Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

33
Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

description

Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Transcript of Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Page 1: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

MateriaalkennisLate Prehistorie

Aardewerk

Page 2: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Inhoud

• Rol van aardewerk in archeologie

• Aardewerkproductie

• Aardewerkonderzoek- Technologische analyse- Functionele analyse

Page 3: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Keramiek

• Woord komt van κεραµος = pottenbakkersaarde (klei) en wat daar van gemaakt wordt

• Aardewerk, steengoed, porselein• Bakstenen, tegels, rioolbuizen, sanitair

Page 4: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Archeologisch keramiek

Aardewerk wordt veel aangetroffen in

opgravingen omdat:

- het sinds de overgang van het mesolithicum naar het neolithicum in huishoudens veel gebruikt werd

- keramisch materiaal meestal goed geconserveerd blijft

Prettig: aardewerk heeft goede daterende

eigenschappen

Page 5: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Het oudste aardewerk• 29-25 ka Dolní Vĕstonice• va. ± 10.000 v.Chr. Jomon-cultuur

Page 6: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Aardewerkproductie-grondstoffen

Basis: Klei

• Natuurlijk voorkomend materiaal, kleine korrelgrootte, plaatjes

• Vervormbaar (wordt plastisch) door er water bij te doen

• Wordt hard bij drogen/bakken

Page 7: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Klei

• Mineralogisch:- verweringsproduct van steen

• Samenstelling van klei hangt af van:- moedergesteente- fase in verweringsproces

Page 8: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Klei

• Er bestaan veel verschillende kleien, de ene soort is beter te gebruiken voor aardewerk dan de andere (workability)

• Eigenschappen die van invloed zijn op de keuze van klei zijn bijv. de mate van plasticiteit en de kleur na het bakken

• De pottenbakker is gebonden aan de aanwezige grondstoffen, bovendien spelen traditie en kennis een rol

Page 9: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Prepareren van de grondstofAls de klei niet geschikt is om er direct

aardewerk van te maken, moet hij geprepareerd worden

• Voor meer plasticiteit:- mengen met een plastische klei- verweren/rotten- ‘weken’ in water

• Voor minder plasticiteit:- mengen met een minder plastische klei- toevoegen van niet-plastisch materiaal, zoals

kwarts of zand (mageren/verschralen)

Page 10: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Magering

Doel:- verminderen van de plasticiteit- vermindering van krimp bij het bakken- stevigheid geven

Soorten magering:- organische magering (stro, kaf, mest)- mineralen (kwarts, kalk etc.)- biomineraal materiaal (schelpen, koralen)- man-made materiaal (potgruis/chamotte)

Page 11: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Magering

Page 12: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Maakwijzen van aardewerk

Onderscheid in:• handgemaakt/handgevormd• op de draaischijf gemaakt

Iedere vormtechniek vereist een bepaaldekleisoort (meer/minder plastisch)

Page 13: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Maakwijzen van aardewerk

Handgemaakt:

- Duimpotje- Kleirollen- Lappentechniek- Vormschotel- Hamer en aambeeld-techniek

Page 14: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Duimpotje

Page 15: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Kleirollen

Page 16: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Lappentechniek

Page 17: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Vormschotel

Page 18: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Hamer en aambeeld

Page 19: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Afwerktechnieken

• Besmijten• Schrapen• Polijsten• Uitknijpen• Aanzetten van handvat, oor, tuit, voet• Aanbrengen van versiering

Page 20: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Versieren

• Inkrassen (+ opvullen)

Page 21: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Versieren

• indrukken

Page 22: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Versieren

• appliceren

Page 23: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Versieren

• Sliblaag of engobe

Page 24: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Versieren

• glazuur

Page 25: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Versieren

• sgraffitto

Page 26: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Het bakproces

• Eerst wordt de pot gedroogd, de klei is dan leerhard- krimp- kleurverandering

• Vervolgens begint het echte bakproces:keramische verandering

Page 27: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Open vuur of oven

Page 28: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Atmosfeer

• Oxiderend (onder invloed van zuurstof kleurt ijzer in de klei rood, zoals roest)

• Reducerend (er is weinig zuurstof, de klei kleurt zwart)

Page 29: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Aardewerkonderzoek

Voorbereidend werk

• Wassen• Wegen• Administreren• Nummeren• (Plakken)• (Restaureren)

Page 30: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Aardewerkonderzoek

Technologische analyse

• Gebruikte grondstoffen• Vorm en versieringstechnieken• Baktechniek

• Aankoeksels

Page 31: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Aardewerkonderzoek

Grondstofanalyse

• Kleimatrix• Inclusies

Voornamelijk gebruikt voor herkomststudies

Page 32: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Aardewerkonderzoek

Mogelijke functie- verandering van de inhoud- opslaan van voorraad- transport

Classificatie- ordenen van eenheden die bij elkaar horen

- per doelstelling verschillend

- bijvoorbeeld op basis van technologie, functie, chronologie

Page 33: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk

Meer lezen?

Owen S. Rye - Pottery Technology: Principles and Reconstruction