15, 79, 82-83.

Κεφάλαιο 4 - Σκοτώστε τον ασπρουλιάρη

Πολλά από τα στοιχεία για την οικονομική και κοινωνική κα-

τάσταση των Αφροαμερικανών στη χώρα υπάρχουν στην έκθε-

ση του Council of Economic Advisers for the President's

Initiative on Race, «Changing America: Indicators of Social and

332 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Economic Weil-Being by Race and Hispanic Origin», Σεπτέμ-

βριος 1998.

Πληροφορίες σχετικά με τις ανισότητες στην υγειονομική

φροντίδα περιέχονται στα παρακάτω άρθρα: New York Times,

«Blacks Found on Short End of Heart Attack Procedure»1

Sheryl Gay Stolberg, 10 Μαΐου 2001 • Associated Press, «Race

Bias in Stroke Treatment Found», Melissa Williams, 4 Μαΐου

2001 · και στην Daily News, «Black Maternal Deaths 4 Times

the White Rate», Leslie Casimir, 8 Ιουνίου 2001.

Τα στατιστικά σχετικά με τη χρήση όπλων σε περιπτώσεις

εισβολών σε σπίτια προέρχονται από το The Brady Campaign

to Prevent Gun Violence, «Guns in the Home».

Κεφάλαιο 5 - Ηλίθιο έθνος

Τα στατιστικά για τον αναλφαβητισμό προέρχονται από τοDepartment of Education National Adult Literacy Survey;Literacy Volunteers of America.

Η γκάφα του Μπους αναλύεται στους New York Times,

«Deep U.S.-Europe Split Casts Long Shadow on Bush Tour»,Frank Bruni, 15 Ιουνίου 2001.

Τα περιεχόμενα της ομιλίας στο Γέιλ περιγράφονται σε δελ-τίο του Associated Press, «George W Bush commencementaddress at Yale University», 21 Μάιου 2001.

Προγενέστερα περιστατικά έλλειψης γνώσεων από κυβερ-νητικούς αξιωματούχους προέρχονται από τους St. Petersburg

Times, «Politics is Nothing New in Choosing Ambassadors»,21 Ιουλίου 1989' The Economist, «Ambassadors; What PriceMonaco?», 4 Μαρτίου 1989 και από δελτίο του AssociatedPress, «European Press Has Fun with Clark Performance», JeffBradley, 4 Φεβρουαρίου 1981.

Αναφορά της άγνοιας του Μπους σχετικά με τις πρωτεύου-σες μεγάλων κρατών γίνεται σε άρθρο του Salon.com, «Briefsor No Briefs?», Jake Tapper, 26 Απριλίου 2001.

Π Η Γ Ε Σ 333

To Des Moines Register δημοσίευσε το ρεπορτάζ σχετικά με

το διαγώνισμα βασικών ιστορικών γνώσεων στο οποίο απέτυ-

χαν οι κορυφαίοι φοιτητές πανεπιστημίων στο άρθρο

«America's Best & Brightest Are Clueless About Our History»,

Donald Kaul, 7 Ιουλίου 2000. Δημοσιεύτηκε επίσης και στο

University Wire (UVa), «Education without Knowledge»,

Bryan Maxwell, 13 Ιουλίου 2000.

Στατιστικά στοιχεία για τα μαθήματα που προσφέρονται

από τα πανεπιστήμια προέρχονται από την Pittsburgh Post-

Gazette, «The Selling Out of Higher Education», Samuel Hazo,

3 Σεπτεμβρίου 20001 και στους New York Times, «Much Ado-

Yawn-About Great Books», Emily Eakin, 8 Απριλίου 2001.

Τα αρνητικά σχόλια για τους καθηγητές προέρχονται από

τους New York Times, «Education Panel Sees Deep Flaws in

Training of Nation's Teachers», Peter Applebome, 13 Σεπτεμ-

βρίου 1996- τη New York Post, «The Teacher-Pay Myth»

(editorial), 26 Δεκεμβρίου 2000· την Investor's Business Daily,

«Why Bad Teachers Can't Be Fired», Michael Chapman, 21 Σε-

πτεμβρίου 1998 • στη Montreal Gazette, «Bring Back the

Basics», Brandon Uditsky, 6 Ιανουαρίου 200 l· και τη National

Review, «Firing Offenses», Peter Schweizer, 17 Αυγούστου

1998.

To θέμα για την πρόσληψη καθηγητών από το εξωτερικό

δημοσιεύτηκε στους New York Times, «Facing a Teacher

Shortage, American Schools Look Overseas», Kevin Sack, 19

Μαΐου 2001. Οι ελλείψεις δασκάλων στη Νέα Υόρκη ανα-

φέρονται σε άρθρα των New York Times: «Teacher Pact Still

Far Off», Steven Greenhouse, 5 Ιουνίου 2001 • «Nation's

Schools Struggling to Find Enough Principals», Jacques

Steinberg, 3 Σεπτεμβρίου 2000· «Survey Shows More Teachers

Are Leaving For Jobs In Suburban Schools», Abby Goodnough,

13 Απριλίου 2001. Οι πληροφορίες για τις σχολικές εγκατα-

στάσεις προέρχονται από το Department of Education,

334 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

National Center for Education Statistics, Conditions of Public

School Facilities. Tn Washington Post, «26 DC Schools

Cleared», Debbi Wilgoren, 12 Σεπτεμβρίου 1997' «Angry

Judge Closes 4 More DC Schools», Valerie Strauss, 25 Οκτω-

βρίου 1997. Οι ελλείψεις επιστατών δημοσιεύτηκαν στους

New York Times, «Janitorial Rules Leave Teachers Holding a

Mop», Shaila Dewan, 28 Μαΐου 2001.

Οι πληροφορίες για τις περικοπές του Μπους στις βι-

βλιοθήκες προέρχονται από την Dallas Morning News,

«Libraries Want to Shelve Bush's Proposed Cuts», 13 Απριλίου

2001. Η ανάλυση του Τζόναθαν Κόζολ «An Unequal

Education» για την κατάσταση των σχολικών βιβλιοθηκών

προέρχεται από το School Library Journal. Οι επιπρόσθετες

πληροφορίες για τις σχολικές βιβλιοθήκες και τον Ρίτσαρντ

Νίξον υπάρχουν στην Christian Science Monitor, «Even in

Information-Rich Age, School Libraries Struggle», Marjorie

Coeyman, 6 Φεβρουαρίου 2001 και στο Education Week, «Era

of Neglect in Evidence at Libraries», Kathleen Kennedy Manzo,

1 Δεκεμβρίου 1999.

Πολλές από τις πληροφορίες για την παρουσία επιχειρήσε-

ων στα σχολεία προέρχεται από τα Center for the Analysis of

Commercialism in Education, Third Annual Report on Trends

in Schoolhouse Commercialism, 14 Σεπτεμβρίου 2000. To

επιπλέον υλικό προέρχεται από: Associated Press, «Marketing

to Free-Spending Teens Gets Sawier», Dave Carpenter, 20

Νοεμβρίου 2000' «The Commercial Transformation of

American Public Education», 1999, Phil Smith, Διάλεξη του

καθηγητή Alex Molnar, 15 Οκτωβρίου 1999' Mother Jones,

«The New (And Improved!) School», Σεπτέμβριος/Οκτώβριος

1998· Mother Jones, «Schoolhouse Rot», Ronnie Cohen, 10

Ιανουαρίου 2001 • New York Times, «Five-Shift Lunches to

End?», Richard Weir, 17 Μαΐου 1998- Atlanta-Journal

Constitution, «Coca-Cola Learns a Lesson in Schools», Henry

Π Η Γ Ε Σ 335

Unger-Paul Peralte, 14 Μαρτίου 200l· The Nation, «Students

for Sale: How Corporations Are Buying Their Way into

America's Classrooms», Steve Manning, 27 Σεπτεμβρίου, 1999 •

Washington Post, «Pepsi Prank Fizzles on "Coke Day"», Frank

Swoboda, 26 Μαρτίου 1998.

Η περιγραφή του επικίνδυνου μαθητή προέρχεται από την

έρευνα «Risk Factors for School Violence», Federal Bureau of

Investigation Study of School Shootings, Σεπτέμβριος 2000.

Κεφάλαιο 6 - Ωραίος πλανήτης! Δεν μένει κανείς εδώ;

Οι πληροφορίες για την ανακύκλωση της Pepsi προέρχονταιαπό άρθρο της Ann Leonard, «Dumping Pepsi's Plastic», 1994(υπάρχει στο www.essential.org) και από τηλεφωνική επικοι-νωνία με τη συγγραφέα· και από άρθρο του Keerthi Reddy,«India: Dumping Ground of the Millennium?», 13 Ιανουαρίου2001, στο Sword of Truth.

To θέμα για την ανακύκλωση στο Κογκρέσο δημοσιεύτηκεαπό το Associated Press, «Texas Congressman, EnvironmentalGroups Target House Recycling», Suzanne Gamboa, 20 Σε-πτεμβρίου 2000.

Τα ποσοστά ατμοσφαιρικής ρύπανσης υπολογίστηκαν μεπληροφορίες από το Environmental News Network, «AirPollution Kills, But Deaths Can Be Prevented», 30 Αυγούστου1999' και την American Lung Association, «American LungAssociation Fact Sheet: Outdoor Air Pollution», Αύγουστος2000.

Πληροφορίες για την κατανάλωση ανά μίλι προέρχονταιαπό το Automotive News, «Chrysler: CAFE Hike Possible»,Arthur Flax, 8 Μαΐου 1989 και «More Horsepower», CharlesChild, 24 Ιουνίου 1995' τη Washington Post, «TheRegulators; Battling to Raise the Bar on Fuel Standards», CindySkrycki, 16 Μαΐου 2000. Η κατανάλωση των 4x4 είναι από τηSacramento Bee, «Scary Talk from Shrub and the Veeper»,

336 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Molly Ivins, 3 Μαΐου 2001. Και η ποσότητα πετρελαίου πουεπρόκειτο ν' αντληθεί από την Αλάσκα αναφέρεται στους New

York Times, «Cheney Promotes Increasing Supply As EnergyPolicy», Joseph Kahn, 1 Μαΐου 2001.

Παρά την πίεση από περιβαλλοντικές ομάδες να ασκήσειβέτο στο νομοσχέδιο περί μεταφορών που συμπεριλάμβανετην εξαίρεση για τα 4x4, ο Κλίντον το υπέγραψε ούτως ή άλ-λως, όπως αναφέρει η San Fransisco Chronicle, «ProtectingMother Earth and Gas Guzzlers», Debra J. Saunders, 14 Δεκεμ-βρίου 1999.

Η μελέτη για την υπερθέρμανση του πλανήτη δημοσιεύεταιστους New York Times, «Panel Tells Bush Global Warming isGetting Worse», Katharine Seelye-Andrew Revkin, 7 Ιουνίου2001 • και τη USA Today, «Climate Change Report Puts Bushon Spot», Tracy Watson-Judy Keen, 20 Ιουνίου 2001.

Τα άρθρα των New York Times για το Βόρειο Πόλο και τοναστεροειδή είναι τα: «Ages-Old Icecap at North Pole is NowLiquid, Scientists Find», John Noble Wilford, 19 Αυγούστου2000 και η διόρθωση δημοσιεύτηκε στις 29 Αυγούστου· καιτο «Asteroid is Expected to Make a Pass Close to Earth in2028», Malcolm W. Browne, 12 Μαρτίου 1998 και «Debateand Recalculation on an Asteroid's Progress» Malcolm W.Browne, 13 Μαρτίου 1998.

To άρθρο της Sacramento Bee, «America isn't Immune toAnimal Diseases», Deborah S. Rogers, 30 Μαρτίου 2001, βασι-σμένο σε έρευνα του University of Pittsburgh, αναφέρει ότι το5% όσων πέθαναν από Αλτσχάιμερ ίσως να έπασχαν από CJD.

Κεφάλαιο 7 - Το τέλος των ανδρών

Η κατάσταση του γυναικείου κινήματος: Η μοναδική γυναίκασε προεδρικό ψηφοδέλτιο μεγάλου κόμματος ήταν ηGeraldine Ferraro, υποψήφια αντιπρόεδρος του WalterMondale το 1984. Οι πέντε γυναίκες κυβερνήτες είναι: Jane

Π Η Γ Ε Σ 337

Dee Hull, Ruth Ann Minner, Jane Swift, Judy Martz, Jeanne

Shaneen (national Governors Association). Σύμφωνα με το

Center for American Woman and Politics υπάρχουν 13 γυναί-

κες στη Γερουσία και 60 στη Βουλή των αντιπροσώπων (στις

26 Ιουλίου του 2001). Οι τέσσερις εταιρείες που περιλαμ-

βάνονται στις 500 μεγαλύτερες του Fortune και διευθύνονται

από γυναίκες είναι: Hewlett- Packard (Carly Fiorina), Avon

Products (Andrea Jung), Golden West Financial Corporation

(Marion O. Sandier), Spherion Corporation (Cinda A.

Hallman). Τα μοναδικά κορυφαία (σύμφωνα με τη U.S. News

& World Report 2001 College Ranking) πανεπιστήμια με γυ-

ναίκες προέδρους είναι τα: Princeton University (Shirley

Tilghman), University of Pennsylvania (Dr. Judith Rodin),

Duke University (Nan Keohane), Brown University (Ruth

Simmons-η πρώτη Αφροαμερικανή πρόεδρος κορυφαίου πα-

νεπιστημίου).

Τα στατιστικά στοιχεία για τη φτώχια των διαζευγμένων

προέρχονται από άρθρο της Society for Advancement of

Education, «Count The Costs Before You Split», Απρίλιος

1998.

Η Ημέρα Ίσης Αμοιβής «εορτάστηκε» για το 2001 στις 3

Απριλίου, την ίδια μέρα που το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ

δημοσίευσε έκθεση μέτρησης της διαφοράς μισθών, όπως ανα-

φέρεται στους Chicago Sun-Times, «Women Still Earn Less

Than Men», Francine Knowleds, 3 Απριλίου 2001.

Η σύγκριση ανδρών και γυναικών στο θέμα της υγείας,

προέρχεται από τον The Economist, «Are Men Neccesary? The

Male Dodo», 23 Δεκεμβρίου 1995' το www.msnbc.com, «Men

May Be The Weaker Sex», Linda Carrol, 16 Ιανουαρίου 200 l·

και το National Institute of Mental Health, «The Numbers

Count: Mental Disorders in America»/Hoyert DL, Kochanek

KD, Murphy SL, τελικά στοιχεία για το 1997.

338 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Κεφάλαιο 8 - Είμαστε και οι Πρώτοι!

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας των Ηνωμένων Εθνών εκτι-μά ότι περίπου ένα δισεκατομμύριο άτομα στον πλανήτη δενέχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Υπολογίζοντας κό-στος 50 δολαρίων το άτομο (από το World Game Institute,www.worldgame.org) το συνολικό κόστος παροχής καθαρούνερού θα ήταν πενήντα δισεκατομμύρια. Από την εποχή τηςδιακυβέρνησης Ρέιγκαν έχουμε ξοδέψει 60 δισεκατομμύριαδολάρια στο παρανοϊκό πρόγραμμα «Πόλεμος των Άστρων».Τα επόμενα 15 χρόνια προβλέπεται ότι θα ξοδέψουμε άλλα 50με 60 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την ΥπηρεσίαΠροϋπολογισμού του Κογκρέσου. Διαθέτουμε, επίσης, πάνωαπό 100 δισεκατομμύρια δολάρια για επιδοτήσεις επιχειρήσε-ων. Με άλλα λόγια, ολόκληρος ο πλανήτης θα είχε σήμερα κα-θαρό νερό αν οι προτεραιότητες μας ήταν διαφορετικές. ΤοCenter for Defense Information εκτιμά ότι το συνολικό κόστοςτου εθνικού συστήματος πυραυλικής άμυνας (συμπεριλαμ-βανομένων των προηγούμενων δαπανών καθώς και συντηρη-τικών εκτιμήσεων των μελλοντικών) θα είναι περίπου 200 δι-σεκατομμύρια δολάρια. Center for Defense Information, «TheCosts of Ballistic Missile Defense», Christopher Hellman.

Οι εκτιμήσεις για όσους δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρικόρεύμα προέρχονται από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζαςμε τίτλο «Meeting the Challenge: Mural Energy andDevelopment for Two Billion People Report», 2000. Ο αριθ-μός των ατόμων χωρίς τηλέφωνο προέρχεται από ομιλία τουπρωτοπόρου του Ίντερνετ Dr. Vinton Cerf, στο συνέδριοCreating Digital Dividends στο Σιάτλ στις 17 Οκτωβρίου2000.

Οι πληροφορίες για τον προϋπολογισμό του Πενταγώνουπροέρχονται από το Council for a Livable World, «Fiscal Year2001 Military Budget at a Glance», www.clw.org. Τα ποσά των

ΠΗΓΕΣ 339

πανεπιστημιακών διδάκτρων έχουν υπολογιστεί από τα USVital Statistics-US Census Bureau Population Report Table#247 και το US National Center for Education Statistics,Digest of Education Statistics, #311.

Οι πηγές για τον κατάλογο «Είμαστε και οι Πρώτοι»:Children's Defense Fund, «The State of Americas ChildrenYearbook 2000»· UN Human Development Report 2000, USVital Statistics Tables #1356, 1361, 1390, 1398· EnergyInformation Administration, «Official Energy Statistics fromthe US Government» • Amnesty International Facts and Figureson the Death Penalty, 6/1/01 · Patrick Moynihan, «Family andNation», 1986, σ. 96.

Διαβάστε περισσότερα για τις περιπέτειες του Κιμ Γιονγκ Ιλ:Time Asia, «Kim Jong II: Asian of the Year», Anthony Spaeth,25 Δεκεμβρίου 2000· Journal of International Affairs, «TheKim is Dead! Long Live the Kim!» • US News & World Report

«A Not-So-Kooky Kind of Guy», Thomas Omestad και WarrenP. Strobel, 6 Νοεμβρίου 2000· New Republic, «North KoreaOpens Up», Peter Maass, 12 Ιουνίου 2000· Άνοιξη 2001 ·Associated Press, «North Korea's Monster Movie Flops in SouthKorean Theaters», 28 Ιουλίου 2000· Reuters, «South KoreaMedia Chiefs to Meet North's Kim Jong II», 6 Αυγούστου2000· www.CNN.com, «In-Depth Specials: Kim Jong II:"Dear Leader" or Demon?».

Κεφάλαιο 9 - Μια μεγάλη ευτυχισμένη φυλακή

Ρεπορτάζ για το θάνατο του Τζον Άνταμς δημοσιεύτηκαν στηνεφημερίδα Tennessean, τον Οκτώβριο του 2000. Οιπληροφορίες για την Koch Industries προέρχονται από τηνCorpus Christi Caller-Times, «Federal Charges Against KochIndustries Cut to Nine», Michael Hines, 12 Ιανουαρίου 2001-Associated Press, «Government's Case Against Koch IndustriesShrinks Again», 18 Μαρτίου 200 l· Associated Press, «Texas

340 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

Pipeline Company to Pay $20 Million fine», Suzanne Gamboa,

9 Απριλίου 2001 • Washington Post, «Oil Company Agrees to

pay $20 Million in Fines; Koch Allegedly Hid Releases of

Benzene», Dan Eggen, 10 Απριλίου 2001- Houston Chronicle,

«Koch Slapped With Big Penalty; Guilty of Pollution

Violation», James Pinkerton, 10 Απριλίου 2001' Fort Worth

Star-Telegram, «Oil Company Settles Charges», Neil

Strassman, 10 Απριλίου 2001.

Οι πληροφορίες για τον Άντονι Λεμάρ Τέιλορ προέρχονται

από τα ακόλουθα άρθρα: Orange County Register, «DMV

Can't Catch Tiger by His ID», Kimberly Kindy, 20 Δεκεμβρίου

2000· Sacramento Bee, «Woods ID Thief Gets 200-to-Life»,

Ramon Coronado, 28 Απριλίου 2001.

Η υπόθεση του Κερί Σάντερς δημοσιεύτηκε σε άρθρο των

New York Times, «My Name is Not Robert», Benjamin Weiser,

6 Αυγούστου 2000.

Οι φοιτητές του Medill School of Journalism του

Northwestern University, με επικεφαλής τον καθηγητή David

Protess, συνεχίζουν να ερευνούν υποθέσεις θανατικής ποινής

και παρουσιάστηκαν στην εκπομπή του CBS 48 Hours της 21

Ιουνίου 2001.

Η μελέτη των λαθών στις επιβολές θανατικής ποινής είναι:

«A Broken System: Error Rates in Capital Cases, 1973-1995»,

James S. Liebman, Jeffrey Fagan, Valerie West, 12 Ιουνίου

2000' και δημοσιεύτηκε στους New York Times, «Death

Sentences Being Overturned in 2 of 3 Appeals», Fox

Butterfield, 12 Ιουνίου 2000.

To Κέντρο Ενημέρωσης για τη Θανατική Ποινή δημοσίευ-

σε στατιστικά στοιχεία και πληροφορίες για την επιβολή της

θανατικής ποινής στις Ηνωμένες Πολιτείες σε ανηλίκους και

διανοητικά καθυστερημένους.

Οι δημοσκοπήσεις για τη λαϊκή αποδοχή της θανατικής

ποινής δημοσιεύονται στη Washington Post, «Support for

Π Η Γ Ε Σ 341

Death Penalty Eases; McVeigh's Execution Approved, While

Principle Splits Public», Richard Morin, Claudia Dearne, 3

Μαΐου 2001 • και τη Houston Chronicle, «Harris County Is a

Pipeline to Death Row», Allan Turner, 4 Φεβρουαρίου 2001,

«Complication; DNA, Retardation Problems for Death

Penalty», από το επιτελείο της εφημερίδας, 6 Φεβρουαρίου

2001, και «A Deadly Distinction», MikeTolson, 7 Φεβρουα-

ρίου 2001.

Κεφάλαιο 1 0 - Ο θάνατος των Δημοκρατικών

Για περισσότερες πληροφορίες για τις σχέσεις του Κλίντον μεθρησκευτικές φιλανθρωπικές οργανώσεις υπάρχουν στουςNew York Times, «Filter Aid to Poor Through Churches, BushUrges», Adam Clymer, 23 Ιουλίου 1999. Για τα ομοσπονδιακάαδικήματα και τη θανατική ποινή: Bill Clinton, Between

Hope and History (Random House), 1996, σ. 80. Για τουςγάμους μεταξύ ομοφυλόφιλων: Washington Post, «ClintonAd Touting Defense of Marriage is Pulled», Howard Kurtz, 17Οκτωβρίου 1996- και Washington Post, «Ad on ChristianRadio Touts Clinton's Stands», Howard Kurtz, 15 Οκτωβρίου1996. Για την κοινωνική πρόνοια: New York Times, «A Waron Poverty Subtly Linked to Race», Jason DeParle και StevenA. Holmes, 26 Δεκεμβρίου 2000. Για τις εφηβικές εγκυμοσύ-νες: Minnesota Daily, «Clinton's Waffling Reaches NewLevels», 7 Μαΐου 1996. Για τους φόρους επί των κερδών:Republican National Committee news release, «Statement byRNC Chairman Jim Nicholson on the Tax Relief andBalanced Budget Agreement», 31 Ιουλίου 1997. Για τη θανατι-κή ποινή: New York Times, «Charges of Bias Challenge USDeath Penalty», Raymond Bonner, 24 Ιουνίου 2000· και New

York Times, «Clinton is Urged to Declare a Moratorium onFederal Executions», Raymond Bonner, 20 Νοεμβρίου 2000.Για τους νέους αστυνομικούς και το νόμο των τριών παραβά-

342 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

σεων: Clinton, Between Hope and History, o. 75-81. Για τα

ποσοστά των ανασφάλιστων: New York Times, «A War on

Poverty Subtly Linked to Race», Jason DeParle και Steven A.

Holmes, 26 Δεκεμβρίου 2000. Για την ασφάλιση των πα-

ράνομων μεταναστών: Time, «Clinton's Plan: DOA?» Michael

Duffy, 14 Φεβρουαρίου 1994 και Orlando Sentinel, «Refusing

a Helping Hand», Wendy Zimmerman-Michael Fix, 20 Σε-

πτεμβρίου 1998. Πα τις απόψεις του Κλίντον σχετικά με τις

αμβλώσεις σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης: San

Francisco Chronicle, «Clinton Message on Christian Radio

Back to Haunt Him», Marc Sandalow, 19 Οκτωβρίου 1996·

και New York Times, «Deal on UN Dues Breaks an Impasse

and draws Critics», Eric Schmitt, 16 Νοεμβρίου 1999. Πα τη

συνθήκη απαγόρευσης των ναρκών: Boston Globe, «US

Should Sign Treaty Banning Land Mines», Susannah Sirkin

και Gina Coplon-Newfield, 11 Αυγούστου 2000. Για τη συμ-

φωνία του Κιότο: New York Times, «Treaty Talks Fail to Find

Consensus in Global Warming» Andrew Revkin, 26 Νοεμ-

βρίου 2000. Πα την εξόρυξη πετρελαίου σε ομοσπονδιακά

εδάφη: The Nation, «Teapot Dome, Part II: The Rush for

Alaskan Oil», Jeffery St. Clair και Alexander Cockburn, 7

Απριλίου 1997' και The Nation, «Al Gore's Teapot Dome;

Occidental Petroleum Acquires Large Portion of Elk Hills»,

Alexander Cockburn, 17 Ιουλίου 2000. Πάτους κανονισμούς

κατανάλωσης καυσίμων: New York Times, «The Energy Plan:

The Standards» Keith Bradsher, 18 Μαΐου 2001. Δραστηριό-

τητες της κυβέρνησης σχετικά με τη συνθήκη του Κιότο, λίγες

μέρες πριν από τις εκλογές: Guardian, «Sinking Feelings:

Climate change is one of the greatest threats to life as we know

it», Paul Brown, 11 Οκτωβρίου 2000.

Η υποστήριξη των Ρεπουμπλικάνων για την αναθεώρηση

των κανονισμών για το αρσενικό αναφέρθηκε σε άρθρο των

New York Times, «House Demanding Strict Guidelines on

Π Η Γ Ε Σ 343

Arsenic Levels», Douglas Jehl, 28 Ιουλίου 2001. Οι

πληροφορίες σχετικά με την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση

θρησκευτικών οργανώσεων προέρχονται από την Christian

Science Monitor, «War on Poverty Enlists Churches», Gail

Russell Chaddock, 19 Ιουνίου 2000.

Οι πηγές για τις αποφάσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση

αμβλώσεων σε τρίτες χώρες είναι οι New York Times: «Bush

Acts to Halt Overseas Spending Tied to Abortion», Frank Bruni

και Marc Lacey, 23 Ιανουαρίου 2001 · και «Deal on UN Dues

breaks an Impasse and Draws Critics», Eric Schmitt, 16 Νοεμ-

βρίου 1999.

Στατιστικά στοιχεία για τους γιατρούς που μπορούν να

πραγματοποιήσουν εκτρώσεις προέρχονται από το Planned

Parenthood/Family Planning Perspectives, «Factors Hindering

Access to Abortion Services», Stanley K. Henshaw, 27(2), 54-

59 & 87.

To νομοσχέδιο που κατατέθηκε προς ψήφιση στη Γερουσία

για την αναθεώρηση του Bankruptcy Reform Bill: Vote

Summary, Vote Number 36, S.420, εγκρίθηκε στις 15/3/01,

ΝΑΙ: 83, ΟΧΙ: 15, Παρών: 1, Δεν ψήφισαν: 1 (Η Μπάρμπαρα

Μπόξερ από την Καλιφόρνια δεν ψήφισε.)

Πληροφορίες σχετικά με τα διατάγματα και τις ρυθμίσεις

της τελευταίας στιγμής του Κλίντον προέρχονται από:

Washington Post, «Racing the Clock With New Regulations»,

Dan Morgan και Amy Goldstein, 20 Ιανουαρίου 2001 ·

Washington Post, «Clinton's Last Regulatory Rush», Dan

Morgan, 6 Δεκεμβρίου 2000- USA Today, «Arsenic Fouls

Review of New Rules», Jonathan Weisman και Mimi Hall, 20

Απριλίου 2001 · Washington Post, «Midnight Regulations'

Swell Register», Cindy Skrycki, 23 Ιανουαρίου 2001'

Environmental Protection Agency, «Further Revisions to the

Clean Water Act Regulatory Definition of "Discharge of

Dredged Material"», 17 Απριλίου 2001.

344 ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Κεφάλαιο II - Η προσευχή του λαού

Αναφορά στους πολιτικούς κατά των αμβλώσεων που τάσ-

σονται τώρα υπέρ της έρευνας στα βλαστοκύτταρα γίνεται στα

εξής άρθρα: Washington Post, «Conservative Pressure for Stem

Cell Funds Builds; Key Anti-abortionists Join Push for Embryo

Research», Ceci Connolly, 2 Ιουλίου 2001 · San Fransisco

Chronicle, «Stem Cell Debate Creates Odd Alliances; Some

Conservatives Break Ranks with the Religious Right», Marc

Sandalow, 22 Ιουλίου 2001 · Associated Press, «Thurmond

Backs Stem Cell Research», 30 Ιουνίου 2001. To ιστορικό του

Τσένι σε νόμους περί ομοφυλοφιλίας αναλύεται στην Badger

Herald, «Gay Republicans Left Out in the Cold», Chris

McCall, 2 Νοεμβρίου 2000.

Κεφάλαιο 12 - Ταλαχάσι ολέ

Η Μαρία Κάντνουελ πήρε 1.199.437 ψήφους ενώ ο αντίπαλος

της, Slade Gorton, πήρε 1.197.208. Ο Νέιντερ έλαβε το αρκε-

τά ικανοποιητικό 4% των ψήφων, ή 103.002 ψήφους. Σίγου-

ρα μπορούμε να υποθέσουμε ότι πολλοί απ' αυτούς τους

100.000 ψηφοφόρους υποστήριξαν και την Κάντνουελ αντί

για τον υποψήφιο του Ρεπουμπλικανικού ή του Νεοφιλελεύ-

θερου (Libertarian) κόμματος (που έλαβε μόλις 2,63% των

ψήφων). Τα αποτελέσματα των εκλογών προέρχονται από το

General Election Final Report της πολιτείας της Ουάσιγκτον.

Το άρθρο της Μόλι Ίβινς, «Swing State Progressives Ought

to Think Back to '68» δημοσιεύτηκε την Ι Νοεμβρίου του

2000. Οι καταμετρήσεις για το ας υποψήφιους προέρχονται

από τα επίσημα αποτελέσματα του Department of State της

πολιτείας της Φλόριντα. Οι θέσεις των Πράσινων προέρχονται

από το Πράσινο Κόμμα της Καλιφόρνιας και την προεκλογική

εκστρατεία του Νέιντερ.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ

Θα ήθελα, πρώτα και κύρια, να ευχαριστήσω όσους διαβάσατε

το βιβλίο. Ελπίζω να γελάσατε λίγο. Ελπίζω να σας ενέπνευσε

και ν' αντιδράσετε. Είστε οι μόνοι που μπορείτε να αλλάξετε τα

πράγματα. Υποσχεθείτε μου ότι δεν θα συνεχίσετε να ρίχνετε πα-

σιέντζες στον υπολογιστή ή να τσεκάρετε το e-mail σας για δέκα-

τη φορά σήμερα. Έχω ήδη τσεκάρει το δικό μου καμιά εικοσα-

ριά φορές και είναι ακόμα μεσημέρι. Δεν κάνω τίποτε άλλο.

Στη συνέχεια, θα ήθελα να ευχαριστήσω εσάς που αγοράσα-

τε το Downsize This, και κάνατε το πρώτο μου βιβλίο μπεστ σέ-

λερ. Αυτό το γεγονός είναι που επέτρεψε σε τούτο το βιβλίο να

εκδοθεί. Μου παραχωρείται αυτό το βήμα μόνο αν το κτήνος

τρέφεται επαρκώς. Κανένας δεν εκδίδει το βιβλίο μου επειδή

θεωρεί ότι είναι καλή ιδέα να σκοτώσουμε τον ασπρουλιάρη ή

ν' αποκαλούμε τον πρόεδρο «πρόεδρο». Αν αυτό το βιβλίο πάει

καλά, θα με ξανακούσετε. Αν όχι, θα υπάρχει πάντα κάτι ενδια-

φέρον να παρακολουθήσετε το βράδυ στην τηλεόραση.

Θέλω, επίσης, να ευχαριστήσω όσους με σταματούν στο

δρόμο και μου διηγούνται τις ιστορίες τους για τη ζωή, τον

αγώνα, την επιβίωση τους στη σύγχρονη Αμερική. Όλα όσα

346 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

μου έχετε πει ή μου έχετε γράψει έχουν επηρεάσει βαθιά τη δου-

λειά μου και την ύπαρξη μου και σας ευχαριστώ που μοιράζε-

στε τις εμπειρίες σας μαζί μου.

Ευχαριστώ τους καλούς ανθρώπους στη ReganBooks και τη

HarperCollins που έκαναν αυτό το βιβλίο πραγματικότητα, ιδιαί-

τερα την Τζούντιθ Ρίγκαν, την εκδότρια, που ανέλαβε τον κίν-

δυνο και διέθετε την υπομονή. Επίσης, ευχαριστώ τον επιμελητή

μου Καλ Μόργκαν, που μου έμαθε λέξεις που δεν είχα ξανακού-

σει. Και ευχαριστώ και όλους τους άλλους που πέρασαν απαρα-

τήρητοι, αλλά με βοήθησαν να πω αυτά που θέλω και να τα δω

να καταλήγουν σε πραγματικά βιβλιοπωλεία: τους Τζένιφερ

Σουίτορ, Λίζα Μπουλάρο, Σέλμπι Μάιζλικ, Κάσι Τζόουνς, Κιμ

Λιούις, Λόρι Γιανγκ, Κερτ Άντριους, Αντρέα Μόλιτορ, Καρλ

Ρέιμοντ, Πολ Οσλέφσκι, Τζαμιλέτ Ορτίζ, Τομ Βενγκελέφσκι,

Λούσι Αλμπανίζ, Κρις Τόμπιασεν, Μπρέντα Γούντγουρντ,

Άντριαν Τζέιμς και τη Westchester Book Composition. Ευχαρι-

στώ την Πόλα Μπράουν για το σχεδιασμό του εξωφύλλου. Ευ-

χαριστώ επίσης τη Σούζαν Γουάινμπεργκ στη HarperPerennial

που με έφερε για πρώτη φορά σ' επαφή με τη HarperCollins.

Θέλω, επίσης, να ευχαριστήσω όλους εσάς που εργάζεστε

στα βιβλιοπωλεία και πουλάτε αυτά τα βιβλία, και τους βι-

βλιοθηκάριους που παρακινείτε τα παιδιά να διαβάζουν ορι-

σμένα καλά βιβλία. Εκτιμώ πραγματικά τις προσπάθειες σας.

Και ευχαριστώ τον Ντον Έπσταϊν και όλους τους ανθρώπους

της GTN που οργάνωσαν την περιοδεία στην Αμερική η οποία

θα συνοδεύσει αυτό το βιβλίο.

Ευχαριστώ όσους με βοήθησαν να κάνω την έρευνα για το βι-

βλίο και να το γράψω όσο το δυνατό συντομότερα. Ο εκδότης

χρειάστηκε να μου αποσπάσει σχεδόν διά της βίας το χειρόγραφο

και να το δώσει στο τυπογραφείο κυριολεκτικά την τελευταία

στιγμή, μια και περιμέναμε τον Τσένι να καταστρέψει ένα ακόμα

δάσος ή μια ακόμη αρτηρία. Πρωτίστως, την Κάθλιν Γκλιν, που

με βοήθησε να ξεκινήσω. Οι συν-συνωμότες μου περιλαμβάνουν

Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ί Ε Σ 347

την Αν Κόεν (της οποίας η μεγαλύτερη συνεισφορά σ' αυτό το βι-

βλίο, μεταξύ άλλων, ήταν να με μάθει πώς χρησιμοποιείται το κα-

πάκι της λεκάνης και το σαπούνι), την Άμι ΜακΚάμπελ (που ήρ-

θε εδώ να εργαστεί στην ταινία μου για μερικές μέρες και

κατέληξε να μείνει πέντε μήνες για να με βοηθήσει και στο βι-

βλίο), τον Ντέιβιντ Σάνκουλα, (φοιτητή του Sarah Lawrence

College, που ξενύχτησε επανειλημμένα πάνω από το βιβλίο), τη

Ρέια Γιανγκ (όσες λέξεις κι αν πω δεν θα καταφέρω να εκφράσω

την ευγνωμοσύνη μου σ' αυτό το υπέροχο άτομο που βρίσκεται

στα χαρακώματα μαζί μου τα τελευταία δυο χρόνια και εξαιτίας

μου έφαγε τα πρώτα της δακρυγόνα στο Σιάτλ), και το ανεπί-

σημο συμβούλιο φίλων και συγγενών που πραγματοποιούν τον

ιδιαίτερα σημαντικό «έλεγχο κουταμάρας» — φροντίζουν να μη

γίνω τελείως ρεζίλι, συμπεριφερόμενος σαν μαλάκας, ελέγχουν

αν έχω καλύψει την έλλειψη παιδείας και τρόπων, και προσφέ-

ρουν εποικοδομητικά σχόλια, πέρα από μια πολύ καλή έρευνα.

Γι' αυτό το βιβλίο είναι η Αν Μουρ και ο Τζον Χάρνεστι (των

οποίων τα γραπτά και οι ζωές ήταν τόσο η έμπνευση όσο και ο

κινητήρας του κεφαλαίου για τη δικαιοσύνη), ο Τζεφ Γκιμπς,

(που πρόσφερε μεγάλη βοήθεια και πολλές ιδέες στα περιβαλ-

λοντικά θέματα), η Τζόαν Ντόροσοου (καλή μου φίλη που ήταν

μαζί μου στα κεντρικά του Νέιντερ), και οι Αλ Χιρβέλα, Μπεν

Χάμπερ, Χάρολντ Φορντ, Βερόνικα Μουρ, Νάταλι Ρόουζ και

τον Κ.Τζ. (που διάβασαν όλοι διάφορα κεφάλαια και μ' έκαναν

να θυμυθώ την εποχή της Flint Voice που δουλεύαμε καθισμένοι

στο πάτωμα προσπαθώντας να στήσουμε την εφημερίδα πριν

ξημερώσει). Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τους ατζέντηδες μου, Μορτ

Τζάνκλοου και Αν Σίμπαλντ της Janklow & Nesbit.

Είκοσι χρόνια πριν, η ζωή μού χαμογέλασε. Ευχαριστώ από

καρδιάς τους υπεύθυνους.

ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΏΝ

1. Τίμοθι ΜακΒέι: Ο ΜακΒέι εκτελέστηκε τον Ιούνιο του 2001

ως υπεύθυνος για τη βόμβα που εξερράγη στις 15 Απριλίου

1995 σε ομοσπονδιακό κτήριο της Οκλαχόμα και σκότωσε 168

άτομα. Είχε παρασημοφορηθεί για τη συμμετοχή του στον

πρώτο Πόλεμο του Κόλπου.

2. Άντονιν Σκάλια: Μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ.

3. Happy Meals: Παράφραση σημείου από τη Διακήρυξη της

Ανεξαρτησίας. Η λέξη happiness έχει αντικατασταθεί από τα

Happy Meals (τα γεύματα για παιδιά των Me Donald's).

4. «Ω, πες μου, μπορείς να δεις;» Παράφραση του αμερικανικού

εθνικού ύμνου.

5. Τζιμ Μπέικερ: Ο Μπέικερ ήταν υπεύθυνος των Ρεπουμπλικά-

νων στις καταμετρήσεις των ψήφων που έγιναν μετά τις

εκλογές στη Φλόριντα. Έχει διατελέσει υπουργός στις κυβερ-

νήσεις Ρέιγκαν και Μπους του πρεσβύτερου.

6. Μπιουκάναν: Ο Πατ Μπιουκάναν ήταν υποψήφιος πρόεδρος.

Έχει κατηγορηθεί για αντισημιτισμό.

7. ... «συμπονετικός συντηρητισμός»: Το βασικό προεκλογικό

σύνθημα των Ρεπουμπλικάνων.

8. Υπουργός Οικονομίας Πολ Ο' Νιλ: Ο Πολ Ο' Νιλ αντικατα-

στάθηκε τον Ιανουάριο του 2003 από τον Τζον Σνόου.

Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ T Ω N Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Τ Ω Ν 3 4 9

9. Η Enron χρεοκόπησε το 2002. Πολλά διευθυντικά στελέχη της

εταιρείας αντιμετωπίζουν βαριές κατηγορίες, όχι όμως ο Λέι.

10. Τζέι Λένο: Είναι παρουσιαστής μεταμεσονύχτιων εκπομπών

διαλόγου στο NBC.

11. Ε Τζ. Ρέινολτς: Ιδιοκτήτης της δεύτερης μεγαλύτερης αμερι-

κανικής καπνοβιομηχανίας. Παράγει τα τσιγάρα Camel.

12. Σιρχάν Σιρχάν: Έχει καταδικαστεί για το φόνο του Ρόμπερτ

Κένεντι. Παραμένει φυλακισμένος.

13. Ουάου ο Ντάου: Αναφέρεται στον Dow Jones.

14. Κολουμπάιν: Η δολοφονία 13 μαθητών και δασκάλων από

δύο μαθητές οπλισμένους με ημιαυτόματα στο λύκειο Κολου-

μπάιν είχε συγκλονίσει την Αμερική. Στο συγκεκριμένο περι-

στατικό αναφέρεται (μεταξύ άλλων) και το βραβευμένο με

Όσκαρ ντοκιμαντέρ του Μουρ με το τίτλο Bowling for

Columbine (Ακήρυχτος πόλεμος).

15. Φάραχαν: Ο Λούις Φάραχαν είναι ηγέτης του Έθνους του

Ισλάμ (Nation of Islam), ριζοσπαστικής μουσουλμανικής

οργάνωσης Αφροαμερικανών.

16. Ρέτζιναλντ Ντένι: Ο λευκός οδηγός φορτηγού που κακοποιή-

θηκε βάναυσα από μαύρους διαδηλωτές στη διάρκεια των τα-

ραχών του Λος Άντζελες, το 1992.

17. Τάκερ Κάρλσον: Οι Μπιλ Ο' Ράιλι, Κρις Μάθιους και Τάκερ

Κάρλσον είναι γνωστοί δεξιοί παρουσιαστές πολιτικών εκ-

πομπών διαλόγου. Εργάζονται στο Fox News, το NBC και το

CNN αντίστοιχα.

18. Ρόντνεϊ Κινγκ: Στις 3 Μαρτίου του 1993 τέσσερις λευκοί

αστυνομικοί του Λος Άντζελες μαγνητοσκοπήθηκαν από ερα-

σιτέχνη να ξυλοκοπούν άγρια με τα κλομπ τους τον μαύρο

Ρόντνεϊ Κινγκ, τον οποίο είχαν σταματήσει για υπερβολική τα-

χύτητα. Ο ξυλοδαρμός μεταδόθηκε σε ολόκληρη τη χώρα. Η

αθώωση των 4 αστυνομικών στις 29 Απριλίου του 1994 ήταν

η αφορμή για τις ταραχές του Λος Άντζελες, όπου σκοτώθη-

καν 53 άτομα.

19. Τρεντ Λοτ: Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής της πολιτείας του

Μισισιπί.

3 5 0 Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι Λ Ε Υ Κ Ο Ι

20. Όριν Χατς, Τομ Ντιλει: Ο Όριν Χατς είναι Ρεπουμπλικάνος

γερουσιαστής της πολιτείας της Γιούτα. Ο Τομ Ντιλει είναι

Ρεπουμπλικάνος, μέλος της Βουλής των αντιπροσώπων, από

την πολιτεία του Τέξας.

21. Τζέικ Γουντ: Παίχτης του μπέιζμπολ, στους Ντιτρόιτ Τάι-

γκερς.

22. America's Most Wanted: Αμερικανική τηλεοπτική εκπομπή

αναζήτησης καταζητούμενων κακοποιών.

23. Ντιούκ: Ο Τζορτζ Γουάλας ήταν κυβερνήτης της Αλαμπάμα

και τετράκις υποψήφιος πρόεδρος. Ήταν υπέρ του φυλετι-

κού διαχωρισμού (segregation). Ο Ντέιβιντ Ντιούκ ήταν

μέλος της Κου-Κλουξ-Κλαν και ίδρυσε το ρατσιστικό

National Association for the Advancement for White People.

Ήταν υποψήφιος Γερουσιαστής και Κυβερνήτης της Λουι-

ζιάνα.

24. Στίβι Νικς: Τραγουδίστρια και μέλος των Fleetwood Mac.

25. Μαρκ Ριτς: Ο Ριτς ήταν φυγάς και καταζητούνταν στις ΗΠΑ

επί 18 χρόνια για φοροδιαφυγή δεκάδων εκατομμυρίων

δολαρίων. Αφού του δόθηκε χάρη από τον Κλίντον, αποκαλύ-

φτηκε ότι είχε χρηματοδοτήσει το Δημοκρατικό Κόμμα, κα-

θώς και την εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον για τη Γερουσία.

26. «Ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους»: Απόσπασμα από τον

όρκο πίστης στις ΗΠΑ.

27. Νιουτ Γκίνγκριτς: Πρώην Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής και

υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος επί χρόνια.

28. Ρίταλιν: Χάπι που χρησιμοποιείται για «υπέρκινητικά» παιδιά

και έφηβους.

29- Sgt Peppers: Αναφέρεται στο δίσκο των Beatles «Sgt. Pepper's

Lonely Hearts Club Band».

30. Kenny G (Kenny Gorelick): Ιδιαίτερα επιτυχημένος μουσικός

της smooth jazz.

31. Sierra Club: Οικολογική οργάνωση.

32. Ένα έθνος ανάπηρο: Παράφραση του όρκου της πίστης. Η

αυθεντική φράση είναι: «ένα έθνος ανίκητο, με ελευθερία και

δικαιοσύνη για όλους».

Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ Τ Ω Ν Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Τ Ω Ν 351

33. Μάθιου Σέπαρντ: Ξυλοκοπήθηκε άγρια και αφέθηκε δεμένος

σε ένα φράχτη στο Γουάίόμινγκ, από δύο άτομα που του επι-

τέθηκαν επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Πέθανε 5 ημέρες αργό-

τερα στο νοσοκομείο. Ήταν 22 ετών.

34. Τζακ Γουέλτς: Διετέλεσε από το 1981 έως το 2001 διευθύνων

σύμβουλος της General Electric.

35. ΤζέσεΧελμς: Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής.

36. Ο. Τζέι Σίμπσον: Η δίκη του διάσημου παίχτη του αμερικα-

νικού ποδοσφαίρου και ηθοποιού Ο. Τζέι Σίμπσον για το

φόνο της γυναίκας του και ενός φίλου της έλαβε τεράστια

δημοσιότητα στην Αμερική το 1995. Η στιγμή της ανακοίνω-

σης της αθωωτικής απόφασης είχε θεαματικότητα 91% επί

των ανοιχτών δεκτών.

37. Μπέμπε Ρεντόζο, Τεντ Μπάντι, Ανίτα Μπράιαντ: Ο Μπάντι

ήταν δολοφόνος κατά συρροή και εκτελέστηκε στο Μαϊάμι το

1989. Η Ανίτα Μπράιαντ ήταν διάσημη ακτιβίστρια κατά των

νομικών δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων τη δεκαετία του

'80. Ο Μπιμπ Ρεντόζο ήταν πολιτικός φίλος και συνεργάτης

του Νίξον.

38. National Enquirer: Εβδομαδιαίο κουτσομπολίστικο περιοδι-

κό.

39. Τζάνετ Ρίνο: Η Ρίνο ήταν η δικαστής που αποφάσισε την επι-

στροφή του μικρού Ελιάν Γκονζάλες στον πατέρα του στην

Κούβα.