Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος...

41
ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΟΣΜΟ ΧΩΡΙΣ ΜΝΗΜΟΝΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟ Η αφίσα είναι από τη Ρώσικη Επανάσταση προς τιμή της 3ης Διεθνούς, έργο του Α. Apsit, 1918/19 Πώς απαντάµε στον κατήφορο του ΣΥΡΙΖΑ; Η κληρονοµιά της αντίστασης στη Χούντα 18 Μάρτη Κράτος και Επανάσταση 2 χρόνια δίκη της Χρυσής Αυγής Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T ιµή: 4

Transcript of Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος...

Page 1: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΟΣΜΟΧΩΡΙΣ ΜΝΗΜΟΝΙΑ

ΡΑΤΣΙΣΜΟ ΚΑΙΠΟΛΕΜΟ

Η αφ

ίσα

είναι

από

τη Ρ

ώσι

κη Ε

πανά

στασ

η πρ

ος τι

µή τη

ς 3ης

∆ιεθ

νούς

, έργ

ο το

υ Α.

Aps

it, 1

918/

19

• Πώς απαντάµε στον κατήφορο του ΣΥΡΙΖΑ; • Η κληρονοµιά της αντίστασης στη Χούντα

• 18 Μάρτη • Κράτος και Επανάσταση • 2 χρόνια δίκη της Χρυσής Αυγής

Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 Tιµή: 4€

Page 2: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

122ΤΕ

ΥΧ

ΟΣ

Μάης-Ιούνης 201728

Κράτος και ΕπανάστασηΛέανδρος Μπόλαρης

34Κόκκινη ΑμερικήΚώστας Καρπόζηλος

36Βιβλιοκριτική

Γιουτζίν Ρόγκαν

Η πτώση των ΟθωμανώνΚώστας Πίττας

Σπύρος & Γρηγόρης Σακελλαρ όπουλος

Έτσι αγαπάμε εμείς την ΕλλάδαΜπάμπης Κουρουνδής

Γ. Β. Δερτιλής

Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι,επτά πτωχεύσεις, 1821-2016

Κώστας Βλασόπουλος

Ζηνοβία Λιαλιούτη

Ο αντιαμερικανισμός στην Ελλάδα 1947-1989

Σωτήρης Κοντογιάννης

Ο Σοσια λι σμός από τα Κάτω είναι το δίμη νο περιο δι κό του Σοσια λι στι κού Εργα τι κού Κόμ μα τος

Iδιοκτήτης: Eκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Yπεύθυνη σύντα ξης: Mαρία Στύλ λουΣύνταξη: Κώστας Βλασόπουλος, Αργυρή Ερωτοκρίτου, Θανάσης Καμπαγιάννης, Σωτήρης Κοντογιάννης, Νίκος Λούντος, Λέαν δρος Μπό λα ρης, Κώστας Σαρρής, Eξώφυλλο, σελι δο ποί η ση: Παντε λής Γαβριη λί δης, Yπεύθυνη διακίνησης: Ελεάννα Τσώλη, 210 5247140, Kεντρική διά θε ση: Μαρ ξι στι κό Βιβλιο πω λείο, Φει δίου 14, Tηλ. 210 5247584, Περιο δι κό «Σοσια λι σμός από τα Κάτω», Τ.Θ. 8161-102 10, Αθήνα, ISSN: 2241-7176

Για επικοινωνία: [email protected] www.socialismfrombelow.gr

2Γιορτάζουμε 25 χρόνια

4Πώς απαντάμε στον

κατήφορο του ΣΥΡΙΖΑ;Πάνος Γκαργκάνας

10Η κληρονομιά της

αντίστασης στη ΧούνταΜαρία Στύλλου

17Δύο χρόνια δίκη

της Χρυσής ΑυγήςΘανάσης Καμπαγιάννης

2018 Μάρτη

Να οργανώσουμε τη συνέχειαΓιώργος Πίττας

25Απάντηση στον αντισημιτισμό

Μωυσής Λίτσης

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 1

Page 3: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

Μετά την κατάρρευση του κρατικού καπιταλι-σμού - και της μιας από τις δύο υπερδυνάμεις- άνοιξε ένας αγώνας δρόμου ανάμεσα στιςδυτικές χώρες για το ποιά απ’ αυτές θα μπο-

ρούσε να αναδειχτεί σε ηγεμονική δύναμη όχι πια μέσα στοδικό της μπλοκ αλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Μπήκαμε δηλα-δή σε μια εποχή που την σταθερότητα των δυο μπλοκ αντι-κατάστησαν οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στις κύριες ιμπερια-

λιστικές χώρες για το ποιά θα κυριαρ-χήσει. Και οι διαφωνίες αναμεταξύτους δεν λύνονται πάντοτε με τον πιοειρηνικό τρόπο. Οι ΗΠΑ προχωράνεστον πόλεμο στον Κόλπο για ν’ απο-δείξουν στους συμμάχους τους - με-γάλους και μικρούς - ότι αυτές διαθέ-τουν την στρατιωτική υπεροχή. ΗΔυτική Γερμανία προχωράει με βή-μα ταχύ στην ενοποίηση με την Ανα-τολική Γερμανία για να κατοχυρώ-σει την πολιτική και οικονομική τηςηγεμονία σε μια διευρυμένη Ευρώ-πη.

Και από κοντά έρχονται και οιμικρότεροι ιμπεριαλισμοί - όπως ηΕλλάδα - να διεκδικήσουν και αυ-τές μερίδιο. Η κρίση στα Βαλκά-νια και η διάλυση της Γιουγκο-σλαβίας ανοίγουν την όρεξηστους Έλληνες καπιταλιστές γιαδιείσδυση στην περιοχή.

Οι ελπίδες για όλους του δυ-τικούς καπιταλιστές ότι η κα-τάρρευση του ανατολικού

Η έκδοση του περιοδικού

Σοσιαλισμός από τα Κάτω

Συμπληρώνονται 25 χρόνια από την έκδοση του

περιοδικού “Σοσιαλισμός από τα κάτω”. Το πρώ-

το τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιούνη του 1992, σε

μια στιγμή που η Αριστερά είχε να αντιμετωπίσει μεγά-

λες προκλήσεις.

Στην κυβέρνηση τότε βρισκόταν η Νέα Δημοκρατία με

πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και ένα

άγριο πρόγραμμα επιθέσεων στην εργατική τάξη, με την

Αριστερά πρόσφατα διασπασμένη και απογοητευμένη

από την κατάρρευση του λεγόμενου”υπαρκτού σοσιαλι-

σμού”.

Οι κυρίαρχες τάξεις στη Δύση μιλούσαν για “τέλος της

ιστορίας”, διανοούμενοι της αριστεράς όπως ο Έρικ Χό-

μπσμπομ μιλούσαν για “αποχαιρετισμό στην εργατική τά-

ξη” και τα περισσότερα κόμματα της αριστεράς θεωρού-

σαν ότι η προοπτική του σοσιαλισμού ανήκει στο μακρινό

παρελθόν.

Κι όμως η πρωθυπουργία Μητσοτάκη κράτησε βαριά

τρία χρόνια. Ανατράπηκε μέσα σε ένα κύμα από

απεργίες για το ασφαλιστι-

κό και ενάντια στις ιδιωτι-

κοποιήσεις με κέντρο τη μά-

χη στα λεωφορεία της ΕΑΣ.

Ήταν ένα πρώτο μήνυμα ότι

η εργατική τάξη δεν είχε

σκύψει το κεφάλι. Ακολούθη-

σαν πολλά άλλα μέσα στους

αγώνες αυτής της 25ετίας.

Σήμερα, η κατάσταση έχει γυ-

ρίσει ανάποδα. Ο “θριαμβευ-

τής” καπιταλισμός βρίσκεται

στην πιο μεγάλη κρίση, η Αρι-

στερά έχει την αντίστροφη πρό-

κληση: να προσδιορίσει την

εναλλακτική απέναντι στο σύ-

στημα που χρεοκοπεί.

Αυτή όλη η πορεία δεν ξετυλί-

χτηκε αυτόματα, είχε πολλές και

δύσκολες μάχες για την Αριστε-

ρά. Πιστεύουμε ότι μέσα από τις

σελίδες του “Σοσιαλισμός από τα

κάτω” βοηθήσαμε να πάμε μπρο-

στά. Αναδημοσιεύουμε εδώ το κεί-

μενο (γραμμένο το

1992) με το οποίο

ξεκίνησε η έκδοση

του περιοδικού γιατί

θυμίζει βασικές επι-

λογές που έπαιξαν

και παίζουν ρόλο για

να μπορούμε σήμε-

ρα να προβάλουμε

ότι το μέλλον μας εί-

ναι ο Σοσιαλισμός

και μπορεί να έρθει

μόνο από τα κάτω.

Γιορτάζουμε 25 χρόνια

Ιού

νης

Ιού

λη

ς 1

99

6

Ιούνης 1992

Απ

ρίλη

ς Μ

άη

ς 2

00

1

Γεν

άρη

ς Φ

λεβ

άρη

ς 1

99

9

2 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 2

Page 4: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

μπλοκ θα άνοιγε τις ευκαιρίες γιααγορές και επενδύσεις εξανεμίστηκανπολύ γρήγορα. Το κόστος ενός τέτοιουεγχειρήματος φάνηκε πολύ άμεσα στηΓερμανία, βυθίζοντάς την στην ύφεσηή στις ΗΠΑ όπου η εργατική τάξηπληρώνει σήμερα τη βαρβαρότητα τουπολέμου στον Κόλπο. Είναι φυσικόμέσα σε τέτοιες συνθήκες οι εργατικέςεκρήξεις την επόμενη περίοδο να γί-νονται πιο συχνές και πιο βίαιες.

Το ότι το εργατικό κίνημα δίνει αυ-τές τις μάχες είναι μια καλή απάντησησ’ όσους μέχρι τώρα υποστήριζαν ότιοι αλλαγές στην εργατική τάξη σήμα-ναν και την ενσωμάτωσή της μέσα στοσύστημα. Έφτασαν οι πρόσφατες εξε-γέρσεις στις αμερικανικές πόλεις γιανα δείξουν πόσο λάθος είναι αυτές οιαπόψεις.

Όμως η σχέση ανάμεσα στην καπι-ταλιστική βαρβαρότητα και την εργα-τική επανάσταση δεν είναι πάντοτε ευ-θύγραμμη. Οι “ώριμες” αντικειμενικάσυνθήκες δεν οδηγούν”αναπόφευκτα”και στην επανάσταση. Οι εργατικοίαγώνες δεν είναι πάντοτε νικηφόροι,αντίθετα υπάρχουν πολλά πισωγυρί-σματα. Δεν χρειάζεται να πάμε καιπολύ μακριά, το είδαμε πρόσφατα καιστην Ελλάδα όπου απεργιακοί αγώνεςπολύ δυνατοί και αποφασιστικοί δενκατάφεραν να νικήσουν.

Δεν θα έπρεπε να ψάξει κανέναςτην απάντηση σε κοινωνιολογίζουσεςθεωρίες έξω από την πολιτική τωνίδιων των ρεφορμιστικών κομμάτωνείτε της παραδοσιακής σοσιαλδημο-κρατίας είτε των σταλινικών ΚΚ.

Η Σοσιαλδημοκρατία σ’ όλες τις χώ-ρες έχει προχωρήσει τόσο δεξιά ώστεείναι δύσκολο κανένας να την ξεχωρί-ζει από τα παραδοσιακά δεξιά κόμμα-τα. Αυτό έχει τις συνέπειές του και στοεκλογικό επίπεδο - που συνεχώς βλέπ-πουν να μειώνεται η δύναμή τους - όχι

γιατί έχει αλλάξει η εργατική τάξη αλ-λά γιατί έχουν αλλάξει τα ίδια και η ερ-γατική τάξη δεν τους εμπιστεύεται πια.

Τα σταλινικά ΚΚ έχουν στις περισ-σότερες χώρες μετατραπεί σε σκιά τουευατού τους. Μετά το αρχικό σοκ απότην κατάρρευση της ΕΣΣΔ ακολούθη-σαν διασπάσεις και μαζικές αποχωρή-σεις όπου τα διάφορα κομμάτια πήγανπρος όλες τις δυνατές κατευθύνσεις:από τη δεξιά σοσιαλδημοκρατία μέχριτη σταλινική ορθοδοξία. Όμως είναιδύσκολο σ’ οποιοδήμποτε απ’ αυτά νασυνεχίζει να εμφανίζεται σαν το κόμ-μα που συσπειρώνει την εργατικήπρωτοπορία και ηγείται των αριστε-ρών αντιστάσεων του εργατικού κινή-ματος.

Μέσα σε μια τέτοια εικόνα κενούαπ’ τα αριστερά δεν είναι περίεργο τοπώς μπορούν να συνυπάρχουν οι πιοδυνατές εκρήξεις θυμού και αγανά-κτησης των εργατών ταυτόχρονα με τιςπιο καθυστερημένες αντιλήψεις με τιςοποίες προσπαθούν οι καπιταλιστέςνα κρατήσουν την κυριαρχία τους.Αντιλήψεις ρατσιστικές, σεξιστικές,εθνικιστικές που διαιρούν την εργατι-κή τάξη και αδυνατίζουν τη δύναμήτης. Είναι πάνω σ’ αυτές τις αντιλή-ψεις που πατάνε και κάνουν την επα-νεμφάνισή τους οι νεοναζί στις διάφο-ρες χώρες της Ευρώπης.

Το αν μέσα από τη σημερινή κρίσηκαι αστάθεια θα επικρατήσει η καπι-ταλιστική βαρβαρότητα ή η εργατικήεπανάσταση θα κριθεί από το πόσογρήγορα θα αρχίσει να καλύπτεται αυ-τό το κενό στ’ αριστερά.

Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε πα-ρόμοιες συνθήκες βαρβαρότητας δημι-ουργήθηκαν τα νέα επαναστατικάκόμματα που έδωσαν σε μια σειρά χώ-ρες τη σύγκρουση με τους καπιταλι-στές και κατάφεραν να μετατρέψουντον πόλεμο σε εμφύλιο. Η επανάσταση

του’17 στη Ρωσία, η Γερμανική Επα-νάσταση 1918-23, η Κόκκινη Διετίαστην Ιταλία, τα Σοβιέτ στην Ουγγαρίαείναι μερικά μόνο παραδείγματα όχιμόνο για τις ευκαιρίες που δημιουρ-γούνται μέσα σε τέτοιες περιόδους αλ-λά και για το τι σημαίνει η ύπαρξηενός επαναστατικού κόμματος πουμπορεί να μετατρέψει τις ευκαιρίες σενίκες.

Σήμερα, μέσα στους εργατικούς χώ-ρους, στα σχολεία, στον αριστερό κό-σμο υπάρχει θυμός και αγανάκτησηενάντια στη Νέα Δημοκρατία. Ταυτό-χρονα όμως υπάρχουν και όλες οιαναστολές και τα ερωτηματικά, κληρο-νομημένα από το παρελθόν. Υπάρ-χουν τα ερωτηματικά για το πώς μπο-ρούν να γίνουν οι αγώνες νικηφόροιόχι μόνο άμεσα αλλά και προοπτικάκαι το πώς δεν θα καταλήξει η ανα-τροπή της Νέας Δημοκρατίας, και τηςλιτότητας του Μάνου να σημάνει μιανέα λιτότητα αυτή τη φορά από το ΠΑ-ΣΟΚ.

Σ’ αυτόν τον κόσμο μ’ αυτά τα ερω-τηματικά απευθύνεται το περιοδικό“Σοσιαλισμός από τα Κάτω” με στόχονα δώσει απαντήσεις και να ξεκαθαρί-σει τα μπερδέματα. Σ’ αντίθεση με τηνυπόλοιπη αριστερά που έχει κάνει τοναγνωστικισμό σημαία της, η ΟΣΕ υπο-στηρίζει ότι οι καθαρές πολιτικές από-ψεις - ο μαρξισμός όπως συνεχώς επα-ληθεύεται από τις εξελίξεις και την τα-ξική πάλη - είναι όπλο για την εργατι-κή τάξη και τους αγώνες της. Και έναπεριοδικό που εκφράζει αυτές τιςαπόψεις είναι όπλο στα χέρια του κά-θε αγωνιστή εργάτη, του κάθε νεολαί-ου. Είναι ακόμα ένα λιθαράκι στη συ-σπείρωση για το κτίσιμο ενός νέου Σο-σιαλιστικού Εργατικού Κόμματος πουσήμερα είναι τόσο πολύ αναγκαίο.

Ιούνης 1992

Η έκδοση του περιοδικού

Σοσιαλισμός από τα Κάτω

Απ

ρίλη

ς Μ

άη

ς 2

00

1

Γεν

άρη

ς Φ

λεβ

άρη

ς 2

00

8

Σεπ

τέμ

βρη

ς Ο

κτω

βρη

ς 2

01

3

Γεν

άρη

ς Φ

λεβ

άρη

ς 2

01

5

Ιού

λη

ς Α

υγ

ουστο

ς 2

01

5

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 3

Page 5: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

“Ενας απρόσμενος επισκέπτης έκανεγια λίγο το γεωστρατηγικό σεμινάριο ναξεστρατίσει. Στην αίθουσα εμφανίστηκεο προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, ΡινςΠρίμπους, ο οποίος ίσως θυμήθηκε τιςβόλτες που έκανε στην πλατεία τηςΑγίας Παρασκευής με τον παππού τουκαι θέλησε να χαιρετήσει την ελληνικήαντιπροσωπεία”. (από άρθρο του Νικό-λα Ζηργάνου στην ΕφΣυν)1

“Στη συζήτηση με τον κ. Μακμάστερστον Λευκό Οίκο συμμετείχε και ο προ-σωπάρχης Ρέινς Πρίμπους, ο οποίος,μάλιστα, ξεκίνησε τη συζήτηση αναπο-λώντας παιδικές αναμνήσεις για τις βόλ-τες που έκανε στην Αγία Παρασκευή μετον Ελληνα παππού του...” (από άρθρο

του Βασίλη Νέδου στην Καθημερινή).2

Όταν η Καθημερινή και ηΕφημερίδα των Συντα-κτών συμπίπτουν με τόσηακρίβεια στην περιγραφή

των ανοιγμάτων της κυβέρνησης τουΑλέξη Τσίπρα προς την κυβέρνηση τουΝτόναλντ Τραμπ, τότε δεν αρκεί απλάνα θλιβόμαστε για την κατάντια της δη-μοσιογραφίας που αναπαράγει τέτοιες“ανθρώπινες στιγμές” στις γεωστρατη-γικές συναντήσεις του Κοτζιά και τουΚαμμένου στο Λευκό Οίκο. Λίγες μόνομέρες μετά από αυτές τις οικειότητες,ένα πλοίο του αμερικανικού στόλου πουείχε “εξυπηρετηθεί” στη βάση της Σού-δας, το Πόρτερ, χτύπησε με πυραύλους

Τόμαχοκ τη Συρία. Ήταν μια εξέλιξηπου συνοψίζει συγκλονιστικά το πόσομακριά έχει φτάσει η πορεία του ΣΥΡΙ-ΖΑ προς τα δεξιά.

Όταν τον περασμένο Νοέμβρη θέτα-με το ερώτημα: “Θα αφήσουμε τον Αλέ-ξη Τσίπρα να βουλιάζει στην αγκαλιάτου δίδυμου Τραμπ-Μέρκελ ή θα ανα-δείξουμε ότι υπάρχει μια άλλη αριστερήεναλλακτική;”,3 αυτή η διαδρομή έμοια-ζε τραβηγμένη. Ο Τσίπρας είχε πλέξειτο εγκώμιο του Ομπάμα στην επίσκεψήτου στην Αθήνα. Ωστόσο ο Κοτζιάς,όπως ισχυρίζονται τα φιλικά του δημο-σιεύματα, είχε ήδη ξεκινήσει τα ανοίγ-ματα προς το επιτελείο του Τραμπ.4

Το υπόβαθρο για αυτή την πορεία μέ-χρι την αγκαλιά της αμερικάνικης ακρο-δεξιάς δεν βρίσκεται βέβαια στα πρό-σωπα των υπουργών Άμυνας και Εξωτε-ρικών της κυβέρνησης Τσίπρα. Βρίσκε-ται στην ευθυγράμμιση της διαχείρισηςΣΥΡΙΖΑ με τα συμφέροντα του ελληνι-κού καπιταλισμού σε όλους τους τομείς:και στη διπλωματία και στην οικονομίακαι στη συνέχεια των κρατικών δομών.

Όπως παρατηρεί χαρακτηριστικά οΑθανάσιος Έλλις στην Καθημερινή: “Ηελληνική θέση ενισχύεται και από το γε-γονός ότι δεν προβάλλεται μεμονωμέναο ρόλος της Αθήνας, αλλά δίνεται έμφα-ση και στη συμμετοχή της, μαζί με τηνΚύπρο, στα τριμερή σχήματα με δύοστενούς συμμάχους των ΗΠΑ στηνΑνατ. Μεσόγειο, το Ισραήλ και την Αί-γυπτο. Υπενθυμίζεται ότι ο Αιγύπτιος

πρόεδρος Σίσι, τον οποίο ο κ. Τραμπυποδέχεται αύριο στον Λευκό Οίκο,ήταν από τους λιγοστούς ξένους ηγέτεςπου είχε συναντήσει ο κ. Τραμπ, ωςυποψήφιος πρόεδρος, στο περιθώριοτης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, τονπερασμένο Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρ-κη”.5

Η πολιτική της προσέγγισης της Ελ-λάδας με το Ισραήλ εγκαινιάστηκε απότην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτά-κη (με υπουργό εξωτερικών τότε τονΑντώνη Σαμαρά) το 1991 και υπηρετή-θηκε πιστά από όλες τις επόμενες κυ-βερνήσεις, ιδιαίτερα από τον ΓιώργοΠαπανδρέου ως ΥπΕξ του Σημίτη καιπρωθυπουργό στη συνέχεια, αλλά καιαπό την κυβέρνηση του Κώστα Καρα-μανλή με ΥπΕξ τη Ντόρα Μπακογιάνη.Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ όχι απλάτην συνεχίζει, αλλά την ανεβάζει σε νέοεπίπεδο.

Την παραμονή του βομβαρδισμού τηςΣυρίας από τον Τραμπ, ο Γιώργος Στα-θάκης βρισκόταν στο Ισραήλ για ναυπογράψει μαζί με τους ομολόγους τουυπουργούς Ενέργειας από την Κύπρο,την Ιταλία και την Κομισιόν της ΕΕ μιασυμφωνία για την κατασκευή υποθαλά-σιου αγωγού που θα μεταφέρει φυσικόαέριο από την Ανατολική Μεσόγειοστην Ευρώπη. Όπως έγραψε ο ΓιώργοςΠίττας στην Εργατική Αλληλεγγύη: “Ησυμφωνία, ένα ακόμη επικίνδυνο βήμασύσφιξης των σχέσεων του ελληνικούκράτους με το δολοφόνο κράτος του Ισ-

4 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Πώς απαντάμε στον κατήφορο του

ΣΥΡΙΖΑ;

Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα κατρακυλάει

όλο και πιο δεξιά. Ο Πάνος Γκαργκάνας αναλύει αυτή

την προσαρμογή και προτείνει απαντήσεις απο τα αριστερά.

Διαδήλωση εκπαιδευτικών για μαζικές προσλήψεις στην Παιδεία

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 4

Page 6: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

ραήλ, στην Ελλάδα πέρασε στα ψιλάτων εφημερίδων. Αλλού πάλι όχι. Στοσχετικό εκτενές ρεπορτάζ του ο ανταπο-κριτής των Financial Timesυπογραμίζει  ότι πρόκειται για μια προ-σπάθεια που στοχεύει στη μείωση τηςεξάρτησης (της Ευρώπης) από τη ρωσι-κή ενέργεια... Δεν χρειάζεται να περι-μένει κανείς να δει τις τουρκικές (ή καιτις ρωσικές) αντιδράσεις για να κατα-λάβει ότι σε αντίθεση με τις δηλώσειςΣταθάκη η συμμετοχή του ΕλληνικούΚράτους στην κατασκευή του αγωγούδεν πρόκειται να είναι βήμα ανάπτυξηςκαι σταθερότητας αλλά όξυνσης τωνδιεθνών και τοπικών ανταγωνισμώνστην Ανατολική Μεσόγειο».6

Όταν βλέπουμε όλα αυτά, που δεί-χνουν με πόση μεθοδικότητα και πόσοκυνισμό η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ φτάνεινα συνεργάζεται με Νετανιάχου, Σίσικαι Τραμπ, καταλαβαίνουμε πολύ καλύ-τερα ότι οι μνημονιακές συμφωνίες πουυπογράφει με ΕΕ και ΔΝΤ δεν είναικαρπός μιας κυβέρνησης της Αριστεράςπου απλά αναγκάζεται να υποκύψειστους εκβιασμούς ισχυρότερων δυνάμε-ων, αλλά αποτέλεσμα μιας συνολικότε-ρης ευθυγράμμισης με τις επιλογές τηςάρχουσας τάξης του ελληνικού καπιτα-λισμού.

Η λεγόμενη “Συμφωνία της Μάλτας”που υπέγραψε ο Ευκλείδης Τσακαλώ-τος εγκαταλείπει όλα τα προσχήματαμιας προηγούμενης περιόδου. “Το ΔΝΤπρέπει να κατανοήσει ότι η επιμονή τουγια τη λήψη νέων μέτρων λιτότητας απότο 2019 και μετά, δηλαδή για την περίο-δο μετά το τέλος του προγράμματος, εί-

ναι μία επιμονή αντιδημοκρατική, πουστηρίζεται σε ένα υπεραισιόδοξο μοντέ-λο προβλέψεων. Λέω ότι είναι αντιδη-μοκρατική διότι κανένα Κοινοβούλιοτης Ευρωζώνης ή της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, κανένα δημοκρατικό κοινοβούλιο,δε θα μπορούσε να αποδεχθεί ένα τέ-τοιο αίτημα και να αποφασίσει μέτρα,αν τυχόν χρειαστούν, για μια περίοδομετά από τρία χρόνια» δήλωνε ο ΑλέξηςΤσίπρας στη συνέντευξη τύπου μετά τηΣύνοδο Κορυφής της ΕΕ τον περασμένοΔεκέμβρη. Ωστόσο στην πρόσφατη συ-νέντευξή του στο Έθνος της Κυριακήςδήλωνε: «Θα κλείσει η συμφωνία, θαψηφίσουμε μέτρα και αντίμετρα, ταοποία θα εφαρμοστούν μετά το 2019 -και αυτό μόνο εάν εν τω μεταξύ υπάρ-χουν ουσιαστικά μέτρα για το χρέος καιέχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζονται».7

Οι “θεωρίες” της αβεβαιότηταςΗ υποχώρηση δεν αφορά μόνο το

“διαδικαστικό” σκέλος με την αποδοχήτης αντιδημοκρατικής ψήφισης εδώ καιτώρα δημοσιονομικών μέτρων για το2019. Το περιεχόμενο των μέτρων είναιαπάνθρωπο καθώς η Συμφωνία τηςΜάλτας κόβει δραματικά και τις συντά-ξεις με την κατάργηση της λεγόμενης“προσωπικής διαφοράς” αλλά και τουςμισθούς με τη μείωση του αφορολόγη-του. Όλες οι διακηρύξεις για το “τέλοςτης λιτότητας” μετά τη λήξη του τρίτουμνημόνιου πάνε περίπατο και στη θέσητους μπαίνουν δεσμεύσεις για επίτευξηπρωτογενών πλεονασμάτων ύψους 3,5%για πολλά χρόνια. Όταν υπέγραφε τοτρίτο μνημόνιο, ο ΣΥΡΙΖΑ έλεγε ότι

τουλάχιστον με τη διαπραγμάτευσή τουκατάφερε να μειώσει τις δεσμεύσεις του“mail Χαρδούβελη” για πλεονάσματαεπιπέδου 3,5%. Τώρα υπερηφανεύεταιότι πετυχαίνει πλεονάσματα που υπερ-βαίνουν τους στόχους του τρίτου μνημό-νιου και δεσμεύεται να διαιωνίσει τέτοι-ες “επιτυχίες”.

Η υποταγή του ΣΥΡΙΖΑ στο νεοφι-λευθερισμό συνολικεύεται με την απο-δοχή του ιδεολογήματος ότι η καθυστέ-ρηση στο κλείσιμο της αξιολόγησης με-γαλώνει το κόστος για την οικονομίαγιατί δημιουργεί “αβεβαιότητα”. Τηναρχή αυτής της στροφής τη διατύπωσε οΧουλιαράκης με την τοποθέτηση “καλύ-τερα μια κακή συμφωνία τώρα, παράμια καλύτερη αργότερα”. Στη συνέχειαπροσαρμόστηκε όλο το οικονομικό επι-τελείο της κυβέρνησης. Η πατρότητα,όμως, ανήκει στη Νέα Δημοκρατία, ηοποία είχε δώσει ακόμη και αριθμητι-κούς υπολογισμούς για το “κόστος” τηςδιαπραγμάτευσης το πρώτο εξάμηνο του2015 και τώρα πέρασε όλους τους πρώ-τους μήνες του 2017 επαναλαμβάνονταςμονότονα ότι όσο δεν κλείνει η αξιολό-γηση τόσο η αβεβαιότητα διώχνει τουςεπενδυτές.

Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι τε-λείως διαφορετική. Στις 14 Φλεβάρη ηΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε ότι:

“το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν(ΑΕΠ) σε όρους όγκου, κατά το 4ο τρί-μηνο 2016, παρουσίασε μείωση κατά0,4% σε σχέση με το 3ο τρίμηνο 2016”.8

Ήταν μια διάψευση των προσδοκιώνότι η ελληνική οικονομία είχε μπει σεφάση ανάκαμψης. Λίγο αργότερα, ανα-

Διαδήλωση εκπαιδευτικών για μαζικές προσλήψεις στην Παιδεία

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 5

Page 7: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

κοινώθηκε ότι το 2016 συνολικά έκλεισεμε το ΑΕΠ ακριβώς στα ίδια επίπεδα μετο 2015. Όπως δείχνει και το διάγραμ-μα που συνόδευε την ανακοίνωση τηςΕΛΣΤΑΤ στις 14/2, αυτό το “σούρσιμο”της οικονομίας την χαρακτηρίζει από το2014, όταν τερματίστηκε η μεγάλη βου-τιά της περιόδου 2009-2013, αλλά αντίγια ανάκαμψη ήρθε μια σταθερότηταμηδενικής ανάπτυξης. Οι προσδοκίεςγια ένα επερχόμενο success story δια-ψεύστηκαν και επί Σαμαρά και επί Τσί-πρα. Η περιγραφή της οικονομικής τριε-τίας 2014-2016 με όρους “αβεβαιότη-τας” επειδή η διαχείριση πέρασε από τηΝΔ στον ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ απλά έναςμύθος.

Η αδυναμία της οικονομίας να περά-σει σε ισχυρή ανάκαμψη μετά από τόσοδραματική ύφεση, δεν είναι χαρακτηρι-στικό μόνο της ελληνικής οικονομίας.Αντίθετα, όλοι οι διεθνείς οργανισμοίδιαπιστώνουν ασθενικές ή επισφαλείςανακάμψεις σε όλα τα μήκη και τα πλά-τη. Το πιο πρόσφατο αλλά και πιο χτυ-πητό παράδειγμα είναι οι ΗΠΑ. Σύμ-φωνα με τους Financial Times, “ένααπογοητευτικό πακέτο στοιχείων πουανακοινώθηκαν χθες (14 Απρίλη), ήρθενα προστεθεί σε μια σειρά από άλλαπου πλήτουν τις ελπίδες ότι τα νέα μέ-τρα απελευθέρωσης των αγορών καιενίσχυσης των κρατικών δαπανών γιαέργα υποδομών από τον Πρόεδρο Τρα-μπ θα πυροδοτούσαν πιο γρήγορουςρυθμούς ανάπτυξης και θα βοηθούσαννα συρθεί η παγκόσμια οικονομία έξωαπό την παρατεταμένη απαισιοδοξίατης”.9 Από τότε που κέρδισε τις εκλογέςο Τραμπ, το χρηματιστήριο της ΝέαςΥόρκης έχει μια ξέφρενη ανοδική πο-ρεία στηριγμένη στην προσδοκία μιαςπιο δυναμικής ανάκαμψης. Η διάψευσηαυτής της προσδοκίας είναι κάπως δύ-σκολο να αποδοθεί σε “κλίμα αβεβαιό-τητας που διώχνει τους επενδυτές” τηνώρα που ο Τραμπ έχει παραδώσει όλατα κλειδιά του οικονομικού επιτελείουτου στους ίδιους τους “επενδυτές”.

Η πραγματική εξήγηση βρίσκεται στηστασιμότητα των επενδύσεων. Σύμφωναμε μια μελέτη της τράπεζας Wells Fargoπου παρουσιάζει ο Michael Roberts10, ημέση ετήσια απώλεια στις πάγιες επεν-δύσεις των επιχειρήσεων στις ΗΠΑ τοδιάστημα 2008-15 ήταν 20,1%!10 Αν δενκαλυφθεί αυτό το κενό, καμιά φιλολο-γία περί ενίσχυσης της οικονομικήςανάκαμψης δεν έχει αντίκρυσμα. Γιατην Ελλάδα, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ(που ως γνωστό ελέγχεται πλέον από τις

Βρυξέλλες και όχι από την ελληνική κυ-βέρνηση) για τον Ακαθάριστο Σχηματι-σμό Παγίου Κεφαλαίου δείχνουν συνε-χή πτώση από τα 63,1 δις ευρώ το 2007στα 20,9 δις το 2013 και στη συνέχειαστασιμότητα στα 21,0 δις το 2014, στα17,3 δις το 2015 και στα 18,5 δις το2016.11 Οι μισές από αυτές τις δραματι-κές απώλειες σημειώνονται στην οικο-δομή όπου τα νούμερα πέφτουν από τα25,2 δις ευρώ το 2007 στα 1,8 δις το2014, όπου και παραμένουν.

Στην πράξη, λοιπόν, η καθήλωση τηςοικονομίας στα τάρταρα που την έρριξεη κρίση έχει να κάνει με τη νεοφιλελεύ-θερη ηλιθιότητα ότι οι επενδύσεις θαέρθουν από τους ιδιωτικούς όμιλουςενώ ο δημόσιος τομέας δεν έχει να κά-νει τίποτε άλλο από το να διαμορφώνεικατάλληλο περιβάλλον περικόπτωνταςτις δαπάνες του και ιδιωτικοποιώνταςτις επιχειρήσεις και τις υπηρεσίες του.Η προσχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτήτην ορθοδοξία έγινε αρχικά με δικαιο-λογίες ότι θα είναι προσωρινή και ανα-γκαστική και εξελίχθηκε σε μόνιμη (μεπενταετίες πρωτογενών πλεονασμάτωνύψους 3,5%) μετά βαϊων και κλάδων.

“Ηγεμονικά” παραμύθιαΗ πορεία αυτή του ΣΥΡΙΖΑ έχει δώ-

σει τα περιθώρια στη δεξιά να υπερη-φανεύεται ότι πλέον έχει την ιδεολογικήηγεμονία. Περάσαμε ένα προηγούμενοδιάστημα όπου οι απολογητές της δε-ξιάς ισχυρίζονταν ότι φτάσαμε στην κρί-ση επειδή, όποια κυβέρνηση και ανήταν επάνω στα χρόνια από τη μεταπο-λίτευση μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης,κυρίαρχες ήταν οι ιδέες της Αριστε-ράς.12

Πέρα από τη γελοιότητα ενός Βορίδηπου κάνει αναφορές στον...Γκράμσι γιανα δείξει ότι κατέχει την έννοια της ηγε-μονίας, εκείνη η αφήγηση ήταν κυριολε-κτικά ανιστόρητη.

Οι αποτυχίες και οι κρίσεις του ελλη-νικού καπιταλισμού και οι αγωνιώδειςπροσπάθειες των κυβερνήσεών του ναβρουν διεξόδους μέσα στην μακρόσυρτηπερίοδο κρίσεων του παγκόσμιου καπι-ταλισμού από την “πετρελαϊκή” του1973 μέχρι τη σημερινή, εξαφανίζονταικαι ισοπεδώνονται. Υποτίθεται ότι κάτωαπό την πίεση ενός διαχρονικού αριστε-ρού “λαϊκισμού” ο Κωνσταντίνος Καρα-μανλής έγινε “σοσιαλμανής”, ο Ανδρέ-ας Παπανδρέου σαγηνεύτηκε από αυτότο ρεύμα, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκηςδεν κατάφερε να γίνει μια νικηφόρα ελ-ληνική Θάτσερ, ο Σημίτης παρέμεινεένας πρώιμος Μπλερ που ποτέ δεν ωρί-μασε και ο Κώστας Καραμανλής απλάπεριορίστηκε να βλέπει βίντεο στη Ρα-φήνα, ενώ οι επενδυτές προσπερνούσανμια χώρα όπου “καταναλώνουμε περισ-σότερα από όσα παράγουμε”. Όλα ταφτηνοπολιτικά κλισέ ντυμένα με βαρύ-γδουπες φράσεις περί “ηγεμονίας”.

Έχουμε γράψει αλλού για την πραγ-ματική πορεία των κρίσεων.13 Για τηνπρώτη βαριά υπερχρέωση του ελληνι-κού δημόσιου στη δεκαετία του 1980 μέ-σα από τη διάσωση των “προβληματι-κών επιχειρήσεων” και τη μετατροπήτων “θαλασσοδανείων” του ιδιωτικούτομέα σε δημόσιο χρέος. Για την στρο-φή προς τις χρηματοπιστωτικές υπηρε-σίες και τις μεγαλομανίες των τραπεζι-τών (και του Στέφανου Μάνου) ότι θακάνουν την Αθήνα “Σίτι των Βαλκα-νίων”. Για το πέρασμα της δραχμής απότη σύνδεση με το δολάριο στην ένταξηστο ευρώ και πώς διευκόλυνε τη διαχεί-ριση του χρέους μέχρι το σκάσιμο τηςκερδοσκοπικής φούσκας το 2008. Γιατην αναγκαιότητα ενός αντικαπιταλιστι-κού μεταβατικού προγράμματος για τοσπάσιμο του φαύλου κύκλου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δεν διακρινόταν γιατο βάθος των αναλύσεών του. Συχνά πυ-κνά περιοριζόταν σε κριτικές για “απο-

6 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Ο Καμμένος στο Λευκό Οίκο (μαζί του και ο Μελισανίδης!)

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 6

Page 8: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

τυχημένα μοντέλα ανάπτυξης” έχονταςπάντα ως προσανατολισμό ότι οι αντι-καπιταλιστικές ανατροπές είναι εκτόςημερήσιας διάταξης και ότι αυτό πουαπαιτείται είναι μια αντικατάσταση τηςνεοφιλελεύθερης διαχείρισης με ένανέο μίγμα οικονομικής πολιτικής. Ηανάδειξή του στην κυβέρνηση απογύ-μνωσε την πολιτική του από τις γενικό-τητες περί “νέου μίγματος” και έφερεστην επιφάνεια τις συνέχειες και τιςομοιότητες της διαχείρισης του ελληνι-κού καπιταλισμού από ένα κόμμα τηςρεφορμιστικής αριστεράς που έχει απο-κλείσει τις ριζικές ανατροπές.

Πάνω σε αυτή τη βάση εμφανίζονταιτώρα αφηγήσεις σαν αυτή του ΑλέξηΠαπαχελά στην Καθημερινή που λέειότι πρέπει να ευχαριστήσουμε την κυ-βέρνηση επειδή: “Ηλθε όμως ο ΣΥΡΙ-ΖΑ και γκρέμισε ταμπού και κλισέ δε-καετιών. Θυμηθείτε, για παράδειγμα,πώς αντιμετώπιζε ο ελληνικός λαός τιςΕνοπλες Δυνάμεις μετά το 1974. ... Τοταμπού έσπασε.

Τα ίδια με τις ιδιωτικοποιήσεις καιτην ανάγκη προσέλκυσης επενδύσεων.... Οσο για τον συνδικαλισμό, βρίσκεταισήμερα στο ναδίρ του. Η Αθήνα βιώνειπολύ λιγότερες συγκεντρώσεις. Οιαπεργίες που μπλόκαραν τα λιμάνια καιτα ξενοδοχεία ανήκουν στο παρελθόν,καθώς ο πάλαι ποτέ κραταιός συνδικα-λισμός είναι σκιά του εαυτού του.”14

Όσο παραμύθι ήταν ότι από το 1974και μετά “ηγεμόνευε” η Αριστερά καιμας οδηγούσε στη χρεοκοπία, άλλο τό-σο ευσεβής πόθος των αστών είναι τώραη “κατάρρευση των ταμπού” και η επι-κράτηση μιας “κανονικότητας” όπου τοκέρδος, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός,οι καραβανάδες και οι μπάτσοι έχουν“αποενοχοποιηθεί”. Και μόνο η απαρίθ-μηση των κινητοποιήσεων εκείνες τιςβδομάδες όπου η Καθημερινή πρόβαλε

αυτους τους ισχυρισμούς είναι ενδεικτι-κή. Το Σάββατο 18 Μάρτη είδε τις με-γαλύτερες αντιρατσιστικές διαδηλώσειςμε μαζική συμμετοχή προσφύγων σεΑθήνα, Θεσσαλονίκη, Μυτιλήνη καιπολλές άλλες πόλεις. Στις 15 Μάρτηαπεργούσαν τα Νοσοκομεία και τιςεπόμενες μέρες η Εθνική Ασφαλιστική.Στις 4 Απρίλη διαδήλωναν στο κέντροτης Αθήνας οι συνταξιούχοι, στις 5 οιεκπαιδευτικοί, στις 6 οι νοσοκομειακοίγιατροί, στις 7 Απρίλη σείστηκε η Πτο-λεμαϊδα από το συλλαλητήριο για τηΔΕΗ και το Σάββατο 8 Απρίλη έγινε ημεγαλύτερη από το 2013 αντιφασιστικήπορεία προς τα κεντρικά γραφεία τηςΧρυσής Αυγής στη Μεσογείων.

Η συνδικαλιστική γραφειοκρατία τηςΓΣΕΕ μπορεί να κοιμάται, αλλά οι συ-σχετισμοί σε έναν μεγάλο όμιλο όπως ηΙντρακόμ δείχνουν μια διαφορετική ει-κόνα: η απόπειρα της εργοδοσίας νααφήσει τους εργαζόμενους στο τμήμασυντήρησης (InMaint) απλήρωτους σκό-νταψε στην απόφαση για 48ωρη απερ-γία 6-7 Μάρτη και όταν η εργοδοσίαπροχώρησε σε εκδικητικές απολύσειςσυνδικαλιστών, μια νέα 48ωρη απεργίαστις 16-17 Μάρτη πέτυχε την ανάκλησήτους καθώς οι εργαζόμενοι επέμεινανκαι τη δεύτερη μέρα παρά το γεγονόςότι τα δικαστήρια είχαν κηρύξει τηναπεργία παράνομη.

Πέρα από τα επιμέρους παραδείγμα-τα, η συνολική εικόνα που έρχεται απόόλη την Ευρώπη αλλά και από την Αμε-ρική μέχρι την Κορέα, δείχνει μια τερά-στια ταξική πόλωση που βγαίνει στηνεπιφάνεια μέσα από πολλές και διαφο-ρετικές αφορμές, οικονομικές και πολι-τικές προκλήσεις. Στη Σεούλ, οι δρόμοιπλημμύρισαν από διαδηλωτές επί βδο-μάδες μέχρι να πετύχουν την καθαίρεσητης Προέδρου από αφορμή τα σκάνδα-λα διαφθοράς. Στις ΗΠΑ είχαμε έκρηξη

που πυροδοτήθηκε από την εκλογή Τρα-μπ και τα ρατσιστικά διατάγματα απο-κλεισμού των μουσουλμάνων. Στην Ευ-ρώπη, ο ακροδεξιός Γκερτ Βίλντερςγνώρισε την ήττα στις εκλογές της Ολ-λανδίας, ενώ στις γαλλικές εκλογές εί-ναι ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι οι υποψή-φιοι των δυο παραδοσιακών κυβερνητι-κών κομμάτων θα βρεθούν στην ...τέ-ταρτη και πέμπτη θέση.

Ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ηπολιτική και οικονομική κρίση και η πό-λωση σε κάθε χώρα-μέλος επιτείνεταιαπό τα προβλήματα της ίδιας της Ένω-σης. Η Σύνοδος Κορυφής της Ρώμης στηεπέτειο των 60 χρόνων από την ίδρυσητης ΕΟΚ κάθε άλλο παρά πανηγυρικήήταν. Οι ηγέτες της όχι μόνο δεν είχαννα προσφέρουν κάτι διαφορετικό απότο μίγμα λιτότητας και ρατσισμού πουκυριαρχεί στις πολιτικές τους, αλλάαναγκάστηκαν να ασχοληθούν με τις κε-ντρόφυγες τάσεις που χτυπούν την ΕΕανοίγοντας συζήτηση περί “πολλών τα-χυτήτων” μετά το Brexit. Μια συζήτησηπου γίνεται κάτω από τη σκιά σχολια-σμών που ήδη μιλούν για τις απειλέςεξόδου της Γαλλίας ή/και της Ιταλίαςμετά τις εκλογές σε αυτές τις χώρεςκλειδιά της ΕΕ.

Είναι αλήθεια ότι η πολιτική των“πολλών ταχυτήτων” δεν είναι κάτιπρωτοφανές στην πορεία από την ΕΟΚστην ΕΕ. Η διεύρυνση της ΕΟΚ τωνΈξη με τη Βρετανία και άλλα μέλη τηςΕυρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλ-λαγών (ΕΖΕΣ) πέρασε μέσα από τηνκαθιέρωση “εξαιρέσεων” για να ξεπε-ραστούν εντάσεις (προσωρινά όπωςαποδείχθηκε τώρα με το Brexit). Η Ζώ-νη Σένγκεν ποτέ δεν έφτασε σε όλα τακράτη και βέβαια το ίδιο ισχύει για τηνΕυρωζώνη.

Σε όλα τα προηγούμενα στάδια αυτήςτης πορείας, όμως, η ευελιξία των πολ-λών ταχυτήτων λειτούργησε συνεκτικάχάρη σε δυο παράγοντες, που σήμεραείναι υπό αμφισβήτηση.

Ο πρώτος ήταν η δυναμική της συσ-σώρευσης του κεφάλαιου σε πανευρω-παϊκή κλίμακα. Κάθε βήμα “εμβάθυν-σης” και “διεύρυνσης” της ευρωπαϊκήςολοκλήρωσης στηρίχτηκε σε πρακτικέςπου ήδη είχαν καθιερώσει οι μεγαλύτε-ρες πολυεθνικές επιχειρήσεις των χω-ρών μελών. Από την ίδια την ίδρυση τηςΕυρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα καιΧάλυβα (ΕΚΑΧ) που ήταν ο προπο-μπός της ΕΟΚ μέχρι τη δημιουργία τουECU και του ευρώ, περνώντας μέσααπό την Κοινή Αγροτική Πολιτική,

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 7

Ο Σταθάκης στο Ισραήλ υπογράφει συμφωνία για αγωγό φυσικού αερίου.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 7

Page 9: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

μπροστά πήγαιναν οι μεγάλες αυτοκινη-τοβιομηχανίες, τα μεγαθήρια της βιομη-χανίας τροφίμων και οι τράπεζες και πί-σω ακολουθούσαν οι “εμπνευστές τουευρωπαϊκού ιδεώδους”.15

Σήμερα οι γραφειοκράτες των Βρυ-ξελλών δύσκολα μπορούν να προσφέ-ρουν ευνοϊκή γενίκευση νέων δρόμωνπου ανοίγει το κεφάλαιο μέσα στην κρί-ση. Για να σταθούμε μόνο σε έναν το-μέα, σύμφωνα με αξιόπιστους υπολογι-σμούς, τα κόκκινα δάνεια του ευρωπαϊ-κού τραπεζικού συστήματος φτάνουν τοένα τρισεκατομμύριο ευρώ. Το ποιος θαπληρώσει αυτό το “μάρμαρο” δεν έχειεύκολη απάντηση και διχάζει χώρες καιτάξεις. Ποια ιταλική κυβέρνηση θα μπο-ρούσε να αποδεχθεί ότι οι Ιταλοί κατα-θέτες θα έπρεπε να πληρώσουν το κό-στος της διάσωσης των τραπεζών γιαχάρη των κοινών κανόνων της Ευρωζώ-νης; Οι πιέσεις για “εξαιρέσεις” είναιτεράστιες και δεν είναι βέβαιο ότι μπο-ρούν να συγκρατηθούν με “ευελιξίες”και δεν θα οδηγήσουν σε νέες κρίσειςexit.

Ένας δεύτερος παράγοντας είναι ηδιαλυτική δυναμική που τροφοδοτεί ηρατσιστική πολιτική της Ευρώπης-φρού-ριο. Όσο περισσότερο εμπλέκεταιστους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούςκαι τις επεμβάσεις στη Μέση Ανατολήκαι στην Αφρική η ΕΕ και όσο πιο πολύδαιμονοποιεί τους μετανάστες και τουςπρόσφυγες που τρέχουν να σωθούν απόαυτές τις καταστροφές, τόσο περισσότε-ρο ενισχύει τη ρατσιστική και εθνικιστι-κή ακροδεξιά. Αλλά δεν υπάρχει κάποι-ος ενιαίος ευρωπαϊκός εθνικισμός, ούτεο ρατσισμός περιορίζεται σε μίσος γιατους “μη-ευρωπαίους”. Η ρατσιστικήατζέντα ευνοεί το “Πρώτα η Γαλλία” ήτο “Πρώτα η Βρετανία”, για να μηνπούμε “Η Γερμανία υπεράνω όλων”.Αυτές είναι εντάσεις μέσα στο πολιτικόοικοδόμημα που δεν καταλαγιάζουν μεόρκους πίστης στον “ευρωπαϊκό πολιτι-κό πολιτισμό”.

Η “κανονικότητα” του Παπαχελά μοι-άζει να αποσταθεροποιείται σε όλο καιπερισσότερες χώρες αντί να “επιστρέ-φει” στην Ελλάδα. Το πραγματικό θέμαείναι τι κάνει μέσα σε αυτές τις συνθή-κες η Αριστερά πέρα από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η άλλη ΑριστεράΜέσα στο τελευταίο διάστημα έχουν

υπάρξει βήματα μπροστά για την κοινήδράση της αριστερής αντιπολίτευσης γιατην ενίσχυση της εργατικής αντίστασηςστις επιθέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙ-

ΖΑ-ΑΝΕΛ. Στοκινηματικό επίπε-δο είχαμε τις κοι-νές πρωτοβουλίεςστήριξης για ταπροσφυγόπουλαστα σχολεία κό-ντρα στις απόπει-ρες της ΧρυσήςΑυγής και τηςακροδεξιάς συνο-λικότερα να δημι-ουργήσουν κινή-σεις “αγανακτι-σμένων γονέων”.Και στο πολιτικόεπίπεδο είχαμετην πρωτοβουλίατης ΑΝΤΑΡΣΥΑνα απευθύνει ενωτικό κάλεσμα σε όλητην πέρα από τον ΣΥΡΙΖΑ Αριστερά,και στη ΛΑΕ και στο ΚΚΕ.16

Οι κοινές αντιρατσιστικές δράσειςπήραν διαστάσεις. Όπως έγραφε ο Πέ-τρος Κωνσταντίνου στο προηγούμενοτεύχος αυτού του περιοδικού “Οι κινη-τοποιήσεις για εγγραφή των προσφυγο-πούλων στα σχολεία απόκτησαν μαζικόκαι ενωτικό χαραχτήρα με μία κινητο-ποίηση που ανέδειξε την πλειοψηφικήδύναμη του κινήματος στις γειτονιές.Ήταν τέτοια η ορμή του κινήματος πουέφερε όλη την αριστερά να δίνει τη μά-χη μαζί στα σχολεία.

Στο Πέραμα, η εισβολή Λαγού στοσχολείου του Ικονίου λειτούργησε σαντελευταία προειδοποίηση για την επα-νεμφάνιση των ταγμάτων εφόδου στιςγειτονιές του Παύλου Φύσσα. Οι σύλλο-γοι εκπαιδευτικών, το ΠΑΜΕ, το ΕΚΠ,η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, η ΛΑΕ, κομμάτια τουΣΥΡΙΖΑ βρέθηκαν μαζί στις πύλη τουσχολείου τσακίζοντας την απειλή τωνχρυσαυγιτών.

Στο Περιστέρι, η αντιρατσιστική δρά-ση έφτασε να κερδίζει γονείς μπερδεμέ-νους από τους χρυσαυγίτες και στο τέ-λος οι ίδιοι μοίραζαν δώρα στα προσφυ-γόπουλα όταν έφτασαν στα σχολεία.

Στο Ωραιόκαστρο, που χρησιμοποιή-θηκε από τους φασίστες σαν παράδειγ-μα, ήρθε η ίδια η αυτοδιάλυση της «Πα-τριωτικής Κίνησης», των φασιστοειδώνπου οργάνωναν την ρατσιστική εκστρα-τεία κατά των προσφυγόπουλων να υπο-γραμμίσει το μέγεθος της ήττας τους.Και εκεί κινήθηκαν μαζί το ΠΑΜΕ, ηΚΕΕΡΦΑ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ο αναρχικόςχώρος”.17

Αυτή η δυναμική επιβεβαιώθηκε μετην επιτυχία των συλλαλητήριων στις 18

Μάρτη και είναι σημαντική προς δυο κα-τευθύνσεις. Πρώτο, γιατί βάζει τις βά-σεις ώστε η αγανάκτιση από τη διαχείρι-ση της κρίσης από την κυβέρνηση τουΣΥΡΙΖΑ να στρέφεται προς τα αριστεράκαι όχι να μπερδεύεται από την ακροδε-ξιά ρατσιστική ρητορική. Και δεύτερο,γιατί δείχνει στην πράξη ότι μπορεί ναεπεκταθεί και σε άλλους τομείς.

Ένα προφανές επόμενο βήμα είναι ηκοινή στήριξη, το άπλωμα και ο συντονι-σμός των κινητοποιήσεων που διεκδι-κούν προσλήψεις και χρηματοδότησηστα νοσοκομεία, στα σχολεία και στουςδήμους. Οι εργαζόμενοι στα νοσοκο-μεία, με πρωτοπόρο ρόλο του Συντονι-στικού τους, έχουν ανοίξει αυτό το μέ-τωπο με πολλούς τρόπους: με τη στήριξηστους λεγόμενους “εργολαβικούς”, κα-θαρίστριες συνήθως, που διεκδικούνσταθερή δουλειά και όχι ανακύκλωσητης ανεργίας, με τα “Καραβάνια τηςΥγείας” σε όλες τις περιοχές, με έναναπεργιακό ανταρτοπόλεμο ενάντια σε“συγχωνεύσεις” κλινικών και μετακινή-σεις προσωπικού που διαλύουν δομές.Στην ίδια κατεύθυνση έχουν αρχίσει νακινούνται εκπαιδευτικοί και εργαζόμε-νοι στους δήμους. Ο συντονισμός αυτώντων προσπαθειών μπορεί να αναδείξειένα ισχυρό απεργιακό κίνημα που χτυ-πάει στην καρδιά της μνημονιακής λιτό-τητας διεκδικώντας πρ οσλήψεις κόντραστα “πρωτογενή πλεονάσματα”.

Αντίστοιχο πεδίο δράσης ανοίγεταιενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις. Οι απερ-γίες στην Εθνική Ασφαλιστική έδειξανότι ακόμη και κλάδοι που είχαν χρόνιανα κινηθούν μπορούν να συσπειρώνο-νται μαζικά ενάντια σε αυτά τα χτυπή-ματα. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερογια τομείς όπως η ΕΥΔΑΠ, η ΔΕΗ, ηΕΥΑΘ, ο ΟΛΘ που έχουν πλούσια

8 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Το χάσμα των επενδύσεων στις ΗΠΑ μετά την κρίση

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 8

Page 10: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

εμπειρία αγώνων και βρίσκονται στοστόχαστρο των δεσμεύσεων που έχειαναλάβει η κυβέρνηση. Προφανώς οιυπουργοί του Τσίπρα κινούνται με κάθεείδους μεθοδεύσεις για να αποφύγουνμετωπικές συγκρούσεις με αυτά τα δυ-νατά κομάτια της εργατικής τάξης. Αλ-λά είναι εξίσου προφανές ότι η κοινήδράση της Αριστεράς θα μπορούσε ναχτίσει εδώ ένα από τα πιο ισχυρά μέτω-πα της εργατικής αντίστασης.

Βέβαια, υπάρχουν δυσκολίες καιεμπόδια που χρειάζεται να ξεπερα-στούν για να προχωρήσει μια τέτοια δυ-ναμική. Το 20ο Συνέδριο του ΚΚΕ πουέγινε μέσα σε αυτό το διάστημα δενβοήθησε στο να ενθαρρύνει την κοινήδράση. Οι όποιοι σχετικοί προβληματι-σμοί διατυπώθηκαν στον προσυνεδρια-κό διάλογο ελάχιστα καθρεφτίστηκανστις τελικές θέσεις που δεν παρέλειψαννα εξαπολύσουν μύδρους “στον οπορ-τουνισμό των λεγόμενων μεταβατικώνπρογραμμάτων”.18 Η ηγεσία του ΚΚΕαρνείται να συναντήσει την ΑΝΤΑΡ-ΣΥΑ για να συζητήσουν την πολιτικήπρόταση που της έστειλε.

Προβλήματα υπάρχουν και από τηνπλευρά της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Μέσα τηςυπάρχουν δυνάμεις που δεν επιθυμού-σαν να απευθυνθεί η πολιτική πρότασήτης ούτε στη ΛΑΕ ούτε στο ΚΚΕ. Αυτούτου είδους ο σεχταρισμός διαμορφώνειαγκυλώσεις που γίνονται τροχοπέδηστις πρωτοβουλίες. Όσο πιο γρήγοραξεπεραστούν, τόσο το καλύτερο για τηνκοινή προοπτική.

Άμεσα έχουμε μπροστά μας χειροπια-στά βήματα στο αντιφασιστικό μέτωποκαθώς κλείνουν δυο χρόνια από τηνέναρξη της δίκης της Χρυσής Αυγής καιέχει δραματική αμεσότητα το αίτημαγια να κλείσουν τα γραφεία των νεοναζί

και να γυρίσουν πίσω στη φυλακή οιηγέτες τους μετά την επίθεση που οργά-νωσαν κατά του φοιτητή Αλέξη Λάζαρη.Η ενωτική διαδήλωση στο Εφετείο στις27 Απρίλη με τη συμμετοχή του ΣΦΕΑκαι της ΑΔΕΔΥ είναι ένας σταθμός.Έχουμε μπροστά μας την Πρωτομαγιάκαι την ώθηση για πανεργατικό ξεση-κωμό ενάντια στο πέρασμα της “Συμφω-νίας της Μάλτας”. Σε πείσμα των κυ-ρίαρχων αντιλήψεων που κυκλοφορούν,η κρίση του ΣΥΡΙΖΑ δεν τελείωσε ότανο Τσίπρας πέταξε έξω το Αριστερό Ρεύ-μα και κέρδισε ξανά τις εκλογές το φθι-νόπωρο του 2015. Η διαφωνία των 13στην Κεντρική Επιτροπή που συζήτησετη Συμφωνία είναι μόνο ένα μικρό δείγ-μα για τα πικρά ποτήρια που έχουνμπροστά τους όσοι παραμένουν στο άρ-μα του ΣΥΡΙΖΑ.

Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμαέδωσε και δίνει όλες τις δυνάμεις τουγια να ξεδιπλωθεί η δυναμική της αρι-στερής εναλλακτικής απέναντι στηναποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο καλπασμόςτου Τσίπρα προς τα δεξιά είναι τόσοπροκλητικός ώστε χιλιάδες αγωνιστέςκαι αγωνίστριες της εργατικής τάξης,της νεολαίας και της Αριστεράς αναζη-τούν διέξοδο. Στο χέρι μας είναι ναβοηθήσουμε ώστε αυτή η αναζήτηση ναπάρει σάρκα και οστά. Το άρθρο τουΆλεξ Καλλίνικος που θυμίσαμε πιο πά-νω κλείνει με μια αναφορά στη συμβολήτου SWP και της ΟΣΕ τότε (1994) στηνπροσπάθεια να ξεφύγει η αριστερά τουΜάη του 1968 από τις συμπληγάδες τηςενσωμάτωσης στο ρεφορμισμό και τηςσεχταριστικής απομόνωσης. Σαραντα-πέντε χρόνια μετά την πρώτη δημόσιαεμφάνιση της ΟΣΕ και είκοσι χρόνιααπό τη δημιουργία του ΣΕΚ αυτή η συμ-βολή είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. �

Σημειώσεις1. “Μας άκουσαν με το καλημέρα”, Ν. Ζηργάνος,

Εφημερίδα των Συντακτών, 19 Μάρτηhttp://www.efsyn.gr/arthro/mas-akoysan-me-kalimera

2. “Ελληνικό πολεμικό για συνοδεία αεροπλανοφόρου”,Β.Νέδος, Καθημερινή, 27 Μάρτη,http://www.kathimerini.gr/902194/article/epikairothta/politikh/ellhniko-polemiko-gia-synodeia-aeroplanoforoy

3. Η άποψή μας: Ομπάμα και Τσίπρας-ελπίδα τους ηΜέρκελ, Εργατική Αλληλεγγύη, Νο 1250, 22 Νοέμβρη2016,http://ergatiki.gr/article.php?id=14690&issue=1250

4. “Στο καλό κλίμα που υπήρξε, συνέβαλε σημαντικά καιη προνοητικότητα του Νίκου Κοτζιά να προσεγγίσεικαι το επιτελείο του Ντόναλντ Τραμπ πολύ πριν απότο τελικό αποτέλεσμα των εκλογών και να κρατήσειισορροπίες μεταξύ Ρεπουμπλικανών καιΔημοκρατικών”, στην ΕφΣυν, όπου και πιο πάνω.

5. “Πιο στενή σχέση με τις ΗΠΑ θέλει η Αθήνα”, Α.Έλλις, Καθημερινή, 2 Απρίλη,http://www.kathimerini.gr/903421/article/epikairothta/politikh/pio-stenh-sxesh-me-tis-hpa-8elei-h-a8hna

6. “Αγκαλιές με τον Τραμπ και το Ισραήλ, κόντρες με τηνΤουρκία”, Γ. Πίττας, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1269,11 Απρίλη,http://ergatiki.gr/article.php?id=15708&issue=1269

7. Δήλωση Αλέξη Τσίπρα στο Έθνος, 2 Απρίλη,http://www.ethnos.gr/politiki/arthro/mono_me_lysi_gia_to_xreos_tha_efarmostoun_ta_metra-65097828/

8. http://www.statistics.gr/documents/20181/3249686/A0704_SEL84_DT_QQ_04_2016_01_E_GR.pdf/c6ef3392-2a63-4275-b27d-3e0fbc655b7a

9. “Trump economy hopes dented as fall in car saleshints at lower retail spending”, FinancialTimes, 15-16April.

10.https://thenextrecession.files.wordpress.com/2017/03/us-biz-inv.jpg

11.http://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SEL18/-

12.Μια αναδρομή στην κατασκευή αυτού του ισχυρισμούυπάρχει στο ένθετο “Υποτυπώσεις” της Αυγής, 15-16Απρίλη. Το κείμενο των Α. Ζενάκου-Χ. Νάτση εντοπίζειτις διαδρομές από Καλύβα, Μαραντζίδη μέχρι Βορίδηκαι Μανδραβέλη, αλλά παραμένει στο επίπεδο μιαςανάλυσης που μιλάει για τη διαμόρφωση ενός “ακραί-ου κέντρου”.

13. “Η πολλαπλή αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού”, Π.Γκαργκάνας, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο 117,http://socialismfrombelow.gr/article.php?id=883. Καιστο συλλογικό “Ο ελληνικός καπιταλισμός, η παγκό-σμια οικονομία και η κρίση”, β�έκδοση, ΜαρξιστικόΒιβλιοπωλείο, Μάης 2013.

14. “Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ”, Α.Παπαχελάς, Καθημερινή της Κυριακής, 19 Μάρτη.http://www.kathimerini.gr/901171/opinion/epikairothta/politikh/ena-megalo-eyxaristw-sthn-kyvernhsh-syriza

15.βλέπε σχετικά στο συλλογικό “Κρίση στην ΕΕ καιΑντικαπιταλιστική Εναλλακτική”, έκδοση ΜαρξιστικόΒιβλιοπωλείο, Οκτώβρης 2016. Ιδιαίτερα τα άρθρα τηςΜαρίας Στύλλου “ΕΟΚ 1950-70, αναζητώντας τη μεγά-λη αγορά” και “Η ΕΟΚ μετά το Μάαστριχτ”. Επίσης τοάρθρο του Άλεξ Καλλίνικος “Crisis and class strugglein Europe today” στο περιοδικό International SocialismNo 63 summer 1994,https://www.marxists.org/history/etol/writers/callinicos/1994/xx/crisiseur.htm, όπου εξετάζει προβλήματα αντί-στοιχα με τα σημερινά σε μια προηγούμενη κρίση.

16.http://antarsya.gr/node/4197

17. “Προς τη διεθνή κινητοποίηση της 18 Μάρτη”, Π.Κωνσταντίνου, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο 121,http://socialismfrombelow.gr/article.php?id=953

18. “Το 20ο συνέδριο του ΚΚΕ: η ισχυροποίηση δεν έρχε-ται ξορκίζοντας τα μεταβατικά προγράμματα”, Λ.Μπόλαρης, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1268, 5 Απρίλη,http://ergatiki.gr/article.php?id=15672&issue=1268

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 9

1.30

1.20

1.10

1.00

0.90

0.80

0.70

1.30

1.20

1.10

1.00

0.90

0.80

0.702005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-0.0%

2.0%

4.0%

6.0%

-2.0%

-4.0%

-6.0%

-8.0%

-10.0%

-12.0%

2007

Q1

2007

Q3

2008

Q1

2008

Q3

2009

Q1

2009

Q3

2010

Q1

2010

Q3

2011

Q1

2011

Q3

2012

Q1

2012

Q3

2013

Q1

2013

Q3

2014

Q1

2014

Q3

2015

Q1

2015

Q3

2016

Q1

2016

Q3

Index, 2005 = 1

Potential BFI: 2007 Estimate

Potential BFI: 2016 EstimateActual BFI

q-o-q

y-o-y

Oι αλλαγές στο ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας

Λεζάντα

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 9

Page 11: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

“Στον καπιταλισμό η αιωνιότητα τηςδημοκρατίας είναι αμφίβολη. Η διάρ-κεια της εξαρτάται από τη δυνατότηταπου έχει το κεφαλαιοκρατικό καθεστώςνα παρατείνει την ταξική κυριαρχία, τηνκοινωνική ηγεμονία του”.1

Αυτή η παρατήρηση που κάνειο Σεραφείμ Μάξιμος για τηδικτατορία του Πάγκαλου,είναι χρήσιμη και για τη

στρατιωτική δικτατορία στις 21 Απρίλη1967. Η κυρίαρχη τάξη στην Ελλάδαπροσπάθησε μετά το τέλος του εμφύλι-ου, τη δεκαετία του '50 και το πρώτο μι-σό του '60, να ξαναστήσει τον έλεγχότης και την κυριαρχία της που είχανκλονιστεί την περίοδο της ναζιστικήςκατοχής και της Αντίστασης, αλλά βρέ-θηκε αντιμέτωπη με ανυπέρβλητες δυ-σκολίες.

Πάνω απ' όλα βρέθηκε αντιμέτωπημε ένα κίνημα που ενώ έλπιζε ότι μπο-ρούσε να το ελέγξει μετά την ήττα τουστον εμφύλιο, δεν τα κατάφερε. Καθό-ταν πάνω σε ένα καζάνι που κόχλαζεπάρα τις διώξεις του μετεμφυλιακούκράτους. Έτσι προχώρησε στο μόνοόπλο που θεωρούσε ότι μπορούσε να εί-ναι αποτελεσματικό: το κάλεσμα τουστρατού να αναλάβει την εξουσία σανμοναδικός εγγυητής της σταθερότητας.Ο στρατός σχημάτισε κυβέρνηση, κα-τάργησε τη Βουλή και τα κόμματα, διό-ρισε εγκάθετους στα συνδικάτα, έβγαλεπαράνομες τις απεργίες και τις διαδη-λώσεις και ανέστειλε το σύνταγμα του1952.

Η δικτατορία έγινε στις 21 Απρίλη,σχεδόν πέντε βδομάδες πριν από τιςεπόμενες εκλογές που είχαν οριστεί γιατις 28 Μάη του 1967. Οι προηγούμενες

εκλογές είχαν γίνει πριν από τρία χρό-νια, τον Φλεβάρη του 1964, τότε που ηΈνωση Κέντρου με αρχηγό τον Γεώρ-γιο Παπανδρέου, κέρδισε με μεγάληπλειοψηφία τις εκλογές (52,7%) καισχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση. ΗΕΡΕ είχε πάρει 35,2% και η ΕΔΑ11,8%.

Εκείνη η τριετία δεν χαρακτηρίζεταιαπό ομαλότητα. Η μεγαλύτερη πολιτικήανωμαλία ήταν η πραξικοπηματικήεπέμβαση των ανακτόρων τον Ιούλη του1965. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, σε στε-νή συνεργασία με την ηγεσία του στρα-τού, την ηγεσία της ΕΡΕ και με ένα κομ-μάτι από την Ένωση Κέντρου, έδιωξετην κυβέρνηση Παπανδρέου και διόρισεδική του. Ήταν μια κίνηση που επιβε-βαίωνε ότι για την κυρίαρχη τάξη το πέ-ρασμα από το κοινοβούλιο στη δικτατο-ρία καθορίζονταν από τις αντιδράσεις

10 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Η κληρονομιά της αντίστασης στη Χούντα

Η Μαρία Στύλλου γράφει για την κρίση που οδήγησε στη δικτατορία, για τα όρια του ρεφορμισμού

αλλά και για τη νέα επαναστατική αριστερά που ξεπήδησε από την αντιχουντική πάλη.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 10

Page 12: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

που αντιμετώπιζαν και από τη δυνατό-τητα να τις ελέγχουν.

Οι αντιδράσεις απέναντι στο βασιλι-κό πραξικόπημα πολύ γρήγορα έφυγαναπό τον έλεγχο της Ένωσης Κέντρου,ακόμη και της ΕΔΑ. Τα Ιουλιανά του1965 ήταν εξέγερση των εργατών καιτης νεολαίας, ουσιαστικά σήμαναν τηναρχή του ξεσηκωμού που ονομάστηκεΜάης του ‘68 και αγκάλιασε όλη τηνΕυρώπη και όχι μόνο. Ο κόσμος που εί-χε δώσει το '58 τη νίκη στην ΕΔΑ και τηδυνατότητα να γίνει η Αριστερά αξιω-ματική αντιπολίτευση, για πρώτη φοράστην ιστορία από την ίδρυση του ΚΚΕ,δεν το έβαλε κάτω. Εβδομήντα μέρεςστους δρόμους, δεν άφηνε τα σχέδιατων ανακτόρων και των αποστατών τηςΈνωσης Κέντρου να περάσουν.

Η εξέγερση των Ιουλιανών δεν θα τε-λείωνε χωρίς την υποχώρηση του Γ. Πα-παναδρέου απέναντι στο Παλάτι καιχωρίς τους συμβιβασμούς της ηγεσίαςτης ΕΔΑ. Το αποτέλεσμα ήταν μια κυ-βέρνηση των αποστατών με πρωθυπουρ-γό τον Στεφανόπουλο που σχηματίστηκετον Σεπτέμβρη του '65 και κράτησε μέ-χρι το Δεκέμβρη του 1966. Ακολούθησεμια “υπηρεσιακή” κυβέρνηση και τηνΆνοιξη του 1967 σχηματίστηκε κυβέρνη-ση της ΕΡΕ με πρωθυπουργό τον Κα-νελλόπουλο και υπόσχεση ότι θα προ-χωρούσε σε εκλογές στις 28 Μάη. Ήτανμια κυβέρνηση συνεργασίας ΕΡΕ καιΕ.Κ., με την ανοχή της ΕΔΑ που αντίγια εκλογές άνοιξε το δρόμο για τηΧούντα, γιατί είχε μέσα της όλα τα συ-γκοινωνούντα δοχεία με τους συνομώ-τες του στρατού και των ανακτόρων.

Το υπόβαθρο της δικτατορίαςΟ ελληνικός καπιταλισμός είχε στόχο

να γίνει μέλος της ΕΟΚ χρησιμοποιώ-ντας και αξιοποιώντας τη στρατηγικήτου θέση (ανάμεσα στα Βαλκάνια και τηΜέση Ανατολή) και την προνομιακή τουθέση στην Κύπρο. Τι το καλύτερο γιατον ελληνικό καπιταλισμό από το ναελέγχει το αβύθιστο αεροπλανοφόρο σεμια περιοχή όπου το παλιό ιμπεριαλιστι-κό στρατόπεδο, Γαλλία και ΜεγάληΒρετανία, είχε ηττηθεί και οι ανταγωνι-σμοί ανάμεσα στις δυο νέες υπερδυνά-μεις, ΗΠΑ και Ρωσία, αναβάθμιζαν τορόλο της Ελλάδας στην περιοχή;

Η Μέση Ανατολή είχε γίνει πεδίοσκληρών αντιπαραθέσεων ανάμεσα σε

ΗΠΑ και Ρωσία, ο πόλεμος στο Βιετνάμδυσκόλευε τη δυνατότητα των ΗΠΑ ναανοίξουν ένα νέο πολεμικό μέτωπο στηνπεριοχή, και η ελληνική διπλωματίααναζητούσε τρόπους για να αξιοποιήσειτη συγκυρία, πράγμα που δεν ήταν εύ-κολο. Χρειάζονταν ελιγμοί ανάμεσαστην παραδοσιακή ιμπεριαλιστική πα-ρουσία της Μ. Βρετανίας και τη νέααμερικάνικη ηγεμονία, ανοίγονταν νέοιανταγωνισμοί με την Τουρκία, ενώ ούτεο κυπριακός καπιταλισμός δεν ήτανελεγχόμενος από το “εθνικό κέντρο”όπως φιλοδοξούσε η Αθήνα.2

Οι ελληνικές επεμβάσεις στην Κύπροβρέθηκαν στην αφετηρία της πολιτικήςκρίσης που οδήγησε στη Χούντα. Η σύ-γκρουση των Ανακτόρων με τον Παπαν-δρέου το 1965 είχε στο επίκεντρό τηςτον έλεγχο του υπουργείου Άμυνας καιτις διαφωνίες για το ρόλο των ελληνι-κών στρατευμάτων στην Κύπρο. Τοπραξικόπημα της 21 Απρίλη 1967 έγινετις παραμονές του πολέμου που εξαπέ-λυσε το Ισραήλ κατά των αράβων γειτό-νων του εκείνο το καλοκαίρι, του πολέ-μου “των 7 ημερών”.

Εξίσου κεντρικός ήταν ο ρόλος τουκυπριακού στην κρίση που κατέληξεστην κατάρρευση της δικτατορίας το1974. Το πραξικόπημα Ιωαννίδη-Σαμ-σών ενάντια στον Μακάριο που ζητούσετην απομάκρυνση των ελλήνων αξωμα-τικών από το νησί έφερε τους ελληνο-τουρκικούς ανταγωνισμούς σε παροξυ-σμό και τη Χούντα σε διάλυση καθώςέχασε τον πόλεμο.

Οι δεσμοί του αμερικάνικου ιμπερια-λισμού με τη Χούντα δεν πρέπει να μαςκάνουν να ξεχνάμε τις προσπάθειες τουελληνικού καπιταλισμού να αναδειχθεί

σε τοπικό υποϊμπεριαλισμό και όλες τιςαντιφάσεις που αυτές οι εξορμήσεις δη-μιουργούσαν.

Σε όλους αυτούς τους χειρισμούς, ηκυρίαρχη τάξη δεν κινιόνταν με λυμένατα χέρια. Οι δυσκολίες δεν προέρχο-νταν μόνο από τις εξελίξεις στη διεθνήσυγκυρία, αλλά από το κίνημα. Το ερ-γατικό κίνημα, τις απεργίες και τις αντι-στάσεις απέναντι στις επιλογές των Ελ-λήνων καπιταλιστών που επιδίωκαν ναγίνουν μια ανταγωνιστική δύναμη μέσαστη νέα Κοινή Αγορά. Οι συνομιλίεςγια σύνδεση με την ΕΟΚ είχαν αρχίσειαπό τις αρχές του '60.

Είναι μύθος ότι τάχα οι ευρωπαϊκέςκυβερνήσεις είχαν δημοκρατική στάσησε αντίθεση με την αμερικάνικη εμπλο-κή στο πραξικόπημα. Όπως γράφαμεπριν από δέκα χρόνια στις σελίδες αυ-τού του περιοδικού “Η Ελλάδα δεν ήτανχρήσιμη για τον έλεγχο της Μέσης Ανα-τολής μόνο για τις ΗΠΑ αλλά και γιατην Ευρώπη. Ο Μεϊνό στο βιβλίο του«Το στρατιωτικό Πραξικόπημα τουΑπριλίου του 1967» γράφει πώς «οΦανφάνι, Υπουργός Εξωτερικών τηςΙταλίας, όταν έγινε το πραξικόπημα δή-λωσε οτι η απόφαση της επιβολής κυρώ-σεων κατά της Ελλάδας θα είχε σαν συ-νέπεια «την δημιουργία ενός επικίνδυ-νου προηγούμενου, αναμείξεως στιςυποθέσεις μια χώρας μέλους». Καιόπως διαπιστώνει ο Μεϊνό στο παραπά-νω βιβλίο «Κάτω απο τις συνθήκες αυ-τές ήταν μάλλον απίθανο, ατομικά ή σανσύνολο, να έδιναν οι ευρωπαϊκές χώρεςστα διαβήματα τους εναντίον των συ-νταγματαρχών μια διάσταση ή ένα πε-ριεχόμενο που να εξασθένιζε πραγματι-κά το ενδιαφέρον και την αξία που έχει

1956, οι Βρετανοί βάζουν συρματοπλέγματα στη Λευκωσία

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 11

Page 13: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

η Ελλάδα σαν κρίκος της ιμπεριαλιστι-κής αλυσίδας της Δύσεως».3

Από τη δική τους μεριά, οι έλληνεςκαπιταλιστές ήθελαν να αξιοποιήσουναυτό το ενδιαφέρον για την Ελλάδα σαν“μπαλκόνι” της Ευρώπης στη ΜέσηΑνατολή και προσδοκούσαν ότι θα εξα-σφάλιζαν ως αντάλλαγμα τη μετατροπήτης σε οικονομική βάση για δικές τουςεξορμήσεις στην Κοινή Αγορά. Όλα ταμεγάλα ονόματα του ελληνικού εφοπλι-σμού προχωρούσαν εκείνη την περίοδοσε επενδύσεις σε τράπεζες, ναυπηγεία,βιομηχανίες, τουρισμό.

Το εργατικό κίνημα, το φοιτητικό κί-νημα, το αντιπολεμικό κίνημα ήταν ταμεγάλα εμπόδια για όλους αυτούς τουςστόχους και τις βλέψεις της κυρίαρχηςτάξης στην Ελλάδα. Το χειρότερο γι'αυτούς ήταν ότι έβλεπαν να ξαναδημι-ουργείται αυτό που πίστευαν ότι τσάκι-σαν με το τέλος του εμφύλιου. Ούτε οιεξορίες, ούτε οι φυλακίσεις, ούτε οιεκτελέσεις, ούτε ολόκληρο το μετεμφυ-λιακό νομικό οπλοστάσιο δεν μπόρεσενα εμποδίσει όχι μόνο τους αγώνες, αλ-λά και την επανεμφάνιση και το δυνά-μωμα της αριστεράς. Η ΕΔΑ το 1958βγήκε δεύτερο κόμμα με 25% και 79βουλευτές, αλλά πέρα από τα ποσοστάπου έπαιρνε στις εκλογές, είχε ξανάαναδειχτεί σε πολιτική δύναμη που κα-νένας δεν μπορούσε να αγνοήσει.

Οι απόπειρες να σταματήσουν αυτήτη δυναμική σημάδεψαν τη δεκαετίαπριν από το 1967. Σε κάθε βήμα πουέκανε η κυβέρνηση της ΕΡΕ για να στα-θεροποιήσει τον έλεγχό της, να σταμα-τήσει τους αγώνες και να περιορίσει τορόλο της Αριστεράς, συναντούσε δυνα-τή απάντηση από το στρατόπεδο του κι-νήματος.

Τις εκλογές του 1958 και την άνοδοτης ΕΔΑ ακολούθησε η ανάπτυξη των

φοιτητικών αγώνων όπου η νεολαία τηςΕΔΑ έπαιζε καθοριστικό ρόλο. Η Αρι-στερά μεγάλωσε μέσα στα Πανεπιστή-μια αλλά και μέσα στα εργοστάσια καιτους καινούργιους εργατικούς χώρους,όπως η οικοδομή που μαζικοποιούντανστις πόλεις και ιδιαίτερα στην Αθήνα μετην εσωτερική μετανάστευση. Άρχισανοργανωμένες προσπάθειες για να κερ-δηθούν τα συνδικάτα.

Δημιουργήθηκε η κίνηση των 115 ερ-γατικών σωματείων που πάλευε ταυτό-χρονα σε τρία μέτωπα.4 Το πρώτο ήτανη οργάνωση των αγώνων από τα κάτω,γιατί αν περίμενε από τις διορισμένεςηγεσίες της ΓΣΕΕ, των Εργατικών Κέ-ντρων και των Ομοσπονδιών, εκείνες οιμάχες δεν θα δίνονταν ποτέ. Το δεύτεροήταν η μάχη για τον εκδημοκρατισμότων συνδικάτων. Για να μπορούν ναγράφονται στα συνδικάτα όλοι οι εργα-ζόμενοι και όχι μόνο όσοι μπορούσαννα αποκτήσουν “πιστοποιητικό κοινωνι-κών φρονημάτων”. Και για να προχω-ρήσουν τα συνδικάτα σε ελεύθερες καιδημοκρατικές εκλογές σε όλα τα επίπε-δα, από τα πρωτοβάθμια σωματεία καιτις Ομοσπονδίες μέχρι τη ΓΣΕΕ. Καιβέβαια το τρίτο μέτωπο ήταν οι πολιτι-κές μάχες, από τη διεκδίκηση του γιορ-τασμού της Πρωτομαγιάς μέχρι τη στή-ριξη του κινήματος για την ειρήνη καιτον αφοπλισμό.

Η ΕΡΕ μετά το 1958 προχώρησε σεκλιμάκωση των επιθέσεων. Χρησιμοποί-ησε τη βία και τη νοθεία στις εκλογέςτου 1961 και έφτασε να προχωρήσει στηδολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη τοΜάη του 1963 στη Θεσσαλονίκη σε συ-νεργασία με αυτό που ονομάστηκε “πα-ρακράτος”, στην πραγματικότητα φασι-στικές ομάδες, απομεινάρια των ταγμά-των ασφαλείας της ναζιστικής κατοχής.

Εκείνη η κλιμάκωση της τρομοκρα-

τίας γύρισε μπούμερανγκ. Η ΕΡΕ κα-τέρρευσε, ο Καραμανλής έφυγε για τοΠαρίσι με ψεύτικο διαβατήριο, το φοι-τητικό κίνημα και οι εργατικές κινητο-ποιήσεις άρχισαν να επιβάλλουν τηνατζέντα στην οποία ήταν υποχρεωμένηνα αναφέρεται και η Ένωση Κέντρουπου αναδείχθηκε στην κυβέρνηση.

Οι αντιδράσεις και η κρίση της Αριστεράς

Το πρωί της δικτατορίας ο κόσμος πε-ρίμενε απεγνωσμένα το κάλεσμα για ναβγει στους δρόμους και να αντιδράσει.Όμως αυτό το κάλεσμα δεν ήρθε ποτέ.Δεν ήρθε από την ΕΡΕ και την Ε.Κ. για-τί αρχικά προσπαθούσαν να ξεκαθαρί-σουν ποιοί βρίσκονταν πίσω από τοπραξικόπημα. Εάν ήταν οι στρατηγοί(με τους οποίους είχε κανάλια και συ-νεννοήσεις η ηγεσία της δεξιάς σε όλοτο προηγούμενο διάστημα) ή χούντατων συνταγματαρχών. Ο Αλέξης Παπα-χελάς έχει δώσει πλούσιες περιγραφέςγια τις βυζαντινές διαδικασίες ανάμεσαστα κυκλωματα της δεξιάς, των ανακτό-ρων, της αμερικάνικης πρεσβείας καιτις κλίκες των πραξικοπηματιών μέσαστις ένοπλες δυνάμεις.5

Η πραγματικότητα ήταν ότι κανέναςαπό τους δυο δεν ήθελε να καλέσει σεανοιχτή αντίσταση γιατί φοβόταν τιςαντιδράσεις. Τα Ιουλιανά ήταν ο φόβοςκαι ο τρόμος γιατί το πεζοδρόμιο είναιανεξέλεγτο. Ιδιαίτερα μετά από μια διε-τία που ο κόσμος είχε σιχαθεί και τουςδύο – και την ΕΡΕ που είχε ματώσει γιανα την ξεφορτωθεί αλλά και τον Γεώρ-γιο Παπανδρέου που προχώρησε σεσυμβιβασμό με τα ανάκτορα, το στρατόκαι όλο το επιτελείο που τον ανέτρεψετο 1965.

Μπορούσε ένα κάλεσμα στον κόσμονα βγει στους δρόμους να εμποδίσει τοπραξικόπημα; Η εμπειρία από το τι έγι-νε το καλοκαίρι του 2016 στην Τουρκίαείναι διδακτική: ένα στρατιωτικό πραξι-κόπημα κατέρρευσε μέσα σε μια νύχταόταν ο κόσμος βγήκε στους δρόμους.Αλλά ο Κανελλόπουλος ως πρωθυπουρ-γός τον Απρίλη του 1967 δεν τόλμησε νακινηθεί ούτε καν όπως ο Ερντογάν το2016.

Η μόνη δύναμη που μπορούσε να παί-ξει αυτόν το ρόλο, να καλέσει ανοιχτάσε αντίσταση, ήταν η ΕΔΑ. Αλλά δεν τοέκανε γιατί η κεντρική επιλογή της ήτανοι συμβιβασμοί και οι υποχωρήσεις, ήδηαπό το προηγούμενο διάστημα σε όλατα επίπεδα. Χαρακτηριστικό παράδειγ-μα είναι η ομολογία του Κύρκου για το

12 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Η είσοδος του κολαστήριου του ΕΑΤ/ΕΣΑ

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 12

Page 14: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

ρόλο του την ημέρα της κηδείας τουΓρηγόρη Λαμπράκη: “Όταν φτάσαμεστην οδό Αναπαύσεως, στο δρόμο πουοδηγούσε προς το νεκροταφείο, είχεμαζευτεί ένα τεράστιο πλήθος και υπήρ-χε το πρόβλημα πώς θα διαλυθεί. Εμείςδεν θέλαμε τη σύγκρουση, αλλά ο κό-σμος δεν ήξερε ότι εμείς δεν θέλουμε τησύγκρουση. Δεν ήξερε ποια ήταν η“γραμμή”. Και ήταν η εποχή που η“γραμμή” ακούγονταν. Τότε, λοιπόν,και με την εντολή της οργανωτικής επι-τροπής ανέβηκα στις πλάτες κάποιωνδιαδηλωτών, έβγαλα ένα λογύδριο, έλε-γα μερικά πράγματα και κατέληγα: Τώ-ρα να διαλυθούμε ήσυχα και θα μεταφέ-ρουμε το μήνυμα αυτής της γιγάντιαςεκδήλωσης και στην τελευταία γειτονιάτης Αθήνας και της χώρας. Για να συνε-χίσουμε στην ίδια κατεύθυνση”.6

Η ηγεσία της ΕΔΑ είχε αποδεχθεί τηλογική ότι η απάντηση απέναντι στη δε-ξιά ήταν το περίφημο “θα τους ταράξου-με στη νομιμότητα”. Το κόστος φάνηκετραγικά στις 21 Απρίλη 1967.

Τα συναισθήματα του κόσμου τηςΑριστεράς τα συνοψίζει εύστοχα έναιστορικό της στέλεχος, ο Στέφανος Στε-φάνου: "Η μεγάλη όμως κρίση της και-νούργιας μου οικογένειας ήταν η δικτα-τορία του Παπαδόπουλου, η σύλληψήμου στις έξι παρά τέταρτο το πρωί τηςμαύρης Παρασκευής και η τετράχρονηεξορία μου στη Γυάρο και στη Λέρο. Ηπρώτη σκέψη ήταν ότι κηρύχτηκε η δι-κτατορία που δεν περιμέναμε πριν τιςεκλογές του Μαϊου, κατά την επίσημηεκδοχή του κόμματος, όπως αυτή υπο-στηρίχτηκε από την καθημερινή σχετικήαρθρογραφία της Αυγής".7

Αυτή η άποψη ήταν γενικευμένη μέσαστα μέλη, τα στελέχη και τον κόσμο τηςΕΔΑ, αμέσως μετά το στρατιωτικό πρα-

ξικόπημα. Στα κρατητήρια, στην ασφά-λεια, στις φυλακές, στα στρατόπεδα συ-γκέντρωσης, ακόμα και στους θαλάμουςβασανιστηρίων του ΕΑΤ-ΕΣΑ, κυριαρ-χούσε αυτή η συζήτηση. "Τι έγινε καικάναμε αυτό το λάθος;", "Πώς αφήσαμετο στρατό να κάνει πραξικόπημα;","Γιατί η ηγεσία δεν ήταν προετοιμασμέ-νη να το σταματήσει;", "Γιατί δεν μαςκάλεσαν να βγούμε στο δρόμο και ναοργανώσουμε την αντίσταση;".

Η κρίση που φούντωνε μέσα στηνΕΔΑ, ιδιαίτερα μετά τα Ιουλιανά, πήρεεκρηκτικές διαστάσεις μετά το πραξικό-πημα.

Το Φλεβάρη του '68 γίνεται η 12ηΟλομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, όπου ηπλειοψηφία, με γραμματέα τον Κολι-γιάννη, καθαιρεί από το Πολιτικό Γρα-φείο τους Δημητρίου, Παρτσαλίδη καιΖωγράφου, σαν “φραξιονιστές”. Όπωςαναφέρει ο Μάκης Μαϊλης σε σχετικόάρθρο στον Ριζοσπάστη: “Ειδικά γιατον Μήτσο Παρτσαλίδη, που καταδεί-χτηκε ως επικεφαλής της φραξιονιστι-κής ομάδας, αναφέρθηκε:

«Ο σ. Μ. Π. στη Δυτική Ευρώπη πρό-βαλε στελέχη που είχαν απόψεις αντίθε-τες με τη γραμμή και τις αρχές του Κόμ-ματος, (...) που πρωτοστατούν σε δια-σπαστική φραξιονιστική δουλειά στοΛονδίνο και στο Παρίσι κατά του ΚΚΕκαι της ΕΔΑ (Δραγούμης, Φ. Ηλιού)που οργάνωσαν Διασπαστική Διάσκεψητης ΕΔΑ στο Παρίσι (Φ. Ηλιού κ.ά.) καιστέλνουν φραξιονιστικά γράμματα προςδιάφορες κατευθύνσεις».8

Η σύγκρουση που υπόβοσκε ανάμεσαστο ΚΚΕ και στην ΕΔΑ παίρνει εκρη-κτικές διαστάσεις. Η ηγεσία του ΚΚΕκατηγορεί την ηγεσία της ΕΔΑ για δε-ξιές αποκλίσεις προσπαθώντας να διώ-ξει από πάνω της την ευθύνη. Οι εξελί-

ξεις οδηγούν και στην επίσημη διάσπα-ση. Οι διαγραμμένοι προχωρούν στη συ-γκρότηση του ΚΚΕ εσωτερικού και μετη σειρά τους κατηγορούν το ΚΚΕ(εξωτερικού όπως το βάφτισαν) ότι οιεπιλογές του και η πολιτική του είναιξεκομμένες από τις εξελίξεις στην Ελ-λάδα και από τις ανάγκες και τα καθή-κοντα της αριστεράς.

Αυτό που ήρθε σαν αποτέλεσμα τηςδικτατορίας, στην πραγματικότητα έκ-φραζε μια παρατεταμένη διαφωνία καισύγκρουση που έρχονταν ξανά και ξα-νά. Τα διεθνή γεγονότα του 1956, το 20οσυνέδριο του ΚΚΣΕ, το ματοκύλισματης ουγγαρέζικης επανάστασης από ταρώσικα τανκς, είχαν δημιουργήσει με-γάλες ρωγμές μέσα στα Κ.Κ. στη Δύση.Μια σειρά από Κομμουνιστικά Κόμμα-τα της Δύσης είχαν αρχίσει να απομα-κρύνονται από το ανατολικό μπλοκ καινα στηρίζουν τη στρατηγική τους και τιςεπιλογές τους σε συνεργασίες μέσαστην ίδια την Ευρώπη. Η Συμφωνία τηςΡώμης και η δημιουργία της ΕΟΚ λει-τούργησε σαν ευκαιρία στα Κ.Κ. τηςΙταλίας και της Γαλλίας, για να αλλά-ξουν αντιμετώπιση, και να συνεργα-στούν με τη δική τους αστική τάξη. Αυ-τές είναι οι απαρχές του Ευρωκομμου-νισμού όπου διάφορα ΚομμουνιστικάΚόμματα, στην Ισπανία, στην Ιταλία,και με πολλά πισωγυρίσματα στη Γαλ-λία, απομακρύνονται από την καθοδή-γηση και τη στενή συνεργασία με τηΜόσχα.

Ο ίδιος προσανατολισμός είχε αρχί-σει να εκφράζεται και σε ένα κομμάτιτης ηγεσίας της ΕΔΑ. Ενδεικτική είναιη 'Εβδομάδα σύγχρονης σκέψης' πουοργανώθηκε τον Μάη του 1965 από τιςεκδόσεις Θεμέλιο.9 Ήταν μια βδομάδαμε συζητήσεις όπου η προσπάθεια ήταννα πείσουν το ακροατήριο γιατί ο εκκο-λαπτόμενος “Ευρωκομμουνισμός” είναιο μαρξισμόςτης εποχής και η λογική συ-νέχεια των αποφάσεων του 20ού συνε-δρίου της ΕΣΣΔ.

Εάν ψάχνει κανένας σήμερα πού βρί-σκονται οι ρίζες των συμβιβασμών, τωνυποχωρήσεων και της υπογραφής του3ου και του 4ου Μνημόνιου από την κυ-βέρνηση του Τσίπρα, δεν έχει παρά νακοιτάξει στις τοποθετήσεις των ομιλη-τών σ'εκείνη την εβδομάδα. Ο ΑντόνιοΠεζέντι από το Κ.Κ. Ιταλίας στηρίζει τησυμμετοχή της χώρας του στην ΕΟΚ καικαλεί την ΕΔΑ να πάρει αντίστοιχη θέ-ση.

Τα αποτελέσματα της διάσπασης του'68 άρχισαν να φαίνονται αμέσως το

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 13

Συνάντηση της Χούντας με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:54 PM Page 13

Page 15: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

επόμενο διάστημα: μόνο ένα μικρόκομμάτι από τον κόσμο της αριστεράςπου πήρε μέρος στις διαδικασίες καιτις συζητήσεις ακολούθησε ένα από ταδυο μέρη - το ΚΚΕ ή το ΚΚΕ(εσ.).10 Οπερισσότερος κόσμος, παλιοί και νέοιαριστεροί, άρχισε να δημιουργεί νέασχήματα και νέες οργανώσεις. Είναι ηπερίοδος που και στην Ελλάδα όπωςκαι διεθνώς ξαναχτίζεται μια νέα αρι-στερά και επαναστατικές οργανώσεις:“Πάνω σε αυτό το έδαφος άρχισαν ναφυτρώνουν ομάδες στα αριστερά τωνπαραδοσιακών ηγεσιών, ιδιαίτερα ανά-μεσα στους χιλιάδες μετανάστες καιφοιτητές της Δυτικής Ευρώπης. Ήδηπριν από τη δικτατορία υπήρχαν οι Φί-λοι Νέων Χωρών, η Αναγέννηση-ΟΜ-ΛΕ καθώς και οι σύντροφοι του Σωτή-ρη Πέτρουλα. Μέσα στις νέες συνθή-κες ιδρύεται το ΕΚΚΕ, αναπτύσσεται ηΕΔΕ (πρόδρομος του σημερινού ΕΕΚ),ο Φώντας Λάδης εκδίδει στην Ιταλία«Τα άλλα ΝΕΑ», ο Γιώργος Βότσης καιο Περικλής Κοροβέσης συνεργάζονταιγια να συσπειρώσουν μια κίνηση από«Επαναστατικές Σοσιαλιστικές Ομά-δες» γύρω από το περιοδικό «Επανά-σταση» και την εφημερίδα «Η Μαμή».Μέσα από αυτή την «ομπρέλα» βγήκε ηΟΣΕ”.11

Ο Μάης του '68 - Γενικευμένη αντίσταση

Το 1967 έμοιαζε μια χρονιά που οικυρίαρχες τάξεις καθόριζαν τη διεθνήατζέντα και ο απλός κόσμος δεν είχεπαρά να κουνάει το κεφάλι και να απο-δέχεται αυτά που σύμβαιναν. Αυτέςήταν οι κυρίαρχες απόψεις που καθόρι-ζαν και τα κόμματα της αριστεράς όχιμόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς. ΟιΗΠΑ κλιμάκωναν τον πόλεμο στο Βιετ-νάμ, η εργατική κυβέρνηση του Χάρολ-ντ Ουίλσον στη Βρετανία συγκρούοντανμε τα συνδικάτα και έβγαζε την απεργίατων ναυτεργατών παράνομη, η Ισπανία,η Πορτογαλία και η Ελλάδα - τρεις χώ-ρες του ευρωπαϊκού νότου - ήταν κάτωαπό δικτατορίες, και από παντού έμοια-ζε ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Ησταθερότητα επικρατούσε παντού, δενυπήρχε περιθώριο για αντίσταση - Ήκαλύτερα, όπως υποστήριζαν τότε (καισήμερα) τα σοσιαλδημοκρατικά κόμμα-τα, τα πράγματα αλλάζουν μόνο από ταπάνω και μόνο έτσι προχωράμε.

Το 1967 είναι γεμάτο από δράσειςκαι πρωτοβουλίες που προετοίμαζαντο μεγάλο '68 - Όποιοι δεν καταλάβαι-ναν τι ζούσαν δεν μπορούσαν να οργα-

νώσουν και το μέλλον. "Όποιος δενβιάζεται να γεννηθεί, βιάζεται να πε-θάνει", όπως τραγουδούσε ο ΜπομπΝτύλαν το 1965, ή όπως ο Μαρξ επισή-μανε έναν αιώνα πριν τον Ντύλαν,όταν τα πράγματα αλλάζουν, αλλάζεικαι η σχέση των ανθρώπων μεταξύτους. Όσο μικρές και αν είναι οι αλλα-γές, το τελικό αποτέλεσμα βάζει σε αμ-φισβήτηση ό,τι θεωριόνταν σταθερόμέχρι τότε.

Το 1968 ξεκίνησε με την επίθεση τωνΒιετκόγκ στη Σαϊγκόν. Στις 31 Γενάρη,μέρα Πρωτοχρονιάς για τους Βιετναμέ-ζους, οι κάτοικοι των πολυτελών ξενο-δοχείων της Σαϊγκόν ξύπνησαν απόκρότους που θεώρησαν σαν ότι ήτανβεγγαλικά λόγω της Πρωτοχρονιάς.Πολύ γρήγορα ο αμερικανικός στρατόςέκανε την πολύ επώδυνη ανακάλυψηότι οι αντάρτες του Βόρειου Βιετνάμείχαν φτάσει έξω από τις πόρτες τουςκαι τα στρατόπεδα τους. Ο Φλεβάρηςείναι ο μήνας με τα μεγαλύτερα αντιπο-λεμικά συλλαλητήρια σε όλον τον κό-σμο. Η ήττα του αμερικανικού στρατούκαι η προέλαση του απελευθερωτικούστρατού του Βιετνάμ, απλώθηκε σανφλόγα σε όλες τις πρωτεύουσες και ταπανεπιστήμια.

Η ιστορία δεν προχωράει με τον ίδιορυθμό πάντοτε και παντού. Πολλές φο-ρές σε ένα βράδυ συμβαίνουν γεγονόταπου δεν είχαν συμβεί την τελευταία δε-καετία και που παίζουν καθοριστικό ρό-λο για τις εξελίξεις. Αυτή ήταν η νύχταανάμεσα στις 10 και 11 Μάη του '68 στοΠαρίσι. Ένα απόγευμα που ξεκίνησεμε ένα μεγάλο φοιτητικό και μαθητικόσυλλαλητήριο, προχώρησε σε σύγκρου-ση με την αστυνομία, ενάντια στις ειδι-κές δυνάμεις που χρησιμοποίησε η κυ-βέρνηση για να σταματήσει το άπλωματης διαδήλωσης, και την προσπάθεια νατη διαλύσουν με δακρυγόνα, βόμβεςκρότου λάμψης, δολοφονικά χτυπήματαμε γκλόμπς, ακόμα και με σφαίρες. ΤηΔευτέρα 13 Μάη τα συνδικάτα κάλεσανσε απεργία και διαδήλωση. Η συμμετο-χή εκείνη τη μέρα ξεπερνάει τον αριθμότων μεγάλων διαδηλώσεων που έγινανστο Παρίσι αμέσως μετά την απελευθέ-ρωση από τους ναζί το 1944. Την επόμε-νη μέρα οι εργάτες ξεκίνησαν τις κατα-λήψεις των εργοστασίων και οι φοιτη-τές-μαθητές τις καταλήψεις των σχολώνκαι των σχολείων.

Αυτό που ακολούθησε ήταν το άπλω-μα από το Παρίσι σε όλη τη Γαλλία καιστη συνέχεια σε όλη την Ευρώπη, σεΔύση και Ανατολή. Ένα τεράστιο κύμα

εξέγερσης άρχισε να απλώνεται στηνΙταλία (το καυτό φθινόπωρο), στην Τσε-χοσλοβακία (η άνοιξη της Πράγας), στηΓερμανία, στη Γιουγκοσλαβία. Ακόμακαι κράτη που βρίσκονταν κάτω απόσκληρές δικτατορίες δεν έμειναν ανεπη-ρέαστα.

Στην Ελλάδα ξεκίνησαν οι σχολές καιακολούθησαν οι παράνομες απεργίες:για το ασφαλιστικό (από τότε!), στηνΟλυμπιακή, στα πράσινα λεωφορεία,στα τρόλεϊ, στο Μαδέμ Λάκο....12­­­­ Η κα-τάληψη της Νομικής το Φλεβάρη του1973 ήταν η πρόβα τζενεράλε που οδή-γησε στο Πολυτεχνείο. Η άποψη ότι γιανα πέσει η χούντα χρειάζεται μια πλα-τιά συνεργασία με όλα τα κόμματα πουείναι αντιχουντικά βρέθηκε αντιμέτωπημε ένα κίνημα που δεν είχε καμιά εμπι-στοσύνη στα πολιτικά κόμματα και στη-ριζόταν στη δική του αντίσταση και ορ-γάνωση.

Μετά από τόσες δεκαετίες, όλα τακόμματα “τιμούν” τους ήρωες του Πολυ-τεχνείου. Αλλά αυτό δεν μπορεί νααναιρέσει τη σκληρή πολιτική μάχη πουέδωσε η εξέγερση μέσα στη Χούνταενάντια στις απόψεις που στήριζαν τη�φιλελευθεροποίησή” της. Όπως τηνάνοιξη του 1967 η ρεφορμιστική αριστε-ρά είχε αυταπάτες για την πορεία προςτις εκλογές που υποσχόταν η κυβέρνησηΚανελλόπουλου, το φθινόπωρο του 1973έτρεφε τις ίδιες ελπίδες για πορείαπρος εκλογές με την κυβέρνηση Μαρκε-ζίνη και προσπαθούσε να συγκρατήσειτους εξεγερμένους του Πολυτεχνείου.Στο διάστημα ανάμεσα στο Νοέμβρητου ‘73 και την πτώση της Χούντας, οικαταγγελίες ότι η εξέγερση προβοκάρι-σε τα ανοίγματα έπεφταν σύννεφο, όχιμόνο από την πλευρά των Κύρκων, αλλάκαι από την πλευρά του ΚΚΕ με τις συ-κοφαντίες για τους “προβοκάτορες τουΡουφογάλη”.

Για να φτάσουμε στην ύπαρξη μιαςεπαναστατικής αριστεράς που έδωσεεκείνη την πολιτική μάχη, υπήρξε τερά-στια αλλαγή στις ιδέες. Ενδεικτικό είναιτο εισαγωγικό σημείωμα στο περιοδικόΕπανάσταση Νο7 (χειμώνας 1970-71)και που εκφράζει μια από τις πολλέςπροσπάθειες που γίνονταν εκείνη τηνπερίοδο για την διαμόρφωση της επανα-στατικής αριστεράς και επαναστατικώνπρωτοβουλιών.

"Τα θεσμικά πλαίσια της ελληνικήςκοινωνικής ζωής είναι πια διάτρητα, πέ-ρα από κάθε ελπίδα επισκευής. Κορυ-φαία στιγμή στη διαδικασία κοινωνικήςαποσύνθεσης ήταν η επιβολή της στρα-

14 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 14

Page 16: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

τιωτικής δικτατορίας. Εξάλλου η ίδια ηχούντα σαν κοινωνικό φαινόμενο είναιένας συμπυκνωμένος εκφραστής της βα-θειάς χρεοκοπίας αξιών, ιδεολογιών,και προγραμμάτων που χαρακτηρίζουντην κοινωνία. Η συγκλονιστική αυτήκρίση θεσμών και ιδρυμάτων, η βαθειάκρίση συνείδησης, που σαρώνει τον τό-πο δεν έχει αφήσει τίποτε απείραχτο.Δεν υπάρχει σκοτεινή γωνία του ιδιωτι-κού ή συλλογικού νού που να μην τηνέχει σαρώσει, δεν υπάρχει ηθική αξία,ιδεολογία ή νοητικός εθισμός που ναμην τον έχει βάλει υπό αμφισβήτηση.Κοντολογής διαπιστώνεται ότι οι τρόποισκέψης, τα ιδεολογικά ερείσματα πουεπικρατούσαν πριν από τις 21-4-67, εί-ναι αδύνατον να προσφέρουν λύσειςστα κολοσιαία προβλήματα που η κοι-νωνία αντιμετωπίζει...".13

Το περιοδικό Επανάσταση κυκλοφο-ρούσε σε όλη την Ευρώπη και στην Ελ-λάδα. Η πολιτική συζήτηση, η κυκλοφο-ρία περιοδικών και εφημερίδων αμέσωςμετά τον Μάη του '68, ήταν δεμένη μετην διαμόρφωση της νέας επαναστατι-κής αριστεράς σε όλο τον κόσμο. Σ' αυ-τήν την περίοδο βρίσκονται και οι ρίζεςτης διαμόρφωσης και συγκρότησης τηςΟΣΕ (Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανά-σταση) που στη συνέχεια έγινε Σοσιαλι-στικό Εργατικό Κόμμα. Η πρώτη εφημε-ρίδα που έβγαλε η ΟΣΕ τον Φλεβάρητου '7214 ξεκινάει με το άρθρο "Ν' απα-ντήσουμε στη στροφή δεξιά!". Αφορμήγι' αυτό το άρθρο είναι τα ανοίγματαπου έκαναν τα παλιά πολιτικά κόμματαπρος τη Χούντα. Οι συνομιλητές ήτανπολλοί και επώνυμοι: υπουργοί τηςΕΡΕ, γεφυροποιοί της Ένωσης Κέ-ντρου με το συγκρότημα Λαμπράκη,

συνδικαλιστικά στελέχη της διορισμένηςαπό τη χούντα ΓΣΕΕ, και πάνω απ' όλαοι πρόεδροι του ΣΕΒ και του Εμπορι-κού και Βιομηχανικού ΕπιμελητηρίουΑθηνών. Όλος αυτός ο συρφετός, θυμί-ζει τους πίνακες του Γκρος, με στρατη-γούς, τραπεζίτες και πολιτικούς αντάμα.Δίνοντας όλη αυτή την εικόνα το άρθροκλείνει προβάλλοντας έναν άλλο δρόμοκαι προοπτική για να παλέψουμε τηΧούντα.

"Μπροστά σε τέτοιες εξελίξεις, το τα-ξικό περιεχόμενο του αντιδικτατορικούαγώνα είναι σήμερα πιο καθαρό απόποτέ... Η οργάνωση των εργαζομένωνμαζών ώστε να διεξάγουν αποτελεσμα-τικά αυτούς τους αγώνες και μάλιστα μεμορφή που να αποκλείει τα περιθώριατων "δημοκρατικών αστών (και των ρε-φορμιστών) για μεσολάβηση, είναι ο μό-νος συνεπής αντιδικτατορικός αγώνας...Το βάρος για την προώθηση αυτών τωναγώνων πέφτει στην επαναστατική αρι-στερά. Πρέπει να καταγγελλουμε τηστροφή προς τα δεξιά, να προπαγανδί-σουμε ενάντια στα αντιλαϊκά μέτρα τηςχούντας, να οργανώσουμε την αντίδρα-ση των οργανωμένων μαζών στην οικο-νομική, πολιτική και φυσική καταπίεσηαπό τους καπιταλιστές...".

Η κληρονομιά που μας άφησε η αντί-σταση στη Χούντα δεν είναι μόνο τα πο-λύτιμα πολιτικά διδάγματα για τη φύσητου αστικού κράτους και τα όρια του ρε-φορμιστικού δρόμου. Είναι η αφετηρίαγια την επανεμφάνιση μιας αριστεράςεπαναστατικής που παλεύει για τηνανατροπή αυτού του συστήματος. Αυτήη επαναστατική αριστερά που ξεκίνησεπριν 45 χρόνια μπορεί να παίξει σημα-ντικό ρόλο στις εξελίξεις σήμερα. �

Σημειώσεις1. Σεραφείμ Μάξιμος, "Κοινοβούλιο ή δικτατορία", 1928.

Το βιβλίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις Στοχαστής το1975. Ο Σεραφείμ Μάξιμος γεννήθηκε το 1899, συμμε-τέχει στο ΚΚΕ από την ίδρυσή του, είναι βασικόςοργανωτής της μεγάλης πανεργατικής απεργίας τονΑύγουστο του 1923, συμμετέχει στην ηγεσία του ΚΚΕμαζί με τον Παντελή Πουλιόπουλο αλλά διαγράφεταιτο 1928 ως μέλος της αριστερής αντιπολίτευσης.Ακολουθεί κοινή πορεία για μια περίοδο με την αρι-στερή αντιπολίτευση αλλά στη συνέχεια διαφοροποιεί-ται και ασχολείται κύρια με τη δημοσιογραφία. Πέθανετο 1962.

2. Για τις μεγάλες ανακατατάξεις του 1956, βλέπε σχετι-κά στα άρθρα του τεύχους 118 του περιοδικούΣοσιαλισμός από τα κάτω που είναι αφιερωμένο σεεκείνη τη χρονιά.

3. Μαρία Στύλλου, “Σαράντα χρόνια από τη Χούντα”,Σοσ ιαλισμός από τα κάτω Νο 62, Μάρτης Απρίλης2007.

4. Δημήτρης Λιβιεράτος, “Η Κίνηση των 115 σωματείων”,Προσκήνιο 2003.

5. Αλέξης Παπαχελάς, “Ο βιασμός της ελληνικής δημο-κρατίας”, Εστία, 1997, ιδιαίτερα στο κεφάλαιο 6 “Ηπροετοιμασία του πραξικοπήματος”.

6. Στο βιβλίο “Οι δυο όψεις της ιστορίας” του ΛευτέρηΜαυροειδή, εκδόσεις Δελφίνι, 1997, σελ.440.

7. Στέφανος Στεφάνου, "Ένας από τους πολλούς τηςΕλληνικής Αριστεράς 1941-1971", σελ. 972, εκδόσειςΘεμέλιο

8. http://www.rizospastis.gr/story.do?id=4815772

9. Το "Θεμέλιο" τότε ήταν ο εκδοτικός οίκος της ΕΔΑ

10.βλέπε σχετικά και στην Εργατική Αλληλεγγύη Νο1270, 19 Απρίλη 2017: “Τη μέρα που έγινε η χούντα,ήμουν στο Παρίσι και το βράδυ έγινε αμέσως μιασυγκέντρωση στη Μιουτιουαλιτέ που μαζεύτηκε όλοςο κόσμος, οι φοιτητές και όχι μόνο, η νεολαία τηςΕΔΑ. Άρχισε μια σκληρή συζήτηση και το βασικό τηςθέμα ήταν με τι στρατηγική πάμε. Η συνέλευση εκείνηήταν η αρχή όχι μόνο μιας τεράστιας κρίσης της ΕΔΑ,που φάνηκε καθαρά μετά από ένα χρόνο, αλλά τηςδημιουργίας ουσιαστικά νέων οργανώσεων και κινήσε-ων πέρα από την ΕΔΑ, της δημιουργίας της εξωκοινο-βουλευτικής Αριστεράς. Όχι ότι δεν υπήρχε τίποτε πιοπριν, αλλά πλέον εκφραζόταν σε μαζικό επίπεδο”.Συνέντευξη της Μαρίας Στύλλου στον Γιώργο Πίττα.http://ergatiki.gr/article.php?id=15737&issue=1270

11.Πάνος Γκαργκάνας, “40 χρόνια με τη σημαία τηςσοσιαλιστικής επανάστασης”, Σοαιαλισμός από τακάτω Νο 89, Νοέμβρης-Δεκάμβρης 2011,http://socialismfrombelow.gr/article.php?id=381

12.Ματίνα Λέτσα, “Εργατικοί αγώνες στην περίοδο τηςδικτατορίας”, εκδόσεις Τολίδη

13.Περιοδικό Επανάσταση, Νο 7 (χειμώνας 1970-71),άρθρο Γιατί οι "επαναστατικές σοσιαλιστικές ομάδες"

14.Η Μαμή Νο 14, Φλεβάρης 1972. Όλα τα τεύχη τηςΜαμής που βγήκαν στη δικτατορία περιλαμβάνονταιστο αφιέρωμα "Οι ρίζες της επαναστατικής αριστεράςστην Ελλάδα", Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο.

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 15

Η κυβέρνηση του Σπύρου Μαρκεζίνη. Στα δεξιά του Ιερώνυμου(ο αρχιεπίσκοπος της Χούντας) είναι ο Μαρκεζίνης καιστα αριστερά του ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 15

Page 17: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

Ηκατάληψη της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο τηνΠαρασκευή 28 Απρίλη ήταν η πρώτη αντιστασιακήενέργεια ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών.Ηταν μόλις μια βδομάδα μετά το πραξικόπημα της

21ης Απριλίου. Η κίνηση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της ομάδας γύ-ρω από το αντιπολεμικό περιοδικό Peace News, ένα περιοδικό μεδραστηριότητα στο φοιτητικό κίνημα που έκανε τις πρώτες κινητο-ποιήσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το βρετανικό αντιπολε-μικό κίνημα είχε αναπτύξει δεσμούς με το κίνημα στην Ελλάδα απόπιο πριν. Το 1963 όταν η Φρειδερίκη, βασίλισσα της Ελλάδας τότε,έκανε επίσκεψη στην Αγγλία, την υποδέχθηκαν δύο χιλιάδες δια-δηλωτές.

Το 1967 στην κατάληψη της ελληνικής πρεσβείας δίπλα στο αντι-πολεμικό κίνημα συμβάδιζε η νέα επαναστατική αριστερά που χτι-ζόταν στην Αγγλία.

Στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου (LSE), το 1967 λειτουρ-γούσε ένας μικρός μαρξιστικός όμιλος που έπαιρνε πρωτοβουλίεςκατά καιρούς σε ζητήματα κλειδιά, και μια τέτοια πρωτοβουλίαήταν να καταλάβει την ελληνική πρεσβεία αμέσως μετά το στρατιω-τικό πραξικόπημα. Η απόφαση για κατάληψη της πρεσβείας ήταν ησυνέχεια ενός ολόκληρου μήνα κατάληψης της ίδιας της σχολής μεβασικό σύνθημα "Κάτω η παιδαγωγική γεροντοκρατία" και στη συ-νέχεια "Ελεύθερο το LSE από τους καπιταλιστές". Μέσα σ' αυτό τοκλίμα πάρθηκε και η απόφαση γαι την κατάληψη της ελληνικήςπρεσβείας, την Παρασκευή 28 Απρίλη, μια βδομάδα μετά την κήρυ-ξη της στρατιωτικής δικτατορίας. Φέτος, στην επέτειο των 50 χρό-νων από την κατάληψη οργανώνεται μια μέρα με εκδηλώσεις καισυζητήσεις στα γραφεία του συνδικάτου "Unite" , στο κέντρο τουΛονδίνου.1

Η κατάληψη κράτησε λιγότερο από μία ώρα αλλά προκάλεσε τε-ράστιο πανικό και στην πρεσβεία και στη βρετανική κυβέρνηση,που έψαχνε τρόπο να φτιάξει ομαλά τις σχέσεις με το νέο καθεστώςστην Ελλάδα. Περίπου 50 διαδηλωτές υπό την ομπρέλλα της πρωτο-βουλίας “Σώστε την Ελλάδα τώρα” είσεβαλαν και κατάλαβαν τηνπρεσβεία το βράδυ της 28ης Απρίλη. Το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ τηςεφημερίδας The Sun, της 29ης Απρίλη είναι χαρακτηριστικό:

Eισβολή“Η εισβολή άρχισε με τους διαδηλωτές να χτυπάνε το κουδούνι

της πρεσβείας. Ο κύριος Κρίστο Τσέτκοβιτς, ο μπάτλερ της πρε-σβείας είπε στον κόσμο ότι ο πρέσβης δεν ήταν εκεί. Τότε ένας άν-δρας έριξε γροθιά στο πρόσωπο του μπάτλερ. Επεσε κάτω, ενώ οιδιαδηλωτές εισέβαλλαν στο σπίτι.

Η γυναίκα του πρέσβη, κυρία Νικολαρεϊζη, έμαθε για την εισβο-λή στην εκκλησία, και αργότερα είπε ότι είχε τρομοκρατηθεί επειδήτα δύο παιδιά της ήταν στην πρεσβεία. Ετρεξε στην κατειλημμένηπρεσβεία στην οδό Απερ Μπρουκ και βρήκε τα παιδιά της σώα καιαβλαβή. Ο πρέσβης και η οικογένειά του θα έτρωγαν το βραδινότους μετά από την εκκλησία. Ενας γραμματέας της πρεσβείας είπε:“Δεν έχουν φάει ακόμα. Είναι πολύ ταραγμένοι”. Ενώ οι διαδηλω-τές καταλάμβαναν την Πρεσβεία, ένας εκπρόσωπος του κινήματος:“Σώστε την Ελλάδα τώρα” δήλωνε σε δημοσιογράφους μέσω τηλε-φώνου: “Η διαδήλωση θα παραμείνει ειρηνική”. Καλούμε τη βρετα-νική κυβέρνηση να μην παρέμβει με κανένα τρόπο σ’ αυτή την ειρη-νική κατάληψη ελληνικού εδάφους ούτε να βοηθήσει με κανένατρόπο την παράνομη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα”.

Οι διαδηλωτές έστησαν ένα μεγάφωνο στο μπαλκόνι και μετέδι-δαν συνθήματα ενάντια στην ελληνική δικτατορία. Ενας εκπρόσω-πος των διαδηλωτών είπε: “Στείλαμε μηνύματα σε ελληνικές πρε-σβείες σε πολλά σημεία του κόσμου λέγοντας πως η ελληνική πρε-σβεία του Λονδίνου είναι το πρώτο τμήμα του ελληνικού εδάφουςπου απελευθερώνεται από τη στρατιωτική χούντα που κυβερνάειτώρα την Ελλάδα”.

Νωρίς το πρωί της 29ης Απριλίου, 30 άντρες και 12 γυναίκες βρί-σκονταν στο κεντρικό αστυνομικό τμήμα του Γουέστ Εντ όπου τουςαπαγγέλθηκαν κατηγορίες για διατάραξη κοινής ειρήνης. Θα πα-ρουσιαστούν στο δικαστήριο”. Λίγο παρακάτω η ίδια εφημερίδαέκανε λόγο για τις σχέσεις που έφτιαχνε η Βρετανία με τη “νέα κυ-βέρνηση” των συνταγματαρχών.2 �

Σημειώσεις1. https://www.facebook.com/events/1078080332297972/

2. Αυτό το κείμενο στηρίχτηκε σε άρθρο του Νίκου Λούντου στην Εργατική Αλληλεγγύη No 764, 25 Απρίλη 2007

Ηκατάληψη της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο τηνΠαρασκευή 28 Απρίλη ήταν η πρώτη αντιστασιακήενέργεια ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών.Ηταν μόλις μια βδομάδα μετά το πραξικόπημα της

21ης Απριλίου. Η κίνηση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της ομάδας γύ-ρω από το αντιπολεμικό περιοδικό Peace News, ένα περιοδικό μεδραστηριότητα στο φοιτητικό κίνημα που έκανε τις πρώτες κινητο-ποιήσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το βρετανικό αντιπολε-μικό κίνημα είχε αναπτύξει δεσμούς με το κίνημα στην Ελλάδα απόπιο πριν. Το 1963 όταν η Φρειδερίκη, βασίλισσα της Ελλάδας τότε,έκανε επίσκεψη στην Αγγλία, την υποδέχθηκαν δύο χιλιάδες δια-δηλωτές.

Το 1967 στην κατάληψη της ελληνικής πρεσβείας δίπλα στο αντι-πολεμικό κίνημα συμβάδιζε η νέα επαναστατική αριστερά που χτι-ζόταν στην Αγγλία.

Στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου (LSE), το 1967 λειτουρ-γούσε ένας μικρός μαρξιστικός όμιλος που έπαιρνε πρωτοβουλίεςκατά καιρούς σε ζητήματα κλειδιά, και μια τέτοια πρωτοβουλίαήταν να καταλάβει την ελληνική πρεσβεία αμέσως μετά το στρατιω-τικό πραξικόπημα. Η απόφαση για κατάληψη της πρεσβείας ήταν ησυνέχεια ενός ολόκληρου μήνα κατάληψης της ίδιας της σχολής μεβασικό σύνθημα "Κάτω η παιδαγωγική γεροντοκρατία" και στη συ-νέχεια "Ελεύθερο το LSE από τους καπιταλιστές". Μέσα σ' αυτό τοκλίμα πάρθηκε και η απόφαση γαι την κατάληψη της ελληνικήςπρεσβείας, την Παρασκευή 28 Απρίλη, μια βδομάδα μετά την κήρυ-ξη της στρατιωτικής δικτατορίας. Φέτος, στην επέτειο των 50 χρό-νων από την κατάληψη οργανώνεται μια μέρα με εκδηλώσεις καισυζητήσεις στα γραφεία του συνδικάτου "Unite" , στο κέντρο τουΛονδίνου.1

Η κατάληψη κράτησε λιγότερο από μία ώρα αλλά προκάλεσε τε-ράστιο πανικό και στην πρεσβεία και στη βρετανική κυβέρνηση,που έψαχνε τρόπο να φτιάξει ομαλά τις σχέσεις με το νέο καθεστώςστην Ελλάδα. Περίπου 50 διαδηλωτές υπό την ομπρέλλα της πρωτο-βουλίας “Σώστε την Ελλάδα τώρα” είσεβαλαν και κατάλαβαν τηνπρεσβεία το βράδυ της 28ης Απρίλη. Το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ τηςεφημερίδας The Sun, της 29ης Απρίλη είναι χαρακτηριστικό:

Eισβολή“Η εισβολή άρχισε με τους διαδηλωτές να χτυπάνε το κουδούνι

της πρεσβείας. Ο κύριος Κρίστο Τσέτκοβιτς, ο μπάτλερ της πρε-σβείας είπε στον κόσμο ότι ο πρέσβης δεν ήταν εκεί. Τότε ένας άν-δρας έριξε γροθιά στο πρόσωπο του μπάτλερ. Επεσε κάτω, ενώ οιδιαδηλωτές εισέβαλλαν στο σπίτι.

Η γυναίκα του πρέσβη, κυρία Νικολαρεϊζη, έμαθε για την εισβο-λή στην εκκλησία, και αργότερα είπε ότι είχε τρομοκρατηθεί επειδήτα δύο παιδιά της ήταν στην πρεσβεία. Ετρεξε στην κατειλημμένηπρεσβεία στην οδό Απερ Μπρουκ και βρήκε τα παιδιά της σώα καιαβλαβή. Ο πρέσβης και η οικογένειά του θα έτρωγαν το βραδινότους μετά από την εκκλησία. Ενας γραμματέας της πρεσβείας είπε:“Δεν έχουν φάει ακόμα. Είναι πολύ ταραγμένοι”. Ενώ οι διαδηλω-τές καταλάμβαναν την Πρεσβεία, ένας εκπρόσωπος του κινήματος:“Σώστε την Ελλάδα τώρα” δήλωνε σε δημοσιογράφους μέσω τηλε-φώνου: “Η διαδήλωση θα παραμείνει ειρηνική”. Καλούμε τη βρετα-νική κυβέρνηση να μην παρέμβει με κανένα τρόπο σ’ αυτή την ειρη-νική κατάληψη ελληνικού εδάφους ούτε να βοηθήσει με κανένατρόπο την παράνομη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα”.

Οι διαδηλωτές έστησαν ένα μεγάφωνο στο μπαλκόνι και μετέδι-δαν συνθήματα ενάντια στην ελληνική δικτατορία. Ενας εκπρόσω-πος των διαδηλωτών είπε: “Στείλαμε μηνύματα σε ελληνικές πρε-σβείες σε πολλά σημεία του κόσμου λέγοντας πως η ελληνική πρε-σβεία του Λονδίνου είναι το πρώτο τμήμα του ελληνικού εδάφουςπου απελευθερώνεται από τη στρατιωτική χούντα που κυβερνάειτώρα την Ελλάδα”.

Νωρίς το πρωί της 29ης Απριλίου, 30 άντρες και 12 γυναίκες βρί-σκονταν στο κεντρικό αστυνομικό τμήμα του Γουέστ Εντ όπου τουςαπαγγέλθηκαν κατηγορίες για διατάραξη κοινής ειρήνης. Θα πα-ρουσιαστούν στο δικαστήριο”. Λίγο παρακάτω η ίδια εφημερίδαέκανε λόγο για τις σχέσεις που έφτιαχνε η Βρετανία με τη “νέα κυ-βέρνηση” των συνταγματαρχών.2 �

Σημειώσεις1. https://www.facebook.com/events/1078080332297972/

2. Αυτό το κείμενο στηρίχτηκε σε άρθρο του Νίκου Λούντου στην Εργατική Αλληλεγγύη No 764, 25 Απρίλη 2007

Ηκατάληψη της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο τηνΠαρασκευή 28 Απρίλη ήταν η πρώτη αντιστασιακήενέργεια ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών.Ηταν μόλις μια βδομάδα μετά το πραξικόπημα της

21ης Απριλίου. Η κίνηση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της ομάδας γύ-ρω από το αντιπολεμικό περιοδικό Peace News, ένα περιοδικό μεδραστηριότητα στο φοιτητικό κίνημα που έκανε τις πρώτες κινητο-ποιήσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το βρετανικό αντιπολε-μικό κίνημα είχε αναπτύξει δεσμούς με το κίνημα στην Ελλάδα απόπιο πριν. Το 1963 όταν η Φρειδερίκη, βασίλισσα της Ελλάδας τότε,έκανε επίσκεψη στην Αγγλία, την υποδέχθηκαν δύο χιλιάδες δια-δηλωτές.

Το 1967 στην κατάληψη της ελληνικής πρεσβείας δίπλα στο αντι-πολεμικό κίνημα συμβάδιζε η νέα επαναστατική αριστερά που χτι-ζόταν στην Αγγλία.

Στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου (LSE), το 1967 λειτουρ-γούσε ένας μικρός μαρξιστικός όμιλος που έπαιρνε πρωτοβουλίεςκατά καιρούς σε ζητήματα κλειδιά, και μια τέτοια πρωτοβουλίαήταν να καταλάβει την ελληνική πρεσβεία αμέσως μετά το στρατιω-τικό πραξικόπημα. Η απόφαση για κατάληψη της πρεσβείας ήταν ησυνέχεια ενός ολόκληρου μήνα κατάληψης της ίδιας της σχολής μεβασικό σύνθημα "Κάτω η παιδαγωγική γεροντοκρατία" και στη συ-νέχεια "Ελεύθερο το LSE από τους καπιταλιστές". Μέσα σ' αυτό τοκλίμα πάρθηκε και η απόφαση γαι την κατάληψη της ελληνικήςπρεσβείας, την Παρασκευή 28 Απρίλη, μια βδομάδα μετά την κήρυ-ξη της στρατιωτικής δικτατορίας. Φέτος, στην επέτειο των 50 χρό-νων από την κατάληψη οργανώνεται μια μέρα με εκδηλώσεις καισυζητήσεις στα γραφεία του συνδικάτου "Unite" , στο κέντρο τουΛονδίνου.1

Η κατάληψη κράτησε λιγότερο από μία ώρα αλλά προκάλεσε τε-ράστιο πανικό και στην πρεσβεία και στη βρετανική κυβέρνηση,που έψαχνε τρόπο να φτιάξει ομαλά τις σχέσεις με το νέο καθεστώςστην Ελλάδα. Περίπου 50 διαδηλωτές υπό την ομπρέλλα της πρωτο-βουλίας “Σώστε την Ελλάδα τώρα” είσεβαλαν και κατάλαβαν τηνπρεσβεία το βράδυ της 28ης Απρίλη. Το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ τηςεφημερίδας The Sun, της 29ης Απρίλη είναι χαρακτηριστικό:

Eισβολή“Η εισβολή άρχισε με τους διαδηλωτές να χτυπάνε το κουδούνι

της πρεσβείας. Ο κύριος Κρίστο Τσέτκοβιτς, ο μπάτλερ της πρε-σβείας είπε στον κόσμο ότι ο πρέσβης δεν ήταν εκεί. Τότε ένας άν-δρας έριξε γροθιά στο πρόσωπο του μπάτλερ. Επεσε κάτω, ενώ οιδιαδηλωτές εισέβαλλαν στο σπίτι.

Η γυναίκα του πρέσβη, κυρία Νικολαρεϊζη, έμαθε για την εισβο-λή στην εκκλησία, και αργότερα είπε ότι είχε τρομοκρατηθεί επειδήτα δύο παιδιά της ήταν στην πρεσβεία. Ετρεξε στην κατειλημμένηπρεσβεία στην οδό Απερ Μπρουκ και βρήκε τα παιδιά της σώα καιαβλαβή. Ο πρέσβης και η οικογένειά του θα έτρωγαν το βραδινότους μετά από την εκκλησία. Ενας γραμματέας της πρεσβείας είπε:“Δεν έχουν φάει ακόμα. Είναι πολύ ταραγμένοι”. Ενώ οι διαδηλω-τές καταλάμβαναν την Πρεσβεία, ένας εκπρόσωπος του κινήματος:“Σώστε την Ελλάδα τώρα” δήλωνε σε δημοσιογράφους μέσω τηλε-φώνου: “Η διαδήλωση θα παραμείνει ειρηνική”. Καλούμε τη βρετα-νική κυβέρνηση να μην παρέμβει με κανένα τρόπο σ’ αυτή την ειρη-νική κατάληψη ελληνικού εδάφους ούτε να βοηθήσει με κανένατρόπο την παράνομη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα”.

Οι διαδηλωτές έστησαν ένα μεγάφωνο στο μπαλκόνι και μετέδι-δαν συνθήματα ενάντια στην ελληνική δικτατορία. Ενας εκπρόσω-πος των διαδηλωτών είπε: “Στείλαμε μηνύματα σε ελληνικές πρε-σβείες σε πολλά σημεία του κόσμου λέγοντας πως η ελληνική πρε-σβεία του Λονδίνου είναι το πρώτο τμήμα του ελληνικού εδάφουςπου απελευθερώνεται από τη στρατιωτική χούντα που κυβερνάειτώρα την Ελλάδα”.

Νωρίς το πρωί της 29ης Απριλίου, 30 άντρες και 12 γυναίκες βρί-σκονταν στο κεντρικό αστυνομικό τμήμα του Γουέστ Εντ όπου τουςαπαγγέλθηκαν κατηγορίες για διατάραξη κοινής ειρήνης. Θα πα-ρουσιαστούν στο δικαστήριο”. Λίγο παρακάτω η ίδια εφημερίδαέκανε λόγο για τις σχέσεις που έφτιαχνε η Βρετανία με τη “νέα κυ-βέρνηση” των συνταγματαρχών.2 �

Σημειώσεις1. https://www.facebook.com/events/1078080332297972/

2. Αυτό το κείμενο στηρίχτηκε σε άρθρο του Νίκου Λούντου στην Εργατική Αλληλεγγύη No 764, 25 Απρίλη 2007

28 Aπρίλη 1967 στην πρεσβεία στο Λονδίνο

H πρώτη κατάληψη στα χρόνια της Xούντας

Η στιγμή που οι διαδηλωτές μπαίνουν στην ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο

Στη φωτό μερικοί από τους καταληψίες έξω από το Δικαστήριο τουOld Bailey. Στην πρώτη σειρά δεύτερη από δεξιά, η Mαρία Στύλλου.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 16

Page 18: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

Ηδίκη της Χρυσής Αυγήςμπήκε στον τρίτο χρόνο της.Οι αργοί ρυθμοί στην από-δοση της δικαιοσύνης δί-

νουν την ευκαιρία στην ηγεσία της Χρυ-σής Αυγής να προσποιείται ότι η υπόθε-ση της εγκληματικής οργάνωσης ανήκειπλέον στο παρελθόν. Παρόλες όμως τιςαβάντες, ακόμα και από τις πιο απροσ-δόκητες πλευρές (όπως ήταν η περίπτω-ση των δηλώσεων Παρασκευόπουλου),το σχέδιο της “κανονικοποίησης” τωννεοναζί στην πολιτική σκηνή δεν αποδί-δει.

Αν και η διεθνής συγκυρία ευνοεί τηνάνοδο της ακροδεξιάς, η Χρυσή Αυγήαντιμετωπίζει τρία διαρκή και αλληλο-τροφοδοτούμενα προβλήματα: α. τηναντίφαση ανάμεσα στο “νόμιμο πολιτι-κό κόμμα” και τα ναζιστικά τάγματαεφόδου, β. την πολιτική και οργανωτικήστασιμότητα μετά τον Σεπτέμβρη του2013 και γ. τη συνεχιζόμενη δράση τουαντιφασιστικού κινήματος. Οι εξελίξειςτων τελευταίων μηνών έδωσαν περίτρα-να παραδείγματα για το κάθε ένα απόαυτά τα τρία στοιχεία.

Η επίθεση στον Αλέξη ΛάζαρηΜια καθ' όλα συμβολική ενέργεια

μιας ολιγομελούς ομάδας αντιεξουσια-στών στα κεντρικά γραφεία της ΧρυσήςΑυγής στη Μεσογείων, στις 30 τουΜάρτη, έδωσε την αφορμή για να απο-καλυφθεί στην ολότητά του το στρατηγι-κό αδιέξοδο της ναζιστικής οργάνωσης.Η Χρυσή Αυγή ντύθηκε, τις πρώτεςώρες μετά το συμβάν, τον γνώριμο μαν-δύα του “νόμιμου κόμματος” που υφί-σταται επίθεση, απαιτώντας μάλιστααπό τα υπόλοιπα κόμματα να την κατα-δικάσουν. Ωστόσο, ο αθεράπευτος ναζι-σμός της οργάνωσης δεν της επέτρεψενα τηρήσει για πολύ την ίδια στάση.

Η Χρυσή Αυγή δεν μπορεί να υπάρ-χει χωρίς να πείθει, τόσο τους ψηφοφό-ρους της όσο και το σκληρό πυρήνα της,ότι “ελέγχει το δρόμο”, ότι δηλαδή δενεγκαταλείπει τη στρατηγική των ναζιστι-κών ταγμάτων εφόδου, που άφησε πίσωτης νεκρούς την περίοδο 2012-2013. Γι'αυτό και δεν πέρασαν παρά ελάχιστεςώρες μέχρι την εκδήλωση της δολοφονι-

κής επίθεσης – το μεσημέρι της ίδιας μέ-ρας – σε βάρος του 24χρονου σπουδα-στή Αλέξη Λάζαρη από τάγμα εφόδου,με ορμητήριο τα γραφεία της Μεσογεί-ων.

Η αγριότητα της επίθεσης, όπως απο-τυπώθηκε στο πρόσωπο του ανυποψία-στου σπουδαστή, ήταν ανάλογη της τα-πείνωσης που βίωσε η ηγεσία της οργά-νωσης, εξαιτίας του χτυπήματος στην“Κεντρική Διοίκηση” (δηλαδή την Κο-μαντατούρ). Το παρολίγο δολοφονικόχτύπημα υλοποιήθηκε από το αρχετυπι-

κό τάγμα εφόδου: την Ασφάλεια της Κε-ντρικής Διοίκησης με επικεφαλής τονΖέρβα, δεξί χέρι του Μιχαλολιάκου καιμετακλητό υπάλληλό του στη Βουλή. ΟΚαζαντζόγλου, ένας από τους κατηγο-ρούμενους για τη δολοφονία Φύσσα,δούλευε ως “ασφάλεια” στη Μεσογείωνυπό τον Ζέρβα. Και βέβαια ο ίδιος οΖέρβας είχε επικοινωνία με τον Πατέληκαι το τάγμα εφόδου της Νίκαιας.

Αυτό που δεν υπολόγισαν οι νεοναζίήταν ο πραγματικός συσχετισμός δύνα-μης που έχει διαμορφωθεί στην κοινω-νία μετά τη δολοφονία Φύσσα: οι αυτό-πτες μάρτυρες δεν φοβήθηκαν να απο-καλύψουν το όνομα του δράστη. Η οικο-γένεια του Αλέξη Λάζαρη κατήγγειλεθαρρετά τη χρυσαυγίτικη κτηνωδία, βρί-σκοντας τη μαζική συμπαράσταση τουαντιφασιστικού κινήματος, μαζί και τηςοικογένειας Φύσσα. Και, υπό το βάροςτης κατακραυγής, οι δικαστικές αρχέςπροφυλάκισαν τον Ζέρβα. Μια υποτιθέ-μενη επίδειξη δύναμης από τα τάγματαεφόδου κατέληξε σε τραγέλαφο, με τονΜιχαλολιάκο να τρέχει να απολύσει τοδεξί του χέρι, στα πλαίσια της “καταδί-κης της βίας από όπου κι αν προέρχε-ται”...

Η κατάσταση της Χρυσής Αυγήςκαι το αντιφασιστικό κίνημα

Η αντίφαση αυτή ανάμεσα στο “πολι-τικό κόμμα” και τα ναζιστικά τάγματαεφόδου εκφράζεται και στις απέλπιδεςπροσπάθειες της ηγεσίας να επανδρώ-σει τα ψηφοδέλτια της οργάνωσης μεπρόσωπα που θα ενισχύσουν τη “νόμι-μη” βιτρίνα. Όμως, η πολιτική και ορ-γανωτική κατάσταση της Χρυσής Αυγήςειναι αποδυναμωμένη.1 Οι δημοσκοπι-κές προβλέψεις για ποσοστό 7% είναιφουσκωμένες με μπόλικες αναγωγές.Και έτσι, τα παζάρια με φερέλπιδεςακροδεξιούς που διεκδικούν βουλευτι-κά έδρανα, με αντάλλαγμα μια μικροπο-σότητα πολιτικής νομιμοποίησης για τησυμμορία του Μιχαλολιάκου, καταλή-γουν σε δυσαρεστα ατυχήματα.

Αυτή ήταν η περίπτωση του Κουκού-τση στη Μεσσηνία. Η αναβάθμιση ενόςπρώην στελέχους του ΛΑΟΣ, του Σαρα-τσιώτη (με θητεία στη μνημονιακή κυ-βέρνηση Παπαδήμου) στην τοπική ορ-γάνωση της Καλαμάτας, προκάλεσε τησύγκρουση με τον Κουκούτση και τηναποχώρησή του από την κοινοβουλευτι-κή ομάδα. Η Χρυσή Αυγή έχασε έτσι τηθέση του τρίτου κοινοβουλευτικού κόμ-ματος. Και βέβαια, κανείς δεν μπορείνα αποκλείσει ανάλογες συγκρούσεις

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 17

Δύο χρόνια δίκη τηςΧρυσής Αυγής

Ο Θανάσης Καμπαγιάννης

περιγράφει τις καμπές της

δίκης και ποια χρειάζεται

να είναι η συνέχεια

Η στιγμή που οι διαδηλωτές μπαίνουν στην ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο

Ο Αλέξης Λάζαρης στην εντατική

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 17

Page 19: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

σε άλλες περιφέρειες στις οποίες ο Μι-χαλολιάκος θα επιχειρήσει να παραχω-ρήσει βουλευτικά έδρανα σε νέες μετα-γραφές: ήδη, για παράδειγμα, οι πληρο-φορίες για υποψηφιότητα του πρώην δι-οικητή της Αστυνομίας στην Εύβοια Λά-μπρου Χουλιάρα έχουν προκαλέσει τιςαντιδράσεις του Μίχου. Το ρεζερβουάρβαθυκρατικών στελεχών της άκρας δε-ξιάς που επιθυμούν καρέκλες, έστω καιμε ναζιστική φανέλα, είναι ανεξάντλη-το. Προσκρούει όμως στο παλιό δυναμι-κό της Χρυσής Αυγής, που πειθαρχείόλο και λιγότερο στα ζιγκ-ζαγκ του“Αρχηγού” όπως έδειξε η περίπτωσηΚουκούτση.

Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν θα συ-νέβαινε αν η διαρκής δράση του αντι-φασιστικού κινήματος δεν έβαζε εμπό-δια στην ανάπτυξη και την κανονικοποί-ηση της Χρυσής Αυγής. Αυτό ειναι τοτρίτο και σημαντικότερο στοιχείο, απόαυτά στα οποία αναφερθήκαμε στην αρ-χή αυτού του άρθρου. Ίσως το πιο τρα-νταχτό παράδειγμα μιας τέτοιας δράσηςέρχεται από τους εργαζόμενους τηςΕΡΤ. Η προβολή των εκδηλώσεων τηςναζιστικής οργάνωσης από τη δημόσιατηλεόραση ξεσήκωσε δικαιολογημέναθύελλα αντιδράσεων. Η κυβέρνηση, ηδιοίκηση της ΕΡΤ και το ΕΣΡ πετούσαντο μπαλάκι ο ένας στον άλλον. Μέχριπου τελικά η ΠΟΣΠΕΡΤ ανακοίνωσεότι οι εργαζόμενοι θα απεργούν κάθεφορά που θα προβάλλεται η Χρυσή Αυ-γή. Δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγματης δύναμης που έχει η εργατική τάξη

να επιβάλει τις δικές της λύσεις, όχι μό-νο σε οικονομικά ή συνδικαλιστικά ζη-τήματα αλλά σε κάθε πεδίο της κοινωνι-κής και της πολιτικής ζωής.

Ανάλογη είναι η εικόνα στις προσπά-θειες της Χρυσής Αυγής να ανοιχτεί πο-λιτικά στις γειτονιές. Στην Πάτρα, ο δή-μαρχος του ΚΚΕ Κώστας Πελετίδης τσά-κισε, με τη συμπαράσταση ενός ευρύτα-του λαϊκού κινήματος, την προσπάθειατης Χρυσής Αυγής να τον καταδικάσειόσον αφορά την απόφαση του δημοτικούσυμβουλίου για απομόνωση των νεοναζί.Οι συνέπειες ήταν άμεσες: σε λίγες μέ-ρες ο δήμος Λάρισας έβγαλε ομόφωνηαπόφαση ότι ο Κασιδιάρης ειναι ανεπι-θύμητος στην πόλη. Από τη Θράκη μέχριτην Κρήτη, σε κάθε απόπειρα ανοίγμα-τος γραφείων, μαζικές αντιφασιστικέςκινητοποιήσεις έστειλαν το μήνυμα ότι οινεοναζί ειναι ανεπιθύμητοι.

Ο κίνδυνος της επανανομιμοποίησης

Δυστυχώς όλα τα παραπάνω δεν ση-μαίνουν ότι η φασιστική απειλή είναιανενεργή. Η Χρυσή Αυγή εξακολουθείνα διαθέτει τον μηχανισμό και τους υλι-κούς πόρους που την καθιστούν επικίν-δυνη. Και το σημαντικότερο: το κυρίαρ-χο πολιτικό και οικονομικό σύστημα δενχάνει ευκαιρίες να νομιμοποιεί τηνύπαρξή της, είτε απευθείας είτε μέσωπολιτικών που την εκτρέφουν.

Ιδιαίτερες είναι εδώ οι ευθύνες τηςκυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Οι σχέσεις

της Χρυσής Αυγής με την κυβέρνησηΣαμαρά και τα παζάρια με τον Μπαλτά-κο ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της δυ-νατότητας των ναζί να εγκληματούν ατι-μώρητοι την περίοδο 2012-2013. Ο ΣΥ-ΡΙΖΑ ισχυριζόταν αρχικά ότι, σκίζονταςτα Μνημόνια, θα αφαιρούσε το έδαφοςκάτω από τα πόδια του φασιστικού ρεύ-ματος. Η μνημονιακή συνθηκολόγησηέστειλε στα αζήτητα αυτή τη ρητορική.Ακόμα όμως και στο επίπεδο της πολιτι-κής αντιπαράθεσης με τους φασίστες, ηηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε απογοητευ-τική.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν προέβηποτέ σε οποιαδήποτε κάθαρση του κρα-τικού μηχανισμού από τους χρυσαυγίτι-κους θύλακες. Προσφατα ανακοινώθη-κε η σκανδαλώδης απαλλαγή του Διοι-κητή του Τμήματος Ασφάλειας του Αγί-ου Παντελεήμονα που συνεργαζόταν μετη χρυσαυγίτισσα Σκορδέλη, την ίδιαστιγμή που ξεφωνημένοι συνεργάτες τηςναζιστικής συμμορίας εξακολουθούν ναυπηρετούν στην ΕΛΑΣ. Στις ΈνοπλεςΔυνάμεις, οι απόστρατοι αξιωματικοίέχουν γίνει οι καλύτεροι αιμοδότες τωνψηφοδελτίων των νεοναζί, όταν στησχετική έρευνα που είχε διαταχθεί μετάτη δολοφονία Φύσσα είχε “αποδειχτεί”ότι δεν υπήρχε δήθεν ούτε ένα κρούσμαναζιστικής διείσδυσης. Πρόσφατα ηΧρυσή Αυγή οργάνωσε εκδήλωση μεομιλητές έναν αντιστράτηγο στρατοδίκη(τον Μακρόπουλο) και έναν αντεισαγ-γελέα εφετών (τον Δαδινόπουλο), χωρίςτην παραμικρή αντίδραση από την κυ-

18 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

8 Απρίλη, συλλαλητήριο για να κλείσουν τα γραφεία της ΧΑ μετά τη δολοφονική επίθεση στον φοιτητή Αλέξη Λάζαρη

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 18

Page 20: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

βέρνηση. Ο Καμμένος ήταν την ίδιαώρα απασχολημένος να κυνηγάει φα-ντάρους δεύτερης γενιάς που κάνανε τοσήμα του αλβανικού αετού.

Μ' αυτή την πολιτική, δεν είναι τυ-χαία η στάση της κυβέρνησης απέναντιστην εξελισσόμενη δίκη. Η γραμμή“αφήστε απερίσπαστη τη δικαιοσύνη νακάνει το έργο της” σήμανε την επί μα-κρόν απόκρουση όλων των αιτημάτωντης πολιτικής αγωγής και των θυμάτωνγια τη μεταφορά της δίκης στο Εφετείο,την αποκλειστική απασχόληση των δι-καστών, τις τεχνικές διευκολύνσεις, κοκ.Χρειάστηκαν επίμονες κινητοποιήσειςγια να υπάρξει παρέμβαση του Τσίπρα,που έλυσε μέσα σε μια μέρα το – υποτί-θεται δισεπίλυτο – ζήτημα της αίθουσας.Κι όμως, σήμερα, η δικαστική ιεραρχίααντιστρέφει εκ νέου την απόφαση μετα-φοράς της δίκης στο Εφετείο, ορίζονταςόλο και περισσότερες δικασίμους στονΚορυδαλλό. Όταν επιδεικνύεται τέτοιαανοχή απέναντι σε ναζιστές υπόδικουςβαρύτατων κακουργηματικών πράξεων,δεν αργεί να έρθει και η θεωρητικοποί-ηση: η Χρυσή Αυγή μπορεί να “εκδημο-κρατιστεί” σε ένα ακροδεξιό κόμμα τύ-που Λεπέν, αν οι υπόλοιπες πολιτικέςδυνάμεις δεχτούν να την εντάξουν στοπολιτικό παιχνίδι.

Δύο είναι σήμερα τα πεδία που μπο-ρούν να επιτρέψουν στη Χρυσή Αυγή ναξεπλυθεί και να σπάσει την πολιτικήαπομόνωση που έχει σημάνει ο χαρα-κτηρισμός της ως εγκληματικής οργάνω-σης. Το ένα είναι το προσφυγικό/μετα-ναστευτικό. Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίαςμετατρέπει την ακροδεξιά ρητορική καιπρακτική απώθησης των προσφύγων σεεπίσημη κρατική πολιτική, χωρίς προ-σχήματα. Τα στρατόπεδα και οι απελά-σεις στρώνουν το έδαφος στη ΧρυσήΑυγή, που σε πρώτη φάση επιχειρεί ναπαρέμβει πίσω από τη μάσκα των “αγα-νακτισμένων κατοίκων”, είτε στα νησιάείτε στην ενδοχώρα. Η απόπειρα τουτάγματος του Λαγού στο Πέραμα ναμην επιτραπεί η εκπαίδευση των προ-σφυγόπουλων απαντήθηκε από το εργα-τικό και το αντιφασιστικό κίνημα. Όμωςαυτή θα είναι μια διαρκής μάχη: το ρα-τσιστικό δηλητήριο είναι ο καλύτεροςτρόπος για να ξαναπλώσει τα πλοκάμιατης η Χρυσή Αυγή στις λαϊκές γειτονιές,όπως το έχουμε δει και στο παρελθόν.

Το δεύτερο πεδίο είναι τα “εθνικάθέματα”. Όσο περισσότερο ο Κοτζιάςκαι ο Καμμένος παίζουν το εθνικιστικόχαρτί, είτε στην Κύπρο είτε στο Αιγαίοείτε στη Θράκη, τόσο περισσότερο χώ-

ρο αποκτά η Χρυσή Αυγή για να υποδυ-θεί τους “αγανακτισμένους πατριώτες”.Στην Κύπρο, το παρακλάδι της ΧρυσηςΑυγής, το ΕΛΑΜ, προβόκαρε τις δικοι-νοτικές διαπραγματεύσεις, με την ανοι-χτή ανοχή του ΔΗΣΥ του Αναστασιάδηκαι των απορριπτικών κομμάτων. ΣτηΘράκη, οι φασίστες επιχειρούν να εμ-φανιστούν ως το πιο “ακτιβίστικο” κομ-μάτι των εθνικά “ανησυχούντων”. Η πα-ρέμβαση του αντιφασιστικού κινήματος,ιδιαίτερα όπως εκδηλώθηκε με τη μαζι-κή συγκέντρωση στην Ξάνθη, είναι ζωτι-κής σημασίας για να μην επιτραπείστους νεοναζί να επιτύχουν το στόχοτους, που δεν είναι άλλος από ένα ανοι-χτό πογκρόμ κατά της μειονότητας. Οιισλαμοφοβικές κραυγές, με την απαραί-τητη αντι-τρομοκρατία, είναι βούτυροστο ψωμί των φασιστών: γι' αυτό καιπρέπει να απαντηθούν καθαρά από τοαντιφασιστικό κίνημα και την Αριστεράχωρίς “ναι μεν αλλά”.

Ο ρόλος της δίκηςΚομμάτι των μαχών του κινήματος

και εργαλείο για την περαιτερω απονο-μιμοποίηση της Χρυσής Αυγής είναι ηδίκη της εγκληματικής οργάνωσης. Οόγκος της δουλειάς που έχει ήδη φέρεισε πέρας το δικαστήριο είναιτεράστιος.2 --Μπαίνουμε πλέον στο τε-λευταίο κομμάτι των μαρτύρων κατηγο-ρίας για την καθ' αυτό εγκληματική ορ-γάνωση που, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις,θα ολοκληρωθεί στις αρχές του φθινο-πώρου. Θα ακολουθήσουν τα αναγνω-στέα έγγραφα, όπου το δικαστήριο θααποκτήσει εικόνα όλου του ανακριτικούυλικού (βίντεο, ηχητικά, κλήσεις, φωτο-γραφίες, εκθέσεις, κλπ). Και αυτή η δια-δικασία θα είναι ογκώδης, αλλά απα-ραίτητη για την απόδειξη του ιεραρχι-κού και οργανωμένου χαρακτήρα τωνεπιθέσεων. Τέλος τους πρώτους μήνες

του 2018, θα εξεταστούν κατά βάση οιμάρτυρες υπεράσπισης της Χρυσής Αυ-γής. Στη φάση αυτή πλέον, η δίκη θαπλησιάζει στην ολοκλήρωσή της: στιςαπολογίες των κατηγορουμένων, τιςαγορεύσεις και την οριστική απόφαση.

Το να κατορθώσει το αντιφασιστικόκίνημα να συντηρήσει μια διαρκή πα-ρουσία στη δίκη είναι μια σημαντικήπρόκληση για την επόμενη χρονιά. Ηδημοσιότητα είναι κρίσιμη απέναντι στημεθόδευση της Χρυσής Αυγής να εξα-φανίσει τη δίκη από την κοινή γνώμη.Στο τέλος της διαδικασίας, τόσο οι κα-τηγορούμενοι όσο και η κρατική εξου-σία θα κληθούν να ανοίξουν τα χαρτιάτους. Για την ηγεσία της Χρυσής Αυγής,θα φτάσει η δύσκολη στιγμή να διαλέξειποιούς θα καλύψει και ποιούς θα εγκα-ταλείψει. Για τη δικαστική – και ευρύτε-ρα την κρατική – εξουσια, το ερωτημαθα είναι αμείλικτο και θα αφορά όχι τιςεπιμέρους εγκληματικές πράξεις αλλάτο ζήτημα της κρίσης της Χρυσής Αυγήςως “εγκληματικής οργάνωσης”: επανα-νομιμοποίηση ή καταδίκη; Το 2018εγκυμονεί έτσι μια δυνάμει εκρηκτικήπολιτική κρίση.

Όμως, το πώς θα φτάσουμε μέχριςεκεί θα εξαρτηθεί από τις μάχες τιςεβδομάδες και τους μήνες που έρχονται.Με την ορμή των κινητοποιήσεων τηςφετινής 18 Μάρτη και με συσσωρευμένηπλέον εμπειρία, έχουμε την αισιοδοξίαότι το αντιφασιστικό και το αντιρατσι-στικό κίνημα θα ανταποκριθεί στις προ-κλήσεις που βρίσκονται μπροστά του. �

Σημειώσεις1. Για περισσότερα, βλ.: JailGoldenDawn, Η πολιτική και

οργανωτική κατάσταση της Χρυσής Αυγής σήμερα,6/1/2017, wp.me/p4S9O7-2mz.

2. Για τα μέχρι τώρα πορίσματα της ακροαματικής διαδι-κασίας, βλ.: JailGoldenDawn, Δύο χρόνια δίκη τηςΧρυσής Αυγής – βίντεο και κείμενα απολογισμού,20/4/2017, wp.me/p4S9O7-2HG.

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 19

Χρυσαυγίτες και ΜΑΤ στο Εφετείο στη δίκη της ΧΑ

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 19

Page 21: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

20 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Οι φετινές διαδηλώσεις στις18 Μάρτη πέτυχαν νααπλωθούν σε 50 περίπουπόλεις σε 20 χώρες σε όλη

την Ευρώπη ενώ κινητοποίηση ενάντιαστο ρατσισμό και το φασισμό πραγμα-τοποιήθηκε μέχρι και τη μακρινή Σεούλ.

Στη Βρετανία, με μεγάλη τη συμμετο-χή των συνδικάτων 30.000 διαδηλωτέςβάδισαν στο Λονδίνο, 3.000 στη Γλα-σκώβη, 1000 στο Κάρντιφ. Πάνω από10.000 στο Παρίσι, στη διαδήλωση πουέγινε στις 19 Μάρτη, παρά την αστυνο-μική τρομοκρατία. Ήταν η μεγαλύτερητων τελευταίων χρόνων.

Στη Βιέννη περίπου 4.000 άτομα δια-δήλωσαν με μαζική συμμετοχή των Αφ-γανών και Σύριων προσφύγων έχονταςτις μουσουλμάνες γυναίκες στην πρώτηγραμμή και πάνω από 2.000 στο Άμ-στερνταμ. Στην Καταλονία έγιναν συ-γκεντρώσεις σε 4 πόλεις, στην Ιταλία σε

5, στην Πολωνία σε 8, στη Δανία σε 3,στη Γερμανία σε τουλάχιστον 8 πόλεις.Στην Κύπρο στο συλλαλητήριο συμμε-τείχαν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύ-πριοι, μετανάστες και πρόσφυγες, όλοιμαζί με τα συνδικάτα έξω από το Δη-μαρχείο Λευκωσίας. 

Στην Ελλάδα, η δεύτερη μεγαλύτερηδιαδήλωση πανευρωπαϊκά, με περίπου15.000 κόσμο έγινε στην Αθήνα. Διαδη-λώσεις, συγκεντρώσεις και εκδηλώσειςπραγματοποιήθηκαν τελικά συνολικά σε15 σημεία καθώς μέχρι την τελευταίαστιγμή νέες πόλεις σε όλη τη χώραέμπαιναν στον κατάλογο: Θεσσαλονίκη,Πάτρα, Ηράκλειο, Χανιά, Βόλος, Ξάν-θη, Γιάννενα, Λαμία, Λάρισα, ενώ κα-λέσματα έγιναν και σε Πρέβεζα, Λειβα-διά, Τρίκαλα, Χίο. Στη Μυτιλήνη, στοσύμβολο της αλληλεγγύης, χιλιάδες πρό-σφυγες και μετανάστες ήρθαν στην πλα-τεία Σαπφούς με πορεία 7 χιλιόμετρα

από το στρατόπεδο της Μόριας για ναενωθούν με τους ντόπιους σε μια από τιςπιο μεγάλες συγκεντρώσεις που έχουνγίνει στο νησί.

Στην Αθήνα έγινε κατά γενική ομολο-γία ένα από τα μεγαλύτερα αντιρατσι-στικά συλλαλητήρια των τελευταίωνχρόνων. Στην πορεία από την Ομόνοιαστο Σύνταγμα, η Σταδίου γέμισε ολό-κληρη. Χιλιάδες γυναίκες και άντρεςπρόσφυγες με τα παιδιά τους διαδήλω-σαν στην πρώτη γραμμή, κρατώντας ταπλακάτ της ΚΕΕΡΦΑ δείχνοντας ότιαποτελούν οι ίδιοι βασική δύναμη διεκ-δίκησης. Δίπλα τους, εθελοντές και αλ-ληλέγγυοι, που βάδιζαν με αυτοσχέδιαπλακάτ και πανό.

Δύο πούλμαν με πρόσφυγες κατέβη-καν από τη Μαλακάσα, τρία από το Ελ-ληνικό και τέσσερα από το Σχιστό φέρ-νοντας τις δικες τους πολύτιμες αγωνι-στικές παραδόσεις. Η Αραβική Άνοιξη

Ο Γιώργος Πίττας περιγράφει πώς η 18 Μάρτη

έγινε σταθμός για το αντιρατσιστικό κίνημα και ποιές

είναι οι επόμενες μάχες.

18 ΜάρτηΝα οργανώσουμε τη συνέχεια

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 20

Page 22: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 21

ήταν εκεί μέσα απο τα πανό των Σύριωνπου θύμιζαν πως η επανάσταση συνεχί-ζεται, ενώ οι Αφγανοί πρόσφυγες φώ-ναζαν Αζάντι, ελευθερία. Ανάμεσά τουςοι εργαζόμενοι σε ΜΚΟ και camp μεπανό που διεκδικεί: «Ανθρώπινες συν-θήκες για τους πρόσφυγες με δημόσιεςυπηρεσίες και δομές».

Μεγαλύτερη από κάθε άλλη φοράήταν η παρουσία των συνδικάτων. Ορ-γανωμένα με τα πανό τους οι ναυεργά-τες της ΠΕΝΕΝ, οι εργαζόμενοι τουΜΕΤΡΟ με το ΣΕΛΜΑ, οι εργαζόμενοιτης ΠΟΣΠΕΡΤ, το Σωματείο Εργαζομέ-νων στην Ιντρακόμ, η Ανατρεπτική Συ-σπείρωση Ηθοποιών, το ΣΕΚΕΣ ΕΥ-ΔΑΠ, το ΜΕΤΑ, πολλοί σύλλογοι Εκ-παιδευτικών Πρωτοβάθμιας και ΕΛΜΕ,σωματεία νοσοκομείων, δήμων. Αρκετοίφοιτητικοί σύλλογοι και σχολεία, πλή-θος από συλλογικότητες και βέβαιασχεδόν όλες οι οργανώσεις και τα κόμ-ματα της Αριστεράς, με εξαίρεση τοΚΚΕ που αν και δεν συμμετείχε, τις πε-ρισσότερες φορές στήριξε ή τουλάχι-στον δεν κόντραρε τις αποφάσεις και ταψηφίσματα σε σωματεία και συλλόγους.Ήταν αυτή η πολύχρωμη εικόνα, πουμαζί με τα τύμπανα των Quilombo καιτους Radio Sol έκανε τη 18Μ να θυμίζειστους παλαιότερους τη Γένοβα το 2001ή τα αντιπολεμικά συλλαλητήρια του2003. Μια εικόνα δύναμης που έστειλεπολλαπλά μηνύματα.

Καταρχήν στις κυβερνήσεις της ΕΕ,όλες μαζί και κάθε μια ξεχωριστά, ότιτο κίνημα αλληλεγγύης που τους ανά-γκασε να τρέχουν να ανοίγουν τα σύνο-ρα το καλοκαίρι του 2015 είναι εδώ.Αποφασισμένο να γκρεμίσει την Ευρώ-πη-Φρούριο και να διεκδικήσει ανοιχτάσύνορα και ανοιχτές πόλεις για πρό-σφυγες και μετανάστες. Έστειλε μήνυ-μα αντίστασης ότι ο φασισμός δεν θαπεράσει.

Στην Ολλανδία η καμπάνια για τις18Μ συνέπεσε με την προεκλογική κα-μπάνια αντισυγκεντρώσεων ενάντιαστον φασίστα Βίλντερς, που σε διάψευ-ση όλων των προγνωστικών δεν βγήκετελικά νικητής στις 15 Μάρτη. Η καλύ-τερη παρακαταθήκη στον αγώνα ενά-ντια στη ρατσιστική ατζέντα που έθεσανκαι θα θελήσουν να εφαρμόσουν οι κα-τά τα άλλα «μετριοπαθείς» νεοφιλελεύ-θεροι νικητές των εκλογών.

Στην Αυστρία η μαζική και νικηφόρακαμπάνια που επιχείρησε το αντιρατσι-στικό κίνημα σε αστικά κέντρα στιςπροεδρικές εκλογές ενάντια στον φασί-στα Χόφερ τον περασμένο Δεκέμβρη

πήγε χέρι-χέρι με αυτήν για τις 18 Μ. Στη Βρετανία, οι απόπειρες την επαύ-

ριο της 18Μ να παιχτεί το χαρτί του ρα-τσισμού και της ισλαμοφοβίας δεν πέ-ρασαν. Το αντιρατσιστικό κίνημα κατέ-βηκε στο δρόμο, έφραξε το δρόμο στουςφασίστες και κατήγγειλε την ρατσιστικηπολιτική της κυβέρνησης. Οι δύο γυναί-κες που πριν μερικές μέρες στάθηκανθαρραλέα στο δρόμο απέναντι στουςφασίστες του EDL δείχνουν την αυτοπε-ποίθηση που έχει αναπτυχθεί από τακάτω.

Η Τερέζα Μέι αναγκάστηκε μετάαπό όλα αυτά να καλέσει εσπευσμέναεκλογές για τον Ιούνη.

Η 18Μ ανέδειξε πιο καθαρά τις ότι οιμάχες ενάντια στο ρατσισμό, τον φασι-σμό, τη λιτότητα, τον πόλεμο, τον σεξι-σμό πάνε μαζί. Δεν μπορείς να μιλάςγια αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και ναμη μιλάς ενάντια στη συμμετοχή των χω-ρών της ΕΕ στο έγκλημα που γίνεταιστη Συρία ή το Αφγανιστάν. Δεν μπο-ρείς να μιλάς για αντιφασιστική πάληκαι να μην εναντιώνεσαι στην ρατσιστι-κή πολιτική με την οποία οι κυβερνήσειςτης ΕΕ αναζητούν αποδιοπομπαίουςτράγους απέναντι στη διάλυση που φέρ-νει η λιτότητα. Δεν μπορείς να εναντιώ-νεσαι στα πολεμικά σχέδια και στα «κα-θεστώτα έκτακτης ανάγκης» τύπου Γαλ-λίας, χωρίς να συγκρούεσαι με την ισλα-μοφοβία. Δεν μπορείς να παλεύεις γιατα δικαιώματα των γυναικών και να μηνπαλεύεις για το δικαίωμα των γυναικώνμουσουλμάνων να ντύνονται όπως εκεί-νες θέλουν.

Οι συνδέσεις έχουν ξεκινήσει να γί-νονται και στην πράξη. Το έναυσμα ήρ-θε από τις ΗΠΑ και τις κινητοποιήσειςπου ξέσπασαν ενάντια στην εκλογή τουΤραμπ: γυναίκες, μουσουλμάνοι, μετα-νάστες, LGΒΤQI, συνδικάτα, αριστερά,μαύρο κίνημα, νεολαία βρέθηκαν μαζίστο δρόμο, στις πορείες των γυναικών,στα αεροδρόμια ενάντια στις απελάσειςμεταναστών και προσφύγων.

Ήταν ένα στοίχημα αν θα συνέβαινετο ίδιο και στην Ευρώπη. Και η 18Μ τοκέρδισε, έδωσε τη δυνατότητα η ίδια συ-στράτευση να εκφραστεί στην Ευρώπη -και στην Ελλάδα.

Αυτοί που θεωρούσαν ότι η μόνηεναλλακτική στην χρεοκοπία των μέχριτώρα κυρίαρχων κομμάτων διαχείρισης,θα είναι η ακροδεξιά, για ακόμη μιαφορά υποτίμησαν, με σκοπιμότητα ήέστω κι ασυνείδητα, όχι μόνο τη δύναμητων απλών ανθρώπων αλλά και τις δυ-νατότητες μιας άλλης Αριστεράς που

δεν διστάζει να συγκρουστεί ανοιχτά μετις πολιτικές των καπιταλιστών.

Πώς φτάσαμε στις 18 ΜάρτηΗ φετινή 18 Μάρτη πέτυχε να γίνει

ένας σταθμός για το κίνημα ενάντια στορατσισμό και τον φασισμό.

Το πρώτο και πιο βασικό στοιχείοπου έκανε τη διαφορά στις 18Μ σε σχέ-ση με κάθε προηγούμενη αντιρατσιστι-κή κινητοποίηση ήταν η διάσταση πουπήρε μέσα στην οργανωμένη εργατικήτάξη. Πάνω από εκατό σωματεία καισυνδικάτα (ανάμεσά τους και ομοσπον-δίες όπως η ΑΔΕΔΥ στο συνέδριό της,η ΠΟΕ-ΟΤΑ, η ΠΟΕΔΗΝ, η ΟΜΕ ΕΥ-ΔΑΠ, η ΠΟΕ-ΥΠΠΟ, η ΟΕΝΓΕ) υπο-στήριξαν τις 18Μ.

Κάτι τέτοιο είχε να γίνει στους χώ-ρους εργασίας από τη μαζική κινητοποί-ηση για συλλογή πραγμάτων για τουςπρόσφυγες το 2015. Η καμπάνια για τις18Μ πέτυχε να τους ξεσηκώσει ξανάκαι να αναγκάσει τις ηγεσίες να πάρουναποφάσεις όχι μόνο συμμετοχής, αλλάκαι μια σειρά από πρωτοβουλίες δρά-σης σε πολλά επίπεδα.

Οι εκπαιδευτικοί οργάνωσαν μαζί μετους μαθητές αντιρατσιστικές και αντι-φασιστικές εκδηλώσεις σε εκατοντάδεςσχολεία. Ίσως πιο τρανταχτό παράδειγ-μα αυτό της Ξάνθης, όπου οργανώθηκεδιήμερο εκδηλώσεων, με μαζικότατησυμμετοχή γονιών και μαθητών στο Ερ-γατικό Κέντρο.

Αλλά φέτος οι δράσεις δεν περιορί-στηκαν στην εκπαίδευση. Εκδηλώσειςοργανώθηκαν σε δεκάδες εργατικούςχώρους που κινήθηκαν στο ρυθμό της18Μ, από τους εργαζόμενους του ΥΠ-ΠΟ στο εργοτάξιο της Ακρόπολης μέχριτην ΟΜΕ-ΕΥΔΑΠ που πραγματοποίη-σε για πρώτη φορά εκδήλωση ενάντιαστον ρατσισμό και στην ξενοφοβία στοκεντρικό κτίριο του Περισσού, μετά απόπρωτοβουλία του ΣΕΚΕΣ ΕΥΔΑΠ καιτη συμμετοχή της ΚΕΕΡΦΑ.

Η ΠΟΣΠΕΡΤ όχι μόνο μπήκε στη μά-χη της 18Μ αλλά σταμάτησε στην πράξητη σκανδαλώδη προβολή της Χ.Α απότην ΕΡΤ. Αποφάσισε να προχωρήσει«ξεκινώντας από το Σάββατο 25/2/2017το απόγευμα και κάθε φορά, όποια ημέ-ρα και ώρα που θα προγραμματίζεταιπροβολή του έργου της Χρυσής Αυγήςστάσεις εργασίας, τη στιγμή της προβο-λής» -όπως ανέφερε στην ιστορική τηςεπιστολή προς τη Διοίκηση της ΕΡΤ στις24 Φλεβάρη. Είχε προηγηθεί σύσκεψητης ΚΕΕΡΦΑ και του Συντονισμού Ενά-ντια στα Μνημόνια στα γραφεία της

Ο Γιώργος Πίττας περιγράφει πώς η 18 Μάρτη

έγινε σταθμός για το αντιρατσιστικό κίνημα και ποιές

είναι οι επόμενες μάχες.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 21

Page 23: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

22 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

ομοσπονδίας την 1η Φλεβάρη και ακο-λούθως διαμαρτυρία στις 6 Φλεβάρηστο Ραδιομέγαρο.

Τα σωματεία των νοσοκομείων δενείχαν μόνο μια από τις μαζικότερες συμ-μετοχές στις 18Μ, αλλά συμμετείχανστις επισκέψεις στα ίδια τα στρατόπεδαγια να αναδείξουν την κατάσταση τωνπροσφύγων, απο την Αττική μέχρι τηΛέσβο.

Στην εκδήλωση της ΚΕΕΡΦΑ στογκαράζ του Δήμου της Αθήνας στην Ιε-ρά Οδό στην 28/2 συμμετείχαν και ερ-γαζόμενοι που δουλεύουν στο στρατό-πεδο του Ελαιώνα, σε ένα χώρο που λί-γα χρόνια πριν έκαναν την απόπειρα ναπατήσουν πόδι οι φασίστες της ΧρυσήςΑυγής. Η ΠΟΕ-ΟΤΑ δεν περιορίστηκενα καλέσει στις 18Μ αλλά εμπόδισε τησυμμετοχή ναζιστικής παράταξης στιςεκλογές του Δήμου Θεσσαλονίκης. ΣτηΝίκαια τα προσφυγόπουλα συνόδευανμέσα στα σχολεία κρατώντας τα από τοχέρι οι εργαζόμενοι του δήμου.

Στα σχολείαΤο να γίνουν δεκτά τα προσφυγόπου-

λα στα σχολεία ήταν η δεύτερη μεγάλημάχη που δόθηκε και κερδήθηκε πηγαί-νοντας για τις 18 Μάρτη. Ξεκίνησε μετους χειρότερους οιωνούς: Η κυβέρνη-ση αντί να ανοίξει τα σχολεία στα παι-διά των προσφύγων, όπως υποσχόταν τοκαλοκαίρι του 2016, δεν προχώρησε κανσε έγκαιρες και απαραίτητες προσλή-ψεις εκπαιδευτικών. Επέλεξε να ταστείλει το απόγευμα χωριστά από τα άλ-λα παιδιά και καθυστέρησε την ένταξήτους μέχρι και την άνοιξη του 2017!Έδωσε έτσι στους χρυσαυγίτες το χρό-νο και τη δυνατότητα να δημαγωγούνκαι να επιχειρούν να παρασύρουν τουςγονείς ενάντια στα προσφυγόπουλα –στο Ωραιόκαστρο, τα Σεπόλια, το Πέ-ραμα, το Περιστέρι, το Χαϊδάρι, το Κε-ρατσίνι, τη Νίκαια κ.α.

Όμως σχολείο το σχολείο, γειτονιά τηγειτονιά, η μάχη δόθηκε και κερδήθηκε- ακόμη και στα πιο «δύσκολα» σημείαόπου οι χρυσαυγίτες διεκδικούσαν ότιέχουν το πάνω χέρι. Πρωταρχικό ρόλοέπαιξε η κινητοποίηση των σωματείωντης γειτονιάς: των εκπαιδευτικών, πουέβαλαν τα σώματά τους στις πόρτες τωνσχολείων, αλλά και όλων των άλλων. Ηκινητοποίηση των μαθητών, που ήδηαπό το φθινόπωρο στα πανό των κατα-λήψεων, στο Περιστέρι και αλλού,έγραφαν καλωσορίζουμε τα παιδιά τωνπροσφύγων. Και βέβαια των ίδιων τωνγονιών.

Η δημαγωγία και η τρομοκρατία πουαποπειράθηκαν να ασκήσουν μέσαστους Συλλόγους Γονέων, οι χρυσαυγί-τες δεν έμεινε χωρίς απάντηση από τηνΑριστερά όλων των αποχρώσεων. Η κό-ντρα κλιμακώθηκε πολύ γρήγορα, στοΠέραμα, στο Περιστέρι και άλλους δή-μους, μέσα στα ίδια τα δημοτικά συμ-βούλια. Και εκεί, στην πλειοψηφία τωνπεριπτώσεων το ζήτημα της υποδοχήςτων παιδιών γύρισε τούμπα, προσθέτο-ντας και το αίτημα για φιλοξενία τωνγονιών τους, ενώ υπήρξαν και δήμοι ήΣΕΜ που πήραν απόφαση ότι στηρίζουντις 18Μ. Έτσι μέσα στον Απρίλη φτά-σαμε, πχ το δημοτικό συμβούλιο Λειβα-διάς να παίρνει απόφαση ότι καλωσορί-ζει τους πρόσφυγες στην πόλη του.

Πολιτικά και φυσικά τη μάχη στα σχο-λεία την έδωσε ενιαία ΟΛΗ μαζί η Αρι-στερά: Η βάση του ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ, ηΛΑΕ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, οι αναρχικοί,όλες μηδεμίας εξαιρουμένης οι οργανώ-σεις και ο απλός κόσμος της Αριστεράςστάθηκαν πλάι-πλάι και απομόνωσαντους φασίστες. Το ίδιο ακριβώς συμβαί-νει εδώ και δύο χρόνια μέσα κι έξω απότα δικαστήρια στην καθημερινή μάχηπου διεξάγεται για να καταδικαστούν οινεοναζί της Χ.Α στο Εφετείο και τονΚορυδαλλό. Αυτός ο κόσμος έδωσε μα-ζικά το παρών στις 18Μ.

Στα στρατόπεδαΤο τρίτο σημείο που καθόρισε την

επιτυχία της 18Μ ήταν η μάχη των στρα-τοπέδων. Ήδη εδώ και ένα χρόνο, η κυ-βέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είχε κάνει ό,τι δυνατό για να μετατρέψει τους χώ-ρους συγκέντρωσης των προσφύγωναπό χώρους αλληλεγγύης σε κλειστά ήστενά ελεγχόμενα στρατόπεδα κάτωαπό τον έλεγχο των «πιστοποιημένων»ΜΚΟ, του κράτους και του στρατού. Οιαλληλέγγυοι «τρώγαν πόρτα».

Η 18Μ πέτυχε να σπάσει τους απο-κλεισμούς και ανέδειξε τους ίδιους τουςπρόσφυγες σαν ενεργά πολιτικά όνταστην πρώτη γραμμή του κινήματος. Αυτόέγινε κόντρα σε όλες τις μεθοδεύσειςεκφοβισμού και σύγχισης που έγιναναπό την πλευρά των κρατικών μηχανι-σμών.

Όταν στις 6 Φλεβάρη οι πρόσφυγεςστο Ελληνικό επιχείρησαν να κατέβουνσε απεργία πείνας και ο Μουζάλας καιη κυβέρνηση τους αντιμετώπισαν φέρ-νοντας τα ΜΑΤ, η ΚΕΕΡΦΑ ήταν εκείεπισείοντας μάλιστα τη μήνιν τουυπουργού ότι «υποκινεί» την απεργίαπείνας - και κατά τα άλλα όλα καλά στο

Ελληνικό. Η παρέμβαση στα στρατόπεδα δεν

πτοήθηκε από τις συκοφαντίες του Μου-ζάλα. Συνεχίστηκε μέσα από επισκέψειςενημέρωσης των προσφύγων, των εργα-ζομένων στα στρατόπεδα αλλά και τοπι-κών κινήσεων, συλλογικοτήτων, οργα-νώσεων, σωματείων. Αυτές οι κινήσειςκορυφώθηκαν στις 18-19 Φλεβάρη, ότανμε πρωτοβουλία της ΚΕΕΡΦΑ, έγιναντοπικές κινητοποιήσεις σε τέσσεραστρατόπεδα της Αττικής –Ελληνικό,Ελαιώνα, Σχιστό, Μαλακάσα. Αντίστοι-χες επισκέψεις έγιναν στις 12 Μαρτίουστα στρατόπεδα στο Δερβένι και ταΔιαβατά στη Θεσσαλονίκη και σε στρα-τόπεδα κοντά σε άλλες πόλεις.

Στις 18Μ οι πρόσφυγες τελικά κατέ-βηκαν μαζικά με πούλμαν που τους μετε-φεραν στην Αθήνα και με τη στήριξηπολλών αλληλέγγυων ενώ το παρώνέδωσαν και εργαζόμενοι σε camp καιΜΚΟ. Κόντρα σε απαγορεύσεις στην εί-σοδο των στρατοπέδων και περιορι-σμούς στην επικοινωνία με τους πρό-σφυγες. Κόντρα σε υπόγειες προσπάθει-ες εκφοβισμού του τύπου «δεν θα πάρε-τε χαρτιά» μέχρι τις μεθοδεύσεις ναπραγματοποιηθούν «εκδρομές» τη μέρατου συλλαλητηρίου (πχ στο Σχιστό).

Να πάμε όλοι μαζίΚαι βέβαια δεν ήταν μόνο οι πρόσφυ-

γες που έδωσαν τη μάχη της 18Μ. Ήτανοι κοινοτήτες μεταναστών, όπως η Πα-κιστανική Κοινότητα Ελλάδος, που ορ-γάνωσε συγκέντρωση ενάντια στις δο-λοφονικές επιθέσεις φασιστοειδών στις7/2 στο Δημαρχείο Ασπρόπυργου αλλάκαι έξω από την Αgromart στο Περιστέ-ρι στις 10/1, μετά τις καταγγελίες πουέγιναν από μετανάστες εργάτες της επι-χείρησης για τραμπούκικη και ρατσιστι-κή αντιμετώπιση.

Η 18Μ έγινε κέντρο δράσης και γιατα κομμάτια των αλληλέγγυων και τωνπροσφύγων από τo City Plaza και άλλεςκαταλήψεις στέγης που βρέθηκαν αντι-μέτωπες με τις απειλές και τις επιχειρή-σεις εκκένωσης του Τόσκα. Και βέβαιασυνδέθηκε με τις διεθνείς κινητοποιή-σεις των γυναικών ενάντια στον Τραμπ,όταν με απόφαση της σύσκεψης που εί-χε οργανώσει με το ξεκίνημα της χρο-νιάς η ΚΕΕΡΦΑ, έγινε στις 21 Γενάρησυγκέντρωση στο Σύνταγμα και πορείαπρος την αμερικάνικη πρεσβεία.

Αυτά ήταν τα χαρακτηριστικά πουέκαναν ξεχωριστή τη φετινή 18 Μάρτηκαι δεν προέκυψαν απλά με το αυθόρ-μητο. Η 18Μ δεν ήταν ένα κινηματικό

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 22

Page 24: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 23

ξέσπασμα αλλά αποτέλεσμα πολιτικήςπρωτοβουλίας και οργανωμένης συστη-ματικής προσπάθειας που πέτυχε νασυνδεθεί με τις μάχες που δίνονταν σεμια σειρά από ανοιχτά μέτωπα, συγκε-ντρώνοντας έτσι τους χειμάρρους τηςαντίστασης σε ένα ορμητικό ποτάμι.Πατώντας πάνω στην πολιτική εκτίμησηότι υπάρχει σήμερα η δυνατότητα μαζι-κής κινηματικής απάντησης. Ότι το ζή-τημα της αλληλεγγύης στους πρόσφυγεςδεν είναι προνομιακό θέμα κάποιων μι-κρών μειοψηφιών. Όμως οι εκτιμήσειςδεν οργανώνουν συλλαλητήρια ούτε τέ-τοια γεγονότα οργανώνονται στη μιαστιγμή.

H πρόταση για μια διεθνή μέρα δρά-σης στις 18Μ κατατέθηκε επίσημα στησυνδιάσκεψη του βρετανικού Stand Upto Racism, στις 8 Οκτώβρη του 2016στο Λονδίνο. Η απόφαση πάρθηκεσυλλογικά λίγες μέρες αργότερα στηνπέμπτη κατά σειρά Διεθνή Αντιφασι-στική Συνάντηση που κάλεσε η ΚΕΕΡ-ΦΑ στην Αθήνα στις 15-16 Οκτώβρη

στο Ρουφ και συμμετείχαν αντιπροσω-πείες από όλη την Ευρώπη, αλλά καισωματεία, συλλογικότητες και τις τοπι-κές επιτροπές της ΚΕΕΡΦΑ από όλητην Ελλάδα.

Αυτό το διεθνές και τοπικό δίκτυοκινητοποιήθηκε με στόχο τη δημιουρ-γία ενός πλατιού μετώπου που μπόρεσετελικά να συσπειρώσει όλες τις δυνά-μεις του κινήματος και της Αριστεράς.Στη μαζική κεντρική σύσκεψη που κά-λεσε η ΚΕΕΡΦΑ στα γραφεία τηςΕΣΗΕΑ στις 13 Γενάρη, ο συντονιστήςτης ΚΕΕΡΦΑ Πέτρος Κωνσταντίνουείχε τονίσει: «Προτείνουμε να πάμεόλοι μαζί για το συλλαλητήριο της Αθή-νας. Θέλουμε να είναι ένα συλλαλητή-ριο σεισμός που να εκφράσει τον κό-σμο της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες,και να βάλει απέναντι στην κυβέρνησητο δεν πάει άλλο».

Για να επιτευθχεί αυτός ο στόχος,χρειάστηκαν πολλές κεντρικές και κατάτόπους πλατειές συσκέψεις σε μια σειράαπό πόλεις και γειτονιές. Το Φλεβάρηυπήρξε το κoινό κάλεσμα για το συλλα-λητήριο στην Αθήνα που υπέγραψαν μιασειρά από πολλές συλλογικότητες καισωματεία.

Στην τελική ευθεία οι συσκέψεις έδω-σαν τη σειρά τους σε δεκάδες μαζικές

ανοιχτές εκδηλώσεις και εξορμήσεις σεπολλές πόλεις και γειτονιές, μέσα στιςσχολές. Εκατοντάδες χιλιάδες ήταν οιπροκηρύξεις που μοιράστηκαν και οιαφίσες που κολλήθηκαν απλώνοντας τοαντιρατσιστικό μήνυμα σε ακόμη περισ-σότερο κόσμο. Έτσι φτάσαμε στις 18Μάρτη.

Πώς προχωράμε«Κλείστε τα στρατόπεδα»! Αυτό ήταν

το μήνυμα που έστειλαν οι διαδηλωτέςκαι πάνω απ�όλα οι ίδιοι οι πρόσφυγεςστις διαδηλώσεις της 18Μ – και ήτανηχηρό.

Μόλις μια βδομάδα μετά τα συλλαλη-τήρια ο Συνήγορος του Πολίτη Ποττά-κης δήλωσε ότι η κυβέρνηση μπορεί καιπρέπει άμεσα να εξασφαλίσει στέγη γιατους πρόσφυγες μέσα στις πόλεις. Δή-λωσε: ότι «με βάση τον αριθμό των αν-θρώπων που καλείται να διαχειριστεί ηδιοίκηση, περίπου 15.000 στα νησιά καιάλλες 15.000 στην ενδοχώρα, θεωρούμεότι υπήρξε επαρκής χρόνος για να δια-μορφωθούν πιο ανθρώπινες συνθήκεςαλλά και για να προχωρήσει η διοίκησηπρος την κατεύθυνση της σταδιακής κοι-νωνικής ενσωμάτωσης».

Στις 11 Απριλίου τοποθετήθηκε απότη Λάρισα, ο υπουργός Μετανάστευσης

Συγκέντρωση στο στρατόπεδο της Μαλακάσας για τη οργάνωση της Πρωτομαγιάς

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 23

Page 25: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

24 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Μουζάλας δηλώνοντας ότι «ήρθαμε γιανα συζητήσουμε πώς θα πάμε μπροστά.Πώς κλείνουμε τα camp και βάζουμετον κόσμο σε διαμερίσματα» ενώ επε-σήμανε ότι υπάρχει «συγκεκριμένο πρό-γραμμα» που «στοχεύει σε κλείσιμο τωνκέντρων φιλοξενίας προσφύγων και τημετεγκατάσταση των ανθρώπων σε κα-τοικίες στις πόλεις».

Ο υπουργός που πριν λίγες βδομάδεςπροσπαθούσε να μπει μαζί με τα ΜΑΤστο Ελληνικό, που αποπειράθηκε ναπαρουσιάσει το αντιρατσιστικό κίνημασαν «ταραξίες», δεν μπορεί να αντιμε-τωπίσει με τον ίδιο τρόπο ένα «θεσμι-κό» ρόλο όπως αυτός του Συνήγορουτου Πολίτη. Πλην όμως αυτό με τοοποίο βρίσκεται αντιμέτωπος δεν είναιπροφανώς οι «θεσμοί», αλλά η κατα-κραυγή που υψώνεται από τα κάτω σανσυνέπεια της αντιρατσιστικής καμπά-νιας:

Σύμφωνα με έρευνα της Public Issueστην Αθήνα, μετά τις 18Μ, το 66% τωνερωτηθέντων θεωρεί πως η παρουσίατων προσφύγων στη γειτονιά τους δενδημιουργεί κάποιο πρόβλημα. Το 72%συμφωνεί να επιτρέπεται στα παιδιάτων προσφύγων να γράφονται σε δημό-σια σχολεία και το 65% να πηγαίνουνσε δημοτικούς παιδικούς σταθμούς.50% είναι υπέρ της παροχής αδειών ερ-γασίας στους πρόσφυγες. Επίσης, ηπλειονότητα των Αθηναίων (57%) δη-λώνει πως έδειξε αλληλεγγύη στουςπρόσφυγες και παρείχαν κάποιου εί-δους στήριξη προς αυτούς, Ανάμεσάτους και αυτοί που αντιμετωπίζουν οι-κονομικές δυσκολίες (55%) ή οι άνερ-γοι (58%).

Ανοιχτά μέτωπαΟ Μουζάλας μπορεί κάτω από αυτές

τις πιέσεις να υπόσχεται διάφορα, αλ-λά το έχει ξανακάνει και στο παρελ-θόν. Δεν μπορεί να του έχει κανείςαπολύτως καμία εμπιστοσύνη, ούτε σεαυτόν ούτε στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ούτε ακόμη περισσότερο στουςκολλητούς τους στην ΕΕ που όσο στρι-μώχνονται τόσο εντείνουν την ισλαμο-φοβική και ρατσιστική προπαγάνδα.Μπροστά μας, καμιά μάχη δεν έχεικριθεί και όλα στην ουσία τα μέτωπαπαραμένουν ανοιχτά:

Να κλείσουν τώρα όλα τα στρατόπε-δα και οι πρόσφυγες να στεγαστούν σεσπίτια μέσα στην πολη. Και μόνο ότι ουπουργός δηλώνει ότι το πρόγραμμα με-ταστέγασης που απεργάζεται θα λει-τουργεί «στο πλαίσιο της ελεύθερηςαγοράς», παραπέμπει σε ένα ακόμη με-

γάλο φαγοπότι για MKO με κονδύλιαπου κατά τα άλλα κατατίθενται για ναστηρίξουν τους πρόσφυγες. Μέχρι ναγίνει αυτό δυνατό χρειάζεται η εξασφά-λιση των συνθηκών διαβίωσης, διατρο-φής, περίθαλψης, που μέσα στο χειμώναείδαμε να κοστίζει ακόμη και ζωές αν-θρώπων.

Να δοθεί άμεσα άσυλο σε όλους τουςπρόσφυγες. Με τη νέα τροπολογία πουψηφίστηκε στις αρχές του Απρίλη σταπλαίσια του νομοσχεδίου για την ψυχικήυγεία, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και τουπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικήςεπιχειρούν να επιβάλουν ακόμα περισ-σότερο κυβερνητικό έλεγχο στη διαδικα-σία χορήγησης ασύλου με στόχο την επι-τάχυνση των απελάσεων. Ο νόμος πουήδη εφαρμοζόταν από το 2016 είχε ση-μάνει ότι άσυλο έπαιρναν πέντε στουςχίλιους. Τώρα ακόμα και αυτός ο απει-ροελάχιστος αριθμός πρόκειται να κα-τρακυλήσει στο μηδέν. Την ίδια στιγμήυπάρχουν απλήρωτοι εργαζόμενοι στιςυπηρεσίες ασύλου, οι οποίες αποψιλώ-νονται από προσωπικό, ενώ οι ίδιες ήδουλειά των επιτροπών θα υπόκεινταισε ακόμη πιο αιχμηρές κυβερνητικές πα-ρεμβάσεις.

Να απελευθερωθούν όσοι το ελληνι-κό κράτος κρατάει σε στρατόπεδα καιαστυνομικά τμήματα σαν «λαθρομετα-νάστες» και να δοθούν άμεσα χαρτιά σεόλους και όλες που να τους επιτρέπουννα ασκήσουν το δικαίωμά τους στην ερ-γασία.

Να εγγραφούν άμεσα όλα τα προσφυ-γόπουλα στα σχολεία. Η επόμενη σχολι-κή χρονιά που πρόκειται να ξεκινήσειτον Σεπτέμβρη δεν πρέπει να κυλήσειόπως η περσινή με τα προσφυγόπουλανα φτάνουν τελικά να μπαίνουν στασχολεία το Πάσχα. Τα προσφυγόπουλανα ενταχθούν κανονικά στο πρωινό σχο-λικό πρόγραμμα μαζί με ολα τα παιδιάκαι το υπουργείο να αναλάβει όλα ταμέτρα βοηθητικής διδασκαλίας για αυτάκαι τους γονείς τους.

Δικαίωμα και ελεύθερη πρόσβασητων προσφύγων και των μεταναστώνστην Παιδεία και βέβαια στην Υγεία,ανοιχτά νοσοκομεία για όλους. Άμεσηπρόσληψη μόνιμου προσωπικού σεόλους τους τομείς: σχολεία, νοσοκομεία,δήμους, υπηρεσίες ασύλου, κλπ που ναμπορούν να καλύψουν τις ανάγκεςόλων, ντόπιων και προσφύγων. Λεφτάγια τις ανάγκες ντόπιων και προσφύγωνκαι όχι άχρηστες σπατάλες για εξοπλι-σμούς, Frontex και τη φύλαξη της Ευρώ-πης-Φρούριο. Ο αγώνας για τα δικαιώ-ματα των προσφύγων πάει χέρι χέρι με

τον αγώνα ενάντια στη λιτότητα και σταμνημόνια.

Να ακυρωθεί, τέλος, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, να σταματήσουν οι απελάσειςκαι να ανοίξουν τα σύνορα στους πρό-σφυγες και τους μετανάστες, δικαίωμαγια όλους στην ελεύθερη μετακίνηση.

Με καλύτερους όρουςΔύσκολες μάχες, που όμως μετά τις

18Μ μπορούμε να τις δώσουμε με καλύ-τερους όρους, κινητοποιώντας όλο αυτοτο πλειοψηφικό ρεύμα που καταγρά-φουν ακόμη και οι δικες τους δημοσκο-πήσεις.

Γιατί δεν είναι μόνο η «κοινή γνώμη»γενικά που επηρεάστηκε από τις 18Μ.Ο άνεμος της αντίστασης έχει φυσήξειμέσα στους ίδιους τους πρόσφυγες, πουοργανώνονται μέσα στα στρατόπεδα μεεπόμενο βήμα το μαζικό κατέβασμαστις συγκεντρώσεις της Πρωτομαγιάς.Οι βιντεοπροβολές για τις 18Μ και οιεπισκέψεις που πραγματοποιούνται ξα-νά δείχνουν τον ενθουσιασμό και τηναυτοπεποίθηση που έχει αρχίσει να έχειο κόσμος εκεί. Η έκδοση της εφημερί-δας “Through Refugee Eyes” απο πρό-σφυγες της Μαλακάσας και του Ελληνι-κού είναι ένα τρανταχτό παράδειγμααυτής της αυτοπεποίθησης. Η απόπειρατης κυβέρνησης να απαγορέψει την εί-σοδο αντιπροσωπείας της ΚΕΕΡΦΑ στηΜαλακάσα, στις 22 Απρίλη, το μόνο πουδείχνει είναι την απομόνωσή τους.

Γιατί στα σχολεία της Μαλακάσαςκαι του Αυλώνα, οι κάτοικοι εξακολου-θούν να υποδέχονται τα προσφυγόπου-λα στα σχολεία. Γιατί η εργατική τάξηκαι τα συνδικάτα είναι σήμερα ακόμηπιο δυνατά στο πλευρό των προσφύγωνκαι των μεταναστών και στη σύγκρουσημε τους φασίστες.

Γιατί στις γειτονιές, ο δρόμος της κοι-νής δράσης που άνοιξε μέσα από τη18Μ, ανοίγει με νέα δυναμική, όπωςέδειξαν οι κοινές δράσεις και το μαζικόαντιφασιστικό συλλαλητήριο που απαί-τησε να κλείσουν τα γραφεία της Χρυ-σής Αυγής στους Αμπελόκηπους μετάτην δολοφονική επίθεση των νεοναζίστον φοιτητή Αλέξη Λάζαρη.

Τα συλλαλητήρια της 18 Μάρτη ανέ-δειξαν τελικά την αξία της κοινής δρά-σης όλων των κομματιών της αντίστα-σης και όλων των ρευμάτων της πέρααπό τον ΣΥΡΙΖΑ Αριστεράς. Έδειξεότι απέναντι στις προδοσίες του ΣΥΡΙ-ΖΑ και της Ευρώπης-Φρούριο μπορείνα υπάρξει μαζική και νικηφόρα αντί-σταση. Να συνεχίσουμε σε αυτό τοδρόμο. �

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 24

Page 26: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 25

Γνωρίζουμε πολύ καλά το λίβελοπερί «εβραιομπολσεβικισμού»που χρησιμοποίησαν οι ναζίκαι οι φασίστες προκειμένου

να χύσουν το δηλητήριο του αντισημιτι-σμού στις μάζες, που είχαν αρχίσει ναξεσηκώνονται στις αρχές του 20ου αιώ-να, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότιηγετικά στελέχη των μπολσεβίκων αλλάκαι ευρύτερα του εργατικού, σοσιαλι-στικού και κομμουνιστικού κινήματοςήταν όντως Εβραίοι.

Η στροφή των εβραϊκών μαζών και ηστράτευσή τους στο μαρξιστικό και γε-νικότερα σοσιαλιστικό κίνημα στα τέλητου 19ου-αρχές του 20ου αιώνα δεν εί-ναι τυχαία.

Όπως και ο ίδιος ο Λεόν αναφέρει,ο 19ος-20ος αιώνας ήταν αιώνας έντο-νων διεργασιών για το εβραϊκό στοιχείοστην Ευρώπη, το οποίο είχε αρχίσει ναπρολεταριοποιείται. Μπροστά στον αυ-ξανόμενο ευρωπαϊκό εθνικισμό και τηναναζωπύρωση του αντισημιτισμού (πο-γκρόμ στη Ρωσία, υπόθεση Ντρέιφουςστη Γαλλία, ανάπτυξη φυλετικών ρατσι-στικών θεωριών κλπ), ένα μεγάλο τμήματου εβραϊκού λαού, έλκονταν από τα κη-ρύγματα των σοσιαλιστών περί παγκό-σμιας συναδέλφωσης.

Η ρωσική επανάσταση του 1917 απε-λευθέρωσε τον εβραϊκό πληθυσμό απότη λύσσα των πογκρόμ. Πολλά ηγετικάστελέχη της Οκτωβριανής Επανάστασηςήταν Εβραίοι και ο ίδιος ο Λένιν κατα-φέρονταν δριμύτατα κατά του αντισημι-τισμού και των προκαταλήψεων πουήθελαν συλλήβδην τους Εβραίους, «κα-πιταλιστές».

Στη χώρα μας το εβραϊκό στοιχείοτης Θεσσαλονίκης έπαιξε καθοριστικόρόλο στην ίδρυση της Φεντερασιόν καιτου ΣΕΚΕ, με προεξέχουσα μορφή τονΑβραάμ Μπεναρόγια.

Με δυο λόγια ο αντισημιτισμός, οοποίος ταλαιπωρούσε επί χρόνια τουςεβραϊκούς πληθυσμούς και ο οποίοςεπανεμφανίζονταν δριμύτερος την επο-χή που οι φιλελεύθερες επαναστάσειςέδιναν ίσα δικαιώματα στους Εβραίουςπολίτες, οι οποίοι έδειχναν να «αφομοι-ώνονται» στο εθνικό περιβάλλον τοοποίο ζούσαν, έπαιξε καθοριστικό ρόλοστη στροφή των εβραϊκών μαζών προςτις σοσιαλιστικές αναζητήσεις.

Ο Αμπράμ Λεόν είναι ένα χαρακτη-ριστικό παράδειγμα της γενιάς Εβραίωνπου μεγάλωσε μετά τη ρωσική επανά-σταση και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμοστην Ευρώπη. Ανήκε σε εκείνη τη γενιάνεαρών Εβραίων που άρχισαν να ριζο-σπαστικοποιούνται στα ταραγμένα χρό-

νια των δεκαετιών του ’20 και του ’30,τότε που παράλληλα με τη στράτευσητους στο αναπτυσσόμενο εργατικό κίνη-μα, οι Εβραίοι αναζητούσαν παράλληλαλύσεις και απαντήσεις στο «εβραϊκό ζή-τημα», το πρόβλημα του ανερχόμενουαντισημιτισμού.

Ο Λεόν στρατεύτηκε αρχικά στη σιω-νιστική αριστερά και την οργάνωση νε-ολαίας Σομέρ Χατσαΐρ-μία οργάνωσημε μαρξιστικές καταβολές-για να περά-σει στην αριστερή αντιπολίτευση καιστον Τρότσκι.

Η οικογένειά του Λεόν είχε μετοική-σει από την Πολωνία στο Βέλγιο, έχο-ντας περάσει για μικρό χρονικό διάστη-μα και από την Παλαιστίνη, λόγω τουκαλπάζοντος πολωνικού αντισημιτι-σμού.

Ο Λεόν στρατεύτηκε στο εργατικόκαι κομμουνιστικό κίνημα. Συνελήφθημάλιστα από τους ναζί, ενώ αγωνιζότανγια να οργανώσει συνδικαλιστικά τουςανθρακωρύχους και ετοίμαζε-από κοι-νού με Γάλλους κομμουνιστές- ένα πε-ριοδικό στα γερμανικά το οποίο απευ-θυνόταν στους στρατιώτες της γερμανι-

κής Βέρμαχτ.Χάθηκε δυστυχώς όπως εκατομμύρια

άλλοι Εβραίοι στο στρατόπεδο του Άου-σβιτς, σε ηλικία 26 ετών και αφού προη-γουμένως είχε βασανιστεί από την Γκε-στάπο.

Η πρώτη έκδοση στα γαλλικά του βι-βλίου του «To Εβραϊκό ζήτημα» έγινετο 1946, από τον στενό σύντροφό τουκαι ηγετική φυσιογνωμία της ΤέταρτηςΔιεθνούς, Ερνέστ Μαντέλ, ο οποίος καιπρολόγισε την έκδοση με το ψευδώνυμοΕρνέστ Ζερμαίν.

Ακόμη και σήμερα δεν μπορεί κανείςπαρά να εκπλήσσεται από το γεγονός,ότι ο νεαρός Λεόν, παράλληλα με τηστράτευσή του στο κίνημα και την αντί-σταση, έβρισκε χρόνο για να συγγράψειένα βιβλίο με πολλές αναφορές σε ιστο-ρικές πηγές, όταν ακόμη και σήμερα,την εποχή του ιντερνέτ και των πανεπι-στημιακών βιβλιοθηκών, είναι δύσκολοπ.χ. για έναν φοιτητή ιστορίας να ανα-τρέξει σε δεκάδες πηγές, προκειμένουνα εκπονήσει ακόμη και μια πανεπιστη-μιακή εργασία «ρουτίνας».

Η έκδοση του παρόντος βιβλίου στα

Απάντηση στον αντισημιτισμόΟ Μωυσής Λίτσης γράφει για το βιβλίο του Αμπράμ Λεόν

“Το Εβραϊκό ζήτημα” και τη σημασία του σήμερα

Στο στρατόπεδο του Άουσβιτς.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 25

Page 27: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

26 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

ελληνικά 70 και πλέον χρόνια από τηναρχική του έκδοση, έχει πολλαπλές στο-χεύσεις:

Πρώτον να αποτίσει φόρο τιμής σεόλη εκείνη την γενιά των Εβραίων επα-ναστατών που χάθηκαν όπως και οι άλ-λοι ομόθρησκοί τους στα στρατόπεδατου θανάτου.

Το Ολοκαύτωμα πέρα από τη φυσικήεξόντωση με τον πιο ανήκουστο τρόποεκατομμυρίων ανθρώπων, οδήγησε καιστη «λήθη» εκείνη τη γενιά των επανα-στατών: Των Εβραίων εκείνων που μέ-σα από τις τάξεις οργανώσεων όπως η«Ποαλέι Σιών (Εργάτες της Σιών)», ηΜπουντ, τα κομμουνιστικά και σοσιαλι-στικά κόμματα, αγωνίζονταν για ένανκαλύτερο κόσμο απαλλαγμένο από τηνκοινωνική καταπίεση και τον αντισημι-τισμό.

Πολλοί από τους Εβραίους εκείνηςτης γενιάς και των νεότερων που στρα-τεύτηκαν στην αντίσταση κατά του Χίτ-λερ, θα δοκίμαζαν πολύ σύντομα τηναπογοήτευση από τον σταλινικό και σο-βιετικό αντισημιτισμό, ο οποίος επανήλ-θε δριμύτερος μετά τη διακοπή του γιαπροφανείς λόγους στη διάρκεια του Β’Παγκοσμίου Πολέμου.

Δεύτερον η έκδοση στα ελληνικάενός σημαντικού βιβλίου της μαρξιστι-κής ιστοριογραφίας, φιλοδοξεί να ανοί-ξει τη συζήτηση περί αντισημιτισμού στηχώρα μας, ευρύτερα αλλά και ειδικότε-ρα στο χώρο της αριστεράς. Δυστυχώς ηαριστερά κάθε άλλο παρά είναι απαλ-λαγμένη από αντισημιτικές προκαταλή-ψεις και την επιρροή που άσκησε στοπαγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, η επι-κράτηση για χρόνια της σταλινικής νοο-τροπίας.

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο γρά-φων έχει έρθει αντιμέτωπος με τον αρι-στερό αντισημιτισμό, μόνο και μόνοεπειδή έζησε και σπούδασε στο Ισραήλτη δεκαετία του ‘80(υπάρχουν κάποιεςσχετικές αναφορές στο εισαγωγικό μουσημείωμα στο βιβλίο).

Ο Λεόν έγραφε το βιβλίο, ζώντας πα-ράλληλα την αγωνία ως Εβραίος για τιςτύχες του ίδιου του λαού του. Οι ναζί εί-χαν πάρει την εξουσία και είχε αρχίσειη εφαρμογή των φυλετικών μέτρων καιτων αντιεβραϊκών διωγμών.

Έγραφε δηλαδή για τις ρίζες τουαντισημιτισμού, ζώντας ο ίδιος την πιοαπεχθή εκδοχή του, αυτήν η οποία ζη-τούσε (και τελικά κατάφερε) τη φυσικήεξόντωση των Εβραίων της Ευρώπης.

Οι ρίζες του σύγχρονου αντισημιτι-σμού για τον Λεόν ανάγονται στην πε-ρίοδο του Μεσαίωνα και της φεουδαρ-

χικής κοινωνίας και στην ιδιαίτερη οι-κονομική και κοινωνική θέση που είχανοι Εβραίοι εκείνη την περίοδο, ασχο-λούμενοι με το μικρεμπόριο και τον το-κισμό.

Ο Λεόν διαπίστωνε την αδυναμία τουπαρακμάζοντος καπιταλισμού να απορ-ροφήσει τους Εβραίους στις νέες κοινω-νικές συνθήκες που δημιουργούσε.

«Η τραγική μοίρα του εβραϊσμού,γράφει προς το τέλος του βιβλίου του,αντικατοπτρίζει με μοναδική οξύτητατην κατάσταση όλης της ανθρωπότητας.Η παρακμή του καπιταλισμού σημαίνειγια τους Εβραίους επιστροφή στο γκέ-το- παρόλο που η βάση για την ύπαρξητου γκέτο εξαφανίστηκε εδώ και πολύκαιρό, μαζί με τα θεμέλια της φεουδαρ-χικής κοινωνίας».

Κριτική στο σιωνισμόΗ κριτική του Λεόν προς το σιωνιστι-

κό κίνημα γίνεται από τη σκοπιά τουΕβραίου, σε μια περίοδο που ο σιωνι-σμός ισχυροποιούνταν ανάμεσα στουςεβραϊκούς πληθυσμούς, λόγω της έξαρ-σης του αντισημιτισμού. Η πολιτική πρό-ταση των σιωνιστών ως λύση για τηναντιμετώπιση «του Εβραϊκού Ζητήμα-τος», η δημιουργία εθνικής εβραϊκήςεστίας στην Παλαιστίνη, που θεωρού-νταν η κοιτίδα γέννησης του «εβραϊκούέθνους», κέρδιζε έδαφος.

Ο Λεόν αντιπαρατίθεται αρχικά στηνάποψη των αριστερών και μαρξιζόντωνσιωνιστών-στο ιδεολογικό ρεύμα τωνοποίων βαπτίστηκε πολιτικά-οι οποίοιέθεταν ως προτεραιότητα την ανάγκηνα δημιουργηθεί εθνικό εβραϊκό κράτοςστην Παλαιστίνη, το οποίο θα δημιουρ-γούσε παράλληλα μία εθνική εβραϊκήεργατική τάξη, η οποία θα μπορούσεπλέον να πραγματώσει το στόχο οικοδό-μησης μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Πέραν αυτού όμως, ο Λεόν αναρω-τιέται όπως και πολλοί άλλοι Εβραίοιτης εποχής του, όχι κατ’ ανάγκην μαρξι-στές, ποιος ο λόγος να εγκαταλείψουντις πατρίδες στις οποίες ζούσαν, για χά-ρη μιας ιδεατής πατρίδας και της «εθνι-κής συνέχειας».

Ποια σχέση μπορεί να είχε ο σύγχρο-νος Εβραίος της Ευρώπης, με τον υποτι-θέμενο Εβραίο πρόγονό του της αρχαίαςΠαλαιστίνης; Και εν τέλει γιατί τόσαχρόνια οι Εβραίοι δεν επέστρεφαν μαζι-κά στη «Σιών», αφού υποτίθεται τους συ-νέδεε μία αδιάλειπτη συνέχεια με τουςΕβραίους της αρχαίας Παλαιστίνης;

Μη ξεχνάμε άλλωστε ότι ακόμη καιτις περιόδους της μεγάλης εβραϊκής με-τανάστευσης στην Παλαιστίνη, τις δεκα-

ετίες του ’30 και ’40 και αργότερα στοιδρυθέν κράτος του Ισραήλ, δεν ήταντόσο το κίνητρο του σιωνισμού και ηστράτευση σε κάποιο από τα ιδεολογικάτου παρακλάδια που έπαιξε πρωτεύο-ντα ρόλο, αλλά η ανάγκη για άμεση σω-τηρία από τις αντιεβραϊκές διώξεις, τηνώρα μάλιστα που για παράδειγμα, οιΗΠΑ έκλειναν τα σύνορά τους, στουςκατατρεγμένους Εβραίους.

Μετά το Ολοκαύτωμα, το σοκ του«εθνικού» συλλογικού αφανισμού ήταντόσο μεγάλο, που έστρεψε κατά κόροντις εβραϊκές μάζες, ακόμη και Εβραίουςκομμουνιστές, να αναζητήσουν στηνΠαλαιστίνη-Ισραήλ, μια καινούργιασυλλογική αρχή.

Ο Λεόν αντιπροτείνει λοιπόν, γρά-φοντας υπενθυμίζω σε μία περίοδο πουη εβραϊκή μαζική μετανάστευση προςτην Παλαιστίνη μόλις άρχιζε, αντί της«εθνικής αναδίπλωσης και περιχαράκω-σης» που πρότασσε ο σιωνισμός και μά-λιστα η κυρίαρχη τότε «αριστερή» εκδο-χή του, το όραμα της παγκόσμιας επα-νάστασης και του διεθνισμού, με στόχοτην οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοι-νωνίας, η οποία ταυτόχρονα με την απε-λευθέρωση του παγκόσμιου προλετα-ριάτου, θα απάλλασσε τους Εβραίουςοριστικά από τον εφιάλτη του αντισημι-τισμού.

Επιπλέον ο Λεόν διείδε ήδη από τό-τε, ότι ο στόχος της δημιουργίας εθνικήςεβραϊκής εστίας στην Παλαιστίνη, δενθα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς τηστήριξη των ιμπεριαλιστικών μεγάλωνδυνάμεων και χωρίς ταυτόχρονα ναπροκαλέσει την αντίδραση των αραβι-κών μαζών και των δικών τους εθνικώνπροσδοκιών.

Γράφει προφητικά ο Λεόν: «ΣτηνΠαλαιστίνη, ο εβραϊκός εθνικισμός συ-γκρούεται με έναν αυξανόμενα επιθετι-κό αραβικό εθνικισμό. Η ανάπτυξη τηςΠαλαιστίνης μέσα από την εβραϊκή με-τανάστευση τείνει να ενισχύσει τηνένταση του αραβικού αυτού εθνικισμού.Η οικονομική ανάπτυξη της χώρας συμ-βάλλει στην αύξηση του αραβικού πλη-θυσμού, στην κοινωνική του διαφορο-ποίηση, στην ανάπτυξη ενός εθνικού κα-πιταλισμού. Για να αντιμετωπίσουν τηναντίσταση των Αράβων, οι Εβραίοιχρειάζονται τον αγγλικό ιμπεριαλισμό.Όμως η «στήριξη» που δίνει είναι τόσοεπιβλαβής όσο και η αραβική αντίστα-ση. Ο αγγλικός ιμπεριαλισμός βλέπει μεευνοϊκό μάτι μια μικρής έκτασης εβραϊ-κή μετανάστευση που δημιουργεί αντί-βαρο στον αραβικό παράγοντα.

Ωστόσο είναι έντονα εχθρικός στην

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 26

Page 28: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 27

εγκατάσταση ενός μεγάλου εβραϊκούπληθυσμού στην Παλαιστίνη, στη βιομη-χανική του ανάπτυξη και στην ανάπτυξητου προλεταριάτου του. Χρησιμοποιείαπλά τους Εβραίους ως αντίβαρο στηναραβική απειλή, αλλά κάνει τα πάνταγια να δημιουργήσει δυσκολίες στηνεβραϊκή μετανάστευση. Έτσι, στις αυ-ξανόμενες δυσκολίες που προέρχονταιαπό την αραβική αντίσταση, προστίθε-ται το ύπουλο παιχνίδι του βρετανικούιμπεριαλισμού».

Και καταλήγει: «Ο σιωνισμός επιθυ-μεί να επιλύσει το εβραϊκό ζήτημα ανε-ξάρτητα από την παγκόσμια επανάστα-ση. Παραποιώντας τις πραγματικές αι-τίες του εβραϊκού ζητήματος στην εποχήμας, τρέφοντας καθησυχαστικές αυτα-πάτες με παιδαριώδη όνειρα και ανόη-τες ελπίδες, ο σιωνισμός αποδεικνύειότι είναι ένα ιδεολογικό αποκύημα καιόχι ένα επιστημονικό δόγμα».

Διεθνιστική αλληλεγγύηΟι απανταχού ρατσιστές δεν έκρυ-

ψαν ποτέ το βαθύ αντισημιτισμό τους,συνδέοντας μάλιστα κάθε κίνημα αμφι-σβήτησης, με «σιωνιστικές-εβραϊκές συ-νομωσίες». Δείτε την περίπτωση Τραμπ.Από τη μια ο νέος Αμερικανός πρόε-δρος εμφανίζεται ως ο πιο φιλοισραηλι-νός, διορίζοντας ως πρεσβευτή, άνθρω-πο ο οποίος χρηματοδοτεί τον εβραϊκόεποικισμό στα κατεχόμενα παλαιστινια-κά εδάφη.

Και από την άλλη περιστοιχίζεταιαπό ακραιφνείς αντισημίτες, όπως οπρόσφατα παραιτηθείς από το Συμβού-λιο Εθνικής Ασφαλείας Στιβ Μπάνονκαι δέχεται τις ευλογίες της Κου ΚουξΚλαν και των Αμερικανών νεοναζί.

Όσο θα βαθαίνει η καπιταλιστικήκρίση τόσο περισσότερο οι άρχουσεςτάξεις θα ανασύρουν τις παραδοσιακέςπροκαταλήψεις, προκειμένου να συσκο-τίσουν τις πραγματικές αιτίες της κρίσηςκαι να της αποδώσουν σε «σκοτεινάεβραϊκά συμφέροντα», που επιβουλεύο-νται την πατρίδα ή τον κόσμο...

Ο αντισημιτισμός, από ιδεολογία τουπεριθωρίου, θα επιστρατεύεται ως βολι-κή ερμηνεία για τα δεινά που προκαλεί ηποικιλώνυμη κρίση στην πλειονότητα τουκόσμου, αναζητώντας στο φανταστικόπρόσωπο της διαβολικής παρουσίας του«Εβραίου», που κυριαρχεί με το χρήμαστον κόσμο, τον υπεύθυνο για τα δεινά.

Το «εβραϊκό κεφάλαιο» αποκτά ιδιαί-τερες «διαβολικές» ιδιότητες, προκειμέ-νου να ξεχαστεί ο ρόλος του εθνικού κε-φαλαίου, του παγκόσμιου χρηματοπιστω-τικού συστήματος, των κυβερνήσεων και

των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.Οι αιτίες της κρίσης αποδίδονται σε

«σιωνιστικές συνωμοσίες» και την«εβραϊκή κυριαρχία» στον κόσμο τουχρήματος, με τα Πρωτόκολλα των σο-φών της Σιών (δημιούργημα της αστυνο-μίας του Τσάρου, Οχράνα), να εξακο-λουθούν να σαγηνεύουν το αδαές ανα-γνωστικό κοινό. Η «καπιταλιστική πα-γκοσμιοποίηση» εξηγείται ως «παγκό-σμια εβραϊκή συνομωσία», η οποία επι-χειρεί να επιβληθεί είτε μέσω υπερεθνι-κών δομών όπως η ΕΕ, είτε με τη μορφήτων διάφορων «κόκκινων» που απεργά-ζονται την εθνική αλλοτρίωση και υπο-δούλωση.

Όπως γράφει και ο Λεόν στο βιβλίοτου, «με το μύθο του «εβραϊκού καπιτα-λισμού», οι μεγάλες επιχειρήσεις επι-δίωξαν να εκτρέψουν και να ελέγξουντο αντικαπιταλιστικό μίσος των μαζώνγια δικό τους αποκλειστικό όφελος».

Με την εκλογή Τραμπ αυξήθηκαν οιρατσιστικές και αντισημιτικές επιθέσειςμε βανδαλισμούς εβραϊκών νεκροταφεί-ων και συναγωγών και απειλές για το-ποθετήσεις βομβών σε εβραϊκά ιδρύμα-τα και σχολεία.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέ-ντζαμιν Νετανιάχου, λαλίστατος σε άλ-λες περιπτώσεις αυξημένων κρουσμά-των αντισημιτισμού (βλέπε Γαλλία) δενάρθρωσε λέξη, όταν συναντήθηκε μετον Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο.

Στον αντίποδα, μια νέα γενιά Εβραί-ων ριζοσπαστών εισέβαλε στη σύνοδοτου μεγαλύτερου φιλοισραηλινού λόμπιστις ΗΠΑ, στην AIPAC, διαμαρτυρόμε-νοι για τη συνεχιζόμενη ισραηλινή κατο-χή των Παλαιστινίων. Το βασικό σύνθη-μα των διαδηλωτών έγραφε μάλιστα ότι«οι Εβραίοι δεν θα είναι ελεύθεροι όσοδεν είναι και οι Παλαιστίνιοι (JewsWon’t Be Free Until Palestinians Are)».

Εβραϊκές οργανώσεις διαδήλωσαναπό κοινού με μουσουλμάνους, κατάτων νέων αντιμεταναστευτικών νόμωντου Τραμπ, υπενθυμίζοντας το κλείσιμοτων αμερικανικών συνόρων στουςΕβραίους πρόσφυγες τη δεκαετία του‘30. Εβραίοι και μουσουλμάνοι συνερ-γάζονται και βοηθούν στην αναστήλωσηκατεστραμμένων εβραϊκών μνημάτωνκαι μουσουλμανικών τεμενών.

Ακόμη και μέσα στο ίδιο το Ισραήλ,παρά την αυξημένη επιρροή της ακρο-δεξιάς, πληθαίνουν οι κοινές διαδηλώ-σεις Εβραίων και Παλαιστινίων, κατάτης ισραηλινής κατοχής, κατά του ρατσι-σμού, της διαφθοράς, υπέρ των δικαιω-μάτων των Παλαιστινίων πολιτών τουκράτους του Ισραήλ, των μαύρων

Εβραίων που προέρχονται από την Αι-θιοπία, των προσφύγων από την Ερυ-θραία και το Σουδάν, που η ισραηλινήκυβέρνηση κλείνει σε στρατόπεδα καιαπελαύνει.

Με άλλα λόγια, οι Εβραίοι αυτοίακτιβιστές χωρίς να απεμπολούν τηνεβραϊκή τους ταυτότητα, κάνουν πράξη,έστω και ασυναίσθητα, αυτό που οΑμπράμ Λεόν ευαγγελίζονταν 70 καιπλέον χρόνια πριν: τη διεθνιστική αλλη-λεγγύη και την κοινή στράτευση τωνεβραϊκών μαζών με την υπόλοιπη εργα-τική τάξη, στο όραμα μιας δικαιότερηςκαι απαλλαγμένης από ρατσισμό, εθνι-κής, θρησκευτικής και πολιτικής κατα-πίεσης κόσμο.

Κλείνοντας τη συζήτησή μας για τοβιβλίο, με την ευκαιρία των αναφορώνστα 100 χρόνια από την ΟκτωβριανήΕπανάσταση θα ήθελα να θυμίσω μιααπό τις ιστορικές ομιλίες του Λένιν, οοποίος έλεγε:

«Δεν είναι οι Εβραίοι ο εχθρός τουεργαζόμενου λαού. Οι εχθροί των εργα-τών είναι οι καπιταλιστές όλων των χω-ρών. Μεταξύ των Εβραίων υπάρχουνεργάτες και είναι η πλειοψηφία. Είναιτα αδέλφια μας, οι οποίοι, όπως εμείς,καταπιέζονται από το κεφάλαιο, είναιοι σύντροφοί μας στη μάχη για τον σο-σιαλισμό. Μεταξύ των Εβραίων υπάρ-χουν κουλάκοι, εκμεταλλευτές και καπι-ταλιστές, όπως και μεταξύ των Ρώσωνκαι μεταξύ των λαών όλων των εθνικο-τήτων».

Το ίδιο ισχύει, επιτρέψτε μου να πωκαι για τον Ισραηλινό λαό, παρόλο πουστην πλειοψηφία του στηρίζει τις πολιτι-κές καταπίεσης των Παλαιστινίων.

Η πλειονότητα του Ισραηλινού λαούδεν είναι «καπιταλιστές» αλλά απλοίεργαζόμενοι, πολλοί από τους οποίουςζουν σε υποβαθμισμένες πόλεις και γει-τονιές. Όπως για παράδειγμα στην πό-λη Σντερότ στα σύνορα με τη Γάζα, τηΓιάφα στο Τελ Αβίβ, στις λεγόμενες υπόανάπτυξη πόλεις στην έρημο του Νέ-γκεβ ή στη Γαλιλαία στα σύνορα με τοΛίβανο.

Η εκμετάλλευση της συλλογικής ανα-σφάλειας λόγω των αιώνων αντισημιτι-σμού, χρησιμοποιείται από την άρχουσατάξη του Ισραήλ, ως ενοποιητικό στοι-χείο για να συσκοτίζονται οι πραγματι-κές ρίζες του προβλήματος. . �

Η ελληνική έκδοση του βιβλίου έγινε πρόσφατα σε μετάφραση από τον Μωυσή Λίτση

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 27

Page 29: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

28 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Στις Θέσεις του Απρίλη ο Λένινυπογράμμιζε ότι τα σοβιέτ, τασυμβούλια των εργατών καιστρατιωτών αντιπροσώπων,

όχι μόνο έπρεπε να πάρουν την εξου-σία, αλλά και ότι:

«αναπαράγουν εκείνο τον τύπο τουκράτους που επεξεργάστηκε η Κομμού-να του Παρισιού και που ο Μαρξ τονονόμασε ‘πολιτική μορφή που ανακαλύ-φθηκε επιτέλους, και με την οποία μπο-ρεί να συντελεστεί η οικονομική απε-λευθέρωση των εργαζομένων’».

Και συμπέρανε:«Όχι κοινοβουλευτική δημοκρατία -

επιστροφή από τα σοβιέτ των εργατώνβουλευτών σε αυτή θα ήταν βήμα προςτα πίσω- αλλά δημοκρατία των σοβιέττων εργατών, των εργατών γης και τωναγροτών βουλευτών σε όλη τη χώρα,από τα κάτω ως τα πάνω. Κατάργησητης αστυνομίας, του στρατού, της υπαλ-ληλίας. Η αμοιβή όλων των υπαλλήλων,που θα είναι όλοι τους αιρετοί και ανα-κλητοί σε κάθε στιγμή, να μην ξεπερνάτη μέση αμοιβή ενός καλού εργάτη».1

Οι Θέσεις του Απρίλη έβαλαν το κόμ-μα των μπολσεβίκων στο δρόμο που θαοδηγούσε στον Κόκκινο Οκτώβρη καιτην εργατική εξουσία. Για το μεγαλύτε-ρο μέρος των «παλιών μπολσεβίκων»ήταν ένα σοκ και μια ρήξη με τις στρα-τηγικές αντιλήψεις που είχαν διαμορ-φώσει τα προηγούμενα δεκαπέντε χρό-νια. Όμως, οι Θέσεις δεν ήταν κεραυ-νός εν αιθρία, δεν ξεπήδησαν έτοιμεςαπό το μεγαλοφυή νου του Λένιν στιςκαυτές συνθήκες μιας επανάστασης πουεξελισσόταν. Ήταν προϊόν μιας σχετικάμακρόχρονης θεωρητικής εργασίας καιπροβληματισμού.

Ο καρπός αυτής της εργασίας ήτανένα βιβλίο που έγραψε ο Λένιν τον Αύ-γουστο και Σεπτέμβρη του 1917. Ήτανοι πιο κρίσιμοι μήνες γεμάτους σημαντι-κά γεγονότα που σηματοδότησαν τηνηγεμονία των μπολσεβίκων στα σοβιέτ(και γι’ αυτό το λόγο εκδόθηκε τελικάκαθυστερημένα, το 1918). Ο τίτλος τουβιβλίου είναι Κράτος και Επανάσταση.

Σπάνια ένα βιβλίο ταυτίζεται τόσοπολύ με ένα γεγονός τόσο κοσμοϊστορι-κό όσο η Ρώσικη Επανάσταση. Εκατόχρόνια πριν, η εργατική τάξη στην Ρω-σία έφτασε πιο μακριά από το να βάλειμερικούς «δικούς της» υπουργούς να

Ο Λέανδρος Μπόλαρης υποστηρίζει

ότι η ανάλυση του Λένιν για το κράτος είναι

και σήμερα απαραίτητη για την Αριστερά.

Κράτος και Επανάσταση

Το εσωτερικό του εργοστασίουΠουτίλοφ που απασχολούσε28.000 άτομα

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 28

Page 30: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 29

διαχειρίζονται το κράτος. Έγινε η ίδια«κράτος» δηλαδή, δηλαδή έχτισε τη δικήτης δημοκρατική εξουσία των συμβου-λίων και άρχισε να αλλάζει όλες τις κοι-νωνικές σχέσεις με προοπτική την απε-λευθέρωση της κοινωνίας από την εκμε-τάλλευση και κάθε είδους καταπίεση.

Αυτή την προοπτική βάζει κι ο Λένινστο βιβλίο του. Μ’ αυτή την έννοια η συ-ζήτηση για την επικαιρότητα της Ρώσι-κης Επανάστασης σήμερα είναι και συ-ζήτηση για την επικαιρότητα του Κρά-τος και Επανάσταση.

Τί είναι το κράτος;Η κυρίαρχη αντίληψη είναι ότι το

κράτος είναι το σύνολο των λειτουργιώνπου εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουρ-γία της κοινωνίας, από τη δημόσια υγι-εινή μέχρι την εκπαίδευση και την άμυ-να του έθνους. Με άλλα λόγια το κρά-τος είναι «όλων μας», ιδιαίτερα σε μιαδημοκρατία όπου οι πολίτες έχουν το δι-καίωμα να ψηφίζουν και να εκφράζο-νται ελεύθερα. Αν εξυπηρετεί κάποιαιδιαίτερα συμφέροντα, των πλούσιωνκαι των ισχυρών οικονομικά, τότε πρό-κειται για μια παρέκκλιση που μπορείκαι πρέπει να διορθωθεί.

Ο Λένιν ξεκινάει το βιβλίο του ανα-δεικνύοντας την κριτική σε αυτή τηνάποψη που είχαν ασκήσει ο Μαρξ κι οΈνγκελς. Το κράτος δεν είναι ένας ου-δέτερος μηχανισμός που λειτουργείπρος όφελος όλης της κοινωνίας. Απότην στιγμή που η κοινωνία έχει χωριστείσε ανταγωνιστικές τάξεις, το κράτοςυπάρχει για να διαιωνίζει την κυριαρχίατης τάξης που ελέγχει τα μέσα παραγω-γής. Όπως γράφει2, το κράτος είναι:

«όργανο ταξικής κυριαρχίας, όργανοκαταπίεσης μιας τάξης από μίαν άλλη,είναι δημιουργία του ‘κατεστημένου’εκείνου, που νομιμοποιεί και στερεώνειαυτή την καταπίεση, μετριάζοντας τησύγκρουση των τάξεων».

Από όλες τις λειτουργίες που εκπλη-ρώνει ένα κράτος, η βασική, ο λόγοςύπαρξής του, είναι η «νομιμοποίηση»και η «στερέωση» της εξουσίας της οι-κονομικά κυρίαρχης τάξης και η δια-σφάλιση των γενικών συμφερόντων της.

Το κράτος μπορεί να επιτελεί αυτό τορόλο γιατί διαθέτει το «μονοπώλιο τηςβίας», ή όπως το είχε θέσει ο Ένγκελςτον οποίο παραθέτει ο Λένιν, «ιδιαίτε-ροι σχηματισμοί ένοπλων ανθρώπων»(στρατός, αστυνομία, δικαστήρια καιφυλακές) ή όλο αυτό το σύμπλεγμα πουσήμερα συχνά είναι γνωστό ως το «βαθύκράτος». Είναι ιεραρχικά οργανωμένοι

γραφειοκρατικοί μηχανισμοί που απότην ίδια τους τη φύση και λειτουργίαδεν υπόκεινται σε κανένα ουσιαστικόδημοκρατικό έλεγχο και εντολή από τακάτω. Δεν εκλέγουμε τους στρατηγούςόπως δεν εκλέγουμε τους τραπεζίτες καιτους διευθύνοντες συμβούλους των επι-χειρήσεων.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η αστική τάξηεξασφαλίζει την κυριαρχία της με τηνωμή βία σε κάθε βήμα. Σε «ήρεμες» πε-ριόδους η μεγάλη πλειοψηφία των εκμε-ταλλευόμενων αποδέχονται ως κάτι κα-νονικό την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων.Όμως σε περιόδους έντονης κοινωνικήςκρίσης τα πράγματα αλλάζουν: σε πε-ριόδους δηλαδή που οι άρχουσες τάξειςδιχάζονται οι ίδιες, αντιμετωπίζουν τηναπειλή από τα κάτω ή από τα έξω (απόμια άλλη άρχουσα τάξη) το «τελευταίοεπιχείρημα» είναι οι μηχανισμοί κατα-στολής που βγαίνουν στο προσκήνιο γιανα εξασφαλίσουν την «εύρυθμη λει-τουργία» του συστήματος. Η χούντα του1967 -φέτος συμπληρώνονται πενήνταχρόνια- είναι ένα πολύ χαρακτηριστικόελληνικό παράδειγμα.

Κράτος και κεφάλαιοΣτο Κράτος και Επανάσταση ο Λένιν

υποστηρίζει ότι και τα κράτη όπου επι-κρατεί η πιο υποδειγματική κοινοβου-λευτική δημοκρατία («ρεπουμπλικανικήδημοκρατία» στο κείμενο) είναι κι αυτά«όργανα ταξικής κυριαρχίας». Γράφειότι:

«Η παντοδυναμία του ‘πλούτου’ γι’αυτό ακριβώς είναι η πιο σίγουρη στηρεπουμπλικανική δημοκρατία, γιατί δενεξαρτιέται από μερικά ελαττώματα τουπολιτικού μηχανισμού, από ένα κακόπολιτικό περίβλημα του καπιταλισμού.Η ρεπουμπλικανική δημοκρατία είναιτο καλύτερο δυνατό πολιτικό περίβληματου καπιταλισμού και γι’ αυτό το κεφά-λαιο, κατακτώντας… αυτό το καλύτεροπερίβλημα, θεμελιώνει την εξουσία τουμε τόση ασφάλεια, με τόση σιγουριά,πού καμιά αλλαγή ούτε προσώπων, ούτεθεσμών, ούτε κομμάτων μέσα στο αστι-κό δημοκρατικό πολίτευμα δεν κλονίζειαυτή την εξουσία».

«Στην καπιταλιστική κοινωνία, με τηνπροϋπόθεση ότι αναπτύσσεται όσο τοδυνατό πιο ευνοϊκά, έχουμε στο δημο-κρατικό πολίτευμα ένα λίγο-πολύ πλήρηδημοκρατισμό. Ο δημοκρατισμός αυτόςόμως συμπιέζεται πάντοτε από τα στενάπλαίσια της καπιταλιστικής εκμετάλλευ-σης και έτσι μένει πάντα στην ουσία δη-μοκρατισμός για τη μειοψηφία, μόνο για

τίς εύπορες τάξεις, μόνο για τούς πλού-σιους. Η ελευθερία της καπιταλιστικήςκοινωνίας μένει πάντα περίπου ή ίδια,όπως ήταν η ελευθερία στις αρχαίες ελ-ληνικές δημοκρατίες: ελευθερία γιατους δουλοκτήτες».

Σε ένα πιο γνωστό απόσπασμα του βι-βλίου γράφει:

«Να αποφασίζεις μία φορά σε κάμπο-σα χρόνια ποιο μέλος της άρχουσας τά-ξης θα καταπιέζει, θα καταπνίγει το λαόστη Βουλή-να ποια είναι η αληθινή ου-σία του αστικού κοινοβουλευτισμού, όχιμόνο στις κοινοβουλευτικές -συνταγμα-τικές μοναρχίες, αλλά στα πιο δημοκρα-τικά πολιτεύματα».

Επίσης:«το καθαυτό ‘κρατικό’ έργο διεξάγε-

ται στα παρασκήνια και το εκτελούν οιδιευθύνσεις των υπουργείων, τα γρα-φεία και τα επιτελεία. Στα κοινοβούλιααπλώς φλυαρούν με τον ειδικό σκοπόνα ξεγελούν τον ‘απλό λαό’».

Απέναντι σε αυτή την άποψη έχουνδιατυπωθεί μια σειρά αντιρρήσεις καιδιαφορετικές γνώμες από τότε μέχρι σή-μερα. Μια από αυτές είναι ότι ο Λένινυποτιμάει το ρόλο και τη βαρύτητα πουέχουν θεσμοί όπως το κοινοβούλιο καιοι εκλογές, στο κράτος και τη λειτουρ-γία του. Το τι νόμους ψηφίζει για παρά-δειγμα ένα κοινοβούλιο έχει άμεση επί-πτωση στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώ-πων, δεν είναι απλά «φλυαρία». Το ερ-γατικό κίνημα πάντοτε πάλευε και πα-λεύει και σήμερα να ψηφίζονται αντερ-γατικά μέτρα π.χ. τα μνημόνια αλλάαντίθετα, νόμοι και μέτρα που κατοχυ-ρώνουν διεκδικήσεις του κόσμου πουπαλεύει.

Όμως, ο Λένιν δεν λέει ότι οι εκλογέςκαι το κοινοβούλιο είναι μια απάτη. Οίδιος και οι άλλοι επαναστάτες δεναδιαφόρησαν ποτέ για τη μορφή του πο-λιτεύματος, γιατί πάντα είχαν κριτήριοτη δυνατότητα της εργατικής τάξης ναοργανώνεται και να παλεύει όσο πιοελεύθερα γίνεται. Ούτε θεωρεί ότι είναιασήμαντο. Αυτό που τονίζει στο Κράτοςκαι Επανάσταση (και σε άλλα κείμενα)είναι ότι τα κλειδιά της εξουσίας δεν τακρατάνε οι υπουργοί ακόμα και ανέχουν τις καλύτερες προθέσεις αλλά οιγραφειοκρατικοί μηχανισμοί που έχουνμια συμβιωτική σχέση με τους καπιταλι-στές και το καπιταλισμό συνολικά.

Ποια είναι η αιτία που υποχρεώνειτο κράτος να λειτουργεί με αυτό τοντρόπο; Μια εξήγηση που έχει δοθεί εί-ναι αυτή που έχει ονομαστεί «εργαλει-ακή». Στην ουσία της υποστηρίζει ότι

Κράτος και Επανάσταση

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 29

Page 31: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

30 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

το κράτος γίνεται όργανο της άρχου-σας τάξης γιατί το πολιτικό προσωπι-κό, οι «κρατικές ελίτ» που το διαχειρί-ζονται προέρχονται από τους κόλπουςτης αστικής τάξης ή από «μεσαίαστρώματα» που έχουν το εισόδημα, τηνεκπαίδευση και τις κατάλληλες διασυν-δέσεις να παίξουν αυτό το ρόλο. Πράγ-ματι, τα παραδείγματα είναι άπειρααπό αυτή την άποψη. Μια ματιά στακοινοβούλια –το ελληνικό δεν είναιεξαίρεση- αρκεί για να διαπιστώσουμεότι η κοινωνική προέλευση της μεγά-λης πλειοψηφίας των μελών τους είναιακριβώς αυτή. Αν κοιτάξουμε τον πιοισχυρό του πλανήτη, τις ΗΠΑ, θα δού-με στη θέση του προέδρου έναν δισε-κατομμυριούχο, τον Τραμπ, περιτριγυ-ρισμένο από υπουργούς και συμβού-λους που προέρχονται από τράπεζεςκαι πολυεθνικές.

Όμως, αυτό που «δένει» τον καπιτα-λισμό με το κράτος δεν είναι απλά αυτέςοι υπαρκτές σχέσεις. Είναι και το γεγο-νός ότι ο καπιταλισμός είναι ένα παγκό-σμιο, ανταγωνιστικό σύστημα. Το κεφά-λαιο μπορεί να υπάρξει μόνο ως «πολλάκεφάλαια» έγραφε ο Μαρξ, που τα ενώ-νει η εκμετάλλευση της εργατικής τάξηςαλλά τα χωρίζει ο ανταγωνισμός για τοκέρδος. Κι αυτή η πραγματικότητα επι-βάλει μια σχέση «δομικής αλληλεξάρτη-σης»3 ανάμεσα στα κράτη και τα «κεφά-λαια». Οι καπιταλιστές χρειάζονται τοδικό τους κράτος για να εξασφαλίσουνόχι μόνο την «κανονικότητα» της εκμε-τάλλευσης της εργατικής τάξης, αλλά τοπλαίσιο που θα τους εξασφαλίζει τηνεκπροσώπηση των συμφερόντων τους

στα παζάρια, τις συμμαχίες και τουςανταγωνισμούς τους σε διεθνές επίπε-δο. Από την άλλη η κρατική ισχύς, πουσε τελευταία ανάλυση ανάγεται στηνστρατιωτική, έχει ανάγκη μια «δικιά»της οικονομική βάση, απ’ την οποία θααντλεί πόρους και άλλες δυνατότητες.

Το κράτος δεν είναι λοιπόν απλά έναεργαλείο που μπορεί να το χρησιμοποι-ήσει κάποιος/α με καλό ή κακό σκοπό,είτε για να το λειτουργήσει υπέρ τωνκαπιταλιστών είτε για να αλλάξει τηνκοινωνία υπέρ των εργατών. Για νααπελευθερωθεί η εργατική τάξη πρέπεινα συντρίψει την αστική κρατική μηχα-νή επιμένει ο Λένιν.

ΚομμούναΌμως με τι θα την αντικαταστήσει; Η

απάντησή του ήταν: με τη δική της κρα-τική εξουσία, με τη «δικτατορία τουπρολεταριάτου». Η λέξη «δικτατορία»ξενίζει και φέρνει στο μυαλό εικόνεςκαταπίεσης, μονοκομματικών καθεστώ-των. Στην πραγματικότητα, τη φράσητην είχε χρησιμοποιήσει ο Μαρξ για νασηματοδοτήσει την πολιτική εξουσία τηςεργατικής τάξης4 όχι μια εξουσία ξέχω-ρη από την εργατική τάξη που θα κυ-βερνά «στο όνομά της» (και εναντίοντης). Η εργατική τάξη χρειάζεται τηνκρατική εξουσία, εξηγεί ο Λένιν γιαδυο λόγους: για να καταστείλει την αντί-δραση της άρχουσας τάξης που δεν πρό-κειται να παραδοθεί αμαχητί αλλά καιγια να οδηγήσει τη μεγάλη πλειοψηφίατων εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμέ-νων στρωμάτων στην οργάνωση μιας νέ-ας κοινωνίας.

Το πρότυπο για μια τέτοια «δικτατο-ρία» έγινε η Κομμούνα του Παρισιούτου 1871.5 Αυτή τη μαρξιστική παράδο-ση ξεθάβει ο Λένιν στο βιβλίο του γιανα περιγράψει τι σημαίνει εργατικήεξουσία, που διαφέρει από το αστικόκράτος.

Το «όραμα» του Λένιν είναι, καταρ-χήν, βαθιά δημοκρατικό:

«Η διέξοδος από τον κοινοβουλευτι-σμό δεν βρίσκεται φυσικά στην κατάρ-γηση των αντιπροσωπευτικών θεσμώνκαι της αιρετότητας, αλλά στη μετατρο-πή των αντιπροσωπευτικών θεσμών απόλογοκοπία σέ ‘εργαζόμενα’ σώματα».

Δηλαδή συγχώνευε στη λειτουργίατης τα καθήκοντα και της νομοθετικήςκαι της εκτελεστικής εξουσίας. Στααστικά κοινοβούλια οι βουλευτές ψηφί-ζουν νόμους (χωρίς να τους διαβάσουνμερικές φορές) και η υλοποίησή τουςπερνάει σε ένα τεράστιο γραφειοκρατι-κό μηχανισμό. Στη Κομμούνα οι εργά-τες νομοθετούσαν, εφάρμοζαν τις απο-φάσεις τους και επιδοκίμαζαν ή απέρρι-πταν τους αντιπροσώπους τους ανάλογαμε τα αποτελέσματα της δραστηριότητάςτους.

Σε άλλο σημείο γράφει:«Έτσι λοιπόν η Κομμούνα σαν να

αντικατάστησε τη συντριμμένη κρατικήμηχανή ‘απλώς’ με μια πιο ολοκληρωμέ-νη δημοκρατία: κατάργηση του μόνιμουστρατού, πλήρης αιρετότητα και ανα-κλητότητα όλων των δημόσιων λειτουρ-γών. Στην πραγματικότητα όμως αυτό το‘απλώς’ σημαίνει αντικατάσταση σε γι-γάντια κλίμακα ενός είδους θεσμών μεθεσμούς θεμελιακά διαφορετικού εί-δους. 'Εδώ βλέπουμε ακριβώς μια απότις περιπτώσεις ‘μετατροπής της ποσό-τητας σε ποιότητα’: η δημοκρατία,εφαρμοσμένη με τη μέγιστη γενικά νοη-τή πληρότητα και συνέπεια, μετατρέπε-ται από αστική δημοκρατία σε προλετα-ριακή, από κράτος (ιδιαίτερη δύναμηγια την καταπίεση μιας ορισμένης τά-ξης) σε κάτι που δεν είναι πια καθαυτόκράτος».

Υπάρχει μια βαθιά ποιοτική διαφοράανάμεσα στην αστική και την εργατική(«προλεταριακή») δημοκρατία». Η δεύ-τερη δεν είναι μια απλή προέκταση τηςπρώτης. Η αστική τάξη μπορεί να συνε-χίζει να είναι η κυρίαρχη τάξη, ακόμακαι αν οι καπιταλιστές δεν κατέχουν τιςθέσεις-κλειδιά στο κράτος. Στην ιστορίατου καπιταλισμού έχουν υπάρξει πολιτι-κά καθεστώτα όπου οι καπιταλιστές δενελέγχουν άμεσα τον κρατικό μηχανισμό,αλλά αυτός συνεχίζει να λειτουργεί για

Οι αντιπρόσωποι του πρώτου πανρωσικού συνεδρίου τωνσοβιέτ στο παλάτι της Ταυρίδας, τον Ιούλιο του 1917

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 30

Page 32: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 31

τα συμφέροντα της τάξης τους συνολικά. Η εργατική τάξη, αντίθετα, δεν μπο-

ρεί να γίνει η κυρίαρχη τάξη χωρίς ναέχει ταυτόχρονα και την πολιτική καιτην οικονομική δύναμη στα χέρια της.Χωρίς να ελέγχει δηλαδή και την παρα-γωγή και τη διαδικασία λήψης των απο-φάσεων που αφορούν τη ζωή όλης τηςκοινωνίας και χωρίς να έχει τη δύναμηνα επιβάλλει αυτές τις αποφάσεις.

Η απονέκρωση του κράτουςΣτον καπιταλισμό, συνοψίζει ο Λένιν

«έχουμε κράτος με την καθαυτό έννοιάτου, μια ιδιαίτερη μηχανή για την καθυ-πόταξη μιας τάξης από μίαν άλλη καιμάλιστα της πλειοψηφίας από τη μειο-ψηφία». Η εργατική τάξη χρειάζεται τοκράτος (της) στη μεταβατική περίοδοαπό τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό,δηλαδή σε μια κοινωνία χωρίς τάξειςκαι εκμετάλλευση. Αλλά αυτό το κράτοςείναι «μεταβατικό», κράτος «τύπουΚομμούνας», «μισο-κράτος»:

«Ο ιδιαίτερος μηχανισμός, η ιδιαίτε-ρη μηχανή καταπίεσης, το ‘κράτος’ είναιακόμη αναγκαίο, αλλά πρόκειται πιάγια κράτος μεταβατικό, δεν είναι πιακράτος με την καθαυτό έννοιά του, γιατίή καθυπόταξη της μειοψηφίας των εκμε-ταλλευτών από την πλειοψηφία των χθε-σινών μισθωτών δούλων είναι ένα σχετι-κά τόσο εύκολο, απλό και φυσικό έργο,που θα στοιχίσει πολύ λιγότερο αίμααπ’ όσο η κατάπνιξη των εξεγέρσεωντων δούλων, των δουλοπάροικων, τωνμισθωτών εργατών, έργο πού θα στοιχί-σει πολύ φτηνότερα στην ανθρωπότη-τα».

Όμως, αυτό δεν είναι το τέλος τουδρόμου. Η προοπτική της εργατικής τά-ξης είναι να καταργήσει την εκμετάλ-λευση και να δημιουργήσει μια κοινω-νία «ελεύθερα συνεταιρισμένων παρα-γωγών», όπως είχε γράψει ο Μαρξ, δη-λαδή να καταργήσει τον ίδιο της τονεαυτό σαν τάξη. Αυτό σημαίνει και απο-νέκρωση του κράτους της.

«Εμείς βάζουμε για τελικό μας σκοπότην κατάργηση του κράτους, δηλαδή κά-θε οργανωμένης και συστηματικής βίας,κάθε βίας πάνω στους ανθρώπους γενι-κά. Δεν περιμένουμε να έρθει μια τέ-τοια κοινωνική τάξη πραγμάτων, όπουδεν θα τηρείται η αρχή της υποταγής τηςμειοψηφίας στην πλειοψηφία. Αλλά τεί-νοντας προς το σοσιαλισμό, έχουμε πε-ποίθηση ότι θ’ αρχίσει να μετεξελίσσε-ται σέ κομμουνισμό και σέ συνδυασμόμ' αυτό θα εξαφανίζεται κάθε ανάγκηάσκησης βίας πάνω στους ανθρώπουςγενικά, η ανάγκη της υποταγής του ενόςανθρώπου στον άλλο, της μιας μερίδαςτου πληθυσμού πάνω στην άλλη μερίδα,γιατί οι άνθρωποι θα συνηθίσουν να τη-ρούν τούς στοιχειώδεις όρους της κοι-νωνικής ζωής δίχως βία και δίχως υπο-ταγή».

Και θυμίζει τα λόγια του Φ. Ένγκελςαπό το Αντι-Ντίρινγκ:

«Η κοινωνία, που οργανώνει με νέοτρόπο την παραγωγή πάνω στη βάση τηςελεύθερης και ισότιμης ένωσης των πα-ραγωγών, θα βάλει ολόκληρη την κρατι-κή μηχανή εκεί, όπου θα είναι τότε ηπραγματική θέση της: στο μουσείο τωναρχαιοτήτων, δίπλα στο ροδάνι και στομπρούντζινο τσεκούρι».

Το πλαίσιο Το Κράτος και Επανάσταση ήταν το

προϊόν μιας ολόκληρης εργασίας πουδεν έγινε σε ήρεμες συνθήκες. Το καθο-ριστικό πλαίσιο ήταν ο Πρώτος Παγκό-σμιος που είχε ξεσπάσει το 1914. ΣτηνΑριστερά της εποχής υπήρχε έντονα ηάποψη ότι οι εξοπλισμοί και οι κρατικοίανταγωνισμοί που οδήγησαν στον πόλε-μο δεν είχαν σχέση με τον ίδιο τον καπι-ταλισμό. Στις τρεις δεκαετίες που είχανπροηγηθεί από το ξέσπασμα του πολέ-μου είχε εκδηλωθεί αυτό που σήμεραμερικές φορές αποκαλείται «πρώτο κύ-μα της παγκοσμιοποίησης»: μια εντυπω-σιακή επέκταση της παγκόσμιας αγο-ράς, κατακόρυφη άνοδος του διεθνούςεμπορίου, ελεύθερη διακίνηση χρηματι-κού κεφαλαίου και διεθνοποίηση τωντραπεζών. Σε τέτοιες συνθήκες έμοιαζελογική η άποψη που έλεγε ότι τα κράτηπου κάνουν εξοπλισμούς και πολέμουςείναι απομεινάρια μιας παλιότερης επο-χής, οι ανταγωνισμοί τους είναι «δυνα-στικοί».

Ο Λένιν -και ο Μπουχάριν σχεδόντην ίδια εποχή- απάντησαν σε αυτές τιςαπόψεις υποστηρίζοντας ότι ο ιμπερια-λισμός είναι ένα νέο στάδιο του καπιτα-λιστικού ανταγωνισμού, όχι ένα φαινό-μενο ξέχωρο, «έξω» από το σύστημα.Πρόκειται για την «σύμφυση» των κρα-τών με τα εθνικά κεφάλαια, αυτό που οΛένιν και ο Μπουχάριν ονόμαζαν «κρα-τικο-μονοπωλιακό» ή «κρατικό» καπι-ταλισμό.6 Οι αντιπαραθέσεις για τονιμπεριαλισμό έδιναν μια πιεστική επι-καιρότητα στην συζήτηση για το ρόλοτου κράτους και την σχέση του με τον

Ο Αλέξανδρος Κερένσκι αγορεύει στη Δούμα, ενώ η εξουσία ήδη μοιράζεται ανάμεσα σε αυτήν και τα σοβιέτ

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 31

Page 33: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

32 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

καπιταλισμό.Την αφορμή για να καταπιαστεί ο Λέ-

νιν με τη «διδασκαλία του μαρξισμούγια το κράτος και τα καθήκοντα τουπρολεταριάτου στην επανάσταση» (ουπότιτλος του βιβλίου) την έδωσε η συ-ζήτηση που είχε ανοίξει ένα άρθρο τουΝ. Μπουχάριν με τίτλο Προς μια Θεω-ρία του Ιμπεριαλιστικού Κράτους γραμ-μένο τον Ιούλη του 1916.7 Ο Λένιν αρχι-κά διαφωνούσε με τις «μισο-αναρχικές»όπως τις αποκάλεσε, θέσεις του Μπου-χάριν. Ρίχτηκε στη μελέτη του Μαρξ καιτου Ένγκελς -στη βιβλιοθήκη της Ζυρί-χης όπου βρισκόταν εκείνο το διάστη-μα-για να συγκεντρώσει το υλικό γιατην απάντησή του. Και στην πορεία αυ-τών των μελετών και σημειώσεων, πουτις συγκέντρωσε στο περίφημο «μπλετετράδιο»8 τον Γενάρη-Φλεβάρη του1917.

Σ’ αυτές τις σημειώσεις ο Λένιν κατα-γράφει την «ανακάλυψη» του γνήσιουμαρξισμού: είναι γεμάτες αποσπάσματακαι σχόλια από την 18η Μπρυμαίρ τουΛουδοβίκου Βοναπάρτη που έγραψε οΜαρξ το 1852, τον Εμφύλιο Πόλεμοστην Γαλλία που καταπιάνεται με τα δι-δάγματα της Παρισινής Κομμούνας, τοΑντι-Ντίρινγκ και άλλα έργα του Έν-γκελς. Εκεί που μερικούς μήνες πριν οΛένιν εκτιμούσε ως «μισο-αναρχική» τηθέση ότι η εργατική τάξη πρέπει να«τσακίσει» το αστικό κράτος, ανακάλυ-πτε ότι αυτή ακριβώς ήταν η θέση τωνκλασσικών του μαρξισμού. «Ανακάλυ-πτε» την κριτική που ασκούσαν ο Μαρξκαι ο Ένγκελς στους ρεφορμιστές τηςεποχής τους για την «δεισιδαιμονία τουκράτους» που τους κατείχε και την σύ-γκρινε με την ίδια δεισιδαιμονία και τηδουλικότητα των ρεφορμιστών της δι-κιάς του εποχής. Συνόψιζε:

«Το καθήκον της προλεταριακής επα-νάστασης: ‘Zerbrechen’, να τσακίσει αυ-τή τη μηχανή, να την αντικαταστήσει μετην πιο πλήρη αυτοδιοίκηση προς τα κά-τω, κατά τόπους, και με την άμεση εξου-σία του ενόπλου προλεταριάτου, με τηδικτατορία του, προς τα πάνω».

Τέτοιες εκφράσεις, που μεταφέρθη-καν σχεδόν αυτούσιες στο Κράτος καιΕπανάσταση και σε άλλα άρθρα και θέ-σεις το 1917, έκαναν τους πολιτικούςτου αντιπάλους μέσα στην Αριστερά νατον κατηγορούν ότι είχε γίνει «αναρχι-κός».

Όμως, ο Λένιν έκανε κάτι πολύ πε-ρισσότερο από «απλά» να διασώσει καινα αναστήσει την επαναστατική κληρο-νομιά του μαρξισμού. Στις ίδιες σημειώ-

σεις, κάνει ένα γιγάντια βήμα πιο μα-κριά από εκεί που είχε φτάσει πχ οΜπουχάριν, ο Πάνεκοκ και άλλοι επα-ναστάτες στο πρόσφατο παρελθόν. Γιατίσυνδέει τη μαρξιστική θεωρία για τοκράτος με την επαναστατική εμπειρίατης ίδιας της εργατικής τάξης στην Ρω-σία. Κι αυτή η εμπειρία είχε πάρει μορ-φή και όνομα στην επανάσταση του1905. Ήταν το σοβιέτ, το συμβούλιο τωνεργατών αντιπροσώπων στην Πετρού-πολη.9

Για παράδειγμα στο τμήμα των σημει-ώσεων που αφορούν τον Εμφύλιο Πόλε-μο στη Γαλλία του Μαρξ, ο Λένιν ανα-φέρεται στην Κομμούνα και παρατηρείότι υπό μία έννοια η επανάσταση του1905 απέκτησε πιο πλατιά βάση από τηνΚομμούνα:

«έδειξε πιο πλατιά τα ‘Σοβιέτ τωνβουλευτών των εργατών’, ‘των βουλευ-τών των σιδηροδρομικών’, ‘των βουλευ-τών των στρατιωτών και των ναυτών’,‘των βουλευτών των αγροτών’. Σ’ αυτόNota bene [δώστε προσοχή]»

Και σε ένα άλλο σημείο συμπυκνώνειτην σύνδεση ανάμεσα στην Κομμούναως την εναλλακτική απέναντι στο κρά-τος με τα σοβιέτ, ως εξής:

«Μπορούμε, ίσως, σύντομα, εύστοχα,να εκφράσουμε όλο το ζήτημα έτσι:αντικατάσταση της παλιάς («της έτοι-μης») κρατικής μηχανής και των κοινο-βουλίων με τα Σοβιέτ των εργατών βου-λευτών και με τους πληρεξουσίους τους.Αυτή είναι η ουσία!».

Αυτές οι γραμμές γράφτηκαν τον Γε-νάρη-Φλεβάρη του 1917, πριν το ξέσπα-σμα της επανάστασης και πριν την εμ-φάνιση των σοβιέτ σε κλίμακα γιγάντιασε σχέση με την επανάσταση του 1905.Ο Λένιν δεν «ανακάλυψε» τα σοβιέτ με-τά την επανάσταση. Χωρίς το θεωρητι-κό διάλογο και αντιπαράθεση, την ερ-γασία για τη μαρξιστική θεωρία τουκράτους, δεν θα μπορούσε να υπάρξειτο σύνθημα: Όλη η εξουσία στα σοβιέτ.Επίσης, χωρίς το κόμμα που θα μπορού-σε να συζητήσει και να αφομοιώσει τηνιστορική εμπειρία της τάξης και να τηνεπεξεργαστεί θεωρητικά, αυτό το σύν-θημα δεν θα γινόταν πράξη.

Σήμερα;Είναι επίκαιρο σήμερα το Κράτος και

Επανάσταση, ή έχει ξεπεραστεί από τιςεξελίξεις στον καπιταλισμό που έχουναλλάξει και το χαρακτήρα του κράτους;Το ρεύμα του «ευρωκομμουνισμού» στιςδιαφορετικές εκδοχές του έκανε μια τέ-τοια κριτική στις δεκαετίες του ’70 και

του ’80. Το βασικό στην κριτική ήταν ότιτο κράτος που περιέγραφε ο Λένιν σαν«γραφειοκρατικό κρατικό μηχανισμό»έξω από τις «μάζες» δεν υπήρχε πια.Υποτίθεται ότι η επέκταση των πεδίωνπου κάλυπτε η κρατική δραστηριότηταμετέφερε την ίδια την ταξική πάλη στοεσωτερικό του και έδινε στην Αριστεράτη δυνατότητα να διεκδικήσει την «ηγε-μονία» σε μια σειρά μηχανισμούς του,με επιστέγασμα τους μετασχηματισμούςπου θα έφερνε μια αριστερή κυβέρνη-ση.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι τέτοιεςαντιρρήσεις είχαν προβληθεί ήδη απότην εποχή που δημοσιεύτηκε το Κράτοςκαι Επανάσταση, δεν είναι τωρινές. ΟΚαρλ Κάουτσκι, για παράδειγμα έγρα-φε το 1918 σε μια μπροσούρα με τίτλο ΗΔικτατορία του Προλεταριάτου ότι η«κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας» θαπεράσει από διαφορετικούς δρόμους σεμια κοινοβουλευτική δημοκρατία «οιπολιτικές ελευθερίες έχουν κατακτηθείεδώ και δεκαετίες ακόμα και αιώνεςκαι οι κυρίαρχες τάξεις έχουν μάθει νατις σέβονται» και σε «κοινότητες όπουκυριαρχεί ο στρατιωτικός δεσποτισμόςκαι απολαμβάνει απεριόριστη ισχύ πά-νω στο λαό».10

Στην πραγματικότητα, η «κατάκτησητης πολιτικής εξουσίας» από την εργατι-κή τάξη δεν ήρθε πουθενά με τον κοινο-βουλευτικό δρόμο. Όσο για τις δημο-κρατικές ελευθερίες που «έχουν μάθεινα τις σέβονται οι κυρίαρχες τάξεις»αρκεί να θυμηθούμε την αιματοβαμμένηιστορία της Χιλής του Αλιέντε το 1973.

Η επέκταση μηχανισμών όπως η δη-μόσια εκπαίδευση, η δημόσια υγεία, γε-νικά αυτού που έχει ονομασθεί «κράτοςπρόνοιας» δεν έχει κάνει το αστικόκράτος ούτε περισσότερο «κοινωνικό»ούτε περισσότερο δημοκρατικό. Τέτοιες«κοινωνικά ωφέλιμες λειτουργίες» είναιπροϊόν δυο διαδικασιών: από τη μια τηςανάγκης του σύγχρονου καπιταλισμούνα αφιερώνει περισσότερους πόρουςστην αναπαραγωγή της εργατικής δύνα-μης – να διαθέτει μια εργατική τάξη πουνα μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρο-νες απαιτήσεις της καπιταλιστικής εκμε-τάλλευσης.

Είναι επίσης κατακτήσεις των αγώ-νων του εργατικού κινήματος. Αυτοί οιαγώνες δεν εκτυλίχτηκαν στο «στρατη-γικό πεδίο του κράτους», αλλά στο δρό-μο, στα εργοστάσια και στους χώρουςδουλειάς. Αυτές τις κατακτήσεις αγωνί-ζεται να διατηρήσει και να διευρύνεισήμερα μια εργατική τάξη πολύ μεγαλύ-

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 32

Page 34: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 33

τερη και πιο οργανωμένη από την εποχήτου Λένιν· αυτό δείχνουν οι αγώνες πουξεσπάνε σε τομείς όπως η εκπαίδευση,η υγεία.

Μια άλλη κριτική είναι ότι πλέον στηνεποχή της παγκοσμιοποίησης το «εθνικόκράτος» έχει χάσει το κεντρικό ρόλοπου έπαιζε στην εποχή του Λένιν κι αυ-τό που μετράει είναι η παρέμβαση και ηαλλαγή συσχετισμών στο επίπεδο θε-σμών όπως η ΕΕ. Πρόκειται για τη με-ταφορά της στρατηγικής του «δημοκρα-τικού» κοινοβουλευτικού δρόμου γιατην κοινωνική αλλαγή από το εθνικόκράτος στο διεθνές επίπεδο. Αυτή τηνκληρονομιά την κληρονόμησε ο ΣΥΡΙ-ΖΑ από τον παλιό Συνασπισμό και τααποτελέσματα τα βλέπουμε σήμεραστην πλήρη συνθηκολόγηση της κυβέρ-νησης Τσίπρα και με το «δικό μας»αστικό κράτος αλλά και με τους εκβια-σμούς της ΕΕ.

Στην πραγματικότητα η σημασία τωνκρατών δεν έχει εξασθενίσει, αλλά έχειδυναμώσει στη σημερινή εποχή. Το ξέ-σπασμα της οικονομικής κρίσης έδειξεανάγλυφα αυτή την πραγματικότητα:χρειάστηκε η τεράστια κρατική παρέμ-βαση πχ του αμερικάνικου κράτους γιανα μην κατρακυλήσει ο αμερικάνικοςκαπιταλισμός σε μια ύφεση των διαστά-σεων της δεκαετίας του ’30. Επίσης, ορόλος του αστικού κράτους στους οικο-νομικούς, στρατιωτικούς, πολιτικούς

ανταγωνισμούς, συμμαχίες και μισο-συμμαχίες, δυναμώνει αντί να αδυνατί-ζει.

Η αστική τάξη χρειάζεται το κράτοςτης, γιατί θέλει ένα μηχανισμό που θατην υπερασπίζει από την αμφισβήτησητων «από κάτω» και θα την εκπροσωπείστα παζάρια και τους ανταγωνισμούς μετις άλλες άρχουσες τάξεις. Αυτή είναι ηεικόνα του σύγχρονου καπιταλισμούτων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών,των «περιφερειακών δυνάμεων» πουδιαγκωνίζονται για να περισώσουν ή νακερδίσουν επιρροή σε ολόκληρες περιο-χές. Κι ο ελληνικός καπιταλισμός είναιαναπόσπαστο κομμάτι αυτής της μεγά-λης εικόνας: το αστικό κράτος υπογρά-φει μνημόνια και την ίδια στιγμή διεκδι-κεί ρόλο στις ιμπεριαλιστικές επεμβά-σεις στη Μέση Ανατολή στο πλευρό τουΤραμπ.

Ο Λένιν υποστήριζε το 1917 ότι η ερ-γατική τάξη και όλοι οι καταπιεσμένοιδεν πρόκειται να κερδίσουν «ειρήνη,γη, ψωμί» χωρίς να περάσει «όλη ηεξουσία στα σοβιέτ», χωρίς να επιβάλ-λουν το δικό τους έλεγχο στην οικονο-μία και σε όλη την κοινωνία. Δηλαδήχωρίς να ανατρέψουν το αστικό κράτοςκαι να χτίσουν ένα «μισο-κράτος» «προ-ορισμένο να απονεκρωθεί». Αυτή τηνστρατηγική, που τη διαπερνάει η βαθιάπίστη στη δύναμη και τη δημιουργικότη-τα των «από κάτω» που παλεύουν, χρει-

άζεται η Αριστερά σήμερα. �

Σημειώσεις1. Β.Ι Λένιν, Οι Θέσεις του Απρίλη, Σύγχρονη Εποχή

2012, σ.σ. 52 και 12.

2. Όλα τα αποσπάσματα από το Κράτος και Επανάστασηπροέρχονται από τον 33ο Τόμο των Απάντων τουΛένιν, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, σ.σ. 1-120.

3. Όπως την έχει αποκαλέσει ο Κρις Χάρμαν στο βιβλίοτου Καπιταλισμός Ζόμπι Η Παγκόσμια ΚαπιταλιστικήΚρίση και η επικαιρότητα του Μαρξ, ΜαρξιστικόΒιβλιοπωλείο 2011, σελ. 147.

4. Για μια παρουσίαση της ιστορίας του όρου γενικά καιστο έργο των Μαρξ και Ένγκελς συγκεκριμένα βλέπεHal Draper, Marx and the Dictatorship of the Proletariat(Summer 1962),https://www.marxists.org/archive/draper/1962/xx/dictprolet.html

5. Για μια σύντομη παρουσίαση βλέπε Λ. Μπόλαρης «145χρόνια από την Παρισινή Κομμούνα», ΕργατικήΑλληλεγγύη 1215,http://ergatiki.gr/article.php?id=13423

6. Για μια παρουσίαση βλέπε Λ. Μπόλαρης, ΕκατόΧρόνια Ιμπεριαλισμός, Σοσιαλισμός από τα Κάτω 115(Μάρτης-Απρίλης 2016),http://socialismfrombelow.gr/article.php?id=846

7. Nikolai Bukharin, «Toward a Theory of the ImperialistState»,https://www.marxists.org/archive/bukharin/works/1915/state.htm

8. Ο τίτλος εργασίας που έβαλε ο Λένιν είναι «Ο μαρξι-σμός και το κράτος». Περιλαμβάνεται στον 33ο τόμοτων Απάντων του, σ.σ. 126-306.

9. Για μια περιγραφή αυτού του «εμβρύου μιας εργατι-κής κυβέρνησης» βλέπε Τόνι Κλιφ, Τρότσκι 1879-1917:Προς τον Οκτώβρη, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο 2009,κεφάλαιο έβδομο «Η Επανάσταση του 1905».

10.Patrick Goode (ed) Karl Kautsky, Selected PoliticalWritings, McMillan 1983, σ.σ.

Ο Λένιν διατυπώνει τις “Θέσεις του Απρίλη” σε συνέλευση των μπολσεβίκων στην Πετρούπολη στις 14 Απρίλη 1917.

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 33

Page 35: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

34 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Το βιβλίο σου είναι γεμάτο από στιγμιότυπατων βιωμάτων και των αγώνων τουελληνικού στοιχείου μιας πολυεθνοτικήςεργατικής τάξης, από τις αρχές μέχρι ταμέσα του 20ου αιώνα. Μπορείς ναεντοπίσεις κάποια κομβικά σημεία σε αυτήτη διαδρομή;

Στην Κόκκινη Αμερική εστιάζω σετρεις ιστορικές στιγμές, που η καθεμίαφωτίζει διαφορετικές εμπειρίες της πο-λυεθνοτικής εργατικής τάξης. Η πρώτηαναφέρεται στις μεγάλες απεργίες τωνμεταναστών εργατών της δεκαετίας του1910 και τον τρόπο που αυτές διαπλέκο-νταν με την αναμόρφωση της αμερικανι-κής αριστεράς στον απόηχο του παγκό-σμιου 1917. Η δεύτερη σχετίζεται με τηΜεγάλη Ύφεση και την ανάδυση τωνμαχητικών βιομηχανικών συνδικάτων ηδυναμική των οποίων άφησε το ίχνος

της στην αμερικανική πολιτική και οικο-νομική ζωή για δεκαετίες.

Λίγοι μετανάστες και μετανάστριεςόταν έφταναν στις Ηνωμένες Πολιτείεςκουβαλούσαν στις αποσκευές τους ιδέεςκαι πρακτικές του ελληνικού εργατικούκαι του σοσιαλιστικού κινήματος. Άρα ηριζοσπαστικοποίηση εργατικών στρω-μάτων είναι σε μεγάλο βαθμό μια «αμε-ρικανική» ιστορία. Την ίδια στιγμήόμως οι εργάτες και εργάτριες μετανα-στευτικής καταγωγής εξακολουθούσαννα επικοινωνούν στη δική τους ιδιαίτε-ρη γλώσσα –στην προκειμένη περίπτω-ση στα ελληνικά-, να συναντιούνταιεντός και εκτός δουλειάς, να συγκρο-τούν κοινότητες και κοινωνικότητες βα-σισμένες στην κοινή τους καταγωγή. Ηικανότητα των εργατικών συνδικάτωννα προτείνουν την κοινή γλώσσα της ερ-γατικής ενότητας, διατηρώντας όμως τις

Συνέντευξη του Κώστα Καρπόζηλου

στο Λέανδρο Μπόλαρη για το καινούριο βιβλίο του.

Κόκκινη Αμερική

Το βιβλίο του Κωστή Καρ-

πόζηλου «Κόκκινη Αμερι-

κή – Έλληνες μετανά-

στες και τα οράματα ενός Νέου

Κόσμου» κυκλοφόρησε πρόσφα-

τα από τις Πανεπιστημιακές Εκ-

δόσεις Κρήτης. Είναι, καταρχήν,

ένα βιβλίο γεμάτο στιγμιότυπα

από μια άγνωστη ιστορία: εκείνη

των μεταναστών εργατών από

την Ελλάδα που συναντήθηκαν

στις ΗΠΑ με τους αγώνες του

εργατικού κινήματος και της

Αριστεράς και έγραψαν τις δι-

κές τους σελίδες σε αυτούς

τους αγώνες. Εργάτριες και ερ-

γάτες στη «γουναρομαρκέτα»

της Ν. Υόρκης δηλαδή στις μι-

κρές εργολαβικές βιοτεχνίες

του κλάδου της ένδυσης, στα

«ατσαλάδικα» -τις χαλυβουρ-

γίες- των μεσοδυτικών Πολιτει-

ών, ναυτεργάτες, γκαρσόνια και

ξενοδοχοϋπάλληλοι, κατέβηκαν

σε απεργίες, οργανώθηκαν και

οργάνωσαν συνδικάτα όπως το

περίφημο «Λόκαλ 70» στη Ν.

Υόρκη, και πύκνωσαν τις γραμ-

μές της Αριστεράς, κυρίως του

Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά

κα άλλων οργανώσεων. Ο Κ.

Καρπόζηλος παρουσιάζει αυτή

τη διαδρομή από τα πρώτα βή-

ματά της στη δεκαετία του 1910,

στην ακμή της στη δεκαετία

του ’30 μέχρι το τέλος της

στις αρχές της δεκαετίας

του ’50.

Ένοπλοι απεργοίστα ορυχεία του

Κολοράντο

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 34

Page 36: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 35

ιδιαίτερες γλώσσες (όπως στην περί-πτωση των μεταναστευτικών εφημερί-δων) της κάθε κοινότητας. Έτσι, η ορ-γάνωση των Ελλήνων εργατών και ερ-γατριών στα «γουναράδικα» στηρίχθηκεστην ιδέα της «ελληνικής οργάνωσης»στο πλαίσιο όμως ενός συνδικάτου πουενοποιούσε τα συμφέροντα όλων τωνεργατών και εργατριών ανεξαρτήτωςκαταγωγής.

Η τρίτη συμπυκνώνει το τέλος τηςιστορίας αυτής: τις μεγάλες μεταβολέςτης μεταπολεμικής οικονομίας και τοαναγεννημένο Αμερικανικό Όνειροπου σήμανε, σε συνδυασμό με τα διεθνήνήματα του αντικομμουνιστικού αγώνα,την παρακμή της μεταναστευτικής καιεργατικής αριστεράς.

Πόσο μεγάλη τομή ήταν η κρίση για τηνελληνοαμερικάνικη αριστερά;

Η κρίση υπήρξε τεράστια τομή γιατην αμερικανική κοινωνία και την αμε-ρικανική αριστερά ταυτόχρονα. Αυτόπου προσπάθησα να διερευνήσω είναι οτρόπος που οι μεγάλες μεταβολές πουξέρουμε διαπλέκονταν με την καθημερι-νότητα μίας μεταναστευτικής κοινότη-τας όπως η ελληνική. Εκεί, η ιστορία τηςδραχμοποίησης –που υπήρξε απόρροιατων πολιτικών του ελληνικού κράτους-συναντάει την ιστορία των τραπεζιτικώνπανικών στις ΗΠΑ που εξανέμισαν κυ-ρίως καταθέσεις λαϊκών και μετανα-στευτικών στρωμάτων. Η ελληνοαμερι-κανική αριστερά μπόρεσε να συνομιλή-σει με τις μεταβολές που συντελούντανστο εσωτερικό των κοινοτήτων, όπωςστο παράδειγμα των συμβουλίων τωνανέργων ή τις επιτροπές για την ενίσχυ-ση των εργατικών συνδικάτων. Πρόκει-ται για μία ιστορία επιτυχίας αν δει γιαπαράδειγμα κανείς την ενίσχυση τηςεπιρροής της ελληνοαμερικανικής αρι-στεράς. Από την άλλη, η επιτυχία αυτήσυμβάδισε με μια σημαντική ιδεολογικήμεταβολή: την εγκατάλειψη του στόχουτης επανάστασης προς όφελος των άμε-σων προτεραιοτήτων του Λαϊκού Μετώ-που.

Το κεφάλαιο για την περίοδο 1935-1940 έχειτο τίτλο «Πόλωση και Συμβιβασμοί». Τισηματοδότησε αυτή η παράλληλη διαδικασίαγια την αμερικάνικη και ελληνοαμερικάνικηΑριστερά;

Η πόλωση αναφέρεται σε δύο αλλη-λοδιαπλεκόμενες ιστορίες. Η πρώτησχετίζεται με την εσωτερική κατάστασηστις Ηνωμένες Πολιτείες και ειδικότερα

τη μεγάλη αντιπαλότητα που πυροδοτείτο αυθόρμητο εργατικό κίνημα του1934-1935 και στη συνέχεια οι μεγάλεςεκστρατείες των βιομηχανικών συνδικά-των για την οριστική εκπόρθηση τουάβατου της βαριάς βιομηχανίας. Εκεί,βλέπει κανείς την πόλωση σε πολιτικόεπίπεδο, αλλά και την πόλωση στο εσω-τερικό κάθε μονάδας. Έτσι για παρά-δειγμα προσπαθώ να δω σε μια συγκε-κριμένη χαλυβουργία πώς οι εργάτες –ανάμεσά τους πολλοί ελληνοαμερικα-νοί- διχάστηκαν γύρω από την ιδέα τηςεργατικής οργάνωσης, ενώ η καθημερι-νότητα της εργασίας ήταν κατάστικτηαπό επεισόδια, ξυλοδαρμούς και απει-λές προς εκείνους που εμφανίζονταν μετο σήμα του βιομηχανικού συνδικάτουστο πέτο. Η δεύτερη ιστορία αφορά τηνπαγκόσμια αντιπαράθεση με την άνοδοτου φασιστικού φαινομένου και τον τρό-πο που αυτή αντιπαράθεση διαπλέκεταιμε εσωτερικές μεταβολές και στρατεύ-σεις στις μεταναστευτικές κοινοτητεςτων Ηνωμένων Πολιτειών. Στο παρά-δειγμα των ελληνοαμερικανών για πα-ράδειγμα τους τρόπους που η άνοδοςτου Ιωάννη Μεταξά στην εξουσία τρο-φοδότησε αποκλίνουσες αντιλήψεις στοεσωτερικό των κοινοτήτων. Πώς μπο-ρούμε να καταλάβουμε το λόγο που τοαμερικανικό εθελοντικό σώμα στονΙσπανικό Εμφύλιο ήταν από τα πολυ-πληθέστερα στις Διεθνείς Ταξιαρχίες;Αν δει κανείς τους βιογραφικούς φακέ-λους των εθελοντών πολλοί προέρχο-νταν από τις μεταναστευτικές κοινότη-τες και ένιωθαν ότι φτάνοντας στηνΙσπανία πολεμούσαν τον φασισμό τόσοστις Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και στιςχώρες καταγωγής των ιδίων ή των γονέ-ων τους.

Την ίδια στιγμή το κομμουνιστικό κί-νημα αποφάσιζε να απομακρυνθεί απότις επαναστατικές πολιτικές της δεκαε-τίας του 1920 προς όφελος μιας μετριο-παθούς πολιτικής που μπορούμε να τηδούμε ως μια αμερικανική εκδοχή τουΛαϊκού Μετώπου. Αναμφίβολα αυτή ηεπιλογή ήταν συμβιβαστική. Δεν πρό-κειται όμως για μια επιλογή μίας σκο-τεινής ηγεσίας που αποπροσανατολίζειτις –το λέω σχηματικά- αγνές, επανα-στατικές διαθέσεις των ριζοσπαστικο-ποιημένων εργατών. Πρόκειται για μιαπιο σύνθετη πορεία, η οποία βασίζεταισε μεγάλο βαθμό σε μια πραγματικότη-τα: ο πολιτικός αναπροσανατολισμόςπρος τις θέσεις του Λαϊκού Μετώπουφάνταζε να εγγυάται την μαζικοποίησητης αριστεράς, την ισχυροποίηση του

εργατικού κινήματος και την αναστολήτου φασιστικού κινδύνου. Προφανώςσήμερα ξέρουμε ότι αυτή η προσδοκίαδιαψεύστηκε. Η δουλειά όμως του ιστο-ρικού δεν είναι να δικάζει πολιτικέςστρατηγικές, αλλά να αναδεικνύει τουςτρόπους που αυτές εμφανίζονται ως λο-γικές τη στιγμή που κυριαρχούν.

Τελικά, γιατί προκαλεί τόσο ιδιαίτερηαίσθηση σήμερα η αναφορά, από τον τίτλοκιόλας, στην «Κόκκινη Αμερική»; Μήπωςεκτός από την κυρίαρχη εικόνα για τηνπαλιά ελληνική μετανάστευση στην Αμερικήη Αριστερά έχει να ξεπεράσει καιστερεότυπα για την αμερικάνικη εργατικήτάξη του παρελθόντος και του παρόντος;

Σίγουρα. Έχουμε να αναμετρηθούμεμε συσσωρευμένα στερεότυπα που εκκι-νούν από τα γνωστά περί της «Αμερικήςπου δεν έχει ιστορία» και φτάνουν σταπιο διαδεδομένα στην αριστερά για τα«αμερικανάκια» και την παντοδυναμίατου «αμερικανικού κεφαλαίου». Ίσωςόμως το πιο προβληματικό είναι η επιμο-νή μας να προσπαθούμε να φορέσουμεστην αμερικανική πραγματικότητα τιςδικές μας εμπειρίες και παραστάσεις.Έτσι συχνά ακούω απόψεις που συμπυ-κνώνονται στη γνωστή δοξασία «ανυπήρχε ένα επαναστατικό κόμμα στηνΑμερική, όλα θα ήταν αλλιώς». Απλά θαπρέπει πρώτα να συζητήσουμε και νακαταλάβουμε τι σημαίνει κόμμα σε μιααχανή και πολυπληθή χώρα, ποια ηεθνοτική σύνθεση της εργατικής τάξης,και εν τέλει το πώς το πολυκεντρικό πο-λιτικό σύστημα τροφοδοτεί τοπικές πρω-τοβουλίες, κινήσεις και κινήματα πουδεν ομοιάζουν με το φανταστικό «κόμ-μα» που έχουμε στο μυαλό μας. Η ελλη-νική αριστερά νομίζω θα έπρεπε ναπροβληματιστεί για τη δική της ιστορικήαδυναμία να συνομιλήσει με τις πολυ-πληθείς εργατικές-μεταναστευτικές κοι-νότητες στη χώρα, την αδιαφορία της γιατη μεταμόρφωση της εργατικής τάξης τηδεκαετία του 1990 και την αντοχή ρατσι-στικών αντιλήψεων για τους μετανάστες«που δεν μπορούν να καταλάβουν». Οιαπόψεις αυτές δεν είναι καινούριες. Μετον ίδιο τρόπο ορισμένοι αγγλοσάξονεςσοσιαλιστές έβλεπαν εκείνους που έφτα-ναν στις ΗΠΑ από τις «καθυστερημέ-νες» περιοχές του πλανήτη ως τα θύματαμίας καπιταλιστικής συνωμοσίας, ταοποία δεν ήταν δυνατό να αντιληφθούντις ιδέες της ταξικής πάλης. Ευτυχώς ηιστορική εξέλιξη είναι συνήθως πιο εν-διαφέρουσα και απρόβλεπτη από ταστερεότυπά μας. �

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:55 PM Page 35

Page 37: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

36 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

Η πτώση τωνΟθωμανώνΟ Μεγάλος Πόλεμος στηΜέση Ανατολή 1914-1920

Γιουτζίν Ρόγκαν

Σελ. 504, 30 ευρώ

Eκδ. Αλεξάνδρεια

«Ήρθε η ώρα να αποκαταστήσου-με το οθωμανικό μέτωπο στη θέσητην οποία δικαι ούται στην ιστορίατόσο του Μεγάλου Πολέμου όσο καιτης σύγχρονης Μέσης Ανα τολής. Για-τί, περισσότερο από οποιοδήποτεάλλο γεγονός, η είσοδος της Οθωμα-νικής Αυτοκρατορίας στον πόλεμομετέτρεψε την ευρωπαϊκή σύγκρου-ση σε παγκόσμιο πό λεμο... Επιπλέονοι μάχες στη Μέση Ανατολή ήταν συ-χνά οι πιο διεθνείς μάχες του πολέ-μου, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί,ποικίλες εθνοτικές ομά δες της νότιαςΑσίας, Βορειοαφρικανοί, Σενεγαλέζοικαι Σουδανοί πολέμησαν μαζί με Γάλ-λους, Άγγλους, Ουαλούς, Σκωτσέ-ζους και Ιρλανδούς στρατιώτες ενα-ντίον Τούρκων, Αράβων, Κούρδων,Αρμενίων και Κιρκάσιων στρατιωτώντου οθωμανικού στρατού και τωνΓερμανών και Αυστριακών συμμάχωντους. Το οθωμανικό μέτωπο ήτανπραγματι κός Πύργος της Βαβέλ,πρωτοφανής σύγκρουση ανάμεσα σεδιεθνή στρατεύματα».

Παρέθεσα αυτό το εκτενές από-σπασμα από την εισαγωγή του Γιου-τζίν Ρόγκαν στην «Πτώση των Οθω-μανών», που κυκλοφόρησε το Σε-πτέμβρη 2016, γιατί πραγματικά δί-νει το στίγμα του βιβλίου του. Μεεξαίρεση το καταπληκτικό βιβλίο τουD. Fromkin «A peace to end all peace»(1989), που δυστυχώς δεν υπάρχειστα ελληνικά, οι συνήθεις καταγρα-φές του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμουαφορούν κυρίως στα ευρωπαϊκά μέ-τωπα. Κι όμως, τα πολεμικά μέτωπαστην περιοχή της πρώην Οθωμανι-κής Αυτοκρατορίας εκείνη την περίο-δο είναι εξίσου σημαντικά για δυο λό-

γους: από τη μια, όντως, είναι κυ-ρίως αυτά που μετέτρεψαν τον ευ-ρωπαϊκό πόλεμο σε παγκόσμιο, καιαπό την άλλη, διαμόρφωσαν το χάρ-τη της σύγχρονης Μέσης Ανατολήςκαι βρίσκονται στη ρίζα των ιμπερια-λιστικών επεμβάσεων που ταλανί-ζουν τους λαούς της για έναν αιώνα.Η διεθνοποίηση του σημερινού πόλε-μου στη Συρία με τις δεκάδες εμπλε-κόμενες στρατιωτικές κρατικές καιμη δυνάμεις, οι πρόσφατοι βομβαρδι-σμοί του Τραμπ, οι ελληνοτουρκικοίανταγωνισμοί στην Ανατολική Μεσό-γειο, προσδίδουν στο βιβλίο ακόμαμεγαλύτερη επικαιρότητα.

Ο Ρόγκαν ξεκινά με την παρατήρη-ση ότι επανάσταση των Νεότουρκωντο 1908 –με ηγετική τριανδρία τουςΕνβέρ, Τζεμάλ και Ταλάτ– αν καιπροκάλεσε έναν πολιτικό μετασχη-ματισμό της παρακμάζουσας Οθω-μανικής Αυτοκρατορίας, δεν έλυσε ταοικονομικά προβλήματα με αποτέλε-σμα «τους πρώτους έξι μήνες μετάτην επανάσταση εργάτες ακτιβιστέςοργάνωσαν πάνω από εκατό απερ-γίες στις οποίες η κυβέρνηση αντέ-δρασε με μέτρα καταστολής των ερ-γατών». Το 1911 βρέθηκαν αντιμέτω-ποι με μια νέα κρίση στη Μεσόγειο.Είχαν χάσει ήδη τις επαρχίες της Αλ-γερίας και της Τυνησίας από τουςΓάλλους και της Αιγύπτου από τουςΒρετανούς, όταν η Ιταλία εισέβαλεστη Τριπολίτιδα (Λιβύη). Όμως, πα-ρά τη σημαντική τους υπεροπλία οιΙταλοί βρέθηκαν στα πρόθυρα τηςήττας από ενωμένη αντίσταση τωναράβων και του μικρού Οθωμανικούστρατού υπό τον Ενβέρ. Σύμφωνα μετον Ρόγκαν, ανίκανοι να νικήσουν στηΛιβύη οι Ιταλοί προκάλεσαν ένα νέομέτωπο στα Βαλκάνια ενθαρρύνο-ντας το Μαυροβούνιο να κηρύξει τονπόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατο-ρία και γνωρίζοντας ότι μετά απ’ αυ-τό, το ίδιο θα έκαναν και η Ελλάδα, ηΣερβία και η Βουλγαρία, που όλεςδιεκδικούσαν Οθωμανικά εδάφη. Ηήττα των Οθωμανών στη Λιβύη καιτα Βαλκάνια βύθισε την Αυτοκρατο-ρία σε ακόμα μεγαλύτερη οικονομική

και πολιτική κρίση.Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκόσμι-

ου Πόλεμου, η Οθωμανική ηγεσία, ανκαι αρχικά διασπασμένη, τελικά απο-φασίζει το Νοέμβρη του 1914 ναμπει στον πόλεμο με τη μεριά τωνΚεντρικών Δυνάμεων (Γερμανών καιΑυστριακών). Βασικός παράγονταςσε αυτήν την επιλογή ήταν η περικύ-κλωσή της από τις δυνάμεις τηςΑντάντ (Αγγλογάλλοι) που καραδο-κούσαν για το διαμελισμό της Αυτο-κρατορίας και την αρπαγή τωνπλούσιων σε πετρέλαιο εδαφών τηςΜέσης Ανατολής, αλλά και οι ρωσι-κές πιέσεις στα βορειοανατολικά τηςσύνορα στον Καύκασο. «Οι δυνάμειςτης Αντάντ πίστευαν πως η Τουρκίαήταν ο αδύναμος κρίκος στη συμμα-χία των Κεντρικών Δυνάμεων… καιότι θα υπέκυπτε γρήγορα υπό τιςσυνδυασμένες επιθέσεις Βρετανίας,Γαλλίας και Ρωσίας». Και πραγματικάυπέστησαν καταστροφικές ήττεςστον Καύκασο το 1915 από τους Ρώ-σους και στη Μεσοποταμία (Ιράκ) το1915 από τους Βρετανούς. Στην τε-λευταία περίπτωση «ο στρατηγόςΜάρεϋ προμηθεύτηκε μερικά από τατρομερότερα όπλα του βρετανικούοπλοστασίου. Συγκέντρωσε 4.000οβίδες δηλητηριωδών αερίων για τον

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:56 PM Page 36

Page 38: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

αρχικό βομβαρδισμό των οθωμανι-κών θέσεων... Πριν από την επίθεσηδόθηκαν στους Βρετα νούς στρατιώ-τες αντιασφυξιογόνες μάσκες. Φυσι-κά, οι Οθωμανοί στρατιώτες δεν εί-χαν αντιασφυξιογόνες μάσκες».

Ενθαρρυμένοι από τις επιτυχίεςτους οι Σύμμαχοι αποφασίζουν ναχτυπήσουν κοντά στην πρωτεύουσατης Αυτοκρατορίας και οργανώνουντην εκστρατεία στη χερσόνησο τηςΚαλλίπολης, στα Δαρδανέλια. Κινητο-ποιούνται για την απόβαση συνολικά500.000 Βρετανοί, Αυστραλοί και Νε-οζηλανδοί στρατιώτες απέναντι σελιγότερους από 300.000 Τούρκους.Βάση για τις επιχειρήσεις της Αντάντείναι το λιμάνι του Μούδρου στη Λή-μνο που το «δανείζονται» από τηνελληνική κυβέρνηση που ακόμα δενσυμμετέχει στον πόλεμο. Η περιοχήμετατρέπεται σε ένα ατέλειωτο σφα-γείο. Κάθε μάχη στοιχίζει χιλιάδες νε-κρούς και από τις δυο πλευρές χωρίςκανείς τους να προωθείται ούτε έναβήμα. Απίστευτες θηριωδίες και απότις δυο πλευρές, αλλά ταυτόχρονακαι πράξεις συμπόνιας μεταξύ τωναντιμαχόμενων, που ο Rogan δεν πα-ραλείπει να περιγράψει και να τονί-σει. Τελικά, η όλη επιχείρηση εξελί-χθηκε σε μια πανωλεθρία για τουςΣυμμάχους της Αντάντ. Τα δυο κεφά-λαια για την εκστρατεία στην Καλλί-πολη είναι, κατά τη γνώμη μου, απότα πιο δυνατά του βιβλίου.

Ο Ρόγκαν πολύ αναλυτικά αναφέ-ρεται σε όλες τις πολεμικές συγκρού-σεις στη Μέση Ανατολή, από το Σινάκαι την Παλαιστίνη, μέχρι το Άντενκαι τη Βασόρα. Ο εξαιρετικά λεπτο-μερειακός τόνο που περιγράφει τιςμάχες πολλές φορές κουράζει –καιαυτό γενικά ίσως είναι το αδύναμοσημείο του βιβλίου. Αλλά ταυτόχρο-να, δίνει και την εικόνα του τι σήμαι-νε το «μοίρασμα» της ΟθωμανικήςΜέσης Ανατολής ανάμεσα σε Βρετα-νία και Γαλλία, ήδη κατά τη διάρκειατου πολέμου. Ατέλειωτες διπλωματι-κές μανούβρες, ψεύτικες και υποκρι-τικές υποσχέσεις για «ανεξαρτησία»στους ηγέτες των αραβικών λαώνπου ήθελαν να προσεταιριστούν, τηνώρα που οι Αγγλογάλλοι υπέγραφανμεταξύ τους τη διαβόητη μυστικήσυμφωνία Σάικς-Πικό με την οποίαχώρισαν με ευθείες γραμμές την πε-ριοχή σε σφαίρες επιρροής και προ-τεκτοράτα (τη συμφωνία, που απο-κάλυψαν οι μπολσεβίκοι όταν νίκησεστη Ρωσία η εργατική επανάστασητον Οκτώβρη του 1917 και έβγαλε τηχώρα από το σφαγείο του ιμπεριαλι-

στικού πολέμου).Ένα άλλο στοιχείο που ο συγγρα-

φέας επισημαίνει είναι ο κυνικός τρό-πος με τον οποίο οι Μεγάλες Δυνά-μεις (κύρια η Βρετανία και η Γαλλία)έσυραν τους λαούς των αποικιώντους να σκοτωθούν στα πεδία τωνμαχών της Ευρώπης, της Καλλίποληςκαι των αραβικών ερήμων. Περίπουενάμιση εκατομμύριο Ινδοί μετακινή-θηκαν σαν στρατιώτες ή βοηθητικόπροσωπικό, 300.000 Αφρικανοί, ακό-μα και Μαορί από τη Νέα Ζηλανδία.Πάρα πολλοί από αυτούς βρήκαν τοθάνατο πολεμώντας για τη δόξα τωνίδιων τους των καταπιεστών αποικιο-κρατών.

«Η πτώση των Οθωμανών», πουτελειώνει με το διαμελισμό των υπο-λειμμάτων της Αυτοκρατορίας με τηΣυνθήκη των Σεβρών και το ξεκίνηματου απελευθερωτικού αγώνα υπό τονΚεμάλ ενάντια στους εισβολείς, είναιένα ενδιαφέρον βιβλίο για όσους θέ-λουν να δουν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλε-μο από την οπτική γωνία εκείνης τηςηττημένης δύναμης που συνήθωςαπουσιάζει από τις περιγραφές καιτις αναλύσεις: της Οθωμανικής Αυτο-κρατορίας. Παράλληλα, όμως, προ-σφέρει κι ένα πανόραμα του πόλε-μου, των ιμπεριαλιστικών ανταγωνι-σμών και επεμβάσεων που στις αρχέςτου προηγούμενου αιώνα χάραξαν μεαίμα τη μοίρα της γειτονιάς μας.

Κώστας Πίττας

Έτσι αγαπάμε εμείς την ΕλλάδαΠλήρη πρακτικά και ιστορικότων δικών Μπελογιάννη.Τα σήματα Βαβούδη.

Πρόλογος-επιμέλεια:Σπύρος Σακελλαρόπουλος

Σελ. 528, 18 ευρώ

Eκδ. Τόπος, 2016.

Τα εγκαίνια της μόνιμης έκθεσης«Νίκος Μπελογιάννης» που λειτουρ-γεί στο σπίτι του εκτελεσμένου αγω-νιστή στην Αμαλιάδα έγιναν αφορμήνα χυθεί πολύ μελάνι για τα ταραγ-μένα χρόνια που ακολούθησαν τη λή-ξη του εμφυλίου πολέμου 1946-1949.Σημαντική συμβολή σ’ αυτή τη συζή-τηση αποτελεί το βιβλίο που επιμε-

λήθηκε και προλογίζει ο Σπύρος Σα-κελλαρόπουλος, βασίστηκε στηνέρευνα του πατέρα του Γρηγόρη, καιδίνει στη δημοσιότητα τα πρακτικάτων δύο δικών του Μπελογιάννη καιτων συντρόφων του.

Το βιβλίο φωτίζει την περίοδο με-τά τον εμφύλιο πόλεμο, η οποία χα-ρακτηρίζεται από την πολιτικήαστάθεια. Η αστική τάξη μπορεί ναείχε κερδίσει μια συντριπτική νίκηστα πεδία των μαχών με τη βοήθειατων ΗΠΑ, δεν είχε καταφέρει όμωςνα ξεριζώσει την επιρροή της Αριστε-ράς στην εργατική τάξη, όπως έδει-ξαν τα εκλογικά αποτελέσματα τηςΔημοκρατικής Παράταξης το 1950και της ΕΔΑ το 1951. Είναι χαρακτη-ριστικό ότι ουσιαστικός νικητής τωνεκλογών του 1950 αναδείχτηκε ηΕΠΕΚ, που μόλις είχε ιδρυθεί από τοστρατηγό Ν. Πλαστήρα και υποσχό-ταν αμνηστία, ειρήνευση και κοινωνι-κή δικαιοσύνη. Ωστόσο, κάθε δειλόβήμα των κυβερνήσεων Πλαστήραπρος αυτήν την κατεύθυνση προκα-λούσε την αντίδραση του κρατικούμηχανισμού, ιδίως του στρατού, αλ-λά και των ΗΠΑ μετά το ξέσπασματου πολέμου στην Κορέα και τηνένταση του Ψυχρού Πολέμου. Τοκράτος απέναντι στην Αριστεράεμπιστευόταν μόνο την τρομοκρατίακαι την καταστολή. Έτσι, παρά τηλήξη του εμφυλίου, τα «έκτακτα μέ-τρα» που επιβλήθηκαν κατά τη διάρ-κειά του σε βάρος των αγωνιστώντης Αριστεράς και περιλάμβαναν με-ταξύ άλλων εκτελέσεις, εξορίες, εκ-καθάριση των δημοσίων υπηρεσιώναπό τα «αντεθνικά στοιχεία», πιστο-ποιητικά κοινωνικών φρονημάτωνκαι στέρηση της ιθαγένειας παρέμει-

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 37

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:56 PM Page 37

Page 39: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

38 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ38 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ38 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ38 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

ναν σε ισχύ, όπως και ο α.ν.509/1947 που έθετε εκτός νόμου τοΚΚΕ.

Από την πλευρά της, η ηγεσία τουΚΚΕ με επικεφαλής τον Ζαχαριάδηπροσπάθησε να διαχειριστεί την ήτ-τα προωθώντας μια πολιτική «φαι-νομενικά αντιφατική», όπως σωστάτην χαρακτηρίζει ο Σ. Σακελλαρό-πουλος. Έτσι, ενώ υποστήριζε ότιστόχος του κόμματος ήταν πλέον ηαμνηστία και η ειρήνευση, ταυτόχρο-να διακήρυσσε ότι ο ανταρτοπόλε-μος συνεχιζόταν. Αυτά τα ζικ-ζακέμοιαζαν με τη ρητορική του Ζαχα-ριάδη το 1946-7, όταν επικαλούνταντις αντάρτικες ομάδες ως πίεση γιανα επιβάλει την «επιστροφή στηνομαλότητα» την ώρα που η κυρίαρχητάξη και τα κόμματά της αρνούντανκάθε συμβιβασμό και οργάνωναναποφασιστικά τις δυνάμεις τους γιατην τελική σύγκρουση. Μετά την ήτ-τα του 1949, οι διακηρύξεις για τοόπλο «παρά πόδα» ήταν ανεδαφικέςκαι χρησίμευαν μόνο στην ηγεσία γιανα αποφύγει την κριτική στις εγκλη-ματικές επιλογές της που οδήγησανστην ήττα το τεράστιο κίνημα τηςΑντίστασης. Από την άλλη πλευρά,όπως επισημαίνει ο Σ. Σακελλαρό-πουλος, «παρότι η ηγεσία του ΚΚΕστην πραγματικότητα δεν εννοούσετα περί “τρίτου γύρου”, η αντίπαληπλευρά είτε από φόβο είτε/και απόυπολογισμό, τα χρησιμοποιούσε γιανα νομιμοποιήσει τα κατασταλτικάμέτρα απέναντι στα μέλη και τιςεπιρροές του ΚΚΕ. Σε αυτό ρόλοέπαιζε και η αποστολή των τηλεγρα-φημάτων για διάφορες στρατιωτικούχαρακτήρα κινήσεις στο εσωτερικότης Ελλάδας» (σελ. 42).

Σ’ αυτό το πλαίσιο διεξάχθηκαν οιδίκες του Μπελογιάννη, ο οποίος είχεεπιστρέψει στην Ελλάδα με αποστο-λή να ανασυγκροτήσει τις οργανώ-σεις του ΚΚΕ και συνελήφθη τυχαία,και των συντρόφων του. Το ΈκτακτοΣτρατοδικείο της πρώτης δίκης έκρι-νε τους κατηγορούμενους με βασικάκριτήρια το εάν αποκήρυσσαν ή όχιτο ΚΚΕ ως κόμμα «προδοτικό καιαντεθνικό» και το εάν βοηθούσαν τοέργο των διωκτικών αρχών προδίδο-ντας άλλους συντρόφους τους. Επει-δή όμως οι θανατικές ποινές πουεπέβαλλε μετατράπηκαν σε ισόβια,το Διαρκές Στρατοδικείο ξαναδίκασετον Μπελογιάννη και άλλους αγωνι-στές, αυτή τη φορά για κατασκοπείαμε βάση νόμο της δικτατορίας Μετα-ξά. Οχτώ από τους κατηγορούμε-νους καταδικάστηκαν σε θάνατο. Το

κύμα συμπαράστασης στους καταδι-κασμένους ήταν μεγάλο, τόσο στηνΕλλάδα όσο και στο εξωτερικό, και ηκυβέρνηση Πλαστήρα βρέθηκε σε δύ-σκολη θέση αφού είχε υποσχεθεί ναμην εκτελεστεί καμία θανατική ποινή.Τα παζάρια της κυβέρνησης με τηναμερικανική πρεσβεία και το στρατόγια την τύχη τους έκαναν Αμερικανόδημοσιογράφο να γράψει ότι στηνΑθήνα «παίζεται ποδόσφαιρο με αν-θρώπινα κεφάλια». Το αποτέλεσμαήταν η εκτέλεση τεσσάρων από τουςκαταδικασμένους σε θάνατο (Μπελο-γιάννης, Μπάτσης, Αργυριάδης, Κα-λούμενος) στις 30 Μάρτη του 1952.Η επιμονή της μετεμφυλιακής εξου-σίας στις εκτελέσεις αποδίδεται συ-νήθως στις «ψυχώσεις του εμφυλίουπολέμου». Ωστόσο, ο ψυχολογικόςπαράγοντας είναι δευτερεύων σεσχέση με την ιστορική αναγκαιότητατην οποία εξυπηρετούσε η μετεμφυ-λιακή τρομοκρατία για την άρχουσατάξη, που στερέωσε την κυριαρχίατης δίνοντας ένα αιματηρό μάθημασ’ όσους την είχαν αμφισβητήσει.Από αυτήν την άποψη, οι δίκες τουΜπελογιάννη και των συντρόφωντου ήταν η κορύφωση μιας εκστρα-τείας καταστολής με πολλές χιλιάδες(ανώνυμα στην πλειοψηφία τους)θύματα, που μόνο τους έγκλημαήταν ότι είχαν τολμήσει να τα βά-λουν με το φασισμό και να αγωνι-στούν για μια κοινωνία χωρίς εκμε-τάλλευση.

Συνολικά, το βιβλίο είναι απαραί-τητο σε όσους ενδιαφέρονται να εμ-βαθύνουν στη μελέτη εκείνης τηςεποχής, αφού το προλογικό σημείω-μα προσφέρει μια πολύ κατατοπιστι-κή εικόνα της περιόδου και τα πρα-κτικά των δικών αναδεικνύουν τοναντικομμουνισμό του μετεμφυλιακούκράτους στην πράξη. Είναι όμωςχρήσιμο και σε όσους παλεύουν γιανα αλλάξουν τον κόσμο σήμερα,αφού συνιστά μια αυστηρή προειδο-ποίηση για τη βαρβαρότητα στηνοποία φτάνει η κυρίαρχη τάξη όταναπειλείται η εξουσία της.

Mπάμπης Κουρουνδής

Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι,επτά πτωχεύσεις,1821-2016Γ. Β. Δερτιλής

Σελ. 168, 14 ευρώ

Πόλις, 2016

Όπως δηλώνει και ο τίτλος του βι-βλίου, από το 1821 μέχρι σήμερα τονεοελληνικό κράτος έχει εμπλακεί σεεφτά πολέμους, τέσσερις εμφύλιεςσυγκρούσεις και επτά πτωχεύσεις:αν θέλουμε να καταλάβουμε την κρί-ση χρέους που ταλανίζει τη χώρααπό το 2010, πρέπει να την εντάξου-με στο ευρύτερο πλαίσιο των κρίσε-ων που έχουν σημαδέψει την νεοελ-ληνική ιστορία. Οι πολεμικές εκστρα-τείες, οι εμφύλιες συγκρούσεις και οιπτωχεύσεις είναι περιπτώσεις πουτο κράτος, οι στρατηγικές του και ηάρχουσα τάξη που εκπροσωπεί καιεκφράζει έρχονται αντιμέτωπες μεδιλήμματα, αποτυχίες και κινδύνουςτεράστιας κλίμακας: δεν είναι άλλω-στε τυχαίο ότι πολλές φορές τα τρίααυτά φαινόμενα συνδέονται άμεσα.

Με βάση όλα αυτά, ένα βιβλίο πουμελετάει αυτά τα φαινόμενα στη μα-κρά τους διάρκεια, γραμμένο απόένα σημαντικό ιστορικό, θα ήταν πο-λύτιμο και εξαιρετικά χρήσιμο γιαόσους αναζητούν απαντήσεις. Το γε-γονός ότι μέσα σε έξι μήνες το βιβλίοέχει κάνει εφτά εκδόσεις και έχειπουλήσει 21.000 αντίτυπα δείχνειανάγλυφα πόσο μεγάλη δίψα γιααπαντήσεις υπάρχει ανάμεσα στονκόσμο. Δυστυχώς, το βιβλίο αυτό εί-ναι μια τεράστια απογοήτευση.

Η ανάλυση του Δερτιλή βασίζεταισε κάποιες θεμελιακές ιδέες. Οι διαδο-χικές κρίσεις χρέους που έχουν σημα-δέψει το νεοελληνικό κράτος δημιουρ-γούνται από τους κακούς πολιτικούς,οι οποίοι δανείζονται και χρησιμοποι-ούν τους κρατικούς πόρους για ναεδραιώσουν το πελατειακό κράτος.Οφείλεται επίσης στο ότι οι ψηφοφό-ροι είναι μια αμόρφωτη πλέμπα πουδεν καταλαβαίνει οικονομικά και ως εκτούτου αποδέχεται τις πράξεις τωνπολιτικών. Παίζει βέβαια το ρόλο τουκι ο εθνικισμός, που κάνει τις ελληνι-κές κυβερνήσεις να δανείζονται επειδήδιατηρούν τις στρατιωτικές δαπάνεςσε πολύ υψηλό επίπεδο: ο εθνικισμόςείναι κάτι περίεργες ιδέες που υπάρ-χουν εκεί έξω και καταλαμβάνουν μυ-

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:56 PM Page 38

Page 40: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

στηριωδώς τα μυαλά της αμόρφωτηςπλέμπας και των πολιτικάντηδων καιτους παρασύρουν σε περιπέτειες καιεξάρσεις. Η σωστή εξυπηρέτηση τουεθνικού συμφέροντος απαιτεί πολιτι-κούς όπως ο Βενιζέλος, που ξέρουν νακάνουν συμμαχίες με τους σωστούςιμπεριαλιστές. Κι επειδή συνήθως ηΕλλάδα έχει μόνο πολιτικάντηδες, ημόνη λύση για τις κρίσεις χρέους είναιο έλεγχος από τους σώφρονες Ευρω-παίους και η πιστή εφαρμογή των με-ταρρυθμίσεων που επιτάσσουν.

Ο Δερτιλής φτάνει μάλιστα στοσημείο να γράψει ότι η κυβέρνησηΖαϊμη μετά τη χρεωκοπία του 1898εφάρμοσε πιστά τις απαιτήσεις τηςτότε τρόικας και έτσι μέσα σε λίγαχρόνια φτάσαμε στο θρίαμβο του1912-20. Το μήνυμα είναι πεντακάθα-ρο: μόνο όταν βρεθεί κυβέρνηση πουθα εφαρμόσει πιστά τις μνημονιακέςμεταρρυθμίσεις θα φτάσουμε σε νέ-ους εθνικούς θριάμβους. Αλλά για ναγίνει αυτό θα χρειαστεί να ξεμπερδέ-ψουμε με την κληρονομιά του εμφυ-λίου, που κάνει την πλέμπα αλλά καιτους αριστερούς διανοούμενους νααντιλαμβάνονται τα πράγματα μεόρους ταξικούς, και να μην αποδέχο-νται τις μεταρρυθμίσεις ως αναγκαί-ες για το εθνικό συμφέρον.

Τα παραπάνω δεν είναι δικιά μουκαρικατούρα των απόψεων του Δερ-τιλή: η ανάλυση του είναι τόσο φαι-δρή όσο ακούγεται. Στο Μεσοπόλε-μο, αντιμέτωπη με μια παγκόσμια οι-κονομική και γεωπολιτική κρίση, η φι-λελεύθερη διανόηση παρήγαγε μιαερμήνεια της κρίσης και ένα σχέδιοεξόδου του επιπέδου του Κέυνς. Τοότι σχεδόν μια δεκαετία μετά τηνέναρξη της κρίσης το 2008 η φιλελεύ-θερη διανόηση μπορεί να παράξειμόνο τέτοιες φαιδρότητες ως απά-

ντηση στην κρίση είναι αναμφίβολαμια σημαντική διαπίστωση. Αλλάακόμα σημαντικότερη είναι η ανάγκηδιατύπωσης μιας συνεκτικής μαρξι-στικής ερμηνείας ως απάντησης σταερωτήματα του μαζικού ακροατηρί-ου που αναζητάει εναλλακτική και εί-ναι αναγκασμένη να καταφεύγει σεβιβλία σαν αυτό του Δερτιλή.

Το πρώτο και βασικό στοιχείο μιαςμαρξιστικής ερμηνείας είναι ότι η κρί-ση χρέους είναι αναπόσπαστο τμήμαμιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.Αν το ελληνικό χρέος μετά από εφτάχρόνια μνημονίων είναι στο 180% τουΑΕΠ, της Ιαπωνίας είναι στο 230% καιτης Ιταλίας στο 130%. Η κρίση χρέουςδεν είναι φαινόμενο της διεφθαρμένηςΨωρωκώσταινας, αλλά αγγίζει τις πιομεγάλες οικονομίες του πλανήτη. Χω-ρίς μια ερμηνεία των αιτίων αυτής τηςκρίσης,καμιά ανάλυση δεν μπορεί ναεξηγήσει στα σοβαρά γιατί οι αγορέςκαι οι κυβερνήσεις αδυνατούν ναβγουν από αυτή την κρίση μια δεκαε-τία μετά την έναρξη της, αλλά αντίθε-τα τη βλέπουν να βαθαίνει. Χωρίς τηνέννοια της πτωτικής τάσης του ποσο-στού κέρδους δεν μπορεί κανείς ναεξηγήσει τόσο την έλλειψη επενδύσε-ων σε παγκόσμια κλίμακα, όσο και τιςχρηματοπιστωτικές φούσκες. Παράτις ανοησίες περί πιστής εφαρμογήςτων μεταρρυθμίσεων που θα μαςβγάλει από την κρίση, τα μέτρα τωνμνημονίων δεν στοχεύουν παρά να γε-μίζουν τον πίθο των δαναϊδων τουχρέους τσακίζοντας τις κοινωνικέςδαπάνες και να μειώσουν το κόστοςτης εργασίας ανατρέποντας τις κατα-κτήσεις δεκαετιών. Το αποτέλεσματους δεν θα είναι η ανάκαμψη, αλλάτο βάθεμα της κρίσης.

Το δεύτερο σημείο αφορά στονκομβικό ρόλο που παίζει το κράτοςγια να μπορούν οι καπιταλιστές ναπλουτίζουν. Από αυτήν την άποψη, οβασικός πυρήνας του δημόσιου χρέ-ους είναι το αποτέλεσμα της κρατι-κής παρέμβασης προς όφελος τωνκαπιταλιστών. Την δεκαετία του 1980το δημόσιο χρέος γιγαντώθηκε επειδήτο κράτος ανέλαβε τα χρέη των προ-βληματικών επιχειρήσεων που είχανφαλήρει οι Νιάρχοι και οι Μποδοσά-κηδες, προκειμένου να σώσει και αυ-τούς αλλά και τις τράπεζες που τουςείχαν δανείσει. Τη δεκαετία του 2010δεκάδες δις έχουν πάει για τη διάσω-ση των τραπεζών, που δάνειζαντους Ψυχάρηδες και τους Αναστασιά-δηδες με τα γνωστά θαλασσοδάνεια.Το χρέος δεν είναι δικό μας, αλλά τωνκαπιταλιστών που το δημιούργησαν.

Το τρίτο σημείο είναι ότι δεν μπο-ρούμε να αντιμετωπίζουμε το ελληνι-κό κράτος και τον ελληνικό καπιταλι-σμό σα να είναι το ίδιο πράγμα απότο 1821 μέχρι το 2017, όπως κάνει οΔερτιλής. Η υπανάπτυκτη αγροτικήοικονομία του 1821 δεν είχε μεγάλησχέση με την εκβιομηχανιζόμενη Ελ-λάδα του 1910, ούτε με τον ελληνικόκαπιταλισμό της δεκαετίας του 1990που εξαγόραζε επιχειρήσεις σε όλατα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώ-πη. Χωρίς μια ανάλυση της εξέλιξηςτης ελληνικής οικονομίας και του τρό-που με τον οποίο συνδέεται με τηνπαγκόσμια οικονομία, χωρίς ανάλυσητων στρατηγικών των ελλήνων καπι-ταλιστών και του κράτους και τουρόλου που φιλοδοξούν να παίξουνσε διαφορετικές περιόδους καταλή-γουμε σε ανιστορικές αναλύσεις σαναυτή του Δερτιλή. Μια τέτοια μαρξι-στική ανάλυση είναι περισσότεροαναγκαία από ποτέ, και για να κατα-λάβουμε το παρελθόν, αλλά και γιανα δώσουμε τις μάχες του μέλλοντος.

Κώστας Βλασόπουλος

Ο αντιαμερικανισμόςστην Ελλάδα 1947-1989Ζηνοβία Λιαλιούτη

Σελ. 534, 18 ευρώ

Εκδόσεις Ασίνη

Ο αντιαμερικανισμός ήταν κυρίαρ-χος στην Ελλάδα στο μεγαλύτερο μέ-ρος της περιόδου του Ψυχρού Πολέ-μου. Και αυτό μοιάζει παράδοξο: η Ελ-λάδα μπήκε στον Ψυχρό Πόλεμο μετην αριστερά συντετριμμένη από τηνήττα του Εμφυλίου Πολέμου. Η αμερι-κανική "βοήθεια" είχε παίξει αποφασι-στικό ρόλο στη νίκη της "εθνικοφρόνουπαρατάξεως". Οι ΗΠΑ ήταν για τηνάρχουσα τάξη και τη δεξιά του Στρα-τηγού Παπάγου "η μεγάλη φίλη δημο-κρατία" που είχε σώσει την Ελλάδααπό τον Κομμουνισμό. Στη βάση τουαγάλματος του Προέδρου Τρούμανήταν σκαλισμένη η παρακάτω επιγρα-φή:

"Εις τον Χάρρυ Σ. Τρούμαν εις έκ-φρασιν ευγνωμοσύνης δια το δόγμαντο οποίον διεκήρυξεν ως πρόεδροςτων Ηνωμένων Πολιτείων της Αμερι-

| Mάης - Ιούνης | 2017 | 39

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:56 PM Page 39

Page 41: Mάης-Ιούνης 2017 Nο122 T · Κράτος και Επανάσταση Λέανδρος Μπόλαρης 34 Κόκκινη Αμερική Κώστας Καρπόζηλος

40 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ40 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ40 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ40 | ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Νο122ΑΠΟ

ΤΑ ΚΑΤΩ

κής την 12 Μαρτίου 1947 βοηθήσαςούτω τον Ελληνικόν Λαόν να προασπί-ση την Ελευθερίαν του και την Εθνικήντου ακεραιότητα εις μίαν κρίσιμον κα-μπήν της ιστορίας της ανθρωπότη-τος...".

Ο φιλοαμερικανισμός ήταν, σύμφω-να με την επίσημη γραμμή των πρώ-των μετεμφυλιακών χρόνων μια απότις βασικές διαχωριστικές γραμμέςπου χώριζαν τους "εθνικόφρονες" απότους "εχθρούς της ελευθερίας". Οαντιαμερικανισμός ήταν, σύμφωνα μετην Καθημερινή, "ο ενωτικός κρίκοςτων κομμάτων της εθνικόφρονος αντι-πολιτεύσεως, της συνοδοιπορίας καιτων κομμουνιστών".

Αυτή η εικόνα άλλαξε δραματικάστο δεύτερο μισό της δεκαετίας του1950. Η άμεση αφορμή ήταν η αποτυ-χία της κυβέρνησης του Παπάγου ναφέρει το Κυπριακό για συζήτηση στονΟΗΕ. Η Κύπρος ήταν την εποχή εκείνηακόμα βρετανική αποικία. Οι ελπίδεςτης Αθήνας ότι η "μεγάλη φίλη δημο-κρατία" θα στηρίξει τις ελληνικές θέ-σεις για την "αυτοδιάθεση της Κύπρου"αποδείχτηκαν μια μεγάλη αυταπάτη:ο ΟΗΕ αρνήθηκε ακόμα και να κατα-χωρήσει το θέμα στην ημερήσια διάτα-ξη. Η παταγώδης αυτή αποτυχία κλό-νισε την κυβέρνηση. Ακόμα και ο δεξιόςτύπος αναγκάστηκε να κάνει στροφή180 μοιρών:

"Τους Τούρκους τους ξέραμε. ΤουςΆγγλους επίσης", έγραφε τώρα η Κα-θημερινή. "Αυτούς που δεν γνωρίζαμεκαι μαθαίνομε τώρα με βαθύτατη πι-κρία είναι οι Αμερικανοί... Λόγια καιψέμματα και βερνίκι τρίτης ποιότητοςείναι όλα τα ιδεώδη, με τα οποία μαςεμφανίζονται εκθαμβωτικοί σταυρο-φόροι...".

Η αποτυχία είχε δραματικές συνέπει-ες για την "εθνικόφρονα παράταξη".Στη συνείδηση ενός μεγάλου κομματιούτου κόσμου η άρνηση των ΗΠΑ να υπο-στηρίξουν την αυτοδιάθεση της Κύ-πρου δεν ήταν τυχαία: ήταν η επιβε-βαίωση του ιμπεριαλιστικού της χαρα-κτήρα. "Αι Ηνωμέναι Πολιτείαι μετά τονπόλεμον υποστηρίζουν όλα τα αποικια-κά καθεστώτα, στηρίζουν διεφθαρμέ-νες και αντιλαϊκές κυβερνήσεις καιεπεμβαίνουν απροκάλυπτα στα εσωτε-ρικά των μικρών χωρών", παρατηρούσε(πολύ ορθά) η Αυγή. "Η στάσις τουςστο Κυπριακό δεν απετέλεσε εξαίρεσιναλλά επιβεβαίωσιν του κανόνος".

Από τα τέλη του 1955 η Αθήνα άρχι-σε να συνταράσσεται από μεγάλα συλ-λαλητήρια για το Κυπριακό -τα οποίαάρχισαν να γίνονται ολοένα και πιο "βί-αια" απέναντι στους βρετανικούς και

τους αμερικανικούς στόχους. Τον Μάητου 1956 η κυβέρνηση κατέβασε τονστρατό ενάντια στους διαδηλωτές. Οαπολογισμός: τρεις διαδηλωτές καιένας αστυνομικός (κατά λάθος) νεκροίαπό πυροβολισμούς.

Οι διαδηλωτές είχαν πολύ περισσό-τερους λόγους για να διαδηλώνουν,εκτός από το Κυπριακό. Και για να μι-σούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Σχέ-διο Μάρσαλ, για να φέρουμε ένα πα-ράδειγμα, που υποτίθεται ότι θα βοη-θούσε την ελληνική οικονομία να ανα-συγκροτηθεί, είχε μετατραπεί σε έναπανηγύρι για την άρχουσα τάξη καιμια προσβλητική ελεημοσύνη για τουςφτωχούς. Η ανεργία έκανε θραύση καιη μοναδική διέξοδος για χιλιάδες νέουςήταν η μετανάστευση.

Οι εκλογές του 1958 μετατράπηκανσε μια πανωλεθρία για την "εθνικόφρο-να παράταξη". Ο Καραμανλής κέρδισε,μεν, τις εκλογές. Αλλά η ΕΔΑ αναδεί-χτηκε σε αξιωματική αντιπολίτευση.Δυστυχώς η ηγεσία της χαράμισε -όπως έκανε πάντα- αυτή την ευκαι-ρία. Αντί να πατήσει πάνω στην ριζο-σπαστικοποίηση της νεολαίας και τηςεργατικής τάξης προσπάθησε να αξιο-ποιήσει και την κρίση του Κυπριακούαλλά και το μίσος απέναντι στις ΗΠΑγια να χτίσει γέφυρες με την άλληπλευρά. Η "άλλη Αμερική" ήταν άφα-ντη από τις σελίδες της Αυγής. Το πρό-βλημα δεν ήταν ταξικό αλλά εθνικό. Τοπρόβλημα δεν ήταν η ιμπεριαλιστικήπολιτική: ήταν ο "αμερικάνικος τρόποςζωής", οι "δέκα εντολές του Χόλλυγου-ντ": "σεξ, ποτό, περιπέτεια, ανηθικότη-τα, ξενύχτι, ληστεία, όργια, θράσος,ίλιγγος... και ντόλαρ". Ακόμα και τοροκ-εντ-ρολ και η τζαζ κατατάσσο-νταν στην μακριά αλυσίδα των βλαβε-ρών υποπροϊόντων των ΗΠΑ.

Ο αντιαμερικανισμός φούντωσε, με-τά την εμπειρία της Χούντας, την πε-ρίοδο της μεταπολίτευσης και έγινεστη συνέχεια ένα από τα κεντρικά ιδε-ολογήματα του ΠΑΣΟΚ στην πορείατου προς την εξουσία τη δεκαετία του1980. Και το μίσος απέναντι στον αμε-ρικάνικο ιμπεριαλισμό συνέχισε να κυ-ριαρχεί μέσα στη νεολαία και την εργα-τική τάξη ακόμα και μετά το τέλος τουΨυχρού Πολέμου. Τα συλλαλητήριαενάντια στον βομβαρδισμό της Σερ-βίας από το ΝΑΤΟ το 1999 ήταν τερά-στια. Οι διαδηλώσεις ενάντια στον πό-λεμο του Ιράκ το 2003 ακόμα μεγαλύ-τερες.

Το βιβλίο της Ζηνοβίας Λιαλιούτη, "Οαντιαμερικανισμός στην Ελλάδα, 1947-1989" έχει ένα πλήθος από πολύτιμα καιενδιαφέροντα στοιχεία. Το αντικείμενοτου βιβλίου, όμως, περιορίζεται στον"αντιαμερικανισμό από τα πάνω" -σταδημοσιεύματα των εφημερίδων, τους λό-γους στη Βουλή, τις αντιδράσεις τωνκομμάτων και του καλλιτεχνικού κόσμουκλπ. Οι αντιδράσεις "από τα κάτω"υπάρχουν πρακτικά μόνο σαν υποση-μειώσεις στο βιβλίο. Το αποτέλεσμα εί-ναι συχνά παραπλανητικό: η -κυρίαρχηστην πραγματικότητα- διάσταση τουαντιμπεριαλισμού παραμένει άφαντηκαι ο αντιαμερικανισμός παρουσιάζεταισαν ένα κατά βάση "εθνικιστικό" ιδεολό-γημα:

"Ο πολιτικός και πολιτισμικός αντια-μερικανισμός", γράφει στον επίλογοτου βιβλίου, "συγκροτούνται τόσο απόδεξιόστροφα όσο και από αριστερό-στροφα στοιχεία, δημιουργώντας σχή-ματα, στερεότυπα και σύμβολα, πουαποτελούν δυνάμει σημεία διαπαρατα-ξιακής συναίνεσης".

Αυτή η τοποθέτηση, όμως, χάνειαπό τα μάτια της το μέγεθος της ιδεο-λογικής κρίσης του αστισμού στην Ελ-λάδα. Τα "δεξιόστροφα στοιχεία" δενήταν ποτέ αποτέλεσμα επιλογής γιατην άρχουσα τάξη. Ήταν το αποτέλε-σμα της αποτυχίας και της χρεοκοπίαςτης. Οι πορείες για την επέτειο τηςεξέγερσης του Πολυτεχνείου εξακολου-θούν, πενήντα χρόνια μετά το πραξι-κόπημα της 21 Απριλίου, να κατευθύ-νονται προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία.Δεν υπάρχει τίποτα το συναινετικό σεαυτό: οι κυβερνήσεις έχουν κάνει άπει-ρες προσπάθειες μέχρι τώρα να τοεμποδίσουν. Το 1980 η απαγόρευσηαυτή άφησε πίσω της δυο νέους διαδη-λωτές νεκρούς. Αλλά δεν πέρασε. Κα-μιά διαπαραταξιακή συναίνεση δενμπορεί να χτιστεί με αίμα.

Σωτήρης Κοντογιάννης

SAK 122 19_Sosialismos Apo ta Kato 4/26/17 11:56 PM Page 40