MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis...

12
DISSERTATIO D B DIVERSO IN PSALMIS DAVIDICIS CARMINUM GENERE. CUJUS PARTSM SECUNDAM VENIA AMPL, FACULT. PHILOS. ÜPSAL. EXHIBENT MA«., JOHANNES KÄLLGREN AD. SCHOL. SCAR. COLL» VIC. A SACRIS ET ANDREAS GUSTAVUS HACKWITZ WESTBÖGOXHI. , \ II}? AUD. GUST. DIE VIII FEBR. MDCCCXXIII. Η. Ρ. N. S. UPS ALI JE. t Excudebant Reg. Acad. Ttpograpiii·

Transcript of MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis...

Page 1: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

DISSERTATIO

D B

DIVERSO IN PSALMIS DAVIDICISCARMINUM GENERE.

CUJUS PARTSM SECUNDAM

VENIA AMPL, FACULT. PHILOS. ÜPSAL.

EXHIBENT

MA«., JOHANNES KÄLLGRENAD. SCHOL. SCAR. COLL» VIC. A SACRIS

ET

ANDREAS GUSTAVUS HACKWITZWESTBÖGOXHI.

, \

II}? AUD. GUST. DIE VIII FEBR. MDCCCXXIII.

Η. Ρ. N. S.

UPS ALI JE. t

Excudebant Reg. Acad. Ttpograpiii·

Page 2: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes
Page 3: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) 't (

deciro g) infcriptus, utrüro audloris cujusdam a familiaKorahitarum cantatrice h) oriundi, an Muficorum, qui-bus decantandi traderentur Pfaimi, . defighet nomen,hon liquet. Ubi au tem duo infcripta legontur nomi¬nal), alterum auctoris, Muficorum alterum piocul du-bio eil. Pfalmis XXV nullus infcriptus eil audtor.Undecim ex his Davidis nomen impofuit verfio aiexan-dtina. Ad tempora exfiiii Babyioniei, et quae proxi-ir.e fequebantur, Pialmorum iiumerum baud exiguumrefeni voluerunt interpretum nonnulii praefertim re-centiorum. Unura Pialmnm vel alterum, e. g. CXXXVli,originem fuam, vel faltim, quam hodie habet, formsrihhis temporibus debere, vero quidem fimile videtur.Qtiod autem in Pfalmi'S vel plurimis recentiori aetätivindicandis ml rum iane iludium pofuerunt quidarn , iduobis, modeile fateinur, nec placet neque probatur.

Duo illi et fepfcuaginta, qui nunc pritnj funt Pfal-mi, primo colledti videntur, quibus deinde aliae pluresadjundlae funt colledliones. Sed illuc, unde digresfi fil¬mus, revertimur.

Ad Pfalmos in diverfa genera diflribuendos, pa¬rtim ipfae, quas habent, infcriptiones conferunt. Col.

ledlio'

'

B.

g) XLII. XLIV-XLIX. LXXXiV. LXXXV. LXXXVILLXXXVIIl.

hj i Chron. IX. 19. 11 Chroh. XX. 19,D XXXIX. LXII. LXXVII. LXXXVIIl.

Page 4: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) ·2 C

ie<5tio Pfalmorum tota Q^nn nö&, /zfor ]audum, infcribf-tur k). Carmina quoque, quibus continetur, omnia fe-re laudativa funt.. Quacunque in materie verfantur,ad fumtni tarnen Numinis I and em et celebrationetft

femper recurrunt/J. In Pfalmo LXXII bic et qui praece-dunt omnes precer, nominafttur. A precibus etiafivnomen habent ΡΓ. LXXXVI. XC. CIL CXLII; a laudi-bus C. CXLV. Pfalmus XLV fvm-n· im» canticumamorum infcribitur. Nec, rebus nomina heic optimeeongruere, ne ges. Reliqui o mnes, qui ad argumentaenrminum fignificanda pertinere vill funt tituli, diffici-lius explicantur m).. Infcriptiones quaedam alias initru-

raenta*

U) Pjfalnioruni nomen i Iiis primi impofuerunt LXX inter-pretes.. Ψαλμοί fidhim pulfur; canticum. y a ^αλλειν ,r

cliordas tangere, fidibus canere..t) Alle Ρfalmen enthalten dar Lob Gotter. Denn auch die'

■ tiefe Demuth der reuigen Sünderr y welche mir zerknirfch-tem Herzen r mit Vertrauen der Liebe, zum Erbarmen·den emporßeht, weinet fein Lob. Stolberg. 1. c.

m) hiDWVj titulus Pfaimis XIII piasfcrintus,. Carmen didafca.licum explicari folit-us eil, a hzw inrellexir. Pfalrnum ve-ro XXXII Π exceperis, reliquis^ XLII, XLIV, XLV, LH«LV Sic explicatio fiasc parum apfa vrdetur. Carmen po-tiiis. in genere interptetandus eil; Iigavit. Cfr. Ge·.senil Hebr. D Handworterb. de Wette, I. c„ —-

XVI, LVI-LX, Carmen aureuni, a DTD' aurum,aRi ? alii aliter vertunf. Eil forfan idetfi quod 'IlFhruq:,ßriptum, Carmen~ Permutantur Lepe apud Orientales lir-

Page 5: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) '3 (

menta iVhifica, ad qnorum cöncahtum canerentur PiViI-tni, nomitiare putantar n). Nec dobium eft, quin, iinobis Muficae HebYaese ratio esfet nota , haec ad diver-fatn carminum indolem indicandam vfm haberet ma-

ximam o). Alias vel initia iun t vel nomina carmi¬num

terae lab. η et υ. Cfr. Gksen. — , VII, Odenterraticam, in qua decantanda iiaod uni inililatur tono, fedab aiio in alium transcurratur, a mu; erravit, redduritalii; alii Carmen lugubre et mceßmtt, a 'rad, arab.anxius, rn.ee fl us fuit. — rpjMh1?, XXXVIII., LXX, in me-moriam interpret-aatur pluiimi. Jnter facrificanditm, ma-vult Michaelis, SuppU ad Lex. Hebr, , meminit.γτοίν, facraficium memoriale.

jj) .tv»nan, VIII, LXXXI, LXXXIV. nbn», LIII, LXXXVIII.Π15Λ3,' VI, LIV, LV, LXI, LXXVI. V.XLVI. rpr>mi, -VI, xn. nny-pirn',.LX. .DiJtorw, XLV, LXIX. nti5J~ö^wi\0, LXXX. VidePfeiffer fiber die Mußk der .alten Hebräer. Erl. 1779."Forkel, Gefchichte -der Mußk, Tli. I. äußert die Ver-muthung, daß der gleichen, gewöhnlich für Inßrument-Namen genommene Worter wohl- eher die Melodie anzei¬gen möchtende W^tte, I. c.

0) Ec fcheint, daß die Alten, bey denen Ton-und Dichtkunßinniger verbunden waren, fich mehr darauf gelegt, jedemInßrumente feinen eigentlichen Ajfect abzugewinnen, undeben damit die Poeße zu bezeichnen: denn ei braucht keinerErweißes, das jedes Inftrument mit Jeinem eignen Tone

Page 6: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) >4 (

nuin, qnorum ad modos Pfalmi, quibus impofitse fiwifc,canerentarf^. Aiise tandem tempus, quo decantatifuerint, defignare videntur q).

Si quid autem certi de diverfitate cnrminum Da-vidicorum ilatuere voiumus, id omne in ipfa eorumindole nobis quasrendutn eft. Tria igitnr omnino uni-verfae poefeos genera funt, Epicum, Dramaiicum, Lyri-cum. Poeiln, quse res praeteritas, fpecie obje&iva ador-natas, enarrat, Epicam appeliamus, Si vero aftionescontinua quadam ferie quafl progredientes, objeclivereprsefentat, Dramaiica vocatnr. Cum denique fuos mo¬do ipfius fenfus exprimit Vates, poefis Lprica eft,quam et fubjeftivam vocant. Epicus, ii ftrifte Ioqul·mur, nuiius eft Pialmus. At plu»ribus tamen epicum

quod-

auch gleichfam eine eigne Region der Empfindungen hahefiHerder, 1. c. II. Th. s. 35car.

p) hmrtHN, LVII-LIX, LXXV. XXII.dipm üVn LVI. Cfr. Jones 1. c. p. 269.

q) rvon nnsn, XXX — nte CXX-CXXX1V,carmino graduum, adfcenßonum, qua caneret populus, Hic-rofolyma ad fefta quotannis celebranda adfcendens, vel,ut malunt quidam, Babylone redux. Alii rhythmi quod..dam genus et mufices, vocisque contentionem per gra-dus quaii adfcendentem, hoc titulo indicari, exiftimant.Hinc forfan Lutherus: "Ein Lied im hohem chorJOU? DYiS, XCII. Qui variorum varias, easdemque fereinnumeras, de infcriptionibus Pfalmorum explicaadi/, co-

Page 7: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) IS (

quoddam reconditum fubesfe videfcur elementum r},Dramatici haud pauci quodammodo funt, enunciationeimitatrice Ove personis introduétis adornati s). Si ve¬ro poefi , ut dramatica esfet, fola fufficeret forma dia-logica, liuic qnoque numero omnes, qui altemis cboriscanerentur, inferendi esfent Pfalmi. Nec hi, ut vide¬tur, pauci fuerunt, Pfalmum LXXXVIII ita cantan-dum fuisfe, ipfe ftatim, ut opinamur, titulus indicat.Sic vero Pf. CXXXVI fuisfe cantatum, teftatur Esra/)·Horum autem Pfalmorum numero augendo, quo-nam alio modo crebratn iflano perfonarum immu-taticnem, orientalibus ufitatisfimam, explicarent nei-cir,mirum quantam induftriam adhibuemnt interpretumnonnulli.

Genus poefeos Lyricum, quo nec pulchrius ul-lum, nec amabilius, a Lyra nomen habet, totumque, fiinteriorem illius naturam refpexeris, inuficum eft. Afenfu, qui dicitur, fubjeftivo originem .ducit. Hujusvero generis omnes funt Pfalmi Davidis. Certa quse-

dain

gnofcere velit conjedluras, adeat Sonntagium, TituliPfciltnorum éic. Rosenmüllerüm, 1. c. &c. &c. Vixtamen, maximam licet erudidonis congeriem verfans, ipfade re certior evadef.

r) e. gr. LXXVIII. CV. &c.s) II. X. XII. XXII. XLT. L. LXVI1I. LXXI. LXXI1I, LXXV.

LXXXI- LXXXIII. LXXXIX. XCI. XCV. CV. &c.

t) III, ii.

Page 8: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) 16 {dam ubique regnat afifetfblo animi, gau dium, dolor,fpes, metus, defiderium, defpe; atio , fiducia, efc q.useinnt ceterae. Qutim auten fenfus vei merus ut fen-ius erumpatj recéns et vehemen-s, vei contemplationequadam iui temperatur prodeat atque fedaiior, in me-re Lyricam et Elegiacem poefis dividitur lyrica. ·

Divedas poeeus, quse prop ie dicitnr, lyricaefpecies eonitituunt Ode et Cantieum (Germanorum Lied.)Ode Graäcorum, quod, ut "nW Hebraeorum , carminicuicunque canendo priinum imponebatur η o men, adfingula rem d ettide poematis fpeciem defignandam äbiit.Jllad jsnn inter Odam et Cantieum, multis licet nomi-II ibus fibi intime cognata, maxi me intereft, quod hocdiftione utitur sequabili, iubuiisfiori, illa insequali, ela-tiorij hoc Je niter profluit, illa rapide fertur^ hoc unl·infißrit rhythmo et tono et ftrophis aequaliter demenfiscontinue recurrit, illa et rhythmum et tonum et ved¬ins var ios habet et inaequales u). Quibus conftitutis fini-bus, euinam Jpeciei finguli fubjicieiidi fint Pfalmi, haudfacile erit Judicium. Quocirca , hane indiilimftam relin-qui clasfem, fi've Odarum dicas, five Canticorum, fatiusesfe putavimus, aliam infra diftindiionem indicaturi

Oda

kJ Vocem tt'bö, Pf. III. 3, 5, 9. IV, 3, 5. VII. 6. IX.17, 21. &c. notam esfe muiicam,, et talem cantus modi-que muiici immutationem indicare y vero fimillimum vide¬tur. Δ;«"ψ«λ//α verterunt Alexandrini, quod μελ8εXccyY\v interpretatur Suidaf. Varias hujus vocis interpre-tationes vide apud RoSenm- 1. c. et Lexicogriaphos.

Page 9: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

5 i7 C

Oda Davidica fingulari fenfuum, ördinis, diftionispulchritudine commendatur. Nullo tarnen ordine ob-jeftive definito tenetur, tota, qui poefeos lyricae cha-rafter eft, ex vatis ipiius afleftibus orta. Karo paul-latirn exfurgit, fed feniu exardefcens fervido, in ipfamprotinus rem plerumque rapitur. Ubera currit a tquofoluta, audax,. interdum exfultans. Subitos habettranfltus, imaginibus fpiendet nitidis, vividis animaturfiguris. Hine mira fsepe varietas fenfuum, rerumT di¬ftionis, at illa tarnen femper elegans atque jucunda.Singula vero ii infpexeris carmina,. haud parum interfe illa differre videbis^ In aliis praecipua quaedam re¬gnat iuavitaSy feu venuftas. Una tantum imagine ly-rica continentur. Senfus lenes funt et placidi, dicftiocompofita, aequabilis, jucunda. Ejusmodi nobis viden-tur Pfalmi XV, XXIII, LXVII, LXXXVII, Cl, CXXXIII&Cr Älii medium quendam inter venuftatem et fubli-mitatem habent cbarafterem. Imagine lyrica diverfisamplificata partibus, ad disfimilem et materiam et di-ftionem discurrunt. Hujus generis funt Pfalmi velplurimi. Alii denique in fublimitate fenfuum,, rerum,atque diftionis toti fere verfantur, quorum in nume-rum adfcribimus Pf, VIII, XVIII, XXIV, XXIX, XtXIlL·XLVI, &c.

Pro di ver fa vero, quam traftat Ode Davidica.materia,- diverfae ejusdem exilftunt fpecies, quarumIfomma et facile primaria Hymnus eft.. Is enim in

la u dir·

Page 10: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) 18 (

landibus Divints ce'ebrandis v-erfatur; materia, quarulla major, fublimior nuila. Anfciquisfimum hoc ge¬nus poefeos fuisfe, quis non crederet? Homo, recensterrae incola, quo propius a Divinirate »berat, eo me¬lius Eandem et in rebus humanis et in. raturae mi-raculis prgefentem, almam, benignam, admirandam etadorandam iiuuebatur, Illiusque laetisfimns et mira-bundus cecinit laudes υ). In hoc autem carminum ge¬liere poefeos E-lebraeae praecipua vis cernitur et ma-gnificentia. Grandes Hymnus Davidicus fpirat conce-ptus, ima'gines ars ipit fpiendidas, di&ione utitur elata,audaci, abrupta, fublimi; Hymni charäfter fublimitaseih Templui» majeftatis ipfius divinae te ingresfutnputares. Attollicur mens ad ipfius Infiniti contuitum,iubito quodam percellitur horrore, et paene obruitur.Mox vero fuae ipfius infinitatis admonita, exfufcitatureadem et exfurgit, primoque illi horrori incredibilemquandam admixtam fentit voluptatem Refolvunt fe

tandem

v) Longe aiium fuisfe primuin , quo Divinitatem homo per-ciperet, ftiifum, fiuporis nimirum et metus, quidam dixe-runt philofophi. "Nihil vero, ut verbis utar Cieeronis,''tam abfurde dici pofefi, quod non dicatur ab aliquo phi-lofophorum.,, De Divin. L. 11.

x) Primum illud, quod in mente humana tfficit fublimitas,εκζοίσιν et εκπληζ/ν vocat Longinus, πεςι υψ&<τ, ®. I.Alteram fublimitatis vim ita defcribit idem: υττο τ αλη-

υ·ψ«ί· εποίίξεται τε ημκν ν\ "ψνχ*/, y.oei yotvgov η ctvce-ςημκ λοίμβοί\87θθ ττληξΰΤΚΐ χοίξοίε και μεγοίλανχ,ιοίϊ. 1. c.Cap. VII.

Page 11: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

) '9 (

tandem alise mentis affeétioneS orones in unam, piamaeterni Numinis venerationein.

In ea re finguli occnpantur Hyrani Davicfici ς etvel Divinam in Univerii hujus miro artificio condendoatque fuftentando vir« et fapientiam, vel in rebus hu-manis adminiftrandis atque regendis benignitatein efcjuilitiam, vel in naturae miraculis majeftatei« fummisextollant laudibus. Hujus generis, cui plurimi adnume-randi Cunt PfalmL eoiinentisfitni nobis videntur VIII.XVIII. XXIX, XXXIII. XLVI. LXV. XCIII. XCVI.XCVII. CHI. CIV. CXXXV. CXLV -CXLV11I. Pul»eherrirnum ejus fpecbnen iubjungimus ΡΓ, CIV.

i. (oelebra y), o anima mea, Jßekovam !ßjfe'nova, Dens tut, tnagnus es valde.Majeßatem et gloriam induißi.

α. Operit Je luce tamqiiam pallio,extendit coelos tamqiiam aulceum.

3. Contignat in aqnis conclavia Jtia,ponit nnbes currum funm,incedit ftiper alis venti.

4. Facit angelos fuos ventos,* tninißros ßios ignem flammantem ζ).

5· Conßituit terram fuper fwidamenta fna ,

ne vacillet in cevuni et fceculum aJ.6.

y) l. Procumbe ad genua, proßerne tey adora. -pü gcnu.zj Vel, facit tit angeli fni ßnt venti &c. vel ut venti ßnt

angeli ßii &c.a) oSiv et non foluni aerernitatis, fed et temporis fongi^

haud definiti, notionem exprimunt.

Page 12: MDCCCXXIII. Ttpograpiii·1345674/FULLTEXT01.pdf · dissertatio db diverso in psalmis davidicis carminum genere. cujuspartsmsecundam veniaampl, facult.philos.Üpsal. exhibent ma«.,johannes

> 20 i

6. -Oceano, ßcut vefUmenio, inVolvißi samTfupra montes feierunt aqua?,.

7. Ab inerepitu tuo fugierunt,ß ßonün tonitvws tili trepide discurrerunt.

g. Adfcenderimt montes, fubßderunt valtes b)Tin locum quem fundafii Ulis.

9. Termimm pofuißi, neu iransgredüintur»11011 revertuntur o.d operiendam terrnm.

10. Emittit fcatiirigines in c) torrtrdesinter montes proßliunt.

11. Potain prcsbent omnibas beßiis agrr,yeßingmnt onagri ßiini fuant.

12. Ad illos coiißdunt volucres cAi 5e fi-ondibas avborim edunt contum.

13. Irrigat montes e conclavious fuis,fruffu opetum tiiornm fcitiatur terra.

14. Facit ut progerininct gramen pecori , *et planta ad culiuram hominis yut producat cibum e terra,

Alii, hunc v. ad aqwas referunt et vertunt: adfcendunt in{ut fiant quafi) montes 3 defcendujit in volles, connexioniveriuum 7 et 9 Tic optime confuli exiftimantes» Simpli-eior videtur illa, quam nos fecuti fumus, explicatio,

"IM Jkoto de opp\De trotßga fjällar,Sin Jhjhoga topp ckc.

Bei Jänkte ßg den fiilla dal,J gräs och blommor klädd", &c.

Vide elegantisfimam hujus Pfalmi paraphrafin, Witterheis-FSrßk af J^O. Waelin. Sth. 1B21. S. 236.

c) in i. e. ut fiant.