LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de...

7
LECCIÓN 3 VOCABULARIO PISTA 1 airgeard /æ:rǝ´gǝ´d/ dinero, plata am /α:m/ pl. amanna /a:mǝNi:/ tiempo (pl. a veces) anam /a:nǝm/ anamnacha alma athair /æ:r´/ athaireacha padre bád /bα:d/ báid bote balla /ba:Lǝ/ ballaí muro, pared bóthar /bo:r/ bóithrí /bo:r´i:/ camino, carretera cailín /ka:l´i:n´/ cailíní niña, muchacha feilméara /f´el´ǝ,´e:rǝ/ feilméaraí granjero fuinneog /fiN´o:g´/ fuinneoga ventana garraí /ga:ri:/ garranta /ga:rǝNti:/ campo, jardín geata /g´æ:tǝ/ geataí puerta (de jardín, embarque) leabhar /L´aur/ leabhartha libro mac /ma:k/ mic /m´ik´/ hijo mapa /ma:pǝ/ mapaí mapa muintir /mi:N´t´ǝr´/ parientes, habitantes páipéar /pα:p´e:r/ páipéir papel, periódico peictiúr /p´ek´t´u:r/ peictiúir dibujo, cuadro seomra /s´u:mrǝ/ seomraí habitación tarbh /ta:ru:/ toirbh /ter´ǝw/ toro uncail /u:ŋkǝl´/ uncaileacha tío Bairbre /ba:r´ǝb´r´ǝ/ (nombre de mujer) Ciarraí /k´i:ǝri:/ Kerry Diarmaid /d´i:ǝrmǝd´/ (nombre de hombre) Donncha /duNǝxǝ/ (nombre de hombre) Fionnasclainn /f´iNǝskLǝN´/ (nombre de lugar) Gaoth Sáile /ˌgi:'sα:l´ǝ/ (nombre de lugar) Glinsce /g´l´i:n´s´kǝl´/ (nombre de lugar) Máire /mα:r´ǝ/ (nombre de mujer) Meireacá /m´er´ǝkα:/ América Ó Bia /ˌo: 'b´i: ǝ/ (apellido) Páidín /pα:d´i:n´/ (nombre de hombre) Peige /p´eg´ǝ/ (nombre de mujer) Sasana /sa:sǝNǝ/ Inglaterra Seáinín /s´α:n´i:n´/ (nombre de hombre) Séamaisín /s´e:mǝs´i:n´/ (nombre de hombre) Tír an Fhia /ˌt´i:r´ǝ'N´i:/ (nombre de lugar) Tomáisín /tumα:s´i:n´/ (nombre de hombre) feicim /f´ek´ǝm´/ veo cá bhfuil /kα:l´/ ¿dónde está? go leor /gǝ L´o:r/ muchoas, suficientes (antes o después de un nombre) ar choc ar bith /ǝ xor ǝ b´i/ en absoluto NOTA: Todos los plurales de más de una sílaba que acaben en -cha, -nna, -nta, -óga se pronuncian como si se escribiesen -chaí, - nnaí, -ntaí, -ógaí, como athaireacha /æ:r´ǝxi:/, amanna /α:mǝNi:/, fuinneoga /fiN´o:gi:/. En el apéndice II se proporciona una guía general de la formación del plural.

Transcript of LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de...

Page 1: LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). ... 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige

LECCIÓN 3 VOCABULARIO PISTA 1 airgeard /æ:rǝ´gǝ´d/ dinero, plata am /α:m/ pl. amanna /a:mǝNi:/ tiempo (pl. a veces) anam /a:nǝm/ anamnacha alma athair /æ:r´/ athaireacha padre bád /bα:d/ báid bote balla /ba:Lǝ/ ballaí muro, pared bóthar /bo:r/ bóithrí /bo:r´i:/ camino, carretera cailín /ka:l´i:n´/ cailíní niña, muchacha feilméara /f´el´ǝ,´e:rǝ/ feilméaraí granjero fuinneog /fiN´o:g´/ fuinneoga ventana garraí /ga:ri:/ garranta /ga:rǝNti:/ campo, jardín geata /g´æ:tǝ/ geataí puerta (de jardín, embarque) leabhar /L´aur/ leabhartha libro mac /ma:k/ mic /m´ik´/ hijo mapa /ma:pǝ/ mapaí mapa muintir /mi:N´t´ǝr´/ parientes, habitantes páipéar /pα:p´e:r/ páipéir papel, periódico peictiúr /p´ek´t´u:r/ peictiúir dibujo, cuadro seomra /s´u:mrǝ/ seomraí habitación tarbh /ta:ru:/ toirbh /ter´ǝw/ toro uncail /u:ŋkǝl´/ uncaileacha tío Bairbre /ba:r´ǝb´r´ǝ/ (nombre de mujer) Ciarraí /k´i:ǝri:/ Kerry Diarmaid /d´i:ǝrmǝd´/ (nombre de hombre) Donncha /duNǝxǝ/ (nombre de hombre) Fionnasclainn /f´iNǝskLǝN´/ (nombre de lugar) Gaoth Sáile /ˌgi:'sα:l´ǝ/ (nombre de lugar) Glinsce /g´l´i:n´s´kǝl´/ (nombre de lugar) Máire /mα:r´ǝ/ (nombre de mujer) Meireacá /m´er´ǝkα:/ América Ó Bia /ˌo: 'b´i: ǝ/ (apellido) Páidín /pα:d´i:n´/ (nombre de hombre) Peige /p´eg´ǝ/ (nombre de mujer) Sasana /sa:sǝNǝ/ Inglaterra Seáinín /s´α:n´i:n´/ (nombre de hombre) Séamaisín /s´e:mǝs´i:n´/ (nombre de hombre) Tír an Fhia /ˌt´i:r´ǝ'N´i:/ (nombre de lugar) Tomáisín /tumα:s´i:n´/ (nombre de hombre) feicim /f´ek´ǝm´/ veo cá bhfuil /kα:l´/ ¿dónde está? go leor /gǝ L´o:r/ muchoas, suficientes (antes o después de un nombre) ar choc ar bith /ǝ xor ǝ b´i/ en absoluto NOTA: Todos los plurales de más de una sílaba que acaben en -cha, -nna, -nta, -óga se pronuncian como si se escribiesen -chaí, -nnaí, -ntaí, -ógaí, como athaireacha /æ:r´ǝxi:/, amanna /α:mǝNi:/, fuinneoga /fiN´o:gi:/. En el apéndice II se proporciona una guía general de la formación del plural.

Page 2: LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). ... 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige

GRAMÁTICA 1. LENICIÓN cóta Cháit el abrigo de Cáit muintir Chiarraí los habitantes de Kerry Cuando un nombre propio (es decir, de personas o lugares) va inmediatamente detrás de otro nombre, relacionados en genitivo, su consonante inicial cambia, por ejemplo c → ch. Este esquema muestra cómo varían las consonantes afectadas por este cambio denominado 'lenición': c Cáit muintir Cháit Ciarraí muintir Chiarraí p Páidín muintir Pháidín Peige muintir Pheige g Gaoth Sáile muintir Ghaoth Sáile Glinsce muintir Ghlinsce d Donncha muintir Dhonncha Diarmaid muintir Dhiarmaid b Bairbre muintir Bhairbre Bríd muintir Bhríd m Máire muintir Mháire Meireacá muintir Mheireacá f Fionnsclainn muintir Fhlioscainn t Tomáisín muintir Thomáisín Tír an Fhia muintir Thín an Fhia s1 Sasana muintir Shasana Séamaisín muintir Shéamaisín Seáinín muintir Sheáinín La lenición se muestra ortográficamente escribiendo una -h-. Pero también cambia la pronunciación: Cáit c /k/ → ch /x/ Ciarraí c /k´/ → ch /x´/ Páidín p /p/ → ph /f/ Peige p/p´/ → ph /f´/ Gaoth Sáile g /g/ → gh /ɣ/ Glinsce g /g´/ → gh /ɣ´/ Donncha d /d/ → dh /ɣ/ Diarmaid d /d´/ → dh ɣ´/ Bairbre b /b/ → bh /w/ Bríd b /b´/ → bh /w´/ Máire m /m/ → mh /w/ Meireacá m /m´/ → mh /w´/ Fionnasclainn f /f/ → fh (muda) Tomáisín t /t/ → th /h/ Tír an Fhia t /t´/ → th /h´/ Sasana s /s/ → sh /x/ Séamaisín s /s´/ → sh /h´/ 1 Cuando la s- va seguida de cualquier consonante excepto l, n, r no cambia.

Page 3: LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). ... 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige

2. LENICIÓN EN NOMBRES DE PERSONAS A menudo, en áreas rurales en las que se habla irlandés, una persona cuyo nombre 'oficial' sea, por ejemplo, Máirtín Ó Bia y cuyo padre (o cualquier otro pariente importante) sea Seánín, puede ser conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). TEXTO PISTA 2 SEOMRAÍ 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige agus bairbre anseo?' 'Tá seomra Dhonncha ansin, seomra Cháit ansin, seomra Pheige ansin agus seomra Bhairbre ansin.' 'Nach bhfuil Páidín agus Máire agus Diarmaid ann freisin?' 'Tá seomra Pháidín ansin agus tá seomra Dhiarmaid ansin freisin. Tá seomra Mháire anseo.' 'Tá cóta Mháire anseo agus airgead Mháire freisin. Níl leabhartha Shéamaisín anseo.' MAPA 'Tá mapa Thomáisin anseo.' 'Cá bhfuil Conamara agus Ciarraí?' 'Tá Conamara anseo agus Ciarraí ansin.' 'Feicim Tír an Fhia agus Glinsce anseo agus Fionnasclainn ansin.' 'Nach bhfuil Gaoth Sáile anseo?' 'Níl Gaoth Sáile anseo. Tá Gaoth Sáile ansin.' 'An bhfuil feilméaraí Chiarraí sásta?' 'Tá feilméaraí Chiarraí sásta ach níl feilméaraí Chonamara sásta. Níl muintir Ghlinsce ná muintir Fhionnasclainn sásta ar chor ar bith.' 'Deir uncail Cháit nach bhfuil muintir Ghaoth Sáile sásta ach a oiread.' TEACH MHÁIRTÍN 'Tá bóthar Thír an Fhia ansin. Tá garraí eile ansin. Anseo tá balla agus geata agus ansin tá teach Mháirtín.' 'Tá mac Mháirtín agus athair Bhríd ann anois freisin, ach tá go leor seomraí ann.' 'Tá go leor leabhartha agus peictiúir agus páipéir ann. Feicim mapa Shasana agus mapa Mheireacá ansin freisin.' TRADUCE 1. Aquí hay un cuadro, un papel, un libro y mesas. 2. El bote de Oáidín está ahí y aquí hay un mapa. 3. Ni la gente de América ni la gente de Inglaterra están ahora contentos. 4. La chica de Donncha y el marido de Peige están allí. 5. Los granjeros de Kerry no están contentos y los granjeros de Conamara tampoco están contentos. 6. El campo de Seáinín está allí y el toro de Seáinín está allí también. 7. Los parientes de Tomáisín están contentos. 8. Hay muchas habitaciones aquí. la habitación del tío es Bairbre también está aquí. 9. ¿Dónde está la carretera de Gaoth Sáile? 10. No hay ningún periódico aquí en absoluto pero hay otros libros.

Page 4: LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). ... 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige

MÁS EJERCICIOS I. LENICIÓN Rellena los espacios con el nombre como respuesta Ejemplo: Cá bhfuil Máirtín? Tá Máirtín anseo agus tá muintir Mháirtín ansin. 1. Cá bhfuil Peige? Tá ___________ ansin agus tá muintir ___________ ansiúd. 2. An bheiceann tú Bríd? Feicim ___________, anch ní fheicim muintir ___________ 3. Cá bhfuil Glinsce? Tá ___________ ansin; tá bóthar ___________ anseo. 4. Cá bhfuil Séamaisín? Tá muintir ___________ anseo, ach níl ___________ ann. 5. An bhfuil Cáit anseo? Tá muintir ___________ anseo, ach níl ___________ ann. 6. An bhfeiceann tú Tir an Fhia? Feicim bóthar ___________ , ach ni fheicim ___________ 7. Cá bhfuil Donncha? Níl a fhios agam cá bhfuil ___________ , ach tá uncail ___________ anseo. 8. An bhfuil Ciarraí i (=en) Sasana? Níl ___________ i Sasana, ach tá muintir ___________ ann. 9. Cá bhfuil Sasana? Níl a fhios agam cá bhfuil ___________ , ach tá mapa ___________ anseo. 10. Cá bhfuil Fionnasclainn? Níl a fhios agam cá bhfuil ___________ , ach tá muintir ___________ ansin. 11. An bhfeiceann tú Máire? Ni fheicim ___________ , ach feicim athair ___________ . 12. Cá bhfuil Bairbre? Tá ___________ anseo, agus tá muintir ___________ ansin. 13. An bhfuilDiarmaid anseo? Tá mac ___________ anseo, ach níl ___________ anseo. 14. Cá bhfuil Cáit? Tá ___________ anseo, agus tá uncail ___________ anseo freisin. 15. An bhfeiceann tú Tomáisín? Ni fheicim ___________ , ach feicim peictiúr ___________ . 16. An bhfuil Páidín anseo? Níl ___________ anseo, ach tá cóta ___________ ann. 17. An bhfuil Máirtín anseo? Tá muintir ___________ anseo, ach níl ___________ anseo. 18. An bhfuil Gaoth Sáile ansin? Níl ___________ ansin, agus níl muintir ___________ ansin ach a oiread. 19. An bhfeiceann tú Máirtín? Feicim ___________ agus feicim teach ___________. 20. An bhfuil Seáinín ansin? Níl ___________ ansin, agus nil muintir ___________ ansin ach a oiread.

Page 5: LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). ... 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige

II. VOCABULARIO A. Rellena los espacios con una palabra apropiada: 1. Cá ___________ Peige? Tá ___________ i Sasana. 2. Níl feilméaraí Chonamara sásta ar ___________ ar ___________, agus níl muintir ___________ sásta ach a ___________. 3. Nach bhfuil duine ar ___________ anseo? 4. Deir Bríd ___________ bhfuil athair ___________ ann. 5. Feicim ___________ Cháit, ach ní fheicim ___________ ar bith eile. 6. Dia ___________. Cén ___________ a bhfuil sibh? 7. Cén t-ainm atá ort? Úna áta ___________. 8. ___________ Bairbre agus Donncha anseo? Tá sise ann, ach níl ___________ ann. 9. Tá mise sásta. An bhfuil ___________ sásta? 10. ___________ fáth? Níl a fhios ___________. B. Escribe el plural de los siguientes nombres bord ___________ cóta ___________ cupán ___________ lampa ___________ fear ___________ múinteor ___________ bád ___________ rud ___________ mac ___________ timpiste ___________ peictíur ___________ feilméara ___________ páipéar ___________ geata ___________ tarbh ___________ mapa ___________ duine ___________ seomra ___________ teach ___________ fuinneog ___________ garraí ___________ uncail ___________ doras ___________ athair ___________ bóthar ___________ anam ___________ am ___________ leabhar ___________ ¿Qué plurales parecen los más habituales? ¿Se puede extraer alguna regla general sobre las formas de los nombres que tienen un plural concreto?

Page 6: LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). ... 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige

RESPUESTAS TEXTOS HABITACIONES Aquí hay muchas habitaciones. ¿Están Donncha y Cáit y Peige y Bairbre aquí? La habitación de Donncha está allí, la habitación de Cáit allí, la habitación de Peige allí y la habitación de Bairbre está allí. ¿No están allí también Páidín y Máire y Diarmaid? La habitación de Páidín está allí y la habitación de diarmaid está allí también. La habitación de Máire está aquí. El abrigo de Máire está aquí y el dinero de Máire también. Los libros de Séamaisín no están aquí. UN MAPA El mapa de Tomáisín está aquí. ¿Dónde está Conamara y Kerry? Conamara está aquí y Kerry está ahí.Veo Tír an Fhia y Glinsce aquí y Dionnasclainn ahí. ¿No está Gaoth Sáile aquí? Gaoth Sáile no está aquí. Gaoth Sáile está ahí. ¿Están contentos los granjeros de Kerry? Los granjeros de Kerry están contentos pero los granjeros de Conamara no están contentos. Ni la gente de Glinsce ni la gente de Fionnsclainn están contentos en absoluto. El tío de Cáit dice que la gente de Gaoth Sáiles tampoco están contentos. LA CASA DE MÁIRTÍN La carretera de Tír an Fhia está ahí. Hay otro campo ahí. Aquí hay un muro y una puerta y está la casa de Máirtín. El hijo de Máirtín y el padre de Bríd están ahí ahora también, pero hay muchas habitaciones. Hay muchos libros y cuadros y periódicos. Veo el mapa de Inglaterra y el mapa de América allí también. TRADUCE 1. Tá peictiúr, páipéar, leabhar agus boird anseo 2. Tá bád Pháidín ansin agus tá mapa anseo 3. Níl muintir Mheireacá ná muintir Shasana sásta anois 4. Tá cailín Dhonncha agus fear Pheige ansin 5. Níl feilméaraí Chiarraí sásta agus níl feilméaraí Chonamara sásta ach a oiread 6. Tá garraí Sheáinín ansin agus tá tarbh Sheáinín ansin freisin. Tá teach Dhiarmaid anseo 7. Tá muintir Thomáisín sásta 8. Ta go leor seomraí (seomraí go leor) anseo. Tá seomra uncail Bhairbre anseo freisin 9. Cá bhfuil bóthar Ghaoth Sáile? 10. Níl páipéir ar bith anseo, ach tá leabhartha eile ann MÁS EJERCICIOS I. LENICIÓN 1. Peige - Pheige 2. Bríd - Bhríd 3. Glinsce - Ghlinsce 4. Shéamaisín - Séamaisín 5. Cháit - Cáit 6. Thir an Fhia - Tir an Fhia 7. Donncha - Dhonncha 8. Ciarraí - Chiarraí 9. Sasana - Shasana 10. Fionnasclainn - Fhionnasclainn 11. Máire - Mháire 12. Bairbre - Bhairbre 13. Dhiarmaid - Diarmaid 14. Cáit - Cháit 15. Tomáisín - Thomáisín 16. Páidín - Pháidín 17. Mháirtín - Máirtín 18. Gaoth Sáile - Ghaoth Sáile 19. Máirtín - Mháirtín 20. Seáinin - Sheáinín II. VOCABULARIO A 1. bhfuil; sí 2. chor bith, Chiarraí o Shasana o cualquier lugar; oiread 3. Bith 4. go/nach; Cháit o cualquier nombre o sásta o cualquier adjetivo 5. muintir/athair/uncail...; duine/athair/uncail... 6. dhaoibh; chaoi 7. ort 8. An/nach; seisean 9. tusa/sise/seisean/sibhse/siadsan o cualquier nombre 10. Cén; agam

Page 7: LECCIÓN 3 - fertxu.files.wordpress.com · conocido como Máirtín Sheáinín (Máirtín el de Seáinín). ... 'Tá seomraí go leor anseo.' 'An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige

B. boird cótaí cupáin lampaí fir múinteoirí báid rudaí mic timpistí peictiúir feilméaraí páipéir geataí toirbh (tairbh) mapaí daoine seomraí tithe fuinneoga garranta uncaileacha doirse athaireacha bóithre anamacha amanna leabhartha En esta lista, los plurales en -(a)í son los más comunes, seguidos de los que convierten su consonante final en estrecha (añadiendo una -i antes de la consonante final). Reglas generales: Todos los plurales en consonante estrecha tienen formas singulares acabadas en consonantes anchas y son masculinos. Los nombres con un plural en -í tienden a acabar en vocal (no en el caso de rud).