∆ιοίκηση Παραγωγήςκαι Υπηρεσιών

Παρουσίαση Μαθήµατος

Γιώργος Ιωάννου, Ph.D.

Αναπληρωτής Καθηγητής

2

Στόχος του µαθήµατος

Το µάθηµα αποσκοπεί στην εισαγωγή του φοιτητή σε θέµατα πουαφορούν στο σχεδιασµό, ανάλυση, ανασχεδιασµό, βελτιστοποίηση καιλειτουργική ∆ιοίκηση Βιοµηχανικών-Κατασκευαστικών Εταιριών καιΕταιριών Παροχής Υπηρεσιών, καθώς και στην προβολή της ανάγκηςγια αποτελεσµατικό µάνατζµεντ των περιορισµένων πόρων τωνσυστηµάτων που τις αποτελούν. Μέσα από το µάθηµα, ο φοιτητής θα µπορέσει να κατανοήσει τηνοργανωτική δοµή και τα ουσιώδη στοιχεία - υποσυστήµατα -λειτουργίες ενός Συστήµατος Παραγωγής ή Παροχής ΥπηρεσιώνΕπίσης, ο φοιτητής θα αποκτήσει και µια ουσιώδη γνώση τωνπροβληµάτων που παρουσιάζουν τα συστήµατα αυτά κατά τοσχεδιασµό και τη λειτουργία τους, καθώς και των µεθόδων επίλυσηςτων προβληµάτων αυτών τόσο µε αναλυτικές όσο και µε υπολογιστικέςτεχνικές.

3

Στόχος του µαθήµατος

Στη θεµατολογία του µαθήµατος περιλαµβάνονται όλες οι περίπλοκεςεπιχειρησιακές διαδικασίες που συνθέτουν τις δυναµικές λειτουργικέςδοµές των εταιριών, π.χ.:

σχεδιασµός διαδικασιών - προϊόντων - υπηρεσιώνπροβλέψεις ζήτησηςχρονικός και ποσοτικός προγραµµατισµός πόρωνεπιλογή τοποθεσίας και χωροταξικός σχεδιασµόςσυστήµατα διαχείριση πόρων

Τέλος, στο µάθηµα παρουσιάζονται οι σηµαντικότερες κάθετες αγορέςµε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, οριοθετούνται τα πρακτικά καιθεωρητικά προβλήµατα που διέπουν τη λειτουργία τους και αναλύονταιοι σύγχρονες στρατηγικές και τακτικές διοίκησης τους.Μέσα από το µάθηµα της ∆ιοίκησης Παραγωγής και Υπηρεσιών θααναδυθεί ο σηµαντικός ρόλος των Μάνατζερ Παραγωγής, που σεσυνεργασία κι αλληλοσυµπληρώνοντας τους Μάνατζερ Οικονοµικών(Finance) και Μάρκετινγκ αποτελούν τους κύριους διοικητικούςπυλώνες που στηρίζουν την επιτυχία µιας επιχείρησης.

4

Προαπαιτούµενα - βαθµολογία

Προαπαιτούµενα:Το µάθηµα της ∆ιοίκησης Παραγωγής προαπαιτεί:

• βασική γνώση διακριτών µαθηµατικών (ειδικά ΓραµµικούΠρογραµµατισµού)

• βασική γνώση Στατιστικής, Υπολογιστών και ΑλγορίθµωνΤα περισσότερα από τα θέµατα που καλύπτει όµως το µάθηµα είναιαυτόνοµα.

Βαθµολογία:Η βαθµολογία στο µάθηµα προκύπτει από την απόδοση του φοιτητήστην τελική γραπτή εξέταση. Η τελική εξέταση περιλαµβάνει ένα µικρό αριθµό θεωρητικώνερωτήσεων για να ελεγχθεί η κριτική ικανότητα του φοιτητή καθώς και οβαθµός κατανόησης των θεµάτων που το µάθηµα καλύπτει. Κυρίως όµως, η εξέταση περιλαµβάνει ασκήσεις πάνω στις αναλυτικέςκαι αλγοριθµικές µεθόδους που αναπτύχθηκαν στο µάθηµα

5

Εκπαιδευτικά βοηθήµατα

Το κύριο βιβλίο του µαθήµατος είναι:Γιώργος Ιωάννου, 2005. ∆ιοίκηση Παραγωγής και Υπηρεσιών, Εκδόσεις Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αθήνα.

Στη βιβλιοθήκη υπάρχει µεγάλη συλλογή βιβλίων (κυρίως στην Αγγλικήγλώσσα) για το χώρο του Production and Operations Management. Ενδεικτικά αναφέρονται:

Hopp, W.J. and Spearman M.L., 2001. Factory Physics: Foundations of Manufacturing Management, 2nd Edition, Irwin, Chicago.Krajewski, L. and L. Ritzman, 2002. Operations Management: Processes and Value Chains, Pearson Prentice Hall, 7th Edition, New Jersey.

Η πολύ µεγάλη βιβλιογραφία του χώρου, τόσο σε επίπεδοπανεπιστηµιακών συγγραµµάτων όσο και σε επίπεδο επιστηµονικώνδηµοσιεύσεων αναδεικνύουν τη σηµαντικότητά του.

6

Οργάνωση του µαθήµατος

Η γκάµα θεµάτων που ο χώρος του Production and OperationsManagement περιλαµβάνει είναι εξαιρετικά ευρεία και δεν µπορεί νακαλυφθεί πλήρως και σε βάθος σε ένα µόνο ακαδηµαϊκό εξάµηνο.Για το λόγο αυτό, ορισµένα θέµατα θα προβληθούν σύντοµα άλλαπεριεκτικά, ενώ όσα κρίνονται βασικά κι απαραίτητα θα αναπτυχθούνσε βάθος. Το µάθηµα δοµείται γύρω από 24 δίωρες διαλέξεις, στις οποίεςσυµπεριλαµβάνονται θεωρητικές παραδόσεις, πρακτικές εφαρµογές καιφροντιστηριακές ασκήσεις.Οι διαλέξεις πραγµατοποιούνται από τον καθηγητή, ενώ οι πρακτικέςεφαρµογές και οι φροντιστηριακές ασκήσεις από υποψήφιουςδιδάκτορες.Η παρουσία των φοιτητών κρίνεται απαραίτητη µια και τα θέµατα πουτο µάθηµα πραγµατεύεται αποτελούν κυρίως νέα γνώση που δεν έχειεξετασθεί σε άλλα µαθήµατα.

7

Θεµατολογία µαθήµατος

Εισαγωγή στις βασικές έννοιες και θεµατολογία του χώρου τουProduction and Operations Management:

Το Σύστηµα Παραγωγής σαν ένα σύστηµα µετασχηµατισµού βασικώνπόρων σε τελικά προϊόντα ή παρεχόµενες υπηρεσίες. Οι βασικοί κόµβοι ενός Συστήµατος Παραγωγής (κατ’ επέκταση µιαςεφοδιαστικής αλυσίδας)Oι λειτουργίες και τα προβλήµατα σε κάθε κόµβο. Η σηµασία του ορθού - αποτελεσµατικού µάνατζµεντ της παραγωγής. Οι ακρογωνιαίοι λίθοι της επιτυχηµένης ∆ιοίκησης Παραγωγής:

• µεγιστοποίηση της πρόσθετης αξίας του συστήµατος• ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη• βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας βάσει της αποτελεσµατικής κατανοµήςτων περιορισµένων πόρων σε υποσυστήµατα και λειτουργίες τηςεπιχείρησης

(3 παραδόσεις)

8

Θεµατολογία µαθήµατος

Μορφές βιοµηχανικής οργάνωσης – σχεδιαστικά προβλήµατα: συστήµατα για µικρές παρτίδες – σύνθετες ροές (job shops)συστήµατα για µεγάλες παρτίδες – µεταβλητές ροές (batchmanufacturing systems)γραµµές παραγωγής µε προκαθορισµένη – συνεχή ροή (productionlines)συστήµατα συνεχούς ροής (continuous manufacturing)κυψελωτά (cellular) συστήµατα παραγωγήςµίνι-εργοστάσια µέσα σε βιοµηχανικές µονάδεςσυστήµατα µοναδιαίας παραγωγής (projects)συστήµατα σταθερής θέσης προϊόντος κατά την παραγωγή. Ενδεικτικά επιχειρησιακά προβλήµατα και µέθοδοι επίλυσης (π.χ.σταθµοί εργασίας σε γραµµές παραγωγής, δηµιουργία κυψελώνπαραγωγής µε βάση τα χαρακτηριστικά των ηµι-κατεργασµένων καιτελικών προϊόντων).

(2 παραδόσεις)

9

Θεµατολογία µαθήµατος

Προβλέψεις ζήτησης:Η αναγκαιότητα ακριβών κι εύστοχων προβλέψεων ζήτησης για τηνεπιτυχία µιας επιχείρησης. Είδη προβλέψεων ανάλογα µε τον χρονικό ορίζοντα, το είδος τουπροϊόντος και το µαθηµατικό ή µη περιεχόµενο των µεθόδων. ∆είκτες για την µέτρηση της ακρίβειας µιας πρόβλεψης: MAD, MSE, MFE, MAPE. Ανάλυση χρονοσειρών: απλών κινητών µέσων όρων, κινητών µέσωνόρων µε συντελεστές βαρύτητας, γραµµικών κινητών µέσων όρων. Εκθετική εξοµάλυνση: απλή, διπλή, εκθετική, σύνθετη. Γραµµική παλινδρόµηση (Linear regression). Συστήµατα πρόβλεψης ζήτησης.

(3 παραδόσεις)

10

Θεµατολογία µαθήµατος

Επιλογή τοποθεσίας (facility location)Η στρατηγική σηµασία της εύστοχης επιλογής τοποθεσίας για τηνεγκατάσταση των λειτουργιών µιας επιχείρησης. Παράγοντες που επηρεάζουν αυτήν την απόφαση. Μέθοδοι για τον βέλτιστο προσδιορισµό της τοποθεσίας (ποσοτικές).

• Μια νέα µονάδα στο χώρο• Μια νέα µονάδα σε σχέση µε υπάρχουσες

Το πρόβληµα µεταφοράς και ο µετασχηµατισµένος δυαδικόςαλγόριθµος Simplex. Ενσωµάτωση µη ποσοτικοποιήσιµων στοιχείων για την ανάλυσηπιθανών τοποθεσιών.

(2 παραδόσεις)

11

Θεµατολογία µαθήµατος

Χωροταξικός σχεδιασµόςΟ χωροταξικός σχεδιασµός ενός εργοστασίου κι ο ρόλος του στηνεπιτυχία – διευκόλυνση του µάνατζµεντ της επιχείρησης. Η διαδικασία σχεδιασµού βιοµηχανικών µονάδων και χωροταξίας σεεπιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών.Ποσοτικές µέθοδοι χωροταξικού σχεδιασµού. Σκοπός συστηµάτων µεταφοράς υλικών. Είδη, κατηγορίες κι εφαρµογές τέτοιων συστηµάτων σε βιοµηχανίες, αεροδρόµια, εργοτάξια, µονάδες εξαγωγής φυσικών πόρων, κέντραδιανοµής κλπ. Επιχειρησιακά προβλήµατα σχετικά µε συστήµατα µεταφοράς υλικώνκαι µέθοδοι επίλυσής τους.

(2 παραδόσεις)

12

Θεµατολογία µαθήµατος

Ποσοτικός προγραµµατισµός και διαχείριση αποθεµάτωνΟ ρόλος του προγραµµατισµού παραγωγής και η σηµασία τωναποθεµάτων. Είδη αποθεµάτων. Κόστη αποθεµάτων. Ισορρόπηση κόστουςπαραγωγής, κόστους αποθεµάτων και κόστους αδυναµίαςανταπόκρισης στον πελάτη. Το βασικό µοντέλο προσδιορισµού επιπέδου αποθεµάτων για προϊόνταµε ανεξάρτητη ζήτηση: Οικονοµική ποσότητα παραγγελίας (economicorder quantity). Υπολογισµός σηµείου ανα-παραγγελίας και αποθέµατος ασφαλείας. Προσδιορισµός αριθµού τεµαχίων στη µονάδας παραγωγής (lot size). Μαθηµατικά µοντέλα για ποσοτικό προγραµµατισµό παραγωγής. Εφαρµογή µεθόδων γραµµικού προγραµµατισµού για υπολογισµό τωνlot sizes σε συστήµατα παραγωγής πολλαπλών προϊόντων.

(6 παραδόσεις)

13

Θεµατολογία µαθήµατος

Χρονικός προγραµµατισµός παραγωγήςΗ σηµασία του χρονικού προγραµµατισµού για την αποτελεσµατικήαπόκριση στον πελάτη και την αποδοτική λειτουργία των πόρων µιαςεπιχείρησης. Μέθοδοι χρονικού προγραµµατισµού παραγωγής. ∆ιαγράµµατα Gantt. Βέλτιστοι αλγόριθµοι για το χρονικό προγραµµατισµό µίας µηχανής καιδύο µηχανών σε σειρά. Γενικευµένοι αλγόριθµοι χρονικού προγραµµατισµού πόρων.Επεκτάσεις σε γραµµές παραγωγής και σε job shops.

(3 παραδόσεις)

14

Θεµατολογία µαθήµατος

Συστήµατα Just-in-timeΗ Ιαπωνική φιλοσοφία παραγωγήςΒασικές αρχές Just-in-timeΤο σύστηµα της ToyotaΟ ρόλος των αποθεµάτωνΠοσοτικός και χρονικός προγραµµατισµός στο JITΣυστήµατα Kanban µε µια και δυο καρτέλεςΥπολογισµός αριθµού θέσεων αποθήκευσης αποθεµάτων σε γραµµέςπαραγωγής JITΕπεκτάσεις JIT σε γενικευµένα συστήµατα παραγωγήςΟφέλη από τη χρήση του JIT

(2 παραδόσεις)

15

Θεµατολογία µαθήµατος

Συστήµατα διαχείρισης επιχειρησιακών πόρωνΗ αδυναµία λειτουργίας των σύγχρονων επιχειρήσεων χωρίς τηβέλτιστη χρήση πληροφοριακών συστηµάτωνΟι ανάγκες για τη διαχείριση των σύνθετων και µεγάλου όγκουδεδοµένωνΤα βασικά συστατικά των επιχειρησιακών πληροφοριακών συστηµάτωνΤα κύρια συστήµατα της αγοράςModules επιχειρησιακών πληροφοριακών συστηµάτων∆ιαχείριση αποθεµάτων και προγραµµατισµός παραγωγής µεπληροφοριακά συστήµαταΟ αλγόριθµος MRP

(1 παράδοση)