Kεφαλαιο 5_υφισταμενη Κατασταση

ΣΜΠΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕ∆ΙΟ «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ», Ιανουάριος 2014

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 5-1

ECHMES Ltd.

5. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Στο παρόν κεφάλαιο της ΣΜΠΕ καταγράφεται, αναλύεται και αξιολογείται η υφιστάµενη

κατάσταση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην περιοχή µελέτης και την

ευρύτερη περιοχή του προτεινόµενου Σχεδίου, σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στην ΚΥΑ

107017/2006. Η περιγραφή της υφιστάµενης κατάστασης του περιβάλλοντος γίνεται µε βάση τα

διαθέσιµα στοιχεία, όπως αυτά προέκυψαν από βιβλιογραφικά δεδοµένα και στοιχεία

εγκεκριµένων µελετών που έχουν εκπονηθεί για την περιοχή, καθώς και από επισκέψεις πεδίου. Η

περιοχή µελέτης ορίζεται για τις επιµέρους εξεταζόµενες περιβαλλοντικές παραµέτρους.

5.1. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΑΒΙΟΤΙΚΟ

5.1.1. Μετεωρολογικά και κλιµατολογικά χαρακτηριστικά

Τα διαθέσιµα µετεωρολογικά δεδοµένα για την περιοχή του Σχεδίου προέρχονται από το

Μετεωρολογικό Σταθµό (Μ.Σ) Σητείας, που διαθέτει στοιχεία για την περίοδο 1960-2013. Η

επιλογή του συγκεκριµένου Μ.Σ. έγινε, δεδοµένου ότι είναι ο πλησιέστερος σταθµός στην περιοχή

του Σχεδίου, αφού απέχει περίπου 12 km από το κέντρο του ηπειρωτικού τµήµατος αυτής και

παρέχει ικανοποιητική καταγραφή µετεωρολογικών δεδοµένων τα οποία καλύπτουν σηµαντικό

χρονικό διάστηµα (1960-2013). Ο σταθµός βρίσκεται σε γεωγραφικό µήκος 260 06' Ε, γεωγραφικό

πλάτος 350

12' Ν, υψόµετρο βαροµέτρου 115 m και φορέας λειτουργίας του είναι η Εθνική

Μετεωρολογική Υπηρεσία (∆ιεύθυνση Γ’ /Τµήµα Υδρολογίας).

Το σύνολο των βασικών µετεωρολογικών παραµέτρων που έχουν καταγραφεί στο Μ.Σ Σητείας

(1960 – 2013) αποτυπώνονται στον Πίνακα 5.1-1 που ακολουθεί.



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.1-1:Γενικά κλιµατολογικά στοιχεία Μετεωρολογικού Σταθµού Σητείας (1960-2013)

ΜΗΝΑΣ

ΠΙΕΣΗΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΧΕΤΙΚΗ

ΥΓΡΑΣΙΑ

ΜΕΣΗ

ΝΕΦΩΣΗ

ΥΕΤΟΣ (mm) ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ

∆/ΝΣΗ

ΑΝΕΜΟΥ

ΜΕΣΗ

ΕΝΤΑΣΗ

ΑΝΕΜΟΥ

(m/s) (M.S.L) ΜΕΣΗ

ΜΕΣΗ

ΜΕΓΙΣΤΗ

ΜΕΣΗ

ΕΛΑΧΙΣΤΗ

ΑΠΟΛΥΤΗ

ΜΕΓΙΣΤΗ

ΑΠΟΛΥΤΗ

ΕΛΑΧΙΣΤΗ

ΜΕΣΟ

ΥΨΟΣ

ΜΕΓΙΣΤΗ

24ώρου

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1016,5 12,2 15,2 9,6 29,2 1,0 71,6 4,5 93,6 69,6 Β∆ 4,3

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1015,5 12,2 15,4 9,4 26,6 0,2 70,3 4,3 67,7 71,7 Β∆ 4,7

ΜΑΡΤΙΟΣ 1014,4 13,6 16,8 10,4 30,4 1,0 68,5 3,9 53,5 60,6 Β∆ 4,5

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1012,6 16,6 20,0 12,6 36,0 4,7 64,4 3,3 24,6 60,8 Β∆ 4,0

ΜΑΙΟΣ 1012,8 20,3 23,5 15,8 35,8 7,2 62,6 2,3 11,9 40,0 Β∆ 3,6

ΙΟΥΝΙΟΣ 1011,6 24,1 27,2 19,8 39,2 11,4 59,8 1,0 2,3 20,9 Β∆ 4,3

ΙΟΥΛΙΟΣ 1009,5 25,9 28,6 22,5 40,6 13,8 61,1 0,5 0,2 7,5 Β∆ 5,6

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1010,1 25,8 28,5 22,5 41,0 15,2 63,4 0,6 1,0 10,6 Β∆ 5,4

ΣΕΠΤΕΒΡΙΟΣ 1013,4 23,6 26,6 20,2 36,4 11,3 66,0 1,4 17,8 124,8 Β∆ 4,3

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1015,8 20,3 23,6 17,1 36,0 7,6 69,1 2,8 49,6 69,8 Β∆ 3,8

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1016,9 16,8 20,2 13,9 32,2 3,4 71,0 3,6 62,4 81,5 Β∆ 3,8

∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1016,2 13,8 16,9 11,2 27,1 2,5 71,8 4,4 96,2 188,3 Β∆ 4,3

ΕΤΟΣ 1013,8 18,8 21,9 15,41 41,0 0,2 66,6 2,7 480,7 Β∆ 4,4



ECHMES Ltd.

5.1.1.1. Θερµοκρασία

Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Μ.Σ. Σητείας για την περίοδο 1960-2013, παρατηρείται ότι ο

θερµότερος µήνας στην Περιοχή του Σχεδίου είναι ο Ιούλιος µε µέση τιµή 25,9οC και ακολουθεί ο

Αύγουστος µε 25,7οC, ενώ οι ψυχρότεροι µήνες είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος µε µέση

τιµή 12,2oC (βλέπε Πίνακα 5.1-1). Το µέσο ετήσιο θερµοκρασιακό εύρος είναι 13,7

οC. Η

υψηλότερη θερµοκρασία που έχει καταγραφεί (απόλυτη µέγιστη) είναι τον Αύγουστο µε 41,0οC

και ακολουθούν ο Ιούλιος µε 40,6οC και ο Ιούνιος µε 39,2

οC. Αντίστοιχα, ο ψυχρότερος µήνας σε

απόλυτες τιµές είναι ο Φεβρουάριος µε 0,2οC.

5.1.1.2. Βροχοπτώσεις

Το µέσο ετήσιο ύψος βροχής ανέρχεται σε 480,7 mm. Ο ξηρότερος µήνας είναι ο Ιούλιος µε 0,2

mm µέσο ύψος βροχής και υγρότερος (βροχερότερος) ο Ιανουάριος µε 93,6 mm µέσο ύψος βροχής

(Πίνακας 5.1-1).

5.1.1.3. Άνεµοι

Η επικρατούσα διεύθυνση των ανέµων στην περιοχή µελέτης είναι οι Β∆ άνεµοι. Η µέση έντασή

τους υπολογίζεται σε 4,4m/s. Οι ισχυρότεροι άνεµοι εµφανίζονται τον Ιούλιο.

5.1.1.4. Λοιπά καιρικά φαινόµενα

Ο Νοµός Λασιθίου απολαµβάνει µεγάλη χρονική περίοδο µε ηλιοφάνεια σε σχέση µε την

υπόλοιπη Ελλάδα. Από πλευράς νεφώσεων επικρατούν οι µέσες τιµές νέφωσης (1,4–4,5) για τους

περισσότερους µήνες εκτός των καλοκαιρινών (Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος) όπου επικρατούν

χαµηλές τιµές (0,5-1,0).

Η οµίχλη αποτελεί σπάνιο φαινόµενο στην περιοχή του Σχεδίου. Παρόλα αυτά, το καλοκαίρι, όταν

η ένταση των µελτεµιών είναι µεγάλη, παρατηρείται µείωση της ορατότητας, χωρίς όµως να είναι

η ίδια µε αυτή που προκαλείται σε περίπτωση οµίχλης.

Η εµφάνιση παγετού είναι εξαιρετικά σπάνια και αφορά κυρίως το µήνα Ιανουάριο ενώ και η

θερµοκρασία στην περιοχή του Σχεδίου σηµειώνει εξαιρετικά σπάνια τιµές χαµηλότερες από τους

0οC.



ECHMES Ltd.

5.1.1.5. Βιοκλιµατικά στοιχεία

Οι επί µέρους κλιµατολογικοί παράγοντες (άνεµος, θερµοκρασία, βροχή, σχετική υγρασία) που

αναφέρθηκαν δε δρουν µεµονωµένα αλλά συνεπιδρούν µε άλλες περιβαλλοντικές παραµέτρους

τόσο στα δένδρα όσο και στη βλάστηση γενικότερα. Πολλοί επιστήµονες προσπάθησαν να

αποδώσουν µε σχέσεις την αλληλεπίδραση αυτή αλλά για την περιοχή της Μεσογείου πολύ καλά

αποτελέσµατα δίνει η παρακάτω σχέση του Emberger (Οµβροθερµικό πηλίκο) (Ντάφης, 1986):

222)273()273(

2000

mM

pQ

+−+

⋅=

όπου:

Q2 = οµβροθερµικό πηλίκο

p = ετήσια βροχόπτωση (σε mm)

Μ = µέσος όρος των µέγιστων θερµοκρασιών του θερµότερου µήνα (σε οC)

m = µέσος όρος των ελάχιστων θερµοκρασιών του ψυχρότερου µήνα (σε οC)

Για την περιοχή της Σητείας, το οµβροµετρικό πηλίκο υπολογίζεται ως:

74,85)4,9273()6,28273(

7,4802000222 =

+−+

⋅=Q

Γενικά όσο µικρότερο είναι το πηλίκο Q2 τόσο ξηρότερο το κλίµα. Για την περιοχή της

Μεσογείου, ο Emberger διακρίνει επτά βιοκλίµατα ή βιοκλιµατικούς ορόφους ως ακολούθως:

• Πολύ ξηρό (ερηµικό)

• Ξηρό

• Ηµίξηρο

• Ύφυγρο

• Υγρό

• Υπέρυγρο

• Μεσογειακό κλίµα υψηλών ορέων

Τα επί µέρους βιοκλίµατα ή βιοκλιµατικοί όροφοι υποδιαιρούνται σε πέντε υπο-ορόφους: θερµός,

εύκρατος, δροσερός, ψυχρός και πολύ ψυχρός. Η διάκριση αυτή γίνεται µε βάση τη µέση τιµή των

ελαχίστων θερµοκρασιών του ψυχρότερου µήνα (m oC) ως εξής:

7οC < m = θερµός υπο-όροφος, χειµώνας θερµός χωρίς παγετούς.

3οC < m < 7

οC = εύκρατος, χειµώνας ήπιος, παγετοί σπάνιοι.



ECHMES Ltd.

0οC < m < 3

οC = δροσερός, χειµώνας ψυχρός παγετοί συχνοί.

-10οC < m < 0

oC = ψυχρός, χειµώνας δριµύς, παγετοί συχνοί, διαρκείς.

m < -10oC = πολύ ψυχρός, χειµώνας πολύ δριµύς, παγετοί παρατεταµένοι.

Σύµφωνα µε τα παραπάνω και µε βάση τα µετεωρολογικά δεδοµένα και το οµβροθερµικό πηλίκο

(Q2) η περιοχή της Σητείας εντάσσεται στον ηµίξηρο βιοκλιµατικό όροφο, µε θερµό χειµώνα.

5.1.2. Γεωµορφολογία – Ανάγλυφο-Τοπίο

Η µορφολογία µιας περιοχής, όπως αυτή διαµορφώνεται ως αποτέλεσµα της επίδρασης των

φυσικών στοιχείων κατά την πάροδο του χρόνου, σχετίζεται µε τη γραµµή του ορίζοντα, την

ταχύτητα κίνησης των νερών, την κίνηση και την κατεύθυνση του ανέµου, τη µορφή του τοπίου

και τη δηµιουργία του εδάφους.

Στο βορειοανατολικό άκρο της χερσονήσου Σίδερο αναπτύσσονται δύο (2) λόφοι µε ιδιαίτερα

χαρακτηριστικά. Η κορυφή του βορειότερου, εκτός της εξεταζόµενης περιοχής, έχει την ονοµασία

“ΚΕΦΑΛΑΣ” και το ύψος της φθάνει µέχρι και τα 208 m. Η κορυφή του δεύτερου λόφου έχει την

ονοµασία “ΒΕΡΝΕΧΟ∆Ι” και το ύψος της φθάνει µέχρι και τα 92 m. Η µορφολογία των δύο

αυτών λόφων παρουσιάζει ιδιαιτερότητα στην επικοινωνία τόσο µεταξύ τους όσο και µε το

υπόλοιπο τµήµα της Περιοχής του Σχεδίου αλλά και της ενδοχώρας γενικότερα. Περιορίζεται στην

ύπαρξη δύο (2) φυσικών ισθµών πολύ περιορισµένου µήκους και πλάτους (µήκος φυσικών ισθµών

150-360 m, πλάτος 100-230 m). Η έκταση που καταλαµβάνει ο βορειότερος λόφος φθάνει τα 3.100

στρέµµατα, µε συνολικό περιµετρικό µήκος 11.600 m ενώ η έκταση που καταλαµβάνει ο δεύτερος

φθάνει τα 2.800 στρέµµατα, µε συνολικό περιµετρικό µήκος 11.000 m.

Η έκταση της περιοχής που συνιστά ιδιοκτησία του Ιδρύµατος “Παναγία η Ακρωτηριανή”

ανέρχεται σε περίπου 25.000 στρέµµατα. Η περιοχή του Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ – ΓΑΙΑ» εντοπίζεται

στο ανατολικότερο άκρο της νήσου Κρήτης και συγκεκριµένα αποτελεί τµήµα του ακρωτηρίου µε

την ονοµασία Σίδερο, το οποίο µε τη σειρά του αποτελεί τµήµα του Νοµού Λασιθίου ενώ

διοικητικά ανήκει στην ∆ηµοτική Ενότητα Ιτάνου του ∆ήµου Σητείας. Η περιοχή αυτή ανήκει στη

χαµηλή υψοµετρική/παραθαλάσσια ζώνη της Κρήτης (υψόµετρα µέχρι 250 m) και διαβρέχεται από

δύο θαλάσσιες µάζες, το Κρητικό πέλαγος στα βόρεια και δυτικά και το Καρπάθιο πέλαγος στα

ανατολικά και νοτιοανατολικά. Έχει σχήµα τριγωνικό και αποτελεί τη σύνδεση της ευρύτερης

Περιοχής του ακρωτηρίου Σίδερο µε την ενδοχώρα µε συνολικό περιµετρικό µήκος 39,4 km

περίπου. Η υψηλότερη κορυφή του τµήµατος αυτού (200 m), βρίσκεται στα νοτιοδυτικά και είναι

µία από τις κορυφές του υψηλότερου λόφου της ευρύτερης περιοχής (ύψοςmax = 230 m), που είναι

γνωστός µε την ονοµασία “ΒΟΡΝΑΣ”. Οι λόφοι που αναπτύσσονται περιµετρικά αυτού, ορίζουν

ένα υπερυψωµένο επίπεδο το οποίο, µε µία πολύ οµαλή κατωφέρεια σε βορειοανατολική

κατεύθυνση, καταλήγει στη µοναδική πεδινή προσχωσιγενή έκταση της περιοχής. Η επιφανειακή

απορροή αυτής διοχετεύεται στον Όρµο του Βάι µέσω στενής κοιλάδας, εντός της οποίας

αναπτύσσεται το γνωστό φοινικόδασος και ο αρχαιολογικός χώρος της Ιτάνου.



ECHMES Ltd.

Γενικότερα, η εξεταζόµενη περιοχή χαρακτηρίζεται στο σύνολό της από λοφοειδή διαµόρφωση µε

οµαλή µετάβαση από τα µικρότερα προς τα µεγαλύτερα υψόµετρα. Το µεγαλύτερο τµήµα της

εξαπλώνεται µεταξύ του υψοµέτρου 0 (ακτογραµµή) και της ισοϋψούς καµπύλης των 120 µέτρων

και φανερώνει την ήπια λοφώδη µορφολογία. Το ανάγλυφο στο µεγαλύτερο τµήµα εµφανίζεται

κατά τόπους έντονο, γεγονός που οφείλεται στην έντονη διάβρωση των νεογενών σχηµατισµών και

των στρωµάτων της σειράς φυλλιτών-χαλαζιτών και αφετέρου στον έντονο τεκτονισµό

(ρηγµατογόνο και πτυχογόνο) που την επηρέασε κατά την Αλπική ορογένεση (ειδικά στις

επωθήσεις ιζηµάτων του Νεογενούς και Τεταρτογενούς από τις αλλεπάλληλες ανοδικές και

καθοδικές κινήσεις).

Το έντονο ανάγλυφο, εκδηλώνεται µε βαθιές χαραδρώσεις και απόκρηµνες ακτές τόσο στη δυτική

όσο και στην ανατολική ακτογραµµή της περιοχής του Σχεδίου, η οποία διέρχεται το στάδιο

νεότητας του γεωλογικού κύκλου διαβρώσεως. Εκδηλώνεται ακόµη µε την κατανοµή πολλών

ρηγµάτων κυρίως στα νότια της περιοχής του Σχεδίου τα οποία έχουν ιδιαίτερο ρόλο στη

γεωλογική δοµή της και συµβάλλουν στη διαµόρφωση των ποικιλόµορφων υδρογεωλογικών

συνθηκών της. Η διεύθυνση των περισσότερων ρηγµάτων είναι είτε ΒΑ-Ν∆ ή Β∆-ΝΑ.

Οι καλλιεργούµενες και οι εν δυνάµει καλλιεργήσιµες εκτάσεις της ευρύτερης περιοχής είναι,

εκτός από την κοιλάδα του Βάι, κυρίως οι λοφοειδείς εκτάσεις µε ήπιο ανάγλυφο που καλύπτονται

από µανδύα αποσάθρωσης (εδάφους) ο οποίος αποτελείται τόσο από νεογενή όσο και από

φυλλίτες-χαλαζίτες. Οι εκτάσεις αυτές χωροθετούνται κυρίως εκτός της περιοχής του Σχεδίου

«ΙΤΑΝΟΣ-ΓΑΙΑ». Ακόµη, στο νοτιοανατολικό τµήµα της περιοχής και κοντά στις κοίτες των

µεγαλύτερων χαραδροκοιλάδων αναπτύσσονται πρόσθετες στενές καλλιεργήσιµες ζώνες.

Οι ακτές της χερσονήσου σχηµατίζουν δεκάδες µικρούς και µεγαλύτερους όρµους.

Το µεγαλύτερο µέρος της παραλιακής ζώνης είναι βραχώδεις εκτάσεις, γυµνές από βλάστηση, ενώ

ελάχιστες είναι οι αµµώδεις παραλίες που απαντώνται, όπως σε ένα µικρό τµήµα του Όρµου

Ατζικιάρη, στους Όρµους Μαγατζές και Κρύσταλλο, στον Όρµο Έλιγκα, στον Όρµο

Ερηµουπόλεως και στο Βάι.

5.1.3. Γεωλογία - Σεισµικότητα

5.1.3.1. Γεωλογία

Το γεωλογικό υπόβαθρο της ευρύτερης περιοχής ανήκει, από γεωτεκτονικής άποψης, σε δύο

ζώνες, την Αδριατικοϊόνιο Ζώνη, που καταλαµβάνει και το µεγαλύτερο τµήµα της περιοχής και

την Ζώνη Γαβρόβου – Τριπόλεως (Σχήµα 5.1-1).



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.1-1: Γεωτεκτονικός χάρτης της Ελλάδας

Στην περιοχή του Σχεδίου απαντώνται οι κάτωθι γεωλογικοί-στρωµατογραφικοί σχηµατισµοί από

τους νεότερους προς τους αρχαιότερους.

(α) Τεταρτογενείς αποθέσεις

Οι τεταρτογενείς αποθέσεις διακρίνονται σε:

• Πλειστοκαινικές αποθέσεις (∆ιλλούβιο)

Αποτελούνται από ασβεστολιθικούς και µαργαϊκούς ψαµµίτες (πωρόλιθους) οι οποίοι

εµφανίζονται ως υπολείµµατα µικρής έκτασης, διάσπαρτα στις παράκτιες ζώνες. Οι αποθέσεις

αυτές έχουν σχηµατιστεί κατά την πλειστοκαινική υποπερίοδο µε µορφή αµµωδών παράκτιων



ECHMES Ltd.

αποθέσεων οι οποίες συγκολλήθηκαν µε ασβεστολιθικό και µαργαϊκό υλικό, ανυψώθηκαν

από ηπειρογενετικές κινήσεις και διαβρώθηκαν. Το πάχος τους σπανίως φθάνει τα 4-5 m.

• Ολοκαινικές αποθέσεις (Αλλούβιο)

Απαντώνται σε σχετικά σηµαντική έκταση και µεγάλο πάχος στην πεδιάδα του Βάι. Στις

κοίτες των µεγαλύτερων χαραδροκοιλάδων παρουσιάζονται σε πολύ µικρότερη έκταση και

πάχος. Αποτελούνται από χαλαρά αργιλοαµµώδη υλικά, αµµοχάλικες, χάλικες και κροκάλες.

Στις παράκτιες ζώνες των όρµων µεταπίπτουν σε αµµώδεις αποθέσεις σχηµατιζόµενες από

την δράση των θαλάσσιων κυµάτων και των ανέµων

(β) Νεογενείς σχηµατισµοί

Συνίστανται από εναλλασσόµενα στρώµατα µαργών, αργίλων, άµµων, µαργαϊκών ψαµµιτών,

µαργαϊκών έως τραβερτινοειδών ασβεστόλιθων και χαλαρών έως πολύ συνεκτικών

κροκαλοπαγών. Χαρακτηριστικό των στρωµάτων αυτών είναι η οριζόντια έως ελαφρά κεκλιµένη

θέση τους ενώ το συνολικό πάχος τους είναι µεν µικρό στις ζώνες επαφής µε τα παλαιότερα

πετρώµατα (φυλλίτες χαλαζίτες, ασβεστόλιθοι) γίνεται όµως αρκετά σηµαντικό στις εσωτερικές

ζώνες της νεογενούς λεκάνης.

Όπως έχουν δείξει παλαιότερες γεωηλεκτρικές διασκοπήσεις που έχουν εκπονηθεί στην περιοχή

του Σχεδίου, το πάχος των νεογενών σχηµατισµών φθάνει τα 300 m περίπου. Άλλο

χαρακτηριστικό των νεογενών σχηµατισµών είναι η συχνή µεταβολή της λιθολογικής τους

σύστασης τόσο κατά την κατακόρυφη (από στρώµα σε στρώµα) όσο και κατά την οριζόντια

διεύθυνση (εντός του αυτού στρώµατος).

Οι νεογενείς σχηµατισµοί καταλαµβάνουν σηµαντικό τµήµα στο ΒΑ άκρο της Κρήτης και

σχηµατίζουν δύο συνεχείς ζώνες. Η µία από αυτές, µε διεύθυνση Α-∆, εκτείνεται στα ανατολικά

από την περιοχή που βρίσκεται νότια της λωρίδας αιολικών αποθέσεων στο ύψος του Όρµου

Κουρεµένος έως και την παραθαλάσσια ζώνη που ορίζεται από τα ακρωτήρια Άσπρο Μουρί –

Μαύρο Μουρί, δυτικά. Η ζώνη αυτή αποτελεί τµήµα της ευρύτερης νεογενούς λεκάνης Ανάλουκα-

Παλαίκαστρου. Η δεύτερη ζώνη καταλαµβάνει το µεγαλύτερο τµήµα της περιοχής του Σχεδίου και

έχει διεύθυνση Β-Ν. Εκτείνεται από την περιοχή που βρίσκεται ανατολικά του Ακρωτηρίου

Μαύρος και των Όρµων Χοχλακιές και Ερηµουπόλεως και συµβάλλει στην πρώτη ζώνη στην

περιοχή νοτίως της διακλαδώσεως της οδού από Βάι προς Ιερά Μονή Τοπλού και προς

Παλαίκαστρο όπου εντοπίζεται µία εγκάρσια στενή λωρίδα αιολικών σχηµατισµών.

Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η δεύτερη ζώνη διακόπτεται περίπου στο µέσον της από µια εγκάρσια

στενή λωρίδα Ολοκαινικών (αλλουβιακών) αποθέσεων. Η ζώνη αυτή είναι αρκετά στενότερη από

την πρώτη και µπορεί να θεωρηθεί ως διακλάδωση αυτής. Ωστόσο, επειδή στην περιοχή του Βάι η

ζώνη αυτή διευρύνεται, µπορεί να θεωρηθεί ως ανεξάρτητη νεογενής λεκάνη.

Τέλος, µικρής έκτασης νεογενείς σχηµατισµοί εντοπίζονται στην παράκτια ζώνη του Όρµου

Τέντας. Αποτελούνται από µαργαϊκούς ψαµµίτες και µαργαϊκούς ασβεστόλιθους που, κατά θέσεις,



ECHMES Ltd.

διακόπτονται από υπολείµµατα Πλειστοκαινικών (διλλουβιακών) αποθέσεων. Οι νεογενείς αυτοί

σχηµατισµοί συµβάλλουν µε το Βόρειο άκρο της δεύτερης ζώνη νεογενών σχηµατισµών στην

περιοχή που βρίσκεται ανατολικά του Όρµου Χοχλακιές.

(γ) Σειρά φυλλιτών – χαλαζιτών

Αποτελείται από εναλλασσόµενα, συνήθως λεπτά, στρώµατα φυλλιτών, χαλαζιτών, σχιστόλιθων,

λατυποπαγών και δολοµιτών-ασβεστόλιθων. Τα τελευταία πετρώµατα, είναι περισσότερο ή

λιγότερο κρυσταλλικά και απαντώνται σε πολύ λεπτές ενστρώσεις που δεν επηρεάζουν την

υδατοστεγανότητα του συνόλου της σειράς. Τοπικά, εµφανίζονται ασβεστόλιθοι και δολοµίτες σε

µεγαλύτερες και συνεχείς µάζες οι οποίες παρουσιάζουν έντονη ρωγµάτωση αλλά ασθενή ως

µέτρια καρστικοποίηση, λόγω του εγκλωβισµού τους στα λοιπά υδατοστεγανά στρώµατα της

σειράς.

Τα πετρώµατα της σειράς αυτής είµαι ηµι-µεταµορφωµένα και έχουν ηλικία πιθανότατα

µεσοζωική, εν µέρει ίσως και ανωπαλαιοζωική. Είναι επωθηµένα πάνω στους πλακώδεις

ασβεστόλιθους οι οποίοι και αποτελούν το υπόβαθρό τους.

Στην περιοχή του Σχεδίου, εµφανίζονται φυλλίτες-χαλαζίτες, µε τοπικές ενστρώσεις

ασβεστολίθων-δολοµιτών, σε δύο ζώνες. Η µεγαλύτερη από αυτές, εκτείνεται ανατολικά και

βόρεια της Ιεράς Μονής Τοπλού, κατά µήκος της δυτικής ακτής, µέχρι το Ακρωτήριο Μαύρος. Η

άλλη ζώνη, εκτείνεται από τη βόρεια πλευρά του Όρµου Κουρεµένος έως και τον Όρµο

Ερηµουπόλεως, σχηµατίζοντας µία λοφοειδή και επιµήκη εµφάνιση, πλάτους 1-2 km κατά µήκος

της ανατολικής ακτής. Η συνέχεια της εµφανίσεως διακόπτεται µόνο από τις στενές κοιλάδες του

Βάι και των Ανεβατών που περιέχουν Ολοκαινικές προσχώσεις. Μεταξύ των δύο παραπάνω

ζωνών φυλλιτών-χαλαζιτών παρεµβάλλεται η νεογενής- αλλουβιακή λεκάνη του Βάι ενώ νοτίως

αυτών, ακολουθεί η νεογενής λεκάνη Ανάλουκα-Παλαικάστρου.

(δ) Ασβεστόλιθοι – δολοµίτες σειράς Τριπόλεως, Πλακώδεις ασβεστόλιθοι

Τα πετρώµατα αυτά απαντώνται στη χερσόνησο Σίδερο, βορείως της Ερηµουπόλεως, στις νήσους

∆ιονυσάδες και στους ορεινούς όγκους νοτίως της νεογενούς λεκάνης Ανάλουκα-Παλαικάστρου,

δηλαδή εκτός των υδρολογικών λεκανών της περιοχής του Σχεδίου. Στην δυτική ζώνη φυλλιτών-

χαλαζιτών και κυρίως κατά µήκος της δυτικής ακτής έχουν εντοπισθεί ασήµαντες εµφανίσεις

αυτών των πετρωµάτων.

Τεκτονικώς, µεταξύ των πλακωδών ασβεστόλιθων (δάπεδο) και της σειράς Τριπόλεως (οροφή)

παρεµβάλλεται η σειρά φυλλιτών-χαλαζιτών. Οι τρείς (3) σειρές, χωρίζονται µεταξύ τους µε

επιφάνειες επωθήσεως.

Οι ασβεστόλιθοι και δολοµίτες που βρίσκονται νοτίως της λεκάνης Ανάλουκα-Παλαικάστρου είναι

πιθανό να επεκτείνονται τοπικά κάτω από τα νεογενή στρώµατα της Ιεράς Μονής. Τοπλού. Στους

ΣΜΠΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕ∆ΙΟ «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ασβεστόλιθους της περιοχής βορείως

επιβαρυνθεί από θαλάσσιο νερό

Ανάλουκα-Παλαικάστρου που

Τοπλού και εκτός της περιοχής του

5.1.3.2. Σεισµικότητα

Σύµφωνα µε τον Ε.Α.Κ. (2000)

∆17α/115/9/ΦΝ275 (ΦΕΚ 1154/12

ολόκληρη η Κρήτη κατατάσσεται

σεισµικής επιτάχυνσης για τη ζώνη

δίνεται από τη σχέση: Α = α

παρουσιάζονται οι ζώνες σεισµικής

εντός των ορίων της ζώνης ΙΙ.

Σχήµα 5.1-2: Χάρτης ζωνών

ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ», Ιανουάριος 2014

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ECHMES Ltd.

περιοχής βορείως της Ερηµουπόλεως, ο καρστικός υδροφόρος

θαλάσσιο νερό ενώ στους ασβεστόλιθους και δολοµίτες νοτίως

Παλαικάστρου που βρίσκονται εκτός της ιδιόκτητης εκτάσεως της

της περιοχής του Σχεδίου δεν παρατηρείται ανάλογο φαινόµενο

Ε Α Κ. (2000) και την τροποποίησή του µε την Απόφαση

ΦΕΚ 1154/12-8-2003) που έχει τεθεί σε ισχύ από την 1

κατατάσσεται στη ζώνη σεισµικής επικινδυνότητας ΙΙ

επιτάχυνσης για τη ζώνη ΙΙ είναι 0,24, ενώ η σεισµική επιτάχυνση

σχέση Α = α ⋅ g (όπου g η επιτάχυνση της βαρύτητας)

ζώνες σεισµικής επικινδυνότητας της Ελλάδας. Η περιοχής µελέτης

Ι.

Χάρτης ζωνών σεισµικής επικινδυνότητας της Ελλάδας (Πηγή

Αντισεισµικός Κανονισµός, 2003)

Θέση Σχεδίου

5-10

καρστικός υδροφόρος ορίζοντας έχει

δολοµίτες νοτίως της λεκάνης

εκτάσεως της Ιεράς Μονής

ανάλογο φαινόµενο.

µε την Απόφαση ΥΠΕΧΩ∆Ε

από την 1η Ιανουαρίου 2004,

επικινδυνότητας ΙΙ. Ο συντελεστής

σεισµική επιτάχυνση του εδάφους Α

βαρύτητας). Στο Σχήµα 5.1-2

Η περιοχής µελέτης βρίσκεται

(Πηγή: Ελληνικός



ECHMES Ltd.

5.1.4. Υδατικοί Πόροι

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην παρούσα ενότητα, βασίζονται σε ειδικές µελέτες που έχουν

εκπονηθεί στην περιοχή του Σχεδίου και ειδικότερα στις ακόλουθες:

• Πολυτεχνείο Κρήτης, Εργαστήριο Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, «Επικαιροποίηση της

υδρογεωλογικής µελέτης Υδρολογικής λεκάνης Παλαικάστρου τέως ∆ήµου Ιτάνου Νοµού

Λασιθίου», Χανιά, Οκτώβριος 2013.

• ΓΑΜΜΑ4 Ε.Π.Ε. – Σύµβουλοι Γεωλόγοι – Μηχανικοί, «Υδρογεωλογική Μελέτη

Υδρολογικής λεκάνης Παλαικάστρου ∆ήµου Ιτάνου Νοµού Λασιθίου», Αύγουστος 2005.

5.1.4.1. Επιφανειακά Ύδατα

Όσον αφορά στο υδρογραφικό δίκτυο της ∆ηµοτικής Ενότητας Ιτάνου και της περιοχής του

Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ – ΓΑΙΑ», σηµειώνονται τα ακόλουθα:

1. Στη ∆ηµοτική Ενότητα Ιτάνου του ∆ήµου Σητείας εντοπίζονται τέσσερις σηµαντικές

υδρολογικές λεκάνες που παρουσιάζονται στο Σχήµα.5.1-3:

Λεκάνη Βάι (µε δείκτη 1)

Είναι η βορειότερη σηµαντική υδρολογική λεκάνη του ∆ήµου Ιτάνου και εµπίπτει εν µέρει

στην περιοχή του Σχεδίου (Υποζώνη Β1: “Υποζώνη προστασίας λεκάνης απορροής

φοινικόδασους Βάι”). Συγκεντρώνει τις απορροές της πεδιάδας του Βάι και απορρέει στον

οµώνυµο όρµο. Στο εσωτερικό αυτής εντοπίζεται το χερσαίο οικοσύστηµα του φοινικόδασους

Βάι (αισθητικό δάσος).

Λεκάνη Παλαικάστρου (µε δείκτη 2)

Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 69,560Km2 τµήµα της οποίας εµπίπτει στην περιοχή

Σχεδίου. Οι εξωτερικοί υδροκρίτες της περιοχής είναι αυτοί που την διακρίνουν στα βόρεια µε

τη λεκάνη του Βάι και στα δυτικά νοτιοδυτικά και νότια µε τους επιφανειακούς υδροκρίτες

στην κορυφογραµµή Πίσω Μουρί, Μάδι, Ξηρολίµνη, Αγριλίδια, Κατεβατή, Σιµόδι. Είναι µία

περιοχή που ως επί το πλείστον αποτελείται από ασβεστολιθικά πετρώµατα. Στα βορειοδυτικά

και ανατολικά, η λεκάνη Παλαικάστρου ορίζεται από τη θάλασσα, όπου υπάρχει κατά θέσεις

υπόγεια διακίνηση νερού µε κύρια κατεύθυνση από το καρστικό σύστηµα προς τη θάλασσα

(παράκτιες και υποθαλάσσιες πηγές).

Η υδρολογική λεκάνη Παλαιοκάστρου διακρίνεται από τη λεκάνη του φοινικόδασους του Βάι

στην κορυφογραµµή των λόφων που βρίσκονται βόρεια της περιοχής Μονής Τοπλού -

Ανεβατών. Τα πετρώµατα στην περιοχή του υδροκρίτη είναι σχεδόν στο σύνολό τους

υδατοστεγανά (φυλλίτες) και µικρές µόνο ποσότητες νερού διακινούνται εκατέρωθεν στους

ορίζοντες των αδροµερών αποθέσεων των νεογενών. Εκτιµάται ότι υπάρχει µικρού όγκου



ECHMES Ltd.

υπόγεια εκροή νερού από τη λεκάνη Παλαικάστρου προς τη λεκάνη του φοινικόδασους του

Βάι.

Λεκάνη της Λαγκάδας (µε δείκτη 3)

Η λεκάνη της Λαγκάδας Νοτιοανατολικά εκτός της περιοχής του Σχεδίου, έχει έκταση

25,67Km2, µέσο υψόµετρο 272m ενώ το κυριότερο ρέµα αυτής είναι το ρέµα Φλέγα.

Λεκάνη της Ζάκρου (µε δείκτη 4)

H λεκάνη της Ζάκρου Νότια και εκτός της περιοχής του Σχεδίου, έχει έκταση 74,63Km2, µέσο

υψόµετρο 383m ενώ το κυριότερο ρέµα αυτής είναι το ρέµα Μαζά Φαράγγι.



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.1-3: Υδρολογικές λεκάνες ∆ηµοτικής Ενότητας Ιτάνου (Κλίµακα 1:75.000, Πηγή:

ΓΑΜΜΑ4 Ε.Π.Ε., 2005)



ECHMES Ltd.

2. Στην ευρύτερη περιοχή της ∆ηµοτικής Ενότητας Ιτάνου δεν υπάρχουν µόνιµες

υδατοσυλλογές (ποτάµια µόνιµης ροής ή λίµνες). Εξαίρεση αποτελεί η παραθαλάσσια

περιοχή νοτίως του όρµου Κουρεµένου (εκτός της εξεταζόµενης περιοχής του Σχεδίου

«ΙΤΑΝΟΣ – ΓΑΙΑ» και σε σηµαντική απόσταση από αυτή), όπου εντοπίζεται µια εποχική

λίµνη, έκτασης περίπου 5 στρεµµάτων ως αποτέλεσµα της συγκέντρωσης βρόχινου νερού

σε κοίλωµα στο οποίο έχει σχηµατιστεί αδιαπέρατο αργιλικό στρώµα.

3. Ειδικά στην περιοχή επέµβασης του Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ – ΓΑΙΑ» δεν καταγράφονται

υδατορρέµατα συνεχούς ροής.

Από την εξέταση της τοπογραφίας, της υδρολογίας και υδρογεωλογίας της περιοχής, προκύπτει ότι

οι περισσότερες από τις διαδροµές επιφανειακής απορροής στην περιοχή του Σχεδίου είναι

ασυνεχείς και δεν καταλήγουν προς τη θάλασσα, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις οι λεκάνες

απορροής που αντιστοιχούν σε αυτές είναι πολύ περιορισµένες σε έκταση, µικρότερες από λίγα

στρέµµατα.

Όσον αφορά στα υδατορρέµατα στην περιοχή του Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ – ΓΑΙΑ» σηµειώνεται ότι

σύµφωνα µε την απόφαση α.π. 2467/2005 (ΦΕΚ 1405/∆/23.12.2005) έχουν οριοθετηθεί τα

υδατορρέµατα Ρ1 και Ρ2, όπως αυτά παρουσιάζονται στο Χάρτη 2, Παράρτηµα Ι.

Όσον αφορά την υπόλοιπη περιοχή, αυτή χαρακτηρίζεται επίσης, όπως προαναφέρθηκε, από

ανάπτυξη πυκνού υδρογραφικού δικτύου, το οποίο στην ουσία του αποτελεί µορφολογικό και όχι

υδρολογικό στοιχείο, αφού το δίκτυο αυτό δεν µεταφέρει υδάτινους όγκους και δεν παρουσιάζει

συνέχεια, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχει άµεση σύνδεση µε κάποιο αποδέκτη

(θάλασσα, κ.λ.π.).

5.1.4.2. Υπόγεια Ύδατα

Οι γεωλογικοί σχηµατισµοί που χαρακτηρίζουν την περιοχή µελέτης (Σχήµα 5.1-4) είναι:

Σχηµατισµοί φυλλιτών πρακτικά αδιαπέρατοι ή εκλεκτικής κυκλοφορίας µικρής έως πολύ

µικρής διαπερατότητας (µπλε χρώµα – Α2)

Καρστικοί σχηµατισµοί υψηλής έως µέτριας υδροπερατότητας (κίτρινο χρώµα – Κ1)

Κοκκώδεις προσχωµατικές κυρίως αποθέσεις κυµαινόµενης υδροπερατότητας (πράσινο

χρώµα – Ρ1)

Μειοκαινικές και πλειοκαινικές αποθέσεις µέτριας έως µικρής υδροπερατότητας (γαλάζιο

χρώµα – Ρ2)

Κοκκώδεις µη προσχωµατικές αποθέσεις µικρής έως πολύ µικρής υδροπερατότητας (µωβ

χρώµα – Ρ3)

Στην περιοχή αναπτύσσονται τρεις τύποι υπόγειων υδροφοριών:

Φρεάτια υδροφορία στις πεδινές παράκτιες εκτάσεις (Όρµος Κουρεµένος, Βάι). Η



ECHMES Ltd.

υδροφορία αυτή σχηµατίζει υπόγεια στάθµη περίπου στο επίπεδο της θάλασσας και

δέχεται κύρια τροφοδοσία από την απευθείας διήθηση του νερού των βροχοπτώσεων.

Μικρή τροφοδοσία δέχεται και από πλευρικές διηθήσεις της υδροφορίας των Νεογενών.

Βρίσκεται σε υδραυλική επικοινωνία µε τη θάλασσα και είναι επιδεκτική σε

υφαλµύρινση, ανάλογα µε το ισοζύγιο εισροών – εκροών που σχηµατίζεται στη µάζα της.

Υπό πίεση υδροφορίες στους αδροµερείς ορίζοντες των Νεογενών σχηµατισµών, που

σχηµατίζουν στάθµες σε διάφορα επίπεδα, κυρίως σε υψόµετρα της τάξης των 10 µε 15

µέτρων πάνω από το επίπεδο της στάθµης της θάλασσας. Η τροφοδοσία τους

εξασφαλίζεται από πλευρικές διηθήσεις νερού που συντελούνται σε βάθος και

προέρχονται κυρίως από τα νότια, από τη ζώνη των ανθρακικών πετρωµάτων. Στη

µεγαλύτερη έκταση ανάπτυξής τους, οι υδροφορίες των Νεογενών περιορίζονται από

τους στεγανούς φυλλίτες και δε βρίσκονται σε υδραυλική επικοινωνία µε τη θάλασσα,

παρά µόνο στη στενή δίοδο επαφής µε τις προσχωµατικές αποθέσεις, ιδιαίτερα της

λεκάνης του Βάι.

Καρστική υδροφορία στις ασβεστολιθικές µάζες νότια του Παλαικάστρου, της οποίας η

κύρια κατεύθυνση υπόγειας ροής συντελείται προς τις περιοχές Λαγκάδας και Ζάκρου.



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.1-4: Υδρογεωλογικός χάρτης της περιοχής µελέτης (Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης,

2013)

Όπως προκύπτει από το Σχήµα 5.1-4, στην εξεταζόµενη περιοχή καταγράφονται δύο οµάδες

γεωτρήσεων: η οµάδα των γεωτρήσεων που αντλούν από το καρστικό σύστηµα (κίτρινο χρώµα)

και η οµάδα γεωτρήσεων που αντλούν από το σύστηµα των νεογενών.

Στο πλαίσιο της Μελέτης του Πολυτεχνείου Κρήτης, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της



επικαιροποίησης των υδρογεωλογικών

δηµιουργία χαρτών των υδρ

χρήση του λογισµικού Prin

προσοµοίωσης της ροής των

επεξεργασίας των δεδοµένων

κατευθύνσεις της υπόγειας ρο

Σχήµα 5.1-5: Χάρτης υδρ

Το Σχήµα 5.1-5 επιβεβαιώνει τ

τµήµα), του καρστικού (νότιο

ιδιαίτερου ενδιαφέροντος ό

καρστικού. Μελετώντας τον

δύο υδροφόρων σωµάτων φα

σύστηµα των νεογενών παρο

πάνω από το επίπεδο της θάλα

φθάνουν µέχρι και 13 m. Οι

βορειοδυτική, στον καρστικό

ανατολική. Τόσο το σύστηµα

επαφή µε την θάλασσα.



ECHMES Ltd.

των υδρογεωλογικών, υδρολογικών µελετών της περιοχής του

δραυλικών υψών του υπόγειου υδροφορέα της π

inceton Transport Code (PTC), το οποίο

των υπογείων υδάτων και µεταφοράς µάζας.. Τα

ένων σχετικά µε τα απόλυτα υψόµετρα των

ς ροής παρουσιάζονται στο Σχήµα 5.1-5.

δραυλικών υψών µε βάση τις υπάρχουσες γεωτρ

Πολυτεχνείο Κρήτης, 2013)

νει την ύπαρξη τριών υδροφόρων σωµάτων, των νεογενών

νότιο – νοτιοδυτικό) και του πεδινού (κεντρικό

έντονος διαχωρισµός του υδροφορέα του

τον γεωλογικό χάρτη της περιοχής ο έντονος αυτός

αίνεται να αποδίδεται στην έντονη παρουσία ρη

ρουσιάζεται υπό πίεση όπου τα υδραυλικά ύψη φ

άλασσας και τον καρστικό φρεάτιο υδροφορέα µε

ροές στον υδροφορέα των νεογενών έχουν κατε

ό υδροφορέα νότια και νοτιοδυτική και στον υδρο

α των πεδινών όσο και ο καρστικός υδροφορέα

5-17

περιοχής του Σχεδίου, έγινε η

περιοχής µελέτης, µε

είναι ένα µοντέλο

Τα αποτελέσµατα της

ν σταθµών και τις

γεωτρήσεις (Πηγή:

των νεογενών (βόρειο

ό ανατολικό). Είναι

νεογενών και του

τός διαχωρισµός των

ηγµάτων. Το υπόγειο

φθάνουν και τα 25 m

υδραυλικά ύψη που

τεύθυνση βόρεια και

δροφορέα των πεδινών

ας φαίνεται να έχουν



ECHMES Ltd.

Στο σηµείο αυτό και στο πλαίσιο της αξιολόγησης του υδατικού δυναµικού της περιοχής,

θεωρήθηκε απαραίτητη η συγκέντρωση στοιχείων που αφορούν τις βροχοπτώσεις στην περιοχή

µελέτης. Τα στοιχεία που συλλέχτηκαν από του Τµήµα Υδροοικονοµίας της Περιφέρειας Κρήτης

αφορούν τον βροχοµετρικό σταθµό του Παλαικάστρου ο οποίος ευρίσκεται εντός της περιοχής

µελέτης. Τα στοιχεία που συλλέχτηκαν καλύπτουν τα υδρολογικά έτη από το 1965 έως το 2013.

Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα των ετήσιων υψών βροχόπτωσης παρουσιάζονται στο Σχήµα 5.1-6

που ακολουθεί. Στο πάνω µέρος του Σχήµατος 5.1-6 παρουσιάζονται τα ετήσια ύψη

βροχόπτωσης για τα υδρολογικά έτη 1965-2013, ενώ στο κάτω µέρος παρουσιάζονται

λεπτοµερέστερα τα ετήσια ύψη βροχόπτωσης για την περίοδο 1989-2013.

Σχήµα 5.1-6: Καταγεγραµµένα ετήσια ύψη βροχής στο σταθµό Παλαικάστρου Ν. Λασιθίου

για τα υδρολογικά έτη 1965-2013 (Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2013)



ECHMES Ltd.

Τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα των τελευταίων δεκαετιών (1990-2013) δείχνουν µία µικρή

πτωτική τάση των βροχοπτώσεων (κόκκινη γραµµή) µε ακραίες τιµές που κυµαίνονται από

209 mm ύψους βροχής για το ξηρό υδρολογικό έτος 2012-2013 έως 940 mm για το υγρό έτος

2002-2003 και µε µία µέση τιµή στα 520 mm βροχής για την προαναφερθείσα περίοδο. Τυγχάνει

ιδιαίτερης προσοχής το γεγονός ότι τα πρόσφατα υδρολογικά έτη 2010-2011 και 2012-2013

εµφανίζουν τα χαµηλότερα ύψη βροχής από όλα τα καταγεγραµµένα ύψη της τελευταίας

πεντηκονταετίας. Οι σηµαντικές αυτές διαφορές ύψους βροχής οι οποίες χαρακτηρίζουν ξηρά

και υγρά έτη θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη µε ιδιαίτερη προσοχή στις µελέτες διακύµανσης

του υδροφόρου ορίζοντα στην περιοχή µελέτης. Τα παραπάνω στοιχεία βροχοπτώσεων

συσχετίζονται και µε τις στάθµες των γεωτρήσεων στην ανάλυση που ακολουθεί.

Τέλος δοκιµές άντλησης που έγιναν τα έτη 2004 και 2013, έδωσαν τα αποτελέσµατα που

παρουσιάζονται στον Πίνακα 5.1-2:

Πίνακας 5.1-2:Συσχέτιση Αντλήσεων γεωτρήσεων ∆ήµου Σητείας περιοχής Παλαικάστρου,

έτους 2004 και 2013 (Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2013)

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΣΗΜΕΙΟΥ ΘΕΣΗ

ΠΑΡΟΧΗ

2004

(m3/h)

ΠΑΡΟΧΗ

2013

(m3/h)

Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΜΗΣ -

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΗ

Γ13 Κεφάλα 100 85 ∆ηµοτική

Ενότητα Ιτάνου

Αντλείται 12 ως 18 ώρες το 24ωρο, µε

παροχή 100 m3/h, για κάλυψη

αρδευτικών αναγκών του ∆ήµου.

Γ14 Αρκαλιές 80 50 ∆ηµοτική

Ενότητα Ιτάνου Ύδρευση

Γ15 Άγιος Νικόλαος 80 70 ∆ηµοτική


Αντλείται 12 ως 18 ώρες το 24ωρο, µε

παροχή 80 m3/h, για κάλυψη κυρίως

αρδευτικών αναγκών και αναγκών

ύδρευσης του ∆ήµου.

Γ16 Ασπρόµαντρες 60 ∆ηµοτική


Αντλείται 20 ώρες το 24ωρο, µε παροχή

60 m3/h, για κάλυψη αρδευτικών

αναγκών του ∆ήµου.

Γ17 Σπηλιάρα 92 60 Ιερά Μονή

Τοπλού Αντλείται για άρδευση

Γ18 Άγιος Νικόλαος 45 Μαστοράκης

Γεώργιος

Αντλείται 10 ώρες το 24ωρο, µε παροχή

45 m3/h.

Γ28 Βιτσιλοκάθισµα 26-30 25 ∆ηµοτική


∆ιέτρησε ορίζοντες κροκαλοπαγών σε

βάθη 0-28, 38-50, 70-112, 181-225

µέτρα. Υδροφορία σε αµµοχαλικώδεις

ορίζοντες στο βάθος µεταξύ 130 και 181

m.

Εποµένως µε βάση τις καταγραφές των αντλήσεων στο υπόγειο υδατικό δυναµικό της υπό

µελέτη περιοχής δεν παρουσιάζει καµία σηµαντική αλλαγή την περίοδο 2004 έως 2013.

Από τα διαθέσιµα στοιχεία επισηµαίνεται είναι ότι κατά τη διάρκεια των ξηρών ετών, µε µέσον όρο βροχόπτωσης χαµηλότερο των 400 mm, επιβάλλεται η παρακολούθηση και ο

έλεγχος των αντλήσεων.



ECHMES Ltd.

5.1.4.3. Υδατικά ισοζύγια

• Τα δεδοµένα των υδατικών ισοζυγίων που παρουσιάζονται παρακάτω προέρχονται από

την «Υδρογεωλογική Μελέτη Υδρολογικής λεκάνης Παλαικάστρου ∆ήµου Ιτάνου Νοµού

Λασιθίου», ΓΑΜΜΑ4 Ε.Π.Ε. – Σύµβουλοι Γεωλόγοι – Μηχανικοί, Αύγουστος 2005.

5.1.4.3.1. Υδρολογική λεκάνη Παλαικάστρου

Στην Υδρογεωλογική Μελέτη της λεκάνης Παλαικάστρου έγινε λεπτοµερής υπολογισµός του

διαθέσιµου ετήσια ανανεούµενου υδατικού δυναµικού εντός της υδρολογικής λεκάνης

Παλαικάστρου. Με βάση τα αποτελέσµατα της υδρογεωλογικής µελέτης, το υδατικό ισοζύγιο της

λεκάνης Παλαικάστρου έχει ως εξής:

• Όγκος νερού βροχόπτωσης: 40,584 x 106 m

3

• Όγκος νερού εξατµισοδιαπνοής: 25,783 x 106 m

3 (ποσοστό 63%)

• Όγκος νερού επιφανειακής απορροής: 4,577 x 106 m


• Όγκος νερού κατείσδυσης: 11,226 x 106 m


Από τους όγκους που υπολογίσθηκαν η κατείσδυση αντιπροσωπεύει 11,226x106 m

3, µε

µεγαλύτερο υδρογεωλογικό ενδιαφέρον να παρουσιάζουν τα νερά που κατεισδύουν στους

ασβεστολιθικούς σχηµατισµούς. Στην καρστική υδροφορία υπολογίσθηκαν ανανεώσιµα

αποθέµατα 3,976x 06 m

3 (1,606 + 0,210 + 2,160), από τα οποία τα 2,370x10

6 m

3, αντλούνται και

1,606x106 m

3, παραµένουν ακόµα προς εκµετάλλευση. Στην υδροφορία των Νεογενών

σχηµατισµών κατεισδύουν 2,682x106 m

3, στα οποία προστίθενται και 0,360x10

6 m

3, από

επιστροφές νερού άρδευσης από τα οποία τα 0,722x106 m

3, (0,558 + 0,164) αντλούνται και τα

1,846x106 m

3, θεωρητικά παραµένουν προς εκµετάλλευση. Συµπερασµατικά, οι διακινούµενοι

όγκοι υπόγειου νερού στους υδροφορείς των Νεογενών και των καρστικών σχηµατισµών της

λεκάνης Παλαικάστρου δίδονται στον Πίνακα 5.1-3.

Πίνακας 5.1-3: ∆ιακινούµενοι όγκοι υπόγειου νερού στους υδροφορείς των Νεογενών και των

καρστικών σχηµατισµών της λεκάνης Παλαικάστρου

ΟΓΚΟΙ ΝΕΡΟΥ (m3) ΑΝΤΛΟΥΜΕΝΟΙ

ΜΠΟΡΟΥΝ ΕΠΙΠΛΕΟΝ

ΝΑ ΑΝΤΛΗΘΟΥΝ ΣΥΝΟΛΟ

Από καρστικούς σχηµατισµούς 2.370.000 1.606.000 3.976.000

Από νεογενείς σχηµατισµούς 722.000 1.846.000 2.568.000

ΣΥΝΟΛΟ 3.092.000 3.452.000 6.544.000

Από τους παραπάνω όγκους οι δυνατότητες περαιτέρω απολήψεων από την υδροφορία των

Νεογενών θεωρούνται ότι είναι περιορισµένες, λόγω της ιδιαιτερότητας των Νεογενών

σχηµατισµών. Η πλέον αξιόλογη υδροφορία είναι αυτή των καρστικών (ασβεστολιθικών)

σχηµατισµών, για την οποία επισηµαίνεται παράλληλα ότι επεκτείνεται και νοτιότερα της περιοχής

που µελετήθηκε στην υδρογεωλογική µελέτη και καταλαµβάνει έκταση περίπου τριπλάσια από



ECHMES Ltd.

αυτή που περικλείεται στη µελετηθείσα περιοχή (υδρολογική λεκάνη Παλαικάστρου). Κατά

συνέπεια, οι απολήψιµοι όγκοι νερού, που υπολογίσθηκαν από τους καρστικούς υδροφορείς της

περιοχής, αποτελούν µέρος του συνολικού όγκου που µπορεί να αποληφθεί και από την υπόλοιπη

έκταση. Επισηµαίνεται ότι η ποιότητα των καρστικών νερών είναι κατάλληλη για αστική χρήση,

όπως τεκµηριώνεται από τα ιστορικά δεδοµένα και τα αποτελέσµατα της υδρογεωλογικής µελέτης.

Σε όλα τα δείγµατα που εξετάστηκαν οι τιµές που µετρήθηκαν ικανοποιούν πλήρως τα

θεσµοθετηµένα όρια του πόσιµου νερού.

Η συνολική εικόνα του ισοζυγίου νερού που κατεισδύει στους υπόλοιπους, πλην ασβεστολίθων,

γεωλογικούς σχηµατισµούς της υδρολογικής λεκάνης Παλαικάστρου φαίνεται στον Πίνακα 5.1-4.

Πίνακας 5.1-4: Υδατικό Ισοζύγιο µη καρστικών σχηµατισµών υδρολογικής λεκάνης

Παλαικάστρου

ΟΓΚΟΣ ΝΕΡΟΥ (m3 x 10

6) ΣΥΝΟΛΟ

ΒΡΟΧΗΣ 27,110

ΕΞΑΤΜΙΣΟ∆ΙΑΠΝΟΗΣ 19,269

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ 4,287

ΚΑΤΕΙΣ∆ΥΣΗΣ 3,555

Από τους παραπάνω όγκους η κατείσδυση αφορά τα 3,555 x 106 m

3 και είναι νερό που διηθείται

στο σύνολο των µη ανθρακικών πετρωµάτων, δηλαδή στα νεογενή πετρώµατα, στα αλλούβια και

στους φυλλίτες. Οι επιµέρους όγκοι νερού που διηθούνται σε κάθε έναν από τους µη ανθρακικούς

σχηµατισµούς φαίνονται στον Πίνακα 5.1-5.

Πίνακας 5.1-5: Όγκοι νερού µη καρστικών σχηµατισµών υδρολογικής λεκάνης

Παλαικάστρου

ΟΓΚΟΣ ΝΕΡΟΥ (m3 x 106) ανά

υπολεκάνη που κατεισδύουν σε ΝΕΟΓΕΝΗ ΦΥΛΛΙΤΕΣ ΑΛΛΟΥΒΙΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΣΥΝΟΛΟ Υ∆ΡΟΛΟΓΙΚΗΣ

ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟΥ 2,682 0,344 0,529 3,555

Από τους παραπάνω όγκους, το νερό που κατεισδύει στους φυλλίτες εκτιµάται ως µη

αξιοποιήσιµο, επειδή στο µεγαλύτερο µέρος του αφορά διήθηση στην επιφανειακή αποσαθρωµένη

µάζα. Το νερό αυτό κινείται προς τα κατάντη και σε µεγάλο ποσοστό µεταγγίζεται στα αλλούβια

και ενδεχοµένως καταλήγει στη θάλασσα. Το νερό που κατεισδύει στα αλλούβια επίσης δεν µπορεί

να αξιοποιηθεί, επειδή είναι σε µικρούς όγκους, δύσκολα απολήψιµο µε πηγάδια και επιδεκτικό σε

ρύπανση από επιφανειακές πηγές και θαλάσσια διείσδυση. Μεγαλύτερη, συγκριτικά µε τους

υπόλοιπους µη καρστικούς σχηµατισµούς, υδρογεωλογική σηµασία έχει το νερό που κατεισδύει

στα νεογενή πετρώµατα (2,682 x 106 m

3), το οποίο και αντλείται ήδη από αρκετές γεωτρήσεις στην

περιοχή των Ανεβατών εντός της λεκάνης Παλαικάστρου, όπως φαίνεται και στον Πίνακα 5.1-3.



ECHMES Ltd.

5.1.4.3.2. ∆ήµος Ιτάνου

Οι υπολογισµοί του ετήσια ανανεούµενου υδατικού δυναµικού του συνόλου του ∆ήµου Ιτάνου

γίνονται ξεχωριστά ανά γεωλογική ενότητα. Τα σχετικά αποτελέσµατα παρουσιάζονται συνοπτικά

στις ακόλουθες παραγράφους.

Καρστικό Σύστηµα

Το καρστικό σύστηµα του ∆ήµου Ιτάνου περιλαµβάνει δύο υδρογεωλογικές ενότητες και

συγκεκριµένα τις Α και Β. Τα µεγέθη - παράµετροι που χρησιµοποιήθηκαν για τον υπολογισµό του

υπόγειου υδατικού δυναµικού του συνόλου της υδρογεωλογικής λεκάνης παρουσιάζονται

συνοπτικά στον Πίνακα 5.1-6.

Πίνακας 5.1-6: Υπόγειο Υδατικό ∆υναµικό Καρστικού Υδροφορέα

Υποενότητα Επιφάνεια

(m2)

Μέσο ύψος

βροχής

(mm)

Συντελεστής

Κατείσδυσης

Εκµεταλλεύσιµο

ποσοστό

Εκµεταλλεύσιµος

όγκος υπογείου

νερού στον καρστικό

υδροφορέα

(m3)

Α 45,871,000 522 53% 50% 6,345,335

Β 86,534,000 733 53% 100% 33,617,594

ΣΥΝΟΛΟ 39,962,929

Συµπερασµατικά, το σύνολο των ποσοτήτων υπογείου νερού που µπορούν να εκµεταλλευτούν

µόνο από το καρστικό σύστηµα του ∆ήµου και χωρίς να κινδυνεύσει µε ρύπανση από θαλάσσια

διείσδυση ο καρστικός υδροφορέας ανέρχονται σε 39,9 x 106m

3 σε ετήσια βάση.

Νεογενή – Τεταρτογενή Λεκάνης Βάι

Στη λεκάνη του Βάι, βόρεια της λεκάνης του Παλαικάστρου, υδρογεωλογικό ενδιαφέρον έχουν

µόνο οι νεογενείς σχηµατισµοί. Ο προσχωµατικός υδροφορέας της λεκάνης του Βάι, όπως έχει

προκύψει και από την υδρογεωλογική µελέτη είναι ιδιαίτερα επιβαρυµένος και έχει εµφανίσει

σηµάδια υφαλµύρινσης, µε ιδιαίτερα υψηλές τιµές χλωριόντων και νατριόντων. Στα πλαίσια της

παρούσης εκτιµάται ότι στα πλαίσια της αειφορικής διαχείρισης των υδατικών πόρων και της

προστασίας των ενδιαιτηµάτων της περιοχής δεν είναι δυνατή η περαιτέρω εκµετάλλευση του

προσχωµατικού υδροφορέα της λεκάνης του Βάι. Για τα νεογενή της λεκάνης του Βάι προέκυψε

το υδατικό ισοζύγιο του Πίνακα 5.1-7.



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.1-7: Υδατικό Ισοζύγιο νεογενών σχηµατισµών υδρολογικής λεκάνης Βάι


6) σε υπολεκάνη ΣΥΝΟΛΟ

ΒΡΟΧΗΣ 1,502




Νεογενής λεκάνη Λαγκάδας - Ζάκρου

Πρόκειται για τη νεογενή τάφρο ανάµεσα στις δύο καρστικές υποενότητες Α και Β που

αναφέρθηκαν σε προηγούµενη παράγραφο. Η τάφρος είναι πληρωµένη µε νεογενή και

τεταρτογενή ιζήµατα, ενώ στις παρυφές της εµφανίζεται το φυλλιτικό υπόβαθρο. Στα νεογενή της

λεκάνης του Λαγκάδας – Ζάκρου προέκυψε το υδατικό ισοζύγιο του Πίνακα 5.1-8 και 5.1-9.

Πίνακας 5.1-8: Υδατικό Ισοζύγιο νεογενών σχηµατισµών υδρολογικής λεκάνης Λαγκάδας -

Ζάκρου



ΒΡΟΧΗΣ 6,732




Πίνακας 5.1-9: Υδατικό Ισοζύγιο τεταρτογενών - προσχωµατικών σχηµατισµών

υδρολογικής λεκάνης Λαγκάδας – Ζάκρου



ΒΡΟΧΗΣ 2,234




Σηµειώνεται ότι, σε αντίθεση µε τη λεκάνη Παλαικάστρου, στην τεκτονική τάφρο Λαγκάδας -

Ζάκρου, οι τεταρτογενείς και προσχωµατικές αποθέσεις είναι υδρογεωλογικά αποµονωµένες από

τη θάλασσα, ενώ συχνά εµφανίζουν σηµαντικό πάχος. Για το λόγο αυτό, στην περίπτωση αυτή,

θεωρείται ότι µπορούν να τύχουν εκµετάλλευσης, χωρίς τον κίνδυνο υφαλµύρινσης.



ECHMES Ltd.

Σύνολο ∆ήµου Ιτάνου

Με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν, στον Πίνακα 5.1-10 παρουσιάζεται συνοπτικά το ετήσιο

ανανεούµενο υδατικό δυναµικό ανά υδροφορέα στο σύνολο του ∆ήµου Ιτάνου. Στον πίνακα αυτόν

έχουν συµπεριληφθεί και τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν για την λεκάνη Παλαικάστρου.

Πίνακας 5.1-10: Ετήσια ανανεούµενο υπόγειο υδατικό δυναµικό ∆ήµου Ιτάνου

Τύπος υδροφορέα

Ετήσιο ανανεούµενο

υδατικό δυναµικό

(106m

3)

Καρστική υποενότητα Α 6,345

Καρστική υποενότητα Β 33,618

Νεογενή υδρολογικής λεκάνης Παλαικάστρου 2,682

Νεογενή υδρολογικής λεκάνης Βάι 0,233

Νεογενή υδρολογικής λεκάνης Λαγκάδας - Ζάκρου 1,044

Τεταρτογενή - Προσχωµατικά υδρολογικής λεκάνης

Λαγκάδας - Ζάκρου 0,402

ΣΥΝΟΛΟ 44,324

Η µε συντηρητικές παραδοχές υπολογισµένη ποσότητα του διαθέσιµου ετήσια ανανεούµενου

υπόγειου υδατικού δυναµικού παρέχει δυνατότητες σταδιακής περαιτέρω εκµετάλλευσης. Η

ποσότητα αυτή εκτιµήθηκε σε 44,3 εκατοµµύρια κυβικά µέτρα νερού ετησίως.

5.1.5. Ατµοσφαιρικό περιβάλλον

5.1.5.1. Εισαγωγή

Ατµοσφαιρική ρύπανση ονοµάζεται η παρουσία στην ατµόσφαιρα ρύπων, «δηλαδή κάθε είδους

ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων µορφών ενέργειας σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια

που µπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισµούς και

στα οικοσυστήµατα ή υλικές ζηµιές και γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις

επιθυµητές χρήσεις του» (N. 1650/86 – Άρθρο 2).

Αντίθετα µε την κοινή αντίληψη, το µεγαλύτερο ποσοστό των παραγόµενων ατµοσφαιρικών

ρύπων προέρχεται από καθαρά φυσικές πηγές (ηφαίστεια, πυρκαγιές δασών, ωκεανοί και

γενικότερα οι θαλάσσιες εκτάσεις, βιολογική αποσύνθεση των φυτών και των ζώων, αποσάθρωση

του εδάφους, κ.τ.λ.). Παρ’ όλα αυτά οι ανθρωπογενείς εκποµπές είναι κυρίως υπεύθυνες για τα

διάφορα περιβαλλοντικά προβλήµατα, λόγω της µεγάλης πυκνότητας των ανθρωπογενών

εκποµπών και της επιλεκτικής συγκέντρωσής τους σε συγκεκριµένες γεωγραφικές περιοχές

(κυρίως αστικές περιοχές και βιοµηχανικές ζώνες).



ECHMES Ltd.

Οι βασικές ανθρωπογενείς πηγές ρύπανσης και η συνεισφορά τους στην ατµοσφαιρική ρύπανση

καταγράφονται στο Σχήµα 5.1-7. Οι µεταφορές και οι βιοµηχανικές δραστηριότητες

(συµπεριλαµβανοµένης και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) είναι συνυπεύθυνες για ποσοστό

µεγαλύτερο του 90% των εκποµπών πρωτογενών ρύπων.

∆ιάθεση απορριµµάτων

Βιοµηχανική επεξεργασία

Χρήση καυσίµων σε στάσιµες πηγές

Βιοµηχανική

επεξεργασία

16%

Μεταφορές

46%

∆ιάθεση

απορριµµάτων

2%

Χρήση

καυσίµων σε

στάσιµες πηγές

29%

∆ιάφορα

7%

Πτητικές οργανικές ενώσεις 15

του αζώτου 16

Μονοξείδιο του άνθρακα 48

του θείου 16

Οξείδια του αζώτου

16%

Μονοξείδιο του

άνθρακα

48%

Οξείδια του θείου

16%

Πτητικές οργανικές

ενώσεις

15%

Αιωρούµενα

σωµατίδια

5%

Σχήµα 5.1-7: Κατανοµή των ανθρωπογενών πηγών ατµοσφαιρικής ρύπανσης και οι

κυριότεροι αέριοι ρύποι που εκπέµπονται από ανθρωπογενείς πηγές στην ατµόσφαιρα (∆.

Μελάς, ΑΠΘ, 2002)

Μετά την είσοδό τους στην ατµόσφαιρα, οι διάφοροι ρύποι έχουν διαφορετική τύχη εξαρτώµενοι

από παράγοντες, όπως: η πηγή και τα χαρακτηριστικά της, η τοπική και ευρύτερη µετεωρολογία,

οι συνθήκες διάχυσης, τα τοπιολογικά/µορφολογικά χαρακτηριστικά της γειτνιάζουσας και

ευρύτερης περιοχής, κ.τ.λ. (Σχήµα 5.1-8).

Όταν µελετώνται οι ατµοσφαιρικοί ρύποι είναι σηµαντικό να διακρίνονται η αέρια ρύπανση αυτή

καθαυτή και η αποτιθέµενη ρύπανση, διότι η κλίµακα των δύο φαινοµένων είναι διαφορετική. Η

αέρια ρύπανση είναι περισσότερο τοπικό πρόβληµα και οι επιδράσεις είναι συνήθως µεγαλύτερες

στις περιοχές κοντά στην πηγή της ρύπανσης. Από την άλλη πλευρά, η επίδραση της απόθεσης

εξαπλώνεται σε περιοχές αποµακρυσµένες από την πηγή. Η ατµοσφαιρική ρύπανση µπορεί να έχει

επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές), όσο και στην ανθρώπινη υγεία.



Σχήµα 5.1-8: Ατµοσφαιρικές

Υπογραµµίζεται ότι στην εξεταζόµενη

περιβάλλοντος αποτελούν οι

ψεκασµούς φυτοφαρµάκων.

5.1.5.2. Νοµικό Πλαίσιο

Η Ελλάδα έχει θεσµοθετήσει για

(NO2), οξείδια του αζώτου (NOx),

οποία αποτελούν τους κύριους ρύπους

τα όρια ποιότητας ατµόσφαιρας

περίπτωση της καταπίπτουσας

γενικά δύσκολος ο αντικειµενικός

(deposited ή nuisance dust). Ο όρος

κατοχυρωθεί, λαµβάνοντας υπόψη

δυνατότητα επίτευξής του από τεχνολογικής

Την τελευταία δεκαετία µία

θεσπίστηκαν από την Ευρωπαϊκή

ατµοσφαιρικούς ρύπους µε έµφαση

οικοσυστηµάτων. Οι Οδηγίες που

νέα όρια είναι οι ακόλουθες:

• Οδηγία 1996/62/ΕΚ

περιβάλλοντος.

• Οδηγία 1999/30/ΕΚ

σωµατιδίων και µολύβδου



ECHMES Ltd.

Ατµοσφαιρικές διεργασίες που επηρεάζουν τη διασπορά

ότι στην εξεταζόµενη περιοχή µοναδική πηγή ρύπανσης του

αποτελούν οι γεωργικές καλλιέργειες, σε περίπτωση που

θεσµοθετήσει για τους ρύπους: διοξείδιο του θείου (SO2), διοξείδιο

αζώτου (NOx), µονοξείδιο του άνθρακα (CO), αιωρούµενα

τους κύριους ρύπους εντός της περιοχής µελέτης), όζον, µόλυβδο

ατµόσφαιρας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση

καταπίπτουσας σκόνης δεν υπάρχουν καθορισµένα όρια ποιότητας

ο αντικειµενικός προσδιορισµός του µεγέθους της καταπίπτουσας

nuisance dust). Ο όρος «όριο» αναφέρεται στην τιµή ενός ρύπου που

λαµβάνοντας υπόψη, εκτός των επιδράσεων του ρύπου στο περιβάλλον

επίτευξής του από τεχνολογικής και οικονοµικής πλευράς.

δεκαετία µία σειρά από Οδηγίες σχετικά µε την ατµοσφαιρική

την Ευρωπαϊκή Ένωση θέτοντας, πέραν των άλλων, νέα όρια για

ρύπους µε έµφαση τόσο στην προστασία της ανθρώπινης υγείας

Οι Οδηγίες που έχουν εκδοθεί µέχρι το τέλος του έτους 2008

ΕΚ για την εκτίµηση και διαχείριση της ποιότητας

ΕΚ για τις οριακές τιµές διοξειδίου του θείου, οξειδίων

και µολύβδου, στον αέρα του περιβάλλοντος.

5-26

τη διασπορά των ρύπων

ρύπανσης του ατµοσφαιρικού

περίπτωση που συνοδεύονται µε

), διοξείδιο του αζώτου

αιωρούµενα σωµατίδια (τα

όζον µόλυβδο και βενζόλιο,

Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Για την

όρια ποιότητας, καθώς είναι

µεγέθους της καταπίπτουσας σκόνης

ενός ρύπου που έχει νοµοθετικά

στο περιβάλλον, και τη

την ατµοσφαιρική ρύπανση,

άλλων νέα όρια για τους διάφορους

ανθρώπινης υγείας, όσο και των

του έτους 2008 και αφορούν στα

της ποιότητας του αέρα του

θείου, οξειδίων του αζώτου,



ECHMES Ltd.

• Οδηγία 2000/69/ΕΚ για τις οριακές τιµές βενζολίου και µονοξειδίου του άνθρακα στον

αέρα του περιβάλλοντος.

• Οδηγία 2002/3/ΕΚ σχετικά µε το όζον στον ατµοσφαιρικό αέρα.

• Οδηγία 2004/107/ΕΚ (Κ.Υ.Α. ΗΠ22306/1075/Ε103 – ΦΕΚ920Β/08.06.07) σχετικά µε το

αρσενικό, το κάδµιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες

στον ατµοσφαιρικό αέρα.

• Οδηγία 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 21ης Μαΐου

2008 για την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη

(Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.103/2011 - ΦΕΚ 488/Β’/30.3.2011).

Σηµειώνεται ότι οι διατάξεις των ΚΥΑ 3277/209/2000 (Β’180), ΠΥΣ 34/30.5.2002 (Α’125), ΚΥΑ

9238/332/(Β’405) και ΚΥΑ ΗΠ38638/2016/2005 (ΦΕΚ 1334/Β’/21-09-2005) µε τις οποίες

ενσωµατώθηκαν στην Εθνική νοµοθεσία οι προαναφερθείσες Οδηγίες 96/62/ΕΚ, 1999/30/ΕΚ,

2000/69/ΕΚ και 2002/3/ΕΚ, έχουν καταργηθεί και αντικατασταθεί από τις διατάξεις της Υ.Α. Η.Π.

14122/549/Ε.103/2011 (ΦΕΚ 488/Β’/30.3.2011).

Από την ως άνω νοµοθεσία σχετικά µε την ατµοσφαιρική ρύπανση και τη σχετική Ελληνική

νοµοθεσία προκύπτει ο συνοπτικός Πίνακας 5.1-11 στον οποίο καταγράφονται οι εξεταζόµενοι

και µετρούµενοι αέριοι ρύποι και τα όρια για κάθε ρύπο σε σχέση µε τη σχετική περίοδο

αναφοράς.



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.1-11: Σύνοψη οριακών τιµών για διάφορους αέριους ρύπους

Α/Α ΑΕΡΙΟΣ ΡΥΠΟΣ ΟΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ

(µg/m3)

ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ

ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΟΡΟΥ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

1 ∆ιοξείδιο του Θείου

(SO2)

3501 1 ώρα

Μέθοδος υπεριώδους φθορισµού (πρότυπο ΕΝ14212:2005) Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011 125

2 24 ώρες

2 ∆ιοξείδια του Αζώτου

(NO2 και ΝΟx)

40 1 έτος Χηµειοφωταύγεια (πρότυπο ΕΝ14211:2005)

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011 200

3 1 ώρα

3 Όζον (Ο3) 1204

Μέγιστη ηµερήσια µέση

τιµή 8ώρου Φωτοµετρική µέθοδος UV (ISO FDIS 13964)

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011

4 Βενζόλιο (C6H6) 5 1 έτος Άντληση σε ροφητικό φυσίγγιο, ανάλυση µε αέρια

χρωµατογραφία (πρότυπο CEN)

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011

5 Μονοξείδιο του

Άνθρακα (CO)

10.000 (10

mg/m³) 8 ώρες Υπέρυθρη φασµατοµετρία χωρίς διασπορά (NDIR)

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011

6 Πτητικές οργανικές

ενώσεις (ΠΟΕ)

Υπάρχουν όρια εκποµπών βάση

συγκεκριµένων δραστηριοτήτων ΚΥΑ 11641/2002

7 Πολυκ. Αρωµ. Υδρογ.

(PAH) ∆εν υπάρχει κάποιο όριο ΚΥΑ 22306/2007

8 Αιωρούµενα σωµατίδια

ΑΣ10

505 24 ώρες Συλλογή επί φίλτρου του κλάσµατος ΑΣ10 σωµατιδίων και

βαροµετρικός προσδιορισµός της µάζας (πρότυπο

ΕΝ12341:1999)

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011 40 1 έτος

9 Αιωρούµενα σωµατίδια

ΑΣ2,5 25

6 1 έτος

Συλλογή επί φίλτρου του κλάσµατος ΑΣ2,5 σωµατιδίων και

βαροµετρικός προσδιορισµός της µάζας (πρότυπο

ΕΝ14907:2005)

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011

9 Μόλυβδος (Pb) 0,5 1 έτος Φασµατοµετρία ατοµικής απορρόφησης

∆ειγµατοληψία ΑΣ10 ακολουθούµενη από επεξεργασία των

δειγµάτων και ανάλυση µε φασµατοµετρία ατοµικής

απορρόφησης ή φασµατοµετρία µάζας ICP (πρότυπο

ΕΝ14902:2005)

Υ.Α. Η.Π. 14122/549/Ε.

103/2011

10 Κάδµιο (Cd) 0,005 1 έτος

(για τη συνολική

περιεκτικότητα στο

κλάσµα των ΑΣ10, από

31/12/2012) ΚΥΑ 22306/2007

11 Αρσενικό (As) 0,006

12 Νικέλιο (Ni) 0,020

13 (Βενζο(α)πυρένιο) 0,001 Μη αυτόµατη δειγµατοληψία ΑΣ10 ισοδύναµη του

ΕΝ12341:1999

14 Υδράργυρος (Hg) 10 µg/ηµέρα (όριο ασφαλείας σε ατµούς

υδραργύρου, US.EPA)

Φασµατοµετρία ατοµικής απορρόφησης ή φασµατοµετρία

ατοµικού φθορισµού ΚΥΑ 22306/2007

1 Περιθώριο υπέρβασης στις ωριαίες µετρήσεις: 24 φορές το χρόνο

2 Περιθώριο υπέρβασης στις 24ωρες µετρήσεις: 3 φορές το χρόνο

3 Περιθώριο υπέρβασης στις ωριαίες µετρήσεις: 18 φορές το χρόνο

4 Περιθώριο υπέρβασης: 25 ηµέρες το χρόνο κατά µέσο όρο σε 3 χρόνια

5 Περιθώριο υπέρβασης στις 24ωρες µετρήσεις: 35 φορές το χρόνο

6 Η οριακή τιµή πρέπει να έχει επιτευχθεί έως την 1/1/2015. Περιθώριο ανοχής: 20% κατά τις 11-6-2008 µειούµενο έως την 1

η του επόµενου Ιανουαρίου και εν συνεχεία ανά εφεξής δωδεκάµηνο κατά ίσα ετήσια ποσοστά ώστε να καταλήξει σε 0% έως την 1

η

Ιανουαρίου 2015.

Ενδεικτική οριακή τιµή για το 2020: 20µg/m3 η οποία θα επανεξετασθεί από την Επιτροπή το 2013.



ECHMES Ltd.

5.1.5.3. Περιοχή Σχεδίου

Η περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία χαρακτηρίζεται από την απουσία σηµαντικών πηγών

παραγωγής ατµοσφαιρικών ρύπων. Πιο συγκεκριµένα, στην περιοχή του Σχεδίου δεν υπάρχουν

βιοµηχανικές, βιοτεχνικές ή άλλες παραγωγικές µονάδες που καταναλώνουν πετρέλαιο κ.λπ.

Επίσης οι οικισµοί στην ευρύτερη περιοχή είναι περιορισµένου µεγέθους και περιορισµένες

ποσότητες ρύπων εκπέµπονται από καύσεις στα συστήµατα θέρµανσης (χειµερινή περίοδος) και

από µικρές παραγωγικές µονάδες. Στην περιοχή υφίσταται δηµόσιο επαρχιακό οδικό δίκτυο, οι δε

κυκλοφοριακοί φόρτοι είναι χαµηλοί. Τη θερινή περίοδο παρατηρείται αύξηση των οχηµάτων που

κυκλοφορούν, λόγω των τουριστών και εκδροµέων που επισκέπτονται την περιοχή και κυρίως το

φοινικόδασος του Βάι, τον αρχαιολογικό χώρο Ιτάνου και την Ιερά Μονή Τοπλού.

Συνεπώς, το υπόβαθρο των ατµοσφαιρικών ρύπων στην περιοχή είναι πολύ χαµηλό, όπως

διαπιστώθηκε και από µετρήσεις παραµέτρων ποιότητας της ατµόσφαιρας που έχουν

πραγµατοποιηθεί στην περιοχή. Οι εν λόγω µετρήσεις πραγµατοποιήθηκαν σε δυσµενή περίοδο

του έτους και πιο συγκεκριµένα τον Ιούλιο 2004 (θερινή περίοδος, αυξηµένη κίνηση τουριστών,

ευνοϊκές συνθήκες για δηµιουργία σκόνης), στο πλαίσιο της «Μελέτης Ακουστικού και

Ατµοσφαιρικού Περιβάλλοντος» που εκπονήθηκε από την ΕΤ & Τ, Σύµβουλοι Μηχανικοί Ε.Π.Ε.,

τον Αύγουστο 2005.

Από τα αποτελέσµατα των ως άνω µετρήσεων συνάγεται ότι η υφιστάµενη επιβάρυνση του

ατµοσφαιρικού περιβάλλοντος κρίνεται ως µη σηµαντική, χωρίς να καταγράφονται υπερβάσεις

των περιβαλλοντικών ορίων. Οι µετρηθείσες µέσες τιµές του CO είναι σηµαντικά χαµηλότερες

από τις αντίστοιχες κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (Π.Ο.Υ) και τα

αντίστοιχα όρια της Ευρωπαϊκής και Εθνικής νοµοθεσίας. Οι σχετικές υψηλότερες τιµές ολικής

σκόνης που παρατηρήθηκαν στην περιοχή του φοινικοδάσους και οι οποίες οφείλονται στο χώρο

στάθµευσης που λειτουργεί στην περιοχή, είναι χαµηλότερες από το όριο που προτείνεται από τις

κατευθυντήριες γραµµές του Π.Ο.Υ.

5.2. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΒΙΟΤΙΚΟ

5.2.1. Γενικά

Στο παρόν κεφάλαιο της ΣΜΠΕ καταγράφεται, αναλύεται και αξιολογείται η υφιστάµενη

κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στην περιοχή µελέτης και την ευρύτερη περιοχή του

προτεινόµενου Σχεδίου, σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στην ΚΥΑ 107017/2006. Ειδικότερα

αναλύονται τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής, η χλωρίδα, η πανίδα, οι τύποι των

οικοτόπων και η γεωγραφική έκταση των οικοτόπων προτεραιότητας που ενδέχεται να

επηρεαστούν από την υλοποίηση του εξεταζόµενου Σχεδίου.



ECHMES Ltd.

Για τους σκοπούς της Μελέτης ελήφθησαν υπόψη και αξιολογήθηκαν στοιχεία για την περιοχή του

Σχεδίου από τις ακόλουθες πηγές:

• “Οικολογική Μελέτη Βάσης που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της Μελέτης Περιβαλλοντικών

Επιπτώσεων για το Έργο Κάβο Σίδερο”, Σεπτέµβριος 2005.

• “Ειδικό ∆ιαχειριστικό Σχέδιο, Περιοχή Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης: ∆ιονυσάδες,

Ελάσα και Χερσόνησος Σίδερο (GR4320006)”, Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας,

Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (Ε.Κ.Β.Υ), 1996.

• “Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης: ∆ιονυσάδες, Ελάσα και

Χερσόνησος Σίδερο (GR4320006)” σε σχέδιο, ΥΠΕΧΩ∆Ε, ∆ιεύθυνση Περιβαλλοντικού

Σχεδιασµού, Τµήµα ∆ιαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, ∆εκέµβριος 1998.

• “Αναγνώριση και περιγραφή των τύπων οικοτόπων σε περιοχές ενδιαφέροντος για τη

διατήρηση της φύσης - GR4320006”, ΕΠΠΕΡ, Υποπρόγραµµα 3, Μέτρο 3.3, ΥΠΕΧΩ∆Ε,

Νοέµβριος 2001.

• Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) του τέως ∆ήµου

Ιτάνου το οποίο έχει εγκριθεί σύµφωνα µε Απόφαση του Γ.Γ. Περιφερείας Κρήτης (ΦΕΚ

498’ ΤΑΑΠΘ 2-10-2009)

• Στοιχεία από το προσωπικό αρχείο του ερευνητή-µελετητή κ. Ζαχαρία Κυπριωτάκη.

• Στοιχεία από την 20ετή έρευνα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης στην περιοχή του

Σχεδίου καθώς και στην ευρύτερη περιοχή.

5.2.2. Καθεστώς προστασίας

Το ∆ίκτυο NATURA 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό ∆ίκτυο περιοχών οι οποίες

φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σηµαντικοί σε Ευρωπαϊκό

επίπεδο. Το ∆ίκτυο αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: (α) τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας

για την ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία για την προστασία της άγριας ορνιθοπανίδας

(αρχικά κωδικοποιηµένης ως 79/409/ΕΟΚ, σήµερα ως 2009/147/ΕΟΚ) και τους Τόπους

Κοινοτικής Σηµασίας (ΤΚΣ) όπως ορίζονται στη Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και οριστικοποιήθηκαν και

µετονοµάστηκαν σε Ειδικές Ζώνες ∆ιατήρησης το 2007.

Στις χαρακτηρισµένες από την Ελλάδα ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα

συµπεριλαµβάνεται και η περιοχή “Β.Α Άκρο Κρήτης” µε κωδικό GR4320009 και έκταση 3.746

ha, η οποία αποτελεί τµήµα της περιοχής του Σχεδίου Ίτανος Γαία. Επιπλέον, η περιοχή του

Σχεδίου στο σύνολό της βρίσκεται σε Ειδική Ζώνη ∆ιατήρησης (ΕΖ∆) µε κωδικό αριθµό

GR432006, συνολικής έκτασης 13.072,50 ha. Τέλος, πλησίον της περιοχής του Σχεδίου υπάρχει το

φοινικόδασος του Βάι που έχει κηρυχθεί αισθητικό ∆άσος δυνάµει του Π.∆/τος 121/ΦΕΚ

170/Α/6.8.1973 και βρίσκεται εντός των ορίων του ΤΚΣ GR4320006.

Πέραν των προαναφερόµενων περιοχών, η περιοχή µε κωδικό GR4320011 “∆ιονυσάδες Νήσοι”, η

οποία βρίσκεται εκτός της περιοχής του Σχεδίου, σε απόσταση 8 χλµ από το Β∆ της άκρο, έχει

χαρακτηριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας.



ECHMES Ltd.

Επίσης, η εκβολή του ρέµατος στον όρµο Μαριδάτη χαρακτηρίζεται ως υγρότοπος και βρίσκεται

περίπου 3,2 χλµ. Β-ΒΑ από το Παλαίκαστρο. Ο υγρότοπος βρίσκεται εντός των ορίων περιοχής

που έχει χαρακτηριστεί ως Ειδική Ζώνη ∆ιατήρησης (µε κωδικό GR4320006) και ως Ζώνη Ειδικής

Προστασίας (µε κωδικό GR4320009), ενώ συµπεριλαµβάνεται και στο ΣΧΟΟΑΠ ∆.Ε. Ιτάνου ως

προστατευόµενη περιοχή, καθορίζοντας µία ζώνη προστασίας πέριξ του υγροτόπου σε ακτίνα 150

µέτρων µε κέντρο το σηµείο εκβολής του ρέµατος στην θάλασσα. Μικρό τµήµα αυτής της ζώνης

βρίσκεται εντός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ.

Τέλος, µε βάση την υπ’ αριθµ. 953/10-05-2001 (ΦΕΚ 800/Β’/26-06-2001) του Γενικού Γραµµατέα

Περιφέρειας Κρήτης, ιδρύθηκε εκτός της περιοχής του Σχεδίου στην περιοχή του υδροκρίτη του

Βάι µόνιµο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) στην περιοχή «Βάι» ∆ήµου Ιτάνου, Νοµού Λασιθίου

Νήσου Κρήτης, σε έκταση εµβαδού 1.000 στρ. περίπου, το οποίο είναι απαραίτητο για τη

διαχείµανση, την αναπαραγωγή, τη διαβίωση, τη φωλεοποίηση και τη µετανάστευση των ειδών της

άγριας πανίδας και τη διαβίωση της αυτοφυούς χλωρίδας.

Η έκταση του ως άνω ΚΑΖ τροποποιήθηκε µε την υπ’ αριθµ. πρωτ. 3441/17-09-2012 απόφαση της

Γενικής ∆/νσης ∆ασών και Αγροτικών Υποθέσεων, ∆/νση ∆ασών Νοµού Λασιθίου, σύµφωνα µε

την οποία επεκτείνονται τα όρια του υπάρχοντος µονίµου ΚΑΖ στην περιοχή «Βάι» του ∆ήµου

Σητείας και αυξάνεται η έκταση στα 3.538,830 στρέµµατα. Η ισχύς της εν λόγω απόφασης αρχίζει

από τη δηµοσίευσή της στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, που δεν έχει έως και σήµερα

πραγµατοποιηθεί.

Όπως φαίνεται και στο Χάρτης 2, Παράρτηµα Ι, το ως άνω ΚΑΖ χωροθετείται στην περιοχή

«Βάι» στο κέντρο της υδρολογικής λεκάνη του φοινικόδασους, η οποία βρίσκεται εκτός της

περιοχής του Σχεδίου. Σηµειώνεται ότι, σύµφωνα µε την αρχική απόφαση, τα όρια του εν λόγω

ΚΑΖ ήταν εκτός των ορίων του ΕΣΧΑΣΕ. Με την τροποποίηση όµως της απόφασης και την

επέκταση των ορίων του ΚΑΖ, έκταση περίπου 112 στρ. από το σύνολο των 3.538,830 στρ.

βρίσκεται εντός της Υποζώνης Β1 «Υποζώνη Προστασίας λεκάνης απορροής φοινικόδασους Βάι»

του ΕΣΧΑΣΕ.

5.2.3. Οικότοποι - Χλωρίδα

Για την εξέταση των οικοτόπων αλλά και των ειδών χλωρίδας στην περιοχή του Σχεδίου Ίτανος

Γαία πραγµατοποιήθηκε έρευνα πεδίου µε σειρά αυτοψιών για άµεση παρατήρηση και λήψη

στοιχείων υπαίθρου. Οι αυτοψίες και η έρευνα πεδίου που πραγµατοποιήθηκαν όλες τις εποχές του

έτους περιελάµβαναν ένα µεγάλο αριθµό επισκέψεων για τη συλλογή τυχόν απαιτούµενων

στοιχείων. Οι επισκέψεις διεξήχθηκαν την περίοδο από το 2003 ως το 2012. Κατ’ αυτόν τον τρόπο

ολοκληρώθηκε η έρευνα πεδίου στις περιοχές του Σχεδίου οι οποίες αποτυπώνουν µια ενιαία

εδαφική ενότητα. Το σύνολο των δεδοµένων από τις καταγραφές πεδίου και τα δηµοσιευµένα

στοιχεία όσον αφορά την καταγραφή των τύπων οικοτόπων στην περιοχή του εξεταζόµενου

ακινήτου δίνεται στο Χάρτη 5, Παράρτηµα Ι. Για λόγους συγκριτικής αξιολόγησης των ως άνω



ECHMES Ltd.

δεδοµένων και δεδοµένου ότι οι φρυγανικοί οικότοποι που απαντούν στην ευρύτερη περιοχή του

εξεταζόµενου Σχεδίου δε συνιστούν οικοτόπους προτεραιότητας, οι ως άνω τύποι κωδικοποιούνται

σε µία ενιαία κατηγορία µε τον κωδικό 5420.

5.2.3.1. Γενική εικόνα βλάστησης της περιοχής του Σχεδίου

Στην περιοχή του ΒΑ άκρου της Κρήτης οι δραστικές διαταραχές στη δόµηση των φυτοκοινωνιών,

όπως οι αλλαγές στις κλιµατολογικές συνθήκες (συνεχής και έντονη ροή ανέµου και µειωµένες

βροχοπτώσεις) και γεωλογικές συνθήκες (πετρώδες έδαφος), κατά τα τελευταία εκατοµµύρια

χρόνια σε συνδυασµό µε τις ανθρώπινες επεµβάσεις, έχουν επιφέρει µία οπισθοδροµική διαδοχή

φυτοκοινωνιών µέχρι τη σηµερινή επικράτηση των φρυγανικών κοινωνιών.

H φρυγανική βλάστηση των χαµηλών υψοµέτρων της Κρήτης ανήκει στα τελικά στάδια

οπισθοδροµικής διαδοχής της φυτοκοινωνικής ένωσης Prasio majoris-Ceratonietum siliquae. Το

σχήµα διαδοχής που φαίνεται να καταγράφεται ιστορικά στην περιοχή του Σχεδίου είναι το

ακόλουθο: οι δασικές διαπλάσεις χαρουπιάς-σχίνου που επικρατούσαν αρχικά, οπισθοχώρησαν µε

την πάροδο των ετών παραχωρώντας τη θέση τους σε θαµνώνες σχίνου µε συµµετοχή χαρουπιάς

και στη συνέχεια, µε την υποχώρηση και αυτών των ενώσεων, κατέληξαν στη µορφή των

φρυγανικών κοινωνιών (ΕΚΒΥ, 1996). Εµφανείς ενδείξεις για την οπισθοδροµική αυτή πορεία

αποτελούν τα άτοµα σχίνου, ή και σπανιότερα χαρουπιάς, που απαντώνται διάσπαρτα σε εκτάσεις

όπου κυριαρχούν φρυγανικοί οικότοποι, καθώς επίσης και η διατήρηση θαµνώνων που ανήκουν

στην προαναφερόµενη ένωση στα υδατορρέµατα και σε σηµεία προστατευµένα από

ανθρωπογενείς δραστηριότητες και έντονους ανέµους. Η ύπαρξη συστάδας χαρουπιάς δενδρώδους

µορφής, αν και απαντάται σπάνια, ίσως αποτελεί αδιαµφισβήτητο µάρτυρα της προέλευσης των

σηµερινών φρυγανικών κοινωνιών που επικρατούν στην περιοχή του Σχεδίου. Η προστασία και

διατήρηση αυτών των µικρών συστάδων χαρουπιάς, κυρίως στις µισγάγγειες, αποτελεί ένα από τα

προτεινόµενα µέτρα στο Κεφάλαιο 7 της ΣΜΠΕ.

Το µεγαλύτερο τµήµα της περιοχής του Σχεδίου παρουσιάζει µια οµοιόµορφη εµφάνιση

φρυγανικών οικοσυστηµάτων, µε φυτοκοινωνίες της πεδινής ή της κατώτερης ορεινής ζώνης, οι

οποίες όµως τοπικά εµφανίζουν διαφοροποιήσεις ως προς τις αναλογίες και τους συσχετισµούς

των ειδών, ανάλογα µε τη σύσταση του εδάφους και το µικροκλίµα της επιµέρους έκτασης. Στην

περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία δεν υπάρχει κανένας συγκροτηµένος δασικός οικότοπος. Το

µοναδικό συγκροτηµένο δασικό οικοσύστηµα στην ευρύτερη περιοχή (εκτός της περιοχής του

Σχεδίου αλλά πλησίον αυτής) είναι το φοινικόδασος του Βάι (ΕΚΒΥ, 1996) αποτελούµενο από

συστάδες φοίνικα του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii).

Στις µισγάγγειες της περιοχής του Σχεδίου επικρατούν κυρίως θαµνώνες σχίνου (Pistacia

lentiscus), ύψους 1-2m, σε αραιή ή συµπαγή µορφή, µε συµµετοχή σε ορισµένες περιπτώσεις

θαµνώδους ή χαµηλής δενδρώδους χαρουπιάς (Ceratonia siliqua). Η παραπάνω βλάστηση είναι

αζωνική, δηλαδή δεν είναι καθοριζόµενη και δεν συνδέεται µε συγκεκριµένες βιοκλιµατικές



ECHMES Ltd.

συνθήκες και ζώνες βλάστησης, αλλά η εµφάνισή της είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε την

περιοδική παρουσία του νερού. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που η εµφάνιση αυτής της

µορφής βλάστησης είναι σπάνια στο σύνολο της περιοχής του Σχεδίου. Σε ορισµένες περιπτώσεις

παρατηρούνται και αθροίσµατα της Salvia fruticosa (φασκόµηλο). Η περιοδική εµφάνιση του

φυτικού αυτού είδους στις µισγάγγειες φαίνεται να συνδυάζεται µε µια ελαστικότητα που αποκτά,

έναντι της βοσκής, εξαιτίας, της υψηλότερης υγρασίας στις θέσεις αυτές, καθώς και της µειωµένης

έντασης της βοσκής. Τέλος, σε ορισµένες µισγάγγειες και στις πιο υγρές θέσεις αυτών απαντώνται

µικροαθροίσµατα πικροδάφνης (Nerium oleander).

Όσον αφορά στις καλλιέργειες στην περιοχή του Σχεδίου, αυτές επί του παρόντος εκτείνονται σε

περιορισµένη έκταση, ενώ παράλληλα παρατηρείται και εγκατάλειψη παλαιών καλλιεργούµενων

αγρών η οποία άρχισε τη δεκαετία του 1950 και ισχύει µέχρι και σήµερα. Επί των

εγκαταλελειµµένων αγρών έχουν πλέον εγκατασταθεί φρύγανα. Οι κυριότερες καλλιέργειες που

απαντώνται στην περιοχή του Σχεδίου είναι µικρές εκτάσεις γύρω από την Ιερά Μονή Τοπλού στις

οποίες υπάρχουν ελαιώνες, αµπελώνες και οπωροκηπευτικά. Μεταξύ των άλλων, η Μονή Τοπλού

είναι γνωστή για την συνεισφορά της στην εφαρµογή βιολογικών µεθόδων καλλιέργειας. Εκτός

της περιοχής του Σχεδίου, αλλά πλησίον αυτής, βρίσκονται οι παρακάτω καλλιέργειες:

α) ∆ύο µεγάλες φυτείες δυτικά του αρχαιολογικού χώρου της Ιτάνου και του φοινικοδάσους

του Βάι, εκ των οποίων η µία παράγει οπωροκηπευτικά, ενώ στην άλλη καλλιεργούνταν

µπανάνες και σταδιακά πραγµατοποιείται εγκατάσταση φυτώριου φοινίκων (Phoenix

theofrastii). Στην περιοχή αυτή επίσης υπάρχουν και κάποιες µικρότερης έκτασης

καλλιέργειες, οι οποίες τείνουν να ανταλλαγούν µε άλλες εκτάσεις στην περιοχή των

Ανεβατών.

β) Οι σηµαντικότερες και πιο εκτεταµένες καλλιέργειες βρίσκονται στην πεδιάδα των

Ανεβατών.

5.2.3.2. Τύποι οικοτόπων στην περιοχή του Σχεδίου

Σε συνέχεια της καταγραφής και ανάλυσης των δεδοµένων του συνόλου των προαναφερθέντων

πηγών, ο Πίνακας 5.2-1 δίδει µια πλήρη καταγραφή των τύπων οικοτόπων που απαντώνται στην

περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία. Ορισµένοι από αυτούς περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα Ι της

Οδηγίας 92/43/EOK. Οι οικότοποι προτεραιότητας σύµφωνα µε την Οδηγία 92/43/EOK

σηµειώνονται µε αστερίσκο (*). Για τους υπόλοιπους χρησιµοποιήθηκε κωδικός NATURA 2000

µε βάση τον Τεχνικό Οδηγό του Προγράµµατος Χαρτογράφησης που εξέδωσε το ΥΠΕΧΩ∆Ε

(1999). Στον Πίνακα 5.2-1 παρουσιάζεται επίσης µια συνοπτική αξιολόγηση των τύπων

οικοτόπων της περιοχής του Σχεδίου σχετικά µε:

α) τη φυσικότητα των οικοτόπων

β) το βαθµό ευκολίας ανόρθωσης/αποκατάστασής τους

γ) το βαθµό διατήρησής τους

δ) την αντιπροσωπευτικότητα

ε) τη σχετική επιφάνεια του οικοτόπου σε σχέση µε το σύνολο της Ελληνικής επικράτειας



ECHMES Ltd.

στ) το βαθµό ευαισθησίας τους

ζ) τη σπανιότητα του οικοτόπου και,

η) την ολική αξιολόγηση του τόπου για τη διατήρηση του συγκεκριµένου φυσικού

ενδιαιτήµατος.



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-1: Κατάλογος και αξιολόγηση τύπων οικοτόπων που απαντώνται στην περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία (Πηγές: κ. Ζαχαρίας Κυπριωτάκης, ΕΠΠΕΡ 2001, ΕΚΒΥ 1996)

α/α Κωδικός

NATURA

Κωδικός

Corine

Προτερ.

(92/43/EOK) Μορφή ενδιαιτήµατος Φυσικότητα

Ανόρθωση ή

Αποκατάσταση

Βαθµός

∆ιατήρησης

Αντιπροσω-

πευτικότητα

Σχετική

Επιφάνεια Ευαισθησία Σπανιότητα

Συνολική

Εκτίµηση

Χερσαίοι φρυγανικοί τύποι οικοτόπων

1. 542010 33.31 Φρύγανα µε κυριαρχία Sarcopoterium spinosum 3-2 3 3 1 3 1 3

2. 542011 33.35 Φρύγανα µε κυριαρχία Genista acathoclada και Erica manipuliflora 3-2

3. 542012 33.37 Φρύγανα µε κυριαρχία Genista acathoclada 3-2 3 3 3 1 3 1 3

4. 542020 33.36 Φρύγανα µε κυριαρχία Corydothymus capitatus 3-2 3 2 3 1 3 1 3

5. 542030 32.531 Φρύγανα µε κυριαρχία Cistus creticus 3-2 3 3 3 1 3 1 3

6. 542040 34.532

Φρύγανα µε κυριαρχία Ononis spinosa 3-2 3 2 2 1 3

3

1

2

2

2

Παραθαλάσσιοι µη υγροτοπικοί τύποι οικοτόπων

7. 124011 18.22 Παραθαλάσσια βλάστηση βραχωδών ακτών 3-2 3 3 3 1 3 1 3

8. 211021 16.2112 Μεσογειακές θίνες εµβρυακής µορφής 3-2 3 2 3 1 2 1 2

9. 821710 62.171 Χασµοφυτική βλάστηση της Κρήτης (σε µίξη µε αλοφυτική βλάστηση

βραχωδών ακτών) 3 3 3 3 1 2 1 3

10. 124012 18.22 Βραχώδεις ακτές µε Limonium & Cichorium spinosum 3-2 2 2 2 1 2 1 2

Υγροτοπικοί τύποι οικοτόπων που δεν επηρεάζονται άµεσα από τη θάλασσα

11. 3290 24.16

24.53

Ποταµοί της Μεσογείου µε περιοδική ροή 3-2 3 3 3 1 3 1 3

Χερσαίοι τύποι οικοτόπων

12. 5212 33.132 Συστάδες αρκεύθων (Juniperus phoenicea) δενδρώδους µορφής και Erica

manipuliflora 3-2 3 3 3 1 3 1 3

13. 622010 34.532 *

α) Πρόσκοπες φυτοκοινωνίες ποωδών ειδών σε εγκαταλελειµµένους αγρούς

επί φυλλιτών.

β) Πρόσκοπες φυτοκοινωνίες ποωδών ειδών σε εγκαταλελειµµένους αγρούς

επί κροκαλοπαγών θαλάσσιας προέλευσης.

3-2 3 3 3 1 3 1-2 3

14. 622030 34.623 * Στεππικής φυσιογνωµίας Μεσογειακά οικοσυστήµατα µε θερόφυτα και

αγροστώδη ξηρών θέσεων 3 3 3 3 2

15. 9320 32.123 α) Θαµνώνες σχίνου (Pistacia lentiscus) 3-2 3 3 3 1 3 1 3

16. 45.12 β) ∆ασικές συστάδες χαρουπιάς 3-2 3 3 3 1 3 2 3

17. 92D010 44.181 Αθροίσµατα πικροδάφνης (Nerium oleander) 3-2 3 3 2 1 2 1 2

18. 8310 65 Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκµετάλλευση 3-2 3 3 2 1 2 1 2

Άλλα είδη οικοτόπων που λήφθηκαν υπόψη στην παρούσα Μελέτη, παρά το γεγονός ότι βρίσκονται εκτός της περιοχής του Σχεδίου, αλλά σχετικά κοντά σε αυτήν παρουσιάζονται στον Πίνακα 5.2-2.



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-2:Κατάλογος και αξιολόγηση τύπων οικοτόπων που απαντώνται εκτός της περιοχής του Σχεδίου Ίτανος Γαία αλλά πλησίον αυτής

(Πηγές: κ. Ζαχαρίας Κυπριωτάκης, ΕΠΠΕΡ 2001, ΕΚΒΥ 1996)

α/α Κωδικός NATURA

Κωδικός Corine

Προτερ.

(92/43/

EOK)

Μορφή ενδιαιτήµατος Φυσικότητα Ανόρθωση ή

Αποκατάσταση

Βαθµός ∆ιατήρησης

Αντιπροσω-

πευτικότητα

Σχετική

Επιφάνεια Ευαισθησία Σπανιότητα

Συνολική

Εκτίµηση

Παραθαλάσσιοι µη υγροτοπικοί τύποι οικοτόπων

2250 16.27 *

Συγκεντρώσεις αρκεύθων (Juniperus

phoenicea) επί παραθαλάσσιων

αµµοθινών

3-2 3 3 3 1 2 1 3

Υγροτοπικοί τύποι οικοτόπων που δεν επηρεάζονται άµεσα από τη θάλασσα

3170 22.34 * Μεσογειακές µικρές λίµνες που

περιοδικά κατακλύζονται µε νερό 3-2 2 1 2 1 2 1 1

Χερσαίοι τύποι οικοτόπων

9370 45.7 * Συστάδες φοίνικα (του Θεοφράστου) 3-2 3 3 3 3 3 3 3

Θαλάσσιοι τύποι οικοτόπων

1120 11.34 * Εκτάσεις θαλάσσιου βυθού µε

Posidonia oceanica 3 3 3 3 1 3 1 3

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΙΝΑΚΩΝ

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: Οικότοπος προτεραιότητας µε βάση την Οδηγία 92/43/EOK που σηµειώνεται µε αστερίσκο (*)

ΜΟΡΦΗ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΜΑΤΟΣ: Σύµφωνα µε τον Τεχνικό Οδηγό του Προγράµµατος Χαρτογράφησης του ΥΠΕΧΩ∆Ε (1999) και την Οδηγία 92/43/EOK

ΦΥΣΙΚΟΤΗΤΑ: Σύµφωνα µε την κλίµακα Jalas-Sakop. Το 3 εκφράζει φυσικά οικοσυστήµατα τα οποία δεν έχουν υποστεί καµία ανθρωπογενή επίδραση και το 3-2 υποφυσικά οικοσυστήµατα τα οποία

έχουν υποστεί ή υπόκεινται σε ανθρωπογενή επίδραση µε σηµαντικές αλλαγές στη σύνθεσή τους.

ΑΝΟΡΘΩΣΗ ή ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: 1: Ανόρθωση ή αποκατάσταση δύσκολη ή αδύνατη, 2: Ανόρθωση ή αποκατάσταση δυνατή µέτρια προσπάθεια, 3: Εύκολη ανόρθωση ή αποκατάσταση.

ΒΑΘΜΟΣ ∆ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ: 1: Μέτριος, 2: Ικανοποιητικός, 3: Εξαίρετος

ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ: Αντιπροσωπευτικότητα ενδιαιτήµατος. 1: Άριστη, 2: Καλή, 3: Επαρκής 4: Μη σηµαντική παρουσία

ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ: Εκφράζει το ποσοστό της επιφάνειας συγκεκριµένου οικοτόπου στην περιοχή του Σχεδίου προς τη συνολική κάλυψη του ενδιαιτήµατος στην Εθνική επικράτεια. Εκφράζεται ως

ποσοστό % (p), 1: Μικρή (2%>p>0%), 2: Μεσαία (15%>p>2%), 3:Μεγάλη (100%>p>15%).

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ: 1: Λίγο ευαίσθητο, 2: Μέτρια ευαίσθητο, 3: Πολύ ευαίσθητο

ΣΠΑΝΙΟΤΗΤΑ: 1: Κοινοί οικότοποι, 2: Σπάνιοι σε Εθνικό επίπεδο, σπάνιοι σε διεθνές επίπεδο-κυρίως στην Ευρώπη 3: Σπάνιοι σε παγκόσµιο επίπεδο

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ: Ολική αξιολόγηση της περιοχής για τη διατήρηση του συγκεκριµένου οικοτόπου. 1: Επαρκής αξία 2: Ικανοποιητική αξία 3: Εξαίρετη αξία



ECHMES Ltd.

5.2.3.3. Συµπεράσµατα - Αξιολόγηση βλάστησης και οικοτόπων στην περιοχή του Σχεδίου

Η περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία καλύπτεται κυρίως από χερσαίους φρυγανικούς οικοτόπους οι

οποίοι προήλθαν από τις δραστικές διαταραχές στη δόµηση των φυτοκοινωνιών.

Το µεγαλύτερο τµήµα της περιοχής του Σχεδίου καλύπτεται από φρυγανώδη βλάστηση µε

κυρίαρχα φυτικά είδη τα Corydothymus capitatus (θυµάρι), Genista acanthoclada (αχινοπόδι) και

Erica manipuliflora (ρείκι), τα οποία απατώνται ευρύτατα στην ΒΑ Κρήτη και στη Κρήτη

γενικότερα και τα οποία εναλλάσσονται µεταξύ τους και παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις στη

σύνθεση και την κυριαρχία ανάλογα µε τον τύπο και την µορφολογία του εδάφους. Στις εκτάσεις

που έχουν πληγεί από επανειληµµένες πυρκαγιές παρουσιάζεται κυριαρχία του φρυγανικού είδους

Cistus creticus (λαδανιά), ενώ στις υπόλοιπες εκτάσεις η λαδανιά εντοπίζεται διάσπαρτη ανάµεσα

σε φρύγανα µε κυριαρχία άλλων ειδών.

Εικόνα 5.2-1: Φρύγανα µε κυριαρχία Genista acanthoclada και Erica manipuliflora

Ο οικότοπος 542010 (Φρύγανα µε κυριαρχία Sarcopoterium spinosum) και ο οικότοπος 542040

(Φρύγανα µε κυριαρχία Ononis spinosa) παρουσιάζουν περιορισµένη εξάπλωση στην περιοχή του

Σχεδίου. Σηµαντικές εκτάσεις που καλύπτονται από τον οικότοπο 9320 (Θαµνώνες σχίνου Pistacia

lentiscus) είναι διάσπαρτες στην περιοχή του Σχεδίου αλλά δεν αποτελούν την τυπική µορφή του

οικοτόπου αυτού, αφού ουσιαστικά απουσιάζει ο θαµνώδης όροφος. Στις θέσεις µε κυριαρχία

σχίνου, το είδος αυτό συνδυάζεται και εναλλάσσεται πάντα µε θυµάρι, αχινοπόδι και λαδανιά. Οι

περισσότερες από αυτές τις εκτάσεις είναι εκτεθειµένες στους ανέµους µε αποτέλεσµα ο σχίνος να

είναι υποβαθµισµένος και να µην ξεπερνά σε ύψος τα 50-70 εκατοστά. Καλύτερη ανάπτυξη

σχίνου, αλλά χωρίς να ξεπερνάει σε ύψος το 1,5-2m, εµφανίζεται στις µισγάγγειες όπου υπάρχει

νερό περιοδικά και κυρίως κοντά στην θάλασσα.



ECHMES Ltd.

Εικόνα 5.2-2: Θαµνώνες σχίνου (Pistacia lentiscus)

Συστάδες αρκεύθου (Juniperus phoenicea) παρατηρήθηκαν κυρίως σε δύο θέσεις. Η πρώτη θέση

αποτελείται από άτοµα αρκεύθου δενδρώδους µορφής και είναι στο λόφο Μεγάλη Κεφάλα όπου

απαντάται ο οικότοπος 5212 (Συστάδες αρκεύθων Juniperus phoenicea) δενδρώδους µορφής και

Erica manipuliflora). Η δεύτερη θέση αποτελείται από σχηµατισµούς µε αρκεύθους θαµνώδους

µορφής και βρίσκεται στη θέση Αγκιναροκέφαλο. Μικρότερες εκτάσεις µε διαπλάσεις αρκεύθου

θαµνώδους µορφής εντοπίστηκαν στον Όρµο Κρύσταλλο. Ο εν λόγω οικότοπος προφανώς

διαφέρει από τον οικότοπο 2250 (Συγκεντρώσεις αρκεύθων (Juniperus phoenicea) επί

παραθαλάσσιων αµµοθινών) και δεν είναι οικότοπος προτεραιότητας. Οι µοναδικοί οικότοποι

προτεραιότητας σύµφωνα µε την Οδηγία 92/43/EOK που απαντώνται στην ευρύτερη περιοχή του

Σχεδίου Ίτανος Γαία είναι οι ακόλουθοι:

• Οικότοπος 622010* “Πρόσκοπες φυτοκοινωνίες ποωδών ειδών σε εγκαταλελειµµένους

αγρούς”. Ο οικότοπος αυτός βρίσκεται εκτός της περιοχής του εξεταζόµενου Σχεδίου.

• Οικότοπος 622030* “Στεππικής φυσιογνωµίας Μεσογειακά οικοσυστήµατα µε θερόφυτα

και αγροστώδη ξηρών θέσεων”. Ο οικότοπος αυτός εντοπίζεται σε κάποιες θέσεις στο

ακρωτήριο Μαύρος που βρίσκονται εντός της περιοχής του εξεταζόµενου Σχεδίου, στην

Υποζώνη Προστασίας Β.2 «Υποζώνη ειδικών όρων προστασίας φυσικού κεφαλαίου», όπου

δεν προβλέπονται παρεµβάσεις.

Όλοι οι οικότοποι της περιοχής του Σχεδίου (εκτός των οικοτόπων 622010 και 622030) είναι

συνήθεις τύποι οικοτόπων και αποτελούν ένα µικρό ποσοστό της συνολικής έκτασης που

καταλαµβάνουν οι ίδιοι οικότοποι στον Ελλαδικό χώρο.

Από άποψη φυσικότητας, οι µόνοι οικότοποι οι οποίοι δεν έχουν δεχθεί ανθρωπογενείς επιδράσεις

είναι οι 622030 (Στεππικής φυσιογνωµίας Μεσογειακά οικοσυστήµατα µε θερόφυτα και



ECHMES Ltd.

αγροστώδη ξηρών θέσεων) και 821710 (Χασµοφυτική βλάστηση της Κρήτης σε µίξη µε

αλοφυτική βλάστηση βραχωδών ακτών, περιλαµβάνεται στην Υποζώνη Προστασίας Β.5

«Υποζώνη προστασίας Ακτών» του εξεταζόµενου Σχεδίου, όπου δεν προβλέπονται παρεµβάσεις).

Όλα τα άλλα οικοσυστήµατα, που καλύπτουν ποσοστό πάνω από το 95% του συνόλου της

περιοχής του Σχεδίου είναι υποφυσικά οικοσυστήµατα, τα οποία έχουν υποστεί για χρόνια και

υπόκεινται και αυτή τη στιγµή σε ανθρωπογενείς επιδράσεις µε σηµαντικές αλλαγές στη σύνθεσή

τους µε βάση την κλίµακα Jalas-Sakop, γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη για αειφορική

διαχείρισή τους. Η ανόρθωση των οικοτόπων στην περιοχή του Σχεδίου είναι σχετικά εύκολη και

οι οικότοποι αυτοί είναι πολύ ή µέτρια ευαίσθητοι.

Επιπλέον, για τους οικότοπους προτεραιότητας (622010 “Πρόσκοπες φυτοκοινωνίες ποωδών

ειδών σε εγκαταλελειµµένους αγρούς) και 622030 (Στεππικής φυσιογνωµίας Μεσογειακά

οικοσυστήµατα µε θερόφυτα και αγροστώδη ξηρών θέσεων) είναι απαραίτητο να ληφθούν

ιδιαίτερα διαχειριστικά µέτρα για την προστασία και ανόρθωσή τους τα οποία θα είναι σύµφωνα

µε τα οριζόµενα στην Οδηγία 92/43/EOK και περιγράφονται στο Κεφάλαιο 7 της παρούσας.

Τέλος, στους οικοτόπους που βρίσκονται εκτός της περιοχής του Σχεδίου αλλά πλησίον αυτής (βλ.

Πίνακα 5.2-2 και Χάρτη 5, Παράρτηµα Ι) συγκαταλέγονται στη µελέτη και οι παρακάτω

οικότοποι λόγω γειτνίασής τους µε την περιοχή επέµβασης. Οι οικότοποι αυτοί είναι

προτεραιότητας βάσει της οδηγίας 94/43/ΕΟΚ:

• Οικότοπος 2250* (Συγκεντρώσεις αρκεύθων (Juniperus phoenicea) επί παραθαλάσσιων

αµµοθινών). Ο οικότοπος αυτός εµφανίζεται σε µία µόνο µικρή θέση, στην παραλία που

βρίσκεται νότια και πλησίον του Βάι, περιλαµβάνεται στην Υποζώνη Β.5 «Υποζώνη

προστασίας Ακτών» του εξεταζόµενου Σχεδίου, όπου δεν προβλέπονται παρεµβάσεις.

• Οικότοπος 3170* (Μεσογειακές µικρές λίµνες που περιοδικά κατακλύζονται µε νερό). Ο

οικότοπος αυτός εµφανίζεται µέσα στον περιφραγµένο αρχαιολογικό χώρο της

Ερηµούπολης, βόρεια του φοινικοδάσους του Βάι, εκτός περιοχής του εξεταζόµενου

Σχεδίου.

• Οικότοπος 9370* (Συστάδες φοίνικα του Θεόφραστου). Aπαντάται µόνο στο φοινικόδασος

του Βάι και αποτελεί το µοναδικό δασικό οικοσύστηµα της περιοχής. Κίνδυνο για το

φοινικόδασος αποτελεί το σκαθάρι (Rhychophorus ferrugineus) που ήρθε στη Κρήτη

πρόσφατα και αποδεκατίζει τον καλλωπιστικό φοίνικα (Phoenix canariensis) στη περιοχή

της Χερσονήσου – Μαλίων. Επίσης κίνδυνο για την ταυτότητα του φοίνικα αποτελούν –

λόγω πιθανού υβριδισµού- οι φοίνικες των ειδών P. canariensis και P. dactylifera, που δεν

πρέπει να φυτεύονται στη περιοχή. Η περιοχή που είναι το φοινικόδασος βρίσκεται εκτός

της περιοχής του εξεταζόµενου Σχεδίου, είναι περιφραγµένη και καµία επέµβαση δεν

προτείνεται στον οικότοπο αυτό ή πλησίον αυτού.

• Οικότοπος 1120* (Εκτάσεις θαλάσσιου βυθού µε Posidonia oceanica). Τα λιβάδια της

ποσειδωνίας καταγράφηκαν µε την βοήθεια δύτη (Vai Scuba Diving Club) και GPS στην

ισοβαθή των 10m και όπως φαίνεται στο Χάρτη 5, Παράτηµα Ι διαπιστώθηκε η συνεχής

κατανοµή του στην ακτογραµµή της περιοχής, ιδίως στις περιοχές: Ακρωτήριο Άσπρο

Μουρί, Όρµος Ατζικιάρη, Όρµος Μαγατζές, Όρµος Κρύσταλλο, Όρµος Τέντας, Όρµος



ECHMES Ltd.

Έλιγκας, Όρµος Ερηµουπόλεως, νότια του Βάι. Ο οικότοπος εφάπτεται εξωτερικά στην

Υποζώνη Προστασίας Β.5 «Υποζώνη προστασίας Ακτών» του εξεταζόµενου Σχεδίου,

όπου δεν προβλέπονται παρεµβάσεις.

5.2.3.4. Αξιόλογα είδη χλωρίδας στην περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία

Σε συνέχεια των αυτοψιών καθώς και της βιβλιογραφικής έρευνας και σε συνδυασµό µε την

εµπειρία των ειδικών επιστηµόνων της οµάδας µελέτης σε θέµατα χλωρίδας, πραγµατοποιήθηκε

καταγραφή των αξιόλογων ειδών χλωρίδας που απαντώνται στην περιοχή του Σχεδίου. Η

ερευνητική εργασία ολοκληρώθηκε το 2012. Περιοχές έρευνας ήταν η περιοχή του Σχεδίου,

περιοχές βόρεια της Ιεράς Μονής Τοπλού για την επαρχία Σητείας. Έγιναν επιλεγµένες επισκέψεις

και σε περιοχές στο εσωτερικό της επαρχίας. Επίσης πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη στη νήσο Κάσο

και την Κάρπαθο προκειµένου να γίνει αξιολόγηση του πληθυσµού της Carlina sitiensis και

συλλογή συγκριτικού φυτικού υλικού.

Για την επιλογή και τον χαρακτηρισµό των αξιόλογων ειδών χρησιµοποιήθηκαν τα κάτωθι

κριτήρια:

• Γεωγραφική εξάπλωση και κυρίως ενδηµισµός

• Καθεστώς προστασίας

Στα αξιόλογα είδη της χλωρίδας συµπεριλαµβάνονται επίσης τα µη ενδηµικά είδη που απαντώνται

στην περιοχή του Σχεδίου τα οποία είτε υπόκεινται σε καθεστώς προστασίας ή η

αντιπροσωπευτικότητά τους στην Ελλάδα περιορίζεται στην περιοχή της Κρήτης.

Στον Πίνακα 5.2-3 καταγράφονται τα αξιόλογα είδη χλωρίδας στην περιοχή του Σχεδίου Ίτανος

Γαία όπως αυτά ορίστηκαν παραπάνω, συµπεριλαµβανοµένων και αυτών των υπό προστασία,

καθώς και ο χώρος εξάπλωσής τους, ενώ στον Πίνακα 5.2-4 παρουσιάζεται το καθεστώς

προστασίας/διατήρησης σε Εθνικό και ∆ιεθνές επίπεδο των ειδών αυτών.

Πίνακας 5.2-3:Αξιόλογα είδη χλωρίδας της περιοχής του Σχεδίου Ίτανος Γαία και χώρος

εξάπλωσής τους

α/α Είδος Στενοενδηµικά

Είδη που η εξάπλωσή τους στην

Κρήτη περιορίζεται στην ευρύτερη

περιοχή

Ενδηµικά Κρήτης

1. Allium bourgeaui ssp. creticum

2. Anthemis filicaulis

3. Asperula crassula

4. Asperula rigida

5. Bellevalia sitiaca

6. Biarum tenuifolium ssp. idomenaum

7. Campanula creutzburgii

8. Campanula pelviformis



ECHMES Ltd.

α/α Είδος Στενοενδηµικά

Είδη που η εξάπλωσή τους στην

Κρήτη περιορίζεται στην ευρύτερη

περιοχή

9. Campanula spatulata ssp. filicaulis

10. Carlina diae

11. Ebenus cretica

12. Galium grecum ssp. pseudocanum

13. Muscari spreitzenhoferi

14. Hypericum amblycalyx

15. Petromarula pinnata

16. Phlomis lanata

17. Ricotia cretica

18. Scutellaria sieberi

19. Teucrium alpestre

20. Tulipa cretica

Ενδηµικά Κρήτης, Κάσου και Καρπάθου

1. Anthemis ammanthus ssp. paleacea

2. Aristolochia cretica

3. Carlina sitiensis

4. Centaurea raphanina ssp. raphanina

5. Crepis cretica

6. Crepis tybakiensis

7. Cyclamen creticum

8. Limonium sitiacum

9. Ornithogalum creticum

10. Stachys mucronata

11. Teucrium gracile

12. Valeriana assarifolia

Ενδηµικά Αιγαίου

1. Allium tardans

2. Arenaria aegaea

3. Asperula tournefortii

4. Crocus boryi ssp. tournefortii

5. Cymbalaria mycrocalyx ssp.

dodecanisii

6. Filago aegaea ssp. aegaea

7. Iris ungucularis ssp. cretensis

8. Limonium aucheri

9. Limonium frederici

10. Melica rectiflora

11. Nepeta melissifolia

12. Nigella doerfleri

13. Ruta chalepensis ssp. fumariifolia

14. Salsola aegaea

15. Salsola carpatha

16. Scorzonera cretica

17. Stachys spinosa

18. Teucrium microphyllum



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-4: Καθεστώς προστασίας/διατήρησης των αξιόλογων ειδών χλωρίδας στην

περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία

Ενδηµικά και άλλα

είδη

Καθεστώς προστασίας/διατήρησης

DIR

92/43/EOK BERN CITES

EU

Red

List

Π.∆

67/1981

Red

Data

Book

IUNC

EUR

1988

IUCN

1993

IUCN

World

1993

N N N N N N nt nt nt

Allium loganum N N N N N N nt nt V

Anthemis filicaulis N N N R Y N R R R

Asperula

tournefortii

N N N R Y N R R R

Campanula

creutzburgii

N N N N Y N R R R

Carlina diae N (App.I 1992

v) N V Y V V V V

Carlina sitiensis N N N R Y N R R R

Centaurea

aegialophila

N N N N Y N V nt V

Crepis tybakiensis N N N R Y N R R R

Crithopsis delileana N N N N Y N nt nt nt

Cyclamen creticum N N ? N Y N nt nt nt

Hypericum

amblycalyx

N N N R Y N R R R

Limonium frederici N N N N Y N R R R

Phlomis lanata N N N N Y N nt nt nt

Salsola carpatha N N N R Y N R R R

Tulipa cretica N N N N Y N nt nt nt

Viola scorpioides N N N N Y N nt nt ?

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΙΝΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ: Υ= Yes (Ναι), Ν = NO (Όχι), R = RARE (Σπάνιο), V = VULNERABLE (Τρωτό), nt: near

threatened (σχεδόν κινδυνεύοντα) που έχουν περιληφθεί στον κατάλογο χωρίς προς το παρόν να υπάρχει οποιαδήποτε

απειλή για την κατάσταση διατήρησής τους

Directive 92/43/EOK: Οδηγία 92/43/EOK του Συµβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών

ενδιαιτηµάτων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας

BERN Convention: ∆ιεθνής Σύµβαση της Βέρνης (Νόµος 1335/1983).

CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of wild fauna and flora, 1973.

Π.∆ 67/1981: Προεδρικό ∆ιάταγµα (ΦΕΚ23Α/30.1.1981) περί προστασίας της αυτοφυούς Χλωρίδος και Αγρίας Πανίδος

και καθορισµού διαδικασίας συντονισµού και Ελέγχου της Ερεύνης επ' αυτών.

Red Data Book: Το κόκκινο βιβλίο των σπάνιων και απειλούµενων φυτών της Ελλάδας (Εκδόσεις WWF, 1995).

IUCN: International Union for the Conservation of Nature (∆ιεθνής Ένωση για την προστασία της φύσης)

Σηµ: Για τα υπόλοιπα φυτά του πίνακα των αξιόλογων ειδών χλωρίδας της περιοχής Σχεδίου δεν υπάρχει καθεστώς

προστασίας ή όπου υπάρχει σηµειώνεται απλά µια απροσδιόριστη ένδειξη (nt). Εξαίρεση αποτελεί η Bellevalia

sitiaca που χαρακτηρίζεται ως τρωτό στο νέο βιβλίο «Ερυθρών ∆εδοµένων» (2009)

Εκτός από τα παραπάνω είδη χλωρίδας της περιοχής µελέτης δεν υπάρχουν άλλα που να

συµπεριλαµβάνονται στον κατάλογο των CITES και σε Εθνική ή ∆ιεθνή Νοµοθεσία ή άλλους

κανονισµούς, όπως Ευρωπαϊκές Οδηγίες, ∆ιεθνείς συµβάσεις (Σύµβαση Βέρνης), κτλ.

Με βάση τα προαναφερόµενα και σε συνδυασµό µε βιβλιογραφικά δεδοµένα, και της επί τόπου

έρευνας προκύπτει ότι από όλα τα αξιόλογα είδη της χλωρίδας στην ευρύτερη περιοχή µελέτης, τα

παρακάτω έντεκα είδη είναι σηµαντικά, προστατεύονται από το Π.∆ 67/1981. Τα είδη αυτά είναι:

Asperula crassula, Anthemis filicaulis, Carlina sitiensis, Bellevalia sitiaca, Tulipa cretica, Phlomis

lanata, Crithopsis delileana, Viola scorpioides, Centaurea aegialophila, Silene holtzmanii &

Phoenix thoephrasti, βλ. ενδεικτικά Εικόνες 5.2-3 και 5.2-4.



ECHMES Ltd.

Εικόνα 5.2-3: Asperula crassula

Εικόνα 5.2-4: Anthemis filicaulis

Συµπερασµατικά και όπως στη συνέχεια αναπτύσσεται στο Κεφάλαιο 6 της παρούσης, µπορεί να

αναφερθεί ότι τα σηµαντικά είδη χλωρίδας δεν απειλούνται από το προτεινόµενο Σχέδιο εφόσον

αφενός µεν η Αsperula crassula καταγράφεται εκτός περιοχής επέµβασης, η δε Anthemis filicaulis

βρίσκεται στη ζώνη εξάπλωσής της σε µεγάλους πληθυσµούς. Η Carlina sitiensis απαντάται σε



ECHMES Ltd.

όλη την επαρχία Σητείας, ακόµη και στην Κάσο σε αραιούς πληθυσµούς και οι προτεινόµενες

επεµβάσεις δεν πρόκειται να επηρεάσουν το φυτικό αυτό είδος.

5.2.4. Πανίδα

5.2.4.1. Γενικά στοιχεία

Η Κρήτη λόγω του µεγάλου αριθµού ειδών φυτών και ζώων που ζουν σ΄ αυτήν θεωρείται ως ένα

από τα πιο σηµαντικά hot spot βιοποικιλότητας στον κόσµο. Η βιοποικιλότητα αυτή εντοπίζεται

κυρίως στους µεγάλους ορεινούς της όγκους καθώς επίσης και στο δυτικότερό της τµήµα. Οι

περιοχές αυτές είναι κατά κανόνα και οι πιο υγρές περιοχές του νησιού. Στη µεγάλη βιοποικιλότητα

της Κρήτης δεν συµµετέχουν όλες οι µεγάλες ταξινοµικές οµάδες οµοιόµορφα. Στα φυτά για

παράδειγµα που είναι από τις καλύτερα µελετηµένες οµάδες, αναφέρονται περί τα 1700 είδη από τα

οποία το 10% είναι ενδηµικά.

Για την πανίδα υπάρχει καλή γνώση για τα χερσαία µαλάκια, για τα αρθρόποδα οι γνώσεις µας

ποικίλουν ανάλογα µε το τάξο και τέλος για τα σπονδυλωτά οι γνώσεις µας είναι επίσης σε πολύ

καλό επίπεδο. Σύµφωνα µε στοιχεία του Μουσείου Φυσικής Ιστορία της Κρήτης, θα µπορούσαµε

να πούµε ότι η µεγάλη βιοποικιλότητα και ο ενδηµισµός στην Κρήτη σχετίζονται µε τα ασπόνδυλα

όπου ο ενδηµισµός κυµαίνεται από 10% - 60% ενώ για τα αµφίβια, ερπετά και θηλαστικά τόσο η

ποικιλότητα όσο και ο ενδηµισµός είναι περιορισµένα. Τα πουλιά τόσο τα µόνιµα όσο και τα

µεταναστευτικά κατέχουν ξεχωριστή θέση λόγω αριθµού, σηµασίας για τους οικοτόπους και

διαφόρων επιπέδων κινδύνους που αντιµετωπίζουν.

Η ευρύτερη περιοχή του Σχεδίου το ΒΑ άκρο της Κρήτης θεωρείται καλά µελετηµένη ως προς τη

βιοποικιλότητά της. Αποτελεί ένα υποσύνολο της βιολογικής ποικιλότητας της Κρήτης, χωρίς µεγάλες

ιδιαιτερότητες όπου επικρατούν τα πιο θερµόφιλα είδη.

Για τους σκοπούς της παρούσας Μελέτης η καταγραφή της πανίδας από την Οµάδα Μελέτης του

Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης, στηρίχθηκε σε βιβλιογραφικά δεδοµένα, δηλαδή

διδακτορικές διατριβές, επιστηµονικές εργασίες, µελέτες και εκθέσεις επιστηµονικών

προγραµµάτων. Επίσης χρησιµοποιήθηκαν ως δεδοµένα τα αποτελέσµατα της Οικολογικής

Μελέτης Βάσης που ολοκληρώθηκε το 2005 και η οποία στηρίχθηκε τόσο σε βιβλιογραφικά

δεδοµένα όσο και σε εκτεταµένη έρευνα πεδίου. Επιπρόσθετα χρησιµοποιήθηκαν στοιχεία από τις

συλλογές και τα αρχεία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. Οι συλλογές του ΜΦΙΚ που

αναφέρονται στην περιοχή έχουν προκύψει µέσα από πολυάριθµες ερευνητικές αποστολές στα

τελευταία 20 χρόνια µε άµεσες δειγµατοληψίες και παρατηρήσεις σε ένα πυκνό δίκτυο σταθµών, σε

δειγµατοληψίες µε το χέρι, παγιδεύσεις, ηχογραφήσεις καθώς και µε βιοδηλωτικά ίχνη.



ECHMES Ltd.

Αρκετές από τις ερευνητικές αποστολές του ΜΦΙΚ στην περιοχή του ΒΑ άκρου της Κρήτης είχαν

ως αντικείµενο την πανιδική µελέτη επιµέρους οικοτόπων, όπως των υγροτόπων της περιοχής, του

φοινικόδασους και των γύρω νησίδων.

Τα δεδοµένα που υπάρχουν καλύπτουν µε επάρκεια όλες τις οµάδες των σπονδυλωτών, αµφίβια,

ερπετά, πτηνά και θηλαστικά και από τα ασπόνδυλα τα χερσαία µαλάκια και αρκετές οµάδες

αρθροπόδων.

5.2.4.2. Πανίδα στην ευρύτερη περιοχή και στην περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία

5.2.4.2.1. Θηλαστικά

Στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Σητείας εντοπίζονται (σύµφωνα µε τη βιβλιογραφία και

παρατηρήσεις που έγιναν) επτά (7) είδη χειροπτέρων από τα τριάντα εννέα (39) της Ευρώπης (33

στην Ελλάδα, 17 στην Κρήτη). Είναι σχεδόν βέβαιο ότι και τα επτά αυτά είδη υπάρχουν στα

στενότερα όρια της περιοχής του Σχεδίου.

Τα σαρκοφάγα θηλαστικά που εµφανίζονται στην περιοχή του Σχεδίου, όπως φαίνεται από

διάφορα ίχνη δραστηριότητας (πατηµασιές, περιττώµατα, υπολείµµατα τροφών, κ.α.) είναι ο

Ασβός (Meles meles), το Κουνάβι (Martes foina) και η Νυφίτσα (Mustela nivalis).

Από τις µαρτυρίες των ψαράδων επιβεβαιώνεται η παρουσία της Μεσογειακής Φώκιας Monachus

monachus στην ευρύτερη περιοχή, αλλά εκτός της περιοχής του Σχεδίου και συγκεκριµένα στην

περιοχή της Ναυτικής Βάσης στο ακρωτήριο Σίδερο. Ορισµένες ακτές είναι απόκρηµνες ενώ

υπάρχουν και σπηλιές µε υποθαλάσσια πολλές φορές είσοδο που είναι κατάλληλες για ανάπαυση

και αναπαραγωγή του είδους αυτού. Οι ακτές αυτές είναι πιθανό να χρησιµοποιούνται από τα ζώα

σε συνδυασµό µε τις γύρω βραχονησίδες και τις ακτές στο ακρωτήριο Σίδερο. Ακόµα πολλά είδη

κητωδών έχουν παρατηρηθεί στη γύρω θαλάσσια περιοχή. Τα πιο κοινά από αυτά είναι το

Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus) και το Ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba). Περιστασιακά

έχουν παρατηρηθεί και διάφορα άλλα είδη κητωδών ενώ νοτιότερα (σε βαθύτερα νερά και σε

απόσταση 5-8km µακριά από τις ακτές) έχουν παρατηρηθεί ακόµα και φυσητήρες (Physeter

macrocephalus) (Frantzis et al., 2003). Από τα δεδοµένα που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια

εκπόνησης της Οικολογικής Μελέτης Βάσης (ΜΠΕ, 2005) και τη βιβλιογραφία προκύπτει ο

παρακάτω κατάλογος ειδών (Πίνακες 5.2-5, 5.2-6).



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-5: Είδη θηλαστικών στην περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία

Επιστηµονική Ονοµασία Ελληνική Ονοµασία Οδηγία

92/43

Σύµβαση

Βέρνης Σύµβαση

Βόννης Κόκκινο

Βιβλίο

Ενδηµικό

Κρήτης Πληθυσµός Πηγή

Εντοµοφάγα (Insectivora)

Crocidura suaveolens Κηποµυγαλίδα LC 1

Suncus etruscus Ετρουσκοµυγαλίδα LC

Erinaceus roumanicus Σκαντζόχοιρος LC x 2 2

Χειρόπτερα (Chiroptera)

Rhinolophus ferrumequinum Τρανορινόλοφος II, IV ΙΙ ΙΙ LC 1 1

Rhinolophus hipposideros Μικρορινόλοφος II, IV ΙΙ ΙΙ LC 1 Β

Rhinolophus blasii Ρινόλοφος του

Blasius

II, IV ΙΙ ΙΙ NT 1 1

Myotis capaccinii Ποδαροµυότιδα II, IV ΙΙ ΙΙ NT 1 Β

Miniopterus schreibersii Πτερυγονυχτερίδα II, IV ΙΙ ΙΙ NT 1 1

Pipistrellus kuhlii Λευκονυχτερίδα IV ΙΙ ΙΙ LC 1 1

Tadarida teniotis Νυχτονόµος IV ΙΙ ΙΙ LC 1 1

Λαγόµορφα (Lagomorpha)

Lepus europaeus Λαγός III x 1 2

Τρωκτικά (Rodentia)

Acomys cahirinus minous Ακανθοποντικός NT 2 1

Apodemus sylvaticus ∆ασοποντικός x 1 1

Mus domesticus (= Mus

musculus domesticus)

Σταχτοποντικός 1 1

Rattus rattus Μαυροποντικός 1 2

Σαρκοφάγα (Carnivora)

Martes foina bunites Κουνάβι III x 2 2

Meles meles arcalus Ασβός III x 2 2

Mustela nivalis Νυφίτσα III x 2 2

Πίνακας 5.2-6: Πρόσθετα είδη θηλαστικών στην ευρύτερη περιοχή του ΒΑ άκρου Κρήτης

Επιστηµονική Ονοµασία Ελληνική Ονοµασία Οδηγία

92/43

Σύµβαση



Βιβλίο

Ενδηµικό

Κρήτης Πηγή

Πτερυγιόποδα (Pinnipedia)

Monachus monachus Μεσογειακή φώκια ΙΙ/IV II I/II E 2

Κητώδη (Cetacea)

Delphinus delphis Κοινό ∆ελφίνι IV II V Β

Stenella caeruleoalba Ζωνοδέλφινο IV II V Β

Tursiops truncates Ρινοδελφίνο II/IV II 2

Υπόµνηµα Πινάκων Με έντονη γραφή σηµειώνονται τα είδη που θεωρούνται ως σηµαντικά (βλ. Ενότητα 2.2.5.4 της παρούσης)

1: Παγίδευση/ηχογράφηση

2: Άλλες ενδείξεις (άµεσες ή έµµεσες) και προσωπικό αρχείο µελετητή

Β: Βιβλιογραφία

Οδηγία 92/43/EEC: ΙΙ = Παράρτηµα ΙΙ (Είδη των οποίων η διατήρηση επιβάλλει τον καθορισµό ειδικών ζωνών

διατήρησης), IV = Παράρτηµα IV (Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία)

Σύµβαση Βέρνης: ∆ιεθνής Σύµβαση της Βέρνης (Νόµος 1335/1983): ΙΙ = Παράρτηµα ΙΙ (Είδη πανίδας υπό αυστηρή

προστασία), ΙΙΙ = Παράρτηµα ΙΙΙ (Είδη πανίδας υπό προστασία)

Σύµβαση Βόννης: ∆ιεθνής Σύµβαση της Βόννης: Ι = Είδη που κινδυνεύουν µε εξαφάνιση σε όλη ή σε µεγάλο τµήµα της

κατανοµής τους, ΙΙ = Είδη που µπορούν να ευνοηθούν από διεθνή συνεργασία για την προστασία και διαχείρισή τους

Κόκκινο Βιβλίο: Κόκκινο βιβλίο των απειλούµενων σπονδυλόζωων της Ελλάδας (Καρανδεινός, 1992): Ε = Κινδυνεύοντα,

V = τρωτά, R = σπάνια, Κ = ανεπαρκώς γνωστά

Ενδηµικό Κρήτης: + = Είδος ενδηµικό της Κρήτης, x = Υποείδος ενδηµικό της Κρήτης, (x) = Ενδηµικό υποείδος στον

ελλαδικό χώρο

Πληθυσµός: Πληθυσµός στην περιοχή του Σχεδίου ως ποσοστό του συνολικού πληθυσµού του είδους ή του υποείδους στην

Ελλάδα µε αισιόδοξη εκτίµηση (ανώτερο πιθανό ποσοστό): 1 = <1%, 2 = 1-10%, 3 = >10%.



ECHMES Ltd.

Τα θηλαστικά της περιοχής του Σχεδίου περιλαµβάνουν κυρίως είδη µε ευρεία διάδοση στην

Κρήτη και, τα περισσότερα, στην υπόλοιπη Ελλάδα, αν και αρκετά από αυτά εµφανίζονται ως

ενδηµικά υποείδη της Κρήτης (έξι περιπτώσεις). Ο Ακανθοποντικός είναι επίσης αξιοσηµείωτο

είδος, µε µοναδική εµφάνιση στον Ελλαδικό χώρο στην Κρήτη. Τα σηµαντικότερα, από πλευράς

προστασίας, είδη στην περιοχή του Σχεδίου είναι τα χειρόπτερα (Παράρτηµα IV της Οδηγία 92/43/

EEC, δηλαδή είδη τα οποία απαιτούν αυστηρή προστασία), η Μεσογειακή φώκια (Παράρτηµα IΙ

της Οδηγίας 92/43/EEC), είδος προτεραιότητας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, και τα κητώδη, η παρουσία

των οποίων ωστόσο περιορίζεται µόνο στην πελαγική ζώνη εκτός της περιοχής του Σχεδίου.

5.2.4.2.2. Ορνιθοπανίδα

Η ευρύτερη περιοχή έρευνας, της οποίας τµήµα αποτελεί η περιοχή του εξεταζόµενου Σχεδίου,

όπως ισχύει και για όλο το χώρο του Αιγαίου, βρίσκεται σε έναν από τους µεταναστευτικούς

δρόµους των πουλιών της ∆υτικής Παλαιαρκτικής προς την Αφρική και αντίστροφα, και λόγω της

γεωγραφικής της θέσης αποτελεί σηµαντικό σταθµό για τα µεταναστευτικά πτηνά. Ιδιαίτερη αξία

από αυτή την άποψη έχουν τα υγροτοπικά συστήµατα (µε κύρια εµφάνιση στην ευρύτερη περιοχή

εκτός της περιοχής του Σχεδίου σε εκβολές ποταµών και στο Βάι) λόγω της σπανιότητας αυτών

των συστηµάτων στην περιοχή του Αιγαίου. Η σηµασία των υγροτοπικών συστηµάτων είναι

µεγάλη κατά την ανοιξιάτικη µετανάστευση, όταν υδρόβια ή παρυδάτια πουλιά φτάνουν στην

Κρήτη από την Αφρική, έχοντας διασχίσει τη Μεσόγειο και τη Σαχάρα χωρίς αξιόλογη ευκαιρία

για ανεφοδιασµό. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι αντίθετα, κατά τη φθινοπωρινή µετανάστευση τα

περισσότερα έλη, λίµνες και ποτάµια της περιοχής δε διαθέτουν νερό και για αυτό δεν είναι

σήµερα σηµαντικά ως τόποι ανεφοδιασµού για τα υγροτοπικά είδη (κάτι που θα µπορούσε

µελλοντικά να αλλάξει προς το καλύτερο µε κατάλληλες διαχειριστικές παρεµβάσεις). Κυρίως

όµως η ευρύτερη περιοχή είναι σηµαντική λόγω των νήσων ∆ιονυσάδες, όπου αναπαράγονται

µεγάλοι πληθυσµοί από προστατευόµενα είδη, όπως ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) και ο

Αρτέµης, (Calonectris diomedea). Αυτό το στοιχείο, σε συνδυασµό µε τη διέλευση των

µεταναστευτικών, υπήρξε και ο βασικός λόγος για το χαρακτηρισµό της περιοχής ως Ζώνης

Ειδικής Προστασίας (SPA).

Στην Ευρύτερη περιοχή έχουν καταγραφεί 188 είδη πουλιών, τόσο κατά την περίοδο εκπόνησης

του ∆ιαχειριστικού Σχεδίου για το Βάι, όσο και κατά τη φάση εκπόνησης της αρχικής Οικολογικής

Μελέτης Βάσης του 2005. Η έρευνα πεδίου που υλοποιήθηκε από επιστήµονες του ΜΦΙΚ στα

πλαίσια της παρούσας µελέτης (καλοκαίρι και φθινόπωρο 2013) επικαιροποίησε την υπάρχουσα

πληροφορία και οδήγησε στην ταυτοποίηση κάποιων νέων για την περιοχή ειδών. Στην στενή

περιοχή του εξεταζόµενου Σχεδίου έχουν ως σήµερα καταγραφεί 139 είδη πτηνών. Περαιτέρω

συστηµατική µελέτη είναι σίγουρο ότι θα αυξήσει σηµαντικά τους παραπάνω αριθµούς, κυρίως µε

διερχόµενα µεταναστευτικά είδη. Επίσης είναι πιθανόν κάποια από τα είδη που αναφέρονται για

την ευρύτερη περιοχή να εντοπιστούν και στη στενή περιοχή του Σχεδίου.



ECHMES Ltd.

H Βραχοσκαλίδρα, είδος όχι απειλούµενο στην Ευρώπη, που περιγράφεται στην ΜΠΕ του 2005

είναι πολύ σπάνια στην Κρήτη-Ελλάδα και δεν έχει τεκµηριωθεί µε αναφορά στην Ελληνική

Επιτροπή Αξιολόγησης Ορνιθολογικών Παρατηρήσεων (ΕΑΟΠ) και για αυτό κρίθηκε ότι δεν θα

πρέπει να περιληφθεί στον επισυναπτόµενο πίνακα.

Ο Πίνακα 5.2-7 χωρίζει τα είδη σε θαλασσόβια µε 4 είδη στην ευρύτερη περιοχή, υδρόβια µε 22

είδη στην ευρύτερη περιοχή και 9 στη στενή περιοχή, υδροβατικά µε 17 είδη στην ευρύτερη

περιοχή και 10 στη στενή περιοχή, παρυδάτια µε 23 είδη στην ευρύτερη περιοχή και 8 στη στενή

περιοχή, ηµερόβια αρπακτικά µε 24 είδη στην ευρύτερη και στενή περιοχή, νυχτόβια αρπακτικά µε 3

είδη στην ευρύτερη και στενή περιοχή και χερσόβια µε 95 είδη στην ευρύτερη περιοχή και 85 στη

στενή περιοχή.

Ως προς το καθεστώς παρουσίας έχουµε RB Μόνιµα που φωλιάζουν, SB Καλοκαιρινοί επισκέπτες

που φωλιάζουν, WV Χειµωνιάτικοι επισκέπτες, PM Μεταναστευτικά σταθµεύοντα, V σπάνιοι

επισκέπτες, A τυχαίοι επισκέπτες. Σε πολλές περιπτώσεις έχουµε περισσότερα του ενός

καθεστώτος και χρειάζονται νέα δεδοµένα.

Για τα πληθυσµιακά δεδοµένα έχουµε Κοινό (47), Συχνό (67), Σπάνιο (49), Τοπικό (7),

Περιστασιακό (18).

Παρατηρούνται επίσης 61 είδη του Παραρτήµατος Ι της οδηγίας 79/409 ΕΟΚ, ενώ 55 Είδη είναι

στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούµενων Ζώων από τα οποία 5 στην κατηγορία CR, 7 στην κατηγορία

EN, 12 στην κατηγορία VU, 8 στην κατηγορία NT, 14 στην κατηγορία LC και 8 στην κατηγορία

DD (δεν περιλαµβάνονται µόνιµοι πληθυσµοί υποείδη που αναπαράγονται στην ηπειρωτική

Ελλάδα και άλλοι πληθυσµοί εµφανίζονται στην περιοχή όπως το καλαµοτσίχλονο).

Τονίζεται εξαρχής ότι κανένα προστατευόµενο ή απειλούµενο είδος δεν φωλεάζει ή αναπαράγεται

στη περιοχή του Σχεδίου. Τα όποια τέτοια είδη απατώνται στην περιοχή του Σχεδίου τη

χρησιµοποιούν ως περιοχή τροφοληψίας όπως περιγράφεται αναλυτικά κατωτέρω.



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-7: Ορνιθοπανίδα στην περιοχή του Σχεδίου (µε ταξινοµική σειρά)

Είδος Ελληνική Ονοµασία Kατηγορία

Ευρύτ.

Περιοχή

Στενή

περιοχή

Καθεστώς Παρουσίας

Πληθυσµός Οδηγία

79/409

Κόκκινο

Βιβλίο

1 Tadorna tadorna Βαρβάρα Υδρόβιο 1 0 V Περιστασιακό VU

2 Anas penelope Σφυριχτάρι Υδρόβιο 1 0 PM Σπάνιο

3 Anas crecca Κιρκίρι Υδρόβιο 1 1 PM WV Συχνό

4 Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη Υδρόβιο 1 1 WV PM Συχνό

5 Anas acuta Ψαλίδα Υδρόβιο 1 0 PM Σπάνιο

6 Anas querquedula Σαρσέλα Υδρόβιο 1 1 PM Συχνό VU

7 Anas clypeata Χουλιαρόπαπια Υδρόβιο 1 0 PM WV Σπάνιο

8 Alectoris chukar Νησιώτικη Πέρδικα Χερσόβιο 1 1 RB Συχνό

9 Coturnix coturnix Ορτύκι Χερσόβιο 1 1 PM WV Συχνό

10 Τachybaptus ruficollis Νανοβουτηχτάρι Υδρόβιο 1 1 PM WV Σπάνιο

11 Calonectris diomedea Αρτέµης Θαλασσόβιο 1 0 SB PM Κοινό I* LC

12 Puffinus yelkouan Μύχος Θαλασσόβιο 1 0 SB PM Συχνό I NT

13 Hydrobates pelagicus Υδροβάτης Θαλασσόβιο 1 0 V (rb?) Περιστασιακό I DD

14 Morus bassanus Σούλα Θαλασσόβιο 1 0 V Περιστασιακό

15 Phalacrocorax carbo Κορµοράνος Υδρόβιο 1 1 PM WV Συχνό

16 Phalacrocorax aristotelis Θαλασσοκόρακας Υδρόβιο 1 1 RB Συχνό I* NT

17 Pelecanus onocrotalus Ροδοπελεκάνος Υδρόβιο 1 0 V Περιστασιακό I VU

18 Ixobrychus minutus Μικροτσικνιάς Υδροβατικό 1 0 PM Συχνό I LC

19 Nycticorax nycticorax Νυχτοκόρακας Υδροβατικό 1 1 PM Συχνό I NT

20 Ardeola ralloides Κρυπτοτσικνιάς Υδροβατικό 1 1 PM Συχνό I VU

21 Bubulcus ibis Γελαδάρης Υδροβατικό 1 0 PM WV Σπάνιο

22 Egretta garzetta Λευκοτσικινιάς Υδροβατικό 1 1 PM WV Συχνό I LC

23 Ardea alba Αργυροτσικινιάς Υδροβατικό 1 1 PM Σπάνιο I VU

24 Ardea cinerea Σταχτοτσικνιάς Υδροβατικό 1 1 PM WV Κοινό

25 Ardea purpurea Πορφυροτσικνιάς Υδροβατικό 1 1 PM Συχνό I EN

26 Ciconia ciconia Λευκός Πελαργός Υδροβατικό 1 1 PM Σπάνιο I VU

27 Plegadis falcinellus Χαλκόκοτα Υδροβατικό 1 1 PM Σπάνιο I CR

28 Platalea leucorodia Χουλιαροµύτα Υδροβατικό 1 0 V Περιστασιακό I VU

29 Phoenicopterus roseus Φοινικόπτερο Υδροβατικό 1 0 V Περιστασιακό I LC

30 Pernis apivorus Σφηκιάρης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Κοινό I* LC

31 Milvus migrans Τσίφτης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Σπάνιο I CR

32 Milvus milvus Ψαλιδιάρης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 V Περιστασιακό I DD

33 Gypaetus barbatus Γυπαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 V Περιστασιακό I CR

34 Gyps fulvus Όρνιο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 V Συχνό I CR

35 Circaetus gallicus Φιδαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Συχνό I NT

36 Circus aeruginosus Καλαµόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Κοινό I* VU

37 Circus cyaneus Χειµωνόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Συχνό I*

38 Circus macrourus Στεπόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I* DD

39 Circus pygargus Λιβαδόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Συχνό I* CR

40 Accipiter nisus Ξεφτέρι Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Κοινό

41 Accipiter brevipes Σαΐνι Ηµ. Αρπακτικό ? pm ? ? I

42 Buteo buteo Γερακίνα Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM WV Κοινό

43 Buteo rufinus Αετογερακίνα Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM Συχνό I* VU

44 Aquila pomarina Κραυγαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I* EN

45 Aquila chrysaetos Χρυσαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 (rb?) Σπάνιο I* EN

46 Aquila pennata Γερακαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Συχνό I* EN

47 Falco naumanni Κιρκινέζι Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I* VU

48 Falco tinnunculus Βραχοκιρκίνεζο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM WV Κοινό

49 Falco vespertinus Μαυροκιρκίνεζο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Συχνό I* DD

50 Falco columbarius Νανογέρακο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Σπάνιο I

51 Falco subbuteo ∆ενδρογέρακο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I

52 Falco eleonorae Μαυροπετρίτης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 SB PM Κοινό I* LC

53 Falco peregrinus Πετρίτης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM Συχνό I* LC

54 Rallus aquaticus Νεροκοτσέλα Υδροβατικό 1 0 PM Τοπικό

55 Porzana porzana Στικτοπουλάδα Υδροβατικό 1 0 PM Τοπικό I DD

56 Porzana parva Μικροπουλάδα Υδροβατικό 1 0 PM Τοπικό I

57 Crex crex Ορτυγοµάνα Υδροβατικό 1 1 V Περιστασιακό I* DD

58 Gallinula chloropus Νερόκοτα Υδροβατικό 1 1 RB? PM WV Συχνό

59 Fulica atra Φαλαρίδα Υδρόβιο 1 0 PM WV Σπάνιο

60 Himantopus himantopus Καλαµοκανάς Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο I LC

61 Burhinus oedicnemus Πετροτουρλίδα Παρυδάτιο 1 1 SB PM WV? Τοπικό I* NT

62 Charadrius dubius Ποταµοσφυριχτής Παρυδάτιο 1 1 SB PM Συχνό



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-7: Ορνιθοπανίδα στην περιοχή του Σχεδίου (µε ταξινοµική σειρά)


Ευρύτ.

Περιοχή

Στενή

περιοχή

Καθεστώς

Παρουσίας Πληθυσµός

Οδηγία

79/409

Κόκκινο

Βιβλίο

1 Tadorna tadorna Βαρβάρα Υδρόβιο 1 0 V Περιστασιακό VU

2 Anas penelope Σφυριχτάρι Υδρόβιο 1 0 PM Σπάνιο

3 Anas crecca Κιρκίρι Υδρόβιο 1 1 PM WV Συχνό

4 Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη Υδρόβιο 1 1 WV PM Συχνό

5 Anas acuta Ψαλίδα Υδρόβιο 1 0 PM Σπάνιο

6 Anas querquedula Σαρσέλα Υδρόβιο 1 1 PM Συχνό VU

7 Anas clypeata Χουλιαρόπαπια Υδρόβιο 1 0 PM WV Σπάνιο

8 Alectoris chukar Νησιώτικη Πέρδικα Χερσόβιο 1 1 RB Συχνό

9 Coturnix coturnix Ορτύκι Χερσόβιο 1 1 PM WV Συχνό

10 Τachybaptus ruficollis Νανοβουτηχτάρι Υδρόβιο 1 1 PM WV Σπάνιο

11 Calonectris diomedea Αρτέµης Θαλασσόβιο 1 0 SB PM Κοινό I* LC

12 Puffinus yelkouan Μύχος Θαλασσόβιο 1 0 SB PM Συχνό I NT

13 Hydrobates pelagicus Υδροβάτης Θαλασσόβιο 1 0 V (rb?) Περιστασιακό I DD

14 Morus bassanus Σούλα Θαλασσόβιο 1 0 V Περιστασιακό

15 Phalacrocorax carbo Κορµοράνος Υδρόβιο 1 1 PM WV Συχνό

16 Phalacrocorax aristotelis Θαλασσοκόρακας Υδρόβιο 1 1 RB Συχνό I* NT

17 Pelecanus onocrotalus Ροδοπελεκάνος Υδρόβιο 1 0 V Περιστασιακό I VU

18 Ixobrychus minutus Μικροτσικνιάς Υδροβατικό 1 0 PM Συχνό I LC

19 Nycticorax nycticorax Νυχτοκόρακας Υδροβατικό 1 1 PM Συχνό I NT

20 Ardeola ralloides Κρυπτοτσικνιάς Υδροβατικό 1 1 PM Συχνό I VU

21 Bubulcus ibis Γελαδάρης Υδροβατικό 1 0 PM WV Σπάνιο

22 Egretta garzetta Λευκοτσικινιάς Υδροβατικό 1 1 PM WV Συχνό I LC

23 Ardea alba Αργυροτσικινιάς Υδροβατικό 1 1 PM Σπάνιο I VU

24 Ardea cinerea Σταχτοτσικνιάς Υδροβατικό 1 1 PM WV Κοινό

25 Ardea purpurea Πορφυροτσικνιάς Υδροβατικό 1 1 PM Συχνό I EN

26 Ciconia ciconia Λευκός Πελαργός Υδροβατικό 1 1 PM Σπάνιο I VU

27 Plegadis falcinellus Χαλκόκοτα Υδροβατικό 1 1 PM Σπάνιο I CR

28 Platalea leucorodia Χουλιαροµύτα Υδροβατικό 1 0 V Περιστασιακό I VU

29 Phoenicopterus roseus Φοινικόπτερο Υδροβατικό 1 0 V Περιστασιακό I LC

30 Pernis apivorus Σφηκιάρης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Κοινό I* LC

31 Milvus migrans Τσίφτης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Σπάνιο I CR

32 Milvus milvus Ψαλιδιάρης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 V Περιστασιακό I DD

33 Gypaetus barbatus Γυπαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 V Περιστασιακό I CR

34 Gyps fulvus Όρνιο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 V Συχνό I CR

35 Circaetus gallicus Φιδαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Συχνό I NT

36 Circus aeruginosus Καλαµόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Κοινό I* VU

37 Circus cyaneus Χειµωνόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Συχνό I*

38 Circus macrourus Στεπόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I* DD

39 Circus pygargus Λιβαδόκιρκος Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Συχνό I* CR

40 Accipiter nisus Ξεφτέρι Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Κοινό

41 Accipiter brevipes Σαΐνι Ηµ. Αρπακτικό ? pm ? ? I

42 Buteo buteo Γερακίνα Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM WV Κοινό

43 Buteo rufinus Αετογερακίνα Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM Συχνό I* VU

44 Aquila pomarina Κραυγαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I* EN

45 Aquila chrysaetos Χρυσαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 (rb?) Σπάνιο I* EN

46 Aquila pennata Γερακαετός Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Συχνό I* EN

47 Falco naumanni Κιρκινέζι Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I* VU

48 Falco tinnunculus Βραχοκιρκίνεζο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM WV Κοινό

49 Falco vespertinus Μαυροκιρκίνεζο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Συχνό I* DD

50 Falco columbarius Νανογέρακο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM WV Σπάνιο I

51 Falco subbuteo ∆ενδρογέρακο Ηµ. Αρπακτικό 1 1 PM Σπάνιο I

52 Falco eleonorae Μαυροπετρίτης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 SB PM Κοινό I* LC

53 Falco peregrinus Πετρίτης Ηµ. Αρπακτικό 1 1 RB PM Συχνό I* LC

54 Rallus aquaticus Νεροκοτσέλα Υδροβατικό 1 0 PM Τοπικό

55 Porzana porzana Στικτοπουλάδα Υδροβατικό 1 0 PM Τοπικό I DD

56 Porzana parva Μικροπουλάδα Υδροβατικό 1 0 PM Τοπικό I

57 Crex crex Ορτυγοµάνα Υδροβατικό 1 1 V Περιστασιακό I* DD

58 Gallinula chloropus Νερόκοτα Υδροβατικό 1 1 RB? PM WV Συχνό

59 Fulica atra Φαλαρίδα Υδρόβιο 1 0 PM WV Σπάνιο

60 Himantopus himantopus Καλαµοκανάς Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο I LC

61 Burhinus oedicnemus Πετροτουρλίδα Παρυδάτιο 1 1 SB PM WV? Τοπικό I* NT

62 Charadrius dubius Ποταµοσφυριχτής Παρυδάτιο 1 1 SB PM Συχνό



ECHMES Ltd.


Ευρύτ.

Περιοχή

Στενή

περιοχή

Καθεστώς

Παρουσίας Πληθυσµός

Οδηγία

79/409

Κόκκινο

Βιβλίο

63 Charadrius hiaticula Αµµοσφυριχτής Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο

64 Pluvialis squatarola Αργυροπούλι Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο

65 Calidris minuta Νανοσκαλίδρα Παρυδάτιο 1 1 PM Συχνό

66 Calidris temminckii Σταχτιά Νανοσκαλίδρα Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο

67 Calidris ferruginea ∆ρεπανοσκαλίδρα Παρυδάτιο 1 0 PM Συχνό

68 Calidris maritima Βραχοσκαλίδρα Παρυδάτιο ? a ? ?

69 Calidris alpina Λασποσκαλίδρα Παρυδάτιο 1 0 PM WV Συχνό

70 Limicola falcinellus Ραβδοσκαλίδρα Παρυδάτιο 1 0 V Περιστασιακό

71 Philomachus pugnax Μαχητής Παρυδάτιο 1 1 PM Συχνό I

72 Gallinago gallinago Μπεκατσίνι Παρυδάτιο 1 0 PM WV Συχνό

73 Gallinago media ∆ιπλοµπεκάτσινο Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο I DD

74 Scolopax rusticola Μπεκάτσα Παρυδάτιο 1 1 WV Σπάνιο

75 Limosa limosa Λιµόζα Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο

76 Tringa erythropus Μαυρότρυγγας Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο

77 Tringa totanus Κοκκινοσκέλης Παρυδάτιο 1 0 PM Συχνό

78 Tringa stagnatilis Βαλτότρυγγας Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο

79 Tringa nebularia Πρασινοσκέλης Παρυδάτιο 1 0 PM Συχνό

80 Tringa ochropus ∆ασότρυγγας Παρυδάτιο 1 1 PM WV Συχνό

81 Tringa glareola Λασπότρυγγας Παρυδάτιο 1 1 PM Κοινό I* LC

82 Actitis hypoleucos Ακτίτης Παρυδάτιο 1 1 PM WV Κοινό

83 Arenaria interpres Χαλικοκυλιστής Παρυδάτιο 1 0 PM Σπάνιο

84 Chroicocephalus ridibundus

Καστανοκέφαλος

Γλάρος Υδρόβιο 1 0 PM WV Συχνό

85 Larus melanocephalus Μαυροκέφαλος Γλάρος Υδρόβιο 1 0 PM WV Σπάνιο I* EN

86 Larus audouinii Αιγαιόγλαρος Υδρόβιο 1 1 SB RB PM Σπάνιο I* VU

87 Larus fuscus Μελανόγλαρος Υδρόβιο 1 0 PM WV Σπάνιο

88 Larus michahellis

Ασηµόγλαρος της

Μεσογείου Υδρόβιο 1 1 RB WV Κοινό

89 Larus cachinnans

Ασηµόγλαρος της

Κασπίας Υδρόβιο 1 0 PM WV Συχνό

90 Sterna sandvicensis Χειµωνογλάρονο Υδρόβιο 1 1 PM WV Συχνό I* VU

91 Chlidonias hybrida Μουστακογλάρονο Υδρόβιο 1 0 PM Σπάνιο I EN

92 Chlidonias niger Μαυρογλάρονο Υδρόβιο 1 0 PM Σπάνιο I EN

93 Chlidonias leucopterus Αργυρογλάρονο Υδρόβιο 1 0 PM Σπάνιο

94 Columba livia Αγριοπερίστερο Χερσόβιο 1 1 RB Κοινό

95 Columba palumbus Φάσσα Χερσόβιο 1 1 RB Σπάνιο

96 Streptopelia decaocto ∆εκαοχτούρα Χερσόβιο 1 1 RB Τοπικό

97 Streptopelia turtur Τρυγόνι Χερσόβιο 1 1 SB PM Συχνό

98 Streptopelia orientalis Ασιατικό Τρυγόνι Χερσόβιο 1 0 A Περιστασιακό

99 Cuculus canorus Κούκος Χερσόβιο 1 1 PM Συχνό

100 Tyto alba Τυτώ Νυκ. Αρπακτικό 1 1 RB Συχνό

101 Otus scops Γκιώνης Νυκ. Αρπακτικό 1 1 RB PM WV? Συχνό

102 Asio otus Νανόµπουφος Νυκ. Αρπακτικό 1 1 RB PM Σπάνιο

103 Caprimulgus europaeus Γιδοβύζι Χερσόβιο 1 1 SB PM Συχνό I* LC

104 Apus apus Μαυροσταχτάρα Χερσόβιο 1 1 SB PM Κοινό

105 Apus pallidus Ωχροσταχτάρα Χερσόβιο 1 1 PM (sb?) Συχνό

106 Apus melba Βουνοσταχτάρα Χερσόβιο 1 1 SB PM Κοινό

107 Alcedo atthis Αλκυόνα Χερσόβιο 1 1 PM WV Κοινό I* DD

108 Merops apiaster Μελισσοφάγος Χερσόβιο 1 1 PM Συχνό

109 Upupa epops Τσαλαπετεινός Χερσόβιο 1 1 PM (sb?) Συχνό

110 Jynx torquilla Στραβολαίµης Χερσόβιο 1 1 PM Συχνό

111 Calandrella brachydactyla Μικρογαλιάντρα Χερσόβιο 1 1 PM (sb?) Συχνό I*

112 Galerida cristata Κατσουλιέρης Χερσόβιο 1 1 RB Κοινό

113 Lullula arborea ∆ενδροσταρήθρα Χερσόβιο 1 1 (rb?) WV Σπάνιο I* LC

114 Alauda arvensis Σταρήθρα Χερσόβιο 1 1 WV PM Κοινό

115 Riparia riparia Οχθοχελίδονο Χερσόβιο 1 1 PM Συχνό

116 Ptyonoprogne rupestris Βραχοχελίδονο Χερσόβιο 1 1 (rb?) WV Συχνό

117 Delichon urbicum Σπιτοχελίδονο Χερσόβιο 1 1 PM Κοινό

118 Hirundo rustica Σταυλοχελίδονο Χερσόβιο 1 1 PM (sb?) Κοινό

119 Cecropis daurica Μιλτοχελίδονο Χερσόβιο 1 1 PM (sb?) Συχνό

120 Anthus campestris Ωχροκελάδα Χερσόβιο 1 1 PM (sb?) Συχνό I* LC

121 Anthus trivialis ∆ενδροκελάδα Χερσόβιο 1 1 PM WV Συχνό

122 Anthus pratensis Λιβαδοκελάδα Χερσόβιο 1 1 WV PM Κοινό

123 Anthus cervinus Κοκκινοκελάδα Χερσόβιο 1 1 PM WV Σπάνιο

124 Anthus spinoletta Νεροκελάδα Χερσόβιο 1 0 WV Σπάνιο



ECHMES Ltd.

Με βάση τον παραπάνω πίνακα και τις προβλέψεις της Οδηγίας για την προστασία των άγριων

πτηνών, καταγράφονται 37 είδη πτηνών του Παραρτήµατος Ι που χρησιµοποιούν την περιοχή της

ΖΕΠ σε τακτική βάση. Συνεπώς οι οικολογικές τους απαιτήσεις θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά

την εξέταση του βαθµού στον οποίο το εξεταζόµενο Σχέδιο επηρεάζει την οικολογική ακεραιότητά

της ΖΕΠ. Στα είδη αυτά περιλαµβάνονται και τα δύο είδη χαρακτηρισµού της ΖΕΠ, δηλαδή ο

µαυροπετρίτης και το κιρκινέζι. Σαφώς θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι απαιτήσεις των

διερχόµενων ειδών που χρησιµοποιούν τη ΖΕΠ ως σταθµό ανεφοδιασµού, κατά την εαρινή και

φθινοπωρινή µετανάστευση.

Η αξία της εξεταζόµενης περιοχής για τα πτηνά σχετίζεται κυρίως µε την υποστήριξη των

µεταναστευτικών πτηνών, κατά την εαρινή και τη φθινοπωρινή µετανάστευση, ως ενδιάµεσος

σταθµός ανεφοδιασµού. Με βάση αυτό το χαρακτηριστικό η ΖΕΠ είναι σηµαντική για την

υποστήριξη των γειτονικών και εκτός της περιοχής του Σχεδίου, ιδιαίτερα αξιόλογων για τα

ελληνικά και διεθνή δεδοµένα αποικιών µαυροπετρίτη, που χρησιµοποιούν την περιοχή ως πεδίο

τροφοληψίας, αξιοποιώντας την παρουσία σε αυτήν των µεταναστευτικών στρουθιόµορφων που

αποτελούν τη βασική του λεία στις αρχές του φθινοπώρου, περίοδο που συµπίπτει µε την

ανατροφή των νεοσσών του µαυροπετρίτη. Πέραν αυτής της κύριας αξίας, η περιοχή έχει σηµασία

ως βιότοπος στάθµευσης και ξεκούρασης για µεταναστευτικά είδη των υγροτοπικών

οικοσυστηµάτων, για µεταναστευτικά αρπακτικά είδη, καθώς και για αναπαραγόµενα

θαλασσοπούλια όπως ο θαλασσοκόρακας που φωλιάζει σε θέσεις της ακτογραµµής, ο

αιγαιόγλαρος και ο αρτέµης που φωλιάζουν σε γειτονικές περιοχές και χρησιµοποιούν το θαλάσσιο

χώρο γύρω από την εξεταζόµενη περιοχή για την τροφοληψία τους. Ιδίως τα λιβάδια Ποσειδωνίας

που τουλάχιστον στην περίπτωση του αιγαιόγλαρου και του θαλασσοκόρακα θεωρούνται κύριος

βιότοπος διατροφής. Σε ότι αφορά σε αναπαραγόµενα είδη, η περιοχή δεν θα µπορούσε να θεωρηθεί

ιδιαίτερα αξιόλογη ούτε σε εθνικό επίπεδο, ούτε σε επίπεδο γεωγραφικής περιφέρειας, αφού οι

πληθυσµοί των ειδών που φιλοξενούνται σε αυτήν δεν είναι τέτοιοι που να επιτρέπουν µια τέτοια

εκτίµηση.

Συνοψίζοντας, η ορνιθοπανίδα στην περιοχή του Σχεδίου είναι αρκετά πλούσια σε αριθµό ειδών

αλλά η αξία της περιορίζεται κυρίως ως τόπος ανεφοδιασµού για τα µεταναστευτικά και

τροφοληψίας για τα αρπακτικά που φωλιάζουν στην ευρύτερη περιοχή εκτός ΖΕΠ και περιοχής

εξεταζόµενου σχεδίου.

Με βάση τα διαθέσιµα στοιχεία, σε αντίθεση µε την ευρύτερη περιοχή, η ορνιθοπανίδα της περιοχής

του Σχεδίου δεν εµφανίζει κάποια αξιόλογη ιδιαιτερότητα πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί

σηµαντικό σταθµό κατά τη µετανάστευση, όπως όµως συµβαίνει για µεγάλο µέρος του Ελλαδικού

χώρου. Σε ότι αφορά στα λίγα αναπαραγόµενα είδη, εκτιµάται ότι το Σχέδιο δεν θα προκαλέσει

σηµαντικές ή µη αναστρέψιµες επιπτώσεις σε αυτά βλ. Κεφάλαιο 6 της παρούσας. Αντίθετα,

εκτιµάται ότι στο πλαίσιο µιας σωστά εστιασµένης δέσµης µέτρων ενεργής διαχείρισης των

ενδιαιτηµάτων του τόπου, µπορούν να αµβλυνθούν ή και να αντιστραφούν οι όποιες αρνητικές

επιπτώσεις στα αναπαραγόµενα είδη, καθώς και να υπάρξει σαφής βελτίωση της υφιστάµενης αξίας

του τόπου για τα διερχόµενα µεταναστευτικά. Τέτοιου τύπου εξειδικευµένες παρεµβάσεις θα πρέπει



ECHMES Ltd.

να περιγραφούν αναλυτικά στο στάδιο της ΜΠΕ, όταν και θα συγκεκριµενοποιηθούν τα

χαρακτηριστικά του εξεταζόµενου Σχεδίου.

5.2.4.2.3. Αµφίβια - Ερπετά

Στην περιοχή µελέτης κατεγράφησαν δύο είδη αµφιβίων από τα 23 είδη που υπάρχουν στην

Ελλάδα, και εννέα είδη ερπετών από τα 64 που υπάρχουν στην Ελλάδα. Σύµφωνα µε το Κόκκινο

Βιβλίο των Απειλούµενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας, τρία από αυτά τα είδη κατατάσσονται σε

κατηγορία κινδύνου: Στην κατηγορία τρωτών (VU) υπάγεται η το κλωστιδάκι (Podarcis cretensis)

ενώ στην κατηγορία κινδυνευόντων ο κρητικός βάτραχος (Pelophylax cretensis) και η θαλάσσια

χελώνα Caretta caretta.

Σε ότι αφορά στο κλωστιδάκι (Podarcis cretensis) δεν θα επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού οι

πληθυσµοί του βρίσκονται στις βραχονησίδες της ευρύτερης περιοχής και όχι στην περιοχή του

Σχεδίου.

Ο κρητικός βάτραχος (Pelophylax cretensis) εντοπίζεται σε µικρές εκτάσεις επιφανειακού γλυκού

νερού που υπάρχουν στην περιοχή. Αυτές, παρά το µικρό τους µέγεθος παίζουν πολύ σηµαντικό

ρόλο για πολλά είδη πανίδας και χλωρίδας της περιοχής. Συνεπώς, συζητώντας και προτείνοντας

µέτρα για την προστασία του βατράχου, φροντίζουµε µέσω της προστασίας του ενδιαιτήµατός του

για σηµαντικό τµήµα της βιοποικιλότητας που εντοπίζεται στην περιοχή (δες παρακάτω υπό την

παράγραφο Ενδιαιτήµατα συνδεδεµένα µε τη µόνιµη ή παροδική εµφάνιση γλυκού νερού).

Σχετικά µε τη χελώνα Caretta caretta αναφέρεται ότι υπάρχει ένας σηµαντικός αριθµός παραλιών

ωοτοκίας της χελώνας στην Κρήτη (Margaritoulis et al., 1995). Οι βασικές παραλίες ωοτοκίας και

στις οποίες διεξάγονται προγράµµατα καταγραφής των αναπαραγωγικών δραστηριοτήτων και

προστασίας των φωλιών, αλλά γίνεται ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού βρίσκονται

στο Ρέθυµνο και στα Χανιά (βόρεια ακτογραµµή της Κρήτης) αλλά και στον κόλπο της Μεσσαράς

(νότια ανατολικά) (Ligdopoulou et al. 1994, Margaritoulis 1998 και 2000, Irvin et al. 1998).

Ετησίως κατά µέσο όρο 114,9 φωλιές κατασκευάζονται στις παραλίες των Χανίων, 387,3 στις

παραλίες του Ρεθύµνου και 53,5 στο κόλπο της Μεσσαράς (Margaritoulis et al., 2003). Σε σχετική

έρευνα (Margaritoulis et al., 1995) που παρουσιάσθηκε στο συνέδριο της National Oceanic and

Atmospheric Agency διερευνήθηκε η χρήση άλλων παραλίων ωοτοκίας στην Κρήτη, εκτός από τις

3 προαναφερθείσες. Σύµφωνα πάντα µε την παραπάνω έρευνα διαπιστώθηκε ότι και άλλες

αµµώδεις παραλίες του νησιού γίνονται αποδέκτες των αναπαραγωγικών δραστηριοτήτων

θηλυκών ατόµων, ωστόσο ποσοτικά στοιχεία για την κατάλληλη τεκµηρίωση σχετικά µε τη

σηµαντικότητα αυτών είναι περιορισµένα.

Η χελώνα Caretta caretta παρατηρείται στην πελαγική ζώνη γύρω από την περιοχή του Σχεδίου

και έχει εµφανιστεί στο παρελθόν στον όρµο Κουρεµένος και στο Βάι που είναι η µόνες αµµώδεις

παραλίες της ευρύτερης και βρίσκονται εκτός της περιοχής του Σχεδίου. Η επιτόπου έρευνα και οι



ECHMES Ltd.

συνεντεύξεις µε ντόπιους δεν επιβεβαίωσαν ότι το είδος αναπαράγεται στις παραπάνω παραλίες

σήµερα. Οι υπόλοιπες παραλίες στην ευρύτερη περιοχή του Σχεδίου δεν είναι κατάλληλες για την

ωοτοκία του είδους.

Στον Πίνακα 5.2-8 παρουσιάζονται όλα τα είδη αµφιβίων και ερπετών που έχουν εντοπιστεί στην

περιοχή του Σχεδίου, το νοµικό καθεστώς προστασίας τους στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση

και διεθνώς, καθώς και ο χαρακτηρισµός τους σύµφωνα µε το Κόκκινο Βιβλίο των απειλούµενων

σπονδυλοζώων της Ελλάδας (Καρανδεινός, 1992). Ο Πίνακας 5.2-9 παρουσιάζει είδη ερπετών

στην ευρύτερη περιοχή του Σχεδίου.



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-8: Είδη αµφιβίων και ερπετών στην περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία

Eπιστηµονική

ονοµασία Ελληνική ονοµασία

Οδηγία

92/43

Σύµβαση



Βιβλίο Ενδηµικό Πληθ.

Ευρύτερη

περιοχή

Περιοχή

Σχεδίου Πηγή

ΕΡΠΕΤΑ

Hemidactylus turcicus Κολλητήρι, Σαµιαµίδι ΙΙΙ LC 1 + + 1,B

Lacerta trilineata Πράσινη σαύρα IV ΙΙΙ LC (x) 1 + + 1,B

Podarcis cretensis Αιγαιόσαυρα IV ΙΙΙ VU (x) 1 + 1,B

Chalcides occelatus LC + +

Hierophis gemonensis ∆ενδρογαλιά IV ΙΙΙ LC (x) 1 + + 1,B

Natrix tessellata Νερόφιδο LC 1 + +

Mediodactylus kotschyi LC 1 +

Zamenis situla Σπιτόφιδο ΙΙ II LC 1 + + 1,B

Telescopus fallax Αγιόφιδο IV ΙΙΙ LC (x) 1 + + 1,B

ΑΜΦΙΒΙΑ

Bufo viridis Πράσινος φρύνος IV II LC 1 + + 1,B

Pelophylax cretensis Κρητικός Λιµνοβάτραχος III EN 2 + + 1,B

Υπόµνηµα 5.2-8

1 = Παρούσα µελέτη και προσωπικό αρχείο µελετητή

Β = Βιβλιογραφία



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.2-9: Πρόσθετα είδη ερπετών στην ευρύτερη περιοχή του Σχεδίου Ίτανος Γαία

Επιστηµονική

Ονοµασία

Ελληνική

Ονοµασία

Οδηγία

92/43

Σύµβαση

Βέρνης

Σύµβαση


Βιβλίο

Ενδηµικό

Ερπετά

Caretta caretta Χελώνα Καρέττα ΙΙ ΙΙ E

Τα αµφίβια και ερπετά της περιοχής του Σχεδίου αποτελούνται από είδη µε ευρεία διάδοση στην

Κρήτη (και την υπόλοιπη Ελλάδα). Ο πληθυσµός των ειδών αυτών εντός της περιοχής του Σχεδίου

είναι απίθανο να επηρεαστεί σηµαντικά από το προτεινόµενο Σχέδιο.

5.2.4.2.4. Ασπόνδυλα

Στον Πίνακα 2.2.5-11, παρουσιάζονται τα χερσαία µαλάκια της περιοχής, σηµειώνοντας το κατά

πόσο είναι ενδηµικά της περιοχής ή της Κρήτης και αν γίνεται αναφορά γι’ αυτά στο Κόκκινο

βιβλίο των απειλούµενων ειδών πανίδας της Ελλάδας. Κανένα από τα είδη αυτά δεν αναφέρεται σε

διεθνής συµβάσεις ή στην οδηγία 92/43 της EEC. Η πλειονότητα των δεδοµένων έχει προέλθει από

τη διδακτορική διατριβή «Βιογεωγραφία των χερσαίων µαλακίων στο νότιο αιγαιακό τόξο» από

την Κ. Βαρδινογιάννη, 1994, Ph. D. Thesis, Univ. of Athens, pp.330.

Πίνακας 5.2-10: Χερσαία µαλάκια της περιοχής του ΒΑ άκρου της Κρήτης

ΕΙ∆ΟΣ ΕΝ∆ΗΜΙΚΟ

ΚΡΗΤΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Albinaria teres Χ

Cantareus apertus

Cantareus aspersus

Cecilioides acicula

Cecilioides tumulorum

Cernuella virgata

Deroceras minoicum Χ Endangered

Eobania vermiculata

Eopolita protensa

Granopupa granum

Mastus butoti Χ

Mastus itanosensis Χ

Mastus sitiensis Χ

Metafruticicola lectus Χ

Metafruticicola noverca

Metafruticicola pellita

Orculella cretiminuta Χ

Orculella critica

Oxychilus aegopinoides Χ Critically endangered

Oxychilus minoicus Χ

Pseudoxerophila bathytera

Rumina decollata

Truncatellina rothi

Vitrea contracta

Xerocrassa amphiconus Χ

Xerocrassa cretica



ECHMES Ltd.

ΕΙ∆ΟΣ ΕΝ∆ΗΜΙΚΟ

ΚΡΗΤΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ


Xerocrassa mesostena Χ

Xerocrassa siderensis Χ

Xeromunda candiota

Στον Πίνακα 5.2-11, παρουσιάζονται τα αρθρόποδα της περιοχής, ο βαθµός ενδηµισµού τους και

αν αναφέρονται στο Κόκκινο Βιβλίο των απειλούµενων ειδών της Ελλάδας. Η πλειονότητα των

δεδοµένων έχει προκύψει από τις διδακτορικές διατριβές του Α. Τριχά «Οικολογία και

βιογεωγραφία των εδαφικών κολεοπτέρων στο νότιο Αιγαίο, µε έµφαση στη σύνθεση, εποχιακή

και βιοτοπική διαφοροποίηση και ζωογεωγραφία των οικογενειών Carabidae και Tenebrionidae,

1997 Ph. D. Thesis, Univ. of Crete, pp.510» του Σ. Σηµαιάκη «Συστηµατική, βιογεωγραφία και

στοιχεία οικολογίας των χειλοπόδων του νοτίου Αιγαίου. 2005, Ph. D. Thesis, Univ. of Crete,

pp.421» και της Μ. Χατζάκη « Η εδαφική αραχνοπανίδα της Κρήτης (Οικογένεια

GNARHOSIDAE): συστηµατική, οικολογία και βιογεωγραφία. 2003, Ph. D. Thesis, Univ. of

Crete, pp.452».

Πίνακας 5.2-11: Αρθρόποδα της περιοχής του ΒΑ άκρου της Κρήτης

ΟΜΑ∆Α ΕΙ∆ΟΣ ΕΝ∆ΗΜΙΚΟ

ΚΡΗΤΗΣ

ΚΑΘΕΣΤΩΣ


ΑΡΑΧΝΕΣ (Aranea)

Anagraphis pallens

Drassyllus pumiloides Χ

Haplodrassus creticus Χ

Latrodectus tredecimguttatus

Leptodrassus pupa

Lycosa praegrandis

Micaria coarctata

Nomisia excerpta

Poecilochroa senilis

Pterotricha lentiginosa

Steatoda paykulliana

Trachyzelotes malkini

Zelotes caucasius

Zelotes daidalus Χ

Zelotes scrutatus

Zelotes subterraneus

Zelotes tenuis

ΧΕΙΛΟΠΟ∆Α

(Chilopoda)

Scolopendra cretica Χ

Lithobius aeruginosus

Dignathodon microcephalum

Eupolybothrus litoralis

Geophilus naxius

Scutigera coleoptrata

Henia puchella

Bothriogaster signata

Pachymerium ferrugineum

ΟΡΘΟΠΤΕΡΑ

(Orthoptera)

Calliptamus italicus

Oedipoda spp. (2 είδη)

Calliptamus barbarus barbarus



ECHMES Ltd.

ΟΜΑ∆Α ΕΙ∆ΟΣ ΕΝ∆ΗΜΙΚΟ

ΚΡΗΤΗΣ

ΚΑΘΕΣΤΩΣ


Eupholidoptera sp.

Pyrgomorpha conica conica

Gryllomorpha cretensis

Gryllus bimaculatus

ΛΕΠΙ∆ΟΠΤΕΡΑ

(Lepidoptera)

Papilio machaon

Pieris rapae

Colias crocea

Polyommatus icarus

Cynthia cardui

Maniola jurtina

Lasiommata megera

ΚΟΛΕΟΠΤΕΡΑ

(Coleoptera)

Tenebrionidae

Erodius orientalis oblongus Χ

Zophosis punctata

Dailognatha quadricollis rugata Χ

Dailognatha cylidritarsis Χ Rare

Eutagenia smyrnensis minutissima Χ

Pachyscelis quadricollis cretica Χ

Dendarus puncticollis Χ

Pedinus olivieri Χ

Gonocephalum rusticum

Opatroides punctulatus

Raiboscelis corvinus Χ

ΚΟΛΕΟΠΤΕΡΑ

(Coleoptera)

Carabidae

Megacephala euphratica

Cicindela campestris suffriani

Carabus banoni Χ

Calathus mollis erythroderus

Olisthopus fuscatus

Harpalus honestus

Harpalus subquadratus

Platytarus famini

5.2.4.3. Αξιολόγηση των ενδιαιτηµάτων της περιοχής του Σχεδίου ως προς τη σηµασία τους

για την πανίδα

Στις επόµενες παραγράφους περιγράφεται η σηµασία των εµφανιζόµενων στην περιοχή του

Σχεδίου ενδιαιτηµάτων όσον αφορά στην πανίδα. Για µια πιο ολοκληρωµένη, συνεπή και

κατανοητή παρουσίαση γίνεται µια προσπάθεια να δοθεί η αντιστοιχία µεταξύ ενδιαιτηµάτων για

την πανίδα και οικοτόπων του προγράµµατος NATURA 2000 αλλά θα πρέπει να αποσαφηνιστεί

ότι αυτή η αντιστοιχία έχει σε κάποιο βαθµό ενδεικτικό χαρακτήρα λόγω του ότι τα κριτήρια

κατηγοριοποίησης των δύο εννοιών δεν συµπίπτουν απόλυτα. Στα ενδιαιτήµατα, ως χώρων

διαβίωσης, παίζουν πολύ µεγαλύτερο ρόλο διάφορες ιδιότητες και κυρίως η δοµή (ύψος,

πυκνότητα, έκταση, ανάµειξη, κ.λ.π.) παρά η χλωριδική σύνθεση που υπερισχύει για τους

οικότοπους (π.χ. οι Θαµνώνες σχίνου 9320 όταν έχουν χαµηλό ύψος θεωρούνται ως φρύγανα αλλά

ως µακία ή χαµηλό δάσος όταν αναπτύσσονται σε ύψος).



ECHMES Ltd.

Ενδιαιτήµατα συνδεδεµένα µε τη µόνιµη ή παροδική εµφάνιση γλυκού νερού

Πρόκειται για τα υγροτοπικά ενδιαιτήµατα της περιοχής. Περιλαµβάνουν τον οικότοπο 3290

(Ποταµοί της Μεσογείου µε περιοδική ροή), που ως ενδιαίτηµα έχει συγκριτικά µεγαλύτερη

σηµασία για την πανίδα. Απαντώνται στις εκβολές των ποταµών µε περιοδική ροή (χειµάρρων),

όπου το νερό παραµένει για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα και όπου ο ποταµός αναπτύσσεται σε

πλάτος.

Η µεγαλύτερη έκταση υγροτοπικών ενδιαιτηµάτων αντιστοιχεί στον οικότοπο 3170 που βρίσκεται

στο Βάι και τον Κουρεµένο εκτός της περιοχής του Σχεδίου.

Στην κατηγορία των υγροτοπικών ενδιαιτηµάτων εντάσσονται και κάθε µορφής επίπεδες ή κοίλες

επιφάνειες που διατηρούν παροδικά ή εποχικά επιφανειακό νερό, καθώς και κατασκευές (π.χ.

ποτίστρες) που διατηρούν επιφανειακό νερό για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Τέτοιοι σχηµατισµοί,

αν και µικρής έκτασης, παίζουν δυσανάλογα σηµαντικό ρόλο για την υποστήριξη εξειδικευµένων

υγροτοπικών ειδών που εξαρτώνται άµεσα από την παρουσία γλυκού νερού. Σε κάθε περίπτωση

τόσο εντός της περιοχής του Σχεδίου όσο και στην ευρύτερη περιοχή η συνολική έκταση αυτών

των ενδιαιτηµάτων είναι πολύ µικρή και δεν επηρεάζεται καθόλου από το προτεινόµενο Σχέδιο.

Φρύγανα

Τα φρύγανα αποτελούν έναν από τους πιο εκτενείς, χαρακτηριστικούς και σηµαντικούς τύπους

οικοτόπων στην περιοχή της Κρήτης και της Μεσογείου. Όπως φαίνεται στο Χάρτη 5,

Παράρτηµα Ι, η περιοχή του Σχεδίου κυριαρχείται από φρύγανα µε µεγάλη ποικιλία σύνθεσης και

δοµής. Παρ’ όλο που τα φρύγανα δίνουν αρχικά την εντύπωση ερήµου, είναι τόποι µε αξιόλογη

βιοποικιλότητα και όλες οι ζωικές οµάδες τα χρησιµοποιούν ως ενδιαίτηµα.

Στην κατηγορία αυτή περιλαµβάνονται κυρίως οι οικότοποι µε τους κωδικούς:

• 542010: Φρύγανα µε κυριαρχία Sarcopoterium spinosum

• 542011: Φρύγανα µε κυριαρχία Genista acanthoclada και Erica manipuliflora

• 542012: Φρύγανα µε κυριαρχία Genista acanthoclada

• 542020: Φρύγανα µε κυριαρχία Corydothymus capitatus

• 542030: Φρύγανα µε κυριαρχία Cistus creticus

• 542040: Φρύγανα µε κυριαρχία Ononis spinosa

Περιλαµβάνονται επίσης υποβαθµισµένες εκτάσεις από τον Οικότοπο 9320 (Θαµνώνες σχίνου,

∆ασικές συστάδες χαρουπιάς).

Μακκία και δασικές συστάδες

Αποτελούν χαρακτηριστικές µεσογειακές διαπλάσεις. Όλες οι ζωικές οµάδες εκπροσωπούνται σε

αυτά τα ενδιαιτήµατα. Αυτός ο τύπος ενδιαιτήµατος αντιµετωπίζει προβλήµατα διατήρησης, λόγω

υπερβόσκησης και πυρκαγιών.



ECHMES Ltd.

Στην κατηγορία αυτή περιλαµβάνονται οι οικότοποι µε τους κωδικούς:

5212: Συστάδες αρκεύθων (Juniperus phoenicea) δενδρώδους µορφής και Erica manipuliflora

92D010: Αθροίσµατα πικροδάφνης

9320: α) Θαµνώνες σχίνου

β) ∆ασικές συστάδες χαρουπιάς

Λιθώνες

Τα ενδιαιτήµατα αυτά έχουν µεγάλη αξία λόγω της ιδιαιτερότητας της προσαρµοσµένης σε αυτά

πανίδας, ενώ αποτελούν το σηµαντικότερο ενδιαίτηµα της περιοχής για την ορνιθοπανίδα, καθώς

και για τα χειρόπτερα. Η συνολική έκταση των ενδιαιτηµάτων αυτών είναι πολύ µικρή και δεν

επηρεάζεται από το προτεινόµενο Σχέδιο.

Στην κατηγορία αυτή οµαδοποιούνται οι οικότοποι µε τους κωδικούς:

821710: Χασµοφυτική βλάστηση της Κρήτης (σε µίξη µε αλοφυτική βλάστηση βραχωδών ακτών)

8310: Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκµετάλλευση

124011: Παραθαλάσσια βλάστηση βραχωδών ακτών

124012: Βραχώδεις ακτές µε Limonium & Cichorium spinosum

Καλλιέργειες

Οι καλλιέργειες καλύπτουν διάσπαρτες µικρές εκτάσεις στο ΝΑ άκρο της περιοχής του Σχεδίου.

Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν µεγαλύτερες εκτάσεις κυρίως στην κοιλάδα του Βάι. Οι

καλλιέργειες, λόγω της υψηλής παραγωγικότητάς τους είναι σηµαντικά οικοσυστήµατα για ένα

µεγάλο αριθµό και ποικιλία ειδών πανίδας. Όµως οι παρατηρούµενες αλλαγές στη γεωργία, µε

εντατικοποίηση και νέες µεθόδους, που περιλαµβάνουν την ευρεία χρήση φυτοφαρµάκων,

υποβαθµίζουν σταδιακά τον οικολογικό ρόλο των οικοσυστηµάτων αυτών.

Συµπερασµατικά, όλοι οι τύποι ενδιαιτηµάτων χρησιµοποιούνται και παρουσιάζουν κάποια αξία

για τα σπονδυλωτά της περιοχής. Μπορούν ωστόσο να διακριθούν δύο τύποι (οικότοποι

συνδεδεµένοι µε νερό και λιθώνες), οι οποίοι έχουν ιδιαίτερη σηµασία για συγκεκριµένες

ταξινοµικές οµάδες. Συγκεκριµένα, οι µεν οικότοποι συνδεδεµένοι µε νερό είναι κρίσιµης

σηµασίας για τα αµφίβια και για πολλά είδη πουλιών, ιδίως µεταναστευτικών, οι δε λιθώνες είναι

σηµαντικοί για τα χειρόπτερα, ως χώροι φωλιάσµατος/ανάπαυσης/αναπαραγωγής, και για αρκετά

είδη πουλιών. Και οι δύο αυτοί τύποι ενδιαιτηµάτων καταλαµβάνουν συνολικά πολύ µικρή έκταση

στην περιοχή του Σχεδίου. ∆εν θα υπάρξει µείωση της έκτασής τους καθώς βρίσκονται εξ

ολοκλήρου είτε εκτός της περιοχής του εξεταζόµενου Σχεδίου (υγρότοποι), είτε στην Υποζώνη Β.5

«Υποζώνη προστασίας Ακτών» όπου δεν προβλέπονται παρεµβάσεις (Λιθώνες).

Σχετικά µε την παρούσα κατάσταση των οικοτόπων που αντιστοιχούν στα ενδιαιτήµατα αυτά

συνοπτικά µπορεί να ειπωθεί ότι οι περισσότεροι οικότοποι έχουν υποστεί για πολλά χρόνια τις

επιπτώσεις ανθρωπογενών πιέσεων, κατά περίπτωση, υπερβόσκηση, πυρκαγιές, εντατικοποίηση

καλλιεργειών, χρήση φυτοφαρµάκων και, σε ευρύτερη θεώρηση, ανθρώπινη παρέµβαση κατά τις



ECHMES Ltd.

τελευταίες χιλιάδες χρόνια. Η υποβάθµιση, η διάβρωση και οι πληµµύρες είναι µερικές από τις

συνέπειες οι οποίες έχουν προκύψει από το συνδυασµό των παραπάνω παραγόντων.

Κάθε ένα από τα ανωτέρω ενδιαιτήµατα δύναται να ωφεληθεί από ενεργά µέτρα αποκατάστασης

και συνεχούς διαχείρισης για να αντιστραφεί η µακροχρόνια τάση υποβάθµισής τους.

5.3. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στις ενότητες που ακολουθούν σχετικά µε τη ∆ηµογραφική

Κατάσταση, Απασχόληση, Τουριστική Ανάπτυξη και Υποδοµή βασίστηκαν στη Μελέτη που

εκπονήθηκε για τον κοινωνικοοικονοµικό τοµέα (υφιστάµενη κατάσταση και επιπτώσεις) από το

Πανεπιστήµιο Κρήτης, Σχολή Κοινωνικών Επιστηµών, Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης τον Ιούλιο

2013, στο πλαίσιο εκπόνησης της παρούσας Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

5.3.1. ∆ηµογραφική κατάσταση

5.3.1.1. Εξέλιξη πληθυσµού

Η ∆ηµοτική Ενότητα Ιτάνου εντάσσεται διοικητικά στο ∆ήµο Σητείας. Ο νέος ∆ήµος Σητείας,

συνολικής έκτασης 633,22 τ.χλµ, προέκυψε έπειτα από συνένωση των προϋπαρχόντων ∆ήµων

Ιτάνου, Λεύκης και Σητείας, ακολουθώντας τη συνολική αναδιάρθρωση του διοικητικού

συστήµατος της χώρας, σύµφωνα µε το Πρόγραµµα Καλλικράτης, το 2010 και εντάσσεται µε τη

σειρά του διοικητικά στη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου της Περιφέρειας Κρήτης.

Η ∆ηµοτική Ενότητα Ιτάνου ανήκει στα οικιστικά κέντρα 4ου

και 5ου

επιπέδου του ιεραρχηµένου

οικιστικού δικτύου της Κρήτης. Το κεντρικό τµήµα της δηµοτικής ενότητας (∆.∆. Παλαικάστρου)

περιλαµβάνει το Παλαίκαστρο και τους οικισµούς που το περιβάλλουν (Αγκαθιάς, Κουρεµένος,

Βίγλα και Χιόνα). Το Παλαίκαστρο αποτελεί το διοικητικό, εµπορικό και τουριστικό κέντρο της

δηµοτικής ενότητας Ιτάνου και παρουσιάζει αύξηση πληθυσµού. Στην παραλία του βρίσκονται

σηµαντικοί αρχαιολογικοί χώροι (Ρουσόλακκος, Κουρεµένος, αρχαίο Παλαίκαστρο).

Σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή πληθυσµού το 2011, σηµειώθηκε µικρή µείωση στο σύνολο

της Επικράτειας της τάξης του -1,34%, σε σχέση µε το 2001. Η σύνθεση του πληθυσµού είναι

49,2% άνδρες και 50,8% γυναίκες.

Αντίθετα µε τη συνολική µείωση, σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης κατά την τελευταία απογραφή

παρουσιάστηκε σηµαντική αύξηση +4,54% του πληθυσµού, η µεγαλύτερη στη χώρα, γεγονός που

οφείλεται τόσο στην υπεροχή των γεννήσεων έναντι των θανάτων στο διάστηµα αυτό (βλέπε



Σχήµα 5.3-1), όσο και στη

Ελλήνων εγγεγραµµένων σε άλλα

Σχήµα 5.3-1: Εξέλιξη δεικτών

(Πηγή: Οικονοµικό

Η συνολική δηµογραφική καταγραφή

σύνολο των 13 Περιφερειών της

συνολικό πληθυσµό, ανεβαίνοντας

Στο σύνολο των 51 νοµών της

Χανίων την 15η, ο Νοµός Ρεθύµνης

Νοµός της Κρήτης που παρουσίασε

στον παρακάτω πίνακα:



ECHMES Ltd.

και στη µετακίνηση και εγκατάσταση στην Κρήτη µεταναστών

εγγεγραµµένων σε άλλα δηµοτολόγια, λόγω της ανάπτυξης του τουρισµού

δεικτών γεννήσεων και θανάτων στην Περιφέρεια Κρήτης

Οικονοµικό Επιµελητήριο Ελλάδας, Μάρτιος 2013

δηµογραφική καταγραφή κατατάσσει την Περιφέρεια Κρήτης στην

Περιφερειών της χώρας, µε πληθυσµό 623.065 άτοµα και κατανοµή

ανεβαίνοντας από την 7η θέση που κατείχε το 2001.

νοµών της χώρας, ο Νοµός Ηρακλείου καταλαµβάνει την

Νοµός Ρεθύµνης την 36η και ο Νοµός Λασιθίου την 38

που παρουσίασε µείωση στο µόνιµο πληθυσµό, όπως παρουσιάζεται

5-62

Κρήτη µεταναστών αλλά και

ανάπτυξης του τουρισµού.

Περιφέρεια Κρήτης, 1999-2008

Μάρτιος 2013)

Περιφέρεια Κρήτης στην 5η θέση στο

άτοµα και κατανοµή 5,76% στο

καταλαµβάνει την 4η θέση, ο Νοµός

38η, ενώ είναι ο µόνος

όπως παρουσιάζεται συνοπτικά



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-1: Μόνιµος και νόµιµος πληθυσµός των Νοµών της Κρήτης, της Κρήτης και του

συνόλου της Χώρας µε βάση των απογραφές των ετών 2001 και 2011 (Πηγή: Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ,

Απογραφή 2011)

Όπως προκύπτει και από τον παραπάνω πίνακα, ο µόνιµος πληθυσµός της Περιφερειακής

Ενότητας Λασιθίου είναι 75.381 άτοµα, και αποτελεί κατά προσέγγιση το 12% του συνολικού

πληθυσµού της Κρήτης.

Πιο συγκεκριµένα, µε βάση την απογραφή του 2011, ο πληθυσµός του ∆ήµου Σητείας είναι 18.318

άτοµα, µειωµένος κατά 1.142 άτοµα σε σχέση µε το 2001, ενώ στην ∆ηµοτική Κοινότητα Ιτάνου

διαµένουν µόνιµα 2.108 άτοµα, κατά 406 λιγότερα σε σχέση µε το 2001.

Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να σηµειωθεί ότι δεν υπάρχουν επιµέρους διαθέσιµα στοιχεία από την

Απογραφή 2011, παρά µόνο σε επίπεδο πληθυσµού. Για το λόγο αυτό, στις επόµενες ενότητες θα

χρησιµοποιηθούν στοιχεία της Απογραφής 2001, όπου αυτό απαιτείται.

5.3.1.2. Εκπαίδευση

Τα στατιστικά στοιχεία για την Ελλάδα συνολικά για το έτος 2001 (επίπεδα εκπαίδευσης του

πληθυσµού ηλικίας 15 ετών και άνω) δείχνουν ότι το 36% του πληθυσµού έχει ολοκληρώσει την

πρωτοβάθµια εκπαίδευση, ενώ το 25% έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Το 10%

περίπου διαθέτει πανεπιστηµιακό πτυχίο και, στον αντίποδα, το 5% του πληθυσµού δεν έχει

φοιτήσει καθόλου στο σχολείο. Η Κρήτη παρουσιάζει ελαφρά υποεκπροσώπηση στο τµήµα που

αφορά την πανεπιστηµιακή εκπαίδευση, δεδοµένου ότι µόνο το 7% των ατόµων διαθέτει

πανεπιστηµιακή εκπαίδευση έναντι 10% περίπου για την Ελλάδα συνολικά. Εντούτοις, το 38%

των ατόµων στην Κρήτη έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, σε σύγκριση µε το

25% στην υπόλοιπη Ελλάδα.



ECHMES Ltd.

Στο ∆ήµο Σητείας, το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων βρίσκεται σε σχετικά ικανοποιητικά

επίπεδα, ενώ έχει βελτιωθεί σηµαντικά στη διάρκεια των τελευταίων ετών. Το µεγαλύτερο

ποσοστό του πληθυσµού είναι απόφοιτοι στοιχειώδους και µέσης εκπαίδευσης (59,5% και 19,5%).

Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι το ποσοστό των αναλφάβητων είναι µικρότερο από

3,6% και χαµηλότερο από το αντίστοιχο σε επίπεδο Νοµού (στοιχεία 2001) (3,8%)7

7 Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Πρόγραµµα ∆ήµου Σητείας 2011-2015



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-2: ∆ιάρθρωση πληθυσµού ανά ∆ηµοτική Ενότητα & επίπεδο εκπαίδευσης (Πηγή: Στρατηγικό & Επιχ/κό Πρόγραµµα ∆. Σητείας 2011-2015)

Σύνολο Κάτοχοι

διδακτορικού

Κάτοχοι

Μάστερ

Πτυχιούχοι

Ανωτάτων

Σχολών

Πτυχιούχοι ΤΕΙ

(ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ)

και Ανωτέρων

Σχολών


µετα-β’βάθµιας

εκπαίδευσης

Απόφοιτοι

Μέσης

εκπαίδευσης


ΤΕΛ


ΤΕΣ

Απόφοιτοι

3ταξίου

Γυµνασίου

Απόφοιτοι

∆ηµοτικού

Φοιτούν

στο

∆ηµοτικό

Εγκατέλειψαν το

∆ηµοτικό, αλλά

γνωρίζουν γραφή και

ανάγνωση

∆ε γνωρίζουν

γραφή και

ανάγνωση

∆ηµοτική Ενότητα Ιτάνου 2.371 0,0% 0,1% 3,2% 2,3% 1,8% 12,1% 2,4% 0,7% 15,0% 44,2% 5,4% 7,0% 5,7%

∆.∆. Παλαικάστρου 1.329 0,0% 0,2% 3,0% 1,7% 2,0% 13,6% 2,3% 1,1% 14,7% 42,7% 7,1% 6,9% 4,8%

∆.∆. Ζάκρου 900 0,0% 0,0% 3,4% 3,3% 1,9% 10,2% 2,7% 0,2% 16,3% 46,9% 3,7% 6,9% 4,4%

∆.∆. Καρυδίου (Σητείας) 120 0,0% 0,0% 2,5% 0,8% 0,0% 10,0% 3,3% 0,8% 10,0% 43,3% 0,8% 8,3% 20,0%

∆.∆. Μητάτου 22 0,0% 0,0% 4,5% 4,5% 0,0% 13,6% 0,0% 0,0% 4,5% 31,8% 0,0% 4,5% 36,4%

∆ηµοτική Ενότητα Λεύκης 2.080 0,0% 0,0% 2,0% 1,9% 1,0% 10,2% 1,8% 0,9% 11,8% 48,6% 5,7% 11,5% 4,6%

∆.∆. Ζίρου 637 0,0% 0,0% 3,1% 2,8% 2,0% 13,5% 2,4% 0,9% 10,5% 47,9% 4,4% 8,5% 3,9%

∆.∆. Αγίας Τριάδος 121 0,0% 0,0% 1,7% 0,8% 0,8% 4,1% 0,0% 0,0% 5,0% 54,5% 4,1% 14,0% 14,9%

∆.∆. Απιδίων (Μέσα Απιδίου) 340 0,0% 0,0% 1,8% 2,1% 0,3% 7,9% 1,2% 1,2% 12,4% 47,1% 8,8% 12,1% 5,3%

∆.∆. Αρµένων 368 0,0% 0,0% 1,1% 1,1% 0,3% 6,5% 3,3% 2,2% 16,3% 45,7% 7,1% 13,9% 2,7%

∆.∆. Παππαγιαννάδων 315 0,0% 0,0% 0,3% 0,6% 0,6% 11,4% 0,6% 0,0% 11,7% 55,2% 4,4% 9,5% 5,4%

∆.∆. Χανδρά 299 0,0% 0,0% 3,0% 2,3% 1,0% 11,4% 1,7% 0,0% 11,4% 45,8% 5,4% 15,7% 2,3%

∆ηµοτική Ενότητα Σητείας 13.505 0,0% 0,1% 6,1% 3,1% 2,9% 18,1% 2,1% 1,0% 12,1% 39,1% 6,2% 6,0% 3,0%

∆.∆. Σητείας 8.173 0,1% 0,2% 8,2% 4,2% 3,8% 21,7% 2,5% 1,0% 13,2% 32,7% 7,3% 3,4% 1,9%

∆.∆. Αγίου Γεωργίου Σητείας 232 0,0% 0,0% 1,7% 3,0% 0,4% 26,3% 0,4% 0,4% 11,6% 43,5% 2,6% 3,9% 6,0%

∆.∆. Αχλαδίων 393 0,0% 0,0% 4,1% 1,5% 1,8% 14,0% 0,8% 0,5% 14,0% 44,8% 6,1% 10,4% 2,0%

∆.∆. Έξω Μουλιανών 342 0,0% 0,0% 2,3% 0,6% 0,3% 10,2% 0,9% 1,2% 11,4% 55,3% 5,0% 6,1% 6,7%

∆.∆. Κατσιδωνίου 159 0,0% 0,0% 3,1% 2,5% 0,6% 8,8% 3,8% 1,3% 9,4% 52,2% 1,3% 9,4% 7,5%

∆.∆. Κρυών 257 0,0% 0,0% 1,9% 0,4% 1,2% 4,3% 3,1% 0,0% 7,8% 57,6% 1,9% 17,9% 3,9%

∆.∆. Λάστρου 186 0,0% 0,0% 11,3% 1,6% 0,0% 22,6% 2,7% 1,1% 5,4% 41,4% 2,2% 8,6% 3,2%

∆.∆. Μαρωνίας 182 0,0% 0,5% 3,8% 2,7% 1,6% 14,8% 1,1% 0,5% 8,2% 54,4% 4,4% 5,5% 2,2%

∆.∆. Μέσα Μουλιανών 288 0,0% 0,0% 2,4% 2,1% 0,3% 12,8% 0,0% 1,4% 12,2% 47,2% 3,8% 14,2% 3,5%

∆.∆. Μυρσίνης 187 0,5% 0,0% 3,7% 1,6% 5,3% 14,4% 0,5% 1,1% 7,0% 42,8% 3,7% 13,9% 5,3%

∆.∆. Πισκοκεφάλου 774 0,0% 0,0% 3,6% 1,7% 1,3% 15,0% 3,0% 1,0% 12,8% 45,2% 6,5% 6,8% 3,1%

∆.∆. Πραισού 84 0,0% 0,0% 2,4% 0,0% 1,2% 10,7% 0,0% 0,0% 9,5% 66,7% 3,6% 4,8% 1,2%

∆.∆. Ρούσσας Εκκλησίας 178 0,0% 0,6% 3,9% 1,7% 2,8% 21,3% 0,6% 0,6% 7,9% 44,9% 5,6% 3,9% 6,2%

∆.∆. Σκοπής 801 0,0% 0,0% 1,6% 0,6% 1,9% 9,6% 1,6% 0,5% 8,5% 51,7% 4,7% 12,6% 6,6%

∆.∆. Σταυρωµένου 209 0,0% 0,0% 1,9% 1,0% 1,0% 10,5% 0,0% 0,0% 8,6% 65,1% 3,3% 2,9% 5,7%

∆.∆. Σφάκας 405 0,0% 0,0% 1,2% 2,0% 0,5% 12,1% 2,5% 3,5% 11,4% 40,2% 4,7% 15,8% 6,2%

∆.∆. Τουρλωτής 422 0,0% 0,0% 1,7% 1,4% 4,0% 9,2% 1,2% 2,6% 14,5% 42,7% 5,7% 12,8% 4,3%

∆.∆. Χαµεζίου 233 0,0% 0,0% 1,7% 1,3% 0,0% 5,2% 0,9% 0,4% 9,0% 62,7% 6,4% 8,2% 4,3%

Σύνολο περιοχής 17.956 0,0% 0,1% 5,2% 2,9% 2,5% 16,4% 2,1% 1,0% 12,5% 40,9% 6,1% 6,8% 3,6%

Ν. Λασιθίου 71.627 0,1% 0,1% 6,1% 2,8% 2,8% 18,7% 1,9% 1,3% 12,5% 37,5% 6,8% 5,7% 3,8%



ECHMES Ltd.

5.3.2. Απασχόληση

5.3.2.1. ∆ιάρθρωση της απασχόλησης και οικονοµικές δραστηριότητες

Σε µακροοικονοµικό επίπεδο, και σύµφωνα µε στοιχεία του Υπουργείου Οικονοµικών που

δόθηκαν στη δηµοσιότητα στα πλαίσια της Έκθεσης για το Εθνικό Πρόγραµµα Μεταρρυθµίσεων

2013, η ελληνική οικονοµία βρίσκεται σε ύφεση για 5ο συνεχόµενο έτος, παρά τις διαρθρωτικές

µεταρρυθµίσεις που έχουν πραγµατοποιηθεί τα τελευταία χρόνια και τη δραστική µείωση των

δαπανών της δηµόσιας διοίκησης8.

Σύµφωνα µε τα στοιχεία αυτά, το πραγµατικό ΑΕΠ υπέστη µείωση κατά 20% συνολικά στο

χρονικό διάστηµα 2007 - 2012, και οι προβλέψεις για το τρέχον έτος δείχνουν περαιτέρω µείωση -

4,6%, ενώ αναµένεται ανάπτυξη της τάξης του 0,6% από το 2014.

Σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης, και για την περίοδο 2005-2009, η εξέλιξη του ΑΕΠ δείχνει

συµβολή του νησιού κατά 5,5% στο ΑΕΠ της χώρας, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυµαίνεται σε

πάνω από 90% του µέσου όρου της Επικράτειας, δηλαδή στα 18.467€ έναντι 20.500€ του µέσου

όρου, αποτυπώνοντας τους ταχείς ρυθµούς ανάπτυξης της τοπικής οικονοµίας. Θα πρέπει σε αυτό

το σηµείο να σηµειωθεί ότι η στατιστική εικόνα που είναι µέχρι στιγµής διαθέσιµη σε

περιφερειακό επίπεδο δεν αντικατοπτρίζει την εικόνα της πραγµατικής οικονοµίας, όπως έχει

διαµορφωθεί τα τελευταία χρόνια9.

Πίνακας 5.3-3: Κατά κεφαλή ΑΕΠ 2005-2009 (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Περιφερειακοί λογαριασµοί)

ΑΕΠ (ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ)

2005 2006 2007 2008 2009

Ελλάδα 197.645 213.207 228.180 232.920 231.642

Κρήτη 9.504 10.157 11.054 12.854 12.753

Κρήτη % Ελλάδας 4,8% 4,8% 4,8% 5,5% 5,5%

8 Υπουργείο Οικονοµικών, Εθνικό Πρόγραµµα Μεταρρυθµίσεων 2013

9 Κατευθύνσεις Αναπτυξιακής Στρατηγικής Περιφέρειας Κρήτης για την περίοδο Προγραµµατισµού 2014-2020,

Απρίλιος 2013



Σχήµα 5.3-2: Κατά κεφαλή

Η περιφερειακή οικονοµία εξ

πρωτογενή τοµέα κατά 7,5%,µε

2008, ο δευτερογενής τοµέας έχει

υπηρεσιών φαίνεται να έχει κύριο

µερίδιο 77,2% του συνόλου των

Οικονοµικού Επιµελητηρίου Ελλάδας

στην Περιφέρεια Κρήτης διαµορφώνεται



ECHMES Ltd.

κεφαλή ΑΕΠ Περιφερειών της Χώρας το 2009 (Πηγή

Περιφερειακοί λογαριασµοί)

ξειδικεύεται σε οικονοµικές δραστηριότητες πο

κατά 7,5%,µε την αγροτική παραγωγή να µειώνεται συνεχώς στην

δευτερογενής τοµέας έχει µερίδιο που φτάνει στο 15,3% την ίδια περίοδο

φαίνεται να έχει κύριο λόγο στη διαµόρφωση της οικονοµίας του

ου των δραστηριοτήτων. Αναλυτικά, και σύµφωνα µε

Επιµελητηρίου Ελλάδας, η διάρθρωση των τοµέων παραγωγής κατά

Κρήτης διαµορφώνεται ως εξής:

5-67

το Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ,

ου συνδέονται µε τον

µειώνεται συνεχώς στην περίοδο 2000-

ίδια περίοδο, ενώ ο τοµέας των

οικονοµίας του νησιού, έχοντας

σύµφωνα µε τα στοιχεία του

παραγωγής κατά τα έτη 2000-2008



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-4: Ποσοστό του ΑΕΠ Περιφέρειας Κρήτης ανά παραγωγικό τοµέα, 2000-2008

(Πηγή: Οικονοµικό Επιµελητήριο Ελλάδος)

Αντίστοιχα, η παραγωγική δοµή του ∆ήµου Σητείας στηρίζεται στον τριτογενή τοµέα, όπου

απορροφάται το µεγαλύτερο ποσοστό του απασχολούµενου πληθυσµού, παρουσιάζοντας συνεχή

αυξητική τάση σε σχέση µε τον πρωτογενή και το δευτερογενή τοµέα. Ο τριτογενής τοµέας

απασχολεί µεγάλο τµήµα του πληθυσµού, κυρίως σε εµπορικά καταστήµατα, ξενοδοχειακές

µονάδες και άλλες τουριστικές δραστηριότητες.

Ο δεύτερος σε δυναµική τοµέας είναι ο πρωτογενής, ο οποίος επικεντρώνεται κυρίως στην

κτηνοτροφία και τη γεωργία, κυρίως µε την καλλιέργεια αµπελιού και ελιάς. Η δραστηριοποίηση

της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισµών Σητείας στις µεταποιητικές δραστηριότητες του πρωτογενή

τοµέα, έχει συµβάλλει σηµαντικά στην παραγωγή και διάθεση ελαιόλαδου και κρασιού

εξαιρετικής ποιότητας. Τα προϊόντα της περιοχής, συµπεριλαµβανοµένων των βιολογικών

προϊόντων, ελαιολάδου, οίνου, κλπ., της Ι.Μ. Τοπλού, έχουν λάβει σηµαντικές διακρίσεις σε

εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο ενώ θεωρούνται ανταγωνιστικά των ευρωπαϊκών τόσο σε τιµή, όσο

και σε ποιότητα.

Οι δηµογραφικές τάσεις που επηρεάζουν τον τ. ∆ήµο Ιτάνου και τη γειτονική περιοχή

(περιλαµβανοµένης της Σητείας) έχουν σαφή επίπτωση στα αντίστοιχα επίπεδα της οικονοµικής

δραστηριότητας. Τα επίπεδα οικονοµικής δραστηριότητας στον τ. ∆ήµο Ιτάνου είναι χαµηλότερα

από αυτά που καταγράφονται στο Ανατολικό Λασίθι, το Νοµό Λασιθίου και την Κρήτη. Τα

επίπεδα οικονοµικής δραστηριότητας στο Ανατολικό Λασίθι είναι ελαφρώς υψηλότερα από τα

ποσοστά στο τ. ∆ήµο Ιτάνου, αλλά εξακολουθούν να είναι χαµηλότερα από το µέσο όρο για το

Νοµό Λασιθίου και την Κρήτη.



ECHMES Ltd.

Ειδικότερα, µόνο το 38% του πληθυσµού του τ. ∆ήµου Ιτάνου είναι οικονοµικά ενεργό έναντι 45%

για την περιοχή του Νοµού Λασιθίου. Επίσης το ποσοστό οικονοµικής δραστηριότητας στο ∆ήµο

Σητείας είναι σχετικά χαµηλό (41%). Σε επίπεδο ∆ήµων, τα χαµηλά επίπεδα οικονοµικής

δραστηριότητας που καταγράφονται στον τ. ∆ήµο Ιτάνου, στον τ. ∆ήµο Σητείας και το Ανατολικό

Λασίθι είναι κυρίως αποτέλεσµα των διαφορετικών τάσεων µεταξύ των αγροτικών περιοχών του

Νοµού και των πόλεων. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι αγροτικές περιοχές παρουσιάζουν

µικρότερα ποσοστά ατόµων σε παραγωγική ηλικία και υψηλότερο ποσοστό µη ενεργού

πληθυσµού σε αυτή την κατηγορία ηλικιών10

.

Σύµφωνα µε τα διαθέσιµα στοιχεία του 2001, κυρίαρχο στοιχείο της διάρθρωσης της απασχόλησης

στον τ. ∆ήµο Ιτάνου είναι η απασχόληση στον πρωτογενή τοµέα, δηλαδή τη γεωργία και την

αλιεία. Το συνολικό εργατικό δυναµικό που απασχολείται στον τ. ∆ήµο Ιτάνου ανέρχεται σε 1.000

άτοµα, εκ των οποίων το 55% απασχολείται σε αυτό τον τοµέα (Σχήµα 5.3-3). Οι µόνοι άλλοι

τοµείς που απασχολούν σηµαντικό αριθµό εργαζοµένων είναι το εµπόριο (8%), τα ξενοδοχεία και

εστιατόρια (10%) και ο κατασκευαστικός κλάδος (7%).

Σχήµα 5.3-3: ∆ιάρθρωση της απασχόλησης στον τ. ∆ήµο Ιτάνου (2001) (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

Η ευρύτερη αγορά εργασίας του Ανατολικού Λασιθίου παρουσιάζει µια ελαφρά µεγαλύτερη

διαφοροποίηση και δεν έχει τον ίδιο υψηλό βαθµό εξάρτησης από τη γεωργία, όπως η περιοχή του

τ. ∆ήµου Ιτάνου. Ωστόσο, η γεωργία και η αλιεία εξακολουθούν να αποτελούν τον µεγαλύτερο

τοµέα αντιπροσωπεύοντας το 44% της συνολικής απασχόλησης, η απασχόληση στα ξενοδοχεία

και τα εστιατόρια αντιπροσωπεύει το 11% και το εµπόριο το 10% (Σχήµα 5.3-4).

10

Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Πρόγραµµα ∆ήµου Σητείας 2011-2015

Πηγή: Γενική Απογραφή Ελλάδος 2001

Υγεία και κοινωνική εργασία

2%Κτηµατοµεσιτικά, κ.α.

3%

Εµπόριο (Χονδρική, Λιανική)

8%

Κατασκευές

7%

Εκπαίδευση

3%

Ξενοδοχεία

και εστιατόρια

10%

Γεωργία, Αλιεία, κ.λ.π

55%

Ηλεκτρισµός, Ύδρευση

1%

Μεταφορές και Επικοινωνίες

3%

∆ηµόσια ∆ιοίκηση, Άµυνα,

κ.λ.π

4%

Άλλες υπηρεσίες

4%



ECHMES Ltd.

Με βάση το δυναµικό της περιοχής για τουριστική ανάπτυξη λόγω του ιδιαίτερα πλούσιου

φυσικού και πολιτιστικού της κεφαλαίου, τα µεγέθη αυτά υποδεικνύουν το σχετικά µικρό ποσοστό

που καταλαµβάνει στην αγορά εργασίας ο τουριστικός τοµέας και τη σηµασία της γεωργίας.

Σχήµα 5.3-4: ∆ιάρθρωση της απασχόλησης στο Ανατολικό Λασίθι (2001) (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

Στο Σχήµα 5.3-5 φαίνεται ο βαθµός εξάρτησης της τοπικής οικονοµίας (Νοµός Λασιθίου,

Ανατολικό Λασίθι και τ. ∆ήµος Ιτάνου) από την απασχόληση στον πρωτογενή τοµέα. Παρουσιάζει

το µερίδιο κάθε παραγωγικού κλάδου σε τοπικό επίπεδο (LQ: Location Quotient) σε σύγκριση µε

την Κρήτη στο σύνολό της. ∆είχνει επίσης ότι λόγω της κυριαρχίας του πρωτογενούς τοµέα, κάθε

άλλος τοµέας υποεκπροσωπείται στην περιοχή σε σύγκριση µε την Κρήτη συνολικά. Αυτό είναι

ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της τοπικής οικονοµίας του τ. ∆ήµου Ιτάνου και του Ανατολικού

Λασιθίου.

Η ως άνω τάση αντανακλά τον σχετικά αποµονωµένο χαρακτήρα αυτού του τµήµατος του νησιού

και την έλλειψη διαφοροποίησης της οικονοµίας. ∆είχνει επίσης την εξάρτηση της τοπικής

οικονοµίας από τη γεωργία και την αλιεία, οι οποίες στη σηµερινή τους οργάνωση είναι

δραστηριότητες σχετικά χαµηλής προστιθέµενης αξίας και χαµηλού εισοδήµατος. Αυτή η

εξάρτηση από ένα τοµέα χαµηλής αξίας µπορεί να αποτελεί το βασικό στοιχείο που διαµορφώνει

τις δηµογραφικές τάσεις. Το σηµερινό δυναµικό του πρωτογενούς τοµέα να εξασφαλίζει χαµηλά

µόνο έσοδα παρέχει περιορισµένα κίνητρα στους νέους για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους, να

αποκτήσουν ειδικότητες ή να παραµείνουν στην περιοχή µε αποτέλεσµα την παρατηρούµενη

µετακίνηση πληθυσµού προς τα αστικά κέντρα που φαίνεται ότι προσφέρουν περισσότερες

ευκαιρίες για εκπαίδευση και απασχόληση εντός και εκτός Κρήτης. Επίσης, όσοι συνεχίζουν την

εκπαίδευσή τους είναι πιθανό να φύγουν αργότερα από την περιοχή σε αναζήτηση καλύτερα

αµειβόµενων θέσεων εργασίας, οι οποίες δεν είναι διαθέσιµες στον τ. ∆ήµο Ιτάνου ή το Ανατολικό

Λασίθι, ακόµη και στην Περιφέρεια Κρήτης.

Μεταφορές και Επικοινωνίες

4%


4%Κτηµατοµεσιτικά, κ.α.

4%


10%


8%


5%

Ξενοδοχεία και εστιατόρια

11% Γεωργία, Αλιεία, κ.λ.π

44%


1%

∆ηµόσια ∆ιοίκηση, Άµυνα,

κ.λ.π

6%


3%



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.3-5: Ειδικότητες παραγωγικών τοµέων (2001) (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

Για να αντιστραφεί η σχετική ύφεση την οποία υφίσταται η περιοχή εδώ και πολλές δεκαετίες είναι

απαραίτητο να εξασφαλισθούν ορισµένα µέσα. Η ύφεση προκαλεί σοβαρά προβλήµατα φυσικής

και κοινωνικής υποβάθµισης και δυσλειτουργίες που εκδηλώνονται µε:

(α) προοδευτική εγκατάλειψη των χωριών,

(β) διάρρηξη του παραδοσιακού οικογενειακού ιστού και των κοινωνικών δοµών που

αποτελούσαν ανέκαθεν το πολιτιστικό και κοινωνικό θεµέλιο της περιοχής, και,

(γ) αυξανόµενη δυσκολία να διατηρηθούν στην περιοχή οι υπηρεσίες ζωτικής σηµασίας.

5.3.2.2. Ανεργία

Το σηµαντικότερο πρόβληµα που αντιµετωπίζει αυτή τη στιγµή η ελληνική οικονοµία λόγω της

παρατεταµένης ύφεσης είναι η ανεργία, η οποία φτάνει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα και αγγίζει τα

870.000 άτοµα, το οποίο αντιστοιχεί στο 27% του συνόλου του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού,

σύµφωνα µε τα πρόσφατα στοιχεία του ΟΑΕ∆ το Μάρτιο του 2013.

Ο Πίνακας 5.3-5 αποτυπώνει το σύνολο των ανέργων ανά Περιφέρεια για το έτος 2012, ενώ το

Σχήµα 5.3-6 απεικονίζει την πορεία της ανεργίας στην Κρήτη για την περίοδο 2007-2012, και η

οποία κινείται παράλληλα µε αυτή του γενικού πληθυσµού.

Πηγή: Γενική Απογραφή Ελλάδος 2001

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

Γεωργία, Αλιεία, κ.λ.π



Ξενοδοχεία και εστιατόρια



Κτηµατοµεσιτικά



∆ηµόσια ∆ιοίκηση, Άµυνα, κ.λ.π

Κρήτη ∆ήµος Ιτάνου Νοµός Λασιθίου Ανατολικό Λασίθι



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-5: Συγκεντρωτικοί πίνακες ανεργίας για το έτος 2012 (Πηγή: ΟΑΕ∆)

ΣΥΝΟΛΟ ΑΝΕΡΓΩΝ ΕΤΟΥΣ 2012

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΑΝ. ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΥΓ. ΣΕΠΤ. ΟΚΤ. ΝΟΕΜ. ∆ΕΚ.

ΑΝΑΤ. ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ 51.578 53.056 53.748 52.631 51.593 50.568 48.176 47.132 45.967 46.624 47.043 51.463

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ 151.775 152.929 155.035 153.670 153.109 151.773 153.817 153.965 152.572 154.630 155.296 155.745

∆ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ 25.158 25.397 25.620 26.045 26.353 26.803 27.321 27.115 25.945 25.486 24.977 25.488

ΗΠΕΙΡΟΣ 25.293 25.404 26.224 26.195 26.229 26.215 26.191 25.666 24.993 24.696 24.883 25.030

ΘΕΣΣΑΛΙΑ 49.935 50.713 52.098 52.405 52.845 53.573 54.559 54.312 53.119 52.552 52.719 52.746

ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ 12.520 12.602 12.770 11.469 9.681 8.925 9.110 8.796 8.419 9.605 11.444 12.554

∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α 51.636 52.389 53.660 54.669 55.428 56.337 56.667 55.740 54.507 54.987 54.505 55.151

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ∆Α 35.104 35.500 36.276 36.194 36.565 37.147 38.256 37.165 36.821 36.816 37.308 37.397

ΑΤΤΙΚΗ 268.273 270.171 275.908 275.740 280.256 288.115 297.922 296.490 291.330 290.990 291.817 291.126

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 29.155 29.607 30.521 30.887 31.183 31.542 31.953 30.708 29.800 30.293 30.533 30.840

ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 9.890 9.953 10.379 10.461 10.330 9.924 9.409 9.240 9.187 9.340 9.809 10.510

ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 17.021 17.364 17.172 14.759 11.986 10.869 10.196 9.514 9.478 11.176 13.174 14.741

ΚΡΗΤΗ 34.431 35.284 35.792 33.274 30.749 30.702 31.347 31.192 30.441 30.573 32.728 34.787

ΣΥΝΟΛΟ 761.769 770.369 785.203 778.399 776.307 782.493 794.924 787.035 772.579 777.768 786.236 797.578



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.3-6: Ποσοστά ανεργίας σε Ελλάδα και Κρήτη (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2012)

Σχήµα 5.3-7: Κατανοµή ανέργων αναζητούντων εργασία ανά Περιφέρεια (Πηγή: ΟΑΕ∆,

Μάρτιος 2013)

Το Σχήµα 5.3-7 αποτυπώνει την αυξηµένη εποχικότητα που χαρακτηρίζει την απασχόληση στην

Περιφέρεια Κρήτης, και αντανακλά την εξάρτηση της οικονοµίας από τον τουρισµό και τον

πρωτογενή τοµέα, καθώς από το σύνολο των 35.000 επιδοτούµενων ανέργων, περίπου 21.000



ECHMES Ltd.

αφορούσε την κατηγορία εποχικού τουρισµού αλλά και µεγάλο ποσοστό αφορούσε λοιπά εποχικά

επαγγέλµατα.

Ειδικά για την περιοχή του Σχεδίου, οι κάτοικοι της ∆ηµοτικής Ενότητας Ιτάνου αντιµετωπίζουν

πρόβληµα ανεργίας το οποίο µάλιστα µε το πέρασµα των ετών και την είσοδο στην τοπική αγορά

εργασίας οικονοµικών µεταναστών εντείνεται. Το ποσοστό ανεργίας στο σύνολο του ∆ηµοτικής

Ενότητας ανέρχεται σε 10,3% µε βάση τα διαθέσιµα στοιχεία του 2001, ωστόσο υπολείπεται

οριακά το ποσοστό ανεργίας σε επίπεδο Νοµού και Περιφέρειας.

Πίνακας 5.3-6: Σύνθεση της Ανεργίας στο ∆. Σητείας (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2001)

Ά ν ε ρ γ ο ι

Σύνολο % Από αυτούς "νέοι" %

∆ηµοτική Ενότητα Ιτάνου 105 10,3% 26 2,5%

∆ηµοτική Ενότητα Λεύκης 45 4,9% 17 1,9%

∆ηµοτική Ενότητα Σητείας 575 9,7% 204 3,4%

Σύνολο ∆. Σητείας 725 9,2% 247 3,1%

Ν. Λασιθίου 3.596 10,6% 1.222 3,6%

Περιφέρεια Κρήτης 27.980 10,7% 11.316 4,3%

Όσον αφορά στα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία, σύµφωνα µε τις εγγραφές στα Μητρώα

Ανέργων του ΟΑΕ∆ τα έτη 2010-2011-2012 και το Α’ εξάµηνο του 2013 στην Περιφερειακή

∆ιεύθυνση Κρήτης, προκύπτει ο παρακάτω Πίνακας, οι οποίοι αναφέρονται σε Συνολικούς

Εγγεγραµµένους, Εποχικούς Τουριστικού-Επισιτιστικού και Εποχικούς Λοιπών Επιχειρήσεων που

λειτουργούν εποχικά στον Άγιο Νικόλαο, την Ιεράπετρα και τη Σητεία και για τα έτη 2010-2011-

2012 και το Α’ εξάµηνο 2013.

Πίνακας 5.3-7: Εγγεγραµµένοι 2010 - Α’ Εξάµηνο 2013 (Πηγή: ΟΑΕ∆, Ιούνιος 2013)

Περιοχή Συνολικοί

Εγγεγραµµένοι

Εποχικοί Τουριστικού-

Επισιτιστικού

Εποχικοί Λοιπών

Επιχειρήσεων που

λειτουργούν εποχικά

2010

Αγ. Νικόλαος 4540 2649 462

Ιεράπετρα 1871 544 226

Σητεία 1637 598 28

2011

Αγ. Νικόλαος 4710 2478 651


Σητεία 1534 552 25

2012

Αγ. Νικόλαος 4759 2538 463




ECHMES Ltd.

Περιοχή Συνολικοί

Εγγεγραµµένοι

Εποχικοί Τουριστικού-

Επισιτιστικού

Εποχικοί Λοιπών

Επιχειρήσεων που

λειτουργούν εποχικά

Σητεία 1725 543 29

Α’ εξάµηνο 2013

Αγ. Νικόλαος 848 126 25


Σητεία 652 25 13

Αντίστοιχα, στο Νοµό Λασιθίου παρατηρείται µεγάλη εξάρτηση της απασχόλησης από τα εποχικά

επαγγέλµατα, όπως είναι αυτά του πρωτογενή και του τριτογενή τοµέα.

5.3.3. Τουριστική Ανάπτυξη

5.3.3.1. Εθνικό επίπεδο

Στην παρούσα οικονοµική περίοδο ο τουρισµός αποτελεί µια από τις βασικότερες «βιοµηχανίες»

της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας, υποσκελίζοντας κλάδους όπως η

αυτοκινητοβιοµηχανία, η σιδηροβιοµηχανία, τα ηλεκτρονικά και ο αγροτικός τοµέας. Η συνολική

συµβολή του τουρισµού στην παγκόσµια οικονοµία για το έτος 2012 υπολογίζεται κατά µέσο όρο

στο 9,3% του ΑΕΠ, ενώ συνέβαλε στην απασχόληση µε 260 εκατοµµύρια θέσεις που προκύπτουν

άµεσα ή έµµεσα από τον τουρισµό (6-7% του συνόλου της απασχόλησης ή 1 στις 11 θέσεις11

).

Καθώς σχεδόν το 30% των διεθνών εξαγωγών υπηρεσιών και το 6% των εξαγωγών προϊόντων

αντιπροσωπεύεται από το διεθνή τουρισµό, ακολουθώντας τα καύσιµα, τα χηµικά προϊόντα και τα

τρόφιµα, δίκαια θεωρείται κινητήρια δύναµη που µπορεί να συνεισφέρει σηµαντικά στην

κοινωνικό-οικονοµική πρόοδο 12

.

Σε επίπεδο χωρών της ΕΕ, η τουριστική βιοµηχανία συµβάλλει σε περισσότερο από 5% του ΑΕΠ

ενώ απασχολούνται σε αυτή συνολικά 12 µε 14 εκατοµµύρια άνθρωποι13

. Σύµφωνα µε το ∆ιεθνή

Οργανισµό Τουρισµού των Ηνωµένων Εθνών, η ΕΕ αναδεικνύεται ως κορυφαίος ταξιδιωτικός

προορισµός, συγκεντρώνοντας το 43% του συνόλου των εσόδων που προέρχονται από τουριστικές

δραστηριότητες σε διεθνές επίπεδο14

.

Για την ελληνική οικονοµία, ο τουρισµός αποτελεί κεντρικό πυλώνα ανάπτυξης, µε µεγάλη

συνεισφορά στο ΑΕΠ και την απασχόληση. Ειδικότερα κατά την περίοδο της οικονοµικής κρίσης

11

http://www.wttc.org/research/economic-impact-research/

12 WTO Tourism Highlights, Edition 2012

13 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Tourism_trends

14 http://media.unwto.org/en/press-release/2013-05-15/international-tourism-receipts-grew-4-2012



ECHMES Ltd.

αποκτά ακόµα µεγαλύτερη σπουδαιότητα, καθώς έχει τη δυναµική να αποτελέσει σηµαντικό

εργαλείο στην προσπάθεια ανάκαµψης της.

Τα βασικά µεγέθη για τον τουρισµό στην Ελλάδα το 2012 που δηµοσίευσε ο ΣΕΤΕ τον Ιούνιο

2013 δείχνουν τη σηµαντική συνεισφορά του στο ΑΕΠ και την απασχόληση κατά 16,4% και

18,3% αντίστοιχα, ενώ οι διεθνείς ταξιδιωτικές εισπράξεις υπολογίστηκαν στα 10 δισ. ευρώ µε µία

µέση κατά κεφαλή δαπάνη 646 ευρώ ανά επισκέπτη, σηµειώνοντας αύξηση 1% περίπου. Η

Ελλάδα βρέθηκε πέρσι να κατέχει το 2,9% της τουριστικής αγοράς της Ευρώπης και το 1,5% σε

παγκόσµιο επίπεδο. Σε επίπεδο υποδοµών, συνολικά λειτούργησαν 9.670 ξενοδοχεία,

προσφέροντας 771.271 κλίνες.

Από τα στοιχεία της Έρευνας Συνόρων που διενεργεί η ΤτΕ προκύπτει ότι, κατά την περίοδο

Ιανουαρίου-∆εκεµβρίου 2012,οι αφίξεις µη κατοίκων από το εξωτερικό µειώθηκαν κατά 5,5%, σε

σύγκριση µε αυτές της αντίστοιχης περιόδου Ιανουαρίου-∆εκεµβρίου 2011. Αναλυτικότερα, οι

αφίξεις από την Ευρώπη, στην οποία αναλογεί το µεγαλύτερο µερίδιο των αφίξεων (89,3%),

παρουσίασαν την περίοδο Ιανουαρίου-∆εκεµβρίου 2012 µείωση που κυµαίνεται στα ίδια επίπεδα

µε το σύνολο των αφίξεων ήτοι 5,5%, έναντι της περιόδου Ιανουαρίου-∆εκεµβρίου 2011, ενώ από

τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέγραψαν µείωση 8,5%. Σηµαντική µείωση των

αφίξεων, σε απόλυτες τιµές, παρατηρείται από την Πολωνία, τη Γαλλία, τη Γερµανία, το Βέλγιο,

την Ιταλία, τη Βουλγαρία και την Ολλανδία. Σηµαντική αύξηση των αφίξεων παρατηρείται από το

Ηνωµένο Βασίλειο και τη Ρωσία. Σε ότι αφορά την συµµετοχή επί του συνόλου των αφίξεων µη

κατοίκων, κατά χώρα προέλευσης, τη µεγαλύτερη συµµετοχή κατέχει η Γερµανία (13,6%) και

ακολουθούν το Ηνωµένο Βασίλειο (12,4%) και η Γαλλία (6,3%). Από τις υπόλοιπες ηπείρους,

σηµαντική µείωση των αφίξεων, σε απόλυτες τιµές, παρατηρείται από την Αµερική ενώ αύξηση

των αφίξεων παρατηρείται από χώρες της Ασίας (Σχήµα 5.3-815

).

Σχήµα 5.3-8 : Αφίξεις µη κατοίκων στην Ελλάδα από το εξωτερικό, 2011-2012 (Πηγή:

ΕΛΣΤΑΤ 2013)

15

ΕΛΣΤΑΤ. ∆ελτίο Τύπου 23 Απριλίου 2013, Αφίξεις µη κατοίκων από το εξωτερικό



ECHMES Ltd.

Αναφορικά µε το µέσο µεταφοράς, παρατηρείται ότι σηµαντικός αριθµός αφίξεων γίνεται

αεροπορικώς. Το αεροδρόµιο που συγκεντρώνει το µεγαλύτερο ποσοστό κίνησης, κατά την

παραπάνω περίοδο είναι το Αεροδρόµιο Αθηνών (17,1%) και ακολουθούν τα αεροδρόµια του

Ηρακλείου (13,3%) και της Ρόδου (10,3%) (Εικόνα 5.3-1).

Εικόνα 5.3-1: Τα 10 αεροδρόµια µε τις περισσότερες διεθνείς τουριστικές αφίξεις, 2012

(Πηγή: ΣΕΤΕ)

Το 2012 συνεχίστηκε η υποχώρηση των αφίξεων από τις παραδοσιακές αγορές των περισσότερων

χωρών της ΕΕ, µε αποτέλεσµα να καταγραφεί µείωση 8,5% σε σχέση µε το 2011. Οι µεγαλύτερες

απώλειες καταγράφηκαν στην πολωνική αγορά (-43,5%), από την οποία προσελκύστηκαν 200.000

λιγότεροι τουρίστες. Σηµαντική κάµψη σηµειώθηκε επίσης στη γαλλική (-15%), την Ολλανδική (-

14%), την ελβετική (-17,1%) και τη φιλανδική αγορά (-8,1%).

Η γερµανική αγορά, που είναι ο µεγαλύτερος τροφοδότης του ελληνικού τουρισµού, υποχώρησε

κατά 5,9%, γεγονός που µεταφράζεται σε 150.000 λιγότερες αφίξεις. Ο εισερχόµενος τουρισµός

από τη Βόρεια Ευρώπη, και ιδιαίτερα από τη Γερµανία, την Ολλανδία και τις Σκανδιναβικές

χώρες, επηρεάστηκε αρνητικά από την πολιτική συγκυρία που δηµιούργησε η αβεβαιότητα, τα

δυσφηµιστικά σχόλια των διεθνών ΜΜΕ γύρω από την κοινωνική και οικονοµική κατάσταση στη

χώρα µας και τον κίνδυνο εξόδου από την ευρωζώνη. Εξαίρεση στην πτωτική πορεία που

ακολούθησαν οι αγορές των χωρών της ΕΕ αποτέλεσε η Μεγ. Βρετανία. Το 2012 προσελκύσαµε

160.000 περισσότερους Άγγλους (+9,3%). Παρά την εντυπωσιακή άνοδο, σε απόλυτους αριθµούς



ECHMES Ltd.

η αγγλική αγορά εξακολουθεί να υπολείπεται κατά 350.000 από τα υψηλότερα επίπεδα του 2008.

Η γερµανική αγορά εξακολούθησε για µια ακόµα χρονιά να διατηρεί τη θέση της µεγαλύτερης

πηγής προέλευσης τουριστικών ροών στην Ελλάδα, µε δεύτερη τη Μεγ. Βρετανία και τρίτη τη

Γαλλία.

∆ύο αγορές, οι οποίες εξακολούθησαν να αναπτύσσονται µε υψηλούς ρυθµούς παρά τη µεγάλη

άνοδο που είχαν σηµειώσει και κατά το προηγούµενο έτος, είναι η ρωσική και η νορβηγική. Η

ρωσική αγορά διευρύνθηκε κατά 18,4% µετά από την εντυπωσιακή άνοδο του 63,8% που είχε

καταγράψει το 2011. Η ρωσική αγορά µε 875.000 αφίξεις το 2012 αναρριχήθηκε στην 4η θέση της

κατάταξης, ξεπερνώντας σε µέγεθος την ιταλική αγορά. Οι αφίξεις από τη Νορβηγία αυξήθηκαν

κατά 29,8% µετά από µια ανάλογη αύξηση το 2011. Την ανοδική πορεία συνέχισε και η τουρκική

αγορά που αυξήθηκε κατά 9,1%. Ανησυχητική πτώση καταγράφηκε και στις αφίξεις από την

Αµερική. Η αγορά των ΗΠΑ συρρικνώθηκε κατά 22,9% και του Καναδά κατά 27,8%. Συνοπτικά,

η εικόνα των επιµέρους αγορών το 2012 δείχνει σηµαντική συρρίκνωση των µεριδίων από την

Αµερική και τις χώρες της ΕΕ. Οι αγορές της Ασίας βελτιώνουν ελαφρά το µερίδιό τους, κυρίως

χάρη στην ανοδική δυναµική που εξακολουθεί να εµφανίζει η τουρκική αγορά.

Όσον αφορά στην απασχόληση (άµεση και έµµεση), µετά το 2000 ο τουρισµός είναι ο µόνος

κλάδος του ιδιωτικού τοµέα που έχει δηµιουργήσει 60.000 νέες θέσεις απασχόλησης, τη στιγµή

που σε όλους τους υπολοίπους τοµείς, µε εξαίρεση το ∆ηµόσιο, η απασχόληση έχει συρρικνωθεί16

.

Σύµφωνα µε την έρευνα εργατικού δυναµικού της ΕΛΣΤΑΤ το 2012, η άµεση απασχόληση από

τον τουρισµό εκτιµάται στα 311.000 άτοµα, τα οποία αναλογούν στο 8% του συνόλου της κύριας

θέσης εργασίας στη χώρα µας. Από αυτούς, οι 208.000 θέσεις απασχόλησης αφορούν τις

συνολικές θέσεις εργασίας που προσφέρονται από τον ξενοδοχειακό κλάδο κατά τη θερινή

περίοδο.

Η Έκθεση του WTTC για τον τουρισµό στην Ελλάδα το 2012 υπολόγισε την άµεση απασχόληση

στον τουρισµό στις 330.500 θέσεις, αντιστοιχία 8,8% του συνόλου της απασχόλησης, ενώ η

έµµεση και προκαλούµενη απασχόληση έφτασε τις 689.000 θέσεις εργασίας, το οποίο αντιστοιχεί

σε 18,3% του συνόλου17

.

Για το 2013 αναµένεται µικρή αύξηση στην άµεση απασχόληση η οποία θα αναλογεί σε 332.500

άτοµα (9,3% του συνόλου), ενώ για την έµµεση και την προκαλούµενη προβλέπεται οριακή

µείωση -1,9%, δηλαδή θα απασχοληθούν 676.000 άτοµα. Οι προβλέψεις του Οργανισµού για το

2023 δίνουν σηµαντική αύξηση τόσο στην άµεση όσο και στην έµµεση απασχόληση µε 421.000

(+2,4%) και 880.000 (+2,7%) µέσα στην επόµενη δεκαετία. Τα Σχήµατα 5.3-9 και 5.3-10

παρουσιάζουν την άµεση και έµµεση απασχόληση στη διάρκεια των ετών, καθώς και την

16

Κυριάκος Ρερρές, Η απασχόληση στον τουριστικό τοµέα, Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και

Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), 2012

17 WTTC Travel & Tourism Economic Impact 2013, Greece



ECHMES Ltd.

ποσοστιαία συνεισφορά του τουρισµού στο σύνολο της απασχόλησης, ενώ ο Πίνακας 5.3-8

περιγράφει την εξέλιξη της στην Ελλάδα από το 2000 έως το 2012.

Σχήµα 5.3-9 : Άµεση επίδραση του τουρισµού στην απασχόληση (Πηγή: WTTC, 2013)

Σχήµα 5.3-10 : Έµµεση επίδραση του τουρισµού στην απασχόληση (Πηγή: WTTC, 2013)



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-8: Εξέλιξη της απασχόλησης στην Ελλάδα, 2000-2012 (Πηγή: ΣΕΤΕ,

επεξεργασία στοιχείων του World Travel & Tourism Council, Φεβρουάριος 2013)

Έτος Άµεση1

Απασχόληση

(000)*

Συνολική2 Απασχόληση

(000)*

2000 347,6 788,3

2001 341,7 796,6

2002 340,9 796,2

2003 327,6 776,3

2004 325,8 785,3

2005 360,9 855,1

2006 371,0 885,6

2007 365,4 878,2

2008 361,5 854,4

2009 331,9 798,6

2010 345,3 786,0

2011 329,0 720,6

2012 330,6 688,8

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΙΝΑΚΑ 1 Η Άµεση απασχόληση ορίζεται ως η απασχόληση σε αµιγώς τουριστικές επιχειρήσεις. 2 Η Συνολική απασχόληση ισούται µε την άµεση, την έµµεση και την προκαλούµενη απασχόληση.

*Τα στοιχεία υπόκεινται σε συνεχείς επικαιροποιήσεις από το WTTC

5.3.3.2. Περιφερειακό- Τοπικό επίπεδο

Ο τουρισµός στην Κρήτη είναι ο πιο δυναµικά αναπτυσσόµενος τοµέας. Η αυξηµένη ζήτηση των

τελευταίων χρόνων οδήγησε σε σηµαντικές επενδύσεις σε ξενοδοχειακές µονάδες, µε αποτέλεσµα

την ποσοτική και ποιοτική αναβάθµιση της ξενοδοχειακής υποδοµής.

Υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, σε

άµβλυνση της εποχικότητας, και σε προσέλκυση πιο ποιοτικών επισκεπτών.

Χαρακτηριστικά, οι σύγχρονες τουριστικές υποδοµές, η τεχνογνωσία, η υψηλή ποιότητα στις

παρεχόµενες υπηρεσίες, το εκπαιδευόµενο και τουριστικά ευσυνείδητο ανθρώπινο δυναµικό, ο

µοναδικός ιστορικός και πολιτιστικός πλούτος, καθώς και οι φυσικές οµορφιές της Κρήτης την

αναδεικνύουν ως τόπο κλασικού προορισµού, ταυτισµένο µε το όνειρο εκατοµµυρίων ανθρώπων.

Η Κρήτη έχει καθιερωθεί ως προορισµός ‘ήλιου και θάλασσας’, διαθέτει όµως πόρους ικανούς να

στηρίξουν µια ποικιλία µορφών εναλλακτικού τουρισµού. Η Κρήτη έχει τη δυναµική:

1. να επεκτείνει την τουριστική περίοδο,

2. να διαφοροποιήσει το υφιστάµενο µοντέλο του µαζικού τουρισµού,

3. να αναβαθµίσει την ποιότητα του προσφερόµενου τουριστικού προϊόντος,

4. να εµπλουτίσει την τουριστική προσφορά,

5. να προσελκύσει υψηλότερου επιπέδου επισκέπτες.

Τα ισχυρά σηµεία του τουρισµού στην Κρήτη συνοψίζονται στα παρακάτω:

− είναι ο µεγαλύτερος και σηµαντικότερος τουριστικός προορισµός της Ελλάδας.



ECHMES Ltd.

− είναι το µεγαλύτερο σε έκταση και πληθυσµό νησί της Ελλάδος και διαθέτει τη

µεγαλύτερη νησιωτική ακτογραµµή.

− διαθέτει κάποιους από τους σηµαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας µε

σηµαντικά µεγάλο αριθµό επισκεπτών σε αυτούς.

− διαθέτει αφθονία και ποικιλοµορφία φυσικών πόρων.

− έχει ευρύτατη παραγωγή προϊόντων πρωτογενούς και δευτερογενούς τοµέα

− έχει εξαιρετικά εύκρατο και ευνοϊκό για την ανάπτυξη του τουρισµού κλίµα.

− έχει ιδιαίτερη πολιτισµική και ιστορική παράδοση και συµβολή στην παγκόσµια ιστορία

και στον πολιτισµό.

− διαθέτει δύο από τα µεγαλύτερα διεθνή αεροδρόµια και λιµάνια της χώρας (Ηρακλείου,

Χανίων ), και πυκνό οδικό δίκτυο18

Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να σηµειωθεί ότι τα στοιχεία για τον τουρισµό στην Κρήτη έχουν

συγκεντρωθεί από ποικίλες πηγές και αντιστοιχούν σε διαφορετικά έτη και περιόδους, ώστε να

δοθεί µια όσο το δυνατό πιο επικαιροποιηµένη εικόνα για τον τουρισµό στο νησί. Τα διαθέσιµα

στοιχεία σε επίπεδο Νοµών της Κρήτης δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστούν σε περίοδο πιο

πρόσφατη του 2009- 2010.

Τα στοιχεία που δίνονται από την Τράπεζα της Ελλάδος για τον τουρισµό στην Κρήτη,

επιβεβαιώνουν τη θέση της ως κορυφαίος τουριστικός προορισµός στην Ελλάδα. Στο Σχήµα 5.3-

11 που ακολουθεί απεικονίζεται η διαχρονική εξέλιξη του τουρισµού στην Κρήτη σε σύγκριση µε

το σύνολο της Επικράτειας, από το 2004 έως το 2011. Η συνεισφορά της Κρήτης κυµαίνεται σε

πολύ υψηλά ποσοστά, αγγίζοντας κατά µέσο όρο το 20%, και µε καλύτερη επίδοση το έτος 2008.

Η κάθοδος που προκλήθηκε µε την είσοδο της χώρας στην οικονοµική κρίση το 2008 και 2009

δείχνουν σηµάδια βελτίωσης από το 2010.

18

Μ. Νικάκη, Α. Οικονόµου, Η πορεία του τουρισµού στην Κρήτη την τελευταία εικοσαετία. Οι προκλήσεις

για το µέλλον. Α.Τ.Ε.Ι Κρήτης, 2011



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.3-11 : Ποσοστά Κρήτης σε επισκέψεις-διανυκτερεύσεις και δαπάνες επί του συνόλου

της Ελλάδας (Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος)

Αντίστοιχα, η υψηλή επισκεψιµότητα αποτυπώνεται στα Σχήµατα 5.3-12 και 5.3-13 για την

κατανοµή της τουριστική κίνησης των αεροδροµίων Ηρακλείου και Χανίων σε σχέση µε το

αεροδρόµιο της Αθήνας και την Επικράτεια.

Σχήµα 5.3-12 : Κατανοµή τουριστικής κίνησης ανά µήνα και αεροδρόµια, 2011 (Πηγή:

Τράπεζα της Ελλάδος)



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.3-13 : Επισκέψεις σε Ελλάδα και Κρήτη σε εκατοµµύρια, 2004-2011 (Πηγή:


Όσον αφορά στο ξενοδοχειακό δυναµικό της Περιφέρειας Κρήτης είναι πλούσιο και περιλαµβάνει

σηµαντικό αριθµό αλλά και ποικιλία καταλυµάτων. Η συνολική κατανοµή των ξενοδοχειακών

καταλυµάτων στο σύνολο της Επικράτειας και ανά κατηγορία για το έτος 2012 δίνεται στον

Πίνακα 5.3-9. Η Κρήτη διαθέτει 165.375 κλίνες οι οποίες αντιστοιχούν σε 87.103 δωµάτια, εκ των

οποίων σηµαντικό ποσοστό να κατανέµεται σε µονάδες 4 και 5 αστέρων.

Πίνακας 5.3-9: Ξενοδοχειακό δυναµικό στο σύνολο της χώρας, 2012

∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 5***** 4**** 3*** 2** 1* Γενικό

Άθροισµα

∆Ω∆ΕΚΑΝΗΣΑ

Μονάδες 57 164 251 497 71 1.040

∆ωµάτια 12.438 28.880 13.898 16.438 1.291 72.945

Κλίνες 26.054 56.068 26.798 30.826 2.496 142.242

ΗΠΕΙΡΟΣ

Μονάδες 8 58 135 142 30 373

∆ωµάτια 662 1.025 2.849 2.673 517 7.726

Κλίνες 1.397 2.113 5.591 5.079 983 15.163

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Μονάδες 28 109 126 237 82 582

∆ωµάτια 1.282 2.724 3.658 5.483 1.536 14.683

Κλίνες 2.600 5.421 7.122 10.451 2.995 28.589

ΘΡΑΚΗ

Μονάδες 5 10 41 37 15 108

∆ωµάτια 500 521 1.378 981 267 3.647

Κλίνες 1.006 1.063 2.664 1.820 514 7.067

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α

Μονάδες 38 137 288 600 216 1.279

∆ωµάτια 6.849 10.581 12.074 16.070 3.788 49.362

Κλίνες 13.149 19.949 22.447 29.923 7.183 92.651



ECHMES Ltd.

∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 5***** 4**** 3*** 2** 1* Γενικό

Άθροισµα

ΚΡΗΤΗ

Μονάδες 84 233 329 673 210 1.529

∆ωµάτια 16.950 24.701 15.486 24.232 5.734 87.103

Κλίνες 34.209 47.776 29.236 43.616 10.538 165.375

ΚΥΚΛΑ∆ΕΣ

Μονάδες 37 176 200 448 168 1.029

∆ωµάτια 1.780 5.705 5.410 9.746 2.449 25.090

Κλίνες 3.593 10.906 10.490 18.790 4.795 48.574

ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ

Μονάδες 46 119 375 566 489 1.595

∆ωµάτια 7.032 9.642 14.485 14.194 9.676 55.029

Κλίνες 14.306 18.961 28.569 27.490 18.629 107.955

ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ

Μονάδες 6 33 125 181 50 395

∆ωµάτια 784 1.616 4.334 4.242 739 11.715

Κλίνες 1.595 2.968 8.249 8.001 1.439 22.252

ΝΗΣΙΑ ΙΟΝΙΟΥ

Μονάδες 23 95 209 508 80 915

∆ωµάτια 3.691 9.515 14.175 17.347 1.664 46.392

Κλίνες 7.223 18.114 27.273 33.204 3.198 89.012

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Μονάδες 20 118 249 345 93 825

∆ωµάτια 4.017 5.249 7.704 8.579 1.192 26.741

Κλίνες 8.547 10.290 14.889 16.308 2.357 52.391

ΣΥΝΟΛΟ

Μονάδες 352 1.252 2.328 4.234 1.504 9.670

∆ωµάτια 55.985 100.159 95.451 119.985 28.853 400.433

Κλίνες 113.679 193.629 183.328 225.508 55.127 771.271

Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδας, 2012

Η αντίστοιχη κατανοµή ανά νοµό της Κρήτης και τύπο ξενοδοχείου περιγράφεται στους Πίνακες

5.3-10 έως 5.3-14, σύµφωνα µε στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου Ελλάδος για το έτος

2009.

Πίνακας 5.3-10: Ξενοδοχειακό δυναµικό της Περιφέρειας Κρήτης ανά Νοµό και τύπο

ξενοδοχείου(Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος)

ΠΕΡΙΟΧΗ /

ΤΥΠΟΣ

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΛΑΣΙΘΙΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΧΑΝΙΩΝ

ΣΥΝΟΛΟ

ΚΡΗΤΗΣ

5*

Ξενοδοχεία 24 21 7 15 67

∆ωµάτια 6674 3753 1974 1829 14230

Κλίνες 13448 7285 3894 3577 28204

4*

Ξενοδοχεία 106 34 46 46 232

∆ωµάτια 12527 3193 4578 3407 23705

Κλίνες 23977 6197 8832 6587 45593



ECHMES Ltd.

ΠΕΡΙΟΧΗ /

ΤΥΠΟΣ

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΛΑΣΙΘΙΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΝΟΜΟΣ

ΧΑΝΙΩΝ

ΣΥΝΟΛΟ

ΚΡΗΤΗΣ

3*

Ξενοδοχεία 330 96 31 93 330

∆ωµάτια 5189 1594 4054 4287 15124

Κλίνες 9806 3038 7614 7862 28230

2*

Ξενοδοχεία 179 87 139 291 696

∆ωµάτια 6333 2806 4684 10084 23907

Κλίνες 11836 5125 8561 17681 43203

1*

Ξενοδοχεία 98 36 25 53 212

∆ωµάτια 3176 518 526 1239 5459

Κλίνες 5771 974 982 2275 10002

ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ

Ξενοδοχεία 503 209 310 515 1537

∆ωµάτια 33899 11864 15816 20846 82425

Κλίνες 64838 22619 29883 37982 155322



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-11: Κατανοµή διανυκτερεύσεων και πληρότητες κλινών (%) ανά µήνα και κατηγορία ξενοδοχειακής υποδοµής στο Νοµό Ηρακλείου για

το 2009 (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ - ΚΑΤΑΝΟΜΗ ∆ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΤΗΤΕΣ ΚΛΙΝΩΝ (%)

ΜΗΝΑΣ

Επιπλωµένα

∆ιαµερίσµατα

Ξενοδ. Τύπου

Κάµπινγκ Ξενοδοχεία

1*


2* Ξενοδοχεία 3* Ξενοδοχεία 4* Ξενοδοχεία 5*

Παραδοσιακά

καταλύµατα

Γενικό

Άθροισµα

1 101 (7,2 %) - 106 (8,3%) 2.619 (22,6%) 3.798 (38,7%) 1.276 (27,6%) 1.276 (8,5%) 388 (13,7%) 9.564

2 296 (3,8%) - 68 (14,7%) 2.326 (23,1%) 4.205 (41,8%) 1.403 (29,8%) 1.545 (11,5%) 559 (21,2%) 10.402

3 340 (6,2%) - 144 (14,2%) 3.106 (26,2%) 4.734 (47,1%) 2.445 (20,4%) 2.514 (11,4%) 515 (19,5%) 13.798

4 3.234 (18,8%) 48 394 (18,1%) 5.347 (27,9%) 4.809 (26,5%) 28.184 (32,3%) 19.849 (32,4%) 455 (18,4%) 62.320

5 10.170 (41,1%) 167 1.278 (19,1%) 12.303 (38,3%) 13.490 (41,9%) 65.608 (64,6%) 32.815 (54,4%) 632 (23,1%) 136.463

6 13.198 (58,9%) 170 1.578 (23,4%) 13.015 (51,1%) 16.904 (63,9%) 72.764 (83,3%) 34.551 (67,3%) 599 (22,9%) 152.779

7 18.801 (76,1%) 1.841 3.020 (45,2%) 17.569 (65,7%) 23.130 (81,4%) 81.893 (86,5%) 42.916 (76,5%) 639 (23,5%) 189.809

8 18.954 (78,5%) 2.385 3.127 (47,6%) 19.061 (72,2%) 22.649 (86,8%) 88.130 (88,5%) 48.971 (87,4%) 527 (18,7%) 203.804

9 11.890 (53,8%) 659 1.384 (28,4%) 14.256 (56,8%) 18.928 (74,4%) 71.698 (88,3%) 37.197 (71,4%) 770 (29,2%) 156.782

10 4.895 (28,1%) 112 652 (13,1%) 6.776 (31,9%) 7.444 (35,8%) 34.036 (57,1%) 21.275 (42,6%) 653 (23,5%) 75.843

11 99 (5,7%) - 158 (21,3%) 2.956 (30,8%) 4.300 (48,9%) 2.110 (8,2%) 3.162 (8,3%) 463 (17,5%) 13.248

12 568 (16,8%) - 128 (17,1%) 2.450 (28,9%) 3.654 (50,6%) 277 (76,4%) 1.205 (10,2%) 356 (11,3%) 8.638

ΣΥΝΟΛΟ 82.546 5.382 12.037 101.784 128.045 449.824 247.276 6.556 1.033.450



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-12: Κατανοµή διανυκτερεύσεων και πληρότητες κλινών (%) ανά µήνα και κατηγορία ξενοδοχειακής υποδοµής στο Νοµό Λασιθίου για


ΝΟΜΟΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ - ΚΑΤΑΝΟΜΗ ∆ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΤΗΤΕΣ ΚΛΙΝΩΝ (%)

ΜΗΝΑΣ





1* Ξενοδοχεία 2* Ξενοδοχεία 3* Ξενοδοχεία 4* Ξενοδοχεία 5*



Γενικό

Άθροισµα

1 0 (0,0%) - 145 (16,9%) 1.827 (26,7%) 36 (16,1%) 53 (0,5%) 399 (2,9%) 0 (0,0%) 2.460

2 0 (0,0%) - 167 (18,6%) 1.196 (18,8%) 6 (20,6%) 441 (5,7%) 536 (3,3%) 1 (0,3%) 2.347

3 0 (0,0%) - 222 (15,3%) 1.246 (23,2%) 229 (27,1%) 1.693 (19,4%) 285 (2,2%) 1 (0,3%) 3.676

4 1.217 (13,6%) 1 1.004 (28,8%) 2.275 (20,0%) 578 (12,5%) 7.699 (40,6%) 6.802 (21,6%) 12 (4,4%) 19.588

5 6.055 (38,8%) 13 414 (15,1%) 5.303 (35,5%) 4.041 (44,7%) 13.805 (59,5%) 19.228 (47,5%) 76 (20,7%) 48.935

6 11.405 (68,9%) 159 752 (32,5%) 6.807 (45,9%) 4.623 (54,8%) 18.529 (82,2%) 21.287 (58,8%) 85 (21,5%) 63.647

7 13.666 (79,5%) 883 824 (39,0%) 7.633 (53,7%) 6.792 (70,9%) 21.052 (88,5%) 23.277 (62,6%) 168 (34,1%) 74.295

8 15.058 (86,9%) 879 1.784 (55,6%) 12.595 (74,3%) 8.293 (80,2%) 22.414 (91,1%) 26.493 (74,8%) 270 (42,2%) 87.786

9 10.975 (67,9%) 103 821 (32,2%) 7.055 (51,9%) 5.406 (65,4%) 16.843 (86,1%) 21.091 (61,8%) 105 (27,3%) 62.399

10 6.912 (47,6%) 16 471 (14,7%) 3.101 (19,3%) 2.307 (30,2%) 6.699 (50,8%) 8.707 (34,9%) 12 (2,9%) 28.225

11 30 (5,9%) - 239 (15,4%) 1.130 (20,7%) 679 (6,9%) 2 (0,1%) 1.043 (4,9%) 0 (0,0%) 3.123

12 109 (30,8%) - 232 (14,4%) 852 (15,2%) 264 (3,7%) 229 (3,5%) 516 (4,1%) 0 (0,0%) 2.202

ΣΥΝΟΛΟ 65.427 2.054 7.075 51.020 33.254 109.459 129.664 730 398.683



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-13: Κατανοµή διανυκτερεύσεων και πληρότητες κλινών (%) ανά µήνα και κατηγορία ξενοδοχειακής υποδοµής στο Νοµό Ρεθύµνου για


ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ - ΚΑΤΑΝΟΜΗ ∆ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΤΗΤΕΣ ΚΛΙΝΩΝ (%)

ΜΗΝΑΣ





1*


2*


3*


4*


5*



Γενικό

Άθροισµα

1 624 (27,9%) - - 10 (20,8%) 1.752 (15,4%) 99 (3,2%) 45 (4,0%) 125 (6,0%) 2.655

2 724 (15,7%) - - 10 (20,8%) 2.521 (22,1%) 233 (9,6%) 47 (4,2%) 204 (9,7%) 3.739

3 1.032 (11,0%) - - 10 (20,8%) 3.317 (26,7%) 168 (6,0%) 638 (6,9%) 183 (12,7%) 5.348

4 3.880 (30,2%) - 0 (0,0%) 398 (8,5%) 4.032 (16,9%) 5.006 (22,5%) 5.543 (31,1%) 344 (20,3%) 19.203

5 9.114 (45,3%) - 49 (9,1%) 3.046 (32,9%) 9.846 (50,9%) 16.551 (57,8%) 10.745 (73,6%) 516 (32,0%) 49.867

6 11.459 (57,6%) 12 118 (18,8%) 4.338 (49,5%) 11.456 (77,1%) 22.096 (81,6%) 9.898 (89,5%) 540 (39,2%) 59.917

7 14.643 (71,7%) 92 25 (5,4%) 5.543 (66,5%) 13.862 (83,9%) 24.142 (86,5%) 10.996 (94,9%) 656 (44,8%) 69.959

8 17.175 (73,7%) 290 54 (12,7%) 6.805 (71,3%) 15.373 (89,2%) 26.854 (94,2%) 12.142 (96,7%) 925 (58,4%) 79.618

9 11.519 (60,7%) 24 44 (52,8%) 4.657 (55,3%) 12.890 (86,0%) 20.833 (85,2%) 9.844 (91,9%) 654 (48,5%) 60.465

10 5.600 (34,2%) - 28 (51,3%) 2.049 (26,2%) 5.373 (42,4%) 7.412 (36,9%) 5.820 (51,0%) 415 (26,9%) 26.697

11 439 (13,0%) - - 14 (26,2%) 1.656 (24,8%) 268 (4,0%) 16 (0,3%) 251 (15,8%) 2.644

12 535 (27,4%) - - 10 (20,8%) 1.710 (28,2%) 181(8,5%) - 177 (10,3%) 2.613

ΣΥΝΟΛΟ 76.744 418 318 26.890 83.788 123.843 65.734 4.990 382.725



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-14: Κατανοµή διανυκτερεύσεων και πληρότητες κλινών (%) ανά µήνα και κατηγορία ξενοδοχειακής υποδοµής στο Νοµό Χανίων για το

2009 (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

ΝΟΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ - ΚΑΤΑΝΟΜΗ ∆ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΤΗΤΕΣ ΚΛΙΝΩΝ (%)

ΜΗΝΑΣ





1*


2*


3*


4*


5*



Γενικό

Άθροισµα

1 258 (16,8%) - 90 (10,3%) 1.265 (10,3%) 1.918 (21,2%) 977 (17,2%) 430 (14,3%) 236 (6,7%) 5.174

2 188 (13,7%) - 60 (9,3%) 1.818 (16,3%) 2.273 (25,3%) 1.373 (26,5%) 190 (15,3%) 376 (9,0%) 6.278

3 433 (8,8%) - 176 (10,9%) 2.045 (25,0%) 2.888 (30,8%) 2.276 (43,7%) 307 (9,7%) 409 (12,3%) 8.534

4 10.647 (30,5%) - 212 (12,6%) 3.221 (24,6%) 5.132 (21,8%) 4.575 (24,2%) 4.778 (37,6%) 1.071 (19,7%) 29.636

5 31.245 (53,2%) 39 447 (21,9%) 6.203 (34,4%) 9.734 (46,1%) 13.988 (52,5%) 8.873 (55,8%) 1.893 (28,1%) 72.422

6 35.715 (67,9%) 59 959 (32,6%) 6.562 (41,4%) 11.164 (66,6%) 19.876 (83,6%) 10.653 (77,8%) 1.926 (30,0%) 86.914

7 46.499 (75,9%) 814 1.221 (49,2%) 9.138 (54,2%) 15.239 (80,7%) 24.790 (91,6%) 12.243 (86,7%) 2.403 (38,8%) 112.347

8 45.986 (74,4%) 1.160 1.434 (63,6%) 10.692 (66,3%) 17.392 (84,5%) 24.946 (93,0%) 11.980 (89,0%) 2.842 (54,4%) 116.432

9 32.319 (61,2%) 104 1.112 (50,9%) 6.848 (45,3%) 11.758 (71,8%) 18.476 (79,6%) 9.226 (76,2%) 2.381 (40,9%) 82.224

10 10.814 (31,3%) - 327 (15,8%) 4.198 (28,1%) 6.262 (35,6%) 7.301 (31,1%) 3.621 (30,5%) 1.363 (25,6%) 33.886

11 220 (15,8%) - 142 (13,9%) 1.703 (13,3%) 2.379 (17,2%) 1.581 (30,8%) 275 (2,2%) 375 (12,5%) 6.675

12 137 (30,0%) - 101 (23,7%) 1.132 (10,9%) 2.257 (22,4%) 3.501 (63,2%) 402 (7,9%) 387 (12,2%) 7.917

ΣΥΝΟΛΟ 214.461 2.176 6.281 54.825 88.396 123.660 62.978 15.662 568.439



ECHMES Ltd.

Από τους Πίνακες 5.3-10 έως 5.3-14 προκύπτει ότι ο Νοµός Λασιθίου διαθέτει σηµαντικό

ξενοδοχειακό δυναµικό διαφόρων τύπων, ωστόσο, είναι προφανές ότι σε επίπεδο ανταγωνισµού

εντός και εκτός συνόρων υστερεί εφόσον η εποχικότητα είναι υψηλή. Η ανάγκη υλοποίησης

επενδύσεων που θα αξιοποιούν τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα της περιοχής και θα προσελκύουν

επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου µέσω των διαφοροποίησης του προσφερόµενου

τουριστικού προϊόντος µε επίκεντρο την ταξιδιωτική εµπειρία, όπως το Σχέδιο ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ

εξακολουθεί να είναι επιτακτική.

Για τον τουρισµό της Κρήτης και συγκεκριµένα για τα ιδιαίτερα ποιοτικά στοιχεία του, το

Πολυτεχνείο Κρήτης εκπόνησε το 2010 ειδική Μελέτη (Ποιοτική Έρευνα Τουρισµού για την

Κρήτη, Τµήµα Μηχανικών Παραγωγής & ∆ιοίκησης, Εργαστήριο Σχεδιασµού και Ανάπτυξης

Συστηµάτων Υποστήριξης Αποφάσεων) µε στόχο την υποστήριξη της χάραξης τουριστικής

στρατηγικής από την Περιφέρεια Κρήτης, τις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, τα Επιµελητήρια και

τις Ενώσεις Ξενοδόχων αλλά και από τους ενδιαφερόµενους επενδυτές.

Από τα αποτελέσµατα της Μελέτης προκύπτει ότι η µέση διάρκεια παραµονής των τουριστών στην

Κρήτη συνολικά υπολογίζεται στις 10,2 ηµέρες για το σύνολο των τουριστών µε µικρές

διακυµάνσεις (λιγότερο από 10%) για τους τουρίστες των επιµέρους Νοµών. Πιο συγκεκριµένα, ο

Νοµός Ρεθύµνου καταγράφει τη µεγαλύτερη µέση διάρκεια παραµονής (11,1 ηµέρες) και ο Νοµός

Λασιθίου έχει τη µικρότερη µέση διάρκεια παραµονής (9,9 ηµέρες). Σηµαντικό στοιχείο που

προκύπτει από τη Μελέτη είναι η δυναµική που αναπτύσσεται από την σχέση του µορφωτικού

επιπέδου, του εισοδήµατος και της εθνικότητας των ξένων επισκεπτών, που συνοπτικά

παρουσιάζονται στο Σχήµα 5.3-14.

Σχήµα 5.3-14 : Χαρακτηριστικά των τουριστών που επισκέπτονται στην Κρήτη, ως προς το

εισόδηµα (στοιχεία 2007) (Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2010)

Οι δαπάνες των Ρώσων στην Κρήτη (199 εκατ. ευρώ, 164,3% αυξηµένες σε σχέση µε το 2009)

ξεπέρασαν αυτές των Βρετανών (196,2 εκατ. ευρώ, 47,2% µειωµένες σε σχέση µε το 2008)

(Σχήµα 5.3-15).



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.3-15: Τουριστικές δαπάνες στην Κρήτη ανά εθνικότητα και % µεταβολή (Πηγή:


Η κατά κεφαλήν δαπάνη ανά ηµέρα παραµονής είναι διαχρονικά µεγαλύτερη στην Κρήτη σε

σύγκριση µε την υπόλοιπη Ελλάδα (8-10 ευρώ / ηµέρα) ενώ η συνολική κατά κεφαλήν δαπάνη για

όλη τη διάρκεια παραµονής στην Κρήτη αυξάνει σε σύγκριση µε το Μ.Ο. της Ελλάδας διαχρονικά

(16,5% µεγαλύτερη το 2011) (Σχήµα 5.3-16).

Σχήµα 5.3-16: ∆απάνες ανά διανυκτέρευση και ανά επίσκεψη σε Ελλάδα και Κρήτη (Πηγή:


Οι Ρώσοι φαίνεται να δαπανούν σχεδόν 100 ευρώ ανά ηµέρα παραµονής και περισσότερα από

1000 ευρώ για το σύνολο της παραµονής τους ενώ Γερµανοί ξοδεύουν σηµαντικά µεγαλύτερο

ποσό ανά ηµέρα στην Κρήτη (85 ευρώ) σε σύγκριση µε το Μ.Ο. της Ελλάδας (64 ευρώ). Οι

δαπάνες για αναψυχή υπερτερούν έναντι άλλων δαπανών, (πχ. επαγγελµατικοί λόγοι, λόγοι υγείας

κτλ.), ενώ περισσότερα δαπανώνται σε έξοδα πριν το ταξίδι (χρήµατα τα οποία δαπανώνται στη

χώρα τους), και ακολουθούν η διαµονή, η εστίαση και οι µετακινήσεις. (Σχήµα 5.3-17).



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.3-17: ∆απάνες ανά διανυκτέρευση και ανά επίσκεψη ανά εθνικότητα και λόγο

ταξιδιού (Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, 2012)

Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2012, το ποσοστό των δαπανών που

αντιστοιχεί σε τουρίστες που διέµειναν σε ξενοδοχεία είναι σηµαντικά µεγαλύτερο για την Κρήτη

(83,3% το 2011) σε σύγκριση µε το Μ.Ο. της Ελλάδας (63,7%) (βλ. Σχήµα 5.3-18).

Σχήµα 5.3-18: Κατανοµή δαπανών ανά είδος καταλύµατος σε Ελλάδα και Κρήτη (Πηγή:

Τράπεζα της Ελλάδος, 2012)



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-15: Χαρακτηριστικά των τουριστών που επισκέπτονται στην Κρήτη, ως προς το

επίπεδο µόρφωσης (στοιχεία 2007) (Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2010)

ΝΟΜΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕ∆Ο ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

Βασική

εκπαίδευση

(%)

∆ευτεροβάθµια

εκπαίδευση

(%)

Ανώτερη/Ανώτατη

εκπαίδευση (%)

Χανίων 9,1 44,7 46,1

Ρεθύµνου 6,3 37,8 55,9

Ηρακλείου 6,1 44,8 49,1

Λασιθίου 5,3 35,9 58,8

ΣΥΝΟΛΟ ΚΡΗΤΗΣ 7,0 42,8 50,3

Από τον Πίνακα 5.3-15 προκύπτει ότι ο Νοµός Λασιθίου συγκεντρώνει το µεγαλύτερο ποσοστό

τουριστών µε ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (58,8%) και το χαµηλότερο ποσοστό τουριστών

µε βασική εκπαίδευση (5,3%) ανάµεσα στους τέσσερεις επιµέρους Νοµούς της Κρήτης.

Οι ξένοι επισκέπτες κατανέµουν το διαθέσιµο χρόνο τους σε διάφορες δραστηριότητες οι οποίες

ποικίλλουν σηµαντικά ανάλογα µε το µορφωτικό και εισοδηµατικό τους επίπεδο όπως επίσης και

µε βάση την εθνικότητά τους. Υψηλά ποσοστά συγκεντρώνουν οι δραστηριότητες παραλίας

(ποσοστό 52,6%) ως ήταν αναµενόµενο και εντυπωσιακά υψηλά ποσοστά συγκεντρώνουν οι

επισκέψεις σε περιοχές φυσικού κάλλους (49,0%). Ανάµεσα στους δηµοφιλέστερους διαχρονικά

τόπους επίσκεψης στο σύνολο της Κρήτης κατατάσσεται το φοινικόδασος του Βάι.

Χαµηλά στις προτιµήσεις είναι οι εκδηλώσεις των ξενοδοχείων (17,0%) αλλά και οι παραδοσιακές

εκδηλώσεις (5,2%). Η κατανοµή των δραστηριοτήτων υποστηρίζεται επίσης από το γεγονός ότι οι

τουρίστες επιλέγουν την Κρήτη ως προορισµό διακοπών λόγω του κλίµατός της και της φυσικής

της οµορφιάς σε ποσοστό άνω του 78%. Σε αντιδιαστολή, ποσοστό µόνο 11% των τουριστών

επισκέπτονται την Κρήτη έχοντας κριτήριο την ποιότητα των υπηρεσιών και την εξυπηρέτηση.

Αξίζει να αναφερθεί ότι σε επίπεδο Νοµού Λασιθίου ιδιαίτερα µεγάλο ποσοστό τουριστών

αξιοποιούν το διαθέσιµο χρόνο τους κυρίως σε δραστηριότητες σε περιοχές φυσικού κάλλους,

εκδροµές και µνηµεία ενώ η νυχτερινή διασκέδαση και οι αγορές είναι σε ποσοστά χαµηλότερα

από το αντίστοιχο ποσοστό του συνόλου της Κρήτης.

Όσον αφορά τις κατά κεφαλή δαπάνες στις ως άνω δραστηριότητες αυτές επηρεάζονται από την

εθνικότητα των τουριστών και οι διαφορές είναι σηµαντικές τόσο σε επίπεδο µέσης ηµερήσιας

ατοµικής δαπάνης όσο και σε επίπεδο συνολικής µέσης ατοµικής δαπάνης µε τους Ολλανδούς

τουρίστες να προηγούνται σε δαπάνες και την πρώτη επτάδα να κλείνουν οι Γάλλοι µε δαπάνες

περίπου 50% χαµηλότερες.

Από το Σχήµα 5.3-19 προκύπτει ότι ο Νοµός Λασιθίου συγκεντρώνει τη δεύτερη καλύτερη

επίδοση τόσο σε επίπεδο µέσης ηµερήσια όσο και συνολικής µέσης ατοµικής δαπάνης από τους



ECHMES Ltd.

Νοµούς της Κρήτης. Συνεπώς οι επισκέπτες του Νοµού διαθέτουν υψηλά εισοδήµατα και

στοχεύουν κυρίως σε ποιοτικές διακοπές σε επαφή µε τη φυσική οµορφιά του τόπου.

Σχήµα 5.3-19: Μέση ηµερήσια και συνολική µέση ατοµική δαπάνη διακοπών στους

επιµέρους Νοµούς της Κρήτης (Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2010)

Το Σχήµα 5.3-20 παρουσιάζει το βαθµό ικανοποίησης των τουριστών από τις προσφερόµενες

υπηρεσίες στην Κρήτη σε δείγµα 5.144 επισκεπτών, ανδρών και γυναικών, ηλικίας άνω των 18

ετών, σε προσωπικές συνεντεύξεις που έλαβαν χώρα στα αεροδρόµια Ηρακλείου και Χανίων από

Ιούνιο έως Οκτώβριο του 2008. Όπως φαίνεται το µεγαλύτερο δείκτη ικανοποίησης λαµβάνουν το

περιβάλλον και οι άνθρωποι και το χαµηλότερο οι µεταφορές (αεροδρόµια). Σε επίπεδο διαµονής

φαίνεται ότι σε γενικές γραµµές η Κρήτη πετυχαίνει να ικανοποιεί τους τουρίστες της σε υψηλό

βαθµό, ωστόσο υπάρχουν ακόµη σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης τα οποία οφείλουν να

αξιοποιηθούν για να αποδώσουν µε τη σειρά τους ακόµη περισσότερα οφέλη.

Σχήµα 5.3-20: Μέσοι δείκτες ολικής ικανοποίησης τουριστών στην Κρήτη (Πηγή:

Πολυτεχνείο Κρήτης, 2010)



ECHMES Ltd.

5.3.4. Πολιτιστικό περιβάλλον

Στην περιοχή του Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ – ΓΑΙΑ» και στην ευρύτερη περιοχή που γειτνιάζει µε αυτήν

καταγράφονται οι παρακάτω τοποθεσίες σηµαντικού Ιστορικού και Αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

• Ίτανος – Ερηµούπολη (Εικόνα 5.3-2): Ο κηρυγµένος αρχαιολογικός χώρος της Ιτάνου

(Α/Φ31/24456/1834π.ε, ΦΕΚ699/Β/ 26.05.1976), βρίσκεται εκτός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ

και περιλαµβάνει τα ερείπια της ∆ωρικής πόλης, µε τις συνοικίες, το Ιερό της Αθηνάς, την

Ακρόπολη, το νεκροταφείο και το λατοµείο. Στον αρχαιολογικό χώρο της Ιτάνου έχει

καθορισθεί θεσµοθετηµένη Ζώνη Α (Αρχαιολογική Ζώνη Προστασίας) όπως επισηµαίνεται

από τις αρµόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων (Κ∆’ Ε.Π.Κ.Α και 13η Ε.Β.Α) µε τα σχετικά τους

έγγραφα µε Αρ. Πρωτ. 2215/20.10.1999, 2417/16.11.1999 και 2840/29.11.1999. Η

θεσµοθέτηση της Ζώνης Α’ έγινε µε την Υ.Α Αριθµ.ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ24/61046/3631

(ΦΕΚ123/Β/ 09.02.2000). Η θαλάσσια περιοχή του Όρµου Ερηµουπόλεως έχει χαρακτηριστεί

ως αρχαιολογικός χώρος (ΥΑ.ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/21086/1004/19.05.2000, ΦΕΚ822/Β/

06.07.2000).

Εικόνα 5.3-2: Τα ερείπια της Βασιλικής της Αρχαίας Ιτάνου

Η περιοχή της Ιτάνου έχει κηρυχθεί επίσης ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους

(9597/12.09.1970, ΦΕΚ666/Β/23.09.1970 και συµπληρωµατική απόφαση Αριθµ.

ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/ Α1/Φ24/83600/2731, ΦΕΚ50/Β/10.02.1982).

• Βάι: Το µεγαλύτερο και πλουσιότερο αυτοφυές φοινικόδασος (Phoenix theophrasti greuter)

της Ευρώπης, για το οποίο υπάρχουν αναφορές τον 4ο αιώνα π.Χ. αλλά ανήκει πιθανότατα στη

Μινωική εποχή ή και παλαιότερα. Κατά ένα θρύλο, το δάσος δηµιουργήθηκε αφότου έµποροι

από τη Φοινίκη εγκαταστάθηκαν στο νησί και σκόρπισαν σπόρους από τους οποίους

προέκυψαν τα περίφηµα φοινικόδεντρα (βάγια), απ’ όπου και το όνοµα του δάσους. Η περιοχή

του Βάι µε το φοινικόδασος έχει κηρυχθεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους µε την Υ. Α.

9597/12.09.1970 (ΦΕΚ666/Β/23.09.1970) και τη συµπληρωµατική απόφαση Αριθµ.

ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ24/83606/2734 (ΦΕΚ50/Β/10.02.1982) και βρίσκεται εκτός της περιοχής

του ΕΣΧΑΣΕ. Το φοινικόδασος έχει κηρυχθεί επίσης ως προστατευόµενη περιοχή, αισθητικό



ECHMES Ltd.

δάσος (Π.∆.121/1973, ΦΕΚ170/Α/06.08.1973) και έχει ενταχθεί στο ∆ίκτυο NATURA 2000

(GR4320006).

Στην περιοχή του φοινικοδάσους υπάρχει ο Ι.Ν. Αγίου Ιωάννη (17ος

αιώνας), που βρίσκεται

εκτός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ, και Παλαιοχριστιανικό Υδραγωγείο τα οποία έχουν

κηρυχθεί ως ιστορικά διατηρητέα µνηµεία (ΥΑ Αριθµ.

ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/ΚΗΠ/43600/1774/25.11.1998, ΦΕΚ1283/Β/23.12.1998).

• Περιοχές ελέγχου αρµοδιότητας της 13ης Ε.Β.Α στην Ίτανο και Καλαµάκι, που βρίσκονται

εκτός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ και στις Βάµες, που βρίσκεται εντός της περιοχής του

ΕΣΧΑΣΕ, όπως αυτές έχουν οριοθετηθεί µε επιστολή της (Αρ. Πρωτ. 2840/29.11.1999).

• Ιερά Μονή Τοπλού: Η Ι.Μ. Τοπλού, που βρίσκεται εκτός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ, µαζί µε

τον Ι.Ν. Προφήτη Ηλία (16ος

& 17ος

αιώνας, 700 µέτρα ΒΑ της Ι.Μ. Τοπλού, δίκλιτος), που

βρίσκεται εντός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ σε οριοθετηµένη ζώνη αρχαιολογικού

ενδιαφέροντος, και τον Ι.Ν. Τιµίου Σταυρού (16ος

& 17ος

αιώνας, κοιµητηριακός Ναός της Ι.Μ.

Τοπλού µε αναγεννησιακή διακόσµηση), που βρίσκεται εκτός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ,

έχουν κηρυχθεί ως ιστορικά διατηρητέα µνηµεία (ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/ΚΗΡ/43600/1774,

ΦΕΚ1283/Β/ 23.12.1998).

Επίσης, η περιοχή της Ιεράς Μονής Τοπλού έχει χαρακτηριστεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού

κάλλους (ΥΑ 9597/12.09.1970, ΦΕΚ666/Β/23.09.1970 και συµπληρωµατική ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/

Φ24/83606/2734, ΦΕΚ50/Β/10.02.1982).

Τέλος, τα Μετόχια της Ιεράς Μονής Τοπλού έχουν κηρυχθεί ως ιστορικά διατηρητέα µνηµεία

(ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/22663/497/08.06.1983, ΦΕΚ401/Β/12.06.1983):

α) Μετόχι Βάι (17ος

& αρχές 18ου

αιώνα), ο αµπελώνας της Ι.Μ. Τοπλού, εκτός της περιοχής


β) Μετόχι Ερηµούπολης (17ος

αιώνας), στα ερείπια της αρχαίας Ιτάνου, κοντά στο

Φοινικόδασος, ΒΑ της Ι.Μ. Τοπλού, εκτός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ.

γ) Μετόχι Καλαµακίου, 3 χιλιόµετρα ΒΑ της Ι.Μ. Τοπλού, εντός της περιοχής του

ΕΣΧΑΣΕ.

δ) Μετόχι Στεφαναίς (18ος

αιώνας), 5 χιλιόµετρα ΒΑ της Ι.Μ. Τοπλού, εντός της περιοχής


• Άγιος Ισίδωρος: Ναΐσκος εποχής Τουρκοκρατίας καθώς και παλαιοχριστιανικά λείψανα του

ναού δίπλα σε αυτόν και λείψανα ναού της Ενετοκρατίας. Τα µνηµεία αυτά υπάγονται στις

διατάξεις του Νόµου 3028 (ΦΕΚ153/Α/28.06.2002) “Για την προστασία των αρχαιοτήτων και

εν γένει της Πολιτιστικής κληρονοµιάς” και βρίσκονται εκτός της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ.

Τέλος, σύµφωνα µε την ΥΑ ΥΠΠΟ/Γ∆ΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ24/43729/2215/9-6-2009, (ΦΕΚ

292/ΑΑΠ/23-6-2009) : «Προσωρινή οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων ∆ήµου Ιτάνου, Νοµού



ECHMES Ltd.

Λασιθίου Κρήτης, στο πλαίσιο του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης

(Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) του ∆ήµου Ιτάνου», στη ∆ηµοτική Ενότητα Ιτάνου και την περιοχή του Σχεδίου

ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ, έχουν οριοθετηθεί προσωρινά οι αρχαιολογικοί χώροι, αρµοδιότητας της Κ∆’

ΕΠΚΑ, που παρουσιάζονται στον Πίνακα 5.3-16.

Πίνακας 5.3-16: Αρχαιολογικοί χώροι που έχουν οριοθετηθεί προσωρινά αρµοδιότητας της

Κ∆’ ΕΠΚΑ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Ονοµασία

Μνηµείου Θέση

Είδος Μνηµείου

Χρονική

Περίοδος Φορέας

Προστασίας

Έδρα

Φορέα

Προστασίας

Καθεστώς Ιδιοκτησίας

1.

Αρχαιολογικός

Χώρος στη

θέση

«Τραβούνι»

Ν.Λασιθίου

«Τραβούνι»

Αρχαιολογικές

Θέσεις,

Τµήµατα

Κτιρίου

Χαλκοκρατία

Κ∆' ΕΠΚΑ Άγιος

Νικόλαος

∆ηµοσίου

2.


Χώρος στη

θέση

«Βερνεγάδι»,

Ν. Λασιθίου

«Βερνεγάδι»

Εγκαταστάσεις

Εξόρυξης,


Θέσεις

Αρχαιότητα,

Κλασική,

Ελληνιστική,

Ρωµαϊκή

Τοπικής

Αυτοδιοίκησης

3.


Χώρος στη

θέση

«Καλαµάκι»

(ύψωµα

Κεφάλα) στη

χερσόνησο του

Κάβο Σίδερο

«Καλαµάκι»

(ύψωµα

Κεφάλα)

στη

χερσόνησο

του Κάβο

Σίδερο


Θέσεις,

Τµήµατα

Κτιρίου,

Αρχαία Ιερά

Χαλκοκρατία ∆ηµοσίου

4.


Χώρος στη

θέση «Βάι»

«Βάι»

Αρχοντικά,


Θέσεις,


Θέσεις

Χαλκοκρατία

Ύστερη ∆ηµοσίου

5.


Χώρος στην

περιοχή του

Ιερού της

Σαµωνίας

Αθηνάς, στο

ακρωτήριο

Κάβο Σίδερο

περιοχή του

Ιερού της

Σαµωνίας

Αθηνάς, στο

ακρωτήριο

Κάβο

Σίδερο


Θέσεις,

Τµήµατα

Κτιρίου

Κλασική ∆ηµοσίου

5.3.5. Υποδοµές

Στις παρακάτω Ενότητες περιγράφονται οι βασικές υποδοµές του ∆ήµου Σητείας. Τα στοιχεία που

παρουσιάζονται αντλήθηκαν από τη Μελέτη που εκπονήθηκε για τον κοινωνικοοικονοµικό τοµέα

(υφιστάµενη κατάσταση και επιπτώσεις) από το Πανεπιστήµιο Κρήτης, Σχολή Κοινωνικών

Επιστηµών, Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης τον Ιούλιο 2013, στο πλαίσιο εκπόνησης της παρούσας

Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.



ECHMES Ltd.

5.3.5.1. Οδικό δίκτυο - Μεταφορές

Η πόλη της Σητείας συνδέεται µε τα δηµοτικά διαµερίσµατα και µε τις δηµοτικές ενότητες Ιτάνου

και Λεύκης µέσω εθνικών, επαρχιακών ή δηµοτικών οδών κατά 95% ασφαλτοστρωµένων. Το

οδικό δίκτυο είναι ικανοποιητικό και υλοποιούνται έργα αναβάθµισής του, τόσο στο τµήµα

σύνδεσης του Παλαικάστρου µε τη Σητεία, αλλά και της Σητείας µε τα άλλα οικιστικά κέντρα των

βόρειων ακτών της Κρήτης, στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης του Βόρειου Οδικού Άξονα (ΒΟΑΚ).

Αεροπορικές Μεταφορές

Η πόλη της Σητείας διαθέτει σύγχρονο Αεροδρόµιο µε διάδροµο 2.220µ. µήκος και πλάτος 45µ.,

το οποίο µπορεί να φιλοξενήσει µικρά και µεγάλα αεροπλάνα και απέχει 15χλµ από το

Παλαίκαστρο. Υπάρχει σύνδεση µε το αεροδρόµιο "Ελευθέριος Βενιζέλος", µε Αλεξανδρούπολη,

Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο και µε Πρέβεζα. Πρόσφατα ξεκίνησε να φιλοξενεί πτήσεις διεθνείς και

τσάρτερς κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου.

Θαλάσσιες Μεταφορές

Η πόλη της Σητείας διαθέτει Λιµάνι (Εικόνα 5.3-3) που συνδέεται µε τον Πειραιά ακτοπλοϊκώς 2

φορές εβδοµαδιαίως και είναι σε θέση να εξυπηρετήσει όλα τα µεγάλα επιβατηγά πλοία.

Παράλληλα, µε τακτικά δροµολόγια η Σητεία συνδέεται και µε άλλα νησιά του Αιγαίου και

ιδιαίτερα µε νησιά των Κυκλάδων και των ∆ωδεκανήσων και διεθνείς κρουαζιέρες.

Εικόνα 5.3-3: Άποψη από το λιµάνι της Σητείας



ECHMES Ltd.

5.3.5.2. ∆ίκτυα ύδρευσης – αποχέτευσης

∆ίκτυο Ύδρευσης

Στο ∆ήµο Σητείας λειτουργεί η ∆ηµοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης ∆.Ε.Υ.Α.Σ. η

όποια είναι δηµοτική επιχείρηση ειδικού σκοπού και λειτουργεί σαν Ν.Π.Ι.∆. και έχει τις εξής

δραστηριότητες:

• Την παροχή και τον έλεγχο της ποιότητας του πόσιµου νερού,

• Τη διαχείριση του αποχετευτικού δικτύου και του δικτύου όµβριων,

• Τη διαχείριση του βιολογικού καθαρισµού,

• Την αποκατάσταση βλαβών σε όλα τα δίκτυα.

Οι αποδέκτες των υπηρεσιών της ∆ηµοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Σητείας είναι

όλοι οι κάτοικοι της πόλης, των οικισµών και των δηµοτικών διαµερισµάτων του δήµου Σητείας.

Οι ανάγκες που ικανοποιούνται σχετίζονται µε την παροχή νερού αστικής κατανάλωσης

κατάλληλης ποιότητας, το αποχετευτικό δίκτυο, την επεξεργασία των λυµάτων και την

αποκατάσταση βλαβών που εµφανίζονται κατά καιρούς στο δίκτυο.

Τα υπάρχοντα δίκτυα ύδρευσης εντός των οικισµών είναι στην πλειοψηφία τους παλαιά και τα

περισσότερα χρήζουν αντικατάστασης αφού παρουσιάζουν διαρροές κλπ. Προβλήµατα στην

ύδρευση ειδικά υπάρχουν στους αναπτυσσόµενους οικισµούς τους θερινούς κυρίως µήνες λόγω

της αυξηµένης κατανάλωσης που οφείλεται στον εποχιακό πληθυσµό τους.

Στην περιοχή του Παλαικάστρου υπάρχει νέο δίκτυο ύδρευσης και νέες δεξαµενές, ενώ η παροχή

του νερού γίνεται από γεωτρήσεις, όπως αυτές παρουσιάζονται αναλυτικά στον Πίνακα 5.1-2 του

παρόντος Κεφαλαίου.

∆ίκτυο Αποχέτευσης

Στον ∆ήµο Σητείας λειτουργεί βιολογικός καθαρισµός που δέχεται τα λύµατα και των οικισµών

Πετρά και Πισκοκέφαλου και ο βιολογικός καθαρισµός Σκοπής. Η πρόταση µεταφοράς λυµάτων

στον βιολογικό της Σκοπής από άλλους οικισµούς παρουσιάζει το µειονέκτηµα του µεγάλου

κόστους κατασκευής και λειτουργίας. Επίσης έχει εκπονηθεί µελέτη αποχέτευσης για τον οικισµό

Αχλαδίων. Έχει κατασκευαστεί βιολογικός καθαρισµός στο δηµοτικό διαµέρισµα των Έξω

Μουλιανών. Κοντά στην περιοχή του Σχεδίου, στο δηµοτικό διαµέρισµα Παλαικάστρου,

λειτουργεί από το 1993 ο βιολογικός καθαρισµός, ο οποίος ανακαινίστηκε το 2003.

Σύµφωνα µε τα αναφερόµενα στη Μελέτη του Πανεπιστηµίου Κρήτης (2013), απαιτείται η

κατασκευή βιολογικών καθαρισµών και συµπλήρωσης των υποδοµών αποχέτευσης σε όλα τα

δηµοτικά διαµερίσµατα του δήµου Σητείας. Για το σκοπό αυτό απαιτείται µελέτη και έργα

συστηµάτων βιολογικού καθαρισµού των µικρών οικισµών µε πιθανότερο σύστηµα αυτό των

µικρών τοπικών βιολογικών καθαρισµών µέχρι 500 κατοίκων (σύστηµα compact). Επίσης

απαιτείται η επέκταση του αποχετευτικού δικτύου στην επέκταση του σχεδίου πόλης της Σητείας



ECHMES Ltd.

και στις επεκτάσεις που προτείνονται για άλλους οικισµούς, µε µεταφορά λυµάτων σε

υφιστάµενους βιολογικούς καθαρισµούς εφόσον το κόστος δεν είναι απαγορευτικό.

Επίσης όπως αναφέρεται στην εν λόγω Μελέτη του Πανεπιστηµίου Κρήτης, απαιτείται να

ολοκληρωθούν τα ήδη εκτελούµενα αρδευτικά έργα και να µελετηθούν και κατασκευασθούν νέα

διαµορφώνοντας έτσι συνθήκες καλύτερης αξιοποίησης τόσο του διατιθέµενου υδάτινού

δυναµικού, όσο και νέου που µπορεί να αντληθεί, ενώ ταυτόχρονα µπορούν να επεκταθούν οι

αρδευόµενες εκτάσεις σε βάρος των µη αρδευόµενων, µε θετικές συνέπειες στην γεωργία της

επαρχίας. Συγχρόνως όµως θα πρέπει να γίνεται οικονοµία στην χρήση του νερού από γεωτρήσεις

και να προτιµάται η χρήση νερού από πηγές ή λιµνοδεξαµενές για άρδευση.

Υπογραµµίζεται ότι όπως έχει ήδη αναφερθεί στη περιγραφή του Σχεδίου, Κεφάλαιο 3, στο

Σχέδιο Ίτανος Γαία, περιλαµβάνονται ειδικές Τεχνικές Υποδοµές µε την εφαρµογή καινοτόµων

τεχνολογιών για το Βιολογικό Καθαρισµό των παραγόµενων αστικών λυµάτων και την

επαναξιοποίησή τους στην άρδευση. Προβλέπεται επίσης η εγκατάσταση Μονάδας Αφαλάτωσης

για την παραγωγή γλυκού νερού, κατάλληλο για ύδρευση και άρδευση. Οι υποδοµές αυτές

διασφαλίζουν την αειφορική διαχείριση των υδατικών πόρων και τη λειτουργία των

προβλεπόµενων εγκαταστάσεων συνεργιστικά µε τις υποδοµές της περιοχής.

5.3.5.3. Απορρίµµατα

Με βάση τη Μελέτη του Πανεπιστηµίου Κρήτης, για την απόθεση των αστικών απορριµµάτων

λειτουργεί εγκεκριµένος Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (Χ.Υ.Τ.Α.) στην περιοχή

Ανάλουκα, στα σύνορα µε τη δηµοτική ενότητα Ιτάνου. Η συλλογή των οικιακών απορριµµάτων

γίνεται από τον ∆ήµο, από κάδους που υπάρχουν σε όλους τους οικισµούς και σε ρυθµό, ο οποίος

ποικίλει ανάλογα µε το µέγεθος του κάθε οικισµού. Συγκεκριµένα, στην πόλη της Σητείας

καθηµερινά, κάθε δεύτερη µέρα στους µεγάλους οικισµούς-κέντρα ∆ιαµερισµάτων, και 2 φορές

την εβδοµάδα στους µικρούς οικισµούς, µε απορριµµατοφόρα του ∆ήµου, γίνεται η αποκοµιδή

των σκουπιδιών.

Οι ποσότητες των απορριµµάτων που συλλέγονται καθηµερινά είναι, κατά προσέγγιση (επειδή

ακόµα δεν άρχισε το ζύγισµα), 13 τόνοι ανά απορριµµατοφόρο την ηµέρα ήτοι 4 οχήµατα ×13

τόνους =52 τόνοι ανά ηµέρα, 300 τόνοι τη βδοµάδα. ∆ηλαδή 1200 τόνους το µήνα την περίοδο

Οκτώβριος – Μάιος.

Τους 4 καλοκαιρινούς µήνες Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέµβριο η αντίστοιχη παραγωγή

ανέρχεται σε 1920 τόνους το µήνα. Τα απορρίµµατα οδηγούνται στο ΧΥΤΑ του ∆ήµου Σητείας ο

οποίος εξυπηρετεί και τις δηµοτικές ενότητες Ιτάνου και Λεύκης. Είναι σηµαντικό να σηµειωθεί

ότι απαιτείται η επέκταση του σηµερινού ΧΥΤΑ για την εξυπηρέτηση δηµοτικών διαµερισµάτων

των δηµοτικών ενοτήτων Ιτάνου και Λεύκης και συµπλήρωση του εξοπλισµού του, πέραν των

ενεργειών-δράσεων που εκτελούνται σήµερα από τον ΕΣ∆ΑΚ.



ECHMES Ltd.

Για τα µη οικιακά απορρίµµατα, η συλλογή γίνεται µε ανοιχτό απορριµµατοφόρο στους οικισµούς.

Τα µη οικιακά απορρίµµατα όµως (µπάζα-ογκώδη αντικείµενα-υπολείµµατα θερµοκηπίων κλπ.)

συνήθως απορρίπτονται ανεξέλεγκτα, σε πρώην χωµατερές ή ρέµατα και ποτάµια, σε όλους τους

οικισµούς σχεδόν, µε αποτέλεσµα την ρύπανση του περιβάλλοντος, και την οπτική ρύπανση.

Υπογραµµίζεται ότι όπως έχει ήδη αναφερθεί στη περιγραφή του Σχεδίου, Κεφάλαιο 3, κατά τη

λειτουργία του Σχεδίου Ίτανος Γαία, ιδιαίτερη έµφαση θα δοθεί στην αειφορική διαχείριση των

παραγόµενων απορριµµάτων µε έµφαση στην ανακύκλωση και την κοµποστοποίηση, µε στόχο την

ελαχιστοποίηση των παραγόµενων προς απόθεση απορριµµάτων.

5.3.5.4. Ενεργειακή κάλυψη – Τηλεπικοινωνίες

Ενεργειακή κάλυψη

Τα τελευταία 20 χρόνια, το ενεργειακό ισοζύγιο της Κρήτης εξελίχθηκε σύµφωνα µε τα µεγέθη της

οικονοµικής ανάπτυξης και τις καταναλωτικές συνήθειες που υιοθετήθηκαν. Έτσι παρατηρήθηκαν

υψηλοί ρυθµοί αύξησης της καταναλισκόµενης ενέργειας και της καθαρής αιχµής φορτίου.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 1992 τα µεγέθη αυτά είχαν τιµές: 1.230 GWh και 248 MW,

ενώ το 2011 τα αντίστοιχα µεγέθη ήταν: 2.931 GWh και 597 MW. Τα τρία τελευταία χρόνια τα

µεγέθη αυτά εµφανίζονται σταθερά (λόγω της οικονοµικής ύφεσης). Παρά την προσωρινή µείωση

της ζήτησης, µακροπρόθεσµα αναµένεται η σηµαντική αύξησή της, κυρίως λόγω της

ηλεκτροκίνησης στις µεταφορές και της µεγάλης διείσδυσης των αντλιών θερµότητας στον

κτηριακό τοµέα.

Για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του νησιού, που δεν είναι συνδεδεµένο µε το δίκτυο

της Ηπειρωτικής Ελλάδας, λειτουργούν Αυτόνοµοι Σταθµοί Παραγωγής (ΑΣΠ) µε τη χρήση

συµβατικών καυσίµων, σε συνδυασµό µε µονάδες ΑΠΕ. Το είδος της εγκατεστηµένης ισχύος των

µονάδων ηλεκτροπαραγωγής στο νησί παρουσιάζεται διαγραµµατικά στο Σχήµα



ECHMES Ltd.

Σχήµα 5.3-21: Είδος εγκατεστηµένης ισχύος µονάδων ηλεκτροπαραγωγής στην Κρήτη

(Πηγή: Γιγαντίδου, 2013)

Όσον αφορά στις συµβατικές µονάδες παραγωγής, σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία της ∆ΕΗ

λειτουργούν τρεις κύριοι σταθµοί:

• Λινοπεράµατα, στο νοµό Ηρακλείου, µε 6 ατµοµονάδες, 4 µονάδες diesel και 5

αεριοστρόβιλους. Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς είναι 265 MW

• Ξυλοκαµάρα, στο νοµό Χανίων, µε 5 αεριοστρόβιλους και 1 συνδυασµένο κύκλο. Η

συνολική εγκατεστηµένη ισχύς είναι 348 MW και

• Αθερινόλακκος, στο νοµό Λασιθίου (που λειτουργεί από το Σεπτέµβριο του 2004), µε 2

µονάδες diesel και 2 ατµοµονάδες. Η εγκατεστηµένη ισχύ φτάνει τα 200 MW ενώ

δροµολογείται επέκταση µε 2 νέες µονάδες diesel των 100 MW.

Συνεπώς, η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς στο νησί των ως άνω σταθµών ανέρχεται περίπου στα

800 MW ενώ ακόµα εκκρεµεί το ζήτηµα εγκατάστασης ενός νέου εργοστασίου στη θέση Κορακιά,

στα όρια των νοµών Ηρακλείου-Ρεθύµνου (ενδεχοµένως και από ιδιώτες) για να καλύψει τις

συνεχώς αυξανόµενες ανάγκες του νησιού σε ηλεκτρική ισχύ. Το ηλεκτρικό δίκτυο µεταφοράς

βρίσκεται στο βόρειο τµήµα της Κρήτης και εµφανίζει σηµαντικές αδυναµίες, ενώ λόγω της

παλαιότητάς του αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ολοένα αυξανόµενες ενεργειακές ανάγκες του

νησιού.

Η συµµετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό µίγµα της Κρήτης είναι συνεχώς αυξανόµενη, αφού το

2008 ανερχόταν σε 14,08% στο σύνολο του ενεργειακού ισοζυγίου, ενώ έως τον Οκτώβρη του

2012 αυξήθηκε σταδιακά σε 20,6%. Ιδιαίτερα για το Ν. Λασιθίου καθώς και την περιοχή της

Σητείας όπου υπάρχει πλεόνασµα δυναµικού και σχετικά µικρή ανάπτυξη, οι εγκαταστάσεις κάθε

είδους ΑΠΕ εµφανίζουν µεγάλη πυκνότητα. Στον Πίνακα 5.3-17 παρουσιάζεται αναλυτικά το



ECHMES Ltd.

µέγεθος των ήδη εγκατεστηµένων µονάδων σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία τον Μάρτιο 2013 από

την ∆Ε∆∆ΗΕ.

Πίνακας 5.3-17: Εγκατεστηµένες µονάδες ΑΠΕ στην περιοχή του Αγίου Νικολάου

[Γιγαντίδου, Μάρτιος 2013]

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΓΚΑΤ. ΙΣΧΥΣ (kW)

IWECO ΧΩΝΟΣ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε. 4.500

ΑΙΟΛΟΣ ΑΕ NO 1 4.950

ΑΙΟΛΟΣ ΑΕ NO 2 4.950

Ο.Α.Σ. Α.Ε. 500

Ο.Α.Σ. Α.Ε. 1.200

ΡΟΚΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΒΕΕ 9.900

ΡΟΚΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΒΕΕ 4.800

ΡΟΚΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗ ΚΡΗΤΗ ΑΒΕΕ 3.000

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΚΡΥΩΝ Α.Ε. 10.000

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΑΧΛΑ∆ΙΩΝ Α.Ε. 11.200

ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε. 11.900

ΑΝΕΜΟΕΣΣΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Α.Ε. 6.200

ENERCON A.E. 2.500

WRE HELLAS A.E. 3.000

ΕΝ.ΤΕ.ΚΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε. 2.700

ΞΗΡΟΛΙΜΝΗΣ ΜΗΤΑΤΟΥ Ι 4.800

ΞΗΡΟΛΙΜΝΗΣ ΜΗΤΑΤΟΥ ΙΙ 5.400

ΞΗΡΟΛΙΜΝΗΣ ΜΗΤΑΤΟΥ ΙΙI 3.000

ΜΟΝΗΣ ΤΟΠΛΟΥ Νο1 5.100

ΜΟΝΗΣ ΤΟΠΛΟΥ Νο2 1.500

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ 18.712

ΣΥΝΟΛΟ 119.812

Η εγκατεστηµένη ισχύς των µονάδων παραγωγής (συµβατικών και ΑΠΕ) και η συµβολή τους στην

ηλεκτροπαραγωγή για το 2011, αναλύονται στον Πίνακα 5.3-18. Παράλληλα, στον Πίνακα 5.3-19

δίδεται το ποσοστό συµµετοχής ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο του νησιού, που είναι διαρκώς

αυξανόµενο.

Πίνακας 5.3-18: Ισχύς µονάδων παραγωγής & συµµετοχή στην ηλεκτροπαραγωγή το 2011

(Πηγή: ΡΑΕ, ∆ΕΣΜΗΕ, ∆ΕΗ, 2011)

Μονάδες παραγωγής Ονοµ. Ισχύς

(MW) Ποσοστό

Ηλεκτροπαραγωγή

(GWh) Ποσοστό

Λινοπεράµατα 278,84 26,4% 861,8 29,4%

Ξυλοκαµάρα 349,19 33,0% 507,0 17,3%

Αθερινόλακος 195,04 18,5% 991,5 33,8%

Αιολικά 174,20 16,5% 486,5 16,6%

Φ/Β 57,80 5,5% 83,8 2,9%

Υδροηλεκτρικά 0,60 0,1% 0,8 0,0%

Σύνολο 1.055,67 100% 2.931,4 100%



ECHMES Ltd.

Πίνακας 5.3-19: Συµµετοχή ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της Κρήτης (Πηγή: ΡΑΕ,

∆ΕΣΜΗΕ, ∆ΕΗ, 2011)

Έτος % συµµετοχή ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο

2008 14,08

2009 15,48

2010 15,90

2011 19,46

Τηλεπικοινωνίες

Στην οικιστική ενότητα (πρώην επαρχία) Σητείας σε όλους τους οικισµούς η τηλεφωνική υποδοµή

έχει εκσυγχρονιστεί και χρησιµοποιείται η ψηφιακή τεχνολογία. Χρησιµοποιούνται οπτικές ίνες

και εναλλακτικά το ψηφιακό ραδιοδίκτυο. Στη πόλη της Σητείας είναι εγκατεστηµένο το αστικό

κέντρο του ΟΤΕ και εξυπηρετεί την συνολική περιοχή του ∆ήµου. Όλα τα τηλεφωνικά κέντρα

είναι ψηφιακά, εκτός από αυτό της Σκοπής που πρόκειται σύντοµα να αντικατασταθεί.

Τηλεφωνικά κέντρα υπάρχουν και στα δηµοτικά διαµερίσµατα των λοιπών δηµοτικών ενοτήτων

του ∆ήµου, όπως και στο δηµοτικό διαµέρισµα Παλαικάστρου που βρίσκεται κοντά στην περιοχή

του Σχεδίου.

5.3.5.5. Εκπαίδευση-Υγεία - Πρόνοια

Στις υπάρχουσες κοινωνικές υποδοµές υγείας και πρόνοιας καταγράφονται στο ∆ήµο Σητείας τα

ακόλουθα:


Στην πόλη της Σητείας λειτουργούν 6 Νηπιαγωγεία και 4 ∆ηµοτικά σχολεία. Επίσης, υπάρχουν 2

Γυµνάσια καθώς κι ένα Γενικό και ένα Επαγγελµατικό Λύκειο.

Μεταδευτεροβάθµια κατάρτιση παρέχεται από το ΙΕΚ Σητείας, ενώ σε ότι αφορά την τριτοβάθµια

εκπαίδευση στην πόλη λειτουργεί το Τµήµα ∆ιατροφής και ∆ιαιτολογίας του ΤΕΙ Κρήτης (υπό

κατάργηση από το 2014). Στην ευρύτερη περιοχή λειτουργούν 4 δηµοτικά σχολεία και ένα

γυµνάσιο (εξαιρουµένων εκείνων που βρίσκονται στην πόλη της Σητείας). Ειδικότερα, στο

δηµοτικό διαµέρισµα Παλαικάστρου υπάρχει 1 παιδικός σταθµός, 1 νηπιαγωγείο, 1 δηµοτικό και 1

γυµνάσιο, ενώ λειτουργούν 3 φροντιστήρια ξένων γλωσσών και 1 σχολή παραδοσιακών χορών.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι το σύνολο των σχολικών µονάδων παρουσιάζει γραµµική συγκέντρωση

επάνω στο Β.Ο.Α.Κ, ενώ οι υπόλοιποι οικισµοί που βρίσκονται στην ενδοχώρα (π.χ Σταυρωµένος,

Ζου, Αρνικό) δε διαθέτουν ανάλογη υποδοµή, γεγονός το οποίο υποδηλώνει άνιση κατανοµή και

κατ’ επέκταση άνιση εξυπηρέτηση των µαθητών. Από τα παραπάνω προκύπτει η ανάγκη



ECHMES Ltd.

µετακίνησης των µαθητών από τον τόπο διαµονής τους στους οικισµούς όπου υπάρχουν υποδοµές

εκπαίδευσης19

Υγεία

Σχετικά µε τις υπηρεσίες περίθαλψης αυτές περιλαµβάνουν:

• 1 Νοσοκοµείο-Κέντρο Υγείας ,

• 9 Αγροτικά Ιατρεία και

• 1 Κτηνιατρείο.

Το Νοσοκοµείο-Κέντρο Υγείας βρίσκεται στην Σητεία και διαθέτει 75 κλίνες. Συγκεκριµένα 45

αναπτυγµένες κλίνες διαθέτει ο Παθολογικός τοµέας και 30 ο Χειρουργικός. Το σύνολο των

ιατρών που εργάζονται στο Νοσοκοµείο Σητείας είναι 52 διαφόρων ειδικοτήτων και νοσηλευτές.

Συγκεκριµένα το Νοσοκοµείο - Κέντρο Υγείας Σητείας προσφέρει:

1. Α. Πρωτοβάθµια περίθαλψη, όπως προσδιορίζεται από τις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν.

1397/1983.

2. Β. ∆ευτεροβάθµια φροντίδα υγείας στο πληθυσµό ευθύνης. Η φροντίδα υγείας παρέχεται

ισότιµα σε κάθε πολίτη ανεξάρτητα από την οικονοµική, κοινωνική και επαγγελµατική του

κατάσταση, σύµφωνα µε τους κανόνες του Εθνικού Συστήµατος Υγείας και της

Κοινωνικής Ασφάλισης.

3. Συνεργασία µε τα νοσηλευτικά ιδρύµατα και άλλες µονάδες υγείας της υγειονοµικής

περιφέρειας για την ανάπτυξη και αναβάθµιση συνολικά της παρεχόµενης φροντίδας

υγείας.

4. Εφαρµογή νέων µεθόδων και µορφών περίθαλψης, µε στόχο την αποτελεσµατική

προώθηση της υγείας των πολιτών.

5. Ανάπτυξη διαδικασιών που διευκολύνουν τους στρατηγικούς στόχους που τίθενται από το

Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τη ∆ΥΠΕ Κρήτης και το ∆ιοικητικό

Συµβούλιο του Νοσοκοµείου.

Τα 9 αγροτικά ιατρεία βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας της Σητείας

εξυπηρετώντας και τους γειτονικούς οικισµούς και διαµερίσµατα.

Συµπερασµατικά, ο βαθµός κάλυψης των αναγκών των κατοίκων όσον αφορά την υγεία

χαρακτηρίζεται χαµηλός. Παρά το γεγονός ότι η περιοχή εµφανίζει µεγάλο αριθµό ηλικιωµένων

ατόµων, διαθέτει µόνο 9 περιφερειακά ιατρεία τα οποία βρίσκονται στα Έξω Μουλιανά, Άγιο

Στέφανο, Ζάκρο, Λιθίνες Σταυροχώρι, στο Καρύδι, Χανδρά, στην Τουρλωτή και στο

Παλαίκαστρο. Οι υπόλοιποι οικισµοί που βρίσκονται στην ενδοχώρα δεν έχουν υποδοµές υγείας

και προκειµένου οι κάτοικοι να καλύψουν τις ανάγκες τους, αναγκάζονται να µετακινηθούν στη

Σητεία. Το πρόβληµα των κατοίκων καταγράφεται εντονότερο στην περίπτωση που δε διαθέτουν

δικό τους µεταφορικό µέσο και µοναδικός τρόπος µετακίνησής τους είναι τα µέσα µαζικής

µεταφοράς.

19




ECHMES Ltd.

Η εικόνα όσον αφορά την πρόνοια είναι αποθαρρυντική, καθότι παρουσιάζεται παντελής έλλειψη

υποδοµών. Η φροντίδα των ηλικιωµένων περιορίζεται µόνο στο Κέντρο Ανοικτής Προστασίας

Ηλικιωµένων (ΚΑΠΗ) το οποίο βρίσκεται στην πόλη της Σητείας, µε αποτέλεσµα η απόσταση και

η απουσία αστικής συγκοινωνίας να λειτουργεί εις βάρος των κατοίκων αποµακρυσµένων

οικισµών.

Η υγειονοµική κάλυψη της περιοχής είναι ελλιπής. Οι ελλείψεις αυτές εντοπίζονται όχι τόσο σε

ιατρικό προσωπικό όσο σε παραϊατρικό και σε άλλες δοµές. Για παράδειγµα δεν υπάρχει

ικανοποιητική εξυπηρέτηση ευπαθών οµάδων πολιτών µε ιδιαίτερα προβλήµατα. Τέτοιοι ασθενείς

είναι οι χρονίως κατακεκλιµένοι, οι ανάπηροι, οι µοναχικοί άνθρωποι, οι υπερήλικες κλπ. Μια

άλλη επίσης οµάδα πολιτών που χρειάζεται υποστήριξη είναι τα εξαρτηµένα άτοµα.

Σύµφωνα µε τη Μελέτη του Πανεπιστηµίου Κρήτης, γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι υπάρχουν

ιδιαίτερες ανάγκες σε εξειδικευµένο προσωπικό όπως κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι,

ψυχίατροι, υγειονολόγοι, κοινωνιολόγοι, φυσιοθεραπευτές και άλλων που θα στηρίζουν τους

έχοντες ανάγκη σε επίπεδο δήµου ή και ευρύτερων περιοχών. Ο θεσµός της «Βοήθειας στο Σπίτι»

πρέπει να υποστηριχθεί περαιτέρω και να καλύψει µεγαλύτερες οµάδες ευπαθών πολιτών. Η

ίδρυση γηροκοµείου στην επαρχία της Σητείας είναι ανάγκη για τη βελτίωση της κοινωνικής

πρόνοιας και προσφοράς υπηρεσιών στην τρίτη ηλικία καθώς επίσης η λειτουργία πολυδύναµών

περιφερειακών ιατρειών (Τουρλωτή και αλλού) καθώς και ιατρείου πόλης για τη βελτίωση της

Πρωτοβάθµιας υγειονοµικής περίθαλψης20

.

5.3.6. Υφιστάµενες χρήσεις γης

Στην παρούσα ενότητα συνοψίζονται οι υφιστάµενες χρήσεις γης στην περιοχή του Σχεδίου, καθώς

και σε περιοχή ακτίνας ενός χιλιοµέτρου, στο φοινικόδασος Βάι και στη λεκάνη απορροής του. Οι

θεσµοθετηµένες και οι υφιστάµενες χρήσεις γης αναλύονται ως ακολούθως και συνοψίζονται στο

Χάρτη 2, Παράρτηµα Ι:

Οικισµοί: Το παλαιό µετόχι της Ιεράς Μονής Τοπλού, µη οριοθετηµένος µικρός οικισµός που

βρίσκεται εκτός της περιοχής του Σχεδίου σε κοντινή απόσταση από την οδό πριν από το

φοινικόδασος, έχει αναπαλαιωθεί και αξιοποιείται σήµερα ως ενοικιαζόµενα δωµάτια.

Τουριστικές δραστηριότητες: Λειτουργεί αναψυκτήριο κοντά στην παραλία του Βάι και ο µικρός

οικισµός Βάι που προαναφέρθηκε.

Γεωργικές δραστηριότητες: Το σύνολο της πεδιάδας του Βάι, αλλά και ευρύτερα οι εκτάσεις της

Ιεράς Μονής Τοπλού ανέκαθεν καλλιεργούνταν. Σήµερα αγροτικές καλλιέργειες συναντώνται

20




ECHMES Ltd.

στην πεδιάδα του Βάι, όπου έχουν δηµιουργηθεί και µονάδες θερµοκηπίων καθώς και στην

ανατολική πλευρά της οδού που συνδέει το Παλαίκαστρο µε την ευρύτερη περιοχή του Σχεδίου.

Κτηνοτροφία: Το σύνολο σχεδόν της έκτασης της περιοχής του Σχεδίου αλλά και της ευρύτερης

περιοχής χρησιµοποιείται για κτηνοτροφικούς σκοπούς.

∆ασικές εκτάσεις: Συµπεριλαµβάνεται το φοινικόδασος του Βάι στην ευρύτερη περιοχή αλλά και

εκτάσεις στις δυτικές ακτές της περιοχής του Σχεδίου που έχουν χαρακτηρισθεί ως δασικές και

υπάγονται στο άρθρο 3 παρ. 2 του Ν.998/79.

Αρχαιολογικές θέσεις: Η αρχαία Ίτανος αποτελεί την σηµαντικότερη αρχαιολογική περιοχή βόρεια

και σε µικρή απόσταση από το φοινικόδασος στην ευρύτερη περιοχή του Σχεδίου. Στη δυτική

παράκτια λοφοσειρά έχει εντοπισθεί Μινωικό ιερό κορυφής. Επίσης έχουν εντοπισθεί θέσεις µε

αρχαία λείψανα και δύο λατοµεία κλασσικής εποχής. Το Μινωικό ιερό κορυφής, οι θέσεις µε τα

αρχαία λείψανα και το ένα λατοµείο βρίσκονται εντός της περιοχής του Σχεδίου ενώ το άλλο

λατοµείο στην ευρύτερη περιοχή. Αναλυτική καταγραφή των θέσεων αυτών δόθηκε στην Ενότητα

3.1.3.5 της Περιγραφής του Σχεδίου και στην Ενότητα 5.3.5 του παρόντος Κεφαλαίου.

Ειδικές χρήσεις: Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις που

καταλαµβάνουν σηµαντικές εκτάσεις σε δύο περιοχές, το τµήµα της έκτασης του βορείου άκρου

του Κάβο Σίδερο όπου και λειτουργεί Ναυτική Βάση (Κυριαµάδι), καθώς και έκταση στις δυτικές

ακτές που χρησιµοποιείται επίσης από το Πολεµικό Ναυτικό.

Οδικό δίκτυο: Υφίσταται ασφαλτοστρωµένο οδικό δίκτυο που συνδέει το Παλαίκαστρο µε το Βάι

και την αρχαία Ίτανο και στη συνέχεια εξυπηρετεί τη Ναυτική Βάση στο βόρειο άκρο της

χερσονήσου Σίδερο ενώ ένας δεύτερος κλάδος συνδέει την Ι.Μ. Τοπλού µε την προηγούµενη οδό.

Από την περιοχή της Ιτάνου, µια ασφαλτοστρωµένη οδός εξυπηρετεί τις εγκαταστάσεις του

Ναυτικού που βρίσκονται στη δυτική ακτή. Στην ευρύτερη περιοχή συναντώνται επίσης χωµάτινες

οδοί για την εξυπηρέτηση των γεωργικών καλλιεργειών και της κτηνοτροφίας. Επίσης ένα

παραλιακό µονοπάτι ακολουθεί την ανατολή ακτή. Πύργος τηλεπικοινωνιών βρίσκεται στο δυτικό

τµήµα της έκτασης σε κοντινή απόσταση από την οδό που συνδέει την Ιερά Μονή Τοπλού και το

Βάι.

Τέλος, στον όρµο Ατζικιάρη, στη θαλάσσια περιοχή των δυτικών ακτών της περιοχής του Σχεδίου,

υπάρχει εγκατεστηµένη µονάδα ιχθυοκαλλιέργειας.

Kεφαλαιο 5_υφισταμενη Κατασταση

Documents

Transcript of Kεφαλαιο 5_υφισταμενη Κατασταση