Ανδρες της Λεγεώνας των Ξένων των Ελεύθερων Γάλλων επιτίθενται κατά ττ> διάρκεια της μάχης στην Γκαζάλα τον Ιούνιο του 1942.

1 1 ' 1 Α Γ Κ 0 Σ Μ Ι 8 Ι

I O A E N I I

Σ E Ε Ι Κ Ο Ν Ε ΣΤΟΜΟΣ 1

JOHN PIMLOTT

• ̂ "lllT̂ |Hfiininrw|y|jni|> nil***!

Ο Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΕ ΕΙΚΟΝΕΣ(ΤΟ Μ Ο Σ 1)

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: John Pimlott ΣΕΙΡΑ: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ ΤΙΤΛΟΣ No 2 Πρώτη έκδοση: 2010

ΕΚΔΟΤΗΣ: Σ. ΠανέληςΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Βασίλης Καμπάνης ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Κωνσταντίνος Κόκκος ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χαράλαμπος Δημόπουλος ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Αγγελική Λαμπροπούλου ΜΟΝΤΑΖ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Media Press

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: World War II in Photographs

ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ: © De Agostini UK Ltd All rights reserved.Copyright Ελληνικής Εκδοσης © : 2010, Εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟΓ Σεφέρη 8, Δάφνη, Τηλ. Κέντρο: 210 92.73.620 Fax: 210 92.73.622,e-mail: info@periscopio.gr,www.periscopio.gr

ISBN: 978-960-9408-77-6 SET: 978-960-9408-78-3

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥΓερμανοί στρατιώτες με άρμα μάχης Panzer III σε έναν δρόμο του Ροοτόφ, το 1941.

ΠΗΓΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝArchiv Ustavu Marxismu-Leninismu, Australian War Memorial, Bundesarchiv, Camera Press, Crown Copyright, CTK Prague, Carina Dvorak, ECPA, Robert Hunt Library, Imperial War Museum, Keystone, Ministry of Information, National Archives, Novosti, Bruce Robertson, Service International Photographique, Ullstein, UPI, US Air Force, US Army, US Coast Guard, US Information Agency, US Marine Corps, US Navy, Wojskowa Agenda Fotograficzna.

6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΕισαγωγή 8

Η άνοδος του Χίτλερ 10

1. Οι γερμανικοί θρίαμβοι (1939-1940) 12

2. Βόρεια Αφρική και Βαλκάνια (1940-1942) 30

3. Από την επιχείρηση «Barbarossa» στη μάχη του Στάλινγκραντ 44

4. Περλ Χάρμπορ και επακόλουθα 58

5. Νίκη στη βόρεια Αφρική 72

6. Η Μάχη του Ατλαντικού 84

Εισαγωγή

1

1 Το πρόσωπο του κατευνασμού: οι Ευρωπαίοι η γ έτες στο Μόναχο στις 29 Σεπτεμβρίου 1938. Από αριστερά (εμπρός): ο πρωθυπουργός τη ς Βρετανίας Νέβιλ Τσάμπερλαιν, ο πρωθυπουργός τη ς Γαλλίας Εντουάρ Νταλαντιέ, ο καγκελάριος της Γερμανίας Αδόλφος Χίτλερ, ο ηγέτη ς της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι και ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, κόμης Γκαλεάτσο Τσιάνο. Οι Βρετανοί και οι Γάλλοι η γ έτες έχουν μόλις συμφωνήσει στον διαμελισμό της Τσεχοσλοβακίας, σε μια προσπάθεια να αποσοβήσουν έναν πόλεμο για τον οποίο δεν ήταν έτοιμοι.

Ο Β' Π αγκόσ μ ιος Π ό λεμ ο ς ή τα ν έν α ς « ο λ ο κλη ­ρ ω τικός π ό λεμ ος» . Αν κα ι ξ ε κ ίν η σ ε το ν Σ επ τέμ β ρ ιο το υ 1939 ως μία τοπ ική δ ια μάχη μ ε τα ξύ τη ς Γερμα­ν ίας και τη ς α γγλ ο -γα λ λ ική ς σ υμμαχ ίας μ ε α φ ορ μή τη μ ελ λ ο ν τ ικ ή τύ χ η τη ς Π ολω νίας, ε ξ ε λ ίχ θ η κ ε τα χ ύ ­τα τα σε μια ιδ εο λ ο γ ική πάλη, μ ε τη ν κ ά θ ε π λευρά (Α ξονα ς-Σ ύμμα χο ι) να έχ ε ι ως απ όλυτο σκοπό το ν εκ - μ ηδ εν ισ μ ό τη ς α ντιπ άλου τη ς . Η πάλη α υ τή έφ τα σ ε σ το τρ α γ ικ ό τη ς απ οκορύφ ω μα μ ε τη χρήσ η τω ν α το ­μικώ ν βομβώ ν εν α ν τ ίο ν τη ς Ιαπωνίας το ν Α ύγουσ το το υ 1945. Εως τ ό τ ε ε ίχα ν σ κ ο τω θ ε ί πάνω από 50 ε κ α ­το μ μ ύ ρ ια άνθρω π οι, ενώ οι π αγκόσ μιο ι π ο λ ιτ ικο ί συ­σ χετισ μο ί είχα ν α λ λ ά ξε ι ριζικά. Ο Β ’ ΠΠ σ υ νέβ α λε σ τη ν π αρακμή τη ς Ευρώ πης, επ ιτά χ υ ν ε τη ν α ν έλ ιξη τω ν ΗΠΑ και τ η ς ΕΣΣΔ σε υ π ερ δ υ νά μ εις και ή τα ν α υ ­τ έ ς ο ι ε ξ ε λ ίξ ε ις που έδω σ αν το ένα υσ μα γ ια τη ν α ν ε ­ξα ρ τη το π ο ίη σ η τω ν ευρω π αϊκώ ν αποικιώ ν ανά τη ν υ- φ ήλ ιο . Η κλη ρ ο νο μ ιά α υ τή δ ια μόρφ ω σ ε το ν κόσ μο που ζο ύ μ ε έω ς τ ις η μ έ ρ ε ς μας.

Τα α ίτια το υ π ο λέμ ου εν το π ίζο ν τα ι σ το υ ς ό ρ ο υ ς τη ς Σ υ ν θ ή κ η ς τω ν Β ερσ αλλιώ ν, που υπ εγρά φ η το ν Ιούν ιο το υ 1919 και σ η μ α το δ ο το ύ σ ε το τ έ λ ο ς το υ «Μ εγά λου Π ολέμου» το υ 1914-1918. Η σ υ νθ ή κη ε ξ έ ­φ ρ α ζε τη β ούλησ η τω ν ν ικη τώ ν α υ το ύ το υ π ολέμου (Β ρ ετα ν ία , Γαλλία, Ιταλία και ΗΠΑ) να α π ο τρ έψ ου ν μια επ ανάληψ η τη ς π ρ όσ φ α της κα τα σ τρ ο φ ή ς . Η επ ί­λυση α υ το ύ το υ π ρ ο β λή μ α το ς επ ιχ ε ιρ ή θ η κ ε μ ε τρ ε ις τρ ό π ο υ ς : α) Μ ε τη ν πλήρη αναδόμησ η τω ν κρατικώ ν ο ν το τή τω ν τω ν κρατώ ν τ η ς κ ε ν τρ ικ ή ς Ευρώ πης. Η Α υσ τρ ο ο υ γγρ ική Α υτο κρ α το ρ ία , όπου και ε ξερ ρ ά γ η ο π ό λ εμ ο ς και η οποία ο ύ τω ς ή άλλω ς ε ίχ ε καταρ- ρ εύ σ ε ι έω ς το 1918, διασπ άστηκε, μ ε τη ν Α υσ τρ ία να γ ίν ε τα ι ένα μ ικρό α δύνα μο κρ ά το ς , ενώ η Ο υγγαρ ία σ μ ικ ρ ύ ν θ η κ ε εδ α φ ικά και δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ α ν ν έα κρά ­τη (Τσεχοσλοβακία και Γ ιουγκοσ λαβ ία ). Η Γερμανία έχ α ο ε εδ ά φ η τα οποία π ρ ο ο α ρ τή θ η κα ν σ τη ν Τσεχο­σ λοβακία και σ το ν εο ϊδ ρ υ θ έν κ ρ ά το ς τη ς Π ολω νίας. 0) Η Γερμανία , ο μ εγά λο ς α ντίπ α λος το υ 1914-18, α ­

π ο δ υ να μ ώ θ η κε ο ικονομ ικά , π ολ ιτικά και σ τρ α τιω τι­κά. Η Γαλλία επ α ν έκ τη σ ε τ ις επ α ρχ ίες τη ς Α λσατίας- Λ ω ρρα ίνης (οι οπ ο ίες ε ίχα ν α π ο λεσ θ εί κα τά το ν Γαλ- λο-πρω σικό π ό λ εμ ο το υ 1870-71, η β ιομηχα νική ζώνη το υ Σάαρ π έρασ ε υπό τη ν κα το χή τη ς , ενώ τ ε ρ ά ­σ τιες π ο λ εμ ικ ές απ οζημιώ σεις εισ π ρά χθηκα ν από το υ ς ν ικ η τέ ς . Οι υ π ερ π ό ντιες α υ το κ ρ α το ρ ικ έ ς κ τή ­σεις τη ς Γερμανίας τη ς α φ α ιρ έθ η κ α ν και οι Ε νοπ λες Δ υ νά μ εις τη ς π ερ ιο ρ ίσ τη κα ν σ το υ ς 100.000 ά ν δ ρ ες , χω ρίς α υ τή να έχ ε ι το δ ικα ίω μα π αραγω γής α ρμάτω ν μάχης, αεροπ λάνω ν και υποβρυχίων. Επιπλέον, ολό ­κληρη η π ερ ιοχή τη ς Ρ ηνανίας χ α ρ α κτη ρ ίσ τη κε απο- σ τρ α τιω τικο π ο ιη μ ένη ζώνη και ά λ λ ες σ τρ α τη γ ικ ή ς σημασ ίας π ερ ιο χ ές τη ς Γερμανίας π έρασ αν υπό το ν έλ εγ χ ο σ υμμαχικώ ν σ τρ α τευ μ ά τω ν , η αποχώρηση τω ν οποίω ν θ α π ρ α γ μ α το π ο ιε ίτο μ ε τά τη ν αποπλη­ρω μή τω ν π ολεμ ικώ ν αποζημιώ σεω ν, που έφ θ α ν α ν το ποσό τω ν 132 δ ισ εκα το μ μ υ ρ ίω ν χρυσ ώ ν μάρκων, γ) Δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε έν α ς δ ιε θ ν ή ς οργα νισ μός, η Κ οι­νω νία τω ν Εθνώ ν, ε ν τό ς τη ς οπ οίας κρ ίσ εις μ ικρής κλ ίμα κα ς θ α μπορούσ αν να λ υ θ ο ύ ν μέσω σ υ ζη τή σ ε­ων ή σ υ λλο γ ική ς δράσ ης πριν ε ξ ε λ ιχ θ ο ύ ν σε έν ο ­π λες σ υγκρούσ εις .

Δ υσ τυχώ ς τα μ έ τρ α α υ τά δ η μ ιο ύ ρ γη σ α ν π ερ ισ ­σ ό τερ α π ρ ο β λή μ α τα από όσα έλυσαν. Το π ρόβλημα τω ν εθ ν ικ ισ τικώ ν ανταγω νισ μώ ν σ τη ν κ εν τρ ικ ή Ευ­ρώπη δ ε ν λ ύ θ η κ ε σ τις Β ερ σ α λλ ίες . Σ η μ α ν τ ικ έ ς γ ε ρ ­μ α ν ικ ές μ ε ιο ν ό τη τε ς ε ν τ ό ς τη ς Π ολω νίας και τη ς Τσεχοσλοβακίας έδ ιν α ν λα βή σ το υ ς Γερμα νούς εθ ν ι- κ ισ τές , ενώ ο ά δ η λο ς αντα γω νισ μός μ ε τα ξύ τω ν ν έ ­ων κρατώ ν, γ ια π α ρ ά δειγμα μ ε τα ξύ τη ς Ο υγγαρ ίας και τη ς Τσεχοσλοβακίας, π ρ ο μ ή νυ ε μ ε λ λ ο ν τ ικ έ ς συ­γκρ ο ύ σ ε ις . Ε φ όσ ον ο ύ τε οι Η νω μ ένες Π ο λ ιτε ίε ς , ο ύ ­τ ε η Σ ο β ιε τ ικ ή Ενωση δ έχ θ η κ α ν να γ ίν ο υ ν μ έλ η τη ς Κοινω νίας τω ν Εθνώ ν, το βά ρος τη ς « α σ τυ ν ό μ ευ ­σης» τη ς υ φ ηλ ίου έπ εσ ε α π οκλεισ τικά στη Β ρ ετα ν ία και σ τη Γαλλία, που όμω ς ή τα ν α π ο δ υ ν α μ ω μ έν ες μ ε ­τά από το ν τ ε τ ρ α ε τ ή π ό λεμ ο . Σ η μ α ν τ ικ ό τερ ο όλω ν

π άντω ς ή τα ν το γ εγ ο ν ό ς ό τ ι η Σ υ ν θ ή κη τω ν Β ερσ αλλιώ ν ε ίχ ε τα ­π εινώ σ ει το υ ς Γερμα νούς κα ι ε ίχ ε π ρ ο κα λέσ ει βα θ ιά δυσ αρέσ κεια , καθώ ς και τη ν επ ιθυμ ία γ ια ε κ δ ί­κηση, ενώ η χώρα ή τα ν α ν ίκα νη να α ν τιμ ετω π ίσ ει τ ις απ α ιτήσ εις τω ν αποζημιώσεων. Το 1923 ο π ληθω ­ρισ μός ε κ τ ιν ά χ θ η κ ε κα ι το γ ερ μ α ­ν ικό νόμισμα κ α τέρ ρ ευ σ ε . Η Γαλ­λία ώ θησ ε τη ν κατάσ τασ η στα ά ­κρα απ οφ α σ ίζοντα ς τη σ τρ α τιω τι­κή κα το χή τη ς π ερ ιο χ ή ς το υ Ρούρ ως ασ φ αλισ τικό μ έ τρ ο γ ια το υπ έ­ρο γκο χ ρ έο ς τη ς Γερμανίας. Αν και το Σχέδ ιο Dawes, το 1924, ανα­π ροσάρμοσε το υ ς χ ρημα τοπ ισ τω ­τ ικ ο ύ ς ό ρ ο υ ς μ ε σκοπό τη δ ιευ κ ό ­λυνση τω ν ο φ ε ιλ ε τώ ν , η ο ικ ο νο μ ι­κή κα τα σ τρ ο φ ή ή τα ν μη α νασ τρέ-

8

2

3

2 Γερμανοί στρατιώτες, μέλη της Λεγεώνας «Condor», παρακολουθούν τις Εθνικιστικές δυνάμεις υπό τον στρατηγό Φράνκο να φ έρουν σε πέρας την τελευ τα ία του ς επιχείρηση κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου, στα περίχωρα του Τολέδο, τον Μάρτιο του 1938. Η παροχή βοήθειας στον Φράνκο αποδείχθηκε χρήσιμη για τους Γερμανούς, διότι μέσω αυτής δοκιμάστηκαν νέα όπλα και τακτικές .

3 Γερμανοί μοτοσ ικλετισ τές εισέρχονται στην Πράγα στις 15 Μαρτίου 1939. Παρά την υπογραφή του Συμφώνου του Μονάχου, ο Χ ίτλερ δεν παραιτήθηκε από τις εδαφ ικές του διεκδικήσεις. Η κατάληψη του υπολοίπου της Τσεχοσλοβακίας, το ν Μάρτιο του1939, έδωσε τέλ ο ς στην πολιτική κατευνασμού των Βρετανών και των Γάλλων.

ψιμη. Το δ υ σ θ εώ ρ η το ύψ ος το υ π ληθω ρισ μού και τα τερ ά σ τια ποσοστά α νερ γ ία ς ά νο ιξα ν το ν δρ ό μ ο σ το υ ς π ο λ ιτ ικο ύ ς ε ξ τρ ε μ ισ τέ ς .

Πιο δ ρ α σ τή ρ ιο ι από α υ το ύ ς υ π ήρξα ν ο ι Ε θνικο - σ οσ ιαλισ τές (Ναζί) υπό τη ν ηγεσ ία το υ Α δό λφ ο υ Χ ίτ ­λ ερ . Μ ε τη ρ η το ρ ικ ή ικ α ν ό τη τα και μ ε τ ις υποσχέ­σ εις το υ π ερ ί α νά κα μψ ης και α να γέννη σ η ς , οι Ναζί ε ίχα ν α π ο κτή σ ει ένα ν σ τα θ ερ ό π υρήνα οπαδών. Τον Ιανουάριο το υ 1933 και μ ε το Ε θνικοσ οσ ια λισ τικό Κ όμμα να α υ ξά ν ε ι τη δύνα μή το υ σ το γ ερ μ α ν ικ ό κο ι­ν ο βο ύ λ ιο (Reichstag) μ ε τά από α λ λ επ ά λ λ η λ ες ε κ λ ο ­γ ικ έ ς α ν α μ ετρ ή σ ε ις , ο Χ ίτλ ερ έγ ιν ε κα γ κελ ά ρ ιο ς και φ ρ ό ν τισ ε αμέσ ω ς να ισ χυροπ οιήσ ει τη θ έσ η του . Ε μπ λ έκο ν τα ς το υ ς κο μ μ ο υ ν ισ τές σ την πυρκαγιά που κ α τέσ τρ εψ ε το Reichstag δ υ σ φ ήμησ ε το ν κύριο αντίπ αλό το υ , ενώ α ύ ξη σ ε το ν κρ α τικό έλ εγ χ ο χρησ ι­μοπ ο ιώ ντας το υ ς κο μ μ α τικ ο ύ ς μηχα νισ μούς τω ν Να­ζί κα ι τη ν ω μή βία τω ν SA (Sturmabteilungen-Τμήματα Ε φόδου), κα θώ ς και τω ν δ ια δόχω ν το υ ς SS (Schutzstaffel-Τμήματα Α σφ αλείας). Τον Α ύγουσ το το υ 1934 ο Χ ίτλ ερ ή τα ν α ρ κ ε τά ισ χυρός ώ σ τε να αυ- το α ν α κ η ρ υ χ θ ε ί φ ύ ρ ερ (η γ έ τη ς ) εν ό ς γ ερ μ α ν ικο ύ κ ρ ά το υ ς που δ εν α π ολάμβανε πια τα α γα θά τη ς δ η ­μ ο κρ α τία ς . Μ ε ν έο υ ς ν ό μ ο υ ς που κα τα π ίεζα ν τα ε ρ ­

γα τικ ά σ υνδ ικά τα , τ ις α ν τίπ α λ ες π ο λ ιτ ικ ές δ υ νά μ εις , το υ ς Ε βρα ίους και ο π ο ιο ν δ ή π ο τε «μη Α ριο», δ ια μ ο ρ ­φ ώ θ η κ ε τ ε λ ικ ά μια ο λο κλ η ρ ω τικ ή δ ικ τα το ρ ία .

Ο Χ ίτλ ερ δ ρ α σ τη ρ ιο π ο ιή θ η κε επ ίσης σ τη δ ιεθ ν ή π ο λ ιτική σ κηνή, σ το χ εύ ο ν τα ς σ την ανάκτησ η τω ν α- π ο λ εσ θ έν τω ν εδα φ ώ ν και σ τη ν επανισχυροποίηση τη ς δ ιεθ ν ο ύ ς θ έσ η ς τη ς Γερμανίας. Η απόπειρα κα­τά λ η ψ η ς τη ς ε ξο υ σ ία ς σ την Α υσ τρ ία το ν Ιούλ ιο το υ 1934 μπ ορεί να α π έτυχε, ο ι μ α κρ ο π ρ ό θ εσ μ ες π ρ ο θ έ ­σ εις το υ όμω ς ή τα ν ξ ε κ ά θ α ρ ε ς , αφ ού ε ίχ ε παραβιά ­σ ει απ ροκάλυπ τα τη Σ υ ν θ ή κη τω ν Β ερσ αλλιώ ν, αρχί­ζο ν τα ς το ν επ α νεξοπ λισ μό τη ς Γερμανίας επ ικ ε ­ν τρ ω ν ό μ εν ο ς σε επ ιθ ε τ ικ ά όπλα όπως τα ά ρ μα τα μά χης κα ι τα βομ βα ρδ ισ τικά αεροπ λάνα . Η Κοινωνία τω ν Εθνώ ν ή τα ν α νήμπ ορη να α ντιδρά σ ει, έχ ο ν τα ς δ ε ίξ ε ι τη ν α ν ικ α ν ό τη τά τη ς κα τά τη ν ε ισ βολή τη ς Ια­πω νίας σ τη Μ α ντζο υ ρ ία το 1931, αλλά και τη ν ανε- π ά ρκειά τη ς έ ν α ν τ ι τη ς ε ισ βο λ ή ς τω ν Ιταλώ ν σ την Α βησσ υνία (Αιθιοπία) τέσ σ ερ α χ ρό ν ια α ρ γό τερα . Ο δ ρ ό μ ο ς ή τα ν π λέον α ν ο ικ τό ς σ τον Χ ίτλ ερ ώ σ τε να π ροχω ρήσ ει σε π ερ α ιτέρ ω ε π ιθ ε τ ικ έ ς κ ινήσ εις .

Οι κ ινή σ ε ις α υ τέ ς άρχισαν μ ε τη ν ε ίσ οδο γ ερ μ α ­ν ικώ ν σ τρ α τευ μ ά τω ν σ την α π οσ τρ α τιω τικο π ο ιη μ ένη ζώ νη το υ Ρήνου (Ρηνανία) το ν Μ ά ρ τιο το υ 1936, δ ί­χω ς η Β ρ ετα ν ία ή η Γαλλία να αντιδράσ ουν. Ο Χ ίτλ ερ , ε ν θ α ρ ρ υ μ έν ο ς από τη ν έλ λ ε ιψ η α ντίδρα σ ης, προσέ- φ ε ρ ε α νο ικ τά υπ οσ τήρ ιξη σ το υ ς Ε θ ν ικ ισ τές το υ σ τρ α τη γ ο ύ Φ ράνκο κα τά το ν Ισπανικό Ε μφ ύλιο Π ό­λ εμ ο (1936-1939), χρησ ιμοπ ο ιώ ντα ς α υ τή τη ν α ν α μ έ­τρ ησ η ω ς ένα π εδ ίο δοκ ιμώ ν γ ια τα ν έα όπλα και τα νέα τα κ τ ικ ά δ ό γ μ α τα τω ν Γερμανικώ ν Ενόπλων Δ υ ­νάμεων. Ετσι, καθώ ς η Luftwaffe ε π εδ ε ίκ ν υ ε τ ις ν έ ε ς τη ς δ υ ν α τό τη τε ς β ο μ β α ρ δ ίζο ν τα ς ισ π ανικές π όλεις , τα δ υ τ ικ ά κρ ά τη άρχισαν να ανησ υχούν σοβαρά για τη ν ασ φ ά λεια τω ν δ ικώ ν το υ ς π ληθυσ μώ ν και να υ ιο ­θ ε τ ο ύ ν π ο λ ιτική κα τευ να σ μ ο ύ έν α ν τ ι το υ Χ ίτλ ερ , κα θώ ς α υ τό ς σ υνέχισ ε να α π α ιτε ί το ν λ εγ ό μ εν ο lebensraum (ζω τικό χώρο) γ ια το ν γ ερ μ α ν ικ ό λαό. Η Β ρ ετα ν ία και η Γαλλία δ εν α ν τέδ ρ α σ α ν σ την π ροσάρ­τη σ η τη ς Α υσ τρ ίας από τη Γερμανία το ν Μ ά ρ τιο το υ 1938 και έφ θ α σ α ν μ έχ ρ ι το υ σ ημείου να επ ικυρώ ­σουν τη διάλυση τη ς Τσεχοσλοβακίας έ ξ ι μ ή ν ες α ρ ­γ ό τερ α , μ ε το Σύμφ ω νο το υ Μ ονάχου, ικανοποιώ ­ν τα ς το α ίτη μ α το υ Χ ίτλ ερ π ερ ί επ ισ τρ ο φ ή ς τ η ς Σου- δ η τ ία ς σ τη Γερμανία.

Υπήρχαν όμω ς και όρ ια π έρα ν τω ν οποίω ν η Γαλ­λία και η Β ρ ετα ν ία ω ς σ ύμμαχοι α ρ ν ή θ η κ α ν να υπο­χωρήσουν. Η γ ερ μ α ν ική ε ισ βολή στο υπόλοιπο τη ς Τσεχοσλοβακίας το ν Μ ά ρ τιο το υ 1939, το υ ς α νά γκα ­σε να π ρ ο ετο ιμ α σ το ύ ν γ ια το α ν α π ό φ ευ κ το το υ πο­λ έμ ο υ και ό τα ν ο Χ ίτλ ερ έ θ ε σ ε τη νέα το υ απαίτηση, δηλα δή να επ ισ τρ έψ ε ι η Π ολω νία τη ν π ερ ιοχή το υ Ν τά ντσ ιχ (ο π ερ ιβ ό η το ς «δ ιά δρομος»), η π ολ ιτική κα τευ να σ μ ο ύ έδω σ ε τη θ έσ η τη ς σε πιο ισχυρή π ολ ι­τ ική βούλησ η . Ετσι, ό τα ν τα γ ερ μ α ν ικά σ τρ α τεύ μ α τα ε ισ έβ α λα ν σ την Π ολω νία τη ν 1η Σ επ τεμ β ρ ίο υ 1939, ο ι Δ υ τ ικο ί Σ ύμμα χο ι επ έδω σ αν τελ εσ ίγ ρ α φ ο σ τους Γερμα νούς απ α ιτώ ντα ς τη ν άμεσ η απόσυρσή το υ ς . Ο τα ν α υ τό ε ξέπ ν ευ σ ε σ τις 11 το πρωί τη ς 3ης Σ ε ­π τεμ β ρ ίο υ , η Μ εγά λη Β ρ ετα ν ία κ ή ρ υ ξε τ ο ν π ό λεμ ο στη Γερμανία , α κ ο λ ο υ θ ο ύ μ εν η σ υντόμω ς από τη Γαλλία.

H avoSoc ίου Χίιλερ

11 Η ηγεσία των 2 Εθνικοσοσιαλιστών στη Ν υρεμβέργη τον Αύγουστο του 1927. Από αριστερά: Χάινριχ Χίμλερ, μέλλων αρχηγός τωνSS, Ρούντολφ Ες, γραμματέας του Χ ίτλερ και μέλλων πληρεξούσιος του Ράιχ,Γ κρέγκορ Στράσερ (πίσω από τον δεξιό ώμο του Χίτλερ), ανώτερο σ τέλεχος στον κομματικό μηχανισμό, Αδόλφος Χ ίτλερ, η γέτη ς του NSDAP και μέλλων καγκελάριος, λοχαγός Φραντς Π φ έφ ερ φον Σάλομον, επ ικεφαλής των SA.

2 Η κατήχηση τη ς νεολαίας: κορίτσια στη Γερμανία, ακολουθώ ντας το παράδειγμα των δασκάλων τους, χαιρετούν ναζιστικά τα τάγματα εφόδου που παρελαύνουν μπροστά τους. Η διείσδυση στην παιδεία και τελ ικά ο πλήρης έλεγχός της ήταν δασικές προϋποθέσεις για την επέκταση και τη διατήρηση τη ς ναζιστικής εξουσίας.

10

3 Ο αρχηγός των SS και ένας 5 από τους ισχυρότερουςάνδρες στην ιεραρχία των Εθνικοσοσιαλιστών, Χάινριχ Χ ίμ λερ ,εξετά ζει έναν κοντοκουρεμένο εσώκλειστο του Νταχάου, του πρώτου στρατοπέδου συγκέντρωσης, κοντά στο Μόναχο, τον Μάιο του 1936.

4 Το πρόσωπο της ναζιστικής καταπίεσης: μέλη των SA και των SS κολλούν αφίσες στη 6ιτρίνα ενός καταστήματος με ρούχα (Βερολίνο, 1933), προειδοποιώντας τους περαστικούς να μην αγοράζουν από Εβραίους. Ο αντισημιτισμός ήταν βασικό στοιχείο της πολιτικής των Ναζίκαι ήδη από το 1933 οι Εδραίοι είχαν εξοβελ ισ τεί από τις δημόσιες υπηρεσίες, τη δικαστική εξουσία, τη δημοσιογραφία και τον καλλιτεχνικό χώρο. Αυτή ήταν η αρχή μιας ολόκληρης διαδικασίας που θα οδηγούσε στον θάνατο, έως το 1945, έξι εκατομμύρια Εβραίους.

5 Η ισχύς τουΕθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος: τάγματα εφόδου παρελαύνουν στους δρόμους του Βερολίνου.

11

Κεφάλαιο 1

Οι γερμανικοί θρίαμβοι 1939-1940Η γ ερ μ α ν ικ ή ε ισ θολή σ τη ν Π ολω νία ή τα ν το ξ ε ­

κ ίνη μ α μιας τα χ ε ία ς ω ς π ρος τη δ ιε ξα γω γ ή και α ν ε ­λ έ η τ η ς ε κ σ τρ α τε ία ς . Η Ο μάδα Σ τρ α τιώ ν «Β ορράς» (υπό τ ο ν σ τρ α τη γ ό φ ο ν Μ ποκ) ε π ιτ έ θ η κ ε από τη ν Π ο μ ερα ν ία κα ι τη ν Α να τολ ική Πρωσία, μ ε σκοπό να εν ω θ ε ί σ το Λ οτζ , σ τη Β αρσ οβία κα ι σ το Μ π ρεσ τ-Λ ι- τό φ σ κ μ ε σ το ιχ ε ία τη ς Ο μά δα ς Σ τρ α τιώ ν «Ν ότος» (υπό τ ο ν σ τρ α τη γ ό φ ο ν Ρ ο ύ ν τσ τεν τ) που π ρ ο ω θ ε ίτο από τη Σ ιλεσ ία π ρ α γμ α το π ο ιώ ντα ς μια σ ειρά κυ κλω ­τικώ ν κινήσεω ν. Το σ χέδ ιο π έτυ χ ε : η Α ερ ο π ο ρ ία τη ς Π ολω νίας κ α τα σ τρ ά φ η κ ε τ ις π ρ ώ τες δ ύ ο η μ έ ρ ε ς , μ ε τ ις επ ίγ ε ιε ς δ υ ν ά μ ε ις , που ή τα ν πτω χά ε ξο π λ ι­σ μ έν ες κα ι κακώ ς α ν επ τυ γ μ έν ες , να δ ιασ π ώ ντα ι και να κ υ κ λώ νο ν τα ι από τα τα χ υ κ ίν η τα γ ερ μ α ν ικ ά τ ε θ ω ­ρακισ μένα . Μ ια α υ το σ χ έδ ια α ν τεπ ίθ εσ η , κα τά τη ν ο ­ποία το ιππικό ρ ίχ θ η κ ε απ εγνω σ μένα εν α ν τ ίο ν τω ν π άντσ ερ , σ το ν π ο τα μ ό Μ π ζούρα δ υ τ ικ ά τη ς Β αρσ ο­β ίας (9-15 Σ επ τεμ β ρ ίο υ ), ή τα ν ε ν μ έ ρ ε ι ε π ιτυ χ η μ έ ­νη, όμω ς σ τις 17 το υ μήνα η σ ο β ιε τ ικ ή ε ισ βολή από τα δ υ τ ικ ά σ φ ράγισ ε τη μο ίρα τη ς Π ολω νίας. Η Β αρ­σοβία, ερ ε ιπ ω μ έν η από το ν α ν ε λ έ η το β ο μβα ρδ ισ μό α ερ ο π ο ρ ία ς και π υ ρ ο β ολ ικο ύ , έπ εσ ε σ το υ ς Γερμα ­ν ο ύ ς σ τις 27 Σ επ τεμ β ρ ίο υ , ενώ η Π ολω νία, το π ρώ το θ ύ μ α το υ b litzkrieg (κ ερ α υ ν ο β ό λ ο ς π ό λ εμ ο ς ), δ ια ­μ ο ιρ ά σ θ η κε μ ε τα ξύ τω ν νικητώ ν. Η εκ σ τρ α τε ία δ ιή ρ κ εσ ε 18 μ ό λ ις η μ έ ρ ε ς .

Η γ ερ μ α ν ικ ή ν ίκη ε π ιτ εύ χ θ η κ ε τό σ ο σ ύ ν το μ α ώ­σ τε οι Β ρ ετα ν ο ί κα ι ο ι Γάλλοι π ρ οτίμησ α ν να π αρα­μ ε ίν ο υ ν πίσω από τ ις μ ό ν ιμ ες α μ υ ν τ ικ έ ς θ έ σ ε ις τη ς γρ α μ μ ή ς «Μ αζινώ », που ή τα ν κ α τα σ κευ α σ μ ένη κα ­τά μ ή κ ο ς τω ν γ α λλ ο -γερ μ α ν ικ ώ ν συνόρω ν, κα ι κα ­θ ώ ς η W ehrmacht έ σ τρ ε φ ε αργά τ ις δ υ ν ά μ ε ις τη ς προς τη Δύση, σ η μ ε ιώ θ η κα ν κά π ο ιες α ψ ιμ α χ ίες σ το Δ υ τ ικ ό Μ έτω π ο. Π άντω ς α λλο ύ υπ ή ρ ξα ν πιο σ ημα­ν τ ικ έ ς σ υ γκρ ο ύ σ εις : σ τις 30 Ν ο εμ β ρ ίο υ 1939 η Σ ο ­β ιε τ ικ ή Ενωση ε ισ έβ α λ ε στη Φ ινλανδία , π αραβ ιάζο ­

ν τα ς τα σ ύνορα σε δ ιά φ ο ρ α σ ημεία από το Π ετσ ά μο σ το ν β ορ ρά μ έχ ρ ι τ η ν Κ α ρελ ία σ το ν ν ό το . Α ρχ ικά η ε κ σ τρ α τε ία ε ξελ ισ σ ό τα ν κα τα σ τρ ο φ ικ ά , κα θώ ς ο σ υνδυα σ μός τω ν κα ιρ ικώ ν σ υνθηκώ ν, το υ εδ ά φ ο υ ς κα ι τη ς π είσ μονος α ν τίσ τα σ η ς τω ν Φ ινλανδώ ν προ- κ ά λ εσ ε σ το υ ς Σ ο β ιε τ ικ ο ύ ς τ ε ρ ά σ τ ιε ς α π ώ λειες . Μ ε ­τά , όμω ς, από μια π ερ ίο δ ο αναδ ιοργά νω σ ης και ε ν ί­σ χυσ ης τω ν Σ ο β ιε τ ικώ ν , ο ι Φ ινλανδοί, σ τις 12 Μ α ρ­τ ίο υ 1940, α ν α γ κά σ τη κ α ν να σ υ ν θ η κο λ ο γή σ ο υ ν πα­ραχω ρώ ντας σ η μ α ν τ ικ ές εκ τά σ ε ις .

Αν και α υ τό ς ο « Χ ε ιμ ερ ιν ό ς Π ό λεμ ο ς» δ ιε ξή χ θ η σ το π ερ ιθ ώ ρ ιο το υ ε ξελ ισ σ ό μ εν ο υ π α γκοσ μ ίου πο­λ έμ ο υ , η Β ρ ετα ν ία και η Γαλλία ή τα ν ή δη έ τ ο ιμ ε ς να α π ο σ τε ίλ ου ν δ υ ν ά μ ε ις π ρος ενίσ χυσ η τ η ς Φ ινλαν­δ ία ς σ τις α ρ χ ές το υ 1940. Α υ τ έ ς οι δ υ ν ά μ ε ις π α ρ έ­μ εν α ν δ ια θ έσ ιμ ες μ έχ ρ ι κα ι τ ις 9 Α πριλίου, κα τά τη ν α ιφ νιδ ια σ τική επ ίθ εσ η τ η ς Γερμα ν ία ς εν α ν τ ίο ν τη ς Δ α νία ς κα ι τ η ς Ν ορ βηγ ία ς . Οι Δ α νο ί σ υ ν θ η κ ο λ ό γ η ­σαν ε ν τ ό ς 24 ωρών, ο ι Ν ορβηγο ί, όμω ς, παρά τ ις α­π οβά σ εις τω ν Γερμανώ ν από α έρ ο ς κα ι θαλάσ σ ης σ το Ν άρβικ, σ το Τροντχά ιμ , σ το Μ π έρ γ κεν , σ το Στά- β α ν γ κ ερ , σ το Κ ρ ίσ τια νσ α ντ κα ι σ το Οσλο, σ υ ν έχ ι­σαν να α μ ύ ν ο ντα ι, π α ρ α κινώ ντα ς τ ο υ ς Αγγλο-Γάλ- λ ο υ ς να α π ο σ τε ίλ ου ν β ια σ τικά ένα ε κ σ τρ α τε υ τ ικ ό σώμα π ρος ενίσ χυσ ή το υ ς . Π λ έο ν τα ς π ρος το Τρο- ν τχ ά ϊμ και το Ν άρβικ, τ ο Β ρ ετα ν ικ ό Β ασ ιλικό Ν α υ τι­κό εξα σ φ ά λ ισ ε σε α δ ια μ φ ισ β ή τη το β α θ μ ό τη θ α ­λάσσια υπ ερ οχή μ ε τη ν κα τα βύ θ ισ η 10 γ ερ μ α ν ικώ ν α ν τιτο ρ π ιλ ικώ ν κα τά τ ις δ ύ ο « Ν α υ μ α χ ίες το υ Νάρ- β ικ» (10 και 13 Α πριλίου), δ ίν ο ν τα ς τη δ υ ν α τό τη τα γ ια απ οβάσ εις σ τις 14 το υ ίδ ιου μήνα. Τα σ υμμαχ ικά σ τρ α τεύ μ α τα , όμω ς, δ εν είχα ν επ α ρκή α ερ οπ ορ ική κάλυψ η ο ύ τε εξο π λ ισ μ ό κ α τά λλ η λ ο γ ια τ ις σ υ ν θ ή ­κ ε ς σ το ν ο ρ β η γ ικ ό π ερ ιβ ά λ λο ν μά χης . Την 1η Μ αϊου το Τ ροντχά ιμ ε κ κ ε ν ώ θ η κ ε ενώ το Ν άρβικ, αν κα ι α- ν α κ α τα λ ή φ θ η κ ε σ τις 28 Μ αϊου, σ τις 8 Ιουν ίου εγκα - τ α λ ε ίφ θ η κ ε ορ ισ τικά , α φ ή ν ο ν τα ς π λ έο ν τη Ν ο ρ β η ­γ ία σε γ ερ μ α ν ικ ά χέρ ια .

Η απόσυρση από το Ν άρβικ έ γ ιν ε μ ε γ ρ ή γο ρ ο υ ς ρ υ θ μ ο ύ ς λόγω τη ς κρ ίσ ιμης κα τά σ τα σ η ς που δ η μ ι­ο ύ ρ γη σ ε μια ν έα απ ειλή, κα θώ ς σ τις 10 Μ αϊου γ ε ρ ­μ α ν ικ ές δ υ ν ά μ ε ις ε ισ έβ α λα ν σ τη Γαλλία και σ τις Κά­τω Χ ώ ρες. Ε π ρ ό κ ε ιτο γ ια μια ε κ σ τρ α τε ία που δ ιε ξ ή ­χ θ η μ ε υ π ο δ ε ιγ μ α τικ ό τρόπ ο . Τ ο π ο θ εσ ίες σ τρ α τη γ ι­κή ς σημασ ίας, όπως το ο χ υ ρ ό Ε μπ έν Ε μα έλ, κ υ ρ ιεύ - θ η κ α ν από α ε ρ ο μ ε τα φ ε ρ ό μ ε ν α τμ ή μ α τα , επ ιτρ έπ ο ­ν τα ς σ το π εζ ικό τ η ς Ο μά δα ς Σ τρ α τιώ ν Β το υ φ ο ν Μ π οκ να ε π ιτ ε θ ε ί σ την Ο λλα νδ ία κα ι σ το Β έλγιο . Σ το υ ς Β ρ ετα ν ο ύ ς κα ι σ το υ ς Γάλλους α υ τή η ε π ίθ ε ­ση α φ ύπ νιζε μ ν ή μ ες το υ 1914 και α μέσ ω ς έσ π ευσ α ν να α να κό ψ ο υ ν τ η ν π ροέλα σ η τω ν Γερμανώ ν προω ­θ ώ ν τα ς το ν ό γ κ ο τω ν δ υ ν ά μ εώ ν το υ ς ε ν τ ό ς το υ Β ελγ ίου . Κ αθώ ς, όμω ς, π ρ α γμα τοπ ο ιούσ α ν α υ τέ ς τ ις κ ινή σ εις , τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έν ες μ ερ α ρ χ ίες τη ς Ομά-

1 Η γέτες των Συμμάχων ποζάρουν για του ς φωτογράφους κατά τη διάρκεια της Μάχης τη ς Γαλλίας, τον Μάιο του 1940. Από αριστερά: στρατηγός σερ Ουίλιαμ Αϊρονσάιντ, αρχηγός του Αυτοκρατορικού Επιτελείου, Ουίνστον Τσώρτσιλ, νεο-διορισθείς πρωθυπουργός τη ς Βρετανίας, στρατηγός Μωρίς Γκαμελέν, αρχηγός των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων, υποκόμης στρατηγός Γκορτ, αρχηγός του ΒΕΣ (Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα), στρατηγός Αλφόνς Ζωρζ, διο ικητής Βορειοανατολικού Μετώπου.

2 Ο Ουίνστον Σπένσερ Τσώρτσιλ, πρωθυπουργός της Βρετανίας από τον Μάιο του 1940 έως το τέλος του πολέμου, απόλυτη προσωποποίηση της φανατικής αποφασιστικότητας τη ς χώρας να αντισ ταθεί στη φασιστική απειλή. Διατήρησε ψηλά το ηθ ικό στο εσωτερικό της Βρετανίας, με μια σειρά φλογερών ραδιοφωνικών διαγγελμάτων.

3 Ο στρατάρχης φον Μποκ, ένας από του ς πιο διακεκριμένους Γερμανούς ανώτατους αξιω ματικούς στις αρχές του πολέμου. Υπήρξε διοικητής ομάδων στρατιών κατά τις εκσ τρ ατείες στην Πολωνία (1939), στις Κάτω Χώρες (1940) και στη Ρωσία (1941) και του αφαιρέθηκε η διοίκηση για «λόγους υγείας» το 1941. Το 1945 σκοτώ θηκε, κατά τη διάρκεια αεροπορικής επιδρομής.

4 Ο «διάδρομος των Πάντσερ»: η γερμανική προώθηση προς τη Μάγχη.

12

δας Σ τρ α τιώ ν Α το υ Ρ ο ύ ν τσ τεν τ κ ιν ή θ η κ α ν π ρος τα δ υ τ ικ ά δ ιά μέσ ου το υ θ εω ρ η τ ικ ά α­π ροσ π έλασ του δά σ ους τω ν Α ρδ εννώ ν , δ ιέ ­σχισαν τ ο ν π ο τα μ ό Μ εύσ η σ τις 14 Μ αϊου και ξ ε χ ύ θ η κ α ν π ρος τ ις α κ τ έ ς τ η ς Μ ά γχης σ κο ρπ ίζο ν τα ς το ν π ανικό σ τις μ ο ν ά δ ες τω ν μ ε τό π ισ θ εν , α π ειλώ ντα ς τα υ τό χ ρ ο ν α να απο­κό ψ ο υ ν τ ο υ ς Σ υ μμά χους , που μ ά χ ο ντα ν σ το Β έλγιο , από τ ις βάσ εις α νεφ ο δ ια σ μ ο ύ το υ ς στη β ό ρ ε ια Γαλλία. Σ ε α υ τή τη φάση οι Ο λλα νδ ο ί ε ίχα ν ή δη π α ρ α δ ο θ ε ί (14 Μ αϊου) κα ι ο ι σ υ μ μ α χ ικ ές α ερ ο π ο ρ ικ ές δ υ ν ά μ ε ις ε ί­χαν κ υ ρ ιο λ εκ τ ικ ά ε κ μ η δ ε ν ισ τε ί. Παρά τη β ρ ε τα ν ικ ή α ν τεπ ίθ εσ η που εκ δ η λ ώ θ η κ ε από το Α ρρ ά ς σ τις 21 Μ αϊου , τα π ά ντσ ερ έφ τα - σαν τ ις α κ τ έ ς το υ Ν ο ϋ έλ κ ινο ύ μ εν α κα τόπ ιν έπ ε ιτα β ό ρ ε ια π ρος τη Β ουλώ νη και το Καλαί, ενώ ο ι β ρ ε τα ν ικ έ ς κα ι ο ι γ α λ λ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις ο ­π ισ θοχω ρούσ αν π ρος τη Δ ο υ ν κ έρ κ η . Οι Β έλγο ι π α ρ α δ ό θ η κα ν σ τις 28 Μ αϊου.

Οι Β ρ ετα ν ο ί ε ίχα ν ή δ η α ρχ ίσ ει τη ν απ ομάκρυνσ η τω ν σ τρ α τε υ ­μά τω ν τ ο υ ς από τη Δ ο υ ν κ έρ κ η , επ ιχείρησ η υπό τη ν κω δική ονομασ ία «Dynamo», η οποία θ α σ υ ν εχ ιζό τα ν αδ ιάκοπ α ε ν μέσω α ερ οπ ορ ικώ ν επ ιδρομώ ν και πυρώ ν π υ ρ ο β ο λ ικο ύ έω ς τ ις 4 Ιουν ίου , δ ια σ ώ ζοντα ς 338.226 ά ν δ ρ ες αλλά α φ ή ν ο ν τα ς πίσω 2.472 π υροβόλα , 63.879 ο χ ή μ α ­τα κα ι 500.000 τό ν ν ο υ ς π ρομηθειώ ν. Οι Γερμανοί, μ ε τ ο υ ς Ιτα λο ύ ς να ε ισ έρ χ ο ν τα ι σ το ν π ό λ εμ ο σ το π λ ευ ρ ό το υ ς σ τις 10 Ιο υ ν ίο υ , επ ικ ε ­ν τρ ώ θ η κ α ν σ τις υπ όλο ιπ ες γ α λ λ ικ ές δ υ ν ά μ ε ις , ε ισ ερ χ ό μ εν ο ι σ το Πα­ρίσι σ τις 14 Ιουν ίου και π ρ ο ελ α ύ ν ο ν τα ς ν ό τια έω ς τα σ ύνορα μ ε τη ν

Ισπανία. Ο σ τρ α τά ρ χ η ς Π ετα ίν , ως ν έο ς π ρω θυπ ουργός, δ εν ε ίχ ε ά λ ­λη επ ιλογή από το να α π ο δ εχ θ ε ί μια α τ ιμ ω τική σ υ ν θ η κο λ ό γη σ η που υ π ο γρά φ η κε σ τις 22 Ιουν ίου κα ι χώ ρ ιζε τη χώ ρα σε δύο ζώ νες: τη β ό ­ρεια , κ α τεχ ό μ εν η από το υ ς Γερμα νούς, κα ι τη νότια , δ ιο ικ ο ύ μ εν η από μια κυ β έρ νη σ η σ υ νερ γα τώ ν το υ ς μ ε έδ ρ α το Βισύ.

Ο Χ ίτλ ερ δ ιέ τ α ξ ε άμεσ α τ η ν π ρ ο ετο ιμ α σ ία μ ια ς απ όβασ ης στη Β ρ ετα ν ία , τ η ν επ ιχείρησ η «Seeloewe» (Θ αλάσσιος Λ έω ν), κα θώ ς δ ε ά ρχ ιζε η σ υ γκέν τρ ω σ η λ έμ β ω ν στα λ ιμ ά ν ια το υ σ τεν ο ύ τη ς Μ ά γχης, δ ό θ η κ ε ω ς απ οσ τολή στη Luftw affe η α π όκτησ η α ερ ο π ο ρ ικ ή ς υ π ερ ο ­χ ής . Σ τις 10 Ιουλ ίου γ ερ μ α ν ικ ά α ερ ο σ κά φ η επ ιτ έθ η κ α ν σε νηοπ ομπ ή που έ π λ ε ε σ τη Μ άγχη, όμω ς η RAF δ εν έπ εσ ε σ την παγίδα, γ νω ρ ίζο ­ν τα ς ό τ ι η δύνα μη τω ν 600 ε το ιμ ο π ό λ εμ ω ν μ α χ η τικώ ν τ η ς ή τα ν πολύ κα τώ τερ η τω ν 3.000 εχ θ ρ ικ ώ ν μ α χ η τικώ ν και βομβα ρδ ισ τικώ ν. Μ όνον

ό τα ν η Luftwaffe σ τις 12 Α υγο ύ σ το υ ά λ λ α ξε τη ν τα κ τ ικ ή τη ς κα ι επ έδ ρ α μ ε εν α ν τ ίο ν τω ν α ­ερ ο δ ρ ο μ ίω ν τ η ς ν ό τια ς Α γγλίας, η RAF ά ρχισ ε να μ ά χ ετα ι μ ε ζήλο . Spitfire κα ι Hurricane τ η ς Δ ιο ίκη σ η ς Μ α χ η τικώ ν (Fighter Command), υπο- β ο η θ ο ύ μ εν α από το υ ς σ τα θ μ ο ύ ς ρ α ντά ρ , α ­γω ν ίσ τη κα ν πάνω από έν α ν μήνα γ ια τ ο ν έ λ ε γ ­χο τω ν α ιθ έρω ν, α π ο κτώ ν τα ς αργά αλλά σ τα ­θ ε ρ ά τ η ν υπ εροχή . Σ τ ις α ρ χ ές Σ επ τεμ β ρ ίο υ η Luftw affe α ν α γ κά σ τη κ ε να α λ λ ά ξε ι πάλι τ α κ τ ι ­κή, α υ τή τη φ ο ρ ά δ ιεν ερ γ ώ ν τα ς επ ιδ ρ ο μ ές β ο μ βα ρδ ισ τικώ ν κα τά το υ Λ ονδ ίνου , ενώ σ τις 15 Σ επ τεμ β ρ ίο υ , μ ε τά από μια σ ειρά α λ λεπ ά λ ­λη λω ν α ερ ο μ α χ ιώ ν κ α τά τ ις ο π ο ίες ο ι Γερμα ­νοί έχασ αν 60 α ερ ο σ κά φ η , η Μ άχη τη ς Α γγλία ς έφ θ α σ ε σ το απ οκορύφ ω μά τη ς . Οι β ρ ε τα ν ικ έ ς π ό λ ε ις θ α σ υνέχ ιζα ν να υ π ο φ έ­ρο υ ν από σ η μ α ν τ ικ ές κ α τα σ τρ ο φ ές λόγω τω ν αδ ιάκοπ ω ν α ερ ο π ο ρ ικώ ν επ ιδ ρ ο μ ώ ν έω ς το ν Μ άιο το υ 1941, όμω ς η επ ιχείρησ η «Seeloewe» α κ υ ρ ώ θ η κ ε κα ι η Β ρ ετα ν ία ή τα ν πια ασφ αλής, το υ λ ά χ ισ το ν από μια εισ βολή . Η θ έσ η τη ς πά­ν τω ς ή τα ν ιδ ια ίτερ α επ ισ φ αλής, κα θώ ς το μ ε ­γ α λ ύ τε ρ ο μ έρ ο ς τ η ς δ υ τ ικ ή ς Ε υρώ π ης ή τα ν υπό γ ερ μ α ν ικ ό έλ εγ χ ο , η Ιταλία α π ειλούσ ε α ­ν ο ικ τά τ ις κ τή σ ε ις τη ς σ τη Μ έσ η Α νατολή και η επιβίωσή τ η ς ε ξα ρ τά το από τ ις π ρ ο μ ή θ ε ιε ς που έφ τα ν α ν μέσω τω ν τό σ ο ευ ά λ ω τω ν θ α ­λάσσιων οδών.

20 Μ α ΐο υΣ χ έδ ιο Β εϋ γ κ ά ν

π ρος τη ν Μπαπώμ

iN a m u r22 Μ αΐο υ » M au b e iA r r a s

?0 Μ αΐο υ im brat>aume

10 Mal).P h ilip p e v ille ,

T re lo n ^ X A n o r »»

io c ro i

*χεοιο .Βεϋγκ<^γΡ L a o n 17M a i

Δ ιαδοχικές θεσ ε ις συμτττυξηςΣυμμαχικές θ έσ ε ιςστις 23 Μ αΐου 1940Β ρετανικές

Γαλλικές

m Γερμανική προέλαση Συμμαχική αντεπίθεση

Z .J Σχεδιαζόμενη

Μ Κ Σ Σ : Μ η χ α ν ο κ ίν η το Σω μα Σ τρ α το ύ

Μ Π α : Μ ερ α ρ χ ία Π ά ντσ ερΠραγματοποιηθεισα

Συμμαχικα μέτωπα Αρχική γραμμή Βελγικες

Ζ Ζ Ζ Ζ Ζ 1η γραμμή ανασχεσης mmmmmm 2η γραμμή ανάσχεσης

3η γραμμή ανάσχεσης Δ ουνκέρκη ι

Κ α λ α ί* \ * m 23 M a to u f l Τ Ν 1 Σ χ εδ

Ο σ τα νδη

inu'oqriv

R.MeUS*

15 0 Μ Κ Σ Σ (ΧΟΤ)3 η , 4η και 5η Μ Π α

n----------^Β ρ ετα ν ικ ή

α ν τεπ ίθ εσ η (Μ ά χ η το υ

Α ρ ρ ά ς )

41ο Μ Κ Σ Σ (Ρ α ινχα ρ τ) 6 η , 7η και 8η Μ Π α

19ο Μ Κ ΣΣ (Γ κ ο υ ν τ έρ ια ν )1η , 2η και 10η Μ Π α

Α ν τεπ ίθεσ η Ν τ ε ΓκωλΣ χ έδ ιο Γ κ α μ ελ εν ί

13

1 Πολωνοί λογχοφόροι 4 ετοιμάζοντα ι να αντιμετωπίσουν τους Γερμανούς που προωθούνται κατά μήκος του ποταμού Μπζούρα στις 9 Σεπτεμβρίου 1939. Το θάρρος τους από μόνο του όμως δεν μπορούσε να συγκριθεί με τα σύγχρονα όπλα και οι π ιθανότητες τους να επιβληθούν στα γερμανικά τεθωρακισμένα ήταν μηδενικές.

2 Η καταστροφή της Πολωνικής Αεροπορίας τις πρώτες ημέρες της εισβολής, έδωσε στη Luftwaffe τον απόλυτο έλεγχο στους α ιθέρες. Εδώ ένα Heinkel He 111 ρίχνει τις βόμβες του πάνω σε μια ανυπεράσπιστη πολωνική πόλη.

3 Στρατιώ τες των SS, μέλη ενός ενισχυμένου τάγματος πεζικού στρατολογημένου από τοπικά SS και από στελέχη της αστυνομίας και του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, γνωστοί και ως SS Heimwehr (πολιτοφυλακή) Danzig, κινούνται προσεκτικά προς το ταχυδρομείο του Ντάντσιχ τον Σεπτέμβριο του 1939. Η έφοδος στο Ντάντσιχ ήταν το προανάκρουσμα της εισβολής του Γερμανικού Στρατού στην Πολωνία.

4 Ενα μειονέκτημα του blitzkrieg: καθώς τα τεθωρακισμένα προωθούνται με ταχύτητα, πολλές από τις μονάδες υποστήριξής τους που έχουν παραμείνει ιππήλατες αγωνίζονται να κρατήσουν την επαφή.

Πολωνία 1939

14

5 Το πρόοωπο τη ς ήττας: Πολωνοί στρατιώτες, σ υλληφ θέντες κοντά στη Βαρσοβία, προχωρούν με τη συνοδεία Γερμανών φρουρών. Πολλοί από αυτούς δεν θα έβλεπαν ποτέ πάλι την Πολωνία.

6 Το τέλο ς στην Πολωνία: ιππήλατο πυροβολικό των Γερμανών εισέρχεται στη Βαρσοβία (27 Σεπτεμβρίου 1939), μια πόλη που φ έρει καθαρά τα σημάδια του βομβαρδισμού από την αεροπορία και το πυροβολικό. Η Βαρσοβία ήταν η πρώτη από τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις οι οποίες θα γνώριζαν τον τρόμο των μαζικών αεροπορικών επιδρομών.

0 Wcuöiic ΠόλεμοίΤο Δυιικό Μέτωπο 1939-40

1 Γάλλοι και Βρετανοί "|σ τρατιώ τες προετοιμάζονται για μια πρόποση την Πρωτοχρονιά του 1940. Η αισιοδοξία του ς θα διαλυόταν με β ια ιότητα του ς μήνες που θα ακολουθούσαν. Αν και η ποιότητα της Βρετανικής Εκστρατευτικής Δύναμης υπήρξε γενικά υψηλή, οι μαχητικές ικα νότητες πολλών γαλλικών σχηματισμών αμφιλεγόμενες.

2 Εντός τη ς γραμμής «Μαζινώ»: Γάλλοι στρατιώτες συντηρούν τις τεράσ τιες γεννήτρ ιες που παρέχουν ενέργεια για τη θέρμανση, το ν φωτισμό και τις λοιπές ανάγκες των οχυρώσεων.

3 Γάλλοι στρατιώτες επανδρώνουν μια θέση πολυβόλου στη γραμμή «Μαζινώ». Η πίστη του ς στο απρόσβλητο των οχυρώσεών τους συνέβαλε στην έλλειψη ετο ιμό τη τα ς και ελασ τικότητας από πλευράς Συμμάχων, δεσ μεύοντας μονάδες σε στατικές θέσ εις που θα μπορούσαν να υπερκεραστούν. Η κατασκευή της γραμμής «Μαζινώ» ξεκ ίνησ ε το 1929 και αντικατόπτριζε την πίστη του Γαλλικού Στρατού στην ισχύ τη ς άμυνας. Ελπίζοντας να αποφύγουν μια επανάληψη των αιματηρών μαχών του Α ’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γάλλοι επ ιτελείς απέτυχαν να προβλέψουν τις νέες προοπτικές που έδ ινε στον επ ιθετικό πόλεμο η χρησιμοποίηση των τεθωρακισμένων και της αεροπορίας.

4 Μ άρτιος 1940: με ένα πλήθος ανδρών να υπ ηρετεί στον Γαλλικό Στρατό, στα αγροκτήματα δεν υπήρχαν εργατικά χέρια και ως ένδειξη καλής θέλησ ης Βρετανοί σ τρατιώ τες (όπως οι εικονιζόμενοι του πυροβολικού) συχνά βοηθούσαν στις εργασίες.

16

5 Οπλίτες των Ουαλών ·γ Φρουρών σε φιλική ατμόσφαιρα με Πολωνούς συναδέλφουςτους του Γαλλικού Στρατού στο Δυτικό Μέτωπο. Η φωτογραφία ελήφθη στις αρχές Μαϊου 1940, μερ ικές ώρες πριν από τη γερμανική επίθεση.

6 Βρετανοί στρατιώτες μέσα στο χιόνι του Ιανουαρίου του 1940. Τα χαρακώματά τους θυμίζουν τα αντίστοιχα του Δυτικού Μετώπου κατά τον Α ’ ΠΠ, καταδεικνύοντας την ξεπερασμένη αντίληψη περί στατικής άμυνας η οποία θα θρυμματιζόταν από την τεχνολογία των τεθωρακισμένων του blitzkrieg.

7 Δύο υδρόψυκτα πολυβόλα Vickers, με χειρ ιστές άνδρες του Συντάγματος του Μάντσεστερ, φρουρούν την είσοδο ενός γαλλικού διοικητηρίου τον Μάιο του 1940. Η στενή συνεργασία των Συμμάχων που υποδηλώνεται σε αυτή τη φωτογραφία, στην πράξη ήταν ανύπαρκτη.

Ü M B *

17

Η πτώση me Nopßnviac1 Γερμανικό πεζικό προωθείται στα Βουνά της Νορβηγίας. Σύμφωνα με το κείμενο της εποχής, η ομάδα εκείνη τη στιγμή δεχόταν πυρά ελεύθερου σκοπευτή. Ο Γερμανός σ τρατιώτης ήταν σε γενικές γραμμές πολύ καλά εξοπλισμένος. Οι άνδρες σε αυτή τη φωτογραφία φέρουν το προβλεπόμενο τυφ έκιο πεζικού του Γερμανικού Στρατού, το Mauser Kar 98 των 7,92 mm, και το πολύ αποτελεσματικό πολυβόλο MG 34.

2 Γάλλοι κυνηγοί αλπινιστές ετο ιμάζοντα ι να μεταβούν στη Νορβηγία, στις 10 Απριλίου 1940. Αρχικά είχαν επ ιλεγεί να σταλούν προς ενίσχυση της Φινλανδίας, όμως η σοβιετο-φινλανδική ανακωχή του Μαρτίου του 1940 τους απάλλαξε από αυτή την αποστολή. Οι κυνηγοί αλπινιστές ήταν επ ίλεκτα στρατεύματα και οι ικανότητές τους στον ορεινό αγώνα εκτιμήθηκαν πολύ κατά τη διάρκεια των μαχών στη Νορβηγία.

1 2

4 5

3 Οπλισμένοι με ένα οπλοπολυβόλο Μ24/29 Chatellerault των 7,5 mm, Γάλλοι στρατιώτες επανδρώνουν μια θέση που δεσπόζει ενός φιόρδ κάπου στη νότια Νορβηγία.

4 Γερμανικό πεζικό προωθείται μέσω ενός καιόμενου νορβηγικού χωριού. Παρά τη δραματική σκηνή που απεικονίζεται εδώ, η καταστροφή την οποία υπέστη η Νορβηγία ήταν μηδαμινή σε σύγκριση με εκ είν ες που προκάλεσαν οι εκσ τρατείες στη Γαλλία και αργότερα στη Ρωσία.

5 Καλυπτόμενοι όπισθεν ενός ελαφρού άρματος PzKpfw I, Γερμανοί σ τρατιώ τες πλησιάζουν τις νορβηγικές θέσ εις. To PzKpfw I ήταν οπλισμένο μόνο με ένα ζεύγος πολυβόλων MG 34 και η έλλειψη αποτελεσματικής θωράκισης το καθιστούσε ένα όχημα αποκλειστικά για ρόλους υποστήριξης. Αποσύρθηκε όταν εισήλθαν σε υπηρεσία βελτιω μένοι τύποι.

6 Ο λιμένας του Νάρβικ στον απόηχο των ναυτικών συγκρούσεων τη ς 10ης και της 13ης Απριλίου 1940. Τα τσακισμένα και καιόμενα πλοία είναι το αποτέλεσμα της δράσης του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού. Προσ έξτε τη στενότητα του χώρου στον οποίο έγιναν οι μάχες.

Προέλαση σιη ΔύσηΗ γερμανική επίθεση εναντίον me farinfac

Ί

1 Το σύμβολο του blitzkrieg: ένα βομβαρδιστικό κάθετης εφόρμησης Junkers Ju 87Β Stuka, με τη σειρήνα του να ουρλιάζει, εξαπολύει τις βόμβες του επί ενός επίγειου στόχου. Η αεροπορική υπεροχή ήταν αναγκαία για τη ν τακτική χρησιμοποίηση του Ju 87. Η επίδρασή τους ήταν τρομερή, υποσκάπτοντας το ηθικό του εχθρού και ανοίγοντας τον δρόμο για τα φίλια τεθωρακισμένα.

2Γερμανοί αλεξιπτω τιστές πηδούν στο κενό από ένα μεταγω γικό Junkers Ju 52 το οποίο π ετάει πάνω από την Ολλανδία τον Μάιο του 1940. Αυτή η επιχείρηση ήταν η πρώτη του είδους και το στοιχείο του αιφνιδιασμού σ υνετέλεσ ε στην πτώση του ηθικού των Συμμάχων και στην ή ττα τους.

3 Αλεξιπ τω τιστές σπεύδουν να ανασυγκροτηθούν εν τό ς της ζώνης ρίψης του ς κάπου στην Ολλανδία το ν Μάιο του 1940.Το πολυβόλο τους είναι ένα MG 34 επί τριπόδου.

4 Ενα PzKpfw III προωθείται μέσα σε χωράφια του Βελγίου τη δ εύτερη ημέρα της μεγάλης γερμανικής επίθεσης στις Κάτω Χώρες. Το 1940 το PzKpfw III δ ιέθ ε τε ένα πυροβόλο των 37 mm και συγκροτούσε μαζί με το PzKpfw IV (με το Βραχύκαννο πυροβόλο των 75 mm) τη ν «αιχμή του δόρατος» των μεραρχιών πάντσερ.

5 Ενα αντιαεροπορικό πυροβόλο των 88 mm της Luftwaffe. Οπότε ßχρησιμοποιήθηκε ως αντιαρματικό, προκάλεσε πονοκέφαλο στους Συμμάχους. Εδώ φαίνεται ότι είναι ταγμένο σε ακάλυπτο χώρο, ωστόσο ο πρωτότυπος ρόλος του και η απουσία κάθε εναέριας απειλής φαίνεται πως δημιουργούν ένα αίσθημα ασφαλείας.

6 Η προέλαση στο Βέλγιο τον Μάιο του 1940. Εναςημιερπυστριοφορος ελκυστήρας πυροβολικού SdKfz 7 έλκε ι ένα Α/Α πυροβόλο των 88 mm, προσπερνώντας δύο μοτοσ ικλετιστές. Η ευκινησία του γερμανικού πυροβολικού διεδραμάτισε σοβαρό ρόλο στις επ ιτυχημένες διεισδύσειςαναμεσα στους σχηματισμούς των Συμμάχων, τ ις οποίες κατόρθωναν με θανατηφόρα αποτελέσματα οι μηχανοκίνητοι σχηματισμοί.

1 Γαλλικά ελαφρά άρματα Renault R-35 προωθούνται υπό πυκνό πυρ το 1940. Οι Σύμμαχοι σπανίως χρησιμοποιούσαν τα τεθωρακισμένα κα τ’ αυτόν τον τρόπ ο,μετα τρ έπ οντά ς τα σε «υπηρέτες του πεζικού» και διασκορπίζοντάς τα. To R-35 είχε ισχυρή θωράκιση για τα δεδομένα του 1940 αλλά η πολύ μικρή ταχύτητά του (20 km/h) αποτελούσε σοβαρό μειονέκτημα για ένα ελαφρύ άρμα.

2 Ευδιάθετοι Γάλλοι αρματιστές παραδίδονται σε προωθημένες γερμα νικές μονάδες τον Μάιο του 1940. Με ηθ ικό καταρρακωμένο από την ταχύτητα και τη δύναμη της γερμανικής εφόδου, οι ευρισκόμενοι σε πλήρη σύγχυση Γάλλοι στρατιώτες δεν είχαν άλλη επιλογή από την παράδοση.

3 Το στοιχείο ενός γαλλικού οβιδοβόλου Schneider των 155 mm ετο ιμά ζετα ι για βολή. Από τη στιγμή που η γερμανική επίθεση βρισκόταν σε εξέλ ιξη , λίγοι π υροβολητές είχαν την πολυτέλεια να προετοιμάσουν θέσ εις όπως αυτή, αφού μέσα στο χάος της υποχώρησης ήταν αναγκασμένοι να εγκαταλείπουν τον εξοπλισμό τους.

4 Μέσα στον αχό τη ς μάχης Γάλλοι στρατιώτες, κρεμασμένοι στο πίσω μέρος ενός άρματος, περνούν μέσα από μια καιόμενη πόλη.

5 Η παράδοση: Γάλλοι και Γερμανοί αντιπρόσωποι υπογράφουν τα σχετικά έγγραφα στις 22 Ιουνίου 1940. Μ ετά από απαίτηση του Χ ίτλερ η τ ελ ε τή έγινε στο βαγόνι που είχε χρησιμοποιηθεί κατά την παράδοση των Γερμανών το 1918, στην Κομπιένη.

6 Απόδοση τιμών στους ηττημένους: Γερμανοί στρατιώτες, εντυπωσιασμένοι από την αγωνιστικότητα των Γάλλων υπερασπιστών της Λίλης, επ ιτρέπουν στη φρουρά να παραδοθεί παρελαύνοντας με εφ ’ όπλου λόγχη τον Ιούνιο του 1940.Η άμυνα στη Λίλης από την 1η Γαλλική Στρατιά έδωσε πολύτιμο χρόνο στους Συμμάχους για να διαφύγουν μέσω της Δουνκέρκης.

7 Μια γερμανική έφιππη μονάδα παρελαύνει στο Παρίσι, δίδοντας μια εικόνα της ταπείνωσης της Γαλλίας. Πολλές από α υ τές τις μονάδες θα συνέχιζαν αμέσως μετά την προώθησή του ς μέχρι τα σύνορα με την Ισπανία.

ΑουνκέρκηΚαιαοιροφη και θρίαμβος:

1 Εγκαταλειμμένα βρετανικά Α/Α πυροβόλα των 3,7 in με τους σωλήνες τους κατεστραμμένους και άχρηστους πλέον για τον εχθρό, σύμβολα των τεραστίων (σε εξοπλισμό) απωλειών μιας καταστροφικής εκστρατείας.

2 Βρετανοί και Γάλλοι επ ιζώντες ενός βυθισμένου πλοίου στη Δ ουνκέρκη, περισυλλέγονται από ένα άλλο σκάφος. Αυτοί ήταν τυχεροί. Πολλοί άλλοι έπρεπε να επ ιστρέφουν στις α κτές και να περιμένουν, συχνά μάταια, μια δ εύτερη ευκαιρία.

3 Μια φάλαγγα Γάλλων αιχμαλώτων απομακρύνεται από τη Δουνκέρκη. Στο βάθος διακρίνονται καιόμενες δεξα μ ενές πετρελαίου.Αργότερα η προπαγάνδα της κυβέρνησης του Βισύ διέδιδε ό τι η Δουνκέρκη ήταν ουσιαστικά μια επιχείρηση για τη διάσωση των Βρετανών, υπονοώντας πως οι Γάλλοι στρατιώ τες εμποδίστηκαν εσ κεμμένα να ανεβούν στα πλοία διάσωσης. Αυτός ο ισχυρισμός δεν μπορεί να ευσταθεί, αφού από τους 338.226 διασω θέντες στρατιώτες των Συμμάχων οι 113.000 ήταν Γάλλοι.

4 Ενας Γερμανός στρατιώτης με πλήρη εξάρτυση δίπλα σε εγκαταλειμμένους ελκυστήρες πυροβόλων των Βρετανών, έξω από τη Δουνκέρκη. Κρατάει ένα υποπολυβόλο Bergmann ΜΡ 34 και μέσα στην μπότα του έχει περασμένο ένα πιστόλι Luger.

5 Το διαρκές σύμβολο της Δουνκέρκης: Βρετανοί σ τρατιώ τες περιμένουν με τάξη τη σειρά του ς σχηματίζοντας τεράσ τιες ουρές προς την παραλία και τα πλοία που περιμένουν. Είναι φανερό το πόσο ευάλωτα σε αεροπορικές επ ιθέσεις ήταν τα στρατεύματα και πόσο σημαντική ήταν η, όχι και τόσο γνωστή, προσπάθεια που κατέβαλε η RAF για να τους παράσχει προστασία.

6 Μια αποκαρδιωμένη φάλαγγα Βρετανών και Γάλλων τραυματιώ ν απομακρύνεται από τις α κτές της Δουνκέρκης προς την αιχμαλωσία. Το κτίριο στο βάθος χρησίμευε κατά την επιχείρηση εκκένωσης ως σταθμός συγκέντρωσης- διαλογής τραυματιών.

24

Η Μάχη me AvyBincRAF εναντίον Luftwaffe

1 Σκηνή εν τό ς του κέντρου 1 επιχειρήσεων τομ έα στο Ν τάξφορντ κατά τη διάρκεια της μάχης. Ο κεντρ ικός έλεγχος των διαθέσιμων μαχητικών ήταν ένας βασικός παράγοντας που συνέβαλε στην επιτυχία των Βρετανών, αποφεύγοντας τη διασπορά δυνάμεων και εξασφαλίζοντας ότι, οπ οτεδήπ οτε ερχόταν από του ς παράκτιους σταθμούς ραντάρ αναφορά για απειλή, μπορούσε να οργανωθεί η ανάλογη αντίδραση.

2 Μαχητικά αεροσκάφη Hawker Hurricane I τη ς 87ης Μοίρας σε παράταξη, Αύγουστος 1939. Οι χειρ ιστές σπεύδουν να επιβιβαστούν κατά τη διάρκεια μιας άσκησης. Πολλοί θα επανελάμβαναν εν τό ς του έτους τη διαδικασία αλλά σε πραγματικές συνθήκες. ^

3 Ενα Supermarine Spitfire I. To 1940 αυτός ο τύπος ξεχώριζε, καθώς συνδύαζε χάρη, ευελ ιξία και ισχύ πυρός.

4 Hurricane I σε πτήση. Αν και το μεγαλύτερο μέρος του κοινού γνώριζε περισσότερο το Spitfire, στη μάχη της Αγγλίας συμμετείχε μεγαλύτερος αριθμός Hurricane.Ο συνδυασμός των δύο τύπων έδωσε την τελ ική νίκη.

5 Σμήνος βομβαρδιστικών Heinkel He 111 π ετάει προς τη νότια Αγγλία, σε μια επιδρομή κατά τη διάρκεια τη ς ημέρας - Αύγουστος 1940. Η ανάγκη προστασίας αυτών των αεροσκαφών δέσ μευε τα γερμανικά μαχητικά, στερώ ντας τους τη δυνατότητα να προκαλέσουν μεγαλύτερα προβλήματα στη RAF.

6 Ενας Γερμανός πιλότος που έχει τιμ η θ ε ί με τον Σιδηρού Σταυρό απολαμβάνει το ποτό του και ένα τσιγάρο τα οποία του προσέφεραν αστυνομικοί και σ τρατιώ τες που τον συνέλαβαν.Οι απώλειες των Γερμανών σε χειρ ιστές ήταν βαριές, ιδιαίτερα - επειδή πολλοί επ ιζώντες είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψ ουν το αεροσκάφος του ς πάνω από το αγγλικό έδαφ ος και είχαν συλληφθεί.

7 Πιλότοι της Luftwaffe, με τα μαχητικά του ς Messerschmitt Bf 109Ε στο βάθος, χαλαρώνουν εν μέσω αποστολών σε προκεχωρημένο αεροδρόμιο στη Γαλλία, το καλοκαίρι του 1940.Παρόμοιες σκηνές σε βρετανικά αεροδρόμια με τους αντίστοιχους Βρετανούς πιλότους είναι πλέον κλασικές.

26

27

Ο βομβαρδισμοί (Blitz) me Βρετανίας1 Ο καθεδρικός ναός του Αγίου ■< Παύλου ξεπ ροβάλλει μέσα απότους καπνούς έπειτα από μια επιδρομή βομβαρδιστικών. Φαίνεται να συμβολίζει την επιβίωση της Βρετανίας μέσα από την κόλαση των βομβαρδισμών.

2 Ενα Heinkel He 111 πάνω από το Λονδίνο κατά την ημερήσια επιδρομή της 7ης Σεπτεμβρίου 1940. Η καθαρή εικόνα προς τον στόχο καταδεικνύει το πλεονέκτημα των ημερησίων βομβαρδισμών, με την προϋπόθεση ότι η εχθρική αεράμυνα ήταν ανενεργή. Οι απώλειες που προκάλεσε η RAF στη Luftwaffe κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάγκασαν τους Γερμανούς να στραφούν στις νυκτερ ινές επ ιδρομές, παρά τα προβλήματα εντοπισμού των στόχων τα οποία θα προέκυπταν.

3 Το Λονδίνο καίγεται. Εδώ βλέπουμε τη γνωστή Tower Bridge μπροστά από ένα παραπέτασμα πυρκαγιών, οι οποίες ξεκίνησαν μετά τ ις επ ιδρομές των αρχών του Σεπτεμβρίου. Αν οι τελ ευ τα ίες είχαν α φ εθ εί να μαίνονται α ν εξέλεγκτες , το Λονδίνο θα είχε υποστεί τεράστια ζημιά.

28

4 Μια συνέπεια των _ βομβαρδισμών: ο ικογένειες ° άσ τεγες από του ς βομβαρδισμούς βρίσκουν ασφάλεια σε υπόγεια καταφύγια φ έροντας ελάχιστα πράγματα. Το γεγονός ότι το ηθ ικό των πολιτών δεν κατέρρευσ ε υπό αυτές τις συνθήκες, ακύρωσε μεγάλο ποσοστό από τις προσπάθειες που κατέβαλε η Luftwaffe.

5 Κόβεντρι, 15 Νοεμβρίου 1940.Από τις πόλεις της περιφέρειας, υπέστη την πιο καταστροφική επίθεση του 1940, κατά την οποία σκοτώθηκαν 554 πολίτες σε διάστημα 10 ωρών τη νύκτα της 14ης προς την 15η Νοεμβρίου.

6 Οι π ολίτες του Λονδίνου τη νύκτα έβρισκαν καταφύγιο στους σταθμούς του Μ ετρό για να γλιτώσουν από τους βομβαρδισμούς. Αν και υπήρχαν - j περιπτώσεις ανθρώπων που αρνούντο να ανεβούν στην επιφάνεια ακόμη και όταν τα βομβαρδιστικά είχαν φύγει, τις περισσότερες φ ορές το ηθικό παρέμεινε αξιοθαύμαστα υψηλό και η καθημερινή ζωή στην πόλη συνεχίστηκε.

7 Στην επιφάνεια οι εργάτες προσέφεραν εξα ιρετικό έργο απεγκλωβίζοντας ανθρώπους από βομβαρδισμένα κτίρια, συχνά υπό τις δυσ κολότερες συνθήκες. Σε αυτή την περίπτωση η διάσωση έγ ινε δυνατή το επόμενο πρωινό.

8 Ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν προερχόταν από τα εκρηκτικά αλλά από τις εμπρηστικές βόμβες. Συνεπώς οι υπηρεσίες των πυροσβεστών ήταν σ ημαντικότατες και, καθώς η ένταση των επιδρομών στα τέλη του 1940 αυξανόταν, το έργο τους έγ ινε δυσκολότερο και πιο επικίνδυνο.

29

Κεφάλαιο 2

Βόρεια Αφρική και Βαλκάνια1940-1942

Η είσ οδος τη ς Ιταλίας σ τον πόλεμο, το ν Ιούνιο του 1940, η οποία α- κο λ ο υ θ ή θ η κε αμέσως μ ετά από τη ν πτώση τη ς Γαλλίας, είχε κατασ τήσ ει τη θέσ η τη ς Β ρετα νία ς στη Μ εσ όγειο ε ξα ιρ ε τ ικ ά επισφαλή. Οι αεροπ ο­ρ ικ ές επ ιθ έσ εις εν α ντίο ν τη ς Μ άλτας, που άρχισαν στις 11 Ιουνίου, ε ί­χαν ως προφανή σκοπό τη ν παρακώλυση τω ν συγκοινω νιών μ ετα ξύ Γι­βραλτάρ και Α ιγύπτου και καθώ ς ο γα λλ ικός σ τόλος (α ρ κετά πλοία του οποίου το Β ρετα ν ικό Ν αυτικό κα τέσ τρ εψ ε στο Μ ερς ε λ Κεμπίρ και στο Ντακάρ στις αρχές Ιουλίου, ώ στε να μη χρησ ιμοπ οιηθούν από το ν ε ­χθρό ) έπαυσε να επ ιχειρ εί στη δυ τική Μ εσ όγειο , η Β ρετα νία ε ίχ ε πια να α ντιμετω π ίσ ει και τ ις σ υνέπ ειες τη ς απώλειας τη ς να υτικής τη ς υπ ερο­χής. Τον Αύγουστο απ ειλήθηκα ν οι ν ό τιες προσβάσεις στη διώ ρυγα του Σ ο υ έζ λόγω τη ς ιτα λ ικής κα τά κτησ ης τη ς Β ρετα ν ική ς και Γαλλικής Σο­μαλίας, ενώ έναν μήνα α ρ γότερα 250.000 σ τρ α τιώ τες υπό το ν σ τρατά ρ­χη Γκρατσ ιάνι επ ιτέθ η κα ν με ο ρμητήρ ιο τη ΛιΘύη προς το ίδιο το Σουέζ. Τέλος, στις 28 Ο κτω βρίου ιτα λ ικές δυνά μεις ε ισ έθαλα ν στη βόρεια Ελλάδα καθισ τώ ντας ορα τή τη δυσάρεστη προοπτική τη ς κυριαρχίας το υ Α ξονα στα Βαλκάνια.

Οι Ιταλοί όμως δ εν μπόρεσαν να συνεχίσουν με επ ιτυχία τ ις επ ιθ ε τ ι­κ ές το υ ς π ρω τοβουλίες. Πάνω από τη Μ άλτα τα βομβαρδιστικά το υ ς η τ- τή θ η κα ν από μια χούφ τα μαχητικώ ν τη ς RAF, ενώ στη θάλασσα ο σ τό ­λος το υ ς έ δ ε ιξ ε μια χαρακτηρ ισ τική δ ισ τα κτικό τη τα στο να ανα μετρη - θ ε ί με το Β ρετα ν ικό Ναυτικό. Στα Βαλκάνια οι ελ λ η ν ικ ές δυνά μεις ά ν τε- ξα ν στις π ρώ τες επ ιθ έσ εις και απώθησαν το υ ς ε ισ βολείς καταδιώ κο- ν τά ς το υ ς βαθιά ε ν τό ς το υ εδ ά φ ο υ ς τη ς Α λβανίας στις αρχές το υ 1941.

30

Εως τ ό τ ε ο Γκρατσ ιάνι ε ίχ ε υποστεί μια ή ττα ανάλογου μ εγ έθ ο υ ς από το υ ς μόλις 36.000 ά νδ ρ ες τη ς Β ρετα ν ική ς Δύναμης Δ υτικής Ερήμου υπό το ν υποστράτηγο Ο 'Κόνορ. Σ τις 9 Δ εκεμ βρ ίο υ 1940 τα οχυρω μένα σ τρατόπ εδα τω ν Ιταλών περί το Σ ίντι Μ παράντι υπ ερκερά σ τηκα ν από τεθω ρα κ ισ μένα και αμέσω ς δ έχθ η κα ν τη ν επ ίθεση πεζικού, δ ίνοντα ς το σ ύνθημα για υποχώρηση, η οποία τάχιστα μ ετα τρ ά π ηκε σε ά τα κτη φ υ ­γή, καθώ ς ο Ο ’Κόνορ αξιοποίησε τη ν ευκινησ ία τω ν αρμάτω ν το υ για να καταδιώ κει, να π α ρενοχλεί και να υπ ερφ αλαγγίζει διαρκώς τ ις εχ θ ρ ικ ές δυνάμεις . Εως τ ις 9 Φ εβρουάριου είχε φ τάσ ει στην Ελ Αγκέιλα τη ς Λι­βύης, έχο ν τα ς παγιδεύσ ει το ν κύριο όγκο τω ν σ τρα τευμά τω ν το υ Γκρα- τσ ιάνι στην Μ π έντα Φομ, τρ ε ις η μ έρ ες νω ρίτερα. Η β ρ ετα νική νίκη απέ­φ ερ ε σχεδόν 130.000 α ιχμαλώ τους, σ τους οποίους π ροσ τέθηκα ν οι συ­νάδελφ ο ί το υ ς από τη ν Αιθιοπία και τη Σομαλία. Οι Ιταλο ί ή τα ν απ οκλει­σμένοι ε κ ε ί από δυνά μεις τω ν Β ρετα νώ ν που είχαν σ υγκλίνει από το Σουδάν και τη ν Κένυα.

Οι Γερμανοί δ εν μπορούσαν να αφήσ ουν το υ ς συμμάχους το υ ς να η ττηθούν . Ηδη από το ν Δ εκ έμ β ρ ιο του 1940 σμήνη τη ς Luftwaffe είχαν μ ετα σ τα θ μ εύσ ει στη Σικελία και ό τα ν άρχισαν να σ υ μ μ ετέχ ο υ ν στις επι­θ έσ ε ις εν α ντίο ν τη ς Μ άλτας, στις αρχές το υ 1941, η RAF ή λ θ ε α ν τ ιμ έ ­τωπη με μια φ οβ ερ ή απειλή. Το γεγο νό ς ό τι το νησί ά ν τ ε ξ ε ο φ ε ίλ ε τα ι κα­θαρά στο θά ρ ρ ος και σ τις ικ α ν ό τη τες τω ν Β ρετανώ ν πιλότων, όμω ς σε αυ τό βοήθησ ε επίσης και η σ υνεχ ιζόμενη αδυναμία του Ιταλικού Ν αυτι­κού. Οι νηοπ ομπ ές ανεφοδιασ μού έφ τα να ν κανονικά στη Μ άλτα καθώ ς ο εχθ ρ ικό ς στόλος, εκφ οβ ισ μένος από τη ν το λ μ η ρ ή επ ιδρομή στο ίδιο το υ το α γκυροβόλιο από βρ ετα νικά τορπιλοπλάνα στις 11 Ν οεμβρίου 1940 και η τ τη μ έν ο ς σε μια σύγκρουση α νο ικτά του ακρω τηρίου Ματαπά στις 28 Μ αρτίου 1941, δ εν το λμ ο ύ σ ε να επ έμβει. Α κόμα και υπό α υ τές τ ις σ υνθήκες , το Β ρετα ν ικό Ν αυτικό δ εν μπόρεσε να παρεμποδίσει τη μ ετα φ ορ ά γερμα νικώ ν σ τρα τευμά τω ν σ την Τρίπολη τη ς Λ ιβύης στις αρ­χ ές Φ εβρουάριου, ό τα ν δ ε το ν εο ϊδ ρ υ θ έν σώμα του σ τρατηγού Ρ όμμελ (Afrika Korps) εξα π έλυσ ε τη ν πρώτη του α ιφνιδ ιασ τική επ ίθεσ η στις 24 Μ αρτίου, έγ ιν ε γρήγορα α ντιληπ τό ό τ ι οι Β ρετα νο ί είχαν π λέον να α ν τι­μετω πίσουν ένα ν εχ θ ρ ό πολύ ισ χυρότερο . Η Δύναμη Δ υτικής Ερήμου, αποδυναμω μένη λόγω τη ς αποστολής σ τρα τευμά τω ν στην Ελλάδα, α­π οσ ύρθηκε α φ ήνοντα ς φ ρουρά μόνο στο π ολ ιορκούμενο Τομπρούκ.

Η κατάσταση επ ιδεινώ θηκε ό τα ν στις 6 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί ξαφ νικά ε ισ έβα λαν στη Γιουγκοσλαβία και στην Ελλάδα, σ κοπ εύοντας να εξασ φαλίσουν τα Βαλκάνια πριν επ ικ εντρ ω θούν στην ΕΣΣΔ. Η Γιου­γκοσλαβία, που δ έχ θ η κ ε τη ν επ ίθεσ η δύο γ ερμα νικώ ν στρατιώ ν οι οποί­ες συνέκλιναν προς το Βελιγράδι, π αραδόθηκε στις 17 Απριλίου. Οι

1 Ο στρατηγός Ερβιν Ρόμμελ (κέντρο) συναντά Ιταλούς αξιω ματικούς κατά την άφιξή του στην Τρίπολη τον Φεβρουάριο του 1941. Η σταδιοδρομία του Ρόμμελ, που άρχισε κατά τον Α ’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έλ η ξε με την αυτοκτονία του τον Οκτώβριο του 1944, γοήτευσ ε την κοινή γνώμη τόσο των Συμμάχων όσο και του Αξονα, ιδίως κατά τη διάρκεια του πολέμου στην έρημο.

4

2 Ο υποστράτηγος Λέσλι Μόρσχεντ, Αυστραλός διοικητής της πολιορκημένης φρουράς του Τομπρούκ, το 1941. Γνωστός στους σ τρατιώ τες του ως «Ο α νελέητος Μινγκ», ο Μόρσχεντ ήταν ένας σκληροτράχηλος και ευφ υής πρώην έφ εδρος αξιωματικός ο οποίος με τις εν έρ γειές του κατόρθωσε να αποτρέψει την κατάληψη του Τομπρούκ από τον Ρόμμελ. Κανονικά ήταν διοικητής τη ς 9ης Αυστραλιανής Μεραρχίας, της οποίας ηγήθ ηκε σε ολόκληρη την εκστρατεία της ερήμου, μέχρι την τοπ οθέτησ ή του στον νοτιοδυτικό Ειρηνικό στα τέλη του 1942.

3 Ο Ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι (αριστερά) υπογράφει το Σύμφωνο του Μονάχου στις 29 Σεπτεμβρίου 1938, υπό το βλέμμα του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών Γιοακίμ φον Ρίμπεντροπ (δεξιά). Οι π εριπ έτειές του στη βόρεια Αφρική και στα Βαλκάνια που ακολούθησαν, παρέσυραν τους Γερμανούς σε περιοχές εκτός των στρατηγικών προτεραιοτήτω ν τους. Εκτελέσ τηκε από Ιταλούς αντάρτες στις 28 Απριλίου 1945.

4 Η προέλαση των τεθωρακισμένων του Ο'Κόνορ (Δεκέμβριος 1940-Φεβρουάριος 1941).

Ε λληνες, παρά τη Β ρετα νική βοήθεια , δ εν τα κατάφ ε- ραν πολύ καλύτερα . Η γραμμή «Μ εταξά» που κάλυπτε τα περάσματα προς τη Μ ακεδονία στα βορ ειοα να τολ ι­κά, υπ ερφ αλαγγίσ τηκε, οδηγώ ντας το υ ς Συμμάχους σε σ ύμπ τυξη νότια, παράλληλα προς τ ις α κ τές το υ Α ιγαί­ου. Κ αθόλη τη ν υποχώρηση το ύ ς α σ κείτο πίεση από τα ­χ υ κ ίν η το υ ς τεθω ρ α κ ισ μένους σ χηματισ μούς. Ο ε ­χ θ ρ ό ς έφ τα σ ε στις 20 Απριλίου στις Θ ερ μοπ ύλες και έ ξ ι η μ έρ ες αργότερα , αφού η ζω τικής σημασίας διώ ρυ­γα τη ς Κ ορίνθου ε ίχ ε κα τα λη φ θ ε ί από α λεξιπ τω τισ τές , τα γερμα νικά σ τρ α τεύ μ α τα πέρασαν στην Π ελοπ όννη­σο. Τα βρ ετα νικά σ τρ α τεύ μ α τα μ ε τα φ έρ θ η κα ν βιαστικά σ την Κρήτη καταδ ιω κόμενα και π ιεζόμενα συνεχώς. Σ τις 20 Μαϊου γ ερ μ α ν ικ ές α ερ ο μ ετα φ ερ ό μ εν ες δυνά ­μ ε ις επ ιτέθ η κ α ν στο νησί και υπέστησαν βαρ ιές απώ­λ ε ιες , όμως σταδιακά κατόρθω σαν να εγκα θ ιδρύσ ουν π ρογεφ υρώ ματα επί τη ς βόρειας α κτής. Τα υπ ολείμμα ­τα τη ς β ρ ετα ν ική ς φ ρουράς έω ς τ ις 31 Μαϊου προωθή- θ η κα ν προς τη ν Αίγυπτο, με μια επ ιχείρηση η οποία κό ­στισε στο Β ρετα νικό Ν αυτικό τρ ία καταδρομικά και έξ ι αντιτορπ ιλικά .

Οι Γερμανοί σ τράφ ηκαν τό τ ε εν α ντίο ν τη ς ΕΣΣΔ, δ ίνοντα ς έτσ ι χρόνο σ τους Β ρετα νο ύ ς να ανακάμψουν. Οι τ ε λ ευ τα ίο ι είχαν ήδη αρχίσει να εδρα ιώ νουν τη θέση το υ ς στη Μέση Ανατολή, καθώ ς το ν Απρίλιο δυνάμεις το υ ς είχαν εμπ λακεί στην κατάπ νιξη μιας επανάστασης υπέρ του Α ξονα στο Ιράκ, ενώ π αρόμοιες εν έρ γ ε ιε ς συ­νεχ ίσ τηκαν το ν Ιούλιο και το ν Α ύγουστο με τη ν κα τά λη ­ψη θ έσ εω ν στη Συρία και σ τον Λίβανο, που τελούσ α ν υπό τη ν κυριαρχία τω ν Γάλλων τη ς κυβέρ νησ ης το υ Βι- σύ, αλλά και με μια συνδυασ μένη βρ ετα νο -σ οβ ιετ ική ε ­πιχείρηση το ν Α ύγουστο με σκοπό τη ν εξασ φάλιση της Περσίας (Ιράν). Εως τ ό τ ε δύο απόπειρες να λ υ θ ε ί η πο­

λ ιορκία του Τομπρούκ με τ ις επ ιχειρήσ εις «Brevity» (Τόλμη) σ τις 15 Μαϊου και «Battleaxe» (Π ολεμ ικός π έλε- κυς) στις 15 Ιουνίου απέτυχαν, αν και οι γρα μμές α νε­φοδιασμού του Ρ όμμελ είχαν επ ιμ η κυ νθ ε ί κατά πολύ. Μια τρ ίτη επ ίθεσ η εξα π έλυσ ε η 8η Στρατιά , που ε ίχ ε ο­νομα σ τεί έτσ ι μόλις πρόσφατα, με τη ν επ ιχείρηση «Crusader» (Σταυροφ όρος), που άρχισε στις 18 Ν οεμ ­βρίου. Μ ετά από σ κληρές μάχες στην περιοχή του Σ ίντι Ρ εζέγκ και μια ανεπ ιτυχή προσπάθεια του Ρ όμμελ να υ­π ερφ αλαγγίσ ει το υ ς αντιπ άλους το υ , η πολιορκία του Τομπρούκ λύθηκε. Εως τα τ έ λ η Δ εκεμ βρ ίο υ οι Γερμανοί απω θήθηκαν πίσω στην Ελ Αγκέιλα.

Ηταν π λέον η σειρά τη ς 8ης Σ τρα τιά ς να υπ οφ έρει λόγω τη ς υπ ερβολικής επ ιμήκυνσ ης τω ν οδών α ν εφ ο ­διασμού τη ς . Ο Ρ όμμελ ξα φ νικά εκδήλω σ ε αντεπ ίθεσ η στις 21 Ιανουαρίου 1942 και απώθησε και α υ τό ς το υ ς Β ρετα νο ύ ς έως τα ναρκοπέδια και τα «boxes» (οχυρές α μ υ ν τικ ές θ έσ ε ις πεζικού) τη ς γραμμής Γκαζάλα, δ υ τ ι­κά του Τομπρούκ, όπου σ ημειώ θηκε παύση τω ν επ ιχει­ρήσεω ν εκ α τέρ ω θ εν γ ια ανάπαυση, αναδιοργάνωση και ανεφοδιασ μό. Σ τις δ ιαδικασ ίες ανεφοδιασ μού και στις δυσ κολ ίες το υ ς έπ α ιξε ζω τικό ρόλο η Μ άλτα, λόγω τη ς θ έσ η ς τη ς στο μέσο τω ν γραμμώ ν επ ικοινω νίας των Βρετανώ ν αλλά και του Α ξονα. Κ αθόλη τη δ ιά ρκεια του πρώτου μισού του 1942, καθώ ς η Luftwaffe μαζί με σ το ­λίσκους γερμα νικώ ν υποβρυχίω ν (U-Boote) κα θ ισ τού ­σαν δυναμικά α ισθητή τη ν παρουσία το υ ς , δ ιε ξή χ θ η - σαν σ κ λη ρ ό τα τες μάχες σ την περιοχή τη ς Μ άλτας. Μ ό­νον ό τα ν η νηοπομπή «Pedestal» (Σ τυλοβά της) κα τό ρ ­θω σε μαχόμενη να φ τά σ ει σ την Αφρική το ν Αύγουστο, χάνοντας εννέα από τα 13 εμπ ορικά τη ς πλοία και τέσ ­σερα από τα π ολεμ ικά πλοία συνοδείας τη ς , η πλάστιγ­γα έγ ε ιρ ε τελ ικ ά υπέρ τω ν Βρετανών.

G y re n e

* C h a u la n ♦28 Ιανουαρ ίου M a rtu b aS lo n ta

4 Φ εβρουάριου M a ra u a

Tm im i

* El A b ia r M e c h ilii e n i n a 5 φ ε β Ρ °“ °Ρ“ >“ 22 Ιανουαρ ίου

27 Ιανουαρ ίου'B e rk aEl Adern

G a m b u t

BirH a k e imle id im a

M susB ir Shef e rz e n4 Φ εβρουάριου

5-7 Φ εβρουάριου3 Ιανουαρ ίοϋ5 Φ εβρουάριου 21 Ιανουαρίου

Γραμμή Ιταλών 0 Χλμ. 13

Υποχώρηση ΙταλώνΚόλπος της

Σ ύρτηςΣΥ 7ης ΒρΤΘΜ

A g e d a b ia ψ S o iu c h , G h s m in e s ;

T o b ru kS ce ie ic iirn a

(Ιταλική φρουρά)'Λ,

iAgheiia

ΠερίπολοιελαφρώναρμάτωνB e d a

F o m m

Anir.iat

ΤΘ Μ : Τεθω ρακισμένη Μ εραρχία Μ Π: Μ εραρχία Π εζικού ΤΘ Τ: Τεθω ρακισμένη Ταξιαρχία ΤΞΠ: Ταξιαρχία Π εζικού ΣΥ: Συγκρ ό τη μ α Υποστήριξης Αυστ: Α υστραλιανή Βρ: Β ρεταν ική

1 6 0 χ λ μ .

A p o llo n ia

D e rn aG io v a n n Γ \ ° Ιανο^ ίου B e rta

Μ Ε ΣΟ ΓΕΙΟ Σ Θ ΑΛΑΣΣΑ

B e n g h a z i

G h e m in e s6 Φ εβρουάριου

• B o m b a

B ard ia5 Ιανουαρίου § id i

, B a rra n ijS o ilu m

•luqbu q

* 12 Δεκεμ βρίου

ΑΙΓΥΠΤΟΣ sofafi

S id iA z e iz

Ft.Capuzzo

Λ ΙΒ Υ Η

ΣΥ 7ης ΒρΤΘΜ

Περιοχή αεροπορικού και ναυτικού

βομβαρδισμού

31

Η επίθεση ίου ΟυέιβεϋΒορειοαφρικπνική έρημοί 1940-41

1 2

1 Ιταλικά μέσα άρματα Μ 13/40 στηβορειοαφρικανική έρημο το 1941. Κορυφαίο επ ίτευγμα των Ιταλών σχεδιαστών, το Μ 13/40 ήταν σχετικά καλά εξοπλισμένο, με ένα πυροβόλο Ansaldo Model 37 των 47 mm και τρία πολυβόλα Breda Model 38 των 8 mm, όμως η θωράκισή του ήταν λεπτή και η αξιοπιστία του κινητήρα του χαμηλή.

2 Το πιο οφ θαλμοφανές αποτέλεσμα της επίθεσης του Ο υέιβελ: μια φάλαγγα Ιταλών αιχμαλώτων πολέμου που χάνεται στο 6άθος του ορίζοντα. Συνολικά η δίμηνη εκστρατεία απέφερε 130.000 αιχμαλώτους.Α υτές οι α τελείω τες ουρές ήταν η απόδειξη της ταχύτητας με τη ν οποία οι Βρετανοί βρέθηκαν στα μετόπ ισθεν των Ιταλών.

32

3 Ενα βρετανικό οβιδοβόλο ίω ν 6 3 in βομβαρδίζει την Ντέρνα την 1η Φεβρουάριου 1941. Η παραλλαγή περιορίζεται μόνο στα δίκτυα που είναι απλωμένα από πάνω και τα οποία προορίζονται για στοιχειώδη κάλυψη από εναέρια παρατήρηση. Ευτυχώς για τους Βρετανούς, η δράση της Ιταλικής Αεροπορίας στις αρχές του 1941 δεν ήταν τόσο αποτελεσματική.

4 Ενα βρετανικό πολυβόλο Vickers των 0,303 ιντσών παρέχει υποστήριξη πίσω από την υποτυπώδη κάλυψη ενός βραχώδους υψώματος τον Ιανουάριο του 1941. Ο «καπνός» που φαίνεται είναι στην πραγματικότητα ατμός, αφού το όπλο αυτό ήταν υδρόψυκτο. Το Vickers ήταν ένα πολύ αξιόπιστο πολυβόλο, ικανό να παρέχει πυρά υποστήριξης σε μεγάλο βεληνεκές. Αυτά τα όπλα ήταν οργανωμένα σε λόχους υποστήριξης των τεσσάρων ή των έξι, υπό τον έλεγχο της διοίκησης του τάγματος.

5 Αρματα μάχης Matilda II του Βρετανικού Βασιλικού Συντάγματος Αρμάτων, στη δυτική έρημο το 1941. Σχεδιασμένο ως άρμα υποστήριξης του πεζικού, το Matilda έφ ερ ε ένα πυροβόλο των 2 pdr (το οποίο κρ ίθηκε ανεπαρκές για αρματομαχίες), ωστόσο ήταν ανάμεσα στα καλύτερα άρματα που ήταν διαθέσιμα το 1940-41. Δ ιέθ ετε ισχυρή θωράκιση αλλά ήταν ακατάλληλο για αρματικό 5 πόλεμο στην έρημο. Η χαμηλή ταχύτητα και το μικρού διαμετρήματος πυροβόλο του το καθιστούσαν εύκολο στόχο για τα νεο-αφ ιχθέντα το 1941 PzKpfw III.

uu

33

ΑβησσυνίαΗ αυιοκραιορία ιου ΜουοοΠΙνι καιαρρέει

1 Μια φάλαγγα φορτηγών των -| Συμμάχων μετα φ έρει στρατιώτες τη ς Νότιας Αφρικής προς τα μέτωπα του Γκαράι και της Ελ Γκούμα, μέσω της αιθιοπικής βλάστησης.

2 Βαρυφορτωμένοι Ιταλοί στρατιώτες συγκεντρώνονται για να λάβουν θέσ εις προς πορεία. Φαίνονται δύο κάννες από πολυβόλα Fiat-Revelli Mod. 1914 των 6,5 mm και τμήματα από τους αντίστοιχους τρίποδες των όπλων.

3 Οι Ιταλοί δεν είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο τις δυνάμεις εισβολής των Βρετανών αλλά και τους Αιθίοπες αντάρτες, όπως ήταν ο Πατριωτικός Στρατός του Ρας Γκορούσα που εδώ ένα τμήμα του διασχίζει έναν ποταμό.

34

4 Ινδοί στρατιώτες προωθούνται εναντίον ιταλικών θέσεω ν στο μέτωπο της Ερυθραίας,11 Μαρτίου 1941.

5 Βρετανοί στρατιώτες ενταγμένοι σε μια ινδική ταξιαρχία σκοπεύουν τον εχθρό υπό κάλυψη, χρησιμοποιώντας τυφ έκια SMLE 0,303 in και ένα οπλοπολυβόλο Bren,

4

; ____

6 Αιθίοπες αντάρτες αρχίζουν την επ ιτυχημένη επίθεσή τους κατά του ιταλο-κρατούμενου οχυρού Ντελόρα Μάρκος. Υπό την ηγεσία του Χαϊλέ Σελασιέ αυτοί οι άνδρες αποτέλεσαν ένα «αγκάθι» στο πλευρό των Ιταλικών Ενόπλων Δυνάμεων.

35

Blitzkrieg σια ΒαλκάνιαΗ ΓιουγκοοΠαβία και η ΕΠλάδα ηιιώνιαι

1 Βαρύ πυροβολικό των "| Ιταλών εν δράσει στην Ελλάδα, τον Νοέμβριο του 1940.

2 Ενα τρικ ινητήριο βομβαρδιστικό Savoia Marchetti SM.81 επ ιτίθετα ι σε ελληνικό στόχο το 1940. Παρά την αεροπορική υπεροχή τους, οι Ιταλοί δεν κατόρθωσαν να νικήσουν τους Ελληνες και χρειάσ τηκε η παρέμβαση των Γερμανών για να επ ιτευχθεί η εκκαθάριση των Βαλκανίων.

3 Ιταλοί αλπινιστές, από τους καλύτερους σ τρατιώ τες που είχε στη διάθεσή του ο Μουσολίνι το1940, προωθούνται σε ορεινό έδαφ ος στην Ελλάδα. Οι Ελληνες κατόρθωσαν να αξιοποιήσουν εδάφη όπως αυτά προς όφελος τους, παρασύροντας τους Ιταλούς σε περιοχές όπου η πλειοψηφία των ανεπαρκώς εκπαιδευμένων και οργανωμένων μονάδων τους δεν μπόρεσε να αποδώσει.

36

4 Γιουγκοσλάβοι στρατιώτες παραδίδονται στους προελαύνοντες Γερμανούς τον Απρίλιο του 1941.

5 Γερμανοί αλεξιπτω τιστές πραγματοποιούν ρίψη από μεταγωγικά Junkers Ju 52/3m πάνω από τον ισθμό της Κορίνθου, στις 26 Απριλίου 1941. Η επιτυχία στην περίπτωση του ισθμού πιθανώς έπεισε τη γερμανική διοίκηση να εγκρ ίνει την παράτολμη επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης από αέρος έναν μήνα αργότερα.

6 Ενα PzKpfw III Ausf Ε προωθείται μέσω Βουλγαρίας προς το Βελιγράδι - Απρίλιος 1941. Η σημαία που καλύπτει τον κινητήρα χρησιμεύει για τη φίλια αναγνώριση από αέρος.

7 Ελληνες αιχμάλωτοι περνούν μπροστά από τμήμα συντάγματος πάντσερ τον Απρίλιο του 1941. Αριστερά βλέπουμε δύο ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα SdKfz 222. Το ένα στο βάθος έχει μετατραπ εί σε διοικητικό (προσέξτε την κεραία-πλαίσιο). Δεξιά βρίσκεται ένα όχημα διαβιβάσεων SdKfz 232 (Fu), που δ ια θέτει κεραία ίδιου τύπου.

ΜΗΒΗΗΗΒ9ΗΙ

ίΜιΜΐίJy

Li» ..Λ

37

1 Ο υποστράτηγος Μπέρναρντ Φράιμπεργκ, διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη, τον Μάιο του 1941. Αν και είχε στη διάθεσή του 30.000 σ τρατιώ τες της Κοινοπολιτείας και οκτώ πρόχειρα οργανωμένα ελληνικά συντάγματα, αιφνιδιάστηκε από τη χρήση αλεξιπτωτιστών από τους Γερμανούς και αναγκάστηκε να κατανείμει τις δυνάμεις του για να καλύψει μια ευρεία περιοχή. Οι Σύμμαχοι πολέμησαν γενναία αλλά τελικά αναγκάστηκαν να αποσυρθούν. Αν και το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό κατέθαλε ηρωικές προσπάθειες να εκκενώσει την Κρήτη, περισσότεροι από 18.000 στρατιώτες των Συμμάχων συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.

2 Κατά τη διάρκεια ρίψης αλεξιπτωτιστών στα περίχωρα του Ηρακλείου Κρήτης το μεσημέρι της 20ής Μαϊου, ένα από τα μεταγωγικά αεροσκάφη έχει κτυπηθεί από επίγεια πυρά. Αυτή η εκστρατεία θα κόστιζε ακριβά στους Γερμανούς: έως τις 30 Μαϊου είχαν απολέσει 7.000 περίπου άνδρες, περίπου το ένα τρ ίτο της αρχικής τους δύναμης.

3 Σύμβολο της νέας «ελίτ»: ένας Γερμανός αλεξιπτωτιστής σ τέκετα ι στη θύρα ενός Junkers Ju 52 έτο ιμος να εκ τελέσ ει το άλμα του.

4 Ο στρατηγός Κούρτ Σ τού ντεντ (στο κέντρο με το πηλήκιο), διο ικητής τη ς δύναμης αλεξιπτωτιστών, επ ιθεωρεί μια μονάδα που φορά τη χαρακτηριστική εξάρτυση των καταδρομέων.

5

5 Γερμανοί αλεξιπ τω τιστές ανασυντάσσονται στη ζώνη ρίψης του ς κάπου στην Κρήτη και προχωρούν προς τον εχθρό. Το μείζον πρόβλημα των αερομεταφ ερόμενω ν δυνάμεων ήταν η έλλειψ η βαρέων όπλων υποστήριξης. Οι Γερμανοί επεχείρησαν να αντισταθμίσουν^ αυτή την έλλειψ η με τη χρήση ελαφρών ορειβατικών πυροβόλων και την ευρεία χορήγηση υποπολυβόλων και ειδικά σχεδιασμένων τυφεκίω ν , εφόδου (sturmgewehre).

6 Αμαχοι κατηγορούμενοι ως αντάρτες συγκεντρώνονται από τους Γερμανούς στο Κοντομαρί της Κρήτης τον Ιούνιο του 1941. Οι αλεξιπ τω τιστές ξεχώρισαν τους άνδρες και τους εκτέλεσαν. Τέτοιες σκηνές ήταν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο στις περιοχές που τελούσαν υπό γερμανικό έλεγχο.

mm.

39

Ο ΡόμμεΠ και ίο Afrika Korps

11 Γερμανικό πυροβολικό εν δράσει στη βόρεια Αφρική το 1941. Το εικονιζόμενο οβιδοβόλο είναι ένα Leichte Feldhaubitze 18 των 105 mm, σχεδίασης του Α ’ ΠΠ, το οποίο έδρασε σε πολλά μέτωπα μεταξύ του 1939 και του 1945.

2 Μονάδα PzKpfw III αναπτύσσεται σε επίπεδο έδαφος κάπου στη Λιβύη. Ηταν πολύ ασυνήθιστο τα άρματα να κινούνται με τον πύργο κλειστά όταν δεν μάχονταν, δ ιότι το εσωτερικό τους μετατρεπ όταν σύντομα σε ανυπόφορο «φούρνο».

3 Ενα PzKpfw III πλησιάζει τον στόχο του. Π ροσέξτε τους τροχούς που μ ετα φ έρει πίσω, στον κινητήρα, για πρόσθετη προστασία αλλά και για χρήση σε κατάσταση ανάγκης. Τα PzKpfw III που χρησιμοποιήθηκαν στη Β. Αφρική δ ιέθετα ν το βραχύκαννο πυροβόλο των 50 mm. Απετέλεσαν τα κύρια μέσα άρματα του Γερμανικού Στρατού στην έρημο και αποδείχθηκαν αρκετά αποτελεσματικά, αν και δεν δ ιέθετα ν τη θωράκιση και την ισχύ πυρός τωνμεταγενέσ τερω ν τύπων.

40

44 Γερμανοί στρατιώτες δοκιμάζουν, σε ακατάλληλο έδαφος, ένα ιταλικό ορειβατικό πυροβόλο. Η παρουσία των δύο παρατηρητών που διακρίνονται στο βάθος και δεν φαίνεται να ανησυχούν για τον εχθρό, φανερώνει ότι η φωτογραφία ελήφθη σε κάποιο διάλειμμα των μαχών.

5 Γερμανικό πεζικό διασχίζει την έρημο επί ενός ημιερπυστριοφόρου ελκυστήρα πυροβολικού SdKfz 7. Η χρησιμοποίηση ημιερπυστριοφόρων οχημάτων στα εδάφη της Β. Αφρικής έδ ινε ένα πλεονέκτημα στο Afrika Korps. Εκτός από τον κύριο ρόλο του ως ελκυστήρας πυροβόλων, ο παραπάνω τύπος χρησίμευε και ως όχημα μεταφοράς προσωπικού.

6 Ο στρατηγός Ερβιν ( Ρ όμ ελ (δεύ τερο ς από αριστερά) συσκέπτεται με τον Ιταλό αρχηγό του επ ιτελείου, στρατάρχη Ούγκο Καβαλέρο(στο κέντρο με τα γυαλιά). Η συνεργασία μετα ξύ των συμμάχων του Αξονα στη Β. Αφρική δεν ήταν η καλύτερη. Ο Καβαλέρο είχε ζητήσει επανειλημμένα την ανάκληση του Ρόμμελ, χωρίς αποτέλεσμα. Αυτοκτόνησ ε τον Αύγουστο του 1943, μετά από κατηγορίες ότι σχεδίαζε την ανατροπή του Μουσολίνι.

21 Βομβαρδιστικό Savoia Marchetti SM.79 της Ιταλικής Βασιλικής Αεροπορίας πάνω από τη Μάλτα - Νοέμβριος 1940.Η εικόνα φανερώνει πόσο ευάλωτο ήταν το νησί σε αεροπορικές επιθέσεις και το πόσο σημαντική ήταν η αποστολή τη ς RAF.

2 Ο χειριστής περιμένει στο κόκπιτ, ενώ οι οπλουργοί ετο ιμάζουν με γοργούς ρυθμούς το Spitfire του για να αναλάβει δράση πάνω από τη Μάλτα. Το προσωπικό εδάφους σε όλα τα μέτωπα εργάστηκε σκληρά,συχνά υπό δύσκολες συνθήκες.Ειδικά στη Μάλτα επ ιτέλεσ ε θαύματα αυτοσχεδιασμού για να προστατεύσει αποτελεσματικά το νησί.

42

3

3 Βόμβες εκρήγνυντα ι ανάμεσα 5 στα κτίρια του λιμανιού της Βαλέτα το 1941. Οι καταστροφές και οι απώλειες στον άμαχο πληθυσμό της Μάλτας ήταν μεγάλες, όμως το νησί δεν έπεσε. Η γενναιότητα των κατοίκων αναγνωρίστηκε από τους Βρετανούς με την απονομή, σε ολόκληρο το νησί, του Σταυρού του Αγίου Γεωργίου στις 15 Απριλίου 1942.

4 Ενας από του ς λόγους για τους οποίους οι Βρετανοί ήθελαν να κρατήσουν τη Μάλτα: η βάση υποβρυχίων στη Βαλέτα, από όπου επιχειρούσαν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Εάν έπ εφ τε το νησί, αυτά τα σκάφη θα έπρεπε να αποσυρθούν στο Γιβραλτάρ ή στο Ηνωμένο Βασίλειο και οι γραμμές ανεφοδιασμού του Αξονα προς τη βόρεια Αφρική θα ήταν πολύ πιο ασφαλείς. ß

5 Το πετρελαιοφόρο «Ohio» στο λιμάνι της Βαλέτα στις 15 Αυγούστου 1942, μετά το πέρας της επιχείρησης «Pedestal». Η νηοπομπή του βαλλόταν συνεχώς από τις 11 του μήνα και έχασε 9 από τα 14 εμπορικά της πλοία, μαζί με το αεροπλανοφόρο HMS «Eagle», δύο καταδρομικά και ένα αντιτορπιλικό. Η άφιξη των επιζώντων και ειδικά του «Ohio» με το πολύτιμο φορτίο καυσίμων που μετέφ ερ ε, προσέφερε ανεκτίμητη βοήθεια στη Μάλτα.

6 Σύμβολα τη ς βρετανικής ναυτικής ισχύος στη Μεσόγειο: το αεροπλανοφόρο «Indomitable», από το οποίο απονηώνεται ένα τορπιλοπλάνο Fairey Albacore, και το «Eagle» στο βάθος. Η φωτογραφία ελήφθη από το κατάστρωμα ενός τρ ίτου αεροπλανοφόρου, του «Victorious», που μεταφ έρει μαχητικά Hawker Hurricane.

4

Κεφάλαιο 3

Από την επιχείρηση «Barbarossa» am πάχη του Στάλιννκρπνι

1

1 Ο στρατάρχης Σεμιόν Τιμοσένκο, διοικητής του σοβιετικού Δυτικού Μετώπου και πρόεδρος τη ς Stavka (ανώτατη διοίκηση) τον Ιούνιο του 1941.

2 Ο στρατάρχης Μποκ (κέντρο), διοικητής της Ομάδας Στρατιών «Κέντρο», συνομιλεί για την προώθηση προς τη Μόσχα με τον στρατηγό Χέρμαν Χοτ (δεξιά), διοικητή τη ς 3ης Ομάδας Πάντσερ. Ενας από τους ικανότερους στρατηγούς των γερμανικών τεθωρακισμένων, ο Χοτ αργότερα τέθ η κ ε επ ικεφαλής της προέλασης προς τον Καύκασο.

3 Ο στρατηγός Φρίντριχ Πάουλους, δ ιο ικητής της καταδικασμένης 6ης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ, το 1942- 43. Η παράδοσή του στις 31 Ιανουαρίου 1943 (οπότε είχε προαχθεί σε στρατάρχη), ήταν ένα συντριπτικό κτύπημα στο ηθ ικό των Γερμανών.

4 Ο στρατάρχης Σεμιόν Μπουντιένι, διοικητής των σοβιετικών δυνάμεων στα νότια και στα νοτιοδυτικά κατά την έναρξη της επιχείρησης »Barbarossa». Αποδείχθηκε ανεπαρκής στα καθήκοντά του και του αφ αιρέθηκε η διοίκηση τον Σεπτέμβριο του 1941.

5 Η επιχείρηση «Barbarossa».

Η γερμα νική εισβολή στη Σ οβ ιετική Ενωση (επιχεί­ρηση «Barbarossa») άρχισε στις τρ ε ις το πρωί τη ς 22ας Ιουνίου 1941. Αποσκοπούσε στην καταστροφή του ό­γκου τω ν σ οβιετικώ ν δυνάμεω ν που είχαν λάβει θ έ ­σεις κοντά στα σύνορα, με μια σειρά γιγαντιαίω ν κυ­κλωτικώ ν κινήσεω ν που θα εκ τελ ο ύ ν το από τεθ ω ρ α κ ι­σμένα με τη ν υποστήριξη τη ς αεροπορίας, δ ίνοντας

ένα κλασικό δείγμα το υ νέου κεραυνοβόλου πολέμου (blitzkrieg). Τ ελ ικός σκοπός ήτα ν η κατάληψ η του Λ ένιν- γκραντ, τη ς Μόσχας και τη ς Ο υκρανίας και λίγο έλε ιψ ε να επ ιτευχθεί.

Η Ομάδα Στρατιώ ν «Βορράς» υπό το ν στρατάρχη φον Λ έεμπ και με αιχμή του δόρα τος τη ν 4η Ομάδα Πάντσερ (Panzergruppe) του στρατηγού Χέπνερ, ε ισ έβα λε βαθιά στα εδάφ η τω ν βαλτικώ ν κρατών, τη ς Λ ετονία ς , τη ς Λ ιθουα­ν ίας και τη ς Εσθονίας, καταλαμβάνοντας στις 26 Ιουνίου το Ντβινσκ, ενώ στις 14 Ιουλίου πέρασε το ν π οταμό Λούγκα που ρ έε ι νο τιοδυ τικά του Λ έν ινγκρα ντ. Εως τό τ ε η Ομάδα Στρατιώ ν «Κέντρο» υπό το ν στρατάρχη φ ον Μποκ είχε ε- κ τελ έσ ε ι μια υπ οδειγματική κίνηση-λαβίδα με τη 2η και τη ν 4η Ομάδα Πάντσερ του σ τρατηγού Γκουντέρ ια ν και του σ τρατηγού Χ οτ αντίστοιχα, οι οποίοι σ υναντήθηκαν στις 29 Ιουνίου ανατολικά του Μινσκ π αγιδεύοντας περίπου 300.000 Σ ο β ιετικο ύ ς σε θ ύ λ α κες στην περιοχή του Μ πιαλυστόκ και του Γκοροντίσ τσε. Α υτός ο ελ ιγμός επανα- λ ή φ θ η κε στις αρχές Ιουλίου κα θ ’ οδόν προς το Σμολένσκ, ό τα ν δ ε ο φ ον Μποκ έφ θα σ ε εκεί, οι δ υνάμεις του είχαν κα­λύψ ει τη ν απ ίστευτη απόσταση των 580 χ ιλ ιομέτρω ν σε λι- γ ό τερ ο από έναν μήνα. Μόνο στην Ουκρανία τα αρχικά α­π οτελέσ μα τα δ εν ή τα ν τόσ ο εντυπωσιακά, καθώ ς η Ομάδα Στρατιώ ν «Ν ότος» του στρατάρχη Ρ ούνσ τεντ είχε να α ντι­μετωπίσει, εκ τό ς τω ν τερασ τίω ν αποστάσεων, και τ ις α ιφνι­δ ια σ τικές α ντεπ ιθέσ εις τω ν Σοβιετικών.

Φ οβούμενος π ιθανές κινήσ εις τω ν Σοβ ιετικώ ν ενα ­ν τίο ν τω ν πλευρώ ν τω ν Γερμανών, ο Χ ίτλερ επ ενέβη στις 19 Ιουλίου εκ τρ έπ ο ντα ς τα τεθω ρακισ μένα από τη ν κ α τεύ ­θυνσή το υ ς προς τη Μόσχα. Ο Χ οτ εστάλη βόρεια προς εν ί­σχυση του φ ον Λέεμπ. Υ ποβοηθούμενη από το υ ς Φινλαν- δούς που επ ιτέθ η κα ν από το ν ισθμό τη ς Καρελίας, η Ομά­δα Στρατιώ ν «Βορράς» έκλε ισ ε το ν κλοιό γύρω από το Λέ- ν ινγκρ α ντ στα μέσα Σεπ τεμβρ ίου , εγκα ινιάζοντας τη ν πο­λ ιορκία τη ς πόλης. Ταυτοχρόνως ο Γκουντέρ ια ν κτύπησε νότια με σκοπό να αποκτήσ ει επαφή με τα πάντσερ τη ς Ο μάδας Στρατιώ ν «Ν ότος» του Ρ ούνσ τεντ στα ανατολικά του Κ ιέβου, κα τορθώ νοντας έως τις 15 Σ επ τεμβρ ίου να πα- γ ιδ εύ σ ει ά λλες 600.000 Σοβ ιετικούς. Η Ομάδα Στρατιώ ν «Ν ότος» άρχισε πλέον να π ροελαύνει. Το Κίεβο έπεσε στις 19 Σεπ τεμβρ ίου και έναν μήνα α ργότερα το Χάρκοβο. Στις 16 Ο κτωβρίου ρουμανικά σ τρα τεύμα τα κα τέλαβαν την Οδησσό και έπ ειτα από δύο η μ έρ ες η 11η Σ τρατιά του σ τρατηγού Μανστάιν ε ισ έβα λε στην Κριμαία. Το Ροστόβ έ ­πεσε στις 20 Ν οεμβρίου, όμως ο συνδυασμός του χ ειμ ερ ι­

νού καιρού και τη ς ανεπάρκειας τω ν γραμμών εφοδιασμού ανάγκασε το υ ς Γερμανούς να αποσυρθούν στον ποταμό Μ ίους.

Παρόλα αυτά, το ρήγμα που δημ ιο υ ρ γή θ η κε στο Κίεβο ά νο ιξε το ν δρόμο στα πάντσερ ώστε να ανανεώ σουν τ ις ε ­π ιθ ετ ικ ές το υ ς δρ α σ τη ρ ιό τη τες ενα ντίον τη ς Μόσχας, αρ­χής γ ενο μ έν η ς στις 30 Σεπ τεμβρ ίου . Αλλη μια σειρά κυκλω­τικώ ν ελιγμώ ν είχε ως απ οτέλεσ μα τη ν παγίδευση σημαντι­κών εχθρ ικώ ν δυνάμεω ν στα π έρ ιξ τη ς Βυάζμα και του Μπρυάνσκ στις 7 Ο κτω βρίου, ενώ οι π ολ ίτες τη ς Μόσχας ε ­το ίμαζαν βιαστικά α μ υ ντικ ές θ έσ εις σε μια πρωτεύουσα που φα ινόταν καταδικασμένη. Οι Σοβ ιετικο ί όμω ς είχαν σύμμαχο το ν καιρό. Σ τις 8 Ο κτωβρίου οι φθινοπω ρινές βρο­χ ές μ ε τέ τρ εψ α ν τα εδάφη σε έλη, σ τερώ ντας από το υ ς Γερ­μανούς τη ν πρω τοβουλία που το υ ς έδ ιν ε το blitzkrieg. Στο μ ετα ξύ οι Σ οβ ιετικο ί σ υγκέντρω ναν σ τρα τεύμα τα και τ εθ ω ­ρακισμένα στη Μόσχα, εν ισ χύοντα ς τη ν άμυνά τη ς . Καθώς οι βροχές έδωσαν τη θέσ η το υ ς στον παγετό, στα μέσα Νο­εμβρίου , ο Ε ρυθρός Σ τρ α τός κατόρθω σε να σταματήσ ει τα πάντσερ (μερικά από τα οποία είχαν φ θάσ ει λ ιγό τερ ο από 32 χ ιλ ιόμετρ α από τη ν Κόκκινη πλατεία), αναγκάζοντας το υ ς Γερμανούς, οι οποίοι είχαν έλλειψ η καυσίμων και δ εν ήτα ν π ροετο ιμασ μένο ι για τ ις δυσ κολίες μιας χ ειμ ερ ινή ς εκσ τρα τεία ς ,να λάβουν α μ υ ντικ ές θέσ εις . Ο α ν τικ ε ιμ εν ι­κός σκοπός τη ς κατάληψ ης τη ς Μόσχας δ εν επ ιτεύ χ θ η κε κυρ ιολεκτικά τη ν τελ ευ τα ία στιγμή.

Οι Σ οβ ιετικο ί, καλύτερα π ροετο ιμασ μένο ι για τ ις χ ε ιμ ε ­ρ ινές σ υνθήκες, δ εν είχαν σκοπό να αφήσ ουν το υ ς εισ βο­λ ε ίς ανενόχλη τους. Σ τις 6 Δ εκεμ βρ ίο υ εκδήλω σαν α ντεπ ι­θ έσ ε ις στα βόρεια και στα νότια τη ς Μόσχας απωθώντας το υ ς Γερμανούς, με το ν Στάλιν να ζητά μια γεν ική αντεπ ί­θεσ η με τη ν υποστήριξη τω ν παρτιζάνων που δρούσαν στα μετόπ ισ θεν του εχθρού . Τεράστιες εκτά σ εις α π ελευθερώ ­θηκα ν το ν Ιανουάριο το υ 1942, οι Γερμανοί όμως (υπό την προσωπική καθοδήγηση του Χ ίτλ ερ από το ν Δ εκέμβρ ιο ) α­νέπ τυ ξα ν τ ις δυνάμεις το υ ς σε μια ζώνη ισχυρά οχυρω μέ­νων θέσ εω ν γύρω από σημεία-κλειδιά , απ οκρούοντας το υ ς Σοβ ιετικούς. Τον Μ άρτιο, με το λιώσιμο τω ν πάγων, έγ ινε

44

σαφής η αδυναμία του Ε ρυθρού Σ τρατού να συνεχίσει τ ις επ ιθ ετ ικ ές του δρα σ τηρ ιό τη τες .

0 Χ ίτλερ ετο ιμα ζό τα ν πλέον για μια θ ερ ινή εκσ τρα τεία που ήλπιζε ό τι θα τσάκιζε τη σ οβιετική αντίσταση στον νότο. Τον Μάιο η επίθεση στην Κριμαία ή τα ν το πρελούδιο μιας γ εν ικ ευ μ έν η ς επ ίθεσ ης τη ς ανα­δ ιοργανω μένης Ο μάδας Σ τρατιώ ν «Ν ότος» με σκοπό τη ν κατάληψ η τω ν ζω τικής σημασίας π ετρελα ιοπηγώ ν το υ Καυκάσου. Σ τις 28 Ιουνίου η Ομάδα Στρατιώ ν Β, απ οτελούμενη από τη ν 4η Σ τρατιά Πάντσερ, τη 2η Σ τρατιά και τη ν 6η Στρατιά, π ροω θήθηκε ανατολικά , προς το ν ποταμό Ντον, με σκοπό τη ν παγίωση μιας γραμμής άμυνας από το Β ορονέζ έως τ ις ό χ θ ες του Ν τον απέναντι από το Σ τά λινγκραντ, η οποία θα κάλυπτε τη ν Ομάδα Στρατιώ ν Α, α π οτελούμενη από τη ν 1η Σ τρατιά Πάντσερ και τη 17η Στρατιά , καθώ ς αυτή ε ισ έβα λλε στον Καύκασο. Ο ελ ιγμός έμ ελ λ ε να α π οδειχθεί υπεραισ ιόδοξος, λόγω τη ς υπαρκτής απειλής τω ν σ οβ ιετι­κών αντεπ ιθέσ εω ν από τη ν εξέχουσ α του Σ τά λ ινγκρα ντ και, παρά τη σ ταθερή πρόοδο που είχε, σ ύντομα έγ ιν ε προφανές ό τι ή τα ν αναγκαία η αλλαγή του σχεδιασμού. Στις 13 Ιουλίου ένας ανυπόμονος π λέον Χ ίτλερ δ ιέ τα ξε τη ν 6η Στρατιά , με δ ιο ικητή το ν στρατηγό Πάουλους, να καταλά­βει το Σ τάλινγκραντ.

Ο Πάουλους δ εν δ ιέ θ ε τ ε επαρκή υποστήριξη από τεθω ρακισ μένα (η 4η Σ τρατιά Πάντσερ είχε σ ταλεί προς ενίσχυση τη ς Ο μάδας Στρατιώ ν A στις 17 Ιουλίου) και αναγκάστηκε να κ ινείτα ι με αργούς ρυθμούς. Προω­θ η μ έν ες μονάδες τη ς 6ης Σ τρατιάς μπόρεσαν να φθάσ ουν στις ό χθ ες του Βόλγα στα νότια του Σ τά λ ινγκρ α ντ στις 23 Αυγούστου, αντιμετω π ίζο­ντας όμως σκληρή άμυνα από το υ ς υπερασπιστές του , που κατόρθω σαν να απαγορεύσουν τη ν είσοδο τω ν Γερμανών στην πόλη, ακόμα και όταν

η 4η Σ τρατιά Πάντσερ, έπ ειτα από μια δια ταγή που προκάλεσε σύγχυση και απώλεια χρόνου, κ α τευ θ ύ ν θ η κ ε προς ενίσχυση τη ς 6ης Στρατιάς. Σ κλη ρ ό τα τες μάχες σώμα με σώμα ξεκ ίνησ αν στα δυτικά προάστια του Σ τάλινγκραντ, ιδ ιαιτέρω ς γύρω από τη ν περιοχή όπου υπήρχαν τα εργο ­στάσια στις ό χ θ ες το υ ποταμού, ανακόπ τοντας τη γερμα νική προώθηση. Η απάντηση τω ν Σοβ ιετικώ ν ή λ θ ε στις 19 Ν οεμβρίου, καθώ ς ο χειμώνας πλησίαζε απειλητικά, που έσ τειλα ν τερ ά σ τιες δυνά μεις στα βόρεια και στα νότια τη ς πόλης με μια κίνηση-τανάλια η οποία εξο υ δ ετέρ ω σ ε τ ε λ ε ί­ως τις δυνάμεις τω ν συμμάχων τω ν Γερμανών, ιδ ια ιτέρω ς τω ν εκ ε ί ευ ρ ι­σκόμενω ν Ρουμάνων. Εως τ ις 23 Ν οεμβρίου το σύνολο τη ς 6ης Σ τρατιάς και βασικά στοιχεία τη ς 4ης Σ τρατιάς Πάντσερ (συνολικά 200.000 άν- δρες) κυκλώ θηκαν και π αγιδεύθηκαν.

Ο Π άουλους ζήτησ ε άδεια να απεγκλω βιστεί, αυτή όμως δεν το υ δό­θ η κ ε και έλα βε τη ν υπόσχεση ό τι θα δεχότα ν εφ όδια από αέρος. Καθώς οι ακρα ίες κα ιρ ικές σ υνθήκες και η εχθρ ική δρα σ τηρ ιό τητα έφ θ ειρα ν σ ταθερά το ανθρώπινο δυναμικό του αλλά και τα μετα φ ορ ικά αεροσκά­φη, η μοίρα του σφραγίστηκε. Οι απόπειρες του Μανστάιν έω ς τ ις 23 Δ ε ­κεμβρ ίου να διασπάσει το ν κλοιό απέτυχαν και η Ομάδα Στρατιώ ν Α άρ­χισε να αποσύρεται από το ν Καύκασο, όπου π ιθανότατα θα π αγιδευόταν. Σ τις 31 Ιανουαρίου 1943 ο σ τρατάρχης Π άουλους π αραδόθηκε. Α υτό ή ­τα ν ένα συντριπ τικό πλήγμα στο ηθ ικό τη ς Γερμανίας και η κρίσιμη κα­μπή του πολέμου στο Ανατολικό Μέτωπο. Πριν το Σ τά λ ινγκρα ντ οι Σ οβ ιε­τ ικο ί δ εν είχαν π ετύχει κάποια απόλυτη νίκη. Μ ετά το Σ τάλινγκραντ, σπανίως ηττήθηκαν.

^ /Φ ΙΝ Λ Α Ν Δ Ι^___ / >*,· J* Omc/a^ J P o rk a ln L o n in g rm rW jjJJg y

j r f T % * N a rv a J t M g gDAGO'

OSEL. :ς θ ο ν ιαJ Pärnu» IDorpat

► L. P e ip u s (N ovgorod V L· U rnen

O strovjUepaja ^ΛΕΤΟΝΙΑR. Ovina jI ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

[/?. Niemen I · Raseii18η Γερ Σ τ ρ α τ ί^

D a uga vp ilsÄirogaia

ιΕΥΚΟΡΩΣΙΑ^K au n as

_ 4η ΟΠα y ^ A N A T . ΠΡΩΣυν

/ 16η Γερ Σ τ ρ α τ ιά Ι^ ρ ί · ^ 3η Ο μάδα Π ά ν τ σ ε ρ '^ ο Ιζ β η | 9η Γερ Σ τ ρ α τ κ ^ ^ # .

^lo tsk .

VilnyusLMerkm.

lechno

jß la ly s to k

• jp n im 'T Q a ra n o v ic h i

Β άλτοι Πρίπ ετKobrin

«Κο νβΓ

Zhitomir. [Romny

Berdichev ·

R. 8 u g \ T _ V in n it i

Krem enchug

Ο Υ Γ Γ Α Ρ ΙΑP e rv o m a y s k OY ΚΡΑΝΙΑ

Hor.tovR. Dniepr

O ch a k o vj

Ρ Ο Υ Μ Α Ν ΙΑΓερ: Ν ε α ν ικ ή Ρουμ: Ρουμανική Ο Πα: Ομάδα. Π άντσ ερ

Κριμαία

Sevastopol*

Μ Α Υ Ρ Η Θ Α Λ Α Σ Σ ΑΣ ο β ιετ ικ ο ί θ ύ λ α κ ες

^ Σ Ο Υ Η Δ ΙΑC S t o c k h o l m

Μόσχα

Ε Σ Σ Δ

/?. Bug

4η Γερ Στρατιά

2η Ο μάδα Π άντσ ερ

6η Γερ Στρ α τια

1η Ο μάδα Π άντσ ερ"

17η Γεο Σ το ατιά Μ · ·

% Kharkov

R. D o n e tsΓΑΛΙΚΙΑ

3η Ρουμ Σ τρ α τιά 11η Γερ Στρατιά 4η Ρουμ Στρατιά

ΜΟΛΔΑΒΙΑ

45

«Barbarossa»Η γερμανική εισβολή οιη Ρωσία

1 Γερμανοί στρατιώτες εξετά ζου ν ό,τι απέμεινε από ένα σοβιετικό αεροσκάφος που είχε καταρριφθεί τις πρώτες η μ έρ ες τη ς εισβολής, τον Ιούνιο του 1941. Οπως στην Πολωνία και στη Γαλλία, η καταστροφή της εχθρικής αεροπορίας ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του blitzkrieg. Πάντως στην περίπτωση της Σοβιετικής Ενωσης, οι βαριές απώλειες οδήγησαν στην ανάπτυξη νέων τύπων αεροσκαφών τα οποία από το 1943 και έπειτα μπορούσαν να σταθούν ισάξια απέναντι σε εκείνα τη ς Luftwaffe.

2 Γερμανικό πεζικό καλύπτεται πίσω από ένα PzKpfw IV Ausf D κατά την αρχική προώθηση εντός της Ρωσίας - Ιούνιος 1941. Τα αγροτόσπιτα αριστερά καίγονται από τα πυρά του άρματος και έπ ειτα δέχθηκαν επίθεση. Π ροσ έξτε τ ις πρόσθετες ερπύστριες και τους τροχούς που φ έροντα ι επάνω στο άρμα.

3 Οι εισβολείς δεν έβρισκαν π άντοτε αντίσταση. Στην Ουκρανία, όπου ο αντικομμουνισμός ήταν βαθιά ριζωμένος, οι Γερμανοί σ τρατιώ τες γίνονταν συχνά δ εκτο ί ως απ ελευθερω τές. Η καταπιεστική πολιτική που ακολουθήθηκε σε περιοχές όπως αυτή, σ τέρησε τους Γερμανούς από τη ν υποστήριξή τους.

4 Η επιχείρηση «Barbarossa» δεν διεξήχθη μόνο με προελάσεις τεθωρακισμένων, καθώς ένα σημαντικό τμήμα του Γερμανικού Στρατού δεν ήταν ακόμα εποχούμενο. Εδώ μια μονάδα ιππικού προχωρεί προς τα ανατολικά μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού του 1941. Λίγα άλογα θα επιζούσαν του ρωσικού χειμώνα.

5 Γερμανικό πεζικό υπό εχθρικό πυρ, στις 22 Ιουνίου 1941.

6 Η αξία τη ς αεροπορικής υπεροχής: βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης Junkers Ju 87 Stuka, συνοδευόμενα από μαχητικά Messerschmitt Bf 109, πετούν ανενόχλητα πάνω από τη νότια Ρωσία το καλοκαίρι του 1941. Αυτό το πλεονέκτημα εξαφ ανίσ τηκε σύντομα. Αν και η Luftwaffe το 1941 δ ιέθ ε τε στο Ανατολικό Μέτωπο 3.500 αεροσκάφη, αυτά ήταν αδύνατο να είναι πανταχού παρόντα. Οι μοίρες των Ju 87 και των Bf 109 εκτελούσ αν α μ έτρη τες αποστολές καθημερινά αλλά δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν την ανάκαμψη τη ς εχθρικής αεροπορίας.

46

47

1 Οι χ ε ιρ ισ τές ενό ς α ν τια ρ μ α τικο ύ Pak 38 τω ν 50 mm π ανηγυ ρ ίζο υ ν γ ια τη ν κα τα σ τρ ο φ ή ενό ς σ ο β ιετ ικο ύ ά ρ μ α τος ΒΤ-7, το καλοκα ίρ ι το υ 1941. Οι Σ ο β ιε τ ικ ο ί σπατάλησαν το αρ ματικό δυνα μ ικό το υ ς δ ιασ κορπ ίζοντάς το σε μ ικρ ές ο μ ά δ ες , οι ο π ο ίες ή τα ν ε υ ά λ ω τες στα τεθ ω ρ α κ ισ μ ένα και στα α ν τια ρ μ α τικά τω ν γερ μ α νικώ ν σχηματισμών.

2 Γερμα νικό π εζικό κα λύ π τετα ι πίσω από ένα PzKpfw 35(t) καθώ ς π ρο ω θ είτα ι μέσω π υ κνή ς βλάσ τησ ης το 1941. Το άρμα α υ τό ή τα ν ουσιασ τικά το τσ εχ ικό Skoda LT-35. Πολλά τ έ το ια που είχαν π έσ ει στα χέρ ια τω ν Γερμανώ ν το 1939, ε ισ ή λθ α ν σε γ ερ μ α ν ική υπηρεσία. Ε ξοπ λισ μένο μ ε ένα π υροβόλο KwK U40 τω ν 37 mm, το 35(f) α π ο δ ε ίχ θ η κε α ρ κετά ε υ έ λ ικ το ως το 1941. Από το 1942 και μ ε τά χρη σ ιμο π ο ιή θ ηκε ελάχισ τα δ ιό τι δ ε ν ε ίχ ε ισχυρή θω ράκιση.

3 Σ τρ α τ ιώ τες το υ Ε ρυθρού Σ τρ α το ύ με υπ οπολυβόλα PPSh τω ν 7,62 mm π α ρ ελα ύ νο υ ν σ τη ν Κ όκκ ινη Π λατεία , π ριν π άρουν το ν δ ρό μ ο γ ια τη ν πρώ τη γραμμή, τ ο 1941. Παρά το υ ς μ εγά λο υς α ρ ιθ μ ο ύ ς το υ ς και το ν επ αρκή φ ο ρ η τό οπλισμό, σ τρ α τεύ μ α τα όπως α υ τά κα τα σ τρά φ η κα ν κα τά τη ν ε ξ έ λ ιξ η τω ν τερ α σ τίω ν κυκλω τικώ ν κ ινήσ εω ν του σ χεδ ίου «Barbarossa».

4 Ε ξα ν τλη μ ένο ι Γερμανοί σ τρ α τιώ τες αναπ αύοντα ι δίπλα σε ένα PzKpfw IV κα τά τ ις π ροελά σ εις το υ καλοκαιρ ιού το υ 1941. Οι σ χηματισ μο ί τω ν π άντσ ερ κάλυπ ταν τε ρ ά σ τ ιε ς απ οστάσ εις και η φ θ ο ρ ά ανθρώ πω ν και μηχανώ ν ή τα ν σ ημαντική.

5 Γερμανοί νοσ οκόμο ι π ερ ιθάλπ ουν ένα ν π ληγω μένο σ τρ α τιώ τη που κ τυ π ή θ η κ ε π ιθανώ ς σε ενέδ ρ α ανταρτώ ν.

6 Ενα τμ ή μ α τη ς τερ ά σ τια ς μάζας τω ν α ιχμαλώ τω ν που σ υνελήφ θησ α ν από το υ ς Γερμα νούς το 1941. Οι εκ τ ιμ ή σ ε ις π ο ικ ίλλουν αλλά είνα ι κο ινά α π ο δ εκτό ό τ ι σ υνελήφ θησ α ν πάνω από ένα εκ α το μ μ ύ ρ ιο Σ ο β ιε τ ικο ί σ τρ α τιώ τες κα τά τη ν υλοποίηση το υ σχεδίου «Barbarossa». Ελάχιστοι θ α επ ιζούσαν έπ ε ιτα από τέσ σ ερ α χρόνια αιχμαλω σίας, κατά τη ν οποία α ν τιμ ετω π ίσ τη κα ν ως μ έλη μιας κα τώ τερ η ς φ υλή ς και συχνά α φ ή νο ντα ν να λ ιμοκτονήσ ουν .

loxüc nupoc και ευκινησίαΤα αάνισερ προεΠαύνουν αναιοΠικά

48

49

Η μάχη για ιη ΜόσχαΟ Γερμανικοί Σιραιόε ακινηιοποιείιαι

1 2

1 Τα π ροβλήματα αρχίζουν.Ενα α υ το κ ινο ύ μ ενο π υροβόλο εφ ό δ ο υ Sturmgeschuetz (StuG) III μ ε το βραχύκαννο π υροβόλο L/24 τω ν 75 mm κ ο λλ η μ έν ο στη λάσπη στα μέσα Ν οεμβρ ίου1941. Το όχημα σ το β ά θ ος , με το χα ρ α κτη ρ ισ τικό «G» β α μ μ ένο σ το «φ τερ ό» το υ , α ν ή κ ε ι σ την 2η Ο μάδα Π άντσ ερ «Guderian».

2 Το χ ιόνι π ροκά λεσ ε δ υ σ κο λ ίες τόσ ο σ τους σ τρ α τιώ τες όσο και στα οχήμα τα . Εδώ ένα τμ ή μ α π εζικού αγω νίζετα ι ενα ντίο ν το υ ψ ύχους και τω ν ανέμω ν, θ υ μ ίζο ν τα ς σκηνή από τη ν υποχώρηση το υ Ν απ ολέοντα από τη Μόσχα το 1812. Ο α νεπ α ρκής ιμα τισ μός τω ν Γερμανώ ν το 1941 είναι π ροφ ανής.

3 Σ ο β ιε τ ικά σ τρ α τεύ μ α τα με χ ε ιμ ερ ινή ένδυσ η, δ έχ ο ν τα ι το καλω σόρισμα ενό ς χω ριού στα β ό ρ εια τη ς Μ όσχας το οποίο έχ ο υ ν μόλ ις α π ελευ θ ερ ώ σ ει κα τά τη ν α ν τεπ ίθ εσ η το υ Δ εκ εμ β ρ ίο υ το υ 1941. Τ έτο ιες ν ίκ ε ς β οήθησ α ν σ τη ν εξύψω ση το υ η θ ικο ύ τω ν Σ ο β ιετ ικώ ν σε κρ ίσ ιμες σ τιγμές .

50

44 Σ ο β ιε τ ικο ί χ ιο νο δ ρ ό μ ο ι σ υ νοδ εύ ο υ ν ά ρ ματα Τ-26 (εμπ ρός) και Τ-34 (σ το βάθος), κα τά τη ν α ν τεπ ίθ εσ η στη Μόσχα το ν Δ εκ έμ β ρ ιο το υ 1941. Ο καλός χ ε ιμ ερ ινό ς ιμα τισ μ ό ς και η ικα ν ό τη τα το υ Ε ρυθρού Σ τρ α το ύ να δ ιε ξά γ ε ι επ ιχειρ ήσ εις υπό α κρ α ίες σ υ ν θ ή κες ψ ύχους, ή τα ν τα κρίσιμα π λεο νεκ τή μ α τά το υ .

5 Κ αινούργια ά ρ ματα μάχης Τ-34 κ ινο ύ ντα ι π ρος το μέτω π ο γ ια να δ η μ ιο υ ρ γή σ ο υ ν μια α μ υ ντική π ερ ίμ ετρ ο έν α ν τ ι τ η ς γ ερ μ α ν ική ς επ ιθ ε τ ικ ή ς π ροσπάθειας, η οποία ε ίχ ε αρχίσει π λέον να φ θ ίν ε ι λόγω τ η ς α υ ξα ν ό μ εν η ς αντίσ τασ ης τω ν Σ ο β ιετ ικώ ν κα ι τη ς επ ιδείνω σης το υ καιρού.

3

51

Σοβιετικοί παρτιζάνοι0 ανιαριοπόΠεμοα οια ιιειόπιοθεν

1 Ε κτέλ εσ η σ υ λ λη φ θ έν τω ν παρτιζάνω ν σ το Μ ινσκ το 1942. 1 Η γ ερ μ α ν ική αντίδραση στη δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα τω ν α ν τα ρτώ ν ή τα ν σ κλη ρό τα τη , α π ο ξενώ νοντα ς π ιθανούς σ υ μ π α θ ο ύ ντες στις κ α τα κ τη θ ε ίσ ες π ερ ιο χ ές τη ς ΕΣΣΔ και σε π ο λλές π εριπ τώ σεις π ροκα λώ ντας ακόμα πιο α π οφ α σ ισ μένες επ ιθ έσ εις τω ν ανταρτώ ν.

2 Μια απ οφασισμένη και προφανώ ς καλά οργανω μένη ομάδα α ν τα ρ τώ ν σ την π εριοχή το υ Σμ ο λένσ κ το 1943. Η ο μ ο ιο μ ο ρ φ ία τω ν σ τολώ ν και το υ οπλισμού (υπ οπ ολυβόλα PPSh) φ α νερ ώ νει ό τ ι π ρό κε ιτα ι για κάποια μονάδα οργανω μένη και δ ιο ικο ύ μ ενη από σ τελέχ η το υ Ε ρυθρού Σ τρα τού .

3 Μια δ ρα μα τική φω τογραφ ία . Α νδρας τω ν Γερμανικώ ν Ενόπλων Δ υνάμεω ν π υ ρ ο β ο λε ί ε ξ επ αφ ής μια γυνα ίκα και ένα παιδί κάπου στη Ρωσία το 1942. Οι ε κ τ ε λ έ σ ε ις αμάχω ν που δ ια π ρ ά ττο ν τα ν συχνά κα τά τη δ ιά ρ κεια τω ν αντι- α ν τα ρ τικώ ν εκκα θ α ρ ισ τικώ ν επ ιχειρήσεω ν, ουσιασ τικά σ υνέβ α λλα ν σ την ενίσχυση τω ν παρτιζάνων.

..............: ■

------ΗΆ * 'Λ ι .

i s ?

....

_ ..

κ ’ ' y . I." .

4 Το πρόσωπο τ η ς α ντίσ τασ ης, β Ενας σ υ νοφ ρυ ω μ ένο ς και τρ α χ ύ ς π αρτιζάνος, οπ λισ μένος μ ε υποπσλυδόλσ PPSh.

5 Οι επ ιχειρ ήσ εις τω ν π αρτιζάνω ν στα μ ετόπ ισ θ εν π ροκαλούσ αν σ ο β αρότατα π ροβλήματα σ τις γρ α μ μ ές α νεφ οδ ια σ μού και επ ικοινω νιώ ν τω ν Γερμανών, όπως φ α ίνετα ι και από α υ τή τη ν κα τεσ τρ α μ μ έν η σ ιδηροδρομ ική γ έφ υ ρ α στη νό τια Ρωσία. Οι εν έ ρ γ ε ιε ς τω ν α ν τα ρτώ ν σπανίως ή τα ν τόσ ο εντυπ ω σ ιακές, ω στόσο η απειλή το υ ς ή τα ν α ρ κετή γ ια να ανα γκά ζοντα ι ο ι Γερμανοί να δ ια θ έ το υ ν σ η μ α ν τικ ές δ υ νά μ εις για τη φ ύ λ α ξη τω ν μετόπ ισ θεν .

6 Μια ο μάδα π αρτιζάνω ν ο ρ κ ίζε τα ι να υπερασπισθεί μ έχρ ι τη ς τ ε λ ε υ τα ία ς ρανίδος το υ α ίμ α τό ς τ η ς τη ν π ατρίδα από το υ ς Γερμα νούς ε ισ β ολείς . Α υτή η φ ω τογραφ ία α ν τα ρ τώ ν 7 είνα ι π ιθανώ ς πιο αντιπ ροσ ω π ευτική ε κ ε ίν η ς τη ς π ρ ο η γο ύ μ ενη ς σελίδας, καθώ ς δ ε ίχ νε ι ά ν δ ρ ες και γ υ ν α ίκ ες με ποικιλία οπλισμού. Μ όνον ο αρχηγός το υ ς (π ρ ο φ α νώ ς ε ν τ ε τα λ μ έ ν ο μ έλο ς το υ κο μ μ ο υν ισ τικο ύ κό μ μ α το ς) φ έρ ε ι ένα PPSh.

7 Γερμανοί σ τρ α τιώ τες ελέγ χο υ ν υπ όπ τους κα τά τη δ ιά ρ κεια ερ ευ νώ ν για π αρτιζάνους σ το ν το μ έα του Ο ρ έλ το 1943. Το νεα ρ ό τη ς η λ ικ ία ς τω ν υπόπτω ν δ ε ίχ ν ε ι το ε ίδ ος τη ς απ ειλής που α ντιμετώ π ιζαν ο ι γ ε ρ μ α ν ικ ές δ υ νά μ εις . Ο υ δ είς ε ξα ιρ ε ίτο από τη ν έρ ευ να , α ν εξα ρ τή τω ς ηλικίας.

Εισβολή σιον ΚαύκασοΗ γερμανική θερινή εαίθεοα του 1942

5 Σ ο β ιε τ ικ ό π εζικό π ροω θείτα ι προς ένα χω ριό σ την π εριοχή το υ Ροστόβ, το φθινόπω ρο το υ 1942, Ο καπνός υπ οδηλώ νει ό τ ι έχ ε ι π ρ ο η γη θ ε ί β ομβαρδ ισ μός από τη ν αεροπ ορ ία ή από το π υροβολικό .

6 Φ λεγό μ ενο Τ-34. Από το ε ίδ ο ς τη ς φ ω τιάς σ υμπ ερα ίνουμε ό τ ι το άρμα έχ ε ι κ τυ π η θ ε ί σ τον κ ινη τή ρ α ή στη δ ε ξα μ ε ν ή καυσ ίμου και μάλλον δ εν επ έζησ ε κανένα μ έλο ς το υ π ληρώ μα τος.

1 Η κάλυψη τω ν αχανών εκ τά σ εω ν κα τά τ ις επ ιχειρήσ εις το υ 1941-42 έγ ιν ε αναγκασ τικά με μ α κρ ές και κοπ ιασ τικές π ο ρ ε ίες από το γ ερ μ α ν ικό π εζικό. Οι σ τρ α τιώ τες τη ς φ ω τογραφ ίας π άντω ς (σ τιγμ ιότυπ ο από τη ν εκσ τρ α τε ία εκκα θ ά ρ ισ η ς τη ς Κριμαίας, Μ άιος - Ιού λ ιο ς 1942) έχ ο υν υψ ηλό ηθ ικό .

4 Ενας κυ νη γό ς αρμάτω ν Panzerjaeger I μ ε όπλο τω ν 47 mm εν δράσ ει κο ντά στο Ροστόβ, το ν Ιούλιο το υ 1942. Το Panzerjaeger I ή τα ν το πρώ το α υ το κ ινο ύ μ ενο α ν τια ρ μ α τικό π υροδόλο που ε ισ ή λθ ε σε υπηρεσία σ το υ ς Γερμανούς. Ε π ρ ό κειτο για ένα τσ εχ ικό π υροβόλο τω ν 47 mm, το π ο θ ε τη μ έν ο στο σ κάφ ος ενό ς PzKpfw I και π ρ ο σ τα τευ ό μ ενο από ένα τρ ίπ λευ ρ ο ασπίδιο. Η υψ ηλή σ ιλο υέτα το υ το κα θ ισ τούσ ε ευ π ρό σ β λη το στα εχ θ ρ ικά πυρά.

2 Σ ο β ιε τ ικο ί α ιχμάλω το ι ο δ η γο ύ ντα ι σε γ ερ μ α ν ικ ές θ έσ ε ις κο ντά στη Σ εβασ τούπ ολη το ν Ιούνιο το υ 1942. Αν και ο ι ενα π ο μ ε ίνα ν τες τ η ς φ ρ ο υ ρ ά ς τη ς Σεβ α σ το ύ π ολη ς απ ομ α κρ ύ νθ η κα ν διά θαλάσσης τ ο ν Ιούλιο , ο αγώνας για τη ν Κριμαία κόσ τισ ε σ τον Ε ρυθρό Σ τρ α τό σ χεδόν 100.000 ά νδ ρες.

3 Σε α υ τή τη φ ω τογραφ ία κατά τη δ ιά ρ κεια τη ς μάχης οι χ ε ιρ ισ τές ενό ς σχεδόν ακά λυπ του α ν τια ρ μ α τικο ύ PaK 38, σ υ μ μ ετέχ ο υ ν στην κα τα σ τρο φ ή σ ο β ιετικώ ν τεθ ω ρ α κισ μένω ν κα τά τη ν α ν τεπ ίθ εσ η στο Χ άρκοβο, το ν Μ άιο το υ 1942. Σε α ν τίθ εσ η με το υ ς α ντιπ ά λους το υ ς , οι Γερμανο ί ή τα ν πολύ έμ π ειρ ο ι σ τη ν κο ινή δράση α ν τια ρμ α τικώ ν και αρμάτω ν μέσα σ τους τεθ ω ρ α κ ισ μ έν ο υ ς σ χηματισ μούς το υ ς .

2

54

SS

9

1

ΣτάΑιννκραντΗ νίκη ιου Ερυθρού Σιραιού

56

1 ’ .’ .a ο μάδα γ ερ μ α ν ικο ύ π εζικού 4 -_3 ο ετο ιμ ά ζετα ι να ρ ιχ τε ί στη μάχη —ο εργοσ τάσ ιο Barrikady, στο Σ τα λ ινγκρ α ντ, το ν Ο κτώ βριο το υ• r—2. Η ε ξά ν τλ η σ η και η έντασ η τοϋ αγώνα έχ ο υ ν αρχίσει να ; ι . . ο ν τ α ι και ο φ ο ρ η τό ς οπλισμός αυτώ ν τω ν σ τρατιω τώ ν (τυ φ έκ ια Vauser Kar98k, ένα υπ οπολυβόλο '.'Ρ38/40 και α ρ κ ε τές : Ζ :θ ο 6 ο μ 6 ίδ ες ) δ ε ίχ ν ε ι τη ν .δ ιόμορφ η φύση τω ν συγκρούσεω ν σ το Σ τά λ ινγκρ α ντ.

2 Ε χοντας χάσ ει τα π λεο νεκ τή μ α τα το υ π ο λέμ ο υ ελ ιγμώ ν , στο Σ τά λ ινγκ ρ α ν τ ο ι Γερμανοί αναγκάσ τηκαν να π ο λεμ ή σ ο υ ν με το ν Ε ρυθρό Σ τρ α τό σ χεδόν ε ξ επ αφής, δ ίδ ο ν τα ς τη ν ευκα ιρ ία ~ ο υ ς σ κλη ρ ο τρ ά χηλο υ ς Σ ο β ιε τ ικ ο ύ ς να το υ ς εμ π λ έ ξο υ ν σε _;α μάχη φ θο ρ ά ς. Εδώ Σ ο β ιε τ ικο ί σ τρ α τιώ τες π α ίρνουν μια τυπ ική ■ηρωική» πόζα για το ν φακό. Οι δ ύο σ τρ α τιώ τες μ ε τα κράνη είνα ι οπ λισμένοι μ ε υποπολυβόλα PPSh, ενώ ο σ ύ ν τρ ο φ ό ς το υ ς με το ϊίκ ο χ ο σ κοπ εύει μ ε ένα οπ λοπ ολυβόλο DP 1928.

3 Φ ορώ ντας χ ε ιμ ερ ιν ές σ το λές , ένα τμ ή μ α σ ο β ιετικο ύ π εζικού π ρ ο ετο ιμ ά ζετα ι να ε π ιτε θ ε ί σε Γερμα νούς μέσα στα χαλάσματα το υ Σ τά λ ινγκρ α ντ.

4 Κ υκλω μένο ι και με τ ις - .ο ο μ ή θ ε ιες να ε ξα ν τλ ο ύ ν τα ι, ο ι g ά .’δ ρ ε ς τ η ς βης Σ τρ α τιά ς του "ά ο υ λ ο υ ς άρχισαν να υ π ο φ έρο υ ν στα ερείπ ια το υ Σ τά λ ινγκ ρ α ν τ Δ εκ έμ β ρ ιο ς 1942). Ο χ ε ιμ ερ ινό ς

καιρός δυσ χέρα ινε τη ν κατάσταση και π ολλοί σ τρ α τιώ τες π έθαναν από το κρύο και τ ο ν υποσιτισμό πριν ανα γκα σ τούν σε παράδοση στις αρ χές Φ εβρ ουά ριου το υ 1943.

5 Νίκη τω ν Σο β ιετικώ ν : ένα ς σ τρ α τιώ τη ς υψ ώ νει τη σημαία στα ερείπ ια ε ν ό ς κτιρ ίο υ που έχ ε ι θ έ α σ την κ εν τρ ικ ή π λα τε ία το υ Σ τά λ ινγκ ρ α ν τ - Φ εβρ ουά ρ ιος 1943. Εως τ ό τ ε ο ι γ ερ μ α ν ικ ές δ υ νά μ εις σ την πόλη ε ίχαν 100.000 ν εκρ ο ύ ς <αι 70.000 α ιχμαλώ τους.

Κεφάλαιο 4

ΠερΑ Χάρμπορ και επακόλουθα1 Ο σ τρ α τη γό ς Μασαχάρου Χ όμα, δ ιο ικη τή ς τη ς 14ης Ιαπω νικής Σ τρ α τιά ς κα τά τη ν εισβολή στις Φ ιλιππίνες το 1941- 42. Η απ οτυχία το υ να επ ιβ λ η θ ε ί επί τω ν Α μερ ικανώ ν υπερασπιστώ ν ε ν τό ς 50 ημερώ ν, οδ ή γη σ ε σ την ανάκλησ ή το υ σ την Ιαπωνία και έ κ τ ο τ ε δ ε ν α νέλα β ε μάχιμη υπηρεσία. Π αρόλα αυτά , το 1945 δ ικά σ τη κε ως υ π εύθ υ νος γ ια τη λ εγ ά μ εν η «Π ορεία Θ ανάτου» το υ Μ πατάαν και ε κ τε λ έ σ τη κ ε .

2 Η β ρ ετα ν ική ηγεσ ία σ τη ν Απω Α νατολή τη ν π αραμονή τη ς ιαπω νικής επ ίθεσ η ς - Ν ο έμβ ρ ιο ς 1941. Από αρ ισ τερά : ο π τέρα ρ χο ς σερ Ρ όμπ ερτ Μ προύκ-Πόπχαμ, γ εν ικ ό ς δ ιο ικη τή ς τω ν Β ρετα ν ικώ ν Δ υνάμεω ν Απω Α νατολής, ο σ τρ α τη γό ς Αρτσ ιμπ αλντ Ο υ έιβ ελ , γ εν ικ ό ς δ ιο ικη τή ς Ινδ ίας (ν εο α φ ιχ θ ε ίς μ ε τά τις ν ίκ ε ς το υ στη Β. Αφρική), και ο αντινα ύα ρ χος σερ Τ ζέφ ρ ι Λ έ ιτο ν , γ εν ικ ό ς δ ιο ικη τή ς το υ Β ρ ετα ν ικο ύ Βασιλικού Ν αυτικού σ τον σ ταθμό Κίνας.

3 Ο σ τρ α τη γό ς Ρένυα Μ ου τα γκο ύ τσ ι, δ ιο ικη τή ς τη ς 18ης Ιαπω νικής Μ εραρχίας κατά τ η ν ε ισ βολή στη Σιγκαπ ούρη στις αρχές το υ 1942. Α ρ γό τερ α α ν έλα β ε τη δ ιο ίκηση τ η ς 15ης Σ τρ α τιά ς στη Β ιρμανία , όπου η γ ή θ η κ ε τ η ς εφ ό δ ο υ ενα ν τίο ν τω ν β ρ ετα ν ικώ ν θ έσ εω ν σ την Ιμφ ά λ και σ την Κοχίμα το ν Μ άρτιο το υ 1944.

Στις 07.55 τη ς 7ης Δ εκεμβρ ίου 1941 ιαπωνικά Βομ­βαρδιστικά ηγήθηκα ν μιας επ ίθεσ ης ενα ντίον του Α με­ρικανικού Στόλου του Ειρηνικού στο Π ερλ Χάρμπορ, στη νήσο Οάχου τη ς Χαβάης. Οι Α μερ ικανο ί αιφνιδιά- στηκαν πλήρως και παρά το γ εγονός ό τ ι τα αεροπλανο­φόρα το υ ς έ τυ χ ε να μη βρίσκοντα ι εκεί, ο υπόλοιπος στόλος δ έχ θ η κ ε συντριπτικό πλήγμα. Εως τις 09.45, κα­θώ ς και το τ ε λ ευ τα ίο ιαπωνικό αεροσ κάφος π ετούσ ε βόρεια, προς τα αεροπλανοφόρα τη ς Δύναμης Κρούσης του υποναυάρχου Ναγκούμο, π έν τε αμερ ικανικά θωρη- κτά είχαν βυθ ισ τεί και άλλα τρ ία είχαν υποστεί ε κ τ ε τα ­μέν ες κα τασ τροφ ές. Οι Ιάπωνες είχαν απολέσει μόνο 29 αεροσκάφη, σε μια επ ιδρομή που καταρράκω σε τη ν α μ ε­ρικανική υπερηφάνεια και το αμερ ικανικό γόητρο . Ο Πό­λ εμ ο ς του Ειρηνικού είχε μόλις αρχίσει.

Η Ιαπωνία ή τα ν μια σ τρατοκρατική δύναμη με επ ε­κ τα τικ ές βλέψ εις και βρισκόταν ήδη σε πόλεμο με τη ν Κίνα από το 1937. Εφόσον τη ς είχε α π αγορευτεί από τις Δ υ τικές Δυνάμεις η πρόσβαση σε ζω τικής σημασίας πρώ τες ύ λες (οι εν λόγω Δυνάμεις αποσκοπούσαν στον έλ εγχο τη ς σ τρατιω τικής ισχύος τη ς Ιαπωνίας), σκοπός τω ν Ιαπώνων ή τα ν πλέον η καταστροφή τη ς ναυτικής ι­σχύος τω ν ΗΠΑ. Α υτό ήτα ν το πρώτο βήμα για τη δημ ι­ουργία, μέσω μιας σειράς κατακτήσεω ν, ενός ε ίδους κο ινοπολιτείας, τη ς «Σφαίρας Αμοιβαίας Ε υημερ ίας τη ς Μ είζονος Α νατολικής Ασίας» με κέν τρ α τη Μαλαισία, τ ις Φιλιππίνες και τ ις Ο λλα νδικές Α νατολικές Ινδ ίες, από ό ­που μπορούσαν να π ρ ομηθευ τούν πρώ τες ύλες. Υπήρχε η ελπίδα ό τι σι Σύμμαχοι, απασχολημένοι με τ ις ε ξ ε λ ί­ξ ε ις στην Ευρώπη, θα απ οδέχονταν τα τελ εσ μ ένα ζητώ ­ν τα ς ειρήνη.

Η εκσ τρα τεία που ακολούθησ ε έγ ιν ε με τρ ο μ ερ ή τα ­χ ύ τη τα και είχε συγκλονιστικά αποτελέσματα . Σ τις 8 Δ ε ­κεμβρ ίου και όσο η επίθεση στο Π ερλ Χάρμπορ βρισκό­τα ν σε ε ξέλ ιξη , σ την άλλη πλευρά τη ς Ζώ νης Αλλαγής Η μερομηνίας ιαπωνικές δυνάμεις επ ιτέθ η κα ν στη νήσο Γουέικ και στο Χ ονγκ Κονγκ (οι φ ρ ουρ ές το υ ς παραδό­θηκα ν στις 23 και στις 25 Δ εκεμβρ ίου αντίστοιχα), άρχι­

σαν αεροπ ορ ικές επ ιθέσ εις ενα ντίον τω ν Φιλιππινών και αποβιβάστηκαν στην Ταϊλάνδη αλλά και στη βόρεια Μα­λαισία. Η Μ πανγκόγκ κα τελήφ θη στις 9 Δ εκεμβρ ίου και καθώ ς σι εισ βολείς επ ικεντρώ θηκα ν στην προσβολή τω ν βρετανικώ ν θέσ εω ν στη Μαλαισία, ά λλες μονάδες κατέλαβαν τις νήσους Γκίλμπερτ και το Γκουάμ. Σ τις 10 Δ εκεμβρ ίου η Β ρετα νική Ναυτική Δύναμη Ζ (αποτελού- μενη από το θω ρηκτό «Prince of Wales» και το κα τα δρο­μικό μάχης «Repulse») βυθ ίσ τηκε από ιαπωνικά α ερ ο ­σκάφη στα ανοικτά τη ς Μαλαισίας και η εισβολή στις Φι­λιππίνες ξεκ ίνησ ε. Εξι η μ έρ ες α ργότερα έγ ιναν αποβά­σεις στο Β όρνεο και στις 22 Δ εκεμβρ ίου μία μεγάλη δύ­ναμη έκα νε τη ν εμφάνισή τη ς στις α κ τές του κόλπου Λ ινγκαγιέν, απειλώ ντας τη Μανίλα. Διασκορπισμένες και πλήρως α ιφνιδ ιασ μένες οι συμμαχικές δυνάμεις β ρ έ­θηκα ν να απ ειλούντα ι θανάσιμα.

Στη Μαλαισία τα βρετα νικά σ τρατεύματα , χωρίς να το υ ς έχε ι δ ο θ ε ί αεροπορική ή ναυτική υποστήριξη, απο­σ ύρθηκαν νότια στη χερσόνησο, προς τη Σιγκαπούρη, η φρουρά τη ς οποίας παραδόθηκε στις 15 Φ εβρουάριου 1942. Σ τις Φιλιππίνες δυνάμεις τω ν Α μερικανώ ν και των Φιλιππινέζων υπό το ν στρατηγό Μ ακΑρθουρ δ εν πέτυ- χαν κάτι καλύτερο , π ροβάλλοντας αντίσταση στη χερσ ό­νησο Μπατάαν μέχρ ι τ ις 9 Απριλίου και στη νήσο-οχυρό του Κ ορέγκιντορ μέχρ ι τ ις 6 Μαϊου.

Εως τό τ ε οι Ο λλα νδ ικές Α νατολικές Ινδ ίες είχαν π έ­σει στα χέρια τω ν Ιαπώνων μ ετά από μία σειρά αποβάσε­ων στην Κ ελέβη (11 Ιανουαρίου), στη Σουμάτρα (14 Φ ε­βρουάριου), στο Τιμόρ και στο Μπαλί (19/20 Φ εβρουάρι­ου) και στην Ιάβα (1η Μ αρτίου). Ταυτόχρονα οι ίδιοι ε ισ έ­βαλαν στη Βιρμανία (15 Ιανουαρίου), αναγκάζοντας τους Β ρετα νούς σε μία υποχώρηση που σ υνεχίσ τηκε έως τα μέσα Μαϊου και το υ ς οδήγησε μέχρ ι τα σύνορα τη ς Ινδίας. Η ναυτική δύναμη τω ν Συμμάχων α π οδείχθηκε α­ναπ οτελεσ ματική (μια αγγλο-ολλανδική δύναμη που προσπάθησε να υπερασπιστεί τ ις Δ υ τικές Ινδ ίες, κατε- στράφη στις 27 Φ εβρουάριου κατά τη ναυμαχία στη θ ά ­λασσα τη ς Ιάβας) και δ εν υπήρχε π λέον κάτι που μπο-

43

4 Ο σ τρ α τη γό ς Χ ιν τέκ ι Τόγιο, π ρω θυπ ουργός τη ς Ιαπωνίας από το ν Ο κτώ βριο το υ 1941 έω ς το ν Ιούλιο το υ 1944. Η ταν ένα ς από το υ ς πιο έ ν θ ε ρ μ ο υ ς υ π ο σ τη ρ ικ τές τ η ς επ έκτα σ η ς και το υ π ολέμου . Κ α τη γ ο ρ ή θ η κε γ ια εγ κλ ή μ α τα π ολέμου και ε κ τ ε λ έ σ τη κ ε το 1948.

5 Η ιαπωνική επ έκτα σ η - Δ εκ έμ β ρ ιο ς 1941.

ρούσε να εμποδίσ ει τ ις αποβάσεις στη Νέα Β ρετα νία (23 Ιανουαρίου) και στη βορειοανατολική Νέα Γουινέα (8-10 Μ αρτίου). Εως το ν Μάιο του1942 είχε κτισ θεί μια τεράσ τια αυτοκρατορία , που απλωνόταν από τις νήσους Κουρίλε στον βορρά μέχρ ι τη Ραμπάουλ (Νέα Β ρετανία) στοννότο.

Οι κα τακτήσ εις τη ς Ιαπωνίας όμως δεν ήτα ν καθόλου εξασ φ αλισ μέ­νες. Οι ΗΠΑ δεν είχαν καμία πρόθεση να δ ια π ρα γματευτούν γ ια κάποιον ειρηνικό διακανονισμό και στις αρχές του 1942 αμερ ικανικά αεροπλανο­φόρα άρχισαν να επ ιχειρούν στον Ε ιρηνικό. Σ τις 18 Απριλίου ο αντισ υνταγματάρχης Ν τούλιτλ η- γ ή θ η κ ε μίας επ ιδρομής βομβαρδιστικώ ν ενα ­ντίο ν του Τόκυο, π ετώ ντας με Β-25 που είχαν υ- ποστεί μ ετα τρ ο π ές ώστε να είναι σε θέσ η να απο- νηω θούν από το αεροπ λανοφόρο «Hornet». Αντι­μέτω ποι μ ε τέ το ιο ηθ ικό και τ έ το ια αποφασιστι­κό τη τα οι Ιάπωνες προχώρησαν στον σχεδίασμά ενός δ εύ τερ ο υ κύματος επ ιθέσεω ν, εναντίον τω ν Α λεουτίω ν νήσων στον βορρά, στη νήσο Μί- ν τγο υ ε ϊ στο κ έν τρ ο και στο Πορτ Μ όρεσμπυ (Πα- πούα - Νέα Γουινέα) και στις νήσους του Σολομώ- ν το ς στον νότο, με σκοπό τη δημιουργία μιας α­μυντικής ζώ νης π έρ ιξ τω ν νέω ν κτήσ εω ν και τη ν καταστροφή του Α μερ ικανικού Στόλου του Ειρη­νικού. Σ τον νότο ο ιαπωνικός στόλος εισβολής -ο υ κα τευ θ υ νό τα ν στο Π ορτ Μ όρεσμπυ, αναχαι­τ ίσ τηκε από μια δύναμη αμερ ικανικώ ν αεροπλα­νοφόρων που είχε α ναπ τυχθεί στη θάλασσα τω ν Κοραλίων στις 4 Μαϊου από το ν ναύαρχο Νίμιτς, δ ιο ικητή του Στόλου του Ε ιρηνικού. Αεροσκάφη Tujv δύο αντιπάλων στόλων σ υγκρούστηκαν στις 7 και στις 8 Μαϊου, στην πρώτη μιας σειράς αερο- . αυμαχιών ο ι οποίες θ α ή τα ν το κύριο χαρακτηρ ι­στικό του Π ολέμου του Ειρηνικού και, παρά το• ενονός ό τ ι το απ οτέλεσ μα τη ς σύγκρουσης στη ίά λασ σ α τω ν Κοραλίων ή τα ν ισόπαλο (οι Αμερι-• ανοί έχασαν το αεροπ λανοφόρο «Lexington» αλ- •ή κατόρθω σαν να βυθίσουν το αντίσ τοιχο ιαπω- .ικό «Shoho»), η δύναμη εισ βολής «ανέκρουσε -ρύμναν» . Οι Ιάπωνες έπ ειτα επεχείρησαν χ ερ ­

σαία επίθεση ενα ντίον του Π ορτ Μόρεσμπυ, σ τέλνοντας σ τρα τεύμα τα προς κατάληψ η τη ς Μπούνα, στην ανατολική πλευρά τη ς Παπούα (21-22 Ιουλίου), και κ ινούμενο ι μέσω τη ς ατραπού Κ οκόντα διέσχισαν τα όρη Ο ουεν Σ τά νλεϋ . Τους αντιμετώ πισαν αυστραλιανά και αμερ ικανικά σ τρα τεύμα τα και σε μια από τις σ κλη ρ ό τερ ες μάχες του πολέμου μπόρε­σαν να το υ ς σταματήσουν στις 26 Σεπ τεμβρ ίου , μόλις 48 χ ιλ ιόμετρ α από το ν α ν τικ ε ιμ εν ικό το υ ς σκοπό.

Στο μ ετα ξύ , η επ ίθεση ενα ντίον του Μ ίντγο υ ε ϊ ε ίχ ε τη ν ίδια τύχη . Οι Α μερ ικανο ί ή τα ν άριστα π ληροφ ορημένο ι για τα σχέδια τω ν Ιαπώνων, έ ­χοντας σπάσει το υ ς κω δικούς επικοινωνίας του Ναυτικού τους, και προ­τίμησαν να μην αντιδράσ ουν στις εχ θ ρ ικ ές δρα σ τη ρ ιό τη τες στις Α λεου- τίο υ ς (η Α τού και η Κίσκα έπεσαν στις 7 Ιουνίου) αλλά να σ υγκεντρώ σουν τις δυνά μεις το υ ς σ την π εριοχή του Μ ίντγουεϊ. Η ναυμαχία του Μ ίντγου- ε ϊ άρχισε στις 04.30 τη ς 4ης Ιουνίου 1942, με τη ν αμερ ικανική αεροπορία να έχε ι στην αρχή κάποια μικρή υπεροχή. Μ έχρι το μεσ ημέρ ι οι Α μερ ικα ­νοί είχαν κα τασ τρέψ ει τρ ία ιαπωνικά αεροπλανοφόρα («Kaga», «Akagi» και «Soryu»). Από μέρους το υ ς έχασαν το «Yorktown», όμως οι Ιάπωνες είχαν ήδη ε κ τό ς μάχης και τ έ τα ρ το αεροπλανοφόρο, το βαρύτατα κτυ- π ημένο «Hiryu». Το Ιαπωνικό Ναυτικό δ εν δ ιέ θ ε τ ε π λέον τη ν παλαιά του ισχύ και η πλάστιγγα στον Ειρηνικό έγ ε ιρ ε υπέρ τω ν ΗΠΑ.

Οι Αμερ ικανοί είχαν πλέον το ε λ εύ θ ερ ο να επ έμβουν στις νήσους του Σολομώ ντος, σ τέλνοντας π εζονα ύτες στο Γκουανταλκανάλ να κατα­σ τρέψ ουν το ν διάδρομο που είχε κα τασ κευασ τεί εκε ί. Αποβιβάστηκαν στις 7 Αυγούστου και έω ς τις 9 Φ εβρουάριου ήλθα ν αντιμέτω π οι με λυσ­σαλέα αντίσταση. Μ ε βασικό χαρακτηρ ισ τικό τ ις σ κληρές μάχες μέσα στη ζούγκλα, οι συγκρούσεις περιελάμβαναν και μια σειρά ναυτικώ ν επ ι­χειρήσεω ν, στη νήσο Σάβο (8/9 Αυγούστου), στις α να τολ ικές νήσους του Σολομώ ντος (23-25 Αυγούστου), στο ακρω τήριο Εσπέρανς (11/12 Ο κτω ­βρίου), στη Σάντα Κρούζ (26 Ο κτωβρίου), στο Γκουανταλκανάλ (12/15 Ο κτωβρίου) και στην Τασαφαρόνγκα (30 Νοεμβρίου), ο ι οποίες σταδιακά έφ θ ειρ α ν τη ν ιαπωνική ισχύ. Από τη στιγμή που το Γκουανταλκανάλ είχε εξασ φαλιστεί, ο δρόμος ή τα ν α νο ικτός για τη συμμαχική αντεπ ίθεση.

59

Περί) ΧάρμπορΗ αιιρνιδιοσπκή επι'θεαη me ΙαπωνΙαε

1 Η νήσ ος Φ ορντ στο Π ερ λ ·\Χάρμπορ, σε λήψη από ένα από τα αερ οσ κάφ η που έλα β α ν μ έρ ο ς σ την πρώ τη προσβολή στις 08.10 τη ς 7ης Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1941. Η σειρά τω ν α γκυ ρ ο β ο λη μ ένω ν θ ω ρη κτώ ν («battleship row») φ α ίνετα ι σ τη ν άλλη π λευρά το υ νησ ιού. Η μαύρη φ ιγούρα που δ ια κρ ίνετα ι δ ε ξ ιά το υ πίδακα νερ ο ύ , ο οπ οίος ξεπ η δ ά ει ανάμεσα στα θ ω ρη κτά , είνα ι ένα τορπ ιλοπ λάνο Nakajima Β5Ν (κω δική ονομασ ία Kate γ ια το υ ς Συμμάχους) το οποίο έχ ε ι μόλ ις π λή ξε ι το «Oklahoma». Η απουσία α μ ερ ικα ν ική ς άμυνα ς είνα ι έκδ η λη .

2 Α μερ ικα νο ί ν α ύ τες αγω νίζοντα ι απ εγνω σμένα να κα τα σ τείλ ο υ ν τ ις π υ ρκα γιές σ το θ ω ρ η κ τό «West Virginia» το πρωί τη ς 7ης Δ εκεμ β ρ ίο υ .Δ εν μπ όρεσαν να α π ο τρ έψ ο υν τη βύθισή το υ .

3 Ενα μ α χη τικό Mitsubishi Α6Μ Navy Type 0 (που επ ιχειρ ούσ ε από α εροπ λανοφ όρο), π ερ ισ σ ότερο γνω σ τό ως Zero. Σ τις 7 Δ εκεμ β ρ ίο υ 1941 το Ιαπωνικό Ν α υτικό α ν έπ τυ ξε 328 αεροσ κάφ η Α6Μ, τα οποία ό τα ν ενεπ λά κησ αν στις επ ιθ έσ εις στο Π ερλ Χάρμπορ αλλά και στις Φ ιλιππίνες, η ε υ ε λ ιξ ία και η ακτίνα δράσ ης το υ ς τα β οή θ η σ ε να δ ιαλύσ ουν σ χεδόν κά θ ε ενα έρ ια αντίσ ταση τω ν Συμμάχων. To Zero θα σ υνέχ ιζε να υ π η ρ ετε ί στα δ ιάφ ορα θ έ α τρ α το υ Ε ιρηνικού, για να ο μ ετα τρ α π ε ί σε ένα ν θ ρ ύ λ ο τω ν μα χητικώ ν αεροσκαφών.

4 Υ π ο λείμματα ενό ς β α ρ έο ς βομ β α ρδ ισ τικού B-17D Flying Fortress, κα τεσ τρ α μ μ έν ο υ από ιαπωνικά α εροσ κάφ η , στο α ερ ο δ ρ ό μ ιο Χ ίκαμ Φ ιλντ το υ Οάχου στις 7 Δ εκ εμ β ρ ίο υ1941. Οι Ιάπω νες π ιλότο ι β ρήκαν εύ κ ο λ ο υ ς στόχους, καθώ ς τα α μ ερ ικα ν ικά μα χη τικά και βομβ α ρδ ισ τικά ή τα ν π α ρ α τετα γμ ένα σε σ ειρ ές , λόγω άγνο ια ς το υ εν δ εχ ο μ έν ο υ επ ίθεσ ης. Ω ς το τ έ λ ο ς το υ πρωινού τη ς 7ης Δ εκ εμ β ρ ίο υ η α εροπ ορ ική ισχύς τω ν ΗΠΑ στη Χαβάη ε ίχ ε κα τασ τραφ εί.

5Α μ ερ ικα νο ί ν α ύ τες π αρα κο λο υ θ ο ύ ν το «California» να β υ θ ίζετα ι, σ τις 7 Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1941. Εως τ ις 09.45 οι Α μερ ικα νο ί είχαν χάσ ει π έν τε θ ω ρ η κ τά («West Virginia», «Arizona»,«Nevada», «Oklahoma» και «California»), ενώ τρ ία ακόμα ή τα ν σ χεδόν κα τεσ τρ α μ μ έν α («Maryland»,«Tennessee» και «Pennsylvania»),Ε π ρ ό κε ιτο για ένα σ υντρ ιπ τικό πλήγμα.

60

4

61

To Blitzkrieg me lanuviacΗ πιώοη me MoAaioiac και me Σιγκααούρηο

1 Ιάπω νες σ τρ α τιώ τες -J εκφ ο ρ τώ νο υ ν π ρ ο μ ή θ ε ιε ς σεμια από τ ις α κ τ έ ς τη ς εισ βολής σ τη ν Ταϊλάνδη - Μαλαισία, το ν Δ εκ έμ β ρ ιο το υ 1941. Ενα τμ ή μ α το υ απ οβα τικού σ τόλου φ α ίνετα ι σ τον ορ ίζοντα .

2 Β ρ ετα νο ί σ τρ α τιώ τες υπό ιαπωνική κράτησ η στη Σ ιγκαπ ούρη -1 5 Φ εβρουά ριου1942. Π ερ ισ σ ό τερ ο ι από 130.000 σ τρ α τιώ τες τη ς Β ρ ετα ν ία ς και τη ς Κ ο ινο π ο λ ιτε ία ς σ υνελήφ θησ α ν κα τά τη ν εκσ τρ α τε ία στη Μ αλαισία. Ολοι το υ ς υ π έφ ερα ν κα τά τα τεσ σ εράμ ισ ι χρόν ια τη ς αιχμαλω σίας το υ ς και πολλοί π έθ α να ν από τη ν ε ξά ν τλ η σ η και τ η ν εγκα τά λε ιψ η .

3 Ιαπωνικά ελα φ ρ ά ά ρ ματα Type 95 π ρ ο ω θ ο ύ ντα ι σε δ ρ ό μ ο τη ς Μ αλαισ ίας - Δ εκ έμ β ρ ιο ς 1941. Ε ξοπ λισ μένο μ ε ένα π υροβόλο τω ν 37 mm, το Type 95 ή τα ν ευ κ ίν η το , όμω ς είχε α νεπ α ρκέσ τα τη θω ράκιση και λόγω τ η ς φ ύσ ης το υ εδ ά φ ο υ ς τω ν επ ιχειρήσ εω ν χρη σ ιμο π ο ιή θ ηκε ελάχιστα.

4 - .κα νό τη τα τω ν Ιαπώνων να* ,.ο ύ ν τα ι τα χ ύ τα τα σε δ ύ σ β α τες “ ΐ ιο χ έ ς , ή τα ν ένα από τα - '.ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α που το υ ς έδω σαν — . jo | σ τη Μ αλαισία. Σ ε μ ερ ικ ές ~ : .ττώ σ εις γ ιν ό τα ν χρήση -ο δ η λά τω ν . Εδώ β λέπ ο υ μ ε μια : -ά δ α π οδηλα τώ ν να περνά από ένα ρεύμα .

5 Σύμβολο τη ς β ρ ε τα ν ικ ή ς ή ττα ς : :~ ._νες σ τρ α τιώ τες π αρ ελαύνουν

_ " ο σ τ ά από τα Γενικά.δ ρ ο μ ε ία τη ς Σ ιγκαπ ούρης

— c 15 Φ εβρουά ριου 1942.

5 - κα τα σ τρο φ ή τη ς Δ ύναμης Ζ ' : Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1941): να ύ τες

γ . . ϋΚΤΓίζονται στα π λευρά το υ ^ .ορηκτού «Prince of Wales» που :·.ζ . κα τα σ τρ α φ εί από ιαπωνικά ::ο ο σ κ ά φ η . Α υτό ή τα ν το πρώτο ~.·-0.ο σ την Ισ τορία που «— α σ τρ ά φ η κε μόνο από πυρά ;εοοσ καφ ώ ν.

Μπαιάαν και ΚορέγκινιορΗ πιώση ίων Φιλιππινών

1 Α μ ερ ικα νο ί σ υ λ λ η φ θ έν τες κα τά τη ν πτώση το υ Μ πατάαν σ τις 9 Απριλίου 1942, ο δ η γο ύ ντα ι σ το σ τρ α τό π εδ ο Ο ’Ν τό ν ελ α ρ χ ίζο ντα ς τη δ ια β όη τη π ορεία θ α νά του («Death March», 10 Απριλίου - α ρ χές Μ αϊου 1942). Από το υ ς 12.000 Α μ ερ ικα νο ύ ς και 64.000 Φ ιλιππινέζους α ιχμα λώ τους που ε ξα να γκά σ τη κα ν σε πορεία, 2.330 Α μερ ικα νο ί και 7.500 Φιλιππινέζοι π έθ α να ν από τη ν εξά ν τλ η σ η , τη ν αφ υδάτω σ η και τη σκληρή μετα χείρ ισ η .

2 Α μερ ικα νική θέσ η α ν τια ρ μ α τικο ύ στη χερσ όνησ ο Μ πατάαν το 1941. Σ ε α υ τή τη φάση τα α μ ερ ικα νικά σ τρ α τεύ μ α τα φ ορούσ αν ακόμη τα κράνη 6 ρ ετα ν ικο ύ τύ π ου που βασ ίζονταν στα υ π ο δείγμα τα το υ Α' Π αγκοσμίου Π ολέμου.

3 Ιάπω νες π εζο να ύ τες ε ξέ ρ χ ο ν τα ι σ την α κτή τη ς Β ιγκάν, δ υ τικά τη ς Λ ουζόν, στις ΙΟ Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1941, Α νήκουν στο Απόσπασμα Κάνο από τ ις νή σ ου ς Π εσ κα ν τό ρ ες και απ οβιβάζοντα ι για να κα τα λά β ο υν ένα α μ ερ ικα νικό α ερ ο δ ρ ό μ ιο στη Βιγκάν. Η απουσία κά θ ε αντίσ τασ ης δ ιευ κ ό λ υ ν ε το έργο το υ ς .

4 Μ ε τη Μ ανίλα μπ ροστά το υ ς να κα ίγετα ι, Ιάπω νες σ τρ α τιώ τες ετο ιμ ά ζο ν τα ι να απ οβιβασ τούν από τ ις λ έμ β ο υ ς το υ ς (2.1.1942).Η Μ ανίλα α ν α κη ρ ύ χ θ η κε από το ν σ τρ α τη γό Μ ακΑ ρθουρ α νοχύρω τη πόλη στις 27 Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1941, σε μια π ροσ πάθεια να α π ο φ ευ χ θ ε ί η κα τα σ τρο φ ή τη ς .

5 Ιάπω νες σ τρ α τιώ τες επ ιλέγο υ ν ένα σ η μ είο για να έχ ο υ ν καλή επ οπ τεία τη ς μάχης. Η φ ω τογραφ ία ελή φ θ η μάλλον κα τά τ ις αρ χ ικές απ οβάσεις στις Φ ιλιππίνες, που έγ ινα ν τ ελ ε ίω ς α νεμπ όδ ισ τα στα μέσα Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1941.

6 Ιαπωνικά μέσα ά ρματα Type π ερνού ν μια γέφ υ ρ α στα περίχω ρα τη ς Μ ανίλα, σ τις αρχές Ιανουαρίου 1942. Ο τύ π ος α υ τό ς δ ιέ θ ε τ ε ένα π υροβόλο τω ν 37 mm και α π ο τελο ύ σ ε το κύριο άρμα μάχης το υ Ιαπωνικού Σ τρ α το ύ το 1941-42, το σχέδιό το υ όμω ς ή τα ν ήδη απαρχαιω μένο.

64

65

Η κρίσιμη καμπή στον ΕιρηνικόΗ θάΠαοοα ίων ΚοραΠΠίων και ιο Μίνιγουεη

2 Β ομβαρδισ τικά κ ά θ ε τη ς εφ ό ρ μ η σ η ς Aichi D3A (συμμαχική κω δική ονομασ ία Val) στο κα τάσ τρω μα ενό ς ιαπωνικού αερ οπ λα νοφ όρου στη θάλασσα τω ν Κοραλλίω ν, το ν Μ άιο το υ 1941.

3 Το πλήρω μα το υ αερ οπ λα νοφ όρου «Lexington» σ υ γ κεν τρ ώ ν ετα ι στο κα τάσ τρω μα γ ια να το εγκα τα λε ίψ ει, σ τις 8 Μ αϊου 1942. Το σ κάφ ος ε ίχ ε κ τυ π η θ ε ί από δύο 6 ό μ 6 ες και δύο το ρ π ίλες νω ρίς το πρωί.

4 Το ιαπωνικό αερ οπ λα νο φ ό ρο «Shoho» δ έ χ ετα ι π λήγμα από τορπ ίλη α μ ερ ικα νικο ύ TBD Devastator τη ς Μ οίρας VT-2, σ τις 11.00 τ η ς 7ης Μαϊου 1942.

1 Ενα β ομβ α ρδ ισ τικό κ ά θ ε τη ς ■) εφ ό ρ μ η σ η ς Douglas SBD Dauntless η γ ε ίτα ι ενό ς σμήνους τορπ ιλοπ λάνω ν Douglas TBD Devastator τη ς Μ οίρας VT-5 στο κα τάσ τρω μα το υ αερ οπ λα νοφ όρου «Yorktown», κα τά τ ις μά χες στη θάλασσα τω ν Κ οραλλίω ν σ τις αρ χές Μ αϊου 1942.

5

α ρδισ τικά κ ά θ ε τη ς εφ ό ρ μ ησ η ς luntless πάνω από τη νήσ ο υεη τ ο ν Ιούνιο το υ 1942.

απωνικό α εροπ λανοφ όρο , ς το «Hiryu», κα τά τη ν

α υ μ α χ ία το υ Μ ίν τγο υ εη το ν το υ 1942. Σ τις 4 εκε ίνο υ το υ 'υ θ ίσ τη κα ν και τα τέσ σ ερ α κά α ερ οπ λα νοφ όρα στο

Kaga», «Akagi», «Hiryu»

πω νικό βαρύ κα τα δ ρ ο μ ικό a» β υ θ ίζ ε τα ι ε γ κ α τα λ ε ιμ μ έν ο

ιτιό επ ίθεσ η που δ έ χ θ η κ ε κα τά μαχία το υ Μ ίν τγο υ εη (6 Ιουνίου;

ιροπ λανοφ όρο «Yorktown» κ τυ π η μένο , σ τις 6 Ιουνίου η ν επ ό μ εν η η μ έρ α β υ θ ίσ τη κε .

ΓκουανταλκανάλΟι ΗΠΑ επιιίθενιαι

• V.

1 Ενα ιαπωνικό Α6Μ Zero έχ ε ι κ τυ π η θ ε ί από α ν τια ερ ο π ο ρ ικά πυράκαι π έ φ τε ι φ λεγ ό μ εν ο στα α νο ικ τά το υ Γκ ο υ α ν τα λ κ α ν ά λ - Α ύγουσ τος 1942. Η φ ω τογραφ ία ελή φ θ η από το α ερ οπ λανοφ όρο «Wasp» (που έ μ ε λ λ ε να το ρ π ιλ ισ τε ί και να β υ θ ισ τε ί σ τις 15 Σ επ τεμ β ρ ίο υ 1942) και σε α υ τή δ ια κρ ίνετα ι και ένα τμ ή μ α το υ αμερ ικα νικού σ τόλου εισβολής.

2 Α μερ ικα νο ί π εζο να ύ τες ξεχ ύ ν ο ν τα ι σ την ακτή α να το λ ικά το υ Τενόρου, σ το Γκουανταλκα νάλ, σ τις 7 Α υγούσ του 1942. Η απόβαση δ ε ν συνάντησ ε αντίσ τασ η και οι π εζο να ύ τες (του 1ου και το υ 5ου Σ υ ν τά γμ α το ς Π εζονα υτώ ν) συνέχισαν στο εσ ω τερ ικό και κα τέλα β α ν το 3 α ερ ο δ ρ ό μ ιο Χ έν τερ σ ο ν τη ν επ ό μ εν η ημέρα .

3 Β ομβαρδισ τικά SBD Dauntless στο α ερ οδ ρ ό μ ιο Χ έν τερ σ ο ν , στο Γκουανταλκα νάλ , το ν Δ εκ έμ β ρ ιο το υ 1942. Οι κ ύ ρ ιες μάχες είχαν δ ιε ξα χ θ ε ί και ο ι Ιάπωνες απ οσ ύρονταν ήδη προς τα δ υ τικά και το ακρ ω τήρ ιο Εσπεράνς για να διαφύγουν. Τα αερ οσ κάφ η δ ε ν θ α ή τα ν τό σ ο ε κ τ ε θ ε ιμ έ ν α εά ν υπήρχε οπ οιοσ δήπ οτε κ ίνδ υ νος ιαπωνικής επ ίθεσ ης.

68

5 Α μ ερ ικα νικά αεροσ κάφ η επ ιτ ίθ εν τα ι σε ιαπωνικά εμπ ορ ικά πλοία στο λ ιμάνι το υ Τορολέι σ την Μ πουγκα ινβ ίλ, σ τις 13 Ο κτω βρίου 1942. Καθώ ς οι 6 ό μ 6 ες ε κ ρ ή γ ν υ ν τα ι γύρω από το υδροπ λα νοφ όρο «Akitushima», ο φ α κό ς σ υλλαμβάνει και ένα Mitsubishi Α6Μ3 Zero Model 32 (συμμαχική κω δική ονομασ ία Hamp). Οι σ υμμαχικές επ ιδ ρ ο μ ές ενα ν τίο ν τω ν εμπ ορ ικώ ν πλοίων το υ εχ θ ρ ο ύ στις νή σ ου ς το υ Σ ο λο μ ώ ντο ς α π ο δ είχθη κα ν πολύ α π ο τελεσ μ α τικ ές .

4 Ιάπω νες ν α ύ τε ς στο Γκο υ α ντα λκα νά λ επ ανδρώ νουν ένα π ολυβόλο Type 92 τω ν 7,7 mm. π ιθανώ ς πριν από τη ν ά φ ιξη τω ν Α μερ ικα νώ ν π εζονα υτώ ν στις 7 Α υγούσ του 1942. To Type 92. σ το οποίο ο ι Σύμμαχοι είχαν δώσει το προσω νύμιο «Τρυποκάρυδος», λόγω το υχαρ α κτη ρ ισ τικο ύ το υ ήχου, χρη σ ιμο π ο ιή θ ηκε π αντού κατά το ν π ό λεμ ο το υ Ε ιρηνικού.

69

Νέα Γουινέα1 Α υσ τραλοί σ τρ α τιώ τες μ ε ·\ μια ομάδα ιθαγενώ ν τη ς Ν έας Γου ινέας στη χ ερσ όνησ ο Χ ουόν το 1943. Οι ιθ α γ εν ε ίς α π ο δ είχθη κα ν πολύ χρήσ ιμο ι ως ιχ νη λ ά τες και α χ θ ο φ ό ρ ο ι στα δύσ βατα εδ ά φ η τη ς Ν έας Γουινέας.

2 Μ έσα βομβαρδ ισ τικά Β-25 Mitchell τη ς 5ης Α ερ οπ ορ ικής Δ ύναμης τω ν ΗΠΑ ρ ίχνουν β ό μ β ες διασποράς με επ ιβρ α δ υ ντικά α λ εξίπ τω τα επί ενό ς ιαπωνικού α ερ οδ ρ ο μ ίο υ στη β ό ρ εια Ν έα Γουινέα το ν Μ άρτιο το υ 1944. Τα στο έδ α φ ο ς είνα ι μαχη τικά Kawasaki Ki-61 (συμμαχική κω δική ονομασ ία Tony) τη ς 68ης ή τη ς 78ης Σμηναρχίας.

3 Α υσ τραλιανός ό λμ ο ς τω ν 3 in π ρ ο ετο ιμ ά ζετα ι για βολή ενα ν τίο ν τω ν ιαπωνικών θ έσ εω ν στα π έρ ιξ τ η ς Γκόνα - Δ εκ έμ β ρ ιο ς 1942.

4 Α νδ ρες α μ ερ ικα ν ική ς π εριπ όλου, μ ε τα πρόσωπα κα λυ μ μένα με ε ιδ ικό δ ίχτυ , π ρο ω θ ο ύ ντα ι ε ν τό ς ζο ύ γκλα ς στη Ν έα Γουινέα το 1942.

2

3

5 Ιάπω νες σ τρ α τιώ τες α μ ύ νο ν τα ι σε μια το π οθ εσ ία τη ς Ν έας Γου ινέας το 1943. Ο σ τρ α τιώ τη ς στο κ έν τρ ο ε το ιμ ά ζε τα ι να β ά λει μ ε ένα ν ό λμ ο Type 97 τω ν 81 mm. Οι άλλο ι ά ν δ ρ ες είνα ι οπ λισμένοι μ ε τ ο π ρο 6 λεπ ό μ ενο τυ φ έκ ιο το υ Ιαπωνικού Σ τρ α το ύ κα τά τ ο ν Β ' ΠΠ, τ ο Type 38 Arisaka τω ν 6,5 mm, που δ ε ν ή τα ν ιδ ια ίτερα ευ θ ύ β ο λο .

6 Συμμαχική α ν τεπ ίθ εσ η στη Ν έα Γουινέα: ά ν δ ρ ες το υ 503 Σ υ ν τά γμ α το ς Α λεξιπ τω τισ τώ ν τω ν ΗΠΑ π ροσ γειώ νοντα ι στο Ν αμφούρ, ένα νησ άκι στα ανο ικ τά τ η ς β ορ ε ιο α να το λ ικ ή ς α κ τή ς τ η ς Ο λλα νδ ική ς Ν έας Γουινέας, σ τις 2 Ιουλίου 1944. Η επ ιχείρηση αυτή , σχεδ ιασ μένη. ,α τ η ν κα τάληψ η το υ α ερ ο δ ρ ο μ ίο υ το υ Καμίρι (στη φ ω τογραφ ία), ή τα ν μια από ο λό κλη ρη σειρά αποβάσεω ν και α εραπ οβάσ εω ν που π ρα γμ α το π ο ιή θ η κα ν γ ια τη ν εκκα θά ρ ισ η τη ς Χ ολάντια τ ο 1944.

71

Κεφάλαιο 5

Νίκη στη Βόρεια ΑφρικήΟι α ντίπ α λες δ υ νά μ εις στη

β όρεια Α φρική έμ ε ιν α ν επ ί τη ς γρα μμής Γκαζάλα α ντιμ έτω π ες αλλά σ τάσ ιμες επί τρ ε ις μ ήνες (Φ εβρουάριος - Μ άρτιος 1942), σ υγκεν τρ ώ νο ντα ς π ρ ο μ ή θ ε ιες και π ρ ο ετο ιμ α ζό μ ενες για το ν ε ­π όμενο γύ ρο μαχών. Οι σ υγκρού­σεις άρχισαν πάλι σ τις 26 Μαϊου ό τα ν ο Ρ όμμελ, χρησ ιμοπ οιώ ντας τμ ή μ α το υ Afrika Korps σε μια κί­νηση αντιπερισπασμού σ τον β ορ ­ρά, ε ν έ π λ ε ξε τα τεθω ρα κ ισ μένα το υ σε μια άλλη κίνηση υπερφα- λάγγ ισ ης σ τον νότο . Υπερβαίνο-

ν τα ς το εμπ όδιο τω ν Ε λευ θ έρ ω ν Γάλλων που είχαν οχυρω θεί στο Μπιρ Χακίμ, σ τρ ά φ ηκε προς βορρά και β ρ έθ η κ ε στα μ ετό π ισ θ εν τω ν β ρ ετα ­ν ικώ ν θέσεω ν. Μ ονά δες τη ς 8ης Σ τρ α τιά ς α ν τεπ ιτέθ η κ α ν αμέσω ς, α­φού ο κ ίνδυνος τη ς αποκοπής ή τα ν θανάσ ιμος καθώ ς οι Γερμανοί εκ ι- ν ο ύ ντο προς τ ις α κ τές . Τα α π ο τελέσ μ α τα ή τα ν πτωχά, δ ίνοντα ς τη ν ε υ ­καιρία σ τον Ρ όμμελ να α να σ υντα χθεί σε α υ τό ν το ν θύ λα κα που εισήλ- θ ε σ τις 30 Μ αϊου, με τα νώ τα το υ να κα λύπ τοντα ι από τα ναρκοπέδια τη ς γρα μμής Γκαζάλα. Καθώς το μηχανικό τω ν Γερμανών πάσχιζε να α ­ν ο ίξε ι δ ίοδο ανεφ οδιασ μού από τα δυτικά , η α ν ικ α νό τη τα τω ν Β ρ ετα ­νών να οργανώ σουν μια α ντεπ ίθεσ η σε συνδυασμό μ ε τη ν πτώση του

Μπιρ Χ ακίμ (11 Ιουνίου), έδω σ ε και πάλι τη ν ευκα ιρ ία σ τον Ρ όμμελ να α- ναλά βει π ρω τοβουλία , δ ια φ εύ γο ν τα ς νότια και κατόπ ιν σ τρ εφ ό μ εν ο ς π ρος τα ανατολικά , μη α φ ή νο ντα ς άλλη επ ιλογή σ τους Β ρ ετα νο ύ ς από το να οπισθοχωρήσουν. Σ τις 18 Ιουνίου το Afrika Korps βρ ισ κόταν προ τω ν πυλών το υ Τομπρούκ (η φ ρουρά π α ρα δόθηκε τη ν 21η το υ μήνα) και σ τις 26 Ιουνίου οι β ρ ε τα ν ικ ές α μ υ ν τ ικ ές θ έσ ε ις στη Μάρσα Μα- τρ ο ύ χ υπ ερφαλαγγίσ τηκαν. Η 8η Σ τρ α τιά β ρ έθ η κ ε να υποχω ρεί ως το Ελ Α λαμέιν , α π έχοντας μόλ ις 96 χ ιλ ιό μ ετρ α από τη ν Α λεξά νδ ρ εια .

Ο Ρ όμμελ δ ια τήρησ ε τη ν π ρω τοβουλία επ ιχειρώ ντα ς συνεχώ ς τη ν παράκαμψη τω ν νέω ν β ρ ετα νικώ ν θ έσ εω ν άμυνας όπου τ ις εντόπ ιζε. Τελικά ανα γκά σ τηκε να σ τα μα τήσ ει σ την οροσ ειρά το υ Ρουβέισατ, ό ­που δ ιε ξή χ θ η η πρώτη μάχη το υ Ελ Α λα μέιν (1-22 Ιουλίου). Τα καύσιμα και οι π ρ ο μ ή θ ε ιες το υ Ρ όμμελ όμω ς είχαν αρχίσει να ε ξα ν τλ ο ύ ντα ι, ενώ οι ζω τικές π ρ ο μ ή θ ε ιες τη ς 8ης Σ τρ α τιά ς το υ σ τρα τηγού Μ ο ν τγ κό μ ερ υ (δ ιο ικη τής τη ς από τ ις 8 Α υγούστου) έφ θ α να ν σ χετικά εύ κο λ α σε α υ τό ν μέσω τη ς π ερ ιοχής τη ς δ ιώ ρυγας το υ Σουέζ. Ετσι η ισορροπία δ υ ν ά μ ε­ων άρχισε να α να τρ έπ ετα ι υπέρ τω ν Συμμάχων. Μία δ εύ τερ η απόπειρα το υ Ρ όμμελ να διασπάσει τη γραμμή Ελ Α λα μέιν α π οκρούσ τηκε προ τη ς κορυφ ογρα μμής Αλάμ Χάλφα (30 Α υγούστου-2 Σ επ τεμ β ρ ίο υ ) και ο Μ ο ν τγ κό μ ερ υ ε το ιμ ά σ τη κ ε για τη ν α ντεπ ίθεσ η .

Η αποστολή το υ Β ρετα νού σ τρα τηγού ή τα ν δ υσ κολότα τη επειδή, αν και η 8η Σ τρ α τιά ε ίχ ε α υ ξή σ ει τη δύναμή τη ς όσο π οτέ πριν (έω ς τα τέ λ η Ο κτω βρίου α π ο τελ ε ίτο από 195.000 ά νδ ρ ες , 1.029 άρματα μάχης και 2.311 π υροβόλα κά θ ε δ ια μ ετρ ή μ α το ς , σ υγκρ ινόμενη μ ε τ ις 104.000 ά νδ ρ ες , τα 489 άρμα τα και τα 1.219 π υροβόλα τω ν δυνά μεω ν το υ Α ξο -

1 Ο σ τρ α τη γό ς σερ Μ π έρ να ρ ντ Λω Μ ο ν τγ κ ό μ ερ υ , δ ιο ικη τή ς τη ς β ρ ε τα ν ικ ή ς 8ης Σ τρ α τιά ς στη βόρ εια Α φρική και σ την Ιταλία το 1942-43, ή τα ν ο πιο δ ιάσ ημος (και α μ φ ιλ εγό μ ενο ς ) Β ρ ετα νό ς σ τρ α τη γό ς το υ Β ' ΠΠ. Εδωσε νέα πνοή σ τη ν 8η Σ τρ α τιά μ ε τη ν ά φ ιξή το υ σ τη ν Α φρική τ ο ν Α ύγουσ το το υ 1942 και κέρδ ισ ε τ η ν αποφασιστική μάχη το υ Ελ Α λα μ έιν τ η ν π ερ ίο δ ο Α υγούσ του- Ο κτω βρίου το υ ίδ ιου χρόνου.

72

τεθω ρ α κ ισ μένα δ υ σ κ ολ εύ τη κα ν να ανα π τυχθούν και επί 10 η μ έ ρ ε ς έ- πρεπε να δ ιε ξα χ θ ο ύ ν σ κ λη ρ ό τα τες μάχες. Μ όνο στις 2 Ν οεμβρ ίου , κα­θώ ς οι β ρ ε τα ν ικ ές δ υ νά μ εις επ ικ εντρ ώ θ η κα ν σ τον λ ιγ ό τερ ο ισχυρό ι­τα λ ικό το μ έα τω ν εχθ ρ ικώ ν γραμμώ ν κατά τη ν επ ιχείρηση «Supercharge», έγ ιν ε δυνα τή η διάσπαση. Δύο η μ έρ ες α ρ γό τερα ο Ρόμ- μ ελ αποφάσισε να απεμπλακεί, έχο ν τα ς χάσει 50.000 ά ν δ ρ ες και τα π ε­ρ ισ σότερα από τα τεθ ω ρ α κ ισ μένα του . Από τη ν άλλη π λευρά ο Μο- ν τγ κ ό μ ερ υ ε ίχ ε χάσει 13.500 ά νδρες, δ ια τηρώ ντα ς το ν α ρ ιθμό τω ν αρ­μάτω ν το υ σε αξιόμαχα επίπεδα.

Σ τις 8 Ν οεμβρ ίου η θ έσ η το υ Ρ όμμελ κα τέσ τη δυσ χ ερ έσ τερ η λόγω τω ν α γγλο -α μερ ικα νικώ ν αποβάσεω ν στα μ ετό π ισ θ έν του στη Γαλλική Β όρεια Αφρική μ ε τη ν επ ιχείρηση «Torch» (Πυρσός). Μ ονά δες τη ς κυ­β έρ νη σ η ς του Βισύ π ροέβα λλα ν κάποια αντίσ ταση, όμως η κατάπαυση το υ πυρός τη ς 11ης Ν οεμβρ ίου έδω σ ε το ν έλ εγχ ο το υ Μ αρόκου και το υ μ εγ α λυ τέρ ο υ μ έρ ο υ ς τη ς Α λγερ ίας σ τους Συμμάχους. Η Τυνησία δ εν πέρασε υπό το ν έλ εγ χ ό το υ ς πριν από τη ν έλ ευ σ η γερμα νικώ ν δυ ­νάμεω ν από τη Σ ικελία και, παρά το ό τ ι Β ρετα νο ί και Α μερ ικα νο ί α λ ε ξ ι­π τω τισ τές προσπάθησαν να κα ταλάβουν τ ις κύ ρ ιες οδούς κατά μήκος τω ν συνόρων τη ς Αλγερ ίας, έω ς τ ις 16 Ν οεμβρ ίου οι Γερμανοί είχαν σ ταθεροπ ο ιήσ ει ένα μέτω πο σε λό φ ο υ ς δ υ τικά τη ς Τύνιδας. Ο Ρ όμμελ ευ ρ ισ κό μ ενο ς σε εγρήγορση, α π οσ ύρθηκε τα χ ύ τα τα κατά μ ήκος τη ς λ ιβ υ κή ς α κτής. Εως τ ις 23 Ν οεμβρ ίου η 8η Σ τρ α τιά ε ίχ ε φ τά σ ει τη ν Α γκεντάμπ ια και δύο μ ή νες α ρ γό τερα κα τελ ή φ θ η η Τρίπολη. Οι Β ρ ετα ­νοί π έρασαν στη νό τια Τυνησία στις 4 Φ εβρουάριου 1943, προχω ρώ ντας γοργά προς τη ν τε λ ε υ τα ία γραμμή άμυνας το υ Ρ όμμελ στο Μ αρέθ . Οι γρα μ μ ές ανεφ οδιασ μού όμω ς είχαν ήδη επ ιμ η κ υ νθ ε ί απελπιστικά πολύ και ο Μ ο ν τγ κό μ ερ υ ανα γκά σ τηκε να σταματήσ ει.

Α υτή η παύση τω ν σ υγκρούσ εω ν έδω σ ε τη ν ευκα ιρ ία στις δυνά μεις το υ Α ξονα να σ τρα φ ούν εν α ντίο ν τη ς 1ης Σ τρ α τιά ς τω ν Συμμάχω ν (με δ ιο ικη τή το ν Β ρετα νό σ τρα τηγό Α ντερσον), σε μια α ιφνιδ ιασ τική επ ίθ ε ­ση που ε ίχ ε ως σκοπό να δ ημ ιουρ γήσ ει ένα ρήγμα στις εχ θ ρ ικ ές γρα μ ­μ ές σ τον το μ έα Κασερίν-Τεμπέσα. Η επ ίθεσ η ξεκ ίν η σ ε σ τις 04.00 τη ς 14ης Φ εβρουάριου , α ιφ ν ιδ ιά ζοντα ς πλήρω ς τ ις α μ ερ ικ α ν ικ ές δ υνά μεις και απ ειλώ ντας να τ ις αποκόψ ει. Κατά τη ν οπισθοχώρησή το υ ς σ τις 16 το υ μήνα ο Ρ όμμελ κ α τέλ α β ε το Κασερίν και π ροέλα σ ε προς το Λ ε Κεφ. Οι ε φ ε δ ρ ε ίε ς τω ν Συμμάχω ν ρ ίχ τηκα ν εσ π ευσ μένα στη μάχη και, κα­θώ ς είχαν να αντιμετω π ίσ ουν το υ ς Γερμανούς διασκορπ ισ μένους, ανά­γκασαν το ν Ρ όμμελ να αποσυρθεί. Ε κείνος σ τρ ά φ η κε αμέσω ς προς νό­το ελπ ίζοντα ς να α ιφνιδ ιάσ ει το ν Μ ο ν τγ κό μ ερ υ στο Μ αρέθ , όμω ς παρά τη ν αρχική επ ιτυχ ία που ε ίχ ε σ τις 6 Μ αρτίου η 8η Σ τρα τιά κατόρθω σ ε να α μ υ ν θ ε ί επ ιτυχώ ς επί τω ν θ έσ εώ ν τη ς . Ο Μ ο ν τγ κό μ ερ υ π έρασε με επ α γγελμα τισ μό από τη ν άμυνα σ την επ ίθεσ η σ τέλνοντα ς δ υνά μεις στα α ρ ισ τερά τη ς γρα μμής Μ αρέθ , σ κοπ εύοντα ς διά μέσου το υ κενού Τεμπάγκα να ξε χ υ θ ε ί στο α νο ικ τό πεδίο . Το σχέδιο π έτυ χ ε και έω ς τις 27 Μ αρτίου οι Γερμανοί υποχωρούσαν π αντού. Α υτή έ μ ε λ λ ε να είνα ι η τε λ ε υ τα ία μάχη το υ Ρ όμμελ, ο οποίος μ ερ ικ ές η μ έρ ες α ρ γό τερα ανα- κλ ή θ η κε στη Γερμανία.

Σ τα μέσα Απριλίου οι δ υ νά μ εις το υ Α ξονα είχαν α π οκλεισ τεί σε έ ­ναν μ ικρό παράκτιο θύλακα , π ρ ο σ τα τευ ό μ εν ες από τη ν τε λ ευ τα ία σει­ρά λόφω ν που υπήρχαν μπροστά σ την Μ π ιζέρτα και σ την Τύνιδα. Οι Σύμμαχοι επ ικέντρω σ αν τ ις ε ν έ ρ γ ε ιέ ς το υ ς σ τον βορρά και σ τον νότο, όπου σ ημεία -κλειδ ιά όπως ο λόφ ος 609 και το Longstop επ όπ τευα ν κο ι­λά δ ες σ τρ α τηγ ικής σημασίας. Οι σ υγκρούσ εις ή τα ν και πάλι άγρ ιες και οι α ρχ ικές επ ιθ έσ εις σ τις 22 Απριλίου απέτυχαν. Μ όνον ό τα ν οι Α μ ερ ι­κανοί σ τις 6 Μ αϊου μπόρεσαν να π ροελάσ ουν με κα τεύθυνσ η τη ν Μπι­ζ έρ τα στα βόρεια , η άμυνα το υ Α ξονα κ α τέρ ρ ευ σ ε. Μ ετά από 24 ώ ρες έπεσαν η Τύνιδα και η Μ π ιζέρτα . Σ τις 12 Μ αϊου τερ μ α τ ίσ τη κ ε κά θ ε α ­ντίσ ταση. Καθώς οι σ υμμαχ ικές δυ νά μ εις άρχιζαν τη ν εκκαθάρ ισ η τη ς χερσ ονήσ ου Μπον, π ερ ισ σ ότερο ι από 250.000 σ τρ α τιώ τες το υ Α ξονα παραδόθηκαν. Ελάχιστοι κατόρθω σαν να δ ια φ ύγουν προς τη Σ ικελία εν μέσω αερομαχιώ ν που κόστισαν σ τους Γερμανούς 100 μ ετα φ ο ρ ικά α ε ­ροσκάφη Ju 52. Η εκσ τρ α τε ία στη βόρεια Α φρική ε ίχ ε τελειώ σ ει.

2 Ο Ρ όμ μ ελ (δ εξιά ) συζητά μ ε 4 τ ο . αρχιπτέραρχο Α λμ π ερτ Κ έσ ελρ ινγκ, δ ιο ικη τή θ εά τρ ο υ επ ιχειρήσεω ν Μ εσ ογείου , σ την Γ ν ή σ ια το 1943. Ο δ ε ύ τε ρ ο ς δ .ο ρ ίσ τη κε δ ιο ικ η τή ς τω ν . Ξρμανικών δ υ νά μ εω ν τη ς '. 'εσ ο γε ίο υ το ν Ο κτώ βριο το υ ' 942 και τ ο Afrika Korps το υ ^ μ μ ε λ τ έ θ η κ ε υπό τη δ ,καιοδοσία το υ ό τα ν ε ισ ή λθ ε σ τη ν Τυνησία σ τις αρ χές του1943.

3 Οι δ ιο ικ η τέ ς τω ν Συμμάχω ν σ υναντώ ντα ι σ τη ν Τυνησία στα τέ λ η το υ 1942. Από αρ ιστερά: σ τρ α τη γό ς Χ ά ρολντ Α λ ε ξά ν τερ , Β ρ ετα νό ς γ εν ικ ό ς δ ιο ικη τή ς Μ έσ ης Ανατολής, — ρ α τη γό ς Ν το υ ά ιτ Α ϊζενχάουερ , γ εν ικ ό ς σ υμμαχικός δ ιο ικ η τή ς β ο ρ ε ιο δ υ τ ικ ή ς Αφρικής, και σ τρ α τη γό ς Τζω ρτζ Π ά π ο ν , δ ιο ικ η τή ς τη ς Δ υ τική ς Δ ύναμης Επιχειρήσεω ν κατά τη ν επ ιχείρηση «Torch».

4Ο σ τρ α τη γό ς Ρ οντόλφ ο Γκρατσ ιάνι δ ιο ρ ίσ θ η κε υπ ουργός Α μυνας το ν Σ επ τέμ β ρ ιο το υ 1943.

5- επ ιχείρηση «Torch» (Πυρσός).

να ), ο μόνος τρόπ ος διάσπασης μιας α μ υ ν τικ ή ς γρα μμής που έχ ε ι κα­λυμμένα τα δύο τη ς άκρα είνα ι με επ ίθεσ η κατά μέτω πο. Σ τις 21.30 τη ς 23ης Ο κτω βρίου ο μ ο β ρ ο ν τίες π υροβολικού έδω σαν το σ ύνθημα για τ η ν ένα ρ ξη τη ς επ ιχείρησ ης «Lightfoot», με αιχμή μ ονά δες πεζικού το υ 30ού Σώ ματος Σ τρ α τού που είχαν ως αποστολή τη δ ιά νο ιξη δύο δ ια ­δρόμω ν στα ναρκοπ έδ ια το υ κέν τρ ο υ , μέσω τω ν οποίων θα δ ιέρ χοντα ν τ α τεθ ω ρ α κ ισ μένα το υ 10ου Σώ ματος. Επειτα ό λ ες οι μ ονά δες θ α έ- ττρεπε να επ ικ εντρ ω θ ο ύ ν στη διάσπαση τη ς άμυνας το υ Α ξονα ώ σ τε τα τεθω ρα κ ισ μένα να μπ ορέσουν να χρησ ιμοπ ο ιηθούν στο ανο ικ τό πεδίο. Το σχέδιο α π ο δ είχθ η κε πολύ δύσ κολο σ την εφ α ρ μ ο γή του δ ιό τι, αν και τ α ναρκοπ έδια διασπάστηκαν τα ξη μ ερ ώ μ α τα τη ς 24ης Ο κτω βρίου, τα

73

ΓκαζάΠαΟ nofoiioc σιην έρημο ίο 1942

1 Ν οτιο -αφ ρ ικανο ί -|σ τρ α τιώ τες οπ λισμένοι με χ ε ιρ ο β ο μ β ίδ ες και τυ φ έκ ια Lee-Enfield Νο.4 Mark I τω ν 0,303 in, ε π ιτ ίθ εν τα ι σε ένα ο ίκη μ α στο Σ ο λο ύ μ το ν Ιανουάριο το υ 1942, κα τά τη δ ιά ρ κεια τω ν εκκα θ α ρ ισ τικώ ν επ ιχειρήσ εω ν που ακο λο ύθ η σ α ν τη ν επ ιχείρηση «Crusader». Μ ονά δ ες τ η ς 1ης και τη ς 2ης Ν οτιο - α φ ρ ικα νική ς Μ εραρχίας, μ ε τη ν υπ οσ τήρ ιξη τω ν β ρετα ν ικώ ν αρμάτω ν, ή τα ν υ π εύ θ υ ν ες για τη ν εκκα θά ρ ισ η τη ς Μ πάρντια και το υ Σολο ύ μ πριν π ρο ω θ η θ ού ν για να λά βουν θ έσ ε ις σ τις οχυρώ σεις τη ς γρ α μ μ ή ς Γκαζάλα και στο Τομπ ρούκ αντίσ τοιχα . Η σ ημαντική προσφορά α υτώ ν τω ν σ τρ α τευ μ ά τω ν σ την τελ ικ ή νίκη έχ ε ι επ ισκιασ θεί από το ν α ν τίκ τυ π ο τη ς παράδοσης το υ Τομπ ρούκ με τη σημαντική νοτιο -α φ ρ ικα νική φ ρουρά το υ .

2 Ενα β ρ ετα ν ικό π υροβόλο τω ν 25 pdr β ά λλει ενα ν τίο ν εχθ ρ ικώ ν θ έσ εω ν κα τά τ ις σ υγκρούσ εις γύρω από το Knightsbridge, κα τά τη μάχη τη ς Γκαζάλα. Α νθ εκ τικό και εύ χρ η σ το , α υ τό το όπλο ε ίχε τη ν ικα νό τη τα να σ τέλνε ι ένα βλήμα β ά ρο υ ς 11,3 kg σε απόσταση 12.250 m.

74

mmm

3 Γερμα νικό α ντια ερ ο π ο ρ ικό τω ν 88 mm β ά λλει σε στόχο επί το υ εδ ά φ ο υ ς . Α υτό το όπλο χρη σ ιμο π ο ιή θ ηκε σε ρόλο .υποστήριξης μ ε μ εγά λη επ ιτυχία , ε .δ ικά ενα ν τίο ν τεθω ρ α κισ μένω ν, αρχικά κα τά τη μάχη τη ς Γαλλίας το 1940. Κ έρδ ισ ε γρ ήγορα τη φ ήμη ενό ς φ ο β ερ ο ύ α ν τια ρ μ α τικο ύ όπλου, ε ιδ ικά στις αχανείς και επ ίπ εδ ες εκ τά σ ε ις τ η ς ερή μ ο υ , όπου μπ ορούσε να εμ π λ έ ξε ι και να κα τα σ τρ έψ ει σ τόχους σε β ελ η ν ε κ έ ς πολύ μ εγ α λ ύ τερ ο εκε ίνο υ τω ν π υροβόλω ν τω ν τεθω ρακισ μένω ν.

4 Α μ ερ ικα ν ική ς κα τα σ κευ ή ς μέσα ά ρματα M3, γνω σ τά σ τους Β ρ ετα νο ύ ς ως Grant, π ροω θούντα ι κα τά τη δ ιά ρ κεια τη ς μάχης τη ς Γκαζάλα, τ ο ν Ιούνιο το υ 1942. Το M3 ή τα ν α ρ κ ε τά ασ υνήθισ το , καθώ ς δ ιέ θ ε τ ε δ ύ ο π υροβόλα , ένα τω ν75 mm στη δ ε ξ ιά το υ π λευρά και ένα τω ν 37 mm σ τον πύργο. Η ά φ ιξή το υ στη Β. Α φρική, σ τις αρ χές το υ 1942, έδω σε σ το υ ς Β ρ ετα νο ύ ς ένα π λεο νέκ τη μ α σ τον το μ έα τη ς ισχύος πυρός.

75

To Long Range Desert Group1 Μία π ερίπ ολος SAS μ ε τρ ία Jeep -| στη B. Α φρική το 1942. H SAS σ υ γ κ ρ ο τή θ η κ ε το ν Ν ο έμβ ρ ιο το υ 1941 από το ν τα γμ α τά ρ χ η Ν τέ ιβ ιν τ Σ τέ ρ λ ιν γ κ μ ε τη ν επ ω νυμία «L Detachment of the Special A ir Service Brigade» κα ιχ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κε κυρίω ς γ ια κα τα δ ρ ο μ ικ ές επ ιχειρ ήσ εις βαθιά στο εχ θ ρ ικό έδ α φ ο ς , σε α ερ οδ ρ ό μ ια και λο ιπ ές εγκα τα σ τά σ εις . Φ ορώ ντας το χα ρ α κτη ρ ισ τικό αραβικό σαρίκι και κα τά κανόνα γεν ε ιο φ ό ρ ο ι, ο ι ά ν δ ρ ες τ η ς δ ιέσ χιζαν τη ν έρ η μ ο με ε ιδ ικά δ ια μορφ ω μένα Jeep ή φ ο ρ τη γά που δ ιέ θ ε τα ν πολυβόλα.

2 Ενα τυ π ικό Jeep τη ς SAS, εξο π λ ισ μ ένο για απ οσ τολές δ ιε ίσ δυσ ης μακράς ακτίνας. Φ έρει π ολυβόλο τω ν 0,50 in στο κάλυμμα το υ κ ινη τή ρ α και δύο δ ίδυμα π ολυβόλα τω ν 0,303 in σ το πίσω και στο εμπ ρός τμ ή μα . Τα κάνιστρα , οι π ρ ό σ θετο ι τρ ο χο ί και τα προσωπικά εφ ό δ ια άφ ηνα ν ελά χισ το ε λ ε ύ θ ε ρ ο χώ ρο μέσα σ το όχημα .

3 Μια π ερίπ ολος τη ς SAS αναχω ρεί γ ια απ οστολή. Ε π ιχειρώ ντας σε σ υνδυασμό μ ε το Long Range Desert Group (LRDG), ο μ ά δ ες όπως α υτή ε ξο ρ μ ο ύ σ α ν από τη ν Κ ούφ ρα ή το βύθ ισ μα τη ς Κ ατάρα και έφ ερ α ν σε π έρας 20 περίπου κα τα δ ρ ο μ ές μ ε τα ξύ Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1941 και Μ α ρτίου 1942, κα τά τ ις οπ οίες κ α τέσ τρ εψ α ν 115 αεροσ κάφ η και π ολυάρ ιθμα ο χή μα τα το υ εχ θ ρ ο ύ .

4 Ενα φ ο ρ τη γό Chevrolet το υ LRDG εξο π λ ισ μ ένο μ ε ένα οπ λοπ ολυβόλο Lewis (αρ ισ τερά ) και ένα Browning τω ν 0,50 in, στη Β. Α φρική το 1941. Η LRDG δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε το 1940 για να επ ιτη ρ ε ί τα π ροκεχω ρ ημένα φ υλάκια τω ν Ιταλώ ν στη νό τια Λ ιβύη και α π ο τελ ε ίτο από ε θ ε λ ο ν τ έ ς με 2 εμπ ειρ ία σ τις μ ε τα κ ινή σ ε ις σ την έρ η μ ο . Σ ύ ντο μ α όμω ς άρχισε ε π ιθ ε τ ικ έ ς δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες , αρχικά σε συνεργασία μ ε μ ο νά δ ες τω ν Ε λευ θ έρ ω ν Γάλλων από το Τσαντ και α ρ γό τερα , μ ε τά το ν Ν ο έμβ ρ ιο το υ 1941, μ ε τη νεο -ιδ ρ υθ είσ α SAS. Η LRDG ε ίχ ε ως αποστολή π ερ ισ σ ότερ ο τη ν κα θοδήγησ η τη ς SAS προς το ν στόχο και όχι τη ν επ ίθεσ η σε αυτόν.

5 Μια π ερ ίπ ολος τη ς LRDG αναχω ρεί μ ε ο χ ή μα τα Chevrolet από το Κάιρο τ ο ν Σ επ τέμ β ρ ιο το υ 1942. Η φ ω τογραφ ία α υ τή ελή φ θ η τη ν π ερ ίο δ ο που η SAS και η LRDG π ραγματοπ οιούσ αν σ υ νδυ α σ μ ένες επ ιδ ρ ο μ ές σ την Μ πάρτσε, στη Β εγγά ζη και στο Τομπρούκ. Οι εν λόγω απ ο σ το λές ή τα ν επ ικ ίνδ υ νες και είχαν π ερ ιορ ισ μένη επ ιτυχία .

76

4

Eil ΑΑαμέινΗ 8η Σιραιιά θριαμβεύει

1 Ενα Curtiss Ρ-40Ν, γνω στό στη -| RAF ως K ittyhawk IV, τη ς 112 Μ οίρας τ η ς RAF τρ ο χ ο δ ρ ο μ ε ί γ ιανα απ ο γε ιω θ εί από ένα π εδ ίο προσγείω σης σ την έρ η μ ο το ν Ο κτώ βριο το υ 1942, Η μονάδα αυτή , γνω στή από το σ τό μ α το υ καρχαρία που σ χεδ ίαζε στα αεροσ κάφ η τη ς , ή τα ν υ π εύ θ υ νη για τη δ ια τήρησ η τη ς αερ οπ ο ρ ική ς υπ ερο χή ς πάνω από τα π εδ ία τω ν μαχών.

2 Σ τιγμ ιό τυ π ο από το ν π ροπ αρασ κευασ τικό Β ομβαρδισ μό τω ν Β ρετα νώ ν στο Ελ Α λα μ έ ιν τη ν ύ κ τα τ η ς 23ης Ο κτω βρίου 1942. Ε π ρ ό κειτο γ ια τα μ α ζικότερ α πυρά π υ ρο β ολ ικο ύ κα τά το ν π ό λεμ ο τη ς ερ ή μ ο υ , στα οποία σ υ μ μ ετείχ α ν π ερ ισ σ ότερα από 1.000 π υροβόλα. Εδώ β λέπ ου μ ε ένα π υροβόλο τω ν 25 pdr, μ ε τ ο οποίο ή τα ν εξο π λ ισ μ ένα σ την π λειοψ ηφ ία το υ ς τα σ υ ν τά γμ α τα π εδ ινού π υροβ ολ ικού τω ν Β ρ ετα νώ ν κα τά το ν Β ’ ΠΠ.

78

5

3 Ενας α ξιω μ α τικό ς μ ε π ρ ο τετα μ ένο π ιστόλι ο δ η γ ε ί το υ ς ά ν δ ρ ες το υ εμπ ρός. Παρά το υ ς μ εγά λο υς α ρ ιθ μο ύ ς (70.000 ά ν δ ρ ες με τη ν υπ οστήριξη 600 αρμάτω ν), η επ ίθεσ η το υ π εζικού στο Ελ Α λα μ έιν σ ύ ντο μ α εκ φ υ λ ίσ τη κ ε σε μά χες φ θο ρ ά ς.

4 Α ρματα PzKpfw III μ ε π υροβόλα τω ν 50 mm κα τα λα μ β ά νο υ ν ε κ τ ε θ ε ιμ έ ν ε ς θ έσ ε ις σ το μέτω π ο το υ Α λα μ έιν τ ο 1942.

5 Α μ ερ ικα ν ικ ή ς κα τα σ κευ ή ς μέσα ά ρματα Μ4. π ερ ισ σ ότερ ο γνω στά ως Sherman, π ροω θούντα ι για να απ οκτήσ ουν επαφή μ ε τ ο Afrika Korps σ τις α ρ χές Ν οεμβρ ίου1942. Η διάσπαση με τα τεθ ω ρ α κισ μένα , που έγ ιν ε δ υ να τή μ ε τά τ ις σ κ λη ρ ές μάχες τ η ς επ ιχείρησ ης «Supercharge», ή τα ν το «κλειδ ί» για τη β ρ ετα ν ική ν ίκη στο Αλαμέιν.

6 Ενας Β ρ ετα νό ς σ τρ α τιώ τη ς π λησ ιάζει με ε φ ' όπλου λόγχη ένα PzKpfw III που έχ ε ι τ ε θ ε ί ε κ τ ό ς μάχης.

79

Οι αποβάσεις me επιχείρησης «Torch»

11 Α μερ ικα νο ί και Γάλλοι α ξιω ματικο ί σ υσ κέπ τοντα ι στη 6 ο ρειο - δ υ τική Α φρική το 1942. Παρά τη συνεργασία που υπ ονοείτα ι εδώ, ο ι Β ρετα νο - Α μερ ικα νο ί ε ισ β ολε ίς 6ρήκα ν ελάχισ τη υπ οστήριξη από τις φ ρ ο υ ρ ές που υποστήριζαν τη ν κυβέρ νησ η το υ Βισύ και σ ημειώ θηκαν σ υγκρούσ εις σε ό λ ες τ ις π ερ ιο χές απόβασης (Καζαμπλάνκα, Ο ράν και Α λγέρι) μ έχρ ι να επ ιτε υ χ θ ε ί η κατάπαυσητο υ πυρός.

2 Α μερ ικα νικό π εζικό ε ξέ ρ χ ε τα ι στις α κ τ έ ς το υ κόλπ ου το υ Αρζιού, ανατολ ικά το υ Οράν, στις 8 Ν οεμβρ ίου 1942. Τμήμα τη ς Κ εν τρ ική ς Δύναμης Επιχειρήσεων υπό το ν υπ οσ τράτηγο Λ.Ρ Φ ρέντεναλ, ο ι σ τρ α τιώ τες α υ το ί απ οβιβάσ τηκαν κυ ρ ιο λ εκ τικ ά ανενό χλη το ι, σ υνάντησαν όμω ς σκληρή αντίσ ταση από το υ ς Γάλλους υπ ερασπιστές καθώ ς προχωρούσαν στο εσ ω τερικό .

80

3 Η π ροπ αγανδισ τική ε ικό να τη ς επ ιχείρησ ης «Torch»: Α μερ ικα νο ί σ τρ α τιώ τες π ροχω ρούν πίσω από τη ν ασ τερόεσ σ α π ρος τ ο α ερ ο δ ρ ό μ ιο Μ εζό ν Μ πλανς έξω από το Αλγέρι, σ τις 8 Ν ο εμβ ρ ίο υ 1942.

4 Το α μ ερ ικα ν ικό π υ ρο β ολ ικό ε ξέ ρ χ ε τα ι σ την α κτή - επ ιχείρηση «Torch», 8 Ν οεμβρ ίου 1942. Η απουσία ε χ θ ρ ικ ή ς δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα ς και η παρουσία Β ρετανώ ν σ τρατιω τώ ν φ α νερ ώ νο υ ν ό τ ι π ρ ό κε ιτα ι γ ια τη ν α κ τή τ η ς Α να το λ ική ς Δύναμης Επιχειρήσεων σ το Αλγέρι.

5 Α μερ ικα νο ί σ τρ α τιώ τες π λησιάζουν τη ν αλγερ ινή α κτο γρ α μ μ ή σε α π ο βα τικ ές ακά το υ ς μ ε Β ρ ετα νο ύ ς χ ε ιρ ισ τές , σ τις 8 Ν οεμβρ ίου 1942. Π ρ ο σ έξτε το π ερ ιβραχιόν ιο μ ε τη ν ασ τερόεσ σ α που φορά ο ο π λίτης σ το πίσω μ έρ ο ς τη ς α κάτου ως δ ιακρ ιτικό .

6 Ενας Α μερ ικα νό ς σ τρ α τιώ τη ς έχ ε ι λά βει τέσ η σ τη ν ορο φ ή ε ν ό ς κτιρ ίο υ το υ Ορόν, στις 10 Ν ο εμβ ρ ίο υ 1942. Μ όλ ις η κα τοχή τη ς π ό λη ς εξα σ φ α λ ίσ τη κε , ένα τμ ή μ α τη ς Κ εν τρ ική ς Δ ύναμης Επιχειρήσεω ν τρ ο ω θ ή θ η κ ε α να το λ ικά ώ στε να απ οκτήσ ει επ αφή μ ε τη ν Α νατολικήϋ .αμη Επιχειρήσεω ν στο Αλγέρι.

81

1 Σ τρ α τ ιώ τες τη ς 1ης Β ρ ετα ν ική ς Σ τρ α τιά ς ε ισ έρ χο ν τα ι θ ρ ια μ β ευ τικά σ τη ν Τύνιδα στις 7 Μ αϊου 1943. Η ανακούφισ η μ ε τά από έ ξ ι μ ή νες σκληρώ ν μαχών είνα ι π ροφ ανής.

2 Μια δρα μα τική και α σ υνήθισ τη φ ω τογραφ ία μ ιας α ερ ομ α χία ς σε ε ξ έ λ ιξη πάνω από το σ τενό τη ς Σ ικελ ία ς σ τις αρχές Μ αϊου 1943. Καθώ ς ο ι δ υ νά μ εις το υ Α ξονα α π οσ ύροντα ι από τ η ν Τυνησία μετα γω γ ικά Junkers Ju 52, τα οποία π ε το ύ ν «ξυστά» πάνω από τα κύ μ α τα σε μια π ροσ πάθεια να α π οφ ύγουν το ν εντοπ ισ μό το υ ς , κα τα ρ ρ ίπ το ντα ι τ ε λ ικ ά από β ομβ α ρδ ισ τικά Β-25 Mitchell (άνω αρ ισ τερά ) και μα χη τικά Ρ-38 Lightning. Σ τη σ υ γ κεκρ ιμ ένη περίπτω ση κα τα ρ ρ ίφ θ η κα ν 25 από τ α 35 Ju 52 που εντοπ ίστηκαν.

3 Β ρ ετα νο ί σ τρ α τιώ τες β ά λλου ν με ένα ν ε κ τ ο ξ ε υ τ ή ΡΙΑΤ (Projector, Infantry, AntiTank) στο φ λεγ ό μ εν ο σ κάφ ος ε ν ό ς PzKpfw IV σ την Τυνησία το 1943. Τα ΡΙΑΤ ή τα ν απλοί ε κ τ ο ξ ε υ τ έ ς και το βλήμα το υ ς , κο ίλου γεμ ίσ μ α το ς , ζύ γ ιζε 1,4 kg και ε κ τ ο ξ ε υ ό τ α ν μ ε τη β ο ή θ ε ια ενό ς τερ α σ τίο υ ελα τη ρ ίο υ . Το δρασ τικό β ε λ η ν ε κ έ ς το υ ς ή τα ν 91 m, όμω ς δ ε ν ή τα ν ιδ ια ίτερα α κρ ιβε ίς . Το όπλο ή τα ν βαρύ (14,5 kg) και χρ ε ια ζό τα ν δ ύ ο ά ν δ ρ ες για να μπ ορέσ ει να βάλει, ή τα ν δ ε δ ιάσημο για τ η ν έ ν το ν η ανάκρουσή το υ . Π άντω ς α π ετέλ εσ ε ένα ν πολύ χρήσ ιμο π ειραματισ μό για τη ν α νάπ τυξη ε ν ό ς α ν τια ρ μ α τικο ύ όπλου για τ ο πεζικό.

4 Ενα PzKpfw III Ausf J σ την Τυνησία το 1943. Δ ια θ έ το ν τα ς α κό μ α το βραχύκαννο π υροβόλο τω ν 50 mm, τ ο PzKpfw ill υ π ολειπ ότα ν α ισ θητά έν α ν τ ι τω ν συμμαχικώ ν συστημάτω ν.

5Ενα α μ ερ ικα ν ικό ελα φ ρ ύ άρμα Μ5Α1, γνω σ τό σ το υ ς Β ρ ετα νο ύ ς ως Stuart, π ρο ω θ είτα ι σ την έρ η μ ο τη ς Τυνησ ίας τ ο 1943. To Μ5 με το κύριο π υροβόλο το υ τω ν 37 mm δ εν χ ρ η σ ίμ ευ ε πολύ σε σ υγκρούσ εις αρμάτω ν, α π ο δ ε ίχ θ η κε όμω ς π ολύ τιμ ο ως αναγνω ρισ τικό και γ ια π λευ ρ ική προστασία, σε κα θ ή κο ν τα στα οποία έπ ρεπ ε να α ν τε π ε ξέ λ θ ε ι ω ς οργα νικό μ έλ ο ς τω ν αμ ερ ικα νικώ ν τεθ ω ρ α κ ισ μένω ν μεραρχιώ ν μ έχ ρ ι τη λή ξη το υ π ολέμου . Εδώ το άρμα α κ ο λ ο υ θ ε ίτα ι από ένα Jeep και ένα η μ ιερ π υ σ τρ ιο φ όρ ο M3, ο χή μα τα χρήσ ιμα γ ια τη Β. Α φρική αλλά και γ εν ικ ό τερ α .

4

Κεφάλαιο 6

Η μάχη ιου Ατλανιικού

21 Ο να ύαρχος σερ Ν τά ν τλ ε ϊ Π ά ο υ ν ι, π ρώ τος λό ρ δ ος τη ς Θ άλασσας (αρχηγός Ν αυτικού ) από το 1939 έω ς το 1943. Α νδρας ε ν ε ρ γ η τ ικ ό τα το ς και μ ε μεγάλη δ ιαίσθηση, ή τα ν υ π εύθ υ νοςγ ια τη δ ιεξα γω γή τη ς Μ άχης 3 το υ Α τλ α ν τικο ύ και για τ ις να υ τικ ές επ ιχειρ ήσ εις στη Μ εσ όγειο .

2 Ο πλοίαρχος ΡΒ. Σ έρ μπ ρ ουκ ή τα ν ένα ς από το υ ς ικα ν ό τερ ο υ ς δ ιο ικ η τέ ς πλοίων σ υνοδεία ς που έδρασ αν σ το ν Α τλ α ντικό . Ενώ το υ ε ίχ ε α ν α τε θ ε ί η προστασία τ η ς νηοπ ομπ ής JW 51Β (τη ς π ρώ της που π ερνούσ ε από τη ν Α ρ κτική μ ε τά τη ν PQ 18) το ν Δ εκ έμ β ρ ιο το υ 1942 ο δ ή γη σ ε τη δύναμη τω ν έ ξ ι αντιτορ π ιλ ικώ ν το υ ενα ν τίο ν τω ν πανίσχυρω ν γερ μ α ν ικώ ν κα ταδρ ομικώ ν «Hipper» και «Luetzow», ό τα ν σ υ να ντή θ η κα ν στη θάλασσα το υ Μ π ά ρεντς (31 Δ εκεμ β ρ ίο υ ).Παρά το γ εγ ο νό ς ό τ ι τρ α υ μ α τ ίσ τη κ ε σοβαρά, συνέχισ ε να δ ιε υ θ ύ ν ε ι τη ναυμαχία από το HMS «Onslow» και ανάγκασε το ν εχ θ ρ ό να απ οσ υρθεί. Α ξιζ ε και μ ε το παραπάνω το ν Σ τα υ ρ ό τη ς Β ικ τω ρ ία ς που έλ α β ε α ρ γό τερ α . 4

Η επιβίωση τη ς Β ρετα νίας ε- ξα ρ τά το από το εμπόριο διά τω ν θαλασσίων οδών. Μ ετα ξύ του Σ ε ­π τεμβρ ίου το υ 1939 και του Μαϊου του 1943 η χώρα ερχότα ν α ν τ ιμ έ ­τωπη με τη ν προοπτική τη ς ή ττα ς σχεδόν καθημερ ινά , καθώ ς τα γερμα νικά υποβρύχια (U-Boote), τα π ολεμικά επ ιφανείας, τα παραλ­λα γμένα σε εμπορικά οπλισμένα πλοία και τα αεροπλάνα προσπα­θούσ αν να κόψ ουν α υ τές τ ις ο ­δούς, ιδ ια ιτέρω ς εκ ε ίν ες που π ερ­νούσαν το ν βόρειο Α τλα ντικό . Εάν οι Γερμανοί είχαν π ετύχει, η Β ρ ε­τανία θ α αναγκαζόταν σε παράδο­ση για να αποφύγει τη ν πείνα και οι Σύμμαχοι θα έχαναν τη βάση από τη ν οποία θα άρχιζαν τη ν ε ι­

σβολή το υ ς στη δυτική Ευρώπη. Ο Ο υίνστον Τσώρτσιλ έγραψ ε στα απο­μνημονεύμα τά του πως η Μάχη του Α τλα ντικού ήτα ν το μόνο που το ν έ ­κανε πραγματικά να ανησυχήσει κατά τη δ ιάρκεια του π ολέμου και δεν είναι δύσκολο να α ν τιλη φ θ ο ύ μ ε το γιατί.

Η απειλή έγ ιν ε π ροφανής ήδη από τ ις 3 Σ επ τεμβρ ίου 1939, ότα ν το ε ­πιβατηγό πλοίο τη ς γραμμής SS «Athenia» βυθ ίσ τηκε από ένα U-Boot και τ ις επ ό μ ενες η μ έρ ες άλλα 27 εμπορικά πλοία είχαν τη ν ίδια μοίρα. Οι ν η ­οπομπές οργανώ θηκαν από το Ναυαρχείο στις 7 Σ επ τεμβρ ίου , όμως με 26 μόνο πλοία συνοδείας δ ιαθέσ ιμα και με πλήρη έλλειψ η αεροπορικής κάλυψ ης πέραν τη ς ακτίνας δράσης τω ν αεροσκαφώ ν που σ τάθμευαν στα παράκτια αεροδρόμια , δ εν έφ ερ α ν ιδ ια ίτερα αποτελέσματα . Αν και οι Γερμανοί μπορούσαν να αναπ τύξουν στον ωκεανό μόνο 22 υποβρύχια ότα ν ξέσπασε ο π όλεμος, οι α μ υ ν τικ ές τεχ ν ικ έ ς για τη ν προστασία των νηοπομπών βρ ίσκονταν σε πρώιμο στάδιο και οι πλοίαρχοι τω ν U-Boote σ ύντομα εκ μ ετα λ λ εύ θ η κ α ν τ ις αδυναμίες τω ν Β ρετανώ ν, καθώ ς μπο­ρούσαν να αποφύγουν το ν εντοπ ισμό το υ ς επ ιτ ιθ έμ ενο ι σε ανάδυση κα­τά τη δ ιάρκεια τη ς νύκτας. Η κατάσταση δ εν β ελτιώ θ η κ ε ο ύ τε το 1940: οι απώ λειες τη ς Β ρετα νίας στις θάλασσες τη ς Ν ορβηγίας και τη ς Γαλ­λίας ήτα ν πολύ μ εγ α λύ τερ ες από τη δ υ ν α τό τη τά τη ς εκ ε ίν η τη ν περίοδο

να κα τασ κευάζει πλοία και το πρόβλημα δ ια τηρήθηκε. Μια συμ­φωνία με τις Η νω μένες Π ο λ ιτε ίες ε ν έ τα ξε σ τον στόλο τη ς 50 γη- ρασμένα αντιτορπ ιλικά , με αντάλλαγμα τη ν εκμίσθωση β ρ ετα ν ι­κών βάσεων στη Ν ιουφ ά ουντλα ντ και στην Καραϊβική, όμως με το υ ς Γερμανούς να κα τέχουν λιμάνια στην Ευρώπη που απείχαν ελάχιστα από τ ις θαλάσσιες οδούς του Α τλαντικού , τα U-Boote έζησαν τη «χρυσή εποχή» το υ ς . Μ έχρ ι το τέ λ ο ς του 1940 είχαν κα τα σ τρα φ εί περισσότερα από 1.200 εμπορικά πλοία, δηλαδή πάνω από το ένα τ έ τα ρ το του εμπορικού στόλου που είχε η Β ρε­τανία πριν από τη ν ένα ρξη του πολέμου.

Τα U-Boote όμως δεν ή τα ν η μοναδική απειλή. Την ίδια π ερ ίο ­δο γερμα νικά π ολεμικά πλοία άρχισαν ε ξό δ ο υ ς σ τους ω κεα ­νούς, με πρώτα τα θω ρηκτά «Graf Spee» και «Deutschland», τα ο­ποία έπ λεαν ήδη στις α ν ο ικ τές θάλασσες ότα ν εξερ ρ ά γη ο π όλε­μος. Το «Deutschland» ε ίχ ε μ ερ ικ ές επ ιτυχ ίες και επ έσ τρεψ ε στη Γερμανία τη ν 1η Ν οεμβρίου, ενώ το «Graf Spee» σκόρπισε τον τρ ό μ ο και τη σύγχυση σε ολόκληρο το ν νότιο Α τλα ντικό . Σ τις 13 Δ εκεμ βρ ίο υ το τε λ ευ τα ίο εν τοπ ίσ τηκε και κτυ π ή θ η κε βαριά από τρ ία καταδρομικά τω ν Β ρετανώ ν στα ανοικτά του ποταμού Π λέιτ, αναγκάζοντάς το να ζη τήσ ει καταφύγιο σ τον ο υ δ έ τερ ο λ ι­μένα του Μ ο ντεβ ιδ έο . Τέσσερις η μ έρ ες αργότερα , αδυνατώ ντας να εκ μ ε τα λ λ ευ θ ε ί άλλο το καθεσ τώ ς ο υ δ ετερ ό τη τα ς και απρό­θ υ μ ο ς να αντιμετω π ίσ ει το ν βρετα νικό στόλο που καραδοκούσε στα ανοικτά, ο πλοίαρχος του «Graf Spee» αποφάσισε να βυθίσει το πλοίο. Ε πρόκειτο για μια π ολυαναμενόμενη ένεση ηθ ικού για το υ ς Β ρετα νούς, αν και ο υπόλοιπος στόλος τω ν Γερμανών συ­νέχισε κανονικά τη δράση του . Τα θω ρηκτά «Scharnhorst» και «Gneisenau» εισ ήλθαν στον ναυτικό αγώνα το ν Ν οέμβριο του 1939, το ν Φ εβρουάριο του 1940 και το διάστημα Ιανουαρίου- Μ αρτίου 1941, ενώ το «Admiral Scheer» π αρέμεινε π έν τε μήνες στις θάλασσες μ ετα ξύ Ν οεμβρίου 1940 και Μ αρτίου 1941. Η πα­ρουσία αυτώ ν τω ν ισχυρών π ολεμικώ ν πλοίων ανάγκασε το Β ρε­τα ν ικό Ναυτικό να διασπάσει τα αμυντικά του μέσα, αφ ήνοντας τα εμπορικά πλοία ουσιαστικά ακάλυπτα ένα ντι τω ν U-Boote (τα οποία π λέον κυνηγούσ αν επ ιλ εγ μ ένες νηοπ ομπ ές σχηματίζο­ν τα ς «Αγέλες Λύκων») και τω ν παραλλαγμένω ν εμπορικώ ν σκα­φών.

84

5

.pTo «Suffolk» κ α ι1 1 ^ 1 1 ο Τ Κ !Γ Γ ^ j r εντοπίζουν το «Bismarck» και το

«Prinz Eugen» 23^atcn j

Ισ λα ν δ ία

/y fb « H o o d » β υ θ ίζ ε ι/ / 26 Μ αϊου 06.00

j T o «Prince of Wales» f γλιτώνει με ζημιές

Ό Υ Η Δ Ι ΑFaeroeIslands

Ν Ο Ρ Β Η Γ ΙΑ *S hetlandIslands

& O rkney f IslandsTo «Bismarck» δέχεται

πλήγμα από τ ο ρ π ίλ η 24η/25 M a i o u j f r 25 Μ αΐου

»Β Ρ Ε Τ Α Ν ΙΑ

ιλεια επαφη<Μ αϊου 03.061 ν / 'χ' ' * / v ^ 6 d y n i a

Το «Bismarck» και το 'Prinz Eugen» αποπλέουν

18 Μ α ϊου 1941I k Το «Bismarck» " f r βυθίζεταιβ 27 Μ αϊου 10.36Το «Bismarck»

εντοπίζεται από ένα Catalina της RAF

26 Μ αΐου 10.30

St Ν azaire

Το «Prinz Eugen» φτάνει στη Βρέστη

την 1η Ιουνίου

Βρετανικά πλοία η Δύναμη «Η» ξεκινά. 26 Μ αΐου Jt«Bismarck»

Απι25

3 Π ληρώ ματα τω ν U-Boote α κο ύ ν μ ε προσοχή το ν γ εν ικό δ ,ο ικη τή το υ ς , ναύαρχο Κ αρλ Ν τέν ιτς , σ το Κ ίελο το 1942. Ο Ν τέ ν ιτς ή τα ν υ π εύθ υ νος για τη δ ιεξα γω γή το υ - ΐο β ρ υ χ ια κ ο ύ π ολέμου και το 1943 το π ο θ ε τή θ η κ ε α ρ χηγός το υ Γερμα νικού Ν αυτικού .

ένα πλοίο), καθώ ς όμως οι Γερμανοί άρχισαν να στέλνουν π ολεμικά πλοία, αεροπλάνα και υποβρύχια κατά τω ν νηοπομπών PQ, οι απώ λειες σε εμπορικά α υξήθηκα ν, φ θά νοντα ς στην κορύφωσή το υ ς το ν Ιούλιο του 1942, με τη ν κατασ τροφή που υπέστη η νηοπομπή PQ 17, ό τα ν βυ θ ί­σ τηκαν 22 πλοία εφοδιασμού. Η PQ 18 δ εν α ντα π οκρ ίθηκε πολύ κα λ ύ τε­ρα, καθώ ς έχασε 13 πλοία, με απ οτέλεσ μα οι νηοπομπές να σ ταμα τή ­σουν. Ο ταν άρχισαν πάλι το ν Δ εκέμβρ ιο , οι β ελ τ ιω μ έν ες τα κ τ ικ έ ς και η ε ­νίσχυση σε πλοία συνοδείας έφ ερ α ν απ οτελέσ ματα , αν και χρε ιά σ τη κε η ανεπανόρθω τη ζημιά που προκάλεσαν στο «Tirpitz» τα ειδ ικά μίνι υπο­βρύχια X-craft (Σ επ τέμβρ ιος 1943) και η βύθιση του «Scharnhorst» κατά τη ναυμαχία του Β όρειου Α κρω τηρίου για να εξασ φ αλισ τεί η νίκη και να ε ­ξο μ α λ υ ν θ εί η ροή εφ οδίω ν προς τη Σ οβ ιετική Ενωση.

Εως τό τ ε η κατάσταση στον Α τλα ντικό συνέχιζε να είναι κρίσιμη. Πα­ρά τη σ ταθερή αύξηση τω ν απωλειών τω ν γερμα νικώ ν υποβρυχίων (87 μέσα στο 1942), η πίεση ενα ντίο ν τω ν νηοπομπών συνεχίσ τηκε, φ θά νο­ν τα ς στην κορύφωσή τη ς το ν Μ άρτιο του 1943, ότα ν μόνο στον Α τλα ν τι­κό βυθίσ τηκαν 82 πλοία. Η Β ρετα νία β ρ έθ η κ ε πλέον απελπιστικά κοντά στην προοπτική τη ς λ ιμοκτον ία ς και, καθώ ς ο επ ιχειρησιακός αρ ιθμός τω ν U-Boote έφ θα σ ε το ν Απρίλιο τα 240, μια αποφασιστική αναμέτρηση θ εω ρ ε ίτο αναμενόμενη . Η στιγμή αυτή έφ θα σ ε το ν Μάιο, ότα ν μ ετά από μια σειρά σκληρών αναμετρήσ εω ν με τ ις νηοπ ομπ ές χάθηκαν 41 U- Boote, ένα ντι μόνον 34 εμπορικώ ν πλοίων, Ο συνδυασμός α π οτελεσ μα τι­κών τα κτικώ ν συνοδείας, βελτιω μένω ν ραντάρ και αεροπ ορικής κάλυ­ψης είχε δώσει σ τους Συμμάχους το κρίσιμο π λεο νέκτημ α και, καθώ ς η παραγωγή πλοίων τω ν Αμερικανώ ν άρχισε να υπερβαίνει τ ις βυθίσεις, οι θαλάσσιες οδοί στον Α τλα ντικό έγ ιναν λ ιγ ό τερ ο επ ικ ίνδυνες. Οι επ ιθ έ ­σεις στις νηοπ ομπ ές συνεχίστηκαν αλλά οι απώ λειες των U-Boote (237 το1943 και 242 το 1944) έδειχνα ν καθαρά ό τι οι Σύμμαχοι είχαν π λέον επ ι­βληθεί. Το κόσ τος ή τα ν πολύ υψηλό (μέχρ ι το 1945 η Β ρετα νία είχε χάσει περισ σότερα από 5.000 εμπορικά πλοία) αλλά τα απ οτελέσ ματα ή τα ν κα­ταλυτικά . Η νίκη στον Α τλα ντικό ή τα ν απαραίτητη για τη νίκη στην Ευ­ρώπη.

4 Ο αρχιναύαρχος Εριχ Ρ έν τερ (δεξιά ), α ρ χη γό ς του 'ερ μ α ν ικ ο ύ Ν αυτικού τη ν π ερ ίο δ ο 1928-1943, επί το υ ■ϊ-ωρηκτού «Gneisenau» το 1941. Η ταν επ ικεφ α λή ς τη ς -ο ο σ π ά θ ε ια ς ανα δ η μιο υ ρ γία ς το υ γερ μ α ν ικο ύ στόλου _ ε τα ξύ τω ν δ ύ ο π ολέμω ν και ό τα ν ο Χ ίτλ ερ δ ιέ τα ξ ε ουσ ιασ τικά τη διάλυσή το υ . .α να εν ισ χυ θ ε ί ο σ τό λο ς τω ν U-Boote, μ ε τά τη ν κα τα σ τρο φ ική ναυμαχία στη θάλασσα Μ π ά ρεντς , π α ρ α ιτήθ η κε .

5 Ο π λοίαρχος Γ κύ ν τερ Π ρ ίεν ε λ λ ιμ εν ίζ ε ι το U-47 μ ε τά τη λή ξη μιας επ ιτυ χ η μ έν η ς ε ξό δ ο υ στον Α τλ α ντικό . Ασσος τω ν υποβρυχίω ν, κα τό ρ θω σ ε να ε.σχω ρήσει στη β ρ ετα ν ική να υ τική βάση το υ Σκάπα Φλόου τη νύ κ τα τ η ς 13ης π ρος τ η ν 14η Ο κτω βρίου 1939 και να τορπ ιλ ίσ ει το θ ω ρ η κ τό «Royal Oak».

6 Η καταδ ίω ξη το υ «Bismarck».

Η όποια επ ιτυχία είχαν οι Β ρετα νο ί ή λ θ ε σταδιακά και με το ανάλογο κόσ τος. Η απειλή τω ν π ολεμικώ ν πλοίων με το ν καιρό π ερ ιορ ίσ τηκε, ε ι­δικά με τη βύθιση του θω ρηκτού «Bismarck» στις 27 Μαϊου 1941 μ ετά από μια καταδίω ξη κατά τη ν οποία βυθ ίσ τηκε το κα ταδρομικό μάχης HMS «Hood», αλλά και τη ν καταστροφή δύο γερμανικώ ν π αραλλαγμένω ν εμπορικώ ν πλοίων («Kormoran» και «Atlantis») το ν Ν οέμβριο. Ταυτόχρονα η προστασία τω ν νηοπομπών βελτιώ θ η κε , με τη β οήθεια τω ν κα ινοτο­μιών στην τεχνολογία τω ν σόναρ και τω ν υποκλοπών τω ν ραδιοσημάτων, αλλά και τω ν βελτιω μένω ν βομβώ ν βυθού. Τα U-Boote όμως συνέχισαν να ξεγλ ισ τρούν , αφού το 1941 χάθηκαν μόνο 24. Η ανάπτυξη αεροσκαφών „α κρ ά ς ακτίνας δράσης σε βάσεις του Καναδά, τη ς Γροιλανδίας και τη ς Ισλανδίας άρχισαν να κλείνουν τα κενά στην ακτίνα δράσης τη ς αεροπο­ρίας και το ν Δ εκέμ βρ ιο του 1941, με τη ν έν τα ξη ειδ ικά κατασκευασ μέ-• j)v αεροπλανοφόρω ν συνοδείας, ή τα ν δ ιαθέσ ιμη αεροπορική κάλυψη σε ολόκληρο το ν Α τλαντικό . Τέλος, με τη ν είσοδο τω ν ΗΠΑ στον π όλε­μο. κα τέσ τη άμεσα εφ ικ τή μια σημαντική ενίσχυση σ τους σ τόλους συνο­δ εία ς και υπήρχε επίσης η υπόσχεση τη ς μαζικής και σε ασύλληπτους ρυθμούς κατασ κευής πλοίων. Τα U-Boote πάντως έζησαν άλλη μια «Χρυ­σή Π ερίοδο» αρχίζοντας να δρουν ανάμεσα στα α π ροσ τάτευτα εμπορικά ί ο υ έπ λεαν κοντά στις α να τολ ικές α κ τές τω ν ΗΠΑ.

Οσο συνέβαιναν αυτά, η Β ρετα νία είχε να αντιμετω π ίσ ει και άλλο ένα σοβαρό πρόβλημα στην Α ρκτική , από όπου μ ετα φ έρ ο ν τα ν οι π ρομή­θ ε ιε ς που είχαν σ υμφ ω νηθεί με τη ν ΕΣΣΔ. Σ την αρχή όλα εξελ ίσ σ οντα ν <αλά (μ ετα ξύ Σ επ τεμβρ ίου 1941 και Φ εβρουάριου 1942 είχε χα θεί μόνο

85

1 Ενα U-Boot π λέε ι σ τη ν -\ επ ιφ άνεια κα τά τη δ ιά ρ κεια π εριπ ολίας σ το ν β ό ρ ε ιο Α τλ α ν τ ικ ό το 1940.

2 U-Boote στη Β αλτική εκ τ ε λ ο ύ ν ασ κήσεις τα χ ε ία ς κα τά δυσ ης ο ι οπ οίες εν τά σ σ ο ντα ι σ την π ροετο ιμα σ ία το υ ς πριν εμ π λα κο ύ ν στη Μ άχη το υ Α τλ α ν τικο ύ . Μ ετα ξύ το υ 1939 και το υ 1945 κα τα σ κευ ά σ τη κα ν 1.162 U-Boote, η π λειοψ ηφ ία τω ν οποίω ν (άνω τω ν 700) ή τα ν Type VII. Μ ε ε μ β έ λ ε ια 6.500 nm μ ε τα χ ύ τη τα 12 kts και τα χ ύ τη τα 17 kts σ την επ ιφάνεια , μπ ορούσαν να καλύψ ουν μ εγ ά λ ες εκ τά σ ε ις σ τον Α τλ α ντικό .

3 Μ έλο ς π ληρ ώ μα τος ενό ς U- Boot στο κατάσ τρω μα, μ ε τη θάλασσα α γρ ιεμ ένη . Φ αίνετα ι τ ο κλασ ικό π υροβόλο τω ν 88 mm που δ ιέ θ ε τ α ν τα U-Boote.Σ ε π ο λλές π εριπ τώ σ εις ο ι κ υ β ε ρ ν ή τε ς αντικα θ ισ το ύσ α ν α υ τά τα όπλα μ ε δ ίδ υμ α ή τ ε τρ ά δ υ μ α α ντια ερ ο π ο ρ ικά τω ν20 mm, ό τα ν η αεροπ ορ ική απειλή ή τα ν πιο επ ίφοβη.

4 Ο π ρώ τος μ ηχανικός ενό ς U- Boot δ ε ίχ ν ε ι τη σ τεν ό τη τα που επ ικρα το ύ σ ε στο εσ ω τερ ικό το υ . Μ ε κανονική τα χ ύ τη τα π λεύσ ης το πλήρω μα θα έπ ρ επ ε να δ ιαβιώ σει υπό α υ τέ ς τ ις σ υ ν θ ή κ ες μ έχ ρ ι και τέσ σ ερ ις μ ή νες , ο ι δ ε ευ κα ιρ ίες για τη ν ανανέω ση το υ α έρ α ή τα ν λ ίγ ες .

5 Ενας κ υ β ερ ν ή τη ς U-Boot με το χα ρ α κτη ρ ισ τικό λ ε υ κ ό π ηλήκιο α να ζη τε ί εχ θ ρ ικά πλοία μ ε το περισκόπ ιό το υ . Το π ε ιρα τικό π νεύμα πολλών κυ β ερ νη τώ ν , ε ιδ ικά τω ν 2 «άσσων» όπως ο Ο το Κ ρ έτσ μ ερ , ο Γιοακίμ Σ έπ κε καιο Γ κύ ν τερ Π ρίεν, το υ ς εξα σ φ ά λ ισ ε μια θ έσ η στη γερ μ α ν ική π ροπαγάνδα το υ π ο λέμ ο υ , όμω ς λίγο ι επέζησαν. Εως το ν Μ άιο το υ 1945 οι Γερμανο ί είχαν χάσ ει 781 U- Boote μ ε τα π ληρώ ματά το υ ς (32.000 ά ν δ ρ ες ) κα τά τη Μ άχη το υ Α τλ α ντικο ύ .

6 Ενα U-Boot έ το ιμ ο να π αραλάβει επ ιζώ ντες από ένα β ρ ετα ν ικό εμπ ορ ικό πλοίο, που κω π ηλατούν προς το μ έρ ο ς το υ . Κ ατά τα αρχικά στάδια τη ς Μ άχης το υ Α τλ α ν τικο ύ δ εν ή τα ν ασ υνή θ ισ το τα U-Boote να π ερ ισ υ λλέγο υ ν το υ ς να υαγούς από τα θ ύ μ α τά το υ ς .

7 Ενα φ ο ρ τη γό πλοίο β υθ ίζετα ι.Η φ ω τογραφ ία έχ ε ι λ η φ θ ε ί από τ ο κα τάσ τρω μα το υ U-Boot που το υ επ ιτέθ η κ ε .

86

Ο πόλεμοί ίων νηοπομπών1 Το β ρ ετα ν ικό εμπ ορ ικό SS «Coulmore» π α λ εύ ε ι μ ε τα κύ μ α τα σ το ν Α τλ α ν τικό στις αρ χές το υ 1943. Τα πλοία επ ιφ α νεία ς και τα αεροπ λάνα είχαν να αντιμετω π ίσ ουν, ε κ τό ς από τα εχ θ ρ ικά υποβρύχια , και τ ις α κρ α ίες κα ιρ ικές σ υ νθή κες , ε ιδ ικά σ τις θάλασ σ ες το υ Α ρ κ τικο ύ κύ κλου κα τά το ν πλου προς τη Σ ο β ιε τ ική Ενωση.

2 Ο τρ ό μ ο ς το υ π ολέμου τω ν νηοπομπώ ν: το ρωσικό π ε τρ ελα ιο φ ό ρ ο «Azerbaijan» δ έ χ ετα ι τορπ ίλη κα τά τ ις π ρώ τες επ ιθ έσ εις στη νηοπομπή PQ17 στις 4 Ιουλίου 1942. Ξ εκ ινώ ντα ς από τη ν Ισλανδία στις 27 Ιουνίου, η PQ17 α π ο τελ ε ίτο από 35 εμπ ορ ικά πλοία με τη σ τενή σ υνοδεία 19 πλοίων το υ Β ρ ετα ν ικο ύ Βασιλικού Ν αυτικού . Δ ια τά χ θ η κε να «διασκορπιστεί» αργά στις 4 Ιουλίου, επ ειδή υπήρχε η π ληροφ ορία ό τ ι στα νο ρ βη γ ικά νερ ά γερ μ α ν ικά πλοία ετο ιμ ά ζο ν τα ν να επ ιτεθούν. Είκοσι τέσ σ ερ ις να ύ τες δ ιασ ώ θηκαν από υδροπλάνα και υπ οβρύχια τ ις επ ό μ εν ες η μ έρ ες , ω στόσο τ ο κτύπ ημα ή τα ν σκληρό.

3 Μια νηοπ ομπ ή σ τον Α τλ α ν τ ικό π λησ ιάζει σε φ ίλ ια ύδατα, το 1943. Το μ έ γ ε θ ο ς και η δ ιά τα ξη μ ιας τυ π ικής νηοπ ομπ ής φ α ίνο ντα ι σε αυτή τη φ ω τογραφ ία , η οποία ελή φ θ η από ένα Flying Fortress τη ς Π αράκτιας Δ ιο ίκησης. Η δ ιάθεσ η επ α ρκού ς σ υνοδείας και α ερ οπ ο ρ ική ς κάλυψ ης μακράς εμ β έ λ ε ια ς που α π εικο ν ίζον τα ι και εδώ , ή τα ν το «κλειδ ί» γ ια τη νίκη τω ν Συμμάχων.

4 Ενα π ο λεμ ικό πλοίο σ υνοδεία ς π λέε ι με τα χ ύ τη τα γύρω από μια νηοπ ομπ ή, καθώ ς ένα από τα εμπ ορ ικά έ χ ε ι κ τυ π η θ εί. Τα πλοία σ υνοδείας , παρά το όχι και τόσ ο α π ο τελεσ μ α τικό ξεκ ίν η μ ά το υ ς (ή τα ν δ ιαθέσ ιμα ελάχιστα), π ρο σ έφ ερα ν π ο λύ τιμ ες υπ ηρεσ ίες κα τά τη δ ιά ρ κεια τω ν σ υγκρούσ εω ν σ τις θαλάσ σ ιες ο δ ο ύς , δ ιαφ υλάσ σ οντας τη συνοχή τω ν νηοπομπώ ν και π ρο σ φ έρο ντα ς μια υποτυπώ δη π ροστασία ένα ν τι τω ν εχθ ρ ικώ ν α εροσ καφ ώ ν και υποβρυχίων.

5 Το πλήρω μα ενό ς γερ μ α ν ικο ύ π ο λεμ ικο ύ πλοίου π α ρ α κο λο υ θ εί ένα εμ π ορ ικό να β υ θ ίζετα ι. Τα π ερ ισ σ ότερ α β ρ ετα ν ικά εμπ ορ ικά πλοία β υθ ίσ τη κα ν από επ ιθ έσ εις αεροπ λάνω ν και υποβρυχίω ν, ωστόσο τα γερ μ α ν ικά π ο λεμ ικά πλοία επ ιφ α νεία ς ή εξο π λ ισ μ ένα εμπ ορ ικά α π οτολμούσ αν και α υ τά ε π ιθ ε τ ικ έ ς ε ξό δ ο υ ς στις θαλάσ σ ιες οδούς .

88

1Το ταξίδι ίου «Bismarck»

90

• ~ j β ρ ετα ν ικ ό κα τα δρ ομικό 3 _ r :~ c HMS «Hood» πουί . η σ τη κ ε από το «Bismarck»— c 2 - Μ αϊου 1941. Ο ταν το τ ε λ ε υ τα ίο , σ υ νοδ ευ ό μ ενο από το tODu κα τα δρ ομικό «Prinz Eugen», ΐ ιτο π ίσ θ η κ ε στο Σ κά γκερα κ στις21 V io u . οι Β ρετανο ί ιπ εα τε ιλ α ν αμέσω ς μια ναυτική 5ύ'»αμπ ιτα θ ω ρ η κτά «Prince of t e e s - και «King George V», το κα τα δρ ομικό μάχης «Hood», το αεροπ λανοφ όρο «Victorious»,—;33ερα καταδρομικά και ενν έα : . _ -Τορπιλικά) για να το r ic p m o o u v . Τα εχ θ ρ ικά πλοία ι .-α τ ίσ τη κ α ν πάλι στο στενό —c Λ ανίας αργά το Βράδυ τη ς 2 3 -ς το υ μήνα και οι Β ρετανο ί ε τ ττ έ θ η κ α ν στις 05,22 τη ς n c -έ ν η ς . Το «Hood» κ τυ π ή θη κε _£τα από οκτώ μόλις λεπ τά από j e ο μ ο βρ ον τία το υ «Bismarck»<ιa . β υθ ίσ τη κε . Από τα 1.419 μέλη

π ληρώ μα τος επέζησαν -ό ν ο ν τρία . Το «Bismarck» ε ίχε επίσης κτυ π η θεί, α ναγκά ζοντας το ν κ υ β ερ νή τη το υ να « α τευ θ υ ν θ ε ί προς τη ν ασφάλεια —χ: Β ρέσ της.

2 Το θ ω ρ η κτό «Bismarck» αναχω ρεί από τη Β αλτική, το ν 4 'Λάιο το υ 1941. Η κατασ κευή το υ άρχισε το 1936 και ο Χ ίτλερ τ ο κα θ έλ κυ σ ε τρ ία χρόνια α ργότερα . Η ταν ένα θαυμάσ ιο π ολεμ ικό πλοίο. Δ ιέ θ ε τ ε οκτώ « jp ia π υροβόλα τω ν 15 in, 12

5.9 in, σειρά αντια εροπ ορικώ ν π υροδόλω ν και : . D υδροπλάνα Arado Ar 196.

3 Τορπιλοπλάνα Fairey Swordfish ■ου ιδ ίου τύπ ου με εκε ίνα που επ ιτέθ η κα ν σε δύο περιπτώ σεις ατο »Bismarck» το ν Μ άιο του 1941. Σ τη ν πρώ τη περίπτωση,: . 2 Swordfish από το αεροπ λανοφ όρο «Victorious» g εντόπ ισ ε το θ ω ρ η κτό το απόγευμα τη ς 24ης Μαϊου, α π έτυχε όμως να κα τα φ έρ ε ι ένα α -εσ ο κτύπ ημα. Δύο η μ έ ρ ε ς α ρ γό τερα ένα όμο ιο α εροσ κάφ ος από το «Ark Royal» π ροκάλεσ ε βλάβη στο πηδάλιο το υ «Bismarck», καθ ισ τώ ντα ς το πλοίο ευ ά λω το στον συγκλίνοντα β ρ ετα ν ικό στόλο.

4. 5 Δύο όψ εις το υ «Bismarck»: . _j ε κ τ ε λ ε ί π λευ ρ ικ ές ο μ ο β ρ ο ν τ ίες με τα κύρια π υροβόλα το υ τω ν 15 in.

6 Επιζώ ντες το υ «Bismarck» π ερισ υλλέγσ ντα ι από το •α τα δ ρ ο μ ικ ό HMS «Dorsetshire» σ τις 27 Μ αϊου 1941. Μ ετά τη ίλ ά β η που υπ έστη από τη ν τορπ ίλη το υ Swordfish, το γερ μ α ν ικό πλοίο α δυνα τούσ ε να :.α φ ύ γ ε ι. Νωρίς το πρωί τη ς 27ης Μ αϊου τα θ ω ρ η κτά «King George V» και «Rodney» το αουροκόπ ησαν α νελέη τα , πριν• αλέσ ουν το «Dorsetshire» να το ; _ :τ ε λ ε ιώ ο ε ι μ ε τ ις το ρπ ίλες το'ϋ Μ όνον 110 ά ν δ ρ ες :πε£ησαν από το πλήρωμά του.

91

1 Ρίψη βομβώ ν β υθ ο ύ από τη ν π ρύμνη το υ αντιτο ρ π ιλ ικο ύ σ υνοδεία ς HMS «Skate».Ε χοντας α να π τυχ θ εί κα τά το ν Α' ΠΠ, ο ι β ό μ β ες βυθ ο ύ ή τα ν χαλύβδ ινο ι κύ λ ινδ ρ ο ι γ ε μ ά το ι με Amatol ή ΤΝΤ που ε κ το ξε ύ ο ν τα ν από το π λο ίο -κυνηγό και με τη β ο ή θ ε ια ενό ς υ δ ρο σ τα τικο ύ π υ ρ ο κρ ο τη τή μπορούσαν να εκρ α γο ύ ν στο β ά θ ο ς στο οποίο ε ίχ ε υπ ο λο γισ τεί ό τ ι π ιθανώ ς βρ ισ κό τα ν το υπ οβρύχιο . Το ω στικό κύμα μπ ορούσε να β υθ ίσ ει ένα υπ οβρύχιο εά ν η έ κ ρ η ξη γ ιν ό τα ν 15 μ έ τρ α από τα το ιχώ μα τά το υ , α υ τό όμω ς απ αιτούσε α κρ ίβεια που ή τα ν δύσ κολο να επ ιτευ χ θ ε ί. Μ ε τη ν α νάπ τυξη τω ν συσκευώ ν εντοπ ισ μού ASDIC τα π ράγματα β ελτιώ θηκα ν.

2 Ενα β ρ ετα ν ικό πλοίο σ υνοδεία ς επ ιτ ίθ ε τα ι σε γερ μ α ν ικά αεροσ κάφ η κάπου σ την Α ρ κτική , κα τά τη δ ιά ρ κεια πλου προς τη Ρωσία το 1942. Η αεροπ ορ ική απειλή ή τα ν σημαντική, καθώ ς τα γερ μ α νικά βομβαρδ ισ τικά που σ τά θ μ ευ α ν στη β ό ρ εια Ν ορβηγία είχαν ε ν τ ό ς τη ς ε μ β έ λ ε ιά ς το υ ς τ ις νηοπ ομπ ές , που α να γκά ζο ντα ν να π λεύ σ ο υ ν ν ο τ ιό τερ α λόγω τω ν πάγων σ τον βορρά.

3 Ενα Hawker Sea Hurricane ΙΑ «Hurricat» ε κ τ ο ξ ε ύ ε τ α ι μ ε το ν υ π ο β ο η θ ο ύ μ ενο από π ύραυλο υ δ ρα υ λ ικό κα τα π έλ τη ενό ς π λοίου CAM (Catapult A ircraft Merchantman). Μια λύση ανάγκης για τα εμπ ορ ικά που χ ρ ε ιά ζο ν τα ν αεροπ ορ ική κάλυψ η ό τα ν έπ λεα ν μακριά από φ ίλ ιες α κ τές , ο ι μ ε τα τρ ο π ές τύ π ου CAM δ ε ν υπ ήρξαν δ η μ ο φ ιλε ίς σ το υ ς π ιλότους, επ ειδή μ ε τά τη ν απονήωση θα έπ ρεπ ε να προσ θαλασ σω θούν κο ν τά στο μ η τρ ικό πλοίο, μ ε τη ν ελπ ίδα ό τι θ α το υ ς ανελκύσουν.

4 Τα Short Sunderland μακράς α κτίνα ς δράσης χρη σ ιμο π ο ιή θ ηκα ν κα θ ' όλη τη δ ιά ρ κεια τη ς Μ άχης το υ Α τλ α ν τ ικ ο ύ ως αναγνω ριστικά και ως α νθυπ οβρυχ ιακά για τη ν προστασία τω ν νηοπομπών. Εδώ β λέπ ο υ μ ε το ν τύπ ο M ark V που α να π τύ χ θ η κε α ρ γό τερ α και δ ιέ θ ε τ ε τέσ σ ερ ις α μ ερ ικα ν ικο ύ ς α σ τερ ο ε ιδ ε ίς κ ιν η τή ρ ε ς Pratt & Whitney Wasp R-1830 ισχύος1.200 hp και ρα ντάρ α έρ ο ς - επ ιφ ανείας ASV.

5 Τα α ν τιτο ρ π ιλ ικά HMS «Onslow» (εμπ ρός) και «Ashanti», δ ύ ο από τα τυπ ικά πλοία σ υνοδείας που ή τα ν δ ιαθέσ ιμα σ το Β ρ ετα ν ικό Βασιλικό Ν α υ τικό κα τά τη ν π ερ ίο δ ο το υ π ολέμου .

Ανθυποβρυχιακοί πγώνπε

92

Βυθίζοντας ίο «Tirpifz»

1 Μια α ερ οφ ω το γρα φ ία εκπ λ η κ τ ικ ή ς ευ κρ ίν ε ια ς το υ «Tirpitz» ε ν τ ό ς το υ φ ιό ρ δ Νάρβικ- Μ π ό γκεν το ν Ιούλιο το υ 1942. Σ υ γκ ρ ίνο ν τά ς το μ ε τα π αραπ λέοντα πλοία εφοδιασ μού, α ν τιλα μ β α νό μ α σ τε τ ο τερ ά σ τιο μ έ γ ε θ ο ς το υ θ ω ρ η κτο ύ . Φ αίνοντα ι καθαρά τα οκτώ κύρια π υροβόλα το υ τω ν 15 in. Οι λ ε υ κ έ ς β ο ύ λ ες που δ ια κρ ίνο ντα ι σ το κάτω μ έρ ο ς τη ς φ ω τογραφ ίας, α φ ο ρ ο ύ ν το ανθ υπ ο β ρυ χ ια κό δ ίχ τυ . Τον Ιούλιο το υ 1942 το «Tirpitz» α π ο τελο ύ σ ε μια σ η μ α ντική απειλή γ ια τ ις νηοπ ομπ ές σ το ν Α ρ κ τικό κύκλο . Η φ ήμ η και μόνο ό τ ι τ ο «Tirpitz» επ ρ ό κε ιτο να κ ιν η θ ε ί σε α υ τ έ ς τ ις π ερ ιοχές , ο δ ή γη σ ε στη διασπορά τη ς νηοπ ομπ ής PQ17, μ ε κα τα σ τρο φ ικά απ οτελέσ μα τα .

2 Τορπιλοπλάνα Fairey Albacore 3 ε π ιτ ίθ εν τα ι στο «Tirpitz» σταμέσα το υ 1944. Το θ ω ρ η κ τό ε ίχ ε ήδη κ τυ π η θ ε ί από μίνι υπ οβρύχια X-Type (23 Σ επ τεμ β ρ ίο υ 1943) και ε ίχ ε α π οσ υρθεί στο φ ιόρδ Τρόμσο για επ ισ κευ ές . Τα τορπ ιλοπ λάνα είχαν κάπ ο ιες επ ιτυ χ ίες κα τά τ ις εφ ό δ ο υ ς το υ Α πριλίου το υ 1944, το «Tirpitz» όμω ς ή τα ν α κόμη ικανό να π ροβ ά λει ισχυρή α ντια ερ ο π ο ρ ική άμυνα. Π άντω ς τ ο ε ν λόγω πλοίο δ εν επ εχε ίρ η σ ε ν έα έ ξο δ ο σ την α νο ικ τή θάλασσα.

3 Εως τ ο ν Μ άιο το υ 1945 η απειλή τω ν γ ερ μ α ν ικώ ν π ολεμ ικώ ν πλοίων στα νο ρ βη γ ικά ύ δατα ε ίχ ε α ν τιμ ετω π ισ τε ί α π ο τελεσ μ α τικά και τ ο Β ρ ετα ν ικό Βασιλικό Ν αυτικό α π έκτη σ ε το ν πλήρη έλ εγ χο . Α υτή η φ ω τογραφ ία ε ικο ν ίζε ι μια επ ίθεσ η α εροσ καφ ώ ν τη ς Fleet A ir Arm από τα αερ οπ λα νοφ όρα «Searcher», «Queen» και «Trumpeter» σε γ ε ρ μ α ν ικ ές φ ο ρ τη γ ίδ ες στο Νάρβικ.

94

- Το κ ύ το ς το υ «Tirpitz» t t d φ ιόρδ Τρόμσο το ν * , ':: .ο το υ 1945. Το πλοίο• "α σ τ ρ ά φ η κ ε από

: _βαρδιστικά Avro _ξ - l ä s t e r n ^ 617 Μ οίρας — ; RAF (οι επ ο νο μ α ζό μ ενο ι

-a m Busters») σ τις 12 Ν ο εμβ ρ ίο υ 1944. Ε Ξ:π λισ μένα με τ ις 6 ό μ 6 ες

alockbuster» τω ν 5 ,5 1, 29 master αιφ νιδ ίασαν το

~ -p itz» , το π έτυχα ν τρ ε ις ;ο ρ έ ς και το ανέτρεψ αν, ■’ εο ιο ο ό τερ α από 1.000 μέλη το υ π ληρώ μα τος

. ιδ εύ τη κα ν ε ν τό ς το υ Γκάφους. Α υτό ή τα ν το τ έ λ ο ς τ η ς σ ταδ ιοδρομ ίας το υ -T irp itz» , που ε ίχε -.ερ ιο ρ ισ μ ένη π ολεμ ική δράση αλλά η παρουσία το υ στα νο ρ βη γ ικά ύδατα ανάγκασε το υ ς Β ρ ετα νο ύ ς . α αποσπάσουν σ η μ α ντικ ές α ερ οπ ο ρ ικές και ν α υ τικ ές δ υ νά μ εις από ά λ λες απ οστολές.

5 Το «Tirpitz» κο ντά σε ακτή το υ φ ιό ρ δ Τρόμσο το 1944. Δ ιακρ ίνοντα ι δ ίκτυ α π αραλλαγής στη δ εξ ιά π λευρά το υ επ ί τη ς α κτή ς , τα οποία είνα ι έ το ιμ α να καλύψ ουν το πλοίο σε περίπτωση αερ οπ ορ ικής απ ειλής. Το θ ω ρ η κ τό ή τα ν καλά π ρ ο σ τα τευ μ ένο από α νθυπ οβρυχ ιακά δ ίκ τυ α και σ υ σ κευές καπνού έ το ιμ ε ς να δ η μ ιο υ ρ γή σ ο υ ν άμεσ α ένα π ροπέτασμα, γ ι ’ α υ τό α π α ιτή θ η κε ιδ ια ίτερη π ροσπάθεια από τ η ν π λευρά τω ν Β ρετα νώ ν για να το κατασ τρέψ ουν.

S K

95

Ο Β ’ Παγκόσμιος Πόλεμος μας έχει δώσει μερ ικές από τις πιο συνταρακτικές και δραματικές φωτογραφίες του σύγχρονου κόσμου: από την κάθετη εφόρμηση ενός Stuka και τη ν κόπωση «ζωγραφισμένη» στα πρόσωπα των Γερμανών στρατιωτών στο

Στάλινγκραντ, έως τη χαρά τη ς απελευθέρωσης τη ς δυτικής Ευρώπης και το θανατηφόρο «μανιτάρι» τη ς Χιροσίμα. Ο «Β’ ΠΠ σε Εικόνες» συγκεντρώ νει σε δύο

τόμους όλες α υτές τις φωτογραφίες μαζί, απεικονίζοντας τα σημεία καμπής του πολέμου, τα διάφορα θέα τρα επιχειρήσεων, τα όπλα, την τεχνολογία και πάνω απ’

όλα το ανθρώπινο πρόσωπο αυτής της επικής πάλης.

Οι φωτογραφίες παρέχουν μια σφαιρική εικόνα των διαφόρων γεγονότων και τοποθεσιών, όπως τις α κτές της Δ ουνκέρκης, τα τεθωρακισμένα στη βόρεια Αφρική,

τις αμφίβιες επιχειρήσεις των Αμερικανών πεζοναυτών, τους βομβαρδισμούς της Γερμανίας και είναι κα τανεμημένες σε κεφάλαια ώστε να προσφέρουν στον αναγνώστη μια συνοπτική ιστορία του πολέμου. Καλύπτονται όλες οι κύριες

επιχειρήσεις με σκοπό να δοθεί μια ακριβής και συναρπαστική εικόνα του Β ’ ΠΠ.

Ο «Β’ ΠΠ σε Εικόνες» είναι αποτέλεσμα π ολυετούς έρευνας σε β ιβλιοθήκες, αρχεία και ιδιωτικές συλλογές σε όλο τον κόσμο, από την ανατολική Ευρώπη έως τις ΗΠΑ

και από τη Γερμανία έως την Ιαπωνία. Υπάρχουν πάνω από 500 εκπ ληκτικές φωτογραφίες στους δύο τόμους του έργου, αναλυτικές λεζά ντες , δισέλιδα

εισαγωγικά κείμενα σε κάθε κεφάλαιο, χάρτες και διαγράμματα που επεξηγούν τις δ ιάφορες επιχειρήσεις. Συνολικά πρόκειται για μια υπέροχη οπτική αποτύπωση του

μεγαλύτερου πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας.

IS B N 9 7 8 -9 6 0 -9 4 0 8 -7 7 -6

9 ' 7 8 9 6 0 9 4 0 8 7 7 6 > ISBN (set) 978-960-9408-78-3 w w w . p e r i s c o p i o . g r