ISSN 1609-610X ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2006

EL

ISS

N 1

60

9-6

10

X

20

06

ΕΤΗ

ΣΙΑ

ΕΚ

ΘΕΣ

Η

Η ΚΑTAΣTAΣH TΟΥ ΠΡOBΛHMATOΣTΩN NAPKΩTIKΩN ΣTHN EYPΩΠH

2006

ΕΤΗ

ΣΙΑ

ΕΚ

ΘΕΣ

Η


kg609930insideELindd 1 81106 134113

Ανακοίνωση νοmicroικού περιεχοmicroένου

Η παρούσα έκδοση αποτελεί ιδιοκτησία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας (ΕΚΠΝΤ)

και καλύπτεται από δικαιώmicroατα πνευmicroατικής ιδιοκτησίας Το ΕΚΠΝΤ δεν φέρει καmicroία ευθύνη ή υπαιτιότητα για τυχόν συνέπειες

από τη χρήση των στοιχείων που περιέχει το παρόν έγγραφο Το περιεχόmicroενο της παρούσας έκδοσης δεν αντιπροσωπεύει

υποχρεωτικά την επίσηmicroη θέση των εταίρων του ΕΚΠΝΤ των κρατών microελών της ΕΕ ή των θεσmicroικών οργάνων και οργανισmicroών

της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το ∆ιαδίκτυο microέσω του διακοmicroιστή Europa

(httpeuropaeu)

Η Άmicroεση Ευρώπη είναι microια υπηρεσία που σας βοηθά να βρείτε

απαντήσεις στα ερωτήmicroατά σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Αριθmicroός δωρεάν τηλεφωνικής κλήσης ()

00 800 6 7 8 9 10 11

() Ορισmicroένες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας δεν επιτρέπουν την πρόσβαση στους αριθmicroούς 00 800 ή οι κλήσεις αυτές microπορεί να χρεώνονται

Η παρούσα έκθεση διατίθεται στα ισπανικά τσεχικά δανικά γερmicroανικά εσθονικά ελληνικά αγγλικά γαλλικά ιταλικά

λεττονικά λιθουανικά ουγγρικά ολλανδικά πολωνικά πορτογαλικά σλοβακικά σλοβενικά φινλανδικά σουηδικά

βουλγαρικά ρουmicroανικά τουρκικά και νορβηγικά Όλες οι microεταφράσεις έχουν γίνει από το Μεταφραστικό Κέντρο των

Οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βιβλιογραφικό δελτίο υπάρχει στο τέλος του τεύχους

Λουξεmicroβούργο Υπηρεσία Επισήmicroων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 2006

ISBN 92-9168-265-9

copy Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας 2006

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή microε αναφορά της πηγής

Printed in Belgium

ΤΥΠΩΜΕΝΟ ΣΕ ΧΑΡΤΙ ΛΕΥΚΑΣΜΕΝΟ ΧΩΡΙΣ ΧΛΩΡΙΟ

Rua da Cruz de Santa Apoloacutenia 23ndash 25 1149-045 Lisbon Portugal Τηλ (351) 218 11 30 00 bull Θαξ (351) 218 13 17 11infoemcddaeuropaeu bull httpwwwemcddaeuropaeu


3

Περιεχόmicroενα

Πρόλογος 5

Ευχαριστίες 7

Εισαγωγικό σηmicroείωmicroα 9

Σχολιασmicroός mdash το πρόβληmicroα των ναρκωτικών στην Ευρώπη 11

Κεφάλαιο 1

Πολιτικές και νοmicroοθεσία 17

Κεφάλαιο 2

Τρόποι αντιmicroετώπισης του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη mdash Επισκόπηση 27

Κεφάλαιο 3

Κάνναβη 37

Κεφάλαιο 4

Αmicroφεταmicroίνες έκσταση και άλλες ψυχοτρόποι ουσίες 47

Κεφάλαιο 5

Κοκαΐνη και κρακ 58

Κεφάλαιο 6

Χρήση οπιοειδών και ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών 66

Κεφάλαιο 7

Συνδεόmicroενα microε τα ναρκωτικά λοιmicroώδη νοσήmicroατα και συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι 75

Κεφάλαιο 8

Βελτίωση της παρακολούθησης της προβληmicroατικής και της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών 88

Παραποmicroπές 95


4


5

Πρόλογος

Η παρούσα είναι η ενδέκατη ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας (ΕΚΠΝΤ) η οποία δηmicroοσιεύεται φέτος σε 23 ευρωπαϊκές γλώσσες Ανατρέχοντας κανείς στις εκθέσεις που έχουν δηmicroοσιευθεί από τον οργανισmicroό όλα αυτά τα χρόνια εντυπωσιάζεται από το πόσο λεπτοmicroερείς είναι οι πληροφορίες που έχουmicroε σήmicroερα στη διάθεσή microας mdash οι οποίες αντικατοπτρίζουν microια πιο σύνθετη κατάσταση όσον αφορά τόσο τη χρήση των παράνοmicroων ναρκωτικών στην Ευρώπη όσο και τον τρόπο αντιmicroετώπισης του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη

Οι πληροφορίες που έχουmicroε στη διάθεσή microας για τη διεξαγωγή των αναλύσεων έχουν αυξηθεί σηmicroαντικά Η φετινή έκθεση βασίζεται σε στοιχεία από τα 25 κράτη microέλη της ΕΕ και τη Νορβηγία καθώς και όπου υπάρχουν διαθέσιmicroα από τη Βουλγαρία τη Ρουmicroανία και την Τουρκία ∆εν έχει αυξηθεί microόνο ο αριθmicroός των χωρών που παρέχουν πληροφορίες αλλά αυξάνεται συνεχώς και ο όγκος των συγκρίσιmicroων πληροφοριών που παρέχει καθεmicroία από αυτές Οι πληροφορίες αυτές microας δίνουν τώρα λεπτοmicroερέστερη από ποτέ άλλοτε εικόνα της κατάστασης των ναρκωτικών στην Ευρώπη και της δυναmicroικής της Καθήκον του ΕΚΠΝΤ είναι να διερευνήσει αυτόν τον σύνθετο χαρακτήρα συγκεντρώνοντας τις κοινές εmicroπειρίες όπου υπάρχουν και σχολιάζοντας τις διαφορές Επενδύοντας στη συλλογή δεδοmicroένων και συmicromicroετέχοντας στο έργο του ΕΚΠΝΤ τα κράτη microέλη microας έχουν πλέον κατανοήσει ότι τα σηmicroερινά προβλήmicroατα των γειτόνων τους microπορεί να αποτελέσουν τα δικά τους αυριανά προβλήmicroατα Η συνειδητοποίηση αυτή καταδεικνύεται σαφώς στη νέα στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ναρκωτικά και στα συνοδευτικά σχέδια δράσης της τα οποία βασίζονται στη σύmicroπνοια απόψεων ως προς τη σηmicroασία της συλλογής και ανταλλαγής πληροφοριών στην ανάγκη προσδιορισmicroού και διάδοσης των καλών πρακτικών καθώς και στην αξία της συνεργασίας και των συντονισmicroένων δράσεων για την αντιmicroετώπιση της κοινής απειλής που συνιστούν τα ναρκωτικά για την υγεία την ευηmicroερία και την ασφάλεια των πολιτών microας

Ο προβληmicroατισmicroός σχετικά microε τις διαθέσιmicroες πληροφορίες microας υπενθυmicroίζει επίσης την ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση καθώς και τους κινδύνους που εγκυmicroονεί ο εφησυχασmicroός Στην παρούσα έκθεση διατυπώνονται προειδοποιήσεις σχετικά microε τα λοιmicroώδη νοσήmicroατα και τους θανάτους που συνδέονται microε τα ναρκωτικά Ωστόσο σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν καταβληθεί τεράστιες προσπάθειες για

την αντιmicroετώπιση αυτού του είδους των προβληmicroάτων και έχει σηmicroειωθεί πραγmicroατική πρόοδος Αυτό σηmicroαίνει ότι οι ευρωπαίοι αρmicroόδιοι για τη χάραξη πολιτικής αναγκάστηκαν να προβούν σε δύσκολες επιλογές έπειτα από ενδελεχή εξέταση των διαθέσιmicroων στοιχείων Μια τέτοια πολιτική προοπτική πρέπει να επιδοκιmicroάζεται Η γενικότερη συζήτηση σχετικά microε το πρόβληmicroα των ναρκωτικών δεν στερείται ρητορικής σχετικά microε την ανάγκη ισορροπηmicroένης και τεκmicroηριωmicroένης προσέγγισης Στην Ευρώπη περισσότερο ίσως από οπουδήποτε αλλού η εν λόγω ρητορική έχει γίνει πραγmicroατικότητα Παρά τις διαφορές που υπάρχουν microεταξύ των κρατών microελών microας σε ότι αφορά τα ιδιαίτερα προβλήmicroατα που καθένα από αυτά αντιmicroετωπίζει σε σχέση microε τα ναρκωτικά καθώς και τις προτεραιότητές τους για δράση τα κράτη microέλη συmicroφωνούν ως προς τη σηmicroασία της ανταλλαγής πληροφοριών και της συνεργασίας microε στόχο τη microείωση της προmicroήθειας ναρκωτικών καθώς και ως προς την ανάγκη επίτευξης ισορροπίας ανάmicroεσα στις δραστηριότητες microείωσης της προmicroήθειας και τα microέτρα microείωσης της ζήτησης Εξάλλου υπάρχει όλο και microεγαλύτερη συναίνεση σχετικά microε την ανάγκη τεκmicroηριωmicroένης καθοδήγησης κατά τη λήψη δύσκολων αποφάσεων όσον αφορά τα προγράmicromicroατα και τις δράσεις που εξυπηρετούν καλύτερα το συmicroφέρον των πολιτών microας Η ευρωπαϊκή αυτή προσέγγιση είναι έκδηλη όχι microόνο στη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για τα ναρκωτικά αλλά και στις εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά που έχουν υιοθετήσει τα κράτη microέλη microας στην ισχυρότερη και πιο ενιαία φωνή που υψώνεται στην Ευρώπη σχετικά microε το θέmicroα αυτό καθώς και στο έργο του ΕΚΠΝΤ το οποίο προσπαθεί να εκτελέσει την αποστολή του διευκολύνοντας τη λήψη ενηmicroερωmicroένων αποφάσεων microέσω της παροχής αmicroερόληπτων και επιστηmicroονικά ακριβών αναλύσεων των πληροφοριών που υπάρχουν διαθέσιmicroες σχετικά microε το πρόβληmicroα των ναρκωτικών στην Ευρώπη

Η χρήση ναρκωτικών αποτελεί ένα σύνθετο πρόβληmicroα που δεν προσφέρεται για απλοϊκά συmicroπεράσmicroατα Ωστόσο από την ευρωπαϊκή εmicroπειρία microπορούmicroε να καταλήξουmicroε σε ένα σαφές συmicroπέρασmicroα mdash microάθαmicroε ότι η συνεργασία όχι microόνο αποδίδει αλλά είναι απαραίτητη προκειmicroένου να ανταποκριθούmicroε αποτελεσmicroατικά στις προκλήσεις που θέτει η χρήση των παράνοmicroων ναρκωτικών

Marcel ReimenΠρόεδρος διοικητικού συmicroβουλίου ΕΚΠΝΤ

Wolfgang Goumltz∆ιευθυντής ΕΚΠΝΤ


6


7

Ευχαριστίες

Το ΕΚΠΝΤ εκφράζει τις ευχαριστίες του προς τους ακόλουθους φορείς για τη βοήθειά τους στη συγγραφή της παρούσας έκθεσης

bull τους επικεφαλής των εθνικών εστιακών σηmicroείων του δικτύου Reitox και το προσωπικό τους

bull τις υπηρεσίες των κρατών microελών που συνέλεξαν ανεπεξέργαστα δεδοmicroένα για την παρούσα έκθεση

bull τα microέλη του διοικητικού συmicroβουλίου και την επιστηmicroονική επιτροπή του ΕΚΠΝΤ

bull το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Συmicroβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης mdashκαι ιδίως την οριζόντια οmicroάδα εργασίας για τα ναρκωτικάmdash και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

bull το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και τη Europol

bull την Οmicroάδα Pompidou του Συmicroβουλίου της Ευρώπης το Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα το Περιφερειακό Γραφείο Ευρώπης της ΠΟΥ την Ιντερπόλ την Παγκόσmicroια Οργάνωση Τελωνείων το Σουηδικό Συmicroβούλιο Πληροφόρησης για το Αλκοόλ και τα Άλλα Ναρκωτικά (CAN) και το Κέντρο για την Επιδηmicroιολογική Παρακολούθηση του AIDS

bull το Μεταφραστικό Κέντρο των Οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Υπηρεσία Επισήmicroων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

bull την εταιρεία Prepress Projects Ltd

Εθνικά εστιακά σηmicroεία δικτύου Reitox

Το Reitox είναι το ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφόρησης για τα ναρκωτικά και την τοξικοmicroανία Το δίκτυο αποτελείται από εθνικά εστιακά σηmicroεία στα κράτη microέλη της ΕΕ τη Νορβηγία τις υποψήφιες χώρες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τελώντας υπό την ευθύνη των κυβερνήσεών τους τα εστιακά σηmicroεία είναι οι εθνικές αρχές που παρέχουν πληροφόρηση σχετικά microε τα ναρκωτικά στο ΕΚΠΝΤ

Τα στοιχεία επικοινωνίας των εθνικών εστιακών σηmicroείων είναι διαθέσιmicroα στη διεύθυνσηhttpwwwemcddaeuropaeunnodeid=1596


8


9

Εισαγωγικό σηmicroείωmicroα

Η ετήσια έκθεση βασίζεται σε πληροφορίες που παρέχουν στο ΕΚΠΝΤ τα κράτη microέλη της ΕΕ και οι υποψήφιες χώρες και η Νορβηγία (η οποία συmicromicroετέχει στο έργο του ΕΚΠΝΤ από το 2001) microέσω των εθνικών εκθέσεων που εκπονούν Τα στατιστικά στοιχεία που αναφέρονται σε αυτήν αφορούν το έτος 2004 (ή το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία) Οι γραφικές παραστάσεις και οι πίνακες που περιέχονται στην έκθεση ενδέχεται να αφορούν ένα υποσύνολο χωρών της ΕΕ η επιλογή γίνεται microε βάση τις χώρες εκείνες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία για την υπό εξέταση περίοδο

Η ηλεκτρονική έκδοση της ετήσιας έκθεσης διατίθεται σε 23 γλώσσες στη διεύθυνση httpannualreportemcddaeuropaeu

Το δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 (httpstats06emcddaeuropaeu) παρέχει τον πλήρη κατάλογο των πινάκων αρχικών δεδοmicroένων στους οποίους βασίζονται οι στατιστικές αναλύσεις που περιέχονται στην ετήσια έκθεση Παρέχει επίσης περισσότερες λεπτοmicroέρειες σχετικά microε τη χρησιmicroοποιηθείσα microεθοδολογία και περισσότερα από 100 πρόσθετα διαγράmicromicroατα microε στατιστικά στοιχεία

Η εικόνα κάθε χώρας (httpdataprofiles06emcddaeuropaeu) περιλαmicroβάνει σύντοmicroη και υψηλού επιπέδου γραφική παρουσίαση των βασικών πτυχών της κατάστασης στη χώρα όσον αφορά τα ναρκωτικά

Τρεις εmicroπεριστατωmicroένες επισκοπήσεις συνοδεύουν την έκθεση και εξετάζουν τα ακόλουθα θέmicroατα

bull Ευρωπαϊκές πολιτικές για τα ναρκωτικά πρέπει να επεκταθούν πέραν των παράνοmicroων ναρκωτικών

bull Η διάσταση του φύλου στη χρήση ναρκωτικών και στην αντιmicroετώπιση προβληmicroάτων ναρκωτικών

bull Εξελίξεις στη χρήση ναρκωτικών σε χώρους ψυχαγωγίας

Τα επιλεγmicroένα θέmicroατα είναι διαθέσιmicroα σε έντυπη microορφή και στο ∆ιαδίκτυο (httpissues06emcddaeuropaeu) microόνο στην αγγλική γλώσσα

Οι εθνικές εκθέσεις των εστιακών σηmicroείων του δικτύου Reitox παρέχουν λεπτοmicroερή περιγραφή και ανάλυση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών σε κάθε χώρα και διατίθενται στον ιστοχώρο του ΕΚΠΝΤ (httpwwwemcddaeuropaeunnodeid=435)


10

kg609930insideELindd 10 81106 134118

11

Σχολιασmicroός mdash το πρόβληmicroα των ναρκωτικών στην Ευρώπη

Ένα νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο εφαρmicroογής για το συντονισmicroό και τη συνεργασία

Μολονότι η θέσπιση εθνικής πολιτικής για τα ναρκωτικά παραmicroένει αποκλειστικό προνόmicroιο κάθε κράτους microέλους χωριστά υπάρχει πλέον ευρεία σύmicroπτωση απόψεων ως προς το ότι η συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο microπορεί να αποφέρει πολλά οφέλη Το γεγονός αυτό φαίνεται σε πολλές πρόσφατες εξελίξεις που παρέχουν στήριξη σε δραστηριότητες συντονισmicroού και συνεργασίας Στις εξελίξεις αυτές συγκαταλέγονται δύο κανονισmicroοί της ΕΕ που τέθηκαν σε ισχύ το 2005 σχετικά microε τις πρόδροmicroες ουσίες και microία απόφαση του Συmicroβουλίου για τα νέα ναρκωτικά Επιπλέον εντείνονται τα microέτρα κατά της διακίνησης ναρκωτικών microέσω νέων νοmicroικών πράξεων που επιλαmicroβάνονται της νοmicroιmicroοποίησης εσόδων από παράνοmicroες δραστηριότητες και της δήmicroευσης περιουσιακών στοιχείων Ωστόσο η σηmicroαντικότερη εξέλιξη για τη διαmicroόρφωση συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και microελλοντικών πράξεων στο θέmicroα των ναρκωτικών είναι η νέα στρατηγική της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005ndash 2012) και τα δύο συνοδευτικά σχέδια δράσης Στο πρώτο από αυτά παρατίθενται αναλυτικά περίπου 100 συγκεκριmicroένες δράσεις που προγραmicromicroατίζεται να πραγmicroατοποιηθούν έως το 2008 Προβλέπεται ένα συνεχές πρόγραmicromicroα αξιολόγησης της στρατηγικής microε ετήσιες επισκοπήσεις προόδου και αξιολογήσεις αντικτύπου στο τέλος καθεmicroιάς από τις δύο περιόδους των σχεδίων δράσης

Η στρατηγική microπορεί να θεωρηθεί ότι απηχεί τη συναίνεση που υπάρχει στην Ευρώπη ως προς τον τρόπο αντιmicroετώπισης του προβλήmicroατος των ναρκωτικών Υπάρχει ρητή δέσmicroευση για microια ισόρροπη προσέγγιση που συνδυάζει τα microέτρα που αφορούν τόσο την πλευρά της προσφοράς όσο και εκείνη της ζήτησης σε συνδυασmicroό microε την αποδοχή της ανάγκης να βασίζονται οι δράσεις σε στοιχεία που αποδεικνύουν την αποτελεσmicroατικότητα και επιπλέον να αξιολογείται συστηmicroατικά η πρόοδος Υπάρχουν ακόmicroα σηmicroαντικές διαφορές στις πολιτικές των κρατών microελών της ΕΕ οι οποίες συχνά απηχούν τη διαφορετική κατάσταση που επικρατεί σε κάθε κράτος όσον αφορά τα ναρκωτικά καθώς και τον διαφορετικό τρόπο αντιmicroετώπισής της Παρrsquo όλα αυτά η νέα στρατηγική για τα ναρκωτικά υποδηλώνει ότι ο πολιτικός διάλογος για τα ναρκωτικά στην Ευρώπη κλίνει ολοένα και περισσότερο προς την επίτευξη συmicroφωνίας επί ενός κοινού πλαισίου δραστηριοτήτων Για παράδειγmicroα όλες ουσιαστικά οι στρατηγικές microείωσης της ζήτησης των ναρκωτικών περιλαmicroβάνουν πρόληψη θεραπεία και microείωση των επιβλαβών συνεπειών αν και κάθε κράτος microέλος δίνει διαφορετική βαρύτητα σε καθένα από τα στοιχεία αυτά Ορισmicroένες επιλογές πολιτικής εξακολουθούν να προκαλούν αντιπαραθέσεις σε γενικές γραmicromicroές όmicroως υπάρχει ευρεία συmicroφωνία ως προς τα θεmicroελιώδη στοιχεία που στηρίζουν την αντιmicroετώπιση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη

Χρήση ναρκωτικών και προσφορά ναρκωτικών microια διάκριση που γίνεται ολοένα συχνότερα

Μια συνεχιζόmicroενη τάση που είναι και πάλι εmicroφανής στα νέα στοιχεία που αναφέρθηκαν φέτος είναι ότι οι αλλαγές στις εθνικές νοmicroοθεσίες για τα ναρκωτικά δίνουν microεγαλύτερη έmicroφαση στη διάκριση microεταξύ των αδικηmicroάτων κατοχής ναρκωτικών για προσωπική χρήση και των αδικηmicroάτων που αφορούν διακίνηση και προσφορά Γενικά επικρατεί η τάση για αυξηmicroένες ποινές στη δεύτερη περίπτωση ενώ δίνεται microικρότερη έmicroφαση σε ποινές εγκλεισmicroού στην πρώτη περίπτωση Η εξέλιξη αυτή συνάδει microε τη microεγαλύτερη έmicroφαση που δίνεται γενικότερα στην Ευρώπη στη διεύρυνση των ευκαιριών για θεραπεία απεξάρτησης από τα ναρκωτικά και στην επίδειξη microεγαλύτερης προσοχής σε παρεmicroβάσεις που στρέφουν όσους έχουν προβλήmicroατα microε τα ναρκωτικά από το σύστηmicroα ποινικής δικαιοσύνης προς την κατεύθυνση των επιλογών θεραπείας και επανένταξης Για τις χώρες που έχουν θεσπίσει νοmicroική διάκριση ανάmicroεσα στην κατοχή ναρκωτικών για χρήση και για προσφορά εγείρεται το ερώτηmicroα εάν υπάρχει σαφής ανάγκη νοmicroοθετικού καθορισmicroού των ποσοτήτων που συνιστούν το όριο για προσωπική χρήση Στο θέmicroα αυτό επί του παρόντος δεν υπάρχει οmicroογνωmicroία και ανά την Ευρώπη έχουν υιοθετηθεί διάφορες προσεγγίσεις οι οποίες ποικίλλουν από την έκδοση γενικών επιχειρησιακών κατευθυντήριων γραmicromicroών έως τον καθορισmicroό συγκεκριmicroένων νοmicroίmicroων ορίων

Χρήση ηρωίνης ένα σηmicroαντικό microέρος ενός ευρύτερου προβλήmicroατος

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση δείχνουν ότι στο σύνολο της Ευρώπης η ανέκαθεν επικέντρωση στη χρήση ηρωίνης και την ενέσιmicroη χρήση ως κεντρικών στοιχείων του προβλήmicroατος των ναρκωτικών πρέπει να διευρυνθεί λόγω της αυξανόmicroενης σηmicroασίας της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών και της χρήσης διεγερτικών καθώς και λόγω των αυξανόmicroενων επιπτώσεων για τη δηmicroόσια υγεία από την ευρεία διάδοση της χρήσης κάνναβης Παρrsquo όλα αυτά σε πολλές χώρες τα οπιοειδή (και κυρίως η ηρωίνη) παραmicroένουν το κύριο ναρκωτικό από το οποίο επιδιώκουν να απεξαρτηθούν τα άτοmicroα που προσφεύγουν σε θεραπεία αντιπροσωπεύοντας περίπου το 60 του συνόλου των καταγεγραmicromicroένων αιτήσεων για θεραπεία το 2004 mdash και από τον αριθmicroό αυτό λίγοι περισσότεροι από τους microισούς (53 ) ανέφεραν ότι κάνουν ενέσιmicroη χρήση του ναρκωτικού

Σχεδόν 25 των αιτήσεων για θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή υποβάλλονται από άτοmicroα ηλικίας 35 και άνω Μόνο 7 των ατόmicroων που κάνουν αίτηση για θεραπεία για πρώτη φορά είναι ηλικίας κάτω των 20 ετών Πρέπει να σηmicroειωθεί ότι τα στοιχεία που αφορούν τις αιτήσεις για θεραπεία απηχούν τον αριθmicroό των ατόmicroων που κάνουν

kg609930insideELindd 11 81106 134118

12

Ετήσια έκθεση 2006 Η κατάσταση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη

αίτηση για θεραπεία κατά την υπό εξέταση περίοδο και δεν περιλαmicroβάνουν τα άτοmicroα που συνεχίζουν τη θεραπεία απεξάρτησης συνεπώς ο συνολικός αριθmicroός ατόmicroων υπό θεραπεία είναι σηmicroαντικά microεγαλύτερος Στο σύνολο της Ευρώπης η σηmicroαντική αύξηση σε θεραπείες υποκατάστασης των ναρκωτικών που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σηmicroαίνει ότι το σύστηmicroα θεραπείας περιλαmicroβάνει έναν αυξανόmicroενο mdashκαι γηράσκονταmdash πληθυσmicroό ατόmicroων microε προβλήmicroατα ηρωίνης που το πιθανότερο είναι να χρήζουν περίθαλψης και να παραmicroένουν βασικοί αποδέκτες των πόρων για πολλά ακόmicroα χρόνια

Η ηρωίνη που καταναλώνεται στην ΕΕ παρασκευάζεται πρωτίστως στο Αφγανιστάν Σε παγκόσmicroιο επίπεδο οι microεγαλύτερες ποσότητες ηρωίνης εξακολουθούν να κατάσχονται στην Ευρώπη και ως αποτέλεσmicroα της αύξησης των κατασχέσεων στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ιδίως στην Τουρκία) η περιοχή αυτή ξεπέρασε για πρώτη φορά την ∆υτική και την Κεντρική Ευρώπη ως προς τις κατασχεθείσες ποσότητες Αυτή η αυξανόmicroενη τάση στον αριθmicroό κατασχέσεων ηρωίνης όχι microόνο υπογραmicromicroίζει την αξία της συντονισmicroένης δράσης κατά της διακίνησης ναρκωτικών σε ευρύτερο ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά επίσης εγείρει σηmicroαντικά ερωτήmicroατα σχετικά microε τον αντίκτυπο της αυξηmicroένης παραγωγής ηρωίνης στην ευρωπαϊκή αγορά ∆εν διακρίνονται σαφείς τάσεις όσον αφορά τη microέση καθαρότητα ωστόσο η τάση των τιmicroών την πενταετία (1999ndash 2004) microε διόρθωση ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισmicroός είναι πτωτική στις περισσότερες χώρες Παρrsquo όλα αυτά αν και η ηρωίνη είναι πιο άmicroεσα διαθέσιmicroη και φθηνή στην Ευρώπη δεν υπάρχουν ακόmicroα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το γεγονός αυτό επηρεάζει τα συνολικά επίπεδα χρήσης Οι συνολικοί δείκτες υποδηλώνουν ότι η επίπτωση νέων περιπτώσεων χρήσης ηρωίνης συνεχίζει να παρουσιάζει πτωτική τάση στην Ευρώπη microέσα στα πλαίσια microιας microάλλον σταθερής κατάστασης mdash microε ένα σηmicroαντικό πλέον ποσοστό των ατόmicroων που αντιmicroετωπίζουν προβλήmicroατα microε οπιοειδή να υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης τουλάχιστον σε κάποιες χώρες Από τα άτοmicroα που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία απεξάρτησης ο αριθmicroός ατόmicroων microε σοβαρό πρόβληmicroα οπιοειδών microειώνεται στις περισσότερες χώρες Παρrsquo όλα αυτά πρόκειται για ένα χώρο όπου έχουν παρουσιαστεί και στο παρελθόν κύmicroατα επιδηmicroικής χρήσης και άρα δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασmicroό

Στη φετινή έκθεση υπάρχουν ανησυχητικοί δείκτες ότι ο αριθmicroός των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων ο οποίος γενικά παρουσιάζει microείωση από το 2000 αυξήθηκε ελαφρώς στην πλειονότητα των χωρών το 2004 Είναι πολύ νωρίς για να κριθεί εάν αυτές οι microικρές αλλαγές προαναγγέλλουν microια microακροπρόθεσmicroη αλλαγή αλλά δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι οι συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι αντιπροσωπεύουν microία από τις σοβαρότερες επιπτώσεις της χρήσης παράνοmicroων ναρκωτικών στη δηmicroόσια υγεία Αν και η αναλογία των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων στους νέους φθίνει προς υποστήριξη των ενδείξεων ότι οι νέες περιπτώσεις ενέσιmicroης χρήσης ηρωίνης παρουσιάζουν microείωση σύmicroφωνα microε διαθέσιmicroες εκτιmicroήσεις σε αστικό περιβάλλον της θνησιmicroότητας που οφείλεται σε συνδεόmicroενους microε τα ναρκωτικά θανάτους (υπερβολική δόση και λοιποί παράγοντες) επί του παρόντος 10ndash 23 της συνολικής θνησιmicroότητας των ενηλίκων ηλικίας 15ndash 49 ετών microπορεί να αποδοθεί στη χρήση οπιοειδών

Ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών και προβλήmicroατα υγείας που συνδέονται microε αυτή ένας διαρκής σύντροφος

Σε πολλές χώρες η ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών είναι σχεδόν συνώνυmicroη microε τη χρήση ηρωίνης microε ορισmicroένες όmicroως εξαιρέσεις καθώς ορισmicroένες χώρες της ΕΕ αναφέρουν σηmicroαντικά επίπεδα ενέσιmicroης χρήσης διεγερτικών κυρίως στους χρήστες αmicroφεταmicroίνης που κάνουν laquoβαριάraquo χρήση Αντικατοπτρίζοντας σε κάποιο βαθmicroό την εικόνα για την ηρωίνη οι διαθέσιmicroες πληροφορίες στο σύνολό τους υποδηλώνουν microια γενική microείωση στην ενέσιmicroη χρήση της ηρωίνης microακροπρόθεσmicroα Ωστόσο σε πολλά νέα κράτη microέλη τα ποσοστά ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών παραmicroένουν υψηλά Ένας σηmicroαντικός περιοριστικός παράγοντας στο σηmicroείο αυτό είναι ο ανεπαρκής αριθmicroός διαθέσιmicroων εκτιmicroήσεων της ενέσιmicroης χρήσης ηρωίνης Επιπλέον σύmicroφωνα microε microελέτες για την ενέσιmicroη χρήση σε ορισmicroένες περιοχές παρουσιάζεται πρόσφατα ελαφριά αύξηση Η πιο ολοκληρωmicroένη εικόνα αυτής της συmicroπεριφοράς παρέχεται από την παρακολούθηση των χρηστών ηρωίνης υπό θεραπεία στους οποίους η αναλογία ενέσιmicroων χρηστών έχει microειωθεί δραmicroατικά σε ορισmicroένες χώρες ενώ σε άλλες όχι Είναι αξιοσηmicroείωτο ότι από τα παλαιά κράτη microέλη η ∆ανία η Ελλάδα η Ισπανία η Γαλλία η Ιταλία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο ανέφεραν microείωση των ποσοστών ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών στους χρήστες ηρωίνης υπό θεραπεία

Η σχέση microεταξύ της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών και των προβληmicroάτων υγείας είναι γνωστή Οι χρήστες ενέσιmicroης microορφής ναρκωτικών διατρέχουν υψηλό κίνδυνο υπερβολικής δόσης και σοβαρών microολύνσεων καθώς και άλλων προβληmicroάτων υγείας όπως είναι η σηψαιmicroία και η θρόmicroβωση Η microόλυνση από τον ιό HIV είναι ο κίνδυνος για την υγεία από τη συγκεκριmicroένη χρήση ναρκωτικών που κινητοποιεί περισσότερο τους microηχανισmicroούς προστασίας της δηmicroόσιας υγείας στην Ευρώπη και σχεδόν όλες οι χώρες έχουν στρατηγικές microε στόχο την πρόληψη νέων microολύνσεων Για παράδειγmicroα η χορήγηση βελόνων και συρίγγων που κάποτε εθεωρείτο αmicroφιλεγόmicroενη παρέmicroβαση είναι διαθέσιmicroη σε ορισmicroένο βαθmicroό στο σύνολο των κρατών microελών αν και η κάλυψη διαφέρει σηmicroαντικά microεταξύ των κρατών Οι περισσότερες χώρες αναφέρουν χαmicroηλά ποσοστά νεοδιαγνωσθεισών microολύνσεων από τον ιό HIV που αποδίδονται στην ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών και τα ποσοστά microολύνσεων από τον ιό HIV στους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών υπολογίζεται ότι είναι κάτω από 5 Ωστόσο και πάλι πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο σηmicroαντικοί παράγοντες πρώτον δύο από τις microεγαλύτερες χώρες που πλήττονται περισσότερο από το AIDS σε σχέση microε τους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών η Ισπανία και η Ιταλία επί του παρόντος δεν παρέχουν εθνικά στοιχεία από την αναφορά περιπτώσεων HIV και δεύτερον αναφέρεται ότι η microετάδοση του ιού HIV συνεχίζεται σε ορισmicroένες οmicroάδες χρηστών ενέσιmicroων ναρκωτικών σε όλη την Ευρώπη Επιπλέον σε ορισmicroένες από τις πληθυσmicroιακές οmicroάδες που microελετήθηκαν παρουσιάζονται ακόmicroα και ενδείξεις αύξησης

Μια πολύ πιο αρνητική εικόνα παρουσιάζεται στα ποσοστά microολύνσεων από τον ιό της ηπατίτιδας (HCV) που παραmicroένουν σχεδόν καθολικά υψηλά στους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών Η αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων υγείας που συνδέονται microε τον ιό HCV στους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών και τους πρώην χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών είναι πολύ πιθανόν

kg609930insideELindd 12 81106 134119

13


να εξακολουθήσει να επιφέρει σηmicroαντικό κόστος για την υγεία για πολλά ακόmicroη χρόνια Εάν καταλήξουmicroε στο συmicroπέρασmicroα ότι η ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών ενδέχεται να microειώνεται ελαφρώς και ότι η Ευρώπη ανταποκρίθηκε σωστά στην πρόκληση που τέθηκε ενώπιόν της από την επιδηmicroική εξάπλωση του ιού HIV κατά τη δεκαετία του 1990 υπάρχει πραγmicroατικός κίνδυνος να επέλθει εφησυχασmicroός ως προς τους κινδύνους που εξακολουθεί να εγκυmicroονεί για την υγεία η συmicroπεριφορά αυτή Τα υψηλά επίπεδα ενδηmicroικής microόλυνσης από τον ιό HCV η συνεχιζόmicroενη microετάδοση στους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών microε αυξηmicroένη επίπτωση να παρατηρείται σε ορισmicroένες οmicroάδες και η microεγάλη οmicroάδα υψηλού κινδύνου χρηστών ενέσιmicroων ναρκωτικών σε ορισmicroένα νέα κράτη microέλη καταmicroαρτυρούν την ανάγκη η ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών και τα σχετιζόmicroενα microε αυτή προβλήmicroατα υγείας να εξακολουθήσουν να θεωρούνται microείζονα ζητήmicroατα δηmicroόσιας υγείας στην Ευρώπη καθώς και καίριος τοmicroέας επαγρύπνησης όσον αφορά την πολιτική για τα ναρκωτικά και την έρευνα

Κοκαΐνη ενδείξεις σταθεροποίησης για το δεύτερο πιο σύνηθες παράνοmicroο ναρκωτικό στην Ευρώπη

Εκτιmicroήσεις για τη χρήση της κοκαΐνης (επικράτηση της χρήσης κατά το τελευταίο έτος) δίνουν στο ναρκωτικό αυτό ελαφρό προβάδισmicroα ως δεύτερη συχνότερα χρησιmicroοποιούmicroενη παράνοmicroη ναρκωτική ουσία σε σχέση microε την αmicroφεταmicroίνη και την έκσταση Ωστόσο από τη γενικότερη εικόνα προκύπτει σταθεροποίηση των επιπέδων χρήσης microετά από microια περίοδο κατά την οποία ο αριθmicroός των χρηστών της εν λόγω ναρκωτικής ουσίας αυξήθηκε σηmicroαντικά Οι microεγάλες αυξήσεις στην επικράτηση της χρήσης της κοκαΐνης που παρουσιάστηκαν στην Ισπανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο από τα microέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990 φαίνεται ότι σταθεροποιούνται από το 2000 ή το 2001 Όσον αφορά άλλα κράτη σηmicroειώνονται microεν microέτριες αυξήσεις στα επίπεδα της χρήσης της κοκαΐνης σε ορισmicroένες χώρες ωστόσο δεν αναφέρονται δραmicroατικές αυξήσεις Συνολικά η κατάσταση σε σχέση microε την κοκαΐνη παραmicroένει εξαιρετικά ανοmicroοιογενής στην Ευρώπη και η σηmicroαντική χρήση κοκαΐνης περιορίζεται σε λίγες κυρίως δυτικοευρωπαϊκές χώρες

Θα ήταν λάθος να συναχθεί το συmicroπέρασmicroα ότι οι ενδείξεις σταθεροποίησης στη χρήση κοκαΐνης θα οδηγήσουν κατrsquo ανάγκη σε σταθεροποίηση της έκτασης των προβληmicroάτων που αποδίδονται στη χρήση αυτής της ναρκωτικής ουσίας Η χρήση κοκαΐνης στην Ευρώπη βρισκόταν ανέκαθεν σε υψηλά επίπεδα και σύmicroφωνα microε microελέτες φαίνεται ότι αποτελεί σύνηθες φαινόmicroενο να microεσολαβούν microερικά χρόνια από την αύξηση στην επικράτηση microιας ναρκωτικής ουσίας έως την αύξηση των προβληmicroάτων που συνδέονται microε τη χρήση της Αυτό συmicroβαίνει γιατί χρειάζεται χρόνος για να αναπτυχθούν πρότυπα εντατικής και συστηmicroατικής χρήσης ναρκωτικών ουσιών και να γίνουν ορατά τα προβλήmicroατα Αυτό ενδεχοmicroένως να έχει αρχίσει να συντελείται σε εκείνες τις ευρωπαϊκές χώρες όπου η χρήση της κοκαΐνης είναι καλά εδραιωmicroένη Τόσο στις Κάτω Χώρες όσο και στην Ισπανία τουλάχιστον microία στις τέσσερις αιτήσεις για θεραπεία αναφέρεται τώρα ότι σχετίζεται microε την κοκαΐνη και στο σύνολο της Ευρώπης ο αριθmicroός νέων αιτήσεων για θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη σχεδόν διπλασιάστηκε από το 1999 έως το 2004 Αν και η χρήση κρακ παραmicroένει

Με microια microατιά mdash Εκτιmicroήσεις για τη χρήση ναρκωτικών στην Ευρώπη

(Σηmicroειώνεται ότι οι εκτιmicroήσεις αυτές σχετίζονται microε τον πληθυσmicroό ενηλίκων και είναι οι πιο πρόσφατες διαθέσιmicroες εκτιmicroήσεις Για τα πλήρη στοιχεία καθώς και για τις πλήρεις microεθοδολογικές σηmicroειώσεις βλέπε το συνοδευτικό δελτίο στατιστικών στοιχείων)

ΚάνναβηΠοσοστό επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή τουλάχιστον 65 εκατ ή αλλιώς 1 στους 5 ευρωπαίους ενήλικεςΧρήση κατά το τελευταίο έτος 225 εκατ ευρωπαίοι ενήλικες ή αλλιώς ένα τρίτο όσων κάνουν χρήση σε όλη τη ζωήΧρήση κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες 12 εκατ Ευρωπαίοι∆ιαφοροποίηση microεταξύ των χωρών στη χρήση κατά το τελευταίο έτος Συνολικό ποσοστό 08 έως 113 Σύνηθες ποσοστό 28 έως 75 (15 χώρες)

ΚοκαΐνηΠοσοστό επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή τουλάχιστον 10 εκατοmicromicroύρια ή αλλιώς άνω του 3 των ευρωπαίων ενηλίκωνΧρήση κατά το τελευταίο έτος 35 εκατ ευρωπαίοι ενήλικες ή αλλιώς ένα τρίτο όσων κάνουν χρήση σε όλη τη ζωήΧρήση κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες άνω του 15 εκατοmicromicroυρίου∆ιαφοροποίηση microεταξύ των χωρών στη χρήση κατά το τελευταίο έτος Συνολικό ποσοστό 01 έως 27 Σύνηθες ποσοστό 03 έως 12 (18 χώρες)

ΈκστασηΠοσοστό επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή περίπου 85 εκατ ευρωπαίοι ενήλικεςΧρήση κατά το τελευταίο έτος 3 εκατ ευρωπαίοι ενήλικες ή αλλιώς ένα τρίτο όσων κάνουν χρήση σε όλη τη ζωήΧρήση κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες άνω του 1 εκατοmicromicroυρίου∆ιαφοροποίηση microεταξύ των χωρών στη χρήση κατά το τελευταίο έτος Συνολικό ποσοστό 00 έως 35 Σύνηθες ποσοστό 03 έως 15 (15 χώρες)

ΑmicroφεταmicroίνεςΠοσοστό επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή σχεδόν 10 εκατοmicromicroύρια ή αλλιώς περίπου 3 των ευρωπαίων ενηλίκωνΧρήση κατά το τελευταίο έτος 2 εκατοmicromicroύρια ένα πέmicroπτο όσων κάνουν χρήση σε όλη τη ζωήΧρήση κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες κάτω του 1 εκατοmicromicroυρίου∆ιαφοροποίηση microεταξύ των χωρών στη χρήση κατά το τελευταίο έτος Συνολικό ποσοστό 00 έως 14 Σύνηθες ποσοστό 02 έως 11 (16 χώρες)

ΟπιοειδήΠροβληmicroατική χρήση οπιοειδών από microία έως οκτώ περιπτώσεις ανά 1 000 ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 64 ετών)Σχεδόν 7 000 περιπτώσεις αιφνίδιων θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά microε τα οπιοειδή να έχουν ανιχνευτεί σε περίπου 70 των περιπτώσεων (στοιχεία 2003)Κύριο ναρκωτικό σε περίπου 60 όλων των αιτήσεων για απεξάρτησηΠερισσότεροι από 500 000 χρήστες οπιοειδών υποβλήθηκαν σε θεραπεία υποκατάστασης το 2003

kg609930insideELindd 13 81106 134120

14


πολύ περιορισmicroένη στην Ευρώπη τα προβλήmicroατα που αναφέρονται από ορισmicroένες πόλεις υποδηλώνουν ότι η κατάσταση ενδεχοmicroένως να επιδεινωθεί

Η κοκαΐνη συχνά ανιχνεύεται σε τοξικολογικές αναλύσεις θανάτων που αποδίδονται στα οπιοειδή ναρκωτικά και σε ορισmicroένες χώρες η ταυτόχρονη λήψη κοκαΐνης έχει αναγνωριστεί ως πρόβληmicroα από όσους ασχολούνται microε την αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων της ηρωίνης Αν και τα στοιχεία είναι περιορισmicroένα στις εθνικές εκθέσεις του 2005 η χρήση κοκαΐνης προσδιορίστηκε ως η αιτία στην οποία οφείλονται περισσότεροι από 400 θάνατοι και φαίνεται ότι ο αριθmicroός των θανάτων που συνδέονται microε την κοκαΐνη αυξήθηκε σε όλες τις χώρες microε υψηλή επικράτηση Ο αριθmicroός αυτός είναι σχεδόν σίγουρα υποεκτιmicroηmicroένος και ο αντίκτυπος της χρήσης της κοκαΐνης ως παράγοντα που συmicroβάλλει στους θανάτους που οφείλονται σε καρδιαγγειακά προβλήmicroατα παραmicroένει άγνωστος Το microήνυmicroα είναι ξεκάθαρο εάν η Ευρώπη θέλει να αποφύγει να βιώσει αύξηση των δαπανών για τη δηmicroόσια υγεία που σχετίζονται microε τη χρήση της εν λόγω ναρκωτικής ουσίας η όποια σταθεροποίηση στη συνολική χρήση της κοκαΐνης δεν πρέπει να θέτει σε δεύτερη microοίρα την ανάγκη

τόσο για καλύτερο προσδιορισmicroό και κατανόηση των συνδεόmicroενων microε την κοκαΐνη προβληmicroάτων όσο και την ανάγκη για πραγmicroατοποίηση επενδύσεων στην ανάπτυξη αποτελεσmicroατικών τρόπων αντιmicroετώπισης

Η αντιmicroετώπιση ενός πιο σύνθετου προβλήmicroατος ναρκωτικών στην Ευρώπη

Ένα θέmicroα που επαναλαmicroβάνεται συχνά στην έκθεση αυτή είναι η αυξανόmicroενη ανάγκη να αναπτυχθούν τρόποι αντιmicroετώπισης που επιδεικνύουν ευαισθησία στη σύνθετη και πολύπλευρη φύση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών που αντιmicroετωπίζουmicroε σήmicroερα Κατά την εξέταση της πρόληψης των ναρκωτικών της θεραπείας και των δράσεων για τη microείωση των συνεπειών απαιτείται καλύτερη κατανόηση όσων συνιστούν καλή πρακτική και των δράσεων που βασίζονται σε τεκmicroηριωmicroένα στοιχεία Από τις περίπου 380 000 αιτήσεις για θεραπεία που αναφέρθηκαν συνολικά το 2004 η κάνναβη ήταν η κύρια αιτία παραποmicroπής σε θεραπεία σε περίπου 15 των περιπτώσεων γεγονός που την καθιστά τη δεύτερη πιο συχνά αναφερόmicroενη ουσία microετά την ηρωίνη Οι θεραπευτικές υπηρεσίες ασχολούνται επίσης

Η χρήση ναρκωτικών στην Ευρώπη φθηνότερη από ποτέ

Στην έκθεση αυτή περιλαmicroβάνεται για πρώτη φορά microια πενταετής ανάλυση των λιανικών τιmicroών microε διόρθωση ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισmicroός ώστε να είναι εφικτή η ακριβέστερη εκτίmicroηση των διαχρονικών αλλαγών στις τιmicroές των παράνοmicroων ναρκωτικών ουσιών Τόσο η συλλογή όσο και η ερmicroηνεία των στοιχείων αυτών παρουσιάζει δυσκολίες Την τιmicroή επηρεάζουν η καθαρότητα η ποσότητα και η ποικιλία της ναρκωτικής ουσίας που αγοράζεται καθώς και διάφοροι γεωγραφικοί παράγοντες όπως πχ η διαmicroονή σε microια microεγάλη πόλη ή επί microιας οδού τακτικής διακίνησης ναρκωτικών Οι τιmicroές των ναρκωτικών ουσιών επίσης διαφέρουν αισθητά από χώρα σε χώρα και υπόκεινται σε διακυmicroάνσεις που απηχούν τις διαταραχές στην προσφορά Παρά τους εν λόγω στρεβλωτικούς παράγοντες τα διαθέσιmicroα στοιχεία για όλα σχεδόν τα είδη ναρκωτικών ουσιών υποδηλώνουν ότι στο σύνολο της Ευρώπης έχει microειωθεί το

κόστος αγοράς Στις περισσότερες χώρες η κυρίαρχη τάση της πενταετίας αυτής ήταν πτώση στις λιανικές τιmicroές για την κάνναβη την ηρωίνη την αmicroφεταmicroίνη την έκσταση και την κοκαΐνη (βλέπε διάγραmicromicroα κατωτέρω) Αν και τα ιστορικά στοιχεία για τις λιανικές τιmicroές είναι σε microεγάλο βαθmicroό ελλιπή και δύσκολο να ερmicroηνευθούν όταν υπάρχουν είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η νέα αυτή τάση συνάδει microε την άποψη ότι οι τιmicroές ενδέχεται να microειώνονται microακροπρόθεσmicroα Για παράδειγmicroα πληροφορίες από κάποιες από τις χώρες microε υψηλή επικράτηση δείχνουν ότι η κοκαΐνη και η έκσταση ήταν αρκετά πιο ακριβές στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 απrsquo ότι είναι σήmicroερα

Σηmicroείωση Οι τάσεις αντιπροσωπεύουν τις διαθέσιmicroες πληροφορίες για τις εθνικές τιmicroές σε επίπεδο λιανικής πώλησης για κάθε ναρκωτική ουσία στα κράτη microέλη της ΕΕ και τη Νορβηγία σταθmicroισmicroένων βάσει του πληθυσmicroιακού microεγέθους κάθε χώρας για τη διαmicroόρφωση microιας συνολικής ευρωπαϊκής τάσης Οι τιmicroές διορθώθηκαν ώστε να ληφθούν υπόψη οι εθνικοί ρυθmicroοί πληθωρισmicroού (έτος βάσης 1999) και όλες οι σειρές αναπροσαρmicroόστηκαν βάσει του 100 το έτος 1999

Πολλές χώρες δεν microπορούν να παρέχουν τα στοιχεία αυτά τα οποία είναι δυσεύρετα και συχνά αναξιόπιστα και ελλιπή Τα κράτη που δεν έχουν πληροφορίες για τις τιmicroές των ναρκωτικών ουσιών για δύο ή περισσότερα διαδοχικά έτη δεν περιλαmicroβάνονται στον υπολογισmicroό των τάσεων για την εκάστοτε ναρκωτική ουσία η τάση για την καφέ ηρωίνη βασίζεται σε εννέα χώρες για την αmicroφεταmicroίνη σε εννέα για την κοκαΐνη σε 13 για την έκσταση σε 13 για τη φυτική κάνναβη σε 13 και για τη ρητίνη κάνναβης σε 14

Επιπλέον στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν στοιχεία για το 2004 (έντεκα περιπτώσεις) χρησιmicroοποιήθηκαν τα στοιχεία του 2003 όπου δεν υπάρχουν στοιχεία για το 1999 (microία περίπτωση) χρησιmicroοποιήθηκαν οι τιmicroές του 2000 στη θέση ελλιπών στοιχείων άλλων ετών (δώδεκα περιπτώσεις) χρησιmicroοποιήθηκαν στοιχεία επόmicroενων ή προηγούmicroενων ετών

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τις τιmicroές του 2004 βλέπε πίνακες PPP-1 PPP-2 PPP-3 και PPP-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων

Πηγές Στοιχεία τιmicroών εθνικά εστιακά σηmicroεία δικτύου Reitox Στοιχεία πληθωρισmicroού και πληθυσmicroού

httpeppeurostateceuropaeu

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

1999 2000 2001 2002 2003 2004

∆εί

κτης

(19

99

= 1

00

)

Ρητίνη κάνναβης Φυτική κάνναβη ΚοκαΐνηΚαφέ ηρωίνη Αmicroφεταmicroίνη Έκσταση

Τάσεις λιανικών τιmicroών ναρκωτικών ουσιών στην Ευρώπη 1999ndash2004

kg609930insideELindd 14 81106 134120

15


microε περισσότερα προβλήmicroατα που οφείλονται στα διεγερτικά και την πολλαπλή χρήση των ναρκωτικών περιλαmicroβανοmicroένου ενός σηmicroαντικού ποσοστού επικάλυψης των προβληmicroάτων από τα παράνοmicroα ναρκωτικά και το αλκοόλ Ωστόσο σε επίπεδο γενικού πληθυσmicroού δεν γνωρίζουmicroε αρκετά για τις συνέπειες στη δηmicroόσια υγεία από τη συστηmicroατική και διαρκή χρήση αυτών των ειδών ναρκωτικών ούτε για τις πιθανές ανάγκες παρέmicroβασης εκείνων που τα χρησιmicroοποιούν Η αποδεικτική βάση στην Ευρώπη για τον καθορισmicroό του τρόπου αντιmicroετώπισης των προβληmicroάτων ναρκωτικών είναι ισχυρότερη όσον αφορά την αντιmicroετώπιση του προβλήmicroατος της παράνοmicroης χρήσης οπιοειδών όπου πλειάδα στοιχείων ενισχύουν την ανάπτυξη και τη στοχοθέτηση των υπηρεσιών Η αυξανόmicroενη οmicroογνωmicroία που υπάρχει ως προς τη χάραξη πολιτικής microε γνώmicroονα το τι είναι πιθανόν να αποτελεί κατάλληλη παρέmicroβαση για την προβληmicroατική χρήση ηρωίνης συνδυάζεται microε την αυξανόmicroενη ανάγκη να υπάρξει η ίδια σαφήνεια ως προς τον τρόπο αντιmicroετώπισης ενός περισσότερο ανοmicroοιογενούς προβλήmicroατος ναρκωτικών στην Ευρώπη

Η ανάγκη καλύτερου καθορισmicroού και κατανόησης της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών ουσιών

Ένα βασικό ζήτηmicroα είναι η ανάγκη αντιmicroετώπισης των προβληmicroάτων που προκαλούνται από τη χρήση πολλαπλών ψυχοτρόπων ουσιών Η πολλαπλή χρήση ναρκωτικών αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως βασικός τοmicroέας ανάπτυξης υπηρεσιών Ωστόσο δεν έχει καταστεί ακόmicroα δυνατός ο ορισmicroός της έννοιας και από ορισmicroένες απόψεις όλοι σχεδόν οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών microπορούν να θεωρηθούν χρήστες πολλαπλών ναρκωτικών Η πολλαπλή χρήση ναρκωτικών θέτει σηmicroαντικές προκλήσεις στα συστήmicroατα παρακολούθησης των ναρκωτικών που τείνουν να βασίζονται σε συmicroπεριφοριστικές microετρήσεις της χρήσης microιας microεmicroονωmicroένης ναρκωτικής ουσίας που χρησιmicroοποιείται ως βάση Υπάρχει ως εκ τούτου ζωτική ανάγκη να αναπτυχθεί ένα καλύτερο εννοιολογικό πλαίσιο για την περιγραφή των διαφόρων microορφών πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών ουσιών ως πρώτο βήmicroα για την κατανόηση των επιπτώσεων της συγκεκριmicroένης συmicroπεριφοράς Μέρος της φετινής έκθεσης αφιερώνεται στην παρουσίαση των αναλυτικών θεmicroάτων που πρέπει να εξεταστούν ούτως ώστε η Ευρώπη να αντιmicroετωπίσει την πρόκληση της καλύτερης κατανόησης των αναγκών του αυξανόmicroενου αριθmicroού ατόmicroων microε προβλήmicroατα που πηγάζουν από τη χρήση microιας σειράς ναρκωτικών ουσιών και όχι από την εξάρτησή τους από microία συγκεκριmicroένη ουσία

Επιστροφή στο microέλλον πρόβλεψη των απειλών και των προκλήσεων

Στην φετινή έκθεση γίνεται όπως πάντα microια προσπάθεια να προσδιοριστούν οι νέες τάσεις ώστε να προβλεφθούν τα επερχόmicroενα προβλήmicroατα Μια τέτοιου είδους ανάλυση είναι

εξ ορισmicroού θεωρητική και πρέπει να γίνεται microε προσοχή Μια ναρκωτική ουσία που σχετίζεται άmicroεσα microε σοβαρά προβλήmicroατα δηmicroόσιας υγείας είναι η microεθαmicroφεταmicroίνη Ενώ τα προβλήmicroατα που προκαλούνται από τη microεθαmicroφεταmicroίνη παγκοσmicroίως συνεχίζουν να αυξάνονται στο εσωτερικό της Ευρώπης η ναρκωτική αυτή ουσία παραmicroένει περιορισmicroένη σε λίγες χώρες microε microακροχρόνια προβλήmicroατα Μολονότι επί του παρόντος τα διαθέσιmicroα στοιχεία δεν microας επιτρέπουν να συνάγουmicroε σταθερά συmicroπεράσmicroατα για τις τάσεις ολοένα και περισσότερα κράτη αναφέρουν κατασχέσεις ή χρήση της ναρκωτικής αυτής ουσίας δίνοντας σαφή έmicroφαση στην ανάγκη για πιο στενή παρακολούθηση των πληθυσmicroιακών οmicroάδων που κινδυνεύουν περισσότερο

Το 2006 το ΕΚΠΝΤ δηmicroοσίευσε τεχνικό έγγραφο για τα παραισθησιογόνα microανιτάρια και το θέmicroα αυτό παρουσιάζεται συνοπτικά στην ετήσια έκθεσή microας Η διαθεσιmicroότητα και η χρήση των παραισθησιογόνων microανιταριών φαίνεται ότι αυξάνεται από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 αλλά σε microεγάλο βαθmicroό δεν καταγράφεται Η χρήση αυτού του είδους ναρκωτικής ουσίας φαίνεται ότι είναι ως επί το πλείστον πειραmicroατική και υπάρχουν ελάχιστες αναφορές προβληmicroάτων Ωστόσο η αυξανόmicroενη συνειδητοποίηση της διαθεσιmicroότητας των παραισθησιογόνων microανιταριών από τους φορείς χάραξης πολιτικής οδήγησε στη θέσπιση ορισmicroένων δράσεων για την αύξηση των microέτρων ελέγχου

Η ψιλοκυβίνη και η ψιλοκίνη δύο από τις ψυχοτρόπους ουσίες που βρίσκονται στα παραισθησιογόνα microανιτάρια ελέγχονται βάσει διεθνούς σύmicroβασης Ωστόσο το γεγονός ότι τα microανιτάρια αναπτύσσονται αυτοφυώς σε πολλές χώρες δηmicroιουργεί ένα πιο σύνθετο ζήτηmicroα για τη νοmicroοθεσία microε αποτέλεσmicroα τη διαφορετική αντιmicroετώπιση ανά την Ευρώπη Γενικότερα η επαγρύπνηση σε σχέση microε τις νέες ουσίες που ενδέχεται να εγκυmicroονούν κίνδυνο για τη δηmicroόσια υγεία και ως εκ τούτου χρήζουν ελέγχου υποστηρίζεται από microια νέα απόφαση του Συmicroβουλίου (2005387∆ΕΥ) σχετικά microε την ανταλλαγή πληροφοριών την αξιολόγηση κινδύνων και τον έλεγχο νέων ψυχοτρόπων ουσιών Ένα παράδειγmicroα της αναγκαιότητας έγκαιρων πληροφοριών προειδοποίησης στον τοmicroέα αυτό αποτελεί η ραγδαία εξάπλωση της ουσίας mCPP (1-3-χλωροφαινυλοπιπεραζίνης) το 2005 Η εmicroφάνιση της mCPP καταδεικνύει το γεγονός ότι όσοι εmicroπλέκονται στην παραγωγή παράνοmicroων ναρκωτικών ουσιών αναζητούν διαρκώς καινοτοmicroίες υπό τη microορφή νέων χηmicroικών ουσιών που microπορούν να κυκλοφορήσουν στην αγορά mdash στην περίπτωση αυτή ενδεχοmicroένως για την ενίσχυση ή την τροποποίηση των αποτελεσmicroάτων της MDMA (έκσταση) Τέτοιου είδους καινοτοmicroίες χρήζουν αντιmicroετώπισης καθώς είναι άγνωστη η δυνατότητα των ουσιών αυτών να προκαλέσουν σοβαρά προβλήmicroατα υγείας Το σύστηmicroα έγκαιρης προειδοποίησης που τέθηκε σε λειτουργία βάσει της απόφασης του Συmicroβουλίου αποτελεί ως εκ τούτου έναν σηmicroαντικό microηχανισmicroό ο οποίος παρεmicroβαίνει σε microια διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των νεαρών Ευρωπαίων από εκείνους που επιδιώκουν το κέρδος αποφεύγοντας τους υπάρχοντες microηχανισmicroούς ελέγχου των ναρκωτικών

kg609930insideELindd 15 81106 134121

16

kg609930insideELindd 16 81106 134122

17

Κεφάλαιο 1Πολιτικές και νοmicroοθεσία

Εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά

Κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου υιοθετήθηκαν εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης για τα ναρκωτικά από πέντε χώρες (πίνακας 1) Η Λεττονία υιοθέτησε για πρώτη φορά εθνική στρατηγική για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2005ndash 2008 και νέες εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσεις για τα ναρκωτικά υιοθετήθηκαν στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Ισπανία στο Λουξεmicroβούργο και τη Ρουmicroανία

Επιπλέον η Φινλανδία υιοθέτησε στρατηγική αντιmicroετώπισης των ναρκωτικών για τη διοίκηση των φυλακών (2005ndash 2006) και στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στο πλαίσιο των συmicroφωνιών παροχής δηmicroόσιων υπηρεσιών (Public Service Agreement PSA) ορίζονται νέοι στόχοι στον τοmicroέα της πολιτικής για τα ναρκωτικά που αποσκοπούν στη microείωση των επιβλαβών επιπτώσεων που προκαλούνται από τις παράνοmicroες ναρκωτικές ουσίες στα άτοmicroα στις οικογένειες και το κοινωνικό σύνολο

Κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου σε προπαρασκευαστικό στάδιο βρίσκονταν εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά στην Ιταλία στην Αυστρία στην Πολωνία στην Πορτογαλία στη Σουηδία και τη Νορβηγία (πίνακας 2)

Ορισmicroένες χώρες οι οποίες είχαν εφαρmicroόσει από καιρό (από το 1998 και microετά) εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης για τα ναρκωτικά προχωρούν στην αναδιατύπωση των στρατηγικών ή των σχεδίων τους δίνοντας microεγαλύτερη έmicroφαση στη θέση σαφέστερων και πιο υλοποιήσιmicroων

στόχων Για παράδειγmicroα το Λουξεmicroβούργο αναφέρει ότι το νέο σχέδιο δράσης του για την περίοδο 2005ndash 2009 χαρακτηρίζεται από απλότητα σαφή διάρθρωση και προσανατολισmicroό στα αποτελέσmicroατα καθώς θέτει στόχους για δράσεις καθορίζει αρmicroοδιότητες και προσδιορίζει προϋπολογισmicroούς προσδοκώmicroενα αποτελέσmicroατα και προθεσmicroίες για την επίτευξη αποτελεσmicroάτων και την αξιολόγηση Στο Βέλγιο οι αρχές δηmicroόσιας υγείας της γαλλικής κοινότητας και της περιφέρειας της Βαλλονίας ανέθεσαν σε οmicroάδα εmicroπειρογνωmicroόνων την εκπόνηση ενός συντονισmicroένου σχεδίου πρόληψης αρωγής και πρόνοιας για το φαινόmicroενο της τοξικοmicroανίας Η οmicroάδα εισηγήθηκε τον σαφέστερο καθορισmicroό προτεραιοτήτων και στόχων από τις κυβερνήσεις καθώς και ότι πρέπει να γίνει σαφής ορισmicroός των βασικών αρχών microιας κοινής πολιτικής για τα ναρκωτικά και ότι πρέπει να καταταχθούν κατά χρονολογική σειρά οι επιλεχθείσες στρατηγικές Το σχέδιο δράσης στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία για την περίοδο 2005ndash 2006 κινείται προς την ίδια κατεύθυνση ορίζοντας σαφείς στόχους και τις δραστηριότητες που απαιτούνται για την επίτευξή τους και προσδιορίζοντας τις αρmicroοδιότητες των επιmicroέρους υπουργών καθώς και τους όρους και τους δείκτες επίτευξης των στόχων σε κάθε τοmicroέα

Αξιολόγηση των εθνικών στρατηγικών για τα ναρκωτικά

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες ανανεώνουν αυτόmicroατα τις εθνικές στρατηγικές τους για τα ναρκωτικά θέτοντας σε κίνηση microια κυκλική διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας τα αποτελέσmicroατα της προηγηθείσας στρατηγικής ή της αξιολόγησής της αξιοποιούνται για τη διαmicroόρφωση της microελλοντικής στρατηγικής (ΕΚΠΝΤ 2004α)

Πίνακας 2 mdash Χώρες στις οποίες το 2005 τελούσαν υπό εκπόνηση στρατηγικές για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών

Χώρα Έγγραφο Χρονοδιάγραmicromicroα

Ιταλία Σχέδιο δράσης 2004ndash 2008

Αυστρία Εθνική στρατηγική

Πορτογαλία Εθνική στρατηγική και σχέδιο δράσης

2005ndash 2008

Σουηδία Σχέδιο δράσης

Νορβηγία Σχέδιο δράσης

Πίνακας 1 mdash Χώρες που υιοθέτησαν νέες στρατηγικές για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών το 2005


Τσεχική ∆ηmicroοκρατία

Εθνική στρατηγική για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικώνΣχέδιο δράσης

2005ndash 20092005ndash 2006

Ισπανία Σχέδιο δράσης 2005ndash 2008

Λεττονία Εθνική στρατηγική για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών

2005ndash 2008

Λουξεmicroβούργο Εθνική στρατηγική και σχέδιο δράσης για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών

2005ndash 2009

Ρουmicroανία Εθνική στρατηγική για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών

2005ndash 2012

kg609930insideELindd 17 81106 134122

18


Κατά τη διάρκεια του 2005 παρόmicroοιες διαδικασίες αναφέρθηκαν από την Ιρλανδία το Λουξεmicroβούργο την Ουγγαρία και τη Ρουmicroανία Η αξιολόγηση της εφαρmicroογής της στρατηγικής της Ουγγαρίας για την καταπολέmicroηση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών ανατέθηκε εξωτερικά στο ολλανδικό Trimbos Institute Είναι η πρώτη φορά που η στρατηγική microιας χώρας για τα ναρκωτικά αξιολογείται από ξένους εmicroπειρογνώmicroονες Η αξιολόγηση επικεντρώθηκε στα microεσοπρόθεσmicroα αποτελέσmicroατα της στρατηγικής για τα ναρκωτικά και είχε ως αποτέλεσmicroα τη διατύπωση σειράς συστάσεων σχετικά microε τις microελλοντικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά και τους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να ενισχυθεί ο συντονισmicroός στον τοmicroέα της πολιτικής για τα ναρκωτικά Υπάρχουν οmicroοιότητες microε την αξιολόγηση της πορτογαλικής εθνικής στρατηγικής του 1999 και του σχεδίου δράσης για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2001ndash 2004 η οποία διενεργήθηκε το 2004 εξωτερικά από το Εθνικό Ινστιτούτο ∆ηmicroόσιας ∆ιοίκησης της Πορτογαλίας και εσωτερικά από το Ινστιτούτο Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας (IDT) Η Ουγγαρία και η Πορτογαλία είναι οι δύο πρώτες χώρες στην Ευρώπη που ζήτησαν εξωτερική αξιολόγηση των εθνικών στρατηγικών τους για τα ναρκωτικά

Το 2005 στη microεσοπρόθεσmicroη επισκόπηση της ιρλανδικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2001ndash 2008 η οποία βασίστηκε σε δηmicroόσια διαδικασία διαβούλευσης και ανάλυση βασικών στοιχείων σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο διατυπώθηκαν συστάσεις για τον επαναπροσδιορισmicroό των προτεραιοτήτων για την αντιmicroετώπιση των νέων τάσεων στη θεραπεία την πολλαπλή χρήση ναρκωτικών τη χρήση κοκαΐνης και την εξάπλωση του ιού HIV και της ηπατίτιδας καθώς και την επανενεργοποίηση της διάδοσης και της εφαρmicroογής διαφόρων καθοριστικών δράσεων κατά την εναποmicroένουσα περίοδο ισχύος της στρατηγικής Και στη Ρουmicroανία η εθνική στρατηγική για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2003ndash 2004 αξιολογήθηκε microε τη συmicromicroετοχή όλων των εmicroπλεκόmicroενων κρατικών φορέων στον τοmicroέα των ναρκωτικών Οι διαπιστώσεις της αξιολόγησης αποτέλεσαν τη βάση για τη νέα εθνική στρατηγική για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2005ndash 2012 Στο Λουξεmicroβούργο το 87 των microέτρων που ορίζονται στο εθνικό πρόγραmicromicroα δράσης για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2000ndash 2004 υλοποιήθηκε εντός των καθορισθεισών προθεσmicroιών Αναφέρθηκε ότι τα microέτρα που δεν εφαρmicroόστηκαν (πχ ένα πρόγραmicromicroα διανοmicroής ηρωίνης) καθυστέρησαν για πολιτικούς λόγους Οι ενέργειες που δεν υλοποιήθηκαν συmicroπεριλήφθηκαν στο νέο πρόγραmicromicroα δράσης

Επίσης από εκθέσεις που υποβλήθηκαν για το περασmicroένο έτος προκύπτει ότι οι εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά αρχίζουν να έχουν ορατά αποτελέσmicroατα Μολονότι δεν είναι ακόmicroα δυνατό να ειπωθεί microε βεβαιότητα ότι οι γενικοί στόχοι της microείωσης της ζήτησης και της προσφοράς επιτεύχθηκαν δεν υπάρχει αmicroφιβολία ότι οι εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά πέτυχαν συγκεκριmicroένους και σηmicroαντικούς στόχους

Η αξιολόγηση της πορτογαλικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά που υιοθετήθηκε το 1999 αναγνωρίζει τη συmicroβολή της στρατηγικής στην αύξηση της διαθεσιmicroότητας θεραπευτικών επιλογών τη microείωση των θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά και του επιπολασmicroού της microόλυνσης από τον ιό HIV και την αύξηση των αναφορών

της αστυνοmicroίας για τη διακίνηση ναρκωτικών Από την άλλη πλευρά διαπιστώνεται microείωση στην ηλικία των ατόmicroων που πειραmicroατίζονται για πρώτη φορά microε τα ναρκωτικά και αύξηση των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων που σχετίζονται microε άλλες ουσίες εκτός των οπιοειδών Στην Ισπανία από την αξιολόγηση της εθνικής στρατηγικής (2003) προκύπτει microεν ότι ο στόχος της microείωσης των ναρκωτικών δεν επιτεύχθηκε διαπιστώνεται ωστόσο ότι υπήρξαν θετικά αποτελέσmicroατα στους τοmicroείς της παροχής βοήθειας και της microείωσης των επιβλαβών συνεπειών και ότι επιτεύχθηκαν ικανοποιητικά αποτελέσmicroατα σε άλλους τοmicroείς όπως η έρευνα και η εκπαίδευση η διεθνής συνεργασία και η microείωση της προσφοράς Επιπλέον το Υπουργείο Υγείας και Υποθέσεων Καταναλωτή ενέκρινε σχέδιο δράσης για την περίοδο 2005ndash 2008 για την κινητοποίηση πόρων και την εφαρmicroογή πρωτοβουλιών microε στόχο την εξέλιξη και την τόνωση της εθνικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά Στην Ελλάδα σηmicroειώθηκε αύξηση των microορφών και της κάλυψης των διαθέσιmicroων θεραπευτικών προγραmicromicroάτων ως απόρροια του εθνικού σχεδίου δράσης για την περίοδο 2002ndash 2006

Στη Σουηδία το εθνικό σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2002ndash 2005 είχε ως αποτέλεσmicroα να αναβαθmicroιστεί η προτεραιότητα του προβλήmicroατος του ναρκωτικών στο πολιτικό πρόγραmicromicroα σε τοπικό περιφερειακό και εθνικό επίπεδο Οι περισσότεροι δήmicroοι στη Σουηδία διαθέτουν πλέον κάποιας microορφής σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά και δίνεται πλέον microεγαλύτερη προτεραιότητα στο συντονισmicroό και τη συνεργασία microεταξύ των ενδιαφεροmicroένων στον τοmicroέα των ναρκωτικών microε αποτέλεσmicroα να υπάρχουν βελτιώσεις στους εν λόγω τοmicroείς Υπήρξαν επίσης εξελίξεις όσον αφορά τόσο τις microορφές όσο και την προσβασιmicroότητα της θεραπείας που παρέχεται στους τοξικοmicroανείς Στο Ηνωmicroένο Βασίλειο η επιτροπή ελέγχων αναγνώρισε microεν την πρόοδο που σηmicroειώθηκε στη θεραπεία απεξάρτησης παράλληλα όmicroως υπέδειξε ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των υπηρεσιών για την επανένταξη και την αποκατάσταση χρηστών ναρκωτικών όπως η στέγαση η κοινωνική πρόνοια και άλλες υπηρεσίες υποστήριξης Στο microέλλον η επιτυχία της κυβέρνησης στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής για τα ναρκωτικά θα microετράται σε σχέση microε τους στόχους που προσδιορίζονται στις PSA και microέσω ενός δείκτη των επιβλαβών επιπτώσεων των ναρκωτικών (DHI) ο οποίος θα αξιολογεί τις επιπτώσεις από την προβληmicroατική χρήση κάθε παράνοmicroου ναρκωτικού

Τέλος η αξιολόγηση αναδεικνύεται σε βασικό στοιχείο των εθνικών στρατηγικών για τα ναρκωτικά που υιοθετήθηκαν πρόσφατα Στη Λεττονία το συmicroβούλιο συντονισmicroού του ελέγχου των ναρκωτικών και του περιορισmicroού της τοξικοmicroανίας θα αξιολογεί την πρόοδο που σηmicroειώνεται κάθε χρόνο στην εφαρmicroογή του προγράmicromicroατος και στο Λουξεmicroβούργο το 2009 πρόκειται να διενεργηθεί τελική εξωτερική αξιολόγηση των αποτελεσmicroάτων

∆ηmicroόσιες δαπάνες που συνδέονται microε την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών

Παρότι οι δαπάνες συχνά υπολογίζονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και δεν υπάρχει κοινός ορισmicroός των δηmicroόσιων δαπανών που συνδέονται microε την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών σύmicroφωνα microε τις διαθέσιmicroες εκτιmicroήσεις οι

kg609930insideELindd 18 81106 134122

19

Κεφάλαιο 1 Πολιτικές και νοmicroοθεσία

δαπάνες για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών αυξήθηκαν σε αρκετές χώρες συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων της Τσεχικής ∆ηmicroοκρατίας της ∆ανίας του Λουξεmicroβούργου της Αυστρίας και της Πολωνίας

Μεταξύ των χωρών που ανέφεραν τις δαπάνες τους για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών για το έτος 2004 ήταν η Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (11 εκατ EUR) η Ισπανία (302 έως 325 εκατ EUR) η Κύπρος (28 εκατ EUR) η Πολωνία (51 εκατ EUR) και η Νορβηγία (46 εκατ EUR) ∆ύο χώρες ανέφεραν πιο πρόσφατα προϋπολογισθείσες δαπάνες για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών το Λουξεmicroβούργο (6 εκατ EUR το 2005) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (2 δισ EUR το 200405)

Στη Σλοβακία υπολογίζεται ότι οι συνολικές δηmicroόσιες δαπάνες στον τοmicroέα των ναρκωτικών το 2004 ανήλθαν σε 145 εκατ EUR εκ των οποίων τα 84 εκατ EUR αντιπροσώπευαν δαπάνες για την επιβολή του νόmicroου και τα 61 εκατ EUR για την κοινωνική πρόνοια και την υγειονοmicroική περίθαλψη

Στη Σουηδία υπολογίζεται ότι οι δαπάνες για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών το 2002 ανήλθαν περίπου σε 09 δισ EUR (κατώτερη εκτίmicroηση 05 δισ EUR υψηλότερη εκτίmicroηση 12 δισ EUR) Συγκρίνοντας τις εκτιmicroήσεις για το 2002 microε τα στοιχεία για το 1991 προκύπτει ότι οι δηmicroόσιες δαπάνες για την πολιτική καταπολέmicroησης των ναρκωτικών αυξήθηκαν σηmicroαντικά

Στην Ιρλανδία στη microεσοπρόθεσmicroη επισκόπηση της εθνικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά που δηmicroοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2005 αναγνωρίζεται η ανάγκη αποτίmicroησης των δαπανών ώστε να είναι δυνατή η εκτίmicroηση της αποδοτικότητας των διαφόρων συνιστωσών της στρατηγικής από άποψη κόστους και σύντοmicroα αναmicroένεται να ξεκινήσουν οι εργασίες για την εκτίmicroηση των δαπανών για την αστυνόmicroευση Στην Πορτογαλία το Ινστιτούτο Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας (IDT) χρηmicroατοδοτεί έρευνα για την ανάπτυξη και δοκιmicroή ενός microοντέλου για τον υπολογισmicroό του κόστους που συνεπάγεται η χρήση ναρκωτικών και στο Βέλγιο στα τέλη του 2005 δόθηκε συνέχεια σε microελέτη του 2004 σχετικά microε τις δηmicroόσιες δαπάνες Μολονότι λιγοστά τα ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία δείχνουν ότι η έρευνα σχετικά microε τις δαπάνες για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών συνιστά ολοένα και σηmicroαντικότερη συνιστώσα του προγράmicromicroατος πολιτικής ορισmicroένων κρατών microελών

Εξελίξεις σε νοmicroικά θέmicroατα και θέmicroατα πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ

Σχέδια δράσης

Σε επίπεδο ΕΕ δύο σχέδια δράσης που εγκρίθηκαν το 2005 δηmicroιουργούν άmicroεσα ή έmicromicroεσα ένα νέο πλαίσιο αναφοράς για την ανάπτυξη της κοινοτικής πολιτικής στον τοmicroέα των ναρκωτικών για τα προσεχή έτη Πρώτον το Συmicroβούλιο αφού εξέτασε την πρόταση που υπεβλήθη από την Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2005 και λαmicroβάνοντας πλήρως υπόψη την τελική αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά και του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την περίοδο 2000ndash 2004 ενέκρινε το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα

ναρκωτικά (2005ndash 2008) τον Ιούνιο του 2005 Το νέο σχέδιο δράσης υιοθετεί τη δοmicroή και τους στόχους της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005ndash 2012) και παραθέτει 100 συγκεκριmicroένες δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν από την ΕΕ και τα κράτη microέλη της έως τα τέλη του 2008

Η αξιολόγηση αποτελεί σηmicroαντική συνιστώσα του νέου σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά Θεωρείται microια συνεχής επαυξητική και συmicromicroετοχική διαδικασία Είναι συνεχής γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση microε την υποστήριξη του ΕΚΠΝΤ και της Europol θα υποβάλλει ετήσιες επισκοπήσεις της προόδου Η αξιολόγηση θα είναι επίσης επαυξητική καθώς κάθε ετήσια επισκόπηση της προόδου θα εντάσσει τα αποτελέσmicroατα του προηγούmicroενου έτους στο πλαίσιο του υπό εξέταση έτους Τέλος η διαδικασία θα είναι συmicromicroετοχική καθώς σε αυτή θα συmicromicroετέχει microια διευθύνουσα οmicroάδα αξιολόγησης αποστολή της οποίας θα είναι ο καθορισmicroός της microεθοδολογίας των αποτελεσmicroάτων και του προσωρινού χρονοδιαγράmicromicroατος Όπως συνέβη και microε την αξιολόγηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την περίοδο 2000ndash 2004 η διευθύνουσα οmicroάδα θα αποτελείται από εκπροσώπους των αρmicroόδιων υπηρεσιών της Επιτροπής του ΕΚΠΝΤ και της Europol καθώς και εκπροσώπους των κρατών microελών Θα οργανωθούν επίσης ακροάσεις διαβούλευσης για εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών Με την ολοκλήρωση του σχεδίου δράσης για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2005ndash 2008 και για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα διενεργηθεί αξιολόγηση του αντίκτυπου microε στόχο την εισήγηση ενός νέου σχεδίου δράσης για την περίοδο 2009ndash 2012 το οποίο πρόκειται να χρησιmicroοποιήσει την αξιολόγηση αυτή ως αφετηρία Κατόπιν τούτου η τελική αξιολόγηση της στρατηγικής και των σχεδίων δράσης θα πραγmicroατοποιηθεί από την Επιτροπή το 2012

Αυτό το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά αποτελεί επίσης συνιστώσα του σχεδίου δράσης για την εφαρmicroογή του προγράmicromicroατος της Χάγης στο οποίο ορίζονται οι προς επίτευξη στόχοι στους τοmicroείς της ελευθερίας της ασφάλειας και της δικαιοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την περίοδο 2005ndash 2010 Το εν λόγω σχέδιο δράσης παρουσιάστηκε από την Επιτροπή τον Μάιο του 2005 και εγκρίθηκε από το Συmicroβούλιο τον Ιούνιο του 2005

Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την περίοδο 2005ndash 2008 απηχεί την ισόρροπη προσέγγιση του φαινοmicroένου των ναρκωτικών από την ΕΕ δηλαδή microια συνολική διεπιστηmicroονική προσέγγιση που εξετάζει το θέmicroα από κάθε σκοπιά συντονισmicroός microείωση της ζήτησης microείωση της προσφοράς διεθνής συνεργασία πληροφόρηση έρευνα και αξιολόγηση

Μείωση της προσφοράς ναρκωτικών

∆ύο σηmicroαντικές δραστηριότητες στην ΕΕ στον τοmicroέα της microείωσης της προσφοράς ναρκωτικών σηmicroατοδοτήθηκαν από τη θέση σε ισχύ στις 18 Αυγούστου 2005 των δύο κοινοτικών κανονισmicroών για τις πρόδροmicroες ουσίες που εγκρίθηκαν το 2004 Ο έλεγχος των χηmicroικών πρόδροmicroων ουσιών αποτελεί σηmicroαντική πτυχή της microείωσης της προσφοράς ναρκωτικών καθώς οι ουσίες αυτές είναι απαραίτητες για την παραγωγή ναρκωτικών Η δράση στον τοmicroέα αυτό στην ΕΕ λαmicroβάνει δύο microορφές πρώτον κανονιστική ρύθmicroιση της εmicroπορίας ορισmicroένων ουσιών microεταξύ

kg609930insideELindd 19 81106 134123

20


(1) Κανονισmicroός (ΕΟΚ) αριθ 367790 του Συmicroβουλίου της 13ης ∆εκεmicroβρίου 1990 ΕΕ L 357 της 20121990 σ 1(2) Κανονισmicroός (ΕΚ) αριθ 1112005 του Συmicroβουλίου της 22ας ∆εκεmicroβρίου 2004 ΕΕ L 22 της 2612005 σ 1(3) Κανονισmicroός (ΕΟΚ) αριθ 10992 του Συmicroβουλίου της 14ης ∆εκεmicroβρίου 1992 ΕΕ L 370 της 19121990 σ 76(4) Κανονισmicroός (ΕΚ) αριθ 2732004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συmicroβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004 ΕΕ L 47 της 1822004 σ 1(5) Κανονισmicroός (ΕΚ) αριθ 12772005 του Συmicroβουλίου της 27ης Ιουλίου 2005 ΕΕ L 202 της 382005 σ 7(6) Οδηγία 91308ΕΟΚ του Συmicroβουλίου της 10ης Ιουνίου 1991 για την πρόληψη της χρησιmicroοποίησης του χρηmicroατοπιστωτικού συστήmicroατος για τη νοmicroιmicroοποίηση εσόδων από παράνοmicroες δραστηριότητες ΕΕ L 166 της 2861991 σσ 77ndash 83

της ΕΕ και τρίτων χωρών και δεύτερον κανονιστική ρύθmicroιση εντός της εσωτερικής αγοράς

Ο πρώτος κανονισmicroός ο οποίος εγκρίθηκε το 1990 σε συmicromicroόρφωση microε τις διατάξεις του άρθρου 12 της Σύmicroβασης των Ηνωmicroένων Εθνών του 1988 κατά της Παράνοmicroης Εmicroπορίας Ναρκωτικών και Ψυχοτρόπων Ουσιών για τον έλεγχο των πρόδροmicroων ουσιών αφορούσε τη θέσπιση microέτρων για την πρόληψη της διοχέτευσης ορισmicroένων ουσιών στην παράνοmicroη παρασκευή ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών (1) Αντικαταστάθηκε τον ∆εκέmicroβριο του 2004 από έναν νέο κανονισmicroό microε διευρυmicroένο πλαίσιο εφαρmicroογής που αποσκοπούσε επίσης στην καταπολέmicroηση και την παρασκευή συνθετικών ναρκωτικών (2)

Μια οδηγία του Συmicroβουλίου (3) που εκδόθηκε δύο χρόνια αργότερα το 1992 ολοκλήρωσε το σύστηmicroα προβλέποντας αντίστοιχες ρυθmicroίσεις εντός της εσωτερικής αγοράς (σχετικά microε την παρασκευή και την κυκλοφορία στην αγορά ορισmicroένων ουσιών που χρησιmicroοποιούνται για την παράνοmicroη παρασκευή ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών) συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της θέσπισης microέτρων ελέγχου Αντικαταστάθηκε από έναν νέο κανονισmicroό ο οποίος εγκρίθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2004 (4) Ως αποτέλεσmicroα της διεύρυνσης της ΕΕ οι νοmicroοθέτες της Κοινότητας αποφάσισαν να αντικαταστήσουν την οδηγία microε κανονισmicroό καθώς κάθε τροποποίηση της εν λόγω οδηγίας και των παραρτηmicroάτων της θα απαιτούσε εθνικά microέτρα εφαρmicroογής σε 25 κράτη microέλη Η νέα νοmicroική πράξη θεσπίζει εναρmicroονισmicroένα microέτρα για τον ενδοκοινοτικό έλεγχο και την παρακολούθηση ορισmicroένων ουσιών που χρησιmicroοποιούνται συχνά για την παράνοmicroη παρασκευή ναρκωτικών ή ψυχοτρόπων ουσιών microε στόχο την πρόληψη της διοχέτευσης των εν λόγω ουσιών Ειδικότερα υποχρεώνει τα κράτη microέλη να λάβουν τα αναγκαία microέτρα που θα επιτρέψουν στις αρmicroόδιες αρχές τους να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους που αφορούν τον έλεγχο και την παρακολούθηση Επίσης στις 18 Αυγούστου 2005 τέθηκε σε ισχύ κανονισmicroός που ορίζει κανόνες για την εφαρmicroογή των δύο κανονισmicroών (5)

Οι δράσεις αυτές στον τοmicroέα του ελέγχου των πρόδροmicroων ουσιών καλύπτουν ένα ακόmicroη σκέλος των σηmicroαντικών δραστηριοτήτων της ΕΕ στον τοmicroέα της microείωσης της προσφοράς Αξιοποιώντας τις νέες ευκαιρίες που προέκυψαν microετά τη συνθήκη του Μάαστριχτ η ΕΕ ανέπτυξε ένα νοmicroικό πλαίσιο για την καταπολέmicroηση της διακίνησης των ναρκωτικών και τη βελτίωση της συνεργασίας για την επιβολή του νόmicroου Από το 1995ndash 1996 εγκρίθηκαν αρκετές κοινές δράσεις και πιο πρόσφατα εγκρίθηκε microια απόφαση-πλαίσιο για την εναρmicroόνιση των ελάχιστων κυρώσεων κατά της διακίνησης ναρκωτικών και microια απόφαση για τις νέες ψυχοτρόπους ουσίες (βλέπε laquo∆ράση για τα νέα ναρκωτικάraquo σ 55)

Παράλληλα microε αυτές τις νοmicroικές πράξεις εγκρίθηκε και εφαρmicroόστηκε ένα πρόγραmicromicroα αστυνοmicroικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις Το AGIS είναι ένα πρόγραmicromicroα-πλαίσιο που συνδράmicroει την αστυνοmicroία άλλες

αρmicroόδιες υπηρεσίες και τα δικαιοδοτικά όργανα των κρατών microελών της ΕΕ και των υποψήφιων χωρών να συνεργαστούν σε ποινικές υποθέσεις στο πλαίσιο της καταπολέmicroησης του εγκλήmicroατος Από το 2003 έχει συmicroβάλει στη χρηmicroατοδότηση πολλών σχεδίων Η διεθνής οργανωmicroένη παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών και η διοχέτευση πρόδροmicroων ουσιών ναρκωτικών microνηmicroονεύονται microεταξύ των τοmicroέων δραστηριοτήτων και των ειδικών θεmicroάτων του προγράmicromicroατος εργασίας και της πρόσκλησης υποβολής προτάσεων του AGIS για το 2006 (η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2006)

Νοmicroιmicroοποίηση εσόδων από παράνοmicroες δραστηριότητες και δήmicroευση περιουσιακών στοιχείων

Υπήρξαν επίσης ορισmicroένες τροποποιήσεις νοmicroικών πράξεων στον τοmicroέα της νοmicroιmicroοποίησης εσόδων από παράνοmicroες δραστηριότητες και της δήmicroευσης Με την οδηγία 91308ΕΟΚ για την πρόληψη της χρησιmicroοποίησης του χρηmicroατοπιστωτικού συστήmicroατος για τη νοmicroιmicroοποίηση εσόδων από παράνοmicroες δραστηριότητες (6) η οποία εγκρίθηκε το 1991 επί της νοmicroικής βάσης που άπτεται της εσωτερικής αγοράς και τροποποιήθηκε το 2001 επιχειρήθηκε η εναρmicroόνιση της νοmicroοθεσίας των κρατών microελών στον εν λόγω τοmicroέα Ένας από τους λόγους έγκρισης της η εν λόγω οδηγίας ήταν να αποτραπεί το ενδεχόmicroενο η έλλειψη κοινοτικής δράσης κατά της νοmicroιmicroοποίησης εσόδων από παράνοmicroες δραστηριότητες να ωθήσει τα κράτη microέλη να προβούν στη λήψη προστατευτικών microέτρων που θα microπορούσαν να καθυστερήσουν τη δηmicroιουργία και την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς Τον Ιούνιο του 2004 η Επιτροπή πρότεινε νέα οδηγία που είχε τον ίδιο σκοπό αλλά περιλάmicroβανε επίσης τη χρηmicroατοδότηση τροmicroοκρατών Ο περιορισmicroός του πεδίου εφαρmicroογής της οδηγίας στα προϊόντα από τη διακίνηση ναρκωτικών θεωρήθηκε ως υπερβολικά περιοριστικός και η Επιτροπή πρότεινε τη διεύρυνση του φάσmicroατος των microορφών εγκλήmicroατος που καλύπτει η οδηγία Η νέα οδηγία η οποία εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2005 παρέχει ακριβή ορισmicroό των σοβαρών αδικηmicroάτων και καλύπτει τη νοmicroιmicroοποίηση των προϊόντων από αδικήmicroατα τέτοιας microορφής συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της χρηmicroατοδότησης τροmicroοκρατικών δραστηριοτήτων

Στις 24 Φεβρουαρίου 2005 το Συmicroβούλιο ενέκρινε επίσης απόφαση-πλαίσιο για laquoτη δήmicroευση των προϊόντων οργάνων και περιουσιακών στοιχείων του εγκλήmicroατοςraquo microε στόχο να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη microέλη διαθέτουν αποτελεσmicroατικούς κανόνες που διέπουν τη δήmicroευση οργάνων και προϊόντων εγκληmicroάτων που τιmicroωρούνται microε στερητική της ελευθερίας ποινή διάρκειας άνω του έτους Στον τοmicroέα αυτό προϋπήρχε κοινοτική νοmicroοθεσία αλλά κρίθηκε ανεπαρκής Η νέα απόφαση-πλαίσιο αποσκοπεί στην επίτευξη αποτελεσmicroατικής διασυνοριακής συνεργασίας όσον αφορά τη δήmicroευση Ο microηχανισmicroός της δήmicroευσης επεκτείνεται και σε άλλα περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται microε

kg609930insideELindd 20 81106 134123

21


το έγκληmicroα όταν το αδίκηmicroα διαπράττεται στο πλαίσιο εγκληmicroατικής οργάνωσης και όταν το αδίκηmicroα καλύπτεται από κάποια από τις άλλες κοινοτικές αποφάσεις-πλαίσια Μεταξύ αυτών είναι η απόφαση-πλαίσιο 2004757∆ΕΥ για τη θέσπιση ελάχιστων διατάξεων σχετικά microε τα στοιχεία της αντικειmicroενικής υπόστασης των εγκληmicroάτων και τις ποινές που ισχύουν στον τοmicroέα της παράνοmicroης διακίνησης ναρκωτικών Τα κράτη microέλη οφείλουν να λάβουν τα αναγκαία microέτρα συmicromicroόρφωσης microε την εν λόγω απόφαση-πλαίσιο έως τις 15 Μαρτίου 2007

∆ηmicroόσια υγεία

Η microείωση της ζήτησης αποτελεί αναπόσπαστο microέρος της ευρωπαϊκής ισόρροπης προσέγγισης του φαινοmicroένου των ναρκωτικών Στο πλαίσιο της εφαρmicroογής του προγράmicromicroατος κοινοτικής δράσης στον τοmicroέα της δηmicroόσιας υγείας για την περίοδο 2003ndash 2008 το 2005 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε προς χρηmicroατοδότηση ορισmicroένα σχέδια που συνδέονται microε την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών microε στόχο laquoτην προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών microέσω της ανάληψης δράσης σχετικά microε τους καθοριστικούς παράγοντες της υγείας σε όλες τις πολιτικές και δραστηριότητεςraquo Το πρώτο σχέδιο που πρόκειται να χρηmicroατοδοτηθεί στον τοmicroέα των ναρκωτικών microε την ονοmicroασία EU-Dap 2 είναι η αξιολόγηση του σχολικού προγράmicromicroατος πρόληψης EU-Dap το οποίο αποσκοπεί στη microακροπρόθεσmicroη microείωση της χρήσης του καπνού του αλκοόλ και των ναρκωτικών Το δεύτερο σχέδιο (IATPAD) αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης σε θεραπεία ατόmicroων microε προβλήmicroατα που συνδέονται microε το αλκοόλ και τα ναρκωτικά Μεταξύ των υπόλοιπων οριζόντιων σχεδίων είναι ορισmicroένα που αποσκοπούν στην πρόληψη των ναρκωτικών και προβλέπεται να τύχουν συγχρηmicroατοδότησης όπως για παράδειγmicroα το laquoPEER-Drive cleanraquo το οποίο είναι ένα καινοτόmicroο σχέδιο που απευθύνεται σε νέους ηλικίας 18 έως 24 ετών και αποσκοπεί στην πρόληψη της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών Τα σχέδια αυτά επιλέχθηκαν προς χρηmicroατοδότηση και αναmicroένεται να συγχρηmicroατοδοτηθούν εφόσον οι διαδικασίες διαπραγmicroάτευσης microε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι επιτυχείς και υπογραφεί συmicroφωνία χορήγησης microη επιστρεπτέας ενίσχυσης (7)

Κανονισmicroός του ΕΚΠΝΤ

Τελικά στις 31 Αυγούστου 2005 η Επιτροπή ενέκρινε νέα πρόταση για την αναδιατύπωση του ιδρυτικού κανονισmicroού του ΕΚΠΝΤ Ο νέος κανονισmicroός αποτελεί microια σηmicroαντική πράξη που διευκολύνει το έργο του ΕΚΠΝΤ λόγω των νέων καθηκόντων που καθορίζει Ειδικότερα επιτρέπει στο ΕΚΠΝΤ να λαmicroβάνει υπόψη τα νέα πρότυπα χρήσης ναρκωτικών και τις νέες τάσεις στην πολλαπλή χρήση ναρκωτικών συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της συνδυασmicroένης χρήσης νόmicroιmicroων και παράνοmicroων ψυχοτρόπων ουσιών να αναπτύσσει εργαλεία και microηχανισmicroούς που θα διευκολύνουν τα κράτη microέλη και την ΕΕ στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών και στρατηγικών τους για τα ναρκωτικά και να συνεργάζεται microε χώρες εκτός ΕΕ όπως οι υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες ή οι χώρες των ∆υτικών Βαλκανίων Περιλαmicroβάνει επίσης αρκετές αλλαγές στην

επιστηmicroονική επιτροπή και το διοικητικό συmicroβούλιο Βάσει του άρθρου 152 της συνθήκης ΕΚ το κείmicroενο αυτό πρέπει να λάβει τώρα την έγκριση του Συmicroβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σύmicroφωνα microε τη διαδικασία της συναπόφασης

Νέες εθνικές νοmicroοθεσίεςΛίγες χώρες τροποποίησαν σηmicroαντικά τη νοmicroοθεσία τους για τα ναρκωτικά κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου όσον αφορά αδικήmicroατα και ποινές τόσο στον τοmicroέα της κατοχής όσο και της διακίνησης

Στη Ρουmicroανία βάσει ενός νέου νόmicroου και του νέου ποινικού κώδικα θεσπίστηκαν διακρίσεις microεταξύ κακουργηmicroάτων και πληmicromicroεληmicroάτων (πλέον τα πληmicromicroελήmicroατα τιmicroωρούνται microε εκτέλεση κοινωνικής εργασίας και επιβολή ηmicroερήσιων προστίmicroων) microεταξύ χρηστών και τοξικοmicroανών και microεταξύ ναρκωτικών χαmicroηλού κινδύνου και υψηλού κινδύνου Πλέον είναι δυνατή η εξαίρεση από την επιβολή ποινής και η αναβολή εκτέλεσης ποινής για παραβάσεις της νοmicroοθεσίας για τα ναρκωτικά Η θεραπεία τοξικοmicroανών microπορεί πλέον να πραγmicroατοποιείται microέσω ολοκληρωmicroένου προγράmicromicroατος βοήθειας υπό την επίβλεψη ατόmicroου που ορίζεται ειδικά για κάθε περίπτωση Αυξήθηκαν οι ποινές φυλάκισης για αδικήmicroατα που συνδέονται microε την παραχώρηση χώρου για χρήση ναρκωτικών την επίδειξη ανοχής έναντι της χρήσης ναρκωτικών στους χώρους αυτούς ή την ενθάρρυνση της χρήσης ναρκωτικών Αυξήθηκαν επίσης οι ποινές φυλάκισης για την παράνοmicroη χορήγηση ναρκωτικών υψηλού κινδύνου σε άτοmicroα και τη χορήγηση εισπνεόmicroενων τοξικών χηmicroικών ουσιών σε ανηλίκους

Στη Βουλγαρία ο νέος νόmicroος για τον έλεγχο των ναρκωτικών ουσιών και των πρόδροmicroων ουσιών ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2004 Ο νόmicroος αυτός θεσπίζει τη λειτουργία κρατικών φορέων για τον έλεγχο των κανονιστικών διαδικασιών για τα ναρκωτικά για την εφαρmicroογή των microέτρων κατά της χρήσης και διακίνησης ναρκωτικών και για την έρευνα Μια συmicroπληρωmicroατική τροποποίηση κατάργησε την εξαίρεση των τοξικοmicroανών από ποινικές ευθύνες στην περίπτωση που διαπιστώνεται ότι έχουν στην κατοχή τους microόνο microία δόση (εξετάζεται περαιτέρω στη συνέχεια)

Στη Σλοβακία στον νέο ποινικό κώδικα προσδιορίζονται εκ νέου τα αδικήmicroατα της κατοχής ναρκωτικών για προσωπική χρήση και για διακίνηση Σε αντίθεση microε το αδίκηmicroα της κατοχής για προσωπική χρήση (έως microιας δόσης) που ίσχυε παλαιότερα το άρθρο 171 προβλέπει δύο αδικήmicroατα κατοχής για προσωπική χρήση ανάλογα microε τον αριθmicroό των δόσεων (βλέπε κατωτέρω για περισσότερες λεπτοmicroέρειες) Για τα αδικήmicroατα αυτά microπορούν να επιβάλλονται επίσης δύο νέες ποινές επιτηρούmicroενη κατrsquo οίκον φυλάκιση ή παροχή υπηρεσίας σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών Η κατοχή περισσοτέρων από δέκα δόσεων πρέπει να διώκεται βάσει του άρθρου 172 το οποίο ανάλογα microε τις επιβαρυντικές περιστάσεις προβλέπει ποινές φυλάκισης που κυmicroαίνονται από τέσσερα έτη έως ισόβια κάθειρξη Επιπλέον η ηλικία καταλογισmicroού ποινικής ευθύνης microειώθηκε από τα 15 στα 14 έτη

Στη Λιθουανία η διακίνηση ναρκωτικών microε σκοπό την πώλησή τους δεν microπορεί πλέον να τιmicroωρείται microε κράτηση έως 90 ηmicroέρες σε κρατητήρια της αστυνοmicroίας το συγκεκριmicroένο

(7) Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε ιστοχώρο της Επιτροπής (httpeceuropaeuhealthph_projectsaction3_enhtm)

kg609930insideELindd 21 81106 134124

22


αδίκηmicroα επισύρει πλέον σηmicroαντικά αυστηρότερη τιmicroωρία δηλαδή ποινή φυλάκισης microολονότι η ελάχιστη ποινή microειώθηκε από πέντε σε δύο έτη Η microέγιστη ποινή για κλοπή microεγάλης ποσότητας ναρκωτικών ή κλοπή από οργανωmicroένη οmicroάδα αυξήθηκε σε 15 έτη

Στην Ιταλία στο πλαίσιο των πρόσφατων νοmicroοθετικών αλλαγών (Φεβρουάριος 2006) τα ναρκωτικά ανακατατάχθηκαν σε δύο βασικές οmicroάδες αντί έξι (όλες οι ουσίες που δεν έχουν θεραπευτική χρήση υπάγονται στην ίδια οmicroάδα αίροντας κάθε διάκριση σκληρών και microαλακών ναρκωτικών) καθορίστηκαν τα όρια microεταξύ προσωπικής χρήσης και διακίνησης αναθεωρήθηκαν οι κυρώσεις ώστε να περιλαmicroβάνουν την κατrsquo οίκον φυλάκιση και την παροχή υπηρεσίας σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών και ενισχύθηκε η πρόσβαση σε εναλλακτικές λύσεις αντί της φυλάκισης Επιπλέον όλοι οι χρήστες ναρκωτικών έχουν πλέον το δικαίωmicroα να επιλέγουν ελεύθερα το είδος της θεραπείας και τον τόπο όπου τους παρέχεται καθώς και το φορέα που πιστοποιεί την κατάσταση στην οποία βρίσκονται από την άποψη της εξάρτησης υπηρεσίες οι οποίες δεν παρέχονται πλέον αποκλειστικά από τον δηmicroόσιο τοmicroέα

Στο Ηνωmicroένο Βασίλειο ο νόmicroος του 2005 για τα ναρκωτικά επέφερε σειρά ουσιαστικών αλλαγών στην εθνική νοmicroοθεσία όπως αποσαφήνιση της ένταξης των microυκήτων που περιέχουν ψιλοκίνη και ψιλοκυβίνη στις ναρκωτικές ουσίες κατηγορίας Α θέσπιση του τεκmicroηρίου της πρόθεσης προσφοράς όταν εντοπίζεται συγκεκριmicroένη ποσότητα ελεγχόmicroενων ναρκωτικών παροχή δυνατότητας στην αστυνοmicroία να υποβάλει τους παραβάτες της νοmicroοθεσίας περί ναρκωτικών σε εξετάσεις για χρήση ναρκωτικών κατά τη σύλληψή τους και όχι κατά την απαγγελία κατηγοριών και υποβολή όσων κατά την εξέταση αποδεικνύονται θετικοί σε αξιολόγηση για χρήση ναρκωτικών και υποχρέωση των δικαστηρίων να λαmicroβάνουν υπόψη τυχόν επιβαρυντικές περιστάσεις (όπως η προσφορά ναρκωτικών κοντά σε σχολεία) κατά την επιβολή ποινών Τα δικαστήρια microπορούν επίσης να θέτουν υπό προσωρινή αστυνοmicroική κράτηση για διάστηmicroα έως οκτώ ηmicroερών (από τέσσερις ηmicroέρες) όσους καταπίνουν συσκευασίες ναρκωτικών και τα δικαστήρια ή οι ένορκοι microπορούν πλέον να εξαγάγουν συmicroπεράσmicroατα όταν ένα άτοmicroο αρνείται να επιτρέψει την πραγmicroατοποίηση σωmicroατικής έρευνας ή έρευνας microε ηλεκτρονικά microέσα χωρίς επαρκείς λόγους

Γενικά σε όλη την Ευρώπη υπάρχει τάση περιορισmicroού ή κατάργησης των ποινών εγκλεισmicroού για αδικήmicroατα προσωπικής χρήσης και παράλληλα αύξησης των ποινών για αδικήmicroατα που συνδέονται microε την προσφορά ναρκωτικών (8)

Ποσότητες

Κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου σε αρκετές χώρες ψηφίστηκε νοmicroοθεσία σχετικά microε τις οριακές ποσότητες των ναρκωτικών

Στο Βέλγιο κατόπιν της ακύρωσης του άρθρου 16 του νόmicroου του 2003 από το συνταγmicroατικό δικαστήριο microια νέα κοινή οδηγία του υπουργού δικαιοσύνης και του γενικού εισαγγελέα επιλήφθηκε των παραβάσεων που σχετίζονται microε την κάνναβη Σε αυτήν αναφέρεται ότι η κατοχή

microικρής ποσότητας κάνναβης για προσωπική χρήση (όχι περισσότερο από 3 γραmicromicroάρια ή ένα φυτό) από έναν ενήλικο απλώς καταγράφεται στα αστυνοmicroικά microητρώα εάν δεν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις

Στη Σλοβακία ο ρόλος της ποσότητας στον νέο ποινικό κώδικα για τα αδικήmicroατα περί τα ναρκωτικά είναι πρωταρχικός Το άρθρο 171 θεσπίζει δυο αδικήmicroατα κατοχής για προσωπική χρήση η κατοχή όχι περισσοτέρων από τρεις δόσεις microπορεί να τιmicroωρείται microε φυλάκιση έως τριών ετών ενώ για την κατοχή laquomicroεγαλύτερης ποσότηταςraquo (όχι περισσότερων από δέκα δόσεων) microπορεί να επιβάλλεται ποινή φυλάκισης έως πέντε ετών Για την κατοχή microεγαλύτερων ποσοτήτων πρέπει να ασκείται δίωξη βάσει του άρθρου 172 το οποίο προβλέπει την επιβολή ποινής φυλάκισης 4ndash 10 ετών εφόσον δεν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις και ποινές φυλάκισης 10ndash 15 ετών για κατοχή microεγαλύτερης ποσότητας (αγοραίας αξίας υπερδεκαπλάσιας από το όριο laquoαναφοράςraquo των 8 000 SKK mdash περίπου 200 ευρώ) 15ndash 20 ετών για κατοχή ναρκωτικών σε σηmicroαντική κλίmicroακα (που ορίζεται ως περισσότερο από 100 φορές το όριο αναφοράς) και 20ndash 25 ετών ή ισόβια κάθειρξη για κατοχή σε microεγάλη κλίmicroακα (που ορίζεται ως περισσότερο από 500 φορές το όριο αναφοράς)

Από το 2002 έως το 2005 το Ινστιτούτο Max Planck στη Γερmicroανία διεξήγαγε αξιολόγηση του άρθρου 31α του γερmicroανικού νόmicroου για τα ναρκωτικά το οποίο επιτρέπει τη microη άσκηση δίωξης για το αδίκηmicroα της κατοχής laquoασήmicroαντων ποσοτήτωνraquo ναρκωτικών σε ορισmicroένες περιπτώσεις Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι στην πράξη η εφαρmicroογή του άρθρου 31α ποικίλλει σηmicroαντικά στα 16 κρατίδια της Γερmicroανίας εν microέρει λόγω των διαφορετικών ερmicroηνειών του όρου laquoασήmicroαντεςraquo (Schaumlfer και Paoli 2006) Τον Μάρτιο του 2005 στο κρατίδιο του Βερολίνου ψηφίστηκε η αναθεώρηση της κατευθυντήριας γραmicromicroής για την κάνναβη βάσει της οποίας η κατοχή έως 10 γραmicromicroαρίων κάνναβης δεν διώκεται εφόσον πληρούνται ορισmicroένα κριτήρια Σε microεmicroονωmicroένες περιπτώσεις η εν λόγω ποσότητα microπορεί να αυξάνεται σε 15 γραmicromicroάρια

Ο υπουργός υγείας της Λιθουανίας προέβη σε τροποποίηση των συστάσεων σχετικά microε το τι πρέπει να θεωρείται ως microικρή microεγάλη και πολύ microεγάλη ποσότητα ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών καθορίζοντας εκ νέου τις ποσότητες αυτές Στο Ηνωmicroένο Βασίλειο ο νόmicroος του 2005 για τα ναρκωτικά θεσπίζει πλέον το τεκmicroήριο της πρόθεσης προσφοράς όταν εντοπίζεται συγκεκριmicroένη ποσότητα ελεγχόmicroενων ναρκωτικών Οι συγκεκριmicroένες ποσότητες καθορίζονται στους κανονισmicroούς που θεσπίστηκαν την άνοιξη του 2006

Στη Βουλγαρία ο τροποποιητικός και συmicroπληρωmicroατικός νόmicroος του ποινικού κώδικα (νέες ΣΕ 2604) καταργεί το άρθρο 354α (3) το οποίο εξαιρούσε τους τοξικοmicroανείς από ποινικές ευθύνες στην περίπτωση που διαπιστωνόταν ότι είχαν στην κατοχή τους microόνο microία δόση Οι λόγοι που αναφέρθηκαν για τη λήψη του microέτρου αυτού ήταν οι δυσκολίες που προέκυψαν όσον αφορά τον προσδιορισmicroό της ποσότητας της microιας δόσης και η ύπαρξη στοιχείων που αποδείκνυαν ότι στα δικαστήρια η εξαίρεση χρησιmicroοποιείτο καταχρηστικά προς όφελος εmicroπόρων ναρκωτικών

(8) Βλέπε ετήσια έκθεση για το 2005 (httpar2005emcddaeuropaeuelpage013-elhtml) Βλέπε επίσης θεmicroατικό έγγραφο του ΕΚΠΝΤ laquoIllicit drug use in the EU legislative approachesraquo (Παράνοmicroη χρήση ναρκωτικών στην ΕΕ νοmicroοθετικές προσεγγίσεις) (httpelddemcddaeuropaeunnodeid=5175)

kg609930insideELindd 22 81106 134124

23


Στην Ιταλία στο πλαίσιο των αλλαγών που τέθηκαν σε ισχύ τον Φεβρουάριο του 2006 επιβλήθηκαν νέα ποσοτικά όρια για τη διάκριση της προσωπικής χρήσης και της διακίνησης βάσει της ποσότητας του δραστικού συστατικού του ναρκωτικού Τα εν λόγω όρια είχαν καταργηθεί το 1993 Τα όρια καθορίζονται σε ειδικό διάταγmicroα του Υπουργείου Υγείας που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2006

Όπως έχει ήδη προκύψει από έρευνα της Ευρωπαϊκής Νοmicroικής Βάσης ∆εδοmicroένων για τα Ναρκωτικά (ELDD) (9) ο ρόλος της ποσότητας στους νόmicroους για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών ποικίλλει Σε ορισmicroένες χώρες (πχ Σλοβακία) οι ποσότητες βάσει των οποίων οριοθετούνται ορισmicroένα αδικήmicroατα καθορίζονται αυστηρά ενώ σε άλλες (πχ Ηνωmicroένο Βασίλειο) οι ποσότητες είναι κατευθυντήριες γραmicromicroές που εγείρουν microαχητό τεκmicroήριο πρόθεσης Οι ποσότητες χρησιmicroοποιούνται επίσης για τη διάκριση microεταξύ αδικηmicroάτων (πχ κατοχή ή προσφορά) ή για τον καθορισmicroό της ποινής για το ίδιο αδίκηmicroα Παρόλο που στη νοmicroοθεσία πολλών χωρών γίνεται αναφορά στην ποσότητα αυτή προσδιορίζεται microε διαφορετικούς τρόπους (βάρος αξία) ή και καθόλου Οι πρόσφατες κατά τα φαινόmicroενα αντικρουόmicroενες κινήσεις της Ιταλίας και της Βουλγαρίας εξακολουθούν να αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει σαφής συναίνεση στην Ευρώπη στο θέmicroα αυτό

Στατιστικά στοιχεία που αφορούν την επιβολή ποινών

Η παρακολούθηση των ποινών που επιβάλλονται στους παραβάτες της νοmicroοθεσίας για τα ναρκωτικά εξετάστηκε ή εφαρmicroόστηκε σε αρκετές χώρες και σε ορισmicroένες περιπτώσεις λήφθηκαν ήδη microέτρα βάσει των αποτελεσmicroάτων της

Στην Ιρλανδία δόθηκε έγκριση για τη συγκρότηση κεντρικής microονάδας εγκληmicroατολογικών στατιστικών για την παρακολούθηση στατιστικών στοιχείων που αφορούν τις συλλήψεις τις διώξεις και τη φύση των επιβληθεισών ποινών σύmicroφωνα microε την εθνική στρατηγική για τα ναρκωτικά

Ο γερmicroανικός νόmicroος για τα ναρκωτικά επιτρέπει στον εισαγγελέα να αναστέλλει τις διαδικασίες για κατοχή ναρκωτικών χωρίς δικαστική έγκριση υπό ορισmicroένες προϋποθέσεις Παρά τις συστάσεις και τις κατευθυντήριες γραmicromicroές για τα θέmicroατα αυτά οι κανονισmicroοί διαφοροποιούνται σηmicroαντικά από κρατίδιο σε κρατίδιο Η προαναφερθείσα microελέτη σχετικά microε τις διαφοροποιήσεις αυτές η οποία εκπονήθηκε από το Υπουργείο Υγείας εξέτασε την επιβολή ποινών σε περισσότερες από 1 800 υποθέσεις σε έξι διαφορετικά κρατίδια (Schaumlfer και Paoli 2006)

Σε ορισmicroένες επαρχίες της Αυστρίας έγιναν προσπάθειες για την τυποποίηση της εφαρmicroογής των άρθρων 12 και 35(4) του νόmicroου περί ναρκωτικών τα οποία θεσπίζουν απλοποιηmicroένες διαδικασίες για την απόσυρση αναφορών προς την αστυνοmicroία σε περίπτωση αγοράς ή κατοχής microικροποσοτήτων κάνναβης Από άλλα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την επιβολή ποινών προκύπτει ότι η κατάργηση των αναφορών

ως νοmicroοθετηmicroένο εναλλακτικό microέτρο της ποινής ενισχύθηκε το 2004 παρόλο που οι αστυνοmicroικές αναφορές και οι καταδίκες αυξήθηκαν περαιτέρω ενώ ο αριθmicroός των διαδικασιών που ανεστάλησαν microειώθηκε ελαφρά

Στη Ρουmicroανία microελετήθηκαν τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την επιβολή δικαστικών ποινών microε στόχο την παρακολούθηση της επιτυχίας της κοινωνικής επανένταξης τοξικοmicroανών που διαπράττουν άλλα αδικήmicroατα πέραν της χρήσης ναρκωτικών Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η ποινή συνίστατο σε αναστολή των ποινικών κυρώσεων υπό επιτήρηση Μετά το 2004 διαπιστώθηκε ότι microειώθηκε η συχνότητα επιβολής υποχρεωτικής θεραπείας από τα δικαστήρια microε αποτέλεσmicroα τον σηmicroαντικό περιορισmicroό της εmicroπλοκής των υπηρεσιών επιτήρησης και ως εκ τούτου της συmicroβολής τους στην κοινωνική αποκατάσταση των τοξικοmicroανών

Τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την επιβολή ποινών ή την αποφυγή επιβολής ποινών παρέχουν microια πολύ πιο ακριβή εικόνα για την εφαρmicroογή της πολιτικής microιας χώρας για τα ναρκωτικά από ότι τα νοmicroοθετικά κείmicroενα (βλέπε ΕΚΠΝΤ 2002α) Παρόλο που δεν συλλέγουν όλα τα κράτη microέλη ολοκληρωmicroένα στοιχεία για την επιβολή ποινών σε αντίθεση microε τα στατιστικά στοιχεία για τις συλλήψεις αρχίζει να αναφέρεται microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις χώρες για την παρακολούθηση της εν λόγω εφαρmicroογής γεγονός που συνάδει microε την τάση για αξιολόγηση των νοmicroοθετικών microέσων (10) Το θέmicroα της συλλογής και ανάλυσης στατιστικών στοιχείων που αφορούν την επιβολή ποινών εξετάστηκε στο πλαίσιο συνεδρίασης εmicroπειρογνωmicroόνων του ΕΚΠΝΤ το 2006

Έγκληmicroα που σχετίζεται microε τα ναρκωτικάΗ δράση 251 του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005ndash 2008) προβλέπει την υιοθέτηση από το Συmicroβούλιο έως το 2007 ενός κοινού ορισmicroού του όρου laquoέγκληmicroα που σχετίζεται microε τα ναρκωτικάraquo βάσει πρότασης της Επιτροπής που θα βασίζεται σε υπάρχουσες microελέτες που θα παρουσιάσει το ΕΚΠΝΤ

Παρόλο που δεν υπάρχει ακόmicroα κοινοτικός ορισmicroός του εγκλήmicroατος που σχετίζεται microε τα ναρκωτικά συνήθως θεωρείται ότι αναφέρεται στα εγκλήmicroατα που διαπράττονται υπό την επήρεια ναρκωτικών στα εγκλήmicroατα που διαπράττονται για την εξασφάλιση χρηmicroάτων για την προmicroήθεια ναρκωτικών στα εγκλήmicroατα που διαπράττονται στο πλαίσιο της λειτουργίας παράνοmicroων αγορών ναρκωτικών ουσιών και ο τα εγκλήmicroατα που διαπράττονται κατά παράβαση των νόmicroων περί ναρκωτικών Συστηmicroατικά στοιχεία είναι διαθέσιmicroα στην ΕΕ microόνο για την τελευταία κατηγορία εγκληmicroάτων mdash τα εγκλήmicroατα που διαπράττονται κατά παράβαση των νόmicroων περί ναρκωτικών

Τα στοιχεία που αφορούν τις τρεις πρώτες κατηγορίες εγκληmicroάτων στην ΕΕ είναι σπάνια ή αποσπασmicroατικά Ορισmicroένα προέρχονται από ειδικές τοπικές microελέτες από τις οποίες είναι δύσκολο να παρεκταθούν ενώ άλλα

(9) Βλέπε νοmicroική έκθεση της ELDD laquoThe role of the quantity in the prosecution of drug offencesraquo (Ο ρόλος της ποσότητας στη δίωξη των αδικηmicroάτων περί ναρκωτικών) και τον πίνακα 1 του θεmicroατικού εγγράφου του ΕΚΠΝΤ laquoIllicit drug use in the EU legislative approachesraquo (Παράνοmicroη χρήση ναρκωτικών στην ΕΕ νοmicroοθετικές προσεγγίσεις) (httpelddemcddaeuropaeunnodeid=5175)(10) Βλέπε laquoΕθνικές πολιτικές αξιολόγηση της νοmicroοθεσίαςraquo (httpar2004emcddaeuropaeuelpage021-elhtml)

kg609930insideELindd 23 81106 134125

24


(11) Ο όρος laquoαναφορέςraquo για αδικήmicroατα που εmicroπίπτουν στο νόmicroο περί ναρκωτικών παρατίθεται εντός εισαγωγικών γιατί η έννοια microε την οποία χρησιmicroοποιείται διαφέρει από χώρα σε χώρα Για τον ακριβή ορισmicroό για κάθε χώρα ανατρέξτε στις microεθοδολογικές σηmicroειώσεις σχετικά microε τους ορισmicroούς των laquoαναφορώνraquo για αδικήmicroατα που εmicroπίπτουν στο νόmicroο περί ναρκωτικών στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 (12) Για microια πιο ολοκληρωmicroένη ανάλυση microεθοδολογικών θεmicroάτων ανατρέξτε στις microεθοδολογικές σηmicroειώσεις σχετικά microε τα αδικήmicroατα που εmicroπίπτουν στο νόmicroο περί ναρκωτικών στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 (13) Η αύξηση στη Λιθουανία οφείλεται στην εφαρmicroογή του νέου ποινικού κώδικα τον Μάιο του 2003(14) Η αύξηση στην Ουγγαρία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην τροποποίηση του ποινικού κώδικα και της ποινικής δικονοmicroίας(15) Στοιχεία για τις laquoαναφορέςraquo για αδικήmicroατα που εmicroπίπτουν στη νοmicroοθεσία περί ναρκωτικών κατά την περίοδο 1999ndash 2004 ήταν διαθέσιmicroα σε όλες τις χώρες (αν και microερικές φορές όχι για κάθε έτος) microε εξαίρεση την Κύπρο τη Σλοβακία τη Βουλγαρία τη Ρουmicroανία την Τουρκία και τη Νορβηγία και για το 2004 σε όλες τις χώρες microε εξαίρεση την Ιρλανδία το Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Νορβηγία(16) Βλέπε πίνακα DLO-1 και διάγραmicromicroα DLO-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(17) Αναλύσεις ανά τύπο αδικήmicroατος ήταν διαθέσιmicroες σε όλες τις χώρες (αν και microερικές φορές όχι για κάθε έτος της περιόδου 1999 έως 2004) microε εξαίρεση τη ∆ανία την Εσθονία τη Λεττονία τη Λιθουανία την Ουγγαρία τη Σλοβακία και τη Ρουmicroανία(18) Βλέπε πίνακα DLO-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(19) Βλέπε πίνακα DLO-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(20) Βλέπε πίνακα DLO-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

αναφέρονται σε κάποια συγκεκριmicroένη microορφή εγκλήmicroατος που σχετίζεται microε τα ναρκωτικά

Τα στοιχεία που αφορούν τις laquoαναφορέςraquo (11) για παραβιάσεις της νοmicroοθεσίας περί ναρκωτικών είναι διαθέσιmicroα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και αναλύονται στην παρούσα έκθεση Απηχούν διαφορές στις εθνικές νοmicroοθεσίες αλλά και τους διαφορετικούς τρόπους microε τους οποίους εφαρmicroόζονται και επιβάλλονται οι νόmicroοι και διαφορές στις προτεραιότητες και τους πόρους που διατίθενται για την αντιmicroετώπιση συγκεκριmicroένων αδικηmicroάτων από τις αρχές της ποινικής δικαιοσύνης Επίσης τα συστήmicroατα πληροφοριών σχετικά microε αδικήmicroατα της νοmicroοθεσίας περί ναρκωτικών ποικίλλουν σηmicroαντικά microεταξύ των χωρών ιδίως όσον αφορά τις διαδικασίες καταγραφής και αναφοράς δηλαδή ποια στοιχεία καταγράφονται

πότε και microε ποιο τρόπο Επειδή οι διαφοροποιήσεις αυτές καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολες τις συγκρίσεις microεταξύ των χωρών της ΕΕ (12) κρίνεται πιο σκόπιmicroη η σύγκριση τάσεων παρά απόλυτων αριθmicroών

Κατά τη διάρκεια της πενταετίας 1999ndash 2004 ο αριθmicroός των laquoαναφορώνraquo αδικηmicroάτων που εmicroπίπτουν στη νοmicroοθεσία περί ναρκωτικών αυξήθηκε συνολικά στις περισσότερες χώρες της ΕΕ (στην πραγmicroατικότητα σε όλες τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις εκτός της Ιταλίας και της Πορτογαλίας ιδιαίτερα αξιοσηmicroείωτη αύξηση mdashδιπλασιασmicroός ή υπερδιπλασιασmicroόςmdash καταγράφηκε στην Εσθονία στη Λιθουανία (13) στην Ουγγαρία (14) και την Πολωνία) Το 2004 η αυξητική αυτή τάση επιβεβαιώθηκε στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (15) αν και ορισmicroένες χώρες ανέφεραν microείωση το περασmicroένο έτος mdash Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Ελλάδα Λεττονία Λουξεmicroβούργο Πορτογαλία Σλοβενία (από το 2001) Σλοβακία Φινλανδία και Βουλγαρία (16)

Στα περισσότερα κράτη microέλη της ΕΕ η πλειονότητα των αδικηmicroάτων που εmicroπίπτουν στο νόmicroο περί ναρκωτικών (17) εξακολουθεί να σχετίζεται microε τη χρήση ή την κατοχή για χρήση ναρκωτικών (18) σε ποσοστό επί του συνόλου των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά που κυmicroάνθηκε το 2004 από 61 στην Πολωνία έως 90 στην Αυστρία Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στο Λουξεmicroβούργο στις Κάτω Χώρες και την Τουρκία τα συχνότερα αναφερόmicroενα αδικήmicroατα που εmicroπίπτουν στη νοmicroοθεσία περί ναρκωτικών αφορούσαν την εmicroπορία ή διακίνηση microε το ποσοστό επί του συνόλου των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά να κυmicroαίνεται από 48 στο Λουξεmicroβούργο έως 93 στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία

Κατά τη διάρκεια της ίδιας πενταετούς περιόδου ο αριθmicroός των αδικηmicroάτων που αφορούν χρήσηκατοχή για χρήση αυξήθηκε συνολικά σε όλες τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις εξαιρουmicroένων της Ιταλίας της Πορτογαλίας της Σλοβενίας της Βουλγαρίας και της Τουρκίας οι οποίες ανέφεραν πτωτική τάση (19) Το ποσοστό των αδικηmicroάτων αυτών επί του συνόλου των αδικηmicroάτων που εmicroπίπτουν στη νοmicroοθεσία περί ναρκωτικών επίσης αυξήθηκε στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου microολονότι ο ρυθmicroός της αύξησης ήταν σε γενικές γραmicromicroές χαmicroηλός microε εξαίρεση την Κύπρο την Πολωνία και τη Φινλανδία όπου αναφέρθηκαν σηmicroαντικότερες ανοδικές τάσεις Ωστόσο στο Λουξεmicroβούργο στην Πορτογαλία στη Βουλγαρία και την Τουρκία το ποσοστό των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά και ειδικότερα χρήσηκατοχή για χρήση παρουσίασε συνολική microείωση (20)

Αναφορές σχετικά microε τη σχέση ναρκωτικών-εγκληmicroατικότητας

Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία το 2005 στα περιφερειακά αρχηγεία της αστυνοmicroίας πραγmicroατοποιήθηκε έρευνα για δεύτερη συνεχή χρονιά σχετικά microε την εγκληmicroατικότητα που σχετίζεται microε τα ναρκωτικά Εκτιmicroάται ότι το 2004 περίπου 62 των αδικηmicroάτων παρασκευήςδιανοmicroής ναρκωτικών 25 των αδικηmicroάτων που αφορούν απάτες 21 των αξιόποινων πράξεων που αφορούν καταχρήσεις πόρωνπεριουσιακών στοιχείων και 20 των κοινών κλοπών διαπράχθηκαν από χρήστες ναρκωτικών microε σκοπό την αγορά ναρκωτικών για ιδία χρήση (εθνική έκθεση της Τσεχικής ∆ηmicroοκρατίας)

Έρευνα που πραγmicroατοποιήθηκε το 2004 σε 15χρονους και 16χρονους στη Φινλανδία έδειξε ότι περίπου 7 όσων είχαν κάνει χρήση κάνναβης κατά το τελευταίο έτος είχαν χρηmicroατοδοτήσει τη χρήση τους παράνοmicroα οι περισσότεροι από τους microισούς πουλώντας ναρκωτικά και οι υπόλοιποι κυρίως διαπράττοντας κλοπές (Kivivuori κά 2005 αναφορά στην εθνική έκθεση της Φινλανδίας)

Στην Ιρλανδία δύο microελέτες που πραγmicroατοποιήθηκαν από την ερευνητική microονάδα Garda το 1996 και το 200001 σε δείγmicroα σεσηmicroασmicroένων χρηστών ναρκωτικών εκτίmicroησαν ότι οι χρήστες ναρκωτικών ευθύνονταν για 66 των ποινικά διώξιmicroων εγκληmicroάτων που διερευνήθηκαν το 1996 και για 28 το 200001 (Keogh 1997 Furey και Browne 2003 αναφορά στην εθνική έκθεση της Ιρλανδίας) Στη microελέτη του 200001 διαπιστώθηκε ότι οι χρήστες οπιοειδών ευθύνονταν για 23 των διερευνηθέντων αδικηmicroάτων που αφορούν κλοπές και 37 που αφορούν διαρρήξεις

kg609930insideELindd 24 81106 134125

25


Στα περισσότερα κράτη microέλη η κάνναβη εξακολουθεί να αποτελεί το παράνοmicroο ναρκωτικό που αφορούν συχνότερα (21) τα αναφερόmicroενα αδικήmicroατα περί τα ναρκωτικά (22) Στις χώρες όπου συmicroβαίνει αυτό τα αδικήmicroατα που σχετίζονται microε την κάνναβη αντιπροσώπευαν το 2004 από 34 έως 87 του συνόλου των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και τη Λιθουανία κυριάρχησαν τα αδικήmicroατα που σχετίζονται microε τις αmicroφεταmicroίνες αντιπροσωπεύοντας αντίστοιχα το 50 και το 31 του συνόλου των αδικηmicroάτων που εmicroπίπτουν στη νοmicroοθεσία περί ναρκωτικών ενώ στο Λουξεmicroβούργο η κοκαΐνη ήταν η συχνότερα αναφερόmicroενη ουσία (στο 43 των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά)

Την περίοδο 1999ndash 2004 ο αριθmicroός των laquoαναφορώνraquo αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά που σχετίζονται microε την κάνναβη αυξήθηκε γενικά στην πλειονότητα των χωρών που υπέβαλαν εκθέσεις ενώ microείωση σηmicroειώθηκε σε Ιταλία και Σλοβενία (23) Κατά την ίδια περίοδο το ποσοστό των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά που σχετίζονται microε την κάνναβη αυξήθηκε στη Γερmicroανία στην Ισπανία στη Γαλλία στη Λιθουανία στο Λουξεmicroβούργο στην Πορτογαλία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Βουλγαρία ενώ παρέmicroεινε γενικά στα ίδια επίπεδα στην Ιρλανδία και τις Κάτω Χώρες και microειώθηκε στο Βέλγιο στην Ιταλία στην Αυστρία στη Σλοβενία και τη Σουηδία (24) Μολονότι σε όλες τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (microε εξαίρεση την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και τη Βουλγαρία και για λίγα έτη το Βέλγιο) η κάνναβη κυριαρχεί περισσότερο στα αδικήmicroατα που αφορούν χρήση

κατοχή από ότι στα υπόλοιπα αδικήmicroατα που εmicroπίπτουν στη νοmicroοθεσία περί ναρκωτικών το ποσοστό των αδικηmicroάτων που σχετίζονται microε τη χρήση κάνναβης παρουσιάζει microείωση από το 1999 σε ορισmicroένες χώρες mdashδηλαδή στην Κύπρο (2002ndash 2004) στην Ιταλία στην Αυστρία στη Σλοβενία και την Τουρκίαmdash και microειώθηκε το περασmicroένο έτος (2003ndash 2004) στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις γεγονός που ενδεχοmicroένως υποδεικνύει περιορισmicroό της στόχευσης των χρηστών κάνναβης από τις υπηρεσίες επιβολής του νόmicroου στις χώρες αυτές (25)

Κατά την ίδια πενταετή περίοδο ο αριθmicroός των laquoαναφορώνraquo ήκαι το ποσοστό των αδικηmicroάτων περί τα ναρκωτικά που σχετίζονται microε την ηρωίνη microειώθηκε στην πλειονότητα των χωρών που υπέβαλαν εκθέσεις microε εξαίρεση το Βέλγιο την Αυστρία τη Σλοβενία και τη Σουηδία οι οποίες ανέφεραν ανοδικές τάσεις στον αριθmicroό των laquoαναφορώνraquo που αφορούν την ηρωίνη (26) ήκαι στο ποσοστό αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά και ειδικότερα την ηρωίνη (27)

Αντίθετη τάση παρατηρείται στα αδικήmicroατα που σχετίζονται microε την κοκαΐνη από την άποψη τόσο των αναφορών (28) όσο και του ποσοστού επί του συνόλου των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά (29) τα αδικήmicroατα που σχετίζονται microε την κοκαΐνη παρουσιάζουν αύξηση από το 1999 στις περισσότερες χώρες που υποβάλλουν στοιχεία Η Βουλγαρία είναι η microοναδική χώρα που αναφέρει πτωτική τάση στα αδικήmicroατα που σχετίζονται microε την κοκαΐνη (τόσο στον αριθmicroό όσο και στα ποσοστά επί των αδικηmicroάτων που αφορούν τα ναρκωτικά)

(21) Αναλύσεις των αδικηmicroάτων που εmicroπίπτουν στο νόmicroο περί ναρκωτικών ήταν διαθέσιmicroες σε όλες τις χώρες (αν και microερικές φορές όχι για κάθε έτος της περιόδου 1999 έως 2004) microε εξαίρεση τη ∆ανία την Εσθονία τη Λεττονία την Ουγγαρία τη Φινλανδία τη Ρουmicroανία και τη Νορβηγία(22) Βλέπε πίνακα DLO-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(23) Βλέπε διάγραmicromicroα DLO-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(24) Βλέπε πίνακα DLO-6 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(25) Βλέπε διάγραmicromicroα DLO-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(26) Βλέπε διάγραmicromicroα DLO-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(27) Βλέπε πίνακα DLO-7 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 σηmicroειώνεται ότι στη Σουηδία το ποσοστό των αδικηmicroάτων που αφορούν την ηρωίνη microειώθηκε κατά την περίοδο 1999ndash 2003 (28) Βλέπε διάγραmicromicroα DLO-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(29) Βλέπε πίνακα DLO-8 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

Ευρωπαϊκές πολιτικές για τα ναρκωτικά πρέπει να επεκταθούν πέραν των παράνοmicroων ναρκωτικών στην ετήσια έκθεση του ΕΚΠΝΤ για το 2006 επιλεγmicroένα θέmicroατα

Στην Ευρώπη το πεδίο εφαρmicroογής των πολιτικών για τα ναρκωτικά αρχίζει να επεκτείνεται πέραν των παράνοmicroων ναρκωτικών και να περικλείει άλλες εθιστικές ουσίες ή ακόmicroα και microορφές συmicroπεριφοράς Αυτό διαπιστώνεται στις πολιτικές για τα ναρκωτικά ορισmicroένων κρατών microελών και στις στρατηγικές της ΕΕ για τα ναρκωτικά Ολοένα και περισσότερο η έρευνα ασχολείται microε το θέmicroα του εθισmicroού ή των εθιστικών συmicroπεριφορών ανεξαρτήτως ουσίας Το επιλεγmicroένο θέmicroα για την αυξανόmicroενη προσοχή που δίνεται στο πλαίσιο εθνικών στρατηγικών ή εγγράφων πολιτικής στις νόmicroιmicroες ουσίες ή στον ίδιο τον εθισmicroό έχει στόχο να φωτίσει

για πρώτη φορά αυτό το νέο φαινόmicroενο στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Μολονότι στις στρατηγικές για τα ναρκωτικά δεν γίνεται πάντοτε αναφορά σε νόmicroιmicroες ναρκωτικές ουσίες ή εθισmicroούς στο επιλεγmicroένο θέmicroα διαπιστώνεται ότι πολλά προγράmicromicroατα πρόληψης και σε ορισmicroένες χώρες θεραπευτικά microέτρα εφαρmicroόζονται τόσο για τις νόmicroιmicroες όσο και για τις παράνοmicroες ναρκωτικές ουσίες στοχεύοντας κατά προτεραιότητα τα παιδιά και τους νέους Η αργή ενσωmicroάτωση σε στρατηγικό ή θεσmicroικό επίπεδο των νόmicroιmicroων ναρκωτικών ουσιών στην πολιτική και τα microέτρα κατά των παράνοmicroων ναρκωτικών ουσιών φαίνεται να αποτελούν όλο και πιο συχνό φαινόmicroενο

Αυτό το επιλεγmicroένο θέmicroα είναι διαθέσιmicroο σε έντυπη microορφή και στο ∆ιαδίκτυο microόνο στην αγγλική γλώσσα (laquoEuropean drug policies extended beyond illicit drugsraquo in EMCDDA annual report 2006 selected issues) (httpissues06emcddaeuropaeu)

kg609930insideELindd 25 81106 134126

26

kg609930insideELindd 26 81106 134126

27

Κεφάλαιο 2Τρόποι αντιmicroετώπισης του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη mdash Επισκόπηση

Πρόληψη

Από την εmicroπειρία που αποκοmicroίστηκε σε ορισmicroένα κράτη microέλη προκύπτει ότι οι παρεmicroβάσεις για την πρόληψη των ναρκωτικών σε ατοmicroικό επίπεδο microπορεί να είναι πιο αποτελεσmicroατικές εάν υποστηρίζονται επίσης από κανονιστικές πολιτικές για τις νόmicroιmicroες ναρκωτικές ουσίες που microπορούν να περιορίσουν την πρόσβαση των νέων στις ουσίες αυτές και να περιορίσουν την κοινωνική αποδοχή τους Ως εκ τούτου οι στρατηγικές πρόληψης σχετικά microε το περιβάλλον που επιλαmicroβάνονται του κανονιστικού και πολιτισmicroικού πλαισίου της χρήσης ουσιών κερδίζουν έδαφος σε ορισmicroένες περιοχές της Ευρώπης υποστηριζόmicroενες από τα πρώτα microέτρα που λαmicroβάνονται σε επίπεδο ΕΕ την οδηγία για τη διαφήmicroιση του καπνού και τη σύmicroβαση-πλαίσιο της ΠΟΥ για τον έλεγχο του καπνού (βλέπε ενότητα για τις στρατηγικές σχετικά microε το περιβάλλον στο επιλεγmicroένο θέmicroα για τη χρήση ναρκωτικών σε χώρους ψυχαγωγίας)

Ο ρόλος των εκστρατειών στα microέσα ενηmicroέρωσης θεωρείται ολοένα και περισσότερο ότι συνίσταται στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης (τη στήριξη την ενίσχυση και την ενηmicroέρωση του γενικού πληθυσmicroού σχετικά microε το σκεπτικό των στρατηγικών για το περιβάλλον) παρά στην αλλαγή συmicroπεριφοράς Στο πλαίσιο αυτό σε πρόσφατη γερmicroανική επισκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας (Buumlhler και Kroumlger 2005 αναφέρεται στην εθνική έκθεση της Γαλλίας) συνιστάται οι εκστρατείες στα microέσα ενηmicroέρωσης να χρησιmicroοποιούνται ως υποστηρικτικό microέτρο και όχι ως το microοναδικό microέτρο για την επίτευξη συmicroπεριφορικών αλλαγών

Πρόληψη στη δηmicroόσια υγεία

Ενώ η προαγωγή της υγείας mdashως απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόληψηmdash συνίσταται στην παρότρυνση των ατόmicroων να υιοθετήσουν υγιεινό τρόπο ζωής και στη δηmicroιουργία υγιεινών συνθηκών διαβίωσης για όλους ο νέος όρος laquoπρόληψη στη δηmicroόσια υγείαraquo (laquopublic health preventionraquo) microνηmicroονεύεται όλο και πιο συχνά από ορισmicroένα κράτη microέλη (Ιταλία Κάτω Χώρες Σλοβακία) και τη Νορβηγία Η πρόληψη στη δηmicroόσια υγεία συνεπάγεται ένα ευρύ φάσmicroα microέτρων πρόληψης που αποσκοπούν στη βελτίωση της υγείας ευαίσθητων κοινωνικών οmicroάδων microεταξύ των οποίων και πρόληψη των ναρκωτικών Τα microέτρα αυτά είναι ειδικά προσαρmicroοσmicroένα στις ανάγκες των νέων των οποίων οι προβληmicroατικές συmicroπεριφορές συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της χρήσης ναρκωτικών εξαρτώνται σε microεγάλο βαθmicroό από το βαθmicroό ευπάθειας (κοινωνικής και προσωπικής) και από τις συνθήκες διαβίωσης Ως εκ τούτου καθώς οι στρατηγικές επικεντρωmicroένης και εξειδικευmicroένης πρόληψης στοχεύουν

συνθήκες κινδύνου σε κοινωνικό και ατοmicroικό επίπεδο συνδέονται όπως είναι φυσικό microε άλλες πολιτικές δηmicroόσιας υγείας που αφορούν τους νέους (στρατηγικές για την ψυχική υγεία των εφήβων που αφορούν διαταραχές συmicroπεριφοράς διαταραχές ελλειmicromicroατικής προσοχής) κοινωνικές πολιτικές (παροχή χώρων ψυχαγωγίας και υποστήριξης σε ευάλωτους νέους ή άπορες οικογένειες) εκπαιδευτικές πολιτικές (περιορισmicroός του φαινοmicroένου της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου) κλπ Έτσι η πρόληψη στη δηmicroόσια υγεία στοχεύει το σύνολο των παραγόντων ευπάθειας των οποίων η αντιmicroετώπιση είναι απαραίτητη για την καταπολέmicroηση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών microέσω της εξασφάλισης της συmicromicroετοχής υπηρεσιών και τοmicroέων που δεν έχουν εξ ορισmicroού αντικείmicroενό τους τα ναρκωτικά

Καθολική πρόληψη στα σχολεία

Οι προσεγγίσεις πρόληψης βάσει προγραmicromicroάτων κερδίζουν έδαφος στο πλαίσιο της πρόληψης στα σχολεία Η πρόληψη βάσει προγραmicromicroάτων συνεπάγεται τυποποιηmicroένη εφαρmicroογή στο πλαίσιο ενός συγκεκριmicroένου αριθmicroού συνεδριών καθεmicroία από τις οποίες έχει επακριβώς καθορισmicroένο περιεχόmicroενο και συνοδεύεται από αναλυτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς και τους microαθητές Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η παρακολούθηση και η αξιολόγηση και αυξάνεται η ακρίβεια η πιστότητα και η συνέπεια των παρεmicroβάσεων microε αποτέλεσmicroα την υψηλής ποιότητας εφαρmicroογή τους Ως εκ τούτου περισσότερα κράτη microέλη σε σχέση microε το παρελθόν επιδίδονται στην παρακολούθηση παρεmicroβάσεων πρόληψης στο σχολείο (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Ελλάδα Ισπανία Ιρλανδία Ιταλία Κύπρος Ουγγαρία Κάτω Χώρες και Ηνωmicroένο Βασίλειο) Τα αποτελέσmicroατα του πρώτου ευρωπαϊκού δοκιmicroαστικού προγράmicromicroατος πρόληψης της χρήσης ναρκωτικών (wwweudapnet) ήταν ενθαρρυντικά Με χρηmicroατοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το πρόγραmicromicroα υλοποιήθηκε και αξιολογήθηκε σε επτά χώρες εννέα περιφερειακά κέντρα και 143 σχολεία microε τη συmicromicroετοχή 7 000 microαθητών (3 500 στην οmicroάδα δοκιmicroής και 3 500 στην οmicroάδα ελέγχου) Το EU-Dap αναφέρει ότι σε σύγκριση microε την οmicroάδα ελέγχου οι microαθητές της οmicroάδας δοκιmicroής είχαν 26 microικρότερη πιθανότητα να καπνίζουν σε ηmicroερήσια βάση 35 microικρότερη πιθανότητα να είναι συχνά microεθυσmicroένοι και 23 microικρότερη πιθανότητα να κάνουν χρήση κάνναβης Μια συγκρίσιmicroη ερευνητική προσέγγιση στο πλαίσιο προγράmicromicroατος είναι το Blueprint στο Ηνωmicroένο Βασίλειο (30) Επιπλέον microεγαλύτερη προσοχή δίνεται πλέον στην αυστηρότερη τεχνική καθοδήγηση και την καλύτερη κάλυψη κατά την εφαρmicroογή της πρόληψης στα σχολεία (πχ στη Γαλλία και την Ιρλανδία)

(30) wwwdrugsgovukyoung-peopleblueprint

kg609930insideELindd 27 81106 134126

28


Αστυνοmicroία στα σχολεία

Ο ρόλος της αστυνοmicroίας στην πρόληψη στα σχολεία αποτελεί αmicroφιλεγόmicroενο ζήτηmicroα Στο Βέλγιο η γαλλική κοινότητα συνιστά να εφαρmicroόζεται η πολιτική προαγωγής της υγείας και πρόληψης από τις σχολικές αρχές και η αστυνοmicroία να microην εmicroπλέκεται σε προγράmicromicroατα πρόληψης Επίσης στο Ηνωmicroένο Βασίλειο σε έγγραφο πολιτικής (επιτροπή για τα ναρκωτικά ACPO 2002) συνιστάται η δράση της αστυνοmicroίας να περιορίζεται στους τοmicroείς στους οποίους ειδικεύεται (ασφάλεια αδικήmicroατα τάξη) και να microην εmicroπλέκεται στην ειδική εκπαίδευση σε θέmicroατα που αφορούν τα ναρκωτικά Την ίδια γραmicromicroή πλεύσης ακολουθεί και η Πορτογαλία που συνεχίζει να εφαρmicroόζει ένα πρόγραmicromicroα εκ του σύνεγγυς αστυνόmicroευσης microε την ονοmicroασία Escola Segura (ασφαλές σχολείο) Κατά το σχολικό έτος 200405 320 συνολικά αστυνοmicroικοί τοποθετήθηκαν σε σχολικά περιβάλλοντα microε στόχο την εκ του σύνεγγυς αστυνόmicroευση και την πρόληψη αδικηmicroάτων κατά τη διάρκεια τόσο της ηmicroέρας όσο και της νύχτας Στη Γαλλία ειδικοί που έχουν εκπαιδευτεί από τις υπηρεσίες επιβολής του νόmicroου ώστε να είναι σε θέση να λειτουργήσουν ως σύνδεσmicroοι microε πληθυσmicroιακές οmicroάδες νεαρών ή ενηλίκων επισκέπτονται σχολεία ή άλλες υπηρεσίες κατόπιν αιτήmicroατος Ωστόσο παρά τις συστάσεις να microην παρέχεται εκπαίδευση σε θέmicroατα ναρκωτικών από ένστολους αστυνοmicroικούς καθώς κάτι τέτοιο σε ορισmicroένες περιπτώσεις microπορεί να είναι αντιπαραγωγικό η διεξαγωγή δραστηριοτήτων από αστυνοmicroικές υπηρεσίες εντός των σχολείων εξακολουθεί να αποτελεί συνήθη πρακτική σε αρκετά κράτη microέλη

Επικεντρωmicroένη πρόληψη

Με την αναγνώριση και την ανάπτυξη της προσέγγισης επικεντρωmicroένης πρόληψης από τα περισσότερα κράτη microέλη οι ευάλωτες οmicroάδες αποτελούν όλο και περισσότερο στόχο σχετικών προγραmicromicroάτων Για παράδειγmicroα η Γερmicroανία η Ελλάδα το Λουξεmicroβούργο η Αυστρία η Φινλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο αναφέρουν προγράmicromicroατα microε στόχο τους νεαρούς παραβάτες

Ορισmicroένες χώρες (πχ Πολωνία και Σλοβακία) έχουν αρχίσει να δίνουν έmicroφαση στις ευάλωτες οmicroάδες Στη Σουηδία η πιο εmicroφανής αύξηση σε σχέση microε προγενέστερα έτη όσον αφορά τις δραστηριότητες σηmicroειώθηκε στα προγράmicromicroατα για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που βρίσκονται σε κίνδυνο και τους microαθητές microε εξωτερικευmicroένη συmicroπεριφορά Ο αριθmicroός των δήmicroων που εφαρmicroόζουν τα προγράmicromicroατα αυτά έχει σχεδόν διπλασιαστεί Επίσης η Νορβηγία αναπτύσσει εθνική στρατηγική έγκαιρης πρόληψης κατά της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών και αλκοόλ στο πλαίσιο της οποίας οι προσπάθειες πρόληψης θα στοχεύσουν ειδικά οmicroάδες κινδύνου Οι προσεγγίσεις που δεν βασίζονται στην αποχή είναι αποτελεσmicroατικές ως προς τη microείωση όχι microόνο της κατανάλωσης αλλά και της έναρξης χρήσης ναρκωτικών στις οmicroάδες στις οποίες η χρήση ναρκωτικών βρίσκεται ήδη στα αρχικά στάδια Έτσι στην Πολωνία εφαρmicroόζεται σε εθνικό επίπεδο πρόγραmicromicroα για την αλλαγή της συmicroπεριφοράς ευάλωτων παιδιών ή παιδιών που βρίσκονται ήδη στα αρχικά στάδια της χρήσης ναρκωτικών σε σχέση microε την τοξικοmicroανία Συγκεκριmicroένος στόχος του πολωνικού προγράmicromicroατος είναι η στήριξη της οικογένειας για την επίλυση προβληmicroάτων ναρκωτικών

Από την άποψη αυτή βοηθάει το γεγονός ότι η έννοια της επικεντρωmicroένης πρόληψης δεν επικεντρώνεται στη χρήση ναρκωτικών και δεν στιγmicroατίζει τη χρήση ναρκωτικών αντrsquo αυτού επικεντρώνεται στην ευπάθεια υπό την ευρύτερη έννοια

Τα κράτη microέλη αναφέρουν όλο και συχνότερα τη στόχευση συγκεκριmicroένων εθνοτικών οmicroάδων στο πλαίσιο των πολιτικών επικεντρωmicroένης πρόληψης Τέσσερις χώρες (Βέλγιο Γερmicroανία Ιταλία και Λουξεmicroβούργο) ανέφεραν νέα σχέδια στον τοmicroέα αυτό Στην Ιταλία προτεραιότητα πολλών σχεδίων αποτελεί πλέον η προστασία παιδιών microητέρων και οικογενειών microεταναστών ή ατόmicroων που ανήκουν σε εθνοτικές microειονότητες Το Λουξεmicroβούργο αναφέρει ότι δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στους νέους και τη microεγαλύτερη κοινότητα microεταναστών microε επικέντρωση στις γλωσσικές και κοινωνικοπολιτισmicroικές ιδιαιτερότητες

Επικεντρωmicroένη πρόληψη στα σχολεία

Οι νέοι που κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν πρόωρα το σχολείο ήκαι έχουν προβλήmicroατα συmicroπεριφοράς αποτελούν όλο και περισσότερο το στόχο επικεντρωmicroένης πρόληψης για παράδειγmicroα στην Ιταλία όπου το 15 περίπου των παρεmicroβάσεων πρόληψης στα σχολεία στοχεύει ευάλωτες υποοmicroάδες microαθητών (επικεντρωmicroένη και εξειδικευmicroένη πρόληψη) Οι κύριες υποοmicroάδες που αποτελούν στόχο της επικεντρωmicroένης πρόληψης στα σχολεία είναι microαθητές microε προβλήmicroατα κοινωνικής συmicroπεριφοράς microαθησιακά προβλήmicroατα ή οικογενειακά προβλήmicroατα microετανάστες microαθητές και microαθητές που ανήκουν σε εθνοτικές microειονότητες Στην πραγmicroατικότητα οι σχολικές επιδόσεις και η παρακολούθηση των microαθηmicroάτων αποτελούν βάσιmicroα κριτήρια πρόβλεψης προβληmicroάτων ναρκωτικών και η παρακολούθησή τους επιτρέπει την έγκαιρη και ακριβή παρέmicroβαση

Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου βρίσκεται στο επίκεντρο των προγραmicromicroάτων πρόληψης ναρκωτικών σε αρκετά κράτη microέλη Το σχέδιο HUP στην κοmicroητεία Storstrom της ∆ανίας αποβλέπει στην αύξηση του microέσου όρου ολοκλήρωσης της φοίτησης στο σχολείο από το 75 στο 95 που αποτελεί τον εθνικό στόχο δίνοντας έmicroφαση στους ευάλωτους microαθητές Παρόmicroοια προγράmicromicroατα αναφέρονται στην Ιρλανδία στην Πορτογαλία (47 σχέδια) στη Ρουmicroανία (ένα σχέδιο) και τη Νορβηγία (φυλλάδια για εκπαιδευτικούς) Ο περιορισmicroός του φαινοmicroένου της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου αποτελεί επίσηmicroο στόχο της εθνικής στρατηγικής της Ιρλανδίας αποβλέποντας σε microείωση 10 σε σχέση microε τα ποσοστά του 2005 στους τοmicroείς των τοπικών οmicroάδων δράσης για την καταπολέmicroηση των ναρκωτικών (LDTF) Οι microαθητές που διατρέχουν τον microεγαλύτερο κίνδυνο αποτελούν στόχο προγραmicromicroάτων επικεντρωmicroένης πρόληψης στη Μάλτα ενώ στη Γαλλία και τη Σλοβακία παρέχονται συmicroβουλευτικές υπηρεσίες σε σχολεία στη βάση (αυτο)-παραποmicroπής

Πρόληψη στην οικογένεια

Καθώς αυξάνεται ο αριθmicroός των παιδιών που ξεκινούν τη χρήση ναρκωτικών από νεαρότερη ηλικία η βελτίωση και η εντατικοποίηση της πρόληψης στην οικογένεια αποκτούν ολοένα και microεγαλύτερη σηmicroασία Στα παιδιά προεφηβικής ηλικίας η επιρροή της οικογένειας υπερισχύει έναντι της επιρροής των συνοmicroηλίκων Ο ρόλος της οικογένειας

kg609930insideELindd 28 81106 134127

29

Κεφάλαιο 2 Τρόποι αντιmicroετώπισης του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη mdash Επισκόπηση

στον καθορισmicroό προτύπων και την παροχή υποστήριξης στα παιδιά είναι πιο σηmicroαντικός για την πρόληψη από ότι η microετάδοση πληροφοριών για τις ουσίες

Η πρόληψη στην οικογένεια στο πλαίσιο της ΕΕ γίνεται πιο στοχοθετηmicroένη και προσαρmicroοσmicroένη στην κάλυψη αναγκών Αρκετά κράτη microέλη (Γερmicroανία Ισπανία Ιρλανδία Ιταλία και Ηνωmicroένο Βασίλειο) αναγνωρίζουν ότι η επικοινωνία των θεσmicroικών φορέων microε προβληmicroατικές οικογένειες microπορεί να παρουσιάζει δυσκολίες Ως αποτέλεσmicroα στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στο πλαίσιο της εκστρατείας microε τίτλο FRANK δηmicroιουργήθηκε ένα πληροφοριακό πακέτο για οmicroάδες δράσης κατά των ναρκωτικών και του αλκοόλ και επαγγελmicroατίες στο χώρο της πρόληψης το οποίο αφορά τους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να επιδιωχθεί η επικοινωνία microε την οικογένεια και σε αρκετά άλλα κράτη microέλη εφαρmicroόζονται τώρα προγράmicromicroατα επικεντρωmicroένης πρόληψης που στοχεύουν οικογένειες που διατρέχουν κίνδυνο Στο πλαίσιο των προγραmicromicroάτων αυτών χρησιmicroοποιούνται διάφορες τεχνικές για την προσέλκυση οικογενειών που διατρέχουν κίνδυνο (πχ microέσω της παροχής τροφίmicroων οικονοmicroικών κινήτρων της επιτήρησης microικρών παιδιών) που βασίζονται κατά κύριο λόγο στο πρόγραmicromicroα ενίσχυσης της οικογένειας του Kumpfer (Kumpfer κά1996)

Το πρόγραmicromicroα ενίσχυσης της οικογένειας εφαρmicroόζεται τώρα στην Ισπανία (Palma de Mallorca και Βαρκελόνη) στις Κάτω Χώρες (σε δύο πόλεις microελέτη αξιολόγησης) και τη Σουηδία (σε δύο πόλεις) Στην Ιρλανδία και την Ιταλία έχουν δροmicroολογηθεί προγράmicromicroατα κατάρτισης και στη δεύτερη προβλέπεται επέκτασή τους σε αρκετές πόλεις Στη Νορβηγία αξιολογείται παρόmicroοιο πρόγραmicromicroα (MST) στο πλαίσιο τυχαιοποιηmicroένης ελεγχόmicroενης δοκιmicroής Αυτά τα προγράmicromicroατα επικεντρωmicroένης πρόληψης στην οικογένεια έχουν πανοmicroοιότυπα χαρακτηριστικά σε όλα τα κράτη microέλη που εφαρmicroόζονται

Στην Πολωνία και σε ορισmicroένες επαρχίες της Αυστρίας υλοποιούνται προγράmicromicroατα για παραmicroεληmicroένα παιδιά και νέους προερχόmicroενους από δυσλειτουργικές οικογένειες Τα προγράmicromicroατα αυτά εφαρmicroόζονται σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας σε χώρους όπως κοινωνικοθεραπευτικές αίθουσες ψυχαγωγίας κέντρα αγωγής συλλόγους νέων και κέντρα πρόληψης

Μερικές χώρες επικεντρώνουν την προσοχή τους ολοένα και περισσότερο σε παιδιά αλκοολικών (Βέλγιο Γερmicroανία Αυστρία) Οι υπόλοιπες χώρες εξακολουθούν να επικεντρώνουν την προσοχή τους στα παιδιά τοξικοmicroανών

Πρόληψη σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας

Η διαχείριση των περισσότερων προγραmicromicroάτων επικεντρωmicroένης πρόληψης γίνεται σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας Εν microέρει αυτό συmicroβαίνει επειδή ο συντονισmicroός των διαφόρων κοινωνικών υπηρεσιών πραγmicroατοποιείται συνήθως στο επίπεδο αυτό Ωστόσο σε χώρες στις οποίες οι τοπικές κοινωνίες έχουν τη δυνατότητα και τη θέληση να επιβάλλουν πρότυπα σε τοπικό επίπεδο η τοπική κοινωνία αποτελεί τη φυσική microονάδα για την εφαρmicroογή στρατηγικών σχετικά microε το περιβάλλον Η επικεντρωmicroένη πρόληψη σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας είναι διαδεδοmicroένη στις σκανδιναβικές χώρες και στο Βέλγιο στις Κάτω Χώρες στην Πολωνία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο και αρχίζει

να εφαρmicroόζεται ολοένα περισσότερο σε χώρες όπου η προσέγγιση αυτή δεν ήταν ιδιαίτερα διαδεδοmicroένη στο παρελθόν (Γαλλία Ιταλία Ουγγαρία Πορτογαλία)

Μέσω της θέσπισης προτύπων σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας σχετικά microε τη διαθεσιmicroότητα και τις microεθόδους χρήσης των νόmicroιmicroων ναρκωτικών καθώς και microέσω της βελτιστοποίησης των τοπικών υπηρεσιών οι τοπικές στρατηγικές πρόληψης σχετικά microε το περιβάλλον αποτελούν καλή αφετηρία για την εφαρmicroογή αποτελεσmicroατικών προγραmicromicroάτων πρόληψης ναρκωτικών

Έλεγχος ποιότητας της πρόληψης

Η σηmicroασία του ελέγχου ποιότητας της πρόληψης αυξάνεται ιδίως σε πολλά κράτη microέλη που έχουν microεταβιβάσει τις αρmicroοδιότητες και τις ευθύνες για την πρόληψη στο τοπικό επίπεδο (∆ανία Ιταλία Κάτω Χώρες Πολωνία Πορτογαλία και Σλοβενία) ήκαι έχουν αναθέσει την ευθύνη για την πρόληψη των ναρκωτικών σε microη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) ή ηmicroιανεξάρτητες ενώσεις (Βέλγιο Γερmicroανία Γαλλία Ουγγαρία και Φινλανδία) Οmicroοίως microερικά κράτη microέλη αναφέρουν στρατηγικές για την παροχή κοινών κριτηρίων ποιότητας προτύπων και συmicroβουλευτικών υπηρεσιών τεχνικής φύσης σε τοπικό επίπεδο για την υποστήριξη σχολείων ή τοπικών κοινωνιών microε στόχο την ανάπτυξη σχολικών πολιτικών (Βέλγιο ∆ανία Κάτω Χώρες και Ηνωmicroένο Βασίλειο) για την εφαρmicroογή κατάλληλων προγραmicromicroάτων πρόληψης και τη διασφάλιση ελάχιστων κριτηρίων ποιότητας (∆ανία Γαλλία Λιθουανία Ουγγαρία Σλοβακία Ηνωmicroένο Βασίλειο Ρουmicroανία και Νορβηγία)

Η Ελλάδα και η Αυστρία πρωτοστατούν στον καθορισmicroό προδιαγραφών για την πιστοποίηση υπηρεσιών πρόληψης ή ειδικών του τοmicroέα πρόληψης

Τρόποι θεραπείας και microείωσης των επιβλαβών συνεπειώνΤο πλαίσιο για τη συλλογή στοιχείων από το ΕΚΠΝΤ σε ότι αφορά τους τρόπους θεραπείας και microείωσης των επιβλαβών συνεπειών σε σχέση microε το πρόβληmicroα των ναρκωτικών ορίζεται από δύο βασικές κοινοτικές πράξεις

bull τη στρατηγική της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005ndash 2012) και το πρώτο σχέδιο δράσης της (2005ndash 2008) όπου παρατίθεται το πλαίσιο για τις εθνικές πολιτικές καθώς και αναλυτικές συστάσεις για την ανάληψη δράσεων στα κράτη microέλη microε στόχο την πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών και την αύξηση της κάλυψης και της ποιότητας της θεραπείας και των υπηρεσιών microείωσης των επιβλαβών συνεπειών

bull τη σύσταση του Συmicroβουλίου της 18ης Ιουνίου 2003 (31) στην οποία παρέχονται περαιτέρω συστάσεις σχετικά microε τα microέτρα των οποίων την εφαρmicroογή πρέπει να εξετάσουν τα κράτη microέλη για την πρόληψη και τη microείωση των επιβλαβών συνεπειών για την υγεία που συνδέονται microε την εξάρτηση από τα ναρκωτικά και για την παροχή υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας Η σύσταση αυτή ενισχύθηκε microε τη συmicroπερίληψή της στο σχέδιο δράσης της ΕΕ ως στόχος 14

(31) Σύσταση του Συmicroβουλίου αριθ 2003488ΕΚ

kg609930insideELindd 29 81106 134127

30


Για την αξιολόγηση του επιπέδου υλοποίησης της στρατηγικής είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν τα επίπεδα της παροχής υπηρεσιών και του βαθmicroού στον οποίο χρησιmicroοποιούνται οι υπηρεσίες αυτές Εντέλει ωστόσο για την αξιολόγηση των στόχων του σχεδίου δράσης και τη δηmicroιουργία microιας βάσης για την αξιολόγηση του αντίκτυπου της στρατηγικής θα χρειαστούν ακριβείς εκτιmicroήσεις της κάλυψης mdash του βαθmicroού στον οποίο τα microέτρα θεραπείας και microείωσης των επιβλαβών συνεπειών κατορθώνουν να προσεγγίσουν την προβλεπόmicroενη οmicroάδα στόχο

Καθrsquo όλη τη διάρκεια της οκταετούς περιόδου εφαρmicroογής της στρατηγικής το ΕΚΠΝΤ παρέχει στήριξη στην Επιτροπή στο πλαίσιο της διαδικασίας αξιολόγησης παρέχοντας στοιχεία από το κοινοτικό σύστηmicroα επιδηmicroιολογικών δεικτών καθώς και αναπτύσσοντας και εφαρmicroόζοντας microια σειρά εργαλείων συλλογής δεδοmicroένων για τον προσδιορισmicroό του επιπέδου παροχής υπηρεσιών και της χρήσης των υπηρεσιών θεραπείας και microείωσης των επιβλαβών συνεπειών Σε σύγκριση microε την ικανοποιητική επισκόπηση της επιδηmicroιολογικής κατάστασης που πραγmicroατοποιήθηκε microέσω της ανάπτυξης και της εφαρmicroογής της παρακολούθησης βάσει δεικτών που προωθήθηκε από το ΕΚΠΝΤ η τυποποιηmicroένη υποβολή στοιχείων σχετικά microε τους τρόπους θεραπείας και microείωσης των επιβλαβών συνεπειών είναι περιορισmicroένη

Θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών

Στη θεραπεία συντήρησης microε microεθαδόνη για τους χρήστες ηρωίνης στην Ευρώπη πρωτοστάτησαν η Σουηδία (το 1967) οι Κάτω Χώρες και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (1968) καθώς και η ∆ανία (1970) αλλά η χρήση της παρέmicroεινε περιορισmicroένη για πολλά χρόνια

Μετά τη διαπίστωση του βαθmicroού εξάπλωσης της επιδηmicroίας του ιού HIV σε τοξικοmicroανείς στις χώρες της ∆υτικής Ευρώπης σε πολλές χώρες οι θεραπευτικοί στόχοι και οι προσεγγίσεις άρχισαν να εγκαταλείπουν την αποχή ως βασικό στόχο και να στρέφονται προς τη microείωση των επιβλαβών συνεπειών που συνδέονται microε τη χρήση ναρκωτικών Η ανάγκη για επαναλαmicroβανόmicroενες παρεmicroβάσεις θεραπείας έγινε αποδεκτή και αναγνωρίστηκαν τα οφέλη της θεραπείας συντήρησης για τη σταθεροποίηση και τη βελτίωση της υγείας και της κοινωνικής κατάστασης των χρηστών οπιοειδών καθώς και για την κοινωνία στο σύνολό της

Μετά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο ρυθmicroός microε τον οποίο καθιερωνόταν η συντήρηση microε microεθαδόνη ως microορφή θεραπείας επιταχύνθηκε Έως το 2001 την είχαν καθιερώσει 24 χώρες της ΕΕ καθώς και η Βουλγαρία η Ρουmicroανία και η Νορβηγία (διάγραmicromicroα 1) Ωστόσο η κλίmicroακα και η κάλυψη διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ των κρατών (βλέπε κεφάλαιο 3)

Το 1996 θεσπίστηκε για πρώτη φορά η νοmicroική βάση για τη χρήση φαρmicroάκων που περιέχουν βουπρενορφίνη στη θεραπεία των χρηστών ηρωίνης σε κράτος microέλος της ΕΕ (βλέπε το επιλεγmicroένο θέmicroα σχετικά microε τη βουπρενορφίνη στην ετήσια έκθεση για το 2005) Πλέον είναι διαθέσιmicroη και χρησιmicroοποιείται στην πλειονότητα των κρατών microελών Καθώς η βουπρενορφίνη ελέγχεται βάσει ενός λιγότερο αυστηρού παραρτήmicroατος των συmicroβάσεων των Ηνωmicroένων Εθνών για τα ναρκωτικά οι χώρες έχουν microεγαλύτερα περιθώρια συνταγογράφησής της Σε ορισmicroένες χώρες αυτή η επιλογή θεραπείας είχε ως αποτέλεσmicroα τη ραγδαία αύξηση του αριθmicroού των ατόmicroων που υποβλήθηκαν σε θεραπεία ∆ιερευνώνται νέες microέθοδοι φαρmicroακοθεραπείας πέραν της

∆ιάγραmicromicroα 1 Εφαρmicroογή θεραπείας συντήρησης microε microεθαδόνη και θεραπείας χορήγησης υψηλών δόσεων βουπρενορφίνης στα κράτη microέλη

της ΕΕ τις υποψήφιες χώρες και τη Νορβηγία

Πηγές Εθνικά εστιακά σηmicroεία

0

5

10

15

20

25

30

Συν

ολικ

ός α

ριθmicro

ός χ

ωρώ

ν

19

65

19

70

19

75

19

80

19

85

19

90

19

95

20

00

Θεραπεία συντήρησης microε microεθαδόνη Θεραπεία microε υψηλές δόσεις βουπρενορφίνης

kg609930insideELindd 30 81106 134128

31


υποκατάστασης microε αγωνιστές και η προσοχή των ερευνών στρέφεται πλέον στην ανάπτυξη τρόπων θεραπείας για τους χρήστες κοκαΐνης και κρακ πολλοί από τους οποίους επίσης χρησιmicroοποιούν ή έχουν χρησιmicroοποιήσει κατά το παρελθόν ηρωίνη (βλέπε επίσης κεφάλαιο 5)

Υπολογίζεται ότι στην ΕΕ περισσότεροι από 500 000 χρήστες οπιοειδών υποβλήθηκαν σε θεραπεία υποκατάστασης το 2003 αριθmicroός που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο του 15 εκατοmicromicroυρίου προβληmicroατικών χρηστών οπιοειδών (ΕΚΠΝΤ 2005α) Τα νέα κράτη microέλη και οι υποψήφιες χώρες αντιπροσωπεύουν microικρό microόνο ποσοστό των ατόmicroων που υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης στην Ευρώπη γεγονός που εξηγείται εν microέρει από τα χαmicroηλότερα επίπεδα χρήσης οπιοειδών στις χώρες αυτές Μολονότι η συνολική παροχή θεραπείας υποκατάστασης παραmicroένει χαmicroηλή στις εν λόγω χώρες υπάρχουν ορισmicroένες ενδείξεις αύξησης στην Εσθονία στη Λιθουανία και τη Βουλγαρία

Από τις πληροφορίες που παρέχονται προκύπτει ότι σε microερικές χώρες σηmicroειώθηκε περαιτέρω αύξηση στην παροχή θεραπείας microε microεθαδόνη αλλά και ότι σε οκτώ χώρες ο αριθmicroός των ατόmicroων που έλαβαν αυτού του είδους τη θεραπεία παρέmicroεινε σταθερός ή microειώθηκε (32) Σε τέσσερις από τις χώρες αυτές (∆ανία Ισπανία Μάλτα και Κάτω Χώρες) υπάρχει ιστορικό microακροχρόνιας χρήσης ναρκωτικών και υψηλής προσβασιmicroότητας σε προγράmicromicroατα υποκατάστασης microε microεθαδόνη Οι άλλες τέσσερις χώρες (Λεττονία Ουγγαρία Πολωνία και Ρουmicroανία) χαρακτηρίζονται από χαmicroηλή γεωγραφική κάλυψη της υποκατάστασης microε microεθαδόνη και σε ορισmicroένα microέρη υπάρχει λίστα αναmicroονής για θεραπεία

Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εάν ο microειούmicroενος αριθmicroός ατόmicroων που υποβάλλονται σε θεραπεία microε microεθαδόνη σηmicroαίνει ότι τα άτοmicroα αυτά στρέφονται στη θεραπεία microε βουπρενορφίνη Ο βαθmicroός παροχής θεραπείας απεξάρτησης από γενικούς ιατρούς συχνά δεν είναι γνωστός σε εθνικό επίπεδο

Παροχή και microορφή θεραπείας απεξάρτησης

Έρευνα που διενεργήθηκε microεταξύ εθνικών εστιακών σηmicroείων το 2005 αξιολόγησε τα χαρακτηριστικά της παροχής θεραπείας στην Ευρώπη Εθνικοί εmicroπειρογνώmicroονες ρωτήθηκαν εάν στην πλειονότητά τους οι χρήστες οπιοειδών υποβλήθηκαν σε στεγνά θεραπευτικά προγράmicromicroατα ή σε θεραπευτικά προγράmicromicroατα microε ιατρική υποστήριξη ή εάν δεν υπήρξε επικράτηση της microιας microορφής θεραπείας έναντι της άλλης

Από τα αποτελέσmicroατα προκύπτει microια αναλογία σαφώς υπέρ της θεραπείας microε ιατρική υποστήριξη στο πλαίσιο της οποίας η βασική ουσία που χρησιmicroοποιείται είναι η microεθαδόνη (εκτός από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και τη Γαλλία για περισσότερες πληροφορίες βλέπε κεφάλαιο 6) Από τα αποτελέσmicroατα προκύπτει περαιτέρω ότι η θεραπεία απεξάρτησης από τα ναρκωτικά στις περισσότερες χώρες παρέχεται κυρίως σε κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής mdash microόνο στην Τουρκία και τη Λεττονία η θεραπεία παρέχεται ως επί το πλείστον σε κέντρα εσωτερικής παραmicroονής Οι

παραδοσιακές ψυχοθεραπευτικές microέθοδοι απεξάρτησης (ψυχοδυναmicroική γνωστική-συmicroπεριφοριστική συστηmicroικήοικογενειακή θεραπεία ή θεραπεία Gestalt) είναι αυτές που χρησιmicroοποιούνται συχνότερα σε κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής στην Ιρλανδία στη Λεττονία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Βουλγαρία και την Τουρκία Εννέα χώρες αναφέρουν την παροχή κυρίως laquoυποστηρικτικώνraquo microεθόδων (οι οποίες microπορεί να περιλαmicroβάνουν συmicroβουλευτική υποστήριξη κοινωνικο-εκπαιδευτική θεραπεία και θεραπεία σχετικά microε το περιβάλλον παρακινητικές συνεντεύξεις ή τεχνικές χαλάρωσης και βελονισmicroό) και δέκα χώρες συνδυάζουν τις διαφορετικές microεθόδους στο πλαίσιο του θεραπευτικού έργου που παρέχεται στα κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής

Όσον αφορά τη θεραπεία σε κέντρα θεραπείας εσωτερικής παραmicroονής το microοντέλο 12 βηmicroάτων της πολιτείας Minnesota (ΗΠΑ) χρησιmicroοποιείται συχνά στην Ιρλανδία στη Λιθουανία στην Ουγγαρία και την Τουρκία ενώ έξι χώρες εφαρmicroόζουν κυρίως ψυχοθεραπευτικές microεθόδους απεξάρτησης πέντε χώρες laquoυποστηρικτικέςraquo microεθόδους και δέκα χώρες συνδυασmicroό των προσεγγίσεων αυτών

Κατά την τελευταία δεκαετία αλλά κυρίως κατά τα τελευταία πέντε χρόνια πολλές ευρωπαϊκές χώρες laquoάνοιξαν τις πόρτεςraquo της θεραπείας επεκτείνοντας την παροχή θεραπείας υποκατάστασης και περιορίζοντας τους περιορισmicroούς πρόσβασης Ποτέ στο παρελθόν το σύστηmicroα περίθαλψης δεν είχε καταφέρει να προσεγγίσει τόσο microεγάλο αριθmicroό χρηστών Πολλοί αλλά όχι όλοι χρειάζονται βοήθεια και microετά την απεξάρτησή τους και πολλοί φαίνεται να χρειάζονται περίθαλψη άmicroεσης πρόσβασης καθώς και σηmicroαντική υποστήριξη για την επανένταξή τους

Τρόποι microείωσης των επιβλαβών συνεπειών

Καθώς η προσέγγιση των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία και η διατήρηση της επαφής microαζί τους καθίσταται αυτοτελής στόχος οι υπηρεσίες εκτός δοmicroών και άmicroεσης πρόσβασης έτυχαν αναγνώρισης και υποστήριξης αποτελώντας πλέον σηmicroαντικό σκέλος της συνολικής αντιmicroετώπισης σε πολλά κράτη microέλη Στην Ευρώπη microπορεί να διακρίνει κανείς κοινές πολιτικές αντιmicroετώπισης όσον αφορά την πρόληψη λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους χρήστες ναρκωτικών και τη microείωση των θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά (βλέπε επίσης κεφάλαιο 7)

Η microείωση των θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά ορίστηκε για πρώτη φορά ως στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα ναρκωτικά πριν από έξι χρόνια και αποτελεί στόχο του τρέχοντος σχεδίου δράσης της ΕΕ (33) Ο αριθmicroός των χωρών που περιλαmicroβάνουν στην έκθεσή τους άmicroεση αναφορά στο στόχο της microείωσης του αριθmicroού των θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά εξακολούθησε να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια καθώς κατά τη διάρκεια του 2004 και του 2005 την πρακτική αυτή υιοθέτησαν οκτώ χώρες (ανεβάζοντας τον συνολικό αριθmicroό σε 15) Πέραν των εθνικών πολιτικών είναι συχνό φαινόmicroενο οι συmicroπληρωmicroατικές προσεγγίσεις σε επίπεδο δήmicroων αρκετές πρωτεύουσες (συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων της Αθήνας του Βερολίνου των Βρυξελλών της Λισσαβόνας και του Ταλίν) αλλά και ευρύτερες ηmicroιαστικές περιφέρειες (πχ η ανατολική

(32) Βλέπε πίνακα NSP-7 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(33) Ο στόχος 17 του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την περίοδο 2005ndash 2008 προβλέπει τη συmicroπερίληψη της microείωσης του αριθmicroού των θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά ως ειδικού στόχου σε όλα τα επίπεδα microε παρεmicroβάσεις ειδικά σχεδιασmicroένες για το σκοπό αυτόν

kg609930insideELindd 31 81106 134129

32


περιφέρεια της Ιρλανδίας γύρω από το ∆ουβλίνο) έχουν δικές τους στρατηγικές για τη microείωση των θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Ιταλία στις Κάτω Χώρες και το Ηνωmicroένο Βασίλειο αναφέρεται η ύπαρξη πολιτικών σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο και στη Βουλγαρία εκπονούνται πολιτικές σε τοπικό επίπεδο σε εννέα δήmicroους

Όπως και στην προηγούmicroενη στρατηγική και το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ναρκωτικά η πρόληψη της εξάπλωσης λοιmicroωδών νόσων παραmicroένει σηmicroαντικός στόχος και στην τρέχουσα στρατηγική και ορίζεται ως στόχος 16 στο σχέδιο δράσης για την περίοδο 2005ndash 2008 Το γεγονός αυτό υπογραmicromicroίζει τη βαρύτητα που εξακολουθούν να δίνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Επιτροπή στις συνέπειες της χρήσης ναρκωτικών (34)

Στη microεγάλη τους πλειονότητα οι χώρες της ΕΕ και η Νορβηγία έχουν διατυπώσει microε σαφήνεια την προσέγγισή τους για την πρόληψη των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους χρήστες ναρκωτικών συmicroπεριλαmicroβάνοντας στα έγγραφα της στρατηγικής τους για τα ναρκωτικά σαφείς στόχους

ή καθήκοντα έχουν θεσπίσει ειδικά κείmicroενα πολιτικής στα οποία καθορίζονται οι τρόποι microε τους οποίους πρέπει να αντιmicroετωπιστεί το θέmicroα της πρόληψης των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους χρήστες ναρκωτικών (Ισπανία Λεττονία Λουξεmicroβούργο Σουηδία) ή έχουν κάνει και τα δύο (Εσθονία Γαλλία Ηνωmicroένο Βασίλειο) Η Μάλτα και η Αυστρία σχεδιάζουν την εκπόνηση ειδικών πολιτικών για την προσέγγιση που θα ακολουθήσουν στον τοmicroέα αυτό

Στη Γερmicroανία και την Ελλάδα η εθνική στρατηγική για τα ναρκωτικά περιλαmicroβάνει σαφή microέτρα για την πρόληψη των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων η οποία ωστόσο δεν προσδιορίζεται ρητά ως στόχος

Οι εν λόγω στρατηγικές για την πρόληψη των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αρκετά πρόσφατες και η χρονική στιγmicroή της υιοθέτησής τους συmicroπίπτει σε ορισmicroένες χώρες microε την προηγούmicroενη στρατηγική της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2000ndash 2004) στο πλαίσιο της οποίας η microείωση της επίπτωσης λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους χρήστες ναρκωτικών κατέστη για πρώτη φορά ευρωπαϊκός στόχος

(34) Ειδικότερα ο στόχος 16 του σχεδίου δράσης 2005ndash 2008 αναφέρεται στην πρόληψη λοιmicroωδών νόσων Ο στόχος 14 απαιτεί την εφαρmicroογή της σύστασης του Συmicroβουλίου σχετικά microε την πρόληψη και τη microείωση των επιβλαβών συνεπειών για την υγεία που συνδέονται microε την τοξικοmicroανία η οποία εγκρίθηκε το 2003 (σύσταση του Συmicroβουλίου αριθ 2003488ΕΚ) Το 2007 προβλέπεται η εκπόνηση έκθεσης από την Επιτροπή σχετικά microε την εφαρmicroογή της εν λόγω σύστασης η οποία θα περιλαmicroβάνει πληροφορίες που θα προέρχονται από φορείς χάραξης πολιτικής και τα εθνικά εστιακά σηmicroεία του δικτύου Reitox ως συmicroβολή στην αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά

∆ράσεις και παρεmicroβάσεις για τους χρήστες ναρκωτικών σε σωφρονιστικά ιδρύmicroατα στα νέα κράτη microέλη

Τα παρόντα στοιχεία βασίζονται σε κοινό σχέδιο συλλογής στοιχείων των ΕΚΠΝΤndash ΠΟΥ Ευρώπης που υλοποιήθηκε το 2005 (1)

Η διενέργεια εξετάσεων για χρήση ναρκωτικών σε σωφρονιστικά ιδρύmicroατα αναφέρεται από την πλειονότητα των νέων κρατών microελών Ωστόσο υπάρχουν διαφορές microεταξύ των χωρών όσον αφορά τα προγράmicromicroατα εξετάσεων για χρήση ναρκωτικών Οι κρατούmicroενοι υποβάλλονται σε εξετάσεις microόνο κατά την έναρξη της φυλάκισης στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Μάλτα και τη Σλοβενία Η Μάλτα και η Σλοβενία είναι επίσης οι microοναδικές χώρες που υποβάλλουν τους κρατουmicroένους σε εξετάσεις προτού αυτοί αναχωρήσουν microε άδεια Τυχαιοποιηmicroένες εξετάσεις για χρήση ναρκωτικών πραγmicroατοποιούνται σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Μάλτα στη Σλοβενία και σε λιγότερο από 50 των σωφρονιστικών ιδρυmicroάτων της Ουγγαρίας

Τα στεγνά προγράmicromicroατα θεραπείας κυριαρχούν στις παρεmicroβάσεις που γίνονται στα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα των νέων κρατών microελών αλλά η κάλυψη των παρεmicroβάσεων αυτών είναι περιορισmicroένη Στεγνά προγράmicromicroατα θεραπείας microε παροχή ψυχολογικής υποστήριξης αναφέρεται ότι είναι διαθέσιmicroα σε λιγότερο από 50 των σωφρονιστικών ιδρυmicroάτων στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Εσθονία στη Λιθουανία στην Ουγγαρία στην Πολωνία και τη Σλοβακία Μονάδες στεγνών προγραmicromicroάτων υπάρχουν στις περισσότερες χώρες αλλά microόνο η Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και η Σλοβενία αναφέρουν την ύπαρξη τέτοιων χώρων σε άνω του 50 των σωφρονιστικών ιδρυmicroάτων Η σύντοmicroη αποτοξίνωση microε τη χορήγηση φαρmicroάκων είναι ευρύτερα διαθέσιmicroη (σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα στη Λεττονία στην Ουγγαρία στη Μάλτα στη Σλοβενία και τη Σλοβακία)

Ο αριθmicroός των φυλακισmicroένων στα νέα κράτη microέλη που έχουν πρόσβαση σε θεραπεία microε ανταγωνιστές και θεραπεία

υποκατάστασης είναι σε γενικές γραmicromicroές χαmicroηλός Με εξαίρεση τις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης η θεραπεία microε ανταγωνιστές δεν φαίνεται να παρέχεται και λίγες είναι οι χώρες που αναφέρουν την ύπαρξη θεραπείας υποκατάστασης microε οπιοειδή για οξεία αποτοξίνωση σε σωφρονιστικά ιδρύmicroατα (Ουγγαρία Μάλτα Πολωνία και Σλοβενία) Οι σχετικές microε τα ναρκωτικά παρεmicroβάσεις προ της αποφυλάκισης κυρίως λαmicroβάνουν τη microορφή συmicroβουλευτικής και πληροφόρησης (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Λεττονία Λιθουανία Ουγγαρία Πολωνία Σλοβενία και Σλοβακία) Η θεραπεία υποκατάστασης ως παρέmicroβαση προ της αποφυλάκισης είναι διαθέσιmicroη σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα της Σλοβενίας και σε λιγότερο από 50 των σωφρονιστικών ιδρυmicroάτων της Πολωνίας

Ελάχιστα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα στα νέα κράτη microέλη αναφέρουν τη λήψη microέτρων microείωσης των επιβλαβών συνεπειών για τους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών Προγράmicromicroατα ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων δεν εφαρmicroόζονται στα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα των νέων κρατών microελών και microόνο η Εσθονία η Λιθουανία και η Σλοβενία αναφέρουν την παροχή απολυmicroαντικών για τον καθαρισmicroό των συρίγγων Παρrsquo όλα αυτά στα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα γίνεται ιατρική αντιmicroετώπιση λοιmicroωδών νοσηmicroάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά Εmicroβολιασmicroοί κατά της ηπατίτιδας B πραγmicroατοποιούνται σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα έξι νέων κρατών microελών (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Εσθονία Ουγγαρία Μάλτα Σλοβενία και Σλοβακία) και πέντε χώρες αναφέρουν διαθεσιmicroότητα αντιικής θεραπείας για κρατούmicroενους θετικούς στον ιό της ηπατίτιδας C σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύmicroατα (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Λιθουανία Πολωνία Σλοβενία και Σλοβακία) Η εφαρmicroογή αντιρετροϊκής θεραπείας για κρατούmicroενους θετικούς στον ιό HIV αναφέρεται από όλα τα νέα κράτη microέλη (2)

(1) Στοιχεία διατέθηκαν από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία την Εσθονία τη Λεττονία τη Λιθουανία την Ουγγαρία τη Μάλτα την Πολωνία τη Σλοβενία και τη Σλοβακία Για περαιτέρω παραποmicroπές βλέπε ΕΚΠΝΤ (2005γ)

(2) ∆εν υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία για την Κύπρο

kg609930insideELindd 32 81106 134129

33


Σύmicroφωνα microε τις εκθέσεις των εθνικών εστιακών σηmicroείων (35) οι στόχοι και οι οmicroάδες στόχοι που περιλαmicroβάνονται στις εθνικές στρατηγικές microαρτυρούν υψηλό επίπεδο συνέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο Οι οmicroάδες στόχοι περιλαmicroβάνουν πέραν των χρηστών ενέσιmicroων ναρκωτικών τα άτοmicroα που ασκούν επαγγέλmicroατα σχετιζόmicroενα microε το σεξ και τους κρατουmicroένους Ιδιαίτερα στα νέα κράτη microέλη της Κεντρικής Ευρώπης αλλά και τη Νορβηγία οι νέοι και όσοι δεν κάνουν ενέσιmicroη χρήση αντιmicroετωπίζονται σαφώς ως περαιτέρω οmicroάδες στόχοι για την ανάληψη δράσης στο πλαίσιο της πρόληψης των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων Οι πολιτικές της ∆ανίας και της Εσθονίας διευρύνουν ακόmicroα περισσότερο τις οmicroάδες στόχους περιλαmicroβάνοντας οmicroάδες που έρχονται σε στενή επαφή microε χρήστες ναρκωτικών

Σε πολλές χώρες της ΕΕ οι στρατηγικές που στοχεύουν στη microείωση των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων είναι σαφέστατα προσανατολισmicroένες στον ιό HIVAIDS ιδιαίτερα δε στην Εσθονία στην Ισπανία στην Κύπρο στη Λεττονία και τη Λιθουανία Ωστόσο σε δέκα χώρες (37 ) στις στρατηγικές για τα λοιmicroώδη νοσήmicroατα microνηmicroονεύεται ρητά η πρόληψη της ηπατίτιδας C στους χρήστες ναρκωτικών (36) Η Ιρλανδία ξεκίνησε microια διαδικασία διαβούλευσης το 2004 στο πλαίσιο της κατάρτισης microιας τέτοιας στρατηγικής και στη Γερmicroανία εκδόθηκαν συστάσεις για την πρόληψη και τη θεραπεία Στην Αυστρία η συζήτηση microεταξύ των επαγγελmicroατιών του τοmicroέα και η δηmicroόσια συζήτηση τροφοδοτήθηκαν από ένα διεθνές συνέδριο που πραγmicroατοποιήθηκε για το συγκεκριmicroένο θέmicroα στη Βιέννη το 2005

Οι στρατηγικές microείωσης των επιβλαβών συνεπειών αποτελούν σηmicroαντικό σκέλος των τρόπων αντιmicroετώπισης της χρήσης ναρκωτικών στην Ευρώπη σήmicroερα και η βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες για την πρόληψη και τη microείωση των επιβλαβών συνεπειών για την υγεία είναι βασική προτεραιότητα της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005ndash 2012) Η κοινή στρατηγική πλατφόρmicroα για τη microείωση των επιβλαβών συνεπειών για την υγεία που παρέχει η στρατηγική της ΕΕ για τα ναρκωτικά εκφράζεται σε πολλές εθνικές πολιτικές ανά την ΕΕ και υποστηρίζει την εναρmicroόνιση των τρόπων αντιmicroετώπισης που βασίζονται σε τεκmicroηριωmicroένα στοιχεία στον τοmicroέα αυτό

Το 2004 καταγράφηκε βελτίωση στην παρακολούθηση της διαθεσιmicroότητας συρίγγων σε ευρωπαϊκό επίπεδο Ωστόσο στις περισσότερες χώρες ελάχιστες πληροφορίες καταγράφονται σε εθνικό επίπεδο σχετικά microε την παροχή τη χρήση και την κάλυψη του ευρέος φάσmicroατος άλλων σηmicroαντικών υπηρεσιών που παρέχονται από υπηρεσίες άmicroεσης πρόσβασης ∆εν είναι εύκολο να σχηmicroατιστεί πλήρης εικόνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο Ένα σχέδιο για τη βελτίωση της κατάστασης όσον αφορά τα στοιχεία περιγράφεται στο πλαίσιο laquoΟι υπηρεσίες άmicroεσης πρόσβασης ως σηmicroαντική πηγή στοιχείωνraquo

Στοχοθετηmicroένη θεραπεία και διαχείριση ποιότητας

Το τρέχον σχέδιο δράσης της ΕΕ προβλέπει την παροχή υψηλής ποιότητας θεραπείας και υπηρεσιών microείωσης των επιβλαβών συνεπειών

Η χρήση εργαλείων διαχείρισης της ποιότητας στο επίπεδο του σχεδιασmicroού της θεραπείας και της microείωσης των επιβλαβών συνεπειών είχε ως αποτέλεσmicroα την εξειδίκευση των υπηρεσιών για κάθε οmicroάδα στόχο πχ λαmicroβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες κάθε φύλου (βλέπε επίσης το επιλεγmicroένο θέmicroα για το φύλο)

Οι microονάδες ή τα προγράmicromicroατα θεραπείας που εξυπηρετούν αποκλειστικά συγκεκριmicroένη οmicroάδα στόχο είναι σύνηθες φαινόmicroενο σε ολόκληρη την Ευρώπη Παιδιά και νέοι κάτω των 18 ετών υποβάλλονται σε θεραπεία από εξειδικευmicroένους φορείς σε 23 χώρες θεραπεία χρηστών ναρκωτικών που εmicroφανίζουν ψυχιατρική συννοσηρότητα παρέχεται από εξειδικευmicroένους φορείς σε 18 χώρες και σε όλες τις χώρες

Οι υπηρεσίες άmicroεσης πρόσβασης ως σηmicroαντική πηγή στοιχείων

Οι υπηρεσίες άmicroεσης πρόσβασης διαδραmicroατίζουν καθοριστικό ρόλο στην αύξηση της πρόσβασης των χρηστών ναρκωτικών στην περίθαλψη Για τους πληθυσmicroούς χρηστών ναρκωτικών που είναι laquoκρυφοίraquo ή πιο δύσκολα προσεγγίσιmicroοι ή έχουν χάσει την επαφή τους microε το σύστηmicroα περίθαλψης οι υπηρεσίες αυτές microπορούν να αποτελέσουν σηmicroεία επαφής και χώρους για την παροχή ιατρικών και κοινωνικών υπηρεσιών

Μολονότι όλες οι υπηρεσίες άmicroεσης πρόσβασης διαθέτουν κάποιο σύστηmicroα για την τεκmicroηρίωση της παροχής των υπηρεσιών τους και παρά το γεγονός ότι η παρακολούθηση και η αναφορά microπορεί να είναι ευρείας κλίmicroακας οι δραστηριότητες αυτές πραγmicroατοποιούνται κυρίως στο πλαίσιο της υποχρέωσης λογοδοσίας προς τους φορείς χρηmicroατοδότησης και λιγότερο microε γνώmicroονα την εσωτερική διαχείριση ποιότητας ή το σχεδιασmicroό και την αξιολόγηση των παρεχόmicroενων υπηρεσιών Πολύ συχνά οι πολύτιmicroες πληροφορίες που συλλέγονται παραmicroένουν στο επίπεδο κάθε microεmicroονωmicroένης υπηρεσίας Παρά τη δυνητική σηmicroασία της για την παρακολούθηση των προτύπων και των τάσεων της χρήσης ναρκωτικών καθώς και της πρόσβασης σε υπηρεσίες η άmicroεση πρόσβαση φαίνεται ότι δεν αξιοποιείται επαρκώς Ένα βασικό εmicroπόδιο είναι η έλλειψη τυποποίησης και συγκρισιmicroότητας των συλλεγόmicroενων πληροφοριών

Είναι σηmicroαντικό για τη βελτίωση της ποιότητας των στοιχείων σχετικά microε την παροχή και τη χρήση υπηρεσιών microείωσης των επιβλαβών συνεπειών να υπάρχει ένα εργαλείο συλλογής στοιχείων που να είναι microεν κατάλληλο για τις υπηρεσίες αλλά να παράγει ταυτόχρονα αποτελέσmicroατα που να microπορούν να χρησιmicroοποιούνται για τους σκοπούς της παρακολούθησης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο Μια πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή είναι το κοινό σχέδιο ΕΚΠΝΤndash Correlation microε την υποστήριξη εmicroπειρογνωmicroόνων από τα εθνικά εστιακά σηmicroεία της Γαλλίας της Ιρλανδίας της Ουγγαρίας και της Νορβηγίας Το δίκτυο Correlation (European Network for Social Inclusion and Health (ευρωπαϊκό δίκτυο για την κοινωνική ένταξη και την υγεία wwwcorrelation-netorg) εκπροσωπεί κυβερνητικές και microη κυβερνητικές οργανώσεις από 27 ευρωπαϊκές χώρες και χρηmicroατοδοτείται από το πρόγραmicromicroα δηmicroόσιας υγείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γ∆ Υγεία και προστασία των καταναλωτών)

(35) Η ανάλυση αυτή βασίζεται σε microεγάλο βαθmicroό στις εθνικές εκθέσεις microέσω ενός δοmicroηmicroένου ερωτηmicroατολογίου (SQ 23) το οποίο ενηmicroερώνεται microε τις πληροφορίες που παρέχουν τα εθνικά εστιακά σηmicroεία στις εθνικές τους εκθέσεις (36) Όπως στη Γαλλία και την Αγγλία οι οποίες έχουν αmicroφότερες εκπονήσει ολοκληρωmicroένες στρατηγικές για την πρόληψη της ηπατίτιδας C Plan National Hepatites Virales C et B (2002ndash 2005) (httpwwwsantegouvfrhtmactuhepatitessituationhtm) και Hepatitis C Action Plan for England 2004 (httpwwwdhgovuk) αντίστοιχα

kg609930insideELindd 33 81106 134130

34


αναφέρεται η ύπαρξη ειδικών υπηρεσιών για τις γυναίκες microε εξαίρεση την Κύπρο τη Λεττονία τη Λιθουανία τη Βουλγαρία και την Τουρκία Υπηρεσίες σχεδιασmicroένες για την κάλυψη των αναγκών microεταναστών χρηστών ναρκωτικών ή οmicroάδων microε ειδικές γλωσσικές ανάγκες ή θρησκευτικό ή πολιτισmicroικό υπόβαθρο είναι λιγότερο συνηθισmicroένες αλλά έχουν αναφερθεί στο Βέλγιο στη Γερmicroανία στην Ελλάδα στην Ισπανία στη Λιθουανία στις Κάτω Χώρες στη Φινλανδία στη Σουηδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο

Μονάδες που ειδικεύονται στη θεραπεία χρηστών κάνναβης ή κοκαΐνης έχουν αναφερθεί από 13 χώρες και ειδικά προγράmicromicroατα θεραπείας για τις οmicroάδες αυτές παρέχονται από αρmicroόδιους για τα ναρκωτικά φορείς σε οκτώ χώρες Ωστόσο η διαθεσιmicroότητα και η προσβασιmicroότητα των εν λόγω υπηρεσιών στις περισσότερες από τις χώρες αυτές εκτιmicroάται ότι είναι microικρή Παρόmicroοιο εξειδικευmicroένο πρόγραmicromicroα για χρήστες αmicroφεταmicroινών αναφέρεται στην Ισπανία στη Σλοβακία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο

Περαιτέρω συγκεκριmicroένα microέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της θεραπείας και της περίθαλψης είναι η διαχείριση microεmicroονωmicroένων περιπτώσεων η microεσολάβηση της παροχής εξειδικευmicroένων υπηρεσιών (πχ θεραπεία συννοσηρότητας) και οι προκαταρκτικές αξιολογήσεις των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία ώστε να ταιριάζει καλύτερα το προφίλ των ατόmicroων αυτών microε την προσφερόmicroενη θεραπεία microε στόχο να εξασφαλίζεται η παραmicroονή τους για microεγαλύτερο διάστηmicroα και να αυξάνεται η αποτελεσmicroατικότητα της θεραπείας

Παρά τη συνολική διεύρυνση των επιλογών θεραπείας η ενασχόληση microε ορισmicroένες οmicroάδες χρηστών ναρκωτικών ιδίως εκείνων microε microακροχρόνια και χρόνια προβλήmicroατα εξακολουθεί να θέτει προκλήσεις στις υπηρεσίες θεραπείας Οι εκτός δοmicroών και άmicroεσης πρόσβασης παρεmicroβάσεις αποτελούν συνήθεις προσεγγίσεις για τη δηmicroιουργία διαύλου επικοινωνίας και την ενασχόληση microε αυτές τις δύσκολα προσεγγίσιmicroες οmicroάδες Μια πιο αmicroφιλεγόmicroενη προσέγγιση είναι η ανάπτυξη σε ορισmicroένες χώρες αιθουσών επιτηρούmicroενης χρήσης ναρκωτικών που στοχεύουν κυρίως τους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών η οποία όmicroως ορισmicroένες φορές επεκτείνεται πλέον και στη χρήση κρακ κοκαΐνης ή το κάπνισmicroα ηρωίνης (βλέπε ΕΚΠΝΤ 2004γ) Ένας ακόmicroη αmicroφιλεγόmicroενος τοmicroέας ανάπτυξης υπηρεσιών και πειραmicroατισmicroού είναι η χρήση από ορισmicroένες χώρες της ηρωίνης ως παράγοντα θεραπείας υποκατάστασης Μολονότι γενικά οι δραστηριότητες στον τοmicroέα αυτό παραmicroένουν περιορισmicroένες σε σύγκριση microε άλλες επιλογές θεραπείας από ορισmicroένες microελέτες προκύπτει ότι η συνταγογράφηση ηρωίνης microπορεί να έχει δυνητικά οφέλη για περιπτώσεις ατόmicroων των οποίων η θεραπεία microε συντήρηση microεθαδόνης απέτυχε Για παράδειγmicroα στο πλαίσιο microιας πρόσφατης γερmicroανικής τυχαιοποιηmicroένης δοκιmicroής θεραπείας microε χρήση ηρωίνης (Naber και Haasen 2006) αναφέρθηκαν θετικά αποτελέσmicroατα από την άποψη τόσο της υγείας όσο και της microείωσης της χρήσης παράνοmicroων ναρκωτικών Παρrsquo όλα αυτά επί του παρόντος δεν υπάρχει απόλυτη οmicroοφωνία στην Ευρώπη σχετικά microε το κόστος και τα οφέλη της προσέγγισης αυτής και παραmicroένει ένα θέmicroα microεγάλης πολιτικής και επιστηmicroονικής αντιπαράθεσης

Καθώς αυξάνεται η διαθεσιmicroότητα και η ποιότητα της θεραπείας η έmicroφαση σε ορισmicroένους ευρωπαϊκούς δήmicroους microετατοπίζεται προς τη microείωση του αντίκτυπου της χρήσης ναρκωτικών στις τοπικές κοινωνίες Η δυναmicroική εργασία εκτός δοmicroών και το ελκυστικό φάσmicroα υπηρεσιών άmicroεσης πρόσβασης σε ορισmicroένα τοπικά περιβάλλοντα είχαν ελπιδοφόρα αποτελέσmicroατα (βλέπε laquoΠροσεγγίσεις microείωσης των επιβλαβών συνεπειώνraquo στο κεφάλαιο 5) και microπορεί να αποτελέσουν πολύτιmicroα και αποτελεσmicroατικά microοντέλα για ευρύτερη χρήση microε στόχο να αποκατασταθεί η επικοινωνία microε περιθωριοποιηmicroένες οmicroάδες οι οποίες εντέλει θα οδηγηθούν στη θεραπεία

Η ανάπτυξη laquoασφαλέστερωνraquo προϊόντων υποκατάστασης (δηλαδή ουσιών microε microικρότερη πιθανότητα να διοχετευτούν στη microαύρη αγορά) αυξάνει τις πιθανότητες η θεραπεία απεξάρτησης από τα ναρκωτικά να στραφεί ακόmicroη περισσότερο στα ιατρεία γενικών ιατρών Πρόκειται επίσης για microια διαδικασία εξοmicroάλυνσης που επιτρέπει η εξάρτηση από τα ναρκωτικά να αντιmicroετωπίζεται σαν microια χρόνια ασθένεια όπως ο διαβήτης

Ορισmicroένες χώρες αναφέρουν ότι οι microεγάλες οmicroάδες χρηστών ηρωίνης που υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης δηmicroιουργούν αντίστοιχες ανάγκες υποστήριξης της κοινωνικής τους επανένταξης ιδίως υπό τη microορφή έmicromicroισθης εργασίας Υπό τις υφιστάmicroενες οικονοmicroικές συνθήκες πολλές χώρες microπορεί να αντιmicroετωπίζουν δυσκολίες στην εκπλήρωση των αναγκών επαγγελmicroατικής επανένταξης των microεγαλύτερης ηλικίας χρηστών ηρωίνης ακόmicroη και όταν η κατάστασή τους έχει σταθεροποιηθεί χάρη στη θεραπεία συντήρησης Η κατάσταση αυτή επιβαρύνεται από τα υψηλά επίπεδα νοσηρότητας της οmicroάδας αυτής

Κοινωνική επανένταξη

Όλη η διαθέσιmicroη βιβλιογραφία και τα στοιχεία από τα κράτη microέλη συγκλίνουν προς την ίδια αλήθεια η κατάσταση της ζωής των χρηστών ναρκωτικών είναι πολύ πιο προβληmicroατική και επισφαλής από εκείνη του γενικού πληθυσmicroού Ως εκ τούτου στα δύο τελευταία σχέδια δράσης της ΕΕ η κοινωνική επανένταξη ήταν ένας από τους απώτερους στόχους για τη βελτίωση της υγείας και την κοινωνικής θέσης των χρηστών ναρκωτικών

Το σχέδιο δράσης για την περίοδο 2005ndash 2008 καλεί τα κράτη microέλη να βελτιώσουν την πρόσβαση και την κάλυψη των προγραmicromicroάτων αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης Παρόλο που τα κοινωνικά microέτρα εξακολουθούν να αποτελούν λιγότερο καθιερωmicroένη microέθοδο αντιmicroετώπισης της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών από την προσέγγιση της θεραπείας οι παρεmicroβάσεις που συνδυάζουν τη θεραπεία microε δράσεις για την υγεία και δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα αναγνωρίζονται από τους επαγγελmicroατίες του χώρου ως ο καλύτερος τρόπος για την επίτευξη της επανένταξης των χρηστών ναρκωτικών

Τα στοιχεία για την κοινωνική επανένταξη (37) είναι λιγοστά στην Ευρώπη κυρίως λόγω των εmicroποδίων στη συλλογή ποσοτικών πληροφοριών στον τοmicroέα αυτό Ως εκ τούτου οι περισσότερες από τις πληροφορίες που παρατίθενται κατωτέρω βασίζονται σε ποιοτική αξιολόγηση που

(37) Ως κοινωνική επανένταξη νοείται laquoκάθε κοινωνική παρέmicroβαση microε στόχο την ένταξη πρώην ή νυν προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών στην κοινότηταraquo Τρεις είναι οι άξονες της κοινωνικής επανένταξης 1) στέγη 2) εκπαίδευση και 3) απασχόληση (συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της επαγγελmicroατικής κατάρτισης) Είναι επίσης δυνατό να χρησιmicroοποιούνται και άλλα microέτρα όπως η συmicroβουλευτική και οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες

kg609930insideELindd 34 81106 134131

35


επικεντρώθηκε στις πολιτικές στην εφαρmicroογή τους και τη διασφάλιση ποιότητας στα κράτη microέλη (38)

Το 2004ndash 2005 ανταποκρινόmicroενες στο σχέδιο δράσης της ΕΕ οι 20 από τις 28 χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (39) είχαν θεσπίσει στρατηγική για την κοινωνική επανένταξη που συνδέεται microε τα ναρκωτικά Τέσσερις ακόmicroα χώρες παρόλο που δεν επιλαmicroβάνονται του θέmicroατος αναλυτικά στην εθνική τους στρατηγική ή σε κάποιο άλλο έγγραφο πολιτικής για τα ναρκωτικά έχουν θεσπίσει στρατηγικές σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο τρεις χώρες δεν έχουν τίποτα από τα δύο

Σε έντεκα χώρες η βασική πηγή χρηmicroατοδότησης εντοπίζεται σε κρατικόεθνικό επίπεδο ενώ σε άλλες οκτώ σε περιφερειακότοπικό επίπεδο Σε οκτώ άλλες χώρες η χρηmicroατοδότηση προέρχεται από αmicroφότερα τα επίπεδα χωρίς να υπάρχει επικράτηση του ενός ή του άλλου ή microέσω συστηmicroάτων ασφάλισης υγείας

Στα κράτη microέλη της ΕΕ η πρόσβαση των προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών σε microέτρα κοινωνικού χαρακτήρα εξασφαλίζεται microέσω κέντρων που είτε απευθύνονται αποκλειστικά σε χρήστες ναρκωτικών είτε στοχεύουν κοινωνικά microειονεκτούσες οmicroάδες Μεταξύ των microέτρων αυτών η στέγαση αποτελεί έναν από τους κύριους άξονες Η πιο συνηθισmicroένη υπηρεσία που παρέχεται σε άστεγους προβληmicroατικούς χρήστες ναρκωτικών είναι η πρόσβαση

σε laquoγενικές υπηρεσίες στέγασηςraquo (σε 21 χώρες) ενώ 18 χώρες παρέχουν υπηρεσίες στέγασης αποκλειστικά για προβληmicroατικούς χρήστες ναρκωτικών και 13 χώρες συνδυάζουν τα δύο συστήmicroατα Ωστόσο υπάρχουν αmicroφιβολίες ως προς την αποτελεσmicroατική πρόσβαση των άστεγων προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών στις υπηρεσίες αυτές Η microικρή διαθεσιmicroότητα οι τοπικές αντιδράσεις στην παροχή νέων υπηρεσιών σε χρήστες ναρκωτικών τα περιορισmicroένα κριτήρια πρόσβασης και η δυσκολία που αντιmicroετωπίζουν οι άστεγοι προβληmicroατικοί χρήστες ναρκωτικών στην τήρηση των κανόνων είναι microερικά από τα προβλήmicroατα που αναφέρθηκαν

Η παροχή σταθερής στέγης σε άστεγους προβληmicroατικούς χρήστες ναρκωτικών είναι το πρώτο βήmicroα προς τη σταθεροποίηση και την αποκατάσταση Από τον εκτιmicroώmicroενο αριθmicroό προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών και το ποσοστό αστέγων microεταξύ των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία προκύπτει ότι υπάρχουν περί τους 75 600 έως 123 300 άστεγους προβληmicroατικούς χρήστες ναρκωτικών στην Ευρώπη Καθώς επί του παρόντος υπάρχουν κέντρα στις περισσότερες χώρες και καθώς ορισmicroένες χώρες εξακολουθούν να υλοποιούν νέες δοmicroές η επίδραση των microέτρων αυτών θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο θα διασφαλιστεί η δυνατότητα πρόσβασης των άστεγων προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών στις εν λόγω υπηρεσίες

Η διάσταση του φύλου στη χρήση ναρκωτικών και στην αντιmicroετώπιση προβληmicroάτων ναρκωτικών στην ετήσια έκθεση του ΕΚΠΝΤ για το 2006 επιλεγmicroένα θέmicroατα

Γενικά στους χρήστες ναρκωτικών οι άνδρες υπερβαίνουν κατά πολύ σε αριθmicroό τις γυναίκες Στα κράτη microέλη της ΕΕ αφενός η χρήση παράνοmicroων ναρκωτικών είναι πιο συχνή στους άνδρες από ότι στις γυναίκες και αφετέρου οι τελευταίες έχουν πολύ microεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήmicroατα να προσφύγουν σε θεραπεία και να πεθάνουν από τη χρήση ναρκωτικών

Το εν λόγω επιλεγmicroένο θέmicroα εξετάζει τη χρήση ναρκωτικών και τα προβλήmicroατα που συνδέονται microε αυτή microε γνώmicroονα τη διάσταση του φύλου Μεταξύ των σηmicroαντικών ερωτηmicroάτων

που εξετάζονται είναι τα εξής ποιες διαφορές υπάρχουν στη χρήση ναρκωτικών από τους άνδρες και τις γυναίκες και microήπως microειώνεται η ψαλίδα microεταξύ των δύο φύλων Τι είδους προσεγγίσεις έχουν υιοθετήσει τα κράτη microέλη για τις ειδικές ανάγκες κάθε φύλου όσον αφορά την πρόληψη των ναρκωτικών τη θεραπεία την κοινωνική επανένταξη και τη microείωση των συνεπειών Είναι οι ειδικοί τρόποι αντιmicroετώπισης για κάθε φύλο εξίσου σηmicroαντικοί για τους άνδρες και τις γυναίκες

Αυτό το επιλεγmicroένο θέmicroα είναι διαθέσιmicroο σε έντυπη microορφή και στο ∆ιαδίκτυο microόνο στην αγγλική γλώσσα (laquoA gender perspective on drugs use and responding to drug problemsraquo in EMCDDA annual report 2006 selected issues) (httpissues06emcddaeuropaeu)

(38) Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε httpwwwemcddaeuropaeunnodeid=1573(39) Τα κράτη microέλη συν Βουλγαρία Ρουmicroανία Τουρκία και Νορβηγία ωστόσο δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία για την Εσθονία

kg609930insideELindd 35 81106 134131

36

kg609930insideELindd 36 81106 134132

37

Κεφάλαιο 3Κάνναβη

Προσφορά και διαθεσιmicroότητα

Παραγωγή και διακίνηση

Η κάνναβη παραmicroένει η παράνοmicroη ουσία φυτικής προέλευσης microε την ευρύτερη παραγωγή και διακίνηση σε όλο τον κόσmicroο (CND 2006)

Η παραγωγή ρητίνης κάνναβης σε ευρεία κλίmicroακα επικεντρώνεται σε λίγες χώρες και ειδικότερα στο Μαρόκο αλλά και στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν Η συνολική παγκόσmicroια παραγωγή ρητίνης κάνναβης υπολογίζεται ότι ανέρχεται ετησίως σε 7 400 τόνους (CND 2006) Το microεγαλύτερο microέρος ρητίνης κάνναβης που καταναλώνεται στην ΕΕ προέρχεται από το Μαρόκο και εισάγεται στην Ευρώπη κυρίως microέσω της Ιβηρικής Χερσονήσου ενώ οι Κάτω Χώρες αποτελούν σηmicroαντικό κέντρο δευτερογενούς διανοmicroής για περαιτέρω microεταφορά σε χώρες της ΕΕ Σύmicroφωνα microε τα αποτελέσmicroατα της έρευνας για την καλλιέργεια κάνναβης στο Μαρόκο που πραγmicroατοποιήθηκε

για δεύτερη φορά το 2004 υπήρξε microείωση 10 σε σύγκριση microε το 2003 η οποία οφείλεται σε microεγάλο βαθmicroό στις παρεmicroβάσεις της κυβέρνησης Το 2004 η συνολική καλλιεργούmicroενη έκταση ανήλθε σε 120 500 εκτάρια στην περιοχή του Ριφ αριθmicroός που αντιστοιχεί σε δυνητική παραγωγή 2 760 τόνων ρητίνης κάνναβης [Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα (UNODC) και κυβέρνηση του Μαρόκου 2005]

Στις λοιπές χώρες που αναφέρονται το 2004 ως χώρες προέλευσης της ρητίνης κάνναβης που κατασχέθηκε στην ΕΕ περιλαmicroβάνονται η Αλβανία η Πορτογαλία η Σενεγάλη το Αφγανιστάν το Πακιστάν και χώρες της Κεντρικής Ασίας (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 ΠΟΤ 2005 INCB 2006α)

Η παγκόσmicroια δυνητική παραγωγή φυτικής κάνναβης υπολογίζεται ότι υπερέβη τους 40 000 τόνους το 2003 (CND 2005) σε διάφορες χώρες προέλευσης σε όλο τον κόσmicroο Οι ποσότητες φυτικής κάνναβης που κατασχέθηκαν στην ΕΕ το 2004 αναφέρεται ότι προέρχονταν από διάφορες χώρες κυρίως τις Κάτω Χώρες και την Αλβανία αλλά και την Αγκόλα τη Νότια Αφρική τη Τζαmicroάικα και την Ταϊλάνδη (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 ΠΟΤ 2005 INCB 2006) Επιπλέον στα περισσότερα κράτη microέλη της ΕΕ παρατηρείται κάποια τοπική (σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους) καλλιέργεια και παραγωγή προϊόντων κάνναβης

Κατασχέσεις

Σε παγκόσmicroιο επίπεδο το 2004 κατασχέθηκαν συνολικά 1 471 τόνοι ρητίνης κάνναβης και 6 189 τόνοι φυτικής κάνναβης Οι microεγαλύτερες ποσότητες ρητίνης κάνναβης κατασχέθηκαν στη ∆υτική και Κεντρική Ευρώπη (74 ) και στη Νοτιοδυτική Ασία και την Εγγύς και Μέση Ανατολή (19 ) ενώ οι microεγαλύτερες ποσότητες φυτικής κάνναβης εξακολουθούν να κατάσχονται στη Βόρεια Αmicroερική (54 ) και την Αφρική (31 ) (UNODC 2006)

Το 2004 στην ΕΕ υπολογίζεται ότι πραγmicroατοποιήθηκαν 275 000 κατασχέσεις ρητίνης κάνναβης οι οποίες αντιστοιχούν σε ποσότητα 1 087 τόνων Τις περισσότερες κατασχέσεις ανέφερε και πάλι η Ισπανία (οι microισές από το σύνολο των κατασχέσεων που αντιστοιχούν στα τρία τέταρτα περίπου της συνολικής ποσότητας που κατασχέθηκε στην ΕΕ) και ακολουθούν η Γαλλία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (40) Παρόλο που ο αριθmicroός των κατασχέσεων ρητίνης στην ΕΕ microειώθηκε συνολικά microεταξύ 1999 και 2003 οι τάσεις

(40) Η κατάσταση αυτή πρέπει να επανεξεταστεί όταν θα είναι διαθέσιmicroα τα στοιχεία του 2004 για το Ηνωmicroένο Βασίλειο ∆εν υπήρχαν στοιχεία τόσο για τον αριθmicroό των κατασχέσεων κάνναβης όσο και για τις ποσότητες κάνναβης που κατασχέθηκαν το 2004 στην Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά microε τον αριθmicroό των κατασχέσεων κάνναβης το 2004 για τις Κάτω Χώρες Για σκοπούς εκτίmicroησης τα ελλείποντα στοιχεία του 2004 υποκαταστάθηκαν από στοιχεία του 2003 Τα στοιχεία που παρείχαν οι Κάτω Χώρες σχετικά microε τις ποσότητες που κατασχέθηκαν το 2004 ήταν εκτιmicroήσεις και δεν ήταν δυνατό να περιληφθούν στην ανάλυση των τάσεων για το 2004

Ερmicroηνεία των κατασχέσεων και των σχετικών microε την αγορά στοιχείων

Ο αριθmicroός των κατασχέσεων ναρκωτικών σε microια χώρα θεωρείται συνήθως έmicromicroεσος δείκτης της προσφοράς και της διαθεσιmicroότητας ναρκωτικών microολονότι απηχεί επίσης τους πόρους τις προτεραιότητες και τις στρατηγικές της επιβολής του νόmicroου την αδυναmicroία των διακινητών απέναντι στις εθνικές και διεθνείς στρατηγικές microε στόχο τη microείωση της προσφοράς καθώς και τις πρακτικές αναφοράς Οι κατασχεθείσες ποσότητες είναι δυνατόν να ποικίλλουν σηmicroαντικά από χρόνο σε χρόνο για παράδειγmicroα εάν σε ένα έτος microερικές από τις κατασχέσεις αφορούσαν πολύ microεγάλες ποσότητες Για το λόγο αυτόν ο αριθmicroός των κατασχέσεων είναι microερικές φορές καλύτερος δείκτης τάσεων Σε όλες τις χώρες ο αριθmicroός των κατασχέσεων περιλαmicroβάνει ένα microεγάλο ποσοστό κατασχέσεων microικρών ποσοτήτων σε επίπεδο λιανικής πώλησης Όπου είναι γνωστά η προέλευση και ο προορισmicroός των ναρκωτικών που κατάσχονται microπορούν να αποκαλύψουν τις οδούς διακίνησης και τις περιοχές παραγωγής Η τιmicroή και η καθαρότητα των ναρκωτικών σε επίπεδο λιανικής πώλησης αναφέρονται από τα περισσότερα κράτη microέλη Ωστόσο τα στοιχεία προέρχονται από πολλές διαφορετικές πηγές οι οποίες δεν είναι πάντοτε συγκρίσιmicroες γεγονός που καθιστά δυσχερείς τις ακριβείς συγκρίσεις microεταξύ χωρών

kg609930insideELindd 37 81106 134132

38


στις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις υποδεικνύουν αύξηση σε κοινοτικό επίπεδο το 2004 (41) Η συνολική ποσότητα ρητίνης που κατασχέθηκε στην ΕΕ παρουσιάζει συνεχή αύξηση κατά την περίοδο 1999ndash 2004 microολονότι το 2004 η πλειονότητα των χωρών (αλλά όχι η Ισπανία) ανέφερε microείωση (42)

Στην ΕΕ γίνονται λιγότερες κατασχέσεις φυτικής κάνναβης το 2004 υπολογίζεται ότι έγιναν 130 000 κατασχέσεις οι οποίες αντιστοιχούσαν σε 71 τόνους Οι περισσότερες από αυτές πραγmicroατοποιήθηκαν στο Ηνωmicroένο Βασίλειο (43) Οι αριθmicroοί των κατασχέσεων φυτικής κάνναβης στην ΕΕ αυξάνονται αδιάλειπτα από το 1999 (44) παρόλο που οι κατασχεθείσες ποσότητες παρουσιάζουν microείωση από το 2001 στις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (45) Αυτή η εικόνα δεν είναι η τελική καθώς δεν είναι ακόmicroα διαθέσιmicroα τα στοιχεία από το Ηνωmicroένο Βασίλειο για το 2004

Το 2004 οι 12 800 κατασχέσεις που υπολογίζεται ότι έγιναν στην ΕΕ και στις υποψήφιες χώρες είχαν ως αποτέλεσmicroα την κατάσχεση περίπου 22 εκατ φυτών κάνναβης και 95 τόνων φυτών κάνναβης microε τις microεγαλύτερες ποσότητες να κατάσχονται στην Τουρκία (46) Ο αριθmicroός των κατασχέσεων φυτών κάνναβης παρουσιάζει αύξηση από το 1999 και βάσει των στοιχείων από τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις συνέχισε να αυξάνεται το 2004

Τιmicroή και δραστικότητα

Το 2004 η microέση λιανική τιmicroή της ρητίνης κάνναβης στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυmicroαινόταν από 23 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στην Πορτογαλία έως άνω των 12 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στη Νορβηγία ενώ η τιmicroή της φυτικής κάνναβης κυmicroαινόταν από 27 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στην Πορτογαλία έως 116 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στη Μάλτα Οι περισσότερες χώρες ανέφεραν τιmicroές για προϊόντα κάνναβης που κυmicroαίνονταν microεταξύ 5 και 10 ευρώ ανά γραmicromicroάριο (47)

Οι microέσες τιmicroές της ρητίνης κάνναβης microε διόρθωση ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισmicroός (48) microειώθηκαν κατά την περίοδο 1999ndash 2004 σε όλες τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (49) εκτός της Γερmicroανίας και της Ισπανίας όπου οι τιmicroές παρέmicroειναν σταθερές και του Λουξεmicroβούργου όπου σηmicroειώθηκε microικρή αύξηση Οι microέσες τιmicroές της

φυτικής κάνναβης microε διόρθωση ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισmicroός (50) αδιευκρίνιστου τύπου ή εισαγόmicroενης επίσης microειώθηκαν κατά την εν λόγω περίοδο στις περισσότερες από τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις αλλά παρέmicroειναν σταθερές στην Ισπανία και τις Κάτω Χώρες και αυξήθηκαν στη Γερmicroανία στη Λεττονία στο Λουξεmicroβούργο και την Πορτογαλία Μόνον δύο χώρες οι Κάτω Χώρες και το Ηνωmicroένο Βασίλειο ανέφεραν τη microέση τιmicroή της εγχώρια παραγόmicroενης φυτικής κάνναβης η οποία και στις δύο περιπτώσεις παρουσίασε microείωση

Η δραστικότητα των προϊόντων κάνναβης καθορίζεται από την περιεκτικότητά τους σε ∆9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC) που είναι το κύριο δραστικό συστατικό της (ΕΚΠΝΤ 2004β) Το 2004 η αναφερόmicroενη microέση περιεκτικότητα της ρητίνης κάνναβης σε THC σε επίπεδο λιανικής διακίνησης κυmicroαινόταν από λιγότερο του 1 (Βουλγαρία) έως 169 (Κάτω Χώρες) ενώ η δραστικότητα της φυτικής ρητίνης κυmicroαινόταν microεταξύ 06 (Πολωνία) και 127 (Αγγλία και Ουαλία) (51) Η δραστικότητα της εγχώρια παραγόmicroενης φυτικής κάνναβης στις Κάτω Χώρες ήταν 177 όπως αναφέρθηκε (52)

Επικράτηση και πρότυπα χρήσης

Η κάνναβη είναι η παράνοmicroη ουσία που χρησιmicroοποιείται συχνότερα στην Ευρώπη Η χρήση της αυξήθηκε σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ κατά τη δεκαετία του 1990 ιδίως microεταξύ των νέων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των microαθητών

Υπολογίζεται ότι περίπου 65 εκατ ενήλικοι Ευρωπαίοι δηλαδή το 20 περίπου των ατόmicroων ηλικίας 15ndash 64 ετών έχουν δοκιmicroάσει την ουσία τουλάχιστον microία φορά (53) microολονότι υπενθυmicroίζεται ότι οι περισσότεροι εξ αυτών δεν χρησιmicroοποιούν την ουσία την παρούσα χρονική στιγmicroή Τα ποσοστά ποικίλλουν ευρέως από χώρα σε χώρα καθώς κυmicroαίνονται από 2 έως 31 Τα χαmicroηλότερα ποσοστά αναφέρθηκαν από τη Μάλτα τη Βουλγαρία και τη Ρουmicroανία και τα υψηλότερα από τη ∆ανία (31 ) την Ισπανία (29 ) τη Γαλλία (26 ) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (30 ) (54) Από τις 25 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιmicroες πληροφορίες 13 παρουσίασαν ποσοστά επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή της τάξης του 10ndash 20 (55)

(41) Βλέπε πίνακα SZR-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(42) Βλέπε πίνακα SZR-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(43) Βλέπε υποσηmicroείωση 40 Στοιχεία για τον αριθmicroό των κατασχέσεων φυτικής κάνναβης το 2004 δεν ήταν διαθέσιmicroα για την Πολωνία(44) Βλέπε πίνακα SZR-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(45) Βλέπε πίνακα SZR-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(46) Βλέπε υποσηmicroείωση 40(47) Βλέπε πίνακα PPP-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(48) Λαmicroβάνοντας το 1999 ως έτος βάσης για την αξία του χρήmicroατος σε όλες τις χώρες(49) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 στοιχεία για τις τιmicroές της ρητίνηςφυτικής ήταν διαθέσιmicroα για τουλάχιστον τρία διαδοχικά έτη στο Βέλγιο στην Κύπρο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Γερmicroανία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιρλανδία στη Λεττονία στη Λιθουανία στο Λουξεmicroβούργο στις Κάτω Χώρες στην Πολωνία στην Πορτογαλία στη Σλοβενία στη Σουηδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Βουλγαρία (microόνον της φυτικής) στη Ρουmicroανία στην Τουρκία και τη Νορβηγία Ωστόσο οι τάσεις στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία δεν υποβλήθηκαν σε ανάλυση λόγω microεθοδολογικών περιορισmicroών που επηρέασαν τα στοιχεία που υποβλήθηκαν (50) Λαmicroβάνοντας το 1999 ως έτος βάσης για την αξία του χρήmicroατος σε όλες τις χώρες(51) Βλέπε διάγραmicromicroα PPP-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(52) Βλέπε πίνακα PPP-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(53) Το microέσο ποσοστό υπολογίστηκε ως ο microέσος όρος των εθνικών ποσοστών επικράτησης σταθmicroισmicroένων βάσει του πληθυσmicroού της συγκεκριmicroένης ηλικιακής οmicroάδας σε κάθε χώρα Οι συνολικοί αριθmicroοί υπολογίστηκαν πολλαπλασιάζοντας την επικράτηση στον συγκεκριmicroένο πληθυσmicroό κάθε χώρας Στις χώρες για τις οποίες δεν υπήρχαν διαθέσιmicroα στοιχεία έγιναν εκτιmicroήσεις Τα αριθmicroητικά στοιχεία που παρατίθενται εδώ είναι πιθανόν οι ελάχιστες τιmicroές δεδοmicroένου ότι τα στοιχεία που υποβλήθηκαν microπορεί να είναι ελλιπή (54) Στο παρόν κείmicroενο τα αριθmicroητικά στοιχεία για το Ηνωmicroένο Βασίλειο βασίζονται στην έρευνα για την εγκληmicroατικότητα στη Βρετανία το 2005 (Αγγλία και Ουαλία) για πρακτικούς λόγους Υπάρχουν χωριστές εκτιmicroήσεις για τη Σκοτία και τη Βόρεια Ιρλανδία ενώ υπάρχει και microια συνδυασmicroένη εκτίmicroηση για το Ηνωmicroένο Βασίλειο (παρουσιάζονται στο δελτίο στατιστικών στοιχείων) (55) Βλέπε πίνακα GPS-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 38 81106 134132

39

Κεφάλαιο 3 Κάνναβη

Η χρήση κατά το τελευταίο έτος είναι σαφώς χαmicroηλότερη σε σχέση microε τη χρήση σε όλη τη ζωή Υπολογίζεται ότι περίπου 225 εκατ ενήλικοι Ευρωπαίοι έκαναν χρήση κάνναβης το περασmicroένο έτος το 7 περίπου των ατόmicroων ηλικίας 15ndash 64 ετών Τα εθνικά ποσοστά κυmicroαίνονται από 1 έως 11 Τα χαmicroηλότερα ποσοστά αναφέρθηκαν από την Ελλάδα τη Μάλτα και τη Βουλγαρία και τα υψηλότερα από την Ισπανία (113 ) τη Γαλλία (98 ) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (97 ) (56)

Οι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης κατά τον τελευταίο microήνα αντιπροσωπεύουν καλύτερα τη συστηmicroατική χρήση του ναρκωτικού Υπολογίζεται ότι 12 εκατ ενήλικοι Ευρωπαίοι έκαναν χρήση του ναρκωτικού τις τελευταίες 30 ηmicroέρες αριθmicroός που αντιστοιχεί περίπου στο 4 των ενηλίκων Τα εθνικά ποσοστά κυmicroαίνονται microεταξύ 05 και 75 microια δεκαπενταπλάσια διαφορά Τα χαmicroηλότερα ποσοστά αναφέρθηκαν από τη Λιθουανία τη Μάλτα τη Σουηδία και τη Βουλγαρία και τα υψηλότερα από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (48 ) την Ισπανία (76 ) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (56 ) (57)

Η χρήση παράνοmicroων ναρκωτικών συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της κάνναβης επικεντρώνεται κυρίως στους νέους Το 2004 microεταξύ 3 και 44 των Ευρωπαίων ηλικίας 15ndash 34 ετών ανέφεραν ότι δοκίmicroασαν κάνναβη 3ndash 20 είχε κάνει χρήση κατά το τελευταίο έτος και 15ndash 13 είχε κάνει χρήση κατά τον τελευταίο microήνα Τα υψηλότερα ποσοστά προέρχονταν και πάλι από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία την Ισπανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο Οι ευρωπαϊκοί microέσοι όροι για τη συγκεκριmicroένη ηλικιακή οmicroάδα είναι 32 για χρήση σε όλη τη ζωή 14 για χρήση κατά το τελευταίο έτος (σε σύγκριση microε 2 για τα άτοmicroα ηλικίας 35 έως 64 ετών) και πάνω από 7 για χρήση κατά τον τελευταίο microήνα (σε σύγκριση microε 1 για τα άτοmicroα ηλικίας 35 έως 64 ετών) (58)

Η χρήση της κάνναβης είναι ακόmicroα υψηλότερη στα άτοmicroα ηλικίας 15 έως 24 ετών Η επικράτηση της χρήσης σε όλη τη ζωή κυmicroαίνεται microεταξύ 3 και 44 (οι περισσότερες χώρες αναφέρουν ποσοστά της τάξης του 20ndash 40 ) η χρήση κατά το τελευταίο έτος κυmicroαίνεται από 4 έως 28 (στις περισσότερες χώρες 10ndash 25 ) (διάγραmicromicroα 2) και η χρήση κατά τον τελευταίο microήνα κυmicroαίνεται από 1 έως 15 (στις περισσότερες χώρες 5ndash 12 ) ενώ τα ποσοστά των ανδρών είναι υψηλότερα από εκείνα των γυναικών Στα νέα κράτη microέλη τα ποσοστά της χρήσης κάνναβης στους νεαρούς ενηλίκους ηλικίας 15ndash 24 ετών κυmicroαίνονται κατά κανόνα στα ίδια επίπεδα microε εκείνα στα κράτη microέλη της ΕΕ των ∆εκαπέντε αλλά στις microεγαλύτερες ηλικιακές οmicroάδες τα ποσοστά χρήσης microειώνονται σηmicroαντικά (59)

Κατrsquo αντιδιαστολή στο πλαίσιο της εθνικής έρευνας των ΗΠΑ για τη χρήση ναρκωτικών και την υγεία το 2004 (60) 402 των ενηλίκων (οι οποίοι ορίζονται ως άτοmicroα ηλικίας δώδεκα ετών και άνω) ανέφεραν χρήση σε όλη τη ζωή εν συγκρίσει microε τον κοινοτικό microέσο όρο του 20 περίπου Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο και από εκείνο των ευρωπαϊκών χωρών microε τα υψηλότερα ποσοστά χρήσης σε

(56) Βλέπε πίνακα GPS-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(57) Βλέπε πίνακα GPS-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(58) Βλέπε πίνακες GPS-2 GPS-4 και GPS-6 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 (59) Βλέπει πίνακες GPS-14 GPS-15 και GPS-16 και διαγράmicromicroατα GPS-2 GPS-3 GPS-11 GPS-12 GPS-13 και GPS-26 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων(60) Πηγή SAMHSA Office of Applied Studies 2004 National Survey on Drug Use and Health (httpoassamhsagovnhsdahtmNHSDAinfo) Σηmicroειώνεται ότι το ηλικιακό εύρος για laquoόλους τους ενηλίκουςraquo στην έρευνα των ΗΠΑ (δώδεκα ετών και άνω) είναι ευρύτερο από το πρότυπο εύρος ηλικίας στις ευρωπαϊκές έρευνες (15-64)

Εκτίmicroηση της χρήσης ναρκωτικών στον πληθυσmicroό

Η χρήση ναρκωτικών στον γενικό ή στον microαθητικό πληθυσmicroό αξιολογείται microέσω ερευνών οι οποίες παρέχουν εκτιmicroήσεις για το ποσοστό των ατόmicroων που δηλώνουν ότι έκαναν χρήση ναρκωτικών σε καθορισmicroένες χρονικές περιόδους τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή κατά το τελευταίο έτος ή κατά τον τελευταίο microήνα

Το ΕΚΠΝΤ σε συνεργασία microε εθνικούς εmicroπειρογνώmicroονες ανέπτυξε ένα σύνολο κοινών βασικών θεmicroάτων (πρότυπο ευρωπαϊκό ερωτηmicroατολόγιο) προς χρήση σε έρευνες σε ενηλίκους το οποίο εφαρmicroόζεται στα περισσότερα κράτη microέλη της ΕΕ Λεπτοmicroέρειες σχετικά microε το πρότυπο ευρωπαϊκό ερωτηmicroατολόγιο περιλαmicroβάνονται στο laquoΕγχειρίδιο για τη διενέργεια ερευνών σχετικά microε την κατανάλωση ναρκωτικών στον γενικό πληθυσmicroόraquo (wwwemcddaeuropaeunnodeid=1380) Ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές microεταξύ των χωρών όσον αφορά τη microεθοδολογία και το έτος συλλογής των στοιχείων και οι microικρές διαφορές microεταξύ χωρών πρέπει να ερmicroηνεύονται microε προσοχή

Η laquoδοκιmicroή τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωήraquo έχει περιορισmicroένη αξία για την εκτίmicroηση της πρόσφατης χρήσης στους ενηλίκους (microολονότι microπορεί να αποτελεί χρήσιmicroο δείκτη για τους microαθητές) αλλά microπορεί να παράσχει πληροφορίες σχετικά microε τα πρότυπα χρήσης Η laquoχρήση κατά το τελευταίο έτοςraquo και η laquoχρήση κατά τον τελευταίο microήναraquo απηχούν την τρέχουσα κατάσταση microε microεγαλύτερη ακρίβεια η laquoχρήση κατά τον τελευταίο microήναraquo αναδεικνύει περισσότερο τα άτοmicroα που κάνουν συχνή χρήση ναρκωτικών

Το ευρωπαϊκό πρόγραmicromicroα ερευνών στον microαθητικό πληθυσmicroό σχετικά microε το αλκοόλ και τα άλλα ναρκωτικά (ESPAD) είναι microια σηmicroαντική πηγή πληροφοριών σχετικά microε τη χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ από τους microαθητές των σχολείων της Ευρώπης και είναι ένα πολύτιmicroο microέσο για την καταγραφή τάσεων σε βάθος χρόνου Το ESPAD διενήργησε έρευνες το 1995 το 1999 και το 2003 Η επόmicroενη έρευνα πρόκειται να διενεργηθεί το 2007

Το ESPAD χρησιmicroοποιεί τυποποιηmicroένες microεθόδους και εργαλεία σε εθνικά αντιπροσωπευτικά δείγmicroατα microαθητών ηλικίας 15 και 16 ετών ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση των αποτελεσmicroάτων Η συmicromicroετοχή στο ESPAD διογκώνεται σε κάθε έρευνα καθώς το 1995 συmicromicroετείχαν 26 ευρωπαϊκές χώρες 30 το 1999 και 35 το 2003 συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων 22 κρατών microελών της ΕΕ και τεσσάρων υποψήφιων χωρών (Βουλγαρία Κροατία Ρουmicroανία και Τουρκία) Οι ερωτήσεις της έρευνας επικεντρώνονται στην κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση παράνοmicroων ναρκωτικών microε βάση τα τυποποιηmicroένα χρονικά πλαίσια καθώς και στη συχνότητα της χρήσης

Πληροφορίες σχετικά microε το ESPAD και τη διαθεσιmicroότητα των εκθέσεων υπάρχουν στην ιστοθέση του ESPAD (wwwESPADorg)

(1) Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τη microεθοδολογία των ερευνών στον γενικό πληθυσmicroό και τη microεθοδολογία που χρησιmicroοποιήθηκε σε κάθε εθνική έρευνα βλέπε δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 39 81106 134133

40


όλη τη ζωή (∆ανία 313 και Ηνωmicroένο Βασίλειο 297 ) microολονότι οι διαφορές στις εκτιmicroήσεις της χρήσης κατά τον τελευταίο microήνα είναι λιγότερο έντονες το ποσοστό αυτό είναι 106 στις Ηνωmicroένες Πολιτείες εν συγκρίσει microε τον ευρωπαϊκό microέσο όρο που ανέρχεται σε 7 και αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ανέφεραν ποσοστά παρόmicroοια microε εκείνα που παρατηρούνται στις Ηνωmicroένες Πολιτείες

Πέντε κράτη microέλη της ΕΕ (Βέλγιο Ισπανία Κύπρος Ιταλία και Ηνωmicroένο Βασίλειο) ανέφεραν νέα στοιχεία από εθνικές έρευνες στον microαθητικό πληθυσmicroό και η Βουλγαρία ανέφερε στοιχεία από έρευνες στον microαθητικό πληθυσmicroό που πραγmicroατοποιήθηκαν σε δύο microεγάλες πόλεις Συνολικά η εικόνα της χρήσης κάνναβης στους microαθητές στην Ευρώπη παραmicroένει αmicroετάβλητη Η υψηλότερη εκτίmicroηση για την επικράτηση της χρήσης κάνναβης σε όλη τη ζωή στους 15χρονους και 16χρονους microαθητές παρατηρείται στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και την Ισπανία (44 και 41 αντίστοιχα) Στις χώρες microε ποσοστό υψηλότερο από 25 ανήκουν η Γερmicroανία η Ιταλία οι Κάτω Χώρες η Σλοβακία και η Σλοβενία (27ndash 28 ) και το Βέλγιο η Γαλλία η Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο όπου η επικράτηση της χρήσης κυmicroαίνεται από 32 έως 40 Οι χαmicroηλότερες εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης σε όλη τη ζωή (κάτω του 10 ) παρατηρούνται στην Κύπρο στην Ελλάδα στη Σουηδία στη Ρουmicroανία στην Τουρκία και τη Νορβηγία (61)

Οι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση στους 15χρονους και 16χρονους microαθητές δεν πρέπει να ανάγονται στους microαθητές microεγαλύτερης ηλικίας καθώς microε την παραmicroικρή αύξηση της ηλικίας microπορεί να παρατηρείται microεγάλη αύξηση στην επικράτηση Στους 17χρονους και 18χρονους οι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης σε όλη τη ζωή ξεπερνούν το 50 στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Ισπανία και τη Γαλλία (62) Και στη Σουηδία όπου η επικράτηση είναι χαmicroηλή συγκριτικά microε πολλά άλλα κράτη microέλη η εκτιmicroώmicroενη χρήση κάνναβης σε όλη τη ζωή στους 17χρονους και τους 18χρονους microαθητές (14 ) είναι σχεδόν διπλάσια απrsquo ότι στους 15χρονους και 16χρονους (6 ) (63)

Πρότυπα χρήσης κάνναβης

Η χρήση της κάνναβης τείνει να είναι περιστασιακή ή να διακόπτεται ύστερα από κάποιο χρονικό διάστηmicroα από την έναρξη της χρήσης Κατά microέσο όρο το 33 των Ευρωπαίων που έχει δοκιmicroάσει κάνναβη τουλάχιστον microία φορά έκανε χρήση και κατά το τελευταίο έτος ενώ microόλις 16 έκανε χρήση κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες Τα ποσοστά αυτά γνωστά ως laquoποσοστά συνεχούς χρήσηςraquo ποικίλλουν από χώρα σε χώρα καθώς κυmicroαίνονται από 20 έως 45 για τη συνεχή χρήση κατά το τελευταίο έτος και από 10 έως 25 για τη συνεχή χρήση κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες (64)

(61) Βλέπε πίνακα EYE-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων(62) Έρευνα Escapad που πραγmicroατοποιήθηκε microεταξύ άλλων σε νέους 17 και 18 ετών που δεν πηγαίνουν σχολείο (63) Βλέπε πίνακα EYE-3 και διάγραmicromicroα EYE-1 (microέρος i) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(64) Βλέπε διάγραmicromicroα GPS-24 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 2 Επικράτηση της χρήσης κάνναβης κατά το τελευταίο έτος στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34 και 15ndash 24 ετών)

Σηmicroείωση Τα στοιχεία προέρχονται από τις πιο πρόσφατες εθνικές έρευνες που ήταν διαθέσιmicroες σε κάθε χώρα κατά το χρόνο υποβολής των εκθέσεων Βλέπε πίνακες GPS-8 GPS-11 και GPS-18 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 για περαιτέρω πληροφορίες

Πηγές Εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox (2005) από έρευνες πληθυσmicroού εκθέσεις ή επιστηmicroονικά άρθρα

0

5

10

15

20

25

30

Ελλά

δα (2

00

4)

Βουλ

γαρί

α (2

00

5)

Λιθ

ουαν

ία (2

00

4)

Σου

ηδία

(20

05

)

Πορ

τογα

λία

(20

01

)

Πολ

ωνί

α (2

00

2)

Φιν

λανδ

ία (2

00

4)

Ουγ

γαρί

α (2

00

3)

Λετ

τονί

α (2

00

3)

Ιρλα

νδία

(20

02

03

)

Σλο

βακί

α (2

00

4)

Νορ

βηγί

α (2

00

4)

Εσθο

νία

(20

03

)

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς (2

00

00

1)

Αυσ

τρία

(20

04

)

Ιταλ

ία (2

00

3)

∆αν

ία (2

00

0)

Γερmicro

ανία

(20

03

)

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (Α

γγλί

ακα

ι Ουα

λία)

(20

04

05

)

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

(20

04

)

Γαλλ

ία (2

00

2)

Ισπα

νία

(20

03

)

15ndash34 15ndash24

kg609930insideELindd 40 81106 134133

41


Μολονότι η χρήση κάνναβης επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στους νέους από στοιχεία που προέρχονται από την Ισπανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο φαίνεται να προκύπτει ότι κάποια άτοmicroα microπορεί να συνεχίζουν να κάνουν χρήση του ναρκωτικού και κατά την τέταρτη και πέmicroπτη δεκαετία της ζωής τους Αυτό ενδέχεται να αποτελεί microια microακροπρόθεσmicroη αλλαγή στα πρότυπα χρήσης της κάνναβης που χρήζει περαιτέρω προσοχής

Η χρήση της κάνναβης όπως και κάθε άλλου παράνοmicroου ναρκωτικού είναι σηmicroαντικά υψηλότερη στους άνδρες από ότι στις γυναίκες Η διαφορά είναι πιο έντονη στην περίπτωση της χρήσης κατά το τελευταίο έτος ή τον τελευταίο microήνα από ότι στη χρήση σε όλη τη ζωή τους αλλά οι διαφορές είναι microικρότερες στους νέους από ότι στους ενηλίκους microεγαλύτερης ηλικίας (βλέπε το επιλεγmicroένο θέmicroα για το φύλο) Η χρήση της κάνναβης είναι επίσης πιο διαδεδοmicroένη σε αστικές περιοχές ή σε περιοχές microε microεγάλη πληθυσmicroιακή πυκνότητα Έχει διατυπωθεί η υπόθεση ότι η χρήση microπορεί να εξαπλώνεται σε microικρότερες πόλεις ή αγροτικές περιοχές και η τάση αυτή καταγράφηκε από την Πολωνία στην εθνική της έκθεση για το 2005

Παρά τον αυξανόmicroενο προβληmicroατισmicroό για τη συστηmicroατική ή εντατική χρήση κάνναβης (65) οι πληροφορίες που υπάρχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι πολύ περιορισmicroένες Σύmicroφωνα microε microια χονδρική εκτίmicroηση που διατυπώνεται στην ετήσια έκθεση για το 2004 (ΕΚΠΝΤ 2004α) το 1 των ενήλικων Ευρωπαίων περίπου 3 εκατ άτοmicroα ενδέχεται να κάνουν καθηmicroερινή ή σχεδόν καθηmicroερινή χρήση κάνναβης Αρκετές χώρες ανέφεραν αύξηση της συστηmicroατικής ή της εντατικής χρήσης αλλά microόνο η Ισπανία ανέφερε ανάλογα στοιχεία για την καθηmicroερινή χρήση σύmicroφωνα microε τα οποία σηmicroειώθηκε αύξηση κατά τα έτη 1997ndash 1999 (07ndash 08 των ενηλίκων) και 2001 (15 ) την οποία ακολούθησε σταθεροποίηση το 2003 (15 ) Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιmicroο να υπήρχαν πληροφορίες από άλλες χώρες και ανά συγκεκριmicroένες ηλικιακές οmicroάδες (πχ 15ndash 24 ετών) Από τη γαλλική έρευνα Escapad για το 2003 προκύπτει ότι το 14 των 17χρονων και των 18χρονων νέων (9 των κοριτσιών και 18 των αγοριών) microπορεί να θεωρηθεί ότι διατρέχουν κίνδυνο προβληmicroατικής χρήσης σύmicroφωνα microε microια ειδική κλίmicroακα (CAST) Και σε άλλες χώρες εκπονούνται κλίmicroακες για την αξιολόγηση των microορφών εντατικής χρήσης κάνναβης (Γερmicroανία Κάτω Χώρες Πολωνία και Πορτογαλία) και το ΕΚΠΝΤ προωθεί τη συνεργασία στον τοmicroέα αυτό

Τάσεις στη χρήση κάνναβης από ενηλίκους

Η παρακολούθηση των τάσεων της χρήσης ναρκωτικών στην Ευρώπη δυσχεραίνεται από την απουσία αξιόπιστων δεδοmicroένων χρονοσειρών Ωστόσο ένας αυξανόmicroενος αριθmicroός χωρών έχει δροmicroολογήσει έρευνες ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ορισmicroένες από τις οποίες αρχίζουν τώρα να παρέχουν πολύτιmicroες πληροφορίες για τις διαχρονικές τάσεις

Γενικά θεωρείται ότι η χρήση της κάνναβης άρχισε να εξαπλώνεται σε microερικές ευρωπαϊκές χώρες στη δεκαετία του 1960 και έγινε δηmicroοφιλής στις δεκαετίες του 1970 και 1980 Από πρόσφατες εθνικές έρευνες προκύπτουν σηmicroαντικά ποσοστά δοκιmicroής τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή στα άτοmicroα ηλικίας 45 έως 54 ετών στη ∆ανία στη Γερmicroανία στην Ισπανία στη Γαλλία στις Κάτω Χώρες στη Σουηδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο γεγονός που υποδηλώνει σηmicroαντικά ποσοστά έναρξης χρήσης κάνναβης στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τη δεκαετία του 1970 Από την ανάλυση στοιχείων που αφορούν την έναρξη χρήσης κάνναβης διαπιστώθηκε έντονη εξάπλωση της χρήσης στην Ισπανία κατά τη δεκαετία του 1970 στη Γερmicroανία (∆υτική) κατά τη δεκαετία του 1980 και στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του 1990 (66) Στα σουηδικά στοιχεία καταγράφεται ένα σχετικά υψηλό επίπεδο πειραmicroατισmicroού κατά τη δεκαετία του 1970 στους στρατευmicroένους (15ndash 20 )

Έρευνες σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο σε νοικοκυριά έρευνες σε στρατευmicroένους και στον microαθητικό πληθυσmicroό δείχνουν ότι η χρήση της κάνναβης αυξήθηκε σηmicroαντικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ ιδίως στους νέους Η αύξηση αυτή συνεχιζόταν έως πρόσφατα σε όλες σχεδόν τις χώρες microολονότι υπάρχουν ενδείξεις σταθεροποίησης ή ακόmicroη και microείωσης σε ορισmicroένες περιπτώσεις

(65) ∆εν υπάρχει microέχρι τώρα καθολικά αποδεκτός ορισmicroός της laquoεντατικής χρήσης κάνναβηςraquo αντίθετα από microελέτη σε microελέτη δίνεται διαφορετικός ορισmicroός Πρόκειται ωστόσο για έναν ευρύ όρο που σηmicroαίνει χρήση κάνναβης που υπερβαίνει ένα συγκεκριmicroένο όριο συχνότητας ∆εν υποδηλώνει απαραιτήτως την ύπαρξη laquoεξάρτησηςκατάχρησηςraquo ή άλλων προβληmicroάτων αλλά θεωρείται ότι αυξάνει τον κίνδυνο αρνητικών συνεπειών συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της εξάρτησης Στο κεφάλαιο αυτό τα αριθmicroητικά στοιχεία αναφέρονται σε laquoκαθηmicroερινή ή σχεδόν καθηmicroερινή χρήσηraquo (που ορίζεται ως χρήση επί 20 ή περισσότερες από τις τελευταίες 30 ηmicroέρες) Αυτό το microέγεθος αναφοράς χρησιmicroοποιείται συχνά σε microελέτες και προκύπτει από το πρότυπο ευρωπαϊκό ερωτηmicroατολόγιο Ο κίνδυνος εξάρτησης στα άτοmicroα που κάνουν λιγότερο συχνή χρήση είναι microικρότερος(66) Βλέπε διάγραmicromicroα 4 στην ετήσια έκθεση για το 2004

Επιπτώσεις της χρήσης κάνναβης στην υγεία

Τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν κατακόρυφα οι ανησυχίες για τα δυνητικά αποτελέσmicroατα της χρήσης κάνναβης τόσο στην υγεία όσο και από κοινωνική άποψη Μολονότι τα διαθέσιmicroα στοιχεία δεν επιτρέπουν την απόλυτη κατανόηση των ζητηmicroάτων microπορεί κανείς να συναγάγει ορισmicroένα συmicroπεράσmicroατα Είναι για παράδειγmicroα προφανές ότι η εντατική χρήση κάνναβης συσχετίζεται microε διανοητικές νόσους αλλά το θέmicroα της συννοσηρότητας είναι αλληλένδετο microε ζητήmicroατα αιτίας-αποτελέσmicroατος Οι πολυπλοκότητες της συσχέτισης αυτής διερευνώνται και εξετάζονται σε microονογραφία του ΕΚΠΝΤ η οποία πρόκειται να εκδοθεί προσεχώς

Το γεγονός ότι η εντατική χρήση κάνναβης συχνά συνυπάρχει microε προβλήmicroατα ψυχικής υγείας που δεν συνδέονται microε τη χρήση ναρκωτικών έχει πρακτικές συνέπειες Κατά το σχεδιασmicroό θεραπείας για τους χρήστες κάνναβης οι ιατροί ενδεχοmicroένως δυσκολεύονται να αποφασίσουν εάν πρέπει να ξεκινήσουν από την αντιmicroετώπιση της χρήσης ναρκωτικών ή το πρόβληmicroα ψυχικής υγείας Οι microελέτες για τα αποτελέσmicroατα της θεραπείας της προβληmicroατικής χρήσης κάνναβης εξακολουθούν να σπανίζουν και οι λιγοστές που υπάρχουν καλύπτουν microόνο συγκεκριmicroένες ψυχοκοινωνικές θεραπείες Όλες οι άλλες microέθοδοι θεραπείας είτε δεν έχουν microελετηθεί καθόλου είτε δεν έχουν microελετηθεί επαρκώς Ως εκ τούτου δεν υπάρχουν στοιχεία για την αποδοτικότητα και την αποτελεσmicroατικότητά τους

kg609930insideELindd 41 81106 134134

42


Στο Ηνωmicroένο Βασίλειο τα ποσοστά της πρόσφατης χρήσης κάνναβης στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34) ήταν τα υψηλότερα στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 1990 αλλά microειώθηκαν σιγά-σιγά από το 1998 έως το 200405 (67) ενώ στην Ισπανία και τη Γαλλία τα ποσοστά προσφάτως (2002 ή 2003) προσέγγισαν εκείνα του Ηνωmicroένου Βασιλείου (διάγραmicromicroα 3) Παρόmicroοια υψηλά επίπεδα επικράτησης αναφέρονται επίσης για την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία

Τα επίπεδα χρήσης είναι χαmicroηλότερα στη ∆ανία στη Γερmicroανία στην Εσθονία στην Ιταλία στις Κάτω Χώρες και τη Σλοβακία αλλά όλες αυτές οι χώρες ανέφεραν αύξηση κατά το τελευταίο έτος στους νεαρούς ενηλίκους όπως και η Ουγγαρία σε microικρότερο όmicroως βαθmicroό Πρέπει να σηmicroειωθεί ότι τα στοιχεία της ∆ανίας (2000) και των Κάτω Χωρών (2001) είναι πλέον σχετικά παλαιά και η τρέχουσα κατάσταση είναι εποmicroένως πιο ασαφής

Στη Φινλανδία και τη Σουηδία τα ποσοστά επικράτησης είναι σχετικά χαmicroηλά αλλά παρουσιάζουν αυξητική τάση ωστόσο η διαφορά που παρατηρείται στη Σουηδία microεταξύ 2000 (13 ) και 2004 (53 ) είναι δυσερmicroήνευτη λόγω microεθοδολογικών αλλαγών (68)

Και οι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης κατά τον τελευταίο microήνα γενικά αυξήθηκαν την περασmicroένη

δεκαετία microολονότι έντονη αύξηση παρατηρήθηκε microόνο στο Βέλγιο και την Ισπανία Το Ηνωmicroένο Βασίλειο ανέφερε πρόσφατα microείωση στη χρήση κατά τον τελευταίο microήνα αφού προηγουmicroένως είχε παρουσιάσει τα υψηλότερα επίπεδα στην Ευρώπη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 Επίσης η Σλοβακία ανέφερε microείωση microεταξύ των ετών 2002 και 2004 Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και τη Γαλλία δεν κατέστη δυνατή η αξιολόγηση της τάσης

Επιπλέον από τις έρευνες στον microαθητικό πληθυσmicroό microπορεί να προκύψουν πολύτιmicroες πληροφορίες για τις τάσεις της χρήσης ναρκωτικών στα νεαρότερα microέλη του πληθυσmicroού από τις οποίες microπορεί να προβλέπονται οι microελλοντικές τάσεις στους νεαρούς ενηλίκους Στις περισσότερες χώρες από το 1995 καταγράφεται σταθερή αύξηση του αριθmicroού των microαθητών που έχουν δοκιmicroάσει κάνναβη τουλάχιστον microία φορά στη ζωή τους Ωστόσο οι γεωγραφικές διαφοροποιήσεις είναι έντονες Οι τάσεις της επικράτησης της χρήσης κάνναβης σε όλη τη ζωή στους microαθητές ηλικίας 15ndash 16 ετών microπορούν να ταξινοmicroηθούν σε τρεις γεωγραφικές οmicroάδες Στην Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο χώρες microε microακρά ιστορία στη χρήση κάνναβης το ποσοστό επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή είναι υψηλό αλλά παραmicroένει σταθερό την τελευταία δεκαετία (περίπου 37ndash 39 ) Στα κράτη microέλη της Ανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης όπως και στη ∆ανία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιταλία και την Πορτογαλία το 2003 το ποσοστό επικράτησης της χρήσης κάνναβης σε όλη τη ζωή ήταν σηmicroαντικά υψηλότερο σε σχέση microε το 1995 Στην τρίτη κατηγορία κρατών microελών (Φινλανδία και Σουηδία στον Βορρά και Ελλάδα Κύπρος και Μάλτα στον Νότο) και τη Νορβηγία οι εκτιmicroήσεις σχετικά microε την επικράτηση της χρήσης σε όλη τη ζωή στους microαθητές παρέmicroειναν σε σχετικά χαmicroηλά επίπεδα (περίπου 10 και χαmicroηλότερα) (69)

Στοιχεία σχετικά microε την αίτηση για θεραπεία (70)

Από τις περίπου 380 000 αιτήσεις για θεραπεία που αναφέρθηκαν συνολικά το 2004 (διαθέσιmicroα στοιχεία από 19 χώρες) η κάνναβη ήταν η κύρια αιτία παραποmicroπής σε θεραπεία σε περίπου 15 των περιπτώσεων καθιστώντας την τη δεύτερη πιο συχνά αναφερόmicroενη ουσία microετά την ηρωίνη (71)

Συνολικά η κάνναβη είναι επίσης το δεύτερο συχνότερα αναφερόmicroενο ναρκωτικό στις πληροφορίες για τα άτοmicroα που προσφεύγουν σε θεραπεία για πρώτη φορά αντιπροσωπεύοντας το 27 των ατόmicroων που αναφέρθηκαν το 2004 ως άτοmicroα που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία Ωστόσο υπάρχουν σηmicroαντικές διαφοροποιήσεις microεταξύ των χωρών καθώς η κάνναβη αναφέρεται από λιγότερο από 5 του συνόλου των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία για πρώτη φορά στη Λιθουανία στη Μάλτα και τη Ρουmicroανία αλλά από περισσότερο από 40 του συνόλου των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία για πρώτη φορά στη Γερmicroανία στη

(67) Από το 1994 το πρώτο έτος microε πληροφορίες που βασίζονται στην έρευνα για την εγκληmicroατικότητα στη Βρετανία (Αγγλία και Ουαλία)(68) Βλέπε διαγράmicromicroατα GPS-4 και GPS-14 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(69) Βλέπε πίνακα EYE-5 (microέρος i) και διάγραmicromicroα EYE-1 (microέρος ii) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 (70) Η ανάλυση της γενικής κατανοmicroής και των τάσεων βασίζεται στα στοιχεία που αφορούν τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία σε όλα τα θεραπευτικά κέντρα η ανάλυση του προφίλ των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία και των προτύπων χρήσης ναρκωτικών βασίζεται στα στοιχεία που προέρχονται από κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής Ειδική ανάλυση των στοιχείων βάσει του φύλου παρατίθεται στο επιλεγmicroένο θέmicroα για το φύλο που δηmicroοσιεύεται microαζί microε την ετήσια έκθεση του ΕΚΠΝΤ για το 2006(71) Βλέπε διάγραmicromicroα TDI-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 3 Τάσεις στην επικράτηση της χρήσης κάνναβης κατά

το τελευταίο έτος στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34 ετών)

Σηmicroείωση Τα στοιχεία προέρχονται από τις πιο πρόσφατες εθνικές έρευνες που ήταν διαθέσιmicroες σε κάθε χώρα κατά το χρόνο υποβολής των εκθέσεων Βλέπε πίνακα GPS-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 για περαιτέρω πληροφορίες


0

5

10

15

20

25

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

Ισπανία

Γαλλία


Ηνωmicroένο Βασίλειο (Αγγλία και Ουαλία)

Γερmicroανία

∆ανία

Ιταλία

Κάτω Χώρες

Εσθονία

Νορβηγία

Σλοβακία

Ουγγαρία

Φινλανδία

Σουηδία

Ελλάδα

kg609930insideELindd 42 81106 134135

43


∆ανία στην Ουγγαρία και τη Φινλανδία (72) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 το συνολικό ποσοστό των ατόmicroων που ζήτησαν θεραπεία απεξάρτησης από την κάνναβη για πρώτη φορά αυξήθηκε στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (73)

Σε όλες τις χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία το ποσοστό των ατόmicroων που αναφέρεται ότι ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία απεξάρτησης από την κάνναβη είναι υψηλότερο από το συνολικό ποσοστό των ατόmicroων υπό θεραπεία microε λιγοστές microόνο εξαιρέσεις όπου τα ποσοστά είναι περίπου ίσα (74) Η microεγαλύτερη ζήτηση για θεραπεία απεξάρτησης από την κάνναβη παρουσιάζεται σε κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής (75)

Η αύξηση της ζήτησης για θεραπεία απεξάρτησης είναι πιθανόν να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες και εξακολουθεί να αποτελεί ένα θέmicroα που χρήζει προσεκτικής έρευνας Μεταξύ των λόγων στους οποίους microπορεί να οφείλεται η αύξηση είναι η κλιmicroάκωση της εντατικής χρήσης κάνναβης και των σχετικών προβληmicroάτων στον γενικό πληθυσmicroό η αύξηση της συνειδητοποίησης των κινδύνων από τη χρήση κάνναβης η αύξηση του αριθmicroού των παραποmicroπών σε θεραπεία από το σύστηmicroα ποινικής δικαιοσύνης (ιδιαίτερα σηmicroαντικός παράγοντας σε ορισmicroένες χώρες) και οι αλλαγές στο σύστηmicroα αναφοράς ήκαι στην κάλυψή του (76)

Γενικά τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την κάνναβη microπορούν να διακριθούν σε τρεις οmicroάδες σε όσους κάνουν περιστασιακή χρήση (34 ) σε όσους κάνουν χρήση από microία έως αρκετές φορές την εβδοmicroάδα (32 ) και σε όσους κάνουν καθηmicroερινή χρήση (34 ) Υπάρχουν έντονες διαφορές microεταξύ των χωρών σε ότι αφορά τη συχνότητα χρήσης της κάνναβης στα άτοmicroα που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία καθώς το υψηλότερο ποσοστό ατόmicroων που κάνουν καθηmicroερινή χρήση αναφέρθηκε στις Κάτω Χώρες και τη ∆ανία και τα υψηλότερα ποσοστά περιστασιακών χρηστών ή ατόmicroων που δεν έχουν κάνει χρήση κάνναβης το microήνα πριν από τη θεραπεία παρατηρούνται στη Γερmicroανία στην Ελλάδα και την Ουγγαρία Η διαφοροποίηση αυτή πιθανώς απηχεί διαφορές στην παραποmicroπή σε θεραπεία (πχ περισσότερες παραποmicroπές από το σύστηmicroα ποινικής δικαιοσύνης ή από κοινωνικά δίκτυα) (77)

Ο βαθmicroός στον οποίο οι χρήστες κάνναβης πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια είτε εξάρτησης είτε επιβλαβούς χρήσης είναι ένα σηmicroαντικό ζήτηmicroα Επί του παρόντος το θέmicroα αυτό χρήζει περαιτέρω διερεύνησης Καθώς οι πρακτικές παραποmicroπής διαφέρουν από χώρα σε χώρα απαιτείται η διεξαγωγή ερευνών για την καταγραφή των διαφορετικών κλινικών χαρακτηριστικών των ατόmicroων υπό θεραπεία για χρήση κάνναβης

Ορισmicroένα άτοmicroα ζητούν θεραπεία για χρήση κάνναβης σε συνδυασmicroό microε άλλα προβλήmicroατα ναρκωτικών ή αλκοόλ

και microερικές φορές η αίτηση για θεραπεία συνδέεται microε γενικότερα προβλήmicroατα όπως οι διαταραχές συmicroπεριφοράς στους νέους Επίσης σε microερικές πρόσφατες microελέτες αναφέρεται ότι σηmicroειώθηκε αύξηση στον αριθmicroό των εφήβων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τη χρήση κάνναβης έχοντας παράλληλα προβλήmicroατα ψυχικής υγείας και ότι αυτό microπορεί να αποτελεί σηmicroαντικό παράγοντα που επηρεάζει τη ζήτηση για θεραπεία (78)

Είναι επίσης σηmicroαντικό να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι ανάγκες των χρηστών κάνναβης σε επίπεδο γενικού πληθυσmicroού Το ΕΚΠΝΤ υπολογίζει ότι υπάρχουν περίπου 3 εκατ άτοmicroα που κάνουν εντατική χρήση κάνναβης (οριζόmicroενη ως καθηmicroερινή ή σχεδόν καθηmicroερινή χρήση κάνναβης) στην ΕΕ Παρόλο που ο αριθmicroός των ατόmicroων που χρήζουν παρέmicroβασης δεν είναι γνωστός ο αριθmicroός των αιτήσεων για θεραπεία που συνδέονται microε τη χρήση κάνναβης είναι microικρός σε σχέση microε τον αριθmicroό αυτό

Τα διαθέσιmicroα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα άτοmicroα υπό θεραπεία σε κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής είναι συνήθως σχετικά νεαρής ηλικίας το σύνολο σχεδόν των ατόmicroων που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία απεξάρτησης από τη χρήση κάνναβης είναι ηλικίας κάτω των 30 ετών Οι έφηβοι που υποβάλλονται σε εξειδικευmicroένη θεραπεία απεξάρτησης είναι πιθανότερο να αντιmicroετωπίζουν πρόβληmicroα ναρκωτικών microε την κάνναβη ως κύρια ουσία συγκριτικά microε τα άτοmicroα υπό θεραπεία που ανήκουν σε άλλες ηλικιακές κατηγορίες καθώς η κάνναβη αντιπροσωπεύει 75 των αιτήσεων θεραπείας στα άτοmicroα ηλικίας κάτω των 15 ετών και 63 στα άτοmicroα ηλικίας 15ndash 19 ετών (79)

Στην πλειονότητά τους τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία αναφέρουν ότι έκαναν για πρώτη φορά χρήση κάνναβης όταν βρίσκονταν στις νεαρότερες ηλικιακές οmicroάδες καθώς το 368 έκανε χρήση του ναρκωτικού για πρώτη φορά πριν από την ηλικία των 15 ετών Σχεδόν κανένα από τα άτοmicroα που ζητούν βοήθεια δεν ανέφερε ότι έκανε χρήση κάνναβης για πρώτη φορά microετά τα 29 έτη (80)

Πρόληψη

Τα προγράmicromicroατα καθολικής πρόληψης που εφαρmicroόζονται σωστά microπορούν να καθυστερήσουν ή να περιορίσουν την έναρξη χρήσης ουσιών όπως ο καπνός το αλκοόλ και η κάνναβη από τους νέους Η σηmicroασία του γεγονότος αυτού υπογραmicromicroίζεται από στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα άτοmicroα που ξεκινούν τη χρήση ναρκωτικών από νεαρή ηλικία (από την προεφηβεία έως τα microέσα της εφηβείας) διατρέχουν σηmicroαντικά υψηλότερο κίνδυνο να αποκτήσουν πρόβληmicroα ναρκωτικών περιλαmicroβανοmicroένης της εξάρτησης (Von Sydow κά 2002 Chen κά 2005) Ένα άλλο στοιχείο προς ενίσχυση των προσπαθειών για την πρόληψη ή την καθυστέρηση της έναρξης της χρήσης κάνναβης είναι

(72) Βλέπε πίνακα TDI-4 (microέρος ii) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(73) Βλέπε διάγραmicromicroα TDI-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(74) Βλέπε πίνακες TDI-3 (microέρος iii) και TDI-4 (microέρος iii) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(75) Βλέπε πίνακα TDI-25 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(76) Το 2007 πρόκειται να εκδοθεί microονογραφία του ΕΚΠΝΤ για την κάνναβη τρία κεφάλαια της microονογραφίας θα επικεντρώνονται στο θέmicroα της αύξησης της ζήτησης της θεραπείας απεξάρτησης από την κάναβη(77) Βλέπε πίνακα TDI-18 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(78) httpwwwaddactionorgukDrugcannabishtmtop(79) Βλέπε πίνακα TDI-10 (microέρος i) και (microέρος ii) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(80) Βλέπε πίνακα TDI-11 (microέρος ii) και (microέρος ix) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 43 81106 134136

44


το γεγονός ότι οι έφηβοι είναι περισσότερο ευάλωτοι στην τοξικότητα της κάνναβης

Τα προφίλ των νεαρών χρηστών κάνναβης τουλάχιστον στα αρχικά στάδια της κατανάλωσης δεν διαφέρουν σε σχέση microε εκείνα των νεαρών χρηστών αλκοόλ και καπνού Το γεγονός αυτό ενισχύει την ιδέα ότι η καθολική πρόληψη για τους νέους δεν πρέπει να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην κάνναβη αλλά να αποσκοπεί επίσης στην πρόληψη της χρήσης αλκοόλ και καπνού

Το φύλο είναι ένα σηmicroαντικό θέmicroα στο πλαίσιο της πρόληψης της κάνναβης (βλέπε το επιλεγmicroένο θέmicroα για το φύλο) Τα αγόρια διατρέχουν microεγαλύτερο κίνδυνο να προχωρήσουν σε πιο εντατική χρήση ίσως γιατί τα κορίτσια λαmicroβάνουν περισσότερο υπόψη τη γονική αποδοκιmicroασία και είναι πιο προσεκτικά στην επιλογή των συνοmicroηλίκων τους Ωστόσο αυτό αλλάζει καθώς microεταβάλλονται οι παραδοσιακοί ρόλοι ανδρών και γυναικών στις σύγχρονες κοινωνίες Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες προγράmicromicroατα που αποσκοπούν στην πρόληψη τόσο της κάνναβης όσο και της χρήσης αλκοόλ (Bagmaendene ∆ανία Beer-Group Γερmicroανία και Risflecting Αυστρία) επιχειρούν να δώσουν λύση στην έλλειψη δεξιοτήτων επικοινωνίας των αγοριών Είναι γνωστό ότι microία αιτία της εντατικής κατανάλωσης αλκοόλ και κάνναβης από τα αγόρια είναι ότι δυσκολεύονται να προσεγγίσουν τα κορίτσια και ως εκ τούτου τα σχέδια αυτά εκπαιδεύουν τα αγόρια στο φλερτ

Η επικεντρωmicroένη πρόληψη στα σχολεία επικεντρώνεται σε παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται microε τη χρήση ναρκωτικών όπως η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου η αντικοινωνική συmicroπεριφορά οι χαmicroηλές σχολικές επιδόσεις η αδυναmicroία σύναψης συναισθηmicroατικών δεσmicroών η microη τακτική παρακολούθηση των microαθηmicroάτων και η ανεπαρκής microάθηση λόγω της χρήσης ναρκωτικών

Στόχος του γερmicroανικού προγράmicromicroατος microε τίτλο laquoΜαστουρωmicroένος στο σχολείοraquo είναι να εκπαιδεύσει τους εκπαιδευτικούς στον έγκαιρο εντοπισmicroό και την έγκαιρη παρέmicroβαση την πρόληψη της κατανάλωσης κάνναβης και την ανάπτυξη επικοινωνίας microεταξύ των σχολείων και των κέντρων συmicroβουλευτικής για τα ναρκωτικά Όπως και παρόmicroοια προγράmicromicroατα στην Αυστρία είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραmicromicroα δέκα ενοτήτων για την αύξηση της ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών στο θέmicroα της κατανάλωσης κάνναβης και στον εντοπισmicroό των microαθητών που διατρέχουν κίνδυνο

Ειδικά κέντρα συmicroβουλευτικής για τα ναρκωτικά απαντώνται συχνά στη Γερmicroανία στη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες Από τον Ιανουάριο του 2005 περισσότερες από 250 κλινικές laquoσυmicroβουλευτικής υποστήριξης και καθοδήγησης για την κάνναβηraquo δηmicroιουργήθηκαν σε όλη την επικράτεια της Γαλλίας Απευθυνόmicroενες σε εφήβους που αντιmicroετωπίζουν δυσκολίες εξαιτίας της χρήσης κάνναβης ή άλλων ναρκωτικών αλλά και στους γονείς τους οι εγκαταστάσεις αυτές προσφέρουν ανωνυmicroία παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν και είναι ανοιχτές σε όλους Βρίσκονται στις microεγάλες γαλλικές πόλεις για εύκολη πρόσβαση Οι υπηρεσίες συmicroβουλευτικής παρέχονται από επαγγελmicroατίες που είναι εκπαιδευmicroένοι στη χρήση εργαλείων αξιολόγησης και σε σύντοmicroες παρεmicroβάσεις για την αντιmicroετώπιση εξαρτήσεων

οι οποίοι microπορούν να προσδιορίσουν τις κατάλληλες κοινωνικές ιατρικές ή ψυχιατρικές υπηρεσίες για άτοmicroα που χρειάζονται εξειδικευmicroένη περίθαλψη Αυτός ο νέος τύπος δοmicroής θα αποτελέσει αντικείmicroενο microελέτης παρακολούθησης Σύmicroφωνα microε τα πρώτα διαθέσιmicroα στοιχεία για τους πρώτους δύο ή τρεις microήνες λειτουργίας η προσέλευση ανέρχεται σε 3 500ndash 4 000 άτοmicroα το microήνα από τα οποία 2 000ndash 2 500 είναι χρήστες ναρκωτικών (οι υπόλοιποι είναι γονείς συγγενείς και άτοmicroα που ασκούν επαγγέλmicroατα που σχετίζονται microε τους νέους) Οι εναλλακτικές στρατηγικές συνίστανται στην παροχή σύντοmicroων αλλά δοmicroηmicroένων σειρών microαθηmicroάτων που περιλαmicroβάνουν περίπου δέκα οmicroαδικές συνεδρίες (Γερmicroανία ∆ανία Κάτω Χώρες Αυστρία) Ένα συνοδευτικό εγχειρίδιο microε τίτλο SKOLL (εκπαίδευση στον αυτοέλεγχο) εκπονήθηκε στο πλαίσιο ενός ολλανδογερmicroανικού σχεδίου Euregio

Συχνά τα laquomicroαθήmicroατα κατάρτισηςraquo που αφορούν ειδικά την κάνναβη στηρίζονται στο γεγονός ότι η χρήση ή κατοχή κάνναβης είναι παράνοmicroη και οι συmicromicroετέχοντες παραπέmicroπονται σε αυτά microέσω του συστήmicroατος ποινικής δικαιοσύνης Το κίνητρο συmicromicroετοχής βασίζεται σε microεγάλο βαθmicroό στο γεγονός ότι η παρακολούθηση των microαθηmicroάτων αυτών αποτελεί υποχρεωτικό σκέλος της δικαστικής ποινής Παρrsquo όλα αυτά αυτές οι microέθοδοι επιτρέπουν την ανάπτυξη επικοινωνίας microε ένα τουλάχιστον τmicroήmicroα της οmicroάδας που διατρέχει κίνδυνο

Πολλές ευρωπαϊκές παρεmicroβάσεις επικεντρωmicroένης πρόληψης συνίστανται κυρίως στην παροχή πληροφοριών για την κάνναβη ∆ιάφορες προσεγγίσεις που βασίζονται περισσότερο σε τεκmicroηριωmicroένα στοιχεία όπως η microεταβολή των κανονιστικών πεποιθήσεων (πχ microαθαίνοντας ότι οι περισσότεροι συνοmicroήλικοι δεν εγκρίνουν τη χρήση ναρκωτικών) η εκπαίδευση στην επίδειξη αυτοεπιβολής η παρώθηση και η θέσπιση στόχων καθώς και η διάψευση των microύθων (όσον αφορά τις αξίες microε τις οποίες έχει συσχετιστεί η κάνναβη) δεν έχουν ακόmicroα εδραιωθεί ως τυποποιηmicroένα στοιχεία των προγραmicromicroάτων πρόληψης της κάνναβης Μια πρόσφατη microετα-ανάλυση των προγραmicromicroάτων πρόληψης για ευάλωτους νέους (Roe και Becker 2005) διαπίστωσε ότι οι προσεγγίσεις που βασίζονται σε πληροφορίες έχουν microικρό ή microηδενικό αντίκτυπο στις συmicroπεριφορές ή τη στάση έναντι της χρήσης στο πλαίσιο είτε της καθολικής είτε της επικεντρωmicroένης πρόληψης Οι ίδιοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα συνολικά προγράmicromicroατα κοινωνικής επιρροής έχουν σηmicroαντική επίδραση στους ευάλωτους νέους

Ένα σηmicroαντικό θέmicroα που προκύπτει από τις λίγες διαθέσιmicroες αξιολογήσεις των ευρωπαϊκών σχεδίων επικεντρωmicroένης πρόληψης της κάνναβης (FRED Way-Out Sports for Immigrants και άλλα βλέπε ανωτέρω τον ιστοχώρο EDDRA στη διεύθυνση httpeddraemcddaeuropaeu) είναι η αποτελεσmicroατικότητα των τεχνικών που χρησιmicroοποιούνται στα προγράmicromicroατα συνολικής κοινωνικής επιρροής Στις θετικές συνέπειες των τεχνικών αυτών συγκαταλέγονται η microείωση των επιπέδων χρήσης η ενίσχυση της αυτοαντίληψης της προβληmicroατικής χρήσης ο περιορισmicroός των βασικών παραγόντων κινδύνων και των συναφών προβληmicroάτων καθώς και η βελτίωση του αυτοελέγχου και της παρώθησης

kg609930insideELindd 44 81106 134136

45


Σύντοmicroη παρέmicroβαση για χρήστες κάνναβης

Στόχος της προσέγγισης των σύντοmicroων παρεmicroβάσεων είναι να κάνει τους χρήστες ναρκωτικών να αναλογιστούν τη χρήση που κάνουν και να τους παράσχει τις απαιτούmicroενες δεξιότητες για τον έλεγχό της Η ιδέα βασίζεται σε microεγάλο βαθmicroό στην παρακινητική συνέντευξη microια microέθοδο η οποία αποφεύγοντας τη διατύπωση κρίσεων και τις αντιπαραθέσεις διερευνά τις αξίες και τους στόχους του ατόmicroου που προσφεύγει σε θεραπεία και την αυτοαξιολόγηση της χρήσης και παρέχει ανατροφοδότηση σχετικά microε τα σηmicroεία στα οποία η αυτοεικόνα του ατόmicroου δεν συνάδει microε την πραγmicroατική κατάσταση

Η σύντοmicroη παρέmicroβαση συχνά στοχεύει στα αρχικά στάδια της χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών από τα άτοmicroα ώστε να αποτραπεί η microετέπειτα εκδήλωση σοβαρών προβληmicroάτων microε τα ναρκωτικά Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν την αποτελεσmicroατικότητα της σύντοmicroης παρέmicroβασης στην πρόληψη της κατάχρησης αλκοόλ και καπνού και το ενδιαφέρον για την αξία της προσέγγισης αυτής και για άλλες ουσίες αυξάνεται ολοένα

Έχει διαπιστωθεί ότι η σύντοmicroη παρέmicroβαση είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη στο πλαίσιο microέτρων επικεντρωmicroένης πρόληψης που έχουν ως στόχο χρήστες κάνναβης που δεν έρχονται συνήθως σε επαφή microε θεραπευτικά περιβάλλοντα Στην περίπτωση των ατόmicroων που κάνουν εντατική χρήση κάνναβης τα προγράmicromicroατα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης που δίνουν έmicroφαση στην αποχή ενδέχεται να microην είναι αποτελεσmicroατικά

Οι σύντοmicroες παρεmicroβάσεις είναι οικονοmicroικές και ενδεχοmicroένως να είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για τους χρήστες κάνναβης καθώς διαπιστώνεται ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσmicroατικές στις περιπτώσεις χρηστών ναρκωτικών οι οποίοι

bull βιώνουν λίγα προβλήmicroατα από τη χρήση ναρκωτικών

bull έχουν χαmicroηλά επίπεδα εξάρτησης

bull έχουν σύντοmicroο ιστορικό χρήσης ναρκωτικών

bull έχουν σταθερό υπόβαθρο (κοινωνικό εκπαιδευτικό οικογενειακό)

bull δεν είναι βέβαιοι ή αmicroφιταλαντεύονται ως προς το να αλλάξουν τη χρήση ναρκωτικών

Αυτή η microορφή προσέγγισης χρησιmicroοποιείται πλέον σε αρκετές χώρες microεταξύ των οποίων η Γερmicroανία οι Κάτω Χώρες η Αυστρία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο όπου οι παρεmicroβάσεις microπορεί να λαmicroβάνουν τη microορφή συmicroβουλευτικής ειδικών microαθηmicroάτων για την κάνναβη ή ακόmicroα και ιστοθέσεων αυτοβοήθειας Για παράδειγmicroα το γερmicroανικό πρόγραmicromicroα συmicroβουλευτικής microέσω ιστοθέσης laquoQuit the Shitraquo (wwwdrugcomde) είναι microια καινοτόmicroος προσέγγιση που χρησιmicroοποιεί την τηλεmicroατική και απευθύνεται σε χρήστες κάνναβης που επιθυmicroούν να microειώσουν ή να σταmicroατήσουν τη χρήση της ουσίας Άλλες παρόmicroοιες ιστοθέσεις microε προγράmicromicroατα αυτοβοήθειας είναι οι εξής wwwjellineknlzelfhulpcannabisframesethtml της Jellinek (Κάτω Χώρες) και wwwknowcannabisorguk της HIT (United Kingdom)

kg609930insideELindd 45 81106 134137

46

kg609930insideELindd 46 81106 134137

47

Κεφάλαιο 4Αmicroφεταmicroίνες έκσταση και άλλες ψυχοτρόποι ουσίες

Σε πολλές τις ευρωπαϊκές χώρες η δεύτερη πιο συχνά χρησιmicroοποιούmicroενη παράνοmicroη ουσία είναι κάποιο είδος συνθετικού ναρκωτικού Τα ποσοστά χρήσης των ουσιών αυτών στον γενικό πληθυσmicroό είναι συνήθως χαmicroηλά αλλά η επικράτηση χρήσης στις οmicroάδες ατόmicroων νεαρότερης ηλικίας είναι σηmicroαντικά υψηλότερη και η χρήση των ναρκωτικών αυτών ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα υψηλή σε ορισmicroένα κοινωνικά περιβάλλοντα ή σε ορισmicroένες πολιτισmicroικές οmicroάδες Σε παγκόσmicroιο επίπεδο οι αmicroφεταmicroίνες (αmicroφεταmicroίνη και microεθαmicroφεταmicroίνη) και η έκσταση συγκαταλέγονται στα συνθετικά ναρκωτικά microε τη microεγαλύτερη επικράτηση

Η αmicroφεταmicroίνη και η microεθαmicroφεταmicroίνη είναι ουσίες που διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστηmicroα Εξ αυτών η αmicroφεταmicroίνη είναι microε διαφορά η ευρύτερα διαδεδοmicroένη στην Ευρώπη Παγκοσmicroίως η αύξηση των επιπέδων χρήσης της microεθαmicroφεταmicroίνης αποτελεί αιτία σηmicroαντικού προβληmicroατισmicroού καθώς πρόκειται για ένα ναρκωτικό που συνδέεται microε πολλά και σοβαρά προβλήmicroατα υγείας στην Ευρώπη Σηmicroαντική χρήση microεθαmicroφεταmicroίνης φαίνεται να παρατηρείται microόνο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία

Ο όρος έκσταση αναφέρεται σε συνθετικές ουσίες χηmicroικά συναφείς microε τις αmicroφεταmicroίνες που διαφέρουν όmicroως σε κάποιο βαθmicroό ως προς τα αποτελέσmicroατά τους Η γνωστότερη ουσία από τα ναρκωτικά της οmicroάδας της έκστασης είναι η 34-microεθυλενοδιοξυmicroεθαmicroφεταmicroίνη (MDMA) αλλά στα χάπια έκστασης περιέχονται microερικές φορές και άλλα συναφή χηmicroικά ανάλογα (MDA MDEA κλπ) Τα ναρκωτικά αυτά αποκαλούνται επίσης ορισmicroένες φορές laquoεπαφιογενήraquo (entactogens) όρος που παραπέmicroπει στα πολύ συγκεκριmicroένα αποτελέσmicroατα που έχουν ως προς την αλλαγή της διάθεσης Μερικές φορές προκαλούν αποτελέσmicroατα που παρατηρούνται συνήθως στις παραισθησιογόνους ουσίες

Το διαιθυλαmicroίδιο του λυσεργικού οξέος (LSD) είναι ανέκαθεν η πιο γνωστή παραισθησιογόνος ουσία microε διαφορά αλλά τα συνολικά επίπεδα χρήσης είναι χαmicroηλά και microάλλον σταθερά εδώ και αρκετό καιρό Προσφάτως ήρθαν στο φως στοιχεία που δείχνουν αύξηση της διαθεσιmicroότητας και της χρήσης των φυσικών παραισθησιογόνων ουσιών ιδίως των παραισθησιογόνων microανιταριών

Για τον εντοπισmicroό των νέων ναρκωτικών που κάνουν την εmicroφάνισή τους στην Ευρώπη η ΕΕ έχει θέσει σε λειτουργία ένα σύστηmicroα έγκαιρης προειδοποίησης Το σύστηmicroα αυτό παρακολουθεί επίσης δυνητικά επιβλαβείς νέες τάσεις στη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών

Προσφορά και διαθεσιmicroότητα (81)

Η παραγωγή αmicroφεταmicroινών και έκστασης είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί επειδή laquoξεκινά microε χηmicroικές ουσίες άmicroεσα διαθέσιmicroες σε εργαστήρια που microπορούν εύκολα να παραmicroείνουν κρυφάraquo (UNODC 2003α) Σύmicroφωνα microε την πιο πρόσφατη εκτίmicroηση η ετήσια παγκόσmicroια παραγωγή αmicroφεταmicroινών και έκστασης ανέρχεται περίπου σε 520 τόνους (UNODC 2003β) Οι παγκόσmicroιες κατασχέσεις των ουσιών αυτών σηmicroείωσαν ρεκόρ το 2000 microε 46 τόνους Μετά τη microείωση που σηmicroειώθηκε το 2001 και το 2002 οι κατασχέσεις αυξήθηκαν και πάλι φθάνοντας τους 34 τόνους το 2003 και microειώθηκαν ελαφρά στους 29 τόνους το 2004 Το 2004 το microερίδιο της microεθαmicroφεταmicroίνης επί των κατασχέσεων αmicroφεταmicroινών και έκστασης σε παγκόσmicroιο επίπεδο microειώθηκε στο 38 (από 66 το 2003) ενώ της έκστασης ανήλθε σε 29 και της αmicroφεταmicroίνης σε 20 (CND 2006)

Αmicroφεταmicroίνη

Η παγκόσmicroια παραγωγή αmicroφεταmicroίνης παραmicroένει επικεντρωmicroένη στη ∆υτική και Κεντρική Ευρώπη ιδίως δε στο Βέλγιο στις Κάτω Χώρες και την Πολωνία Σε αυτή την υποπεριφέρεια σηmicroαντικό ρόλο στην παράνοmicroη παρασκευή αmicroφεταmicroίνης διαδραmicroατίζουν επίσης η Εσθονία η Λιθουανία και η Βουλγαρία και σε microικρότερο βαθmicroό η Γερmicroανία η Ισπανία και η Νορβηγία όπως προκύπτει από την εξάρθρωση εργαστηρίων αmicroφεταmicroίνης το 2004 στις χώρες αυτές (UNODC 2006) (82) Εκτός ευρωπαϊκών συνόρων αmicroφεταmicroίνη παρασκευάζεται κυρίως στη Βόρεια Αmicroερική και στην Ωκεανία (CND 2006) Η αmicroφεταmicroίνη το 2004 εξακολούθησε να διακινείται κυρίως εντός της ίδιας περιοχής Οι microεγαλύτερες ποσότητες αmicroφεταmicroίνης που κυκλοφορούν στις παράνοmicroες αγορές της Ευρώπης προέρχονται από το Βέλγιο τις Κάτω Χώρες και την Πολωνία καθώς και από την Εσθονία και τη Λιθουανία (στις σκανδιναβικές χώρες) (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 ΠΟΤ 2005)

Από τους 6 τόνους αmicroφεταmicroίνης που κατασχέθηκαν παγκοσmicroίως το 2004 το 97 περίπου κατασχέθηκε στην Ευρώπη κυρίως στη ∆υτικήΚεντρική Ευρώπη και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (αντιπροσωπεύοντας αντίστοιχα το 67 και το 26 της ποσότητας που κατασχέθηκε παγκοσmicroίως) (CND 2006)

Το 2004 στην ΕΕ υπολογίζεται ότι πραγmicroατοποιήθηκαν 33 000 κατασχέσεις αmicroφεταmicroίνης που αντιστοιχούν σε

(81) Βλέπε laquoΕρmicroηνεία των κατασχέσεων και των σχετικών microε την αγορά στοιχείωνraquo σ 37(82) Ο αριθmicroός των εξαρθρωθέντων εργαστηρίων που αναφέρεται στις διάφορες χώρες αντικατοπτρίζει πέραν του αριθmicroού των χώρων παρασκευής τις δραστηριότητες και τις προτεραιότητες στον τοmicroέα της επιβολής του νόmicroου καθώς και τις πρακτικές αναφοράς

kg609930insideELindd 47 81106 134138

48


(83) Η κατάσταση αυτή πρέπει να επανεξεταστεί όταν θα είναι διαθέσιmicroα τα στοιχεία του 2004 για το Ηνωmicroένο Βασίλειο ∆εν υπήρχαν στοιχεία τόσο για τον αριθmicroό των κατασχέσεων αmicroφεταmicroίνης όσο και για τις ποσότητες αmicroφεταmicroίνης που κατασχέθηκαν το 2004 στην Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά microε τις ποσότητες των κατασχέσεων αmicroφεταmicroίνης το 2004 για τη Σλοβενία δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά microε τον αριθmicroό των κατασχέσεων αmicroφεταmicroίνης το 2004 για τις Κάτω Χώρες Για σκοπούς εκτίmicroησης τα ελλείποντα στοιχεία του 2004 υποκαταστάθηκαν από στοιχεία του 2003 Τα στοιχεία που παρείχαν οι Κάτω Χώρες σχετικά microε τις ποσότητες που κατασχέθηκαν το 2004 ήταν εκτιmicroήσεις και δεν ήταν δυνατό να συmicroπεριληφθούν στην ανάλυση των τάσεων για το 2004(84) Βλέπε πίνακα SZR-11 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(85) Βλέπε πίνακα SZR-12 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(86) Βλέπε πίνακα PPP-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(87) Λαmicroβάνοντας το 1999 ως έτος βάσης για την αξία του χρήmicroατος σε όλες τις χώρες(88) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 υπήρχαν στοιχεία για τις τιmicroές των αmicroφεταmicroινών για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη στο Βέλγιο στη Γερmicroανία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιρλανδία στη Λεττονία στη Λιθουανία στην Πολωνία στη Σουηδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Βουλγαρία στην Τουρκία και τη Νορβηγία(89) Βλέπε πίνακα PPP-8 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 Σηmicroειώνεται ότι τα αναφερόmicroενα microέσα επίπεδα καθαρότητας των αmicroφεταmicroινών microπορεί να υποκρύπτουν microεγάλες διαφορές στην καθαρότητα των δειγmicroάτων που υποβλήθηκαν σε ανάλυση(90) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 υπήρχαν στοιχεία για την καθαρότητα της αmicroφεταmicroίνης για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη σε Βέλγιο Γερmicroανία Εσθονία Γαλλία Ιταλία Λεττονία Λιθουανία Λουξεmicroβούργο Ουγγαρία Κάτω Χώρες Πολωνία Πορτογαλία Φινλανδία Ηνωmicroένο Βασίλειο Τουρκία και Νορβηγία(91) Τα στοιχεία για το 2004 που παρείχαν η Γερmicroανία η Ιταλία το Λουξεmicroβούργο και οι Κάτω Χώρες δεν επιτρέπουν το διαχωρισmicroό microεταξύ κατασχέσεων microεθαmicroφεταmicroίνης και αmicroφεταmicroίνης ενώ η Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο δεν παρείχαν στοιχεία σχετικά microε τις κατασχέσεις ναρκωτικών για το 2004 γεγονός που καθιστά δύσκολο να διαπιστωθεί εάν το 2004 πραγmicroατοποιήθηκαν κατασχέσεις microεθαmicroφεταmicroίνης σε αυτές τις πέντε χώρες(92) Βλέπε πίνακα PPP-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(93) Βλέπε πίνακα PPP-8 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

ποσότητα 52 τόνων και 96 εκατ χαπιών Όσον αφορά τον αριθmicroό των κατασχέσεων και το βάρος της αmicroφεταmicroίνης που κατασχέθηκε το Ηνωmicroένο Βασίλειο παραmicroένει σταθερά η χώρα microε τις περισσότερες κατασχέσεις αmicroφεταmicroίνης στην Ευρώπη (83) Η Τουρκία ανέφερε την κατάσχεση 95 εκατ χαπιών αmicroφεταmicroίνης το 2004 Παρά ορισmicroένες διακυmicroάνσεις σε επίπεδο ΕΕ τόσο ο συνολικός αριθmicroός των κατασχέσεων αmicroφεταmicroινών (84) όσο και οι ποσότητες που κατασχέθηκαν (85) αυξάνονται από το 1999 και βάσει των διαπιστώσεων από τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις προκύπτει ότι αυτή η ανοδική τάση διατηρήθηκε το 2004

Το 2004 η microέση λιανική τιmicroή αγοράς της αmicroφεταmicroίνης από το χρήστη κυmicroαινόταν από 4 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στη Σλοβενία έως 64 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στη Μάλτα (86) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 οι τιmicroές της αmicroφεταmicroίνης microε διόρθωση ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισmicroός (87) microειώθηκαν γενικά στη Γερmicroανία στην Ισπανία στην Ιρλανδία στη Λεττονία στη Λιθουανία στη Σουηδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Βουλγαρία στην Τουρκία και τη Νορβηγία (88)

Η microέση καθαρότητα της αmicroφεταmicroίνης το 2004 κυmicroαινόταν microεταξύ 5ndash 6 στη Βουλγαρία και 44 στη Νορβηγία (89) Από τα διαθέσιmicroα στοιχεία (90) για τη microέση καθαρότητα της αmicroφεταmicroίνης κατά την περίοδο 1999ndash 2004 προκύπτει γενική πτωτική τάση στη Λεττονία στη Λιθουανία στο Λουξεmicroβούργο στη Φινλανδία και τη Νορβηγία και ανοδική τάση στο Βέλγιο στη Γερmicroανία στη Γαλλία στην Ιταλία στην Ουγγαρία και την Αυστρία

Μεθαmicroφεταmicroίνη

Σε παγκόσmicroιο επίπεδο η microεθαmicroφεταmicroίνη εξακολουθεί να είναι πιο σηmicroαντική από την αmicroφεταmicroίνη ή την έκσταση όσον αφορά τις παρασκευαζόmicroενες και διακινούmicroενες ποσότητες microολονότι το ποσοστό της επί των κατασχέσεων σε παγκόσmicroιοεπίπεδο microειώθηκε το 2004 Εξακολουθεί να παρασκευάζεται κυρίως στη Νοτιοανατολική Ασία (Κίνα Φιλιππίνες Μιανmicroάρ Ταϊλάνδη) και δευτερευόντως στη Βόρεια και την Κεντρική Αmicroερική (Ηνωmicroένες Πολιτείες Καναδάς Μεξικό) Το 2004 παγκοσmicroίως κατασχέθηκαν 11 τόνοι microεθαmicroφεταmicroίνης το 59 των οποίων κατασχέθηκε στην Ανατολική και τη Νοτιοανατολική Ασία και το 37 στη Βόρεια Αmicroερική (CND 2006) Στην Ευρώπη η παραγωγή microεθαmicroφεταmicroίνης περιορίζεται σε microεγάλο βαθmicroό στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία

όπου παρασκευάζεται από τα microέσα της δεκαετίας του 1980 υπό την τοπική ονοmicroασία laquopervitinraquo Ωστόσο το 2004 αναφέρθηκε παρασκευή microεθαmicroφεταmicroίνης στη Σλοβακία και τη Βουλγαρία όπου εξαρθρώθηκαν εργαστήρια (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 UNODC 2006) Το microεγαλύτερο microέρος της τσεχικής παραγωγής microεθαmicroφεταmicroίνης προορίζεται για την τοπική αγορά αν και ορισmicroένες ποσότητες εισάγονται λαθραία στη Γερmicroανία στην Αυστρία και τη Σλοβακία (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005) Το 2004 αναφέρθηκαν κατασχέσεις microεθαmicroφεταmicroίνης στο Βέλγιο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη ∆ανία στην Εσθονία στην Ελλάδα στη Γαλλία στη Λεττονία στη Λιθουανία στην Ουγγαρία στην Αυστρία στη Σλοβακία στη Σουηδία στη Ρουmicroανία και τη Νορβηγία η οποία εmicroφανίζει τόσο τον microεγαλύτερο αριθmicroό κατασχέσεων όσο και τη microεγαλύτερη ποσότητα κατασχεθείσας microεθαmicroφεταmicroίνης (91)

Το 2004 η τιmicroή (92) της microεθαmicroφεταmicroίνης σε επίπεδο λιανικής πώλησης στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία όπως αναφέρθηκε κυmicroαινόταν microεταξύ 12 και 63 ευρώ ανά γραmicromicroάριο ενώ η microέση καθαρότητά της (93) κυmicroάνθηκε από 43 στη Σλοβακία έως 50 στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία

Έκσταση

Σε παγκόσmicroιο επίπεδο η Ευρώπη παραmicroένει το κυριότερο κέντρο παρασκευής έκστασης παρότι η σχετική σηmicroασία της φαίνεται να υποχωρεί καθώς η παρασκευή έκστασης επεκτείνεται και σε άλλα σηmicroεία του πλανήτη τα τελευταία χρόνια και ειδικότερα στη Βόρεια Αmicroερική (Ηνωmicroένες Πολιτείες Καναδάς) και την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία (Κίνα Ινδονησία Χονγκ Κονγκ) (CND 2006 UNODC 2006) Μολονότι οι Κάτω Χώρες παρέmicroειναν το 2004 η κύρια πηγή έκστασης για την Ευρώπη και για τον υπόλοιπο κόσmicroο εργαστήρια έκστασης ανακαλύφθηκαν επίσης στο Βέλγιο στην Εσθονία στην Ισπανία και τη Νορβηγία (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 UNODC 2006) Οι ποσότητες έκστασης που κατασχέθηκαν στην ΕΕ αναφέρεται ότι προέρχονταν από τις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο και δευτερευόντως από την Πολωνία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005)

Η διακίνηση έκστασης παραmicroένει συγκεντρωmicroένη σε πολύ microεγάλο βαθmicroό στη ∆υτική Ευρώπη microολονότι όπως και η παρασκευή της τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλωθεί σε

kg609930insideELindd 48 81106 134138

49

Κεφάλαιο 4 Αmicroφεταmicroίνες έκσταση και άλλες ψυχοτρόποι ουσίες

όλο τον κόσmicroο Από τους συνολικά 85 τόνους (ισοδύναmicroο βάρους) έκστασης που κατασχέθηκαν σε παγκόσmicroιο επίπεδο το 2004 50 κατασχέθηκε στη ∆υτική και την Κεντρική Ευρώπη 23 στη Βόρεια Αmicroερική και 16 στην Ωκεανία (CND 2006)

Οι κατrsquo εκτίmicroηση 24 000 κατασχέσεις είχαν ως αποτέλεσmicroα τη δήmicroευση περίπου 283 εκατ χαπιών έκστασης στην ΕΕ το 2004 Έως το 2003 οι microεγαλύτερες ποσότητες έκστασης είχαν κατασχεθεί από το Ηνωmicroένο Βασίλειο και δευτερευόντως από τη Γερmicroανία τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες (94)

Ύστερα από microια ραγδαία αύξηση κατά την περίοδο 1999ndash 2001 ο αριθmicroός των κατασχέσεων έκστασης (95) σε επίπεδο ΕΕ microειώθηκε το 2002ndash 2003 ωστόσο από τα στοιχεία που αναφέρουν οι χώρες προκύπτει εκ νέου αύξηση το 2004 Οι κατασχεθείσες ποσότητες έκστασης (96) παρουσίασαν αύξηση από το 1999 έως το 2002 ενώ ύστερα από microια απότοmicroη microείωση έως το χαmicroηλότερο διαχρονικά σηmicroείο το 2003 από τα διαθέσιmicroα στοιχεία προκύπτει ότι έφτασαν εκ νέου τα επίπεδα του 2002

Το 2004 η microέση λιανική τιmicroή των χαπιών έκστασης κυmicroαινόταν από λιγότερο από 3 ευρώ το καθένα στη Λιθουανία και την Πολωνία έως 15ndash 25 ευρώ στην Ελλάδα και την Ιταλία (97) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 οι microέσες λιανικές τιmicroές της έκστασης microε διόρθωση ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισmicroός (98) microειώθηκαν στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (99)

Γενικά στην Ευρώπη τα περισσότερα χάπια που πωλούνται ως έκσταση περιέχουν MDMA ή άλλες παρόmicroοιες microε την έκσταση ουσίες (MDEA MDA) που συνήθως αποτελούν το microοναδικό ψυχοδραστικό συστατικό τους Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Ελλάδα στη Λεττονία στη Λιθουανία στην Ουγγαρία στις Κάτω Χώρες στη Σλοβακία στη Φινλανδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Νορβηγία το 2004 τα χάπια αυτά αντιπροσώπευαν το 95 του συνολικού αριθmicroού χαπιών που υποβλήθηκαν σε ανάλυση Εξαίρεση στη διαπίστωση αυτή αποτέλεσε η Βουλγαρία όπου υψηλό ποσοστό (61 ) των χαπιών που υποβλήθηκαν σε ανάλυση περιείχε αmicroφεταmicroίνη ήκαι microεθαmicroφεταmicroίνη ως microοναδικό

ψυχοδραστικό συστατικό Η περιεκτικότητα σε MDMA των χαπιών έκστασης διαφέρει σηmicroαντικά από παρτίδα σε παρτίδα (ακόmicroη και microεταξύ αυτών microε το ίδιο λογότυπο) εντός της ίδιας χώρας και microεταξύ των χωρών Το 2004 η microέση περιεκτικότητα ενεργού συστατικού (MDMA) ανά χάπι έκστασης αναφέρθηκε ότι κυmicroάνθηκε από 30 έως 82 mg (100) (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005)

LSD

Το LSD παρασκευάζεται και διακινείται σε πολύ microικρότερο βαθmicroό από ότι άλλα συνθετικά ναρκωτικά Το 2004 στην ΕΕ εκτιmicroάται ότι πραγmicroατοποιήθηκαν 700 κατασχέσεις 220 000 χαπιών LSD Από το 2002 η Γερmicroανία έχει κατάσχει τις microεγαλύτερες ποσότητες LSD ετησίως ακολουθούmicroενη από το Ηνωmicroένο Βασίλειο (101) Στο διάστηmicroα microεταξύ 1999 και 2002 σε επίπεδο ΕΕ τόσο ο αριθmicroός των κατασχέσεων LSD (102) όσο και οι κατασχεθείσες ποσότητες (103) microειώθηκαν Ωστόσο τόσο το 2003 όσο και το 2004 από τα διαθέσιmicroα στοιχεία προκύπτει ότι ο αριθmicroός των κατασχέσεων LCD και οι κατασχεθείσες ποσότητες αυξήθηκαν για πρώτη φορά σε εννέα χρόνια καθώς κατασχέθηκαν σχετικά microεγάλες ποσότητες του ναρκωτικού στη Γερmicroανία στη Γαλλία στη Λιθουανία στις Κάτω Χώρες και την Πολωνία το 2004

Το 2004 η microέση τιmicroή αγοράς ενός χαπιού LSD από το χρήστη κυmicroαινόταν από 25 ευρώ στην Πορτογαλία έως 116 ευρώ στη Μάλτα (104) Οι microέσες τιmicroές του LSD microε διόρθωση ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισmicroός (105) παρουσίασαν γενικά καθοδική τάση (106) κατά το διάστηmicroα microεταξύ 1999 και 2004 στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Ιρλανδία στην Πολωνία στη Σλοβενία και τη Σουηδία αλλά αυξήθηκαν στη Γερmicroανία και τη Γαλλία

∆ιεθνής δράση κατά της παρασκευής και της διακίνησης αmicroφεταmicroινών και έκστασης

Στον τοmicroέα των συνθετικών ναρκωτικών η Europol έχει θέσει σε εφαρmicroογή το σχέδιο Synergy από τον ∆εκέmicroβριο του 2004 (107) Το σχέδιο υποστηρίζεται από 20 κράτη

(94) Η κατάσταση αυτή θα πρέπει να επανεξεταστεί όταν θα είναι διαθέσιmicroα τα στοιχεία του 2004 για το Ηνωmicroένο Βασίλειο ∆εν υπήρχαν στοιχεία τόσο για τον αριθmicroό των κατασχέσεων έκστασης όσο και για τις ποσότητες έκστασης που κατασχέθηκαν το 2004 στην Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά microε τον αριθmicroό των κατασχέσεων έκστασης το 2004 για τις Κάτω Χώρες Για σκοπούς εκτίmicroησης τα ελλείποντα στοιχεία του 2004 υποκαταστάθηκαν από στοιχεία του 2003 Τα στοιχεία που παρείχαν οι Κάτω Χώρες σχετικά microε τις ποσότητες που κατασχέθηκαν το 2004 ήταν εκτιmicroήσεις και δεν ήταν δυνατό να συmicroπεριληφθούν στην ανάλυση των τάσεων για το 2004(95) Βλέπε πίνακα SZR-13 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(96) Βλέπε πίνακα SZR-14 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(97) Βλέπε πίνακα PPP-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(98) Λαmicroβάνοντας το 1999 ως έτος βάσης για την αξία του χρήmicroατος σε όλες τις χώρες(99) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 υπήρχαν στοιχεία για τις τιmicroές της έκστασης για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη στο Βέλγιο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Γερmicroανία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιρλανδία στην Κύπρο στη Λεττονία στη Λιθουανία στο Λουξεmicroβούργο στην Πολωνία στην Πορτογαλία στη Σλοβενία στη Σουηδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Βουλγαρία στην Τουρκία και τη Νορβηγία(100) Το εύρος αυτό βασίζεται σε στοιχεία από microερικές microόνον χώρες και συγκεκριmicroένα τη ∆ανία τη Γερmicroανία τη Γαλλία το Λουξεmicroβούργο και τις Κάτω Χώρες(101) Η κατάσταση αυτή πρέπει να επανεξεταστεί όταν θα είναι διαθέσιmicroα τα στοιχεία του 2004 για το Ηνωmicroένο Βασίλειο ∆εν υπήρχαν στοιχεία τόσο για τον αριθmicroό των κατασχέσεων LSD όσο και για τις ποσότητες LSD που κατασχέθηκαν το 2004 στην Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά microε τον αριθmicroό των κατασχέσεων LSD το 2004 για την Κύπρο τις Κάτω Χώρες την Πολωνία και τη Βουλγαρία Για σκοπούς εκτίmicroησης τα ελλείποντα στοιχεία του 2004 υποκαταστάθηκαν από στοιχεία του 2003 Τα στοιχεία που παρείχαν οι Κάτω Χώρες σχετικά microε τις ποσότητες που κατασχέθηκαν το 2004 ήταν εκτιmicroήσεις και δεν ήταν δυνατό να συmicroπεριληφθούν στην ανάλυση των τάσεων για το 2004(102) Βλέπε πίνακα SZR-15 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(103) Βλέπε πίνακα SZR-16 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(104) Βλέπε πίνακα PPP-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(105) Λαmicroβάνοντας το 1999 ως έτος βάσης για την αξία του χρήmicroατος σε όλες τις χώρες(106) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 υπήρχαν στοιχεία για τις τιmicroές του LSD για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Γερmicroανία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιρλανδία στη Λιθουανία στην Πολωνία στην Πορτογαλία στη Σλοβενία στη Σουηδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Ρουmicroανία και τη Νορβηγία(107) Το σχέδιο Synergy προέκυψε από την ενοποίηση των σχεδίων CASE και Genesis που είχαν αρχίσει να εφαρmicroόζονται το 2002

kg609930insideELindd 49 81106 134139

50


microέλη της ΕΕ και ορισmicroένα τρίτα κράτη και περιλαmicroβάνει ένα αρχείο δεδοmicroένων προς ανάλυση (AWF) microε επιχειρησιακά υποσχέδια που υλοποιούνται ανά την ΕΕ σε διάφορες χώρες καθώς και έναν αριθmicroό microέσων που χρησιmicroοποιούνται για αναλυτικούς και στρατηγικούς σκοπούς όπως το σύστηmicroα λογοτύπων για την έκσταση της Europol (EELS) (συmicroπεριλαmicroβανοmicroένου του καταλόγου των λογοτύπων της έκστασης) και το σύστηmicroα σύγκρισης παράνοmicroων εργαστηρίων της Europol (EILCS) Η Europol εξακολουθεί να υποστηρίζει το σχέδιο CHAIN (108) για τα χαρακτηριστικά των αmicroφεταmicroινών καθώς και την ευρωπαϊκή κοινή microονάδα για τις πρόδροmicroες ουσίες (EJUP) Πέρα από την επιτόπια παροχή συνδροmicroής από εmicroπειρογνώmicroονες για την εξάρθρωση της παράνοmicroης παραγωγής συνθετικών ναρκωτικών διάφορα πρόσφατα υποσχέδια επικεντρώνονται στη σύγκριση των εργαστηρίων που εξαρθρώνονται στην ανακάλυψη χώρων διάθεσης χηmicroικών αποβλήτων ως σηmicroείων εκκίνησης ερευνών στον εντοπισmicroό εξοπλισmicroού παρασκευής χαπιών καθώς και στη διερεύνηση της διακίνησης πρόδροmicroων χηmicroικών ουσιών στις χώρες της ΕΕ

Το σχέδιο laquoPRISMraquo (Project PRISM) είναι η διεθνής πρωτοβουλία που αναλήφθηκε για την αποτροπή της εκτροπής πρόδροmicroων χηmicroικών ουσιών που χρησιmicroοποιούνται στην παράνοmicroη παραγωγή συνθετικών ναρκωτικών microέσω ενός συστήmicroατος εκ των προτέρων κοινοποίησης των εξαγωγών που πραγmicroατοποιούνται στο πλαίσιο του νόmicroιmicroου εmicroπορίου στο ∆ιεθνές Όργανο Ελέγχου των Ναρκωτικών (INCB) και της αναφοράς των αποστολών που διακόπτονται και των κατασχέσεων που πραγmicroατοποιούνται σε περιπτώσεις ύποπτων συναλλαγών

Η εφεδρίνη και η ψευδοεφεδρίνη είναι βασικές πρόδροmicroες χηmicroικές ουσίες της microεθαmicroφεταmicroίνης ενώ η 1-φαινυλο-2-προπανόνη (P-2-P) χρησιmicroοποιείται επίσης για την παρασκευή αmicroφεταmicroίνης η 34-microεθυλενοδιοξυφαινυλο-2-προπανόνη (34-MDP-2-P) η σαφρόλη και τα έλαια microε microεγάλη περιεκτικότητα σε σαφρόλη χρησιmicroοποιούνται στην παράνοmicroη παρασκευή MDMA ενώ η πυπερονάλη επίσης χρησιmicroοποιείται για τη σύνθεση MDA (109)

Το νόmicroιmicroο εmicroπόριο εφεδρίνης και ψευδοεφεδρίνης ανήλθε συνολικά σε 526 και 1 207 τόνους αντίστοιχα το 2004 Οι microεγαλύτερες κατασχέσεις αυτών των χηmicroικών ουσιών αναφέρθηκαν στη Βόρεια Αmicroερική και τη Νοτιοανατολική Ασία αλλά εκφράζονται ανησυχίες για εξάπλωση των κατασχέσεων σε όλες τις περιοχές του κόσmicroου Οι ποσότητες εφεδρίνης και ψευδοεφεδρίνης που εισάγονται λαθραία στην Ευρώπη προέρχονται κυρίως από τη ∆υτική Ασία Το 2004 στην Ευρώπη κατασχέθηκαν 26 τόνοι εφεδρίνης και 1 κιλό ψευδοεφεδρίνης (110) Οι κατασχέσεις αφορούσαν κυρίως microικροποσότητες που προέρχονταν από πολλά εργαστήρια τα περισσότερα εκ των οποίων στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία microολονότι υπήρξε microια microεγάλη κατάσχεση εφεδρίνης στην Ελλάδα από το Πακιστάν

Οι δραστηριότητες του σχεδίου PRISM στην Ευρώπη επικεντρώθηκαν στην πρόληψη της λαθρεmicroπορίας 34-MDP-2-P και P-2-P στην ΕΕ προκειmicroένου να χρησιmicroοποιηθούν στην παράνοmicroη παρασκευή MDMA και αmicroφεταmicroίνης αντίστοιχα Το 2004 οι κατασχέσεις 34-MDP-2-P και P-2-P ήταν οι microεγαλύτερες που αναφέρθηκαν ποτέ παγκοσmicroίως Οι microεγαλύτερες ποσότητες 34-MDP-2-P κατασχέθηκαν στην Ευρώπη ενώ οι microεγαλύτερες ποσότητες P-2-P κατασχέθηκαν στις Ηνωmicroένες Πολιτείες Το 2004 οι κατασχέσεις στην Ευρώπη ανήλθαν συνολικά σε 10 161 λίτρα 34-MDP-2-P (κυρίως στις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο) και 9 297 λίτρα P-2-P (κυρίως στην Πολωνία και τις Κάτω Χώρες) (111)

Η πυπερονάλη έχει πολλές νόmicroιmicroες χρήσεις αλλά microπορεί επίσης να χρησιmicroοποιηθεί ως πρόδροmicroη ουσία για την παρασκευή 34-MDP-2-P MDA ή MDMA (INCB 2006β) Μεταξύ Νοεmicroβρίου 2004 και Οκτωβρίου 2005 περισσότερες από 150 αποστολές 3 800 τόνων αναφέρθηκαν στο INCB (2006β) Το 2004 οι microεγαλύτερες κατασχέσεις πυπερονάλης αναφέρθηκαν από την Κίνα (13 τόνοι) 24 τόνοι κατασχέθηκαν στην Ευρώπη σχεδόν στο σύνολό τους στη Ρουmicroανία (112)

Κατασχέσεις σαφρόλης αναφέρθηκαν σε όλες τις περιοχές του κόσmicroου ωστόσο οι ποσότητες παραmicroένουν microικρές microε εξαίρεση την Κίνα η οποία ανέφερε κατασχέσεις που υπερβαίνουν τα 100 κιλά Στην Ευρώπη το 2004 κατασχέθηκαν 122 λίτρα σαφρόλης κυρίως στην Λεττονία αλλά και στη Λιθουανία

Επικράτηση και πρότυπα χρήσηςΠαραδοσιακά οι έρευνες πληθυσmicroού δείχνουν ότι οι αmicroφεταmicroίνες και η έκσταση είναι microετά την κάνναβη οι παράνοmicroες ουσίες που χρησιmicroοποιούνται συχνότερα microολονότι η συνολική επικράτηση της χρήσης τους είναι σαφώς χαmicroηλότερη από εκείνη της κάνναβης Η χρήση της έκστασης έγινε δηmicroοφιλής κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 ενώ οι αmicroφεταmicroίνες χρησιmicroοποιούνται εδώ και πολύ microεγαλύτερο διάστηmicroα

Στα κράτη microέλη της ΕΕ η χρήση αmicroφεταmicroινών (113) και έκστασης φαίνεται να είναι σχετικά υψηλή σε λίγες microόνο χώρες δηλαδή την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία την Εσθονία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο

Πρόσφατες έρευνες στον ενήλικο πληθυσmicroό (ηλικίας 15ndash 64 ετών) αναφέρουν ότι η επικράτηση της χρήσης αmicroφεταmicroινών σε όλη τη ζωή στην Ευρώπη κυmicroαίνεται από 01 έως 59 microε εξαίρεση το Ηνωmicroένο Βασίλειο (Αγγλία και Ουαλία) όπου ανέρχεται σε 112 Κατά microέσο όρο το 31 όλων των ενήλικων Ευρωπαίων έχει κάνει χρήση τουλάχιστον microία φορά Μετά το Ηνωmicroένο Βασίλειο οι χώρες microε τα υψηλότερα ποσοστά είναι η ∆ανία (59 ) η Νορβηγία (36 ) και η Γερmicroανία (34 ) Η χρήση κατά το τελευταίο έτος είναι πολύ χαmicroηλότερη 06 κατά microέσο όρο

(108) Η συλλογική εναρmicroονισmicroένη πρωτοβουλία για τις αmicroφεταmicroίνες (Collaborative Harmonised Amphetamine INitiative CHAIN) είναι microια πρωτοβουλία ιατροδικαστικής έρευνας των χαρακτηριστικών των ουσιών που υποκατέστησε το πιλοτικό σχέδιο CASE(109) Όλες περιλαmicroβάνονται στον πίνακα I της σύmicroβασης του 1988(110) Στα στοιχεία των κατασχέσεων δεν περιλαmicroβάνονται ποσότητες που αφορούν αποστολές που σταmicroατήθηκαν(111) Στα στοιχεία των κατασχέσεων δεν περιλαmicroβάνονται ποσότητες που αφορούν αποστολές που σταmicroατήθηκαν(112) Στα στοιχεία των κατασχέσεων δεν περιλαmicroβάνονται ποσότητες που αφορούν αποστολές που σταmicroατήθηκαν(113) Στο πλαίσιο των ερευνών στον γενικό πληθυσmicroό στα στοιχεία για τη laquoχρήση αmicroφεταmicroινώνraquo η χρήση laquoαmicroφεταmicroίνηςraquo και laquomicroεθαmicroφεταmicroίνηςraquo περιλαmicroβάνεται στην ίδια κατηγορία

kg609930insideELindd 50 81106 134139

51


(από 0 έως 14 ) Βάσει ερευνών στον γενικό πληθυσmicroό υπολογίζεται ότι περίπου 10 εκατ Ευρωπαίοι έχουν δοκιmicroάσει την ουσία αυτή και περισσότεροι από 2 εκατ έκαναν χρήση αmicroφεταmicroίνης κατά τους τελευταίους δώδεκα microήνες (114)

Στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34 ετών) η δοκιmicroή αmicroφεταmicroινών αναφέρεται σε ποσοστό 01ndash 96 microε το Ηνωmicroένο Βασίλειο (Αγγλία και Ουαλία) να αναφέρει ποσοστό επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή 165 (το οποίο microπορεί να αντικατοπτρίζει ένα ιστορικό φαινόmicroενο βλέπε κατωτέρω) Στις microισές από τις χώρες που παρέχουν στοιχεία τα ποσοστά επικράτησης υπολείπονται του 4 Μετά το Ηνωmicroένο Βασίλειο τα υψηλότερα ποσοστά αναφέρθηκαν από τη ∆ανία (96 ) τη Νορβηγία (59 ) και τη Γερmicroανία (54 ) Κατά microέσο όρο 48 των νεαρών Ευρωπαίων έχει δοκιmicroάσει αmicroφεταmicroίνη Η ∆ανία (31 ) και η Εσθονία (29 ) ανέφεραν τα υψηλότερα ποσοστά επικράτησης κατά το τελευταίο έτος (115) Υπολογίζεται ότι κατά microέσο όρο 14 των νεαρών Ευρωπαίων έκανε χρήση αmicroφεταmicroίνης κατά το τελευταίο έτος (βλέπε επίσης διάγραmicromicroα 4)

Έκσταση δοκίmicroασε ποσοστό 02ndash 71 όλων των ενηλίκων (microέσος όρος 26 ) Μισές από τις χώρες ανέφεραν

ποσοστά επικράτησης 18 ή χαmicroηλότερα Τα υψηλότερα ποσοστά επικράτησης ανέφεραν η Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (71 ) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (67 ) Η επικράτηση της χρήσης έκστασης κατά το τελευταίο έτος κυmicroαίνεται από 02 έως 35 αλλά οι microισές χώρες ανέφεραν ποσοστά επικράτησης 05 ή χαmicroηλότερα Υπολογίζεται ότι περίπου 85 εκατ έχουν δοκιmicroάσει έκσταση και περίπου 3 εκατ έκαναν χρήση κατά το τελευταίο έτος

Στους νεαρούς ενηλίκους σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες η επικράτηση της χρήσης έκστασης σε όλη τη ζωή είναι 52 ποσοστό που κυmicroαίνεται από 05 έως 146 microολονότι οι microισές χώρες αναφέρουν ποσοστά που υπολείπονται του 36 Τα υψηλότερα ποσοστά επικράτησης ανέφεραν η Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (146 ) το Ηνωmicroένο Βασίλειο (127 ) και η Ισπανία (83 )

Η χρήση έκστασης είναι κυρίως ένα φαινόmicroενο που αφορά τους νέους Στην ηλικιακή οmicroάδα των 15ndash 24 ετών η χρήση σε όλη τη ζωή κυmicroαίνεται από 04 έως 187 Τα υψηλότερα ποσοστά αναφέρθηκαν από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (187 ) (116) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (107 ) ενώ τα ποσοστά ήταν υψηλότερα στους άνδρες (03ndash 232 ) από ότι στις γυναίκες (04ndash 139 ) Η χρήση κατά το τελευταίο έτος κυmicroαίνεται από 03 έως 12

(114) Για τη microέθοδο υπολογισmicroού βλέπε υποσηmicroείωση 53 (115) Βλέπε διαγράmicromicroατα GPS-15 και GPS-16 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(116) Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία η έρευνα αφορούσε την ηλικιακή οmicroάδα 18ndash 24 ετών

∆ιάγραmicromicroα 4 Επικράτηση της χρήσης αmicroφεταmicroινών κατά το τελευταίο έτος στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34 ετών)

Σηmicroείωση Τα στοιχεία προέρχονται από τις πιο πρόσφατες εθνικές έρευνες που ήταν διαθέσιmicroες σε κάθε χώρα κατά το χρόνο υποβολής των εκθέσεων Βλέπε πίνακες GPS-8 και GPS-11 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 για περαιτέρω πληροφορίες


Μάλτα

12

lt 1

1 lt 2

ge 2

Μη διαθέσιmicroα στοιχεία

0827

2013

29

2407

31

22 16

00

16

01 04

15

1505

19

09

01

kg609930insideELindd 51 81106 134140

52


Τα υψηλότερα ποσοστά αναφέρθηκαν από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (12 ) και την Εσθονία (61 ) (διάγραmicromicroα 5) Επτά χώρες ανέφεραν ποσοστά επικράτησης της χρήσης κατά τον τελευταίο microήνα που υπολείπονταν του 3 Τα ποσοστά επικράτησης είναι συνήθως υψηλότερα στις αστικές περιοχές και ιδίως σε άτοmicroα που συχνάζουν σε ντίσκο κλαmicroπ ή χορευτικές εκδηλώσεις (βλέπε το επιλεγmicroένο θέmicroα για τη χρήση ναρκωτικών σε χώρους ψυχαγωγίας)

∆ιάφορες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση της χρήσης έκστασης σε όλη τη ζωή στους 15χρονους και 16χρονους microαθητές αυξήθηκε κατά την περίοδο από το 1995 έως το 2003 και η microεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και στα περισσότερα από τα νέα κράτη microέλη (117) Από τις έρευνες του ESPAD στον microαθητικό πληθυσmicroό το 2003 (Hibell κά 2004) διαπιστώνεται ότι οι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης αmicroφεταmicroινών σε όλη τη ζωή παρέmicroειναν microεταξύ 1 και 3 υψηλότερες σε σχέση microε εκείνες για τη χρήση έκστασης σε έξι κράτη microέλη (Γερmicroανία ∆ανία Εσθονία Λιθουανία Αυστρία και Πολωνία) (118)

Συγκριτικά σύmicroφωνα microε την εθνική έρευνα των Ηνωmicroένων Πολιτειών σχετικά microε τη χρήση ναρκωτικών και την υγεία για το 2004 46 των ενηλίκων (οι οποίοι ορίζονται ως άτοmicroα ηλικίας δώδεκα ετών και άνω) αναφέρουν δοκιmicroή έκστασης τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή και 08 αναφέρει χρήση κατά το τελευταίο έτος (συγκριτικά τα αντίστοιχα ποσοστά για την ΕΕ είναι 26 και 09 ) Στους νεαρούς ενηλίκους ηλικίας 16ndash 34 ετών η δοκιmicroή τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή ήταν 113 και η χρήση κατά το τελευταίο έτος 22 (52 και 19 αντίστοιχα στην Ευρώπη) (119)

Η δοκιmicroή LSD τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή κυmicroαίνεται από 02 έως 59 Τα δύο τρίτα των χωρών ανέφεραν ποσοστά επικράτησης microεταξύ 04 και 17 Στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34 ετών) η επικράτηση της χρήσης LSD σε όλη τη ζωή κυmicroαίνεται από 03 έως 9 και στην ηλικιακή οmicroάδα των 15ndash 24 ετών δεν υπερβαίνει το 45 Η επικράτηση της χρήσης του ναρκωτικού αυτού κατά το τελευταίο έτος στην ηλικιακή οmicroάδα των 15ndash 24 ετών υπερβαίνει το 1 microόνο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Εσθονία στη Λεττονία στην Ουγγαρία στην Πολωνία και τη Βουλγαρία

(117) Βλέπε διάγραmicromicroα EYE-2 (microέρος i) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 (118) Βλέπε διάγραmicromicroα EYE-2 (microέρος vi) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(119) Πηγή SAMHSA Office of Applied Studies 2004 National Survey on Drug Use and Health (httpoassamhsagovnhsdahtmNHSDAinfo) Σηmicroειώνεται ότι το ηλικιακό εύρος στην έρευνα των Ηνωmicroένων Πολιτειών (δώδεκα ετών και άνω) είναι microεγαλύτερο από εκείνο που αναφέρει το ΕΚΠΝΤ για τις έρευνες στην ΕΕ (15ndash 64) Τα στοιχεία για τους laquoνεαρούς ενηλίκουςraquo (ηλικίας 16ndash 34 ετών) για την έρευνα των ΗΠΑ υπολογίστηκαν εκ νέου από το ΕΚΠΝΤ

∆ιάγραmicromicroα 5 Επικράτηση της χρήσης έκστασης κατά το τελευταίο έτος στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34 ετών)



Μάλτα

32

lt 1

1 lt 25

ge 25


2237

1215

37

1909

12

19 05

08

29

08 07

77

1724

26

11

04

kg609930insideELindd 52 81106 134141

53


Τάσεις

Από τα στοιχεία νέων ερευνών στον γενικό πληθυσmicroό προκύπτει ότι η χρήση έκστασης και αmicroφεταmicroινών η οποία παρουσίασε αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια microπορεί να σταθεροποιείται ή ακόmicroα και να microειώνεται Στο Ηνωmicroένο Βασίλειο καθώς και στα άλλα δύο κράτη microέλη όπου η χρήση των ναρκωτικών αυτών ήταν σχετικά υψηλή (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και Ισπανία) η χρήση αmicroφεταmicroινών κατά το τελευταίο έτος στους νεαρούς ενηλίκους αναφέρεται ότι έχει πλέον σταθεροποιηθεί ή και microειωθεί ακόmicroη (120) Οmicroοίως η χρήση έκστασης φαίνεται να σταθεροποιείται ή ακόmicroη και να microειώνεται σε δύο χώρες microε υψηλή επικράτηση την Ισπανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο αλλά όχι στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (121)

Στοιχεία σχετικά microε την αίτηση για θεραπεία mdash Αmicroφεταmicroίνες και έκσταση (122)

Μολονότι ο αριθmicroός των αιτήσεων για απεξάρτηση από τις αmicroφεταmicroίνες και την έκσταση αυξάνεται σε γενικές γραmicromicroές αυτή η microορφή χρήσης ναρκωτικών σπανίως αποτελεί τον βασικό λόγο για την προσφυγή σε θεραπεία απεξάρτησης στις περισσότερες χώρες (123) Μια σηmicroαντική εξαίρεση είναι ότι microερικές χώρες αναφέρουν ότι σηmicroαντικό ποσοστό των αιτήσεων για θεραπεία αφορά τη χρήση αmicroφεταmicroίνης ή microεθαmicroφεταmicroίνης Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Σλοβακία στη Φινλανδία και τη Σουηδία τα ναρκωτικά αυτά αφορούν από το ένα τέταρτο έως το ένα δεύτερο του συνόλου των αιτήσεων για θεραπεία (124) Στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και τη Σλοβακία microεγάλο ποσοστό των αναφερόmicroενων αιτήσεων για θεραπεία αφορά κατά κύριο λόγο πρόβληmicroα χρήσης microεθαmicroφεταmicroίνης (βλέπε πλαίσιο σχετικά microε τη microεθαmicroφεταmicroίνη) Στις χώρες στις οποίες οι χρήστες αmicroφεταmicroινών αντιπροσωπεύουν σηmicroαντικό ποσοστό των αιτήσεων για θεραπεία το ένα τρίτο έως τα δύο τρίτα των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τις αmicroφεταmicroίνες κάνουν ενέσιmicroη χρήση του ναρκωτικού (125)

Οι αναφερθείσες αιτήσεις για θεραπεία απεξάρτησης από την έκσταση αντιπροσωπεύουν ποσοστό microικρότερο από το 1 του συνόλου των αιτήσεων για θεραπεία στις περισσότερες χώρες microε εξαίρεση την Κύπρο την Ουγγαρία την Ιρλανδία και την Τουρκία όπου τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την έκσταση αποτελούν το 4 έως 6 του συνόλου των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία

Νέες τάσεις στη χρήση ναρκωτικώνΟι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης νέων ναρκωτικών είναι πολύ χαmicroηλότερες από εκείνες για τη χρήση πιο καθιερωmicroένων παράνοmicroων ναρκωτικών Οι νέες microορφές χρήσης ναρκωτικών κατά κανόνα

υιοθετούνται αρχικά από microεmicroονωmicroένο αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε microικρούς υποπληθυσmicroούς ή σε περιορισmicroένες γεωγραφικές περιοχές ή χώρους Συνεπώς ο εντοπισmicroός και η παρακολούθηση των νέων τάσεων απαιτεί διαφορετική microορφή προσέγγισης από εκείνη που χρησιmicroοποιείται για την παρακολούθηση των κύριων microορφών χρήσης ναρκωτικών

Παραισθησιογόνα microανιτάρια microελέτη περίπτωσης microιας νέας τάσης

Έως πρόσφατα το LSD ήταν η συχνότερα χρησιmicroοποιούmicroενη παραισθησιογόνος ουσία Η κατάσταση αυτή microπορεί τώρα να αλλάζει καθώς η χρήση παραισθησιογόνων microανιταριών (126) αναφέρεται ολοένα συχνότερα Η διαθεσιmicroότητα παραισθησιογόνων microανιταριών φαίνεται ότι αυξήθηκε από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 περίοδο κατά την οποία ξεκίνησε η εmicroπορική διάθεσή τους microαζί microε άλλα laquoφυσικάraquo προϊόντα σε ειδικά καταστήmicroατα στις Κάτω Χώρες και αλλού (127) Για παράδειγmicroα στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στις

(120) Βλέπε διαγράmicromicroατα GPS-6 και GPS-17 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(121) Βλέπε πίνακες GPS-8 GPS-18 και GPS-30 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 (122) Βλέπε υποσηmicroείωση 70(123) Βλέπε διάγραmicromicroα TDI-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(124) Βλέπε πίνακα TDI-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(125) Βλέπε πίνακα TDI-17 (microέρος iii) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(126) Στο πλαίσιο της έκθεσης αυτής ο όρος παραισθησιογόνα microανιτάρια αναφέρεται αποκλειστικά σε microύκητες που περιέχουν τις ψυχοδραστικές ουσίες ψιλοκυβίνη και ψιλοκίνη Είδη microυκήτων που περιέχουν άλλες ψυχοδραστικές ουσίες χρησιmicroοποιούνται σπανιότερα Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε το θεmicroατικό έγγραφο του ΕΚΠΝΤ για τα παραισθησιογόνα microανιτάρια (wwwemcddaeuropaeunnodeid=400)(127) Τα καταστήmicroατα αυτά πωλούν νόmicroιmicroα και ως επί τω πλείστον φυσικά προϊόντα συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων παραισθησιογόνων microανιταριών

Χρήση microεθαmicroφεταmicroίνης και προβλήmicroατα που συνδέονται microε αυτή

Σηmicroαντικά προβλήmicroατα από τη χρήση microεθαmicroφεταmicroίνης έχουν αναφερθεί σε πολλά microέρη του κόσmicroου συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των ΗΠΑ της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού και της Αφρικής (UNODC 2006) Η χρήση microεθαmicroφεταmicroίνης microπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά ιατρικά προβλήmicroατα όπως ψύχωση και εξάρτηση και ενδέχεται να συνδέεται microε επικίνδυνες συmicroπεριφορές microερικές από τις οποίες microπορούν να έχουν ως αποτέλεσmicroα τη microετάδοση του ιού HIV

Ανέκαθεν η χρήση microεθαmicroφεταmicroίνης στην Ευρώπη επικεντρωνόταν στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία όπου εκτιmicroάται ότι ο αριθmicroός των προβληmicroατικών χρηστών microεθαmicroφεταmicroίνης (pervitin) (20 300) είναι διπλάσιος από εκείνον των προβληmicroατικών χρηστών οπιοειδών (9 700) Τα τελευταία χρόνια η microεθαmicroφεταmicroίνη έχει γίνει η πιο συχνά χρησιmicroοποιούmicroενη κύρια ναρκωτική ουσία από τα άτοmicroα που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία απεξάρτησης στη Σλοβακία και υψηλά επίπεδα χρήσης microεθαmicroφεταmicroίνης διαπιστώνονται επίσης σε microερικούς υποπληθυσmicroούς στην Ουγγαρία Στις εθνικές εκθέσεις Reitox 2005 επτά άλλες χώρες (∆ανία Γαλλία Λεττονία Σλοβενία Ηνωmicroένο Βασίλειο Βουλγαρία και Νορβηγία) ανέφεραν αύξηση στις κατασχέσεις ήκαι στη χρήση της εν λόγω ναρκωτικής ουσίας σε άτοmicroα που συχνάζουν σε κλαmicroπ και πάρτι Επί του παρόντος τα διαθέσιmicroα στοιχεία δεν microας επιτρέπουν να συνάγουmicroε σταθερά συmicroπεράσmicroατα για τις τάσεις της χρήσης microεθαmicroφεταmicroίνης στις χώρες αυτές Παρrsquo όλα αυτά η εξάπλωση της microεθαmicroφεταmicroίνης σε άλλα microέρη του κόσmicroου και το γεγονός ότι η εν λόγω ναρκωτική ουσία microπορεί να προκαλέσει σηmicroαντικά προβλήmicroατα υγείας συνεπάγεται ότι στον συγκεκριmicroένο τοmicroέα απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση

kg609930insideELindd 53 81106 134142

54


αρχές της δεκαετίας του 2000 ο αριθmicroός καταστηmicroάτων που πωλούσαν παραισθησιογόνα microανιτάρια αυξήθηκε και έως το 2005 υπολογίζεται ότι η πώλησή τους γινόταν σε περίπου 300 καταστήmicroατα και υπαίθριους πάγκους σε όλη τη χώρα Την εmicroφάνισή της έκανε επίσης η διαδικτυακή πώληση παραισθησιογόνων microανιταριών microέσω ιστοθέσεων που εδρεύουν κυρίως στις Κάτω Χώρες όπου πωλούνται νωπά microανιτάρια συσκευασίες καλλιέργειας και έντυπο υλικό για σπόρους Η επιγραmicromicroική εmicroπορική προώθηση παραισθησιογόνων microανιταριών πραγmicroατοποιείται σε διάφορες γλώσσες και κυρίως στα αγγλικά στα γαλλικά και τα γερmicroανικά γεγονός που υποδεικνύει την ύπαρξη ευρείας διεθνούς πελατειακής βάσης

Από πρόσφατες έρευνες στον ενήλικο και microαθητικό πληθυσmicroό στην ΕΕ προκύπτει ότι στους νέους ηλικίας 15ndash 24 ετών η χρήση παραισθησιογόνων microανιταριών σε όλη τη ζωή κυmicroαίνεται από λιγότερο από 1 έως 8 (128) Οι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης παραισθησιογόνων microανιταριών σε όλη τη ζωή στους microαθητές ηλικίας 15ndash 16 ετών βρίσκονται στα ίδια επίπεδα ή είναι υψηλότερες από τις εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης έκστασης σε εννέα από τα κράτη microέλη της ΕΕ (Hibell κά 2004) Ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ποσοστά συνεχούς χρήσης είναι χαmicroηλότερα για τα παραισθησιογόνα microανιτάρια από ότι για τα περισσότερα άλλα ναρκωτικά Αυτό είναι ένα σύνηθες χαρακτηριστικό της χρήσης παραισθησιογόνων ουσιών και απηχεί το γεγονός ότι οι νέοι συνήθως επιλέγουν να περιορίζονται στον πειραmicroατισmicroό σε σχέση microε αυτή τη microορφή χρήσης ναρκωτικών και σπανίως αναπτύσσουν πρότυπα συστηmicroατικής χρήσης

Οι αναφορές σχετικά microε οξέα ή χρόνια προβλήmicroατα υγείας που χρήζουν ιατρικής παρέmicroβασης τα οποία να σχετίζονται microε τη χρήση παραισθησιογόνων microανιταριών είναι σπάνιες Ωστόσο ορισmicroένες χώρες τροποποίησαν τη νοmicroοθεσία τους για την αντιmicroετώπιση της χρήσης των εν λόγω παραισθησιογόνων ουσιών από τους νέους Παρόλο που τα δραστικά συστατικά των microανιταριών η ψιλοκυβίνη και η ψιλοκίνη σπανίως ελέγχονται σε διεθνές επίπεδο βάσει της σύmicroβασης των Ηνωmicroένων Εθνών για τις ψυχοτρόπους ουσίες του 1971 έως πρόσφατα συχνά επαφιόταν στους εισαγγελείς να ερmicroηνεύσουν κατά πόσο οι ουσίες αυτές απαγορεύονται όταν βρίσκονται στο εσωτερικό των microανιταριών ώστε να microη διώκονται οι ιδιοκτήτες αγροτεmicroαχίων στα οποία τα microανιτάρια αυτά αναπτύσσονται αυτοφυώς Τα τελευταία πέντε χρόνια έξι χώρες κατέστησαν αυστηρότερη τη νοmicroοθεσία που διέπει τα microανιτάρια (∆ανία Γερmicroανία Εσθονία Ιρλανδία Κάτω Χώρες και Ηνωmicroένο Βασίλειο) Στο πλαίσιο των αλλαγών που έγιναν στις χώρες αυτές επεκτάθηκε η απαγόρευση και στα παραισθησιογόνα microανιτάρια Ωστόσο οι έννοmicroοι περιορισmicroοί δεν αφορούν πάντοτε τα ίδια ακριβώς microανιτάρια ή στάδια επεξεργασίας

Το 2004 αναφέρθηκαν κατασχέσεις παραισθησιογόνων microανιταριών στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Γερmicroανία στην Εσθονία στην Ελλάδα στη Λιθουανία στην Ουγγαρία στις Κάτω Χώρες στην Πολωνία στην Πορτογαλία στη Σλοβενία στη Σλοβακία στη Σουηδία και τη Νορβηγία (129) Ο αριθmicroός κατασχέσεων και οι ποσότητες παραισθησιογόνων

microανιταριών που κατασχέθηκαν από τις αρχές επιβολής του νόmicroου κινούνται γενικά σε χαmicroηλά επίπεδα και από τα στοιχεία αυτά δεν προκύπτουν σαφείς τάσεις

GHB και κεταmicroίνη

Τόσο το γάmicroα-υδροξυβουτυρικό οξύ (GHB) όσο και η κεταmicroίνη τελούν υπό παρακολούθηση microετά τις ανησυχίες που εκφράστηκαν στην ΕΕ το 2000 σχετικά microε την κατάχρηση αυτών των ναρκωτικών ουσιών για ψυχαγωγικούς σκοπούς (130) Τον Μάρτιο του 2001 το σύστηmicroα ελέγχου ναρκωτικών των Ηνωmicroένων Εθνών πρόσθεσε το GHB στον κατάλογο των διεθνώς ελεγχόmicroενων ναρκωτικών και ως εκ τούτου όλα τα κράτη microέλη της ΕΕ επικαιροποίησαν τη νοmicroοθεσία τους σε σχέση microε την ουσία αυτή Πιο πρόσφατα τον Μάρτιο του 2006 το INCB ζήτησε την επίσπευση της έρευνας της ΠΟΥ για το εάν η κεταmicroίνη θα πρέπει να τεθεί υπό διεθνή έλεγχο (INCB 2006α) Σε εθνικό επίπεδο η κεταmicroίνη ελέγχεται βάσει νόmicroων περί ναρκωτικών και όχι βάσει κανονισmicroών περί φαρmicroάκων στα microισά περίπου κράτη microέλη της ΕΕ

Τα περιορισmicroένα διαθέσιmicroα στοιχεία για την επικράτηση του GHB και της κεταmicroίνης υποδηλώνουν ότι οι ουσίες αυτές έχουν σταθεροποιηθεί σε χαmicroηλά επίπεδα στις περισσότερες χώρες Από microελέτες που πραγmicroατοποιήθηκαν σε πληθυσmicroούς που παρουσιάζουν υψηλή επικράτηση προκύπτει ότι ακόmicroη και στους συστηmicroατικούς ψυχαγωγικούς χρήστες ναρκωτικών και οι δύο αυτές ναρκωτικές ουσίες microπορεί να χρησιmicroοποιούνται λιγότερο συχνά από άλλες ουσίες όπως οι αmicroφεταmicroίνες η έκσταση το LSD και τα παραισθησιογόνα microανιτάρια

Οι θάνατοι και τα microη θανατηφόρα έκτακτα περιστατικά που αναφέρθηκαν ως συνδεόmicroενα microε τη χρήση GHB και κεταmicroίνης είναι πολύ σπάνια Ωστόσο η απουσία συγκρίσιmicroων συστηmicroάτων ακριβείας για την καταγραφή θανάτων και microη θανατηφόρων έκτακτων περιστατικών που συνδέονται microε τη χρήση των ουσιών αυτών περιορίζει τα στοιχεία που είναι διαθέσιmicroα στον εν λόγω τοmicroέα ∆ύο χώρες ανέφεραν θανάτους που συνδέονται microε το GHB συνήθως σε συνδυασmicroό microε άλλες ναρκωτικές ουσίες Η δηmicroοτική υγειονοmicroική υπηρεσία του Άmicroστερνταmicro κατέγραψε αύξηση στον ετήσιο αριθmicroό microη θανατηφόρων έκτακτων περιστατικών που αποδίδονται στη χρήση GHB από 25 το 2000 σε 98 το 2004 αριθmicroό microεγαλύτερο από εκείνο των έκτακτων περιστατικών που αποδίδονται στη χρήση έκστασης αmicroφεταmicroίνης LSD ή παραισθησιογόνων microανιταριών Στη Σουηδία η ανίχνευση GHB (ή των πρόδροmicroων χηmicroικών ουσιών του GBL και 14-BD) σε δείγmicroατα σωmicroατικών υγρών αυξήθηκε από 24 περιπτώσεις το 1997 σε 367 το 2004 Θάνατοι συνδεόmicroενοι microε το GHB αναφέρθηκαν επίσης στη Σουηδία microεταξύ του 1996 και του 2004 το ναρκωτικό ανιχνεύτηκε σε 36 θανάτους που συνδέονται microε τα ναρκωτικά εννέα από τους οποίους σηmicroειώθηκαν το 2004 Στην Αγγλία και την Ουαλία το 2003 το GHB microνηmicroονεύεται στις ιατροδικαστικές εκθέσεις τριών θανάτων σε microία από τις οποίες το GHB είναι η microοναδική ναρκωτική ουσία που αναφέρεται (ONS 2006) Ωστόσο σύmicroφωνα

(128) Στοιχεία του ΕΚΠΝΤ από το πρότυπο ευρωπαϊκό ερωτηmicroατολόγιο Έντεκα κράτη microέλη παρείχαν στοιχεία για τα παραισθησιογόνα microανιτάρια (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία ∆ανία Γερmicroανία Γαλλία Ιρλανδία Λιθουανία Ουγγαρία Κάτω Χώρες Πολωνία Φινλανδία Ηνωmicroένο Βασίλειο)(129) Εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox (Γερmicroανία Εσθονία Κάτω Χώρες Νορβηγία) και ερωτηmicroατολόγιο δικτύου συστήmicroατος έγκαιρης προειδοποίησης του ΕΚΠΝΤ (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Ελλάδα Ουγγαρία Πολωνία Πορτογαλία Σλοβενία Σλοβακία Σουηδία)(130) Έκθεση αξιολόγησης κινδύνου στο πλαίσιο της κοινής δράσης του 2000

kg609930insideELindd 54 81106 134143

55


microε τοξικολογικές πληροφορίες από ένα νοσοκοmicroείο στο Ηνωmicroένο Βασίλειο το οποίο εξυπηρετεί microια microεγάλη περιοχή το GHB ανιχνεύτηκε σε πέντε θανάτους στο διάστηmicroα microεταξύ Μαΐου και ∆εκεmicroβρίου 2005 (131)

Καθώς το GHB είναι διαλυτό σε νερόαλκοόλ και λόγω των αποτελεσmicroάτων του που microπορεί να προκαλέσουν αδυναmicroία αντίδρασης η οποία ακολουθείται συχνά από αmicroνησία εκφράζονται ανησυχίες ότι χρησιmicroοποιείται σε σεξουαλικές επιθέσεις που διευκολύνονται microε τη χρήση ναρκωτικών ουσιών (γνωστές ως laquodate rapesraquo) Ωστόσο καθώς πολλά περιστατικά δεν αναφέρονται και επειδή τα ιατροδικαστικά στοιχεία σπανίζουν και τα εγκλήmicroατα αυτής της microορφής δεν είναι εύκολο να αποδειχτούν δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία ως προς την έκταση του φαινοmicroένου Απαιτείται λοιπόν περαιτέρω έρευνα για τον προσδιορισmicroό του χαρακτήρα και της έκτασης αυτής της δυνητικά ανησυχητικής εξέλιξης

∆ράση για τα νέα ναρκωτικά

Όταν το 2005 η κοινή δράση του 1997 υποκαταστάθηκε από τη νέα απόφαση του Συmicroβουλίου (2005387∆ΕΥ) η microετάβαση υπήρξε οmicroαλή χωρίς να προκληθεί καmicroία διαταραχή στην ανταλλαγή πληροφοριών Συνολικά 14 νέες ψυχοδραστικές ουσίες γνωστοποιήθηκαν για πρώτη φορά στο ΕΚΠΝΤ και την Europol Όλες είναι ψυχοτρόποι (συνθετικές) ναρκωτικές ουσίες παρόmicroοιες microε εκείνες που παρατίθενται στα παραρτήmicroατα I και II της σύmicroβασης των Ηνωmicroένων Εθνών για τις ψυχοτρόπους ουσίες του 1971 Οι πρόσφατα γνωστοποιηθείσες ουσίες ανήκουν σε τρεις microείζονες χηmicroικές οmicroάδες mdash φαιναιθυλαmicroίνες τρυπταmicroίνες και πιπεραζίνες ∆ιάφορες ουσίες από τις οmicroάδες αυτές έχουν γνωστοποιηθεί παλαιότερα mdashκαι παρακολουθούνται επί του παρόντοςmdash microέσω του συστήmicroατος έγκαιρης ειδοποίησης (EWS) (132)

Η πιο σηmicroαντική νέα εξέλιξη το 2005 ήταν η εmicroφάνιση και η ραγδαία εξάπλωση της νέας ψυχοδραστικής ουσίας 1-(3-χλωροφαινυλο)πιπεραζίνης (mCPP) Η mCPP είναι microια πιπεραζίνη υποκατάστασης αρυλίου όπως είναι και η βενζυλοπιπεραζίνη (BZP) ουσία που παρακολουθείται από το EWS από το 1999 Οι πρώτες επίσηmicroες γνωστοποιήσεις ανίχνευσης mCPP λήφθηκαν από το ΕΚΠΝΤ και την Europol τον ΦεβρουάριοΜάρτιο 2005 και αφορούσαν δείγmicroατα που λήφθηκαν στη Γαλλία και τη Σουηδία Έως τα τέλη του 2005 χάπια που περιείχαν mCPP κατασχέθηκαν από τις αρχές επιβολής του νόmicroου ή εντοπίστηκαν στο πλαίσιο διάφορων ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων (υπαίθρια φεστιβάλ χορούmicroουσικής χορευτικά κλαmicroπ κλπ) σε όλα σχεδόν τα κράτη microέλη Σχεδόν πάντοτε είναι σχεδιασmicroένα ώστε να microοιάζουν microε και πιθανώς να διατίθενται ως έκσταση Το ναρκωτικό διατίθεται κυρίως σε microορφή χαπιού και τα υποκειmicroενικά αποτελέσmicroατα της mCPP και της MDMA είναι microερικώς συγκρίσιmicroα (Bossong κά 2005) Επίσης η mCPP συχνά βρίσκεται σε συνδυασmicroό microε MDMA Καθώς κάτι τέτοιο δεν είναι πιθανό να είναι αποτέλεσmicroα τυχαίας microόλυνσης υποδηλώνει ότι η σκόπιmicroη προσθήκη mCPP ενδεχοmicroένως να έχει σκοπό την ενίσχυση ή την τροποποίηση των αποτελεσmicroάτων της MDMA Η ζήτηση ή η αγορά της mCPP για αυτοτελή χρήση φαίνεται να είναι περιορισmicroένη στην ΕΕ

Η mCPP εντοπίζεται από τα κράτη microέλη περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη νέα ψυχοδραστική ουσία από τη στιγmicroή που το EWS ξεκίνησε να παρακολουθεί νέα (συνθετικά) ναρκωτικά το 1997 Εντοπίστηκε σε διάστηmicroα ενός έτους σε 20 κράτη microέλη καθώς και στη Ρουmicroανία και τη Νορβηγία

Σε κοινή έκθεση το ΕΚΠΝΤ και η Europol εισηγήθηκαν σύmicroφωνα microε τις διατάξεις της απόφασης του Συmicroβουλίου τη microη πραγmicroατοποίηση επίσηmicroης αξιολόγησης κινδύνου καθώς υπάρχουν στοιχεία ότι η mCPP χρησιmicroοποιείται στην παρασκευή τουλάχιστον ενός φαρmicroακευτικού προϊόντος Ωστόσο σηmicroειώθηκε επίσης ότι παρά το γεγονός ότι επί του παρόντος δεν υπάρχουν στοιχεία για την ύπαρξη σηmicroαντικών κινδύνων για τη δηmicroόσια υγεία ή κοινωνικών κινδύνων που να συνδέονται microε τη mCPP το ζήτηmicroα αυτό πρέπει να παραmicroείνει ανοιχτό ελλείψει διεξοδικής επιστηmicroονικής αξιολόγησης κινδύνου

(131) Πληροφορίες από το EWS Ο σχετικά υψηλός αριθmicroός θανάτων που συνδέονται microε το GHB στην έκθεση αυτή πιθανότατα απηχεί το ερευνητικό ενδιαφέρον για το GHB που επιδεικνύει το εργαστήριο του συγκεκριmicroένου νοσοκοmicroείου(132) Από τις εννέα νέες συνθετικές ναρκωτικές ουσίες που υποβλήθηκαν σε αξιολόγηση κινδύνου microεταξύ 1997 και 2004 στο πλαίσιο της κοινής δράσης και οι έξι microεταγενέστερα ελεγχόmicroενες σε κοινοτικό επίπεδο ουσίες ήταν φαιναιθυλαmicroίνες

Απόφαση του Συmicroβουλίου για τις νέες ψυχοτρόπους ουσίες

Η απόφαση 2005387∆ΕΥ του Συmicroβουλίου της 10ης Μαΐου 2005 σχετικά microε την ανταλλαγή πληροφοριών την αξιολόγηση κινδύνων και τον έλεγχο νέων ψυχοτρόπων ουσιών (1) θεσπίζει ένα microηχανισmicroό για την ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών για νέες ψυχοτρόπους ουσίες που ενδέχεται να συνιστούν απειλή για τη δηmicroόσια υγεία και κοινωνική απειλή επιτρέποντας έτσι στα θεσmicroικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη microέλη να λάβουν microέτρα τόσο για τις νέες ναρκωτικές ουσίες όσο και για τις νέες ψυχοτρόπους ουσίες που κάνουν την εmicroφάνισή τους στην Ευρώπη Στο ΕΚΠΝΤ και τη Europol σε στενή συνεργασία microε τα δίκτυά τους mdashτο δίκτυο εθνικών εστιακών σηmicroείων Reitox και τις εθνικές υπηρεσίες της Europol αντίστοιχαmdash έχει ανατεθεί κεντρικός ρόλος για τον εντοπισmicroό και τη γνωστοποίηση νέων ψυχοτρόπων ουσιών Η απόφαση προβλέπει την αξιολόγηση των κινδύνων που συνδέονται microε τις νέες αυτές ουσίες ώστε τα microέτρα που ισχύουν στα κράτη microέλη για τον έλεγχο των ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών (2) να microπορούν να τύχουν εφαρmicroογής και για νέες ψυχοτρόπους ουσίες εφόσον αρmicroόζει Η απόφαση διευρύνει το πεδίο εφαρmicroογής της κοινής δράσης του 1997 (3) που αφορούσε αποκλειστικά νέα συνθετικά ναρκωτικά την οποία και αντικαθιστά Η απόφαση ωστόσο διατηρεί την προσέγγιση τριών βηmicroάτων που προέβλεπε πιλοτικά η κοινή δράση ανταλλαγή πληροφοριώνέγκαιρη προειδοποίηση αξιολόγηση κινδύνων και λήψη αποφάσεων

(1) Η απόφαση 2005387∆ΕΥ του Συmicroβουλίου της 10ης Μαΐου 2005 σχετικά microε την ανταλλαγή πληροφοριών την αξιολόγηση κινδύνων και τον έλεγχο νέων ψυχοτρόπων ουσιών δηmicroοσιεύτηκε στην Επίσηmicroη Εφηmicroερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 20 Μαΐου 2005 (ΕΕ L 127 της 2052005 σσ 32ndash 37) και τέθηκε σε ισχύ στις 21 Μαΐου 2005 Η απόφαση εφαρmicroόζεται για ουσίες που επί του παρόντος δεν περιλαmicroβάνονται σε κάποιον από τους καταλόγους των συmicroβάσεων του 1961 και του 1971 των Ηνωmicroένων Εθνών(2) Σε συmicromicroόρφωση microε τις διατάξεις της ενιαίας Σύmicroβασης των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά του 1961 και της Σύmicroβασης των Ηνωmicroένων Εθνών για τις Ψυχοτρόπους Ουσίες του 1971(3) Κοινή δράση του 1997 σχετικά microε την ανταλλαγή πληροφοριών για την αξιολόγηση των κινδύνων και τον έλεγχο των νέων συνθετικών ναρκωτικών (ΕΕ L 167 της 2561997)

kg609930insideELindd 55 81106 134143

56


Εξελίξεις στη χρήση ναρκωτικών σε χώρους ψυχαγωγίας στην ετήσια έκθεση του ΕΚΠΝΤ για το 2006 επιλεγmicroένα θέmicroατα

Η χρήση ναρκωτικών και οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες των νέων συχνά συνδέονται Ειδικότερα microελέτες που επικεντρώνονται στους νέους που παρακολουθούν εκδηλώσεις microουσικής και χορού αναφέρουν συστηmicroατικά υψηλότερες εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης ναρκωτικών συγκριτικά microε τις εκτιmicroήσεις που περιλαmicroβάνονται σε microελέτες στον γενικό πληθυσmicroό ενώ ιδιαίτερα υψηλά είναι συχνά τα επίπεδα χρήσης διεγερτικών ναρκωτικών ουσιών που αναφέρονται στις microελέτες αυτές Μπορούν να εξηγηθούν οι διαφορές που παρατηρούνται από χώρα σε χώρα βάσει της ποικιλίας των διαθέσιmicroων εmicroπορικών χώρων νυχτερινής διασκέδασης της microουσικής κουλτούρας της διαθεσιmicroότητας ναρκωτικών και των

διαθέσιmicroων εισοδηmicroάτων Τα ερωτήmicroατα αυτά εξετάζονται στο εν λόγω επιλεγmicroένο θέmicroα

Οι νέες εξελίξεις σε ότι αφορά την προώθηση των ψυχαγωγικών ναρκωτικών microέσω του ∆ιαδικτύου και την ίδια την ψυχαγωγική χρήση ναρκωτικών θέτουν νέες προκλήσεις στους τοmicroείς της πολιτικής της πρόληψης και της microείωσης των κινδύνων Οι προκλήσεις αυτές εξετάζονται σε αυτό το επιλεγmicroένο θέmicroα στο οποίο επίσης γίνεται αναλυτική επισκόπηση των καινοτόmicroων πρωτοβουλιών για την πρόληψη των ναρκωτικών και τη microείωση του κινδύνου που αναλήφθηκαν στην ΕΕ την περασmicroένη δεκαετία για την αντιmicroετώπιση του σύνθετου προβλήmicroατος της αλληλεπίδρασης των ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και της χρήσης ναρκωτικών από τους νέους

Αυτό το επιλεγmicroένο θέmicroα είναι διαθέσιmicroο σε έντυπη microορφή και στο ∆ιαδίκτυο microόνο στην αγγλική γλώσσα (laquoDevelopments in drug use within recreational settingsraquo in EMCDDA annual report 2006 selected issues) (httpissues06emcddaeuropaeu)

kg609930insideELindd 56 81106 134144

57

kg609930insideELindd 57 81106 134144

58

Κεφάλαιο 5Κοκαΐνη και κρακ

Προσφορά και διαθεσιmicroότητα της κοκαΐνης (133)


Η κοκαΐνη είναι η περισσότερο διακινούmicroενη ουσία στον κόσmicroο microετά τη φυτική κάνναβη και τη ρητίνη κάνναβης Από την άποψη των κατασχεθεισών ποσοτήτων mdash578 τόνοι παγκοσmicroίως το 2004mdash οι microεγαλύτερες ποσότητες κοκαΐνης εξακολούθησαν να διακινούνται στη Νότια Αmicroερική (44 ) και τη Βόρεια Αmicroερική (34 ) και δευτερευόντως στη ∆υτική και Κεντρική Ευρώπη (15 ) (CND 2006)

Η Κολοmicroβία είναι microε microεγάλη διαφορά η σηmicroαντικότερη χώρα προέλευσης παράνοmicroης κοκαΐνης στον κόσmicroο ακολουθούmicroενη από το Περού και τη Βολιβία Η παγκόσmicroια παραγωγή κοκαΐνης το 2004 εκτιmicroάται ότι αυξήθηκε σε 687 τόνους εκ των οποίων 56 προερχόταν από την Κολοmicroβία 28 από το Περού και 16 από τη Βολιβία (UNODC 2005) Το microεγαλύτερο microέρος της κοκαΐνης που κατάσχεται στην Ευρώπη εισάγεται κατευθείαν από τη Νότια Αmicroερική (κυρίως Κολοmicroβία) ή microέσω της Κεντρικής Αmicroερικής και της Καραϊβικής Το 2004 το Σουρινάmicro η Βραζιλία η Αργεντινή η Βενεζουέλα το Εκουαδόρ το Κουρασάο η Τζαmicroάικα το Μεξικό η Γουιάνα και ο Παναmicroάς αναφέρθηκαν ως χώρες διαmicroετακόmicroισης της κοκαΐνης που εισήχθη στην ΕΕ (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 ΠΟΤ 2005 CND 2006 INCB 2006α Europol 2006) Ορισmicroένες ποσότητες διακινήθηκαν επίσης microέσω Αφρικής ολοένα περισσότερο microέσω της ∆υτικής Αφρικής και των χωρών του κόλπου της Γουινέας (κυρίως της Νιγηρίας) αλλά και της Ανατολικής Αφρικής (Κένυα) και της Βορειοδυτικής Αφρικής microέσω των νήσων στα ανοιχτά των ακτών της Μαυριτανίας και της Σενεγάλης (CND 2006 INCB 2006α) Κύρια σηmicroεία εισόδου στην ΕΕ παρέmicroειναν η Ισπανία οι Κάτω Χώρες και η Πορτογαλία καθώς και το Βέλγιο η Γαλλία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 CND 2006 Europol 2006)

Μολονότι η Ισπανία και οι Κάτω Χώρες εξακολουθούν να διαδραmicroατίζουν σηmicroαντικό ρόλο ως σηmicroεία διανοmicroής της κοκαΐνης που εισέρχεται στην ΕΕ οι εντατικοποιηmicroένοι έλεγχοι κατά microήκος των βόρειων ισπανικών ακτών (Γαλικία) και η πολιτική καθολικών ελέγχων (100 ) στις πτήσεις από συγκεκριmicroένες χώρες (134) στο αεροδρόmicroιο Schipol (Άmicroστερνταmicro) ενδεχοmicroένως διαδραmicroάτισαν ρόλο στην ανάπτυξη εναλλακτικών διαδροmicroών όπως για παράδειγmicroα ολοένα και περισσότερο microέσω Αφρικής αλλά και microέσω Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης και δευτερογενούς διανοmicroής από εκεί στη ∆υτική Ευρώπη (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 ΠΟΤ 2005 INCB 2006α)


Το 2004 στην ΕΕ εκτιmicroάται ότι πραγmicroατοποιήθηκαν 60 000 κατασχέσεις συνολικά 74 τόνων κοκαΐνης Οι περισσότερες κατασχέσεις κοκαΐνης αναφέρθηκαν σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες κυρίως την Ισπανία η οποία αντιπροσωπεύει το ήmicroισυ περίπου των κατασχέσεων και των ποσοτήτων που κατασχέθηκαν στην ΕΕ την τελευταία πενταετία (135) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 ο αριθmicroός των κατασχέσεων κοκαΐνης (136) αυξήθηκε συνολικά σε επίπεδο ΕΕ ενώ οι ποσότητες (137) εmicroφάνισαν διακύmicroανση microε ανοδική τάση Ωστόσο βάσει των στοιχείων που παρείχαν οι χώρες οι ποσότητες φαίνεται να microειώθηκαν το 2004 mdash ενδεχοmicroένως συγκριτικά microε τις εξαιρετικά microεγάλες ποσότητες που κατασχέθηκαν στην Ισπανία το προηγούmicroενο έτος

Τιmicroή και καθαρότητα

Το 2004 η microέση λιανική τιmicroή της κοκαΐνης διέφερε σηmicroαντικά στο σύνολο της ΕΕ από 41 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στο Βέλγιο έως 100 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στην Κύπρο στη Ρουmicroανία και τη Νορβηγία (138) Οι microέσες τιmicroές της φυτικής κάνναβης διορθωmicroένες σύmicroφωνα microε τον πληθωρισmicroό (139) εmicroφάνισαν γενικά καθοδική τάση κατά την περίοδο

(133) Βλέπε laquoΕρmicroηνεία των κατασχέσεων και των σχετικών microε την αγορά στοιχείωνraquo σ 37(134) Όλες οι πτήσεις από τις Ολλανδικές Αντίλλες την Αρούmicroπα το Σουρινάmicro το Περού τη Βενεζουέλα και το Εκουαδόρ ελέγχονται 100 Το 2004 3 466 άτοmicroα που χρησιmicroοποιήθηκαν για τη διακίνηση ναρκωτικών συνελήφθησαν ως αποτέλεσmicroα των ελέγχων αυτών και 620 ως αποτέλεσmicroα των τακτικών ελέγχων (εθνική έκθεση των Κάτω Χωρών)(135) Η κατάσταση αυτή πρέπει να επανεξεταστεί όταν θα είναι διαθέσιmicroα τα στοιχεία του 2004 για το Ηνωmicroένο Βασίλειο ∆εν υπήρχαν στοιχεία τόσο για τον αριθmicroό των κατασχέσεων κοκαΐνης όσο και για τις ποσότητες κοκαΐνης που κατασχέθηκαν το 2004 στην Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά microε τον αριθmicroό των κατασχέσεων κοκαΐνης το 2004 για τις Κάτω Χώρες Για σκοπούς εκτίmicroησης τα ελλείποντα στοιχεία του 2004 υποκαταστάθηκαν από στοιχεία του 2003 Τα στοιχεία που παρείχαν οι Κάτω Χώρες σχετικά microε τις ποσότητες που κατασχέθηκαν το 2004 ήταν εκτιmicroήσεις και δεν ήταν δυνατό να συmicroπεριληφθούν στην ανάλυση των τάσεων για το 2004(136) Βλέπε πίνακα SZR-9 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(137) Βλέπε πίνακα SZR-10 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(138) Βλέπε πίνακα PPP-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(139) Λαmicroβάνοντας το 1999 ως έτος βάσης για την αξία του χρήmicroατος σε όλες τις χώρες(140) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 υπήρχαν στοιχεία για τις τιmicroές της κοκαΐνης για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη στο Βέλγιο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Γερmicroανία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιρλανδία στην Κύπρο στη Λεττονία στη Λιθουανία στο Λουξεmicroβούργο στην Πολωνία στην Πορτογαλία στη Σλοβενία στη Σουηδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Βουλγαρία στην Τουρκία και τη Νορβηγία

kg609930insideELindd 58 81106 134144

59

Κεφάλαιο 5 Κοκαΐνη και κρακ

1999ndash 2004 σε όλες τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (140) εκτός του Λουξεmicroβούργου όπου παρουσίαζαν microείωση έως το 2002 και κατόπιν αυξήθηκαν και της Νορβηγίας όπου οι τιmicroές αυξήθηκαν απότοmicroα το 2001 και κατόπιν σταθεροποιήθηκαν

Σε σύγκριση microε την ηρωίνη η microέση καθαρότητα της κοκαΐνης σε επίπεδο χρήστη είναι υψηλή κυmicroαινόmicroενη το 2004 από 24 στη ∆ανία έως 80 στην Πολωνία Οι περισσότερες χώρες ανέφεραν καθαρότητα 40ndash 65 (141) Σύmicroφωνα microε τα διαθέσιmicroα στοιχεία για την περίοδο 1999ndash 2004 υπήρξε microια γενική microείωση στη microέση καθαρότητα της κοκαΐνης στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (142) η οποία ωστόσο αυξήθηκε στην Εσθονία (από το 2003) στη Γαλλία και τη Λιθουανία και παρέmicroεινε σταθερή στο Λουξεmicroβούργο και την Αυστρία

∆ιεθνής δράση κατά της παρασκευής και της διακίνησης κοκαΐνης

Στόχος του σχεδίου COLA που διευθύνεται από τη Europol είναι ο εντοπισmicroός και η εξάρθρωση λατινοαmicroερικανικών και συνεργαζόmicroενων εγκληmicroατικών οmicroάδων που δραστηριοποιούνται προς και εντός της ΕΕ και εmicroπλέκονται κυρίως στη διακίνηση κοκαΐνης Ειδικότερα το σχέδιο παρέχει επιχειρησιακή υποστήριξη σε έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη σε συmicromicroετέχοντα κράτη microέλη και συmicroπληρώνει την εικόνα των στρατηγικών πληροφοριών ασφαλείας Συmicroπληρώνεται από το σύστηmicroα λογοτύπων για την κοκαΐνη της Europol microέσω του οποίου συγκεντρώνονται σε κατάλογο που επικαιροποιείται κάθε χρόνο ο τρόπος λειτουργίας καθώς και φωτογραφικό και άλλο πληροφοριακό υλικό σχετικά microε κατασχέσεις κοκαΐνης και λογότυπουςσήmicroατα επί των ναρκωτικών και των συσκευασιών τους για τον εντοπισmicroό οmicroοιοτήτων microεταξύ των κατασχέσεων και την προαγωγή της διεθνούς συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών microεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόmicroου (Europol 2006)

Η επιχείρηση laquoPurpleraquo η οποία διεξάγεται από το 1999 αποσκοπεί στην πρόληψη της εκτροπής υπερmicroαγγανικού καλίου (143) από το νόmicroιmicroο εmicroπόριο για χρήση στην παράνοmicroη παρασκευή κοκαΐνης ιδίως στην αmicroερικανική ήπειρο Το νόmicroιmicroο εmicroπόριο υπερmicroαγγανικού καλίου διεξάγεται σε microεγάλη κλίmicroακα από το 1999 30 εξαγωγικές χώρεςεπικράτειες προέβησαν σε 4 380 εκ των προτέρων κοινοποιήσεις στο INCB για περισσότερους από 136 560 τόνους υπερmicroαγγανικού καλίου Από το 1999 233 αποστολές που αφορούσαν συνολικά 14 316 τόνους της ουσίας παρακρατήθηκαν ή κατασχέθηκαν λόγω αmicroφιβολιών ως προς τη νοmicroιmicroότητα των παραγγελιών ή των τελικών χρηστών και εντοπίστηκαν εκτροπές Το 2004 14 τόνοι υπερmicroαγγανικού καλίου κατασχέθηκαν στην Ευρώπη κυρίως στη Ρωσική Οmicroοσπονδία και δευτερευόντως στη Ρουmicroανία και την Ουκρανία (144) (INCB 2006β)

Οι διακινητές φαίνεται ότι έχουν βρει τρόπους για να αποφεύγουν τους ελέγχους και τους microηχανισmicroούς

παρακολούθησης στο πλαίσιο της επιχείρησης laquoPurpleraquo Πράγmicroατι microολονότι η παράνοmicroη παρασκευή κοκαΐνης δεν συνδέεται microε την Ασία εκφράζονται εντεινόmicroενες ανησυχίες ότι οι διακινητές ενδέχεται να επιλέγουν την περιοχή αυτή για την εκτροπή υπερmicroαγγανικού καλίου από το νόmicroιmicroο εmicroπόριο Εκφράζονται επίσης ανησυχίες ότι οι διακινητές ενδέχεται να εκτρέπουν υπερmicroαγγανικό κάλιο στην υποπεριφέρεια των Άνδεων microέσω των νησιών της Καραϊβικής Έτσι το INCB (2006β) microολονότι αναγνωρίζει ότι υπήρξαν κάποιες επιτυχίες στον εντοπισmicroό παράνοmicroων συναλλαγών και στο σταmicroάτηmicroα αποστολών καλεί τις κυβερνήσεις να αναπτύξουν επιχειρησιακές διαδικασίες για τη χρήση πληροφοριών από κατασχέσεις σε εργαστήρια κοκαΐνης microε στόχο την ανακάλυψη της πηγής των χηmicroικών ουσιών τον προσδιορισmicroό των χωρών διαmicroετακόmicroισης και τη διερεύνηση εmicroπορικών εταιρειών ούτως ώστε να microην είναι εύκολο στους διακινητές να microεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε άλλο microέρος

Επικράτηση και πρότυπα χρήσης της κοκαΐνης

Βάσει πρόσφατων εθνικών ερευνών στον γενικό πληθυσmicroό υπολογίζεται ότι περίπου 10 εκατ Ευρωπαίοι (145) έχουν δοκιmicroάσει κοκαΐνη τουλάχιστον microία φορά στη ζωή τους (επικράτηση της χρήσης σε όλη τη ζωή) αριθmicroός που αντιστοιχεί σε άνω του 3 όλων των ενηλίκων (146) Τα εθνικά ποσοστά αναφερόmicroενης χρήσης κυmicroαίνονται από 05 έως 6 microε την Ιταλία (46 ) την Ισπανία (59 ) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (61 ) να εmicroφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά Υπολογίζεται ότι περίπου 35 εκατ ενήλικοι έκαναν χρήση κοκαΐνης κατά το τελευταίο έτος αντιπροσωπεύοντας το 1 του συνόλου των ενηλίκων Τα εθνικά ποσοστά στις περισσότερες χώρες κυmicroαίνονται από 03 έως 1 Εντούτοις τα επίπεδα επικράτησης είναι υψηλότερα στην Ισπανία (27 ) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (2 )

Όπως συmicroβαίνει και microε άλλα παράνοmicroα ναρκωτικά η χρήση κοκαΐνης επικεντρώνεται στους νεαρούς ενηλίκους Η δοκιmicroή τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή ήταν υψηλότερη στους νεαρούς ενηλίκους ηλικίας 15ndash 34 ετών microολονότι η χρήση κατά το τελευταίο έτος είναι ελαφρώς υψηλότερη στις ηλικίες 15 έως 24 ετών Η κοκαΐνη φαίνεται να είναι ναρκωτικό που χρησιmicroοποιείται κυρίως από άτοmicroα ηλικίας 20 έως 30 ετών αλλά σε σύγκριση microε τη χρήση κάνναβης η χρήση κοκαΐνης επικεντρώνεται κυρίως σε νεότερα άτοmicroα Τα ποσοστά της δοκιmicroής τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή σε άτοmicroα ηλικίας 15 έως 34 ετών κυmicroαίνονται microεταξύ 1 και 10 και τα υψηλότερα επίπεδα απαντώνται και πάλι στην Ισπανία (89 ) και στο Ηνωmicroένο Βασίλειο (105 ) Η χρήση κατά το τελευταίο έτος κυmicroαίνεται από 02 έως 48 Τα ποσοστά για τη ∆ανία την Ιρλανδία την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες είναι της τάξης του 2 και για την Ισπανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο υπερβαίνουν το 4 (διάγραmicromicroα 6) Τα στοιχεία από έρευνες στον microαθητικό πληθυσmicroό δείχνουν πολύ χαmicroηλή

(141) Βλέπε πίνακα PPP-7 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(142) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 υπήρχαν στοιχεία για τις τιmicroές της κοκαΐνης για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη στο Βέλγιο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη ∆ανία στη Γερmicroανία στην Εσθονία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιρλανδία στην Ιταλία στη Λεττονία στη Λιθουανία στο Λουξεmicroβούργο στην Ουγγαρία στις Κάτω Χώρες στην Αυστρία στην Πορτογαλία στη Σλοβακία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Νορβηγία(143) Πρόδροmicroη χηmicroική ουσία που χρησιmicroοποιείται στην παρασκευή κοκαΐνης και περιλαmicroβάνεται στον πίνακα 1 της σύmicroβασης του 1988(144) Στα στοιχεία αυτά δεν περιλαmicroβάνονται ποσότητες που αφορούν αποστολές που σταmicroατήθηκαν(145) Βάσει σταθmicroισmicroένου microέσου όρου εθνικών ποσοστών περισσότερες λεπτοmicroέρειες στην υποσηmicroείωση 53(146) Για αναλυτικά ποσοστά για κάθε χώρα βλέπε τον πίνακα στην ενότητα laquoGeneral population surveys of drug useraquo(Έρευνες για τη χρήση ναρκωτικών στον γενικό πληθυσmicroό) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 59 81106 134145

60


επικράτηση της χρήσης κοκαΐνης σε όλη τη ζωή η οποία κυmicroαίνεται από 0 στην Κύπρο στη Φινλανδία και τη Σουηδία έως 6 στην Ισπανία Τα ποσοστά επικράτησης της χρήσης κρακ είναι ακόmicroη χαmicroηλότερα καθώς κυmicroαίνονται από 0 έως 3 (Hibell κά 2004)

Τα ποσοστά χρήσης κοκαΐνης είναι υψηλότερα στους άνδρες Για παράδειγmicroα έρευνες στη ∆ανία στη Γερmicroανία στην Ισπανία στην Ιταλία στις Κάτω Χώρες στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Νορβηγία διαπίστωσαν ότι στους άνδρες ηλικίας 15 έως 34 ετών το ποσοστό δοκιmicroής τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή κυmicroαινόταν microεταξύ 5 και 14 Η χρήση κατά το τελευταίο έτος ήταν χαmicroηλότερη αλλά τέσσερις χώρες ανέφεραν ποσοστά υψηλότερα από 3 Η Ισπανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο ανέφεραν ποσοστά περίπου 6ndash 7 (147) γεγονός που υποδηλώνει ότι στις χώρες αυτές περίπου ένας στους 15 νεαρούς άνδρες έκανε πρόσφατα χρήση κοκαΐνης Η αναλογία αυτή είναι σηmicroαντικά υψηλότερη στις αστικές περιοχές

Στον γενικό πληθυσmicroό η χρήση της κοκαΐνης φαίνεται να είναι περιστασιακή και να γίνεται κυρίως τα σαββατοκύριακα και σε χώρους ψυχαγωγίας (microπαρ και ντίσκο) όπου microπορεί

να φτάσει σε υψηλά επίπεδα Από ερευνητικές microελέτες που διενεργήθηκαν σε νέους σε χώρους χορού και microουσικής σε διάφορες χώρες προκύπτουν εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της χρήσης κοκαΐνης πολύ υψηλότερες από εκείνες που διαπιστώνονται στον γενικό πληθυσmicroό Η επικράτηση της χρήσης σε όλη τη ζωή κυmicroαίνεται από 10 έως 75 (βλέπε το επιλεγmicroένο θέmicroα για τη χρήση ναρκωτικών σε χώρους ψυχαγωγίας) Για παράδειγmicroα στην έρευνα για την εγκληmicroατικότητα στη Βρετανία για την περίοδο 200405 αναφέρεται εκτίmicroηση για την επικράτηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών laquoτάξης Αraquo σε άτοmicroα που συχνάζουν σε ντίσκο ή νυχτερινά κλαmicroπ κατά δύο φορές υψηλότερη σε σχέση microε το αντίστοιχο ποσοστό σε άτοmicroα που δεν συχνάζουν στους χώρους αυτούς (Chivite-Matthews κά 2005) (βλέπε το επιλεγmicroένο θέmicroα για τη χρήση ναρκωτικών σε χώρους ψυχαγωγίας) Κατά microέσο όρο περίπου το ένα τρίτο όλων των ενήλικων Ευρωπαίων που έχουν κάνει χρήση κοκαΐνης τουλάχιστον microία φορά έκανε χρήση κατά το τελευταίο δωδεκάmicroηνο συγκριτικά microόνο το 13 ανέφερε ότι έκανε χρήση κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες Για παράδειγmicroα ποσοστό 2ndash 4 των ανδρών ηλικίας 15ndash 24 ετών στην Ισπανία στην Ιταλία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη

(147) Βλέπε διάγραmicromicroα GPS-9 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 6 Επικράτηση της χρήσης κοκαΐνης κατά το τελευταίο έτος σε όλους τους ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 64 ετών) και στους νεαρούς

ενηλίκους (ηλικίας 15ndash 34 και 15ndash 24 ετών)



0

1

2

3

4

5

6

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

(20

04

)

Λετ

τονί

α (2

00

3)

Λιθ

ουαν

ία (2

00

4)

Φιν

λανδ

ία (2

00

4)

Βουλ

γαρί

α (2

00

5)

Ουγ

γαρί

α (2

00

3)

Σλο

βακί

α (2

00

4)

Εσθο

νία

(20

03

)

∆αν

ία (2

00

0)

Αυσ

τρία

(20

04

)

Γερmicro

ανία

(20

03

)

Ιρλα

νδία

(20

02

03

)

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς (2

00

00

1)

Ιταλ

ία (2

00

3)

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (Α

γγλί

α κα

ι Ουα

λία)

(20

04

05

)

Ισπα

νία

(20

03

)

Γαλλ

ία (2

00

2)

Πορ

τογα

λία

(20

01

)

Πολ

ωνί

α (2

00

2)

Νορ

βηγί

α (2

00

4)

Ελλά

δα (2

00

4)

Όλοι οι ενήλικες 15ndash34 15ndash24

kg609930insideELindd 60 81106 134145

61


Βουλγαρία (148) ανέφερε ότι έκανε χρήση κοκαΐνης κατά τις τελευταίες 30 ηmicroέρες Με microια πρόχειρη εκτίmicroηση της τρέχουσας χρήσης κοκαΐνης στην Ευρώπη προκύπτουν περίπου 15 εκατ ενήλικοι χρήστες ηλικίας 15ndash 64 ετών (80 στο ηλικιακό εύρος 15ndash 34 ετών) Ο αριθmicroός αυτός πρέπει να θεωρείται ελάχιστη εκτίmicroηση λόγω της πιθανότητας τα στοιχεία που αναφέρονται να είναι ελλιπή

Τα πρότυπα χρήσης της κοκαΐνης διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ των διαφόρων οmicroάδων χρηστών Σε microια microελέτη που πραγmicroατοποιήθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις διαπιστώθηκε ότι οι ενταγmicroένοι στην κοινωνία χρήστες κοκαΐνης έκαναν χρήση κυρίως microε εισπνοή από τη microύτη (95 ) microόνο ένα microικρό ποσοστό κάπνιζε ή έκανε ενέσιmicroη χρήση της ουσίας αλλά η συνδυασmicroένη χρήση κάνναβης και αλκοόλ ήταν πολύ συχνή (Prinzleve κά 2004) Στους χρήστες σε περιβάλλοντα θεραπείας απεξάρτησης ή που ανήκουν σε κοινωνικά περιθωριοποιηmicroένες οmicroάδες η ενέσιmicroη χρήση ήταν συχνή και η χρήση κρακ διαδεδοmicroένη στο Αmicroβούργο στο Λονδίνο και το Παρίσι και σε microικρότερο βαθmicroό στη Βαρκελόνη και το ∆ουβλίνο Η χρήση κρακ στον γενικό πληθυσmicroό της Ευρώπης φαίνεται να είναι χαmicroηλή Για παράδειγmicroα η αναφερόmicroενη επικράτηση της χρήσης κρακ σε όλη τη ζωή στην Ισπανία ήταν 05 (2003) και στο Ηνωmicroένο Βασίλειο 08 (Chivite-Matthews κά 2005) Σε τρεις χώρες ερευνήθηκε η επικράτηση της χρήσης κρακ σε όλη τη ζωή σε κλαmicroπ και διαπιστώθηκε ότι ήταν ακόmicroη χαmicroηλότερη από τη χρήση ηρωίνης (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία 2 Ηνωmicroένο Βασίλειο 13 και Γαλλία 21 ) Ωστόσο η χρήση κρακ στις περιθωριοποιηmicroένες οmicroάδες ή τους χρήστες οπιοειδών αποτελεί αιτία προβληmicroατισmicroού σε ορισmicroένες πόλεις Για παράδειγmicroα σε microια στοχοθετηmicroένη οmicroάδα 94 γυναικών που εκδίδονται στο δρόmicroο στο Άmicroστερνταmicro η εκτίmicroηση για την επικράτηση της χρήση κρακ σε όλη τη ζωή ήταν εξαιρετικά υψηλή φτάνοντας το 91 (Korf 2005 αναφέρεται στην εθνική έκθεση των Κάτω Χωρών)

Συγκριτικά σύmicroφωνα microε την εθνική έρευνα των Ηνωmicroένων Πολιτειών σχετικά microε τη χρήση ναρκωτικών και την υγεία για το 2004 142 των ενηλίκων (οι οποίοι ορίζονται ως άτοmicroα ηλικίας δώδεκα ετών και άνω) αναφέρουν δοκιmicroή κοκαΐνης τουλάχιστον microία φορά σε όλη τη ζωή σε αντιδιαστολή microε τον ευρωπαϊκό microέσο όρο του 3 Η χρήση κατά το τελευταίο έτος ήταν 24 σε σύγκριση microε τον ευρωπαϊκό microέσο όρο του 1 microολονότι ορισmicroένες χώρες της ΕΕ πχ η Ισπανία (27 ) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (2 ) ανέφεραν ποσοστά στα ίδια επίπεδα microε τις Ηνωmicroένες Πολιτείες (149) Τα συγκριτικά υψηλότερα ποσοστά της χρήσης σε όλη τη ζωή στις Ηνωmicroένες Πολιτείες microπορεί εν microέρει να σχετίζονται microε το γεγονός ότι η εξάπλωση της κοκαΐνης είχε προηγηθεί χρονικά στη χώρα αυτή

Στους νεαρούς ενηλίκους (ηλικίας 16ndash 34 ετών) τα ποσοστά για τις ΗΠΑ ήταν 146 (σε όλη τη ζωή) 51 (κατά το τελευταίο έτος) και 17 (κατά τον τελευταίο microήνα) ενώ οι microέσοι όροι των ποσοστών για την ΕΕ στην ηλικιακή οmicroάδα 15 έως 34 ετών ήταν αντίστοιχα περίπου 5 (σε όλη τη ζωή) 2 (κατά το τελευταίο έτος) και 1 (κατά τον τελευταίο microήνα)

Τάσεις στη χρήση κοκαΐνης

Εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχουν προειδοποιήσεις σχετικά microε την πιθανότητα αύξησης της χρήσης κοκαΐνης στην Ευρώπη βάσει στοιχείων από διαφορετικές πηγές (πχ δείκτες της αγοράς αιτήσεις για θεραπεία θάνατοι) Μολονότι οι διαθέσιmicroες πληροφορίες για τις τάσεις στη χρήση της κοκαΐνης στον γενικό πληθυσmicroό βελτιώνονται καθώς όλο και περισσότερες χώρες πραγmicroατοποιούν επαναλαmicroβανόmicroενες έρευνες τα στοιχεία εξακολουθούν να είναι περιορισmicroένα Στην περίπτωση της κοκαΐνης στις δυσκολίες έρχονται να προστεθούν τα χαmicroηλότερα επίπεδα επικράτησης και η πιθανή αναφορά ελλιπών στοιχείων σε σχέση microε τη χρήση

Η πρόσφατη χρήση κοκαΐνης (κατά το τελευταίο έτος) αυξήθηκε σηmicroαντικά κατά το δεύτερο ήmicroισυ της δεκαετίας του 1990 στους νεαρούς ενηλίκους στο Ηνωmicroένο Βασίλειο έως το 2000 και στην Ισπανία έως το 2001 ενώ τα τελευταία χρόνια φαίνεται να σταθεροποιείται Στη Γερmicroανία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 παρατηρήθηκε microέτρια αύξηση αλλά τα ποσοστά παρέmicroειναν σταθεροποιηmicroένα τα τελευταία χρόνια σε επίπεδα σαφώς χαmicroηλότερα σε σχέση microε την Ισπανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (διάγραmicromicroα 7)

Μέτριες αυξήσεις στη χρήση κατά το τελευταίο έτος παρατηρήθηκαν στη ∆ανία (έως το 2000) στην Ιταλία στην

(148) Έρευνα του 2001 Στην έρευνα του 2003 δεν αναφέρεται ανάλυση των στοιχείων βάσει του φύλου ανά ηλικιακές οmicroάδες δέκα ετών(149) Πηγή SAMHSA Office of Applied Studies 2004 National Survey on Drug Use and Health (httpoassamhsagovnhsdahtmNHSDAinfo) Σηmicroειώνεται ότι το ηλικιακό εύρος για laquoόλους τους ενηλίκουςraquo στην έρευνα των ΗΠΑ (δώδεκα ετών και άνω) είναι ευρύτερο από το πρότυπο εύρος ηλικίας στις ευρωπαϊκές έρευνες (15ndash 64) Τα στοιχεία για την ηλικιακή οmicroάδα 16ndash 34 ετών στις ΗΠΑ υπολογίστηκαν εκ νέου από το ΕΚΠΝΤ

∆ιάγραmicromicroα 7 Τάσεις στην επικράτηση της χρήσης κοκαΐνης κατά


(1) Στη ∆ανία η τιmicroή για το 1994 αντιστοιχεί σε laquoσκληρά ναρκωτικάraquoΣηmicroείωση Τα στοιχεία προέρχονται από τις πιο πρόσφατες εθνικές έρευνες που

ήταν διαθέσιmicroες σε κάθε χώρα κατά το χρόνο υποβολής των εκθέσεων Βλέπε πίνακα GPS-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 για περαιτέρω πληροφορίες


0

1

2

3

4

5

6

Ισπανία


Ιταλία

Κάτω Χώρες

∆ανία (1)

Νορβηγία

Γερmicroανία

Εσθονία

Σλοβακία

Ουγγαρία

Φινλανδία

Γαλλία

Ελλάδα

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

kg609930insideELindd 61 81106 134146

62


Ουγγαρία στις Κάτω Χώρες (έως το 2001) και τη Νορβηγία Η τάση αυτή χρήζει προσεκτικής ερmicroηνείας καθώς βασίζεται σε δύο microόνο έρευνες σε κάθε χώρα

Στην περίπτωση της κοκαΐνης και άλλων ουσιών (πχ έκσταση αmicroφεταmicroίνες παραισθησιογόνα microανιτάρια) οι τάσεις microπορούν να προσδιοριστούν καλύτερα εστιάζοντας την ανάλυση σε οmicroάδες στις οποίες επικεντρώνεται η χρήση ναρκωτικών ιδιαίτερα σε νέους που κατοικούν σε αστικές περιοχές Οι πληθυσmicroοί αυτοί διερευνώνται περισσότερο εmicroβριθώς στο επιλεγmicroένο θέmicroα για τη χρήση ναρκωτικών σε χώρους ψυχαγωγίας Επίσης οι πληροφορίες των ερευνών πρέπει να συmicroπληρώνονται από επικεντρωmicroένες microελέτες σε νέους που ανήκουν σε επιλεγmicroένες οmicroάδες (περιβάλλοντα νυχτερινής ζωής)


Μετά τα οπιοειδή και την κάνναβη η κοκαΐνη είναι η ναρκωτική ουσία που αναφέρεται συχνότερα ως κύρια ουσία από τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης και αντιπροσωπεύει περίπου το 8 του συνόλου των αιτήσεων για θεραπεία στην ΕΕ το 2004 (151) Πρέπει να σηmicroειωθεί ότι η Ισπανία microια χώρα που συνήθως αναφέρει υψηλό αριθmicroό αιτήσεων για θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη δεν έχει παράσχει στοιχεία ακόmicroη Το συνολικό αυτό ποσοστό περιλαmicroβάνει microεγάλες διαφοροποιήσεις microεταξύ των χωρών στις περισσότερες χώρες οι αιτήσεις για θεραπεία που συνδέονται microε τη χρήση κοκαΐνης είναι microάλλον λιγοστές αλλά στις Κάτω Χώρες (37 ) και παραδοσιακά στην Ισπανία (26 το 2002) το ποσοστό των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη είναι πολύ υψηλότερο Σύmicroφωνα microε τα πιο πρόσφατα διαθέσιmicroα στοιχεία σε microια οmicroάδα χωρών τα ποσοστά των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη επί του συνόλου των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία κυmicroαίνονται microεταξύ 5 και 10 (∆ανία Γερmicroανία Γαλλία Ιρλανδία Ιταλία Κύπρος Μάλτα Ηνωmicroένο Βασίλειο και Τουρκία) ενώ στις υπόλοιπες χώρες τα ποσοστά είναι πολύ χαmicroηλά (152) Σε αρκετές χώρες σε σύγκριση microε το σύνολο των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία τα ποσοστά των ατόmicroων που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία από την κοκαΐνη ως κύρια ουσία είναι υψηλότερα (153) και συνολικά περίπου 12 όλων των αναφερόmicroενων νέων αιτήσεων για θεραπεία αφορούν την κοκαΐνη Η κοκαΐνη αναφέρεται επίσης ως δευτερεύουσα ουσία από περίπου 12 των ατόmicroων που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία (154)

Οι αυξητικές τάσεις στα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη οι οποίες αναφέρθηκαν τα προηγούmicroενα χρόνια συνεχίστηκαν από το 1999 έως το 2004 βάσει ανάλυσης που παρεmicroβάλλει microη αναφερθέντα στοιχεία προκύπτει ότι το ποσοστό ατόmicroων που ζητούν

για πρώτη φορά θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη αυξήθηκε από 10 σε 20 κατά την εν λόγω περίοδο (microε βάση 17 χώρες της ΕΕ τη Βουλγαρία και τη Ρουmicroανία) (155)

Συνολικά οι περισσότερες αιτήσεις για θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη στην Ευρώπη δεν συνδέονται microε το κρακ περίπου 80 των ατόmicroων που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη σε κέντρα εξωτερικής παραmicroονής αναφέρεται ότι κάνουν χρήση υδροχλωρικής κοκαΐνης (κοκαΐνης σε σκόνη) και λιγότερο από 20 κάνει χρήση κρακ Ωστόσο οι χρήστες κρακ θέτουν ιδιαίτερες προκλήσεις στις θεραπευτικές υπηρεσίες καθώς το κοινωνικό προφίλ τους τείνει να είναι περισσότερο περιθωριοποιηmicroένο σε σχέση microε τους χρήστες κοκαΐνης σε σκόνη Μια ευρωπαϊκή microελέτη σχετικά microε τη χρήση κοκαΐνης (κοκαΐνης σε σκόνη και κρακ) διαπίστωσε συσχέτιση microεταξύ της χρήσης κρακ και κοινωνικών προβληmicroάτων και προβληmicroάτων ψυχικής υγείας ωστόσο η microελέτη ανέφερε επίσης ότι το κρακ από microόνο του δεν επαρκεί για να εξηγήσει τα κοινωνικά προβλήmicroατα ή τα προβλήmicroατα ψυχικής υγείας (Haasen κά 2005) Πρόσφατη microελέτη σε 585 άτοmicroα που προσέφυγαν σε θεραπεία απεξάρτησης από το κρακ στη Σκοτία διαπίστωσε ότι οι χρήστες κρακ είναι πιο πιθανό να έχουν microεγαλύτερο ιστορικό προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών και microεγαλύτερη εmicroπλοκή σε εγκληmicroατικές δραστηριότητες (Neale και Robertson 2004 αναφέρεται στην εθνική έκθεση του Ηνωmicroένου Βασιλείου)

Εξετάζοντας το προφίλ ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη σε κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής προκύπτει ότι τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία για πρώτη φορά και κάνουν χρήση κοκαΐνης ως κύριας ναρκωτικής ουσίας είναι συνήθως microεγαλύτερης ηλικίας σε σχέση microε τους χρήστες άλλων ναρκωτικών ουσιών το 70 ανήκει στην ηλικιακή οmicroάδα των 20ndash 34 ετών microε microια microικρότερη οmicroάδα (13 ) να είναι ηλικίας microεταξύ 35 και 39 ετών (156)

Η κοκαΐνη χρησιmicroοποιείται συχνά σε συνδυασmicroό microε microια άλλη δευτερεύουσα ουσία συχνά την κάνναβη (316 ) τα οπιοειδή (286 ) ή το αλκοόλ (174 ) (157) Τοπικές έρευνες σε χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών υποδηλώνουν ότι σε ορισmicroένες περιοχές ο συνδυασmicroός ηρωίνης και κοκαΐνης στην ίδια ένεση γίνεται ολοένα και πιο διαδεδοmicroένος (ορισmicroένες φορές αναφέρεται από τους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών ως laquospeedballingraquo) Ο συνδυασmicroός οπιοειδών και κοκαΐνης είναι επί του παρόντος πιο πρόδηλος στα δεδοmicroένα θεραπείας Στα άτοmicroα υπό θεραπεία που αναφέρουν ως κύρια ουσία χρήσης τα οπιοειδή ποσοστό 31 στην Ιταλία 42 στις Κάτω Χώρες και 44 στο Ηνωmicroένο Βασίλειο αναφέρουν την κοκαΐνη ως δευτερεύουσα ουσία χρήσης Στα άτοmicroα υπό θεραπεία που αναφέρουν ως κύρια ουσία χρήσης την κοκαΐνη ποσοστό 28 στην Ιταλία και 38 στο Ηνωmicroένο βασίλειο αναφέρουν τα οπιοειδή ως δευτερεύουσες ουσίες χρήσης

(150) Βλέπε υποσηmicroείωση 70(151) Βλέπε διάγραmicromicroα TDI-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(152) Βλέπε πίνακα TDI-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 για την Ισπανία τα στοιχεία αναφέρονται στο έτος αναφοράς 2002(153) Βλέπε πίνακα TDI-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(154) Βλέπε πίνακα TDI-23 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(155) Βλέπε διάγραmicromicroα TDI-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(156) Βλέπε πίνακα TDI-10 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(157) Βλέπε πίνακα TDI-24 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 62 81106 134147

63


Θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη

∆εν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι microπορεί να υπάρξει φαρmicroακευτική θεραπεία για την κοκαΐνη ή άλλη ψυχοδιεγερτική εξάρτηση Ωστόσο στην ολοκληρωmicroένη επισκόπησή τους σχετικά microε τη χρήση φαρmicroακοθεραπειών στους χρήστες ψυχοδιεγερτικών ουσιών οι Shearer και Gowing (2004) καταλήγουν στη διαπίστωση

ότι η θεραπεία υποκατάστασης η οποία είναι επιτυχηmicroένη στην περίπτωση της εξάρτησης από οπιοειδή και από τη νικοτίνη και είναι σε θέση να προσελκύει και να διατηρεί τους χρήστες υπό θεραπεία δεν έχει δοκιmicroαστεί ακόmicroα επαρκώς σε χρήστες διεγερτικών Το ΕΚΠΝΤ δηmicroοσίευσε πρόσφατα microια επισκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά microε τους τρόπους αντιmicroετώπισης και την αποτελεσmicroατικότητα της θεραπείας απεξάρτησης από την κοκαΐνη συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων τρόπων αντιmicroετώπισης διαταραχών ψυχικής υγείας σε χρήστες κρακ (158)

Σε ορισmicroένες χώρες συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των Ηνωmicroένων Πολιτειών και του Ηνωmicroένου Βασιλείου γίνονται επί του παρόντος σηmicroαντικές επενδύσεις στην παροχή εναλλακτικών επιλογών ανοσοθεραπείας microέσω της ανάπτυξης αντισωmicroάτων που microπορούν να ανακόψουν την πορεία της κοκαΐνης στο κυκλοφορικό σύστηmicroα προτού φτάσει στο κεντρικό νευρικό σύστηmicroα (βλέπε πλαίσιο σχετικά microε την ανοσοθεραπεία για κοκαϊνοmicroανείς)

Ο συνδυασmicroός διάφορων ψυχοκοινωνικών θεραπευτικών παρεmicroβάσεων θεωρείται επί του παρόντος η πλέον υποσχόmicroενη θεραπευτική επιλογή για τους χρήστες κοκαΐνης και άλλων ψυχοδιεγερτικών Ο συνδυασmicroός της τεχνικής της κοινοτικής ενίσχυσης (community reinforcement approach mdash CRA) microε τη microέθοδο της συστηmicroατικής συντελεστικής ενίσχυσης (contingency management mdash CM) έχει αποδειχθεί ότι microειώνει βραχυπρόθεσmicroα τη χρήση κοκαΐνης (Higgins κά 2003 Roozen κά 2004)

Η CRA είναι microια microέθοδος εντατικής θεραπείας στην οποία συmicromicroετέχουν η οικογένεια οι φίλοι και άλλα microέλη του κοινωνικού δικτύου του ατόmicroου που προσφεύγει σε θεραπεία και συνίσταται στην εκπαίδευση των ατόmicroων υπό θεραπεία για την πραγmicroατοποίηση κοινωνικών επαφών τη βελτίωση της αυτοεικόνας τους και την εξεύρεση εργασίας και ανταποδοτικών ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων microε στόχο την καθιέρωση ενός διαφορετικού τρόπου ζωής (Roozen κά 2004) Σε συνδυασmicroό microε τη συστηmicroατική συντελεστική ενίσχυση mdashmicroια microέθοδο που στοχεύει στον επηρεασmicroό της συmicroπεριφοράς των ατόmicroων υπό θεραπεία microέσω της παροχής ουσιαστικών κινήτρων πχ δώρων δωροεπιταγών ή προνοmicroίων σε αντάλλαγmicroα για δείγmicroατα ούρων χωρίς ίχνη κοκαΐνηςmdash επιτεύχθηκαν θετικά αποτελέσmicroατα ως προς τη χρήση ναρκωτικών και την ψυχοκοινωνική λειτουργία κατά τη διάρκεια της θεραπείας και της παρακολούθησης των κοκαϊνοmicroανών microετά τη θεραπεία microολονότι τα αποτελέσmicroατα ως προς τη χρήση κοκαΐνης φαίνεται να περιορίζονται στην περίοδο θεραπείας (Higgins κά 2003)

Κάποιες νέες προσεγγίσεις για τις ιδιαίτερα προβληmicroατικές οmicroάδες των χρηστών ηρωίνης που κάνουν χρήση κοκαΐνης και κρακ επικεντρώνονται στη microείωση των επιβλαβών συνεπειών ως πρωταρχικού θεραπευτικού στόχου και εφαρmicroόζουν συmicroπεριφοριστικές θεραπείες και ιδιαίτερα microεθόδους συστηmicroατικής συντελεστικής ενίσχυσης σε συνδυασmicroό microε προγράmicromicroατα συντήρησης microε microεθαδόνη ή θεραπεία microε χρήση ηρωίνης (Schottenfeld κά 2005 van den Brink 2005 Poling κά 2006)

(158) wwwemcddaeuropaeunnodeid=400

Ανοσοθεραπεία για κοκαϊνοmicroανείς

Σε αντίθεση microε την εξάρτηση από την ηρωίνη η οποία microπορεί να αντιmicroετωπιστεί microε αγωνιστές όπως η microεθαδόνη ή ανταγωνιστές όπως η ναλτρεξόνη δεν υπάρχουν επί του παρόντος ιατρικές θεραπείες για την εξάρτηση από την κοκαΐνη Αυτό φαίνεται ότι οφείλεται στο microηχανισmicroό δράσης microέσω του οποίου η κοκαΐνη επιδρά στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου την ντοπαmicroίνη και τη σεροτονίνη Ενώ η ηρωίνη προσκολλάται σε υποδοχείς οπιοειδών του εγκεφάλου όπως οι micro-υποδοχείς και εποmicroένως microιmicroείται τη δράση των ενδορφινών που παράγει ο ίδιος ο εγκέφαλος η κοκαΐνη αναστέλλει την επαναρρόφηση της ντοπαmicroίνης (και της σεροτονίνης) από τη νευρωνική σύναψη από τη στιγmicroή που αρχίζει να επιδρά microε αποτέλεσmicroα τη συσσώρευση του διαβιβαστή παρατείνοντας και ενισχύοντας έτσι την επίδρασή του

Αυτό δεν σηmicroαίνει κατrsquo ανάγκη ότι είναι αδύνατη η ανάπτυξη ιατρικής θεραπείας απεξάρτησης από την κοκαΐνη σηmicroαίνει όmicroως ότι κάτι τέτοιο θα είναι πιο δύσκολο και ενδέχεται να απαιτεί διαφορετικές προσεγγίσεις από αυτές που χρησιmicroοποιούνται για την ανάπτυξη θεραπειών απεξάρτησης από την ηρωίνη

Ένα ενδιαφέρον ερευνητικό πεδίο είναι η χρήση ανοσοθεραπείας δηλαδή η ανάπτυξη ενός εmicroβολίου που θα laquoεξουδετερώνειraquo αποτελεσmicroατικά τη δράση της κοκαΐνης microη επιτρέποντας στη ναρκωτική ουσία να φτάσει στον εγκέφαλο Η βασική ιδέα έχει υποβληθεί σε περιορισmicroένες δοκιmicroές Ένα εmicroβόλιο που αναπτύχθηκε στο Ηνωmicroένο Βασίλειο δοκιmicroάστηκε σε microικρό αριθmicroό κοκαϊνοmicroανών συνολικά 18 για διάστηmicroα 14 εβδοmicroάδων ∆ιαπιστώθηκε ότι τα τρία τέταρτα της κοορτής των κοκαϊνοmicroανών που εmicroβολιάστηκαν απείχαν από τη χρήση της ουσίας για διάστηmicroα τριών microηνών χωρίς ανεπιθύmicroητες παρενέργειες Επιπλέον έπειτα από έξι microήνες τόσο όσοι υποτροπίασαν όσο και όσοι δεν υποτροπίασαν ανέφεραν ότι η αίσθηση ευφορίας που βίωναν δεν ήταν τόσο ισχυρή όσο πριν από τον εmicroβολιασmicroό Κατόπιν των διαπιστώσεων αυτών το εmicroβόλιο γνωστό ως συζευτικό ναρκωτικής ουσίας-πρωτεΐνης TA-CD υποβάλλεται σε κλινικές δοκιmicroές φάσης 2 Μια εναλλακτική ανοσοθεραπευτική προσέγγιση βασίζεται στην ανάπτυξη microονοκλωνικών αντισωmicroάτων κατά της κοκαΐνης η οποία όmicroως έχει υποβληθεί microόνο σε προκλινικές δοκιmicroές

Το δυνητικό όφελος του εmicroβολίου κατά της κοκαΐνης TA-CD έχει εγείρει ηθικής φύσης προβληmicroατισmicroούς σχετικά microε τη χρήση του εmicroβολίου σε ποιους θα χορηγείται ποιος θα λαmicroβάνει την απόφαση και microε βάση ποια κριτήρια κλπ

kg609930insideELindd 63 81106 134148

64


Προσεγγίσεις microείωσης των επιβλαβών συνεπειών

Στην Ευρώπη η ανάπτυξη προσεγγίσεων microείωσης των επιβλαβών συνεπειών για την αντιmicroετώπιση της χρήσης ηρωίνης έως τώρα υπήρξε περιορισmicroένη Αυτό πλέον αρχίζει να αλλάζει καθώς η αυξηmicroένη ευαισθητοποίηση τόσο όσον αφορά την έκταση της χρήσης κοκαΐνης όσο και των προβληmicroάτων microε τα οποία συνδέεται γεννά το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη τρόπων αντιmicroετώπισης των αναγκών των χρηστών κοκαΐνης Η αξία της πρόληψης και των προσεγγίσεων microείωσης των επιβλαβών συνεπειών microε στόχο τη microείωση των κινδύνων που συνδέονται microε τη χρήση κοκαΐνης παραmicroένει σε microεγάλο βαθmicroό αδιερεύνητη αλλά microια σειρά τοmicroέων microπορεί να διαθέτουν τη δυναmicroική για την ανάπτυξη microιας τέτοιας προσέγγισης Για παράδειγmicroα είναι πιθανό οι χρήστες κοκαΐνης να ωφεληθούν από παρεmicroβάσεις που επιλαmicroβάνονται ζητηmicroάτων όπως η αυξηmicroένη τοξικότητα των συνδυασmicroών κοκαΐνης και αλκοόλ η πιθανή σύνδεση της χρήσης κοκαΐνης microε καρδιαγγειακά προβλήmicroατα ή πρότυπα συmicroπεριφοράς που microπορεί να θέτουν τους χρήστες σε αυξηmicroένο κίνδυνο να microολυνθούν από τον ιό HIV ή να πέσουν θύmicroατα ατυχήmicroατος ή βίαιου εγκλήmicroατος Καθώς η χρήση κοκαΐνης microπορεί να κλιmicroακωθεί γρήγορα ενδεχοmicroένως αξίζει να διερευνηθούν σύντοmicroες παρεmicroβάσεις που προειδοποιούν τους χρήστες ότι ενδέχεται να αρχίζουν να βιώνουν αρνητικές συνέπειες από τη χρήση του ναρκωτικού

Ως αποτέλεσmicroα των σοβαρών προβληmicroάτων υγείας και των κοινωνικών προβληmicroάτων που συνδέονται microε τη χρήση κρακ υπάρχει microεγαλύτερη πείρα στην ανάπτυξη υπηρεσιών για την οmicroάδα αυτή microολονότι οι δραστηριότητες περιορίζονται στις λίγες σχετικά ευρωπαϊκές πόλεις που αντιmicroετωπίζουν σηmicroαντικό πρόβληmicroα microε το κρακ Σε ορισmicroένες πόλεις στους χρήστες κρακ επικεντρώνονται προγράmicromicroατα εκτός δοmicroών που επιχειρούν να ασχοληθούν microε microια οmicroάδα που συχνά θεωρείται δύσκολα συνεργάσιmicroη Μολονότι σε γενικές

γραmicromicroές η αποδεικτική βάση παραmicroένει σχετικά ασθενής ορισmicroένες microελέτες διαπιστώνουν ότι microπορούν να προκύψουν οφέλη Για παράδειγmicroα σε microια microελέτη ενός καινοτόmicroου προγράmicromicroατος θεραπείας εκτός δοmicroών στο Ρότερνταmicro (Henskens 2004 αναφέρεται στην εθνική έκθεση των Κάτω Χωρών) προσδιορίζονται παράγοντες που διαπιστώθηκε ότι είναι σηmicroαντικοί για τη θεραπεία αυτής της οmicroάδας ατόmicroων που συχνά είναι δύσκολο να προσεγγισθούν από τις παραδοσιακές υπηρεσίες κατά των ναρκωτικών

Τα ψυχαναγκαστικά πρότυπα χρήσης κοκαΐνης και κρακ microπορεί να συνδέονται microε αύξηση της ριψοκίνδυνης σεξουαλικής συmicroπεριφοράς και ορισmicroένα προγράmicromicroατα άmicroεσης πρόσβασης επικεντρώνονται ειδικά σε χρήστες κρακ που ασκούν επαγγέλmicroατα σχετιζόmicroενα microε το σεξ microε στόχο τη microετάδοση microηνυmicroάτων ασφαλέστερου σεξ και χρήσης ναρκωτικών και τη διανοmicroή προφυλακτικών και λιπαντικών (βλέπε επιλεγmicroένο θέmicroα για το φύλο)

Μια πιο αmicroφιλεγόmicroενη προσέγγιση υιοθετήθηκε σε ορισmicroένες ευρωπαϊκές πόλεις στο πλαίσιο της οποίας η ιδέα των αιθουσών ασφαλούς επιτηρούmicroενης χρήσης ναρκωτικών που συνήθως αφορούν την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών επεκτάθηκε στην εισπνοή ναρκωτικών ουσιών Αίθουσες για επιτηρούmicroενη εισπνοή άνοιξαν σε αρκετές πόλεις των Κάτω Χωρών της Γερmicroανίας και της Ελβετίας (ΕΚΠΝΤ 2004γ) Μολονότι βασικός στόχος των υπηρεσιών αυτών είναι η επιτήρηση των συνθηκών υγιεινής κατά τη χρήση υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι θα microπορούσαν επίσης να λειτουργήσουν ως δίαυλος προς άλλες επιλογές περίθαλψης για παράδειγmicroα από την παρακολούθηση microιας υπηρεσίας στην Φραγκφούρτη της Γερmicroανίας προέκυψε ότι κατά τη διάρκεια εξάmicroηνης περιόδου αξιολόγησης το 2004 επιτηρήθηκαν περισσότερες από 1 400 χρήσεις και καταγράφηκαν 332 συνοmicroιλίες επικοινωνίας 40 συνεδρίες συmicroβουλευτικής και 99 παραποmicroπές σε άλλες υπηρεσίες κατά των ναρκωτικών

kg609930insideELindd 64 81106 134148

65

kg609930insideELindd 65 81106 134149

66

Κεφάλαιο 6Χρήση οπιοειδών και ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών

Προσφορά και διαθεσιmicroότητα της ηρωίνης (159)

Στην Ευρώπη απαντώνται δύο microορφές εισαγόmicroενης ηρωίνης η συνηθέστερα διαθέσιmicroη καφέ ηρωίνη (βάση ηρωίνης) και η λιγότερο συνηθισmicroένη και πιο ακριβή λευκή ηρωίνη (άλας) που συνήθως προέρχεται από τη Νοτιοανατολική Ασία Επιπλέον ορισmicroένα οπιοειδή ναρκωτικά παρασκευάζονται εντός της ΕΕ αλλά πρόκειται για περιορισmicroένη παρασκευή προϊόντων παπαρούνας laquoκατrsquo οίκονraquo (πχ συmicroπυκνώmicroατα παπαρούνας από το άλεσmicroα microίσχων και ανθέων παπαρούνας) σε ορισmicroένες ανατολικές χώρες της ΕΕ όπως για παράδειγmicroα η Λιθουανία όπου η αγορά microίσχων παπαρούνας για άλεσmicroα και συmicroπυκνώmicroατος φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί και η Πολωνία όπου η παραγωγή της laquoπολωνικής ηρωίνηςraquo ενδεχοmicroένως microειώνεται (CND 2006)


Η ηρωίνη που καταναλώνεται στην ΕΕ παρασκευάζεται πρωτίστως στο Αφγανιστάν το οποίο παραmicroένει η πρώτη προmicroηθεύτρια χώρα παράνοmicroου οπίου στον κόσmicroο και το 2005 αντιπροσώπευε 89 της παγκόσmicroιας παραγωγής παράνοmicroου οπίου ακολουθούmicroενο από το Μιανmicroάρ (7 ) Η παγκόσmicroια παραγωγή παράνοmicroου οπίου παρέmicroεινε σχετικά σταθερή microεταξύ του 1999 και του 2004 microε εξαίρεση το 2001 όταν η απαγόρευση της καλλιέργειας της οπιούχου παπαρούνας που επέβαλε το καθεστώς των Ταλιmicroπάν στο Αφγανιστάν είχε ως αποτέλεσmicroα εντυπωσιακή αλλά βραχύβια πτώση της παραγωγής Υπολογίζεται ότι περίπου 4 670 τόνοι παράχθηκαν το 2005 microια microείωση 4 συγκριτικά microε το 2004 (CND 2006) Η παγκόσmicroια δυνητική παραγωγή ηρωίνης εκτιmicroήθηκε σε 472 τόνους το 2005 (495 το 2004) (UNODC 2006)

Η ηρωίνη εισάγεται στην Ευρώπη από δύο κύριες οδούς διακίνησης Η ανέκαθεν σηmicroαντική βαλκανική οδός εξακολουθεί να διαδραmicroατίζει καθοριστικό ρόλο στο λαθρεmicroπόριο ηρωίνης Η microεταφορά γίνεται microέσω Πακιστάν Ιράν και Τουρκίας και στη συνέχεια η οδός χωρίζεται σε ένα νότιο παρακλάδι που διέρχεται την Ελλάδα την Πρώην Γιουγκοσλαβική ∆ηmicroοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓ∆Μ) την Αλβανία την Ιταλία τη Σερβία το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και σε ένα βόρειο παρακλάδι microέσω Βουλγαρίας Ρουmicroανίας Ουγγαρίας Αυστρίας Γερmicroανίας και Κάτω Χωρών χώρα η οποία λειτουργεί ως κέντρο

δευτερογενούς διανοmicroής για περαιτέρω microεταφορά σε χώρες της ΕΕ Οι κατασχέσεις ηρωίνης το 2004 υποδηλώνουν ότι το νότιο παρακλάδι έχει αποκτήσει πλέον την ίδια σπουδαιότητα microε το βόρειο παρακλάδι από την άποψη του διακινούmicroενου όγκου (ΠΟΤ 2005 INCB 2006α) Από τα microέσα της δεκαετίας του 1990 η ηρωίνη εισάγεται λαθραία στην Ευρώπη ολοένα και συχνότερα (αλλά σε microικρότερο βαθmicroό σε σχέση microε τις βαλκανικές οδούς) από τον λεγόmicroενο laquoδρόmicroο του microεταξιούraquo microέσω της Κεντρικής Ασίας (ιδίως του Τουρκmicroενιστάν του Τατζικιστάν της Κιργιζίας και του Ουζmicroπεκιστάν) της Κασπίας Θάλασσας και της Ρωσικής Οmicroοσπονδίας της Λευκορωσίας ή της Ουκρανίας στην Εσθονία στη Λεττονία κάποιες από τις σκανδιναβικές χώρες και τη Γερmicroανία (εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox 2005 CND 2006 INCB 2006α) Μολονότι αυτές είναι οι σηmicroαντικότερες οδοί διακίνησης ορισmicroένες χώρες στην Αραβική Χερσόνησο (Οmicroάν Ηνωmicroένα Αραβικά Εmicroιράτα) έχουν γίνει σηmicroεία διαmicroετακόmicroισης για φορτία ηρωίνης από τη Νότια και τη Νοτιοδυτική Ασία που προορίζονται για την Ευρώπη (INCB 2006α) Επίσης ποσότητες ηρωίνης που προορίζονταν για την Ευρώπη (και τη Βόρεια Αmicroερική) κατασχέθηκαν το 2004 στην Ανατολική και τη ∆υτική Αφρική την Καραϊβική και την Κεντρική και Νότια Αmicroερική (CND 2006)


Το 2004 κατασχέθηκαν σε παγκόσmicroιο επίπεδο 210 τόνοι οπίου (ή 21 τόνοι ισοδυνάmicroου ηρωίνης) 393 τόνοι microορφίνης και 592 τόνοι ηρωίνης Σε παγκόσmicroιο επίπεδο οι microεγαλύτερες ποσότητες ηρωίνης εξακολούθησαν να κατάσχονται στην Ασία (50 ) και την Ευρώπη (40 ) Το ποσοστό της Ευρώπης αυξάνεται σε microεγάλο βαθmicroό ως αποτέλεσmicroα των αυξηmicroένων κατασχέσεων σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Τουρκία) που για πρώτη φορά ξεπέρασαν την κατασχεθείσα ποσότητα στη ∆υτική και την Κεντρική Ευρώπη (CND 2006)

Το 2004 στις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις εκτιmicroάται ότι πραγmicroατοποιήθηκαν 46 000 κατασχέσεις συνολικά 19 τόνων ηρωίνης Τις περισσότερες κατασχέσεις πραγmicroατοποίησε και πάλι το Ηνωmicroένο Βασίλειο ακολουθούmicroενο από τη Γερmicroανία και την Ιταλία ενώ η Τουρκία κατάσχεσε τις microεγαλύτερες ποσότητες (ακολουθούmicroενη από την Ιταλία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο) οι οποίες αναλογούν σχεδόν στο ήmicroισυ της συνολικής ποσότητας που κατασχέθηκε το 2004 (160) Κατά την περίοδο

(159) Βλέπε laquoΕρmicroηνεία των κατασχέσεων και των σχετικών microε την αγορά στοιχείωνraquo σ 37(160) Η κατάσταση αυτή πρέπει να επανεξεταστεί όταν θα είναι διαθέσιmicroα τα στοιχεία του 2004 για το Ηνωmicroένο Βασίλειο ∆εν υπήρχαν στοιχεία τόσο για τον αριθmicroό των κατασχέσεων ηρωίνης όσο και για τις ποσότητες ηρωίνης που κατασχέθηκαν το 2004 στην Ιρλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά microε τον αριθmicroό των κατασχέσεων ηρωίνης το 2004 για τις Κάτω Χώρες Για σκοπούς εκτίmicroησης τα ελλείποντα στοιχεία του 2004 υποκαταστάθηκαν από στοιχεία του 2003 Τα στοιχεία που παρείχαν οι Κάτω Χώρες σχετικά microε τις ποσότητες που κατασχέθηκαν το 2004 ήταν εκτιmicroήσεις και δεν ήταν δυνατό να συmicroπεριληφθούν στην ανάλυση των τάσεων για το 2004

kg609930insideELindd 66 81106 134149

67

Κεφάλαιο 6 Χρήση οπιοειδών και ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών

1999ndash 2004 οι κατασχέσεις ηρωίνης παρουσίασαν διακυmicroάνσεις και βάσει των στοιχείων από τις χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις φαίνεται ότι η microείωση που παρατηρήθηκε το 2002ndash 2003 ακολουθήθηκε από αύξηση το 2004 (161) Κατά τη διάρκεια της πενταετίας 1999ndash 2004 οι συνολικές κατασχεθείσες ποσότητες παρουσίασαν σταθερή αύξηση φτάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ το 2004 κυρίως επειδή η ποσότητα που κατασχέθηκε στην Τουρκία ήταν σχεδόν διπλάσια συγκριτικά microε εκείνη του προηγούmicroενου έτους (162)


Το 2004 η microέση λιανική τιmicroή της καφέ ηρωίνης παρουσίαζε microεγάλες διαφοροποιήσεις ανά την Ευρώπη κυmicroαινόmicroενη από 12 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στην Τουρκία έως 141 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στη Σουηδία ενώ η τιmicroή της λευκής ηρωίνης κυmicroαινόταν από 31 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στο Βέλγιο έως 202 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στη Σουηδία και η τιmicroή της ηρωίνης αδιευκρίνιστης microορφής κυmicroαινόταν από 35 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στη Σλοβενία έως 82 ευρώ ανά γραmicromicroάριο στο Ηνωmicroένο Βασίλειο (163) Από τα διαθέσιmicroα στοιχεία για την περίοδο 1999ndash 2004 προκύπτει microείωση στη microέση τιmicroή της ηρωίνης διορθωmicroένης σύmicroφωνα microε τον πληθωρισmicroό (164) στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (165)

Η microέση καθαρότητα της καφέ ηρωίνης σε επίπεδο χρήστη το 2004 κυmicroάνθηκε από 10 στη Βουλγαρία έως 48 στην Τουρκία της λευκής ηρωίνης κυmicroάνθηκε microεταξύ 20 στη Γερmicroανία και 63 στη ∆ανία και της ηρωίνης αδιευκρίνιστης microορφής κυmicroάνθηκε από 16 στην Ουγγαρία έως 42ndash 50 (166) στις Κάτω Χώρες (167) Από το 1999 η microέση καθαρότητα των προϊόντων ηρωίνης παρουσιάζει διακυmicroάνσεις στις περισσότερες χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις (168) γεγονός που καθιστά δύσκολο τον προσδιορισmicroό κάποιας γενικής τάσης

∆ιεθνής δράση κατά της παρασκευής και της διακίνησης ηρωίνης

Ο οξικός ανυδρίτης (169) είναι microια σηmicroαντική πρόδροmicroη χηmicroική ουσία που χρησιmicroοποιείται στην παράνοmicroη παρασκευή ηρωίνης Η επιχείρηση laquoTopazraquo είναι microια διεθνής πρωτοβουλία για την παρακολούθηση του νόmicroιmicroου εmicroπορίου οξικού ανυδρίτη και τη διερεύνηση microεθόδων και οδών εκτροπής (INCB 2006β) Στο πλαίσιο του νόmicroιmicroου εmicroπορίου διακινούνται σηmicroαντικές ποσότητες οξικού ανυδρίτη γεγονός που δυσχεραίνει τον έλεγχο Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι από το 2001 22 εξαγωγικές χώρεςεπικράτειες προέβησαν σε 7 684 εκ των προτέρων

κοινοποιήσεις στο INCB που αφορούσαν περισσότερους από 1 350 000 τόνους οξικού ανυδρίτη Οι κατασχέσεις στην Τουρκία (1 600 λίτρα το 2004) microειώθηκαν σηmicroαντικά τα τελευταία χρόνια γεγονός που ενδεχοmicroένως υποδηλώνει ότι οι διακινητές ανέπτυξαν νέες οδούς και microεθόδους εκτροπής Το 2004 για πρώτη φορά κατασχέσεις που έγιναν στην Ευρώπη (Βουλγαρία) προσδιορίστηκαν ως προερχόmicroενες από τη Νοτιοδυτική Ασία (INCB 2006β)

Μολονότι τα σκέλη της επιχείρησης laquoTopazraquo που αφορούν την παρακολούθηση του διεθνούς εmicroπορίου έχουν αποδειχθεί επιτυχή ωστόσο microικρή πρόοδος έχει σηmicroειωθεί στον προσδιορισmicroό και την εξουδετέρωση οδών διακίνησης που χρησιmicroοποιούνται για τη λαθραία εισαγωγή οξικού ανυδρίτη στο Αφγανιστάν και τις όmicroορες χώρες (INCB 2006β)

Στόχος του σχεδίου laquoMustardraquo που διευθύνεται από τη Europol είναι ο εντοπισmicroός και η εξάρθρωση τουρκικών και συνεργαζόmicroενων εγκληmicroατικών οmicroάδων που δραστηριοποιούνται προς και εντός της ΕΕ και εmicroπλέκονται στη διακίνηση ναρκωτικών και κυρίως ηρωίνης Το σχέδιο παρέχει επιχειρησιακή υποστήριξη σε έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη σε συmicromicroετέχοντα κράτη microέλη και συmicroπληρώνει την εικόνα των στρατηγικών πληροφοριών ασφαλείας παρέχοντας στοιχεία για τις δραστηριότητες τουρκικών και συνεργαζόmicroενων οmicroάδων οργανωmicroένου εγκλήmicroατος (Europol 2006)

Εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδώνΤα στοιχεία στην ενότητα αυτή προέρχονται από το δείκτη προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών (PDU) του ΕΚΠΝΤ ο οποίος καλύπτει την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών ή τη microακροχρόνιασυστηmicroατική χρήση οπιούχων κοκαΐνης ήκαι αmicroφεταmicroινών Ανέκαθεν οι εκτιmicroήσεις της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών αφορούσαν πρωτίστως τη χρήση ηρωίνης microολονότι σε ορισmicroένες χώρες όπως εξετάζεται σε άλλο σηmicroείο της έκθεσης οι χρήστες αmicroφεταmicroινών αποτελούν σηmicroαντική συνιστώσα

Όταν επιχειρείται η ερmicroηνεία των εκτιmicroήσεων της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών πρέπει να λαmicroβάνεται υπόψη ότι τα πρότυπα χρήσης ποικίλλουν ολοένα και περισσότερο Για παράδειγmicroα τα προβλήmicroατα της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών έγιναν βαθmicroιαία σηmicroαντικότερα στις περισσότερες χώρες ενώ ορισmicroένες χώρες στις οποίες τα προβλήmicroατα των οπιούχων ανέκαθεν κυριαρχούσαν αναφέρουν πλέον αλλαγές προς την

(161) Βλέπε πίνακα SZR-7 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(162) Βλέπε πίνακα SZR-8 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(163) Βλέπε πίνακα PPP-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(164) Λαmicroβάνοντας το 1999 ως έτος βάσης για την αξία του χρήmicroατος σε όλες τις χώρες(165) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 στοιχεία για τις τιmicroές της ηρωίνης ήταν διαθέσιmicroα για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη για την καφέ ηρωίνη στο Βέλγιο στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Ισπανία στη Γαλλία στην Ιρλανδία στο Λουξεmicroβούργο στην Πολωνία στην Πορτογαλία στη Σλοβενία στη Σουηδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στη Βουλγαρία στη Ρουmicroανία στην Τουρκία και τη Νορβηγία για τη λευκή ηρωίνη στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Γερmicroανία στη Γαλλία στη Λεττονία και τη Σουηδία και για την ηρωίνη αδιευκρίνιστης microορφής στη Λιθουανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο(166) Τα δύο αυτά ποσοστά αντιστοιχούν σε στοιχεία από δύο διαφορετικά συστήmicroατα παρακολούθησης [βλέπε πίνακα PPP-6 (microέρος iii) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006] απαιτείται προσοχή καθώς το ποσοστό 50 βασίζεται σε ένα microόνο δείγmicroα (167) Βλέπε πίνακα PPP-6 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(168) Κατά την περίοδο 1999ndash 2004 στοιχεία για την καθαρότητα της ηρωίνης ήταν διαθέσιmicroα για τρία τουλάχιστον διαδοχικά έτη για την καφέ ηρωίνη στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη ∆ανία στην Ισπανία στην Ιρλανδία στην Ιταλία στο Λουξεmicroβούργο στην Αυστρία στην Πορτογαλία στη Σλοβακία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο στην Τουρκία και τη Νορβηγία για τη λευκή ηρωίνη στη ∆ανία στη Γερmicroανία στην Εσθονία στη Φινλανδία και τη Νορβηγία και για την ηρωίνη αδιευκρίνιστης microορφής στο Βέλγιο στη Λιθουανία στην Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες(169) Περιλαmicroβάνεται στον πίνακα I της σύmicroβασης του 1988

kg609930insideELindd 67 81106 134149

68


κατεύθυνση της χρήσης άλλων ουσιών Οι περισσότεροι χρήστες ηρωίνης τώρα πιστεύεται ότι χρησιmicroοποιούν διεγερτικά και άλλες ναρκωτικές ουσίες πέραν των οπιοειδών αλλά υπάρχουν δυσκολίες στη συλλογή σε επίπεδο ΕΕ αξιόπιστων στοιχείων για την πολλαπλή χρήση ναρκωτικών (βλέπε κεφάλαιο 8)

Παρά τη γενικότερη τάση διαφοροποίησης του φαινοmicroένου σε πολλές χώρες οι εκτιmicroήσεις της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών βασίζονται αποκλειστικά στην προβληmicroατική χρήση ηρωίνης ή άλλων οπιοειδών ως κύριας ουσίας Αυτό είναι εmicroφανές στα εκτιmicroώmicroενα ποσοστά προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών (βλέπε διάγραmicromicroα 8) τα οποία σε πολύ microεγάλο βαθmicroό προσοmicroοιάζουν microε εκείνα της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών (170) ∆εν είναι σαφές κατά πόσον στις λοιπές χώρες η επικράτηση της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών πλην των οπιοειδών είναι σχεδόν αmicroελητέα ή ενδεχοmicroένως σηmicroαντική αλλά δύσκολο να εκτιmicroηθεί

Ο αριθmicroός προβληmicroατικών χρηστών οπιοειδών είναι δύσκολο να εκτιmicroηθεί και απαιτούνται εξειδικευmicroένες αναλύσεις για την εξαγωγή ποσοστών επικράτησης από τις διαθέσιmicroες πηγές στοιχείων Επιπλέον οι εκτιmicroήσεις

συχνά αφορούν περιορισmicroένες γεωγραφικά περιοχές και η παρέκτασή τους για τη διαmicroόρφωση εκτιmicroήσεων σε εθνικό επίπεδο δεν είναι κατrsquo ανάγκη αξιόπιστη

Οι εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών σε εθνικό επίπεδο κατά την περίοδο 2000ndash 2004 κυmicroαίνονται από microία έως οκτώ περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών (λαmicroβάνοντας τα διάmicroεσα σηmicroεία του φάσmicroατος των εκτιmicroήσεων) Τα ποσοστά επικράτησης της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών φαίνεται να διαφέρουν σηmicroαντικά από χώρα σε χώρα αλλά τα αποτελέσmicroατα είναι σε microεγάλο βαθmicroό συνεπή όταν έχουν χρησιmicroοποιηθεί διαφορετικές microέθοδοι στην ίδια χώρα Οι υψηλότερες εκτιmicroήσεις προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών αναφέρονται από την Ιρλανδία την Ιταλία το Λουξεmicroβούργο τη Μάλτα και την Αυστρία (5ndash 8 περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών) ενώ τα χαmicroηλότερα ποσοστά αναφέρονται από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία τη Γερmicroανία την Ελλάδα την Κύπρο τη Λεττονία και τις Κάτω Χώρες (λιγότερες από τέσσερις περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών) (διάγραmicromicroα 8) Μερικές από τις χαmicroηλότερες καλά τεκmicroηριωmicroένες εκτιmicroήσεις που είναι διαθέσιmicroες επί

(170) Βλέπε διάγραmicromicroα PDU-1 (microέρος i) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 8 Εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών και διεγερτικών 2000ndash 2004 (ποσοστό ανά

1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών)

Σηmicroείωση Τα κόκκινα τετράγωνα δηλώνουν τη χρήση διεγερτικών ουσιών οι υπόλοιπες εκτιmicroήσεις αφορούν τη χρήση οπιοειδών MM = mortality multiplier (πολλαπλασιαστής θνησιmicroότητας) CR = capturendash recapture (microοντέλο εκτίmicroησης πληθυσmicroών) TM = treatment multiplier (πολλαπλασιαστής

θεραπείας) PM = police multiplier (πολλαπλασιαστής αστυνοmicroικών στοιχείων) MI = multivariate indicator (πολυmicroεταβλητός δείκτης) TP = truncated Poisson (κόλουρος κατανοmicroή Poisson) CM = combined methods (συνδυασmicroένες microέθοδοι) Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε πίνακες PDU-1 PDU-2 και PDU-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 Το σύmicroβολο δηλώνει ότι πρόκειται για εκτίmicroηση microε ακρίβεια δεκαδικού ψηφίου και η ράβδος δηλώνει ένα διάστηmicroα αβεβαιότητας το οποίο microπορεί να είναι είτε ένα 95 διάστηmicroα εmicroπιστοσύνης είτε ένα διάστηmicroα βασισmicroένο σε ανάλυση ευαισθησίας Οι οmicroάδες στόχοι ενδεχοmicroένως να παρουσιάζουν microικρές διαφορές λόγω των διαφορετικών microεθόδων και των πηγών δεδοmicroένων και εποmicroένως οι συγκρίσεις πρέπει να γίνονται microε προσοχή

0

2

4

6

8

10

Ποσ

οστό

ανά

10

00

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία 2

004

TM

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία 2

004

TM

Γερmicro

ανία

200

4 TM

Γερmicro

ανία

200

4 PM

Γερmicro

ανία

200

4 M

M

Γερmicro

ανία

200

4 TM

Ελλά

δα 2

004

CR

Ισπα

νία

2002

TM

Ισπα

νία

2001

DM

Ιρλα

νδία

200

1 C

R

Ιταλί

α 20

04 T

M

Ιταλί

α 20

04 M

I

Ιταλί

α 20

04 C

R

Ιταλί

α 20

04 M

M

Κύπρ

ος 2

004

TP

Λετ

τονί

α 20

04 M

M

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο 20

00 C

M

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο 20

00 C

M

Μάλ

τα 2

004

CR

Κάτω

Χώ

ρες

2001

TM

Κάτω

Χώ

ρες

2001

MI

Κάτω

Χώ

ρες

2001

CM

Αυσ

τρία

200

2 C

R

Φιν

λανδ

ία 2

002

CR

Φιν

λανδ

ία 2

002

CR

kg609930insideELindd 68 81106 134150

69


του παρόντος προέρχονται από τις νέες χώρες της ΕΕ αλλά στη Μάλτα αναφέρθηκε υψηλότερη επικράτηση (54ndash 62 περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών) Από τα περιορισmicroένα στοιχεία microπορεί κανείς να συναγάγει γενική επικράτηση για την προβληmicroατική χρήση ναρκωτικών σε επίπεδο ΕΕ που κυmicroαίνεται από δύο έως οκτώ περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών Ωστόσο οι εκτιmicroήσεις αυτές δεν microπορούν να θεωρηθούν ασφαλείς και πρέπει να επανεξεταστούν όταν θα είναι διαθέσιmicroα περισσότερα στοιχεία

Εκτιmicroήσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο ειδικά για την προβληmicroατική χρήση οπιοειδών δεν είναι διαθέσιmicroες Ωστόσο τα διαθέσιmicroα στοιχεία σχετικά microε την προβληmicroατική χρήση ναρκωτικών (συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της χρήσης διεγερτικών και άλλων ναρκωτικών) υποδηλώνουν ότι υπάρχουν microεγάλες διαφοροποιήσεις microεταξύ πόλεων και περιφερειών όσον αφορά την επικράτηση Οι υψηλότερες τοπικές εκτιmicroήσεις επικράτησης στο διάστηmicroα 2000ndash 2004 αναφέρονται από την Ιρλανδία την Πορτογαλία τη Σλοβακία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο microε στοιχεία που φθάνουν τις 15 και 25 περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους (171) Η γεωγραφική διαφοροποίηση όπως

θα ήταν αναmicroενόmicroενο είναι έντονη σε τοπικό επίπεδο microε την επικράτηση σε διαφορετικές περιοχές του Λονδίνου να κυmicroαίνεται από 6 έως 25 περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους Οι microεγάλες διαφοροποιήσεις των στοιχείων επικράτησης σε τοπικό επίπεδο δυσχεραίνουν τη γενίκευση

∆ιαχρονικές τάσεις στην προβληmicroατική χρήση οπιοειδών

Η έλλειψη αξιόπιστων και συνεπών ιστορικών στοιχείων δυσχεραίνει την αξιολόγηση των τάσεων της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών Τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί υποδηλώνουν ότι η επικράτηση της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών διαφέρει σε microεγάλο βαθmicroό από χώρα σε χώρα και οι τάσεις στο σύνολο της ΕΕ δεν είναι απαράλλαχτες Αναφορές από ορισmicroένες χώρες οι οποίες υποστηρίζονται από άλλα στοιχεία δεικτών υποδηλώνουν ότι η προβληmicroατική χρήση οπιοειδών εξακολούθησε να αυξάνεται από τα microέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990 (διάγραmicromicroα 9) αλλά τα τελευταία χρόνια φαίνεται να σταθεροποιείται ή να παρουσιάζει microικρή microείωση Επαναλαmicroβανόmicroενες εκτιmicroήσεις για την προβληmicroατική χρήση


Κρατούmicroενοι χρήστες ναρκωτικών

Οι πληροφορίες που είναι διαθέσιmicroες σε εθνικό επίπεδο σχετικά microε τη χρήση ναρκωτικών στους κρατουmicroένους είναι αποσπασmicroατικές Πολλά από τα στοιχεία που διατίθενται στην ΕΕ προέρχονται από ειδικές microελέτες οι οποίες microερικές φορές διενεργούνται σε τοπικό επίπεδο σε ιδρύmicroατα που δεν είναι αντιπροσωπευτικά του εθνικού σωφρονιστικού συστήmicroατος και microε χρήση δειγmicroάτων κρατουmicroένων που ποικίλλουν ως προς το microέγεθος Ως εκ τούτου οι διαφορές από την άποψη των χαρακτηριστικών των πληθυσmicroών που εξετάζονται θέτουν περιορισmicroούς στις συγκρίσεις στοιχείων από microελέτη σε microελέτη mdashστο εσωτερικό microιας χώρας και από χώρα σε χώραmdash καθώς και στην παρέκταση των αποτελεσmicroάτων και την ανάλυση των τάσεων

Στοιχεία για τη χρήση ναρκωτικών στον πληθυσmicroό των κρατουmicroένων τα τελευταία πέντε χρόνια (1999ndash 2004) παρείχαν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (1) Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι σε σύγκριση microε τον γενικό πληθυσmicroό οι χρήστες ναρκωτικών υπερ-εκπροσωπούνται στον πληθυσmicroό των φυλακών Η αναλογία των κρατουmicroένων που ανέφεραν ότι έκαναν έστω και microία φορά χρήση οποιασδήποτε παράνοmicroης ουσίας ποικίλλει ανάλογα microε το σωφρονιστικό ίδρυmicroα αλλά η microέση αναλογία κυmicroαίνεται από ένα τρίτο ή λιγότερο στην Ουγγαρία και τη Βουλγαρία έως δύο τρίτα ή περισσότερο στις Κάτω Χώρες στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Νορβηγία microε τις περισσότερες χώρες να αναφέρουν ποσοστά επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή γύρω στο 50 (Βέλγιο Ελλάδα Λεττονία Πορτογαλία Φινλανδία) Η κάνναβη παραmicroένει η συνηθέστερα χρησιmicroοποιούmicroενη παράνοmicroη ναρκωτική ουσία microε ποσοστά επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή που κυmicroαίνονται από 4 έως 86 σε σύγκριση microε ποσοστά επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή 3ndash 57 για την κοκαΐνη 2ndash 59 για τις αmicroφεταmicroίνες και 4ndash 60 για την ηρωίνη (2)

Συστηmicroατική χρήση ναρκωτικών ή εξάρτηση από ναρκωτικά πριν από τη φυλάκιση αναφέρεται από ποσοστό 8ndash 73 των τροφίmicroων ενώ η επικράτηση της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών

σε όλη τη ζωή στον πληθυσmicroό των κρατουmicroένων είναι 7ndash 38 (3)

Μολονότι η πλειονότητα των χρηστών ναρκωτικών microειώνει ή σταmicroατά τη χρήση ναρκωτικών microετά την έναρξη της φυλάκισης ορισmicroένοι κρατούmicroενοι συνεχίζουν τη χρήση και άλλοι αρχίζουν να κάνουν χρήση (ήκαι να κάνουν ενέσιmicroη χρήση) κατά τη διάρκεια της κράτησής τους Σύmicroφωνα microε διαθέσιmicroες microελέτες 8ndash 51 των τροφίmicroων έχει κάνει χρήση ναρκωτικών microέσα στη φυλακή 10ndash 42 αναφέρει συστηmicroατική χρήση ναρκωτικών και 1ndash 15 έχει κάνει ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών κατά την παραmicroονή του στη φυλακή (4) ∆ηmicroιουργούνται ερωτήmicroατα σχετικά microε το ενδεχόmicroενο της διάδοσης λοιmicroωδών νοσηmicroάτων ιδίως σε σχέση microε τη δυνατότητα πρόσβασης σε αποστειρωmicroένα σύνεργα ενέσιmicroης χρήσης και microε την πρακτική της κοινής χρήσης των συνέργων από τον πληθυσmicroό των κρατουmicroένων

Επαναλαmicroβανόmicroενες έρευνες που διεξήχθησαν στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (1996ndash 2002) στη ∆ανία (1995ndash 2002) στη Λιθουανία (2003ndash 2004) στην Ουγγαρία (1997ndash 2004) στη Σλοβενία (2003ndash 2004) και τη Σουηδία (1997ndash 2004) δείχνουν αύξηση στην επικράτηση των διαφόρων microορφών χρήσης ναρκωτικών στους κρατουmicroένους ενώ η Γαλλία (1997ndash 2003) αναφέρει σηmicroαντική microείωση του ποσοστού των ΧΕΝ στον πληθυσmicroό των κρατουmicroένων (5)

(1) Οι χώρες που ανέφεραν microελέτες που διεξήχθησαν την τελευταία πενταετία (1999ndash 2004) και παρείχαν στοιχεία για τα πρότυπα χρήσης ναρκωτικών σε πληθυσmicroούς κρατουmicroένων ήταν οι εξής Βέλγιο Τσεχική ∆ηmicroοκρατία ∆ανία Γερmicroανία Ελλάδα Γαλλία Ιρλανδία Ιταλία Λεττονία Λιθουανία Ουγγαρία Μάλτα Κάτω Χώρες Αυστρία Πορτογαλία Σλοβενία Σλοβακία Φινλανδία Σουηδία Ηνωmicroένο Βασίλειο Βουλγαρία και Νορβηγία(2) Βλέπε πίνακα DUP-1 και διάγραmicromicroα DUP-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(3) Βλέπε πίνακες DUP-2 και DUP-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(4) Βλέπε πίνακες DUP-3 και DUP-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(5) Βλέπε πίνακα DUP-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 69 81106 134151

70


ναρκωτικών για την περίοδο από το 2000 έως το 2004 είναι διαθέσιmicroες από επτά χώρες (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Γερmicroανία Ελλάδα Ισπανία Ιρλανδία Ιταλία Αυστρία) τέσσερις χώρες (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Γερmicroανία Ελλάδα Ισπανία) κατέγραψαν microείωση της προβληmicroατικής χρήσης οπιοειδών ενώ microία ανέφερε αύξηση (Αυστρία mdash microολονότι στη συγκεκριmicroένη περίπτωση είναι δύσκολο να δοθεί ερmicroηνεία καθώς το σύστηmicroα συλλογής στοιχείων άλλαξε κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου) Στοιχεία που προέρχονται από άτοmicroα που ζητούν θεραπεία για πρώτη φορά υποδηλώνουν ότι η προβληmicroατική χρήση οπιοειδών ενδέχεται σιγά-σιγά να microειώνεται και ως εκ τούτου στο εγγύς microέλλον αναmicroένεται microείωση όσον αφορά την επικράτηση

Ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικώνΟι χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών (ΧΕΝ) διατρέχουν πολύ υψηλό κίνδυνο να υποστούν αρνητικές συνέπειες όπως σοβαρά λοιmicroώδη νοσήmicroατα ή λήψη υπερβολικής δόσης Για το λόγο αυτόν η ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών είναι σηmicroαντικό να εξετάζεται αυτοτελώς

Παρά τη σηmicroασία του φαινοmicroένου για τη δηmicroόσια υγεία ελάχιστες είναι οι χώρες που παρέχουν στοιχεία για την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο (172) Στην ενότητα αυτή λόγω έλλειψης στοιχείων οι εκτιmicroήσεις όσον αφορά τους ΧΕΝ δεν κατηγοριοποιούνται ανά κύριο

ναρκωτικό microολονότι οι τάσεις όσον αφορά το ποσοστό των ΧΕΝ επί του συνόλου των χρηστών ηρωίνης υπό θεραπεία (βλέπε κατωτέρω) αφορούν όπως είναι φυσικό ειδικά την ενέσιmicroη χρήση ηρωίνης

Οι περισσότερες διαθέσιmicroες εκτιmicroήσεις για την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών προέρχονται είτε από ποσοστά θανάσιmicroων λήψεων υπερβολικής δόσης ή από στοιχεία για λοιmicroώδη νοσήmicroατα (όπως ο ιός HIV) Οι διαθέσιmicroες εκτιmicroήσεις διαφέρουν σηmicroαντικά από χώρα σε χώρα από το 2000 οι εκτιmicroήσεις σε εθνικό επίπεδο κυmicroαίνονται κατά κύριο λόγο από microία έως έξι περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών ενώ πριν από το 2000 υπήρχαν ορισmicroένες υψηλότερες εκτιmicroήσεις Από το 2000 οι υψηλότερες εθνικές εκτιmicroήσεις για την επικράτηση της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών microεταξύ των χωρών για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία αναφέρονται από το Λουξεmicroβούργο και την Αυστρία (περίπου έξι περιπτώσεις ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας 15ndash 64 ετών) Οι χαmicroηλότερες εκτιmicroήσεις προέρχονται από την Κύπρο και την Ελλάδα όπου microόλις υπερβαίνουν τη microία περίπτωση ανά 1 000 κατοίκους

Από τις διαχρονικές τάσεις όπου είναι διαθέσιmicroες δεν προκύπτει κάποιο γενικό πρότυπο καθώς υποδηλώνονται microειώσεις σε ορισmicroένες χώρες και περιφέρειες (για παράδειγmicroα στη Σκοτία Ηνωmicroένο Βασίλειο) και αυξήσεις σε άλλες Ωστόσο η έλλειψη στοιχείων στον τοmicroέα αυτό δεν επιτρέπει το σχηmicroατισmicroό σαφούς εικόνας

Η παρακολούθηση του ποσοστού των υφιστάmicroενων XEN επί του συνόλου των χρηστών ηρωίνης που προσφεύγουν σε κάποιας microορφής θεραπεία αποτελεί σηmicroαντικό συmicroπληρωmicroατικό στοιχείο της παρακολούθησης της επικράτησης της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών στον γενικό πληθυσmicroό Ωστόσο είναι σηmicroαντικό να υπενθυmicroιστεί ότι τα ποσοστά που παρατηρούνται δεν απηχούν κατrsquo ανάγκη τάσεις στην επικράτηση της ενέσιmicroης χρήσης όλων των ενέσιmicroων ναρκωτικών Για παράδειγmicroα στις χώρες microε υψηλό ποσοστό χρηστών διεγερτικών (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Σλοβακία Φινλανδία Σουηδία) τα ποσοστά ενέσιmicroης χρήσης στους χρήστες ναρκωτικών ενδεχοmicroένως να microην είναι αντιπροσωπευτικά της γενικής κατάστασης

Το ποσοστό των ΧΕΝ επί του συνόλου των χρηστών ηρωίνης που προσφεύγουν σε θεραπεία απεξάρτησης υποδηλώνει και πάλι σηmicroαντικές διαφορές στα επίπεδα της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών από χώρα σε χώρα καθώς και στις διαχρονικές τάσεις (173) Σε ορισmicroένες χώρες (Ισπανία Κάτω Χώρες και Πορτογαλία) το ποσοστό των χρηστών ηρωίνης υπό θεραπεία που κάνουν ενέσιmicroη χρήση της ουσίας είναι σχετικά microικρό ενώ στις περισσότερες άλλες χώρες η ενέσιmicroη χρήση της ηρωίνης παραmicroένει ο κανόνας Σε ορισmicroένα κράτη microέλη της ΕΕ των ∆εκαπέντε για τα οποία υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία (∆ανία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία και Ηνωmicroένο Βασίλειο) η ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών στους χρήστες ηρωίνης υπό θεραπεία microειώθηκε Ωστόσο στα περισσότερα νέα κράτη microέλη τουλάχιστον εκεί όπου υπάρχουν στοιχεία microεγάλο ποσοστό των χρηστών ηρωίνης που προσφεύγουν σε θεραπεία κάνουν ενέσιmicroη χρήση της ουσίας

(172) Βλέπε διάγραmicromicroα PDU-7 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(173) Βλέπε διάγραmicromicroα PDU-3 (microέρος i) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 9 Τάσεις στην επικράτηση της προβληmicroατικής χρήσης

οπιοειδών 1995ndash 2004 (ποσοστό ανά 1 000 κατοίκους ηλικίας

15ndash 64 ετών)

(1) Εκτιmicroήσεις για την ηλικιακή οmicroάδα των 18ndash 64 ετών(2) Ο υπολογισmicroός έγινε microε τη χρήση στοιχείων για την ηλικιακή οmicroάδα

των 15ndash 54 ετώνΣηmicroείωση Οι χρονοσειρές συνδυάζονται σε περιπτώσεις όπου κατά τη

διάρκεια του χρονοδιαγράmicromicroατος οι microέθοδοι είναι παρεmicroφερείς Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε πίνακες PDU-1 PDU-2 και PDU-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006


0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

Ιταλία

Λουξεmicroβούργο (2)

Μάλτα

Αυστρία

Ιρλανδία

Νορβηγία

Ισπανία

Κάτω Χώρες

Ελλάδα

Γερmicroανία

Κύπρος

Τσεχική ∆ηmicroοκρατία (1)

Λεττονία

Ηνωmicroένο Βασίλειο (Βόρεια Ιφλανδία)

Ποσ

οστό

ανά

10

00

kg609930insideELindd 70 81106 134151

71



Σε πολλές χώρες τα οπιοειδή (και κυρίως η ηρωίνη) παραmicroένουν το κύριο ναρκωτικό από το οποίο επιδιώκουν να απεξαρτηθούν τα άτοmicroα που προσφεύγουν σε θεραπεία Από το σύνολο των αιτήσεων για θεραπεία που αναφέρθηκαν το 2004 στο πλαίσιο του δείκτη αίτησης θεραπείας τα οπιοειδή καταγράφηκαν ως το κύριο ναρκωτικό σε περίπου 60 των περιπτώσεων mdash και ποσοστό λίγο microεγαλύτερο από το ήmicroισυ (53 ) των ατόmicroων αυτών ανέφεραν ενέσιmicroη χρήση της ουσίας (175) Πρέπει να σηmicroειωθεί ότι ο δείκτης αίτησης θεραπείας δεν καλύπτει όλα τα άτοmicroα υπό θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή τα οποία συνθέτουν έναν σηmicroαντικά microεγαλύτερο αριθmicroό αλλά microόνο τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία κατά τη διάρκεια του υπό εξέταση έτους

Το ποσοστό των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία από τη χρήση ηρωίνης ποικίλλει σηmicroαντικά από χώρα σε χώρα βάσει των πιο πρόσφατων διαθέσιmicroων στοιχείων οι χώρες microπορούν να ταξινοmicroηθούν σε τρεις οmicroάδες ανάλογα microε το ποσοστό των χρηστών ναρκωτικών που προσφεύγουν σε θεραπεία αναφέροντας προβληmicroατική χρήση ηρωίνης ως εξής

bull κάτω του 50 mdash Τσεχική ∆ηmicroοκρατία ∆ανία Ουγγαρία Κάτω Χώρες Πολωνία Σλοβακία Φινλανδία Σουηδία

bull 50ndash 70 mdash Γερmicroανία Ισπανία Γαλλία Ιρλανδία Κύπρος Λεττονία Πορτογαλία Ηνωmicroένο Βασίλειο Ρουmicroανία

bull άνω του 70 mdash Ελλάδα Ιταλία Λιθουανία Λουξεmicroβούργο Μάλτα Σλοβενία Βουλγαρία (176)

Στις χώρες που παρουσιάζουν αυξηmicroένο ποσοστό ατόmicroων υπό θεραπεία απεξάρτησης από οπιοειδή τα οποία κάνουν χρήση άλλων ουσιών πέραν της ηρωίνης συγκαταλέγονται η Ουγγαρία όπου είναι διαδεδοmicroένη η χρήση παρασκευασmicroένων laquoκατrsquo οίκονraquo προϊόντων παπαρούνας και η Φινλανδία όπου τα περισσότερα άτοmicroα υπό θεραπεία απεξάρτησης από οπιοειδή κάνουν κατάχρηση βουπρενορφίνης (177)

Οι περισσότεροι χρήστες οπιοειδών όπως και οι χρήστες άλλων ναρκωτικών προσφεύγουν για θεραπεία σε κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής ωστόσο συγκριτικά microε τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την κοκαΐνη και την κάνναβη υψηλότερο ποσοστό ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή υποβάλλονται σε θεραπεία σε κέντρα θεραπείας εσωτερικής παραmicroονής

Οι περισσότερες χώρες microε σηmicroαντικό αριθmicroό ατόmicroων που ζητούν για πρώτη φορά θεραπεία απεξάρτησης από την ηρωίνη κάθε χρόνο (εξαιρουmicroένης της Γερmicroανίας όπου διευρύνθηκε η βάση αναφοράς) αναφέρουν microείωση τα τελευταία 4ndash 5 χρόνια κάτι που δεν ισχύει ωστόσο για τα άτοmicroα που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία στο παρελθόν Γενικά οι αριθmicroοί των επαναλαmicroβανόmicroενων αιτήσεων δεν microειώθηκαν και στις περισσότερες χώρες ο συνολικός

αριθmicroός αιτήσεων θεραπείας απεξάρτησης από την ηρωίνη παρέmicroεινε σχετικά σταθερός Αξιοσηmicroείωτες εξαιρέσεις αποτελούν η Γερmicroανία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο όπου οι συνολικά αναφερθείσες αιτήσεις θεραπείας αυξήθηκαν Συνολικά ωστόσο το ποσοστό αιτήσεων για θεραπεία απεξάρτησης από την ηρωίνη (σύνολο και νέες αιτήσεις) microειώθηκε στην περίπτωση των νέων αιτήσεων στο διάστηmicroα microεταξύ 1999 και 2004 το ποσοστό microειώθηκε από σχεδόν δύο τρίτα στο 40 περίπου δεδοmicroένων των αυξήσεων στις αιτήσεις για θεραπεία απεξάρτησης από την κάνναβη και την κοκαΐνη (178)

Κατά τα προηγούmicroενα έτη είχε αναφερθεί ότι ο πληθυσmicroός των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή παρουσιάζει γήρανση και η τάση αυτή συνεχίστηκε το 2004 Το σύνολο σχεδόν των χρηστών οπιοειδών που ζήτησαν θεραπεία είναι άνω των 20 ετών και το ήmicroισυ σχεδόν είναι άνω των 30 ετών Τα στοιχεία που είναι διαθέσιmicroα σε ευρωπαϊκό επίπεδο δείχνουν ότι microόνο microια microικρή οmicroάδα χρηστών οπιοειδών (λιγότερο από 7 ) είναι κάτω των 20 ετών όταν ζητούν βοήθεια για πρώτη φορά (179) Υπάρχουν περιστασιακές αναφορές πολύ νεαρών ατόmicroων (ηλικίας κάτω των 15 ετών) που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από την ηρωίνη (180) για παράδειγmicroα παιδιά ηλικίας 11ndash 12 ετών στη Σόφια της Βουλγαρίας αλλά κατά κανόνα η αίτηση θεραπείας απεξάρτησης από την ηρωίνη φαίνεται να είναι σπάνιο φαινόmicroενο στους νέους

Τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή αναφέρεται ότι είναι περιθωριοποιηmicroένα στην κοινωνία έχουν χαmicroηλό microορφωτικό επίπεδο παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας και συχνά δεν διαθέτουν σταθερή στέγη Η Ισπανία αναφέρει ότι το 17ndash 18 των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή είναι άστεγοι

Τα περισσότερα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή αναφέρουν ότι έκαναν για πρώτη φορά χρήση οπιοειδών σε ηλικία microεταξύ 15 και 24 ετών και περίπου 50 των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία αναφέρουν ότι έκαναν για πρώτη φορά χρήση της ουσίας πριν από την ηλικία των 20 ετών (181) Καθώς το χρονικό διάστηmicroα που microεσολαβεί από την πρώτη χρήση έως την πρώτη αίτηση για θεραπεία είναι συνήθως πέντε έως δέκα χρόνια και ο χρόνος microεταξύ της έναρξης χρήσης και της συστηmicroατικής χρήσης εκτιmicroάται ότι είναι 15ndash 25 χρόνια (εθνική έκθεση της Φινλανδίας) συνάγεται το συmicroπέρασmicroα ότι τα άτοmicroα που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή συνήθως βιώνουν τρία έως επτά χρόνια συστηmicroατικής χρήσης ναρκωτικών προτού ζητήσουν για πρώτη φορά εξειδικευmicroένη θεραπεία

Σε όλη την Ευρώπη microεταξύ των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή για πρώτη φορά σε κέντρα θεραπείας εξωτερικής παραmicroονής και για τα οποία είναι γνωστός ο τρόπος χρήσης ενέσιmicroη χρήση κάνει ποσοστό microόλις πάνω από 50 Γενικά τα επίπεδα ενέσιmicroης χρήσης είναι υψηλότερα στους χρήστες οπιοειδών που

(174) Βλέπε υποσηmicroείωση 70(175) Βλέπε διάγραmicromicroα TDI-2 και πίνακα TDI-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(176) Βλέπε πίνακα TDI-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(177) Βλέπε πίνακα TDI-26 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox(178) Βλέπε διάγραmicromicroα TDI-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(179) Βλέπε πίνακα TDI-10 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(180) wwwcommunitycarecouk(181) Βλέπε πίνακα TDI-11 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 71 81106 134152

72


προσφεύγουν σε θεραπεία στα νέα κράτη microέλη (άνω του 60 ) από ότι στα κράτη microέλη της ΕΕ των ∆εκαπέντε (κάτω του 60 ) microε εξαίρεση την Ιταλία και τη Φινλανδία όπου το ποσοστό των χρηστών οπιοειδών που κάνουν ενέσιmicroη χρήση επί του συνόλου των ατόmicroων υπό θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή είναι 74 και 793 αντίστοιχα Το χαmicroηλότερο ποσοστό ατόmicroων που κάνει ενέσιmicroη χρήση οπιοειδών επί του συνόλου των ατόmicroων υπό θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή καταγράφεται στις Κάτω Χώρες (13 ) και το υψηλότερο στη Λεττονία (86 ) (182)

Θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδήΣτο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005ndash 2012) τίθεται υψηλή προτεραιότητα στη βελτίωση της διαθεσιmicroότητας και της πρόσβασης σε θεραπεία και τα κράτη microέλη καλούνται να παρέχουν ολοκληρωmicroένο φάσmicroα αποτελεσmicroατικών θεραπειών Ανέκαθεν η θεραπεία σε κέντρα εσωτερικής διαmicroονής ήταν ιδιαίτερα σηmicroαντική για τη θεραπεία προβληmicroατικών χρηστών οπιοειδών Ωστόσο η συνεχής διεύρυνση των θεραπευτικών επιλογών και ιδίως η σηmicroαντική εξάπλωση της θεραπείας υποκατάστασης είχε ως αποτέλεσmicroα τη microείωση της σχετικής σηmicroασίας της θεραπείας σε κέντρα εσωτερικής διαmicroονής

Επί του παρόντος δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για τη σχετική διαθεσιmicroότητα των διαφόρων microορφών θεραπείας στην Ευρώπη για προβλήmicroατα οπιοειδών Ανταποκρινόmicroενοι σε ερωτηmicroατολόγιο του ΕΚΠΝΤ εmicroπειρογνώmicroονες από τα περισσότερα (16) κράτη microέλη ανέφεραν ότι η θεραπεία υποκατάστασης είναι η κύρια διαθέσιmicroη microορφή θεραπείας Ωστόσο σε τέσσερις χώρες (Τσεχική ∆ηmicroοκρατία Ουγγαρία Πολωνία και Σλοβακία) ως πιο διαδεδοmicroένα αναφέρονται τα στεγνά θεραπευτικά προγράmicromicroατα και σε δύο χώρες την Ισπανία και τη Σουηδία αναφέρεται ότι υπάρχει ισορροπία microεταξύ των επιλογών της θεραπείας microε ιατρική υποστήριξη και των στεγνών θεραπευτικών προγραmicromicroάτων

Η θεραπεία υποκατάστασης για την απεξάρτηση από τα οπιοειδή (κυρίως θεραπεία microε microεθαδόνη ή βουπρενορφίνη) παρέχεται σε όλα τα κράτη microέλη της ΕΕ (183) καθώς και στη Βουλγαρία στη Ρουmicroανία και τη Νορβηγία και πλέον επικρατεί σηmicroαντικός βαθmicroός οmicroογνωmicroίας στην Ευρώπη ως προς το ότι πρόκειται για microια επωφελή προσέγγιση για τη θεραπεία των προβληmicroατικών χρηστών οπιοειδών microολονότι σε ορισmicroένες χώρες εξακολουθεί να αποτελεί ευαίσθητο θέmicroα (βλέπε κεφάλαιο 2) Ο ρόλος της θεραπείας υποκατάστασης γίνεται ολοένα και λιγότερο αmicroφιλεγόmicroενος σε διεθνές επίπεδο το σύστηmicroα των Ηνωmicroένων Εθνών κατέληξε σε κοινή θέση στο θέmicroα της θεραπείας συντήρησης υποκατάστασης το 2004 (ΠΟΥUNODCUNAIDS 2004) και τον Ιούνιο του 2006 η ΠΟΥ συmicroπεριέλαβε τόσο τη microεθαδόνη όσο και τη βουπρενορφίνη στον πρότυπο κατάλογο βασικών φαρmicroάκων

Πλέον υπάρχει ισχυρή αποδεικτική βάση για την αξία των προγραmicromicroάτων υποκατάστασης που χρησιmicroοποιούν ναρκωτικές ουσίες όπως η microεθαδόνη και η βουπρενορφίνη

Μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία υποκατάστασης συνδέεται microε τη microείωση της χρήσης παράνοmicroων ναρκωτικών τη microείωση του ποσοστού ενέσιmicroης χρήσης τον περιορισmicroό συmicroπεριφορών που συνδέονται microε υψηλό κίνδυνο εξάπλωσης του ιού HIV ή άλλων λοιmicroωδών νοσηmicroάτων όπως η κοινή χρήση συνέργων και τη βελτίωση τόσο της κοινωνικής λειτουργικότητας όσο και της γενικής υγείας Έρευνες επίσης υποδηλώνουν ότι τα επίπεδα εγκληmicroατικής δραστηριότητας microπορεί να microειωθούν και ότι η επαρκής παροχή θεραπείας υποκατάστασης microπορεί να έχει αντίκτυπο στον αριθmicroό των θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά Η επίτευξη βέλτιστων αποτελεσmicroάτων εξαρτάται από την έγκαιρη εισαγωγή στο πρόγραmicromicroα την επαρκή διάρκεια και συνέχιση της θεραπείας υποκατάστασης και τις επαρκείς δόσεις φαρmicroάκων

Ενώ η microεθαδόνη παραmicroένει η συχνότερα συνταγογραφούmicroενη ουσία υποκατάστασης στην Ευρώπη οι θεραπευτικές επιλογές εξακολουθούν να διευρύνονται και η βουπρενορφίνη είναι πλέον διαθέσιmicroη σε 19 χώρες της ΕΕ στη Βουλγαρία και τη Νορβηγία microολονότι δεν είναι σαφές κατά πόσον είναι επίσηmicroα εγκεκριmicroένη για θεραπεία συντήρησης σε όλες τις χώρες στις οποίες αναφέρεται ότι χρησιmicroοποιείται Εάν ληφθεί υπόψη ότι η θεραπεία microε χορήγηση υψηλών δόσεων βουπρενορφίνης χρησιmicroοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη microόλις πριν από δέκα χρόνια ο βαθmicroός διάδοσης της συγκεκριmicroένης ουσίας ως θεραπευτικής επιλογής αυξήθηκε εξαιρετικά γρήγορα (βλέπε διάγραmicromicroα 1) (184)

Η microακροπρόθεσmicroη υποκατάσταση microε ναρκωτικές ουσίες δεν είναι ο microοναδικός σκοπός της φαρmicroακοθεραπείας των οπιοειδών Η microεθαδόνη και η βουπρενορφίνη χρησιmicroοποιούνται επίσης για τη θεραπεία της αποτοξίνωσης από τα οπιοειδή στο πλαίσιο της οποίας ο θεραπευτικός στόχος είναι να βοηθηθεί κάθε άτοmicroο να επιτύχει την αποχή microέσω της παροχής microειούmicroενης δόσης για ένα ορισmicroένο χρονικό διάστηmicroα ώστε να ελαχιστοποιούνται τα επώδυνα συmicroπτώmicroατα της αποτοξίνωσης Η ναλτρεξόνη ανταγωνιστής των οπιοειδών η οποία αποτελεί microια επιλογή φαρmicroακοθεραπείας για την απεξάρτηση από τα οπιοειδή microέσω της πρόκλησης αποστροφής στο χρήστη χρησιmicroοποιείται ορισmicroένες φορές ως βοήθηmicroα για την αποφυγή της υποτροπής καθώς αναστέλλει προσωρινά τα αποτελέσmicroατα της ηρωίνης microολονότι η αποδεικτική βάση για τη χρήση της εν λόγω ναρκωτικής ουσίας είναι ακόmicroα ελλιπής

Ορισmicroένες χώρες (Γερmicroανία Ισπανία Κάτω Χώρες και Ηνωmicroένο Βασίλειο) διαθέτουν επίσης προγράmicromicroατα συνταγογράφησης ηρωίνης microολονότι ο αριθmicroός των ασθενών που λαmicroβάνουν αυτού του είδους τη θεραπεία είναι πολύ microικρός συγκριτικά microε εκείνους που υποβάλλονται σε άλλες microορφές υποκατάστασης microε ναρκωτικές ουσίες (πιθανόν λιγότερο από 1 του συνόλου) Η συγκεκριmicroένη microορφή θεραπείας εξακολουθεί να είναι αmicroφιλεγόmicroενη και γενικά παρέχεται σε επιστηmicroονική δοκιmicroαστική βάση σε microακροχρόνιους χρήστες στους οποίους άλλες θεραπευτικές επιλογές έχουν αποτύχει

(182) Βλέπε πίνακα TDI-17 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(183) Στην Κύπρο η χρήση microεθαδόνης στη θεραπεία αποτοξίνωσης αναφέρεται από το 2004 και έχει ανακοινωθεί η έναρξη πιλοτικού σχεδίου θεραπείας συντήρησης microε microεθαδόνη ωστόσο δεν έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ατόmicroων υπό θεραπεία Στην Τουρκία η microεθαδόνη επισήmicroως χορηγείται για τη θεραπεία απεξάρτησης από τα οπιοειδή ωστόσο δεν έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ατόmicroων υπό θεραπεία(184) Βλέπε το επιλεγmicroένο θέmicroα για τη βουπρενορφίνη στην ετήσια έκθεση για το 2005

kg609930insideELindd 72 81106 134153

73


Σε πρόσφατη επισκόπηση της αποτελεσmicroατικότητας της θεραπείας απεξάρτησης στην πρόληψη της microετάδοσης του ιού HIV διαπιστώθηκε ότι οι συmicroπεριφοριστικές παρεmicroβάσεις microπορούν να βελτιώσουν τα θετικά αποτελέσmicroατα της θεραπείας υποκατάστασης για την πρόληψη του ιού HIV ενώ η αποτελεσmicroατικότητα που έχει η ψυχολογική θεραπεία από microόνη της παρουσιάζει διακυmicroάνσεις Η θεραπεία βάσει της αποχής επέδειξε καλά αποτελέσmicroατα σε ότι αφορά την πρόληψη του ιού HIV σε όσους παραmicroένουν υπό θεραπεία επί τρεις ή περισσότερους microήνες (Farrell κά 2005)

Παρακολούθηση της χορήγησης microεθαδόνης

Η microεθαδόνη αποτελεί ελεγχόmicroενη ναρκωτική ουσία σύmicroφωνα microε τον κατάλογο I της ενιαίας σύmicroβασης για τα ναρκωτικά του 1961 και τα επίπεδα της εγχώριας κατανάλωσης παρακολουθούνται σε ετήσια βάση από το INCB

Σύmicroφωνα microε το ΕΚΠΝΤ κατrsquo ελάχιστη εκτίmicroηση στα κράτη microέλη της ΕΕ στη Βουλγαρία στη Ρουmicroανία και τη Νορβηγία περισσότερα από 500 000 άτοmicroα υποβλήθηκαν σε θεραπεία υποκατάστασης κατά τη διάρκεια του έτους (βλέπε πίνακα 4 στην ετήσια έκθεση για το 2005) Εξαιρουmicroένων της Τσεχικής ∆ηmicroοκρατίας και της Γαλλίας όπου η θεραπεία απεξάρτησης microέσω της χορήγησης υψηλών δόσεων βουπρενορφίνης (HDBT) αναφέρεται ως η πιο διαδεδοmicroένη θεραπευτική επιλογή περισσότερο από το 90 των

θεραπειών υποκατάστασης σε όλες τις υπόλοιπες χώρες αφορούσαν τη χρήση microεθαδόνης

Η ΕΕ και οι ΗΠΑ από κοινού αντιπροσωπεύουν το 85 της κατανάλωσης microεθαδόνης στον κόσmicroο και η κατανάλωση microεθαδόνης στις χώρες αυτές παρουσιάζει σταθερή αύξηση κατά την τελευταία δεκαετία Οι ποσότητες που καταναλώνονται είχαν σταθεροποιηθεί και στις δύο αυτές περιοχές κατά την περίοδο από το 1997 έως το 2000 αλλά έκτοτε υπήρξε απότοmicroη αύξηση στις Ηνωmicroένες Πολιτείες Επί του παρόντος τα επίπεδα κατανάλωσης microεθαδόνης στην ΕΕ αντιστοιχούν περίπου στο ήmicroισυ των αντίστοιχων επιπέδων στις ΗΠΑ (185)

Κατά κανόνα η καθιέρωση αυτής της θεραπευτικής επιλογής σε εθνικό επίπεδο ακολουθείται από αξιοσηmicroείωτη αύξηση των ποσοστών κατανάλωσης Για παράδειγmicroα στη Γαλλία η εκτεταmicroένη εφαρmicroογή της θεραπείας υποκατάστασης microε microεθαδόνη το 1995 είχε ως αποτέλεσmicroα τη ραγδαία αύξηση της κατανάλωσης από 31 kg το 1995 σε 446 kg το 2004

Προσφάτως στα στατιστικά στοιχεία για τη ∆ανία την Ισπανία τη Μάλτα τις Κάτω Χώρες και ενδεχοmicroένως τη Γερmicroανία παρατηρούνται ενδείξεις σταθεροποίησης στα επίπεδα κατανάλωσης microεθαδόνης Αυτό συνάδει microε τις αναφερόmicroενες τάσεις όσον αφορά τον αριθmicroό των ατόmicroων υπό θεραπεία (βλέπε κεφάλαιο 2)

(185) Βλέπε διάγραmicromicroα NSP-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 73 81106 134154

74

kg609930insideELindd 74 81106 134154

75

Κεφάλαιο 7Συνδεόmicroενα microε τα ναρκωτικά λοιmicroώδη νοσήmicroατα και συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι

Συνδεόmicroενα microε τα ναρκωτικά λοιmicroώδη νοσήmicroατα

Μια από τις πιο σοβαρές επιπτώσεις της χρήσης παράνοmicroων ναρκωτικών και ιδιαίτερα της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών στην υγεία είναι η microετάδοση του ιού HIV και άλλων λοιmicroωδών νοσηmicroάτων κυρίως της ηπατίτιδας C και B Η σχέση microεταξύ της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών και της microετάδοσης λοιmicroώξεων είναι επαρκώς τεκmicroηριωmicroένη Ο περιορισmicroός της ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών και της κοινής χρήσης συνέργων ενέσιmicroης χρήσης έχει ως εκ τούτου καταστεί πρωταρχικός στόχος των παρεmicroβάσεων της δηmicroόσιας υγείας στον συγκεκριmicroένο τοmicroέα Μελέτες καταδεικνύουν επίσης την ύπαρξη σχέσης microεταξύ της χρήσης ναρκωτικών και της σεξουαλικής δραστηριότητας υψηλού κινδύνου γεγονός που υποδηλώνει την αυξηmicroένη σηmicroασία της σύνδεσης των παρεmicroβάσεων κατά της χρήσης ναρκωτικών microε τις στρατηγικές δηmicroόσιας υγείας που έχουν στόχο τη σεξουαλική υγεία Από την άποψη της παρακολούθησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα στοιχεία σχετικά microε τα λοιmicroώδη νοσήmicroατα συλλέγονται από πηγές συστηmicroατικής κοινοποίησης όπου η ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών microπορεί να καταγράφεται ως παράγοντας κινδύνου και στο πλαίσιο ειδικών microελετών σε πληθυσmicroούς που χρησιmicroοποιούν ναρκωτικά σε διαφορετικά περιβάλλοντα

Ιός HIV και AIDS

Πρόσφατες τάσεις στις νεοαναφερθείσες περιπτώσεις HIV

Επί του παρόντος οι περισσότερες χώρες αναφέρουν χαmicroηλά ποσοστά νεοδιαγνωσθείσας microόλυνσης από τον ιό HIV που αποδίδεται σε ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών Οι χώρες στις οποίες τα ποσοστά microόλυνσης από τον ιό HIV στους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών (ΧΕΝ) διατηρούνται σταθερά σε χαmicroηλά επίπεδα παρέχουν τη δυνατότητα να διερευνηθούν οι παράγοντες στους οποίους οφείλεται το γεγονός αυτό ένα θέmicroα που τίθεται στο τρέχον σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά και αποτελεί επί του παρόντος αντικείmicroενο συντονισmicroένης microελέτης του ΕΚΠΝΤ Ωστόσο δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασmicroό Ούτε η Ισπανία ούτε η Ιταλία οι οποίες αmicroφότερες γνώρισαν επιδηmicroίες του HIV στους ΧΕΝ παρέχουν στοιχεία σχετικά microε τις περιπτώσεις HIV σε εθνικό επίπεδο γεγονός που έχει σηmicroαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην αξία των στοιχείων αυτών για την περιγραφή της συνολικής εικόνας που επικρατεί στην ΕΕ Επίσης τα στοιχεία που προέρχονται από ορισmicroένες χώρες προκαλούν ανησυχίες για ενδεχόmicroενη αύξηση της microόλυνσης τουλάχιστον σε ορισmicroένους πληθυσmicroούς ΧΕΝ

Στη Γαλλία όπου οι περιπτώσεις HIV καταγράφονται microόνο από το 2003 και microετά σηmicroειώθηκε αύξηση στην επίπτωση του HIV στους ΧΕΝ (παρότι τα αρχικά επίπεδα ήταν χαmicroηλά) από 23 εκτιmicroώmicroενα κρούσmicroατα το 2003 σε 29 κρούσmicroατα το 2004 Μολονότι τα στοιχεία αυτά σε γενικές γραmicromicroές συmicroφωνούν microε τα διαθέσιmicroα στοιχεία microελετών (βλέπε κατωτέρω) υπενθυmicroίζεται ότι τα νέα συστήmicroατα αναφοράς συχνά χαρακτηρίζονται αρχικά από αστάθεια Στην Πορτογαλία η φαινοmicroενική microείωση των νεοδιαγνωσθεισών περιπτώσεων HIV στους ΧΕΝ που καταγράφηκε κατά το παρελθόν τίθεται υπό αmicroφισβήτηση από τα στοιχεία του 2004 τα οποία αποκαλύπτουν ότι η επίπτωση της microόλυνσης από τον HIV ανέρχεται σε 985 περιπτώσεις ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους η οποία είναι η υψηλότερη στην ΕΕ (186) Στο Ηνωmicroένο Βασίλειο η επίπτωση του HIV στους ΧΕΝ παρουσίαζε microικρή σταδιακή αύξηση αλλά τώρα έχει σταθεροποιηθεί σε microόλις κάτω από 25 περιπτώσεις ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους ανά έτος Στην Ιρλανδία η επίπτωση αυξήθηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1990 φτάνοντας το ανώτατο επίπεδο των 183 περιπτώσεων ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους το 2000 microειώθηκε σε 98 περιπτώσεις ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους το 2001 και κατόπιν αυξήθηκε σε 178 περιπτώσεις ανά εκατοmicromicroύριο το 2004

Επιδηmicroικές εκρήξεις HIV που σχετίζονται microε την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών παρουσιάστηκαν για τελευταία φορά το 2001 στην Εσθονία και τη Λεττονία και το 2002 στη Λιθουανία Έκτοτε τα ποσοστά παρουσίασαν σηmicroαντική microείωση στα ποσοστά των νεοαναφερθεισών περιπτώσεων πρέπει να αναmicroένεται microείωση microετά την αρχική επιδηmicroική φάση καθώς θα παγιώνεται το ενδηmicroικό επίπεδο microόλυνσης (βλέπε κατωτέρω)

Επιπολασmicroός οροθετικότητας HIV σε ΧΕΝ που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις

Τα στοιχεία επιπολασmicroού οροθετικότητας από ΧΕΝ (εκατοστιαία αναλογία πασχόντων σε δείγmicroατα ΧΕΝ) αποτελούν σηmicroαντικό συmicroπλήρωmicroα των στοιχείων αναφοράς περιπτώσεων HIV Οι επαναλαmicroβανόmicroενες microελέτες επιπολασmicroού οροθετικότητας και η τακτική παρακολούθηση των στοιχείων από τις διαγνωστικές εξετάσεις microπορούν να επικυρώσουν τα συmicroπεράσmicroατα που αντλούνται από την αναφορά περιπτώσεων καθώς και να παράσχουν λεπτοmicroερέστερες πληροφορίες για συγκεκριmicroένες περιοχές και χώρους Ωστόσο τα στοιχεία για τον επιπολασmicroό προέρχονται από ποικιλία πηγών που σε ορισmicroένες περιπτώσεις είναι δύσκολο να συγκριθούν και εποmicroένως πρέπει να ερmicroηνεύονται microε προσοχή

Οι πρόσφατες αυξήσεις του HIV σε ορισmicroένες χώρες οι οποίες καταγράφονται από τα στοιχεία αναφοράς

(186) Βλέπε διαγράmicromicroατα INF-2 (microέρος i) και INF-2 (microέρος ii) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 75 81106 134154

76


περιπτώσεων επιβεβαιώνονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα διαθέσιmicroα στοιχεία για τον επιπολασmicroό οροθετικότητας microολονότι από τα τελευταία προκύπτει ότι οι εν λόγω χώρες δεν είναι οι microόνες στις οποίες απαιτείται αυξηmicroένη επαγρύπνηση

Στα κράτη της Βαλτικής από τα διαθέσιmicroα στοιχεία για τον επιπολασmicroό οροθετικότητας προκύπτει ότι η microετάδοση στους ΧΕΝ ενδεχοmicroένως δεν έχει τεθεί ακόmicroη υπό έλεγχο (διάγραmicromicroα 10) Στην Εσθονία από πρόσφατη microελέτη προκύπτει ότι η επίπτωση στους ΧΕΝ αυξάνεται σε microια περιοχή (Ταλίν από 41 σε δείγmicroα 964 ατόmicroων το 2001 σε 54 σε δείγmicroα 350 ατόmicroων το 2005) και είναι εξαιρετικά υψηλή σε microία άλλη (Kohtla-Jaumlrve 90 σε δείγmicroα 100 ατόmicroων) Στη Λεττονία δύο χρονοσειρές στοιχείων για τον επιπολασmicroό οροθετικότητας στους ΧΕΝ δείχνουν συνεχή αύξηση έως το 2002ndash 2003 ενώ από microια τρίτη σειρά προκύπτει microείωση έως την κορύφωση του 2001 Στη Λιθουανία από τα στοιχεία για το 2003 προκύπτει αύξηση του HIV σε ΧΕΝ που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις ενώ βρίσκονταν υπό θεραπεία απεξάρτησης σε προγράmicromicroατα ανταλλαγής συρίγγων και σε νοσοκοmicroεία από microεταξύ 10 και 17 κατά την περίοδο 1997ndash 2002 σε 24 (271 112) το 2003

Στις χώρες που εmicroφάνιζαν ανέκαθεν υψηλά ποσοστά microόλυνσης από τον ιό HIV στους ΧΕΝ (Ισπανία Γαλλία Ιταλία Πολωνία και Πορτογαλία) υπάρχουν νέες ενδείξεις συνεχούς microετάδοσης σε εθνικό επίπεδο ή σε συγκεκριmicroένες περιοχές ή σε συγκεκριmicroένες υποοmicroάδες ΧΕΝ (187) Στις χώρες αυτές είναι σηmicroαντικό να σηmicroειωθεί ότι τα υψηλά ποσοστά επιπολασmicroού του παρελθόντος που υπήρξαν αποτέλεσmicroα των microεγάλης κλίmicroακας επιδηmicroιών στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 αυξάνουν τις πιθανότητες η συmicroπεριφορά υψηλού κινδύνου να οδηγεί σε microόλυνση

Στην Ισπανία και την Ιταλία δεν υπάρχουν εθνικά στοιχεία από την αναφορά περιπτώσεων Η ερmicroηνεία των στοιχείων που προέρχονται από διαγνωστικές εξετάσεις ρουτίνας είναι δύσκολη καθώς τα στοιχεία αυτά microπορεί να επηρεάζονται από διαφορετικά κριτήρια επιλογής ωστόσο αποτελούν αιτία προβληmicroατισmicroού στις χώρες αυτές Στην Ισπανία ο επιπολασmicroός του ιού HIV στους νεαρούς ΧΕΝ (κάτω των 25 ετών) υπό θεραπεία απεξάρτησης που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις ήταν σταθερός έως το 2002 σε ποσοστό άνω του 12 και στους νέους ΧΕΝ (οι οποίοι ορίζονται ως άτοmicroα που κάνουν ενέσιmicroη χρήση για λιγότερο από δύο χρόνια) αυξήθηκε από 15 σε 21 το 2000ndash 2001 υποδηλώνοντας υψηλή επίπτωση έως το 2002 Στην Ιταλία οι τάσεις του

(187) Βλέπε διάγραmicromicroα INF-5 (microέρος ii) και (microέρος vi) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 10 Επιπολασmicroός HIV σε ΧΕΝ που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις 2003ndash 2004

Σηmicroείωση Τα ποσοστά (σε παρενθέσεις) είναι τοπικά στοιχεία Το χρώmicroα υποδηλώνει τον microέσο όρο εθνικών στοιχείων ή εφόσον δεν είναι διαθέσιmicroα τα διάmicroεσα σηmicroεία του φάσmicroατος των τοπικών στοιχείων

Τα στοιχεία για την Ιταλία και την Πορτογαλία περιλαmicroβάνουν χρήστες microη ενέσιmicroων ναρκωτικών και είναι πιθανόν να υποεκτιmicroούν τον επιπολασmicroό σε ΧΕΝ() Στοιχεία εν microέρει ή στο σύνολό τους προ του 2003 (Ισπανία 2002ndash 2003 Γαλλία 2002ndash 2003 Λεττονία 2002ndash 2003 Κάτω Χώρες 2002) ή από το 2005

(Εσθονία)Πηγές Εθνικά σηmicroεία εστίασης δικτύου Reitox Για τις πρωτογενείς πηγές ανατρέξτε σε αναλυτικές πληροφορίες και στοιχεία προ του 2003 ή microετά το 2004 βλέπε

πίνακα INF-8 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

Μάλτα

ge 5

0 lt 5


[125]

[03ndash39]

[04]

[00ndash27]

[543ndash900] ()

66ndash146[220] ()

24[03ndash04]

[40]

37ndash39[120]

[89ndash160]

122[137ndash230]

97ndash362[208ndash349] ()

120ndash192

139 [13ndash399]

00ndash27[00]

54 [00ndash63]

[00]

00 [00]

[07]

03ndash07 [00ndash09]

[00]

[95]

[41ndash61]

51

04 [00]

[00ndash11]

13

kg609930insideELindd 76 81106 134155

77

Κεφάλαιο 7 Συνδεόmicroενα microε τα ναρκωτικά λοιmicroώδη νοσήmicroατα και συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι

επιπολασmicroού στους ΧΕΝ διαφέρουν σηmicroαντικά από περιοχή σε περιοχή και ορισmicroένες περιοχές εξακολουθούν να εmicroφανίζουν έντονες και πρόσφατες αυξήσεις (Bolzano Liguria Molise Toscana και Umbria)

Στην Πολωνία τοπικές microελέτες δείχνουν ότι η εξάπλωση του HIV συνεχίστηκε τουλάχιστον έως πρόσφατα microε βάση τα υψηλά ποσοστά επιπολασmicroού στους νέους ΧΕΝ (15 το 2002 σε microία περιοχή 4 έως 11 σε δύο άλλες περιοχές το 2004) Στη microελέτη του 2002 αναφέρθηκαν τέσσερις περιπτώσεις (9 ) HIV στους 45 νέους ΧΕΝ του δείγmicroατος ωστόσο στη microελέτη του 2004 δεν διαπιστώθηκε καmicroία περίπτωση στους 20 νέους ΧΕΝ του δείγmicroατος

Τέλος σε ορισmicroένες χώρες στις οποίες δεν έχουν εκδηλωθεί ποτέ επιδηmicroίες microεγάλης κλίmicroακας στους ΧΕΝ ορισmicroένα πρόσφατα στοιχεία για τον επιπολασmicroό υποδηλώνουν ότι απαιτείται εγρήγορση Κάτι τέτοιο φαίνεται να ισχύει στο Λουξεmicroβούργο στην Αυστρία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο microολονότι οι αυξήσεις παραmicroένουν περιορισmicroένες και δεν επιβεβαιώνονται από στοιχεία αναφοράς περιπτώσεων

Χώρες microε χαmicroηλό επιπολασmicroό του ιού HIV

Ο επιπολασmicroός του ιού HIV σε ΧΕΝ που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις εξακολουθεί να εmicroφανίζει microεγάλες διαφοροποιήσεις microεταξύ των χωρών της ΕΕ (διάγραmicromicroα 10) Σε microια σειρά χωρών ο επιπολασmicroός του ιού HIV στους ΧΕΝ παρουσίασε πρόσφατα αύξηση ή παραmicroένει υψηλός για πολλά χρόνια Αντίθετα σε αρκετές χώρες ο επιπολασmicroός του ιού HIV στους ΧΕΝ παρέmicroεινε πολύ χαmicroηλός κατά την περίοδο 2003ndash 2004 ο επιπολασmicroός του ιού HIV ήταν χαmicroηλότερος ή γύρω στο 1 στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Ελλάδα στην Ουγγαρία στη Μάλτα στη Σλοβενία (βάσει δειγmicroάτων σε εθνικό επίπεδο) και στη Σλοβακία στη Βουλγαρία στη Ρουmicroανία στην Τουρκία και τη Νορβηγία (βάσει δειγmicroάτων σε υποεθνικό επίπεδο) Σε ορισmicroένες από τις χώρες αυτές (πχ Ουγγαρία) τόσο ο επιπολασmicroός του ιού HIV όσο και ο επιπολασmicroός του ιού της ηπατίτιδας C (HCV) είναι από τους χαmicroηλότερους στην Ευρώπη γεγονός που υποδηλώνει χαmicroηλά επίπεδα κινδύνου ενέσιmicroης χρήσης ναρκωτικών (βλέπε ενότητα laquoΗπατίτιδα B και Craquo κατωτέρω) microολονότι σε microερικές χώρες (πχ Ρουmicroανία) υπάρχουν στοιχεία ότι ο επιπολασmicroός της ηπατίτιδας C αυξάνεται

∆ιαφορές microεταξύ των δύο φύλων στον επιπολασmicroό του ιού HIV σε ΧΕΝ που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις

Τα διαθέσιmicroα στοιχεία για τον επιπολασmicroό οροθετικότητας για την περίοδο 2003ndash 2004 αποκαλύπτουν διαφορές microεταξύ των ανδρών και των γυναικών ΧΕΝ που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις (188) Ο συνδυασmicroός στοιχείων από το Βέλγιο την Εσθονία (2005) την Ισπανία (2002) τη Γαλλία την Ιταλία το Λουξεmicroβούργο την Αυστρία την Πολωνία και την Πορτογαλία είχε ως αποτέλεσmicroα τη δηmicroιουργία ενός συνολικού δείγmicroατος 124 337 ανδρών και 20 640 γυναικών που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις κατά κύριο λόγο σε θεραπευτικά κέντρα απεξάρτησης ή άλλα σηmicroεία παροχής υπηρεσιών απεξάρτησης Ο συνολικός επιπολασmicroός ήταν 136 στους άνδρες και 215 στις γυναίκες Οι διαφορές από χώρα σε χώρα είναι σηmicroαντικές Οι υψηλότερες αναλογίες γυναικώνndash ανδρών παρατηρούνται

στην Ισπανία στην Εσθονία στην Ιταλία στο Λουξεmicroβούργο και την Πορτογαλία ενώ το Βέλγιο εmicroφανίζει αντίθετη τάση καθώς στις χώρες αυτές ο επιπολασmicroός είναι υψηλότερος στους άνδρες

Επίπτωση του AIDS και διαθεσιmicroότητα υψηλής δραστικότητας αντιρετροϊκής θεραπείας (HAART)

Καθώς η υψηλής δραστικότητας αντιρετροϊκή θεραπεία (HAART) η εφαρmicroογή της οποίας άρχισε το 1996 προλαmicroβάνει αποτελεσmicroατικά την εmicroφάνιση του AIDS σε άτοmicroα που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV τα στοιχεία για την επίπτωση του AIDS έχουν καταστεί λιγότερο χρήσιmicroα ως δείκτες για τη microετάδοση του ιού HIV Ωστόσο εξακολουθούν να δείχνουν το συνολικό κόστος των συmicroπτωmicroατικών νοσηmicroάτων και επιπλέον αποτελούν σηmicroαντικό δείκτη της εφαρmicroογής και της κάλυψης της HAART στους ΧΕΝ

Η ΠΟΥ εκτιmicroά ότι η κάλυψη της HAART στους ασθενείς που έχουν ανάγκη θεραπείας ήταν υψηλή στις χώρες της ∆υτικής Ευρώπης (άνω του 70 ) το 2003 αλλά πιο περιορισmicroένη στις περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων της Εσθονίας της Λιθουανίας και της Λεττονίας (189) Πιο πρόσφατα στοιχεία σχετικά microε την κάλυψη της HAART υποδηλώνουν ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί σηmicroαντικά καθώς στο σύνολο της ΕΕ και στις υποψήφιες χώρες επιτυγχάνεται πλέον κάλυψη τουλάχιστον 75 Ωστόσο δεν υπάρχουν συγκεκριmicroένα στοιχεία για τη διαθεσιmicroότητα της HAART στους ΧΕΝ και microένει να αποδειχθεί εάν η βελτίωση της κάλυψης θα έχει ως αποτέλεσmicroα τη microείωση της επίπτωσης του AIDS στους ΧΕΝ στην Εσθονία και τη Λεττονία

Και στις τέσσερις χώρες της ∆υτικής Ευρώπης που πλήττονται περισσότερο από το AIDS δηλαδή την Ισπανία τη Γαλλία την Ιταλία και την Πορτογαλία η επίπτωση παρουσίασε microείωση ήδη από το 1996 στην περίπτωση των τριών πρώτων χωρών αλλά microόλις από το 1999 στην Πορτογαλία Η Πορτογαλία παραmicroένει η χώρα microε την υψηλότερη επίπτωση του AIDS που συνδέεται microε την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών microε 31 περιπτώσεις ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους το 2004 Ωστόσο και στη Λεττονία η επίπτωση είναι παρόmicroοια microε 30 περιπτώσεις ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους

Τα στοιχεία του EuroHIV έως το 2004 (διορθωmicroένα ώστε να λαmicroβάνονται υπόψη τα στοιχεία που υποβλήθηκαν microε καθυστέρηση) υποδηλώνουν ότι η επίπτωση του AIDS που συνδέεται microε την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών αυξάνεται τόσο στην Εσθονία όσο και στη Λεττονία (190)

Ηπατίτιδα B και C

Ηπατίτιδα C

Ο επιπολασmicroός αντισώmicroατος ηπατίτιδας C (HCV) στους ΧΕΝ είναι γενικά εξαιρετικά υψηλός microολονότι υπάρχουν microεγάλες διαφορές τόσο εντός όσο και microεταξύ των χωρών Σε διάφορα δείγmicroατα ΧΕΝ που εξετάστηκαν το διάστηmicroα 2003ndash 2004 ποσοστά επιπολασmicroού άνω του 60 αναφέρονται από το Βέλγιο τη ∆ανία τη Γερmicroανία την Ελλάδα την Ισπανία την Ιρλανδία την Ιταλία την Πολωνία την Πορτογαλία το Ηνωmicroένο Βασίλειο τη Νορβηγία και

(188) Βλέπε διάγραmicromicroα INF-3 (microέρος v) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(189) Βλέπε διάγραmicromicroα INF-14 (microέρος iii) και (microέρος vi) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(190) Βλέπε διάγραmicromicroα INF-1 (microέρος i) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 77 81106 134156

78


τη Ρουmicroανία ενώ ποσοστά επιπολασmicroού κάτω του 40 καταγράφονται σε δείγmicroατα από το Βέλγιο την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία την Ελλάδα την Κύπρο την Ουγγαρία τη Μάλτα την Αυστρία τη Σλοβενία τη Φινλανδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (191)

Στοιχεία για τον επιπολασmicroό αντισωmicroάτων HCV σε νεαρούς ΧΕΝ (ηλικίας κάτω των 25 ετών) είναι διαθέσιmicroα από 14 χώρες microολονότι σε ορισmicroένες περιπτώσεις το microέγεθος των δειγmicroάτων είναι microικρό Στα αποτελέσmicroατα υπάρχουν microεγάλες διαφοροποιήσεις καθώς διάφορες χώρες αναφέρουν και υψηλά και χαmicroηλά ποσοστά από διαφορετικά δείγmicroατα Τα υψηλότερα ποσοστά επιπολασmicroού στους νεαρούς ΧΕΝ το 2003ndash 2004 (άνω του 40 ) καταγράφονται σε δείγmicroατα από το Βέλγιο την Ελλάδα την Αυστρία την Πολωνία την Πορτογαλία τη Σλοβακία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο και ο χαmicroηλότερος επιπολασmicroός (κάτω του 20 ) σε δείγmicroατα από το Βέλγιο την Ελλάδα την Κύπρο την Ουγγαρία τη Μάλτα την Αυστρία τη Σλοβενία τη Φινλανδία το Ηνωmicroένο Βασίλειο και την Τουρκία Λαmicroβάνοντας υπόψη microόνο τις microελέτες για νεαρούς ΧΕΝ microε εθνική κάλυψη τα υψηλότερα ποσοστά επιπολασmicroού (άνω του 60 ) καταγράφονται στην Πορτογαλία και τα χαmicroηλότερα (κάτω του 40 ) στην Κύπρο στην Ουγγαρία στη Μάλτα στην Αυστρία και τη Σλοβενία Μολονότι οι διαδικασίες δειγmicroατοληψίας που χρησιmicroοποιήθηκαν microπορεί να microεροληπτούν υποδεικνύοντας microια οmicroάδα microε περισσότερο χρόνια χαρακτηριστικά ο υψηλός επιπολασmicroός αντισωmicroάτων HCV που καταγράφηκε σε ένα εθνικό δείγmicroα στην Πορτογαλία (67 σε 108 ΧΕΝ κάτω των 25 ετών) δεν παύει να είναι ανησυχητικός και microπορεί να είναι ενδεικτικός εξακολουθητικής συmicroπεριφοράς υψηλού κινδύνου στους νεαρούς ΧΕΝ (βλέπε επίσης laquoΠρόσφατες τάσεις στις νεοαναφερθείσες περιπτώσεις HIVraquo σ 75)

Τα στοιχεία για τον επιπολασmicroό του HCV στους νέους ΧΕΝ (ενέσιmicroη χρήση εδώ και λιγότερο από δύο χρόνια) είναι λιγοστά και προέρχονται από δείγmicroατα microικρού microεγέθους αλλά microπορεί να αποτελούν καλύτερο προσεγγιστικό δείκτη των ποσοστών πολύ πρόσφατης επίπτωσης από ότι τα στοιχεία για τους νεαρούς ΧΕΝ Τα διαθέσιmicroα στοιχεία για το διάστηmicroα 2003ndash 2004 δείχνουν ότι το υψηλότερο ποσοστό επιπολασmicroού σε νέους ΧΕΝ (άνω του 40 ) καταγράφηκε σε δείγmicroατα από την Ελλάδα την Πολωνία το Ηνωmicroένο Βασίλειο και την Τουρκία και ο χαmicroηλότερος επιπολασmicroός (κάτω του 40 ) σε δείγmicroατα από το Βέλγιο την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία την Ελλάδα την Κύπρο και τη Σλοβενία Χαmicroηλά ποσοστά επιπολασmicroού καταγράφηκαν σε microικρά αλλά εθνικά δείγmicroατα νέων ΧΕΝ στην Κύπρο (microόνο δύο από τους 23 ΧΕΝ που εξετάστηκαν ήταν θετικοί σε αντισώmicroατα HCV ποσοστό 9 ) και τη Σλοβενία (δύο από τους 32 ήτοι ποσοστό 6 ήταν θετικοί)

Ηπατίτιδα Β

Ο επιπολασmicroός των δεικτών του ιού της ηπατίτιδας B (HBV) διαφέρει επίσης σηmicroαντικά τόσο εντός όσο και microεταξύ των χωρών Τα πληρέστερα στοιχεία αφορούν τον δείκτη anti-HBc που υποδηλώνει ιστορικό microόλυνσης Την περίοδο 2003ndash 2004 δείγmicroατα ΧΕΝ microε επιπολασmicroό άνω του 60 αναφέρθηκαν από την Ιταλία και την Πολωνία ενώ δείγmicroατα microε ποσοστά επιπολασmicroού κάτω του 20 καταγράφηκαν

στο Βέλγιο στην Ιρλανδία στην Κύπρο στην Αυστρία στην Πορτογαλία στη Σλοβενία στη Σλοβακία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο Τα κοινοποιηθέντα στοιχεία για την ηπατίτιδα B για το διάστηmicroα 1992ndash 2004 για τις χώρες όπου υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία δείχνουν microια εικόνα microε microεγάλες διαφοροποιήσεις (192) Στις βόρειες χώρες η microεγάλη πλειονότητα των αναφερόmicroενων περιπτώσεων οξείας ηπατίτιδας B αφορά ΧΕΝ και οι επιδηmicroικές εκρήξεις ηπατίτιδας B συνέπεσαν microε αυξήσεις στην ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών σε αρκετές χώρες Για παράδειγmicroα τα στοιχεία για τη Νορβηγία υποδηλώνουν σηmicroαντικά αυξανόmicroενη επίπτωση microολύνσεων από ηπατίτιδα B σε ΧΕΝ microεταξύ 1992 και 1998 η οποία ακολουθήθηκε έκτοτε από microείωση Στη Φινλανδία τα κοινοποιηθέντα κρούσmicroατα ηπατίτιδας Β σε ΧΕΝ microειώνονται δραστικά τα τελευταία χρόνια πιθανόν ως αποτέλεσmicroα προγραmicromicroάτων εmicroβολιασmicroού και ενός ολοκληρωmicroένου συστήmicroατος ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων

Πρόληψη των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων

Αποτελεσmicroατικοί τρόποι αντιmicroετώπισης

Μια σειρά παρεmicroβάσεων στον τοmicroέα της δηmicroόσιας υγείας έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιmicroες για τον περιορισmicroό της εξάπλωσης λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους χρήστες ναρκωτικών και γίνεται ολοένα και ευρύτερα αποδεκτή η άποψη ότι microια συνολική προσέγγιση της παροχής υπηρεσιών στον τοmicroέα αυτό θα συγκέντρωνε τις microεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας Ανέκαθεν η συζήτηση επικεντρώνεται σε microεγάλο βαθmicroό στην πρόληψη της microόλυνσης από τον ιό HIV στους ΧΕΝ αλλά πλέον αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη λήψης αποτελεσmicroατικών microέτρων που θα παρεmicroποδίσουν την εξάπλωση της ηπατίτιδας όπως και η ανάγκη πρόληψης της εξάπλωσης λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους χρήστες ναρκωτικών που δεν κάνουν ενέσιmicroη χρήση

Πρέπει να σηmicroειωθεί ότι υπάρχουν σαφέστερες ενδείξεις για την αποτελεσmicroατικότητα της πρόληψης της microόλυνσης από τον ιό HIV στους ΧΕΝ Πλειάδα αξιόπιστων στοιχείων δείχνουν ότι οι παρεmicroβάσεις microπορούν να θεωρηθούν αποτελεσmicroατικές και ότι η πρόσβαση σε κάθε microορφής θεραπεία παρέχει προστασία (Farrell κά 2005 ΠΟΥ 2005) Από τα microέσα της δεκαετίας του 1990 η αντιmicroετώπιση του προβλήmicroατος στην Ευρώπη χαρακτηρίζεται από την αύξηση της παροχής θεραπείας απεξάρτησης από τα ναρκωτικά (βλέπε κεφάλαιο 2) η οποία φαίνεται γενικά να αποτελεί ένα από τα στοιχεία που συνέβαλαν στη διαmicroόρφωση της σχετικά ενθαρρυντικής εικόνας που επικρατεί τώρα στην Ευρώπη όσον αφορά την επιδηmicroική εξάπλωση του HIV στους ΧΕΝ

Η θεραπεία είναι ένα microόνο σκέλος της συνολικής προσέγγισης της πρόληψης του HIV Στα υπόλοιπα στοιχεία της συγκαταλέγονται ένα φάσmicroα τεχνικών πληροφόρησης εκπαίδευσης και επικοινωνίας η παροχή υπηρεσιών εθελοντικής συmicroβουλευτικής και εξετάσεων για τα λοιmicroώδη νοσήmicroατα ο εmicroβολιασmicroός και η διανοmicroή αποστειρωmicroένων συνέργων ενέσιmicroης χρήσης και άλλα προληπτικά microέτρα Τα microέτρα αυτά καθώς και η παροχή υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης από υπηρεσίες άmicroεσης πρόσβασης microπορούν να συmicroβάλουν στη δηmicroιουργία ή τη βελτίωση διαύλων

(191) Βλέπε διάγραmicromicroα INF-6 (microέρος i) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(192) Βλέπε διάγραmicromicroα INF-12 (microέρος i) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 78 81106 134156

79


επικοινωνίας microε ενεργούς χρήστες ναρκωτικών και τους σεξουαλικούς συντρόφους τους όσον αφορά τον κίνδυνο και την πρόληψη των επιπτώσεων της χρήσης ναρκωτικών στην υγεία

Η γενική δέσmicroευση έναντι microιας συνολικής προσέγγισης δεν σηmicroαίνει ότι όλα αυτά τα στοιχεία αναπτύσσονται ή υποστηρίζονται εξίσου σε εθνικό επίπεδο Ωστόσο φαίνεται να αναδεικνύεται ένας βαθmicroός συναίνεσης Στο πλαίσιο έρευνας που διενεργήθηκε microεταξύ εθνικών εστιακών σηmicroείων τρεις στους τέσσερις ερωτώmicroενους ανέφεραν τα προγράmicromicroατα ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων σε συνδυασmicroό microε τη συmicroβουλευτική ως προτεραιότητα της εθνικής πολιτικής που επιλαmicroβάνεται της εξάπλωσης των λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους ΧΕΝ (διάγραmicromicroα 11) Το γεγονός ότι τόσο πολλές χώρες αναγνωρίζουν πλέον ξεκάθαρα το ρόλο της χορήγησης καθαρών συνέργων ενέσιmicroης χρήσης στο πλαίσιο της στρατηγικής τους για την πρόληψη του HIV καταδεικνύει ότι αυτή η microορφή υπηρεσίας γενικεύτηκε στο microεγαλύτερο microέρος της Ευρώπης και δεν θεωρείται πλέον αmicroφιλεγόmicroενο ζήτηmicroα στις περισσότερες χώρες Αυτό βέβαια δεν σηmicroαίνει ότι υπάρχει απόλυτη οmicroογνωmicroία όσον αφορά τα οφέλη αυτής της υπηρεσίας Η Ελλάδα και η Σουηδία για παράδειγmicroα δεν την

αξιολόγησαν ως προτεραιότητα της πολιτικής τους microολονότι συνολικά η εικόνα στην Ευρώπη παρουσιάζεται σχετικά οmicroοιογενής όσον αφορά την εφαρmicroογή παρεmicroβάσεων στον τοmicroέα αυτό (193) καθώς όλες οι χώρες εξαιρουmicroένης της Κύπρου αναφέρουν την ύπαρξη προγραmicromicroάτων για την ανταλλαγή ή τη διανοmicroή αποστειρωmicroένων βελόνων και συρίγγων (194)

Τύποι προγραmicromicroάτων ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων σε χώρες της Ευρώπης

Μολονότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες διανέmicroονται πλέον αποστειρωmicroένα σύνεργα ενέσιmicroης χρήσης η φύση και το εύρος της υπηρεσίας διαφέρουν από χώρα σε χώρα Το πιο σύνηθες microοντέλο είναι η παροχή της υπηρεσίας σε microια καθορισmicroένη τοποθεσία συνήθως microια ειδικευmicroένη υπηρεσία απεξάρτησης αλλά συχνά αυτή η microορφή συmicroπληρώνεται από κινητές υπηρεσίες που επιχειρούν να προσεγγίσουν τους χρήστες ναρκωτικών σε περιβάλλοντα τοπικών κοινωνιών Οι υπηρεσίες των διαθέσιmicroων προγραmicromicroάτων ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων συmicroπληρώνονται από microηχανήmicroατα ανταλλαγής ή πώλησης συρίγγων σε οκτώ χώρες (195) microολονότι η εν λόγω υπηρεσία φαίνεται να περιορίζεται σε ελάχιστα σηmicroεία καθώς microόνο η Γερmicroανία και η Γαλλία

(193) Βλέπε διάγραmicromicroα NSP-3 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(194) Βλέπε την ετήσια έκθεση για το 2005 για microια σύνοψη των αποδείξεων της αποτελεσmicroατικότητας των προγραmicromicroάτων ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων (σ 54)(195) Βλέπε πίνακα NSP-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 11 Προτεραιότητα και εύρος εφαρmicroογής επιλεγmicroένων microέτρων για την πρόληψη λοιmicroωδών νοσηmicroάτων στους χρήστες

ναρκωτικών σύmicroφωνα microε τη γνώmicroη των εθνικών εmicroπειρογνωmicroόνων περίληψη για τις χώρες που απάντησαν

Σηmicroείωση Στοιχεία σχετικά microε τις προτεραιότητες 23 χωρών της ΕΕ καθώς επίσης της Βουλγαρίας και της Νορβηγίας Οι χώρες που δεν προσκόmicroισαν τα εν λόγω στοιχεία είναι η Ιρλανδία η Κύπρος η Λιθουανία και οι Κάτω Χώρες

Στοιχεία σχετικά microε το laquoεύρος εφαρmicroογήςraquo παρασχέθηκαν από εmicroπειρογνώmicroονες και από τα 25 κράτη microέλη καθώς και από τη Βουλγαρία και τη Νορβηγία Η γαλλική και η φλαmicroανδική κοινότητα του Βελγίου προσκόmicroισαν ξεχωριστά στοιχεία γεγονός που ανεβάζει τον συνολικό αριθmicroό των απαντήσεων σε 28

Πηγές Έρευνα εmicroπειρογνωmicroόνων των εθνικών εστιακών σηmicroείων SQ 23 (2004) ερώτηmicroα 5

Εκπαίδευση συνοmicroηλίκων σε θέmicroατα πληροφόρησης εκπαίδευσης επικοινωνίας

Προώθηση των προφυλακτικών

Προγραmicromicroατισmicroένη παρακολούθηση των οmicroάδων υψηλού κινδύνου

Εκπαίδευση για ασφαλέστερη ενέσιmicroη χρήση

Εmicroβολιασmicroός κατά της ηπατίτιδας

Εύκολη πρόσβαση σε θεραπεία για λοιmicroώδη νοσήmicroατα

Υγειονοmicroική εκπαίδευση εκτός δοmicroών

Εθελοντική συmicroβουλευτική και εξετάσεις για λοιmicroώδη νοσήmicroατα

Προσωπική συmicroβουλευτική σε θέmicroατα πληροφόρησης εκπαίδευσης επικοινωνίας

Πληροφόρηση εκπαίδευση επικοινωνία

Προγράmicromicroατα ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων

Χώρες που απάντησαν ()

Κοινή ή κύρια εφαρmicroογήΙεραρχείται ως προτεραιότητα

41

46

43

68

46

82

74

82

89

89

0

9

9

9

17

22

26

35

39

43

78

79

kg609930insideELindd 79 81106 134157

80


αναφέρουν σηmicroαντικές δραστηριότητες (περίπου 200 και 250 microηχανήmicroατα αντίστοιχα) Η Ισπανία είναι η microοναδική χώρα της ΕΕ όπου η υπηρεσία ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων παρέχεται σε τακτική βάση σε χώρους φυλακών καθώς το 2003 γινόταν χορήγηση σε 27 φυλακές Η microόνη άλλη χώρα της ΕΕ που ανέφερε δραστηριότητα στον τοmicroέα αυτό είναι η Γερmicroανία όπου η χορήγηση περιορίζεται σε microία φυλακή

Τα προγράmicromicroατα ανταλλαγής σε φαρmicroακεία συmicroβάλλουν επίσης στη διεύρυνση της γεωγραφικής κάλυψης της παροχής της υπηρεσίας και επιπλέον η πώληση καθαρών συρίγγων σε φαρmicroακεία microπορεί να αυξήσει τη διαθεσιmicroότητά τους Η πώληση συρίγγων χωρίς συνταγή επιτρέπεται σε όλες τις χώρες της ΕΕ εκτός της Σουηδίας Ωστόσο ορισmicroένοι φαρmicroακοποιοί δείχνουν απροθυmicroία να το πράξουν και ορισmicroένοι microάλιστα αποθαρρύνουν ενεργά τους χρήστες ναρκωτικών από το να επισκέπτονται τα φαρmicroακεία τους Επίσηmicroα οργανωmicroένα προγράmicromicroατα ανταλλαγής συρίγγων ή δίκτυα διανοmicroής σε φαρmicroακεία υπάρχουν σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο ∆ανία Γερmicroανία Ισπανία Γαλλία Κάτω Χώρες Πορτογαλία Σλοβενία και Ηνωmicroένο Βασίλειο) αλλά η συmicromicroετοχή στα προγράmicromicroατα ποικίλλει σηmicroαντικά από το ήmicroισυ σχεδόν των φαρmicroακείων (45 ) στην Πορτογαλία έως λιγότερο από 1 στο Βέλγιο Στη Βόρεια Ιρλανδία προγράmicromicroατα ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων οργανώνονται επί του παρόντος αποκλειστικά microέσω φαρmicroακείων

Η αγορά συρίγγων microέσω φαρmicroακείων microπορεί να αποτελέσει σηmicroαντικό δίαυλο επαφής microε τις υπηρεσίες υγείας για ορισmicroένους ΧΕΝ και υπάρχει σαφώς δυνατότητα αξιοποίησης αυτού του σηmicroείου επαφής για την καθοδήγησή τους προς άλλες υπηρεσίες Οι προσπάθειες για την παροχή κινήτρων και υποστήριξης στους φαρmicroακοποιούς ώστε να αυξήσουν τις υπηρεσίες που παρέχουν σε χρήστες ναρκωτικών θα microπορούσαν να επιτελέσουν σηmicroαντικό ρόλο στη διεύρυνση του ρόλου των φαρmicroακείων αλλά έως σήmicroερα microόνο η Γαλλία η Πορτογαλία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο φαίνεται να κάνουν σηmicroαντικές επενδύσεις προς την κατεύθυνση αυτή

Θνησιmicroότητα και θάνατοι που συνδέονται microε τα ναρκωτικά

Θνησιmicroότητα στους προβληmicroατικούς χρήστες ναρκωτικών

Οι περισσότερες πληροφορίες για τη θνησιmicroότητα στους προβληmicroατικούς χρήστες ναρκωτικών στην Ευρώπη αφορούν τους χρήστες οπιοειδών Η θνησιmicroότητα που συνδέεται microε άλλες microορφές χρήσης ναρκωτικών είναι λιγότερο γνωστή αλλά παραmicroένει σηmicroαντικό θέmicroα δηmicroόσιας υγείας

Σε microια συνεργατική microελέτη που ξεκίνησε στο πλαίσιο ενός σχεδίου του ΕΚΠΝΤ εξετάστηκε η θνησιmicroότητα σε χρήστες ναρκωτικών προερχόmicroενων από θεραπευτικά προγράmicromicroατα σε οκτώ περιοχές στην Ευρώπη (196) Η microελέτη διαπίστωσε πολύ υψηλή θνησιmicroότητα στους χρήστες οπιοειδών συγκριτικά microε τους συνοmicroηλίκους τους 6ndash 20 φορές υψηλότερη στους άνδρες και 10ndash 50 φορές υψηλότερη

στις γυναίκες Εκτιmicroάται ότι σε έξι από τις περιοχές (Άmicroστερνταmicro Βαρκελόνη ∆ουβλίνο Λονδίνο Ρώmicroη και Βιέννη) 10ndash 23 της συνολικής θνησιmicroότητας στους ενηλίκους ηλικίας 15ndash 49 ετών microπορεί να αποδοθεί στη χρήση οπιοειδών κυρίως δε στη λήψη υπερβολικής δόσης στο AIDS και σε εξωγενή αίτια (ατυχήmicroατα αυτοκτονίες) Χονδρικά το ένα τρίτο αυτών των σχετιζόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων οφείλεται σε λήψη υπερβολικής δόσης

(196) Άmicroστερνταmicro Βαρκελόνη ∆ουβλίνο ∆ανία Λισσαβόνα Λονδίνο Ρώmicroη και Βιέννη Οι εκτιmicroήσεις της θνησιmicroότητας του πληθυσmicroού δεν περιελάmicroβαναν τη Λισσαβόνα και τη ∆ανία Βλέπε ΕΚΠΝΤ (2002β)

∆ιαθεσιmicroότητα των συρίγγων στην Ευρώπη είναι επαρκής

Μολονότι το σύνολο σχεδόν των κρατών microελών αναφέρουν την ύπαρξη προγραmicromicroάτων ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων ο αντίκτυπος των παρεmicroβάσεων αυτού του είδους εξαρτάται από το κατά πόσο η χορήγηση επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες των χρηστών ενέσιmicroων ναρκωτικών

Πρόσφατες εκτιmicroήσεις του αριθmicroού των ΧΕΝ και του αριθmicroού των συρίγγων που διανέmicroονται microέσω των εθνικών εστιακών σηmicroείων είναι διαθέσιmicroες για εννέα ευρωπαϊκές χώρες Από τα στοιχεία αυτά microπορεί να γίνει microια χονδρική εκτίmicroηση του ετήσιου αριθmicroού συρίγγων που διατίθενται ανά ΧΕΝ (1) Σύmicroφωνα microε τα πιο πρόσφατα διαθέσιmicroα στοιχεία τα ποσοστά κάλυψης των προγραmicromicroάτων ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων ποικίλλουν σηmicroαντικά microε τον αριθmicroό των συρίγγων που διανέmicroονται ανά ΧΕΝ ανά έτος να κυmicroαίνεται από 2ndash 3 στην Ελλάδα και 60ndash 90 στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στη Λεττονία στην Αυστρία και την Πορτογαλία έως σχεδόν 110 στη Φινλανδία 210 στη Μάλτα και περισσότερες από 250 στο Λουξεmicroβούργο και τη Νορβηγία Επιπλέον σύριγγες διατίθενται επίσης από φαρmicroακεία και τα διαθέσιmicroα στοιχεία από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και τη Φινλανδία επιτρέπουν την εκτίmicroηση της συνολικής διαθεσιmicroότητας συρίγγων Από το συνδυασmicroό των στοιχείων διανοmicroής και πωλήσεων προκύπτει ότι σε ένα έτος οι ΧΕΝ προmicroηθεύονται κατά microέσο όρο 125 σύριγγες στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία και 140 σύριγγες στη Φινλανδία

Πολλοί παράγοντες είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τη συχνότητα της ενέσιmicroης χρήσης στους χρήστες ναρκωτικών όπως τα πρότυπα χρήσης το επίπεδο της εξάρτησης και ο τύπος της ναρκωτικής ουσίας που χρησιmicroοποιείται Σε πρόσφατη microελέτη που διερεύνησε τη σχέση microεταξύ του επιπολασmicroού του HIV και της κάλυψης της διανοmicroής συρίγγων υποδηλώνεται ότι συmicroπεριφοριστικοί παράγοντες όπως πχ η συχνότητα ενέσιmicroης χρήσης και η προσωπική επαναχρησιmicroοποίηση των συρίγγων επηρεάζουν σηmicroαντικά το επίπεδο διανοmicroής συρίγγων που απαιτείται προκειmicroένου να επιτευχθεί ουσιαστική microείωση του επιπολασmicroού του HIV (Vickerman κά 2006)

Η microέτρηση της κάλυψης των συρίγγων αποτελεί σηmicroαντική προϋπόθεση για την κατανόηση των πιθανών συνεπειών της διανοmicroής συρίγγων στην πρόληψη των νοσηmicroάτων και την εκτίmicroηση των αναγκών που δεν έχουν καλυφθεί Ωστόσο κατά την ερmicroηνεία των στοιχείων αυτών είναι σηmicroαντικό να λαmicroβάνεται υπόψη η διαθεσιmicroότητα συρίγγων microέσω πωλήσεων σε φαρmicroακεία (τιmicroές πυκνότητα του δικτύου φαρmicroακείων) καθώς και τα συmicroπεριφοριστικά πρότυπα των ΧΕΝ και περιβαλλοντικοί παράγοντες Το θέmicroα αυτό εξετάζεται περαιτέρω στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

(1) Βλέπε δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 για σηmicroειώσεις τεχνικής φύσης

kg609930insideELindd 80 81106 134158

81


microολονότι η αναλογία αυτή είναι υψηλότερη στις πόλεις microε χαmicroηλό επιπολασmicroό microόλυνσης από τον ιό HIV στους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών και πιθανότατα πρόκειται να αυξηθεί όταν γίνει ευρύτερα διαδεδοmicroένη η υψηλής δραστικότητας αντιρετροϊκή θεραπεία (HAART)

Μια microελέτη κοορτής σχετικά microε τη θνησιmicroότητα που πραγmicroατοποιήθηκε στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία διαπίστωσε ότι η θνησιmicroότητα των χρηστών διεγερτικών ήταν 4ndash 6 φορές υψηλότερη (τυποποιηmicroένα ποσοστά θνησιmicroότητας) από εκείνη του γενικού πληθυσmicroού ενώ η θνησιmicroότητα των χρηστών οπιοειδών ήταν 9ndash 12 φορές υψηλότερη Μια γαλλική microελέτη κοορτής που περιλάmicroβανε την παρακολούθηση ατόmicroων που συλλαmicroβάνονταν για χρήση ηρωίνης κοκαΐνης ή κρακ διαπίστωσε ότι η θνησιmicroότητα στους άνδρες ήταν πέντε φορές υψηλότερη και η θνησιmicroότητα στις γυναίκες 95 φορές υψηλότερη από εκείνη του γενικού πληθυσmicroού microε πτωτική ωστόσο τάση

Με τη γήρανση των χρηστών οπιοειδών η θνησιmicroότητα που οφείλεται σε χρόνιες παθήσεις (κίρρωση καρκίνος νόσοι του αναπνευστικού ενδοκαρδίτιδα AIDS) προστίθεται στη θνησιmicroότητα που οφείλεται σε εξωγενή αίτια πέραν της λήψης υπερβολικής δόσης όπως η αυτοκτονία και η βία (εθνικές εκθέσεις Κάτω Χωρών 2004 και 2005 από τη δηmicroοτική υγειονοmicroική υπηρεσία του Άmicroστερνταmicro) Οι συνθήκες διαβίωσης των χρηστών ναρκωτικών (για παράδειγmicroα έλλειψη στέγης διανοητικές νόσοι βία κακή διατροφή) ενδέχεται να συmicroβάλλουν σηmicroαντικά στην υψηλή θνησιmicroότητα στην εν λόγω οmicroάδα

Επιπλέον το 2002 1 528 θάνατοι αποδόθηκαν στο AIDS που συνδέεται microε ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών (197) microολονότι ο αριθmicroός αυτός ενδέχεται να είναι υποεκτιmicroηmicroένος Η αξιολόγηση άλλων αιτίων θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά όπως κάποιο νόσηmicroα (πχ ηπατίτιδα) η βία και τα ατυχήmicroατα είναι πιο δύσκολη αλλά είναι πιθανόν ότι σε αυτά οφείλεται σηmicroαντικός αριθmicroός θανάτων Εκτιmicroάται ότι 10ndash 20 των θανάτων νεαρών ενηλίκων στις ευρωπαϊκές πόλεις microπορεί να αποδοθεί στη χρήση οπιοειδών (βλέπε ανωτέρω) Στο ποσοστό αυτό πρέπει να προστεθεί και η θνησιmicroότητα που συνδέεται microε άλλες microορφές χρήσης ναρκωτικών microολονότι η ποσοτικοποίησή της είναι ιδιαίτερα δύσκολη

Συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι

Η έννοια των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων είναι σύνθετη Σε ορισmicroένες εκθέσεις αναφέρεται αποκλειστικά σε θανάτους που προκαλούνται άmicroεσα από την επίδραση ψυχοδραστικών ουσιών ενώ σε άλλες περιπτώσεις περιλαmicroβάνει επίσης θανάτους στους οποίους η χρήση ναρκωτικών διαδραmicroάτισε έmicromicroεσο ή περιστασιακό ρόλο (τροχαία ατυχήmicroατα βία λοιmicroώδη νοσήmicroατα) Σε πρόσφατη έρευνα στην οποία αναλύθηκαν οι microορφές των επιβλαβών συνεπειών της χρήσης παράνοmicroων ναρκωτικών ουσιών στο Ηνωmicroένο Βασίλειο διατυπώθηκε η εκτίmicroηση

ότι οι συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι ήταν η κύρια επιβλαβής συνέπεια που συνδέεται microε τη χρήση ναρκωτικών (MacDonald κά 2005)

Στην ενότητα αυτή καθώς και στο πρωτόκολλο ΕΚΠΝΤ ο όρος laquoσυνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοιraquo αναφέρεται σε θανάτους που οφείλονται άmicroεσα στην κατανάλωση microιας ή περισσότερων ναρκωτικών ουσιών και που συνήθως συmicroβαίνουν λίγο microετά την κατανάλωση της ουσίας ή των ουσιών Άλλοι όροι που χρησιmicroοποιούνται για την περιγραφή των θανάτων αυτών είναι laquoθάνατοι λόγω υπερβολικής δόσηςraquo laquoτοξικώσειςraquo laquoθάνατοι οφειλόmicroενοι σε ναρκωτικάraquo ή laquoαιφνίδιοι θάνατοι που συνδέονται microε τα ναρκωτικάraquo (198)

Στο διάστηmicroα microεταξύ 1990 και 2003 οι χώρες της ΕΕ ανέφεραν από 6 500 έως περισσότερους από 9 000 θανάτους δηλαδή συνολικά περισσότερους από 113 000 θανάτους στο συγκεκριmicroένο διάστηmicroα Τα στοιχεία αυτά microπορούν να θεωρούνται ελάχιστη εκτίmicroηση καθώς σε πολλές χώρες είναι πιθανόν να microην αναφέρονται όλοι οι θάνατοι (199)

Τα ποσοστά θνησιmicroότητας του γενικού πληθυσmicroού που οφείλονται σε συνδεόmicroενους microε τα ναρκωτικά θανάτους εmicroφανίζουν microεγάλες διαφοροποιήσεις microεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών καθώς κυmicroαίνονται από 02 έως 50 θανάτους ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους (microέσος όρος 13) Στις περισσότερες χώρες το ποσοστό είναι της τάξης των 7ndash 30 θανάτων ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους microε ποσοστά άνω των 25 θανάτων να καταγράφονται στη ∆ανία στην Εσθονία στο Λουξεmicroβούργο στη Φινλανδία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Νορβηγία Στους άνδρες ηλικίας 15ndash 39 ετών τα ποσοστά θνησιmicroότητας είναι συνήθως τρεις φορές υψηλότερα (ανερχόmicroενα κατά microέσο όρο σε 40 θανάτους ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους) microε επτά χώρες να εmicroφανίζουν ποσοστά άνω των 80 θανάτων ανά εκατοmicromicroύριο κατοίκους Οι συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι αντιπροσώπευαν το 3 του συνόλου των θανάτων στους Ευρωπαίους ηλικίας 15ndash 39 ετών το 2003ndash 2004 και άνω του 7 στη ∆ανία στην Ελλάδα στο Λουξεmicroβούργο στη Μάλτα στην Αυστρία στο Ηνωmicroένο Βασίλειο και τη Νορβηγία Τα στοιχεία αυτά πρέπει να θεωρούνται ελάχιστες εκτιmicroήσεις και πρέπει επίσης να λαmicroβάνεται υπόψη ότι παρά τις βελτιώσεις υπάρχουν ακόmicroα σηmicroαντικές διαφορές από χώρα σε χώρα όσον αφορά την ποιότητα των αναφορών Ως εκ τούτου τυχόν άmicroεσες συγκρίσεις πρέπει να γίνονται microε προσοχή (200)

Θάνατοι οφειλόmicroενοι στα οπιοειδή

Τα οπιοειδή είναι παρόντα στις περισσότερες περιπτώσεις laquoαιφνίδιων θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικάraquo που οφείλονται σε παράνοmicroες ουσίες και αναφέρονται στην ΕΕ microολονότι σε πολλές περιπτώσεις εντοπίζονται και άλλες ουσίες κατά την τοξικολογική εξέταση ιδίως αλκοόλ βενζοδιαζεπίνες και σε ορισmicroένες χώρες κοκαΐνη Στην Ευρώπη οι περισσότερες περιπτώσεις θανάτων που οφείλονται στα οπιοειδή συνδέονται microε την ηρωίνη ωστόσο

(197) Βλέπε EuroHIV (2005) Ο αριθmicroός αυτός αναφέρεται στη δυτική και την κεντρική περιοχή της ΠΟΥ Ευρώπης οι οποίες περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες χώρες εκτός ΕΕ καθώς και το σύνολο των θανάτων για την Εσθονία τη Λεττονία και τη Λιθουανία (ανατολική περιοχή)(198) Στον ορισmicroό αυτό έχει συmicroφωνήσει η οmicroάδα εθνικών εmicroπειρογνωmicroόνων του ΕΚΠΝΤ Επί του παρόντος οι περισσότερες χώρες διαθέτουν εθνικούς ορισmicroούς οι οποίοι είναι όmicroοιοι ή παρεmicroφερείς microε εκείνον του ΕΚΠΝΤ microολονότι ορισmicroένες χώρες λαmicroβάνουν υπόψη και περιπτώσεις που οφείλονται σε ψυχοδραστικά φάρmicroακα ή θανάτους που δεν οφείλονται σε υπερβολική δόση συνήθως σε microικρό ποσοστό (βλέπε microεθοδολογική σηmicroείωση laquoΣύνοψη των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων ορισmicroοί και microεθοδολογικά θέmicroαταraquo στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 Ενότητα 1 Ορισmicroός ΕΚΠΝΤ και ενότητα 2 Εθνικοί ορισmicroοί και laquoπρωτόκολλο του ΕΚΠΝΤ για τους συνδεόmicroενους microε τα ναρκωτικά θανάτους έκδοση 30raquo)(199) Βλέπε πίνακες DRD-2 (microέρος i) DRD-3 DRD-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(200) Βλέπε διάγραmicromicroα DRD-1(microέρος iii) και (microέρος iv) στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

kg609930insideELindd 81 81106 134158

82


και άλλα οπιοειδή διαδραmicroατίζουν κάποιο ρόλο (βλέπε κατωτέρω) (201)

Η υπερβολική δόση οπιοειδών είναι microία από τις κύριες αιτίες θανάτου στους νέους στην Ευρώπη ιδίως στους άνδρες σε αστικές περιοχές Επί του παρόντος η υπερβολική δόση αποτελεί επίσης την κύρια αιτία θανάτου στους χρήστες οπιοειδών στο σύνολο της ΕΕ ιδίως σε χώρες microε χαmicroηλό επιπολασmicroό του ιού HIV στους χρήστες ενέσιmicroων ναρκωτικών (βλέπε laquoΘνησιmicroότητα στους προβληmicroατικούς χρήστες ναρκωτικώνraquo σ 80)

Η πλειονότητα των χρηστών ναρκωτικών που πεθαίνουν λόγω υπερβολικής δόσης είναι άνδρες (202) καθώς αντιπροσωπεύουν το 65ndash 100 των περιπτώσεων Στις περισσότερες χώρες το ποσοστό κυmicroαίνεται microεταξύ 75 και 90 microε το υψηλότερο ποσοστό γυναικών να καταγράφεται στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στην Πολωνία και τη Φινλανδία και το χαmicroηλότερο στην Ελλάδα στην Ιταλία και την Κύπρο Οι διαπιστώσεις αυτές πρέπει να ερmicroηνεύονται στο πλαίσιο των διαφοροποιηmicroένων ποσοστών χρήσης οπιοειδών και ενέσιmicroης χρήσης microεταξύ των ανδρών και των γυναικών

Τα περισσότερα θύmicroατα υπερβολικής δόσης ναρκωτικών είναι ηλικίας 20 έως 40 ετών και ο microέσος όρος ηλικίας είναι το microέσον της τέταρτης δεκαετίας (microε ηλικιακό εύρος ωστόσο 20ndash 44 ετών) Ο χαmicroηλότερος microέσος όρος ηλικίας των θυmicroάτων υπερβολικής δόσης ναρκωτικών καταγράφεται στην Εσθονία στη Σλοβενία στη Βουλγαρία και τη Ρουmicroανία και ο υψηλότερος στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία στις Κάτω Χώρες στην Πολωνία και τη Φινλανδία Ο αριθmicroός των θανάτων από λήψη υπερβολικής δόσης στα άτοmicroα ηλικίας κάτω των 15 ετών είναι πολύ microικρός (17 περιπτώσεις σε σύνολο 7 516 θανάτων σύmicroφωνα microε τα πιο πρόσφατα στοιχεία που είναι διαθέσιmicroα για κάθε χώρα) ωστόσο microπορεί να microην αναφέρονται όλοι οι σχετιζόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι σε αυτή την ηλικιακή οmicroάδα Τα στοιχεία του ΕΚΠΝΤ περιλαmicroβάνουν έναν microικρό αριθmicroό θανάτων στα άτοmicroα ηλικίας άνω των 65 ετών καθώς microόνο επτά χώρες ανέφεραν ότι άνω του 5 των περιπτώσεων εmicroπίπτουν σε αυτή την ηλικιακή οmicroάδα (203)

Σε αρκετά νέα κράτη microέλη και υποψήφιες χώρες ο microέσος όρος ηλικίας θανάτου είναι συγκριτικά χαmicroηλός (Κύπρος Εσθονία Λεττονία Σλοβακία Βουλγαρία και Ρουmicroανία) και υπάρχει υψηλό ποσοστό περιπτώσεων λήψης υπερβολικής δόσης σε άτοmicroα ηλικίας κάτω των 25 ετών γεγονός που ενδέχεται να σηmicroαίνει την ύπαρξη ενός νεαρότερου πληθυσmicroού χρηστών ηρωίνης στις χώρες αυτές Ο υψηλός microέσος όρος ηλικίας στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία οφείλεται στη συmicroπερίληψη πολλών θανάτων που οφείλονται σε ψυχοδραστικά φάρmicroακα (διάγραmicromicroα 12)

Σε πολλά κράτη microέλη η ηλικία των θυmicroάτων υπερβολικής δόσης ναρκωτικών αυξάνεται γεγονός που υποδηλώνει microείωση στην έναρξη χρήσης ηρωίνης στους νέους Η τάση αυτή είναι κοινή στα κράτη microέλη της ΕΕ των ∆εκαπέντε και παρατηρείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1990

microολονότι στη Σουηδία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο είναι λιγότερο έντονη Στα νέα κράτη microέλη η τάση είναι λιγότερο σαφής και σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται ακόmicroα και microείωση στον microέσο όρο ηλικίας (204)

Θάνατοι οφειλόmicroενοι στη microεθαδόνη

Αρκετές χώρες ανέφεραν την παρουσία microεθαδόνης σε σηmicroαντικό ποσοστό των θανάτων που συνδέονταν microε τα ναρκωτικά στις εθνικές εκθέσεις του δικτύου Reitox για το 2005 Η ορολογία που χρησιmicroοποιείται ποικίλλει από χώρα σε χώρα και σε ορισmicroένες περιπτώσεις είναι δύσκολο να εκτιmicroηθεί επακριβώς ο ρόλος της microεθαδόνης στο θάνατο

Η ∆ανία ανέφερε ότι η microεθαδόνη ήταν η αιτία της τοξίκωσης (microεmicroονωmicroένα είτε σε συνδυασmicroό) στο 44 των θανάτων (95 από 214 το 2004) ποσοστό παρόmicroοιο microε αυτό του 2003 που ωστόσο παρουσιάζει σαφή αύξηση σε σχέση microε το 1997 Η Γερmicroανία ανέφερε ότι 345 περιπτώσεις οφείλονται σε laquoουσίες υποκατάστασηςraquo (46 microεmicroονωmicroένες και 299 σε συνδυασmicroό microε άλλες ναρκωτικές ουσίες το 2004) παρουσιάζοντας σαφή microείωση από το 2002 Το Ηνωmicroένο Βασίλειο ανέφερε 216 περιπτώσεις microε laquoαναφοράraquo microεθαδόνης (Αγγλία και Ουαλία το 2003) επίσης παρουσιάζοντας σαφή microείωση από το 2002 Η Ισπανία ανέφερε λίγες περιπτώσεις λήψης υπερβολικής δόσης αποκλειστικά microεθαδόνης (2 ) η οποία ωστόσο ήταν συχνά παρούσα σε συνδυασmicroό microε άλλες ουσίες σε θανάτους που οφείλονται στα οπιοειδή (42 ) και την κοκαΐνη (20 ) Άλλες χώρες δεν ανέφεραν θανάτους που οφείλονται στη microεθαδόνη ή οι αριθmicroοί που αναφέρθηκαν ήταν πολύ microικροί ∆εν είναι σαφές ποιοι παράγοντες βρίσκονται πίσω από τις διαφοροποιήσεις αυτές και εάν σε ορισmicroένες χώρες δεν αναφέρονται όλες οι περιπτώσεις (205)

Μολονότι οι έρευνες δείχνουν ότι η θεραπεία υποκατάστασης microειώνει τον κίνδυνο θανάσιmicroης λήψης υπερβολικής δόσης είναι σηmicroαντικό να παρακολουθείται ο αριθmicroός των θανάτων που συνδέονται microε τη microεθαδόνη καθώς και οι συνθήκες θανάτου (πηγή της ουσίας εάν καταναλώθηκε σε συνδυασmicroό microε άλλες ουσίες σηmicroείο της θεραπευτικής διαδικασίας κατά το οποίο επήλθε η τοξίκωση) στο πλαίσιο της παρακολούθησης της διασφάλισης ποιότητας των προγραmicromicroάτων υποκατάστασης

Θάνατοι οφειλόmicroενοι σε βουπρενορφίνη και φαιντατύλη

Οι θάνατοι που οφείλονται σε τοξίκωση από βουπρενορφίνη φαίνεται να είναι σπάνιοι γεγονός που αποδίδεται στα φαρmicroακολογικά χαρακτηριστικά αγωνιστή-ανταγωνιστή της συγκεκριmicroένης ναρκωτικής ουσίας Ωστόσο ορισmicroένοι θάνατοι αναφέρθηκαν από ευρωπαϊκές χώρες

Στις εθνικές εκθέσεις για το 2005 microόνο η Γαλλία και η Φινλανδία ανέφεραν θανάτους συνδεόmicroενους microε την εν λόγω ουσία Στη Φινλανδία βουπρενορφίνη εντοπίστηκε σε 73 συνδεόmicroενους microε τα ναρκωτικά θανάτους το 2004 αριθmicroός ίδιος microε εκείνον του 2003 και κατά κανόνα σε

(201) Βλέπε διάγραmicromicroα DRD-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(202) Καθώς η πλειονότητα των περιπτώσεων που αναφέρεται στο ΕΚΠΝΤ αφορά υπερβολική δόση οπιοειδών τα γενικά χαρακτηριστικά των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά αιφνίδιων θανάτων χρησιmicroοποιούνται για την περιγραφή των περιπτώσεων που αφορούν οπιοειδή(203) Βλέπε πίνακα DRD-1 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(204) Βλέπε πίνακες DRD-3 και DRD-4 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(205) Επιτόπια δοκιmicroή του ΕΚΠΝΤ που βρίσκεται σε εξέλιξη αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της πληροφόρησης που παρέχεται σε σχέση microε τις ουσίες που εmicroπλέκονται σε θανάτους που σχετίζονται microε τα ναρκωτικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των ουσιών υποκατάστασης

kg609930insideELindd 82 81106 134159

83


συνδυασmicroό microε βενζοδιαζεπίνες κατασταλτικά ή αλκοόλ Αυτά τα υψηλά ποσοστά παραλληλίζονται microε την αύξηση στη θεραπεία microε βουπρενορφίνη στη Φινλανδία microολονότι ο αριθmicroός των ατόmicroων υπό θεραπεία είναι κατά πολύ microικρότερος από αυτόν των 70 000 έως 85 000 ατόmicroων που εκτιmicroάται ότι λαmicroβάνουν βουπρενορφίνη στη Γαλλία Ως εκ τούτου είναι ενδιαφέρον ότι στη Γαλλία το 2004 αναφέρθηκαν microόνο τέσσερις περιπτώσεις λήψης υπερβολικής δόσης βουπρενορφίνης (συγκριτικά microε οκτώ περιπτώσεις το 2003) Ακόmicroη και εάν ληφθεί υπόψη το ενδεχόmicroενο αναφοράς microικρότερου αριθmicroού τοξικώσεων στη Γαλλία από τον πραγmicroατικό η έκταση της διαφοράς είναι εντυπωσιακή Εκτός της Γαλλίας και της Φινλανδίας τρεις ακόmicroη χώρες ανέφεραν περιπτώσεις (microόνο δύο ή τρεις σε κάθε περίπτωση) θανάτων οφειλόmicroενων σε βουπρενορφίνη αλλά δίχως να παράσχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η συγκεκριmicroένη ουσία ήταν η κύρια αιτία θανάτου

Τα προηγούmicroενα χρόνια θάνατοι οφειλόmicroενοι σε φαιντατύλη αναφέρθηκαν στις χώρες γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα αλλά καmicroιά σχετική αναφορά δεν περιλήφθηκε στις εθνικές εκθέσεις για το 2005

Τάσεις όσον αφορά τους αιφνίδιους θανάτους που συνδέονται microε τα ναρκωτικά

Οι εθνικές τάσεις όσον αφορά τους θανάτους που συνδέονται microε τα ναρκωτικά προσφέρουν αρκετές πληροφορίες για τις εξελίξεις στα πρότυπα της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών σε κάθε χώρα όπως οι επιδηmicroίες της ηρωίνης και οι συmicroπεριφορές υψηλού κινδύνου (πχ ενέσιmicroη χρήση) καθώς και για την παροχή θεραπείας και τις διαφορές στη διαθεσιmicroότητα της ηρωίνης Φυσικά microπορεί επίσης να απηχούν την επιτυχία των πολιτικών που αφορούν τις ιατρικές υπηρεσίες έκτακτων περιστατικών στην πρόληψη θανάσιmicroων λήψεων υπερβολικής δόσης (206)

Τα στοιχεία που είναι διαθέσιmicroα από την ΕΕ αποκαλύπτουν ορισmicroένες γενικές τάσεις όσον αφορά τους συνδεόmicroενους microε τα ναρκωτικά θανάτους Στα κράτη microέλη της ΕΕ των ∆εκαπέντε σηmicroειώθηκε εmicroφανής αύξηση κατά τη δεκαετία του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990 η οποία πιθανώς οφειλόταν στην επέκταση της χρήσης ηρωίνης και της ενέσιmicroης χρήσης Ο αριθmicroός των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων συνέχισε να αυξάνεται microεταξύ του 1990

(206) Βλέπε πίνακα DRD-7 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 12 Ποσοστό αιφνίδιων θανάτων που σχετίζονται microε τη χρήση ναρκωτικών οι οποίοι επήλθαν σε άτοmicroα ηλικίας κάτω των

25 ετών το 2002

Σηmicroείωση ONS Office of national statistics (Υπηρεσία Εθνικών Στατιστικών) DSD drug strategy definition (ορισmicroός στρατηγικής για τα ναρκωτικά) Το 2002 ελήφθη ως έτος αναφοράς επειδή είναι το έτος για το οποίο είναι διαθέσιmicroες πληροφορίες για τις περισσότερες χώρεςΠηγές Εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox (2005) από εθνικά αρχεία θνησιmicroότητας ή ειδικά αρχεία (ιατροδικαστικά ή αστυνοmicroικά) Βάσει των laquoεθνικών ορισmicroώνraquo όπως

παρουσιάζονται στις microεθοδολογικές σηmicroειώσεις για τους σχετιζόmicroενους microε τα ναρκωτικά θανάτους στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

∆αν

ία

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς

Ισπα

νία

Γερmicro

ανία

Πορ

τογα

λία

Ιταλ

ία

Μάλ

τα

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (O

NS)

Νορ

βηγί

α

Σουη

δία

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (D

SD)

Ιρλα

νδία

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

Πολ

ωνί

α

Φιν

λανδ

ία

Αυσ

τρία

Γαλλ

ία

Σλοβ

ενία

Λιθ

ουαν

ία

Ελλά

δα

Βουλ

γαρί

α

Λετ

τονί

α

Εσθο

νία

Ρουmicro

ανία

kg609930insideELindd 83 81106 134159

84


και του 2000 αν και λιγότερο απότοmicroα (διάγραmicromicroα 13) Ο συνολικός ετήσιος αριθmicroός των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων στα κράτη microέλη που παρείχαν στοιχεία (τα περισσότερα κράτη microέλη παλαιά και νέα) αυξήθηκε κατά 14 από 8 054 το 1995 σε 9 392 το 2000

Από το 2000 πολλές χώρες της ΕΕ αναφέρουν microείωση στον αριθmicroό των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων γεγονός που πιθανώς συνδέεται microε την αύξηση της διαθεσιmicroότητας θεραπείας και τις πρωτοβουλίες για τον περιορισmicroό των επιβλαβών συνεπειών microολονότι εξίσου σηmicroαντική microπορεί να είναι επίσης η microείωση στην επικράτηση της χρήσης ναρκωτικών Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι θάνατοι που οφείλονται στα ναρκωτικά microειώθηκαν κατά 6 το 2001 13 το 2002 και 7 το 2003 Παρά τις βελτιώσεις αυτές οι συνδεόmicroενοι microε τα ναρκωτικά θάνατοι που αναφέρθηκαν το 2003 ανέρχονταν σε σχεδόν 7 000 (δεν υπάρχουν στοιχεία από το Βέλγιο την Ισπανία και την Ιρλανδία) Ωστόσο στις χώρες που ανέφεραν στοιχεία το 2004 (19) υπήρξε microικρή αύξηση 3 Μολονότι η εξαγωγή συmicroπερασmicroάτων για το 2004 πρέπει να γίνεται microε προσοχή στις 13 από τις 19 χώρες που ανέφεραν στοιχεία καταγράφηκε αύξηση σε κάποιο βαθmicroό

Υπάρχει σηmicroαντική απόκλιση στις τάσεις που επικρατούν στα παλαιά και τα νέα κράτη microέλη όσον αφορά τον αριθmicroό των θανάτων στους νέους ηλικίας κάτω των 25 ετών Στα κράτη microέλη της ΕΕ των ∆εκαπέντε σηmicroειώνεται σταθερή

microείωση από το 1996 η οποία υποδηλώνει microείωση στον αριθmicroό των νεαρών χρηστών οπιοειδών που κάνουν ενέσιmicroη χρήση Στα νέα κράτη microέλη microέχρι την περίοδο 2000ndash 2002 παρατηρήθηκε απότοmicroη αύξηση ενώ εmicroφανής microείωση άρχισε να παρατηρείται microόλις το 2003 (207)

Επίσης παρατηρούνται διαφορές ανάmicroεσα στα φύλα Ο αριθmicroός των θανάτων στους άντρες αυξήθηκε σταδιακά από το 1990 έως το 2000 αύξηση την οποία ακολούθησε σαφής microείωση (microείωση 30 έως το 2003) Ο αριθmicroός των αναφερθέντων θανάτων στις γυναίκες παρέmicroεινε σχετικά σταθερός microεταξύ του 1990 και 2000 κυmicroαινόmicroενος microεταξύ 1 700 και 2 000 ανά έτος και έκτοτε microειώθηκε microόλις κατά 15 Αυτό microπορεί να οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες όπως η διαφοροποιηmicroένη αποτελεσmicroατικότητα των παρεmicroβάσεων ή οι διαφορές που υπάρχουν ανάmicroεσα στα φύλα όσον αφορά τους παράγοντες κινδύνου (208)

Σε χώρες που διαθέτουν microεγαλύτερες σειρές στοιχείων εντοπίζονται διαφορετικά πρότυπα σε σχέση microε τους θανάτους που συνδέονται microε τα ναρκωτικά Σε ορισmicroένες χώρες ο αριθmicroός των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων κορυφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και στη συνέχεια microειώθηκε όπως για παράδειγmicroα στη Γερmicroανία όπου ο αριθmicroός των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων κορυφώθηκε το 1991ndash 1992 στην Ισπανία (1991) στη Γαλλία (1994) και την Ιταλία (1991) Σε άλλες χώρες όπως για παράδειγmicroα στην Ελλάδα στην Ιρλανδία στην

(207) Βλέπε διάγραmicromicroα DRD-5 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(208) Βλέπε πίνακα DRD-6 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006

∆ιάγραmicromicroα 13 Μακροχρόνια τάση στους αιφνίδιους θανάτους που σχετίζονται microε τη χρήση ναρκωτικών 1985ndash 2004

(1) ∆έκα χώρες παρείχαν πληροφορίες για το 2004 και έξι όχι Ως εκ τούτου το ποσοστό για το 2004 είναι προσωρινό και βασίζεται στη σύγκριση των στοιχείων του 2003 και του 2004 microόνο για τις χώρες που παρείχαν στοιχεία και για τα δύο έτη

Σηmicroείωση Τα κράτη microέλη και οι υποψήφιες χώρες δεν περιλαmicroβάνονται στο ποσοστό αυτό λόγω της έλλειψης αναδροmicroικών στοιχείων στις περισσότερες περιπτώσεις Βλέπε πίνακα DRD-2 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006 για τον αριθmicroό των θανάτων σε κάθε χώρα και τις σηmicroειώσεις σχετικά microε τη microεθοδολογίαΠηγές Εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox (2005) από εθνικά αρχεία θνησιmicroότητας ή ειδικά αρχεία (ιατροδικαστικά ή αστυνοmicroικά)

∆εί

κτης

(19

85

= 1

00

)

50

100

150

200

250

300

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 (1)

kg609930insideELindd 84 81106 134200

85


Πορτογαλία στη Φινλανδία στη Σουηδία και τη Νορβηγία ο αριθmicroός των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων κορυφώθηκε αργότερα microεταξύ του 1998 και του 2001 και στη συνέχεια microειώθηκε Σε άλλες χώρες τα πρότυπα ήταν λιγότερο σαφή ή οι αριθmicroοί παρέmicroειναν σταθεροί Μολονότι οι ερmicroηνείες πρέπει να δίνονται microε προσοχή λόγω του σχετικά microικρού αριθmicroού συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων σε ορισmicroένες χώρες τα πρότυπα αυτά microπορεί να σχετίζονται microε τις τάσεις στην ενέσιmicroη χρήση ηρωίνης (209)

Θάνατοι που συνδέονται microε την έκσταση και τις αmicroφεταmicroίνες

Η αναφορά των θανάτων που συνδέονται microε την έκσταση ξεκίνησε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 καθώς αυξανόταν η διάδοση της ουσίας Οι θάνατοι που οφείλονται στην έκσταση προκαλούν ιδιαίτερο προβληmicroατισmicroό καθώς συχνά επέρχονται απροσδόκητα σε ενταγmicroένους στην κοινωνία νέους

Οι πληροφορίες σχετικά microε τους θανάτους που οφείλονται στην έκσταση είναι περιορισmicroένες αλλά τα στοιχεία από τις εθνικές εκθέσεις του δικτύου Reitox για το 2005 υποδηλώνουν ότι οι θάνατοι που συνδέονται microε τη χρήση έκστασης παραmicroένουν σχετικά λιγοστοί σε σύγκριση microε τους θανάτους που οφείλονται στα οπιοειδή microολονότι σε ορισmicroένες χώρες ο αριθmicroός τους δεν είναι αmicroελητέος Συνολικά στην Ευρώπη αναφέρθηκαν 77 θάνατοι οι οποίοι πρέπει να θεωρούνται ελάχιστη εκτίmicroηση (210) Περιπτώσεις αναφέρθηκαν από τη ∆ανία (2) τη Γερmicroανία (20) τη Γαλλία (4) την Ουγγαρία (3) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (48 περιπτώσεις microε laquoαναφοράraquo mdash 33 στην Αγγλία και την Ουαλία) όπου ενδεχοmicroένως οι αναφορές είναι πιο ακριβείς από ότι σε άλλες χώρες Στην Ισπανία η έκσταση ήταν παρούσα στο 25 των τοξικώσεων από ναρκωτικές ουσίες

Το θέmicroα του κινδύνου που εγκυmicroονεί η χρήση έκστασης έχει τεθεί πολλές φορές Λαmicroβάνοντας υπόψη το περιθώριο σφάλmicroατος στις εκτιmicroήσεις της επικράτησης που βασίζονται σε έρευνες και τις δυσκολίες που υπάρχουν στην αναφορά των θανάτων που οφείλονται στα ναρκωτικά από τη διαίρεση του αριθmicroού των θανάτων που καταγράφονται microε τον αριθmicroό των χρηστών ανά έτος (211) (άτοmicroα που δυνητικά διατρέχουν κίνδυνο) προκύπτει αναλογία 5ndash 8 περιπτώσεων και 2ndash 5 περιπτώσεων ανά 100 000 χρήστες στις δύο χώρες για τις οποίες microπορεί να γίνει αυτός ο υπολογισmicroός

Θάνατοι που οφείλονται στις αmicroφεταmicroίνες αναφέρονται εξίσου σπάνια microολονότι στην Τσεχική ∆ηmicroοκρατία 16 θάνατοι αποδόθηκαν στη χρήση laquopervitinraquo (microεθαmicroφεταmicroίνης) το 2004 αριθmicroός σχεδόν διπλάσιος σε σχέση microε το 2003 που συσχετίζεται microε αύξηση στον εκτιmicroώmicroενο αριθmicroό προβληmicroατικών χρηστών laquopervitinraquo και στις αιτήσεις για θεραπεία Για τους θανάτους που οφείλονται στο GHB βλέπε κεφάλαιο 4

Θάνατοι που συνδέονται microε την κοκαΐνη

Υπάρχει αυξανόmicroενος προβληmicroατισmicroός όσον αφορά τους κινδύνους που εγκυmicroονεί η χρήση κοκαΐνης για την

υγεία microετά την αύξηση της ψυχαγωγικής χρήσης που παρατηρείται σε ορισmicroένες χώρες στους νέους στα άτοmicroα που υποβάλλονται σε θεραπεία απεξάρτησης και σε περιθωριοποιηmicroένους πληθυσmicroούς

Η χρήση κοκαΐνης είναι διαδεδοmicroένη στους χρήστες οπιοειδών και στις τοξικολογικές αναλύσεις ανιχνεύεται συχνά κοκαΐνη σε περιπτώσεις υπερβολικής δόσης οπιοειδών σε συνδυασmicroό microε άλλες ουσίες όπως αλκοόλ και βενζοδιαζεπίνες Η κοκαΐνη καταναλώνεται συχνά microαζί microε αλκοόλ συνδυασmicroός που microπορεί να επιφέρει αύξηση της τοξικότητας

Τα τρέχοντα στατιστικά στοιχεία που είναι διαθέσιmicroα στην Ευρώπη είναι περιορισmicroένα και οι διαφορές στα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό των περιπτώσεων που συνδέονται microε τη χρήση κοκαΐνης συνεπάγονται ότι τα στοιχεία δεν είναι συγκρίσιmicroα Επιπλέον ορισmicroένοι θάνατοι που συνδέονται microε την κοκαΐνη microπορεί να microην αναγνωρίζονται ή να microην αναφέρονται microε αποτέλεσmicroα ελλιπή αναφορά Τα υπάρχοντα στοιχεία υποδεικνύουν ότι πολλοί θάνατοι που αφορούν τη χρήση κοκαΐνης αφορούν επίσης τη χρήση οπιοειδών

Στις εθνικές εκθέσεις των χωρών που ανέφεραν στοιχεία το 2005 προσδιορίστηκαν περισσότεροι από 400 θάνατοι που οφείλονται στην κοκαΐνη αριθmicroός που αποτελεί ελάχιστη εκτίmicroηση Στις περισσότερες περιπτώσεις η κοκαΐνη φαίνεται ότι διαδραmicroάτισε αιτιώδη ρόλο microολονότι κάτι τέτοιο δεν προκύπτει πάντοτε microε απόλυτη σαφήνεια από τις εκθέσεις Εννέα χώρες δεν αναφέρθηκαν ρητά στην ύπαρξη ή microη θανάτων που οφείλονται στην κοκαΐνη Η κοκαΐνη αντιπροσωπεύει το 0ndash 20 των αναφερθεισών περιπτώσεων αιφνίδιων θανάτων που συνδέονται microε τα ναρκωτικά Το ποσοστό αυτό κυmicroαίνεται microεταξύ 10 και 20 στη Γερmicroανία στη Γαλλία στην Ισπανία στις Κάτω Χώρες και το Ηνωmicroένο Βασίλειο Θάνατοι στους οποίους η κοκαΐνη διαδραmicroάτισε αιτιώδη ρόλο (microεmicroονωmicroένα ή σε συνδυασmicroό) αναφέρθηκαν από τη Γαλλία (14) τη Γερmicroανία (166) τις Κάτω Χώρες (20) την Ισπανία (53) και το Ηνωmicroένο Βασίλειο (142 laquoαναφορέςraquo mdash 113 στην Αγγλία και την Ουαλία) Εννέα ακόmicroη χώρες ανέφεραν από καmicroία έως δύο περιπτώσεις Επιπλέον σε ορισmicroένες χώρες ανιχνεύεται συχνά κοκαΐνη στις τοξικολογικές αναλύσεις σε περιπτώσεις υπερβολικής δόσης οπιοειδών Από τα περιορισmicroένα στοιχεία που είναι διαθέσιmicroα είναι δύσκολο να προσδιοριστούν τάσεις microε βεβαιότητα αλλά φαίνεται να υπάρχει αυξητική τάση σε όλες τις χώρες microε microεγάλο αριθmicroό περιπτώσεων πχ Γερmicroανία Γαλλία Ισπανία Κάτω Χώρες και Ηνωmicroένο Βασίλειο microολονότι στις Κάτω Χώρες η αύξηση έχει ανασχεθεί τα τελευταία δύο χρόνια

Επιπλέον η κοκαΐνη ενδέχεται να συmicroβάλλει σηmicroαντικά στους θανάτους που οφείλονται σε καρδιαγγειακά προβλήmicroατα (αρρυθmicroίες έmicroφραγmicroα του microυοκαρδίου εγκεφαλικές αιmicroορραγίες) ιδίως σε χρήστες microε προδιάθεση ή microε άλλους παράγοντες κινδύνου (κάπνισmicroα υπέρταση αγγειώmicroατα) ή microε την αύξηση της ηλικίας Πολλές από τις περιπτώσεις αυτές επί του παρόντος microπορεί να microη δηλώνονται λόγω της έλλειψης ενηmicroέρωσης Στον τοmicroέα αυτό απαιτείται περαιτέρω έρευνα

(209) Βλέπε πίνακα DRD-7 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006(210) Ανάλογα microε τη χώρα τα στοιχεία για την έκσταση και την κοκαΐνη αναφέρονται είτε στο 2003 είτε στο 2004(211) Χρήση κατά το τελευταίο δωδεκάmicroηνο σε έρευνες στον γενικό πληθυσmicroό

kg609930insideELindd 85 81106 134201

86


Μείωση των συνδεόmicroενων microε τα ναρκωτικά θανάτων


Η προσέγγιση πληθυσmicroών χρηστών ναρκωτικών που δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία και η δηmicroιουργία διαύλων επικοινωνίας αποτελεί προϋπόθεση για την εκπαίδευση σχετικά microε τους κινδύνους και τη διαχείριση των κινδύνων καθώς και για τη διαmicroεσολάβηση στην πρόσβαση σε υπηρεσίες συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της θεραπείας

Από τη διερεύνηση των περιστάσεων που οδηγούν σε θανάτους λόγω υπερβολικής δόσης προέκυψαν στοιχεία που υποστηρίζουν την ανάπτυξη παρεmicroβάσεων που επικεντρώνονται σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου ή άτοmicroα υψηλού κινδύνου Τα microέτρα αυτά microπορεί να επιτύχουν σηmicroαντική microείωση των θανάτων που αποδίδονται στις άmicroεσες επιπτώσεις της χρήσης ναρκωτικών Ο ρόλος διαφόρων παρεmicroβάσεων στη microείωση των αιφνίδιων θανάτων από υπερβολική δόση ναρκωτικών παρουσιάζεται συνοπτικά σε πρόσφατο ενηmicroερωτικό δελτίο του ΕΚΠΝΤ σχετικά microε την πολιτική του κέντρου στον τοmicroέα αυτό (ΕΚΠΝΤ 2004δ)

Καθώς οι περισσότεροι θάνατοι από υπερβολική δόση αφορούν τη χρήση ηρωίνης η αύξηση του ποσοστού των χρηστών ηρωίνης που υποβάλλονται σε θεραπεία microπορεί να θεωρηθεί ως microέτρο πρόληψης των θανάτων λόγω υπερβολικής δόσης Για την πρόσφατη microικρή αναστροφή της τάσης όσον αφορά τους θανάτους από υπερβολική δόση που παρατηρείται σε ορισmicroένα κράτη microέλη microπορεί να ευθύνονται διάφοροι παράγοντες Μεταξύ αυτών είναι η microείωση των ποσοστών επικράτησης και ενέσιmicroης χρήσης η αύξηση των προσπαθειών πρόληψης η αύξηση της διαθεσιmicroότητας θεραπείας καθώς και της αποδοχής της και της παραmicroονής των ατόmicroων υπό θεραπεία και ενδεχοmicroένως οι περιορισmicroοί των επικίνδυνων συmicroπεριφορών

Προφίλ τρόπων αντιmicroετώπισης

Στις περισσότερες χώρες η θεραπεία υποκατάστασης για τους χρήστες οπιοειδών θεωρείται από τους εmicroπειρογνώmicroονες ως η καλύτερη προσέγγιση από την άποψη της χρησιmicroότητας των διαφόρων στρατηγικών παρέmicroβασης για τη microείωση των θανάτων από υπερβολική δόση (212) Στην Ουγγαρία και τη Σουηδία παρότι αυτή η microέθοδος θεραπείας είναι διαθέσιmicroη δεν αντιmicroετωπίζεται ως τρόπος microείωσης των θανάτων που οφείλονται στα ναρκωτικά Και στην Εσθονία

και την Πολωνία το χαmicroηλό επίπεδο παροχής θεραπείας υποκατάστασης σηmicroαίνει ότι η θεραπεία υποκατάστασης microε microεθαδόνη δεν θεωρείται επί του παρόντος σηmicroαντικός τρόπος αντιmicroετώπισης των θανάτων από υπερβολική δόση

Οι τρόποι αντιmicroετώπισης που είναι προσανατολισmicroένοι στην πληροφόρηση στην εκπαίδευση και την επικοινωνία αποτελούν περαιτέρω σηmicroαντικά microέτρα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες Η διάδοση microηνυmicroάτων ευαισθητοποίησης σχετικά microε τους κινδύνους και οδηγιών για το χειρισmicroό της λήψης υπερβολικής δόσης microέσω ειδικού έντυπου υλικών ή άλλων microέσων (φυλλάδια ιστοθέσεις εκστρατείες στα microέσα ενηmicroέρωσης) απαντάται λιγότερο ή περισσότερο συχνά σε 19 χώρες Ωστόσο σε επτά χώρες (Εσθονία Γαλλία Ιρλανδία Λεττονία Ουγγαρία Μάλτα Φινλανδία) η χρήση παρόmicroοιων microέτρων είναι σπάνια και σε microία χώρα (Σουηδία) δεν απαντάται καθόλου

Σύmicroφωνα microε τα εθνικά εστιακά σηmicroεία η προσέγγιση της συστηmicroατικής ενσωmicroάτωσης της microεmicroονωmicroένης αξιολόγησης κινδύνων σε διαδικασίες προγραmicromicroατισmicroένης συmicroβουλευτικής και θεραπείας καθώς και της οργάνωσης οmicroαδικών συνεδριών για τους χρήστες ναρκωτικών σχετικά microε την εκπαίδευση για τους κινδύνους και τους τρόπους αντιmicroετώπισης είναι λιγότερο διαδεδοmicroένη

Μια ευρεία κατηγορία δραστηριοτήτων microπορούν να οριστούν ως laquoπαρεmicroβάσεις προ της αποφυλάκισηςraquo Οι δραστηριότητες αυτές ποικίλλουν από την απλή microετάδοση πληροφοριών και τη συmicroβουλευτική για τους κινδύνους και την πρόληψη της λήψης υπερβολικής δόσης έως την έναρξη ή τη συνέχιση θεραπείας υποκατάστασης στη φυλακή Ωστόσο οι δραστηριότητες που εmicroπίπτουν σε αυτό το φάσmicroα τρόπων αντιmicroετώπισης χρησιmicroοποιήθηκαν σπάνια σε 13 χώρες και καθόλου σε άλλες πέντε (Λεττονία Ουγγαρία Πολωνία Ρουmicroανία και Σουηδία) Στην Ισπανία στην Ιταλία και το Ηνωmicroένο Βασίλειο οι παρεmicroβάσεις στις φυλακές συγκαταλέγονται στις κυρίαρχες προσεγγίσεις για τη microείωση των αιφνίδιων θανάτων που συνδέονται microε τη χρήση ναρκωτικών

Οι τοπικές συνθήκες κινδύνου που δηmicroιουργούνται από την ενέσιmicroη χρήση σε δηmicroόσιους χώρους οδήγησαν στο άνοιγmicroα χώρων επιτηρούmicroενης από επαγγελmicroατίες χρήσης ναρκωτικών σε τέσσερις χώρες της ΕΕ και τη Νορβηγία (213) Οι οmicroάδες στις οποίες απευθύνονται είναι οι ιδιαίτερα περιθωριοποιηmicroένοι και εκτεθειmicroένοι σε κινδύνους χρήστες που κάνουν ενέσιmicroη χρήση στο δρόmicroο (ΕΚΠΝΤ 2004γ)

(212) Τα αποτελέσmicroατα βασίζονται σε έρευνα που πραγmicroατοποιήθηκε σε 27 εθνικά εστιακά σηmicroεία το 2004 Το microέσο είναι διαθέσιmicroο για τηλεφόρτωση στη διεύθυνση httpwwwemcddaeuropaeunnodeid=1333(213) Οι χώρες της ΕΕ είναι η Γερmicroανία η Ισπανία το Λουξεmicroβούργο και οι Κάτω Χώρες

kg609930insideELindd 86 81106 134202

87

kg609930insideELindd 87 81106 134202

88

Εθισmicroός εξάρτηση κατάχρηση επιβλαβής χρήση προβληmicroατική χρήση πρόκειται για microια σειρά εννοιών συνδεδεmicroένων microε το δείκτη προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών του ΕΚΠΝΤ καθεmicroία από τις οποίες έχει τις δικές της ανεπαίσθητες διαφορές από ιατρική ή κοινωνική άποψη Ο δείκτης προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών (PDU) του ΕΚΠΝΤ παρακολουθεί την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών ή τη microακροχρόνιασυστηmicroατική χρήση οπιοειδών κοκαΐνης ήκαι αmicroφεταmicroινών Στον ορισmicroό περιλαmicroβάνεται κατά συνθήκη η χρήση άλλων οπιοειδών όπως η microεθαδόνη

Αυτός ο αmicroιγώς συmicroπεριφοριστικός ορισmicroός της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών βασίζεται στα πρότυπα της χρήσης ναρκωτικών και υπό καmicroία έννοια δεν χρησιmicroοποιείται για την ειδική microέτρηση των προβληmicroάτων Παρrsquo όλα αυτά συνδέεται microε τις διάφορες έννοιες της εξάρτησης υπό την έννοια ότι όποιος συmicroπεριφέρεται κατά τον συγκεκριmicroένο τρόπο είναι πολύ πιθανόν να εmicroπίπτει στη γενικότερη έννοια του laquoπροβληmicroατικού χρήστηraquo Είναι σηmicroαντικό να σηmicroειωθεί από την άποψη αυτή ότι οι εκτιmicroήσεις του δείκτη PDU καλύπτουν microόνο microια σηmicroαντική υποοmicroάδα των ατόmicroων που microπορεί να θεωρηθεί ότι αντιmicroετωπίζουν κάποιου είδους πρόβληmicroα microε τα ναρκωτικά Μολοταύτα η προσέγγιση αυτή έχει αξία καθώς πρόκειται για συmicroπεριφοριστικά προσδιοριζόmicroενη έννοια τα πλεονεκτήmicroατά της είναι τα εξής

bull επιτρέπει την πρόοδο της παρακολούθησης χωρίς προσκολλήσεις στους ορισmicroούς της εξάρτησης των επιβλαβών συνεπειών και του ίδιου του προβλήmicroατος

bull είναι σχετικά εύκολο να καταστεί λειτουργική στο πλαίσιο ερευνητικών microελετών

bull οmicroαδοποιεί τα διάφορα είδη ναρκωτικών και τους τρόπους χρήσης ως εναλλακτικές επιλογές χωρίς να διακρίνει microεταξύ τους

Από ιστορική άποψη ο δείκτης παρακολούθησης του ΕΚΠΝΤ ήταν γέννηmicroα της εποχής του mdash κατά τη δεκαετία του 1980 και σε microεγάλο βαθmicroό και του 1990 η χρήση ηρωίνης και η ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών θεωρούνταν κύριες συνιστώσες του προβλήmicroατος των ναρκωτικών οι οποίες έπρεπε να εκτιmicroηθούν Επιπλέον αυτές οι microορφές χρήσης ναρκωτικών δεν microπορούν να microετρηθούν microε απολύτως αξιόπιστο τρόπο microε τις διάφορες τεχνικές έρευνας Η προσθήκη των αmicroφεταmicroινών έκανε τον ορισmicroό πιο κατάλληλο για ορισmicroένες από τις σκανδιναβικές χώρες όπου η ενέσιmicroη χρήση αmicroφεταmicroινών ήταν σηmicroαντική Η κοκαΐνη microολονότι συmicroπεριλήφθηκε στην πράξη σπανίως αποτέλεσε σηmicroαντική συνιστώσα σε οποιαδήποτε εκτίmicroηση Μολονότι ο δείκτης PDU εξακολουθεί να microας παρέχει microια χρήσιmicroη microατιά σε microια σηmicroαντική συνιστώσα του προβλήmicroατος των ναρκωτικών γίνεται ολοένα και πιο προφανές ότι χρήζει περαιτέρω ανάπτυξης ώστε να πληροί τις

απαιτήσεις της παρακολούθησης της σηmicroερινής περισσότερο ανοmicroοιογενούς κατάστασης που επικρατεί στην Ευρώπη όσον αφορά τα ναρκωτικά Ολοένα και περισσότερο η εικόνα όσον αφορά τα χρόνια προβλήmicroατα ναρκωτικών στην Ευρώπη γίνεται πιο σύνθετη Για να διατηρήσει την επαφή του microε τον microεταβαλλόmicroενο κόσmicroο των παράνοmicroων ναρκωτικών το έργο της παρακολούθησης πρέπει να προχωρήσει και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της κάλυψης ενός ευρύτερου φάσmicroατος ναρκωτικών και της κάλυψης της χρήσης τους microε αναλυτικότερο τρόπο από ότι microέχρι σήmicroερα

Η διεύρυνση της ΕΕ είχε ως αποτέλεσmicroα να αυξηθεί η ποικιλία των κοινωνικών συmicroπεριφορών microη εξαιρουmicroένης της παράνοmicroης χρήσης ναρκωτικών Οι εξελίξεις στο πλαίσιο της κουλτούρας των ναρκωτικών η έξαρση των συνθετικών ναρκωτικών και των παράνοmicroα χρησιmicroοποιούmicroενων φαρmicroάκων η microεταστροφή προς την κοκαΐνη και η γενικά υψηλή επικράτηση της χρήσης της κάνναβης πρέπει να αναγνωριστούν ώστε να γίνουν κατανοητές οι ανάγκες των ατόmicroων που αντιmicroετωπίζουν προβλήmicroατα που οφείλονται στη χρήση ναρκωτικών Όπως επισηmicroάνθηκε σε προηγούmicroενες ενότητες της παρούσας έκθεσης παρόλο που οι χρήστες ηρωίνης διατηρούν τη microερίδα του λέοντος στις αιτήσεις προς τις θεραπευτικές υπηρεσίες απεξάρτησης η εικόνα αλλάζει όσον αφορά τα άτοmicroα που προσφεύγουν σε θεραπεία για πρώτη φορά καθώς παρουσιάζει αύξηση το ποσοστό όσων αναφέρουν ότι αντιmicroετωπίζουν προβλήmicroατα χρήσης κάνναβης και διεγερτικών (διάγραmicromicroα 14)

Η αλλαγή αυτή πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσmicroα της ιδιαίτερα διευρυmicroένης παροχής θεραπείας στα άτοmicroα microε προβλήmicroατα που συνδέονται microε τη χρήση οπιοειδών καθώς και της microεγαλύτερης κάλυψης των υπηρεσιών θεραπείας από την άποψη της αναφοράς Ιδίως η θεραπεία υποκατάστασης για τους χρήστες οπιοειδών η οποία παρέχει microακροχρόνια συνεχή περίθαλψη για τα άτοmicroα αυτά (σηmicroειώνεται ότι πρόκειται για κάτι που δεν απεικονίζεται στα διαγράmicromicroατα αυτά στα οποία φαίνονται microόνο τα άτοmicroα που προσφεύγουν σε θεραπεία το τρέχον έτος) υπογραmicromicroίζει το ρόλο των οπιοειδών στο τρέχον κόστος θεραπείας συγκριτικά microε τα άτοmicroα που προσφεύγουν σε θεραπεία για πρώτη φορά Παρrsquo όλα αυτά σε πολλές χώρες φαίνεται ότι τα άτοmicroα που αρχίζουν να αντιmicroετωπίζουν σήmicroερα πρόβληmicroα ναρκωτικών στην Ευρώπη παρουσιάζουν microεγαλύτερη ανοmicroοιογένεια τουλάχιστον όσον αφορά τις ουσίες που χρησιmicroοποιούν σε σχέση microε το παρελθόν

Ο δείκτης PDU και η καταmicroέτρηση κρυφών πληθυσmicroών χρηστών ναρκωτικώνΗ τρέχουσα προσέγγιση του δείκτη PDU έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα πολύτιmicroη στην πραγmicroατοποίηση ακριβέστερων

Κεφάλαιο 8Βελτίωση της παρακολούθησης της προβληmicroατικής και της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών

kg609930insideELindd 88 81106 134202

89

Κεφάλαιο 8 Βελτίωση της παρακολούθησης της προβληmicroατικής και της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών

εκτιmicroήσεων όσον αφορά τη σηmicroαντική οmicroάδα των χρηστών ναρκωτικών που αποτελούν τους βασικούς αποδέκτες των θεραπευτικών υπηρεσιών απεξάρτησης στην Ευρώπη Η προσέγγιση αυτή έχει συmicroβάλει στην ανάπτυξη σειράς microεθόδων και στατιστικών διαδικασιών για τον υπολογισmicroό του ακριβούς microεγέθους αυτού του σε microεγάλο βαθmicroό κρυφού πληθυσmicroού Σε όλες αυτές τις προσεγγίσεις η microέτρηση βασίζεται στην ιδέα ότι ένα ποσοστό των προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών είναι laquoορατοί από διοικητική άποψηraquo καθώς βρίσκονται σε επαφή microε ένα φάσmicroα θεραπευτικών νοmicroικών και κοινωνικών υπηρεσιών καθώς και υπηρεσιών έκτακτων περιστατικών Από το ποσοστό αυτό εάν είναι γνωστό microπορεί να υπολογιστεί το microέγεθος του πληθυσmicroού βάσει της εν λόγω ορατής microειονότητας Αυτού του είδους οι έmicromicroεσες στατιστικές microέθοδοι συmicroπληρώνουν το έργο

των ερευνών στον πληθυσmicroό οι οποίες για διάφορους microεθοδολογικούς και πρακτικούς λόγους δεν είναι εξίσου κατάλληλες για την εκτίmicroηση της επικράτησης της χρήσης ναρκωτικών σε περιπτώσεις που αυτή παρουσιάζει χαmicroηλή επικράτηση είναι στιγmicroατισmicroένη και σε microεγάλο βαθmicroό κρυφή

Από την άποψη της τρέχουσας εφαρmicroογής του δείκτη PDU ανά την ΕΕ οι διάφορες χώρες έχουν προσαρmicroόσει τον ορισmicroό του ώστε να καλύπτει τις πρακτικές διαστάσεις των εκάστοτε τοπικών συνθηκών και ως εκ τούτου ο δείκτης παρουσιάζει ανοmicroοιογένεια Εννέα χώρες ουσιαστικά τηρούν τον ορισmicroό του ΕΚΠΝΤ ως έχει έντεκα χώρες προβαίνουν σε εκτίmicroηση microόνο του αριθmicroού των χρηστών οπιοειδών (ή ηρωίνης) και άλλες τέσσερις χώρες δεν εξαιρούν τους προβληmicroατικούς χρήστες κάνναβης microολονότι οι χρήστες κάνναβης γενικά αποτελούν πολύ microικρό ποσοστό των εκτιmicroήσεών τους (τα κριτήρια για τη συmicroπερίληψη χρηστών κάνναβης είναι πολύ αυστηρά καθώς προσmicroετράται microόνο η εξαρτηmicroένη ή η πολύ εντατική χρήση)

Η πιο εκτεταmicroένη χρήση κοκαΐνης κρακ και διεγερτικών εν γένει παράλληλα microε το γεγονός της αλληλοεπικάλυψης των προβληmicroάτων των ναρκωτικών microε προβλήmicroατα που σχετίζονται microε το αλκοόλ και τα συνταγογραφούmicroενα φάρmicroακα συνεπάγεται ότι ακόmicroη και αν ο δείκτης εφαρmicroόζεται microε συνέπεια οι εκτιmicroήσεις πλέον καλύπτουν ευρύτερο φάσmicroα χρήσης ναρκωτικών σε σχέση microε το παρελθόν microε αυξηmicroένο ενδεχόmicroενο πιο ποικίλων επιπτώσεων και προβληmicroάτων Παράλληλα microε την παρακολούθηση του συνολικού microεγέθους της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών υπάρχει εποmicroένως ανάγκη να παρακολουθούνται χωριστά οι διάφορες συmicroπεριφορές που συνθέτουν το δείκτη PDU δηλαδή η ενέσιmicroη χρήση και κάθε είδους ναρκωτικό που περιλαmicroβάνεται στον ορισmicroό της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών Αυτό microπορεί να είναι ιδιαίτερα σηmicroαντικό ενόψει των στοιχείων από ορισmicroένες χώρες που δείχνουν αύξηση στη χρήση κοκαΐνης και των προτύπων χρήσης αmicroφεταmicroινών καθώς και για την παρακολούθηση των τάσεων στη χρήση οπιοειδών Εάν όλες αυτές οι συmicroπεριφορές αναφέρονται microόνο ως συνολικά microεγέθη υπάρχει σοβαρό ενδεχόmicroενο να microη γίνουν αντιληπτές σηmicroαντικές εξελίξεις και να χαθεί η ευκαιρία για καλύτερη κατανόηση των τάσεων

Σε προηγούmicroενο σηmicroείο της παρούσας έκθεσης δόθηκε για πρώτη φορά χωριστή εκτίmicroηση για τη χρήση ηρωίνης και την ενέσιmicroη χρήση στην Ευρώπη Επιπλέον σηmicroειώνουmicroε την αύξηση της διαθεσιmicroότητας θεραπείας για τα προβλήmicroατα των οπιοειδών καθώς εκτιmicroάται ότι ο αριθmicroός των θεραπειών υποκατάστασης για τους χρήστες οπιοειδών στην Ευρώπη υπερβαίνει το 05 εκατ χρήστες Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι το ποσοστό των χρηστών ηρωίνης και των ΧΕΝ που βρίσκονται ή έχουν έρθει σε επαφή microε θεραπευτικές υπηρεσίες ενδέχεται να είναι αρκετά microεγάλο σε πολλές χώρες Το ΕΚΠΝΤ επί του παρόντος εξετάζει σε συνεργασία microε τις εθνικές τεχνικές του οmicroάδες την προστιθέmicroενη αξία που microπορεί να προκύψει από τη συγκέντρωση πληροφοριών για τη ζήτηση θεραπείας τη διαθεσιmicroότητα θεραπείας και τις εκτιmicroήσεις για τη χρήση ηρωίνης και την ενέσιmicroη χρήση ναρκωτικών

Πέρα από το δείκτη PDU

Ένα ακόmicroη βήmicroα για να microπορέσουmicroε να κατανοήσουmicroε καλύτερα το πρόβληmicroα των ναρκωτικών στην Ευρώπη είναι να εξετάσουmicroε το βαθmicroό στον οποίο η εντατική

∆ιάγραmicromicroα 14 Κατανοmicroή ατόmicroων που ζητούν για πρώτη φορά

θεραπεία και του συνόλου των ατόmicroων που ζητούν θεραπεία

ανάλογα microε το κύριο ναρκωτικό που χρησιmicroοποιούν

Σηmicroείωση Βάσει στοιχείων από την Τσεχική ∆ηmicroοκρατία τη ∆ανία τη Γερmicroανία την Ελλάδα την Ιταλία την Κύπρο την Ουγγαρία τη Μάλτα τις Κάτω Χώρες τη Σλοβενία τη Σλοβακία τη Φινλανδία τη Σουηδία το Ηνωmicroένο Βασίλειο τη Βουλγαρία τη Ρουmicroανία και την Τουρκία

Πηγές Εθνικά εστιακά σηmicroεία δικτύου Reitox

Ηρωίνη

Κοκαΐνη

Άλλα διεγερτικά

Κάνναβη

Άλλα ναρκωτικά

Σύνολο των ατόρεων που ζητούν θεραπεία

Άτορεα που ζητούν για πρώτη φσρά θεραπεία

42

12

8

28

10

61

8

5

16

9

kg609930insideELindd 89 81106 134203

90


χρήση ναρκωτικών microπορεί να αποτελέσει αντικείmicroενο παρακολούθησης προχωρώντας πέρα από την παρακολούθηση της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών Ο βαθmicroός στον οποίο η εντατική χρήση ναρκωτικών όπως και αν ορίζεται συνδέεται microε την εξάρτηση και τα επίπεδα και οι microορφές των προβληmicroάτων χρήζουν περαιτέρω εξέτασης και για παράδειγmicroα οι Kandel και Davis (1992) διατύπωσαν την εκτίmicroηση ότι στις ΗΠΑ περίπου το ένα τρίτο των ατόmicroων που κάνουν καθηmicroερινή χρήση κάνναβης microπορεί να θεωρούνται ως εξαρτηmicroένα Για την επίτευξη προόδου στον συγκεκριmicroένο τοmicroέα απαιτείται η θεσmicroοθέτηση της έννοιας της συχνής εντατικής χρήσης κάνναβης και άλλων παράνοmicroων ναρκωτικών ουσιών ως ειδικού στόχου παρακολούθησης Η συχνή ή εντατική χρήση microπορεί να microετρηθεί microέσω ερευνών προς συmicroπλήρωση των εκτιmicroήσεων που γίνονται microέσω έmicromicroεσων στατιστικών microεθόδων Επί του παρόντος τα στοιχεία ερευνών παρέχουν microια χρήσιmicroη microατιά στα διάφορα πρότυπα χρήσης της κάνναβης αλλά οι συγκεκριmicroένες microετρήσεις περιορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό στην παρακολούθηση της συmicroπεριφοράς και της συχνότητας χρήσης Τα στοιχεία ερευνών είναι σηmicroαντικά εάν θέλουmicroε να κάνουmicroε αξιόπιστες εκτιmicroήσεις του αριθmicroού των χρηστών ναρκωτικών όπως η κάνναβη που θα microπορούσαν να περιγραφούν ως άτοmicroα που κάνουν εξαρτηmicroένη ή επιβλαβή χρήση τουλάχιστον κατά δήλωσή τους

Αυτή η προσπάθεια για τη διατύπωση ενός πιο επίσηmicroου ορισmicroού της συχνής εντατικής χρήσης για microια σειρά ναρκωτικών ουσιών θα microπορούσε επίσης να συmicroβάλει στην ανάπτυξη ερευνητικών εργαλείων για την αξιολόγηση του επιπέδου των προβληmicroάτων και της εξάρτησης που συνδέονται microε τα διάφορα επίπεδα και πρότυπα της χρήσης κάνναβης Σε ορισmicroένες ευρωπαϊκές χώρες γίνονται προσπάθειες για την ανάπτυξη microεθοδολογικών εργαλείων για τη microέτρηση τόσο της εντατικής χρήσης όσο και των επιπέδων της εξάρτησης και των προβληmicroάτων και το ΕΚΠΝΤ προάγει τη συνεργασία στον τοmicroέα αυτό

Μια δυσκολία όσον αφορά τον προσδιορισmicroό της εντατικής χρήσης ως δείκτη για τα άτοmicroα που ενδέχεται να διατρέχουν τον microεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν εξαρτηmicroένα ή να αντιmicroετωπίσουν προβλήmicroατα είναι ότι η έννοια της εντατικής χρήσης εξαρτάται σε κάποιον βαθmicroό από την εκάστοτε ναρκωτική ουσία Ενώ η προβληmicroατική χρήση οπιοειδών χαρακτηρίζεται σε microεγάλο βαθmicroό από πρότυπα καθηmicroερινής χρήσης συχνά δεν συmicroβαίνει το ίδιο microε τις διεγερτικές ναρκωτικές ουσίες Στην περίπτωση αυτών των ναρκωτικών ουσιών περισσότερο διαδεδοmicroένη είναι συχνά η ασυλλόγιστη χρήση (laquobinge consumptionraquo) η οποία σηmicroαίνει ότι η χρήση κλιmicroακώνεται για σύντοmicroα χρονικά διαστήmicroατα και κατόπιν microειώνεται microε τους χρήστες συχνά να στρέφονται σε άλλες ναρκωτικές ουσίες ή στο αλκοόλ για να εξαλείψουν τις δυσmicroενείς συνέπειες της αποχής Τα πρότυπα της εντατικής χρήσης ναρκωτικών ενδεχοmicroένως επηρεάζονται σε σηmicroαντικό βαθmicroό τόσο από φαρmicroακολογικούς όσο και από γενικότερους παράγοντες ωστόσο είναι σαφές ότι οι συmicroπεριφοριστικές microετρήσεις της εντατικής χρήσης πρέπει να επιδεικνύουν ευαισθησία απέναντι στα διαφορετικά πρότυπα χρήσης ναρκωτικών που συνδέονται microε διαφορετικά είδη ναρκωτικών

Η πρόκληση που θέτει η αναφορά των προβληmicroάτων της πολλαπλής χρήσης

Για βάσιmicroους πρακτικούς και microεθοδολογικούς λόγους στις περισσότερες αναφορές που αφορούν τη χρήση ναρκωτικών κάθε ουσία περιγράφεται χωριστά Έτσι εξασφαλίζεται η εννοιολογική σαφήνεια που είναι απαραίτητη για τη διευκόλυνση της υποβολής αναφορών που βασίζονται στις διαθέσιmicroες συmicroπεριφοριστικές microετρήσεις αλλά δεν λαmicroβάνεται υπόψη το γεγονός ότι οι microεmicroονωmicroένοι χρήστες ναρκωτικών συχνά καταναλώνουν ή πρόκειται να καταναλώσουν διάφορες παράνοmicroες αλλά και νόmicroιmicroες ουσίες και ότι οι χρήστες αυτοί microπορεί επίσης να αντιmicroετωπίζουν προβλήmicroατα microε περισσότερα από ένα ναρκωτικά Μπορεί να υποκαθιστούν το ένα είδος ναρκωτικού microε ένα άλλο ή να αλλάζουν microε την πάροδο του χρόνου το ναρκωτικό της προτίmicroησής τους ή να χρησιmicroοποιούν τα ναρκωτικά συmicroπληρωmicroατικά Αυτή η πολυπλοκότητα θέτει ιδιαίτερες προκλήσεις στα συστήmicroατα παρακολούθησης ακόmicroη και αν η ανάλυση περιορίζεται σε απλές συmicroπεριφοριστικές microετρήσεις της κατανάλωσης ναρκωτικών σε διαφορετικές χρονικές περιόδους Εάν συντρέχουν οι έννοιες της προβληmicroατικής και της εξαρτηmicroένης χρήσης η κατάσταση περιπλέκεται ακόmicroη περισσότερο και δεν υπάρχουν επαρκή αξιόπιστα στοιχεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο που να επιτρέπουν microια πιο επισταmicroένη ανάλυση Παρrsquo όλα αυτά είναι πιθανόν σε ορισmicroένες χώρες να υπάρχει αρκετά microεγάλος πληθυσmicroός χρόνια προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών που δεν είναι εύκολο να ταξινοmicroηθούν microε βάση την κύρια ουσία και που microπορεί να αντιmicroετωπίζουν προβλήmicroατα λόγω της χρήσης τόσο νόmicroιmicroων όσο και παράνοmicroων ουσιών Για την αντιmicroετώπιση του προβλήmicroατος αυτού πρέπει να υπάρξει καλύτερη κατανόηση των προτύπων της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών και αξιοποίησή της για τη βελτίωση της διαδικασίας αναφοράς σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο

Υποκατάσταση ουσιών από άλλες διαθέσιmicroες

Εντός της γενικής έννοιας της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών πρέπει να εξεταστούν ορισmicroένες εξειδικευmicroένες σηmicroασίες του όρου Στο ένα άκρο βρίσκεται η χρήση διαφόρων ουσιών microε εντατικό και χαοτικό τρόπο ταυτόχρονα ή διαδοχικά ενώ σε πολλές περιπτώσεις κάθε ναρκωτική ουσία υποκαθιστά κάποια άλλη ανάλογα microε τη διαθεσιmicroότητά τους Για παράδειγmicroα αυτό ισχύει στην περίπτωση των προβληmicroατικών χρηστών που κάνουν χρήση διαφόρων οπιοειδών καθώς και φαρmicroάκων κοκαΐνης αmicroφεταmicroινών και αλκοόλ

Αυτό το πρότυπο χρήσης φαίνεται να επικρατεί σε ορισmicroένους χρόνιους χρήστες και πιθανόν σε περιθωριοποιηmicroένες οmicroάδες και άτοmicroα microε ψυχιατρικές παθήσεις Σε πολλά συστήmicroατα καταγραφής στην Ευρώπη οι περιπτώσεις αυτές αποδίδονται στα οπιοειδή

Κατrsquo αυτόν τον τρόπο τα άτοmicroα αυτά εmicroπίπτουν στον ορισmicroό και στο φάσmicroα παρακολούθησης των προβληmicroατικών χρηστών ναρκωτικών Ωστόσο εξακολουθεί να υφίσταται το ερώτηmicroα εάν αυτή η εντατική χαοτική πολλαπλή χρήση αποτελεί από microόνη της microια ξεχωριστή οντότητα mdash microια εξάρτηση που δεν σχετίζεται microε microία συγκεκριmicroένη ουσία η οποία ως εκ τούτου χρήζει στοχοθετηmicroένων επιδηmicroιολογικών microετρήσεων και θεραπείας υποστήριξης

kg609930insideELindd 90 81106 134204

91


ή microείωσης των επιβλαβών συνεπειών εντός ιδιαιτέρως δυσχερών περιστάσεων Υπό τις συνθήκες αυτές η παρακολούθηση των συνιστωσών της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών πρέπει να περιλαmicroβάνει την πολλαπλή χρήση ως microία από τις εν λόγω αυτοτελώς microετρούmicroενες συνιστώσες

Συνδυασmicroοί ναρκωτικών ουσιών

Υπάρχει microια δεύτερη οmicroάδα χρηστών που κάνουν ταυτόχρονη χρήση διαφόρων ουσιών κατά συστηmicroατικό τρόπο επιδιώκοντας τα αποτελέσmicroατα του φαρmicroακευτικού συνδυασmicroού για παράδειγmicroα της ταυτόχρονης ενέσιmicroης χρήσης ηρωίνης και κοκαΐνης (laquospeedballingraquo)

Η χρήση δεύτερης ναρκωτικής ουσίας για λειτουργικούς ή φαρmicroακευτικούς λόγους δεν είναι απαραίτητο να είναι ταυτόχρονη αλλά microπορεί να είναι και διαδοχική ή να χρησιmicroοποιείται ως υποκατάστατο ή ως συmicroπληρωmicroατική ουσία Για παράδειγmicroα η βενζοδιαζεπίνη microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για τον περιορισmicroό των συmicroπτωmicroάτων αποτοξίνωσης όταν ο χρήστης δεν έχει στη διάθεσή του οπιοειδή Σε άλλες περιπτώσεις η χρήση δεύτερης ναρκωτικής ουσίας microπορεί να γίνεται για την αντισταθmicroιστική φαρmicroακευτική της επίδραση αυτό συmicroβαίνει στην περίπτωση που η ναρκωτική επίδραση των οπιοειδών τροποποιείται microέσω της χρήσης κοκαΐνης ή όταν η αγχογόνος επίδραση της κοκαΐνης ή των αmicroφεταmicroινών κατευνάζεται microέσω της χρήσης οπιοειδών ή άλλων κατασταλτικών ουσιών

Αυξηmicroένοι κίνδυνοι λόγω της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών

Η ενισχυτική επίδραση microιας ναρκωτικής ουσίας σε microια άλλη είναι ορισmicroένες φορές σηmicroαντική και στην περίπτωση αυτή οι νόmicroιmicroες ουσίες και φάρmicroακα mdashόπως το αλκοόλ η νικοτίνη και τα αντικαταθλιπτικάmdash πρέπει να εξετάζονται σε συνδυασmicroό microε τις ελεγχόmicroενες ψυχοδραστικές ουσίεςΤο επίπεδο κινδύνου εξαρτάται από τη δοσολογία και των δύο ουσιών Εκφράζονται ανησυχίες για σειρά φαρmicroακευτικών συνδυασmicroών το αλκοόλ και η κοκαΐνη αυξάνουν την καρδιαγγειακή τοξικότητα η κατανάλωση αλκοόλ ή αντικαταθλιπτικών φαρmicroάκων ταυτόχρονα microε τη χρήση οπιοειδών εγκυmicroονεί αυξηmicroένο κίνδυνο υπερβολικής δόσης και η χρήση οπιοειδών ή κοκαΐνης σε συνδυασmicroό microε έκσταση ή αmicroφεταmicroίνες έχει ως αποτέλεσmicroα πρόσθετη οξεία τοξικότητα

Περιορισmicroοί των διαθέσιmicroων στοιχείων για την πολλαπλή χρήση ναρκωτικών

Η απουσία διαθέσιmicroων στοιχείων περιορίζει τις δυνατότητες αναφοράς για πολλές πτυχές της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών Τα στοιχεία προέρχονται από τοξικολογικές εκθέσεις από περιπτώσεις υπερβολικής δόσης και αυθόρmicroητες αναφορές ατόmicroων στα οποία παρέχονται θεραπευτικές υπηρεσίες Μολονότι οι πηγές αυτές παρέχουν κάποιες πληροφορίες σχετικά microε την πολλαπλή χρήση ναρκωτικών οι διαθέσιmicroες πληροφορίες συχνά είναι περιορισmicroένες και η αντιπροσωπευτικότητα των στοιχείων χρήζει εξέτασης

Τα αποτελέσmicroατα των ερευνών πράγmicroατι δείχνουν σηmicroαντική χρήση περισσότερων από δύο ναρκωτικών από microεmicroονωmicroένα άτοmicroα την ίδια χρονική περίοδο Ωστόσο τα στοιχεία

ερευνών συχνά είναι ελλιπή σε σχέση microε ορισmicroένες microορφές χρήσης ναρκωτικών και ακόmicroη και στις περιπτώσεις που υπάρχουν στοιχεία πρέπει να δηmicroιουργούνται συγκρίσιmicroα πρότυπα αναφοράς Παράδειγmicroα της έκτασης των στοιχείων για την πολλαπλή χρήση ναρκωτικών που είναι διαθέσιmicroα από έρευνες στον γενικό πληθυσmicroό παρατίθεται σε πρόσφατη τεχνική έκθεση του ΕΚΠΝΤ (2005β) Χρησιmicroοποιώντας το παράδειγmicroα στοιχείων από την Ισπανία το διάγραmicromicroα 15 δείχνει ότι η χρήση microιας ναρκωτικής ουσίας οδηγεί σε αυξηmicroένη σε σύγκριση microε τον γενικό πληθυσmicroό τάση για χρήση και άλλης ουσίας και ότι αυτό ποικίλλει ανάλογα microε την υπό εξέταση ναρκωτική ουσία Για παράδειγmicroα στους χρήστες ηρωίνης η χρήση κοκαΐνης είναι σχετικά συχνή αλλά η χρήση άλλων ναρκωτικών ουσιών είναι λιγότερο διαδεδοmicroένη στους χρήστες κοκαΐνης

Ανάπτυξη ενός λειτουργικού ορισmicroού για την πολλαπλή χρήση ναρκωτικών θέmicroα επιλογής του κατάλληλου χρόνου

Υπό εξέταση πρέπει να τεθεί το θέmicroα των χρονικών περιόδων που θα επιλεγούν για την αξιολόγηση της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών και την αναφορά στοιχείων σχετικά microε αυτή Τα ποσοστά επικράτησης της χρήσης σε όλη τη ζωή γενικά φαίνεται να έχουν microικρότερη χρησιmicroότητα ή συνάφεια microε τα θέmicroατα δηmicroόσιας υγείας από ότι οι microετρήσεις της πιο πρόσφατης χρήσης

Η πολλαπλή χρήση ναρκωτικών θα ήταν χρήσιmicroο να οριστεί για λειτουργικούς σκοπούς ως συχνή χρήση περισσότερων της microιας ουσίας για ένα ελάχιστο καθορισmicroένο χρονικό διάστηmicroα για παράδειγmicroα ένα microήνα Ο ορισmicroός αυτός δεν κάνει διάκριση microεταξύ των διαφόρων microορφών χρήσης που περιγράφηκαν ανωτέρω αλλά παρέχει τη συνολική εικόνα microιας ενδεχοmicroένως υψηλού κινδύνου οmicroάδας Κατrsquo εξαίρεση η επικράτηση της χρήσης σε όλη τη ζωή για το χαρακτηρισmicroό microιας συmicroπεριφοράς στο πλαίσιο της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών microπορεί να χρησιmicroοποιείται στην περίπτωση πολύ νεαρών ατόmicroων mdashmicroαθητών ή σπουδαστώνmdash στους οποίους η πολλαπλή χρήση σε όλη τη ζωή microπορεί να απηχεί ενδεικτικότερα την πρόσφατη χρήση Τα υπάρχοντα στοιχεία για παράδειγmicroα από έρευνες του ESPAD υποδηλώνουν ότι τα πλέον παραβατικάχαmicroηλής επικράτησης πρότυπα χρήσης ναρκωτικών στους microαθητές (έκσταση αmicroφεταmicroίνες παραισθησιογόνα κοκαΐνη ηρωίνη) εντοπίζονται σε λίγα microεmicroονωmicroένα άτοmicroα

Βελτίωση της παρακολούθησης του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη και αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά microε την πολλαπλή χρήση ναρκωτικώνΗ καλύτερη κατανόηση της φύσης και της κλίmicroακας του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη είναι ένα από τα κύρια καθήκοντα του ΕΚΠΝΤ Η χρήση ναρκωτικών αποτελεί ωστόσο ένα σύνθετο ζήτηmicroα που περικλείει ευρύ φάσmicroα συmicroπεριφορών οι οποίες συνδέονται σε microικρότερο ή microεγαλύτερο βαθmicroό microε αρκετά και σηmicroαντικά προβλήmicroατα δηmicroόσιας υγείας και κοινωνικά προβλήmicroατα Οι χρήστες ναρκωτικών microπορεί να αντιmicroετωπίζουν ή να διατρέχουν

kg609930insideELindd 91 81106 134204

92


κίνδυνο να αντιmicroετωπίσουν προβλήmicroατα Τα πρότυπα χρήσης ναρκωτικών ποικίλλουν από την πειραmicroατική σποραδική και περιστασιακή χρήση έως τη συστηmicroατική εντατική και ανεξέλεγκτη χρήση Οι χρήστες ναρκωτικών χαρακτηρίζονται βάσει κλινικών ορισmicroών ως άτοmicroα που αντιmicroετωπίζουν προβλήmicroατα microε ναρκωτικά ή ως εξαρτηmicroένα άτοmicroα και από την άποψη της έρευνας αmicroφότερες οι κατηγορίες αυτές microπορούν να υποστούν επεξεργασία ώστε να αντιmicroετωπίζονται ως συνεχείς Ένα στοιχείο που περιπλέκει ακόmicroη περισσότερο την κατάσταση είναι ότι οι χρήστες ναρκωτικών συχνά κάνουν χρήση περισσοτέρων ουσιών και αλλάζουν τα πρότυπα της χρήσης τους microε την πάροδο του χρόνου Κανένα microέσο αναφοράς δεν microπορεί από microόνο του να ανταποκριθεί επαρκώς σε αυτή την περίπλοκη κατάσταση Στην πράξη η προσέγγιση της χρήσης πολλαπλών δεικτών που έχει υιοθετήσει το ΕΚΠΝΤ αποσκοπεί στο να φωτίσει αυτές τις διαφορετικές πτυχές του φαινοmicroένου των ναρκωτικών

Ο δείκτης της προβληmicroατικής χρήσης ναρκωτικών (PDU) επικεντρώνοντας την προσοχή του σε ένα συγκεκριmicroένο σύνολο συmicroπεριφορών παρέχει microια πολύτιmicroη microατιά σε microερικές από τις πιο επιζήmicroιες και δαπανηρές microορφές χρήσης ναρκωτικών Για το λόγο αυτόν αποτελεί σηmicroαντικό παράγοντα για την κατανόηση του συνολικότερου προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη Ωστόσο πλέον υπάρχει σαφής ανάγκη για τη συmicroπλήρωση των

γενικών εκτιmicroήσεων του δείκτη PDU microε εξειδικευmicroένες εκτιmicroήσεις για κάθε επιmicroέρους ουσία προκειmicroένου να αντιmicroετωπιστεί το ολοένα και πιο ανοmicroοιογενές πρόβληmicroα των ναρκωτικών

∆εδοmicroένου ότι πολλές από τις διαθέσιmicroες πηγές στοιχείων βασίζονται σε συmicroπεριφοριστικές αναφορές της χρήσης ναρκωτικών η επεξεργασία της έννοιας της συχνής ή εντατικής χρήσης πρέπει να γίνει στη βάση αυτή Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί στην παρακολούθηση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών προοπτική ευρύτερη από εκείνη που παρέχει ο δείκτης PDU Η προσθήκη των πληροφοριών σχετικά microε την προβληmicroατική χρήση ναρκωτικών σε αυτό το ευρύτερο σύνολο πληροφοριών αποτελεί επίσης ένα βήmicroα προόδου στις προσπάθειες του ΕΚΠΝΤ για τη βελτίωση της γενικότερης κατανόησης τόσο της κλίmicroακας όσο και της φύσης του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη Παράλληλα πρέπει να συνεχιστεί το έργο της ανάπτυξης προτύπων αναφοράς που θα επιτρέψουν την καλύτερη περιγραφή των προτύπων της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο Στα πρώτα βήmicroατα προς την κατεύθυνση αυτή περιλαmicroβάνονται η ανάπτυξη ενός πιο εξειδικευmicroένου εννοιολογικού πλαισίου για την εξέταση των διαφόρων microορφών πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών mdashκαθώς και η επιλογή κατάλληλων χρονικών πλαισίωνmdash και ο προσδιορισmicroός κατάλληλων πηγών στοιχείων

∆ιάγραmicromicroα 15 Χρήση ναρκωτικών κατά το τελευταίο έτος από διαφορετικές οmicroάδες χρηστών στον γενικό πληθυσmicroό ηλικίας 15ndash 34 ετών

Σηmicroείωση Στοιχεία για την Ισπανία το 1999 Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε διάγραmicromicroα GPS-34 στο δελτίο στατιστικών στοιχείων 2006Πηγή ΕΚΠΝΤ (2005β)

0

20

40

60

80

100

Επικ

ράτη

ση

της

χρήσ

ης κ

ατά

το π

ερασ

microένο

έτο

ς (

)

Γενικός πληθυσmicroός Χρήστες έκστασηςΧρήστες αmicroφεταmicroίνης Χρήστες κοκαΐνης Χρήστες ηρωίνηςΧρήστες κάνναβης

Κάνναβη Αmicroφεταmicroίνη Έκσταση Κοκαΐνη Ηρωίνη

kg609930insideELindd 92 81106 134205

93

kg609930insideELindd 93 81106 134206

94

kg609930insideELindd 94 81106 134206

95

ACPO Drugs Committee (2002) A review of drugs policy and proposals for the future The Association of Chief Police Officers Λονδίνο

Bossong M G Van Dijk J P και Niesink R J M (2005) laquoMethylone and mCPP two new drugs of abuseraquo Addiction biology 10(4) σσ 321ndash 323

Burrell K Jones L Sumnall H κά (2005) Tiered approach to drug prevention and treatment among young people National Collaborating Centre for Drug Prevention Λίβερπουλ

Chen C-Y OrsquoBrien M S και Anthony J C (2005) laquoWho becomes cannabis dependent soon after onset of use Epidemiological evidence from the United States 2000ndash 2001raquo Drug and alcohol dependence 79 σσ 11ndash 22

Chivite-Matthews N Richardson A OrsquoShea J κά (2005) Drug misuse declared findings from the 200304 British Crime Survey Home Office statistical bulletin 0405 Home Office Λονδίνο (httpwwwhomeofficegovukrdspdfs05hosb0405pdf)

CND (2005) World drug situation with regard to drug trafficking report of the secretariat Commission on Narcotic Drugs United Nations Economic and Social Council Βιέννη


EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2002α) Prosecution of drug users in Europe mdash varying pathways to similar objectives Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2002β) laquoΘνησιmicroότητα χρηστών ναρκωτικών στην ΕΕ συντονισmicroός της υλοποίησης νέων microελετών κοορτών παρακολούθηση και ανάλυση υφιστάmicroενων κοορτών και ανάπτυξη νέων microεθόδων και αποτελεσmicroάτωνraquo σχέδιο CT00EP13 Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2004α) Ετήσια έκθεση 2004 Η κατάσταση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Νορβηγία Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2004β) An overview of cannabis potency in Europe Insights αριθ 6 Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2004γ) Ευρωπαϊκή έκθεση σχετικά microε τις αίθουσες επιτηρούmicroενης χρήσης ναρκωτικών Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2004δ) laquoΥπερβολική δόση microία κύρια αιτία νεανικής θνησιmicroότητας που microπορεί να αποφευχθείraquo Τα ναρκωτικά στο προσκήνιο 13 Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2005α) Ετήσια έκθεση 2005 Η κατάσταση του προβλήmicroατος των ναρκωτικών στην Ευρώπη Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2005β) laquoAssistance to EMCDDA for the analysis of drug profiles from EMCDDA Databank on surveys of drug useraquo τελική έκθεση σχέδιο CT03P1200 Λισσαβόνα

EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) (2005γ) laquoData collection to develop an inventory of social and health policies measures and actions concerning drug users in prison in the recently incorporated Member States to the EUraquo τελική έκθεση σχέδιο CT04P2329 Λισσαβόνα

EuroHIV (Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Επιδηmicroιολογική Παρακολούθηση του AIDS) (2005) HIVAIDS surveillance in Europe End-year report 2004 Institute de veille sanitaire Saint-Maurice αριθ 71

Europol (2006) laquoDrugs 2006raquo (ανακοίνωση προς το ΕΚΠΝΤ της 16ης Ιανουαρίου 2006 αριθ αρχ 158448) Europol Χάγη

Farrell M Gowing L Marsden J κά (2005) laquoEffectiveness of drug dependence treatment in HIV preventionraquo International journal of drug policy 16S σσ S67ndash 75

Haasen C Prinzleve M Gossop M κά (2005) laquoRelationship between cocaine use and mental health problems in a sample of European cocaine powder and crack usersraquo World psychiatry 4(3) σσ 173ndash 176

Hibell B Andersson B Bjarnasson T κά (2004) The ESPAD report 2003 alcohol and other drug use among students in 35 European countries Σουηδικό Συmicroβούλιο Πληροφόρησης για το Αλκοόλ και τα Άλλα Ναρκωτικά (CAN) και Οmicroάδα Pompidou του Συmicroβουλίου της Ευρώπης

Higgins S T Sigmon S C Wong C J κά (2003) laquoCommunity reinforcement therapy for cocaine-dependent outpatientsraquo Archives of general psychiatry 60 σσ 1043ndash 1052

INCB (2006α) Report of the International Narcotics Control Board for 2005 Ηνωmicroένα Έθνη ∆ιεθνές Όργανο Ελέγχου των Ναρκωτικών Νέα Υόρκη

INCB (2006β) Precursors and chemicals frequently used in the illicit manufacture of narcotic drugs and psychotropic substances ∆ιεθνές Όργανο Ελέγχου των Ναρκωτικών Νέα Υόρκη

Kandel D και Davis M (1992) laquoProgression to regular marijuana involvement phenomenology and risk factors for near daily useraquo στο Glantz M και Pickens R (επιmicro) Vulnerability to Drug Abuse σσ 211ndash 253 American Psychological Association Ουάσιγκτον

Kumpfer K L Molgaard V και Spoth R (1996) laquoThe Strengthening Families Program for prevention of delinquency and drug use in special populationsraquo στο Peters R και McMahon R J (επιmicro) Childhood disorders substance abuse and

Παραποmicroπές

kg609930insideELindd 95 81106 134207

96


delinquency prevention and early intervention approaches Sage Publications Newbury Park CA

MacDonald Z Tinsley L Collingwood J κά (2005) Measuring the harm from illegal drugs using the drug harm index Home Office Online Report 2405 Home Office Λονδίνο (httpwwwhomeofficegovukrdspdfs05rdsolr2405pdf)

Naber D και Haasen C (2006) Das bundesdeutsche Modellprojekt zur heroingestuumltzten Behandlung Opiatabhaumlngiger mdash eine multizentrische randomisierte kontrollierte Therapiestudie Αmicroβούργο Zentrum fuumlr interdisziplinaumlre Suchtforschung der Universitaumlt Hamburg (httpwwwheroinstudiedeZIS_H-Bericht_P1_DLRpdf)

ONS (2006) Health Statistics Quarterly 29 Office for National Statistics Λονδίνο

Poling J Oliveto A Petry N κά (2006) laquoSix-month trial of bupropion with contingency management for cocaine dependence in a methadone-maintained populationraquo Archives of general psychiatry 63 σσ 219ndash 228

Prinzleve M Haasen C Zurhold H κά (2004) laquoCocaine use in Europe mdash a multi-centre study patterns of use in different groupsraquo European addiction research 10 σσ 147ndash 155

Εθνικές εκθέσεις δικτύου Reitox (2005) (httpwwwemcddaeuropaeunnodeid=435)

Roe E και Becker J (2005) laquoDrug prevention with vulnerable young people a reviewraquo Drugs education prevention and policy 12(2) σσ 85ndash 99

Roozen H G Boulogne J J van Tulder M W κά (2004) laquoA systematic review of the effectiveness of the community reinforcement approach in alcohol cocaine and opioid addictionraquo Drug and alcohol dependence 74 σσ 1ndash 13

Schaumlfer C και Paoli L (2006) Drogenkonsum und Strafverfolgungspraxis Duncker amp Humblot Βερολίνο

Schottenfeld R S Chawarski M C Pakes J R κά (2005) laquoMethadone versus buprenorphine with contingency management or performance feedback for cocaine and opioid dependenceraquo American journal of psychiatry 162 σσ 340ndash 349

Shearer J και Gowing L R (2004) laquoPharmacotherapies for problematic psychostimulant use a review of current researchraquo Drug and alcohol review 23 σσ 203ndash 211

UNODC (2003α) Global illicit drug trends 2003 Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα Βιέννη

UNODC (2003β) Ecstasy and amphetamines global survey 2003 Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα Βιέννη

UNODC (2005) Coca cultivation in the Andean region A survey of Bolivia Colombia and Peru mdash June 2005 Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα Βιέννη

UNODC (2006) 2006 world drug report Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα Βιέννη

UNODC και κυβέρνηση του Μαρόκου (2005) Morocco Cannabis Survey 2004 Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα Βιέννη

Van den Brink W (2005) laquoEpidemiology of cocaine and crack implications for drug policy and treatmentraquo Sucht 51(4) σσ 196ndash 198

Vickerman P Hickman M Rhodes T και Watts C (2006) laquoModel projections on the required coverage of syringe distribution to prevent HIV epidemics among injecting drug usersraquo Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes (υπό έκδοση)

Von Sydow K Lieb R Pfister H κά (2002) laquoWhat predicts incident use of cannabis and progression to abuse and dependence A 4-year prospective examination of risk factors in a community sample of adolescents and young adultsraquo Drug and alcohol dependence 68(1) σσ 49ndash 64

WCO (ΠΟΤ) (2005) Customs and drugs 2004 Παγκόσmicroιος Οργανισmicroός Τελωνείων Βρυξέλλες

WHO (ΠΟΥ) (2005) Effectiveness of drug dependence treatment in preventing HIV among injecting drug users Evidence for action technical papers Παγκόσmicroια Οργάνωση Υγείας Γενεύη

WHO (ΠΟΥ)UNODCUNAIDS (2004) laquoSubstitution maintenance therapy in the management of opioid dependence and HIVAIDS preventionraquo position paper Παγκόσmicroια Οργάνωση Υγείας Γραφείο των Ηνωmicroένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκληmicroα UNAIDS (httpwwwwhointsubstance_abusepublicationstreatmentenindexhtml)

kg609930insideELindd 96 81106 134207

kg609930insideELindd 97 81106 134207

kg609930insideELindd 98 81106 134208

Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας


Λουξεmicroβούργο Υπηρεσία Επισήmicroων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

2006 mdash 96 σ mdash 21 x 297 cm

ISBN 92-9168-265-9

kg609930insideELindd 99 81106 134208

kg609930insideELindd 100 81106 134208

ΠΩΛΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝ∆ΡΟΜΕΣ

Οι επί πληρωmicroή εκδόσεις της Υπηρεσίας Εκδόσεων διατίθενται microέσω ενός παγκόσmicroιου δικτύου αντιπροσώπων πωλήσεων

Ποια διαδικασία πρέπει να ακολουθήσετε για να αποκτήσετε κάποια έκδοση

Αφού προmicroηθευτείτε τον κατάλογο των αντιπροσώπων πωλήσεων επιλέξτε τον αντιπρόσωπο που σας ενδιαφέρει και επικοινωνήστε microαζί του για να δώσετε παραγγελία

Πώς θα προmicroηθευτείτε τον κατάλογο των αντιπροσώπων πωλήσεων

Συmicroβουλευθείτε τον ιστοχώρο της Υπηρεσίας ΕκδόσεωνhttppublicationseuropaeuΉ ζητήστε τον κατάλογο microέσω φαξ στον αριθmicroό (352) 29 29-42758 και θα τον λάβετε σε έντυπη microορφή

ISBN 92-9168-265-9

7IJ2J1-gicgfc

TD-AC-06-001-E

L-C

Λίγα λόγια για το ΕΚΠΝΤ

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικοmicroανίας (ΕΚΠΝΤ)

ανήκει στους αποκεντρωmicroένους οργανισmicroούς που δηmicroιούργησε η Ευρωπαϊκή

Ένωση Ιδρύθηκε το 1993 microε έδρα τη Λισσαβόνα και αποτελεί την κεντρική

πηγή ολοκληρωmicroένης πληροφόρησης για τα ναρκωτικά και την τοξικοmicroανία

στην Ευρώπη

Το ΕΚΠΝΤ συλλέγει αναλύει και διαδίδει αντικειmicroενικές αξιόπιστες

και συγκρίσιmicroες πληροφορίες σχετικά microε τα ναρκωτικά και την τοξικοmicroανία

Με το έργο του αυτό παρέχει στο κοινό microια τεκmicroηριωmicroένη εικόνα του φαινοmicroένου

των ναρκωτικών στην Ευρώπη

Οι εκδόσεις του κέντρου αποτελούν κατεξοχήν πηγή πληροφόρησης για ένα

ευρύ φάσmicroα κοινού στο οποίο περιλαmicroβάνονται οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής

και οι σύmicroβουλοί τους επαγγελmicroατίες και ερευνητές που εργάζονται στον τοmicroέα

των ναρκωτικών και πέραν αυτών τα microέσα ενηmicroέρωσης και το ευρύ κοινό

Η ετήσια έκθεση παρουσιάζει την ετήσια επισκόπηση του ΕΚΠΝΤ για

το φαινόmicroενο των ναρκωτικών στην ΕE και αποτελεί ουσιώδες έγγραφο

αναφοράς για όσους θέλουν να πληροφορηθούν τα τελευταία πορίσmicroατα

σχετικά microε τα ναρκωτικά στην Ευρώπη

Περιεχόμενα

Πρόλογος


Εισαγωγικό σημείωμα

Σχολιασμός mdash το πρόβλημα των ναρκωτικών στην Ευρώπη

Κεφάλαιο 1Πολιτικές και νομοθεσία

Κεφάλαιο 2Τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος των ναρκωτικώνστην Ευρώπη mdash Επισκόπηση


Κεφάλαιο 4Αμφεταμίνες έκσταση και άλλες ψυχοτρόποι ουσίες


Κεφάλαιο 6Χρήση οπιοειδών και ενέσιμη χρήση ναρκωτικών

Κεφάλαιο 7Συνδεόμενα με τα ναρκωτικά λοιμώδη νοσήματα και συνδεόμενοιμε τα ναρκωτικά θάνατοι

Κεφάλαιο 8Βελτίωση της παρακολούθησης της προβληματικήςκαι της πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών

Παραπομπές

2006

ΕΤΗ

ΣΙΑ

ΕΚ

ΘΕΣ

Η










(httpeuropaeu)




00 800 6 7 8 9 10 11







ISBN 92-9168-265-9



Printed in Belgium




3


Πρόλογος 5




Κεφάλαιο 1


Κεφάλαιο 2


Κεφάλαιο 3

Κάνναβη 37

Κεφάλαιο 4


Κεφάλαιο 5


Κεφάλαιο 6


Κεφάλαιο 7


Κεφάλαιο 8




4


5

Πρόλογος









6


7















8


9













10

kg609930insideELindd 10 81106 134118

11










kg609930insideELindd 11 81106 134118

12









kg609930insideELindd 12 81106 134119

13













kg609930insideELindd 13 81106 134120

14
















0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

1999 2000 2001 2002 2003 2004

∆εί

κτης

(19

99

= 1

00

)



kg609930insideELindd 14 81106 134120

15










kg609930insideELindd 15 81106 134121

16

kg609930insideELindd 16 81106 134122

17















2005ndash 2008







2005ndash 20092005ndash 2006



2005ndash 2008


2005ndash 2009


2005ndash 2012

kg609930insideELindd 17 81106 134122

18











kg609930insideELindd 18 81106 134122

19
















kg609930insideELindd 19 81106 134123

20












kg609930insideELindd 20 81106 134123

21














kg609930insideELindd 21 81106 134124

22






Ποσότητες









kg609930insideELindd 22 81106 134124

23
















kg609930insideELindd 23 81106 134125

24













kg609930insideELindd 24 81106 134125

25













kg609930insideELindd 25 81106 134126

26

kg609930insideELindd 26 81106 134126

27


Πρόληψη









kg609930insideELindd 27 81106 134126

28














kg609930insideELindd 28 81106 134127

29


















kg609930insideELindd 29 81106 134127

30












0

5

10

15

20

25

30

Συν

ολικ

ός α

ριθmicro

ός χ

ωρώ

ν

19

65

19

70

19

75

19

80

19

85

19

90

19

95

20

00


kg609930insideELindd 30 81106 134128

31
















kg609930insideELindd 31 81106 134129

32


















kg609930insideELindd 32 81106 134129

33















kg609930insideELindd 33 81106 134130

34














kg609930insideELindd 34 81106 134131

35














kg609930insideELindd 35 81106 134131

36

kg609930insideELindd 36 81106 134132

37















kg609930insideELindd 37 81106 134132

38














kg609930insideELindd 38 81106 134132

39
















kg609930insideELindd 39 81106 134133

40











0

5

10

15

20

25

30

Ελλά

δα (2

00

4)

Βουλ

γαρί

α (2

00

5)

Λιθ

ουαν

ία (2

00

4)

Σου

ηδία

(20

05

)

Πορ

τογα

λία

(20

01

)

Πολ

ωνί

α (2

00

2)

Φιν

λανδ

ία (2

00

4)

Ουγ

γαρί

α (2

00

3)

Λετ

τονί

α (2

00

3)

Ιρλα

νδία

(20

02

03

)

Σλο

βακί

α (2

00

4)

Νορ

βηγί

α (2

00

4)

Εσθο

νία

(20

03

)

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς (2

00

00

1)

Αυσ

τρία

(20

04

)

Ιταλ

ία (2

00

3)

∆αν

ία (2

00

0)

Γερmicro

ανία

(20

03

)

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (Α

γγλί

ακα

ι Ουα

λία)

(20

04

05

)

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

(20

04

)

Γαλλ

ία (2

00

2)

Ισπα

νία

(20

03

)

15ndash34 15ndash24

kg609930insideELindd 40 81106 134133

41













kg609930insideELindd 41 81106 134134

42
















0

5

10

15

20

25

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

Ισπανία

Γαλλία



Γερmicroανία

∆ανία

Ιταλία

Κάτω Χώρες

Εσθονία

Νορβηγία

Σλοβακία

Ουγγαρία

Φινλανδία

Σουηδία

Ελλάδα

kg609930insideELindd 42 81106 134135

43












Πρόληψη



kg609930insideELindd 43 81106 134136

44












kg609930insideELindd 44 81106 134136

45













kg609930insideELindd 45 81106 134137

46

kg609930insideELindd 46 81106 134137

47














kg609930insideELindd 47 81106 134138

48










Έκσταση



kg609930insideELindd 48 81106 134138

49








LSD






kg609930insideELindd 49 81106 134139

50













kg609930insideELindd 50 81106 134139

51












Μάλτα

12

lt 1

1 lt 2

ge 2


0827

2013

29

2407

31

22 16

00

16

01 04

15

1505

19

09

01

kg609930insideELindd 51 81106 134140

52










Μάλτα

32

lt 1

1 lt 25

ge 25


2237

1215

37

1909

12

19 05

08

29

08 07

77

1724

26

11

04

kg609930insideELindd 52 81106 134141

53


Τάσεις













kg609930insideELindd 53 81106 134142

54












kg609930insideELindd 54 81106 134143

55













kg609930insideELindd 55 81106 134143

56







kg609930insideELindd 56 81106 134144

57

kg609930insideELindd 57 81106 134144

58












kg609930insideELindd 58 81106 134144

59













kg609930insideELindd 59 81106 134145

60











0

1

2

3

4

5

6

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

(20

04

)

Λετ

τονί

α (2

00

3)

Λιθ

ουαν

ία (2

00

4)

Φιν

λανδ

ία (2

00

4)

Βουλ

γαρί

α (2

00

5)

Ουγ

γαρί

α (2

00

3)

Σλο

βακί

α (2

00

4)

Εσθο

νία

(20

03

)

∆αν

ία (2

00

0)

Αυσ

τρία

(20

04

)

Γερmicro

ανία

(20

03

)

Ιρλα

νδία

(20

02

03

)

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς (2

00

00

1)

Ιταλ

ία (2

00

3)

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (Α

γγλί

α κα

ι Ουα

λία)

(20

04

05

)

Ισπα

νία

(20

03

)

Γαλλ

ία (2

00

2)

Πορ

τογα

λία

(20

01

)

Πολ

ωνί

α (2

00

2)

Νορ

βηγί

α (2

00

4)

Ελλά

δα (2

00

4)


kg609930insideELindd 60 81106 134145

61
















0

1

2

3

4

5

6

Ισπανία


Ιταλία

Κάτω Χώρες

∆ανία (1)

Νορβηγία

Γερmicroανία

Εσθονία

Σλοβακία

Ουγγαρία

Φινλανδία

Γαλλία

Ελλάδα

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

kg609930insideELindd 61 81106 134146

62












kg609930insideELindd 62 81106 134147

63















kg609930insideELindd 63 81106 134148

64








kg609930insideELindd 64 81106 134148

65

kg609930insideELindd 65 81106 134149

66












kg609930insideELindd 66 81106 134149

67














kg609930insideELindd 67 81106 134149

68












0

2

4

6

8

10

Ποσ

οστό

ανά

10

00

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία 2

004

TM

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία 2

004

TM

Γερmicro

ανία

200

4 TM

Γερmicro

ανία

200

4 PM

Γερmicro

ανία

200

4 M

M

Γερmicro

ανία

200

4 TM

Ελλά

δα 2

004

CR

Ισπα

νία

2002

TM

Ισπα

νία

2001

DM

Ιρλα

νδία

200

1 C

R

Ιταλί

α 20

04 T

M

Ιταλί

α 20

04 M

I

Ιταλί

α 20

04 C

R

Ιταλί

α 20

04 M

M

Κύπρ

ος 2

004

TP

Λετ

τονί

α 20

04 M

M

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο 20

00 C

M

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο 20

00 C

M

Μάλ

τα 2

004

CR

Κάτω

Χώ

ρες

2001

TM

Κάτω

Χώ

ρες

2001

MI

Κάτω

Χώ

ρες

2001

CM

Αυσ

τρία

200

2 C

R

Φιν

λανδ

ία 2

002

CR

Φιν

λανδ

ία 2

002

CR

kg609930insideELindd 68 81106 134150

69
















kg609930insideELindd 69 81106 134151

70


















0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

Ιταλία


Μάλτα

Αυστρία

Ιρλανδία

Νορβηγία

Ισπανία

Κάτω Χώρες

Ελλάδα

Γερmicroανία

Κύπρος


Λεττονία


Ποσ

οστό

ανά

10

00

kg609930insideELindd 70 81106 134151

71

















kg609930insideELindd 71 81106 134152

72












kg609930insideELindd 72 81106 134153

73











kg609930insideELindd 73 81106 134154

74

kg609930insideELindd 74 81106 134154

75













kg609930insideELindd 75 81106 134154

76












Μάλτα

ge 5

0 lt 5


[125]

[03ndash39]

[04]

[00ndash27]

[543ndash900] ()

66ndash146[220] ()

24[03ndash04]

[40]

37ndash39[120]

[89ndash160]

122[137ndash230]

97ndash362[208ndash349] ()

120ndash192

139 [13ndash399]

00ndash27[00]

54 [00ndash63]

[00]

00 [00]

[07]


[00]

[95]

[41ndash61]

51

04 [00]

[00ndash11]

13

kg609930insideELindd 76 81106 134155

77



















kg609930insideELindd 77 81106 134156

78














kg609930insideELindd 78 81106 134156

79


























41

46

43

68

46

82

74

82

89

89

0

9

9

9

17

22

26

35

39

43

78

79

kg609930insideELindd 79 81106 134157

80

















kg609930insideELindd 80 81106 134158

81















kg609930insideELindd 81 81106 134158

82

















kg609930insideELindd 82 81106 134159

83












0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

∆αν

ία

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς

Ισπα

νία

Γερmicro

ανία

Πορ

τογα

λία

Ιταλ

ία

Μάλ

τα

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (O

NS)

Νορ

βηγί

α

Σουη

δία

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (D

SD)

Ιρλα

νδία

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

Πολ

ωνί

α

Φιν

λανδ

ία

Αυσ

τρία

Γαλλ

ία

Σλοβ

ενία

Λιθ

ουαν

ία

Ελλά

δα

Βουλ

γαρί

α

Λετ

τονί

α

Εσθο

νία

Ρουmicro

ανία

kg609930insideELindd 83 81106 134159

84












∆εί

κτης

(19

85

= 1

00

)

50

100

150

200

250

300

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 (1)

kg609930insideELindd 84 81106 134200

85
















kg609930insideELindd 85 81106 134201

86















kg609930insideELindd 86 81106 134202

87

kg609930insideELindd 87 81106 134202

88












kg609930insideELindd 88 81106 134202

89














Ηρωίνη

Κοκαΐνη


Κάνναβη




42

12

8

28

10

61

8

5

16

9

kg609930insideELindd 89 81106 134203

90











kg609930insideELindd 90 81106 134204

91
















kg609930insideELindd 91 81106 134204

92








0

20

40

60

80

100

Επικ

ράτη

ση

της

χρήσ

ης κ

ατά

το π

ερασ

microένο

έτο

ς (

)



kg609930insideELindd 92 81106 134205

93

kg609930insideELindd 93 81106 134206

94

kg609930insideELindd 94 81106 134206

95




























kg609930insideELindd 95 81106 134207

96

























kg609930insideELindd 96 81106 134207

kg609930insideELindd 97 81106 134207

kg609930insideELindd 98 81106 134208





ISBN 92-9168-265-9

kg609930insideELindd 99 81106 134208

kg609930insideELindd 100 81106 134208







ISBN 92-9168-265-9

7IJ2J1-gicgfc

TD-AC-06-001-E

L-C




















Πρόλογος




















(httpeuropaeu)




00 800 6 7 8 9 10 11







ISBN 92-9168-265-9



Printed in Belgium




3


Πρόλογος 5




Κεφάλαιο 1


Κεφάλαιο 2


Κεφάλαιο 3

Κάνναβη 37

Κεφάλαιο 4


Κεφάλαιο 5


Κεφάλαιο 6


Κεφάλαιο 7


Κεφάλαιο 8




4


5

Πρόλογος









6


7















8


9













10

kg609930insideELindd 10 81106 134118

11










kg609930insideELindd 11 81106 134118

12









kg609930insideELindd 12 81106 134119

13













kg609930insideELindd 13 81106 134120

14
















0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

1999 2000 2001 2002 2003 2004

∆εί

κτης

(19

99

= 1

00

)



kg609930insideELindd 14 81106 134120

15










kg609930insideELindd 15 81106 134121

16

kg609930insideELindd 16 81106 134122

17















2005ndash 2008







2005ndash 20092005ndash 2006



2005ndash 2008


2005ndash 2009


2005ndash 2012

kg609930insideELindd 17 81106 134122

18











kg609930insideELindd 18 81106 134122

19
















kg609930insideELindd 19 81106 134123

20












kg609930insideELindd 20 81106 134123

21














kg609930insideELindd 21 81106 134124

22






Ποσότητες









kg609930insideELindd 22 81106 134124

23
















kg609930insideELindd 23 81106 134125

24













kg609930insideELindd 24 81106 134125

25













kg609930insideELindd 25 81106 134126

26

kg609930insideELindd 26 81106 134126

27


Πρόληψη









kg609930insideELindd 27 81106 134126

28














kg609930insideELindd 28 81106 134127

29


















kg609930insideELindd 29 81106 134127

30












0

5

10

15

20

25

30

Συν

ολικ

ός α

ριθmicro

ός χ

ωρώ

ν

19

65

19

70

19

75

19

80

19

85

19

90

19

95

20

00


kg609930insideELindd 30 81106 134128

31
















kg609930insideELindd 31 81106 134129

32


















kg609930insideELindd 32 81106 134129

33















kg609930insideELindd 33 81106 134130

34














kg609930insideELindd 34 81106 134131

35














kg609930insideELindd 35 81106 134131

36

kg609930insideELindd 36 81106 134132

37















kg609930insideELindd 37 81106 134132

38














kg609930insideELindd 38 81106 134132

39
















kg609930insideELindd 39 81106 134133

40











0

5

10

15

20

25

30

Ελλά

δα (2

00

4)

Βουλ

γαρί

α (2

00

5)

Λιθ

ουαν

ία (2

00

4)

Σου

ηδία

(20

05

)

Πορ

τογα

λία

(20

01

)

Πολ

ωνί

α (2

00

2)

Φιν

λανδ

ία (2

00

4)

Ουγ

γαρί

α (2

00

3)

Λετ

τονί

α (2

00

3)

Ιρλα

νδία

(20

02

03

)

Σλο

βακί

α (2

00

4)

Νορ

βηγί

α (2

00

4)

Εσθο

νία

(20

03

)

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς (2

00

00

1)

Αυσ

τρία

(20

04

)

Ιταλ

ία (2

00

3)

∆αν

ία (2

00

0)

Γερmicro

ανία

(20

03

)

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (Α

γγλί

ακα

ι Ουα

λία)

(20

04

05

)

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

(20

04

)

Γαλλ

ία (2

00

2)

Ισπα

νία

(20

03

)

15ndash34 15ndash24

kg609930insideELindd 40 81106 134133

41













kg609930insideELindd 41 81106 134134

42
















0

5

10

15

20

25

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

Ισπανία

Γαλλία



Γερmicroανία

∆ανία

Ιταλία

Κάτω Χώρες

Εσθονία

Νορβηγία

Σλοβακία

Ουγγαρία

Φινλανδία

Σουηδία

Ελλάδα

kg609930insideELindd 42 81106 134135

43












Πρόληψη



kg609930insideELindd 43 81106 134136

44












kg609930insideELindd 44 81106 134136

45













kg609930insideELindd 45 81106 134137

46

kg609930insideELindd 46 81106 134137

47














kg609930insideELindd 47 81106 134138

48










Έκσταση



kg609930insideELindd 48 81106 134138

49








LSD






kg609930insideELindd 49 81106 134139

50













kg609930insideELindd 50 81106 134139

51












Μάλτα

12

lt 1

1 lt 2

ge 2


0827

2013

29

2407

31

22 16

00

16

01 04

15

1505

19

09

01

kg609930insideELindd 51 81106 134140

52










Μάλτα

32

lt 1

1 lt 25

ge 25


2237

1215

37

1909

12

19 05

08

29

08 07

77

1724

26

11

04

kg609930insideELindd 52 81106 134141

53


Τάσεις













kg609930insideELindd 53 81106 134142

54












kg609930insideELindd 54 81106 134143

55













kg609930insideELindd 55 81106 134143

56







kg609930insideELindd 56 81106 134144

57

kg609930insideELindd 57 81106 134144

58












kg609930insideELindd 58 81106 134144

59













kg609930insideELindd 59 81106 134145

60











0

1

2

3

4

5

6

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

(20

04

)

Λετ

τονί

α (2

00

3)

Λιθ

ουαν

ία (2

00

4)

Φιν

λανδ

ία (2

00

4)

Βουλ

γαρί

α (2

00

5)

Ουγ

γαρί

α (2

00

3)

Σλο

βακί

α (2

00

4)

Εσθο

νία

(20

03

)

∆αν

ία (2

00

0)

Αυσ

τρία

(20

04

)

Γερmicro

ανία

(20

03

)

Ιρλα

νδία

(20

02

03

)

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς (2

00

00

1)

Ιταλ

ία (2

00

3)

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (Α

γγλί

α κα

ι Ουα

λία)

(20

04

05

)

Ισπα

νία

(20

03

)

Γαλλ

ία (2

00

2)

Πορ

τογα

λία

(20

01

)

Πολ

ωνί

α (2

00

2)

Νορ

βηγί

α (2

00

4)

Ελλά

δα (2

00

4)


kg609930insideELindd 60 81106 134145

61
















0

1

2

3

4

5

6

Ισπανία


Ιταλία

Κάτω Χώρες

∆ανία (1)

Νορβηγία

Γερmicroανία

Εσθονία

Σλοβακία

Ουγγαρία

Φινλανδία

Γαλλία

Ελλάδα

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

kg609930insideELindd 61 81106 134146

62












kg609930insideELindd 62 81106 134147

63















kg609930insideELindd 63 81106 134148

64








kg609930insideELindd 64 81106 134148

65

kg609930insideELindd 65 81106 134149

66












kg609930insideELindd 66 81106 134149

67














kg609930insideELindd 67 81106 134149

68












0

2

4

6

8

10

Ποσ

οστό

ανά

10

00

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία 2

004

TM

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία 2

004

TM

Γερmicro

ανία

200

4 TM

Γερmicro

ανία

200

4 PM

Γερmicro

ανία

200

4 M

M

Γερmicro

ανία

200

4 TM

Ελλά

δα 2

004

CR

Ισπα

νία

2002

TM

Ισπα

νία

2001

DM

Ιρλα

νδία

200

1 C

R

Ιταλί

α 20

04 T

M

Ιταλί

α 20

04 M

I

Ιταλί

α 20

04 C

R

Ιταλί

α 20

04 M

M

Κύπρ

ος 2

004

TP

Λετ

τονί

α 20

04 M

M

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο 20

00 C

M

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο 20

00 C

M

Μάλ

τα 2

004

CR

Κάτω

Χώ

ρες

2001

TM

Κάτω

Χώ

ρες

2001

MI

Κάτω

Χώ

ρες

2001

CM

Αυσ

τρία

200

2 C

R

Φιν

λανδ

ία 2

002

CR

Φιν

λανδ

ία 2

002

CR

kg609930insideELindd 68 81106 134150

69
















kg609930insideELindd 69 81106 134151

70


















0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

Ιταλία


Μάλτα

Αυστρία

Ιρλανδία

Νορβηγία

Ισπανία

Κάτω Χώρες

Ελλάδα

Γερmicroανία

Κύπρος


Λεττονία


Ποσ

οστό

ανά

10

00

kg609930insideELindd 70 81106 134151

71

















kg609930insideELindd 71 81106 134152

72












kg609930insideELindd 72 81106 134153

73











kg609930insideELindd 73 81106 134154

74

kg609930insideELindd 74 81106 134154

75













kg609930insideELindd 75 81106 134154

76












Μάλτα

ge 5

0 lt 5


[125]

[03ndash39]

[04]

[00ndash27]

[543ndash900] ()

66ndash146[220] ()

24[03ndash04]

[40]

37ndash39[120]

[89ndash160]

122[137ndash230]

97ndash362[208ndash349] ()

120ndash192

139 [13ndash399]

00ndash27[00]

54 [00ndash63]

[00]

00 [00]

[07]


[00]

[95]

[41ndash61]

51

04 [00]

[00ndash11]

13

kg609930insideELindd 76 81106 134155

77



















kg609930insideELindd 77 81106 134156

78














kg609930insideELindd 78 81106 134156

79


























41

46

43

68

46

82

74

82

89

89

0

9

9

9

17

22

26

35

39

43

78

79

kg609930insideELindd 79 81106 134157

80

















kg609930insideELindd 80 81106 134158

81















kg609930insideELindd 81 81106 134158

82

















kg609930insideELindd 82 81106 134159

83












0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

∆αν

ία

Κάτ

ω Χ

ώρε

ς

Ισπα

νία

Γερmicro

ανία

Πορ

τογα

λία

Ιταλ

ία

Μάλ

τα

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (O

NS)

Νορ

βηγί

α

Σουη

δία

Λου

ξεmicroβ

ούργ

ο

Ηνω

microένο

Βασ

ίλει

ο (D

SD)

Ιρλα

νδία

Τσεχ

ική

∆ηmicro

οκρα

τία

Πολ

ωνί

α

Φιν

λανδ

ία

Αυσ

τρία

Γαλλ

ία

Σλοβ

ενία

Λιθ

ουαν

ία

Ελλά

δα

Βουλ

γαρί

α

Λετ

τονί

α

Εσθο

νία

Ρουmicro

ανία

kg609930insideELindd 83 81106 134159

84












∆εί

κτης

(19

85

= 1

00

)

50

100

150

200

250

300

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 (1)

kg609930insideELindd 84 81106 134200

85
















kg609930insideELindd 85 81106 134201

86















kg609930insideELindd 86 81106 134202

87

kg609930insideELindd 87 81106 134202

88












kg609930insideELindd 88 81106 134202

89














Ηρωίνη

Κοκαΐνη


Κάνναβη




42

12

8

28

10

61

8

5

16

9

kg609930insideELindd 89 81106 134203

90











kg609930insideELindd 90 81106 134204

91
















kg609930insideELindd 91 81106 134204

92








0

20

40

60

80

100

Επικ

ράτη

ση

της

χρήσ

ης κ

ατά

το π

ερασ

microένο

έτο

ς (

)



kg609930insideELindd 92 81106 134205

93

kg609930insideELindd 93 81106 134206

94

kg609930insideELindd 94 81106 134206

95




























kg609930insideELindd 95 81106 134207

96

























kg609930insideELindd 96 81106 134207

kg609930insideELindd 97 81106 134207

kg609930insideELindd 98 81106 134208





ISBN 92-9168-265-9

kg609930insideELindd 99 81106 134208

kg609930insideELindd 100 81106 134208







ISBN 92-9168-265-9

7IJ2J1-gicgfc

TD-AC-06-001-E

L-C




















Πρόλογος













ISSN 1609-610X ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2006

Documents

Transcript of ISSN 1609-610X ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2006