Mark Antony Armstrong - Ομαδεσ Και Συμμετρια

292
Ðáíåðéóôçìéá êÜ Ìáè çìáô éêÜ Êåßì åíá 4  ÅðéìÝëåéá ÓåéñÜò:  Íßêïò Ìáñìáñßäçò ÊáèçãçôÞò Ìáèçìáôéêþí Ðáíåðéóôçìßïõ Éùáííßíùí ÁÈÇÍA 20 02

Transcript of Mark Antony Armstrong - Ομαδεσ Και Συμμετρια

  • 4

    :

    A 2002

  • 1. Rotman, J.J.: Galois, xii+185 , 2000.

    2. Rudin, W.: , xvi+524 , 2000.

    3. Fine, B. & Rosenberger, G.: , xix+264 ,

    2001.

  • Mark Antony Armstrong

    , ,

    ,

    :

    .

    A 2002

  • : Groups and Symmetry: .. Armstrong: 1988, Springer -Verlag,

    New York, Berlin, HeidelbergCopyright c1988: Springer-Verlag New York, Inc.Copyright c2002 : Leader Books A.E.

    , . :

    . / / e-mail: [email protected]

    : , e-mail: [email protected]

    :

    , e-mail: [email protected]

    :

    : e-mail: [email protected]

    1 : 2002

    ISBN 960-7901-28-X

    LEADER BOOKS A.E.

    17, ,

    11521

    .: 010/64.52.825-64.50.048, Fax: 010/64.49.924

    web-page: http://www.leaderbooks.com, e-mail: [email protected]

    : Cosmoware

    . 53,

    .: 010/60.13.922, Fax: 010/60.01.642

    .

  • .

    .

    ( ) -

    . -

    L. Euler (1707-1783), C.-F. Gauss (1777-1855) ..

    18 19 , , , -

    1 J.-L. Lagrange (1736-

    1813), E. Galois (1811-1832) .. , ,

    , 2

    A. Cayley (1821-1895) 1854, -

    3 1870. (

    R.Dedekind (1831-1916), C. Jordan

    (1838-1922) W. van Dyck (1856-1934) .)

    , , -

    - -

    .

    . -

    .

    .

    1. Rotmann J.J.: Galois, ..., 1, . . , Leader Books, 2000.

    2

    Cayley A.: On the theory of groups, as depending in the symbolic equation n = 1, Phil. Mag. 7, (1854).

    3. Scholz E. (Hrsg.): Geschichte der Algebra, B.I., Mannheim, 1990, . 309.

  • viii

    -

    ,

    , , , -

    ( -

    ) 4 1] Hermann Weyl5.

    -

    X X ,

    X ( ). -

    (. . 9).

    ( ) -

    , , -

    1872, Erlanger

    Programm Felix Klein (1849-1925), -

    -

    6.

    , ,

    , -

    ,

    (. . 24)

    ... ,

    (, , ) .

    .

    ;

    , ,

    , -

    . ,

    ,

    -

    4 .

    5 H. Weyl (. . 145): , . .

    6 - H.Wussing: Die Genesis des abstrakten Gruppenbegriffes, VEBDeutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin, 1969.

  • ix

    -

    - - (

    ,

    ), -

    , ,

    ,

    .

    Felix Klein,

    19 ,

    , ,

    -

    . ,

    7:

    , . -

    , -

    ] -

    ] .

    ] -

    ,

    ] ,

    ( ) .

    , , -

    , ,

    , , -

    ,

    ( ) . , -

    ] , ]

    . 8.

    -

    ,

    , -

    - - .

    ,

    ( ,

    7: Klein F.: Vorlesungen uber die Entwicklung der Mathematik im 19 Jahrhundert, Teil I,Springer, 1926, . 335.

    8 : ( ) , , .

  • x ) ; -

    (

    )

    ( ) . -

    (. . 1, 4, 5, 7, 8 ..)

    , - - -

    ,

    - - -

    , ,

    ,

    --

    . (, ,

    . -

    ,

    -

    .)

    . -

    .

    ,

    ( , ) -

    . , 28 , -

    ,

    , :

    ()

    ,

    () 300 ( ) -

    ,

    ()

    ,

    () .

    :

    (i)

    (. 8), (. 12), -

    (. 15), (. 19),

  • xi

    (. 20) , Nielsen Schreier (. 28),

    (ii) ,

    (iii) , -

    .

    . :

    () . -

    -

    ( ). -

    . (). (A B), (A B) (AB) A B, A B, . -

    .

    . , ,

    9. .

    () .

    , .. , ,

    , =, , , , , , , , () -

    , ,

    ( ).

    () 10. -

    . () ()

    . . .

    , a = b(mod n), .

    () . f X Y

    (X,Y,f ) :

    (i) f XY X Y

    Dom(f) = Dom(f ) = X, Rg(f) = Y,

    Im (f) = Im(f ) Y,

    (ii) x X y Y, (x, y) f .

    f f . x X,

    y Y, (x, y) f ,

    f x x f , y = f(x).

    , f x y.

    9 ( , -) 12 .

    10. . 4 (. 135-184) :

    ( ), ..., . , 2001. (: . , . , . , . , . .)

  • xii

    f X Y

    :

    f : X Y, x f(x) .

    A X B Y , f(A) = {f(x) | x A}

    A, f1(B) = {x X | f(x) B } -

    B f . (, A = X, f(X) = Im(f).)

    f : X Y , A,B X

    C,D Y. :

    (i) f() = = f1 () , f (X) Y.

    (ii) A B = f(A) f (B) . , C D = f1(C) f1 (D) .

    (iii) A f1 (f (A)) f(f1 (C)

    ) C.

    (iv) f (A B) = f(A) f(B) f1 (C D) = f1(C) f1(D).

    (v) f (A B) f(A) f(B), f1 (C D) = f1(C) f1(D).

    (vi) B A = f(A)f(B) f(AB).

    (vii)D C = f1 (CD) = f1(C)f1(D).

    f : X Y . U X, f |U : U Y,

    f |U (x) = f(x), x U, f U.

    g : U Y , U

    X. f : X Y , g = f |U , -

    g X. ( g

    X .)

    f : X Y

    (i) ( - (1-1)), ,

    x, y X, f (x) = f (y) = x = y,

    (ii) ( -), , f(X) = Y,

    ( y Y, x X : y = f(x)) ,

    (iii) ( -), ,

    .

    , 1X : X X, 1X(x) = x, x,

    x X, , A X

    1X |A : A X .

  • xiii

    f : X Y . :

    (i) H f (f(A B) = f (A) f (B) A,B X).

    (ii) H f (A = f1 (f (A)) A X).

    (iii) H f (f(f1 (C)

    )= C C Y ).

    (iv) H f (f(XA) = Yf (A) A X).

    f : X Y g : Y Z . H

    gf g f ( g f)

    gf : X Z ,

    (gf)(x) = g(f(x)), x, x X,

    Dom(gf) = X, Rg(gf) = Z

    Im(gf) = Im(gIm(f)

    ). , A X B Z,

    (gf) (A) = g(f(A)) (gf)1 (B) = f1(g1(B)

    ), , h : Z W

    ,

    , h (gf) = (hg) f.

    f : X Y g : Y Z .

    :

    (i) f, g = gf

    (ii) f, g = gf

    (iii) gf = f

    (iv) gf = g

    f : X Y .

    (i) f g : Y X, gf = 1X .

    (ii) f h : Y X, fh = 1Y .

    (iii) f

    { : Y X,

    f = 1X f = 1Y .

    , ( ),

    f1, f .

    X Y

    : X Y . X

    n, X

    {1, 2, . . . , n}. , n X (-

    |X|) X n. (-

    )

  • xiv

    11.

    . ( X

    ).

    : X Y

    . X Y

    f : X Y X Y . :

    ( f ) ( f ) .

    () . -

    R. . -

    . . 12.

    C. -

    . . -

    ( C)13.

    () 14. ,

    , , , , , -

    , . . . , , -

    , . ( ,

    , , ..,

    . . . 19.)

    () 15. 16

    ,

    11 . P. R.Halmos 7], . 24 25.12. . 1, 2 5 :

    ( ), ..., . , 2001. ( : . , . -, . , . , . ). , . . 1 ( ).13. . 2 (. 85-126) :

    ( ), ..., . , 2001. (: . , . , . , . , . , . .)14. . 2, 3, 4, 7, 8, 9, 12 13 :

    ( ), ..., 1999. ( : . , . ,. . . .: . , . .)

    ( ), ..., 2001. ( : . , ., . , . , . . . .: . .)15 . 1 (. 11-84) :

    ( ), ..., . , 2001. (: . , . , . , . , . , . ). , , .. .16 entry (. Eitrag) , ( ) ]. -- ( ), , . ( .)

  • xv

    A = [ai j ]1im, 1jn, B = [bi j ]1im, 1jn :

    A+B = [ai j + bi j ]1im, 1jn ,

    A = [ai k]1im, 1kp, B = [bk j ]1kp, 1jn :

    AB =

    [p

    k=1

    ai kbk j

    ]1im, 1jn

    ,

    n n

    In =

    1 0 0 0

    0 1 0 0...

    .... . .

    ......

    0 0 1 0

    0 0 0 1

    ( In, I, n -

    ),

    AIn = InA = A,

    n n A.

    At = [aj i]1im, 1jn m n A = [ai j ]1im, 1jn( A A).

    2 2

    det

    [a b

    c d

    ]= ad cb,

    3 3

    det

    a b cd e fg h j

    = aej + dhc+ gbf ahf gec dbj

    Sarrus , , n n A -

    --

    det (A) =Sn

    sign() 1(1) 2(2) n(n),

    Sn 17 n sign()

    18 Sn. A1 n n A

    17 Sn

    . . 36.18 sign() . . 40.

  • xvi

    det (A) = 0,

    AA1 = A1A = In.

    . . .

    . . -

    . .

    () . . -

    .

    fA : Rn Rn, fA(x) = xA

    t

    A GLn (R). -

    . . , n = 2: -

    19, , ..

    n = 3: ,

    .. Rn.

    ( n = 2 )

    . , ,

    Banchoff T., Wermer J.: Linear Algebra Through Geometry 20, UTM, 2nd ed.,

    Springer-Verlag, 1992.

    , -

    ..

    :

    ..: 21 ( ), , -

    , 1979.

    ..: 22 ( .), , -

    , 1985.

    .

    ,

    , :

    LedermannW.: Introduction to Group Theory, Oliver & Boyd, 1973.

    Rose J. S.: A Course on Group Theory, Cambridge University Press, 1978.

    19 rotation , ( n = 2) ( n = 3) , , .

    20 n = 2 n = 3. . 1-3]. Leader Books.

    21. : 2, . 1-3.

    22. . , V.

  • xvii

    Scott W. R.: Group Theory, 2nd ed., Dover Pub., 1987.

    Humphreys J. F.: A Course in Group Theory, Oxford University Press, 1997.

    SmithG., TabachnikovaO.: Topics in Group Theory, SUMS, Springer-Verlag,

    2000.

    ,

    J.J. Rotman 6].

    ,

    1], 2], 3], 4], 5], 8], 9] 10], -

    , ( -- ) :

    Hilbert D., Cohn Vossen S.: Anschauliche Geometrie, Springer, 1932.

    Coxeter H.S.M.: Introduction to Geometry, Wiley, 1961.

    Fejer oth L.: Regular Figures, Pergamon Press, 1964.

    Coxeter H.S.M.: Regular Polytopes, Dover Pub., 1973.

    Grove L., BensonC.: Finite Reflection Groups, GTM, Vol. 99, Springer-Verlag,

    1971.

    BergerM.: Geometry (2 Volumes), Universitext, Springer-Verlag, 1987.

    Quaisser E.: Diskrete Geometrie, Spektrum Akad. Verlag, 1994.

    Knrrer H.: Geometrie, Vieweg, 1996.

    (

    -

    .)

    , -

    () -

    (, , -

    , , ..) -

    -

    :

    . .: ( ), 2 ,

    , , 1991.

    . , , ( ) - . - .

    () x y x, y n,

    x = y(mod n) (, , x y(mod n)).

    x y ( ) n n. ,

    , ,

  • xviii

    (. measure) (. meter),

    . , -

    ( ) -

    (. ) (: ,

    - - 23 ..). , x

    y n.

    () commutative // (24 ab = ba),

    anticommutative -

    // ( ab = ba), , , -

    (

    , - ) (

    - - ,

    - ). , ,

    , ()

    ;]25

    () -

    permutation,

    commute permute. ( permutation groups

    3 ! ,

    transposition.)

    () lattice (

    ) . -

    () Gitter Verband. ,

    -

    V

    Zv1 + Zv2 + + Zvn = {1v1 + 2v2 + + nvn | i Z, i, 1 i n} ,

    {v1, v2, . . . , vn} V

    R, 26. ,

    x, y (infimum) xy

    (supremum) x y, .

    23. (. 79) (. 72).24 ab = ba, a b () -- .

    25, -// .26 , , , . lattice n = 2, n 3. (, ). , , ( ) honey comb. , , ( ), . n = 3 , . zome-kits (.http://store.yahoo.com/zome-tool/index.html) () . , , , .

  • xix

    () degree/order/rank,

    : /(, )/, .

    () , , -

    regular/canonical/normal, - - -

    , , -

    ,

    . , , -

    :(,

    )/ /

    (, ,

    /, ..

    ),

    27. .. regular polyhedron , normal

    subgroup . normal -

    G ( -

    G), . , ,

    :

    (i) ,

    (ii) H G

    G/H ( gH = Hg g G),

    (iii) G G,

    G (. .

    23.6),

    (iv) 28 G

    G 29.

    () coset. ()

    . ,

    complex

    . coset

    Nebenklasse.

    () , ,

    , :

    unit matrix / unitary matrix /

    maximum / maximal element /

    minimum / minimal element /

    27: orthonormal ( ).

    28 G ( ()). , H1

    ,H2

    G, H1

    H2

    = H1

    H2

    H1

    H2

    = G H1

    H2

    . , G, , .

    29 (modular lattice) x, y, z, x z, : x (y z) = (x y) z. ( G .)

  • xx

    () , , G

    G , - -

    -

    .

    . , , ,

    ( , )

    ,

    ( -

    ),

    ( .. -

    -

    , -

    ). , ,

    , -

    .

    ,

    ,

    (

    ) .

    30. / / -

    -

    . ( -

    , , ).

    ( ) -

    ( ) 2 ()

    31.

    . .

    , -

    . ,

    -

    .-. -

    30 , . .

    31. . ( .), ....,. , 1986, . 24.

  • xxi

    , -

    . ,

    -

    . , ,

    Groups and Symmetry, ( -

    32)

    .

    ,

    , . . -

    . .

    . ,

    ..., . ,

    .

    ( ...) -

    .

    , -

    ,

    33 p6 (. . 26).

    ,

    Leader Books ( . ), -

    ,

    .

    . .

    , , 2002

    32. http://www.math.uoa.gr/~mmaliak/algabibliografia.htm

    33 , 12 60. - (La Giralda) (Lion Courtyard). . O. Jones 8]

    Field R.: Geometric Patterns from Islamic Art & Architecture. Tarquin Publications, 1998.

  • , , , -

    , ,

    .

    D Arcy Thompson

    (On Growth and Form, Cambridge, 1917)

    ,

    , -

    . ,

    , ..

    , , -

    .

    Rene Thom

    (Paraboles et Catastrophes, Flammarion, 1983)

  • , . -

    ,

    . ,

    .

    , -

    .

    , -

    , -

    . -

    ,

    , ( ) -

    , ,

    . 28 ,

    . ,

    ,

    -

    . Langrange, Cauchy Sylow

    , , -

    , -

    , Nielsen Schreier.

    , -

    .

  • xxvi

    -

    ,

    -

    .

    - - -

    .

    ,

    .

    ,

    .

    , , ,

    ( -

    , -

    ,

    ), -

    .

    ,

    ,

    .

    , ,

    , , -

    . ,

    H. Wielandt -

    Sylow (. 20), J. McKay

    Cauchy (. 13) -

    J.-P. Serre (. 28).

    .

    A.M. Macbeath,

    . ,

    ,

    .

    ,

    , .

    . Andrew Jobbings,

    , LyndonWoodward

    , S. Nesbitt

    -

    ,

  • xxvii

    : -

    Cambridge University Press (

    Growth and Form ), Flammarion (

    Paraboles et Catastrophes ), Dover Publications ( 2.1

    SnowCrystals ), Office du Livre, Fribourg ( 25.3 -

    26.2 Ornamental Design ), Plenum Publishing

    Corporation ( 26.2

    Symmetry in Science and Art ).

    M. A. Armstrong

    Durham, England, 1987

  • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vii

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxv

    1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

    2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

    3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

    4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

    5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

    6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

    7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

    8 Cayley . . . . . . . . . . 52

    9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

    10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

    11 Lagrange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

    12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

    13 Cauchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

    14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

    15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

    16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

    17 , . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

    18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

    19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

    20 Sylow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

    15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 16; . . . . . . . . . . . . . . . . . 164

    21 . . . . . . . . . . . . 169

    22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

    23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

    24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

    25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

    26 . . . . . . . . 217

  • xxx

    27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

    28 Nielsen Schreier . . . . . . . . . . 242

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

  • 1

    ; T

    , , .

    1.1 . , L,

    ,

    M ,

    .

    1.1

  • 2

    L

    , 23 4

    3, , -

    .

    -

    ,

    ( ). , ,

    23( , 4

    3) (-

    ), T

    43( , 2

    3). , , M,

    . (

    ).

    (4 2) + 3 = 11 . , T

    , .

    .

    , ,

    .

    (. 1.2).

    1.2

  • 1. 3

    (. 1.3).

    1.3

    , (

    3, 23, , 4

    3 5

    3)

    . , -

    , -

    ,

    .

    , -

    . ,

    ,

    . -

    ( k6, 1 k 12, -

    ) .

    ,

    , -

    .

    . 6

    (, , )

    . -

  • 4

    . ,

    , , ,

    , .

    , ,

    , . -

    , .

    , ()

    , -

    . ( ,

    , , , 3

    56, 7

    6, -

    56

    3).

    . . -

    T , 1.4,

    .

    1.4

    r 23 L (

    ) s M.

    r s, N , -

    2 . , s

  • 1. 5

    r, 2

    4, .

    -

    s r. r s

    ,

    , r s

    () T .

    .

    , ,

    . , -

    . ( )

    , -

    6. ( ; -

    .)

    ,

    -

    ,

    , -

    . ,

    , -

    , T .

    T -

    .

    u v, v u, -

    , , T

    , uv. ( uv - vu-

    , fg f g g f). , -

    e, .

    e u, u

    e, ,

    u. ,

    ue = u = eu,

    u T. , u ,

    u1,

    u1u = e = uu1.

  • 6

    u1

    u u, -

    . ( , r rr, ,

    r , ). , -

    u, v w,

    w uv vw u.

    , :

    (uv)w = u(vw)

    ( u, v w - -

    T ).

    T , -

    , .

    1.1 ,

    , -

    .

    1.2 .

    1.3 1.4 -

    srs 4,

    rsrr

    1 2 3 4.

    1.4 -

    r s.

    1.5 1.4,

    r1 = rr, s1 = s, (rs)1

    = srr

    (sr)1

    = rrs.

    1.6

    , -

    . -

    , . , -

    .

  • 1. 7

    1.7 q

    ( )

    . ,

    uq, u ,

    .

    1.8 ( -

    ) .

    1.9 1.2

    . .

    1.10 () , -

    (. 8.1).

    .

  • 2

    -

    .

    G ,

    (x, y) G G xy, . (

    )

    G.

    G, G,

    :

    (a) ,

    (xy)z = x(yz)

    ( ' ) x, y, z G.

    (b) e G, ( ) ,

    xe = x = ex, x, x G.

  • 2. 9

    (c) x G x1,

    G

    x1x = e = xx1.

    ; ,

    ,

    . .

    .

    , , -

    . , -

    (x, y) -

    x + y. ,

    x, y, z

    (x+ y) + z = x+ (y + z),

    0 ( )

    x (, , -) x.

    .

    , ,

    , -

    .

    -

    . , -

    (CH4) ,

    ( ) -

    . , ()

    (C6H6) ,

    , ( ) -

    . (

    ,

    , ,

    , . 2.1). -

    .

  • 10

    -

    .

    x, y -

    y, x. , xy,

    yx, .

    2.1

  • 2. 11

    , , -

    Lorentz,

    [coshu sinhu

    sinhu coshu

    ](*)

    . -

    coshu sinhu

    , x = coshu, y = sinhu

    x2 y2 = 1.

    cosh (u v) = coshu cosh v sinhu sinh v,sinh (u v) = sinhu cosh v coshu sinh v

    , ,

    [coshu sinhu

    sinhu coshu

    ] [cosh v sinh v

    sinh v cosh v

    ]=

    [cosh (u+ v) sinh (u+ v)

    sinh (u+ v) cosh (u+ v)

    ].

    . -

    ( ) -

    ,

    [cosh0 sinh 0

    sinh 0 cosh0

    ].

    (*)

    [cosh (u) sinh (u)sinh (u) cosh (u)

    ]

    . , ,

    , .

    , , ,

    ()

    ,

    , .

    , . ,

    , ,

    . ,

    ,

    . ,

  • 12

    (.

    2.4).

    -

    . ( )

    ,

    , -

    , .

    ,

    .

    (2.1) . .

    . e e .

    ee = e, e , ee = e, e .

    e = e.

    (2.2) . -

    .

    . y z -

    x.

    y = ey ( e )

    = (zx)y ( z x)

    = z(xy) ( )

    = ze ( y x)

    = z ( e ).

    , x .

    , .

    , -

    .

    . : ,

    - - -

    .

  • 2. 13

    2.1

    1.2.

    2.2

    .

    2.3 22 ( ) -

    ;

    (i)

    [a b

    b c

    ] ac = b2.

    (ii)

    [a b

    c a

    ] a2 = bc.

    (iii)

    [a b

    0 c

    ] ac = 0.

    (iv) , ,

    .

    2.4 f . f

    f1 .

    -

    .

    2.5 , -

    , .

    -

    .

    2.6 -

    P

    .

    P ;

    ;

    2.7 x y G. G

    w z, wx = y xz = y,

    w z (

    ).

  • 14

    2.8 x y ,

    (xy)1 = y1x1.

  • 3

    . -

    -

    .

    ( )

    .

    Z

    Q

    R

    C

    , ( ) , x ( ) x.

    , ( -

    ) .

  • 16

    Q{0}

    R{0}

    Q>0 R>0

    {1,1} {1}

    C{0}

    1 C

    {1,1, i,i}, i {1,i}

    , 1 ( ) , 1x -

    x.

    ,

    .

    .

    . , , - -

    ( -

    ),

    ,

    .

    ,

    . , -

    x x 0 = 1. . -

    - ,

    . -

    - ; ,

    .. x 2 x = 1 12 / Z. , 2 Z.

    C

    ,

    C = {z C : |z| = 1} .

  • 3. 17

    z, w C, |zw| = |z| |w| = 1, zw C. 1 C -

    . , z C, 1z

    = 1|z| = 1, 1z C, C C.

    , C .

    , , ()

    ,

    C.

    ,

    .. (R,+)

    ,

    .

    , , -

    , -

    R

    .

    ( ).

    .

    -

    , -

    . , , Z -

    R.

    , 5.

    ( Abel)

    xy = yx

    x, y. -

    ,

    x+ y = y + x, x y = y x

    x, y.

    n . {0, 1, 2, . . . , n 1} n. x

    y , +n

  • 18

    :

    x+n y =

    {x+ y, 0 x+ y < n,x+ y n, x+ y n.

    , 5 +6 3 = 8 6 = 2. ( . ..

    2). .

    x +n y {0, 1, 2, . . . , n 1}. , (x+n y ) +n z x+n (y +n z)

    x+ y + z, 0 x+ y + z < n,x+ y + z n, n x+ y + z < 2n,x+ y + z 2n, x+ y + z 2n,

    . -

    +n nx () x, x = 0. ,

    x+n y = y +n x,

    Zn.

    n

    n. , x

    n 0, 1, 2, . . . , n 1, x n.

    x (mod n) . ,

    x+n y = (x+ y) (mod n) .

    , 0, 1, 2, . . . ,

    n 1 n,

    x n y = xy (mod n) .

    , 5 6 3 = 3, - .

    ; , ,

    . . n = 10,

    2 10 5 = 0, 10 {1, 2, . . . , 9} 1 9. , . , -

    n {1, 2, . . . , n 1}

  • 3. 19

    n . ,

    {1, 3, 7, 9} ( 0, 2, 4, 5, 6, 8 {0, 1, 2, . . . , 9}) 10.

    ; ( -

    11.)

    3.1

    .

    (i) .

    (ii) a+ b2, a, b Z.

    (iii) a+ b2, a, b Q.

    (iv) a+ bi, a, b Z.3.2 Q(

    2) 3.1 (iii).

    a+b2 Q(

    2) -

    1a+b

    2 c + d

    2, c, d Q. ,

    Q(2){0} .

    3.3 n G

    z, zn = 1.

    G

    .

    3.4 n

    n=1

    {z C | zn = 1}

    -

    .

    3.5 n .

    (x n y) n z = x n (y n z)

    x, y, z Z.

  • 20

    3.6

    {1, 3, 7, 9, 11, 13, 17, 19}{1, 3, 7, 9}{1, 9, 13, 17}

    20.

    3.7 -

    14;

    {1, 3, 5}, {1, 3, 5, 7},{1, 7, 13}, {1, 9, 11, 13}.

    3.8 , {1, 2, . . . , 20, 21} - 11,

    22.

    3.9 p x ,

    : 1 x p 1. x, 2x, . . . , (p 1)x p. z,

    :

    1 x p 1 xz(mod p) = 1.

    3.10 3.5 3.9

    n

    {1, 2, . . . , n 1} n . n ;

  • 4

    -

    ( 1). -

    , -

    . n 3 n . ,

    , .

    n = 3, . -

    . r s 4.1,

    :

    e, r, r2, s, rs, r2s. ()

    4.1

  • 22

    , r2 rr,

    r . , r3

    , r 2,

    r . , s2

    .

    rs s (

    ) r. 4.1 rs

    M. , r2s

    N.

    () , D3. ( ), -

    - - .

    rs . sr; 4.2

    r2s. , sr2 = rs.

    4.2

    :

    sr2 = s(rr) = (sr)r = (r2s)r = r2(sr)

    = r2(r2s) = r4s = r3(rs) = e(rs)

    = rs.

    .

    , ,

    , .

    r3 = e, s2 = e

    sr = r2s ,

  • 4. o 23

    (). :

    r(r2s) = r3s = es = s,

    (r2s)(rs) = r2(s(rs)) = r2((sr)s = r2((r2s)s)

    = r2(r2s2) = r4s2 = re = r.

    (r2s)(rs) = ((r2s)r)s. , , -

    . , r2srs

    . ,

    x1, x2, . . . , xn , -

    ( )-

    , x1, x2, . . . , xn

    . -

    4.10.

    .

    ,

    ,

    xyy1x1 = xex1 = xx1 = e,

    -- y1x1xy = e. , :

    (4.1) . x y ,

    (xy)1 = y1x1.

    , x1, x2, . . . , xn ,

    (x1 x2 xn)1 = x1n x12 x11 .

    m x ,

    xm =

    xx x m

    , m > 0

    e, m = 0

    x1 x1 x1 m

    , m < 0

  • 24

    xmxn = xm+n, (xm)n = xmn

    m n.

    , ,

    36 xy (x, y)

    x, y D3.

    e r r2 s rs r2s

    e e r r2 s rs r2s

    r r r2 e rs r2s s

    r2 r2 e r r2s s rs

    s s r2s rs e r2 r

    rs rs s r2s r e r2

    r2s r2s rs s r2 r e

    xy x y.

    , s(rs).

    . -

    (. 4.4). , -

    ,

    .

    Dn

    n .

    , D3. r

    2n ,

    , s ,

    . Dn :

    e, r, r2, . . . , rn1, s, rs, r2s, . . . , rn1s.

    , rn = s2 = e, sr = rn1s. rn1 = r1, sr = r1s. , -

    . ,

    sr2 = srr = r1sr = r2s = rn2s.

    ra ras, a

  • 4. o 25

    0 a n 1. ,

    rarb = rk

    ra(rbs

    )= rks

    } k = a+n b

    (ras) rb = rls

    (ras)(rbs

    )= rl

    } l = a+n (n b)

    , r s

    Dn. ( 5).

    .

    . G |G| . x xn = e n,

    x , x

    m, xm = e. ,

    x .

    (4.2) . (i) D3 .

    3 ( r, r2) 2 ( s, rs, r2s).

    (ii) Z6 . 1 5 6, 2

    4 3, 3 2.

    (iii) H R - -

    ,

    ,

    .

    (iv) , C -

    . -

    ,

    . ei

    2,

    = 2mn, m Z n Z{0}.

    4.1 -

    D4. 2 D4;

  • 26

    4.2 Z5,Z9 Z12.

    4.3 1, 2, 4, 7, 8, 11, 13 14 -

    15. -

    -

    .

    4.4 g G. g

    {gx | x G} , G. K

    {xg | x G}.4.5 x x2 = e

    x = x1. , ,

    2.

    4.6 x y G x, y, xy

    2, xy = yx.

    4.7 G x,

    0 x < 1.

    x+ y =

    {x+ y, 0 x+ y < 1x+ y 1, x+ y 1

    G ,

    .

    4.8 x g G. x gxg1

    . xy yx

    x, y G.

    4.9 2 2 [a b

    c d

    ],

    a, b, c, d Z ad bc = 1, .

    A =

    [0 11 0

    ], B =

    [0 1

    1 1],

    A,B,AB,BA .

  • 4. o 27

    4.10 . G . -

    x1x2 xk G 1 k n1. - x1x2 xn n ,

    .

    -

    :

    (x1x2 xr) (xr+1 xn) , (1)

    (x1x2 xs) (xs+1 xn) , (2)

    1 r < s n 1. . (1)

    (x1x2 xr) [(xr+1 xs) (xs+1 xn)] ,

    (2) -

    , ,

    .

  • 5

    e, r2, r4, s, r2s, r4s

    D6 -

    . .

    , , ,

    e1 = e,(r2)1

    = r4,(r4)1

    = r2, s1 = s,(r2s

    )1= r2s,

    (r4s

    )1= r4s.

    5.1 -

    , D3

    D6, D6 :

    G

    G, , G,

    ' .

    ( , -

    ).

    H G

    H G. -

    : x y H ,

  • 5. 29

    G. H;

    G H; H

    G. H;

    , H

    G G. -

    .

    ( (xy)z = x(yz) G,

    ,

    G). H G, H < G.

    5.1

    (5.1) . (i) Z < Q, Q < R R < C.

    (ii) , 2Z,

    . ,

    nZ n

    Z.

    (iii) Q{0} < R{0} R{0} < C{0}.(iv) {1} < C C < C{0}.(v) e, r2, r3, r4, r5 D6.

    (vi) {e, r, s, rs} D6. r , rr = r2 .

    (vii) {0, 2, 4} Z6.To (v) : x G, -

    x ( G

    xn, n ) G. (

  • 30

    xmxn x xm+n,

    x, G x0 xn

    xn, x). x x . x ,

    x = {. . . , x2, x1, e, x, x2, x3, . . .} . x , m,

    x = {e, x, x2, . . . , xm1} ., x x - x. x G - G, G .

    (5.2) . (i) 1 1 o Z, Z . (

    Z , , , 1

    1 + 1 + 1 + 1 = 4.)

    (ii) 1 Zn, Zn n.

    (iii) Z6

    0 = {0},

    1 = 5 = Z6,

    2 = 4 = {0, 2, 4},

    3 = {0, 3}. , 4 4, 4+6 4 = 2 4+6 4+6 4 = 0.(iv) D3

    e = {e},

    r = r2 = {e, r, r2},s = {e, s},

    rs = {e, rs},r2s

    = {e, r2s}.

  • 5. 31

    Dn ,

    r s. r s

    Dn.

    , X G.

    xm11 xm2

    2 xmkk ()

    x1, x2, . . . , xk X ( -

    ) m1, m2, . . . , mk , (

    ) X.

    G. ( ,

    X X.

    G x0 x X,

    () xmkk xm22 xm11 , X). -

    X. G, X

    G X ( )

    G. X G Y

    G. Y X, Y G , X

    Y, Y G.

    (5.3) . (i) r s Dn.

    . ,

    rs s Dn, r = (rs)s,

    r s -

    rs s.

    (ii) H C -

    . ,

    m1z1+m2z2+ +mkzk . {1, i} Gauss, a+ ib, a, b Z.(iii)

    5.2. G

    ,

    .

    G .

  • 32

    5.2

    (. 5.9)

    G ( ) -

    , ,

    ,

    . t

    , t(x) = x+1, s ,

    s(x) = x. G :. . . t2, t1, e, t, t2, . . .

    . . . t2s, t1s, s, ts, t2s, . . .()

    e . , t2(x) = x 2, - t2 , ts(x) = t(x) = x+1, ts - 12 . t s

    G. , ,

    st(x) = s(x+ 1) = x 1,

    t1s(x) = t1 (x) = x 1, st = t1s. s2 = e st = t1s - () , .

    Dn.

    r n t

    . G -

    D.

    .

  • 5. 33

    (5.4) . H G

    G xy1 H x, y H.

    . H x, y H , y1 H, xy1 H. H = xy1 H x, y H, : x H, e = xx1 H x1 = ex1 H. , y H, y1 H, xy = x(y1)1 H. H G.

    (5.5) . '

    .

    . H K G.

    , H K = . x y H K, H K. H K , xy1 H K. , (5.4)

    H K.

    (5.6) . (a) Z .

    (b) , , -

    .

    . (a) H Z. H ,

    . H ,

    x , H ,

    x H. H . d H. d H.

    n H, n d n = qd +m, q m 0 m < d, m = n (mod d) . n H d H. H , qd H, qd H,

    m = n qd = n+ (qd) H.

    d, m

    . n = qd,

    H d.

    (b) G K G.

    x G, G,

  • 34

    K, x.H = {n Z | xn K}. H Z.

    (a) H . d H, xd

    K. .

    5.1 Z4, Z7, Z12,D4 D5.

    5.2 m n m n,

    Zn m. -

    Zn m 1;

    5.3 4 -

    rs r2s Dn.

    5.4 Dn r2

    r2s

    n n .

    5.5 H ,

    G. H G

    xy H x y H.5.6 . -

    ,

    , -

    .

    -

    .

    5.7 G H

    G G, -

    . H

    G.

    5.8 ; -

    D;

    5.9 f ,

    -

    .

  • 5. 35

    (a) f , f -

    .

    (b) f ,

    . , f

    .

    (c) , f

    .

    5.10 Z12 -

    Z12. Z5 Z9.

    -

    ;

    5.11 Q .

    , Q -

    .

    5.12 a, b Z H = {a+ b | , Z}, H Z. d H . -

    d a b. (

    a b

    a + b

    .)

  • 6

    -

    .

    , 1 3,

    2 , {1, 2, 3}. X X

    . X -

    SX .

    : : X X : X X , - : X X, (x) = ( (x)) , . ,

    , X ,

    . , : X X , 1 : X X, X 1 = = 1. X , SX . X = {1, 2, . . . , n}, SX Sn. Sn n

    n!.

    . S3 :

    =

    [1 2 3

    1 2 3

    ],

    [1 2 3

    2 1 3

    ],

    [1 2 3

    3 2 1

    ],

    [1 2 3

    1 3 2

    ],

    [1 2 3

    2 3 1

    ],

    [1 2 3

    3 1 2

    ].

  • 6. 37

    -

    , () .

    ,

    [1 2 3

    3 1 2

    ]

    1 3, 2 1 3 2.

    ,

    [1 2 3

    2 1 3

    ] [1 2 3

    1 3 2

    ]=

    [1 2 3

    2 3 1

    ],

    [1 2 3

    1 3 2

    ] [1 2 3

    2 1 3

    ]=

    [1 2 3

    3 1 2

    ].

    ()

    S3 .

    , , Sn n 3. (;) n,

    . ,

    S6

    (1) = 5, (2) = 4, (3) = 3, (4) = 6, (5) = 1, (6) = 2,

    :

    [1 2 3 4 5 6

    5 4 3 6 1 2

    ].

    = (15)(2 4 6). ,

    -

    , .

    , 1 5 5 1, 2 4, 4

    6 6 2. -

    . ( ..

    3). '

    : ,

    , ,

    .

    , ...,

  • 38

    -

    . , , -

    - - ,

    ,

    .

    (6.1) . (i)

    [1 2 3 4 5 6 7 8 9

    1 8 9 3 6 2 7 5 4

    ]= (2 8 5 6) (3 9 4) .

    (ii)

    [1 2 3 4 5 6 7 8

    8 1 6 7 3 5 4 2

    ]= (1 8 2) (3 6 5) (4 7) .

    (iii) S3

    , (1 2) , (1 3), (2 3), (1 2 3), (1 3 2).

    () :(1 2) (2 3) = (1 2 3), (2 3) (1 2) = (1 3 2).

    (a1 a2 . . . ak), (

    ) ,

    . (a1 a2 . . . ak) a1 -

    a2, a2 a3 .., ak1 ak, , , ak a1,- .

    k (a1 a2 . . . ak). ,

    k k-. , 2- -

    .

    , Sn

    ( ,

    ).

    (6.1) (i),

    (2 8 5 6) (3 9 4).

    2, 5, 6, 8, 3, 4 9. -

    , ,

    (2 8 5 6) (3 9 4) = (3 9 4) (2 8 5 6) . .

    Sn -

    , = .

    Sn

    , ,

    .

    (6.2) . Sn Sn.

  • 6. 39

    . Sn -

    -

    ,

    (a1 a2 . . . ak) = (a1 ak) (a1 a3)(a1 a2).

    , Sn -

    .

    -

    .

    (6.3) . ,

    [1 2 3 4 5 6

    5 4 3 6 1 2

    ]= (1 5) (2 4 6) = (1 5) (2 6) (2 4) .

    (2 4 6) = (6 2 4) ,

    S6

    [1 2 3 4 5 6

    5 4 3 6 1 2

    ]= (1 5) (6 2 4) = (1 5) (6 4) (6 2)

    = (1 5) (4 6) (2 6) .

    (6.4) . (a) (1 2), (1 3), . . . , (1n)

    Sn.

    (b) , (1 2), (2 3), . . . , (n 1n) Sn.

    . (a) (a b) = (1a)(1 b)(1a) -

    (6.2).

    (b)

    (1 k) = (k 1 k) (3 4) (2 3) (1 2) (2 3) (3 4) (k 1 k)

    (a).

    (6.5) . (1 2), n- (1 2 . . . n),

    Sn.

    . (6.4) (b) -

    (k k + 1)

  • 40

    (1 2) n- (1 2 . . . n).

    :

    (2 3) = (1 2 . . . n)(1 2)(1 2 . . . n)1,

    , k, 2 k < n,

    (k k + 1) = (1 2 . . . n)k1(1 2)(1 2 . . . n)1k.

    Sn -

    . , -

    .

    P = P (x1, x2, . . . , xn)

    = (x1 x2)(x1 x3) (x1 xn) (x2 x3) (xn1 xn),

    (xi xj), 1 i n , 1 j n i < j. Sn, P (x(i) x(j)), 1 i n , 1 j n i < j. , ()

    P,

    . , P P P. + ( ),

    ( ). , , +1, 1, ( ). (..):

    sign.]

    (6.6) . P ,

    . n = 3 = (13 2),

    P = (x1 x2) (x1 x3) (x2 x3)

    P = (x3 x1) (x3 x2) (x1 x2) = P.

    (1 3 2) +1 ( ).

  • 6. 41

    , , Sn, - (, ,

    (+1)(+1) = +1, (+1)(1) = 1, (1)(+1) = 1 (1)(1) = +1). - (1 2) 1 . , a > 2,

    (1a) = (2a) (1 2) (2a) ,

    1 (1a). ,

    (a b) = (1a) (1 b) (1 a) ,

    1 . -, Sn,

    , +1 ,

    1. Sn -

    Sn .

    (a1 a2 . . . ak) = (a1 ak) (a1 a3)(a1 a2),

    -

    .

    (6.7) . Sn n!2 ,

    An n.

    . ,

    . -

    .

    , 1 . , , = (1 2)(12).

    Sn. , (1 2)

    . Sn

    , Sn .

    ( -

    (1 2);)

    (6.8) . n 3, 3- An.

  • 42

    . 3- , , .

    An, (6.4) (a)

    (1a).

    (1a)(1 b) = (1 b a).

    3-.

    (6.9) . A4

    , (1 2) (3 4) , (1 3) (2 4) , (1 4) (2 3) ,

    (1 2 3) , (1 2 4) , (1 3 4) , (2 3 4) ,

    (1 3 2) , (1 4 2) , (1 4 3) , (2 4 3) .

    S4, ,

    (1 2) , (1 3) , (1 4) , (2 3) ,

    (2 4) , (3 4) , (1 2 3 4) , (1 2 4 3) ,

    (1 3 2 4) , (1 4 3 2) , (1 3 4 2) , (1 4 2 3) .

    .. (1 3) (2 4) 3-,

    (6.8)

    (1 3) (2 4) = (1 3) (1 2) (1 4) (1 2) = (1 2 3) (1 2 4) .

    6.1 S3.

    6.2 S8

    , -

    .

    (a)

    [1 2 3 4 5 6 7 8

    7 6 4 1 8 2 3 5

    ], (b) (4 5 6 8) (1 2 4 5), (c) (6 2 4) (2 5 3) (8 6 7) (4 5).

    A8;

    6.3 S9 2, 5 7 -

    () 2, 5 7 S9.

    ;

    6.4 S4 .

    S4;

  • 6. 43

    6.5 P (x1, x2, x3, x4), = (1 4 3) = (2 3) (4 1 2).

    6.6 H Sn An, -

    H .

    6.7 , n 4, Sn , 2. (-

    .)

    6.8 Sn, 11

    An, 1 An

    . n = 4

    = (2 1 4 3), = (4 2 3) .

    6.9 n ( , ),

    (1 2 3) (1 2 . . . n) ( , (1 2 3) (2 3 . . . n)) -

    An.

    6.10 , Sn = , , .

    , n-,

    .

    6.11 6.2.

    6.12 Sn , -

    .

  • 7

    (. . 7.1) : -

    e, r q1 q2

    .

    ,

    . , -

    8 {1, 3, 5, 7} , .

    e r q1 q2

    e e r q1 q2r r e q2 q1q1 q1 q2 e r

    q2 q2 q1 r e

    1 3 5 7

    1 1 3 5 7

    3 3 1 7 5

    5 5 7 1 3

    7 7 5 3 1

    , -

    .

    , -- -

    . ,

    -

    .

    G G, : G G , :

    e 1, r 3, q1 5, q2 7,

  • 7. 45

    , , x G

    x. , x x y y, , , xy xy.

    7.1

    G G. , G

    G. , G G , :

    G G ( ) ( G G , , G G) : G G, :

    (xy) = (x) (y) , x, y G.

    ( , , .)

    : G G , - G

    G. , , (xy) = (x) (y) x, y G, G

    G G G. G, , G . 1 : G G ,

  • 46

    G G. G G , G = G.

    (7.1) . (i) : R R>0 (x) = ex.

    (x+ y) = ex+y = exey = (x) (y) , x, y R.

    R R>0 . ( R -, R>0 .)

    (ii) -

    , .. , -

    G.

    : 1, 2, 3, 4 7.2. -

    ,

    {1, 2, 3, 4}. , r (2 3 4), s (1 4)(2 3). -

    A4. u, v , -

    , uv . ,

    ( ) ( ( ) )

    G A4.

    7.2

  • 7. 47

    (iii) Z. G x,

    : G Z, (xm) = m.

    H :

    (xmxn) = (xm+n

    )= m+ n = (xm) + (xn) .

    .

    (iv) n Zn. G x,

    : G Zn, (xm) = m(mod n)

    .

    (v) {1,1, i,i} -

    i i., (iv),

    1 0, i 1, 1 2, i 3,

    1 0, i 1, 1 2, i 3

    Z4.

    (vi) D3 S3. -

    (ii), ,

    , 1, 2, 3.

    (vii) Q Q>0.- : Q Q>0 x, (x) = 2,

    (x) = (x2+x

    2

    )=

    (x2

    )(x2

    )= 2,

    (x2

    )=2 / Q, .

    (7.2) . : G G . |G| = |G| G

    G.

  • 48

    . x G (x) = x.

    x (e) = (x) (e) = (xe) = (x) = x

    , , (e)x = x. (e) G. :

    (e) (e) = (ee) = (e)

    -

    (e) G. -, ,

    ( ) G

    G.

    (7.3) . : G G . ,

    (x)1

    = (x1

    ), x, x G.

    . , x G,

    (x1

    ) (x) =

    (x1x

    )= (e) =

    (xx1

    )= (x)

    (x1

    ),

    (x)1

    = (x1

    ).

    (7.4) . : G G G , G ' .

    . x, y G (x) = x, (y) = y.

    xy = (x) (y)

    = (xy)

    = (yx)

    = (y) (x) = yx,

    G .

    (7.5) . : G G H G, (H) G.

  • 7. 49

    . x, y (H). , |H , x, y H, (x) = x (y) = y. xy1 H, H G. ,

    (xy1

    )= (x)

    (y1

    )= (x)(y)1 = xy 1

    xy 1 (H). , - (5.4).

    (7.6) . : G G - G.

    . g G. (7.5)

    H G

    g. x (H) ,

    x = (gm) = (g)m

    m., (H) (g)

    . H (H) ,

    (g) g.

    , ,

    .

    (7.7) . : G G : G G -,

    : G G

    .

    1 : ,

    . ,

    , ,

    : , -

    . . -

    A4.

    D6, (

  • 50

    6 ), -

    Z12 ( (7.1) (iv)). Z12 , ,

    (. (7.4)). , D6,

    A4, . D6 A4

    (. (7.6)).

    7.1 1, 2, 4, 5, 7 8

    9

    Z6.

    7.2 1, 3, 7, 9, 11, 13, 17 19 -

    20.

    Z8.

    7.3 {, (1 2) (3 4) , (1 3) (2 4) , (1 4) (2 3)} A4 - .

    7.4 S3 D3.

    S3 D3;

    7.5 G . x x1 G G G .

    7.6 Q>0 Z.

    7.7 G g G,

    : G G, (x) = gxg1,

    .

    G = A4 g (1 2 3).

    7.8 H G G

    {e} H G. , .

    7.9 G . x G

    : G G , - (x) (x)

  • 7. 51

    G.

    Z Z, - Z12 Z12.

    7.10 R Q R{0} Q{0}. R R{0};

    7.11 S6 (1 2 3 4) (5 6)

    , 7.2.

    7.12 S4 (1 2 3 4) (2 4)

    D4.

  • 8

    Cayley

    () : ( -

    ), ( ), ( -

    ), ( )

    ( ), . 8.1. (...):

    . H.

    Weyl 1] (p. 74): -

    .

    .

    , ,

    , -

    ,

    . ...

    1. , -

    ,

    1 (. 415-369 ..). , . (. . - .. . , 1980). . , ,

  • 8. cayley 53

    2.

    3 , -

    , -

    4. , , ,

    , -

    ,

    : , , , ,

    , , , ,

    . , , 5.

    6

    7 (, ) -

    8.]

    -

    A4.

    .

    . 9 , , .

    2 F. Lindemann (12/4/1852-6/3/1939), - ( 1881), . , Zur Geschichte der Polyeder und der Zahlzeichen (Sitzungsb.Bayr. Akad. Wiss., Math.-Phys. Kl., Bd. 26, 1896, 625-768), ( , , ..) .

    3 . W.C. Waterhouse: The Discovery of the Regular Solids, Arch. Hist. of Exact Sciences 9, (1972), 212-221.

    4 , , : . , --: . , , , 1998. (. . . 249-255.)

    5(. , . 55c). , 2400 400 Mysterium Cosmographicum J. Kepler, . , , ( , ), ( ) , ( ) .

    6. . : ( , , ). , , -, , , (1957) . 167-187].

    7 (, ) (P1

    , E1

    , F1

    )

    (P2

    , E2

    , F2

    ) P1

    , P2

    , E1

    , E2

    () F1

    , F2

    , Pi

    Ei

    Fi

    i = 1, 2, : R3 R3 : (P1

    ) = P2

    , (E1

    ) = E2

    (F1

    ) = F2

    .

    8 , : () , () () . , :() ( ), () ( ) () . .

  • 54

    8.1

    .

    , -

    -

    .

    L,M N 8.2. L,

    , M ,

    , -

    N, 23 43 .

    , , (3 3)+(6 1)+(4 2)+1 = 24 ( ).

    S8. , ,

    -

    .

    S4.

  • 8. cayley 55

    . 8.2 Nk k k, 1 k 4. N1, N2, N3, N4,

    1, 2, 3, 4. , . 8.2, -

    r N1 N2, N2 N3, N3 N4 N4 N1, (1 2 3 4), s

    (1 4 3). t N1 N2, N3

    N4 . ( N3 N4

    , ). , t

    (1 2).G

    : G S4 .

    ( ),

    .

    8.2

    , , , -

    4 , .

    , -

    , ,

  • 56

    . -

    . (1 2 3 4) (1 2) -

    (G) , S4,

    G S4. ,

    (1 2 3 4) (1 2) (G).

    (1 2 3 4) (1 2) S4,

    (G) = S4, .

    -

    ,

    (. . 8.3). ,

    , .

    . ,

    ( ) ,

    . ,

    ,

    .

    8.3

    , -

    .

    . , , -

    , . 8.4

    .

    -

    .

    .

    ,

    ,

    .

    -

    .

  • 8. cayley 57

    8.4

    ,

    , -

    A5.

    , .

    (i)

    .

    (ii) A5 60.

    (iii)

    1 5,

    S5.

    (iv) 3- S5

    , - -

    .

    (v) 3- S5 A5.

    :

    (8.1) .

    A4.

    S4.,

    -

    A5.

  • 58

    .

    -

    .

    10.

    -

    . , ,

    .

    (8.2) Cayley. G

    SG.

    . g G Lg :

    Lg : G G, Lg(x) = gx.

    ( Lg ,

    Lg (x) = Lg (y) = gx = gy = g1gx = g1gy = ex = ey = x = y,

    , z G, Lg(g1z

    )= gg1z = ez = z). H Lg

    g. ( , G = R,

    Lg g). G -

    {Lg | g G} SG. SG . ,

    Lg (Lh (x)) = Lg (hx) = ghx = Lgh(x), x, x G.

    , G G.

    SG G Le, -

    Lg SG Lg1 G.

    G SG.

    G G, g Lg,

    G -

    G (gh Lgh = LgLh). , , Lg = Lh g = Lg(e) = Lh(e) = h.

    , G G

    SG.

    (8.3) . G n, G

    Sn.

  • 8. cayley 59

    . , , G 1, 2, . . . , n,

    G 1, 2, . . . , n. , -

    SG Sn, G

    SG G Sn. G

    G , G

    G.

    (8.4) . G G

    , -

    .

    Lr (e) = r, Lr (r) = r2 = e,

    Lr (q1) = rq1 = q2, Lr (q2) = rq2 = q1.

    , Lr e r, q1 q2.

    Lq1

    Lq2

    e, r, q1, q2 - -

    1, 2, 3 4, G

    {, (1 2), (1 2)(3 4), (1 3)(24), (1 4)(2 3)} S4.

    8.1

    1, 2, . . . , 6,

    S6.

    S6, , -

    S6.

    8.2 -

    -

    , , -

    .

    8.3 1, 2, . . . , 6.

    S6, r, s t -

    8.2.

    8.4

    , 18.1.

    -

    ; S4 ();

  • 60

    8.5 ,

    .

    -

    .

    (a) 25 ,

    .

    (b) , -

    .

    (c) 23 ,

    .

    8.6 Cayley -

    S6 D3.

    8.7 Cayley R - SR, -

    .

    8.8 Sn Sn+2 :

    1, 2, . . . , n. , n+1

    n+ 2 , , ,

    n + 1 n + 2. -

    Sn An+2.,

    n = 3.

    8.9 G n, G -

    An+2.

    8.10 Sn # S2n

    #(k) =

    {(k), 1 k n,(k n) + n, n+ 1 k 2n.

    # -

    # Sn - A2n. n = 3.

    8.11 G -

    T -

    7.2. q T ,

  • 8. cayley 61

    (1 2) , qr 4-

    (1 2 3 4). , qr

    , .

    , T G -

    S4.

    8.12 -

    .

  • 9

    nn , - , -

    . , A = [ai j ] B = [bi j ]

    , i- j-

    ai 1b1 j + ai 2b2 j + + ai nbnj .

    , nn In , AB

    B1A1.

    A -

    fA : Rn Rn, fA(x) = xAt

    x = (x1, . . . , xn) Rn, At - A.

    fAB(x) = x (AB)t= xBtAt = fA (fB (x)) ,

  • 9. 63

    AB fAfB

    fA fB . f : Rn Rn - A

    Rn, A f = fA. , -

    , GLn.

    -

    , GLn(R). R C GLn(C) n n .

    n 2, GL2, GL3, . . . . n = 1,

    ,

    ( ), -

    . -

    GL1 = R{0}. A GLn, (n+ 1) (n + 1)

    A =

    [A 0

    0 1

    ]

    GLn+1. A

    A (

    n (n+ 1) ), , , ,

    1. o

    GLn+1,

    GLn GLn+1, A A, GLn . Rn Rn+1 , ,

    fA fA Rn, -

    . ,

    Rn+1 = Rn R, fA: Rn+1 Rn+1, f

    A(x, z) = (fA(x), z).

    n n A = (ai j) AtA = In,

    a1 ia1 j + a2 ia2 j + + an ian j ={

    1, i = j

    0, i = j

  • 64

    , A

    ( ).

    Rn. , A Rn ,

    det(AtA

    )= (det(A))

    2,

    A {1, 1}. A B , (

    AB1)tAB1 =

    (B1

    )tAtAB1 =

    (Bt)tAtAB1 = BAtAB1 = In.

    , AB1 , ( (5.4))

    n n GLn. On.

    On 1 On,

    SOn.

    (9.1) . A On, fA .

    . x y Rn fA (x) fA (y) fA (x) fA (y) .

    fA (x) fA (y) =(xAt

    ) (yAt

    )t= xAtAyt

    = xyt = x y.

    x = x x, x y fA (x) = x , fA . ,

    fA (x) f (y) = fA (x y) = x y ,

    fA x y. ,

    fA (x) fA (y) = 0 x y = 0,

    , x y, fA (x)

    fA (y).

    .

    (9.2) . f : Rn Rn - f = fA A On.

  • 9. 65

    . -

    ,

    f (x) f (y) = f (x y) = x y ,

    ,

    f (x) f (y) = 12[f (x)2 f (x) f (y)2 + f (y)2

    ]= 12

    [x2 x y2 + y2

    ]= x y.

    , f Rn

    . A, f ,

    , A .

    f = fA A On.

    n {2, 3}, - ( -

    ) . ,

    , n = 2.

    (9.3) . 22 - ,

    . 22 1 ().

    . A O2, A .

    A =

    [a c

    b d

    ],

    (a, b) , a = cos

    b = sin , 0 < 2. (c, d) ,

    (a, b), c = cos

    d = sin, { + 2 , 2 }.

    A =

    [cos sin sin cos

    ],

  • 66

    SO2

    ( ),

    A =

    [cos sin

    sin cos ],

    1, ,

    2 x.

    (9.4) . SO2, -

    , C .

    C ei, 0 < 2,

    C SO2, ei [

    cos sin sin cos

    ],

    , C = SO2. ,

    n = 3.

    (9.5) . SO3

    R3 - . ( () R3, , SO3.)

    . A SO3. det (A I) , -

    . A .

    ,

    1 . v ,

    1, ,

    v, -

    fA. , fA

    , , v

    , . , -

    R3, vv , fA

    SO3 1 0 00

    0 B

  • 9. 67

    , B SO2, fA v.

    9.11

    () R3, , SO3.

    (9.6) . A O3SO3 , .

    . A O3SO3

    AU SO3,

    U =

    1 0 00 1 0

    0 0 1

    .

    U (x, y)-

    . A = (AU)U,

    fA = fAUfU ,

    o fAU (

    (9.5)).

    (9.5), SO3

    . -

    R3, , O3. ,

    SO3,

    O3.

    (9.7) . P = (1, 1, 1), Q = (1,1, 1), R = (1,1,1) S = (1, 1,1) , (. 9.1).

    , P ,

    0 0 11 0 0

    0 1 0

    ,

    0 1 00 0 1

    1 0 0

    .

  • 68

    9.1

    PQ RS

    z,

    1 0 00 1 0

    0 0 1

    .

    ,

    P , Q (0, 0, 0) P Q , R S.

    0 1 01 0 0

    0 0 1

    .

    , P,Q,R, S

    () , -

    . ;

    SO3 19. -

    .

    GLn(C) n- Cn. z Cn,

  • 9. 69

    z z z, . U

    o U tU . ,

    Cn. nn GLn (C) , Un. Un, 1,

    SUn.

    9.1 nn ;

    (a) .

    (b) .

    (c) ,

    .

    (d) ,

    .

    9.2

    [a b

    0 c

    ], a, b, c R ac = 0,

    GL2(R).

    9.3 GLn(R), +1 1, GLn(R). GLn(Z).

    9.4 (1,3), (1,3) (2, 0) -. O2,

    . -

    ,

    (2, 0), (1,3), (1,3), (2, 0),

    (1,3) (1,3).

  • 70

    9.5

    A =

    [cos sin sin cos

    ] B =

    [cos sin

    sin cos].

    AA = A+, AB = B+, BA = B BB = A,

    mod2. -

    .

    9.6

    ABA1 , BAB ABA

    1 B.

    = 3 =4 .

    9.7

    12

    0 .

    0 1 .

    12

    0 .

    SO3, ,

    O3SO3. , .

    9.8 23 13 2323 23 1313 23 23

    ,

    1

    213

    16

    12

    13

    16

    0 13

    26

    .

    9.9 v1,v2,v3

    R3 A , v1 , v2 v3 .

    B =

    1 0 00 1 0

    0 0 1

    ABA1 -, v1 v2, ABA1 v3. -

    x+3y = z.

  • 9. 71

    9.10

    A

    [A 0

    0 1

    ], A SO2,

    [A 0

    0 1], A O2SO2,

    O2 SO3.-

    9.4 -

    SO3,

    .

    9.11 R3, , SO3.

    z- -

    .

    9.12 1 0 00 1 0

    0 0 1

    ,

    1 0 00 1 0

    0 0 1

    1 0 00 1 0

    0 0 1

    ,

    1 0 00 1 0

    0 0 1

    SO3 -

    .

    {(x, y, z) R3 x2 + (y 3)2 25, x2 + (y + 3)2 25, 1 z 1} , -

    -

    .

    D2.

    9.13 n n

    1.

  • 72

    9.14 U2 [z w

    eiw eiz]

    z, w C, R zz + ww = 1. SU2;

  • 10

    () G H G H : GH (g, h), g G h H,

    (g, h)(g, h) = (gg, hh).

    g, g G , G, . -

    h h H., (gg, hh) GH . - -

    G H. , (e, e) , (g1, h1) (g, h). (

    G H.)

    GH H G, (g, h) (h, g),

    G H = H G. G H , G H , GH G H . G H , GH . G {(g, e)| g G} G H ( g (g, e)), H {(e, h)|h H} GH

  • 74

    ( h (e, h)), , G H , G H . G1G2 Gn , GH, n- (x1, x2, . . . , xn), xi Gi, i, 1 i n,

    (x1, x2, . . . , xn)(x1, x

    2, . . . , x

    n) = (x1x

    1, x2x

    2, . . . , xnx

    n).

    , -

    .

    (10.1) . (i) Z2 Z3 :(0, 0), (1, 0), (0, 1), (1, 1), (0, 2), (1, 2).

    (x, y) + (x, y) = (x+2 x, y +3 y

    ) .

    ,

    () . , -

    (1, 1)

    Z2Z3. , Z2Z3 , , Z6. Z2 Z3 Z6 :

    (0, 0) 0, (1, 1) 1, (0, 2) 2,(1, 0) 3, (0, 1) 4, (1, 2) 5.

    (ii) ,

    Z2 Z2 (0, 0), (1, 0), (0, 1), (1, 1), , , 2 . (0, 0)

    2, Z2 Z2 . Z2 Z2 (. 7),

    :

    (0, 0) e, (1, 0) q1,(0, 1) q2, (1, 1) r,

    Klein.

    (iii) Rn n R -, , Rn x = (x1, . . . , xn)

    x+ y = (x1 + y1, . . . , xn + yn)

  • 10. 75

    x = (x1, . . . , xn), y = (y1, . . . , yn) Rn.

    (10.2) . Zm Zn (m,n) = 1.

    . k (1, 1) ZmZn. (1, 1) k (0, 0),

    (k(mod m), k(mod n)) = (0, 0).

    m n k.

    (m,n) = 1, mn k, k = mn.

    , , Zm Zn (1, 1) .

    d m n

    d > 1. Zm Zn, , . m = m

    d n = n

    d. (x, y) ZmZn

    mdn(x, y) = (mdnx(mod m),mdny(mod n))

    = (mnx(mod m),mny(mod n))

    = (0, 0),

    (x, y) mdn. Zm Zn -, mn.

    (10.3) . I 3 3 J = I. I J O3, -

    O3 2. O3

    SO3 .

    : SO3 {I, J} O3, (A,U) AU.

    ,

    ((A,U) (B,V )) = (AB,UV ) = ABUV = (A,U) (B,V )

    A,B SO3 U, V {I, J}. (A,U) = (B,V ) , AU = BV, det(AU) = det(BV ).

    det(AU) = det(A) det(U) = det(U)

    A SO3 -- det(BV ) = det(V ). , U = V A = B, .

  • 76

    . A O3, A SO3, A = (A, I) , AJ SO3, A = (AJ, J) . - .

    ( I 0, J 1) {I, J} Z2. SO3 Z2 = O3.

    SOn Z2 = On n. , n , -

    SOn Z2 On (. 10.9). : H K -

    G, HK

    xy, x H y K.

    (10.4) . H K G,

    HK = G H K = {e}, -- H K,

    G = H K.. , (10.3). -

    : H K G, (x, y) xy.

    ((x, y)(x, y)) = (xx, yy)

    = xxyy

    = xyxy(

    H

    K

    )

    = (x, y) (x, y) .

    , HK G.-, (x, y) = (x, y) ,

    xy = xy = (x)1 x = yy1. H

    K, H K = {e}. (x)

    1x = e = yy1 = x = x, y = y,

  • 10. 77

    . ,

    HK = G G xy,

    x H y K. .

    (10.5) .

    fJ : R3 R3, x x,

    . R3 , , ,

    , -

    . G

    H -

    ( -

    SO3), ,

    (10.4),

    G = H fJ = H Z2.

    :

    (10.6) . -

    S4 Z2, A4 Z2.

    10.1 G H . G H , G H .

    10.2 Z Z Z.10.3 C RR C{0}

    R>0 C.10.4 , Klein, -

    (Vierergruppe)

    V . Z3 V Z2 Z6.10.5 {(x, x) | x G} G

    GG, G.

  • 78

    10.6 G H . A

    G B H, A B G H. Z Z, (

    Z).

    10.7 ;

    Z24, D4 Z3, D12, A4 Z2,

    Z2 D6, S4, Z12 Z2.

    10.8 (, 1) An Z2 An Z2. An Z2 Sn n 3.

    10.9 (10.3) -

    SOn Z2 On n ; On On;

    ( n ) SOn Z2 On - .

    10.10 G ,

    (a1, a2, . . . ) . ( -

    )

    (a1, a2, . . . )(b1, b2, . . . ) = (a1 + b1, a2 + b2, . . . ).

    G Z = GG = G.10.11 , n , D2n Dn Z2.10.12 G 4, G

    Klein.

    10.13 G , -

    , 2. G

    Z2.

  • 11

    Lagrange

    G H. -

    G H ; o

    H G, g1 GH H g1

    g1H = {g1h | h H}. () g1H H

    () H g1H = . () H g1H, h g1h,

    . ( -

    g1H - - g11 ).

    () x H g1H. h1 H , x = g1h1. g1 = xh

    11 ,

    g1 (g1 GH). H g1H = . H g1H G (, -

    , ), |G| = 2 |H| . , - g2 G(H g1H) () g2H.

    H, H . -

    g1H g2H = . x g1H g2H, h1 h2 H ,

    x = g1h1 = g2h2 = g2 = g1(h1h

    12

    ).

  • 80

    , g2 / g1H. g1H , g2H H G, |G| = 3 |H| . , g3 G(H g1H g2H) . G ,

    . k

    . G

    k+1 ( k+1 - - )

    H, g1H, g2H, . . . , gkH

    H. ,

    |G| = (k + 1) |H| . :

    (11.1) Lagrange. -

    .

    : G m

    G, G m. -

    , , A4

    6. , -

    . 13 , p

    G, G

    p. 20,

    Sylow.

    -

    . G

    S3 H {, (1 3)}. g1 H, g1 = (12 3).

    g1H = {(1 2 3), (1 2 3)(13)} = {(1 2 3), (1 3)}.

    g2 G(H g1H), g2 = (1 2).

    g2H = {(1 2), (1 2)(13)} = {(1 2), (1 3 2)}.

    -

    H, g1H g2H , .

    Lagrange.

    (11.2) . G

    G.

  • 11. lagrange 81

    .

    , ,

    Lagrange.

    (11.3) . G , G

    .

    . x G{e}, x G( (11.2)). , x = G.

    (11.4) . x G

    x|G| = e.

    . m x. (11.2) |G| = km k. , x|G| = xkm = (xm)k = e.

    n Rn

    Rn = {m Z | 1 m n 1 (m,n) = 1} . n Rn .

    ( ,

    3). m1 m2

    Rn. (m1m2, n) = 1, (m1m2(mod n), n) = 1, ,

    Rn -

    n.

    (. 3.5), 1 -

    . , m Rn, x y, xm+yn = 1. n,

    m, x(modm).,

    Rn (n),

    - Euler . (...): (n)

    Rn.]

    (11.5) . (i) R9 1, 2, 4, 5, 7, 8, (9) = 6.

    22 = 4, 23 = 8, 24 = 16(mod 9) = 7 25 = 32(mod 9) = 5,

    R9 2.

    (ii) R16 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, (16) = 8. -

    H = 3 K = 15, H = {1, 3, 9, 11} K = {1, 15}, HK = R16 H K = {1}. , (10.4),

    R16 = H K = Z4 Z2.

  • 82

    (11.6) Euler. (x, n) = 1, x(n) 1

    n.

    . x n m, m Rn. (11.4) m(n) 1 n.

    x(n) m(n) n, .

    (11.7) Fermat. p

    x p, xp1 1 p.

    . Euler

    (p) = p 1.

    Lagrange, H

    A4 12 = |A4| . , |H| = 1 |H| = 12, H = {} H = A4, . |H| = 2, H , 2, :

    {, (1 2)(3 4)} , {, (1 3)(24)} , {, (1 4)(2 3)} .

    H A4 3,

    {, (1 2 3), (1 3 2)} , {, (1 2 4), (1 4 2)} ,{, (1 3 4), (1 4 3)} , {, (2 3 4), (2 4 3)} .

    , A4 4,

    H = {, (1 2)(34), (1 3)(2 4), (1 4)(23)} .

    A4 3-

    , (11.2), 3-

    4.

    , A4 6.

    |H| = 6, . 3- H, , 3-

    H .

    6,

    4 3- ,1, 1,

    , , 1, , 1, , 1

  • 11. lagrange 83

    H, |H| = 6.,

    H 3-. , H

    {, (1 2)(3 4), (1 3)(24), (1 4)(2 3)} .

    4 6, Lagrange

    . ,

    H A4 6.

    11.1 , o -

    Lagrange, G = D6, H = r , G = D6,H =

    r3, , G = A4,H = (2 3 4) .

    11.2 H G.

    g1H = g2H g11 g2 H.

    11.3 H K G

    , H K ( ).

    11.4 G -

    . G

    .

    11.5 X Y G, XY

    xy, x X y Y. X Y , Y G , ,

    XY X, X

    Y.

    11.6 m n 1 , Rmn -

    Rm Rn. R20 Z2Z4 .

  • 84

    11.7 n m

    2n. Dn m.

    11.8 A5 m m 60;

    11.9 G m

    .

    G m.

    11.10

    .

    11.11 H G

    |G| = m |H| , o Lagrange, gm H g G.

    11.12 Rp p -

    .

  • 12

    ( ) X

    X , ,

    X. Lagrange

    ,

    . -

    .

    X x

    y X. x y ( x

    y ( ) ) x ,

    y. :

    (a) x X .

    (b) x y, y x,

    x, y X.

    (c) x y y z, x

    z, x, y, z X.

    (a), (b), (c) ,

    12.1 . -

  • 86

    .

    12.1

    . X R X X. , R (x, y), -

    X. x y X, x

    y R.-- (a), (b), (c) ,

    R X. x X

    R (x) = {y X | y x}

    X x -

    x.

    (12.1) . R (x) = R (y) (x, y) R.

    . (x, y) R z R (x) . z x x y, , (c), z -

    y. , z R (y) , R (x) R (y) . , (b), (y, x) R, x y R (y) R (x) .

    (12.2) . X = Z R - (x, y) Z Z x y 3., xx = 0 3, xy 3,

  • 12. 87

    yx 3, , xy, yz 3, xz = (x y)+(y z) 3. - 0 1 2. ,

    . 0

    3, 1

    1 3, , 2

    2 3. R (0), R (1) R (2) Z (. . 12.2). .

    12.2

    (12.3) . -

    X X.

    . , R (x) x ( (a)). R (x)R (y) = , z R (x)R (y) , z x y. (b), x z, y

    ( (c)). R (x) = R (y) , , ,

    . , x R (x) , X.

    (12.4) . 3

    n Z, Z n

    R (0) ,R (1) , . . . , R (n 1) .

    .

    x R (m) x m n.

  • 88

    (12.5) . H G R (x, y) GG y1x H. - R G. (- x G x1x = e H, y1x H,

    x1y = (y1x)1 H,

    , y1x z1y H, z1x =(z1y

    ) (y1x

    ) H). g G x G, : g1x H . g1x H x = gh h H. ,

    R (g) = gH = {gh | h H}.

    gH H

    g. (12.3),

    H G

    G, ,

    Lagrange. R (x, y) G G xy1 H, G.

    g G Hg = {h g | h H}.

    . -

    Lagrange (

    (12.3)) .

    (12.3) .

    .

    (12.3) ,

    .

    (12.6) . x y G.

    x y

    gxg1 = y

    g G. , , . -

    G. R - GG (x, y), x y. x G , exe1 = x. x y, gxg1 = y, y

  • 12. 89

    x, g1yg = x. , x y y z,

    g1xg1

    1= y g2yg

    1

    2= z, x z,

    (g2g1)x (g2g1)1 = g2

    (g1xg

    1

    1

    )g12

    = g2yg1

    2= z.

    , R G - , , -

    G. -

    14.

    (12.7) . X G SX ,

    G X.R X X :

    (x, y) R [g, g G : g (x) = y] .

    , -

    G. ( , . x X (x) = x, x . x

    y, g (x) = y, y x, g1(y) = x.

    , x y y z, g(x) = y

    g(y) = z, x z, gg(x) = g(y) = z).

    X,

    -

    (12.3), .

    , .. X R3 G fA A SO3. ,

    0 {0}. - ,

    x ,

    x . - , ,

    R3.

    ,

    .

    (12.8) . ,

    ,

    -- () .

  • 90

    , ,

    (. . 12.3).

    , ,

    ()

    .

    12.3

    . -

    b1 b2,

    b1b2, b2 b1,

    . 12.4.

    12.4

    , e , -

    , .

    () ( ) () ( ),

  • 12. 91

    ( ) -

    (. . 12.5).

    12.5

    b , -

    b1. b1b

    (. . 12.6).

    12.6

    -

    .

    b1 b2 , b1 b2, -

    b1 1,

    b2.

    -

    , ,

    . R 1(...): - .

  • 92

    -

    :

    R (b1)R (b2) = R (b1b2) ,

    . -

    R(e) R (b1) R (b) .

    B3 .

    , ,

    Bn n , n .

    (...): (. braid groups, . groupes de tresses, .

    Zopfgruppen) 1925 E.Artin2(1898-1962)

    . , W.Magnus3, A. Markoff4 F.

    Bohnenblust5 6

    Bn Bn, -

    Fn n .

    F. Klein7, W. Magnus, A. Karrass & D. Solitar8, J.S. Birman9 S. Moran10.]

    12.1 R R - R;

    (a) {(x, y) | x y } ,2E. Artin: Theorie der Zpfe, Abh. Math. Sem. Univ. Hamburg 4, (1925), 47-72, Theory of braids, Ann. of Math.48, (1947), 101-126.

    3W. Magnus: Uber Automorphismen von Fundamentalgruppen berandeter Flachen, Math. Ann. 109,(1934), 617-646.

    4A. Markoff: Foundations of the Algebraic Theory of Tresses, (Russian), Trav. Inst. Math. Stekloff, Vol. 16, (1945).

    5F. Bohnenblust: The algebraic braid groups, Ann. of Math. 48, (1947), 127-136.

    6 , . 27.

    7F. Klein: Vorlesungen uber hohere Geometrie, 3. Auflage, Springer, (1926). (. . 89.)

    8W. Magnus, A. Karrass and D. Solitar: Combinatorial Group Theory. (Representations of Groups in Terms ofGenerators and Relations ), 2nd rev. ed., Dover Pub., (1976). (. . 3.7)

    9J.S. Birman: Braids, Links and Mapping Class Groups, Ann. Math. Studies, Vol. 82, Princeton University Press,(1974).

    10S. Moran: The Mathematical Theory of Knots and Braids: An Introduction. North-Holland, (1983).

  • 12. 93

    (b) {(x, y) | x y } ,(c) {(x, y) | x+ y } ,(d) {(x, y) |x y 0} .

    12.2 R ,

    , ;

    (a) (z, w) R zw R,(b) (z, w) R z/w R,(c) (z, w) R z/w Z.

    12.3 G H ,

    {(x, y) |xy H } G.12.4 G H, {

    (x, y)xyx1y1 H } G.

    12.5 R X. x X, y X, (x, y) R. (b) (y, x) R. , (c) (x, x) R. , (a) .

    ;

    12.6 n

    Z - n. [x] x

    :

    [x] + [y] = [x+ y] .

    , ,

    -

    . , .

    ,

    [x] = [x] [y] = [y] ,

    [x+ y] = [x + y] .

    , n

    Zn. ( , Zn .)

  • 94

    12.7

    H G

    G = A4, H = {, (1 2)(34), (1 3)(2 4), (1 4)(23)}

    G = A4, H = {, (1 2 3), (1 3 2)} .

    12.8 G H G

    |H| = 12 |G| . gH = Hg g G.

    12.9

    . -

    (m,n), m n

    . (m,n) -

    m/n. , -

    . ,

    (2, 3), (4, 6), (6,9) 23 . , - - .

    -

    . (m,n)

    (m, n) mn = mn.

    X. [(m,n)] -

    (m,n) -

    -

    [(m1, n1)] + [(m2, n2)] = [(m1n2 +m2n1, n1n2)] ,

    [(m1, n1)] [(m2, n2)] = [(m1m2, n1n2)] .

    ,

    , ,

    [(0, n)], ,

    .

    , -

    .

    12.10 () -

    (12.6) ( ) -

    G = D4.

    D.

  • 12. 95

    12.11 B3 ,

    b1, b2 12.4.

    12.12 B3 : ,

    -

    , -- ()

    . , -

    , 1, 2, 3, , -

    .

    S3.

    B3 S3,

    , B3

    S3. , ,

    (1 2 3).

  • 13

    Cauchy

    11, -

    Lagrange, :

    (13.1) Cauchy. G ,

    p , G -

    p.

    . x G{e} xp = e.

    X = {x = (x1, x2, . . . , xp) GG G | x1x2 xp = e} .

    p- , -

    (e, e, . . . , e), .

    X.

    X; p- (x1, x2, . . . , xp) X, -

    x1, x2, . . . , xp1 G, xp

    xp = (x1x2 xp1)1 .

    p- X |G|p1 , - p.

  • 13. cauchy 97

    R XX : - (x,y) R y x, y p-:

    (x1, x2, . . . , xp)

    (xp, x1, . . . , xp1)...

    (x2, . . . , xp, x1)

    ()

    p- X. ,

    xpx1 xp1 = xp (x1x2 xp1xp)x1p= xpex

    1p

    = e,

    (xp, x1, . . . , xp1) X, - . R X, -

    R (x) p- x = (x1, x2, . . . , xp) (). p- p -

    p-; p-

    e = (e, e, . . . , e),

    R (e) . - R X,

    X. - R (e)- p , X 1 p,

    .

    p- x = (x1, x2, . . . , xp), e,

    R (x) < p. , , (),

    (xr+1, . . . , xp, x1, . . . , xr) = (xs+1, . . . , xp, x1, . . . , xs) .

    r > s, () pr

    (x1, x2, . . . , xp) = (xk+1, . . . , xp, x1, . . . , xk) ,

    k = p r+ s.

    xi = xk+i(mod p), i, 1 i p,

  • 98

    x1 = xk+1 = x2k+1 = = x(p1)k+1,

    () p.

    bk + 1 = ak + 1 (mod p)

    0 a < b p1. p (ba)k, , p b a < k, k < p. ,

    1, k + 1, 2k + 1, . . . , (p 1) k + 1

    p. p

    p, 1, 2, . . . , p, -

    , . -

    x1 = x2 = = xp1 = xp,

    xp1 = e, . ( -

    ,

    , . 17.)

    Cauchy -

    6 . , -

    :

    (13.2) . 6 Z6 D3.

    . G .

    Cauchy x 3 y

    2. x x y e, x, x2, y, xy, x2y, , , G. yx

    . , yx / x yx = y. yx = xy yx = x2y. ,G = xy = Z3Z2, G = Z6 (10.2). , 4

    x r y s, G

    D3.

    , p -

    , 2p (. -

    15).

  • 13. cauchy 99

    -

    . 2, 3, 5 7 (11.3).

    4 Z4 Klein(. 10.2), 6 Z6 D3 (13.2). - -

    8 . 8,

    Z8, Z4 Z2, Z2 Z2 Z2 D4. . ( )

    a + bi + cj + dk, a, b, c, d i, j, k

    i2 = j2 = k2 = 1, ij = ji = k. ()

    H. -1,i,j,k, (), Q, .

    :

    1 1 i i j j k k1 1 1 i i j j k k

    1 1 1 i i j j k ki i i 1 1 k k j j

    i i i 1 1 k k j jj j j k k 1 1 i i

    j j j k k 1 1 i ik k k j j i i 1 1

    k k k j j i i 1 1

    Q ( -

    Z8, Z4 Z2, Z2 Z2 Z2). , 1 2, D4, D4 2.

    (13.3) . 8

    : Z8, Z4 Z2, Z2 Z2 Z2,D4, Q.

    . G .

    G 8, G = Z8. , , G 4. , x, G 4, y G{x}. x x y G

  • 100

    e, x, x2, x3, y, xy, x2y, x3y.

    yx / x (), yx = y ( yx = y x = e) yx = x2y ( yx = x2y x = y1x2y, , , x2 = y1x2yy1x2y = e). yx {xy, x3y} ., y 2 4. y2 / x y (y / x) y2 / {x, x3} ( y 8). , y 4, y2 = x2. :

    (i) yx = xy y2 = e, G

    x (1, 0), y (0, 1)

    G = Z4 Z2.(ii) yx = x3y y2 = e, ( )

    x r, y s G D4.

    (iii) yx = xy y2 = x2, G , xy1 2

    x (1, 0), xy1 (0, 1) G Z4 Z2.

    (iv) , yx = x3y y2 = x2, x i, y j G Q.

    G{e} 2; G .

    x, y, z G{e}, xy = z. H = {e, x, y, xy} Z2 Z2 , K = z , HK = G H K = {e}. ,

    G = H K = Z2 Z2 Z2 (10.4).

    13.1 R, Cauchy, .

  • 13. cauchy 101

    13.2 p1, p2, . . . , ps ,

    p1p2 ps .13.3 (13.2) 6

    . -

    e, x, x2, y, xy, x2y.

    xy. Z6, D3 .

    13.4 10 Z10 D5.

    13.5 G 4n+ 2. Cauchy,

    Cayley 6.6 G

    2n+ 1.

    13.6 Q ( )

    .

    13.7

    q = a+ bi+ cj + dk, q = a + bi+ cj + dk,

    :

    q + q = (a+ a) + (b+ b) i+ (c+ c) j + (d+ d) k,

    q q = (aa bb cc dd) + (ab + ba + cd dc) i

    +(ac bd + ca + db) j + (ad + bc cb + da) k. H - H{0} ( ) . ,

    a+ bi+ cj + dk (a, b, c, d)

    H R4.

    13.8 q = a+ bi+ cj + dk

    q = a bi cj dk.

    , q

    q q =

    a2 + b2 + c2 + d2.

  • 102

    1 H{0}. - () S3, H R4.

    13.9

    a+ bi+ cj + dk [

    a+ bi c+ di

    c+ di a bi]

    S3 SU2.

    13.10 SU2

    Q S3. S3 - C.

    13.11 H, bi+cj+dk, .

    q (bi+ cj + dk) q1

    q H.13.12 x = (x1, x2, x3) R3, q(x)

    x1i+ x2j + x3k. x,y R3,

    q(x y) = x y+q (x) q (y) .

  • 14

    12 ,

    . . -

    x y G, x y

    gxg1 = y g G. -.

    .

    g G,

    G G, x gxg1,

    , g.

    ( ,

    g1. ,

    G,

    g(xy)g1 = (gxg1)(gyg1)

    x, y G). ,

    .

    (14.1) . G x

    G,

    gxg1 = x, g, g G.

  • 104

    , x G

    {x}, x G.

    (14.2) . G D6,

    4. D6

    e, r, r2, r3, r4, r5,

    s, rs, r2s, r3s, r4s, r5s,

    r6 = e, s2 = e, sr = r5s.

    r, ra,

    1 a 5, grag1 g D6. g = e g r, ra. g = s ( s = s1),

    sras = r6as2 = r6a.

    , g = rbs, 1 b 5, (rbs)ra(rbs)1

    = rb (sras) r6b

    = rb(r6a

    )r6b

    = r6a.

    , ra {ra, r6a}.

    rbsrb = rbrbs = r2b1s

    rb (rs) rb = rb+1rbs = r2b+1s.

    , rbs s

    r2bs rs r2b1s. , s, r2s, r4s

    . rs, r3s r5s. ,

    D6

    {e}, {r, r5}, {r2, r4}, {r3},

    {s, r2s, r4s}, {rs, r3s, r5s}.

  • 14. 105

    14.1

    14.2.

    (14.3) . Sn

    , ,

    2-, 3- ... -

    , Sn , - () -

    , -

    .

    1. g Sn, -

    -- . gg1 = ,

    , ,

    , , -

    , , ()

    . , , ,

    Sn.

    .

    = (6 7) (2 5 3 9) (1 4) , = (1 2) (3 8) (5 4 6 7)

    S9 -

    4-.

    (2 5 3 9) (6 7) (1 4) (8)

    g(5 4 6 7) (1 2) (3 8) (9)

    g = (1 3 6) (2 5 4 8 9 7) . ,

    gg1 (1) = g (6)

    = g (7)

    = 2 = (1) ..

    g . ..

    (2 5 3 9) (1 4) (6 7) (8) , g = (2 5 4) (3 6) (7 8 9) .

    .

    ,

    = 12 t

  • 106

    Sn

    . g Sn

    gg1 = g (12 t) g1=

    (g1g

    1) (g2g

    1) (gtg1) .

    i k, i = (a1 a2 . . . ak) ,

    gig1(g (a1)) = gi (a1) = g (a2)

    gig1(g (a2)) = gi (a2) = g (a3)

    ...

    gig1(g (ak)) = gi (ak) = g (a1) .

    , m / {g (a1) , g (a2) , . . . , g (ak)}, i g1(m)

    gig1(m) = gg1(m) = m.

    , gig1 = (g (a1) g (a2) . . . g (ak)),

    i. g1g1, g1g

    1,. . . , gkg1

    , gg1

    .

    (14.4) .

    S4

    {},

    {(1 2) , (1 3) , (1 4) , (2 3) , (2 4) , (3 4)},

    {(1 2 3) , (1 3 2) , (1 4 2) , (1 2 4) , (1 3 4) , (1 4 3) , (2 4 3) , (2 3 4)},

    {(1 2 3 4) , (1 4 3 2) , (1 2 4 3) , (1 3 4 2) , (1 3 2 4) , (1 4 2 3)},

    {(1 2) (3 4) , (1 3) (2 4) , (1 4) (2 3)}.

    , , A4;

    . , A4 , g S4, gg1 = , g

  • 14. 107

    . , g (1 2 3) g1 = (1 3 2) , (g (1) g (2) g (3)) =

    (1 3 2) , g (2 3) , (1 3) (1 2) .

    g A4.

    A4

    {},

    {(1 2 3) , (1 4 2) , (1 3 4) , (2 4 3)},

    {(1 3 2) , (1 2 4) , (1 4 3) , (2 3 4)},

    {(1 2) (3 4) , (1 3) (2 4) , (1 4) (2 3)}.

    . -

    A4 -

    . ,

    23 , ,

    ,

    ( ).

    () ,

    ,

    ( ).

    3-. -

    , ( )

    , -

    ( ) .

    (14.5) . G O2

    A =

    [cos sin sin cos

    ], B =

    [cos sin

    sin cos].

    A

    ( ), B -

    , 2

    x. ,

    .

    ABA1 = ABA = B+2,

  • 108

    B... . ,

    AAA1 = A

    BAB1 = BAB = A,

    -

    {A, A}. , O2 :

    {I},{A, A}, 0 < < ,{A},{B | 0 < 2}.

    .

    .

    Z(G) = {x G | xg = gx, g, g G}

    G ,

    G.

    (14.6) . G G -

    , .

    . x, y Z (G) g G,

    gxy1 = xgy1 ( x Z (G) )= x(yg1)1

    = x(g1y)1 ( y Z (G) )= xy1g.

    xy1 Z (G). e Z (G) , Z (G) G G (5.4). ,

    xg = gx gxg1 = x,

    x Z(G) x

    {x}.

  • 14. 109

    (14.7) .

    .

    (14.8) . n 3, Sn {}. (14.3).

    (14.9) . (14.2),

    D6 {e, r3}. 14.10 Dn,

    n n

    .

    (14.10) . GLn ( )

    (. 14.11).

    14.1 D5.

    14.2 Dn -

    n

    n .

    14.3 : G G . G G.

    14.4 S6 -

    .

    , g S6,

    g (1 2 3) (4 5 6) g1 = (5 3 1) (2 6 4) .

    , (1 2 3) (4 5 6) (5 3 1) (2 6 4) A6,

    (1 2 3 4 5)(67 8) (4 3 7 8 6)(21 5) A8.

    14.5 3-

    A5. , 5- A5,

    A5.

    14.6 S8

    (1 2)(34 5)(6 7 8);

  • 110

    14.7 Q

    . S3;

    14.8 6.10 Sn

    {} n 3.14.9 A3 , Z(A3) = A3.

    Z(An) = {} n > 3.14.10 Dn

    14.2. :

    Z(Dn) =

    { {e}, n ,{e, r n2 }, n .

    14.11

    nn 1 . -

    GLn(R).

    14.12 On SOn. Un eiIn, R In n n .

  • 15

    -

    .

    H G G H

    G.

    , -

    . X Y

    G,

    XY = {xy | x X, y Y }.

    (15.1) . H G,

    H G

    .

    . H G

    ,

    (xH) (yH) = xyH (*)

    x, y G. , G, -

    eH = H ,

    x1H