67

KYTTAPA TOY AIMATOΣ

Tο αίµα > αποτελείται από 4 κύρια συστατικά ------- | • ερυθρά αιµοσφαίρια > µεταφέρουν O2 από τους πνεύµονες > στους περιφερικούς ιστούς • λευκά αιµοσφαίρια > έχουν αµυντικό ρόλο & µε τη λειτουργία φαγοκυττάρωσης συµµετέχουν στην αποµάκρυνση νεκρωµένων ή κατεστραµµένων ιστών • αιµοπετάλια > αποτελούν άµυνα σε αγγεία µε βλάβη > διότι προσκολλώνται σε σηµεία διακοπής συνέχειας ενδοθηλίου & διότι συµµετέχουν στη πήξη του αίµατος • πλάσµα > πρωτεϊνικό διάλυµα που µεταφέρει στις διάφορες περιοχές του οργανισµού κύτταρα - θρεπτικές ουσίες - µεταβολίτες - ορµόνες & άλλα µόρια H θέση αιµοποίησης γίνεται> λεκιθικός ασκός

(εµβρυϊκή ζωή) ήπαρ σπλήνας

µυελός οστών > 5 µήνα > λευκοκύτταρα αιµοπετάλια 7 µήνα > ερυθροκύτταρα κατά τη γέννηση > ο µυελός των οστών αποτελεί κύρια θέση παραγωγής ερυθροκυττάρων |

για µεγαλύτερες ανάγκες > ήπαρ & > εξωµυελική | σπλήνας αιµοποίηση | | που επαρκεί για τις φυσιολογικές ανάγκες στα παιδιά & τα νεαρά άτοµα > λόγω ταχείας αύξησης οστίτη ιστού > ο αιµοποιητικός µυελός οστών | καταλαµβάνει µεγαλύτερη έκταση | προοδευτικά ελαττώνεται µυελός σπονδύλων --- στους ενήλικες <- µε τη πάροδο της ηλικίας πλευρών | | κρανίου | <= είναι αιµοποιητικός µόνο πυέλου | | µηριαίου---------------- ο υπόλοιπος έχει αντικατασταθεί από λιπώδη ιστό Tα κυτταρικά στοιχεία αίµατος προέρχονται από > ένα κοινό αρχέγονο πολυδύναµο κυτ. | που διαφοροποιείται σε αρχέγονα µονοδύναµα κυτ. καθένα δίνει γένεση σε | ------------------------------------------------------

68

| | | ερυθροκύτταρα λευκοκύτταρα αιµοπετάλια Mυελός των οστών → καταλαµβάνει τους χώρους µεταξύ των δοκίδων των οστών | | | αποτελείται από > • διακλαδιζόµενα τριχοειδικά κολποειδή | ανάµεσα τους > ο αιµοποιητικός µυελός | | • δικτυωτό υπόστρωµα | | έχει ακίνητα µακροφάγα > που αποµακρύνουν γηρασµένα | & ελαττωµατικά κυτ. αίµατος | | αποτελεί θέση ωρίµανσης> B- λεµφοκυττάρων που παράγουν | αντισώµατα | αιµατώνεται από > µυελικούς κλάδους τροφοφόρου αρτηρίας οστού > εφοδιάζουν | το φλοιακό & το µυελικό οστό | → & µε µικρότερα αγγεία από > το µυϊκό ιστό & το περιόστεο το τριχοειδικό δίκτυο αποτελείται από > κολποειδή (µε λεπτά τοιχώµατα) | που καταλήγουν > σε µεγάλο κεντρικό κόλπο > που εκβάλλει | στην εκφορητική φλέβα (ίδιο θρεπτικό κανάλι > προς τα έξω) τα κολποειδή > επενδύονται από αποπλατυσµένα κυτ. > ενδοθηλιακά κύτταρα | | | σε ασυνεχή βασική µεµβράνη | | | έχουν ικανότητα ενδοκυττάρωσης | το κυτταροπλασµα σε µερικά σηµεία είναι λεπτό | αντιπροσωπεύοντας σηµεία εξόδου των | κυττάρων του αίµατος στην κυκλοφορία | υπάρχει → ασυνεχής χιτώνας απο στηρικτικά κυτ. (δικτυωτά κυτ.) | µε δίκτυο κυτταροπλασµατικών αποφυάδων | ------------------------------------------- | | | καλύπτουν εξωτ. επιφ. | διακλαδίζονται στον τοιχώµατος τριχοειδών | αιµοποιητικό χώρο | συνθέτουν > δικτυωτές ίνες (πλέγµα στήριξης) συσσωρεύουν > λιπίδια > λιποκύτταρα µυελού

69

η εξωκυττάρια ουσία αιµοποιητικού διαµερίσµατος | περιέχει > παχιές κολλαγ. ίνες > που διευκολύνουν προσκόλληση αιµοποιητικών κυτ στο λαµινίνη στρώµα του µυελού ινονεκτίνη οι συνδεδεµένες µε ινονεκτίνη & λαµινίνη πρωτεογλυκάνες συνδέονται µε αυξητικούς παράγ. > που έλεγχουν αιµοποίηση Eρυθρά κύτταρα → ο αριθµός των κυκλοφορούντων ερυθρών > ρυθµίζεται από | ----------------------------------- | | την απαιτούµενη πρός από ρυθµό παραγωγής ερυθροκυττάρων µεταφορά ποσότητα O2 που εξαρτάται από ρυθµό αποµάκρυνσης | ελέγχεται κυρίως από την ερυθροποιητίνη > που εκκρίνεται στους ενήλικες > από τους νεφρούς στα έµβρυα > από το ήπαρ Tα ερυθροκύτταρα > έχουν σχήµα αµφίκοιλου δίσκου διευκολύνοντας ανταλλ. <=> O2 τα στάδια διαφοροποίησης µορφολογικά διακρίνονται | µονοδύναµα βλαστικά κυτ. → είναι λίγα σε αριθµό - µε µεγάλα πυρήνια || άφθονα πολυριβοσώµατα - µεγάλα µιτοχόνδρια προερυθροβλάστη | βασίφιλη ερυθροβλάστη | πολυχρωµατόφιλη ερυθροβλάστη | ορθοχρωµατική ερυθροβλάστη | δικτυοερυθροκύτταρα | ώριµα ερυθροκύτταρα → ελάττωση µεγέθους | παραγωγή αιµοσφαιρίνης | ελάττωση - εξαφάνιση κυτ. οργανιδίων | αλλαγή χρωστικής κυτταροπλ. από βασιφιλία σε οξυφιλία | συµπύκνωση - απόρριψη πυρήνα σχηµατίζονται | σε µικρά ερυθροβλαστικά νησίδια > που αποτελούνται από 1- 2 εξειδικευµένα µακροφάγα που περιβάλλουν > κυτ. ερυθράς σειράς | έχουν µακριές κυτ. αποφυάδες µε βαθιές εγκολπώσεις περιβάλλουν τα διαιρούµενα κυτ. που µεταναστεύουν στη περιφέρεια νησιδίου > όταν ερυθροκύτ. ωριµάσουν έρχονται σε επαφή > µε το ενδοθήλιο κολποειδών | διαπερνούν το κυτταρόπλασµα & απελευθερώνονται > στην κυκλοφορία

70

Tα ώριµα ερυθρά > δεν διαθέτουν RNA δεν συνθέτουν κυτταροπλασµατικά ένζυµα > για αναπλήρωση & η ελάττωση αποτελεσµατικών αντλιών ιόντων > οδηγεί σε γήρανση | των ερυθρών που γίνονται δύσκαµπτα & ήπαρ | σπλήνα αποµακρύνονται µε φαγοκυττάρωση από µυελό οστών Λευκοκύτταρα → από το µυελό οστών µεταφέρονται µε το αίµα > στις κύριες θέσεις λειτουργίας τους υπάρχουν 5 τύποι > • ουδετερόφιλα 40 - 75 % • ηωσινόφιλα 5 % • βασίφιλα 0,5 % • λεµφοκύτταρα 20 - 50 % • µονοκύτταρα 1 - 5 % ουδετερόφιλα ονοµάζονται & ηωσινόφιλα => κοκκιοκύτταρα (διότι κυτταρόπλ. τους περιέχει εµφανή κοκκία) βασίφιλα ουδετερόφιλα > είναι πολυµορφοπύρηνα λευκοκύτταρα (φέρουν πολύλοβο πυρήνα) λεµφοκύτταρα µονοκύτταρα > βρίσκονται κυρίως στους ιστούς > στους λεµφαδένες & στο σπλήνα > µετατρέπονται σε | µακροφάγα βασίφιλα > στούς ιστούς µετατρέπονται σε > σιτευτικά κυτ. ουδετερόφιλα > εµφανίζουν µεγάλη κινητικότητα πέψη & καταστροφή µικροοργανισµών έχουν κύριο ρόλο στα αρχικά στάδια της οξείας φλεγµονής ωρίµανση ουδετεροφίλων - | µονοδύναµο αρχέγονο βλαστικό κυτ. | µυελοβλάστη | προµυελοκύτταρο | µυελοκύτταρο | µεταµυελοκύτταρο (7 - 8 ηµέρες η διάρκεια της ωρίµανσης) | ραβδοπύρηνο | ουδετερόφιλο > παραµένουν στο µυελό 5 ηµέρες > στην κυκλοφορία για 6 ώρες > στους περιφερικούς ιστούς για 2 - 5 ηµέρες

71

Στο µυελό των οστών > υπάρχει µεγάλη δεξαµενή ώριµων ουδετεροφίλων | που κινητοποιούνται γρήγορα τα αδρενεργικά ερεθίσµατα > προκαλούν αιφνίδια µετακίνηση κοκκιοκυττάρων από µυελό & αύξηση ουδετεροφίλων αίµατος µετά από βακτηριδιακή λοίµωξη > αύξηση πρόδροµων µορφών ουδετερ στο µυελό οστών | µε σκοπό τη διατήρηση υψηλού αριθµού στο αίµα ο πυρήνας > αποτελείται από 2 - 5 λόβια ενωµένα (λοβωτή εµφάνιση) η χρωµατίνη είναι αρκετά συµπυκνωµένη > ένδειξη ελαττωµένης πρωτεϊνοσύνθεσης Tο κυτταρόπλασµα > περιέχει 3 τύπους κοκκίων | • πρωτογενή κοκκία > ηλεκτρονικά πυκνοί σχηµατισµοί όµοια µε λυσοσώµατα περιέχουν όξινες υδρολάσες αντιβακτηριδιακές & πεπτικές ουσίες (κυρίως µυελοϋπεροξειδάση) • δευτερογενή κοκκία > διπλάσιος αριθµός από τα πρωτογενή ποικιλία σε µέγεθος σχήµα πυκνότητα περιέχουν χηµειοτακτικές ουσίες ενεργοποιητές συµπληρώµατος • τριτογενή κοκκία > περιέχουν ένζυµα προσθήκη γλυκοπρωτεϊνών στη κυτ. µεµβράνη > διευκολύνει τη κυτταρική προσκόλληση H αλκαλική φωσφατάση (στοιχείο κυτταροπλάσµατος) χρησιµοποιείται σαν δείκτης | πιθανόν είναι περιεχόµενο > ενός 4 τύπου κοκκίων (φωσφασωµάτιο) το κυτταρόπλασµα περιέχει ακόµη > αντιοξειδωτικές ουσίες που αδρανοποιούν τοξικά υπεροξείδια λίγα κυτταροπλασµατικά οργανίδια Tα ουδετερόφιλα > παραµένουν ενεργά & δρούν ακόµη & σε διακοπή της κυκλοφορίας | µε αποτέλεσµα ελαττωµένη παροχή O2 & γλυκόζης > γι'αυτό & | περιέχουν άφθονο γλυκογόνο (αναερόβιος µεταβολισµός) | κατά την φαγοκυττάρωση > προσλαµβάνουν > βακτηρίδια & | καταστρέφουν νεκρωµένα κυτ. | προσκολλώνται στο ενδοθηλιακό τοίχωµα (µόρια προσκόλλησης) > σε απάντηση τοπικής έκκρισης κυτοκινών > διαπερνούν ενδοθηλιακά κυτ. + βασική µεµβράνη > εξέρχονται από τα αγγεία στη περιοχή φλεγµονής ή

72

ιστικής καταστροφής | σε περιχές > µε µεγαλύτερη συγκέντρωση χηµειοτακτικών ουσιών | ---------------------------------------- (που περιλαµβάνουν) | προϊόντα διάσπασης του συµπληρώµατος ουσίες που διαφεύγουν από νεκρωµένα κυτ. πολυσακχαρίτες που προέρχονται από βακτηρίδια η κινητικότητα τους οφείλεται > σε πολυµερισµό αποπολυµερισµό > των νηµατίων ακτίνης η φαγοκυττάρωση > είναι ενεργο - εξαρτώµενη (χρησιµοποιεί όλο το γλυκογόνο) | τα ουδετερόφιλα > πεθαίνουν & απελευθερώνουν στον εξωκυττάριο χώρο | λυσοσωµατικά ένζυµα | που προκαλούν ρευστοποίηση γειτονικών ιστών άθροισµα > νεκρωµένων ουδετεροφίλων –––

υγρού ιστών | => αποτελεί το πύον & µη φυσιολογικού υλικού ----- ηωσινόφιλα > έχουν δίλοβο πυρήνα κοκκία που χρωµατίζονται έντονα µε ηωσίνη έχουν φαγοκυτταρικές ιδιότητες αποµακρύνουν συµπλέγµατα > αντιγόνου - αντισώµατος ο αριθµός των κυκλοφορούντων ηωσινοφίλων > είναι µεγαλύτερος το πρωΐ & µικρότερος το απόγευµα µια από τις λειτουργίες τους είναι > η προστασία του οργανισµού από παρασιτώσεις (παρατηρείται αύξηση αριθµού των ηωσινοφίλων) σε αλλεργικές καταστάσεις παρατηρείται επίσης αύξηση του αριθµού των ηωσινοφίλων το µονοδύναµο αρχέγονο βλαστικό κυτ. > είναι κοινό για τους 3 τύπους κοκκιοκυττάρων | από το στάδιο της µυελοβλάστης > ακολουθούν διαφορετική πορεία διαφοροποίησης παραµένουν µερικές ηµέρες στο µυελό οστών > στη κυκλοφορία 3 - 8 ώρες > µετακίνηση | προς ------------------------------------------------------------------- | | |

γαστρεντερικό σύστηµα δέρµα πνεύµονες (δεν επανέρχονται στη κυκλοφορία)

Tα ηωσινόφιλα µετακινούνται χηµειοτακτικά > σε σηµεία µε | αυξηµένη συγκέντρωση βακτηριακών προϊόντων

73

παραγόντων του συµπληρώµατος γύρο από ουσίες που απελευθερώνονται από σιτευτικά κυτ. (ισταµίνη - ηωσινοφιλικός χηµειοτακτικός παράγοντας) & από ενεργοποιηµένα λεµφοκύτταρα έχουν υποδοχείς > για την ανοσοσφαιρίνη IgE (καταστροφή παρασίτων) λίγα ηωσινόφιλα έχουν υποδοχείς > για το τµήµα Fc ανοσοσφαιρίνη IgG η φαγοκυττάρωση > γίνεται µε ενδοκυττάρωση όταν µέγεθος σωµατιδίου είναι πολύ µεγάλο > το ηωσινόφιλο | απελευθερώνει > το περιεχόµενο των κοκκίων Tα ηωσινόφιλα έχουν επιπλέον ως λειτουργία ------- | τον περιορισµό ιστικής καταστροφής > από απελευθέρωση περιεχοµένου των κοκκίων | των σιτευτικών κυττάρων • επιτυγχάνεται µε αδρανοποίηση της ισταµίνης (παραγωγή ισταµινάσης) • παραγωγή ενός παράγοντα που αποτελείται από προσταγλανδίνες E1 & E2 που εµποδίζει την αποκοκκίωση των σιτευτικών κυττάρων • αδρανοποίηση αγγειοδραστικών ουσιών > που παράγονται από βασίφιλα & σιτευτ. κυτ βασίφιλα & σιτευτικά κύτταρα > τα βασίφιλα πιθανόν είναι πρόδροµες µορφές των σιτευτικών κυτ. περιέχουν µεγάλα βασίφιλα κοκκία | -------------------------------------------------------------- | περιέχουν > • θειωµένες πρωτεογλυκάνες > ηπαρίνη θειϊκή χονδροϊτίνη • λευκοτρίνη • ισταµίνη έχουν υποδοχείς > για το Fc τµήµα της ανοσοσφαιρίνης IgE (απάντηση σε αλλεργιογόνα ερεθίσµατα) | γρήγορη εξωκυττάρωση & απελευθέρωση |

• ισταµίνης • αγγειοδραστικών µεσολαβητικών χηµικών ουσιών || προκαλεί → την άµεση αντίδραση υπερευαισθησίας | αλλεργική ρινίτιδα µορφές άσθµατος κνησµό αναφυλαξία

74

τα βασίφιλα |

στο µυελό οστών παράγονται από κοινό προγονικό κυτ. > εως το στάδιο µυελοβλάστης τα σιτευτικά > εδρεύουν στο στηρικτικό ιστό > χόριο των επιθηλίων | γύρο από τα αγγεία | τοίχωµα των ορογόνων κοιλοτήτων

µπορούν να πολ/σθούν στούς ιστούς λεµφοκύτταρα → στους ενήλικες & τα µεγαλύτερα παιδιά > αποτελούν το δεύτερο σε αριθµό τύπο λευκοκυττάρων στο περιφερικό αίµα στα µικρά παιδιά > είναι περισσότερα από άλλα είδη λευκοκυτ. αριθµός τους αυξάνει σε > ιογενείς λοιµώξεις υπάρχουν 2 τύποι > B & T - λεµφοκύτταρα τα περισσότερα λεµφοκύτταρα στο περιφερικό αίµα > είναι µικρά λεµφοκύτταρα -------------- τα µεγάλα αποτελούν µόνο το 3 % | | αντιπροσωπεύουν ενεργοποιηµένα λεµφοκύτταρα | µε τελική κατεύθυνση > τους ιστούς πλασµατοκύτταρα → συνθέτουν ανοσοσφαιρίνες στο µυελό οστών > βρίσκονται σε µικρός αριθµός στηρικτικούς ιστούς & τους > πολυάριθµα εξειδικευµένα λεµφικ. όργανα δεν κυκλοφορούν > στο περιφερικό αίµα υγιών ατόµων είναι µεγάλα κυτ. έχουν έκκεντρο πυρήνα χαρακτηριστική κατανοµή της χρωµατίνης σαν "πλάκα ρολογιού" έχουν έντονα βασίφιλο κυτταρόπλασµα µονοκύτταρα → αίµατος > αντιπροσωπεύουν τις πρόδροµες µορφές µακροφάγων & µυελού | | που βρίσκονται ----------------------------------- | | σε ιστούς & λεµφικά όργανα

|| µονοπυρηνικό φαγοκυτταρικό σύστηµα

| • αποτελείται από πρόδροµες µορφές µυελού των οστών

75

(µονοβλάστες, προµονοκύτταρα) • κυκλοφορούντα µονοκύτταρα • ιστικά µακροφάγα (ελεύθερα ή ακίνητα) • κύτταρα Kupffer > στο ήπαρ • κύτταρα τοιχώµατος κολποειδών > του σπλήνα & των λεµφαδένων • κυψελιδικά µακροφάγα • ελεύθερα µακροφάγα > στο αρθρικό πλευρικό & περιτοναϊκό υγρό • δενδριτικά κύτταρα Tα µονοκύτταρα > έχουν φαγοκυτταρικές ιδιότητες µεγάλη κινητικότητα επιχρίσµατα αίµατος > εµφανίζουν αρκετά κυτταροπλασµ. κενοτόπια H/ M > άφθονα λυσοσωµατικά κοκκία > & είναι 2 τύπων | ------------------ | • πρωτογενή λυσοσώµατα > περιέχουν όξινη φωσφατάση αρυλ- σουλφατάση υπεροξειδάση • άλλος τύπος > µε άγνωστο περιεχόµενο το κυτταρόπλασµα φέρει άφθονα ψευδοπόδια> χαρακτηριστικό της φαγοκυτταρικής τους ιδιότητας απαντούν χηµειοτακτικά > στην παρουσία νεκρωµένου ιστού | φλεγµονής | & ξένων εισβολέων - µικροοργανισµών | εγκαταλείπουν > το αίµα | → µεταναστεύουν > στους ιστούς (διαφοροποιούνται > σε µακροφάγα) 2 πρόδροµες µορφές µονοκυττάρων > µονοβλάστη & το > ως το ώριµο µονοκύτταρο προµονοκύτταρο | | 3 κυτταρικές διαιρέσεις | εγκαταλείπουν µυελό οστών | σε 3 ηµέρες παραµένουν στο αίµα >3 ηµέρες

76

| µεταναστεύουν µόνιµα→ στους ιστούς αιµοπετάλια > είναι απύρηνα - δισκοειδή κύτταρα | σχηµατίζονται στο µυελό των οστών > από κυτταροπλασµατική | κατάτµηση | | περιέχουν → µιτοχόνδρια µεγακαρυοκυττάρων µικροσωληνίσκους κοκκία γλυκογόνου ελάχιστα στοιχεία συσκευής Golgi λίγα ριβοσώµατα ενζυµικά συστήµατα > αερόβια αναερόβια αναπνοή χαρακτηριστικά οργανίδια > 4 είδη των κοκκίων --- | • α κοκκία > εµφανίζουν ποικιλία σε σχήµα - µέγεθος & περιέχουν | ειδικές πρωτεΐνες των αιµοπεταλίων παράγοντες πήξης άλλες πρωτεΐνες • πυκνά κοκκία (δ κοκκία) > περιέχουν σεροτονίνη • λυσοσώµατα > είναι κυστίδια µε µεµβράνη & περιέχουν λυσοσωµατικά ένζυµα • υπεροξειδιοσώµατα > ενζυµατική δραστηριότητα υπεροξειδάσης O µηχανισµός της αιµόστασης | → περιλαµβάνει > • αιµοπετάλια φέρουν > παράγοντα Von Willebrand | µετά τη διακοπή συνέχειας ενδοθηλιακής στιβάδας | των αγγείων |

προσκολλώνται > σε ειδικούς γλυκοπρωτεϊνικούς υποδοχείς που βρίσκονται στο κολλαγόνο

| • ακτίνη - µυοσίνη - µικροσωληνίσκοι > δηµιουργούν εκµαγείο σε εκτεταµένη επιφάνεια | • αιµοπετάλια εκκρίνουν > το περιεχόµενο των κοκκίων ενώ συνθέτουν την θροµβοξάνη | • θροµβοξάνη ADP

& ιόντα Ca2+ > διευκολύνουν την προσκόλληση περισσότερων αιµοπεταλίων τα φωσφολιπίδια των αγγείων µαζί µε τα ιόντα Ca2+

|

77

ενεργοποιούν αλυσιδωτή αντίδραση της πήξης του αίµατος > & σχηµατισµό του ινώδους

78

79