K-TapingΕικονογραφημένος Οδηγός

■ Βασικές Έννοιες

■ Τεχνικές

■ Ενδείξεις

Birgit KumbrinkΓεννήθηκε το 1972

■ 1990: Ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή της και πιστοποιήθηκε στη χειροπρακτική και στην υδροθεραπεία

■ 1993: Ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή της ως φυσικοθεραπεύτρια ■ 2000: Έγινε διευθύντρια της Ακαδημίας K-Taping

Συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση

■ Χειροπρακτική ■ Λεμφική παροχέτευση ■ Ιδιοδεκτική νευρομυϊκή διευκόλυνση ■ Εκπαιδευμένη ως θεραπεύτρια χειρομάλαξης σημείων βελονισμού

Mετάφραση

Γιώργος ΤριανταφυλλόπουλοςΟρθοπαιδικός Χειρουργός

Birgit Kumbrink

K-TapingΕικονογραφημένος Οδηγός

■ Βασικές Έννοιες

■ Τεχνικές

■ Ενδείξεις

Με 450 έγχρωμες φωτογραφίες

Επιμέλεια Ελληνικής Έκδοσης

Ελεάνα Ν. Μποντιώτη Ορθοπαιδικός Χειρουργός MD, PhD

ISBN: 978 -960 -6802 -52 -2

Κ-Taping

Ιατρικές Εκδόσεις Κωνσταντάρας

Επιμέλεια Έκδοσης: Ελεάνα Ν. Μποντιώτη email: ebont@ath.forthnet.grΔημιουργικό: Α. ΜεϊμάρογλουΕκτύπωση: Στ. ΚοτΣΑτοΣ & ΣΙΑ ο.Ε.

Απαγορεύεται η αναπαραγωγή του παρόντος βιβλίου ή μέρους αυτού με οποιοδήποτε μέσο (φωτοτυπία, εκτύπωση, μικροφίλμ, ή άλλη μηχανική ή ηλεκτρονική μέθοδο), χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

Μαυρομιχάλη 2-4, Αθήνα, 10679, τηλ.: 210.3635343, Fax.: 210.3628173e-mail: medbooks@hol.gr, info@konstadaras.grwww.konstadaras.gr

Copyright © 2013 ΙατρΙκες εκδοςεΙς κωνςτανταρας

Birgit Kumbrink K-Taping Academy, Hagener Str. 428, 44229 Dortmund

Please tell us your opinion regarding this title: www.springer.de/978-3-642-12931-S ISBN-13 978-3-642-12931-5 Springer-Verlag Berlin Heidelberg New York

Bibliographic information Deutsche Bibliothek The Deutsche Bibliothek lists this publication in Deutsche Nationalbibliographie; detailed bibliographic data is available in the internet at .

This work is subject to copyright. All rights are reserved, whether the whole or part of the material is concerned, specifically the rights of translation, reprinting, reuse of illustrations, recitation, broadcasting, reproduction on microfilms or in any other way, and storage in data banks. Duplication of this publication or parts thereof is permitted only under the provisions of the German Copyright Law of September 9, 1965, in its current version, and permission for use must always be obtained from Springer-Verlag. Violations are liable to prosecution under the German Copyright Law.

Springer Medizin Springer-Verlag GmbH ein Unternehmen von Springer Science+Business springer.de © Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2012

The use of general descriptive names, registered names, trademarks, etc. in this publication does not imply, even in the absence of a specific statement, that such names are exempt from the relevant protective laws and regulations and therefore free for general use.

Product liability: The publishers cannot guarantee the accuracy of any information about dosage and application contained in this book. In every individual case the user must check such information by consulting the relevant literature.

Planning: Marga Botsch, Heidelberg Project management: Heidemarie Wolter, Heidelberg Translated into English from the German by Norma Dickson, Großer Steinweg 16, 35390 Gie~en Anatomic drawings in chapter 3: Appell u. Staug-Voss (1996) Anatomic drawings in chapter 4: Tillmann (2005) Cover design: deblik Berlin Typesetting: Fotosatz-Service Kohler GmbH - Reinhold Schober!, Wurzburg

106/2111 - 5 4 3 210 SPIN 12834402

Πρόλογος

Αγαπητέ αναγνώστη,

Το βιβλίο αυτό έχει σα στόχο να αποτελέσει το σημείο αναφοράς για τους εκπαιδευμένους θεραπευ-τές K-Taping, καθώς και ένα χρήσιμο καθημερινό εργαλείο για όλους τους θεραπευτές. Περιλαμβά-νει πληθώρα ενδείξεων θεραπείας, ενώ περιέχει πληροφορίες και συμβουλές που βασίζονται σε πά-νω από 12 χρόνια εμπειρίας.

Η μέθοδος K-Taping μπορεί να υποστηρίξει ένα εξαιρετικά μεγάλο φάσμα θεραπειών και αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο για κάθε φυσικοθεραπευτή ή ιατρό που τη γνωρίζει. Δεν είναι απαραίτητη η χορήγηση φαρμάκων ή άλλων παραγόντων: η απλή εφαρμογή της σωστής τεχνικής σε συνδυασμό με την κατάλληλη ταινία K-Tape δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα. Τα τελευταία δώδεκα χρόνια, η μέθοδος K-Taping, η οποία βασίζεται στη Γερμανική Ακαδημία K-Taping, έχει καθιερωθεί σε πάνω από 40 χώ-ρες και έχει καταστεί βασικό στοιχείο της φυσικοθεραπείας. Αν και η μέθοδος K-Taping έχει αναπτυ-χθεί σημαντικά κατά το χρονικό αυτό διάστημα και η Ακαδημία K-Taping έχει διεξάγει επιτυχείς μελέ-τες με συνεργάτες όπως το Πανεπιστήμιο Charité του Βερολίνου, πολλές παράμετροι αποτελούν αντι-κείμενο συνεχιζόμενης έρευνας και πειραματισμού.

Η μέθοδος K-Taping δεν αποτελεί απλά μια τάση στο πεδίο της επαγγελματικής ιατρικής εκπαίδευ-σης, αλλά έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως, έχοντας σα βάση το πολυετές έργο και την ερευνητική προ-σπάθεια της Ακαδημίας K-Taping. Η διεθνής αυτή αναγνώριση οφείλεται επίσης στο ομοιογενές και καλά καθορισμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που παρέχει η Ακαδημία σε παγκόσμια κλίμακα και το οποίο διεξάγεται στην αντίστοιχη γλώσσα της χώρας που το φιλοξενεί. Έτσι, η προσέγγιση με τη μέθο-δο K-Taping και η εκπαίδευση της Ακαδημίας δεν είναι μόνο αναγνωρισμένες εδώ και χρόνια στη Γερ-μανία, στην Αυστρία και στην Ελβετία, αλλά έχουν γίνει αποδεκτές και από επαγγελματικούς συλλό-γους στην Αυστραλία, στη Γαλλία (SFMKS), στην Κροατία και στον Καναδά, καθώς και από την Επιτρο-πή Πιστοποίησης (Board of certification – BOC) των Η.Π.Α. Οι συμμετέχοντες λαμβάνουν μόρια συνε-χιζόμενης εκπαίδευσης και σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατό να τους παρασχεθεί κρατική επιχορή-γηση (π.χ. εκπαιδευτικές «επιταγές» και κουπόνια) ή στήριξη μέσω άλλων προγραμμάτων.

Το παρόν βιβλίο αναλύει λεπτομερώς τις βασικές έννοιες της μεθόδου K-Taping καθώς και τις πολ-λαπλές εφαρμογές της και απευθύνεται κυρίως στους εκπαιδευμένους θεραπευτές K-Taping. Όσοι επιθυμούν να μάθουν την πολύτιμη και αποτελεσματική αυτή μέθοδο θεραπείας θα πρέπει αρχικά να ολοκληρώσουν την εκπαίδευση της Ακαδημίας και να μην προσπαθήσουν να τη μάθουν μόνοι τους, καθώς μόνο με την πρακτική εκπαίδευση υπό επίβλεψη είναι δυνατό κανείς να μάθει τη σωστή εφαρ-μογή των ειδικών τεχνικών που απαιτεί η χρήση των ελαστικών ταινιών K-Tape, όπως και την ειδική θέ-ση του σώματος που χρειάζεται κατά την αντιμετώπιση αθλητών ή άλλων ασθενών. Μόνο τότε η ελαστι-κή ταινία μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα μοναδικό και αποτελεσματικό εργαλείο για την υποστήριξη του έργου των ιατρών και των φυσικοθεραπευτών.

Birgit KumbrinkΑκαδημία K-TapingDortmundΙούλιος 2011

v

Περιεχόμενα

1 Η Μέθοδος K-Taping .................................................11.1 Από τη θεωρία στη θεραπευτική μεθοδολογία .........21.2 Η ελαστική διατεινόμενη ταινία K-Tape ....................31.2.1 Ενδείξεις ανεπαρκούς ποιότητας της ταινίας ............41.2.2 Ταινία με φαρμακολογικά ενεργούς παράγοντες .......51.3 Χρήστης και περιοχές εφαρμογής ............................61.4 Εκπαίδευση των θεραπευτών Κ-Taping ....................61.5 Η ταινία CROSS-TAPE® ..............................................61.6 Βασικές λειτουργίες και δράσεις της

μεθόδου K-Taping .......................................................61.6.1 Βελτίωση της λειτουργίας των μυών ...........................71.6.2 Εξάλειψη των διαταραχών της κυκλοφορίας .............71.6.3 Μείωση του πόνου .......................................................71.6.4 Υποστήριξη των αρθρώσεων.......................................91.7 Εφαρμογή και αφαίρεση της ελαστικής ταινίας .......91.8 Αντενδείξεις .............................................................. 111.9 Θεωρία των χρωμάτων ............................................. 111.10 Διάγνωση .................................................................. 11

2 Οι Τέσσερις Τεχνικές Εφαρμογής ...........................132.1 Μυϊκές εφαρμογές.................................................... 142.1.1 Μυϊκή λειτουργία ....................................................... 142.1.2 Τρόπος δράσης της μεθόδου K-Taping ..................... 142.1.3 Πραγματοποίηση της εφαρμογής ............................ 142.2 Συνδεσμικές εφαρμογές ..........................................162.2.1 Εφαρμογές στους συνδέσμους ................................ 172.2.2 Εφαρμογές στους τένοντες ......................................212.2.3 Χωροταινία (spacetape).............................................232.3 Διορθωτικές εφαρμογές ..........................................252.3.1 Λειτουργική διόρθωση ..............................................252.3.2 Περιτονιακή διόρθωση ..............................................272.4 Λεμφαγγειακές εφαρμογές ......................................282.4.1 Αίτια λεμφικής στάσης ..............................................282.4.2 Τρόπος δράσης των λεμφαγγειακών εφαρμογών .... 31

3 Μυϊκές Εφαρμογές ...................................................353.1 Μυϊκές εφαρμογές στα άνω άκρα ...........................373.1.1 Τραπεζοειδής .............................................................373.1.2 Δελτοειδής .................................................................393.1.3 Δικέφαλος βραχιόνιος............................................... 413.1.4 Τρικέφαλος βραχιόνιος .............................................433.1.5 Υπακάνθιος ................................................................453.1.6 Μακρός κερκιδικός εκτείνων τον καρπό ...................473.2 Μυϊκές εφαρμογές στον κορμό ...............................493.2.1 Ελάσσων θωρακικός ..................................................493.2.2 Μείζων θωρακικός ..................................................... 513.2.3 Ορθός κοιλιακός ........................................................533.2.4 Έξω λοξός κοιλιακός .................................................553.2.5 Έσω λοξός κοιλιακός ................................................573.2.6 Λαγόνιος ....................................................................59

3.2.7 Αυτόχθονες μύες της ράχης (ανελκτήρες της σπονδυλικής στήλης), εφαρμογή για την οσφυϊκή περιοχή .......................................................61

3.3 Μυϊκές εφαρμογές στα κάτω άκρα ..........................633.3.1 Μακρός προσαγωγός ................................................633.3.2 Ορθός μηριαίος .........................................................653.3.3 Δικέφαλος μηριαίος ..................................................673.3.4 Ημιϋμενώδης .............................................................693.3.5 Μείζων γλουτιαίος .....................................................713.3.6 Πρόσθιος κνημιαίος ..................................................733.3.7 Μακρός εκτείνων του μεγάλου δακτύλου ................75

4 Συνδεσμικές Εφαρμογές ..........................................774.1 Σύνδεσμοι και τένοντες ...........................................794.1.1 Πλάγιοι σύνδεσμοι του γόνατος ...............................794.1.2 Επιγονατιδικός τένοντας ...........................................814.1.3 Αχίλλειος τένοντας ...................................................834.1.4 Έξω πλάγιοι σύνδεσμοι της ποδοκνημικής ..............854.2 Ειδικές μορφές συνδεσμικών εφαρμογών:

χωροταινία (spacetape) ...........................................874.2.1 Χωροταινία σε επώδυνο σημείο ................................874.2.2 Χωροταινία σε μυϊκό σημείο πυροδότησης

πόνου (trigger point) ..................................................89

5 Διορθωτικές Εφαρμογές ..........................................915.1 Λειτουργική διόρθωση .............................................935.1.1 Διόρθωση της επιγονατίδας ......................................935.1.2 Σκολίωση ...................................................................955.1.3 Διόρθωση των ακανθωδών αποφύσεων ....................975.2 Περιτονιακή διόρθωση .............................................995.2.1 Περιτονιακή διόρθωση της λαγονοκνημιαίας

ταινίας ........................................................................995.2.2 Φλεγμονή της επιπολής μοίρας του χηνείου

ποδός ....................................................................... 1015.2.3 Μετωπιαία κεφαλαλγία ............................................1035.2.4 Πρόσθια αστάθεια του ώμου ...................................1055.2.5 Βλαισός μέγας δάκτυλος ........................................ 107

6 Εφαρμογές για Ειδικές Ενδείξεις ..........................1096.1 Κεφαλή .................................................................... 1116.1.1 Εμβοές ..................................................................... 1116.1.2 Ημικρανία................................................................. 1136.1.3 Κάκωση αυχένα δίκην μαστιγίου (whiplash) ........... 1156.1.4 Κροταφογναθική άρθρωση ..................................... 1176.2 Κορμός .................................................................... 1196.2.1 Σύνδρομο θωρακικής εξόδου ................................. 1196.2.2 Άσθμα ...................................................................... 1216.2.3 Σκολίωση .................................................................1236.2.4 Οσφυαλγία ...............................................................1256.2.5 Ακράτεια ούρων .......................................................127

vii

viii Περιεχόμενα

6.2.6 Διαταραχές της εμμήνου ρύσης .............................1296.2.7 Πρόπτωση της μήτρας ............................................ 1316.2.8 Ουλές .......................................................................1336.3 Άνω άκρα .................................................................1356.3.1 Σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής ...................1356.3.2 Τενοντίτιδα δικεφάλου ............................................ 1376.3.3 Επικονδυλίτιδα ........................................................1396.3.4 Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα .................................. 1416.3.5 Σταθεροποίηση του καρπού ....................................1436.3.6 Κακώσεις δακτύλων ................................................1456.4 Κάτω άκρα ............................................................... 1476.4.1 Προβλήματα στο ισχίο ............................................ 1476.4.2 Ρήξη μυϊκών ινών .....................................................1496.4.3 Οστεοαρθρίτιδα του γόνατος ................................. 1516.4.4 Αχιλλωδυνία ............................................................1536.4.5 Διάστρεμμα της ποδοκνημικής άρθρωσης ............1556.4.6 Πλατυποδία ............................................................. 157

7 Λεμφαγγειακές Εφαρμογές ...................................1597.1 Άνω άκρα ................................................................. 1617.1.1 Παροχέτευση της έσω επιφάνειας

του βραχίονα ............................................................ 1617.1.2 Παροχέτευση της έξω επιφάνειας του

βραχίονα .................................................................. 1617.1.3 Παροχέτευση του αντιβραχίου / ολόκληρου

του άνω άκρου .........................................................1657.1.4 Παροχέτευση της έσω και της έξω επιφάνειας

του βραχίονα7.1.5 Παροχέτευση του χεριού ........................................167

7.1.6 Πρωτεϊνική ίνωση (σημείο Stemmer) του χεριού .... 1717.1.7 Παροχέτευση με τη χρήση της σπειροειδούς

ταινίας του άνω άκρου ............................................. 1737.2 Κάτω άκρα ............................................................... 1757.2.1 Παροχέτευση του μηρού ......................................... 1757.2.2 Παροχέτευση της κνήμης / ολόκληρου του

κάτω άκρου .............................................................. 1777.2.3 Παροχέτευση ολόκληρου του κάτω άκρου ............ 1797.2.4 Παροχέτευση του άκρου ποδιού ............................. 1817.2.5 Σημείο Stemmer του άκρου ποδιού .........................1837.2.6 Παροχέτευση με τη χρήση της σπειροειδούς

ταινίας του κάτω άκρου ...........................................1857.3 Κορμός ....................................................................1877.3.1 Παροχέτευση του άνω τεταρτημορίου του

κορμού .....................................................................1877.3.2 Παροχέτευση του κάτω τεταρτημορίου του

κορμού Ι ...................................................................1897.3.3 Παροχέτευση του κάτω τεταρτημορίου του

κορμού ΙΙ .................................................................. 1917.3.4 Παροχέτευση της κοιλίας .......................................1937.4 Πρόσθετες λεμφαγγειακές εφαρμογές ................1957.4.1 Παροχέτευση του προσώπου ..................................1957.4.2 Παροχέτευση της άρθρωσης του ώμου .................1977.4.3 Παροχέτευση της άρθρωσης του γόνατος .............1997.4.4 Ίνωση / αιμάτωμα .................................................... 201

Βιβλιογραφία ......................................................................203

Ευρετήριο ...........................................................................205

1 Η Μέθοδος K-Taping1.1 Από τη θεωρία στη θεραπευτική μεθοδολογία — 2

1.2 Η ελαστική διατεινόμενη ταινία K-Tape — 3

1.2.1 Ενδείξεις ανεπαρκούς ποιότητας της ταινίας — 4

1.2.2 Ταινία με φαρμακολογικά ενεργούς παράγοντες — 5

1.3 Χρήστης και περιοχές εφαρμογής — 6

1.4 Εκπαίδευση των θεραπευτών K-Taping — 6

1.5 Η ταινία CROSS-TAPE® — 6

1.6 Βασικές λειτουργίες και δράσεις της μεθόδου K-Taping —7

1.6.1 Βελτίωση της λειτουργίας των μυών — 7

1.6.2 Εξάλειψη των διαταραχών της κυκλοφορίας — 7

1.6.3 Μείωση του πόνου — 7

1.6.4 Υποστήριξη των αρθρώσεων — 9

1.7 Εφαρμογή και αφαίρεση της ελαστικής ταινίας —9

1.8 Αντενδείξεις — 11

1.9 Θεωρία των χρωμάτων — 11

1.10 Διάγνωση — 11

1

Κεφάλάιο 1 - Η Μέθοδος K-Taping2

1Ο όρος «επίδεση» εγείρει το ερώτημα σε τι διαφέρει η ελα-στική κινησιοεπίδεση (Κ-Taping) από την ευρέως διαδεδομέ-νη κλασική επίδεση με μη ελαστικά υλικά. Πέρα από ορισμέ-νες τεχνικές εφαρμογής, δεν υπάρχει σύγκριση. Γενικά μι-λώντας, οι κλασικές ταινίες χρησιμοποιούνται για τη σταθε-ροποίηση ή την ακινητοποίηση αρθρώσεων. Οι τεχνικές που περιλαμβάνουν τη χρήση της ελαστικής διατεινόμενης ταινί-ας Κ-Tape δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με την κλασι-κή ταινία. Οι ταινίες K-Tape ακολουθούν τη διαδρομή ενός μυός ή ενός νεύρου, μπορούν να εφαρμοστούν ελεύθερα σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος και δεν περιορίζουν την ελευθερία κινήσεων του ασθενούς. Μεταξύ των χρήσεων της ταινίας K-Tape περιλαμβάνονται και οι λεμφαγγειακές εφαρ-μογές, που βελτιώνουν την κυκλοφορία της λέμφου και του αίματος. Αν και η κλασική επίδεση χρησιμοποιείται κατά κύ-ριο λόγο για τη σταθεροποίηση ή την ακινητοποίηση αρθρώ-σεων, η ελαστική κινησιοεπίδεση αποτελεί μια θεραπευτική μέθοδο με ευρύ φάσμα εφαρμογών και με δυνατότητα περαι-τέρω ανάπτυξης. Επομένως, σύγκριση μεταξύ των δύο μεθό-δων μπορεί να γίνει μόνο όσον αφορά τη θεραπεία παρόμοι-ων καταστάσεων, όπως είναι π.χ. διάφορες παθήσεις αρθρώ-σεων, κακώσεις ή πόνος στις αρθρώσεις και η μετεγχειρητική αποθεραπεία. Ενδεικτικά, στην περίπτωση μιας αρθρικής πά-θησης η άρθρωση ακινητοποιείται με τη χρήση της κλασικής επίδεσης, ενώ με την εφαρμογή της ελαστικής και διατεινό-μενης ταινίας K-Tape η κινητικότητά της διατηρείται. Πέραν των παραπάνω συγκρίσεων, η μέθοδος K-Taping προσφέρει πληθώρα θεραπευτικών επιλογών. Υπάρχουν επίσης χρήσιμοι συνδυασμοί και των δύο τεχνικών επίδεσης (π.χ. στον αθλη-τισμό). Τόσο στην καθημερινή όσο και στην ανταγωνιστική άθληση, η εφαρμογή των έγχρωμων ταινιών K-Tape συμπλη-ρωματικά προς την κλασική επίδεση, αποτελεί ήδη καθιερω-μένη πρακτική.

Κάθε φαινόμενο στη μηχανική, στη δυναμική, στη φυσική και οπωσδήποτε στην ιατρική εξαρτάται από την αλληλεπί-δραση όλων των επιμέρους στοιχείων. Επομένως, ακόμη και ο μικρότερος μη λειτουργικός κρίκος μπορεί να διατα-ράξει μια περίπλοκη αλυσιδωτή λειτουργία. Το ίδιο ισχύει και για το ανθρώπινο σώμα. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος πόνου μόνο όταν η μυϊκή ισχύς, ο μοχλοβραχίονας και οι σύνδεσμοι γύρω από μια άρθρωση βρίσκονται σε ισορροπία. Μεγάλο μέρος του πόνου προέρχεται από λειτουργικές δι-αταραχές και από την επακόλουθη διάσπαση της αλληλεπί-δρασης ή την ανισορροπία. Τέτοιου είδους λειτουργικές δι-αταραχές προκαλούνται από διαφορές στην ελαστικότητα ή και στην ανάπτυξη των μυών που εντοπίζονται γύρω από μια άρθρωση (αγωνιστές και ανταγωνιστές). Όταν συμβαίνει μια κάκωση, όχι μόνο διαταράσσεται η ισορροπία, αλλά μει-ώνεται και η δράση των προστατευτικών συσπαστικών αντα-νακλαστικών. Το οίδημα επηρεάζει επίσης τη διαδικασία της φυσιολογικής κίνησης και οδηγεί σε πόνο.

Η μέθοδς K-Taping διευκολύνει ταυτόχρονα τη μείωση του οιδήματος, βελτιώνει τη λεμφική και την αιματική κυκλο-φορία και συμβάλλει μέσω της ιδιοδεκτικότητας στην επα-

ναφορά της μυϊκής λειτουργίας και στη υποστήριξη των συνδέσμων και των τενόντων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ταχεία μείωση του πόνου και τη βελτίωση της λειτουργι-κότητας των αρθρώσεων και των μυών.

Αν ο χώρος ανάμεσα στο δέρμα και στους μύες διαταρα-χθεί, π.χ. μέσω φλεγμονής των μυών, παρατηρείται μειωμένη παροχέτευση της λέμφου. Η συμπίεση αυτή και η συνεπακό-λουθη μείωση της λεμφικής παροχέτευσης διεγείρουν τους υποδοχείς του πόνου στο δέρμα, προκαλώντας εντοπισμένο πόνο. Αν το δέρμα της προσβεβλημένης περιοχής διαταθεί πριν την εφαρμογή της ταινίας K-Tape, τότε κατά την επανα-φορά στη θέση ηρεμίας σχηματίζει μαζί με την ταινία κυματό-μορφες πτυχές. Μέσω της υπέγερσης αυτής του δέρματος, αυ-ξάνεται ο χώρος ανάμεσα στο δέρμα και στον υποδόριο ιστό. Η λέμφος μπορεί να παροχετευθεί ευκολότερα από το χώρο αυτό στο λεμφικό σύστημα, μειώνοντας έτσι την πίεση στους υποδοχείς του πόνου και ενισχύοντας τις επουλωτικές διαδι-κασίες του σώματος. Ταυτόχρονα, οι ιστοί συνεχώς υπεγείρο-νται και κατασπώνται κατά τις κινήσεις του σώματος. Η λεμφική παροχέτευση και η κυκλοφορία του αίματος διεγείρονται κατά τρόπο παρόμοιο με τη λειτουργία μιας αντλίας. Επιπλέον, η κί-νηση διασφαλίζει συνεχή μετακίνηση του δέρματος. Οι κινή-σεις αυτές επηρεάζουν τους μηχανοϋποδοχείς, με συνέπεια τη μείωση του πόνου.

Η μέθοδος K-Taping μπορεί, με παρόμοιο τρόπο, να επι-δράσει και στα σπλάγχνα. Με απλές εφαρμογές, είναι δυ-νατό π.χ. να επιτευχθεί μείωση του πόνου στη δυσμηνόρ-ροια ή βελτίωση της λειτουργίας της ουροδόχου κύστης στην ακράτεια ούρων σε τοπικό επίπεδο, μέσω του δερματο-σπλαγχνικού αντανακλαστικού τόξου.

1.1 Από τη θεωρία στη θεραπευτική μεθοδολογία

Η ιδέα της τροποποίησης της ιδιοδεκτικότητας, των μυών, των συνδέσμων και επομένως της φυσιολογικής δραστη-ριότητας, μέσω των δερματικών υποδοχέων, είναι πολύ πα-λαιότερη από την μέθοδο K-Taping. Τόσο στο παρελθόν, όσο και σήμερα ακόμα εξακολουθούν να διερευνώνται θε-ραπευτικές προσεγγίσεις για την επαγωγή της ιδιοδεκτικής διέγερσης μέσω μαλάξεων ή της χρήσης μη ελαστικών ται-νιών. Η μη ελαστική ταινία έχει το μειονέκτημα ότι μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε μικρές περιοχές. Η κίνηση των μυ-ών και επομένως η μετακίνηση του δέρματος λειτουργούν ενάντια στη μη ελαστική ταινία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα λιγότερη άνεση, περιορισμένη κινητικότητα και μειωμένη περίοδο εφαρμογής.

Ωστόσο, τα πολυάριθμα θετικά χαρακτηριστικά της ελα-στικής κινησιοεπίδεσης (K-Taping) που είναι γνωστά σή-μερα, δεν αποτελούσαν τη βάση για την αρχική της ανά-πτυξη. Στην αρχή, οι προσπάθειες επικεντρώνονταν στην τροποποίηση της ιδιοδεκτικότητας και επομένως και της μυ-ϊκής λειτουργίας με τη χρήση μιας ελαστικής ταινίας που

131.2 - Η ελαστική διατεινόμενη ταινία K-Tape

1.2 Η ελαστική διατεινόμενη ταινία K-Tape

Μια ταινία υψηλής ποιότητας είναι απαραίτητη για την επι-τυχή εφαρμογή της μεθόδου. Η ταινία θα πρέπει να εμφα-νίζει πολύ συγκεκριμένες ιδιότητες και να διατηρεί σταθερή ποιότητα για ένα διάστημα αρκετών ημερών και υπό φόρτι-ση. Μεγάλη σημασία γι’ αυτό έχει, από τη μια μεριά η ποιό-τητα των υλικών και, από την άλλη, η ελεγχόμενη και σωστή επεξεργασία τους. Το βαμβακερό ύφασμα θα πρέπει να έχει υφανθεί με τις ίνες του να φέρονται σε ορθή γωνία μεταξύ τους, ενώ η περιεχόμενη ελαστική ίνα θα πρέπει να διατηρεί την ελαστικότητά της καθ’ όλο το διάστημα εφαρμογής και να μην είναι επιρρεπής στην κόπωση.

Η ελαστικότητα της ταινίας K-Tape είναι συγκρίσιμη με τη δυνατότητα διάτασης του ανθρώπινου μυός. Το βαμβα-κερό ύφασμα μπορεί να διαταθεί μόνο επιμήκως κατά 30-40% περίπου. Αυτό αντιστοιχεί σε μυϊκή διάταση ίση με 130-140%, με την προϋπόθεση ότι η ταινία έχει ήδη δια-ταθεί κατά 10% τη στιγμή που τοποθετείται στο χαρτί της. Οι ιδιότητες αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο στις διάφορες τε-χνικές εφαρμογής.

Η γνήσια ταινία K-Tape διατίθεται σε 4 χρώματα: μπλε, κόκκινο, μπεζ και μαύρο ( Εικ. 1.2). Ωστόσο, όλες οι ται-νίες εμφανίζουν τις ίδιες ιδιότητες. Δε διαφέρουν ως προς τη δυνατότητα διάτασης, το πάχος ή οποιαδήποτε άλλη λειτουργία. Η προέλευση των 4 χρωμάτων συζητείται στο

Κεφ. 1.9: Η θεωρία των χρωμάτων.

δεν περιορίζει τις κινήσεις του ασθενούς. Έτσι προέκυψε και η ονομασία «K-Taping», με το Κ να αντιστοιχεί στην Ελ-ληνική λέξη «κίνηση».

Για μεγάλο διάστημα, οι δοκιμές και οι εφαρμογές αφο-ρούσαν αποκλειστικά τους μύες. Τα πρόσθετα χαρακτηρι-στικά και οι στόχοι της θεραπείας αναπτύχθηκαν μετά από πολλά χρόνια χρήσης, σε συνδυασμό με τα θεραπευτικά αποτελέσματα και μέσω της εξέλιξης της μεθόδου K-Taping όπως εφαρμόζεται σήμερα. Μέχρι το έτος 2000, η Ακαδημία K-Taping χρησιμοποίησε ερωτηματολόγια ασθενών μετά την αρχική εφαρμογή της ταινίας, εκτίμησε τα αποτελέσματα και, με βάση τα συμπεράσματα, πρότεινε νέες θεραπευτικές επι-λογές. Σήμερα η Ακαδημία διεξάγει διεθνείς μελέτες ανά-λογες με εκείνες που πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία, σε συνεργασία με κλινικές και επαγγελματικές ενώσεις φυσι-κοθεραπευτών, για τη διερεύνηση νέων πεδίων εφαρμογής.

Η αρχική διαμόρφωση της θεραπευτικής λογικής οδή-γησε σε μια εντελώς νέα και αποτελεσματική μέθοδο με ευρύ φάσμα εφαρμογών, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μια πληθώρα ενδείξεων και να συμπληρώσει πολλές ευρέως διαδεδομένες θεραπείες. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα της με-θόδου K-Taping είναι ότι ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να πα-ράσχει στον ασθενή υποστηρικτική θεραπεία για το σπίτι. Οι περισσότερες μέθοδοι σταματούν με το τέλος της συνεδρίας. Αντίθετα, η μέθοδος K-Taping συνεχίζει να δρα καθ’ όσο χρονικό διάστημα παραμένει η ταινία πάνω στον ασθενή.

Η εμπειρία που έχει συλλέξει η Ακαδημία K-Taping οδή-γησε στην ανάπτυξη της σειράς ταινιών «Κ-Tape for me». Η σειρά αυτή περιλαμβάνει εύχρηστες ταινίες που μπορούν να εφαρμοστούν από οποιονδήποτε, με βάση τις συνοδές οδηγίες. Οι ταινίες αυτές είναι οι συχνότερα χρησιμοποι-ούμενες και με τη βοήθεια μικρής καθοδήγησης, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν εύκολα και σαν μέσο πρό-ληψης ( Εικ. 1.1).

Εικ. 1.1. Η γνήσια ταινία K-Tape σε 4 χρώματα και η ταινία K-Tape for me με ήδη κομμένες λωρίδες που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο καθένας μόνος του.

Η ταινία Κ-Tape είναι αδιάβροχη και διαπερατή από τον αέρα, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται μακρά περίοδος εφαρμογής και υψηλό επίπεδο άνεσης.

Σημαντικό

Κεφάλάιο 1 - Η Μέθοδος K-Taping4

1

Διατηρώντας την κινητικότητα, ο ασθενής δεν περιορίζε-ται κατά τη διάρκεια των αθλητικών δραστηριοτήτων, το μπά-νιο, την κολύμβηση, τη σάουνα, την εργασία ή άλλες καθη-μερινές δραστηριότητες. Επί του παρόντος, υπάρχουν συ-γκεκριμένες προδιαγραφές όσον αφορά την ποιότητα της ταινίας. Στην αγορά βγαίνει όλο και αυξανόμενος αριθμός ταινιών για ελαστική κινησιοεπίδεση, που ως επί το πλεί-στον περιλαμβάνουν προϊόντα πτωχής ποιότητας με προέ-λευση την Κίνα ή άλλες ασιατικές χώρες. Σήμερα, διατίθε-νται πάνω από 60 διαφορετικές επωνυμίες και ποικιλίες ται-νιών. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά λιγότεροι κατασκευα-στές απ’ ό,τι επωνυμίες. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί διαφο-ρετικοί προμηθευτές εφοδιάζονται από λίγους κατασκευα-στές. Τα προϊόντα αυτά πωλούνται με διαφορετικές συσκευ-ασίες. Ο προμηθευτής δεν έχει δυνατότητα ποιοτικού ελέγ-χου αυτών των προϊόντων. Οι ιδιότητες της ταινίας των φθη-νότερων προϊόντων ποικίλουν ανάλογα με την προέλευση των πρώτων υλών. Η διαφοροποίηση ενός και μόνο συστα-τικού αρκεί για να προκαλέσει τις αλλαγές αυτές. Αν το βαμ-βάκι, η ακρυλική κόλλα ή το χαρτί αλλάξουν, αυτομάτως αλ-λοιώνονται και οι ιδιότητες της ταινίας.

Οι ταινίες που πωλούνται χωρίς επωνυμία στο χαρτί ή στη συσκευασία ή εμφανίζουν τυπωμένη άλλη επωνυμία από αυτή με την οποία πωλούνται, προέρχονται συχνά από μα-ζική παραγωγή, κατά την οποία ο κατασκευαστής αγοράζει πάντοτε τις πρώτες ύλες από τους φθηνότερους προμηθευτές, με αποτέλεσμα οι ιδιότητες της ταινίας να εμφανίζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Στην Ασία, ένας συνήθης όρος για την ελα-στική ταινία είναι «Κινησιολογική Ταινία». Κάτω από τον όρο αυτό περιλαμβάνονται ταινίες διάφορης ποιότητας. Σε πολλές περιπτώσεις, ο όρος αυτός αναγράφεται στο ρολό της ταινίας, ενώ το προϊόν προσφέρεται με άλλο όνομα στη συσκευασία.

Το φάσμα των προϊόντων γίνεται όλο και πιο δύσκολα διαχειρίσιμο, ενώ όλο και περισσότερες επωνυμίες ταινιών εμφανίζονται στην αγορά.

Κάθε θεραπευτής θα πρέπει να ελέγχει τα υλικά πολύ προσεκτικά, καθώς η ποιότητά τους είναι πολύ σημαντική για την επιτυχία της θεραπείας και για την άνεση του ασθενούς.

Σημαντικό

Πολλές, φαινομενικά οικονομικές, προσφορές καταλήγουν ακριβές εναλλακτικές λύσεις όταν η ταινία θα πρέπει να ανα-νεώνεται μετά από μικρό χρονικό διάστημα, οι ελαστικές ιδι-ότητες και η ποιότητα κατασκευής δεν ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές ή η ακρυλική κόλλα προκαλεί δερματικούς ερεθισμούς. Εφόσον με ένα ρολό ελαστικής ταινίας είναι δυ-νατό να πραγματοποιηθούν πολλές εφαρμογές, η πιθανή εξοικονόμηση ανά ασθενή τίθεται υπό αμφισβήτηση. Κανέ-νας θεραπευτής δε θα πρέπει να διακινδυνεύει την ποιότητα και την επιτυχία της θεραπείας για λόγους οικονομίας.

Ως Διεθνής Εκπαιδευτικός Οργανισμός, η Ακαδημία βα-σίζεται στη χρήση ελαστικής ταινίας υψηλής και σταθερής ποιότητας. Στην παραγωγή της ταινίας έχει εισαχθεί ο ποιο-τικός έλεγχος. Επιπλέον, δείγματα από κάθε παρτίδα ελέγ-χονται σε Γερμανικό εργαστήριο για υπολείμματα μονο-μερών και κατάλοιπα στην κόλλα, καθώς και ως προς τις μηχανικές τους ιδιότητες. Συγκεκριμένα, τα υπολείμματα μονομερών, τα οποία παραμένουν από την παραγωγή της ακρυλικής κόλλας, θα πρέπει να αφαιρούνται σε όσο το δυ-νατό μεγαλύτερο βαθμό μέσω μιας συγκεκριμένης και χρο-νοβόρου διαδικασίας φινιρίσματος, καθώς μπορεί να οδη-γήσουν σε δερματικούς ερεθισμούς και δυσανεξία.

Οι μηχανικές ιδιότητες ελέγχονται ώστε να διαπιστωθεί αν η ταινία διαθέτει την απαιτούμενη ελαστικότητα και αν τη διατηρεί καθ’ όλη την περίοδο της εφαρμογής.

1.2.1 Ενδείξεις ανεπαρκούς ποιότητας της ταινίας

Τελικά, η ποιότητα της ταινίας γίνεται εμφανής μόνο μέσα από τη χρήση της. Βεβαίως, η ποιότητα κάθε ταινίας δε θα πρέπει να ελέγχεται πάνω στον ασθενή. Ορισμένα κριτήρια και ποιοτικές ατέλειες μπορούν να ελεγχθούν με απλό τρό-πο πριν την εφαρμογή.

Χαρακτηριστικά του βαμβακερού υφάσματοςΟι βαμβακερές ίνες θα πρέπει να έχουν πλεχθεί σε ορθή γωνία μεταξύ τους. Η επιμήκης ίνα θα πρέπει να είναι πα-ράλληλη προς τα όρια της ταινίας. Ορισμένες ταινίες εμφα-νίζουν ορατή διαταραχή των ινών. Αντί να φέρονται παράλ-

Εικ. 1.2 . Η γνήσια ταινία K-Tape με πλάτος 5 cm.

151.2 - Η ελαστική διατεινόμενη ταινία K-Tape

ληλα στον επιμήκη άξονα, φέρονται διαγώνια. Με τον τρό-πο αυτό, οι εξωτερικές ίνες του υφάσματος διακόπτονται με-τά από μικρή απόσταση. Οι ασυνεχείς αυτές εξωτερικές ίνες δεν μπορούν να συγκρατήσουν την τάση, ενώ η φθορά τους οδηγεί σε μειωμένη διάρκεια ζωής.

Μειωμένες ελαστικές ιδιότητεςΗ ελαστική ίνα που περιλαμβάνεται στο ύφασμα επιμήκως θα πρέπει να επιδεικνύει πολύ συγκεκριμένα όρια διάτασης και αντοχής. Οποιαδήποτε απόκλιση στις παραμέτρους δι-άτασης όπως και η πρώιμη κόπωση προκαλούν προβλήμα-τα στη χρήση.

Αν η ταινία έχει σημαντικά μικρότερη διατασιμότητα, τρο-ποποιείται ο τρόπος δράσης της, ενώ μειώνεται η διάρκεια ζωής και ο βαθμός της άνεσης.

Όσο περισσότερο ελαττώνεται η ελαστικότητα, τόσο πιο κοντά έρχεται η ταινία στην περιοριστική κατάσταση της «μη ελαστικής ταινίας». Η χρήση μη ελαστικής ταινίας για εφαρ-μογή ελαστικής κινησιοεπίδεσης οδηγεί στην απώλεια κι-νητικότητας του ασθενούς, η ταινία προβάλλει αντίσταση στο μυ σε κάθε κίνηση, ενώ μετά από σύντομο διάστημα χα-λαρώνει ή προκαλεί επώδυνη έλξη στο δέρμα. Οι ταινίες με μικρότερη διάταση εμφανίζουν αυτές τις «περιοριστικές ιδι-ότητες» σε αντίστοιχα μικρότερο βαθμό.

Αν η ταινία εμφανίζει σημαντικά μεγαλύτερη διατασιμό-τητα, η εφαρμογή ως κινησιοεπίδεση είναι αναποτελεσμα-τική ή παράγει διαφορετικό αποτέλεσμα. Όσο μαλακότερη είναι η ελαστική ίνα, τόσο μικρότερες είναι και οι δυνάμεις επαναφοράς που επιδρούν στο ύφασμα. Με μια απείρως δι-ατεινόμενη ταινία, δεν υπάρχουν δυνάμεις επαναφοράς και επομένως δεν παρατηρείται κανένα αποτέλεσμα.

Διαφορές των ελαστικών ιδιοτήτωνΌπως συμβαίνει και με άλλα προϊόντα υψηλής ποιότητας, η κατασκευή μιας ταινίας προϋποθέτει το συνεχή ποιοτικό έλεγχο κατά τη διαδικασία της παραγωγής. Ακόμη και οι μι-κρές αποκλίσεις στην παραγωγή, οι διακυμάνσεις στην ποι-ότητα των πρώτων υλών, η ανομοιογενής κοπή των ρολών και οι συνθήκες αποθήκευσης του τελικού προϊόντος μπο-ρούν να προκαλέσουν διαφοροποιήσεις στις ιδιότητες της ταινίας από τον ίδιο κατασκευαστή. Οι διαφορές στις ιδι-ότητες δυσχεραίνουν το έργο του θεραπευτή και έχουν αρ-νητική επίδραση στη θεραπεία, στην άνεση εφαρμογής και στην ικανοποίηση του ασθενούς.

Συνιστάται η προμήθεια ταινιών της καλύτερης ποιότητας και μόνο (π.χ. Κ-Tape®) και η σταθερή χρήση καλών προϊόντων που δεν αλλάζουν συνεχώς!

Σημαντικό

Η ακρυλική επικάλυψηΗ ταινία πλέκεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εμφανίζει ελα-στικότητα μόνο κατά τον επιμήκη άξονα. Έτσι, δεν είναι δυ-νατή η διάτασή της σε εγκάρσια διεύθυνση. Το επιθυμη-

Εικ. 1.3. Δράση και ανάλυση των δυνάμεων

F

Fκ

FοFσ

Fσ

Fκ

Fο

FοFκFκ

Fσ

Fσ

1.2.2 Ταινία με φαρμακολογικά ενεργούς παράγοντες

Κατά τη θεραπεία με την μέθοδο K-Taping, η χρήση ταινιών με πρόσθετα φαρμακολογικά, δευτερογενή ή άγνωστα με-ταλλικά συστατικά δε συνιστάται. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των αθλητών, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος μια ουσία να εί-ναι απαγορευμένη σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγί-ες για την καταπολέμηση της φαρμακοδιέγερσης (αντιντό-πινγκ). Στις εγκύους, υπάρχει ο προβληματισμός αν η μα-κροχρόνια χορήγηση τέτοιων ουσιών έχει κάποια επίδρα-ση στο αναπτυσσόμενο έμβρυο. Οι διαφορετικές περίοδοι εφαρμογής οδηγούν επίσης σε διαφορετικά χρονικά δια-

Η δύναμη επαναφοράς από την επιμήκη διάταση σε συνδυασμό με την εγκάρσια δύναμη διευκολύνει την υπέγερση του δέρματος και των ιστών. Αυτή είναι μια από τις βασικές δράσεις της μεθόδου K-Taping.

Σημαντικό

Η θεραπεία με τη μέθοδο K-Taping δεν απαιτεί φαρμακολογικά ενεργούς παράγοντες! Ακριβώς αυτή η ελεύθερη φαρμακευτικών παραγόντων θεραπεία, αποτελεί το βασικό πλεονέκτημα της μεθόδου.

Σημαντικό

τό αποτέλεσμα της εγκάρσιας διάτασης, δηλαδή η αποκα-τάσταση της δύναμης με εγκάρσια διεύθυνση, επιτυγχάνε-ται από την ακρυλική επικάλυψη, που εφαρμόζεται επιμή-κως στην ταινία με τη μορφή ημιτονοειδούς κυματομορφής ( Εικ. 1.3). Οι επιμήκεις δυνάμεις ακολουθούν τις ακρυλι-κές καμπύλες και επομένως προκαλούν ανάλυση της συνι-σταμένης δύναμης (Fσ) σε επιμήκη ή οριζόντια (Fο) και σε εγκάρσια ή κάθετη (Fκ) συνιστώσα.

Έτσι, ανάλογα με το βαθμό διάτασης της ταιν ίας, υπάρχει μια συνοδός εγκάρσια δύναμη που δρα ομοιό-μορφα σε όλο το μήκος της ταινίας.

Κεφάλάιο 1 - Η Μέθοδος K-Taping6

1στήματα επαφής με την ουσία και διαφορετικές ανεπιθύμη-τες ενέργειες. Το μέγεθος της εφαρμοζόμενης ταινίας και επομένως η περιοχή προσκόλλησης έχουν επίσης μεγάλη σημασία για την ποσότητα του φαρμακολογικά δραστικού παράγοντα που απορροφάται. Επομένως, η ελεγχόμενη χο-ρήγηση δεν είναι δυνατή.

Αν, επιπλέον, λάβει κανείς υπόψη το ευρύ φάσμα της μεθόδου, από την θεραπεία για επαγγελματίες αθλητές, στην λεμφαγγειακή θεραπεία – που συμπεριλαμβάνει και αποκατάσταση ασθενών με καρκίνο – έως και την αντιμετώ-πιση προβλημάτων εμμήνου ρύσης και του ουροποιητικού συστήματος, αλλά ακόμα και την υποστήριξη κατά την διάρ-κεια της εγκυμοσύνης, τότε γίνεται κατανοητό οτι η χρήση ταινιών με προσθήκη φαρμακολογικά ενεργών παραγό-ντων δεν συνιστάται για ολόκληρο το φάσμα των ενδείξεων.

1.3 Χρήστης και περιοχές εφαρμογής

Εδώ και αρκετά χρόνια, η μέθοδος K-Taping έχει εισαχθεί στον ανταγωνιστικό αθλητισμό, καθώς και σε πολλούς τομείς της ιατρικής και της φυσικοθεραπείας. Σε παγκόσμια πρωτα-θλήματα, Ολυμπιακούς Αγώνες και διάφορα αθλήματα, συ-μπεριλαμβανομένου του ποδοσφαίρου, της χειροσφαίρισης, της πετοσφαίρισης, της καλαθοσφαίρισης, του ράγκμπι, του Αμερικάνικου ποδοσφαίρου, του σκι, του δίαθλου και της γυ-μναστικής, η αποτελεσματική αυτή θεραπευτική μέθοδος έχει καταστεί βασικός παράγοντας πρόληψης και αποκατάστασης, καθώς και μέρος της προπόνησης. Παρόμοια, πρωτόκολλα αποθεραπείας και συνολικής αντιμετώπισης έχουν αναπτυχθεί στην ορθοπαιδική, στη γενική χειρουργική, καθώς και στην ογκολογία, στη γηριατρική και στην παιδιατρική και έχουν ει-σαχθεί στα νοσοκομεία και στα κέντρα αποκατάστασης.

Το εύρος των εφαρμογών της ταινίας K-Tape είναι σή-μερα πολύ καλά καθορισμένο και αναμένεται να επεκταθεί περισσότερο μέσα στα επόμενα χρόνια. Παρέχει ένα νέο θεραπευτικό εργαλείο όχι μόνο στους φυσικοθεραπευτές, αλλά και σε μια πληθώρα άλλων ειδικοτήτων (π.χ. εναλλα-κτικούς θεραπευτές και εργοθεραπευτές). Η χρήση της στη νευρολογία με συγκεκριμένες τεχνικές εφαρμογής μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες κάθε ασθενούς ξεχωριστά, όπως ακριβώς και η γυναικολογική ή η λεμφαγγειακή θε-ραπεία. Σε όλες τις περιπτώσεις, προαπαιτούμενη είναι η πιστοποιημένη εκπαίδευση ως θεραπευτής K-Taping, όπως αυτή προσφέρεται από τη Διεθνή Ακαδημία K-Taping.

1.4 Εκπαίδευση των θεραπευτών K-Taping

Πέρα από την εξέλιξη της μεθόδου K-Taping, η καθιέρωση ενός διεθνούς συστήματος εκπαίδευσης υψηλής ποιότητας με κοινές προδιαγραφές αποτελεί ένα από τα σημαντικότε-ρα έργα της Ακαδημίας K-Taping. Το σύστημα αυτό αναπτύσ-σεται στη Γερμανία από το 1998 και σήμερα διατίθεται σε πε-ρισσότερες από 30 χώρες σε όλο τον κόσμο. Η εκπαίδευση που παρέχεται από την Ακαδημία K-Taping έχει αναγνωριστεί

από επαγγελματικούς συλλόγους σε πολλές χώρες, επιτρέ-ποντας στους συμμετέχοντες τη λήψη μορίων συνεχιζόμενης εκπαίδευσης ή άλλων προνομίων από τον τοπικό τους σύλλο-γο. Τα τυποποιημένα σεμινάρια δίνονται στη γλώσσα της χώ-ρας στην οποία πραγματοποιούνται. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η συμπερίληψη θεραπευτικών προσεγγίσεων ανάλογα με τη χώρα. Αυτό προσφέρει τη δυνατότητα για μια πληθώρα νέ-ων θεραπευτικών εφαρμογών και την ανταλλαγή της εμπει-ρίας. Για το σκοπό αυτό, οι απόφοιτοι έχουν επίσης πρόσβα-ση στο Διεθνές Φόρουμ K-Taping. Μέσω της συνεργασίας με εγκεκριμένους εκπαιδευτές, η Ακαδημία έχει τη δυνατότη-τα ενσωμάτωσης της εμπειρίας από διάφορες χώρες στην εκ-παίδευση και στη θεραπεία.

Σήμερα προσφέρονται τα παρακάτω σεμινάρια K-Taping: ■ Βασικό σεμινάριο K-Taping – Εκπαίδευση ως θερα-πευτής K-Taping.

■ Ειδικά σεμινάρια K-Taping για εφαρμογή στη λεμφαγ-γειακή θεραπεία, στην αθλητιατρική, στην προπόνηση, στη γυναικολογική και στη μαιευτική φροντίδα, στην εργοθεραπεία, στην ποδιατρική, στη νευρολογία και στην οστεοπαθητική (πληροφορίες στην ιστοσελίδα: www.k-taping.com).

1.5 Η ταινία CROSS-TAPE®

Στα θεραπευτικά παραδείγματα που ακολουθούν, γίνεται αναφορά στις ταινίες Cross-Tape. Αυτές είναι μικρές ταινί-ες από πολυεστέρα με σχήμα πλέγματος, οι οποίες προσφέ-ρονται επίσης και με κολλητική ακρυλική επικάλυψη ( Εικ. 1.4). Όπως οι ταινίες K-Tape, οι ταινίες Cross-Tape δεν περι-έχουν φαρμακολογικά δραστικούς παράγοντες και εφαρμό-ζονται με επιτυχία στις επώδυνες περιοχές, στα μυϊκά σημεία πυροδότησης πόνου (trigger points) και στα σημεία βελονι-σμού. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ταινίες Cross-Tape μπορούν

Εικ. 1.4. Η ταινία CROSS-TAPE®

171.6 - Βασικές λειτουργίες και δράσεις της μεθόδου K-Taping

να συνδυαστούν επιτυχώς με τις ταινίες K-Tape. Για το λόγο αυτό, έχουν καταστεί βασικό μέρος της εκπαίδευσης στην μέ-θοδο K-Taping.

1.6 Βασικές λειτουργίες και δράσεις της μεθόδου K-Taping

Περίληψη 1.1: Οι βασικές λειτουργίες και δράσεις1. Βελτίωση της λειτουργίας των μυών2. Εξάλειψη των διαταραχών της κυκλοφορίας3. Μείωση του πόνου4. Υποστήριξη των αρθρώσεων

1.6.1 Βελτίωση της λειτουργίας των μυών

Εφαρμογή σε μυϊκές κακώσειςΟι μυϊκές κακώσεις ποικίλουν από το μυϊκό κάματο, έως τη διάταση και ρήξη μυϊκών ινών ή και ολόκληρου του μυός.

Η υπερφόρτιση του μυός προκαλεί ρήξη του συνδετικού ιστού που περιέχεται στο μυ. Η επακόλουθη συλλογή υγρού στους διάμεσους χώρους προκαλεί αύξηση της πίεσης και διέγερση των υποδοχέων πίεσης και πόνου. Οι συνέπειες είναι πόνος, δυσκαμψία, οίδημα και αυξημένος τόνος.

Εφαρμογή σε αυξημένο μυϊκό τόνο/σπασμόΈνας αντανακλαστικά αυξημένος και εμμένων τόνος οδηγεί σε αλλοίωση της ακεραιότητας του μυός. Γενικά επηρεάζεται όλος ο μυς, ωστόσο οι αλλοιώσεις μπορεί να περιορίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές. Η αιτία είναι το τραύμα λόγω υπερ-φόρτισης, π.χ. οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις κατά την ερ-γασία σε μια γραμμή παραγωγής, που προκαλεί σταθερά αυ-ξημένο μυϊκό τόνο.

Εφαρμογή στη βράχυνση του μυόςΗ βράχυνση ενός μυός μπορεί να είναι αντανακλαστική ή λει-τουργική. Η διαφορά αυτή δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρη. Τα αίτια της αντανακλαστικής βράχυνσης των μυών είναι για παράδειγμα:

■ προστατευτική αντίδραση στον πόνο, ■ ακουστικά ή οπτικά βλαπτικά ερεθίσματα, ■ μεταβολές στην ισορροπία λόγω εκφυλιστικών αρθρι-τικών αλλοιώσεων,

■ προβλήματα συντονισμού λόγω μη προσαρμογής σε μια εργασία (με αποτέλεσμα εσφαλμένες κινήσεις και ανι-σορροπία μεταξύ των συμμετεχόντων μυών),

■ υπερφόρτιση μυών λόγω επαναλαμβανόμενων κινήσεων.Οι ίδιες καταστάσεις που προκαλούν αντανακλαστική βρά-χυνση των μυών, είναι δυνατό να οδηγήσουν μακροπρόθε-σμα σε αναστρέψιμη δομική βράχυνση.

Εφαρμογή στην υποτονία/χαλάρωσηΗ υποτονία γενικά προκαλείται από την αντανακλαστική αναστολή λόγω ενός υπερτονικού ανταγωνιστή, μιας παθο-

λογικής εξεργασίας στην άρθρωση ή πάρεσης. Οι συνέπει-ες είναι η διαταραχή της μυϊκής λειτουργίας με αποτέλεσμα τη μείωση της ισχύος και τη μυϊκή ατροφία.

Εφαρμογή στη διαταραχή της μυϊκής διέγερσηςΗ διαταραχή της μυϊκής διέγερσης οδηγεί αρκετά σύντομα σε ατροφία. Το αίτιο είναι πάντοτε η απουσία δραστηριότη-τας, π.χ. λόγω τραύματος και επακόλουθης ακινητοποίησης, χρόνιων παθήσεων του μυοσκελετικού συστήματος, έλλειψη άσκησης ή αντανακλαστικής αναστολής λόγω χρόνιων παθή-σεων των αρθρώσεων. Η πλήρης ατροφία παρατηρείται μό-νο μετά από διακοπή της μεταβίβασης του νευρικού σήματος.

Επίδραση της μυϊκής επίδεσηςΑλλαγή στον τόνοΟ τόνος είναι μια κατάσταση τάσης που διατηρείται από νευ-ρικές διεγέρσεις του ΚΝΣ, καθώς επίσης και μέσω περιφε-ρικών κεντρομόλων ερεθισμάτων (αρθρώσεις, μύες, δέρμα), που παίζουν ρόλο στην περιφερική παλίνδρομη ρύθμιση. Οι δερματικοί υποδοχείς διεγείρονται από την ελαστική ται-νία, με αποτέλεσμα την ενίσχυση των κεντρομόλων ερεθι-σμάτων. Μέσω των παραπάνω μηχανισμών είναι δυνατό να ασκηθεί επίδραση στη ρύθμιση του μυϊκού τόνου.

Υποστήριξη του ελέγχου των μυώνΗ ιδιοδεκτικότητα (εν τω βάθει αισθητικότητα) συμβάλλει στον προσανατολισμό του σώματος στο χώρο. Μέσω των μηχα-νοϋποδοχέων, αισθανόμαστε τη θέση και τις κινήσεις των αρ-θρώσεων στο χώρο. Οι κεντρομόλες ίνες των υποδοχέων της ιδιοδεκτικότητας συμμετέχουν στον έλεγχο της στάσης του σώματος (στατικοί) και στην ελεγχόμενη κινητικότητα (δυνα-μικοί). Οι υποδοχείς αυτοί βρίσκονται τις αρθρώσεις, στους μύ-ες, στους τένοντες και στο δέρμα. Οι ιδιοδεκτικοί υποδοχείς του δέρματος επηρεάζονται από την ελαστική ταινία. Με τον τρόπο αυτό, μεταβιβάζονται περισσότερες πληροφορίες σχετι-κά με τη θέση και την κίνηση των άκρων και του σώματος.

1.6.2 Εξάλειψη των διαταραχών της κυκλοφορίας

Η φλεγμονή αποτελεί συχνά την απάντηση του σώματος στην ιστική βλάβη. Εκτός από τη συλλογή υγρού στην προ-σβεβλημένη περιοχή, η φλεγμονή οδηγεί στην ανάπτυξη οιδήματος και στην αύξηση της πίεσης μεταξύ του δέρματος και των μυών. Η ροή της λέμφου διαταράσσεται ή και διακό-πτεται. Η εφαρμογή της ελαστικής ταινίας μπορεί να αναση-κώσει το δέρμα στην περιοχή αυτή, να αυξήσει το χώρο και επομένως να ελαττώσει την πίεση και να βελτιώσει τη λεμφι-κή κυκλοφορία.

1.6.3 Μείωση του πόνου

Οι υποδοχείς του πόνου αποτελούν τη βάση της αίσθησης του πόνου. Οι υποδοχείς αυτοί είναι ελεύθερες νευρικές

Κεφάλάιο 1 - Η Μέθοδος K-Taping8

1

1 Οπίσθιο κέρας: αίσθηση του πόνου από τις αρθρώσεις μύες δέρμα σπλάγχνα

4. ΦλοιόςΣτέλεχος του εγκεφάλου

2 Πρόσθιο κέρας (κινητική αντίδραση στον πόνο) αντανακλαστική αύξηση του μυϊκού τόνου υπερτονία μυϊκός σπασμός

3 Πλάγιο κέρας (αντίδραση του αυτόνομου νευρικού συστήματος) μεταβολές του συνδετικού ιστού (κολλοειδής κατάσταση) οίδημα υποξαιμία (άρδευση των τριχοειδών)

5 Αντανάκλαση (κινητική) Ψευδοριζιτική Μυϊκές αλυσίδες

5 Αντανάκλαση (αυτόνομη) ψευδοριζιτικός πόνος σύνδρομο τεταρτημορίου γενίκευση

Ανακύκλωση της αίσθησης του πόνου

Εκφυλιστική αρθρίτιδατενοντοπάθειαμυϊκός σπασμός

Εικ. 1.5. Μεταβίβαση των ερεθισμάτων του πόνου και οδός του αντανακλαστικού του πόνου (Frisch 1999)

απολήξεις στο χόριο, οι οποίες διεισδύουν μερικώς στην επιδερμίδα. Εμφανίζουν σχετικά ομοιόμορφη κατανομή στο σώμα και είναι βασικής σημασίας για τη λειτουργία του δέρ-ματος ως προστατευτικού περιβλήματος του οργανισμού.

Παρομοίως, οι υποδοχείς του πόνου ανευρίσκονται και στους μύες, στα σπλάγχνα και σε όλους τους τύπους ιστών. Εξαίρεση αποτελούν οι εξωτερικές στιβάδες του αρθρικού χόνδρου, ο πηκτοειδής πυρήνας του μεσοσπονδύλιου δίσκου, ο εγκέφαλος και το ήπαρ. Οι υποδοχείς του πόνου αντιδρούν στα θερμικά, μηχανικά και χημικά ερεθίσματα. Η μετάδοση των σημάτων πραγματοποιείται, από τη μια μεριά, μέσω των εμμύελων Αγ νευρικών ινών, οι οποίες λόγω της ταχείας μετα-βίβασης του σήματος διεγείρουν την αποκαλούμενη αίσθηση του πρωτογενούς πόνου (έντονος, οξύς, διαξιφιστικός ή πόνος λόγω τομής) και από την άλλη, μέσω των αμύελων C νευρικών ινών, που μεταβιβάζουν βραδέως τα νευρικά ερεθίσματα και προκαλούν το δευτερογενή πόνο (αμβλύς, καυστικός, διατρη-τικός ή διασχιστικός). Οι «υποδοχείς του πρωτογενούς πόνου» βρίσκονται στο δέρμα, ενώ οι «υποδοχείς του δευτερογενούς πόνου» βρίσκονται στον αρθρικό θύλακο των αρθρώσεων, στους τένοντες και στα σπλάγχνα.

Οι κεντρομόλες ίνες των υποδοχέων του πόνου μετα-πίπτουν στα οπίσθια κέρατα του νωτιαίου μυελού στο δεύ-τερο νευρώνα, ο οποίος στη συνέχεια διασυνδέεται με πο-λυάριθμες συνάψεις. Το πρώτο φιλτράρισμα και η αρχική επί-δραση των εισερχόμενων σημάτων από τους υποδοχείς του

πόνου και της ιδιοδεκτικότητας επιτελείται στο επίπεδο του νωτιαίου μυελού πριν τον εγκέφαλο. Κατά βάση, οι «σημα-ντικές» πληροφορίες είναι αυτές που μεταβιβάζονται. πχ. από τους υποδοχείς του πόνου προς τα ανώτερα κέντρα (φλοιός, εγκεφαλικό στέλεχος).

Οι κεντρομόλες ίνες των υποδοχέων του πόνου που δι-έρχονται στα οπίσθια κέρατα προέρχονται από τις αρθρώ-σεις, τους μύες, το δέρμα και τα σπλάγχνα. Παρομοίως, φυ-γόκεντρες ίνες κατέρχονται από το φλοιό και το στέλεχος του εγκεφάλου στα οπίσθια κέρατα. Οι κατιούσες αυτές ίνες μπορεί να έχουν ανασταλτική ή ενισχυτική λειτουργία.

Στη συνέχεια, οι κεντρομόλες ίνες περνούν στα πρό-σθια και στα πλάγια κέρατα. Το κινητικό αντανακλαστικό του πόνου πραγματοποιείται στα πρόσθια κέρατα:

■ αντανακλαστική αύξηση του μυϊκού τόνου, ■ υπερτονία και ■ σπασμός.Οι αντιδράσεις από το αυτόνομο νευρικό σύστημα λαμ-

βάνουν χώρα στα πλάγια κέρατα: ■ μεταβολές του συνδετικού ιστού, ■ οίδημα και ■ υποξαιμία (άρδευση των τριχοειδών).Η αρθρίτιδα, η τενοντοπάθεια και ο μυϊκός σπασμός δη-

μιουργούν επαναλαμβανόμενα σήματα από τους υποδο-χείς του πόνου προς τα ραχιαία κέρατα. Αυτό οδηγεί στην αντανάκλαση του πόνου, τόσο όσον αφορά το κινητικό όσο

191.7 - Εφαρμογή και αφαίρεση της ελαστικής ταινίας

και το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Κινητικά, προκαλεί ψευ-δοριζιτική αντανάκλαση και αντανάκλαση στη μυϊκή αλυ-σίδα. Όσον αφορά το αυτόνομο νευρικό σύστημα, οδηγεί σε ψευδοριζιτικό πόνο, σε σύνδρομο τεταρτημορίου και σε γενίκευση του πόνου ( Εικ. 1.5, Frisch 1999).

Επομένως, η πρώτη αντίδραση στα κεντρομόλα ερεθί-σματα από τους υποδοχείς του πόνου λαμβάνει χώρα στο επίπεδο του νωτιαίου μυελού.

Η εφαρμογή της ταινίας K-Tape στο δέρμα και η συνε-πακόλουθη μηχανική μετατόπιση που προκαλείται από την κίνηση του σώματος οδηγεί σε διέγερση των μηχανοϋπο-δοχέων του δέρματος. Παρόμοια με τους υποδοχείς του πόνου, τα κεντρομόλα ερεθίσματα από τους ιδιοδεκτικούς υποδοχείς διέρχονται στα ραχιαία κέρατα και αναστέλλουν τη μεταβίβαση των ερεθισμάτων του πόνου.

1.6.4 Υποστήριξη των αρθρώσεων

Οι αρθρώσεις συνιστούν κινούμενες συνδέσεις μεταξύ των οστών. Ο αρθρικός θύλακος, οι σύνδεσμοι και οι μύες συμ-μετέχουν στον έλεγχο της αρθρικής κίνησης. Η κινητικότη-τα μιας άρθρωσης εξαρτάται από τον τύπο της και από τις δο-μές που την περιβάλλουν (μύες, σύνδεσμοι και αρθρικός θύλακος).

Οι διαταραχές της κίνησης σε μια άρθρωση μπορεί να έχουν διαφορετικές αιτίες:

■ βλάβη στις αρθρικές επιφάνειες λόγω αρθρίτιδας με ρί-κνωση του θυλακοσυνδεσμικού συστήματος εξαιτίας της λανθασμένης στάσης και της επαναλαμβανόμενης φόρτισης

■ ανισορροπία μεταξύ των μυών που περιβάλλουν την άρ-θρωση

■ εμπόδια στην κίνηση, π.χ. λόγω ρήξης μηνίσκου ■ αντανακλαστικό πόνου από εξωαρθρικές δομές.

Οι λειτουργίες της άρθρωσης μπορούν να υποστηριχθούν με τη χρήση διαφορετικών εφαρμογών της ταινίας K-Tape.

Με την επίδραση στο μυϊκό τόνο, οι διαταραχές είναι δυ-νατό να διορθωθούν και να αποκατασταθεί η ισορροπία στις μυϊκές ομάδες.

Με τη διέγερση της ιδιοδεκτικότητας μπορεί να επιτευχθεί καλύτερη αίσθηση της κίνησης.

Σημαντικό

Οι διορθωτικές λειτουργικές και περιτονιακές εφαρ-μογές, όπως είναι η παθητική υποστήριξη, οδηγούν στη βελτίωση της λειτουργίας των αρθρώσεων, σε μείωση του πόνου και τελικά σε βράχυνση της διαδικασίας επούλωσης.

1.7 Εφαρμογή και αφαίρεση της ελαστικής ταινίας

Στη φάση της κατασκευής της, η ταινία Κ-Tape εφαρμόζεται

στο χαρτί με μια ελαφρά διάταση 10%. Η διάταση αυτή θα πρέπει να διατηρείται κατά την εφαρμογή της ταινίας.

Παρά την προδιάταση αυτή, η εφαρμογή θεωρείται ότι πραγματοποιείται χωρίς διάταση.

Σημαντικό

Ανάλογα με τον τύπο της εφαρμογής, η ταινία στερεώνε-ται χωρίς διάταση ή με διάφορους βαθμούς προδιάτασης. Πριν τη στερέωση της ταινίας και την αφαίρεση του χαρτιού, οι λωρίδες της ταινίας κόβονται αναλόγως. Οι ταινίες είναι δυνατό να κοπούν σε σχήμα Ι, Υ και Χ ή, στην περίπτωση της λεμφαγγειακής θεραπείας, σε σχήμα ριπιδίου ή ως στενές μονήρεις λωρίδες.

Τα ειδικά ψαλίδια K-Tape (biviax DSN210 και biviax Nursing Scissors, Εικ. 1.6) είναι βοηθητικά και επομένως συνιστώνται. Διαθέτουν μια ειδική επικάλυψη στις κό-πτουσες επιφάνειες, η οποία αποτρέπει τη διείσδυση της ακρυλικής κόλλας στους πόρους του μετάλλου (όπως συμ-βαίνει στα κοινά ψαλίδια), προλαμβάνοντας έτσι το στό-μωμα.

Με λίγες εξαιρέσεις, οι εφαρμογές της ταινίας K-Tape ξε-κινούν με τη στερέωση μιας βάσης χωρίς τάση, σε ένα μήκος περίπου δύο δακτύλων. Από τη βάση αυτή, στερεώνονται οι διάφορες λωρίδες της ταινίας με την απαιτούμενη προδιά-ταση, εκτός από τα άκρα που εφαρμόζονται χωρίς διάταση.

Οι γωνίες των λωρίδων της ταινίας θα πρέπει να στρογ-γυλεύονται με το ψαλίδι. Με τον τρόπο αυτό και με την εφαρμογή της μη διατεταμένης βάσης και των άκρων, απο-φεύγεται η πρόωρη χαλάρωση και η ανεπιθύμητη αναδί-πλωση των άκρων της ταινίας. Το στρογγύλεμα των γωνιών παίζει εδώ σημαντικό ρόλο, καθώς η χαλάρωση των οξέων

Εικ. 1.6. Tα ψαλίδια K-Tape Scissors.

Κεφάλάιο 1 - Η Μέθοδος K-Taping10

1Fο

Fκ FσR

F

Εικ. 1.8. Η γέλη Pre-K Gel.

γωνιών δεν είναι δυνατό να προληφθεί. Μέσω της τάσης της ταινίας και των κινήσεων του δέρματος, δεν είναι δυνατό να αποφευχθεί πλήρως κάποιος βαθμός διάτασης στα άκρα της ταινίας. Οι επιμήκεις δυνάμεις ελκυσμού άγονται επο-μένως «γύρω από τη γωνία». Αυτό αναφέρεται ως ανακατα-νομή της δύναμης.

Όταν είναι δυνατό, οι δυνάμεις ρέουν ιδανικά κατά μήκος της ακτίνας.

Σημαντικό

Η δυνατότητα αυτή παρέχεται από την ταινία. Αυτό σημαίνει ότι η δύναμη ελκυσμού ρέει σε ένα τόξο στο όριο του χεί-λους της ταινίας ( Εικ. 1.7). Στις οξείες γωνίες (που απεικο-νίζονται με κίτρινο) δεν ασκείται επομένως τάση. Ο περιο-ρισμός αυτός μεταξύ της ροής των δυνάμεων και της ταινίας χωρίς τάση οδηγεί στην ελαφρά έγερση των γωνιών. Αν αυ-τές επομένως έλθουν σε επαφή με τα ρούχα ή με μία πετσέ-τα, η ταινία μπορεί να αποκολληθεί ευκολότερα.

Η εφαρμογή της ταινίας K-Tape μπορεί να διατηρηθεί

Εικ. 1.7. Στρογγυ-λεμένες γωνίες

έτσι για πολύ μεγαλύτερο διάστημα. Παρόμοια, είναι απα-ραίτητο να σημειωθεί ότι μετά από ένα μπάνιο, η ταινία δε θα πρέπει να τρίβεται με την πετσέτα, αλλά να πιέζεται ελαφρά μέχρι να στεγνώσει. Το τρίψιμο συχνά προκαλεί την αναδίπλωση των άκρων της ταινίας, καθώς η κολλητική ουσία κολλά στην πετσέτα.

Για μεγαλύτερη διάρκεια και καλύτερη προσκόλληση, πριν την τοποθέτηση της ταινίας εφαρμόζεται στο δέρμα η γέλη Pre-K Gel, που αναπτύχθηκε ειδικά για τη θεραπεία με K-Tape ( Εικ. 1.8). Το Pre-K Gel εξασφαλίζει άριστη προ-σκόλληση, ανεξάρτητα από το αν το δέρμα είναι λιπαρό ή εμφανίζει ελαφρά εφίδρωση. Περιέχει επίσης ένα ήπιο αντισηπτικό.

Η υπερβολική θερμότητα, όπως η θεραπεία με υπέρυ-θρες, ο ιατρικός πηλός (Fango) ή η επίδραση της άμεσης, υψηλής εξωτερικής θερμότητας μπορεί να οδηγήσουν σε δερματικούς ερεθισμούς. Αντίθετα, η σάουνα δε δημιουργεί προβλήματα, καθώς το σώμα προσαρμόζει ανάλογα τη θερ-μο