ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΟΛΟΥ

“Στα βήματα του πολιτισμού της Μεγάλης Ελλάδας” Γνωρίζουμε τους Ελληνόφωνους δήμους της Απουλίας & της Καλαβρίας

της Κάτω Ιταλίας.

2012 -2013Ερευνητική εργασία τμήματος

α3΄Λυκείου

Υπεύθυνη καθηγήτρια: κ. Κατερίνα Κολοβού-Φιλόλογος

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. Ομάδα: Lecce: Ιστορία_Ο πολιτισμός σήμερα!Μέλη:Διονύσης Μπασδάνης Φωκίων Παπαϊωάννου

Β. Ομάδα:Ελληνόφωνοι δήμοι Γκρεκάνικης Σαλεντίνας Απουλίας_Ο πολιτισμός σήμερα! Μέλη:Παντόπουλος Θανάσης Νασίκας Μάριος Μυλωνάς Νικόλας Νάνος Δημήτρης

Γ. Ομάδα:ΚαλαβρίαΥποομάδες:Γ1)Ελληνόφωνα χωριά Καλαβρίας_Ρήγιο_Ο πολιτισμός σήμερα!Μέλη:Νάνου Μάρία Νεστορίδου Ελένη Ξάνθου Ελένη Μπατσκίνη Σοφηνίκη Γ2)Καλλιτζιανό_Μπόβα ΜαρίναΜέλη:Μπέη Ματθίλδη Μεφσούτ Μερόπη Νανοπούλου Βαρβάρα Μποτού Πολυξένη

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δ. Ομάδα:Βυζαντινή Καλαβρία Μέλη:Ντίνου Ηλιάνα Μπαρμπουδάκη Κυριακή Νησιώτη Αθηνά Μαυρογιαννέα Αθηνά

Ε.Ομάδα:Γλώσσα “Γκρεκάνικα”Μέλη:Μποτού Πολυξένη Νανοπούλου Βαρβάρα Μπέη Ματθίλδη Μεφσούτ Μερόπη

ΣΤ. Ομάδα:Λογοτεχνία Ελληνόφωνων δήμων του Σαλέντο & της ΚαλαβρίαςΜέλη:Νησιώτη Αθηνά Μαυρογιαννέα Αθηνά Μπαρμπουδάκη Κυριακή Ντίνου Ηλιάνα

Ζ. Ομάδα: Ήθη & Έθιμα του Σαλέντο & της ΚαλαβρίαςΜέλη:Μπατσκίνη Σοφηνίκη Νεστορίδου Ελένη Ξάνθου Ελένη Νάνου Μαρία

Ο σκοπός της έρευνας:

Η γνωριμία και η ευαισθητοποίηση των μαθητών με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό σε περιοχές εκτός των ορίων του σημερινού ελληνικού κράτους, την καταλυτική επίδραση στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, την επιβίωση των ελληνόφωνων πληθυσμών του Σαλέντο και της Καλαβρίας της κάτω Ιταλίας, τη διατήρηση της πολιτιστικής τους ταυτότητας μέχρι σήμερα. Στόχος : η ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια των μαθητών με ιστορικές γνώσεις με την ελληνική τέχνη των αρχαίων μνημείων, με την πολιτιστική παράδοση των γκρεκάνικων χωριών της κάτω Ιταλίας.

ΜΕΘΟΛΟΓΙΑ

• Έρευνα στο διαδίκτυο • Έρευνα στη βιβλιογραφία που υπάρχει στην τάξη • Συλλογή φωτογραφικού υλικού • Μουσική ακρόαση με CD πολιτιστικών συλλόγων ελληνόφωνων περιοχών

• Επικοινωνία με βιβλιοθήκες –δανεισμός βιβλίων • Επικοινωνία με εκπαιδευτικούς που εργάστηκαν στις περιοχές – επικοινωνία –συνεντεύξεις • Εκμάθηση τραγουδιών με ορχήστρα και χορωδία

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

• Ιστορικές και γεωγραφικές γνώσεις για τις περιοχές των ελληνόφωνων πληθυσμών της Κάτω Ιταλίας • Διεύρυνση γλωσσικού αισθητηρίου των μαθητών με το γλωσσικό ιδίωμα των δήμων αυτών στην καθημερινή τους ζωή, στα ποιήματα, στα τραγούδια τους • Ευαισθητοποίηση στον αγώνα του απόδημου ελληνισμού για να κρατήσουν ζωντανή την ελληνική τους καταγωγή

• γνωριμία με τη μουσική και την χαρά της εκτέλεσης των γκρεκάνικων τραγουδιών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙA1) Άντελ Βογάσαρη -Μεριανού: “Ταξιδεύοντας στα Ελληνόφωνα Χωριά της Κάτω Ιταλίας”2) Επαμεινώνδα Βρανόπουλου : “Οδοιπορικό στη Μεγάλη Ελλάδα”3) Δημητρίου Αλεξάνδρου : “Οι Έλληνες της Μάγκνα Γκρέτσια”4) Φωτεινή Καιμάκη : “Ελληνόφωνη Καλαβρία” 5) Ημερολόγιο: “Τα Ελληνόφωνα Χωριά της Κάτω Ιταλίας” εκδ. 1999 ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΑΔΑ : 1) Η Ελληνική Μουσική Παράδοση της Κάτω Ιταλίας : Σαλέντο - Καλαβρία - Σικελία ,Έκδοση του Πελοποννησιακού Ιδρύματος, Ναύπλιο, Δεκέμβριος 1998.2) Περιοδικό Μετρό , τεύχος 33, Ειδική έκδοση σε CD. Ghetonia , perincantamento Τα μαγικά Ελληνόφωνα τραγούδια της Κάτω Ιταλίας 3) Μελίνα Τανάγρη : Δίσκος Τεσσαρακοστός Παράλληλος, Τραγούδι << KALI NIFTA >>4) Μαρία Φαραντούρη : Άνδραμου πάει

ΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ1) Δημήρτης Μαυρίκιος : Φίλμ , “ POLEMONTA” 19762) Δημήρτης Μαυρίκιος : Τα γεφύρια του Ιονίου .3) Giugliano Capani : Grecia Salentina . Arte Cultura e Territoriο 19964) Γιώργος Λογοθέτης. 3 ημίωρα ντοκιμαντερ , Ελλάδα του Σαλέντο , Βυζαντινή Καλαβρία , Σικελία για την ΕΤ3 , 1997 - 1998

ΙΤΑΛΙΑ: 1) Κασσέτες <<Ghetonia>> . Mara l’ aqua . Calimera 1993 <<Ghetonia >>. Malia . Calimera 1994 <<Ghetonia >>. Agapiso. Calimera 1995 2) CD << l ritza>> 1981 << Arakne Medirerranea>> << Ghetoni >> 1998 << Trasmigrazioni>> << Canzionere Grecanico Salentino>>

ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ

Η. Ομάδα:α)Πολιτιστικοί σύλλογοι β)Η μουσική των Ελληνόφωνων Δήμων γ)Παραδοσιακοί χοροί (ταραντέλλα) DVD-επεξεργασία από την εκπομπή της ΝΕΤ''αλάτι της γης''Μέλη:Μπρίζης Βασίλης Μπομπού Αναστασία Μπασδάνης Διονύσης Μαυρογιαννέα Αθηνά Παπαϊωάννου Φωκίων

Θ. Ομάδα:Όλοι οι μαθητές του τμήματος α3 προσεγγίζουν θεματικά τα ποιήματα των ελληνόφωνων τα οποία έγιναν τραγούδια.

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

• Πηγές έντυπου και ψηφιακού υλικού • Χάρτες περιοχών της Κάτω Ιταλίας • CD των πολιτιστικών συλλόγων (En Cardia) • Διδακτικά εγχειρίδια • Βιβλία με ενημερωτικό υλικό • DVD (παραδοσιακοί χοροί) , (Αλάτι της Γης)ΕΡΤ 3

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ• Υπεύθυνη διακίνησης εντύπων στην τάξη : Κυριακή Μπαρμπουδάκη

• Υπεύθυνοι φωτοφράφισης τεχνημάτων : Νικόλας Μυλωνάς , Ελένη Νεστορίδου, Ελένη Ξάνθου , Βασίλης Μπρίζης

• Υπεύθυνη αρμοδιοτήτων ομάδας : Αναστασία Μπομπού Δημιουργία και επιμέλεια Power Point : Μπρίζης Βασίλης

• Υπεύθυνες βιντεοπαρουσίασης συνεντεύξεων μαθητών και στιγμιοτύπων εν ώρα μαθήματος : Αθηνά Μαυρογιαννέα, Αναστασία Μπομπού

• Υπεύθυνος τεχνήματος - αφίσας τάξης : Διονύσης Μπασδάνης

• Συνέντευξη με την Κυρία Τάνια Μελαχρινού Δασκαλα στα Ελληνόφωνα Χωρία της Καλαβρίας : Αθηνά Νησιώτη ,Ηλιάνα Ντίνου

ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΓΚΡΕΚΑΝΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

Η καθηγήτρια Κλασικής Κιθάρας του Μ.Σχ.Β κ.Ιλεάνα- Μαρία Μάρδα διασκεύασε και δίδαξε την

ορχήστρα και την χορωδία των μαθητών .

ΤΗΣ ΧΡΩΣΤΑΜΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ....

Μουσικό Σύνολο Γκρεκάνικων τραγουδιώνυπεύθυνη καθηγήτρια: Κ. Ιλεάνα-Μαρία Μάρδα Στην ορχήστρα συμμετέχουν:Κλαρινέτο:Θανάσης ΠαντόπουλοςΑκορντεόν:Διονύσης ΜπασδάνηςΚρουστά:Νικόλας ΜυλωνάςΒιολί:Μαυρογιαννέα Αθηνά & Πολυξένη ΜποτούΚιθάρα:Σοφηνίκη Μπατσκίνη,Αναστασία Μπομπού, Ελένη Ξάνθου,Μαρία Νάνου,Βαρβάρα Νανοπούλου & Φωκίων Παπαϊωάννου Στο φωνητικό σύνολο συμμετέχουν: Αθηνά Νησιώτη,Κυριακή Μπαρμπουδάκη,Ηλιάνα Ντίνου, Ματθίλδη Μπέη,Βασίλης Μπρίζης,Μερόπη Μεφσούτ,Ελένη Νεστορίδου

ΤΕΧΝΗΜΑ α3΄

Κ Ε Ι Μ Ε Ν ΑΤα παπούσα εκάμα Οι παπούδες μας έκαμανμία μεγκάλη καρρέρα ένα μεγάλο δρόμοτσέ μεγκάλα πράγματα και μεγάλα έργαμας ασιαφήκα. μας αφήκανΟ κοσμίο τι στέκει Ο κόσμος που είναικοντά μα μά τζητάει κοντά μας μας ζητάεινα μη πεσαίνωμε, να μη πεθάνουμε,να μη πεσαίνει τσείνο να μη πεθάνει κείνοτι ετζήε τσέ τζήει που έζησε και ζητσείνο τι είστε εκείνο που είστεΤσε τι άντα ντέν έναι. Και που άλλοι δεν είναιΠόντα λούκκοι μα κανουνάου Πολλά μάτια μας βλέπουν,μ'αγκάπη λίγκα με αγάπη λίγαποντοί με λύσσα. πολλά με κακία.Αν το τάφι Ομέρο Από τον τάφο ο ΌμηροςΤζητάει τσέ θέλει ζητάει και θέλεινα μη πεσαίνει να μη πεθαίνειη γκλώσσα ντική μα η δική μας γλώσσαη γκλώσσα του μεγκάλου η γλώσσα των μεγάλωνπως ετσείνο. όπως εκείνος.

Σαλβατόρε Σεβίλια

Η αναδρομή στο παρελθόν δείχνει ότι η ιστορική παρουσία της Ελλάδας έχει μιαν έντονη πολυεδρικότητα, η Ελλάδα έδωσε το ιστορικό της παρόν με τρόπους διάφορους και σε υφή και σε ποιότητα.Λίγα ταξίδια μπορούν να παρουσιάσουν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τους Έλληνες, όσο μπορεί να τους προσφέρει μια περιήγηση στη Ν. Ιταλία και στη Σικελία, περιοχές που αποτέλεσαν, ως γνωστό, πεδίο εκπληκτικής δραστηριότητας του αρχαίου ελληνισμού.

Μεγάλη Ελλάδα ονομάστηκε ο τόπος αυτός για τον πλούτο που είχαν αναπτύξει εκεί οι Έλληνες και την πυκνότητα και το κάλλος των μνημείων που δημιούργησαν τον έβδομο, αλλά ιδίως το έκτο και πέμπτο αιώνα π.Χ. Σήμερα, αυτά τα μνημεία αποτελούν αψευδείς μάρτυρες της ζωτικότητας, της καλαισθησίας και των ικανοτήτων της φυλής. Δεν πέρασαν όμως αρχαίοι έλληνες μόνο από την Μεγ. Ελλάδα, Φοίνικες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Άραβες , Ισπανοί άφησαν σπουδαία μνημεία των πολιτισμών τους στη Σικελία, ώστε να αποτελεί, σήμερα, σταυροδρόμι πολλών πολιτισμών, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες, πράγματι, περιοχές σε ολόκληρο τον κόσμο. Κανείς όμως από τους ξένους αυτούς πολιτισμούς στον τόπο αυτό δεν άφησε ζωντανή ως τώρα την παράδοσή τουεκτός από τον αρχαιοελληνικό.“Ακολουθώντας λοιπόν τον ήλιο θα φτάσετε στη Μεγάλη Ελλάδα” συνηθίζει να λέει ο Ανσέλνο Βακαλέμπρε, ιταλός δημοσιογράφος από Μπόβα Μαρίνα.Ακολουθώντας λοιπόν τον ήλιο στο δρόμο του για τη Δύση φτάνεις στο Μπάρι ή στο Μπρίντιζι, από την άλλη μεριά του πλοίου γέφυρες που ενώνουν τους δύο κόσμους της Ανατολής και της Δύσης.

ΠροϊστορίαΑιώνες πριν από την ίδρυση των αποικιών, η ελληνική παρουσία καταγράφεται έντονη σε δύο περιοχές της Κάτω Ιταλίας, την Καμπανία και την Απουλία. Ευρήματα δείχνουν ότι οι εμπορικές επαφές ανάμεσα σε Ελλαδίτες και σε ιταλικούς πληθυσμούς υπήρχαν ήδη από τον 16ο αι. π.Χ. Μυκηναϊκή κεραμική αυτής της περιόδου έχει βρεθεί στη Μολινέλα, στον κόλπο του Τάραντα, και στη Βιβάρα, στον κόλπο της Νάπολι. Σταδιακά, ιδιαίτερα κατά τον 14ο και το 13ο αι. π.Χ., η μυκηναϊκή παρουσία φαίνεται ότι έγινε εντονότερη, ενώ κατά τους δύο επόμενους αιώνες άρχισε να φθίνει.Σύμφωνα με μια άποψη, μάλιστα, η προφορική παράδοση από τα ταξίδια στην Κάτω Ιταλία καταγράφηκε στα ομηρικά έπη και στην περιπλάνηση του Οδυσσέα. Έτσι, τα Στενά της Μεσσήνης αποδόθηκαν από τη λαϊκή φαντασία ως η Σκύλλα και η Χάρυβδη, ενώ οι βραχώδεις ακτές της Σικελίας και της Ιταλίας ως το νησί της Καλυψώς και ο βράχος με τις Σειρήνες

Α. Ομάδα: Lecce

TEXNHMA

Β. Ομάδα:Ελληνόφωνοι δήμοι Γκρεκάνικης Σαλεντίνας

TEXNHMA

Μαρτάνο

Επόμενος σταθμός μας είναι το Μαρτάνο, πρωτεύουσα των εννέα ελληνόφωνων Δήμων του Σαλέντο, σε απόσταση 22 χλμ. νοτίως του Λέτσε. Ο πληθυμσός του είανι περίπου 10.000 κάτοικοι. Κάποιοι ντόπιοι απέδωσαν την ονομασία του στο ρήμα μαρτάνω (όπως λενε εκέι το αμαρτάνω), επεδή λένε πως είναι εκεί τρελοί και βλαστημούν. Στην πόλη επιζούν ακόμη παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια και ενδιαφέροντα μοιρολόγια. Πενήντα χρόνια πριν πολλοί κάτοικοι μιλούσαν Ελληνικά. Δεκαπέντε χρόνια πριν τα μιλούσε ένα ποσοστό των κατοίκων που κυμαίνονταν στο 40 με 50 %. Σήμερα το ποσοστό αυτό είναι ακόμη μικρότερο. Πέτυχαν με την άδεια της Ιταλικής κυβέρνησης να διδάσκεται η Γκρεκοσαλεντίνικη στο σχολείο του Μαρτάνο.

Καστρινιάνο Ντέι Γκρέτσι

Το Καστρινιάνο Ντέι Γκρέτσι βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του Σαλέντο, ογδόντα μέτρα οάνω από την επιφάνεια της θάλασσας με πληθυσμό 4.406 κατοίκους. Το Καστρινιάνο Ντέι Γκρέτσι λέγεται πως χτίστηκε από τους Κρητικούς του Μίνωα και τους ακόλουθους του Ιάπυγα.Όταν κατοικήθηκε το παλιό φεούδο φαίνεται πως είχε και το κάστρο του, όπου συγκεντρώθηκαν όλοι οι Έλληνες κι έφτιαξαν έναν οικισμό, που πήρε το όνομα Καστράκι των Ελλήνων. Η οικονομία του βασίζεται στην καλλιέργεια της γης και στο εμπόριο με τις γειτονικές Ιταλικές πόλεις Ναρντό και Μολλιέ. Σε παλαιότερη περίοδο το χωριό ήταν φημισμένο για την παραγωγή λεπτεπίλεπτων υφασμάτων.

Μελπινιάνο

Το Μελπινιάνο είναι μια μικρή κοινότητα με πληθυσμό περίπου 2.900 κατοίκους και βρίσκεται κοντά στο Λέτσε.Σχετικά με την ετοιμολογία του ονόματός του, κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι το Μελπινιάνο ιδρύθηκε από τον Ρωμαίο εκατόνταρχο Μελπίνιο, ενώ άλλοι ότι αποτελούσε χωριό της Μεγάλης Ελλάδας και πήρε το όνομά του από τη μούσα Μελπομένη. Αν δεχτούμε τη δεύτερη ερμηνεία, Μελπινιάνο θα πει Τραγουδοχώρι, αφού η Μελπομένη ήταν η μούσα του τραγουδιού, όπως επισήμανε και ο δημοσιογράφος Λαμπίκης στις αρχές του αιώνα μας.Τα μενίρ που βρίσκονται στο χωριό δείχνουν πως η ιστορία τους είναι πολύ παλιά. Μερικοί μάλισταν υποστηρίζουν ότι προέρχονται από την Εποχή του Χαλκού. Οι κάτοικοι του Μελπινιάνο ασχολούνται με τις αγροτικές εργασίες, κυρίως την καλλιέργεια της ελιάς και του καπνού. Είναι ακόμη τεχνίτες της πέτρας, η επεξεργασία της οποίας γίνεται στα λατομεία που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του.

Καρλιάνο Ντ’ Οτράντο

Το όνομα Καρλιάνο Ντ’ Οτράντο βγαίνει από την ελληνική λέξη χωριανό, σύμφωνα με την παράδοση, δηλαδή χωριουδάκι του Οτράντο, όνομα που πήρε την εποχή που είχε λιγότερους από τους σημερινούς 5.000 κατοίκους του.Οι ρίζες του είναι μάλλον Μεσσαιωνικές, αν και υπάρχουν αρχαία κατάλοιπα στην γύρω περιοχή. Το 16ο αιώνα το κέντρο είχε οχυρωθεί με τείχη και είχε μία πύλη που ονομαζόταν Caporta η οποία υπάρχει ακόμα και σήμερα. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το Arco Lucchetti, ο πύργος Bell (15ος αιώνας), η εκκλησία του S. Nicola (16ος – 17ος αιώνας) και το κάστρο που φέρει πρόσοψη σαφώς επηρεασμένη από την εποχή του Μπαρόκ. Στο Καρλιάνο Ντ’ Οτράντο ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μιλάει τη διάλεκτο grico. Το χωριό έχει πλούσια πολιτιστική παράδοσξ και καλλιτεχνική δραστηριότητα.

Σερνατία

Η Σερνατία είναι ένα χωριό με 2.500 περίπου κατοίκους στην περιοχή του Σαλέντο. Πήρε το όνομά της από το στέρνο και το ρήμα «τύπτω» (θρηνώ, κτυπώ), καθώς τα παλιά χρόνια είχαν τη συνήθεια να μοιρολογάνε τους νεκρούς οι «πέφρικες» χτυπώντας το στέρνο τους την ώρα που έθαβαν το νεκρό. Η Σερνατία υπήρξε φέουδο πολλών αρχόντων του Μεσσαίωνα. Το 1480 η Σερνατία πολιορκήθηκε από τους Τούρκους, που τελικά την κυρίευσαν και την κατέστρεψαν. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που το χωριό δεν έχει να επιδείξει σπουδαία ελληνικά πολιτιστικά μνημεία.

Σολέτο

Το Σολέτο είναι ένα από τα πιο όμορφα και πιο γραφικά χωριά της Grecia Salentina. Το Σολέτο ήταν ήδη από την αρχαιότητα μία πολύ σημαντική πόλη. Καταστράφηκε πολλές φορές και ξαναχτίστηκε από τους Βυζαντινούς, για να παραδοθεί από τον 14ο αίνα και πέρα στους διάφορους φαιουδάρχες της δύσης. Την παρουσία των Ελλήνων σε αυτή την πόλη μαρτυρούν αντικέιμενα που βρέθηκαν και ανάγονται στην Εποχή του Λίθου και στην Εποχή του Σιδήρου, όπως αγγεία και σιδερένια εργαλεία. Η ανάπτυξή του συνεχίστηκε και στα επόμενα χρόνια, ενώ το πιο χαρακτηριστικό αρχιτεκτόνημα είναι το τείχος του 14ου αίωνα, με τις πύλες Porta S. Vitto και Porta S. Antonio. Ο οικονομικός πλούτος του χωριού οφείλεται στην εξαγωγή της τοπικής πέτρας.

Ζολλίνο

Το Ζολλίνο είναι ένα σχετικά νέο χωριό, ίσως το νεότερο από τα ελληνόφωνα χωριά του Σαλέντο. Απέχει 18 χλμ. από το Λέτσε. Τα μενίρ που βρίσκονται μέσα και γύρω από το χωριό υποδηλώνουν ανθρώπινη παρουσία από τους προϊστορικούς χρόνους. Δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με την ίδρυση του Ζολλίνο. Κάποιοι πιστεύουν ότι ιδρύθηκε από κατοίκους του γειτονικού Σολέτο ή από κατοίκους του Απιλιάνο, το οποίο δεν υπάρχει πια. Η πόλη είχε κάστρο του οποίου σήμερα είναι αυδιάκριτα μόνο τα ερείπια.

Μαρτινιάνο

Το Μαρτινιάνο είναι το μικρότερο γεωργικό χωριό και απέχει 16 χλμ. από το Λέτσε, προς τα Νοτιοανατολικά. Έχει 2.000 κατοίκους. Το όνομά του, που απεικονίζεται και στο έμβλημα της πόλης, ρποέρχεται από την λατινική λέξη Martes που σημαίνει νυφίτσα. Αναζητώντας την χρονολογία ίδρυσης του Μαρτινιάνο, πηγαίνει κανείς αρκετά πίσω. Το ίδρυσαν Έλληνες που ζούσαν στις πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας, όταν εκείνες καταστράφηκαν. Οι κάτοικοί του ζουν από την καλλιέργεια της γης. Έχουν χωράφια που τα φυτεύουν με καπνό, σιτάρι, κρεμμύδια, φάβα και άλλα κηπευτικά. Η ελλαιοκαλλιέργεια παρέχει στους κατοίκους τον καρπό της και το λάδι

Γ. Ομάδα:Καλαβρία

TEXNHMA

ΚΑΛΑΒΡΙΑΣτη συνέχεια κατευθυνόμαστε στην περιοχή της Καλαβρίας. Φτάνουμε στον τελευταίο σταθμό στη Ν. Ιταλία, το Ρέτζιο, πρωτεύουσα της Καλαβρίας. Ήταν αποικία των Χαλκιδέων και ονομαζόταν στους αρχαίους χρόνους το Ρήγιο. Το Αρχαιολογικό Μουσείο περιέχει σημαντικά αρχαιολογικά εκθέματα από όλη τη Μ. Ελλάδα.Σαν καταλήγουν τα Απέννινα στη Μεσόγειο, μαζί με την άγρια εικόνα του Ασπρομόντε δίνουν και τη γλυκιά τρυφεράδα της γαϊτανωτής ακτής των γιασεμιών, την Κόστα ντει Τζιλσομίνα. Το γιασεμί είναι πόρος ζωής στην Καλαβρία όπως και το μπεργκαμόττο.

ΡΗΓΙΟΤο Ρήγιο ιδρύθηκε στο δεύτερο μισό του 8ου αι. π.Χ. και αποτελεί μία από τις αρχαιότερες αποικίες, μετά τις Πιθηκούσες και την Κύμη, στην Κάτω Ιταλία.Διασχίζουμε 95 χιλιόμετρα ακόμη και φτάνουμε στον τελευταίο σταθμό μας στη Ν. Ιταλία, το Ρέτζιο, πρωτεύουσα της Καλαβρίας. Αποικία των Χαλκιδέων, ονομαζόταν στους αρχαίους χρόνους Ρήγιο. Στην πρώτη εγκατάσταση των αποίκων στα 717 π.Χ έλαβαν μέρος μαζί με τους Χαλκιδέους και Μεσσήνιοι.Το όνομα Ρήγιο πρέπει να προέρχεται από το ρήμα ρήγνυμι-ρηγνύω, να έχει δηλαδή σχέση με το βίαιο γεωλογικό χωρισμό της Σικελίας από την Ιταλία, που δημιούργησε τον πορθμό της Μεσσήνης.Η εγκατάσταση των αποίκων από την Χαλκίδα στην εξαιρετικά επίκαιρη αυτή θέση , που θυμίζει και τα στενά του Ευρίπου (σε μεγέθυνση), μας θυμίζει τη συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων αποίκων να εγκαθίστανται συχνά σε τόπους, που έμοιαζαν με την πατρίδα τους, ώστε να έχουν την ψευδαίσθηση πως βρίσκονται σ'αυτή. Το 494 π.Χ κατέλαβε την εξουσία στο Ρήγιο ο Αναξίλας, που επεξέτεινε το κράτος του και στην αντιπέρα πλευρά του πορθμού, στη Ζάγκλη, γνωστή αργότερα ως Μεσσήνη. Το 387π.Χ. καταστράφηκε από τους Λοκρούς, συμμάχους των Συρακουσίων. Η πόλη επανακτίστηκε, αλλά έκτοτε παρέμεινε ανίσχυρη, έως ότου υποτάχτηκε στη Ρώμη. Την πρόοδό της στις τέχνες και στα γράμματα φανερώνει το γεγονός, ότι εκεί έζησαν σημαντικοί άνδρες της αρχαιότητας, όπως π.χ. ο γλύπτης Πυθαγόρας, ο ποιητής Ίβυκος και οι ιστορικοί Ίππυς και Γλαύκος. Η αρχαία πόλη βρίσκεται κάτω από τη σύγχρονη. Γι'αυτό και λίγα ίχνη της έχουν αποκαλυφθεί. Το σπουδαιότερο είναι σημαντικό τμήμα του αρχαίου τείχους της.

Αρχαιολογικό Μουσείο ΡηγίουΕίναι πολύ περισσότερο από ένα μουσείο για την ιστορία της αρχαίας πόλης. Η ίδρυσή του ανάγεται στα χρόνια του Ιταλού αρχαιολόγου Πάολο Όρσι, ο οποίος θέλησε να διαμορφώσει το Μουσείο του Ρηγίου σε μουσείο της Ιστορίας της Μεγάλης Ελλάδας, συγκεντρώνοντας ευρήματα

από τις αρχαίες ελληνικές πόλεις της Κάτω Ιταλίας. Το σημερινό κτήριο εγκαινιάστηκε το 1959. Σήμερα στο μουσείο εκτίθενται ευρήματα από όλη την Καλαβρία, μαρτυρίες του πολιτισμού των γηγενών εθνών και των ελληνικών πόλεων και της αλληλεπίδρασής τους, ενώ στεγάζει τα μοναδικά χάλκινα αγάλματα των “πολεμιστών “ του Ριάτσε.

ΚΑΛΛΙΤΣΙΑΝΟ – ΜΠΟΒΑ ΜΑΡΙΝΑ

Πενήντα χιλιόμετρα από το Ρέτζιο βρίσκεται το Καλλιτσιανό, το κεφαλοχώρι των Ελληνόφωνων χωριών της Καλαβρίας. Τα άλλα είναι η Αμυγδαλέα, το Μπόβα, το Πενταδάκτυλο, το Ροκαφόρτε ντέλ Γκρέκο, το Ροχούντι. Στην ευρύτερη όμως περιοχή του Ασπρομόντε, της μεγάλης και απρόσιτης ορεινής περιοχής της Ν. Ιταλίας, όπου είχαν καταφύγει επί αρκετό διάστημα οι χιλιάδες μονομάχοι και δούλοι του Σπάρτακου, υπάρχουν και αρκετά άλλα χωριά με ελληνικά ονόματα. Οι ονομασίες τους και οι ρίζες τους χάνονται στα βάθη των αιώνων. Μερικά από αυτά είναι το Βασιλικό, το Βαλανίδι, το Καταφόριο, το Κεράσι, Πολύστενα και Στύλος. Τα τελευταία βρίσκονται μακριά από τον πυρήνα των οκτώ Ελληνόφωνων χωριών της Καλαβρίας, που έχουν ως κεφαλοχώρι τους το Καλλιτσιανό. “Αυτή είναι η γη της Ελληνικής Καλαμπρία που έχει ανάγκη από μεγάλα πνεύματα για να την καταλάβουν και αγνές καρδιές για να την αγαπήσουν. Γράφει ο Λουίτζι Παρπαλιάνο.Μας εκπλήσσει η εγκατάλειψη του τόπου σε σημείο τέτοιο ώστε να μην υπάρχει δρόμος, που να οδηγεί στο Καλλιτσιανό. Γενικά στην Καλαβρία όλα παίρνουν έναν άλλο ρυθμό αργότερα όλα μοιάζουν κουρασμένα φορτωμένα από βασανισμένη ιστορία.Γράφει ο Ιστορικός Βρανόπουλος: Έχουμε πλησιάσει τώρα στο Καλλιτσιανό. Τα πρώτα σπίτια του δεν απέχουν ούτε 300 μέτρα. Ωστόσο στο χωριό, κρυμένο καλά μέσα στην ορεινή κοιλάδα, παραμένει αόρατο ακόμη. Συναντιόμαστε με ένα ντόπιο μεσήλικα. “Στάτε καλά” (στήτε καλώς) είναι ο χαρούμενος χαιρετισμός του. Μας συνοδεύει προς το χωριό.Σε λίγο σκορπιζόμαστε στους μικρούς δρόμους του χωριού. Μια γριά χαιρετά “Καλά πράματα. Τι πάετε κάμετε;” Πολλά σπίτια έχουν εγκαταλειφθεί. Μιλάνε αρχαιοπρεπή ελληνικά, εντελώς κατανοητά.Ο Ντομένικο Ρόντα και ο Φίλιππος Νουτσέρα είναι από τα στελέχη μιας κίνησης υπέρ της συνέχισης της ελληνικής γλώσσας και της διατήρησης της παράδοσης μιας παράδοσης με ρίζες αρχαιοελληνικές, που έφτασε ως την εποχή μας, μέσα από τα βάθη των αιώνων. Μεταξύ άλλων ενεργειών τους, όπως είναι διαβήματα στις αρχές και εκκλήσεις σε ξένους οργανισμούς, βοηθούν στο Ρέτζιο ομάδα νέων, που κατάγονται από τα ελληνόφωνα χωριά, να εκδίδουν μια μικρή πολυγραφημένη εφημερίδα, την “Ιώνικα”. Υπάρχει και σύλλογος με το ίδιο όνομα προς επιβίωση της γλώσσας, καθώς και ένας δεύτερος, που η ονομασία του είναι “Zoi ceglossa”. Πρόσφατα οι δύο σύλλογοι ενώθηκαν με το όνομα cumella. (Ένωση ελλήνων Καλαβρίας).

ΜΠΟΒΑ ΜΑΡΙΝΑ(ΓΙΑΛΟΣ ΤΟΥ ΜΠΟΥΑ) ή ΦΟΥΝΤΑΚΑΣ

Η σύγχρονη γραφική πολιτεία της Μπόβα Μαρίνα, ξεδιπλώνεται σήμερα πάνω σε δαντελένια ακρογιάλια, με ψιλή, ξανθιά άμμο και ξεπροβάλει προς τα έκπληκτα μάτια του επισκέπτη, ανάμεσα σε ροδιές και φοινικιές, γοητευτική και καθάρια, με τους ανθισμένους κήπους και τα χάδια της θάλασσας.Είναι αυτή η ίδια θάλασσα, ο γιαλός του Βούα (=βοδιού) όπως τη λένε οι Έλληνες, που δέχτηκε πριν χιλιάδες χρόνια τους Έλληνες Φοίνικες που αναζητούσα πορφύρες, απαραίτητες για τη βαφή των βασιλικών ενδυμάτων.Στη Μπόβα Μαρίνα που οι Έλληνες την λένε Φούντακα, όπως τη λέγανε πριν τα 1908, όταν ήταν ένα μικρό ψαροχώρι, οι κάτοικοι άρχισαν να κατεβαίνουν σιγά σιγά από τη Μπόβα του βουνού της ελληνόφωνης ζώνης όπου είχαν καταφύγει μέσα στους αιώνες. Είναι η αρχαιοελληνική Βούα με το μεσαιωνικό κάστρο που δεσπόζει στην κορυφή του χωριού και τις εκκλησίες με τα ελληνικά ονόματα, όπως Παναγιά η οδηγήτρια, τα Τρεισόδια, η Αγία Κατερίνα.Σήμερα, στην παραθαλάσσια Μπόβα, τη Μπόβα Μαρίνα, συγκεντρώνονται οι Έλληνες από τα γύρω χωριά, γιατί εκεί είναι η έδρα της IONICA, που την αποτελούν σύμβουλοι απ'όλα τα χωριά που μιλούν ελληνικά. Αρκεί να καταλάβουν ότι είσαι Έλληνας και χαρούμενοι θα προσφέρουν να σε κεράσουν “Εεε, τι κάνει....έλα να πιάει τι καντι μεθέ μου!” (“έλα να πιείς κάτι μαζί μου!”). Και μετά όταν σε χαιρετήσει θα σου πει “Στην ώρα την καλή.......ο Θεός μέθε σου!”.

Δ. Ομάδα:Βυζαντινή Καλαβρία

TEXNHMA

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΑΛΑΒΡΙΑΟ Δ. Αλεξάνδρου αναφέρεται εκτενώς στο βιβλίο του για τους έλληνες της Μ. Ελλάδας στη Βυζαντινή Καλαβρία. Εκείνο όμως που σφράγισε τον χαρακτήρα και την ιστορία της Καλαβρίας, ήταν η άφιξη πολυάριθμων μοναχών από την Ανατολή τον 7ο και 8ο αι. μ.Χ. που μετέφεραν την πνευματικότητα που παρήγαγε η έρημος της Αιγύπτου και της Παλαιστίνης, όπως επίσης και τις σχετικές λειτουργικές παραδόσεις της Χριστιανικής Ανατολής.Στην Καλαβρία αναπτύχθηκαν όλες οι μορφές της μοναχικής ζωής: ασκητήρια, κοινόβια, μοναστήρια, λαύρες, σκήτες. Οι άγιοι αποτελούν τους χαρακτηριστικούς “καρπούς” αυτής της περιόδου: ο όσιος Ηλίας ο Νέος ή Σικελιώτης, ο όσιος Νείλος ο όσιος Ιωάννης ο Θεμιστής από το Παλέρμο και άλλοι. Ο Χριστιανικός ελληνισμός αντιστάθηκε επί αιώνες αλλά το Σχίσμα των εκκλησιών, οι Σταυροφορίες και η παρακμή της Βυζαντ. Αυτοκρατορίας απέβησαν καθοριστικοί παράγοντες για την τύχη του.Η Ιερά Μονή Οσίου Ιωάννου του Θεριστού. Είναι το ορθόδοξο μοναστήρι της Καλαβρίας Με ένα καθολικό της μονής μισοσκέπαστρο και τρία κελλάκια δίπλα σε ένα μέρος που ήταν κάποτε αχούρι ναστήλωσαν οι άοκνες προσπάθειες των αγιορειτών πατέρων και η ολοπρόθυμη συγκινητική αυταπάρνηση ευλαβών προσκυνητών.Με βάση και αφετηρία το μοναστήρι οι μοναχοί άνοιξαν ενορίες και τελούν περιοδικά λειτουργίες χάρη των φοιτητών των μονίμως εγκατεστημένων ελλήνων και άλλων ομόδοξων αδελφών.Έλεγε χαρακτηριστικά ο αγιορείτης επιβλητικός καλόγερος, πατέρας Κοσμάς που αγωνίζεται σκληρά για να κρατήσει ένα μοναστήρι, καντήλι ανοιγμένο στα δύσβατα μονοπάτια της Καλαβρίας με τη χαρακτηριστική δύναμη και φλόγα των λόγων του: “Χρειάζεται μεγάλος αγώνας για να μη μείνουν οι Γκρεκάνοι και η γλώσσα τους ένα απλό φολκλορικό γκέτο”.Σε μια εποχή, που τα κείμενα της ορθόδοξης πνευματικότητας μεταφράζονται συνεχώς στη Δύση, η Καλαβρία έχει απτά και συγκεκριμένα ίχνη αυτής της πνευματικότητας. Ούτε θα' πρεπε να ζητιανέψουμε την έγκριση της τρεχούσης νεοελληνικής διανοήσεως για την οικουμενική εμβέλεια της πνευματικότητάς μας.Στη σημερινή εξ άλλου ισοπέδωση των πάντων, μόνο βαθιές και σοβαρές πνευματικές παραδόσεις μπορούν να επιζήσουν και να κινη΄σουν την Ιστορία. Γιατί, όπως έγραψε ο Κρότσε, “κάθε αληθινή Ιστορία είναι μια σύγχρονη Ιστορία”. Και η Καλαβρία κρύβει πολλές αληθινές ιστορίες και υπόσχεται πολλά.....”

ΚΑΣΤΡΑ Στο ενδιαφέρον της πρωτεύουσας -της Νέας Ρώμης- για την Καλαβρία πρέπει να αναζητήσουμε το κλειδί για να καταλάβουμε το επιβλητικό έργο της στρατιωτικής αρχιτεκτονικής που πραγματοποιήθηκε σ'αυτή την περιοχή. Πάνω σε δύο σειρές κάστρα, ειδικότερα, διεξήχθησαν ορισμένες έρευνες που μέχρι τώρα όμως δεν κατέληξαν σε πλήρη ιστορική εξήγηση.Η πρώτη αλυσίδα κάστρων, στη βόρεια Καλαβρία, φαίνεται να επιμένει πάνω σε μερικά οχυρά ήδη του τέλους της αρχαιότηταςπου ενισχύθηκαν από τους Ρωμαίους (ή Βυζαντινούς) για να προστατεύσουν από βορρά την περιοχή από τις επιδρομές Λογγοβάρδων και Φράγκων.Η δεύτερη, που έχει ερευνηθεί περισσότερο, προστάτευε την περιοχή του Ισθμού και το κάστρο του Ρηγίου από τις σαρακηνές επιδρομές, μετά την κατάκτηση του νησιού, στο τέλος του 9ου αιώνα. Το σύστημα -γνωστό με το απρεπές όνομα Motte, γιατί τέτοιο σύστημα εκσυγχρονίστηκε και διαμορφώθηκε πάλι από τους Angioini κατά τους 13ο-14ο αιώνα – στηριζόταν πάνω σε κάποιον αριθμό συχνά επιβλητικών κάστρων και πύργων, των οποίων μπορεί ακόμα να επισκεφθούν τα κατάλοιπα, το κάστρο της Calanna, τον πύργο της Motta Rossa, το κάστρο του Anomeri/Orti, τον πύργο του S. Cirillo di Terreti, το κάστρο του S. Niceto, το κάστρο του S. Giovanni και εκείνο του Montebello. Όλα αυτά τα κάστρα, σε οπτική σύνδεση με ένα εξώκαστρο στο Ρήγιο και με το praitorion της πόλης, εκτός από ένα σύστημα άλλων οχυρών στις προεξοχές του Aspromonte, σχημάτιζαν ένα απόρθητο οχυρωμένο κρίκο που επέτρεψε στην Καλαβρία να δημιουργήσει ένα ανάχωμα κατά την ισλαμική προέλαση στην χερσόνησο. Εκτός από αυτές τις δύο αλυσίδες κάστρων υπάρχουν και άλλες οχυρώσεις, όπως του S. Eusebio κοντά στην Oppido Mamertina, που μαρτυρούν τη σταθερή αφοσίωση των Ρωμαίων στο καλαβρέζικο έδαφος. Η νομισματική έρευνα έδειξε πως ένα μεγάλο μέρος απ' αυτά τα κάστρα κατελήφθη με τη βία από τους Νορμανδούς, δίνοντάς μας ένα μέγεθος αντοχής της καλαβρέζικης στρατιωτικής οργάνωσης πολύ διαφορετικό από αυτό που μπορεί να συνάγεται από τους συγγραφείς εκείνης της εποχής (της ακολουθίας των εισβολέων) και από άλλες πηγές, πάντα αφοσιωμένες στη γενιά των Hauteville που είχε επιβάλει την κυριαρχία της στη νότια Ιταλία.

Ε.Ομάδα:Γλώσσα “Γκρεκάνικα”

TEXNHMAΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ1.Εβώ πάντα σε σένα πενσέω, γιατί σένα φσυχή μου 'γαπώ, τσαι που πάω, που σύρνω, που στέω στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ

2.Sta korafais su ssianonna linari Ce 'delrampise mesa sto chloro Sekundu motti skonnete o fengari Atto krovatti tu orio, parfeto.

«σκύλος», š- šύλο «ξύλο», έτσου «έξω», άτσυν-νο «έξυπνος», φατσή «φακή», τšαιρό «καιρός»).Σίγηση του τελικού –ς (λ.χ. ο άντρα, ο κόσμο, ο αφ-φαλό, ο πόνο, τρει «τρεις», γελάει «γελάς»), αλλά σε συνεκφορές έχουμε διατήρηση, αφομοίωση ή παρέκταση ανάλογα με το ιδίωμα (λ.χ. πού πάσ-σε «που πας;», ώρjες όρνισε έχει «ωραίες όρνιθες έχεις», ηύρα τε ddυχατέρενdου «βρήκα τις θυγατέρες του», το ‘φαγε μοναχόνdου «το έφαγε μοναχός του»).Συχνή σίγηση των ενδοφωνηεντικών συμφώνων β, γ, δ, σ, τ με διαφορετικά προϊόντα ανάλογα με το ιδίωμα (λ.χ. ας < ά(γι)ος, τζύο < ζυγός, σημάι < σημάδιον, έπ-πεα < έπεσα, αμμάι < ομμάτιον).Το συμφωνικό σύμπλεγμα κβ (και το γβ) τρέπεται σε /gu/ (ηχηροποίηση του /k/ και κατόπιν μερική αφομοίωση τόπου αρθρώσεως /v/ > /u/), ο δε φθόγγος –u– συνδυάζεται με το επόμεον φωνήεν (λ.χ. guαίν-νω < εκβαίνω, αguά < αβγά, πιστέguω < πιστέβγω < πιστεύω).Διατήρηση λειωάνων τού αρχαίου δωρικού –α – σε ορισμένες λέξεις, εκεί όπυ η Νέα Ελληνική και τα περισσότερα ιδιώματα έχουν το ιωνικό-αττικό –η– (λ.χ. λανό «ληνός», νασίd-dα «νησίδα», παφτά «πηκτή (κρέμα από πηγμένο γάλα)», αίgα άσαμο «αίγα άσημη (ασημάδευτη, αμαρκάριστη)», πίτζαλο «επίζηλος»)

Β. Μορφοσυντακτικά χαρακτηριστικά Διατήρηση του απαρεμφάτου κυρίως στον ενργητικό και μεσοπαθητικό αόριστο και εν μέρει στον ενεστώτα (λ.χ. ‘ε σ-σών-νω γερτή «δεν μπορώ να σηκωθώ (να εγερθώ)», ‘ε τ-το σ-σώτζει γιάνει ο γιατρό «δεν μπορεί να τον γιάνει ο γιατρός», ‘ον ήκουσα έρτει «τον άκουσα που ήρθε», ‘εν έχει πει «δεν έχει (τι) να πει»).Διατήρηση μετοχής ενεργητικού ενεστώτα και αορίστου με άκλιτο κοινό τύπο για όλα τα γένη (λ.χ. εμπαίν-νει κλόντα «αρχίζει να κλαίει», θελήσοντα αν πάω «όταν θέλω να πάω», πορπατώντα επάντηά τον «περπατώντας τον συνάντησα (απάντησα), είχα γράφσοντα «»είχα γράψει», ήρτανε τραβουdώντα «ήρθαν τραγουδώντας»).Ο μέλλοντος αποδίδεται περιφραστικώς, όχι ως ξεχωριστή μορφολογική κατηγορία. Δηλώνεται από τον ενεστώτα συνοδευόμενο από κατάλληλο χρονικό προσδιορισμό, ώστε να δηλώνεται το τέλειο ή το ατελές ποιόν ενεργείας (στιγμιαίο – διαρκές) (λ.χ. αύρι πάμε «θα πάμε αύριο», ‘εν bρέχει «δεν θα βρέξει», του καιρού έρκομαι «θα έρθω του χρόνου»).Τα παραθετικά των απιθέτων σχηματίζονται με το ποσοτικό επίρρημα πλέο(ν) ή πλέ(ν) (λ.χ. πλε μ-μέγα «μεγαλύτερος», πλεν άš-šημο «ασχημότερος», ο πλεμ bλούσο χριστιανό «ο πλουσιότερος άνθρωπος»), διατηρούνται ωστόσο λίγα κατάλοιπα αρχαίων παραθετικών, τα επιρρ. κάÍ-Íω < καλλίων (αρς.), κάj-jο < καλλίων (θηλ.), χεί-ρου < χείρων.

Το ρήμα στέ(κ)ω συντάσσεται με μετοχή ενεστώτα, για να δηλώσει το διαρκές ποιόν ενεργείας (λ.χ. στέει νασταίν-νοντα α π-παιδάι «ανατράφει (ανασταίνει) ένα παιδί», ήστηκα tšε πλέναμο «πλενόμουν», στέω gράφοντα «συνεχίζω να γράφω»).Το ρήμα έχω απαντά στο γ’ ενικό έχει με απρόσωπη χρήση και σημασία «υπάρχει, είναι» (λ.χ. τώρησο, έχει τις πω; «κοίταξε (θώρησον), είναι κανείς;», ‘ε τ-τον έχει τ-του «δεν είναι εδώ (αυτού)»). Αξιοσημείωτη είναι επίσης η χρήση των απρόσωπων ρημάτων νgίτζει < εγγίζει «κοντεύει, είναι ώρα», δε μ-μου συνέρκεται «δεν θυμούμαι», με dιφσάει «διψώ», με πεινάει «πεινώ», πιθανόν με ιταλική επίδραση.Η κλίση του ρήματος είμαι σε ενεστώτα και παρατατικό έχει ως εξής: (Ενεστώτας) είμ-μαι, είσαι, έναι, είμ-μεστα, είστε, έναι, (Παρατατικός) ήμ-μο(ν), ήσ-σο, ήτο(ν), ήμ-μεστα, ήστε, ήσ-σα. Γ. Λεξιλογικά χαρακτηριστικά Οι ιστορικές συνθήκες που συνδέονται με την Κατωιταλική διάλεκτο και τη μακραίωνα παρουσία της στην περιοχή μάς επιτρέπουν να διακρίνουμε ορισμένα βασικά λεξιλογικά χαρακτηριστικά, τα οποία μαρτυρούν πτυχές της ιστορίας της. Αυτά είναι τεσσάρων ειδών:Δωρισμοί. Πρόκειται για δωρικά λεξιλογικά στοιχεία, συχνά ήδη από τους Δωριείς αποίκους των αρχαίων χρόνων, τα οποία διατηρήθηκαν ακόμα και μετά την εξάπλωση της ελληνιστικής Κοινής (λ.χ. κυσπάλα < δωρ. κυψάλα «κυψέλη», μακ-κών-νω «κοιμούμαι βαθιά» < δωρ. μάκων «παπαρούνα» (αττ. μήκων), φάγο < δωρ. φαγός «άγρια δρυς» (αττ. φηγός), κασένdολο < δωρ. γᾶς ἒντερον «σκουλήκι που ζει στο χώμα»).Αρχαϊσμοί. Η απομόνωση της διαλέκτου από τον υπόλοιπο ελληνόφωνο χώρο συνέβαλε στη διατήρηση λέξεων ή σημασιών από την περίοδο της ελληνιστικής Κοινής, που δεν απαντούν πλέον στη Νέα Ελληνική (λ.χ. γέρ-ρω «σηκώνω», < εγείρω (> ν. ελλ. γέρνω), σώτζω / σών-νω «μπορώ» < σώζω, τοπικό επίρρ. Ώδε «εδώ», αλάν-νω «οργώνω» < ελαύνω, βουθουλεία «αγελάδα» < βους θήλεια).Λατινικά δάνεια. Όπως είναι φυσικό, η συμβίωση με τη Λατινική – και ειδικότερα με την υστερολατινική της περίοδο – οδήγησε στην είσοδο αρκετών λατινικών λέξεων στη διάλεκτο (λ.χ. κροτέddι «τετράγωνη πέτρα οικοδομής» < κοδρέλλι(ον) < υστλατ. *quadrellum < λατ. quadrum, μουρινό «φαιός» < λατ. murinus, αργκάμι «το φυτό άγρωστη» < αγράμι(ον) < λατ. gramen, άσκλα «σχίζα ξύλου» < υστλατ. asc(u)la).Ιταλικά δάνεια. Η μακρά επαφή με την Ιταλική και με τις τοπικές διαλέκτους της έχει πλουτίσει την Κατωιταλική διάλεκτο με πλήθος ιταλικών λέξεων, οι οποίες ωστόσο έχουν προσαρμοστεί μορφολογικά (λ.χ. κάddου «πετεινός» < διαλεκτ. ιταλ. caddu, λούτσι «φως – φωτιά» < διαλεκτ. ιταλ. luci, παγέω (-εύω)

«πληρώνω» < διαλεκτ. ιταλ. pajare, ανιμάλε «ζώο» < ιταλ. animale, φάτ-το «γεγονός, επεισόδιο» < ιταλ. fatto, πόι «έπειτα» < ιταλ. poi).Ως δείγμα της λειτουργίας της γλώσσας είναι αξιοπρόσεκτες οι ακόλουθες παροιμίες, οι οποίες (λόγω της στερεότυπης εκφοράς τους) τείνουν να διατηρούν σημαντικά χαρακτηριστικά της διαλέκτου. (Οι παροιμίες έχουν ληφθεί από το βιβλίο του Rohlfs, Grammatica storica dei dialetti italogreci, München 1977, σ. 223 κ.εξ.)Η gλώσ-σα στέα δεν έχει τšαι στέα κλάν-νει «Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει (αρχ. κλάω «σπάζω»)».Τις πλών-νει ε π-πιάν-νει αφσαρία «Όποιος κοιμάται (αρχ. Ủπνόω) δεν πιάνει ψάρια».Ο šύddο που αλυφτά εν δακ-κάν-νει «Ο σκύλος που γαβγίζει (αλυχτάει) δεν δαγκώνει».

ΣΤ. Ομάδα:Λογοτεχνία Ελληνόφωνων δήμων του Σαλέντο & της Καλαβρίας

TEXNHMAΤΑ

Ζ. Ομάδα: Ήθη & Έθιμα του Σαλέντο & της Καλαβρίας

TEXNHMA

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΣΑΛΕΝΤΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΛΑΒΡΙΑΣΣτην περιοχή του Σαλέντο την ημέρα της Μ. Παρασκευής τραγουδιέται η “Πασιούνα” δηλαδή τα πάθη του Χριστού. Η “Πασιούνα” αποτελείται από 75 τετράστιχα και τραγουδιέται όπως τα παλιά χρόνια που κυριαρχούσε η ορθοδοξία. Τα παιδιά γυρίζουν τις γειτονιές και τα χωριά και τα τραγουδούν , ενώ για τον κόπο τους τα φιλεύουνε με αυγά και γλυκίσματα. Το έθιμο αυτό είναι παλιό ελληνικό και ζεί ακόμα στα χωριά της ελληνικής επαρχίας.Του Αι-Γιαννιού, επίσης ανάβουν και τις μεγάλες φωτιές. Το Άγιο Λούτσι` καίνε κάθε παλιό, σε μία σύγκρουση παλιών και νέων χρόνων, σε μία τάση συμβιβασμού με τις υπερφυσικές δυνάμεις για εξαγνισμό και καλύτερα χρόνια.Από τις φωτιές του Αϊ-Γιάννη τα κορίτσια μαζεύουν τη στάχτη και την κοσκινίζουν αντικρυστά στον ήλιο. Η στάχτη πέφτοντας δημιουργεί διάφορα σχήματα και ανάλογα πάντα με αυτά προβλέπεται το μέλλον τους.Ακόμη και σήμερα διακρίνεται στα ομηρικά σπίτια του Σαλέντο η θέση της εστίας, δηλαδή του ιερού βωμού, που πάνω του έκαιγε άσβεστο το πυρ της οικογένειας, σε θέση που τώρα έχει το φρέο, δηλαδή το πηγάδι. Η φωτιά, από τον πρωτόγονο ακόμα άνθρωπο, ισοδυναμούσε πάντα με την ίδια τη ζωή, συνδεδεμένη πάντα με την λατρεία του Ήλιου.Επίσης, κάτι που κάνει εντύπωση, είναι ότι συνήθως δε γιορτάζονται τα γενέθλια και η ονομαστική εορτή, ενώ γιορτάζεται πάρα πολύ ο πατρώνος του χωριού, του οικισμού ή της πόλης, δηλαδή ο προστάτης Άγιος του χωριού και συμμετέχει όλος ο κόσμος. Ανήμερα γίνεται περιφορά της εικόνας, με παριστάμενες όλες τις οικογένειες.Γράφει η Άντζελ Μεριανού για τους κατοίκους του Καλλιτσιανού:“Το τραγούδι είναι σαν την προσευχή απαραίτητο για όλους τους χωριάτες εκεί. Με τραγούδι λένε τον έρωτά τους, με τραγούδι μοιρολογούν τον πόνο. Και είναι τα τραγούδια τους πηγαία, αυθόρμητα βγαλμένα από την ψυχή τους που συγκινούν όποιον τα ακούσει και δεν τα ξεχνάει. Τραγουδούν, για να καλωσορίσουν τον ξένο τους, τραγουδούν, για να τον κατευοδώσουν.” Όταν τρυγάνε μαζί δυο νέοι ερωτευμένοι από την ίδια γειτονιά ο νέος έχει να της πει στη δική του γλώσσα:Έλα κασπέντα Έλα μικρούλανα σταθεί μ'εμένα να μείνεις με μένατσέ να μου κάμει και να μου κάνειςπάντα συνοδεία πάντα συντροφιάεγώ σε θέλω εγώ σε θέλωΝα σταθώ με σένα για να'μαι μαζί σουΤσέ να κάμω και να έχωΌλη μέρα μίαν αργκία όλη μέρα μία γιορτήΈλα πσυχή μου Έλα ψυχή μουγκουάλε μου την πένα βγάλε μου τον πόνο τι λίγκο λίγκο που λίγο λίγο

Θυμάμαι σ'αυτή την πλατεία το 1975 που γιόρτασα μαζί τους το Πάσχα. Πόσο ακόμα ζωντανό έχω στ'αυτιά μου εκείνο το “Χριστός Ανέστη-Αληθώς Ανέστη” που έβγαινε από το στόμα τους μνήμη αθάνατη φυλαγμένη στην καρδιά τους από τα βυντινά χρόνια. Είναι και η συνήθεια τους να φεύγουν τη δεύτερη μέρα του Πάσχα και να πιστώνουν στην καμπία, για να πάνε στη Γκρετσία όπως λένε. Θέλουν να πούν να φύγουν πέρα στον κάμπο και ν'ανέβουν στη Γκρετσία δηλ στο Ελληνικό μοναστήρι που λεγόταν Παναγία των Ελλήνων και κάποτε γιόρταζε εκεί και γινόταν μεγάλο πανηγύρι που πούλαγαν ζώα και πράγματα.Ο Ντομένικο Ροντά γράφει:Στην Πατρούνα της οσία Στην Παναγία του βουνούΠάου με ποντή ακριβεία πάνε με πολλή πίστηΧωρίζονται με κουμπανία φεύγουν με συντροφιάΝα παόυ στην να πάνε στην Πατρούνα ισμία Παναγία μαζί.Οι Γκαντιτσανέζοι στές οσία Οι Γκαλλιτσανέζοι στο βουνόΠάου – πάου όλοι ισμία πάνε όλοι μαζί.

ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑ

Ο Γάμος θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς θεσμούς στην Κάτω Ιταλία από την προϊστορική ακόμα εποχή του Ομήρου. Η οικογένεια, μέσω του γάμου, ήταν και είναι το θεμέλιο της κοινωνικής τάξης και ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση του είδους.Απαραίτητη προϋπόθεση για το γάμο ήταν οι hédna, γαμήλια δηλαδή δώρα που παρέδιδε ο γαμπρός στον πατέρα της νύφης ώς ένα είδος υπόσχεσης. Το κουστούμι που παρέχουν στην νύφη μέσο προίκας υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει σε ορισμένες ελληνόφωνες περιοχές της Καλαβρίας.Σε αντίθεση με σήμερα, όταν δύο άτομα επρόκειτο να παντρευτούν είχαν σπάνια την ευκαιρία να συναντηθούν, διότι οι αποφάσεις παίρνονταν μεταξύ του πατέρα της νύφης και του γαμπρού καθώς επίσης οι γάμοι γίνονταν συνήθως μεταξύ πρώτων εξαδέλφων. Όταν ο πατέρας του γαμπρού επέλεγε το κορίτσι για τον γιό του, ανέθετε σε μια “Ambassador”, η οποία πήγαινε σχεδόν κρυφά στο σπίτι του κοριτσιού. Αν η απάντηση ήταν θετική, μετά από 3 ημέρες τοποθετούνταν από τον γαμπρό μία πέτρα έξω από την πόρτα του σπιτιού, το οποίο ήταν ένα σημάδι ότι η δέσμευση θα πραγματοποιούνταν σε σύντομο χρονικό διάστημα.Η φορεσιά του γαμπρού αποτελούνταν από ένα λινό λευκό πουκάμισο, μαύρο γιλέκο και ένα παντελόνι μέχρι το γόνατο από βελούδο ή μαλλί, καθώς επίσης τα παπούτσια ήταν δερμάτινα με λευκές κάλτσες από μέσα.Το φόρεμα της νύφης δεν ήταν λευκό, αλλά ποικιλοτρόπως χρωματισμένο μετάξι. Αποτελείται από 3 κομμάτια: τη μακριά φούστα “saya”, την ποδιά και το πουκάμισο. Τα παπούτσια των πλουσίων ήταν φτιαγμένα από δέρμα ενώ των φτωχών από ύφασμα.Τα μαλλιά της νύφης ήταν πλεγμένα πίσω από τον λαιμό ή τυλίγονταν γύρω από της κεφαλή σε σχήμα στεφανιού, από το οποίο στηρίζονταν ένα κομμάτι μετάξι.

Η. Ομάδα:α)Πολιτιστικοί σύλλογοι β)Η μουσική των Ελληνόφωνων Δήμων γ)Παραδοσιακοί χοροί (ταραντέλλα)

TEXNHMA

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Ο Μορωτικός Σύλλογος “Γιαλό του Βούα” εδρεύει στην Μπόβα Μαρίνα της Καλαβρίας και είναι ο σύλλογος με την πιο έντονη και πλούσια δραστηριότητα, οργανώνοντας τμήματα εκμάθησης της νεοελληνικής και ελληνοκαλαβρέζικης γλώσσας, μουσικά και χορευτικά τμήματα, βραδιές κινηματογραφικής λεσχης, μορφωτικές και πολιτιστικές ανταλλαγές κ.ά. Τα μέλη του δραστηριοποιούνται και συμμετέχουν ενεργά σε ημερίδες,συνέδρια και εκδηλώσεις στην Ιταλία, στην Ελλάδα και στην Κύπρο.

35ΧΡΟΝΙΑ 1977-2012 APODIAFAZZI – CIRCOLO DI CULTURA GRECAΟ Σύνδεσμος Ελληνικού Πολιτισμού Apodiafazzi (Rialbeggia), για την προστασία και την προώθηση της γλώσσας και του πολιτισμού των Ελλήνων της Καλαβρίας, γεννήθηκε πριν από τριάντα δύο χρόνια, έχει ως στόχο την διερεύνηση της επιβίωσης του πολιτισμού ellenofora της Καλαβρίας.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑΣΣτην ιστορία της μουσικής της Κάτω Ιταλίας υπάρχει ένα κενό για κάποιο διάστημα. Εδώ και πολλά χρόνια όμως συναντούμε πολλά συγκροτήματα που συνεχίζουν αυτό το φοβερό “έργο”.Θα αναφερθώ στα συγκροτήματα Cumelca, Ghetonia, Encardia, Canzionere Grecanico Salentino. Είναι τα πιο γνωστά, πλέον, συγκροτήματα που βοήθησαν στη διάσωση της γκεκάνικης γλώσσας αλλά και της μουσικής. Κύριο χαρακτηριστικό της μουσικής αυτής είναι ένα σχέδιο βύθισης του ακροατή σε ένα πλούσιο πολιτισμό μυρωδιών, παραδόσεων, ήχων και χρωμάτων όπου η μελωδία είναι ο πρωταγωνιστής. Τραγουδάνε για τη ζωή των αγροτών, για τα υπαίθρια τοπία και φυσικά για τη θάλασσα. Παίζουν ελληνόφωνα, ταραντέλες και τραγούδια της Καλαβρίας και του Ιταλικού Νότου με τα παραδοσιακά τους όργανα οργκανέττο (ακορντεόν), ταμπουρέλλο (ντέφι) και τζαμπόνια (τσαμπούνα). Κύριος σκοπός τους είναι να διασώσουν τη γλώσσα Griko (γκρεκάνικα).Καθώς ακούς αυτούς τους μουσικούς να μιλάνε μπορείς να διακρίνεις στον τόνο της φωνής τους το πάθος τους να σώσουν και να διασώσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα.Η αγάπη του κόσμου για τη μουσική της Κάτω Ιταλίας φαίνεται από τον τρόπο που περογράφουν τη μουσική.“ Όταν ακούς μουσική της Κάτω Ιταλίας είναι αρκετά δύσκολο να καθήσεις στην καρέκλα. Τα πόδια ηλεκτρίζονται, τα χέρια (άθελά τους σχεδόν) χτυπούν παλαμάκια, ενώ ο διονυσιακός ρυθμός της ταραντέλας σε στέλνει νοητά στο κέντρο μιας πλατείας, ανάμεσα σε ένα πλήθος που ξεφαντώνει. Τι κι αν δεν έχεις πάει ποτέ σ’ εκείνα τα μέρη της Grecia Salentina στην Κάτω Ιταλία, όπου η φύση μοιάζει με τη δική μας και τα χωριά είναι επιρρεπή στις γιορτές… Ο διονυσιακός των σωμάτων που χορεύουν, ο ήχος των οργάνων (κυρίως ταμπορέλο και οργκανέτο), ακόμη και ο ήχος της διαλέκτου τους είναι απόλυτα οικεία, κάτι σαν γιορτή σε διπλανό σπίτι, που ξέρεις ότι με λίγη προσπάθεια μπορείς να ενσωματωθείς κι εσύ. ”

Σέρτζο: Λέο, να συζητήσουμε λίγο για τα μουσικά όργανα της γκρεκάνικης παράδοσης; Είναι για τη Φωτεινή, θυμάσαι;Λέο: Α! Στην γκρεκάνικη μουσική το σημαντικότερο είναι η ceramedda, η τσαμπούνα δηλαδή.....γιατί το γκρεκάνικο μπαλέτο (που το λένε ταραντέλλα, αλλά δεν είναι η αληθινή ταραντέλλα είναι ναπολιτάνικη) πάει με το τέμπο της τσαμπούνας....οι σημερινοί νέοι χορεύουνα, αλλά χορεύουν εκτός χρόνου, υπάρχουν περάσματα που ταιριάζουν στα βήματα του χορευτή...ο χορευτής πρέπει ν'ακολουθήσει την τσαμπούνα και η ίδια η τσαμπούνα πρέπει ν'ακολουθήσει το μπαλέτο γιατί...σύμφωνα με την κίνηση των ποδιών....παραδείγματος χάρη, αν κάνει το suprapedi, γίνεται ένα πέρασμα που ο ήχος της είναι μπότιρι/μπότιρι/μπότιρι/μπίλου/μπίλου/ερουλίρου/ερουλίρου...με την τσαμπούνα a la moderna που οι Γκαντιτσιανίζοι λένε ντόμινι/ντόμινι/ντίρου/ερουλίρου/ερουλίρου.....Σέρτζο: Και για να τραγουδήσεις;Λέο: Το ίδιο και για να τραγουδήσεις, είναι σα να κάνεις το πέρασμα...όταν κάνεις το πρώτο ααα (με τη φωνή), με την τσαμπούνα παίζεις το πρώτο ακόρντο, με το δεύτερο ααα το δεύτερο ακόρντο...αυτά είναι τα όργανα τα πιο σημαντικά, μετά υπάρχουν οι αυλοί που εναρμονίζονται με τη κιθάρα και το μαντολίνο...δεν είναι για να χορέψεις, είναι για να περάσεις το χρόνο, όπως η marranzana, αν και με τη marranzana και την κιθάρα ακόμα είδα μερικούς να χορεύουν... Την τσαμπούνα την είχαν κάθε δύο ή τρεις οικογένειες...στην Μπόβα, στην Ροκαφόρτε, στο Γκαλλιτσιάνο, στο Ρογούντι, στην Αμεντολέα...κάθε γιος την ήθελε την τσαμπούνα του πατέρα του...αναλογούσε στο μεγαλύτερο...συχνά και με ευχαρίστηση. Υπάρχει και σήμερα το έθιμο, αν ο πατέρας είναι μουσικός, να φροντίζει η μητέρα να φτιάχνονται τόσες τ σαμπούνες όσες είναι τα αρσενικά παιδιά τους...για να τις κρατάνε σε ανάμνηση του πατέρα...ήρθαν εδώ μια μάνα και το αγόρι της, είχαν ένα ζευγάρι από δαύτες, έπρεπε να κάνω άλλες δύο για τους υπόλοιπους δύο αδελφούς, ο πατέρας είχε πεθάνει -βλέπεις η τσαμπούνα είναι έργο τέχνης που δεν είναι όλοι ικανοί να τη φτιάξουν...πρωτ' απ' όλα ένας που δεν ξέρει να παίζει δεν μπορεί να τη φτιάξει..

Εκτός της γλώσσας ένα άλλο χαρακτηριστικό που αξίζει μελέτης είναι η γλυκειά και νοσταλγική μουσική τους. Φαίνεται απλή, αρμονική μα και τόσο ευαίσθητη. Οι ήχοι της σε γαληνεύουν, σε χαροποιούν και οι επαναστατικά χαρμόσυνοι της ταραντέλας (της Γκρεκανικής ταραντέλας) σε ενθουσιάζουν μέχρι παραληρήματος η παροξυσμού. Γενικά, ο ρυθμός των τραγουδιών είναι τις περισσότερες φορές ευγενικά γρήγορος και εορταστικός μέχρι μελωδικά αργός και κατανυκτικός. Φθάνει στο αυτί ως απόηχος από το παρελθόν χωρίς με αυτό να υπάρχει ούτε ίχνος πικρίας. Ξεσηκώνει τις ανθρώπινες καρδιές και προκαλεί αισθήματα ανάμεικτα. Ευπρέπεια, χαρά, ευγένεια, επιθυμία, ανησυχία εκφρασμένα με ήχους: Στο άκουσμα της γίνεται αισθητή η προσμονή του ερωτευμένου, η επίκληση των στοιχείων της φύσης να συντροφεύουν την αγαπημένη, η λαχτάρα του να βρεθεί “κοντά” της και η αγωνία του μήπως αρνηθεί τον έρωτά του` οι κάτοικοι της Απουλίας έχουν παραμύθια, μύθους, ιστορίες, αφηγήματα, ως γνήσιοι Έλληνες που είναι, αλλά στο τραγούδι ξεχωρίζουν και μεγαλουργούν. Είναι επικοί χωρίς καθόλου να τους λείπει ο λυρισμός.Οι περισσότεροι είναι ποιητές και μουσικοσυνθέτες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣΑυτοί λοιπόν οι άνθρωποι κάνοντας σύμβολο τον ήλιο, εκείνο τον ήλιο που ακολούθησαν οι πρόγονοί τους κι έφτασαν στη Μεγάλη Ελλάδα, λένε με περιφάνεια: “Ο ήγιος μεταπάλε γέρεται. Με τούντον ήγιο, περάνοντα τη θάλασσα ήρτασι ώντε, στην Εσπερία οι πρωτινοί γκονέοι μα τσέ εφέραϊ τα γκράμματα για όλο τον κόσμο. Τσέ τούντη γκλώσσα παλαία τι άρτε εγκώ γκράφω πρέπει να πλατέσομε άρτε τσέ πάντα με την τσεφαλή σηκωμένη. Κανουνάτε τον ήγιο που απαγορεύεται”. (Ο ήλιος πάλι σηκώνεται. Με αυτόν τον ήλιο περνώντας τη θάλασσα, ήρθαν εδώ στην Εσπερία, οι πρόγονοί μας και έφεραν τα γράμματα για όλο τον κόσμο. Και αυτή η γλώσσα την παλαιά που τώρα γράφω πρέπει να μιλάμε τώρα και πάντα με το κεφάλι ψηλά. Κοιτάτε τον ήλιο που ξαναβγαίνει...”

Επιμέλεια Κειμένων Κατερίνα Κολοβού

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ!!

Συνέντευξη

με την κα Τάνια Μελαχροινού (εκπαιδευτικό) που δίδαξε σε ελληνόφωνα χωριά της Καλαβρίας

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Διονύσης Μπασδάνης, Πολυξένη Μποτού, Ηλιάνα Ντίνου, Θανάσης Παντόπουλος

Τα δύο τελευταία χρόνια το Υπουργείο Παιδείας έχει θεσπίσει ένα καινούριο μάθημα για τις δύο πρώτες τάξεις του Λυκείου, την ερευνητική εργασία. Σε αυτό λοιπόν το καινούριο μάθημα, οι μαθητές πραγματοποιούν έρευνες για ένα συγκεκριμένο θέμα και στο τέλος του τετραμήνου παρουσιάζουν το θέμα τους και εκφράζουν τα συμπεράσματα και τις εντυπώσεις τους. Επιπλέον όλη η εξειδικευμένη πληροφόρηση και η εντατική ενασχόληση με το θέμα της εργασίας σε ομάδες είναι ανεκτίμητα χρήσιμη χαρίζοντας έτσι στους μαθητές με ένα ευχάριστο και πρωτότυπο τρόπο γνώσεις και απόψεις πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Επίσης το project είναι διαθεματική εργασία, δηλαδή με πολλούς τομείς όπως η ιστορία, η μουσική, ο πολιτισμός και συνδυάζει πολλούς τρόπους έρευνας και παρουσίασης.Αρχικά όλοι πιστεύαμε πως θα ήταν ένα συνηθισμένο μάθημα και αδιαφορήσαμε. Αφού μάθαμε πως το θέμα της έρευνας δεν ήταν επιλογή μας απογοητευτήκαμε λίγο, όμως δεν γνωρίζαμε ακόμη πόσο ενδιαφέρουσα θα αποδεικνυόταν η έρευνα. Το θέμα μας ήταν: “οι Ελληνόφωνοι δήμοι στην Κάτω Ιταλία και στη Σικελία και η παρουσία τους μέχρι σήμερα”. Ο έξυπνος τρόπος με τον οποίο έγινε η προσέγγιση του θέματος στους μαθητές, η οργάνωση και η καθοδήγηση μας έδωσαν κίνητρο να ανακαλύψουμε αυτόν τον αξιοθαύμαστο ελληνικό πολιτισμό που διατηρούν οι άποικοι της Κάτω Ιταλίας και είναι έντονα αισθητός μέχρι και στις μέρες μας. Έτσι, λοιπόν, το μάθημα άρχισε να μας κεντρίζει το ενδιαφέρον και να αλλάζουμε γνώμη για αυτό.Χωριστήκαμε σε ομάδες που η κάθε μία είχε συγκεκριμένους στόχους: ιστορία, γλώσσα, λογοτεχνία, ήθη και έθιμα, μουσική και πολιτιστικούς συλλόγους των Ελληνόφωνων της Κάτω Ιταλίας. Γνωρίσαμε τον πολιτισμό και την ιστορία της, αντλήσαμε πληροφορίες από διάφορες πηγές όπως οι βιβλιοθήκες του Βόλου, το διαδίκτυο, τη βιβλιογραφία που μας δόθηκε και ήρθαμε σε επαφή με άτομα που έχουν σχέση με την Κάτω Ιταλία. Με αυτόν τον τρόπο αποκτήσαμε ενότητα, αυτοπεποίθηση και κοινωνικότητα. Φυσικά όλα αυτά δε θα ήταν εφικτά χωρίς την καθηγήτριά μας που ήταν στο πλευρό μας και μας καθοδηγούσε σε όλη την ερευνητική εργασία.Κατά τη διάρκεια της χρονιάς υπήρξαν πολλές δυσκολίες και διαφωνίες σε σχέση με τις πηγές άντλησης των στοιχείων, την εργατικότητα κάποιων μαθητών καθώς επίσης και το πρόβλημα συνάντησης μεταξύ μας. Ωστόσο, όλα τα παραπάνω ήταν ανα μενόμενα αφού η ερευνητική εργασία ήταν κάτι πρωτόγνωρο για εμάς. Όμως, στην τελική παρουσίαση όλοι δείξαμε πνεύμα ομαδικό και συνεργασίας και έτσι τα καταφέραμε.Μέσα από τις αναζητήσεις μας, το μάθημα έπαιρνε μια πιο ευχάριστη διάθεση και μια ατμόσφαιρα με φιλικό κλίμα. Αφαιρέσαμε κάθε προσωπικό εγωισμό και εργαστήκαμε με

συλλογικότητα. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί το γεγονός πως αναπτύχθηκε η ομαδικότητα όλων μας. Μάθαμε να συνεργαζόμαστε, να σέβεται ο ένας την προσωπική γνώμη του άλλου, να συμβιβαζόμαστε, να κάνουμε διάλογο αντιπαραθέτοντας τις γνώμες μας.Καταφέραμε να έρθουμε ο ένας πιο κοντά στον άλλον και να αναπτύξουμε σχέσεις εμπιστοσύνης, σεβασμού και φιλίας. Δεθήκαμε μεταξύ μας μπορέσαμε να λύσουμε τις δυσκολίες και να ανοίξουμε νέους ορίζοντες στη σκέψη μας. Επίσης, κάτι άλλο που μας ενθουσίασε ήταν τα τραγούδια που παίξαμε και τραγουδήσαμε όλοι μαζί, αφού μας ανέβασε την ψυχολογία και μας χαροποίησε. Όλοι πιστεύουμε πως η παρουσίαση ήταν το αποκορύφωμα της εργασίας καθώς η αρχική αγωνία και αμφιβολία μετατράπηκε σε πλήρη ενθουσιασμό.Συνοψίζοντας, τονίζουμε ότι η ερευνητική εργασία ήταν μία μοναδική εμπειρία που έκανε σε όλους μας μεγάλη έκπληξη. Μερικοί πιστεύουν πως μετράει μόνο το αποτέλεσμα. Εμείς πιστεύουμε πως μετράει και η διαδικασία από την αρχή έως το τέλος. Ο στόχος αυτού του μαθήματος δεν είναι επιφανειακός, αλλά βαθύτερος. Μέσα από την έρευνα δοκιμάζονται η συλλογικότητα, η επιμονή, η αλληλεγγύη, οι σχέσεις, διευρύνεται το γνωστικό πεδίο και αναπτύσσεται η κριτική ικανότητα. Γι' αυτό, το μαθήμα της ερευνητικής εργασίας είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό μάθημα.