Latinika simeiwseis-teliko

57
ΜΑΘΗΜΑ I ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ο Οβίδιος ο ποιητής είναι εξόριστος στη γη του Πόντου. Γράφει συχνά επιστολές στη Ρώμη. Οι επιστολές του είναι γεμάτες παράπονα. Επιθυμεί τη Ρώμη και θρηνεί την αντίξοη τύχη (του). Διηγείται για τους βαρβάρους κατοίκους και για την παγωμένη χώρα. Οι έγνοιες και οι δυστυχίες βασανίζουν τον ποιητή. Με τις επιστολές (του) μάχεται ενάντια στην αδικία. Η Μούσα είναι η μοναδική φίλη του ποιητή. ΡΗΜΑΤΑ 1η συζυγία ex(s)ulo, ex(s)ulavi, ex(s)ulatum, ex(s)ul?re scriptito, scriptitavi, scriptitatum, scriptit?re desidero, desideravi, desiteratum, desider?re deploro, deploravi, deploratum, deplor?re narro, narravi, narratum, narr?re excrucio, excruciavi, excruciatum, excruci?re repugno, repugnavi, repugnatum, repugn?re βοηθητικό ρήμα sum, fui, -, esse ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ α' κλίση poeta -ae fortuna -ae iniuria -ae terra -ae incola -ae Musa -ae epistula -ae cura -ae amica -ae querela -ae miseria -ae Roma -ae β' κλίση Ovidius, Ovidii (i) ΕΠΙΘΕΤΑ β' κλίση Ponticus -a -um plenus -a -um, plenior -ior -ius, plenissimus -a -um adversus -a -um, adversior -ior -ius, adversissimus -a -um 1

Transcript of Latinika simeiwseis-teliko

Page 1: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ I

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Οβίδιος ο ποιητής είναι εξόριστος στη γη του Πόντου. Γράφει συχνά επιστολές στη Ρώμη. Οι επιστολές του είναι γεμάτες παράπονα. Επιθυμεί τη Ρώμη και θρηνεί την αντίξοη τύχη (του). Διηγείται για τους βαρβάρους κατοίκους και για την παγωμένη χώρα. Οι έγνοιες και οι δυστυχίες βασανίζουν τον ποιητή. Με τις επιστολές (του) μάχεται ενάντια στην αδικία. Η Μούσα είναι η μοναδική φίλη του ποιητή.

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγία

ex(s)ulo, ex(s)ulavi, ex(s)ulatum, ex(s)ul?rescriptito, scriptitavi, scriptitatum, scriptit?redesidero, desideravi, desiteratum, desider?redeploro, deploravi, deploratum, deplor?renarro, narravi, narratum, narr?reexcrucio, excruciavi, excruciatum, excruci?rerepugno, repugnavi, repugnatum, repugn?re

βοηθητικό ρήμα sum, fui, -, esse

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηpoeta -ae fortuna -ae iniuria -ae terra -aeincola -ae Musa -ae epistula -ae cura -aeamica -ae querela -ae miseria -ae Roma -ae

β' κλίσηOvidius, Ovidii (i)

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηPonticus -a -umplenus -a -um, plenior -ior -ius, plenissimus -a -umadversus -a -um, adversior -ior -ius, adversissimus -a -umbarbarus -a -um, barbarior -ior -ius, -gelidus -a -um, gelidior -ior -ius, gelidissimus -a -um unicus -a -um

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣin + αφαιρετική= σε (εδώ στάση σε τόπο)de + αφαιρετική = για (εδώ προσδ. της αναφοράς)contra + αιτιατική =εναντίον (εδώ προσδ. εχθρικής κατεύθυνσης)

1

Page 2: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ II

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Αινείας είναι γιος του Αγχίση. Η Τροία είναι πατρίδα του Αινεία. Οι Έλληνες πολιορκούν την Τροία και (την) κυριεύουν με δόλο. Ο Αινείας πλέει προς την Ιταλία με τον Αγχίση, με το γιο (του) και με τους συντρόφους (του). Αλλά οι άνεμοι ταράζουν τη θάλασσα και φέρνουν τον Αινεία στην Αφρική. Εκεί η Διδώ η βασίλισσα ιδρύει νέα πατρίδα. Ο Αινείας διηγείται από την αρχή στη βασίλισσα το δόλο των Ελλήνων. Η βασίλισσα αγαπά τον Αινεία και ο Αινείας τη βασίλισσα. Στο τέλος ο Αινείας πλέει για την Ιταλία και η βασίλισσα ξεψυχά.

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαoppugno, oppugnavi, oppugnatum, oppugn?reexpugno, expugnavi, expugnatum, expugn?renavigo, navigavi, navigatum, navig?returbo, turbavi, turbatum, turb?reporto, portavi, portatum, port?refundo, fundavi, fundatum, fund?rerenarro, renarravi, renarratum, renarr?reamo, amavi, amatum, am?reexspiro, exspiravi, exspiratum, exspir?re

βοηθητικό ρήμαsum, fui, -, esse

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηAeneas -ae Anchises, Anchisae patria -ae Africa -aeregina -ae Troia -ae Italia -ae insidiae -arum (χωρίς ενικό)

β' κλίσηGraecus -i socius -ii dolus -i ventus -inatus -i pontus -i filius -ii (I)

γ' κλίση ΕΠΙΘΕΤΑNom. DidoGen. Didonis/ Didus novus -a -um, recentior -ior -ius/ magis novus -a- um, Dat. Didoni / Dido novissimus -a -umAcc. Didonem/ DidoVoc. DidoAbl. Didone

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣcum + αφαιρετική = μαζί με (εμπρ. συνοδείας)ad + αιτιατική = προς (εμπρ. κίνησης σε τόπο)in + αιτιατική =σε (εμπρ. κίνησης και άφιξης σε τόπο)

2

Page 3: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ III

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Κηφέας και η Κασσιόπη έχουν κόρη την Ανδρομέδα. Η Κασσιόπη, υπερήφανη για την ομορφιά της, συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νηρηίδες (Νύμφες). Ο Ποσειδώνας οργισμένος στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας ένα θαλάσσιο κήτος, που βλάπτει τους κατοίκους. Το μαντείο απαντά στους κατοίκους: «Στο θεό αρέσει βασιλικό σφάγιο». Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα (πάνω) σ' ένα βράχο? το κήτος κατευθύνεται προς την Ανδρομέδα. Ξαφνικά, καταφθάνει πετώντας ο Περσέας με τα φτερωτά (του) σανδάλια? βλέπει την κοπέλα και θαμπώνεται από την ομορφιά της κοπέλας.Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος με δόρυ και απελευθερώνειτην Ανδρομέδα. Ο Κηφέας, η Κασσιόπη και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας χαίρονται πάρα πολύ.

ΡΗΜΑΤΑ1η ΣΥΖΥΓΙΑcomparo, comparavi, comparatum, compar?readigo, adigavi, adigatum, adig?re advolo, advolavi, advolatum, advol?relibero, liberavi, liberatum, liber?re

2η ΣΥΖΥΓΙΑhabeo, habui, habitum, hab?renoceo, nocui, nocitum, nec?rerespondeo, respondi, responsum, respond?revideo, vidi, visum, vid?redeleo, delevi, deletum, del?reurgeo, ursi, - , urgereplaceo, placui/ placitus sum, placitum, plac?removeo, movi, motum, mov?restupeo, stupui, - , stup?regaudeo, gavisus sum, gavisum, gaud?re (ημιαποθετικό)

3η ΣΥΖΥΓΙΑirascor, suscensui, (iratum), irasci (αποθετικό)

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝNom. Cepheus Perseus Cassiope Andromeda (-e)Gen. Cephei / Cepheos Persei/Perseos Cassiopes Andromedae (-es)Dat. Cepheo Perseo Cassiopae AndromedaeAcc. Cepheum/Cephea Perseum/Persea Cassiopen Andromedam (-an, -en)Voc. Cepheu Perseu Cassiope Andromeda (-e)Abl. Cepheo Perseo Cassiope Andromed? (-e)

3

Page 4: Latinika simeiwseis-teliko

Nom. Nympha (-e) NymphaeGen. Nymphae (-es) NympharumDat. Nymphae NymphisAcc. Nympham (-en) NymphasVoc. Nympha (-e) NymphaeAbl. Nymph? (-e) Nymphis

ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

α' κλίσηCassiope -es (θ.)filia -aeforma -aebelua -aeAndromeda -aeincola -aeNympha -aeora -aeAethiopia -aehostia -aepuella -aehasta -ae

β' κλίσηCepheus -iNeptunus -ioraculum -ideus -iscopulus -icalceus -iPerseus -i

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ cum + αφαιρετική = με (εμπρ. σύγκρισης/παραβολής) ad + αιτιατική = προς (εμπρ. κίνησης σε πρόσωπο)

ΕΠΙΘΕΤΑsuperbus -a -um, superbior -ior -ius, superbissimus -a -ummarinus -a -umpennatus -a -um, pennatior -ior -iusiratus -a -um, iratior -ior -ius, iratissimus -a -umregior -a -um

4

Page 5: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ IV

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Στους αρχαίους Ρωμαίους υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη ομόνοια αλλά ελάχιστη πλεονεξία. Οι Ρωμαίοι ήταν γενναιόδωροι στη λατρεία των θεών αλλά στην ιδιωτική τους ζωή φειδωλοί. Συναγωνίζονταν μεταξύ τους στη δικαιοσύνη και φρόντιζαν την πατρίδα. Στον πόλεμο απωθούσαν τους κινδύνους με την τόλμη (τους) κι αποκτούσαν συμμαχίες με τις ευεργεσίες (τους). Εκλεγμένοι άντρες φρόντιζαν για την πατρίδα? σ' αυτούς το σώμα ήταν αδύναμοαπό τα χρόνια αλλά το πνεύμα δυνατό εξαιτίας της σοφίας (τους).

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥα' κλίση β' κλίσηconcordia -ae Romanus -iavaritia -ae supplicium -ii(i) (τιμωρία), supplicia -orum (λατρεία θεών)iustitia -ae bellum -ipatria -ae periculum -iaudacia -ae beneficium -ii(i)amicitia -ae annus -isapientia -ae ingenium -ii(i) deus -i

γ' κλίση δ' κλίσηcorpus -oris domus -us

ΡΗΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ1η ΣΥΖΥΓΙΑcerto, certavi, certatum, cert?repropulso, propulsavi, propulsatum, propuls?reconsulto, consultavi, consultatum, consult?recuro, curavi, curatum, cur?reparo, paravi, paratum, par?re

ΕΠΙΘΕΤΑantiquus -a -um, antiquior -ior -ius, antiquissimus -a -ummaximus -a -um, (υπερθ. του magnus -a -um, maior -ior -ius, maximus -a -um)minimus -a -um (υπερθ. του parvus -a -um, minor -or -us, minimus -a -um)magnificus -a -um, magnificentior -ior -ius, magnificentissimus -a -um)parcus -a -um, parcior -ior -ius, parcissimus -a -uminfirmus -a -um, infirmior -ior -ius, infirmissimus -a -umvalidus -a -um, validior -ior -ius, validissimus -a -um\delectus -a -um (μετοχή παρακειμένου του ρ. deligo= εκλέγω)

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!Οι παρακάτω τύποι του domus χρησιμοποιούνται επιρρηματικά:ñγενική ενικού domi: στάση σε τόποñαιτιατική ενικού domum: κατεύθυνση σε τόποñαφαιρετική ενικού domo: απομάκρυνση από τόποΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

5

Page 6: Latinika simeiwseis-teliko

apud + αιτ.=σε (στάσης σε τόπο), ex+αφ.=από (εμπρ. αιτίας), in+αφ.=σε (εμπρ. κατάστασης/αναφοράς), propter+αιτ.=εξαιτίας (αιτίας), inter+αιτ.=ανάμεσα (αλληλοπάθειας)

ΜΑΘΗΜΑ V

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Σίλιος Ιταλικός, ο επικός ποιητής, ήταν ένδοξος άντρας. Τα δεκαεφτά βιβλία του για το δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο είναι όμορφα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του παρέμενε στην Καμπανία. Είχε στην κατοχή του πολλά αγροκτήματα σε εκείνους τους τόπους. Ο Σίλιος είχε ευαίσθητη ψυχή. Επιδίωκε τη δόξα του Βιργιλίου και περιέβαλλε με αγάπη το πνεύμα του. Τον τιμούσε όπως ο μαθητής το δάσκαλο. Το μνημείο του, που βρισκόταν στη Νεάπολη, το θεωρούσε σαν ναό.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥα' κλίσηpoeta -ae, Campania -ae vita -ae gloria -ae

β' κλίσηSilius -ii (i) bellum -i ager agri Italicus -ivir viri annus -i animus -i liber librilocus -i Vergilius -ii (i) ingenium -ii (-i) puer, pueritemplum -i monumentum -i magister, magistri

γ' κλίσηNeapolis Neapolis

ΕΠΙΘΕΤΑitalicus -a -umepicus -a -umclarus -a -um, clarior -ior -ius, clarissimus -a -um Punicus -a -umsecundus -a -um (τακτικό αριθμητικό)pulcher, pulchra, pulchrum/ pulchrior -ior -ius/ pulcherrimus -a -umultimus -a -um, [υπερθ. (ultra), ulterior -ior -ius, ultimus -a -um]multi -ae -a, plures plura, plurimi -ae -atener -a -um, tenerior -ior -ius, tenerrimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ honoro, honoravi, honoratum, honor?re (1)teneo, tenui, tentum, ten?re (2)studeo, studui – stud?re (2)foveo, fovi, fotum, fov?re (2)habeo, habui, habitum, hab?re (2) possideo, possedi, possessum, possid?re (2)iaceo, iacui, iacitum, iac?re (2)sum, fui, - esseΠΡΟΘΕΣΕΙΣde+ αφ. =εμπρ. αναφοράς, in+αφ.=στάση σε τόπο, pro+αφ.= εμπρ. της παραβολής στο ρήμα\

6

Page 7: Latinika simeiwseis-teliko

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (προσωπική) / ille, illa, illud (δεικτική)/ suus -a -um (κτητική) qui, quae, quod (αναφορική)/ se (προσωπική)

AΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«ut puer magistrum (honorat)»

Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

«quod Neapoli iacebat»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο monumentum.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

7

Page 8: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ VI

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Σε αυτήν την πολιτεία, που τη στηρίζουν οι νόμοι, οι καλοί πολίτες με προθυμία τηρούν τους νόμους. Γιατί ο νόμος είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, η πηγή της δικαιοσύνης. Ο νους, η ψυχή, η σκέψη και η κρίση της πολιτείας βρίσκονται στους νόμους. Όπως τα σώματά μας (δεν υπάρχουν) χωρίς την ψυχή, έτσι και η πολιτεία χωρίς το νόμο δεν υπάρχει. Οι άρχοντες είναι θεράποντες των νόμων, οι δικαστές ερμηνευτές των νόμων, τελικά όλοι είμαστε υπηρέτες των νόμων: γιατί έτσι μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηsententia -aeβ' κλίση vir, viri animus -i consilium -ii (-i) fundamentum -iminister, ministri servus -iγ' κλίση civitas -atis lex, legis libertas -atis fons fontis aequitas -atismens mentis corpus, corporis interpres -etis iudex, iudicisδ' κλίσηmagistratus -us (δες γραμματική)

ΕΠΙΘΕΤΑ bonus -a -um, melior -ior -ius, optimus -a -umpositus -a -um (μτχ. Πρκ. pono 3)liber, -a, um, liberior -ior -ius, liberrimus -a -umomnnis -is -e (γ' κλίση)

ΡΗΜΑΤΑ servo, servavi, servatum, serv?re (1)sto, steti, statum, st?re (1)contineo, continui, contentum, contin?re (2)pono, posui, positum, pon?resum, fui, - essepossum, potui, -, posse

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣin+αφ. = στάση σε τόποsine+ αφ. = εξαίρεσης

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

8

Page 9: Latinika simeiwseis-teliko

is, ea, id (οριστική)qui, quae, quod (αναφορική)noster, nostra, nostrum (κτητική)

Παραβολικές προτάσεις:Είναι οι προτάσεις που το περιεχόμενό τους εκφράζει παραβολή ή σύγκριση σε σχέση με το περιεχόμενο της προηγούμενης πρότασης (ή κύριας ή δευτερεύουσας).Εισάγονται:ñμε τους παραβολικούς συνδέσμους ut, uti, uti si (σαν, ως, ωσεί), sicut, sicuti, velut, veluti, velu i, quasi, tamquam, tamquam si (aeque ή perinde ή proinde ή non secus) ac si (ώσπερ, ωσεί, ωσπερεί), quomodo, quemadmodum (ως, ώσπερ, με ποιο τρόπο, με όποιον τρόπο), quam (όσον, ή, παρά).ñΌταν εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες (qualis, quantus, quot), είτε με τα αναφορικά επιρρήματα που φανερώνουν ποσό ή ποιόν (sicut, quam, quanto) εκφέρονται με οριστική (σ' αυτήν την περίπτωση η σύγκριση ή παραβολή γίνεται προς κάτι πραγματικό)ñόταν εισάγονται με τους παραβολικούς συνδέσμους που έχουν υποθετική έννοια (π.χ. Quasi, tamquam κ.λπ.) εκφέρονται πάντα με υποτακτική (γιατί η παραβολή προς κάτι που υποτίθεται ως ενδεχόμενο και δυνατό)

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες qui, quae, quod, (ο οποίος, η οποία, το οποίο), qualis, quale (τέτοιος, τέτοια, τέτοιο), quantus -a -um (όσος, όση, όσο), quot (άκλιτη, μόνο πληθ. όσοι, όσες, όσα), uter, utra, utrum (ποιος από τους δυο, ποια από τις δυο, ποιο από τα δυο)Χωρίζονται σε:α) Κυρίως αναφορικές, δηλαδή αναφορικές προσδιοριστικές που ανάλογα με το περιεχόμενό τους εκφέρονται με κάθε έγκλιση β) Επιρρηματικές αναφορικές προτάσεις δηλαδή: αναφορικές αιτιολογικές, αναφορικές υποθετικές, αναφορικές τελικές, αναφορικές αποτελεσματικές, αναφορικές ενδοτικές, αναφορικές παραβολικές. Από αυτές: ñοι αναφορικές αιτιολογικές (που συνήθως ακολουθούν επιφωνηματική πρόταση), οι αναφορικές τελικές, οι αναφορικές αποτελεσματικές και οι αναφορικές ενδοτικές εκφέρονται με υποτακτικήñοι αναφορικές παραβολικές εκφέρονται με οριστική ñοι αναφορικές υποθετικές εκφέρονται με οριστική ή υποτακτική, όπως οι αντίστοιχες υποθετικές.

«quam leges continent»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο civitate.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quam.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

«Ut corpora nostra sine mente (non stant)»

Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου· στην κύρια υπάρχει το τροπικό επίρρημα sic.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.

9

Page 10: Latinika simeiwseis-teliko

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

ΜΑΘΗΜΑ VII

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Καίσαρας εξαιτίας της έλλειψης σιταριού εγκαθιστά τις λεγεώνες (του) σε πολλά χειμερινά στρατόπεδα. Διατάζει τέσσερις από αυτές να ξεχειμωνιάσουν στη χώρα των Νερβίων και σε τρεις δίνει εντολή να παραμείνουν στη χώρα των Βέλγων. Διατάζει όλους τους διοικητές (των λεγεώνων) να μεταφέρουν σιτάρι μέσα στο στρατόπεδό (τους). Συμβουλεύει τους στρατιώτες (του) με τα παρακάτω λόγια: «Πληροφορούμαι ότι οι εχθροί πλησιάζουν· οι ανιχνευτές μας αναγγέλλουν ότι αυτοί βρίσκονται κοντά. Πρέπει να φυλάγεστε από τη δύναμη των εχθρών· γιατί οι εχθροί συνηθίζουν να εξορμούν από τους λόφους και μπορούν να διαπράξουν σφαγή των στρατιωτών».

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηinopia -ae (ο πληθ. δε χρησιμοποιείται)Belgae -arum (αρσ. Συνήθως απαντά στον πληθυντικό)β' κλίσηfrumentum -ihiberna -orumNervii -orumlegatus -icastrum -i (ουδ.)=φρούριο castra -orum (=στρατόπεδο)verbum -iγ' κλίση Caesar Caesaris legio -onis miles militishostis -is speculator -oris viscollis -is caedes -is

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηmultus -a -um γ' κλίσηtres triaomnis -is -e

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαconloco/colloco, conlocavi/collocavi, conlocatum/collocatum, conloc?re/colloc?rehiemo, hiemavi, hiematum, hiem?reimporto, importavi, importatum, import?reimpero, imperavi, imperatum, imper?readvento, adventavi, adventatum, advent?re

10

Page 11: Latinika simeiwseis-teliko

nuntio, nuntiavi, nuntiatum, nunti?readvolo, advolavi, advolatum, advol?reperpetro, perpetravi, perpetratum, perpetr?re

2η συζυγίαiubeo, iussi, iussum, iub?reremaneo, remansi, - , reman?readmoneo, admonui, admonitum, admon?recaveo, cavi, cautum, cav?redebeo, debui, debitum, deb?resoleo, solitus sum, solitum, sol?re (ημιαποθετικό)4η συζυγίαaudio, audivi, auditum, aud?re

Σύνθετο του sumpossum, potui, -, pot?re

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣqui, quae, quod (αναφορική)is, ea, id (οριστική)noster, nostra, nostrum (κτητική)hic, haec, hoc (δεικτική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣpropter+ αιτιατ.= εμπρόθετος αιτίαςIn+ αφαιρετική= στάση σε τόπο//// +αιτιατική= σε, κίνηση σε τόποde+ αφαιρετική=κίνηση από τόποex+αφαιρετική=εμπρόθετος προσδιορισμός διαιρεμένου όλου

ΠΡΟΣΟΧΗ !!!!

ΟΡΙΣΤΙΚΗENEΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ possum poteram potero potes poteras poteris potest poterat poterit possumus poteramus poterimus potestis poteratis poteritis possunt poterant poterunt

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ potui potueram potuero potuisti potueras potueris potuit potuerat potuerit potuimus potueramus potuerimus potuistis potueratis potueritis potuerunt potuerant potuerint

Απαρέμφατο ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΩΝ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ

11

Page 12: Latinika simeiwseis-teliko

posse - potuisse Μετοχή ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ potens, potentis

Το ουσιαστικό vis είναι ελλειπτικό και κλίνεται ως εξής:Nom. vis viresGen. - viriumDat. - viribusAcc. vim vires/virisVoc. - viresAbl. vi viribus

ΜΑΘΗΜΑ VIII

12

Page 13: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στο φίλο του Κορνήλιο Τάκιτο. Θα γελάσεις. Εγώ έπιασα τρία φοβερά αγριογούρουνα. «Ο ίδιος;», θα ρωτήσεις. Εγώ ο ίδιος. Καθόμουν δίπλα στα δίχτυα· πλάι μου υπήρχε όχι η (κυνηγετική) λόγχη αλλά η γραφίδα και οι πλάκες· σκεπτόμουν κάτι και κρατούσα σημειώσεις· αν και (είχα0 άδεια τα δίχτυα, είχα όμως τις πλάκες (μου) γεμάτες. Τα δάση κι η ερημιά είναι μεγάλα ερεθίσματα της σκέψης. Όταν θα πας στο κυνήγι, θα μπορέσεις κι εσύ να φέρεις μαζί σου τις πλάκες: δε θα δεις την Άρτεμη να περιπλανιέται στα βουνά αλλά την Αθηνά Γεια σου!

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηcera -ae =κερί, cerae-arum=πλάκες αλειμμένες με κερίsilva -ae Diana -ae (χωρίς πληθυντικό)Minerva -ae (χωρίς πληθυντικό) β' κλίσηGaius -ii (-i) Pinius -ii (-i) Tacitus -ivenabulum -i incitamentum -i Cornelius -ii (-i)aper, apri stilus -iγ' κλίσηsalus -utis pugilares -ium(pluralia tantum) rete -iscogitatio -onis solitudo -inis mons -ntisvanatio -onis

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηproximus -a -um [υπερθ. του (prope), propior -ior -ius, proximus -a -um]vacuus -a -um, magis vacuus -a -um, maxime vacuus -a -umplenus -a -um, plenior -ior -ius, plenissimus -a -ummagnus -s -um, maior -ior -ius, maximus -a -um γ' κλίσηtres, tres, triaferox ferocis, ferocior -ior -ius, ferocissimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαinterrogo, interrogavi, interrogatum, interrog?recogito, cogitavi, cogitatum, cogit?reenoto, enotavi, enotatum, enot?readporto, adportavi, adportatum, adport?reerro, erravi, erratum, err?re

2η συζυγία rideo, risi, risum, rid?revideo, vidi, visum, vid?resedeo, sedi, sessum, sed?revaleo, valui, - val?rehabeo, habui, habitum, hab?relicet, licuit και licitum est, -, lic?re

13

Page 14: Latinika simeiwseis-teliko

3η συζυγία capio, cepi, captum, cap?re

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣsuus, sua, suum (κτητική)ipse, ipsa, ipsum (οριστική)ego, tu, - (προσωπική)aliquis, aliqua/aliquae, aliquid (αόριστη ουσιαστική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣad+αιτιατική=στάση σε τόποin+ αφαιρετική=στάση σε τόπο

Masc./Fem. Neut.Nom. tres triaGen. trium triumDat. tribus tribusAcc. tres tria Voc. - -Abl. tribus tribus

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«etsi (ego) retia vacua (habebam)»

Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια κατάσταση πραγματική παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi· στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί το περιεχόμενο θεωρείται πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

«cum (tu) in venationibus eris»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum, γιατί προσδιορίζεται απλά ο χρόνος.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: μέλλοντα, στην κύρια υπάρχει μέλλοντας, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν και μέλλον.

ΜΑΘΗΜΑ IX

14

Page 15: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Ταρκύνιος ο Υπερήφανος, ο έβδομος και τελευταίος από τους βασιλιάδες, χάνει την εξουσία (του) με αυτόν τον τρόπο. Ο γιος του Σέξτος Ταρκύνιος προσβάλλει την τιμή της Λουκρητίας, συζύγου του Κολλατίνου. Ο σύζυγός (της), ο πατέρας (της) και ο Ιούνιος Βρούτος τη βρίσκουν περίλυπη. Η γυναίκα τούς αποκαλύπτει με δάκρυα την προσβολή και αυτοκτονεί με ένα μαχαίρι. Ο Βρούτος βγάζει με μεγάλο πόνο το μαχαίρι από την πληγή κι ετοιμάζεται να τιμωρήσει το έγκλημα. Ξεσηκώνει το λαό κι αφαιρεί την εξουσία από τον Ταρκύνιο. Ελεύθερος πια ο ρωμαϊκός λαός αποφασίζει να εκλέξει δυο υπάτους, τον Ιούνιο Βρούτο και τον Ταρκύνιο Κολλατίνο.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηpudicitia -ae Lucretia -ae femina -aelacrima -ae iniuria -ae

β' κλίσηTarquinius -ii (-i) Superbus -i modus -iSextus -i Collatinus -i filius -ii (-i)lunius -ii (-i) maritus -i delictum -iBrutus -i culter, cultri imperium -ii (-i)populus -i

γ' κλίσηrex, regis uxor, uxoris pater, patrisvulnus, vulneris dolor doloris consul, consulis

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηseptimus -a -um(ultra), ulterior, -ior -ior, ultimus -a -ummaestus -a -um, maestior -ior -ius, maestissimus -a -ummagnus -a -um, maior -ior -ius, maximus -s -umliber, libera, liberum, liberior -ior -ius, liberrimus -a -umRomanus -a -umduo, duae, duo

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαparo, paravi, paratum, par?reconcito, concitavi, concitatum, concit?re

3η συζυγίαperdo, perdidi, perditum, perd?relaedo, laesi, laesum, laed?reinterficio, interfeci, interfectum, interfic?reextraho, extrahi, extractum, extrah?readimo, ademi, ademptum, adim?redeligo, delegi, delectum, delig?re

15

Page 16: Latinika simeiwseis-teliko

constituo, constitui, constitutum, constitu?re

4η συζυγίαinvenio, inveni, inventum, inven?reaperio, aperui, apertum, aper?repunio, punivi, punitum, pun?re

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣhic, haec, hoc (δεικτική)is, ea, id (οριστική)ille, illa, illud (δεικτική)ipse, ipsa, ipsum (οριστική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣcum+αφαιρετική=εμπρ. τρόπουex+αφαιρετική= εμπρόθετος απομάκρυνσης από τόπο

Masc. Fem. Neut.Nom. duo duae duoGen. duorum duarum duorumDat. duobus duabus duobusAcc. duo, duos duas duoVoc. - - -Abl. duobus duabus duobus

ΜΑΘΗΜΑ X

16

Page 17: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΟ Αινείας θα διεξαγάγει φοβερό πόλεμο στην Ιταλία. Θα συντρίψει άγριους λαούς, θα τους επιβάλει θεσμούς και θα χτίσει τείχη. Εσύ θα αποθεώσεις τον Αινεία. Αργότερα ο Ίουλος, ο γιος του Αινεία, θα μεταφέρει το βασίλειο από το Λαβίνιο και θα οχυρώσει την Άλβα Λόγγα. Έπειτα από τριακόσια χρόνια η Ιλία θα γεννήσει δυο γιους, τον Ρωμύλο και τον Ρώμο, που θα τους θρέψει μια λύκαινα. Ο Ρωμύλος θα χτίσει τα τείχη του Άρη και θα δώσει στους Ρωμαίους το όνομά του. Η εξουσία των Ρωμαίων θα είναι χωρίς τέλος. Ο Καίσαρας Αύγουστος, απόγονος του Ίουλου, θα κλείσει τις πόρτες του Πολέμου και θα επαναφέρει τη βασιλεία του Κρόνου. Αυτόν εσύ, όπως τον Αινεία, θα τον υποδεχτείς στον ουρανό.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηAeneas -ae (αρσ. χωρίς πληθ.) Italia -ae (θηλ. χωρίς πληθ.)Alba Longa/Albae Longae (θηλ. χωρίς πληθ.) Ilia -ae (θηλ. χωρίς πληθ.)lypa -ae porta -aeβ' κλίσηbellum -i (ουδ.) Iulus -i (αρσ. χωρίς πληθ.)caelum -i (ουδ. πληθ. caeli -orum) regnum -i (ουδ.)filius -ii (αρσ.) annus -i (αρσ. )Lavinium -ii (ουδ. χωρίς πληθ.) Romulus -i (αρσ. χωρίς πληθ.)imperium -ii (ουδ.) Romanus -i (αρσ.)Remus -i (αρσ. χωρίς πληθ.) Augustus -i (αρσ. χωρίς πληθ.)populus -i (αρσ.)γ' κλίσηmos, moris (αρσ.) moenia, moenium (ουδ. χωρίς ενικό)nomen, nominis (ουδ.) finis -is (αρσ.)Mars Martis (αρσ. χωρίς πληθ.) Caesar, Caesaris (αρσ. χωρίς πληθ.)

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηtrecenti -ae -a (απόλυτο αριθμητικό, χωρίς ενικό) duo, duae, duo (απόλυτο αριθμητικό, χωρίς ενικό)Martius -a -umortus -a -um (μτχ. Πρκ. μ. Φωνής του orior)Saturnius -a -um γ' κλίση ingens, ingentis, ingentior -ior -ius, ingentissimus -a -umferox, ferocis, ferocior -ior -ius, ferocissimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαappello, apellavi, apellatum, appell?re3η συζυγίαgero, gessi, gestum, ger?recontundo, contudi, contusum, contund?reimpono, imposui, impositum, impon?recondo, condidi, conditum, cond?refero, tuli, latum, ferretransfero, transtuli, translatum, transferrepario, peperi, partum, par?re

17

Page 18: Latinika simeiwseis-teliko

claudo, clausi, clausum, claud?rerestituo, restitui, restitutum, restitu?reaccipio, accepi, acceptum, accip?re

4η συζυγίαmunio, munivi, munitum, mun?renutrio, nutrivi, nutritum, nutr?reorior, ortus sum, or?ri

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (οριστική)qui, quae, quod (αναφορική)hic, haec, hoc (δεικτική)tu (προσωπική)suus, sua, suum (κτητική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣin+αφαιρ.= στάση σε τόπο de+αφαιρ.= εμπρ. προέλευσηςpost+ αιτιατ. =εμπρόθετος χρόνου ab+αφαιρ. = εμπρ. κίνησης από τόποad+ αιτιατ. = κίνηση σε τόπο sine+αφαιρ. =εμπρ. εξαίρεσης

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«quos lupa nutriet»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο filios.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quos.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: μέλλοντα.

ut (eadem) Aeneam (acceperis)»

Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: συντελεσμένο μέλλοντα.

ΜΑΘΗΜΑ XI

18

Page 19: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΟ Αννίβας, ο Καρχηδόνιος στρατηγός, σε ηλικία 26 ετών νίκησε στον πόλεμο όλα τα έθνη της Ισπανίας και με τη βία κυρίευσε το Σάγουντο. Έπειτα πέρασε με ελέφαντες τις Άλπεις, που χωρίζουν την Ιταλία από τη Γαλατία. Μόλις βρέθηκε στην Ιταλία, κατατρόπωσε κι εξολόθρευσε τις ρωμαϊκές δυνάμεις κοντά στον (ποταμό) Τίκινο, στον (ποταμό) Τρεβία, στη (λίμνη) Τρασιμένη και στις Κάννες. Έντρομος ο ρωμαϊκός λαός πληροφορήθηκε την καταστροφή στις Κάννες. Ο Αννίβας ξέφυγε από την ενέδρα του Φάβιου Μάξιμου στην περιοχή του Φελερνού αγρού. Αφού συμπλήρωσε 14 χρόνια στην Ιταλία, οι Καρχηδόνιοι τον κάλεσαν στην Αφρική. Εκεί ο Αννίβας μάταια επιδίωξε να τελειώσει τον πόλεμο με τους Ρωμαίους με συνθήκη. Τελικά αγωνίστηκε με τον Πόπλιο Σκιπίωνα κοντά στη Ζάμα, αλλά οι Ρωμαίοι κέρδισαν τη νίκη.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηHispania -ae Italia -aeGallia -aeTrebia -aeCannae -arumcopia -ae, copiae -aruminsidiae -arumAfrica -aeZama -aevictoria -aeβ' κλίσηannus -ibellum -iSaguntum -ielephantus -i elephans, elephantisTicinus -iTrasumenus -iRomanus -ipopulus -iager, agriFabius -ii, Maximus -iγ' κλίσηHannibal, Hannibalisdux, ducisgens, gentisvisAlpes, Alpiumelephans -ntisclades, cladisCarthaginienses -iumScipio, Scipionis

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηΧΧVI (sex et viginti) (απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο)XIV (quattordecim) (απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο)

19

Page 20: Latinika simeiwseis-teliko

natus -a -umRomanus -a -umpavidus -a -um, pavidior -ior -ius, pavidissimus -a -umFalernus -a umγ' κλίσηCarthaginiensis -is -eomnis -is -eCannensis -is -e

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαsupero, superavi, superatum, super?reexpugno, expugnavi, expugnatum, expugn?reprofligo, profligavi, profligatum, proflig?rerevoco, revocavi, revocatum, revoc?redimico, dimicavi, dimicatum, dimic?rereporto, reportavi, reportatum, report?re2η συζυγίαdeleo, delevi, deletum, del?recompleo, complevi, completum, compl?re3η συζυγίαnascor, natus sum, natum, nasciseiungo, seiunxi, seiunctum, seiung?recompono, composui, compositum, compon?recupio, cupivi, cupitum, cup?re4η συζυγίαtranseo, transii, transitum, trans?reaudio, audivi, auditum, aud?reexpedio, expedivi, expeditum, exped?re

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣqui, quae, quod (αναφορική)se (προσωπική)is, ea, id (οριστική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣab+αφαιρ. =απομάκρυνσης ex+αφαιρ. = απομάκρυνσηςapud+αιτιατ. = εμπρ. στάσης σε τόπο in+αφαιρ. =στάσης σε τόποcum+αφαιρ.= εμπρ. συνοδείας in+αιτιατ. = εμπρ. κίν. σε τόπο

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«quae Italiam ab Gallia seiungunt»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Alpes.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

20

Page 21: Latinika simeiwseis-teliko

«ubi in Italia fuit»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο ubi.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στις κύριες προτάσεις υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

«postquam XVI annos in Italia complevit»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο postquam.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

21

Page 22: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XII

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Στο Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο, ύπατο για δεύτερη φορά, έτυχε να κάνει πόλεμο εναντίον του βασιλιά Περσέα. Όταν κατά το βραδάκι γύρισε στο σπίτι του, η κορούλα του Τερτία, η οποία τότε ήταν πολύ μικρούλα, έτρεξε στην αγκαλιά του πατέρα (της). Ο πατέρας έδωσε στην κόρη (του) ένα φιλί, αλλά παρατήρησε πως αυτή ήταν λίγο θλιμμένη. «Τι είναι», είπε, «Τερτία μου; Γιατί είσαι λυπημένη; Τι σου συνέβη;». Εκείνη απάντησε: «Πατέρα μου, ο Πέρσης πέθανε». Είχε πεθάνει, πράγματι, ένα σκυλάκι με αυτό το όνομα, το οποίο η κοπέλα αγαπούσε πολύ. Τότε ο πατέρας είπε στην Τερτία: «Δέχομαι τον οιωνό». Έτσι από έναν τυχαίο λόγο προγεύτηκε στην ψυχή του την ελπίδα ενός περίλαμπρου θριάμβου.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηPerses -aefiliola -aeTertia -aefilia -aePersa -aepuella -aeβ' κλίσηLucius -ii (I) Aemilius -ii (-i)Paulus -ibellum -ivesper, vesperiosculum -icatellus -idictum -itriumphus -ianimus -iγ' κλίσηconsul, consulisrex, regispater, patrisnomen, nominisomen, ominisδ' κλίσηdomus -uscomplexus -usε' κλίσηspes, spei

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηparvulus -a -umtristiculus -a -umfortuitus -a -umpraeclarus -a -um, praeclarior -ior -ius, praeclarissimus -a -um

22

Page 23: Latinika simeiwseis-teliko

γ' κλίσηtristis -is -e, tristior -ior -ius, tristissimus -a -um ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαdo, dedi, datum, d?reamo, amavi, amatum, am?re 2η συζυγίαrespondeo, respondi, responsum, respond?re3η συζυγίαgero, gessi, gestum, ger?reodtingit, obtigit, -, obting?re (απρόσωπο)curro, cucurri, cursum, curr?reanimadverto, animadverti, animadversum, animadvert?reaccido, accidi, -, accid?reaccidit, accidit, -, accid?re (απρόσωπο)dico, dixi, dictum, dic?re (β' εν. πρόσ. ενεστ.: dic)accipio, accepi, acceptum, accip?re praesumo, praesumpsi, praesumptum, praesum?re4η συζυγίαredeo, redii, reditum, red?repereo, perii, peritum, per?reΒοηθητικό ρήμαsum, fui, -, esse

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (οριστική)qui, quae, quod (αναφορική)quis, quis, quid (ερωτηματική ουσιαστική)meus, mea meum (κτητική)tu (προσωπική)ille, illa, illud (δεικτική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣcum+αφαιρ.= εμπρ. εχθρικής διάθεσηςad+ αιτιατ. = εμπρ. χρόνουex+αφαιρ. = εμπρ. αιτίας

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«ut domum ad vesperum rediit»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο ut.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

23

Page 24: Latinika simeiwseis-teliko

«quae tum erat admodum parvula»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Tertia.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

«quem puella multum amabat»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο catellus.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quem.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

24

Page 25: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XIII

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Σουλπίκιος Γάλλος ήταν ύπαρχος του Λευκίου Αιμιλίου Παύλου, που διεξήγε πόλεμο εναντίον του βασιλιά Περσέα. Μια ξάστερη νύχτα, η Σελήνη ξαφνικά είχε χαθεί· εξατίας του ξαφνικού παράξενου θεάματος τρόμος είχε καταλάβει τις ψυχές των στρατιωτών και ο στρατός είχε χάσει την αυτοπεποίθησή (του). Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος πραγματεύτηκε για τη φύση του ουρανού και για τη στάση και τις κινήσεις των αστεριών και της Σελήνης και μ' αυτόν τον τρόπο έστειλε το στρατό με αναπτερωμένο ηθικό στη μάχη. Έτσι, οι ελευθέριες τέχνες του Γάλλου άνοιξαν το δρόμο για εκείνη την περίλαμπρη νίκη του Παύλου. Επειδή εκείνος είχε νικήσει το φόβο του ρωμαϊκού στρατού, ο στρατηγός μπόρεσε να νικήσει τους αντιπάλους!

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηPerses -ae (αρσ. χωρίς πληθ.) luna -ae (θηλ. χωρίς πληθ.)fiducia -ae (θηλ. ο πληθ. δε χρησιμοποιείται, αφηρ. Έννοια) stella -aepugna -ae victoria -aeβ' κλίσηSulpicius -ii (-i) Gallus -ilegatus -i Lucius -ii (-i)Aemilius -ii (-i) Paulus -ibellum -i monstrum -ianimus -i caelum -i (ουδ. πληθ. caeli -orum)modus -i adversarius -iiγ' κλίση rex, regisnox, noctisterror, terrorismiles, militisratio, rationisars, artisimperator, imperatorisδ' κλίσηexercitus -usstarus -usmotus -usaditus -usmetus -usΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηserenus -a -um, -, serenissimus -a -umrepentinus -a -um, repentinior -ior -ius, -Paulianus -a -umRomanus -a -umadversarius -a -umγ' κλίση

25

Page 26: Latinika simeiwseis-teliko

alacer, alacris, alacre, alacrior -ior -iusliberalis -is -e, liberalior -ior -ius, liberalissimus -a -umillustris -is -e, illustrior -ior -ius, illustrissimus -a -umΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαdisputo, disputavi, disputaum, disput?redo, dedi, datum, d?re3η συζυγίαgero, gessi, gestum, ger?reinvado, invasi, invasum, invad?remitto, misi, missum, mitt?redeficio, defeci, defectum, defic?reammitto, amisi, amissum, amitt?revinco, vici, victum, vinc?reΒοηθητικό ρήμαsum, fui, -, essepossum, potui, -, posse

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (οριστική)qui, quae, quod (αναφορική)ille, illa, illud (δεικτική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣin+αιτιατ.= εμπρ. σκοπού de+αφαιρ.= εμπρ. αναφοράςadversus+ αιτιατ. =εμπρ. εχθρικής διάθεσης ob+αιτιατ. = εμπρ. αιτίαςad+ αιτιατ. = εμπρ. σκοπού

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«qui bellum adversus Persen regem gerebat»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Luci Aemili Pauli.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

«guia ille metum exercitus Romani vicerat»

Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quia.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.

26

Page 27: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XIV

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Μετά τη ναυμαχία στο Άκτιο, ο Κάσσιος από την Πάρμα, ο οποίος είχε υπηρετήσει στο στρατό του Μάρκου Αντωνίου, κατέφυγε στην Αθήνα. Εκεί μόλις είχε παραδώσει στον ύπνο την ταραγμένη ψυχή (του), όταν ξαφνικά μια φρικτή μορφή παρουσιάστηκε σε αυτόν. Νόμισε πως ερχόταν προς αυτόν ένας άνθρωπος με πελώριο μέγεθος και βρόμικο πρόσωπο, όμοιος με είδωλο νεκρού. Αυτόν μόλις ο Κάσσιος (τον) είδε, τον έπιασε φόβος και επιθύμησε να πληροφορηθεί το όνομά του. Εκείνος απάντησε πως ήταν ο Πλούτωνας. Τότε τρόμος συντάραξε τον Κάσσιο και τον σήκωσε από τον ύπνο. Ο Κάσσιος φώναξε τους δούλους (του) και τους ρώτησε για τον άνθρωπο. Εκείνοι δεν είχαν δει κανέναν. Ο Κάσσιος για δεύτερη φορά παραδόθηκε στον ύπνο και ονειρεύτηκε την ίδια μορφή. Λίγες μέρες αργότερα η πραγματικότητα η ίδια επιβεβαίωσε την αξιοπιστία του ονείρου. Δηλαδή, ο Οκταβιανός επέβελε σε αυτόν την ποινή του θανάτου.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηAthenae -arum (μόνο πληθ.)β' κλίσηbellum -iCassius -ii (-i)Antonius -ii (-i)animus -isomnus -imortuus -iOrcus -iservus -isomnium -iiOctavianus -isupplicium -ii (-i) (τιμωρία) και supplicia -orum (λατρεία θεών) γ' κλίσηhomo, hominismagnitudo, magnitudinistimor, timorisnomen, noministerror, terroriscaput, capitis δ' κλίσηexercitus -usε' κλίσηspecies, speciei (θηλ., στον πληθ. μόνο οι τρεις όμοιες πτώσεις: ον. αιτιατ. κλητ.)facies, faciei (θηλ., στον πληθ. μόνο οι τρεις όμοιες πτώσεις: ον. αιτιατ. κλητ.)effigies, effigiei (θηλ., στον πληθ. μόνο οι τρεις όμοιες πτώσεις: ον. αιτιατ. κλητ.)dies, dieires, reifides, fidei (θηλ., χωρίς πληθ.)

27

Page 28: Latinika simeiwseis-teliko

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίση Actiacus -a -umsolicitus -a -um, solicitior -ior -ius, solicitissimus -a -umhorrendus -a -umsqualidus -a -um, squalidior -ior -ius, squalidissimus -a -umpaucus -a -um, paucior, -ior, -ius, paucissimus -a -umγ' κλίση Parmensis -is -eingens, ingentis, ingentior -ior -ius, ingentissimus -a -umsimilis -is -e, similior -ior -ius, simillimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαdo, dedi, datum, d?reexistimo, existimavi, existimatum, existim?reexcito, excitavi, excitatum, excit?reinclamo, inclamavi, inclamatum, inclam?reinterrogo, interrogavi, interogatum, interrog?resomnio, somniavi, somniatum, somni?reconfirmo, confirmavi, confirmatum, confirm?re2η συζυγίαaparreo, apparui, apparitum, aparr?rehorreo, horrui, - horr?rerespondeo, respondi, responsum, respond?revideo, vidi, visum, vid?re3η συζυγίαconfugio, confugi, -, confug?remorior, mortuus sum, -mortuum-, mori (αποθετικό)aspicio, aspexi, aspectum, aspic?reconcipio, concepi, conceptum, concip?recupio, cupivi, cupitum, cup?reconcutio, concussi, concussum, concut?readficio (afficio), adfeci (affeci), adfectum (affectum), adfic?re (affic?re)4η συζυγίαvenio, veni, ventum, ven?reaudio, audivi, auditum, aud?reΒοηθητικό ρήμαsum, fui, -, esse

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (οριστική)qui, quae, quod (αναφορική)se (προσωπική)ille, illa, illud (δεικτική)nemo, nemo, nihil (αόριστη ουσιαστική)idem, eadem, idem (οριστική)ipse, ipsa, ipsum (οριστική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

28

Page 29: Latinika simeiwseis-teliko

post+αιτιατ.= εμπρόθετος χρόνουe(x)+αφαιρ.= εμπρόθετος εξόδου από κατάστασηin+αφαιρ.= εμπρόθετος του εντοπισμού σε κατάστασηde+αφαιρ.= εμπρόθετος αναφοράςad+αιτιατ.= εμπρόθετος κίνησης σε πρόσωπο ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«qui in exercitu M. Antonii fuerat»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Cassius.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.

«cum repente apparuit ei species horrenda»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό αντίστροφο cum, γιατί ενώ δηλώνει αιφνίδιο γεγονός, η λογική σχέση ανάμεσα στη χρονική και την προσδιοριζόμενη εμφανίζεται αντίστροφη. Η χρονική περιέχει το κύριο νόημα και η κύρια το δευτερεύον. Στη χρονική πρόταση υπάρχει το επίρρημα repente και

στην κύρια υπάρχει το επίρρημα vix.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει υπερσυντέλικος, και δηλώνει το υστερόχρονο ξαφνικού γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

«quem simul aspexit Cassius»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο simul. Υπάρχει πρόταξη του αντικειμένου quem.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

29

Page 30: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XV

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ολόκληρη η ζωή των Γερμανών περιορίζεται στο κυνήγι και στη σπουδή των στρατιωτικών πραγμάτων. Οι Γερμανοί δεν ασχολούνται με τη γεωργία· τρέφονται με γάλα, τυρί και κρέας. Σε τόπους πάρα πολύ ψυχρούς (αν και ζουν) φορούν μόνο δέρματα και πλένονται στα ποτάμια. Κάθε φορά που η πολιτεία διεξάγει πόλεμο, εκλέγονται άρχοντες με εξουσία ζωής και θανάτου. Στις ιππομαχίες συχνά πηδούν από τα άλογα και μάχονται πεζοί: η χρήση σελών θεωρείται αισχρό και μαλθακό πράγμα. Δεν επιτρέπουν να εισάγεται από τους εμπόρους κρασί σε αυτούς, γιατί, όπως πιστεύουν, εξαιτίας αυτού του πράγματος οι άνθρωποι γίνονται μαλθακοί και εκθηλύνονται.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηvita -aeagricultura -ae (ο πληθ. δε χρησιμοποιείται)β' κλίσηGermanus -istudium -ii (-i)caseus -ilocus -i (αρσ. πληθ. loca -orum: τόποι, loci -orum: χωρία βιβλίων)bellum -iproelium -ii (-i)equus -iephippium -iivinum -iγ' κλίσηvenatio, venationislac, lactis (ο πληθ. δε χρησιμοποιείται γιατί το ουσ. δηλώνει ύλη)caro, carnispellis, pellisflumen, fluminishomo, hominiscivitas, civitatisnex, necispotestas, potestatispes, pedismercator, mercatorisδ' κλίσηmagistratus, magistratususus, ususε' κλίσηres, rei

30

Page 31: Latinika simeiwseis-teliko

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηGermanus -a -umfrigidus -a -um, frigidior -ior -ius, frigidissimus -a -umγ' κλίσηomnis -is -emilitaris -is -e, militarior -ior -ius, -equester, equestris, equestreturpis-is -e, turpior -ior -ius, turpissimus -a -uminers, inertis, inertior -ior -ius, inertissimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαlavo, lavi, lavatum (lautum), lav?recreo, creavi, creatum, cre?reproelior, proeliatus sum, proeliatum, proeli?ri (αποθετικό)importo, importavi, importatum, import?rearbitror, arbitratus sum, arbitratum, arbitr?rieffemino, effeminavi, effeminatum, effemin?re2η συζυγίαstudio, studui, -, stud?rehabeo, habui, habitum, hab?re3η συζυγίαconsisto, constisti, -, consist?regero, gessi, gestum, ger?resino, sivi, situm, sin?reremollesco, -, -, remollesc?re4η συζυγίαnutrio, nutrivi, nutitum, nutr?redesilio, desilui, (desultum), desil?re

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (οριστική)se (προσωπική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣin+αφαιρ.=εμπρ. κατάστασης/ στάσης σε τόποcum+αφαιρ.=εμπρ. τρόπουex+αφαιρ.=εμπρ. κίνησης σε τόποa(b)+αφαιρ.= ποιητικό αίτιοad+αιτιατ.=εμπρ. κίνησης σε πρόσωπο/

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«cum civitas bellum gerit»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό επαναληπτικό cum.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

31

Page 32: Latinika simeiwseis-teliko

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, στην κύρια υπάρχει ενεστώτας, και δηλώνει τη σύγχρονη επανάληψη γεγονότος στο παρόν.

«quod ea re remollescunt homines»

Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.

ΕΙΣΑΓΈΤΑI ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

«(atque ea re) effeminantur (homines)»

Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.

ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

«ut arbitrantur»

Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

32

Page 33: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XVI

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Οι δικοί μας (στρατιώτες), αφού έριξαν τα ακόντια στους εχθρούς, μάχονται με τα ξίφη. Ξαφνικά, στα νώτα τους διακρίνεται το ιππικό (μας)·οι κοόρτεις πλησιάζουν· οι εχθροί στρέφουν τα νώτα (τους) και τρέπονται σε φυγή· τους επιτίθενται οι ιππείς. Γίνεται μεγάλη σφαγή. Ο Σεδούλιος, ο στρατηγός και ηγεμόνας των Λεμοβίκων, σκοτώνεται· ο στρατηγός των Αρβέρνων συλλαμβάνεται ζωντανός πάνω στη φυγή· 74 στρατιωτικά λάβαρα παραδίδονται στον Καίσαρα· μεγάλος αριθμός εχθρών αιχμαλωτίζεται και εκτελείται· οι υπόλοιποι διασκορπίζονται μετά τη φυγή στις επικράτειές τους. Την επόμενη μέρα στέλνονται πρεσβευτές στον Καίσαρα. Ο Καίσαρας διατάζει να παραδοθούν τα όπλα και να οδηγηθούν μπροστά του οι αρχηγοί (τους). Ο ίδιος πήρε θέση μπροστά στο στρατόπεδο· εκεί οδηγούνται οι ηγεμόνες. Ο Βερκιγγετόριγας παραδίδεται, τα όπλα κατατίθενται.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηfuga -aeβ' κλίσηpilum -igladius -iitergum -iSedulius -ii (-i)Arverni -orumsignum -inumerus -ilegatus -iarma -orumcastrum -i (φρούριο) και castra -orum (στρατόπεδο) γ' κλίση hostis, hostiscohors, cohortis (γεν. πληθ. cohortium)eques, equitiscaedes, caedisdux, ducisprinceps, principisLemovices, Lemovicum (χωρίς ενικό)Caesar, Caesaris (χωρίς πληθυντικό)civitas, civitatisVercingetorix, Vercingetorigisδ' κλίσηequitatus -usε' κλίσηres, rei

33

Page 34: Latinika simeiwseis-teliko

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηmagnus -a -um, maior -ior -ior, maximus -a -umvivus -a -um, -, vivissimus -a -umLXXIIII (septuaginta quattor) (απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο)= 74reliquus -a -umposterus -a -um, posterior -ior -ius, postremus -a -um/ postumus -a -umγ' κλίσηmilitaris -is -e, militarior -ior -ius, -

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαappropinquo, appropinquavi, appropinquatum, appropinqu?re2η συζυγίαiubeo, iussi, iussum, iub?re3η συζυγίαmitto, misi, missum, mitt?regero, gessi, gestum, ger?recerno, crevi, cretum, cern?reverto, verti, versum, vert?refugio, fugi, fugitum, fug?reoccurro, occu(cu)rri, occursum, occurr?refio, factus sum, fierioccido, occidi, occisum, occid?recomprehendo/ comprendo, comprehendi, comprehensum, comprehend?rerefero, re(t)tuli, relatum, referrecapio, cepi, captum, cap?reinterficio, interfeci, interfectum, interfic?rediscendo, discessi, discessum, disced?retrado, tradidi, traditum, trad?reproduco, produxi, productum, produc?re (προστ. ενεστ. β' ενικό: produc)consido, consedi, consessum, consid?rededo, dedidi, deditum, ded?reproicio, proieci, proiectum, proic?re

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣnoster, nostra, nostrum (κτητική)is, ea, id (οριστική)ipse, ipsa, ipsum (οριστική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣin+αιτιατ. = εμπρόθετος εχθρικής διάθεσηςpost+αιτιατ. = εμπρόθετος τόπουin+αφαιρ. = εμπρόθετος χρόνουad+αιτιατ. = εμπρόθετος κατεύθυνσης σε πρόσωποex+αφαιρ. = εμπρόθετος χρόνου pro+αφαιρ. = εμπρόθετος στάσης σε τόπο (εμπρός από)

34

Page 35: Latinika simeiwseis-teliko

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«postquam (nostri = milites) pila in hostes miserunt»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο postquam.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός ενεστώτας, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

ΜΑΘΗΜΑ XVII

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων, οι οποίοι διαλαλούσαν πως οι Γερμανοί είχαν φοβερή σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία. Ο καθένας επιθυμούσε να αποχωρήσει προβάλλοντας και μια δικαιολογία. Μερικοί παρέμεναν παρακινημένοι από ντροπή. Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους· κρυμμένοι στις σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους είτε θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο με τους φίλους τους. Σε όλο το στρατόπεδο υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες. Από τις διαδόσεις αυτών και το φόβο τους σιγά σιγά ταράζονταν ακόμα και αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα στρατιωτικά ζητήματα.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηcausa -aelacrima -aeβ' κλίσηGallus -iGermanus -itabernaculum -ifatum -ipericulum -icastrum -i (φρούριο) και castra -orum (στρατόπεδο)testamentum -iγ' κλίσηtimor, timorisvox, vocismercator, mercatoris

35

Page 36: Latinika simeiwseis-teliko

magnitudo, magnitudiniscorpus, corporisvirtus, virtutispudor, pudorisfamiliaris, familiarisδ' κλίσηexercitus -usε' κλίσηres, rei

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηmagnus -a -um, maior -ior -ius, maximus -a -umtotus -a -um (αντωνυμικό επίθετο)peritus -a -um, peritior -ior -ius, peritissimus -a -umγ' κλίσηingens, ingentis, ingentior -ior -ius, ingentissimus -a -umincredibilis -is -ecommunis -is -e, communior -ior -ius, communissimus -a -ummilitaris -is -e, militarior -ior -ius, -

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαoccupo, occupavi, occupatum, occup?repraedico, praedicavi, praedicatum, praedic?remiseror, miseratus sum, miseratum, miser?ri (αποθετικό)obsigno, obsignavi, obsignatum, obsign?reperturbo, perturbavi, perturbatum, perturb?re2η συζυγίαremaneo, remansi, -, reman?reteneo, tenui, tentum, ten?rehabeo, habui, habitum, hab?re3η συζυγίαdiscedo, discessi, discessum, disced?re cupio, cupivi, cupitum, cup?re adduco, adduxi, adductum, adduc?re (προστ. ενεστ., β' ενικό adduc)fingo, finxi, fictum, fing?re abdo, abdidi, abditum, abd?re queror, questus sum, questum, queri (αποθετικό)Βοηθητικό ρήμαsum, fui, -, essepossum, potui, -, posse

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣqui, quae, quod (αναφορική)alius, alia, aliud (αόριστη ουσιαστική και επιθετική)nonnullus, nonnulla, nonnullum (αόριστη επιθετική)hic, haec, hoc (δεικτική)suus, sua, suum (κτητική)is, ea, id (οριστική)

36

Page 37: Latinika simeiwseis-teliko

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣex+ αφαιρετική= εμπρόθετος αιτίαςde+αφαιρετική= εμπρόθετος αιτίαςin+αφαιρετική= εμπρόθετος στάσης σε τόποcum+αφαιρετική= εμπρόθετος της κοινωνίας

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«qui Germanos ingenti magnitudine corporum et incredibili vtrtute esse praedicabant»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Gallorum et mercatorum.

ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

«qui rei militaris periti habebantur»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ii.

ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

37

Page 38: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XVIII

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Λέγεται πως ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σε αυτόν τον τόπο, όπου αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη. Αναφέρεται ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια κοντά στον Τίβερη ποταμό και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί αποκαμωμένος από το δρόμο. Τότε ο βοσκός Κάκος, έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια στραμμένα ανάποδα. Μόλις ο Ηρακλής, αφού σηκώθηκε από τον ύπνο, είδε το κοπάδι και αντιλήφθηκε ότι έλειπε ένα μέρος, κατευθύνεται στην πιο κοντινή σπηλιά· όταν όμως είδε ότι τα ίχνη των βοδιών ήταν στραμμένα προς τα έξω, καθώς βρέθηκε σε αμηχανία, άρχισε να απομακρύνει το κοπάδι από τον εχθρικό τόπο. Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που ακούστηκε από τη σπηλιά γύρισε τον Ηρακλή πισω. Τότε ο Κάκος, αφού προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία, σκοτώνεται με το ρόπαλο του Ηρακλή.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηHispania -ae Roma -aevia -ae cauda -aeclava -ae spelunca -aeβ' κλίσηlocus -i= τόπος (loca -orum=τόποι, loci -orum=χωρία βιβλίων)Romulus -i fluvius -iiCacus -i somnus -ivastigium -iiγ' κλίσηHercules -is (-i)bos, bovisGeryon, Geryonis και Geryones, Geryonaeurbs, urbisTiberis, Tiberispastor, pastorisvis, - (ελλειπτικό)grex, gregispars, partisδ' κλίσηmagitus, magitus

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηfessus -a -umfretus -a -umaversus -a -umproximus -a -um [υπερθετικός του (prope), propior -ior -ius, proximus -a -um]

38

Page 39: Latinika simeiwseis-teliko

infestus -a -um, infestior -ior -ius, infestissimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαexcito, excitavi, excitatum, excit?reconor, conatus sum, conatum, con?ri (αποθετικό)2η συζυγίαvideo, vidi, visum, vid?reamoveo, amovi, amotum, amov?reprohibeo, prohibui, prohibitum, prohib?re3η συζυγίαadduco, adduxi, adductum, adduc?re (προστ. ενεστ., β' ενικό adduc)dico, dixi, dictum, dic?recondo, condidi, conditum, cond?rereficio, refeci, refectum, refic?refero, tuli, latum, ferretraho, traxi, tractum, trah?reaverto, averti, aversum, avert?reaspicio, aspexi, aspectum, aspic?repergo, perrexi, perrectum, perg?reverto, verti, versum, vert?reconfundo, confudi, confusum, confund?reconverto, converti, conversum, convert?reinterficio, interfeci, interfectum, interfic?re4η συζυγίαdormio, dormivi, dormitum, dorm?resentio, sensi, sensum, sent?reaudio, audivi, auditum, aud?reΣυνθετικό του sumabsum, afui, -, abesseΕλλειπτικόcoepi, coepisse (οι υπόλοιποι τύποι του incipio)

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (οριστική)ipse, ipsa, ipsum (οριστική)quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣex+αφαιρ.= εμπρόθετος αφετηρίας/ και απομάκρυνσης και προέλευσηςprope+αιτιατ.= εμπρόθετος στάσης σε τόποde+αφαιρ.= εμπρόθετος αιτίαςin+αιτιατ.= εμπρόθετος κίνησης σε τόποad+αιτιατ.= εμπρόθετος κίνησης σε τόπο

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«ubi postea Romulus urbem Romam condidit»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο (eum) locum.

39

Page 40: Latinika simeiwseis-teliko

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το αναφορικό τοπικό επίρρημα ubi.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.

«ubi Hercules e somno excitatus gregem aspexit»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο ubi.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει ενεστώτας, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

«et (ubi idem) partem abesse sensit»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: τον εννοούμενο χρονικό σύνδεσμο ubi.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει ενεστώτας, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

«postquam (Hercules) boum vestigia foras versa vidit»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο postquam.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει

το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.

40

Page 41: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XIX

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Όταν ήταν ύπατοι ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος, ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας, ένας άντρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο, συνωμότησε εναντίον του κράτους. Τον είχαν ακολουθήσει μερικοί επιφανείς αλλά αχρείοι άντρες. Ο Κατιλίνας διώχτηκε από την πόλη από τον Κικέρωνα. Οι σύντροφοί του πιάστηκαν και στραγγαλίστηκαν στη φυλακή. Από τον Αντώνιο, τον άλλο ύπατο, ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του, αφού νικήθηκε στη μάχη, σκοτώθηκε. Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει ότι στην ίδια φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες, πολλοί εξάλλου τραυματίστηκαν βαριά.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηCatilina -aepugna -aepublica -aeβ' κλίση Marcus -iTullius -ii (-i)Gaius -ii (-i)Antonius -ii (-i)Lucius -ii (-i)Sergius -ii (-i)vir, viriingenium -ii (-i)socius -ii (-i)proelium -ii(-i)Sallustius -ii (-i)γ' κλίσηCicero, Ciceronisconsul, consulisgenus, generisurbs, urbiscarcer, carcerismiles, militisδ' κλίσηexercitus, -usε' κλίσηres, rei

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίση

41

Page 42: Latinika simeiwseis-teliko

pravus -a -um, pravior -ior -ius, pravissimus -a -umclarus -a -um, clarior -ior -ius, clarissimus -a -umimprobus -a -um, improbior -ior -ius, improbissimus -a -ummultus -a -um, (plus), plurimus -a -umRomanus -a umcruentus -a -um, cruentior -ior -ius, cruentissimus -a -umγ' κλίση nobilis -is -e, nobilior -ior -ius, nobilissimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγία coniuro, coniuravi, coniuratum, coniur?restrangulo, strangulavi, strangulatum, strangul?revulnero, vulneravi, vulneratum, vulner?re3η συζυγίαconsequor, consecutus sum, consecutum, consequi (αποθετικό)expello, expuli, expulsum, expell?redeprehendo/ deprendo, deprehendi, deprehensum, deprehend?revinco, vici, victum, vinc?reinterficio, interfeci, interfectum, interfic?retrado, tradidi, traditum, trad?reoccido, occidi, occisum, occid?re

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣis, ea, id (οριστική)quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική)alter, altera, alterum (αόριστη επιθετική ή αντωνυμικό επίθετο)ipse, ipsa, ipsum (οριστική)suus, sua, suum (κτητική)idem, eadem, idem (οριστική)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣcontra+αιτιατ.= εμπρόθετος εχθρικής κατεύθυνσηςab (a)+αφαιρ.= ποιητικό αίτιοex (e)+αφαιρ.=εμπρόθετος απομάκρυνσηςin + αφαιρ.=εμπρόθετος στάσης σε τόποcum +αφαιρ.=εμπρόθετος συνοδείας

42

Page 43: Latinika simeiwseis-teliko

ΜΑΘΗΜΑ XX

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Κλαύδιος στο πεντηκοστό έτος της ηλικίας του κατέλαβε την εξουσία χάρη σε ένα παράδοξο και τυχαίο γεγονός. Όταν διώχθηκε από τους δολοφόνους του Καλιγούλα, αποσύρθηκε σε μια θερινή κατοικία, που ονομάζεται Ερμαίο. Λίγο αργότερα, τρομοκρατημένος από τα νέα της σφαγής, σύρθηκε προς το λιακωτό που ήταν πολύ κοντά του και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν στην πόρτα. Ένας στρατιώτης που έτρεχε εδώ και εκεί πρόσεξε τα πόδια του· τον αναγνώρισε που κρυβόταν· αφού τον τράβηξε έξω, τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα. Από εκεί τον οδήγησε στους συντρόφους του. Από αυτούς μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο λυπημένος και περιδεής ενώ το πλήθος που τον συναντούσε τον λυπόταν σαν να επρόκειτο να πεθάνει. Την επόμενη μέρα ο Κλαύδιος ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑα' κλίσηdiaeta -aeturba -aeCaligula -aeβ' κλίσηClaudius -ii (-i)annus -iimperium -ii (-i)solarium -ii (-i)velum -iHermaeum -i (χωρίς πληθυντικό)castrum -i (φρούριο) castra -orum (στρατόπεδο)γ' κλίσηaetas, aetatisinsidiator, insidiatorisnomen, nominisrumor, rumoriscaedes, caedisforis, forispes, pedismiles, militiscommilito, commilitonisimperator, imperatorisδ' κλίσηcasus, casusε' κλίσηdies, diei

43

Page 44: Latinika simeiwseis-teliko

ΕΠΙΘΕΤΑβ' κλίσηquinquagesimus -a -umpaulus -a -umproximus -a -um [υπερθετικός του (prope), propior -ior -us, proximus -a -um]trepidus -a -um, - trepidissimus -a -umobvius -a -umposterus -a -um, posterior -ior -ius, postremus -a -um και postumus -a -umγ' κλίση mirabilis -is -e, mirabilior -ior -ius, mirabilissimus -a -umtristis -is -e, tristior -ior -ius, tristissimus -a -um

ΡΗΜΑΤΑ1η συζυγίαsaluto, salutavi, salutatum, salut?remiseror, miseratus sum, miseratum, miser?ri2η συζυγίαexterreo, exterrui, exterritum, exterr?relateo, latui, -, lat?re3η συζυγίαcapio, cepi, captum, cap?reexcludo, exclusi, exclusum, exclud?rerecedo, recessi, recessum, reced?reprorepo, prorepsi, proreptum, prorep?repraetendo, praetendi, praetentum, praetend?reabdo, abdidi, abditum, abd?rediscurro, discu(cu)rri, discursum, discurr?reanimadverto, animadverti, animadversum, animadvert?readgnosco, adgnovi, adgnitum, adgnosc?reextraho, extraxi, extractum, extrah?readduco, adduxi, adductum, adduc?re (προστ. ενεστ. β' ενικό: adduc)defero, detuli, delatum, deferre (προστ. ενεστ. β' ενικό: defer)morior, mortuus sum, -mortuum-, mori (αποθετικό)fio, factus sum, fieriΒοηθητικό ρήμαsum, fui, -, esse

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣsuus, sua, suum (κτητική)quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική)qui, quae, quod (αναφορική)se (προσωπική)is, ea, id (οριστική)hic, haec, hoc (δεικτική)

44

Page 45: Latinika simeiwseis-teliko

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣab +αφαιρ.= ποιητικό αίτιο (εμπρόθετο γιατί είναι έμψυχο)in+αιτιατ.= εμπρόθετος κίνησης σε τόποad+αιτιατ.= εμπρόθετος κίνησης σε τόποinter+ αιτιατ. = εμπρόθετος στάσης σε τόπο

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

«cui nomen est Hermaeum»

Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο diaetam.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία cui.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

«dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur»

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ιστορικό ενεστώτα, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο μιας συνεχιζόμενης πράξης (χρονικής), στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη (κύρια) στο παρελθόν. Λατινισμός του dum.

«quasi moriturum» = «quasi moriturus esset»

Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική - υποθετική πρόταση «quasi moriturus esset» ως β' όρος σύγκρισης.

ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο quasi.

ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.

ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (miseratur οριστική ιστορικού ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

45